Phụ trương Tháng 06/2009

Ra vào đầu tháng - Giáo dục - Văn hóa - Xã hội - Lịch sử - Kinh tế - Chính trị

20 năm sự kiện Thiên An Môn

1989
2009

Phụ trương đặc biệt

Web : www.phiatruoc.net - Blog :
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Bạn đọc thân mến,

Đây là lần đầu tiên Phía Trước ra phụ san cho một sự kiện đặc biệt

20 năm kỷ niệm sự kiện thảm sát Thiên An Môn

Với mục đích đem lại thông tin trên tinh thần tôn trọng sự thật, Ban
Biên Tập Phía Trước xin đăng tải toàn bộ tài liệu liên quan đến sự kiện
đã đánh dấu một giai đoạn đen tối của lịch sử Trung Hoa hiện đại vào
những năm 80, 90 của thư viện Bách Khoa toàn thư mở, Wikipedia.
(http://vi.wikipedia.org), cũng như một số tài liệu khác. BBT cũng xin
cảm ơn về một số hình ảnh lấy từ cộng đồng blog 360. (Tắc Kè,
Freedom…)

‗Nếu bạn
bắn vào
quá khứ
một phát
súng lục
thì tương
lai sẽ đáp
trả bằng
một viên
đại bác’

Trang 2
Mục lục
“Cuộc thảm sát Thiên An Môn” Tên gọi 4

Những cuộc phản kháng bắt đầu

Phản kháng leo thang
5

Phản kháng lan rộng trên toàn quốc Diễn biến -

và ngoại đại lục Trung Quốc 11
Chính phủ tiêu diệt cuộc phản kháng

Tổn thất nhân mạng

Những vụ bắt giữ và thanh trừ 12
Ảnh hưởng trên những khuynh hướng
chính trị trong nước Hậu quả -
Ảnh hưởng kinh tế 15
Một hố sâu ngăn cách thế hệ

Phản ánh của truyền thông Phương 16

Nhận thức của phương Tây Tây phản -
Hoa Kỳ– EU cấm vận vũ khí ứng 18

TAM: chủ đề cấm, lịch sử bị xóa bỏ tại

lục địa Trung Quốc 19
Dấu ấn trong văn hóa, truyền hình Nhìn lại -
Tài liệu đặc biệt của khối Pháp ngữ 21
TVZAZ về TAM

Sự thật chưa hẳn là những gì tận mắt chứng kiến

PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Sự kiện Thiên An Môn

Cuộc biểu tình ở quảng
trường Thiên An Môn năm 1989, hay
Thảm sát quảng trường Thiên An
Môn, Cuộc xô xát ngày 4 tháng 6,
hay Tình trạng náo động từ mùa
Xuân tới mùa Hè năm 1989 theo
Chính phủ Trung Quốc, là một loạt
những vụ biểu tình của sinh viên, trí
thức và những nhà hoạt động công
nhân lãnh đạo ở Cộng hòa nhân dân
Trung Hoa từ 15 tháng 4 đến 4 tháng
6 năm 1989, (theo chính quyền
Trung Quốc) do bất bình về tham
nhũng của chính quyền, nhưng cuộc
đụng độ đã khiến 800 dân thường
thiệt mạng, 10.000 người bị thương.
Nhưng bệnh viện địa phương đưa ra
con số khoảng 2.000.

Tên gọi
Sự kiện được đặt tên theo vị trí diễn ra sự đàn
áp phong trào ở Quảng trường Thiên An Môn,
Bắc Kinh của Quân đội Giải phóng Nhân dân
Trung Quốc. Những người biểu tình thuộc nhiều
nhóm khác nhau, từ các trí thức tin tưởng rằng
chính phủ do Đảng Cộng sản Trung Quốc lãnh
đạo quá tham nhũng và hà khắc, tới những công
nhân thành thị tin rằng cải cách kinh tế Trung Quốc đã đi quá xa dẫn tới lạm phát tăng cao và tình trạng
thất nghiệp lan tràn đe dọa cuộc sống của họ.
Sau khi những người biểu tình bất chấp kêu gọi giải tán của chính phủ, một sự chia rẽ xảy ra bên trong
Đảng cộng sản về việc giải quyết vấn đề với những người biểu tình theo cách nào. Trong những nhóm
đang tranh cãi nhau, một phe cứng rắn nổi lên và quyết định đàn áp cuộc biểu tình mà không cần để ý tới
những yêu cầu của họ.
Ngày 20 tháng 5, chính phủ tuyên bố thiết quân luật và vào đêm ngày 3 tháng 6, sáng ngày 4 tháng 6, xe
tăng và bộ binh quân đội được gửi tới quảng trường Thiên An Môn để đàn áp phong trào và giải tán những
người biểu tình. Những ước tính về con số thiệt mạng dân sự khác nhau: 400-800 (CIA), 2.600 (Chữ thập
đỏ Trung Quốc) và một nguồn chưa được xác định khác là 5.000. Số người bị thương từ 7.000 đến 10.000.
Tiếp sau cuộc bạo lực, chính phủ tiến hành nhiều cuộc bắt giữ để đàn áp những người ủng hộ phong trào,
cấm đoán báo chí nước ngoài và kiểm soát nghiêm ngặt việc đưa tin các sự kiện của báo chí Trung Quốc.
Cuộc đàn áp bằng bạo lực đối với những người biểu tình ở quảng trường Thiên An Môn đã gây nên sự chỉ
trích rộng rãi của quốc tế đối với chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa[1].
Tại Trung Quốc, vụ này thường được gọi là Sự kiện mùng 4 tháng 6 (六四事件) hay Phong trào mùng 4
tháng 6 (六四运动). Tên sau được đặt theo tên của hai hành động phản kháng khác cũng xảy ra ở Quảng
trường Thiên An Môn: Phong trào mùng 4 tháng 5 năm 1919 và Phong trào mùng 5 tháng 4 năm 1976.

Trang 4
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Triệu Tử Dương dùng loa để nói với các sinh viên vào
ngày 19 tháng 5 năm 1989. Đằng sau ông (người thứ hai
từ bên phải, mặc áo đen) là Ôn Gia Bảo. Đây là lần xuất
hiện cuối cùng của ông trước công chúng, sau đó ông bị
quản thúc tại gia đến khi chế
Bối cảnh
Tháng 4 năm 1989, khi Hồ Diệu
Bang qua đời, dân chúng Trung
Quốc đã nhân tang lễ ông, tổ chức
nhiều vụ xuống đường biểu tình.
Chính thức là để tỏ lòng thương tiếc giải pháp là "tắt đèn nổ súng". Triệu
một người thuộc xu hướng cải cách,
song các cuộc biểu tình này thực ra
Những cuộc phản kháng bắt đầu
Những cuộc phản kháng ban đầu chỉ
diễn ra trên quy mô nhỏ, ngày 16
tháng 4 và 17 tháng 4, dưới hình
thức lễ tang dành cho Hồ Diệu Bang
và những yêu cầu Đảng Cộng sản
Trung Quốc phải sửa đổi các quan
điểm chính thức của họ về ông.
Ngày 18 tháng 4, 10.000 sinh viên
tiến hành một cuộc biểu tình ngồi tại
Quảng trường Thiên An Môn, phía
trước Đại lễ đường Nhân dân. Cùng
trong buổi chiều ngày hôm đó, vài
ngàn sinh viên tụ tập trước Trung
Nam Hải, trụ sở chính phủ, yêu cầu
gặp mặt các lãnh đạo chính phủ. Họ
đã bị lực lượng an ninh giải tán.
Những cuộc phản kháng đã có xung
lượng sau khi có tin tức về những
cuộc xô xát giữa sinh viên và cảnh
sát; sinh viên tin rằng truyền thông
Trung Quốc đã bóp méo tính chất
hành động của họ và nó càng khiến
sự kiện được nhiều người ủng hộ
hơn dù một tờ báo quốc gia, tờ Khoa
học và Kỹ thuật (科技日报) xuất bản
ngày 19 tháng 4, có một bài viết về
cuộc biểu tình ngồi ngày 18 tháng 4.
Trong đêm ngày 21 tháng 4, ngày
Tháng 6/2009
là để phản đối lạm nổi. Ông xuất hiện lần cuối, giữa
phát và nạn tham đám biểu tình vào ngày 19 tháng 5
nhũng. Vào thời năm 1989, với nước mắt lưng tròng
điểm ấy, Tổng bí và tay cầm loa để nói là mình đến
thư Đảng Cộng sản quá trễ.
Liên Xô là Mikhail
Hơn 10 ngày sau, quân đội tiến vào
Sergeyevich Gor-
thủ đô Bắc Kinh, yêu cầu báo chí rút
bachyov đến thăm
lui và rạng ngày 4 tháng 6, đám
Bắc Kinh sau nhiều
biểu tình bị giải tán, hàng ngàn
năm gián đoạn
người bị tàn sát ngay tại Quảng
quan hệ giữa Liên
trường Thiên An Môn. Con số chính
Xô và Trung Quốc.
thức là bao nhiêu thì Bắc Kinh không
Đây là biến cố nói và không ai biết được. Con số
quốc tế nên đông bán chính thức từ Bộ Ngoại giao Hoa
đảo truyền thông Kỳ là 2.600 người.
thế giới có mặt để
Khi biểu tình, hai thanh niên đã ném
tường thuật. Các
trứng thối vào bức chân dung của
cuộc biểu tình kéo
Chủ tịch Mao Trạch Đông. Hai người
dài khiến lãnh đạo
này sau đó đã bị bắt, bị tra tấn và bị
Bắc Kinh lúng túng.
bỏ tù trong 16 năm. Khi ra tù họ đã
Vì muốn thách thức
bị tâm thần và không thể nhận ra
Gorbachyov tiến
cha mẹ mình
hành cải cách nên
họ không dám ngăn chặn biểu tình,
trong khi nhiều đảng viên cao cấp lại
tỏ vẻ ủng hộ, thậm chí yểm trợ dân
biểu tình.
Đến khi sự việc xảy ra quá tầm kiểm
soát của chính quyền thì họ chỉ còn
Tử Dương muốn can cả hai, chính
quyền và dân biểu tình, mà không
trước lễ tang Hồ Diệu Bang, khoảng
100.000 sinh viên đã tuần hành trên
Quảng trường Thiên An Môn và tụ
tập ở đó trước khi nơi này bị đóng
cửa chuẩn bị cho lễ tang. Ngày 22
tháng 4, họ đã yêu cầu gặp mặt thủ
tướng Lý Bằng nhưng không được
đáp ứng (Lý Bằng là người được đa
số cho là đối thủ chính trị của Hồ
Diệu Bang). Cùng ngày hôm ấy,
những cuộc phản kháng diễn ra tại
Tây An (Thiểm Tây) và Trường Sa
(Hồ Nam).
Từ 21 tháng 4 tới 23 tháng 4, sinh
viên tại Bắc Kinh kêu gọi một cuộc
bãi khoá. Những hồi chuông báo
động đã gióng lên bên trong chính
phủ, họ nhận thức rõ cơn bão chính
trị do Sự kiện Thiên An Môn ngày 5
tháng Tư (四五天安门事件 Tứ ngũ
Thiên An Môn sự kiện) năm 1976 khi
ấy đã được hợp pháp hóa gây ra.
"Nữ thần Dân chủ" được sinh viên
thực hiện tại Viện Nghệ thuật Trung
ương và được dựng lên ở Quảng
trường trong cuộc phản kháng
Trang 5
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Ngày 26 tháng 4, sau một bài diễn
văn nội bộ của Đặng Tiểu Bình, tờ
báo chính thức của Đảng Cộng sản
Trung Quốc, Nhân dân Nhật báo, ra
một bài xã luận trang nhất với tiêu
đề "Dương cao ngọn cờ phản đối bất
kỳ sự xáo động nào" để tìm cách tập
hợp công luận sau lưng chính phủ và
buộc tội "một số kẻ cơ hội lạc lõng"
đang âm mưu gây bất ổn dân sự[2].
Bài báo làm sinh viên nổi giận và vào
ngày 27 tháng 4 khoảng 50.000 sinh
viên tụ tập trên các đường phố Bắc
Kinh, bất chấp lời cảnh báo đàn áp
của chính phủ, yêu cầu chính phủ rút
lại bài báo.
Tại Bắc Kinh, đa số sinh viên từ
nhiều trường cao đẳng và đại học đã
tham gia với sự ủng hộ của các giáo
sư và giới trí thức khác. Sinh viên
khước từ các thành viên chính thức
từ các hiệp hội sinh viên do Đảng
Cộng sản kiểm soát và lập lên những
hiệp hội tự quản của riêng mình.
Sinh viên tự coi mình là những người
Trung Quốc yêu nước, bởi họ được
thừa hưởng giá trị "khoa học và dân
chủ" của Phong trào Ngũ Tứ năm
1919. Những cuộc phản kháng cũng
khiến mọi người nhớ lại Phong trào
Sinh viên Trung Quốc xuống đường tại Bắc Kinh 2/6/1989
Tháng 6/2009
Tứ Ngũ (四五运动 Tứ ngũ vận động) viên có thể viện dẫn các nguyên mẫu
Trung Quốc của những người trí thức
cuối cùng đã dẫn tới sự ra đi của bè
vị tha những người nói ra sự thực với
lũ bốn tên. Ban đầu chỉ có mục đích
giới cầm quyền.
tưởng niệm Hồ Diệu Bang, người
được sinh viên coi là một nhân vật Không giống những cuộc phản kháng
ủng hộ dân chủ, hành động của sinh trên Quảng trường Thiên An Môn
viên dần phát triển thành phong trào năm 1987, gồm chủ yếu sinh viên và
phản đối tham nhũng và yêu cầu tự giới trí thức, các cuộc phản kháng
do báo chí và sự chấm dứt, hay cải năm 1989 có được sự hỗ trợ to lớn từ
cách, sự cầm quyền tại Cộng hòa giới công nhân thành thị, những
Nhân dân Trung Hoa của Đảng Cộng người đang lo lắng trước tình trạng
sản và Đặng Tiểu Bình, người lãnh lạm phát và tham nhũng ngày càng
đạo tối cao trên thực tế của Trung gia tăng. Tại Bắc Kinh, họ được rất
Quốc. Những nỗ lực liên lạc và liên nhiều người ủng hộ. Họ cũng được
kết với sinh viên và công nhân ở các ủng hộ tại các thành phố lớn ở khắp
thành phố khác cũng mang lại một Trung Quốc Đại lục như Urumqi,
số thành công. Thượng Hải và Trùng Khánh; và sau
này là ở Hương Cảng, Đài Loan và
Dù những cuộc phản kháng ban đầu
các cộng đồng Hoa kiều ở Bắc Mỹ và
là của sinh viên và giới trí thức,
Châu Âu.
những người cho rằng các cuộc cải
cách của Đặng Tiểu Bình vẫn chưa đủ
tầm và Trung Quốc cần phải cải cách
cả hệ thống chính trị, họ nhanh
chóng có được sự ủng hộ của giới
công nhân thành thị, những người
cho rằng các cuộc cải cách đã đi quá
xa. Điều này xảy ra bởi những người
lãnh đạo cuộc phản kháng chú trọng
vào vấn đề tham nhũng, vấn đề
thống nhất cả hai nhóm và bởi sinh
Trang 6
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Phản kháng leo thang

Ngày 4 tháng 5, xấp xỉ 100.000 sinh
viên và công nhân tuần hành ở Bắc
Kinh yêu cầu cải cách tự do báo chí
và một cuộc đối thoại chính thức giữa
chính quyền và các đại biểu do sinh
viên bầu ra. Chính phủ khước từ đối
thoại, chỉ đồng ý đàm phán với các
thành viên được chỉ định từ các tổ
chức sinh viên. Ngày 13 tháng 5, hai
ngày trước chuyến thăm cấp nhà
nước được quảng cáo rầm rộ của vị
lãnh đạo Xô viết có đầu óc cải cách
Mikhail Sergeyevich Gorbachyov,
những đám đông sinh viên chiếm giữ
Quảng trường Thiên An Môn và bắt
đầu một cuộc tuyệt thực, nhấn mạnh
yêu cầu chính phủ rút lui lời cáo buộc
đưa ra trong bài xã luận của Nhân
dân Nhật báo và tiến hành các cuộc
đàm phán với các đại diện sinh viên.
Hàng trăm sinh viên tham gia cuộc
tuyệt thực và được ủng hộ bởi hàng
ngàn sinh viên khác như một phần
của nhân dân Bắc Kinh, trong một
tuần lễ.

Những cuộc phản kháng và bãi khoá

bắt đầu xuất hiện tại nhiều trường
đại học ở các thành phố khác, nhiều
sinh viên đi tới Bắc Kinh tham gia vào
cuộc biểu tình. Nói chung, các cuộc
biểu tình tại Quảng trường Thiên An
Môn được tổ chức tốt, với những cuộc
tuần hành hàng ngày của sinh viên từ
nhiều trường đại học Bắc Kinh thể
hiện sự đoàn kết, tẩy chay các lớp
học và với những yêu cầu ngày càng
gia tăng. Các sinh viên hát "Quốc tế
ca", bài thánh ca xã hội chủ nghĩa
trên thế giới, trên đường đi tới và tại
quảng trường[3]. Sinh viên thậm chí
còn thể hiện hành động tôn trọng
đáng ngạc nhiên với chính phủ khi
giúp cảnh sát bắt giữ ba người từ tỉnh Một đơn vị quân đội tăng viện cho thủ đô Bắc Kinh bị chặn
Hồ Nam, gồm cả Dụ Đông Nhạc, bởi sinh viên tại một khu vực ngoại thành
những người đã ném mực vào bức
chân dung lớn của Mao treo tại phía chỉ đòi hòi những quyền lợi cá nhân Những nỗ lực đàm phán với chính
bắc quảng trường[4]. mà còn cho cả nhân dân Trung phủ Trung Quốc, ở khu vực văn
Quốc" (Calhoun 1994, 113). phòng lãnh đạo Đảng cộng sản Trung
Cuối cùng sinh viên quyết định rằng
Nam Hải ngay cạnh đó, đã thành
để duy trì phong trào của họ cần Ngày 19 tháng 5 lúc 4 giờ 50 phút công một phần. Nhờ chuyến thăm
thiết phải tiến hành một cuộc tuyệt sáng, Tổng thư ký Triệu Tử Dương tới của Gorbachyov, báo chí quốc tế có
thực. Quyết định này của sinh viên là Quảng trường và đọc một bài diễn mặt với số lượng lớn trên Lục địa
một thời điểm quyết định trong văn hối thúc sinh viên chấm dứt cuộc Trung Quốc. Các bài báo phản ánh sự
phong trào. Cuộc tuyệt thực bắt đầu tuyệt thực. Một phần bài diễn văn kiện của họ xuất hiện thường xuyên
tháng 5 năm 1989 và phát triển lên của ông đã trở thành câu trích dẫn và nói chung ủng hộ những người
tới "hơn một nghìn người" (Liu 1994, nổi tiếng, khi ông nói, ám chỉ tới thế phản kháng, nhưng tỏ vẻ bi quan
315). Cuộc tuyệt thực khiến sinh viên hệ người lớn tuổi Trung Quốc, "Chúng rằng họ sẽ khó đạt mục đích. Tới cuối
nhận được sự ủng hộ từ khắp đất tôi đã già, nó không còn là vấn đề với cuộc biểu tình, ngày 30 tháng 5, một
nước và "người dân bình thường tại chúng tôi nữa." Trái lại, sinh viên còn bức tượng Nữ thần Dân chủ được
Bắc Kinh cũng tuần hành để bảo vệ trẻ và ông hối thúc họ giữ sức khoẻ dựng lên trên quảng trường và trở
những người tham gia tuyệt thực... và không tự hy sinh mình quá dễ thành biểu tượng cho cuộc phản
bởi hành động tuyệt thực và đương dàng như vậy. Chuyến thăm của kháng với toàn thể khán giả TV trên
đầu với những sự trả đũa của chính Triệu Tử Dương tới quảng trường là thế giới.
phủ đã thuyết phục được những lần xuất hiện cuối cùng trước công
người quan sát rằng sinh viên không chúng của ông. Uỷ ban Thường trực Bộ chính trị,

Trang 7
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009
kháng và quay lại với việc học tập. Một vật cản lớn với
hành động ngăn chặn là chính giới lãnh đạo lại ủng hộ
nhiều yêu cầu của sinh viên, đặc biệt với những lo ngại
trước tình trạng tham nhũng. Tuy nhiên, một vấn đề lớn
là các cuộc phản kháng liên quan tới nhiều giới với nhiều
mục tiêu khác nhau và vì thế chính phủ không biết phải
đàm phán với ai, và những yêu cầu của những người
phản kháng là gì. Sự lẫn lộn và thiếu quả quyết trong số
những người phản kháng cũng phản ánh sự lẫn lộn và
thiếu quả quyết bên trong chính phủ. Tờ Nhân dân Nhật
Báo đã đề cập tới tình trạng thiếu quả quyết này và
thường thay đổi quan điểm giữa ủng hộ và lên án những
người biểu tình.

Trong giới lãnh đạo hàng đầu, Tổng thư ký Triệu Tử

Dương ủng hộ mạnh mẽ một cách tiếp cận mềm dẻo với
những người biểu tình trong khi Lý Bằng được coi là
người muốn đàn áp. Cuối cùng, quyết định đàn áp được
một nhóm lãnh đạo lớn tuổi trong đảng, những người coi
sự từ bỏ quản lý độc đảng là sự quay trở lại với tình trạng
hỗn loạn thời Cách mạng Văn hóa. Dù đa số những thành
viên đó không có vị trí chính thức, họ vẫn kiểm soát được
quân đội. Đặng Tiểu Bình là chủ tịch Uỷ ban Quân sự
Trung ương và có thể tuyên bố thiết quân luật; Dương
Thượng Côn là chủ tịch nước, tuy chỉ là một chức vụ
mang tính biểu tượng theo Hiến pháp năm 1982, nhưng
về pháp lý là Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang. Những
lãnh đạo lớn tuổi tin rằng những cuộc biểu tình kéo dài là
một mối đe doạ tới sự ổn định của đất nước. Những người
biểu tình bị coi là công cụ ủng hộ cho "chủ nghĩa tự do tư
sản" đang đứng núp phía sau, cũng như là công cụ của
các phe phái trong đảng muốn thực thi hơn nữa các tham
vọng cá nhân của họ.

Lãnh tụ sinh viên Thiên An Môn số 1 Vương Ðán, khoa Sử,

ÐH Bắc Kinh, 21 tuổi (vào 1989). Bị kết án tù 4 năm vào
năm 1991, và án 11 năm vào năm 1996. Trục xuất sang Mỹ
1998 và hiện đang theo đuổi chương trình tiến sĩ Sử học tại
ÐH Harvard.

cùng các cựu lãnh đạo đảng (đã nghỉ hưu nhưng vẫn có
ảnh hưởng trong chính phủ và trong Đảng), ban đầu, hy
vọng rằng các cuộc biểu tình sẽ không kéo dài, hay
những biện pháp cải cách trong nước và những cuộc điều
tra sẽ làm hài lòng những người phản kháng. Họ hy vọng
tránh được bạo lực nếu có thể, và ban đầu dựa vào các
cơ quan Đảng để thuyết phục sinh viên từ bỏ cuộc phản

Buổi đầu phong trào, truyền

Lan rộng thông Trung Quốc có cơ hội
hiếm hoi để thông tin một cách
trên toàn tự do và chính xác. Đa số họ
được tự do viết và thông báo sự
quốc và kiện đang diễn ra vì không bị
các cơ quan địa phương và
bên chính phủ quản lý. Tin tức
nhanh chóng lan rộng trên khắp
ngoài đại lục địa. Theo báo cáo của
truyền thông Trung Quốc, sinh
lục Trung viên và công nhân tại hơn 400
thành phố, gồm cả các thành
Quốc phố tại Nội Mông, cũng tổ chức
lại và bắt đầu phản kháng[5].
Mọi người cũng kéo tới thủ đô
để gia nhập cuộc phản kháng

Trang 8
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
tại Quảng trường Thiên An Môn.
Sinh viên đại học tại Thượng Hải
cũng xuống đường để kỷ niệm cái
chết của Hồ Diệu Bang và phản đối
một số chính sách của chính phủ.
Trong nhiều trường hợp, họ được sự
ủng hộ của các uỷ ban đảng của
trường. Giang Trạch Dân, khi ấy là bí
thư đảng uỷ thành phố, diễn thuyết
trước các sinh viên, bày tỏ sự cảm
thông bởi ông cũng từng là một sinh
viên hoạt động tích cực trước năm
1949. Cùng lúc ấy, ông nhanh chóng
hành động điều các lực lượng cảnh
sát tới kiểm soát đường phố và thanh
trừng các lãnh đạo Đảng Cộng sản
ủng hộ sinh viên.
Ngày 19 tháng 4, các biên tập viên tờ
Thế giới kinh tế đạo báo (世界经济导
报), một tạp chí có khuynh hướng cải
cách, quyết định xuất bản, trong số
439 ngày 24 tháng 4, một mục bình
luận về Hồ Diệu Bang. Bên trong là
một bài viết của Nghiêm Gia Kỳ, với
lời lẽ ủng hộ những sinh viên phản
kháng tại Bắc Kinh ngày 18 tháng 4,
và kêu gọi đánh giá lại việc thanh
trừng ông năm 1987. Ngày 21 tháng
4, một quan chức Đảng tại Thượng
Chính phủ tiêu diệt cuộc phản kháng
Xe bọc thép Giải Phóng Quân Trung Hoa và xác sinh
viên (góc trái) trên quảng trường Thiên An Môn vào buổi
tối định mệnh
Tháng 6/2009
Hải đã yêu cầu tổng biên tập, Khâm Cũng có những cuộc phản kháng tại
Bản Lập, thay đổi một số đoạn. Đài Loan. Chính phủ đã thông qua
Khâm Bản Lập từ chối và Trần phải một điều luật cho rằng họ sẽ cung
quay sang Giang Trạch Dân, người cấp một hộ chiếu Trung Hoa Dân
yêu cầu kiểm duyệt bài báo. Tới thời quốc và hỗ trợ tài chính cho bất kỳ
điểm ấy, đợt báo in đầu tiên đã được người Trung Quốc nào từ bỏ hộ chiếu
phát hành. Số còn lại được xuất bản Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
với một trang trống[6]. Ngày 26
tháng 4, Nhân dân Nhật báo xuất Trên khắp thế giới, ở những nơi có
bản bài xã luận lên án cuộc phản nhiều người Trung Quốc sinh sống,
kháng của sinh viên. Giang hành những cuộc tụ tập và tuần hành diễn
động theo hướng này và đình chỉ ra. Nhiều chính phủ, như Hoa Kỳ,
chức vụ của Khâm Bản Lập. Ông Nhật Bản... cũng đưa ra những cảnh
nhanh chóng nổi lên nắm quyền lực báo, khuyến cáo công dân nước mình
sau khi quả quyết dẹp yên những không tới Cộng hòa Nhân dân Trung
cuộc phản kháng năm 1989. Hoa.
Tại Hồng Kông, ngày 27 tháng 5 năm
1989, hơn 300.000 người đã tụ họp
tại trường đua ngựa Bào Mã Địa (còn
gọi là trường đua ngựa Khoái Hoạt
Cốc), trong một sự kiện được gọi là
"Những bài hát dân chủ dành cho
Trung Quốc". Nhiều nhân vật nổi
tiếng người Hồng Kông và Đài Loan
đã cùng hát và thể hiện sự ủng hộ
của họ với các sinh viên tại Bắc Kinh.
Hôm sau, ngày 28 tháng 5, một đám
diễu hành do Martin Lee, Szeto Wah
và nhiều người khác dẫn đầu đã đi
suốt hòn đảo Hồng Kông; 1.5 triệu
người đã tham gia.
Trang 9
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Theo báo cáo của chính quyền Trung Quốc thì có khoảng 300 lính và người dân
chết, 5000 lính và 2000 dân bị thương, 400 lính mất liên lạc. Theo báo cáo của
bộ ngoại giao Hoa Kỳ, có hơn 4000 người chết, trên 40 000 người bị thương
Dù chính phủ đã tuyên bố
thiết quân luật ngày 20
tháng 5, việc quân đội tiến
vào Bắc Kinh vẫn không
thể diễn ra bởi những đám
đông người phản kháng, và
quân đội cuối cùng nhận
được lệnh rút lui. Trong lúc
ấy, những cuộc biểu tình
vẫn tiếp diễn. Cuộc tuyệt
thực đang tiến dần tới tuần
thứ ba và chính phủ đã giải
quyết được nó trước khi có
những người phải chết vì
đói. Sau các cuộc bàn cãi
trong giới lãnh đạo cộng
sản, việc sử dụng lực lượng
quân đội giải quyết khủng
hoảng được đưa ra và dẫn
tới một sự chia rẽ sâu sắc
trong Bộ chính trị. Tổng
thư ký Triệu Tử Dương bị
gạt khỏi ban lãnh đạo
chính trị vì ông ủng hộ
hành động phản kháng của
sinh viên. Quân đội cũng
không thống nhất trong
việc giải quyết vấn đề và
thừa nhận không ủng hộ
trực tiếp việc sử dụng vũ
lực, khiến giới lãnh đạo
phải tìm kiếm các cá nhân
muốn thực hiện mệnh lệnh
của họ.
Binh sĩ và xe tăng thuộc
Quân đoàn 27 và 28 Quân Quân đoàn 27 là nhân tố
đội Giải phóng Nhân dân chủ chốt gây thương vong
Trung Quốc được gửi tới cho dân thường. Sau cuộc
kiểm soát thành phố. Quân tấn công vào quảng
đoàn 27 nằm dưới quyền trường, Quân đoàn 27 được
chỉ huy của một sĩ quan có cho là đã thiết lập các địa
quan hệ với Dương Thượng điểm phòng thủ tại Bắc
Côn. Trong một cuộc họp Kinh - không phải là kiểu
báo, Tổng thống Hoa Kỳ bố trí phòng ngự trước các
George H. W. Bush đã cuộc tấn công của nhân
thông báo những lệnh dân, mà trước những cuộc
trừng phạt với Cộng hòa tấn công của các đơn vị
Nhân dân Trung Hoa, sau quân đội khác. Mặt khác,
những lời kêu gọi hành Quân đoàn 38 sở tại, được
động từ phía các thành cho là có cảm tình với lực
viên Nghị viện như Thượng lượng phản kháng. Họ
nghị sĩ Jesse Helms. Tổng không được cung cấp đạn
thống Bush cho rằng thông dược và được cho là đã tự
tin tình báo ông nhận được đốt các xe cộ của mình khi
cho thấy một số chia rẽ từ bỏ chúng để tham gia
trong giới chỉ huy quân sự cuộc phản kháng.
Trung Quốc, và thậm chí cả
khả năng những vụ xung Hành động xâm nhập
đột bên trong quân đội thành phố của quân đội bị
trong những ngày đó. Các nhiều công dân Bắc Kinh
báo cáo tình báo cũng cho phản đối kịch liệt. Những
thấy các đơn vị thuộc Quân người phản kháng đốt cháy
đoàn 27 và 28 đã được đưa các xe buýt và sử dụng
tới bên ngoài các tỉnh bởi chúng làm phương tiện cản
các đơn vị địa phương của bước quân đội. Cuộc chiến
Quân đội Giải phóng Nhân tiếp tục diễn ra trên các
dân được cho là có cảm đường phố bao quanh
tình với những người phản quảng trường, nhiều người
kháng và nhân dân trong phản kháng được cho là đã
thành phố. Các phóng viên tiến về phía Quân đội Giải
miêu tả các binh sĩ thuộc phóng Nhân dân và xây
Tháng 6/2009
dựng các luỹ bằng xe cộ,
trong khi quân đội tìm cách
giải toả vật cản bằng hơi
cay, súng và xe tăng.
Nhiều người bị thương đã
được các lái xe đang ở
trong vùng trống giữa binh
sĩ và các đám đông cứu
thoát, đưa tới bệnh viện.
Sau cuộc tấn công vào
quảng trường, chương trình
truyền hình trực tiếp về sự
kiện cho thấy nhiều người
mang băng đen trên tay
phản đối hành động của
chính phủ, tụ tập ở nhiều
đại lộ đốt cháy các chiến
luỹ. Trong lúc ấy, Quân đội
Giải phóng Nhân dân thiết
lập một cách có hệ thống
các điểm kiểm soát bên
ngoài thành phố, lùng bắt
những người phản kháng
và phong toả các khu vực
trường đại học.
Ngay bên trong quảng
trường, đã có một cuộc
tranh luận giữa những
người muốn rút lui hòa
bình, gồm Hàn Đông
Phương, và những người
muốn tiếp tục ở lại, như
Sài Linh. Cuộc tấn công
vào quảng trường bắt đầu
lúc 10:30 tối ngày 3 tháng
6, khi xe bọc thép và quân
đội vũ trang với lưỡi lê tiến
vào từ nhiều hướng đi theo
sau là máy ủi và xe rủa.
Những chiếc xe bọc thép
chạy trên đường, bắn
thẳng về phía trước và
xung quanh, có lẽ đã giết
hại và làm bị thương cả
một số binh sĩ. Phóng viên
BBC Kate Adie miêu tả về
hành động "bắn bừa bãi"
bên trong quảng trường.
Các sinh viên chạy trốn
trong các xe buýt bị các
nhóm binh sĩ lôi ra và đánh
đập bằng những cây gậy
lớn. Những sinh viên đang
tìm cách rời khỏi quảng
trường cũng bị binh sĩ bao
vây và đánh đập. Thậm
chí, rất nhiều người biểu
tình đã bị xe tăng cán chết
[cần dẫn nguồn]. Các lãnh
đạo cuộc phản kháng bên
trong quảng trường, nơi
một số người đang tìm các
thiết lập các luỹ ngăn xe
bọc thép, được cho là đã
"van xin" các sinh viên
không sử dụng vũ khí (như
chai xăng) chống lại quân
lính đang tiến tới. Tuy
Trang 10
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
nhiên, rõ ràng nhiều sinh
viên đã bị bắn, "Sao anh lại
giết chúng tôi?" Tới 5 giờ
40 phút sáng ngày hôm
sau, quảng trường đã bị
dẹp tan.
Cuộc đàn áp phản kháng
đã trở thành bất tử trong
truyền thông phương Tây
với đoạn video và những
bức ảnh nổi tiếng về một
người đàn ông đơn độc mặc
áo sơ mi trắng đứng trước
một đoàn xe tăng đang
tiến vào Quảng trường
Thiên An Môn. Được chụp
ngày 5 tháng 6 khi đoàn xe
đang đi trên giao lộ thuộc
Đại lộ Trường An, với hình
ảnh một người không vũ
khí đứng ở giữa đường, cản
bước đoàn xe tăng. Anh ta
được cho là đã nói: "Tại
sao các anh lại ở đây? Các
anh không mang lại gì
ngoài sự nghèo khổ." Khi
người lính lái tăng tìm cách
đi vòng tránh, "Người biểu
tình vô danh" tiếp tục cản
đường. Anh ta tiếp tục
đứng trước đoàn tăng trong
một khoảng thời gian, sau
đó leo lên tháp pháo chiếc
xe dẫn đầu và nói chuyện
với những người lính bên
trong. Sau khi quay về vị
trí chặn đường, anh ta bị
những người xung quanh
kéo ra, có lẽ họ sợ anh ta
sẽ bị bắn hay bị đè nát.
Time Magazine đã đặt cho
anh cái tên "Người biểu
tình vô danh" và sau này
coi anh là một trong 100
người có ảnh hưởng nhất
thế kỷ 20. Bản tin ngắn
trên tờ Sunday Express của
"Người biểu tình vô danh",Jeff Widener (AP)
Tháng 6/2009
Anh đã cho rằng đây là
sinh viên Vương Duy Lâm,
19 tuổi, tuy nhiên, sự chân
thực của tin này còn đang
bị nghi ngờ. Điều gì đã xảy
ra với "Người biểu tình vô
danh" sau cuộc phản kháng
vẫn chưa được biết. Trong
một bài phát biểu trước
President's Club năm 1999,
Bruce Herschensohn — cựu
phó trợ lý đặc biệt của
Tổng thống Richard Nixon
— đã thông báo rằng anh
ta đã bị hành quyết 14
ngày sau đó. Trong cuốn
Red China Blues: My Long
March from Mao to Now
(Những nỗi buồn Trung
Quốc Cộng sản: Cuộc
Trường chinh của tôi từ
Mao tới Hiện tại), Jan Wong
đã viết rằng người này vẫn
đang sống và giấu mặt tại tiếp tục diễn ra ở Trung chức hay tha thứ cho
Trung Quốc đại lục. Trong Quốc lục địa trong nhiều những cuộc phản kháng
Tử Cấm Thành, tác gia viết ngày nữa. Có những cuộc đều bị mất chức, và các
cho trẻ em người Canada phản kháng lớn tại Hồng lãnh đạo cuộc phản kháng
William Bell tuyên bố rằng Kông, nơi người dân mặc bị tống giam.
người đàn ông đó tên là đồ đen tham gia biểu tình.
Vương Ái Dân và đã bị giết Có những cuộc phản kháng
hại ngày 9 tháng 6 sau khi tại Quảng Châu, và có
bị bắt giam. Tuyên bố những cuộc phản kháng lớn
chính thức cuối cùng từ tại Thượng Hải và một cuộc
phía chính phủ Cộng hòa tổng đình công. Cũng có
Nhân dân Trung Hoa về những cuộc phản kháng tại
"Người biểu tình vô danh" các nước khác với nhiều
là của Giang Trạch Dân người đeo băng tang đen.
trong một cuộc phỏng vấn Tuy nhiên, chính phủ
năm 1990 với Barbara Wal- nhanh chóng giành lại
ters; khi được hỏi về quyền kiểm soát. Dù không
"Người biểu tình vô danh", có thông báo về những vụ
Giang đã trả lời "chàng giết hại với số lượng lớn khi
thanh niên đó không bao các cuộc phản kháng chấm
giờ, không bao giờ bị giết." dứt ở những thành phố
khác, một cuộc thanh
Sau cuộc đàn áp tại Bắc trừng chính trị đã diễn ra
Kinh ngày 4 tháng 6, trong đó các quan chức
những cuộc phản kháng chịu trách nhiệm về việc tổ
Trang 11
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Tổn thất nhân mạng

Số người chết và bị thương trong vụ này vẫn chưa rõ ràng vì những sự khác biệt lớn giữa những ước tính khác nhau.
Chính phủ Trung Quốc không bao giờ đưa ra dữ liệu chính thức chính xác hay danh sách những người chết.
Chính phủ Trung Quốc vẫn cho rằng không có người chết bên trong quảng trường, dù những đoạn video được quay ở
thời điểm đó cho thấy có những tiếng đạn bắn. Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc và Quốc vụ viện tuyên
bố rằng "hàng trăm binh sĩ Quân đội Giải phóng Nhân dân đã chết và số người bị thương còn nhiều hơn
thế"[cần dẫn nguồn]. Yuan Mu, phát ngôn viên Quốc vụ viện, đã nói tổng cộng khoảng 300 người chết, đa số họ là các
binh sĩ, cùng với một số người được ông miêu tả là "những tên lưu manh"[7]. Theo Trần Hy Đồng, thị trưởng Bắc Kinh,
200 dân thường và vài chục binh sĩ thiệt mạng[8]. Các nguồn khác cho rằng 3.000 thường dân và 6.000 binh sĩ bị
thương[9]. Tháng 5 năm 2007, thành viên Chính hiệp Toàn quốc Trung Quốc tại Hồng Kông, Chang Ka-mun, nói 300 tới
600 người bị giết tại Quảng trường Thiên An Môn. Ông cho rằng "có những kẻ sát nhân vũ trang những người không
phải là sinh viên"[10].
Tuy nhiên, các nhà báo nước ngoài, những người chứng kiến vụ việc đã tuyên bố có ít nhất 3.000 người chết. Một số
bảng liệt kê con số thương vong do những nguồn bí mật cung cấp cho thấy con số lên tới 5.000[11].
Thống kê và ước tính từ nhiều nguồn và nhóm khác nhau cho thấy:
4.000 tới 6.000 thường dân chết - Edward Timperlake[12]
2.600 đã chết chính thức vào buổi sáng ngày 4 tháng 6 (sau này bị bác bỏ) - Hội Chữ thập đỏ Trung Quốc[8]. Một nhân
viên Chữ thập Đỏ Trung Quốc giấu tên ước tính rằng tổng cộng 5.000 người chết và 30.000 bị thương[13]
1.000 người chết - Ân xá Quốc tế[8]
7.000 người chết (6.000 thường dân 1.000 binh sĩ) - tình báo NATO[12]
Tổng cộng 10.000 người chết - các ước tính của Khối Xô viết[12]
Hơn 3.700 người chết, gồm cả những người mất tích hoặc chết một cách bí mật hoặc những người từ chối được điều trị
y tế - một người đào tẩu từ Quân đội Giải phóng Nhân dân nêu ra một tài liệu mật trong giới sĩ quan[12]
186 thường dân có tên tuổi được xác nhận đã chết vào cuối tháng 6 năm 2006 - Giáo sư Đinh Tử Lâm[14]

Photo : AP, AFP, BBC

Trang 12
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Những vụ bắt giữ và ghi vào sổ đen chính trị, một số người khi ấy là thị trưởng Thượng Hải và
không bao giờ được bổ dụng lần nữa. không liên quan tới sự kiện này - trở
thanh trừ thành Chủ tịch Cộng hòa Nhân dân
Giới lãnh đạo Đảng trục xuất Triệu Tử Trung Hoa. Các thành viên chính phủ
Trong và sau cuộc phản kháng, chính Dương khỏi Uỷ ban Thường trực Bộ đã chuẩn bị một sách trắng giải thích
quyền đã tìm cách bắt giữ và truy tố chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc , quan điểm của chính phủ về những
một số sinh viên lãnh đạo Phong trào vì ông phản đối thiết quân luật, Triệu cuộc phản kháng. Một nguồn không
Dân chủ Trung Quốc, đáng chú ý nhất Tử Dương bị quản thúc tại gia cho tới được tiết lộ bên trong chính phủ Trung
là Vương Dần, Sài Linh, Triệu Thường khi chết. Hồ Khởi Lập, một thành viên Quốc đã đưa lậu văn bản ra khỏi Trung
Thanh và Örkesh Dölet ( .)‫ئۆركەش دۆلەت‬ khác của Uỷ ban thường trực Bộ chính Quốc và Public Affairs đã xuất bản nó
Vương Dần đã bị bắt, kết án và tống trị phản đối thiết quân luật bị tước vào tháng 1 năm 2001 với tên gọi Tia-
giam, sau đó đã được phép di cư tới quyền bỏ phiếu, và cũng bị trục xuất nanmen Papers (Hồ sơ Thiên An Môn).
Hoa Kỳ vì lý do y tế. Vì là gương mặt khỏi uỷ ban. Tuy nhiên, ông vẫn giữ Hồ sơ này bao gồm một đoạn trích từ
kém nổi bật hơn của phong trào, Triệu được đảng tịch, và sau khi "thay đổi câu nói của cựu lãnh đạo Đảng Vương
Thường Thanh đã được thả chỉ sau sáu quan điểm", được tái bổ nhiệm Thứ Chấn ám chỉ sự đối phó với cuộc phản
tháng ngồi tù. Tuy nhiên, anh ta một kháng của chính phủ.
lần nữa bị tống giam vì tiếp tục yêu
cầu cải cách chính trị tại Trung Quốc. Hai phóng viên đưa tin về sự kiện này
Örkesh Dölet bỏ trốn sang Đài Loan. Hai phóng viên đưa tin về ngày 4 tháng 6 trong bản tin hàng
Anh ta đã lập gia đình và làm việc nhưsự kiện này ngày 4 tháng ngày lúc 19 giờ (7 giờ tối) trên Đài
một nhà bình luận chính trị trên kênh Truyền hình Trung ương Trung Quốc
6 trong bản tin hàng ngày đã bị sa thải bởi họ thể hiện tình cảm
truyền hình quốc gia Đài Loan
[cần dẫn nguồn]. Sài Linh bỏ trốn lúc 19 giờ (7 giờ tối) trên đau xót. Ngô Tiểu Dũng, con trai một
sang Pháp, và sau đó tới Hoa Kỳ. Đài Truyền hình Trung thành viên Uỷ ban Trung ương Đảng
ương Trung Quốc đã bị sa cộng sản Trung Quốc, và cựu bộ
Các hoạt động phản kháng nhỏ hơn trưởng ngoại giao Trung Quốc và phó
tiếp tục diễn ra ở các thành phố khác
thải bởi họ thể hiện tình
thủ tướng Ngô Học Khiêm bị đuổi khỏi
trong vài ngày. Một số cán bộ các cảm đau xót. Ban tiếng Anh Đài Phát thanh Quốc tế
trường đại học và sinh viên, những Trung Quốc. Tiền Lý Nhân, giám đốc
người đã chứng kiến các vụ giết hại tại Nhân dân Nhật báo (tờ báo của Đảng
Bắc Kinh đã tổ chức lại hay khuyến Cộng sản Trung Quốc), cũng bị huyền
khích khác sự kiện tưởng nhớ khi họ trưởng Bộ Công nghiệp Máy xây dựng
chức vì các bài viết bày tỏ cảm tình với
quay về. Tuy nhiên, những hành động và Điện tử. Những lãnh đạo Trung
các sinh viên trên tờ báo này.
đó nhanh chóng bị dập tắt, và những Quốc có đầu óc cải cách khác như Vạn
người tổ chức bị thanh trừng. Lý bị quản thúc tại gia ngay lập tức khi
ra khỏi máy bay sau một chuyến công
Giới chức Trung Quốc nhanh chóng xét du nước ngoài bị cắt ngắn tại Sân bay
xử và hành quyết nhiều công nhân bị Quốc tế Thủ đô Bắc Kinh, với lời giải
bắt giữ tại Bắc Kinh. Trái lại, các sinh thích chính thức vì "các lý do sức
viên - nhiều người trong số họ xuất khoẻ". Khi Vạn Lý được bãi bỏ quản
thân từ các gia đình có ảnh hưởng và thúc tại gia sau khi "đã thay đổi ý
có quan hệ tốt với chính quyền - bị kết kiến" ông ta, giống như Kiều Thạch,
án nhẹ hơn. Thậm chí Vương Dần, lãnh được chuyển tới một ví trí khác tương
đạo sinh viên và là người đứng đầu đương nhưng chỉ có thực quyền nghi
trong danh sách truy nã, cũng chỉ bị lễ.
kết án bảy năm tù. Tuy thế, nhiều sinh
viên và cán bộ các trường đại học bị Sự kiện này giúp Giang Trạch Dân -

Tác phẩm điêu

khắc được đặt tại
thành phố Wro-
claw, Balan. Thể
hiện hình ảnh về
một chiếc xe đạp bị
phá hủy và một vết
đạn xe tăng hằn
trên đường, biểu
trưng cho hình ảnh
người dân BK bị
quân đội đàn áp tại
quảng trường TAM

Trang 13
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Ảnh hưởng trên các
khuynh hướng
chính trị trong nước
Các cuộc phản kháng trên Quảng
trường Thiên An Môn đã làm mất
đi quan niệm tự do hóa chính trị
đang phát triển trong dân chúng
hồi cuối thập niên 1980; vì thế,
nhiều cải cách dân chủ được đề
xuất trong thập niên 1980 đã bị
bãi bỏ. Dù có đã có một số quyền
tự do cá nhân được ban hành từ
thời điểm đó, những cuộc tranh
luận về những sự thay đổi cơ cấu
trong chính phủ Cộng hòa Nhân
dân Trung Hoa và vai trò của Đảng
Cộng sản Trung Quốc vẫn là một
chủ đề cấm kỵ.
Tại Hồng Kông, các cuộc phản
kháng trên Quảng trường Thiên An
Môn đã dẫn tới những lo ngại rằng
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa sẽ
không thực hiện các cam kết một
quốc gia, hai chế độ khi nhận lại
hòn đảo này năm 1997. Một hậu
quả của nó là việc vị toàn quyền
mới, Chris Patten, đã tìm cách mở
Ảnh hưởng kinh tế
Các cuộc phản kháng Thiên An Môn
không đánh dấu sự chấm dứt của cải
cách kinh tế. Như một hậu quả trực
tiếp sau những cuộc phản kháng,
phe bảo thủ trong Đảng Cộng sản
Trung Quốc tìm cách xoá bỏ một số
cải cách thị trường tự do đang được
tiến hành như một phần của cải
cách kinh tế Trung Quốc, và tái lập
quyền kiểm soát hành chính với nền
kinh tế. Tuy nhiên, những nỗ lực này
đã gặp phải sự phản đối kiên quyết
của các quan chức địa phương và đã
hoàn toàn mất tác dụng hồi đầu
thập niên 1990 sau sự sụp đổ của
Liên bang Xô viết và chuyến đi về
phương nam của Đặng Tiểu Bình. Sự
tiếp tục của cải cách kinh tế dẫn tới
tăng trưởng kinh tế trong thập niên
1990, cho phép chính phủ giành lại
hầu hết sự ủng hộ của dân chúng
mà họ đã mất năm 1989. Ngoài ra,
không một lãnh đạo nào hiện nay
của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
đóng vai trò chủ chốt trong quyết
định đàn áp phản kháng, và một
gương mặt chính trị quan trọng là
Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã từng là trợ
thủ của Triệu Tử Dương tháp tùng
ông tới gặp các sinh viên phản
kháng.
Các lãnh đạo cuộc phản kháng tại
Thiên An Môn không thể lập ra một
Tháng 6/2009
rộng quyền cho Hội đồng Lập pháp
Hồng Kông dẫn tới sự xích mích
nhà nước của mình để huy động
quân đội, chức Chủ tịch một lần
với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. nữa lại là chức vụ nắm quyền lực
Đã có những cuộc thắp nến tưởng thực sự. Vì thế, Chủ tịch nước
niệm thu hút hàng chục nghìn đồng thời là Tổng thư ký Đảng
người ở Hồng Kông hàng năm từ cộng sản Trung Quốc, và được coi
năm 1989 và những cuộc tưởng là người nắm quyền thực sự.
niệm đó vẫn tiếp tục diễn ra sau
Năm 1989, cả quân đội Trung
khi quyền lực đã được chuyển giao
Quốc và cảnh sát Bắc Kinh đều
cho Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
không có phương tiện chống bạo
năm 1997.
động thích hợp, như đạn cao su,
Những cuộc phản kháng cũng hơi cay vẫn thường được sử dụng ở
đánh dấu một sự thay đổi trong phương Tây đối phó với các cuộc
các quy ước chính trị, là đầu mối bạo loạn[18]. Sau các cuộc phản
của các chính sách tại Cộng hòa kháng trên Quảng trường Thiên An
Nhân dân Trung Hoa. Trước cuộc Môn, cảnh sát chống bạo động tại
phản kháng, theo hiến pháp năm các thành phố Trung Quốc đã được
1982, Chủ tịch nước chủ yếu chỉ là trang bị các vũ khí không gây chết
một chức vụ mang tính biểu người để kiểm soát bạo loạn.
tượng. Theo quy ước, quyền lực
được phân chia giữa ba chức vụ
Chủ tịch, Thủ tướng và Tổng thư
ký Đảng Cộng sản Trung Quốc,
mỗi người trong số họ đều đại diện
cho một nhóm khác nhau, nằm
ngăn chặn sự độc quyền thái quá
kiểu Mao Trạch Đông. Tuy nhiên,
sau khi Dương Thượng Côn sử
dụng quyền lực người đứng đầu
phong trào hay một ý thức hệ chặt
chẽ có khả năng tồn tại sau khoảng
giữa thập niên 1990. Đa số lãnh đạo
sinh viên đều xuất thân từ tầng lớp
khá cao trong xã hội và được coi là
ngoài tầm với của người dân thường.
Một số trong số họ là những người
theo chủ nghĩa xã hội và muốn đưa
Trung Quốc trở về với con đường
của chủ nghĩa xã hội. Nhiều tổ chức
bắt đầu xuất hiện sau sự kiện Thiên
An Môn nhanh chóng tan rã vì
những cuộc đấu đá lẫn nhau. Nhiều
nhà hoạt động dân chủ ở nước ngoài
ủng hộ việc hạn chế thương mại với
Trung Quốc đại lục dần mất tần ảnh
hưởng cả trong và ngoài Trung
Quốc. Một số tổ chức phi chính phủ
có trụ sở tại Hoa Kỳ, với mục tiêu
đưa cải cách dân chủ vào Trung
Quốc không ngừng đưa ra các cáo
buộc vi phạm nhân quyền tại Trung
Quốc vẫn còn đó. Một trong những
tổ chức lâu đời và có ảh hưởng nhất
là China Support Network (CSN),
được thành lập năm 1989 bởi một
nhóm nhà hoạt dộng người Mỹ và
Trung Quốc sau sự kiện Quảng
trường Thiên An Môn.
Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã từng
là trợ thủ của Triệu Tử Dương
tháp tùng ông tới gặp các sinh
viên phản kháng
Trang 14
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Một hố sâu ngăn Quảng trường Thiên An Môn dường

cách thế hệ
Lớn lên với ít kỷ niệm về sự kiện
Quảng trường Thiên An Môn năm 1989
và không biết gì về cuộc Cách mạng
Văn hóa, nhưng lại được tận hưởng sự
thịnh vượng và tầm ảnh hưởng ngày
càng tăng của Cộng hòa Nhân dân
Trung Hoa đang có trên trường quốc tế
cũng như trước những khó khăn nước
Nga đang gặp phải từ cuối cuộc Chiến
tranh Lạnh, nhiều người Trung Quốc
không còn coi việc tự do hóa chính trị
là một vấn đề bức thiết nữa, thay vào
đó là những chuyển đổi từ từ sang sự
dân chủ hóa[cần dẫn nguồn]. Nhiều
thanh niên Trung Quốc, trước sự trỗi
dậy của Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa, hiện quan tâm nhiều hơn tới phát
triển kinh tế, chủ nghĩa quốc gia, bảo
vệ môi trường, việc duy trì tầm ảnh
hưởng trên các sự kiện quốc tế và
nhận thức những sự yếu kém của
chính phủ như trong vấn đề Vị thế
chính trị Đài Loan hgay quần đảo Điếu
Ngư (Nhật Bản gọi là quần đảo Senka-
ku) đang tranh cãi với Nhật Bản.
Trong giới trí thức ở Trung Hoa lục địa, tại lục địa Trung Quốc lại xảy ra tại các
dấu ấn của các cuộc phản kháng trên vùng nông thôn, vốn không hề thấy sự
như đã tạo nên một kiểu chia tách thế
hệ. Giới trí thức, những người ở tuổi 20
khi các cuộc phản kháng diễn ra
thường ít có cảm tình với chính phủ
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hơn
những sinh viên trẻ sinh ra sau những
cuộc cải cách của Đặng Tiểu Bình
[cần dẫn nguồn].
Trong giới công nhân thành thị, việc
tiếp tục các cuộc cải cách thị trường
trong thập niên 1990 đã mang lại cho
họ tiêu chuẩn sống cao hơn cũng như
một đảm bảo kinh tế tốt hơn
[cần dẫn nguồn]. Những cuộc phản
kháng của công nhân đô thị về các vấn
đề như không trả lương và nạn tham
nhũng tại địa phương vẫn thường diễn
ra với ước tính vài ngàn vụ như vậy
mỗi năm[cần dẫn nguồn]. Đảng Cộng
sản Trung Quốc có vẻ không muốn
chịu ảnh hưởng tiêu cực nếu đàn áp
các cuộc phản kháng đó và chúng
cũng chỉ liên quan tới các vấn đề địa
phương, không kêu gọi những cải cách
sâu hơn nữa và không liên quant ới sự
phối hợp với công nhân những nơi
khác. Một khác biệt hoàn toàn với tình
hình năm 1989, trung tâm sự bất bình
tăng trưởng thu nhập từ thập niên
1990 và không được nhận thành quả
từ cuộc bùng nổ kinh tế trong thập kỷ
đó[cần dẫn nguồn]. Tuy nhiên, sự
thiếu tổ chức khiến tầng lớp nông dân
không thể được huy động ủng hộ cho
chính phủ năm 1989, cũng khiến họ
không được tổ chức để chống lại chính
phủ đầu thế kỷ 21.
Năm 2006, chương trình "Frontline"
trên kênh PBS của Mỹ phát sóng một
đoạn phim được quay tại Đại học Bắc
Kinh, nhiều sinh viên ở trường này
từng tham gia vào cuộc phản kháng
năm 1989. Bốn sinh viên được hỏi về
bức ảnh "Người biểu tình vô danh"
nhưng không ai trong số họ biết sự
kiện đó là gì. Một số trả lời đó là một
cuộc duyệt binh hay một bức hình
minh hoạ.

« Năm 2006, chương trình "Frontline" trên kênh PBS của Mỹ phát sóng một đoạn phim
được quay tại Đại học Bắc Kinh, nhiều sinh viên ở trường này từng tham gia vào cuộc
phản kháng năm 1989. Bốn sinh viên được hỏi về bức ảnh "Người biểu tình vô danh"
nhưng không ai trong số họ biết sự kiện đó là gì. Một số trả lời đó là một cuộc duyệt binh
hay một bức hình minh hoạ ».

Trang 15
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Phản ánh của truyền thông do hóa thương mại với Trung Quốc lục địa và bởi Blue
Team của Hoa Kỳ như một bằng chứng rằng chính phủ
Những vụ phản kháng tại Quảng trường Thiên An Môn Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là một mối đe doạ với
gây ảnh hưởng rất nhiều tới danh tiếng Cộng hòa hòa bình thế giới và các lợi ích của Hoa Kỳ.
Nhân dân Trung Hoa tại phương Tây. Truyền thông
Trong giới sinh viên Hoa kiều, các cuộc phản kháng tại
phương Tây đã được mời tới để đưa tin cuộc viếng
Thiên An Môn đã dẫn tới việc thành lập các mạng lưới
thăm của Mikhail Sergeyevich Gorbachev trong tháng
tin tức Internet như China News Digest và Tổ chức phi
5, và vì thế họ có cơ hội tuyệt vời để đưa tin trực tiếp
chính phủ China Support Network. Như một hậu quả
về cuộc đàn áp của chính phủ thông qua các mạng lưới
từ sự kiện Thiên An Môn, các tổ chức như China Al-
như BBC và CNN. Những người phản kháng cũng nắm
liance for Democracy (Liên minh Trung Quốc vì Dân
lấy cơ hội này, tạo ra các biểu ngữ và biểu tượng được
chủ) và Hiệp hội Tự trị Sinh viên và Học giả Trung
thiết kế đặc biệt cho khán giả TV quốc tế. Việc đưa tin
Quốc đã được thành lập, dù các tổ chức này có ít ảnh
càng dễ dàng hơn nhờ những cuộc xung đột gay gắt
hưởng chính trị từ sau thời gian giữa thập niên 1990.
trong chính phủ Trung Quốc về cách giải quyết vấn đề.
Vì thế báo chí không bị ngăn cản ngay lập tức.

Sau này tất cả các mạng truyền thông quốc tế đều bị

ra lệnh ngừng đưa tin từ thành phố trong cuộc đàn áp
khi chính phủ ngăn cấm tất cả các cuộc truyền tin qua
vệ tinh. Các phóng viên đã tìm cách lách luật, đưa tin
qua điện thoại. Những đoạn phim nhanh chóng được
đưa lậu ra khỏi Trung Quốc, gồm cả hình ảnh "Người
biểu tình vô danh". Mạng truyền thông duy nhất ghi
được một số hình ảnh trong đêm là TVE[15][16].

Phóng viên CBS Richard Roth và người quay phim của

mình đã bị tống giam trong cuộc đàn áp. Roth bị bắt
khi đang đưa tin từ quảng trường qua điện thoại di
động. Với giọng nói như đang phát điên, mọi người
nghe được anh ta kêu những tiếng giống như "Oh,
không! Oh, không!" trước khi điện thoại bị tắt. Sau
này anh ta đã được thả ra, chỉ bị thương nhẹ trên mặt
sau một cuộc ẩu đả với các nhân viên Trung Quốc
đang tìm cách tịch thu chiếc điện thoại. Roth sau này
đã giải thích thực tế anh ta nói, "Đi thôi!"

Những hình ảnh về vụ phản kháng - cùng với sự sụp

đổ của chủ nghĩa cộng sản xảy ra cùng thời gian ấy tại
Liên bang Xô viết và Đông Âu - đã góp phần mạnh mẽ
hình thành nên các quan điểm và chính sách của
phương Tây với Trung Quốc trong thập niên 1990 và
trong cả thế kỷ 21. Các sinh viên phản kháng nhận
được nhiều cảm tình từ phương Tây. Hầu như ngay lập
tức, cả Hoa Kỳ và Cộng đồng Kinh tế Châu Âu thông
báo một lệnh cấm vận vũ khí, và hình ảnh một quốc Phóng viên CBS Richard Roth và người quay phim của
gia đang cải cách cũng như một đồng minh giá trị mình đã bị tống giam trong cuộc đàn áp. Roth bị bắt khi
chống lại Liên bang Xô viết của Trung Quốc đã bị thay đang đưa tin từ quảng trường qua điện thoại di động
thế bằng một chế độ độc tài. Các cuộc phản kháng tại
Thiên An Môn thường dẫn tới các cuộc tranh luận về tự

Nhận thức của phương Tây

Các học giả đã chỉ ra rằng tuy nhiều người ở Châu Âu và Châu Mỹ đánh giá các sự kiện đó theo các quan điểm văn hóa
của riêng họ, phong trào này không tách biệt khỏi văn hóa Trung Quốc là khởi nguồn của nó. Đây không phải là một
cuộc thể hiện của chủ nghĩa tự do tư sản mang hơi hướng dân chủ kiểu phương Tây[17]. Như một nhà sử học đã lưu ý
"Các sinh viên đưa nguyên tắc thống nhất lên trên tất cả các quy luật chính khác, trong khi nhận thức về dân chủ của
họ không cho phép một sự cạnh tranh tự do giữa các ý tưởng khác nhau và chính nó mang khuynh hướng chủ nghĩa ưu
thế. Theo nhiều cách các sinh viên trong sự kiện năm 1989, như các học giả Khổng giáo truyền thống, tiếp tục chấp
nhập rằng quyền chỉ huy xã hội thuộc về một nhóm ưu thế có đạo đức và có giáo dục"[17]. Một poster được treo lên
trong những cuộc phản kháng tháng 4 thể hiện tình cảm chung của những người phản kháng rằng người dân nông thôn
không phải là lực lượng nắm quyền lực hàng đầu mà "ít nhất các công dân đô thị, các trí thức và các thành viên Đảng
Cộng sản đã sẵn sàng cho dân chủ như bất kỳ một công dân nào sẵn sàng sống trong các xã hội dân chủ. Vì thế chúng
ta phải tiến hành dân chủ toàn diện bên trong Đảng Cộng sản và bên trong các vùng đô thị"[17]. Chủ nghĩa ưu thế
thành thị này đã làm ảnh hưởng tới việc khuấy động phong trào tại các vùng nông thôn[17].

Trang 16
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Hoa Kỳ -EU
cấm vận vũ khí
Lệnh cấm bán vũ khí cho Cộng hòa
Nhân dân Trung Hoa của Hoa Kỳ và
Liên minh Châu Âu đã được đưa ra
sau sự đàn áp bằng bạo lực những
cuộc phản kháng ủng hộ dân chủ
trên Quảng trường Thiên An Môn,
hiện vẫn có hiệu lực. Cộng hòa
Nhân dân Trung Hoa đã kêu gọi dỡ
bỏ lệnh cấm từ nhiều năm nay và
đang được một số ủng hộ từ phía
các thành viên Hội đồng Liên minh
Châu Âu. Đầu năm 2004, Pháp đã
dẫn đầu một phong trào vận động
dỡ bỏ lệnh cấm bên trong EU. Cựu
Thủ tướng Đức Gerhard Schröder
đã công khai ủng hộ lập trường của
cựu Tổng thống Pháp Jacques Chi-
rac về việc xóa bỏ cấm vận.
Lệnh cấm vận vũ khí đã được thảo
luận tại một cuộc họp thượng đỉnh
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa-EU
tại Hà Lan từ ngày 7 đến ngày 9
tháng 12 năm 2004. Trong khi cuộc
họp thượng đỉnh diễn ra, Cộng hòa
Nhân dân Trung Hoa đã tìm cách gia
tăng sức ép lên Hội đồng EU để dỡ
bỏ lệnh cấm vận khi cảnh báo rằng
lệnh này sẽ làm tổn hại tới những
mối quan hệ Trung Hoa-EU. Thứ
trưởng ngoại giao Trung Quốc Zhang
Yesui gọi lệnh này là "lỗi thời", và
ông nói với các nhà báo "nếu lệnh
cấm được duy trì, quan hệ song
phương chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng".
Cuối cùng, Hội đồng Châu Âu vẫn
không dỡ bỏ lệnh cấm vận. Người
phát ngôn EU Françoise le Bail nói
vẫn còn có những lo ngại về cam kết
của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa
về nhân quyền. Nhưng ở thời điểm
đó, EU thực sự có cam kết đàn phán
để dỡ bỏ lệnh cấm vận.
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tiếp
tục gây áp lực đòi dỡ bỏ lệnh này, và
một số quốc gia thành viên đã bắt
đầu từ bỏ quan điểm của mình.
Jacques Chirac đã yêu cầu hủy bỏ
lệnh này từ giữa năm 2005. Tuy
nhiên, "Luật Chống chia cắt đất
nước" của Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa được thông qua tháng 3 năm
2005 đã làm gia tăng căng thẳng
giữa hai bờ eo biển Đài Loan, đe dọa
những nỗ lực dỡ bỏ cấm vận, và
nhiều thành viên Hội đồng Châu Âu
đã thay đổi ý định. Các thành viên
Hạ viện Hoa Kỳ cũng đã đề xuất
những hạn chế trong việc chuyển
giao các kỹ thuật quân sự cho EU
nếu họ dỡ bỏ lệnh cấm vận. Vì thế
Tháng 6/2009
Hội đồng Châu Âu không đạt được
sự đồng nhất, dù Pháp và Đức vận
và chính sách của EU về vấn đề này,
Nghị quyết ngày 23 tháng 10 năm
động cho việc này, lệnh cấm vận
vẫn được duy trì. 2003, về báo cáo hàng năm từ Ủy
ban thuộc Nghị viện Châu Âu về các
Anh Quốc nắm chức Chủ tịch EU khía cạnh chính và các lựa chọn cơ
tháng 7 năm 2005, khiến việc dỡ bỏ bản của CFSP, nhấn mạnh trên một
lệnh này trong thời gian giữ chức vụ giải pháp hòa bình cho vấn đề Đài
của họ không thể diễn ra. Anh Quốc Loan thông qua thương lượng giữa
luôn giữ một số quan điểm trong hai bờ Eo biển Đài Loan và kêu gọi
việc dỡ bỏ cấm vận và muốn để nó Trung Quốc rút tên lửa khỏi các tỉnh
sang một bên, hơn là làm xấu đi ven eo biển Đài Loan, và
quan hệ EU-Hoa Kỳ. Các vấn đề
khác như sự thất bại của Hiến pháp Nghị quyết về quan hệ giữa EU,
Châu Âu và sự bất đồng tiếp diễn về Trung Quốc và Đài Loan và an ninh
Ngân sách Châu Âu cũng như Chính vùng Viễn Đông ngày 7 tháng 7 năm
sách Nông nghiệp chung khiến lệnh 2005. EP đã nhiều lần lưu ý rằng
cấm vận càng ít được chú ý. Anh tình trạng nhân quyền hiện tại ở
Quốc muốn dùng chức chủ tịch của Trung Quốc, với những quyền dân
mình để tăng cường cải cách bán xỉ sự căn bản, quyền tự do văn hóa và
trong EU, vì thế việc dỡ bỏ cấm vận chính trị không đáp ứng các tiêu
càng không có cơ hội xảy ra. Việc chuẩn quốc tế được Trung Quốc
José Manuel Barroso trúng cử chức công nhận.
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu càng gây
khó khăn cho việc dỡ bỏ cấm vận. Lệnh cấm vẫn vũ khí ngăn cản việc
Tại một cuộc gặp gỡ với các lãnh lựa chọn mua trang bị vũ khí của
đạo Trung Quốc hồi giữa tháng 7 Trung Quốc. Trong số các nguồn
năm 2005, ông nói thành tích nhân được tìm kiếm gồm Khối Liên Xô cũ
quyền kém cỏi của Trung Quốc sẽ mà mối quan hệ đã bị tổn hại sau Sự
cản trở bất kỳ thay đổi nào trong chia rẽ Trung-Xô. Các nhà cung cấp
lệnh cấm bán vũ khí cho Trung Quốc khác trước kia gồm Israel và Nam
của EU[27]. Phi, nhưng áp lực từ phía Hoa Kỳ đã
hạn chế những sự hợp tác tương lai
Chính trị cũng đã thay đổi tại các [cần dẫn nguồn].
quốc gia từng ủng hộ việc dỡ bỏ cấm
vận. Schröder thất bại trong cuộc
bầu cử liên bang Đức năm 2005
trước Angela Merkel, bà trở thành
Thủ tướng ngày 22 tháng 11 năm
2005 - Merkel tỏ rõ quan điểm phản
đối việc dỡ bỏ lệnh cấm. Jacques
Chirac đã tuyên bố ông không ra
tranh cử chức Tổng thống Pháp một
lần nữa năm 2007. Người kế nhiệm
ông, Nicolas Sarkozy, có khuynh
hướng thân Mỹ hơn và cũng không
ủng hộ việc dỡ bỏ lệnh cấm.
Ngoài ra, Nghị viện Châu Âu luôn
phản đối việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ
khí cho Trung Quốc. Dù việc không
cần có sự đồng ý của cơ quan này
trong việc hủy bỏ lệnh cấm, nhiều
người cho rằng điều này phản ánh
đúng lòng mong muốn của nhân dân
Châu Âu hơn vì đây là cơ quan đại
biểu do người dân Châu Âu trực tiếp
bầu ra— Hội đồng Châu Âu được chỉ
định bởi các quốc gia thành viên.
Nghị viện Châu Âu đã nhiều lần phản
đối bất kỳ một sự dỡ bỏ lệnh cấm
buôn bán vũ khí nào với Cộng hòa
Nhân dân Trung Hoa:
Nghị quyết ngày 28 tháng 4 năm
2005, về Báo cáo hàng Năm về
Nhân quyền trên Thế giới năm 2004
Trang 17
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Các vấn đề liên quan tới sự kiện Thiên An Môn ngày nay
Chủ đề cấm tại Lục địa
Trung Quốc
Đây vẫn là một chủ đề cấm bởi chính phủ Trung Quốc,
tuy một nhà chức trách Trung Quốc nói rằng "đây không
phải một chủ đề nhạy cảm" và không nhạy cảm bằng
cuộc Cách mạng Văn hóa[10]. Trong khi thông tin về
Cách mạng Văn hóa có thể thấy trên sách báo, trang web
của chính phủ Trung Quốc thì sự kiện này hoàn toàn bị
biến mất trên các phương tiện truyền thông.
Tuy nhiên, các chương trình đưa tin tại Trung Quốc chỉ coi
việc đàn áp là một hành động cần thiết để đảm bảo sự ổn
định. Với giới trẻ Trung Quốc, thông thường họ không biết
gì về những người biểu tình trên Quảng trường Thiên An
Môn[19]. Hàng năm, có một cuộc tuần hành lớn tại Hồng
Kông, nơi mọi người tưởng niệm các nạn nhân và yêu cầu
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thay đổi quan điểm chính
thức của mình.
Những bức thư thỉnh cầu về vụ việc vẫn thỉnh thoảng
xuất hiện, đáng chú ý nhất là của Tiến sĩ Tưởng Ngạn
Vĩnh và Những bà mẹ Thiên An Môn, một tổ chức được bà
mẹ của một trong những nạn nhân bị giết hại năm 1989
lập ra để các gia đình tìm kiếm sự thực, sự bồi thường
cho những đứa con đã mất, và quyền nhận quà tặng, đặc
biệt là từ nước ngoài[20]. Quảng trường Thiên An Môn
được tuần tra chặt chẽ trong ngày kỷ niệm mùng 4 tháng
6 hàng năm để ngăn chặn bất kỳ hành động tưởng niệm
nào có thể diễn ra tại đây.
Sau khi chính phủ trung ương Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa cải tổ nhân sự năm 2004, nhiều thành viên nội các
đã đề cập tới sự kiện Thiên An Môn. Tháng 10 năm 2004,
trong chuyến thăm của Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào tới
Pháp, ông đã lặp lại rằng "chính phủ tiến hành biện pháp
kiên quyết để dẹp yên cơn bão chính trị năm 1989, và
cho phép Trung Quốc có một chính phủ ổn định". Ông
nhấn mạnh rằng quan điểm của chính phủ về sự kiện này
sẽ không thay đổi.
Tháng 3 năm 2004, Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã nói trong
một cuộc họp báo rằng trong thập niên 1990 đã có một
cơn bão chính trị tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, trong
bối cảnh tan rã của Liên Xô và những thay đổi tận gốc rễ
ở Đông Âu. Ông nói rằng Uỷ ban Trung ương Đảng Cộng
sản đã thành công trong việc đưa ra chính sách mở cửa
ổn định và bảo vệ "Sự nghiệp Chủ nghĩa Xã hội mang
màu sắc Trung Quốc".
Năm 2005, Lý Ngao, một nhà hoạt động chính trị Đài
Loan và một nhân vật truyền hình nổi tiếng, đã có một
bài nói chuyện tại Đại học Bắc Kinh. Ông đã ám chỉ đến
cuộc phản kháng năm 1989 khi nhắc tới sự kiện Bonus
March[21] tại Hoa Kỳ gần 50 năm trước, trong cuộc Đại
Khủng hoảng. Trong bài nói nay, ông thêm rằng bất kỳ
một chính phủ quốc gia nào trên thế giới đều phải dùng
tới sức mạnh quân sự khi quyền lực của họ bị đe doạ.
Tháng 6/2009
Lịch sử bị xoá bỏ tại Lục
địa Trung Quốc
Hiện tại, vì chính
sách kiểm duyệt
của chính phủ
Trung Quốc gồm
cả việc kiểm
duyệt Internet,
truyền thông bị
cấm đưa bất kỳ
tin nào liên quan
tới chủ đề này.
Phần lịch sử này
đã biến mất trên hầu hết các phương tiện truyền thông
Trung Quốc, gồm cả internet. Không ai được phép tạo bất
kỳ một website nào liên quan tới sự kiện[cần dẫn nguồn].
Một lệnh tìm kiếm trên Internet tại Trung Quốc lục địa đa
phần sẽ chỉ là con số không, ngoài một phiên bản chính
thức của chính phủ với quan điểm của họ, chủ yếu thuộc
website của Nhân dân Nhật báo và các phương tiện
truyền thông bị kiểm soát chặt chẽ khác[1][2].
Tháng 1 năm 2006, Google đã đồng ý kiểm duyệt site của
họ tại Trung Hoa lục địa, Google.cn, để loại bỏ các thông
tin về vụ thảm sát trên Quảng trường Thiên An Môn năm
1989[22], cũng như các chủ đề khác như Độc lập Tây
Tạng, phong trào tinh thần đã bị cấm Pháp Luân Công và
Vị thế chính trị Đài Loan. Khi mọi người tìm kiếm các
thông tin bị kiểm duyệt đó, nó sẽ liệt kê câu sau ở dưới
trang bằng tiếng Trung Quốc, "Theo các luật, quy định và
chính sách tại địa phương, một phần kết quả tìm kiếm sẽ
không được thể hiện". Các bài viết của Wikipedia về cuộc
phản kháng năm 1989 cả bằng tiếng Anh và trên Wikipe-
dia tiếng Trung, là một nguyên nhân dẫn tới sự phong tỏa
Wikipedia của chính phủ Trung Hoa đại lục.
Ngày 15 tháng 5 năm 2007, lãnh đạo Liên minh Dân chủ
về sự Cải tiến ở Hồng Kông ủng hộ Bắc Kinh đã bị nhiều
người chỉ trích khi tuyên bố "đó không phải là một vụ
thảm sát", bởi không có "phát bắn có chủ đích và bừa bãi
nào". Ông nói điều này cho thấy Hồng Kông "chưa đủ chín
chắn" khi tin vào những tuyên bố bừa bãi của nước ngoài
rằng đã xảy ra một vụ thảm sát. Ông nói vì Hồng Kông
thiếu chủ nghĩa yêu nước và tính đồng nhất quốc gia, nên
"chưa sẵn sàng cho dân chủ cho tới năm 2022"[23].
Những lời tuyên bố của ông đã bị lên án mạnh mẽ.
Ngày 4 tháng 6 năm 2007, ngày kỷ niệm vụ thảm sát
một đoạn quảng cáo với dòng chữ "Để tỏ lòng kính trọng
tới những bà mẹ kiên cường của những nạn nhân ngày 4
tháng 6" đã xuất hiện trên tờ Chengdu Evening News. Sự
việc đang được chính phủ Trung Quốc điều tra, và ban
biênđã bị sa thải[24][25]. Người thư ký thông qua đoạn
quảng cáo này được cho là chưa từng nghe về vụ đàn áp
ngày 4 tháng 6 và đã được nói rằng nó chỉ đề cập tới
ngày kỷ niệm một thảm hoạ hầm mỏ[26]
Trang 18
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Bồi thường chiến Mỹ năm 1989 trong album Zig

Dù chính phủ Trung Quốc chưa bao
giờ chấp nhập đã hành động sai,
trong tháng 4 năm 2006 đã có một
khoản chi cho gia đình của một
trong những nạn nhân, trường hợp
bồi thường công khai đầu tiên của
chính phủ với gia đình nạn nhân liên
quan tới sự kiện Thiên An Môn.
Khoản chi được gọi là "hỗ trợ khó
khăn" cho Đường Đức Anh, con trai
của bà Chu Quốc Thông, chết khi 15
tuổi trong khi bị cảnh sát giam giữ
tại Thành Đô ngày 6 tháng 6 năm
1989, hai ngày sau khi Quân đội
Trung Quốc giải tán những người
phản kháng trên quảng trường
Thiên An Môn. Người phụ nữ này
được thông báo đã nhận được
70.000 tệ (xấp xỉ $8.700 USD).
Hành động này đã được nhiều nhà
hoạt động người Trung Quốc đón
nhận, nhưng bị một số người coi là
hành động giữ ổn định xã hội và
không tin có sự thay đổi trong quan
điểm chính thức của Đảng Cộng sản
[28].
Zag của họ, với bộ ba nhạc dân gian
Peter, Paul and Mary, và thêm vào
những lời mới đề cập tới cuộc phản
kháng (A hundred tanks along the
square, One man stands and stops
them there - Một trăm chiếc xe tăng
dọc theo quảng trường, Một người
đứng chặn chúng ở đó).
Bài hát với chủ đề lịch sử "We Didn't
Start the Fire" (Chúng ta không khởi
động trận bắn giết) ("Trung Quốc
dưới thiết quân luật") của Billy Joel
"Democracy" của Leonard Cohen
("...from those nights in Tiananmen
Square" - ...từ những đêm đó trên
Quảng trường Thiên An Môn)
Bài hát "Trung Quốc" của Joan Baez
năm 1989
"The Tiananmen Man" của Ne-
vermore
"Watching TV" trong album solo
Amused to Death của Roger Waters
năm 1992
"Karate" của Tenacious D
"Hypnotize" của System of a Down
"Faith" của The Cure cùng ngày với
vụ thảm sát, dành tặng những
người đã mất
Cùng khoảng thời gian diễn ra sự
kiện, nhiều ca sĩ nhạc pop Đài Loan
đã tụ họp hát một bài ca đặc biệt
với tên gọi 歷史的傷口 Vết thương
của lịch sử. Bài hát này đã trở thành
một trong những bài hát cho tới
ngày nay vẫn làm dâng tràn cảm
xúc trong lòng những người Hoa ở
nước ngoài, đặc biệt là những người
ủng hộ dân chủ, vì ảnh hưởng sâu
main line adrenalin, Gaza to Tianan-
me
"Tin Omen" của nhóm nhạc Canada
Skinny Puppy có những lời nói tới
những cuộc phản kháng cũng như
cuộc phản kháng tại Đại học Kent
State
Truyền hình
Trong The Simpsons, phần "Goo
Goo Gai Pan", có một cảnh với một
tấm bảng viết "On this spot in 1989,
nothing happened" (Ở nơi này năm
1989, không có điều gì xảy ra).
Ngoài ra, Selma còn xuất hiện phía
trước một chiếc xe tăng do một sĩ
quan Trung Quốc điều khiển. Cảnh
quay từ cùng góc như bức ảnh
"Người biểu tình vô danh" nổi tiếng.
Phóng viên tin tức kỳ cựu của CNN
Kyra Phillips đã đưa ra những lời chỉ
trích vào tháng 3 năm 2006 khi bà
so sánh Các cuộc phản kháng lao
động tại Pháp năm 2006, trong đó
không một người nào thiệt mạng,
với những cuộc phản kháng trên
Quảng trường Thiên An Môn, nói
"Phần nào thấy lại những kỷ niệm
về Quảng trường Thiên An Môn, khi
bạn thấy những nhà hoạt động đó
phía tr ướ c những c hiếc xe
tăng"[29]. Chris Burns của CNN đã
nói với Bộ trưởng ngoại giao Pháp
Philippe Douste-Blazy rằng những
lời so sánh của bà là "đáng
tiếc"[30].

Dấu ấn trong sắc của của cuộc phản kháng tại

C ộ ng hò a N hâ n dân T r ung

văn hóa Hoa|Trung Quốc.

Các cuốn sách, phim và chương
trình TV bị kiểm duyệt tại Lục địa
Trung Quốc
Năm Dương khi bị quản thúc tại gia
cũng bị cấm tại Trung Quốc.
Ban nhạc The Hooters đã ghi âm bài
hát "500 Miles" (500 dặm) thời Nội
"Arrested in Shanghai" của Rancid
trong album Indestructible có một
dòng: So I protest the massacres at
the Tiannamen Square (Vì thế tôi
phản đối các vụ thảm sát tại Quảng
trường Thiên An Môn)
"Roll Right" của Rage Against the
Machine gồm đoạn: Lick off the shot
my stories shock you like Ellison,

Trang 19
PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC
Tìm hiểu lịch sử sự kiện Thiên An Môn
Tài liệu đặc biệt khối Pháp ngữ TVZAZ -Tâm Kiên - Bảo Trâm biên dịch
Ngày 4 tháng 6 năm 1989, lần đầu tiên
kể từ 1949 trở lại, sau khi chiếm giữ
Thiên An Môn hơn một tháng và làm lung
lay nền tảng của chế độ cộng sản, những
sinh viên dân chủ Trung Hoa cuối cùng
cũng bị trục xuất một cách tàn nhẫn bởi
quân đội đồn trú của Bắc Kinh
Chính quyền được giữ vững, như mong
muốn của Mao bằng đạn pháo, đại bác và
xe tăng bởi chính nhờ vào vũ khí nặng và
với cái giá là 300 người chết mà chế độ
của Đặng Tiểu Bình lập lại trật tự và
thành công trong việc xoay chuyển tình
thế chống đối.
Ngay cả khi chúng ta lùi một khoảng thời
gian vài năm nhất định trước đó để đánh
giá, biến cố Thiên An Môn vẫn giữ được
sự bí ẩn và lôi cuốn của nó. Làm thế nào
mà một chế độ vừa độc đoán vừa phát
triển kinh tế mạnh mẽ, khác với chế độ
Liên Bang Xô-viết, lại có thể một ngày
thấy mình phải đối diện với một khủng
hoảng trầm trọng và tê liệt đến mức độ
như thế? Muốn trả lời câu hỏi này, đầu
tiên cần phải nhìn lại xã hội Trung Hoa
cuối thập niên 80 và xem ai là người điều
hành đất nước này vào thời đó.
Từ khi Mao mất, năm 1976, Trung Hoa
quay lưng lại với những công thức vừa
bình quân chủ nghĩa vừa khủng bố của bố
già sáng lập. Từ 1978, Đặng Tiểu Bình –
một thủy thủ bình thường (không tên
tuổi) thâu tóm quyền điều kiển con tàu
Trung Hoa và dẫn dắt con tàu đó đến sự
phồn vinh huy hoàng thiết lập theo chiều
ngang: phá bỏ tập thể hóa về nông
nghiệp, cho phép tư nhân, mở cửa cho
đầu tư nước ngoài, (…), chú trọng xuất
khẩu ra thị trường thế giới và đồng minh
ngầm với phương Tây chống lại Liên Bang
Xô-viết của Brezhnev(1).
Kiểu y học này (ý nói đến chính sách mới
bắt nguồn từ Đặng Tiểu Bình) nhanh
chóng làm đảo lộn bộ mặt vẫn còn mang
nét đế chế của Trung Hoa. Trong vài năm
mà cảm tưởng như Trung Hoa thay đổi cả
thế kỉ và mở sang một trang mới không
còn nội chiến. Và bốn sự hiện đại hóa đặt
ra bởi Đặng Tiểu Bình - Nông nghiệp,
Công nghiệp, Văn hóa và Quốc phòng- là
một trong những thành công lớn của thế
kỉ 20. Đằng sau sự thành công này có thể
là dân chủ hóa chể chế mà lớp lãnh đạo
mới thể hiện mong muốn càng lúc càng
rõ. Đặng Tiểu Bình cần đến sự ủng hộ của
lớp lãnh đạo này để đạt được chính sách
đổi mới. Nhưng ở Trung Hoa, không bao
giờ có gì đơn giản như thế. Nếu Đặng
nhận quyền tuyệt đối vào năm 1978, là
bởi có sự chấp nhận một thỏa hiệp hoàn
toàn rõ ràng. Đàng sau chính đảng duy
nhất cầm quyền, thực chất sự lãnh đạo
đất nước lại đảm nhận bởi sự liên minh
của hai phe quyền lực khác nhau. Những
người cấp tiến mà đi đầu là TBT mới của
ĐCS Hồ Diệu Bang và Thủ tướng Triệu Tử
Dương là những người theo Đặng Tiểu
Bình.
Nhưng sự quay lại của Đặng Tiểu Bình
cũng bị kích thích bởi sự liên minh của
nhóm lãnh đạo già bảo thủ, thường là
những quan chức hành chính bí mật của
Liên Bang Xô-viết thời Stalin, những quan
chức mà vì ám ảnh bởi nỗi sợ quay lại
thời chính quyền lưu manh kiểu Mao mà
bực bội chấp nhận liên minh với nhóm tự
do. Thủ lĩnh của nhóm này, rất đa nghi về
bất kì sự xóa bỏ vai trò và/hoặc quyền sở
hữu Nhà nước, là cựu xa hoàng của nền
công nghiệp Trung Hoa, Trần Vân (Chen
Yun). Người kế nhiệm chỉ định trước của
Trần Vân là kĩ sư điện Lý Bằng, con trai
mồ côi của một người đã hi sinh vì lý
Tháng 6/2009
tưởng cách mạng, được gia đình Chu Ân
Lai nhận nuôi.
Đặng Tiểu Bình đã có thể dẹp sạch những
chống đối kịp thời ngay lúc sự ảnh hưởng
của ông đạt đến đỉnh điểm (ý là lúc ông
được dân chúng ủng hộ mạnh mẽ nhất)
vào khoảng giữa năm 1983 và 1985.
Nhưng chính Đặng, rất mực khinh bỉ nạn
mù kiến thức về kinh tế của những đối
thủ phản biện, tuy nhiên vẫn không muốn
loại bỏ những người này. Thực ra ông cần
họ để bảo vệ trật tự trong một xã hội vẫn
đang còn nhiều xáo trộn. Và trật tự này
dựa trên tính đơn nhất của đảng, chứ
không phải sự chia rẽ. Chúng ta có thể
nói ngắn gọn thế này : Đặng không thể
làm tất cả. Đặng không muốn làm tất cả.
Nhưng cũng vì thế, thế lưỡng quyền
(diarchy) chông chênh này đẩy ông, với
những khó khăn ban đầu, vào cuộc phản
công nghiêm trọng của những thế lực bảo
thủ.
Thế quân bình bấp bênh về quyền lực này
thực sự thể hiện rõ trong năm 1985. Hồ
Diệu Bang, vị TBT sôi sục, dễ gây thiện
cảm và có giọng nói như sấm vang, hăng
hái lao vào cuộc chiến đòi dân chủ hóa
thể chế và nhất là đòi giao bang trở lại
với Nhật Bản, đất nước mà vị TBT này
mong muốn là một ủng hộ chính cho hiện
đại hóa Trung Hoa. Thiên cảm cho thấy
Hồ Diệu Bang đã đi quá xá. Và Trần Vân
khai thác nỗi sợ hãi Nhật Bản của những
thế hệ già để khiêu chiến. Đặng buộc phải
hi sinh Hồ Diệu Bang. 16 Giêng 1987, Hồ
Diệu Bang buộc cho về hưu. Bằng sự thỏa
hiệp bất thường, được thay thế vào vị trí
TBT nhân vật số hai của chế độ, sau
Đặng, là Thủ tướng Triệu Tử Dương, một
nhân vật theo phái tự do không kém
Đặng. Và thay thế vào vị trí Thủ tướng
Trang 20
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
mà Triệu đã nắm giữ - vị trí thứ 3 của chế
độ- là đứa con cưng của phái bảo thủ, Lý
Bằng, nhân vật khẳng định không ngập
ngừng mong muốn phục hồi Kế hoạch hóa
và tìm lại đồng minh Xô-viết. Là người có
khả năng, ngốn việc, vừa biết thời vừa
cương quyết, Lý Bằng tiến như một cái
máy ủi trong việc dừng cải cách, nhờ có sự
đồng tình của một nhóm công chức đầy lo
lắng cũng như nhờ sự nổi giận tăng dần
của một thành phần mới và quả quyết :
sinh viên.
Cuối năm 1988, Lý Bằng thực sự đạt được
việc dừng cải cách và ngoài ra còn ký kết
được với Moscou một hiệp ước biên giới thể
hiện sự hòa giải của hai quốc gia cộng sản.
Ngay trước biến cố Thiên An Môn, sự thực
là các thế lực bảo thủ đã xúi giục một cuộc
lật đổ chính quyền Đặng. Kế hoạch là giữ
cho chính quyền này tồn tại dưới lớp vỏ
danh dự nhưng bằng cách để cho chính
quyền ấy không có quyền lực thật sự và lật
đổ TBT tự do Triệu Tử Dương ; đồng thời
kiểm soát tất cả các trung tâm quyền lực.
Ngược đời thay, chính biến cố Thiên An
Môn ngăn cản sự hoàn tất kế hoạch này.
Sự kiện gì đã châm ngòi cho biến cố
này ?
Mao từng viết ―một đốm lửa có thể thiêu
cháy cả đồng bằng‖. Với cái chết vì cơn đau
tim đột ngột của Hồ Diệu Bang vào ngày
15-4-1989, mọi chuyện đã xảy ra đúng
như vậy. Từ sau khi mất quyền lực lúc về
hưu, trong con mắt sinh viên Trung Quốc,
ông là vị trưởng lão của dân chủ, tưng tự
như một Dubcek trung quốc (2). Khi Hồ
mất, 200.000 thanh niên Bắc Kinh tập hợp
trên quảng trường Thiên An Môn để bày tỏ
lòng kính trọng ông, tương tự như năm
1976, khi phe phái của Đặng biến ngày
tang lễ của Chu Ân Lai thành ngày đả kích
chủ nghĩa Mao. Sau 3 ngày tang truyền
thống, thanh niên vẫn chiếm đóng trường
đại học. Và kể từ ngày 13-5-1989, hàng
trăm người bãi khóa tuyệt thực hơn là được
ăn uống đầy đủ tập trung tại quảng trường
Thiên An Môn.
Vào thời đó, kế hoạch cải thiện quan hệ
giao bang với Liên Xô đã gây ra những hệ
lụy trái ngược với những gì phe bảo thủ
Trung Quốc mong đợi. Gorbachev, tổng
thống Liên Xô, được phe bảo thủ mời đến
Bắc Kinh để củng cố mối quan hệ giữa hai
siêu cường cộng sản đang gặp khó khăn
này. Nhưng đối với giới trẻ Bắc Kinh, Gor-
bachev trước tiên là tác giả của cuộc cải tổ
kinh tế ở Liên Xô (pérestroïka) cũng như
cuộc bầu cử tự do lần đầu tiên và cuối
cùng ở Liên Xô vào tháng 3-1989. Vì thế,
chuyến thăm của Gorbachev làm cho thanh
niên cảm thấy thích thú. Với khả năng mị
dân và một bản năng tự do luôn tạo được
sự tin cậy, Gorbachev chỉ cần vài lời ủng
hộ cũng đã làm cho thanh niên căm ghét
những kẻ theo chủ nghĩa Staline ở Trung
Quốc. Cuộc viếng thăm của Gorbachev
đúng vào lúc phong trào đang lên cao từ
ngày 15 đến ngày 18-5- 1989 đã làm cho
phe cánh Lý Bằng mất mặt. Vậy là chẳng
có liên minh Xô-Trung nào nữa. Ngày 17-5,
những cuộc biểu tình ủng hộ sinh viên đã
thu hút gần 1.000.000 người tham gia trên
đường phố Bắc Kinh.
Ở đây, có một sự chuyển biến khó nhận
thấy : từ một mưu đồ chính trị ủng hộ phe
dân chủ của TBT sắp mất ghế Triệu Tử
Dương sang một phong trào xã hội rộng
lớn hơn nhiều. Phong trào này được tượng
trưng bởi bức tượng Nữ thần dân chủ được
dựng lên tại Thiên An Môn, thẳng hàng với
Tử Cấm Thành mới trong khu Trung Nam
Hải.
Câu hỏi đặt ra ở đây rất đơn giản : Làm thế
nào mà một phong trào dám cả gan thách
thức mọi chuẩn mực lại có thể xảy ra ở
trung tâm quyền lực của một chế độ độc
tài cường bạo có tiếng?
Tại sao phong trào lại kéo dài lâu như
vậy?
Thực ra chính quyền Trung Quốc đã lưỡng
lự một thời gian trước khi bắt đầu đàn áp
phong trào là vì nhiều lí do. Đầu tiên, có
thể chỉ là một lí do đơn thuần về xã hội :
Những kẻ chống đối thường là con cưng
của chế độ. Một trong số đó là Vương Hồng
Nam (Wang Hong Nan), điều hành một
công ty tin học tư nhân, cũng là con rể của
một ủy viên Bộ Chính Trị. Và người Trung
Quốc, sau nhiều lần đổ máu, sợ phải bắn
vào chính con cháu mình, như nước mắt
của Dương Dân Phúc (Yang Min Fu), một
ủy viên khác của Bộ Chính Trị, khi đối diện
với sinh viên đã cho thấy.
Nhưng lí do ẩn sâu bên trong khiến chính
phủ chần chừ là do cuộc đấu đá nội bộ giữa
phe bảo thủ và phe cấp tiến. Triệu Tử
Dương chọn giải pháp ―được ăn cả ngã về
không‖ là ủng hộ sinh viên. Lý Bằng thì
thẳng tay đàn áp cuộc nổi dậy bằng mọi
giá. Nhưng ban đầu Lý chỉ có một mình.
Đặng đang lo lắng và thích thú với thất bại
của Trần Vân và những người thuộc phe
bảo thủ vốn đang lo ngại phải nhận trách
nhiệm về vụ đàn áp đẫm máu.
Khi cuộc đấu đang say sưa và dư luận
trong nước, nhất là ở các tỉnh, đều thể hiện
Số 22 - Tháng 4/2009
sự chán ngấy quân đội trung ương, Đặng
chuyển sang hành động một cách tàn bạo
và quyết đoán, với một quân đội trung
thành mà đến giờ (chắc) Đặng còn phải mơ
ước…Một bi kịch đẫm máu. Trật tự được
vãn hồi trong hai ngày sau hơn một tháng
rưỡi bạo loạn. Nhưng không phải là sự trở
lại của phái bảo thủ.
Quả thật, Đặng cũng như phe tự do đã mất
quyền bính. Triệu Tử Dương bị cách chức,
thư kí riêng Bao Đông (Pao Tung) bị kết án
nặng vì đã giữ liên lạc với những sinh viên
cầm đầu, nhưng Lý Bằng cũng không thể
đạt được mục tiêu ban đầu là trở thành
Tổng Bí Thư Đảng. Đằng sau cuộc đàn áp
đẫm máu là một trận hòa giữa hai phe. Hai
luồng tư tưởng của chủ nghĩa cộng sản
Trung Quốc (theo Mao) lại tiếp tục đối đầu.
Những cải cách quan trọng và tăng trưởng
kinh tế lại nhanh chóng được tiếp tục, như
thể phe cấp tiến không hề vắng mặt trong
chính quyền suốt thập niên tiếp theo, mặc
dù họ ít được đại diện trong bộ máy. Còn
thế hệ thời Thiên An Môn, họ nay đã
trưởng thành và đã dám nói những điều
mình nghĩ về chế độ độc tài. Phong trào
dân chủ Trung Quốc còn lâu mới bị đánh
bại.
(1) TBT Đảng Cộng sản Liên Xô từ 1964 –
1982
(2)Alexandre Dubcek (27/11/1921-
7/11/1992) : một nhân vật chính trị của
Tiệp Khắc cũ, đóng vai trò lớn trong việc
đưa Tiệp Khắc ra khỏi hệ thống XHCN.
Tài liệu do Ban Biên Tập Phía
Trước thực hiện dựa theo
nguồn film tài liệu của khối
Pháp Ngữ TVZAZ
http://video.google.com/videoplay?docid=
-2022826533485085963
Trang 21
 PHỤ TRANG PHÍA TRƯỚC Tháng 6/2009

Xem thêm
The New Emperors: China in the Era of Mao and Deng, Harrison E. Salisbury, New York, 1992, Avon Books, ISBN 0-380-72025-6.
The Tiananmen Papers, The Chinese Leadership's Decision to Use Force Against their Own People—In their Own Words, Compiled by
Zhang Liang, Edited by Andrew J. Nathan and Perry Link, with an afterword by Orville Schell, PublicAffairs, New York, 2001, hardback,
514 pages, ISBN 1-58648-012-X An extensive review and synopis of The Tiananmen papers in the journal Foreign Affairs may be
found at Review and synopsis in the journal Foreign Affairs.
June Fourth: The True Story, Tian'anmen Papers/Zhongguo Liusi Zhenxiang Volumes 1–2 (Chinese edition), Zhang Liang, ISBN 962-
8744-36-4
Red China Blues: My Long March from Mao to Now, Jan Wong, Doubleday, 1997, trade paperback, 416 pages, ISBN 0-385-48232-9
(Contains, besides extensive autobiographical material, an eyewitness account of the Tiananmen crackdown and the basis for an esti-
mate of the number of casualties.)
Spence, Jonathan D. The Search for Modern China. New York: Norton, 1999.
Craig C. Calhoun. "Science, Democracy, and the Politics of Identity." In Popular Protest and Political Culture in Modern China. Edited by
Jeffrey N. Wasserstrom and Elizabeth J. Perry, 140-7. Boulder, Col.: Westview Press, 1994.
Liu Xiaobo. "That Holy Word, "Revolution." In Popular Protest and Political Culture in Modern China. Edited by Jeffrey N. Wasserstrom
and Elizabeth J. Perry, 140-7. Boulder, Col.: Westview Press, 1994.
Spence, Jonathan D. "Testing the Limits." In "The Search for Modern China". 701. New York, NY: W.W. Norton & Company, 1999

Liên kết ngoài

"The Tank Man", 2006 PBS documentary
Human Rights in China's Section on 1989 Democracy movement
BBC Creative archive footage Clip 1, Clip 2 (accessible from the UK only)
BBC's "On This Day" report about Tiananmen Protests
BBC's "Witnessing Tiananmen: Clearing the square" with eyewitness accounts of Tiananmen
The U.S. "Tiananmen Papers" - US Perceptions of the crisis
Graham Earnshaw's eye witness account of events on the night of June 4
Eyewitness account of the massacre from a Marxist's Perspective
The Myth of Tiananmen And the Price of a Passive Press, by Jay Mathews, Columbia Journalism Review
The Tiananmen Square Confrontation, Alternative Insight
The Virtual Museum of China '89
Eyeballing Tiananmen Square Massacre - Photo Gallery
Tienanmen Square, 1989 The Declassified History
Victims of June 4th Massacre
The Gate of Heavenly Peace - Feature-length Documentary

Chú thích
1 Andrew J. Nathan, The Tiananmen Papers, Foreign Affairs, January/February, 2001
2 Xinhua: Full text of the 4-26 Editorial
3 Amnesty International, 30 August, 1989. Preliminary Findings on Killings of Unarmed Civilians, Arbitrary Arrests and Summar y Executions Since 3 June
1989, p.19
4 The Gate of Heavenly Peace, movie script, 1995
5 http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tankman/view/ Tens of Millions of Protestors
6 Kate Wright, the Political Fortunes of the World Economic Herald, Australian Journal of Chinese Affairs, nr 23, pp 121-132 (1990)
7 China Makes Zhao Purge Formal, But He Still Gets to Be a Comrade, New York Times, July 1, 1989
8 a b c How Many Really Died? Time magazine, June 4, 1990
9 “六四民運 (June4th 1989 Archive)‖ (bằng Chinese).
10 a b Damon Pang, `Massacre' remarks trigger sharp exchange at City Forum, The Standard, May 21, 2007
11 CSN warns Americans about the AP's "climb down" on Tiananmen numbers, CSN, May 18, 2004
12 a b c d Timperlake, Edward. [1999] (1999). Red Dragon Rising. Regnery Publishing. ISBN 0895262584
13 Sino-American Relations: One Year After the Massacre at Tiananmen Square. [2005] (1991). US congress publishing. No ISBN digitized archive via
Stanford University
14 List of casualties, Đinh Tử Lâm, Retrieved 2007-05-21 (tiếng Trung)
15 Interview with Eugenio Bregolat, Spanish ambassador in Beijing during the Tiananmen Square protests (tiếng Tây Ban Nha) (2007-08-09)
16 Eugenio Bregolat, “TVE in Tiananmen”, La Vanguardia, 4 tháng 6 năm 2007. Truy cập 4 tháng 9 năm 2007. (Viết bằng Spanish.)
17 a b c d Paul John Bailey (2001). China in the Twentieth Century, Oxford, UK: Blackwell Publishers, Inc..
18 Chinese human rights official says the crackdown 'completely correct' Rebecca MacKinnon, "Tiananmen Ten Years Later." CNN, 2 June 1999.
19 The Tank Man, Part 6:The Struggle to Control Information, Frontline, April 11, 2006
20 Relatives of dead at Tiananmen seek review, The Associated Press, International Herald Tribune, May 31, 2006
21 Jordy, Daniel (21 tháng 5 năm 2000). “Bonus March Episode”.
22 Google censors itself for China, BBC News, January 25, 2006
23 Ambrose Leung, "Fury at DAB chief's Tiananmen tirade", Page 1, South China Morning Post, May 16, 2007
24 “China investigates Tiananmen ad”. Reuters (5 tháng 6 năm 2007). Truy cập 5 tháng 6 năm 2007.
25 “Chengdu Evening News editors fired over Tiananmen ad”. Reuters (7 tháng 6 năm 2007). Truy cập 7 tháng 6 năm 2007.
26 “Young clerk let Tiananmen ad slip past censors: paper”. Reuters (6 tháng 6 năm 2007). Truy cập 7 tháng 6 năm 2007.
27 Daniel Griffiths, EC leader urges China to reform, BBC News, July 15, 2005
28 “China makes 1989 Tiananmen payout”. BBC News (30 tháng 4 năm 2006).
29 “French protests 'Tiananmen'”, FIN24, 28 tháng 3 năm 2006. Truy cập 29 tháng 3 năm 2007.
30 “OBSERVER: Just a little comment”, Financial Times, 30 Mar 2006. Truy cập 29 tháng 3 năm 2007.

Trang 22