Professional Documents
Culture Documents
69
Ñònh lyù 3: Giaû söû haøm soá f coù ñaïo haøm treân khoaûng (a;b)
⎡ ' ⎤
⎢f (x) ≥ 0 ∀x ∈ (a; b) ⎥
⎢ñaúng thöùc chæ xaûy ra taïi moät soá ⎥ ⇒ f
⎢ ⎥
[ ñoàng bieán (taêng) treân (a; b) ]
⎢ höõu haïn ñieåm cuûa (a; b) ⎥
⎢⎣ ⎥⎦
⎡ ' ⎤
⎢f (x) ≤ 0 ∀x ∈ (a; b) ⎥
⎢ñaúng thöùc chæ xaûy ra taïi moät soá ⎥ ⇒ f
⎢ ⎥
[ nghòch bieán (giaûm) treân (a; b)]
⎢ höõu haïn ñieåm cuûa (a; b) ⎥
⎣⎢ ⎦⎥
Minh hoïa ñònh lyù:
x a x0 b x a x0 b
f ' ( x) + 0 + f ' ( x) − 0 −
f (x ) f ( x)
Ñònh lyù 4: Giaû söû haøm soá f coù ñaïo haøm treân khoaûng (a;b)
• [f ñoàng bieán (taêng) treân (a; b)] ⇔ ⎡ ' ⎤
⎢⎣f (x) ≥ 0 ∀x ∈ (a; b)⎥⎦
70
1
Baøi 2: Cho haøm soá y = f ( x ) = − x 3 + 2 x 2 + (2a + 1) x − 3a + 2 (1). Tìm a ñeå haøm soá nghòch bieán treân R
3
1
Baøi 3: Tìm m ñeå haøm soá y = − x 3 + ( m − 1) x 2 + ( m + 3) x − 4 ñoàng bieán treân khoaûng (0;3)
3
1 2
Baøi 4: Cho haøm soá y = f ( x) = x 3 + (m − 1) x 2 + (2m − 3) x − (1)
3 3
a) Vôùi giaù trò naøo cuûa m, haøm soá (1) ñoàng bieán treân R
b) Vôùi giaù trò naøo cuûa m, haøm soá (1) ñoàng bieán treân khoaûng (1;+∞)
m
Baøi 5: Cho haøm soá y = f ( x) = x + 2 + (1)
x −1
Tìm a ñeå haøm soá (1) ñoàng bieán treân moãi khoaûng xaùc ñònh cuûa noù
2
− 2 x + (m + 2) x − 3m + 1
Baøi 6: Cho haøm soá y = f ( x) = (1)
x −1
Tìm a ñeå haøm soá (1) nghòch bieán treân moãi khoaûng xaùc ñònh cuûa noù
− 2 x 2 + (1 − m) x + m + 1
Baøi 7: Cho haøm soá : y = . Ñònh m ñeå haøm soá ñoàng bieán trong khoaûng (1; +∞ )
x−m
⎛ π⎞
Baøi 8: Chöùng minh raèng: 2 sin x + tgx > 3 x vôùi moïi x ∈ ⎜ 0; ⎟
⎝ 2⎠
3
x ⎛ π⎞
Baøi 9: Chöùng minh raèng: tgx > x + vôùi moïi x ∈ ⎜ 0; ⎟
3 ⎝ 2⎠
4 ⎡ π⎤
Baøi 10: Chöùng minh raèng: tgx ≤ x vôùi moïi x ∈ ⎢0; ⎥
π ⎣ 4⎦
1
Baøi 11: Cho haøm soá y = x 3 − ax 2 + (2a − 1) x − a + 2
3
Tìm a ñeå haøm soá nghòch bieán trong khoaûng (-2;0)
Baøi 12: Cho haøm soá y = x 3 − mx 2 + x + 1 (1)
Tìm caùc giaù trò cuûa m ñeå haøm soá (1) nghòch bieán trong khoaûng (1;2)
x 2 + mx − 1
Baøi 13: Cho haøm soá y =
x −1
Tìm m ñeå haøm soá ñoàng bieán treân khoaûng (- ∞ ;1) vaø (1;+ ∞ ).
x2 − 2x + m
Baøi 14: Cho haøm soá y =
x −2
Xaùc ñònh m ñeå haøm soá nghòch bieán treân [-1;0].
x 2 + 5x + m2 + 6
Baøi 15: Cho haøm soá y =
x +3
Tìm m ñeå haøm soá ñoàng bieán treân khoaûng (1;+ ∞ ).
x 2 + (2m − 3) x + m − 1
Baøi 16: Cho haøm soá y =
x − (m − 1)
Tìm m ñeå haøm soá ñoàng bieán treân khoaûng (0;+ ∞ )
71
ÖÙNG DUÏNG TÍNH ÑÔN ÑIEÄU CUÛA HAØM SOÁ ÑEÅ
CHÖÙNG MINH BAÁT ÑAÚNG THÖÙC
GIAÛI PHÖÔNG TRÌNH - BAÁT PHÖÔNG TRÌNH - HEÄ BAÁT PHÖÔNG TRÌNH
********
Cô sôû ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy laø duøng ñaïo haøm ñeå xeùt tính ñôn ñieäu cuûa haøm soá vaø döïa vaøo
chieàu bieán thieân cuûa haøm soá ñeå keát luaän veà nghieäm cuûa phöông trình , baát phöông trình, heä phöông trình .
CAÙC KIEÁN THÖÙC CÔ BAÛN
----------
I. Ñònh nghóa : Cho haøm soá y = f(x) xaùc ñònh trong khoaûng (a,b).
a) f taêng ( hay ñoàng bieán ) treân khoaûng (a,b) ⇔ ∀ x1, x2 ∈ (a,b) : x1 < x2 ⇒ f(x1) < f(x2)
b) f giaûm ( hay nghòch bieán ) treân khoaûng (a,b) ⇔ ∀ x1, x2 ∈ (a,b) : x1 < x2 ⇒ f(x1) > f(x2)
II. Caùc tính chaát :
1) Tính chaát 1: Giaû söû haøm soá y = f(x) taêng (hoaëc giaûm) treân khoaûng (a,b) ta coù :
2) Tính chaát 2: Giaû söû haøm soá y = f(x) taêng treân khoaûng (a,b) ta coù :
3) Tính chaát 3: Giaû söû haøm soá y = f(x) giaûm treân khoaûng (a,b) ta coù :
4) Tính chaát 4:
Neáu y = f(x) taêng treân (a,b) vaø y = g(x) laø haøm haèng hoaëc laø moät haøm soá giaûm
treân (a,b) thì phöông trình f(x) = g(x) coù nhieàu nhaát moät nghieäm thuoäc khoûang (a,b)
Neáu coù x0 ∈ (a,b) sao cho f(x0) = g(x0) thì phöông trình f(x) = g(x) coù nghieäm duy nhaát treân (a,b)
72
x2 + x +3
2) log 3 ( ) = x 2 + 3x + 2
2x + 4x + 5
2
------Heát-------
73
CÖÏC TRÒ CUÛA HAØM SOÁ
Toùm taét giaùo khoa
I. Ñònh nghóa: Cho haøm soá y=f(x) xaùc ñònh treân khoaûng (a;b) vaø x0∈(a;b)
y y
f ( x0 ) (C ) : y = f ( x)
f (x)
x
x a ( x x0 ) b
a (x x ) O
O 0 b
f (x)
(C ) : y = f ( x)
f ( x0 )
ñn
• ⎡x laø ñieåm CÖÏC ÑAÏI cuûa haøm soá f ⎤⎥ ⇔ ⎡
< f(x ∀ x ∈ V \ ⎧⎨ x ⎫⎤
⎢⎣ 0 ⎦ ⎢⎣ f(x) 0
)
⎩ 0 ⎬⎭ ⎥⎦
⎡ ñn
•
⎢x 0 laø ñieåm CÖÏC TIEÅU cuûa haøm soá f ⎤⎥ ⇔ ⎡
⎢⎣ f(x) > f(x ) ∀ x ∈ V \ ⎧⎨ x ⎫⎤
⎣ ⎦ 0 ⎩ 0 ⎬⎭ ⎥⎦
f ( x) CD f ( x)
CT
74
2) Ñònh lyù 2: Giaû söû haøm soá y=f(x) coù ñaïo haøm lieân tuïc tôùi caáp hai taïi x0 vaø f'(x0)=0, f''(x0)≠0
• ⎡
⎢⎣ Neáu f ' ' ( x ) < 0 ⎤⎥ ⇒ ⎡f ñaït CÖÏC ÑAÏI taïi x ⎤
0 ⎦ ⎢⎣ 0 ⎥⎦
• ⎡
f '' ( x ) > 0 ⎤⎥ ⎡ ⎤
⎢⎣ Neáu 0 ⎦
⇒ ⎢f ñaït CÖÏC TIEÅU taïi x
0 ⎥
⎣ ⎦
1) y = x 4− x 2) y = x+3 3) y= x2
x 2 +1 x 2 −1
x
y = e−x + x
2
4) 5) y=e 6) y = 1 x 2 − ln x
x 2
7) y= x 8) y = x−2 + 4− x 9) y = x + 2 − x 2
ln x
Baøi 2: Cho haøm soá y = x3 + 2(m − 1) x 2 + (m 2 − 4m + 1) x − 2(m 2 + 1) . Tìm m ñeå y ñaït
cöïc ñaïi, cöïc tieåu taïi hai ñieåm x1, x2 thoûa maõn ñieàu kieän
1 + 1 = 1 (x + x )
x x 2 1 2
1 2
Baøi 3: Cho haøm soá y =
x 2 + mx − 2 . Xaùc ñònh m ñeå haøm soá coù cöïc ñaïi, cöïc tieåu
mx − 1
vôùi hoaønh ñoä thoûa maõn x + x = 4 x x
1 2 1 2
Baøi 4: Tìm m ñeå haøm soá y =
x 2 + mx + 1 ñaït cöïc ñaïi taïi x = 2
x+m
u ( x)
Baøi 5: Giaû söû haøm soá f ( x) = ñaït cöïc trò taïi x0. Chöùng minh raèng neáu
v( x )
u'(x )
v'(x ) ≠ 0 thì f (x ) = 0
0 0 v'(x )
0
2
AÙp duïng : Tìm giaù trò cöïc trò cuûa haøm soá: y = x + 3x + 5
x+2
Baøi 6: Cho haøm soá f ( x) = ax 3 + bx 2 + cx + d . Chia f(x) cho f'(x), ta ñöôïc:
f ( x) = f ' ( x).( Ax + B) + αx + β
Giaû söû f(x) ñaït cöïc trò taïi x0 Chöùng minh raèng : f ( x ) = αx + β
0 0
AÙp duïng : Tìm giaù trò cöïc trò cuûa haøm soá: y = x 3 − 3x 2 − 3x + 2
75
Baøi 7: Goïi (Cm) laø ñoà thò haøm soá y = mx + 1 (1)
x
Tìm m ñeå haøm soá (1) coù cöïc trò vaø khoaûng caùch töø ñieåm cöïc tieåu cuûa (Cm)
76
GTLN VAØ GTNN CUÛA HAØM SOÁ
Toùm taét giaùo khoa
1. Ñònh nghóa: Cho haøm soá y = f (x) xaùc ñònh treân D
• Soá M ñöôïc goïi laø GTLN cuûa haøm soá neáu:
⎧ f ( x) ≤ M ∀x ∈ D
⎪
⎨
⎪⎩Toàn taïi x 0 ∈ D sao cho f(x 0 ) = M
Kyù hieäu: M = Max y
x∈D
• Soá m ñöôïc goïi laø GTNN cuûa haøm soá neáu:
⎧ f ( x) ≥ m ∀x ∈ D
⎪
⎨
⎪⎩Toàn taïi x 0 ∈ D sao cho f(x 0 ) = m
Kyù hieäu: m = min y
x∈D y
Minh hoïa: M
f (x)
x0 x
x0 x O
(C ) : y = f ( x)
m
D
2. Caùc phöông phaùp tìm GTLN & GTNN cuûa haøm soá y = f (x) treân D
a) Phöông phaùp 1: Söû duïng baát ñaúng thöùc
2
Ví duï 1: Tìm GTLN vaø nhoû nhaát cuûa haøm soá : y = x+
vôùi x > 0
x
Ví duï 2: Tìm GTNN cuûa haøm soá : y = x−2 + 4− x
b) Phöông phaùp 2: Söû duïng ñieàu kieän coù nghieäm cuûa pt hoaëc heä phöông trình
x 2 +3
Ví duï: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá: y=
x2 + x + 2
b) Phöông phaùp 2: Söû duïng ñaïo haøm, laäp BBT cuûa haøm soá f treân D roài suy ra keát qua
Ví duï 1: Tìm GTLN cuûa haøm soá : y = 4 x3 − 3 x 4
2
Ví duï 2: Tìm GTNN cuûa haøm soá : y = x 2 + vôùi x > 0
x
77
Ví duï 3: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá : y = x−2 + 4− x
⎡ π π⎤
Ví duï 4: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá : y = sin 2x - x treân ⎢− ; ⎥
⎣ 2 2⎦
Baøi 4: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá : y = 5cosx − cos5x treân [− π ; π ]
4 4
x 2 +3
Baøi 5: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá: y=
x2 + x + 2
Baøi 6: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá: y = x + 12 − 3x 2
Baøi 7: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá: y = ( x + 2) 4 − x 2
Baøi 8: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá:
y = (3 − x) x 2 + 1 vôùi x ∈[0;2]
2cos2 x + cos x + 1
Baøi 9: Tìm giaù trò lôùn nhaát vaø giaù trò nhoû nhaát cuûa haøm soá : y=
cos x + 1
Baøi 10: Tìm giaù trò lôùn nhaát vaø giaù trò nhoû nhaát cuûa haøm soá
y = 2sin x − 4 sin3 x treân ñoaïn ⎡⎣ 0;π ⎤⎦
3
3 ⎡ 1 ⎤
Baøi 11: Tìm GTNN cuûa haøm soá : y = 2 x 2 − x 3 treân ñoaïn ⎢− ;3⎥
⎣ 2 ⎦
78
Baøi 12: Cho phöông trình x 2 + (2a − 6) x + a − 13 = 0 vôùi a ≥ 1 . Tìm a ñeå nghieäm lôùn
cuûa phöông trình ñaït giaù trò lôùn nhaát.
x 2 − (m + 1) x − m 2 + 4m − 2
Baøi 13: Cho haøm soá y= (1)
x −1
Xaùc ñònh caùc giaù trò cuûa m ñeå haøm soá coù cöïc trò. Tìm m ñeå tích caùc giaù trò
cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu ñaït giaù trò nhoû nhaát
Baøi 14: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá :
f ( x) = cos 2 2 x + 2(sin x + cos x) 2 − 3sin 2 x
Baøi 15: Tìm giaù trò lôùn nhaát vaø beù nhaát cuûa haøm soá sau :
y = 4cos2 x + 3 3 sin x + 7sin2 x
Baøi 16: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá : y =
sin x + 1
sin 2 x + sin x + 1
Baøi 17: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá:
y = 2(1+ sin2 x cos4 x ) − 1 (cos4 x − cos8x)
2
Baøi 18: Tìm GTLN vaø GTNN cuûa haøm soá: y = 2(sin3 x + cos3 x ) + 8sin x.cos x
Baøi 19: Chöùng minh caùc baát ñaúng thöùc sau :
1 ≤ (1 − sin x) 4 + sin 4 x ≤ 17 ∀x∈ R
8
--------------------------------Heát----------------------------------
79