Web : www.tapchiphiatruoc.net - Blog : phiatruoc.wordpress.com - Email : contact.phiatruoc@gmail.

com

Photo : crazyluca69
Thanh Niên
Số 30 Tháng 01/2010

và tương lai
Quý bạn độc thân mến,

TƢƠNG LAI, hai chữ chuyên chở bao nhiêu niềm tin và khát
vọng. Bất kể tầng lớp nào từ anh phu xe tới người bác sĩ, ai
cũng có quyền mong muốn một cuộc sống ngày mai tươi
sáng. Tương lai như thế nào, còn phụ thuộc vào sự số gắng
của hiện tại. Tương lai của mỗi cá nhân có một ý nghĩa vô
củng lớn lao; bởi những tƣơng lai đó sẽ hình thành nên
tương lai đất nƣớc.

Chúng ta đã bước qua năm 2009 với bao nhiêu sự kiện và khó
khăn. Bên cạnh những niềm vui có được, năm 2009 hẳn là
một năm đầy cam go và thử thách đối với nhân sĩ Việt Nam.
Dẫu biết rằng vẫn còn nhiều người đang lội ngược dòng, song TẠP CHÍ THANH NIÊN PHÍA TRƯỚC

niềm tin chúng ta vẫn luôn luôn tỏa sáng.

Web : tapchiphiatruoc.net
Thời khắc thiên niên kỷ mới đã đến và hứa hẹn biết bao hy Blog : phiatruoc.wordpress.com
vọng. Những gì chưa nói hết và những điều chưa làm hết xin Email : contact.phiatruoc@gmail.com
được gởi gắm vào hôm nay. Tạp chí Thanh Niên Phía Trước
số 30 chủ đề “Thanh niên và Tƣơng Lai” là tiếng nói trẻ BAN BIÊN TẬP
trung của những trái tim hướng về tổ quốc. Việt Quốc-Võ Thụy Nhu-Khương
Duy-Thanh Nguyên-Phan Thái
Số 30 sẽ gởi đến quý bạn đọc những bài viết nhận định về lịch
Dương
sử, văn hoá và điểm lại các sự kiện nổi bật trong năm 2009
vừa qua. Bên cạnh đó là những bài viết của các cây bút trẻ, THIẾT KẾ TRÌNH BÀY
nêu lên những ước mơ, hoài bão cùng những thổn thức của
Nhẫn Lam-Hậu Phú-Khương Duy-
những trái tim luôn luôn nóng. Hãy cất cao giọng nói cho ngày
Tín Nghĩa
mai hỡi những tấm lòng luôn hăng say!

Một giọt nước không thể chạy ra biển, nhưng một dòng sông CỘNG TÁC VIÊN
có thể đổ ra đại dương; cần lắm những bàn tay xiết chặt và
Hoàng Lan-Mai Minh-Đông A-
vững tiến về Phía Trước. Elbi-Anh Thư-Nhựt Sơn

QUẢNG CÁO-AUDIO
Võ Thụy Nhu
Quốc Bình-Chinh Nhân-Tâm Kiên
Phó Tổng Biên Tập
Tạp Chí Thanh Niên Phía Trước WEBSITE
Tháng 1/2010
Kế Vũ

Châu Mỹ
Tap Chi Phia Truoc
PO Box 462220 Escondido, CA
92046 USA
Châu Âu, Châu Á
Tap Chi Phia Truoc 10 rue Louis Rossel
35000 Rennes FRANCE

Sự thật chưa hẳn là những gì tận mắt chứng kiến

 Mục lục
Bốn Thông Điệp Copenhagen — Nhựt Sơn
4
Vài Lời Về Facebook — Tổng hợp Chính trị
Thành viên mạng Facebook tại Việt Nam ngày -
càng bất bình trước các khó khăn truy cập —
Trọng Nghĩa
Xã hội 12

Ngày Quốc Tế Thanh Niên — Tổng hợp

12
Hãy Xây Dựng Nền Móng Cho Thanh Niên —
Huỳnh Công Luận
Tiêu điểm -
Nếu Không Là Bây Giờ… — Trần Quốc Tuấn

Thấy gì qua những hàng rào — Phạm Năm Sa

18

Tham Nhũng Là Vi Phạm Nhân Quyền, phần III

— Hoàng Lan

Tìm Hiểu Về Con Người Vua Tự Đức, phần II —

Hồ Bạch Thảo 19
Bảo mật Gmail — Tâm Kiên Chuyên
-
10 Sự Kiện Nổi Bật Việt Nam & Thế Giới 2009
mục 42
Câu Nói Nổi Tiếng Việt Nam & Nước Ngoài
2009

Tin Việt Nam

Tin Quốc Tế

Sự thật chưa hẳn là những gì tận mắt chứng kiến

 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
Biểu tình bảo vệ môi trường
Thông điệp thứ nhứt được gởi đi bởi hàng vạn người hoạt
động bảo vệ môi trường. Họ tham dự tuần hành ở Copen-
hagen ngày 12 tháng 12, 2009 nhằm gây sức ép đòi các
nguyên thủ quốc gia làm nhiều hơn nữa để ứng phó với
nạn biến đổi khí hậu. Nhiều người giả làm gấu bắc cực
trong đám tuần hành kêu cứu cho một trong những sinh
vật hiếm hoi, biểu tượng của băng tuyết ở hai địa cực
đang bị đe dọa tuyệt chủng bởi tình trạng băng tan vì
tăng nhiệt toàn cầu, cũng là dấu hiệu tận thế của nhân
loại bằng ―Đại Hồng Thủy‖. Cùng ngày tại Úc, 40 ngàn
người tham gia trong một cuộc tuần hành có tên ―Đi bộ
chống tăng nhiệt‖ (Walk Against Warming), và nhiều
cuộc biểu tình khác cũng đã được tổ chức ở Bắc Kinh,
Manila và Đài Bắc.
Chiến dịch khí hậu toàn cầu (Global Climate Campaign)
được thế giới biết đến như là nhóm điều hợp những cuộc
biểu tình này, đã kêu gọi các nước công nghiệp thải ra
phần lớn số khí thải gây hiệu ứng nhà kính phải chịu
trách nhiệm về vấn đề biến đổi khí hậu bằng cách giảm
số khí thải và đầu tư vào công nghệ năng lượng sạch.
Bên trong Hội nghị, một số đại biểu của các nước nghèo
đã tạm ngưng tham gia cuộc họp cùng ngày ở Copenha-
gen với thái độ giận dữ vì sự ủng hộ yếu ớt đối với bản
dự thảo hiệp định cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà
kính. Một số lớn các nước đang phát triển bao gồm nhiều
quốc gia Phi Châu, đòi mở rộng nghị định thư Kyoto, là
hiệp định duy nhất có hiệu lực đến năm 2012, buộc các
nước công nghiệp cam kết cắt giảm khí thải được cho là
nguyên nhân gây nên tình trạng nóng ấm toàn cầu. Thực
Số 30 - Tháng 01/2010
Bốn Thông Điệp
Copenhagen
Hơn 15,000 đại biểu đại diện cho
193 quốc gia trên thế giới đã tề
tựu về thủ đô Copenhagen của
Đan Mạch ngày 7 tháng 12 năm
2009, cùng nhau tìm giải pháp để
cứu được trái đất trước hiện
tượng mặt đất đang ấm dần lên.
Những sự kiện nỗi bật diễn ra
xung quanh Hội nghị thượng đỉnh
đã mang đến các thông điệp cho
thế giới.
tế, nghị định thư Kyoto đã bị vô hiệu hóa bởi sự chống lại
của Hoa Kỳ và sự bất lực của các quốc gia đang phát
triển như Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil, và Nam Phi.
Sự bất đồng của các nước đang phát
triển
Thông điệp thứ hai thông qua sự bất đồng của các quốc
gia đang phát triển gồm Ấn Độ, Trung Quốc, Brazil và
Nam Phi đã phối hợp cáo buộc các nước giàu muốn áp
đặt những mục tiêu có tính ràng buộc pháp lý về việc cắt
giảm khí thải carbon dioxide. Thủ Tướng Ấn Độ Ramesh
gọi đây là ―ý đồ của nhiều nước Âu châu‖. Chung cuộc,
thỏa thuận sau cùng đã không đặt việc cắt giảm khí thải
carbon dioxide dưới sự kiểm chứng của quốc tế. Trái lại,
các hành động nhằm cải thiện tình trạng nóng ấm địa cầu
của các nước đang phát triển sẽ do tự họ đo lường, báo
cáo và kiểm chứng qua các thủ tục nội bộ của từng nước.
Hiện Hoa Kỳ, Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil là bốn nước có
tác động mạnh làm nhiệt độ gia tăng trên toàn cầu.
Nhưng Ấn Độ và Trung Quốc cùng các nước đang phát
triển khác lo ngại rằng cắt giảm khí thải carbon sẽ gây
trở ngại cho nền kinh tế đang tăng trưởng của họ. Họ qui
kết các nước giàu phải gánh chịu trách nhiệm về việc cắt
giảm khí có hiệu ứng nhà kính. Tuy nhiên, ông Ramesh
bầy tỏ sự tin tưởng rằng ―Ấn Độ có thể không những thực
hiện lời cam kết là đến năm 2020 sẽ cắt giảm khí thải
carbon từ 20 đến 25% so với mức của năm 2005, mà còn
có thể làm tốt hơn thế nữa‖.
Tương tự, Trung Quốc và các nước lớn đang phát triển
Trang 4
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
khác cáo buộc các nền kinh tế giàu có không đề ra được
các đề nghị đúng mức về mức cắt giảm khí thải của họ,
không đề nghị đủ về tài chánh và kỹ thuật để giúp các
nước nghèo ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu. Tuy
nhiên, bà Khương Du thuộc phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao
Trung Quốc nói rằng Trung Quốc ủng hộ việc thúc đẩy sự
hợp tác quốc tế trong vấn đề này.
Thỏa thuận tại Copenhagen
Số 30 - Tháng 01/2010
Có thể thấy rằng đủ mọi tầng lớp trên thế giới không còn
hoài nghi gì về một tương lai đầy thử thách mà nhân loại
phải gánh chịu qua hiện tượng nóng ấm toàn cầu do
chính con người tạo ra. Việt Nam là một nước đang phát
triển có mức tăng trưởng cao chỉ sau Trung Quốc và Ấn
Độ. Tuy nhiên, Việt Nam lại gánh chịu hậu quả nghiêm
trọng nhất về ảnh hưởng của nóng ấm toàn cầu, cao hơn
cả Nicaragua, Haiti, Ấn Độ, Dominican Republic, the Phil-
ippines và Trung Quốc [3].

Thông điệp thứ ba được thể hiện bằng động thái thông Chúng ta không thể lờ đi một phần hậu quả là do chính
qua một thỏa thuận sau cùng của Hội nghị thượng đỉnh người Việt Nam gây ra qua việc phá rừng đến tận rễ, xây
Copenhagen. Tuy bao quát và không có ràng buộc pháp đập thủy điện quá mức mà nguồn nước cho phép. Hay
lý, không đáp ứng ngay được nhu cầu cần cắt giảm phát triển đô thị theo kiểu kiến bu quanh chén mật thay
nhanh chóng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, vì chia tổ ong ra. Các thông điệp từ Copenhagen đã đủ
nhưng thỏa hiệp đã nói lên sự tương nhượng và nhận mạnh để con người nhận ra nhu cầu sống còn của không
lãnh trách nhiệm của các quốc gia phát triển trước thảm riêng một ai, mà chung cho loài người trên hành tinh
họa đang gần kề cho toàn thể nhân loại. này. Muốn được tiếp tục sống còn, phải hành động ngay
từ bây giờ.
Thông điệp này dược gởi đi bằng các sự hứa hẹn đóng
góp tài chánh giúp các nước nghèo có hành động cải
thiện tình trạng biến đổi khí hậu. Trong số này, đứng đầu
là Hoa Kỳ qua lời tuyên bố của Ngoại Trưởng Hillary Clin- Nhựt Sơn
ton. Theo đó, Hoa Kỳ sẵn sàng cùng với các nước khác hỗ
trợ khoảng 100 tỷ Mỹ kim mỗi năm đến năm 2020 để
đáp ứng nhu cầu tài chính của các nước đang phát triển
nhằm ngăn chặn tình trạng biến đổi khí hậu. Kế đến, Liên
Hiệp Châu Âu hứa sẽ cấp viện khoản 75 triệu đôla nhằm
giúp các quốc gia ở vùng Sừng châu Phi, những nước
hiện đang phải hứng chịu tình trạng hạn hán do biến đổi
khí hậu gây ra. Đồng thời Liên Hiệp Châu Âu sẽ chi 3,5 tỷ
đô la mỗi năm cho các nước đang phát triển trong vòng
ba năm tới để đối phó với tình trạng biến đổi khí hậu. Thủ
Tướng Anh Gordon Brown và Tổng Thống Pháp Nicolas
Sarkozy phát biểu hôm 28 tháng 12, 2009, rằng họ sẽ
đóng góp hơn 2 tỷ đôla vào quĩ này. Ngoài ra, chính phủ
Đan Mạch và Chương Trình Phát Triển Liên Hiệp Quốc
(UNDP) sẽ viện trợ không hoàn lại, giúp Việt Nam 60 Tài Liệu Tham Khảo:
triệu Mỹ kim ứng phó với biến đổi khí hậu. 1. Rosanne Skirble - Con đường gập ghềnh tới hội nghị khí hậu
Copenhagen .VOA News, ngày 16/11/2009 http://
Lời cầu nguyện từ các tôn giáo www.voanews.com/vietnamese/archive/2009-11/2009-11-16-
voa30.cfm
Thông điệp thứ tư được gởi đi bởi các vị lãnh đạo tôn giáo
2. Các lãnh đạo tôn giáo cử hành lễ cầu nguyện vê biến đổi khí
qua các thánh lễ cầu nguyện về biến đổi khí hậu. Tại Co-
hậu. VOA News, 13-12-09. http://www.voanews.com/
penhagen, Tổng Giám mục Canterbury Rowan Williams
vietnamese/2009-12-13-voa33.cfm
đã dẫn đầu buổi lễ cầu nguyện về biến đổi khí hậu vào
ngày 13 tháng 12, 2009. Tổng Giám Mục Williams kêu 3. Ochieng‘ Ogodo, SciDev. Net freelance writer: Bangladesh
gọi các thương thuyết gia phải có dũng khí chính trị để tops 2010 global climate risk index. http://
vượt qua nỗi sợ hãi về những thay đổi sẽ xảy ra khi thực scidevnet.wordpress.com/2009/12/08/bangladesh-tops-2010-
hiện nỗ lực cứu lấy hành tinh này. global-climate-risk-index/

Tổng Giám Mục Nam Phi Desmond Tutu cũng đã trao một
thỉnh nguyện thư với 500.000 chữ ký cho ông Yvo de
Boer, người đứng đầu cơ quan khí hậu của Liên Hiệp
Quốc. Thỉnh nguyện thư kêu gọi hình thành một hiệp ước
hiệu quả trong đó chú ý đến nhu cầu của những người
nghèo. Hai vị giám mục Williams và Tutu đã cùng các nhà
lãnh đạo tôn giáo đến từ Greenland, Mexico, Tuvalu và
Zambia đã gióng 350 hồi chuông – là tỉ lệ 350/một triệu
phân tử (350 ppm) được các nhà khoa học cho là tỉ lệ an
toàn tối đa của lượng khí thải carbon dioxide trong khí
quyển [2].

Trang 5
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

Vài Lời Về Facebook

Trong thời gian qua, Facebook được nhắc đến rất nhiều và đã trở nên quen thuộc
trong cộng đồng blogger tại Việt Nam. Các báo chí Việt Nam cũng đã nhiều lần
dành những lời “tốt đẹp” cho trang mạng này, và gần đây lại có thêm sự “quan
tâm đặc biệt” từ phía nhà nước Viêt Nam. Nhiều cư dân mạng tỏ ra bất bình và
bức xúc khi biết nhà nước đã có lệnh ngăn chặn Facebook tại Việt Nam. Số người
truy cập Facebook tại Việt Nam khoảng hai triệu người, đơn thuần chỉ kết nối và
trao đổi thông tin đến các người thân và bạn bè. Sau đây là vài lời giới thiệu về
trang mạng xã hội Facebook dựa theo Wikipedia.

Facebook là một website mạng xã hội truy cập
miễn phí do công ty Facebook, Inc điều hành và
sở hữu tư nhân. Người dùng có thể tham gia các
mạng lưới được tổ chức theo thành phố, nơi làm
việc, trường hợp và khu vực để liên kết và giao
tiếp với người khác. Mọi người cũng có thể kết
bạn, gửi tin nhắn và cập nhật trang hồ sơ cá
nhân của mình để thông báo cho bạn bè biết về
chúng. Tên của website nhắc tới những cuốn sổ
lưu niệm dùng để ghi tên những thành viên của
cộng đồng campus mà một số trường đại học và
cao đẳng tại Mỹ đưa cho các sinh viên mới vào
trường, phòng ban và nhân viên để có thể làm
quen với nhau tại khuôn viên trường.
Mark Zuckerberg thành lập Facebook cùng với
bạn bè là sinh viên khoa khoa học máy tính và
bạn cùng phòng Dustin Moskovitz và Chris

Trang 6
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

Hughes, khi ông còn là sinh viên tại Đại học Har-
vard. Việc đăng ký thành viên website ban đầu
chỉ giới hạn cho những sinh viên Harvard, nhưng
đã được mở rộng sang các trường đại học khác
tại khu vực Boston, Ivy League và Đại học Stan-
ford. Sau đó nó được mở rộng hơn nữa cho sinh
viên thuộc bất kỳ trường đại học nào, rồi đến học
sinh phổ thông và cuối cùng là bất cứ ai trên 13
tuổi. Facebook hiện có hơn 300 triệu thành viên
tích cực trên khắp thế giới. Vào tháng 10 năm
2008, Facebook tuyên bố nó đã thiết lập một trụ
sở quốc tế tại Dublin, Ireland. Hiện Facebook vừa
mới qua mặt Myspace về số lượng người truy cập,
khiến Facebook trở thành mạng xã hội phổ biến
nhất, tiếp theo sau là MySpace và Twitter.

Facebook đã gặp phải một số tranh cãi trong

những năm qua và đã bị cấm truy cập tại một số
quốc gia, trong đó có Syria, Trung Quốc, Việt
Nam và Iran. Quyền riêng tư trên Facebook cũng
là một vấn đề gây nhiều tranh cãi. Trang này
cũng đang đối mặt với một số vụ kiện từ một số
bạn cùng lớp của Zuckerberg, những người cho
Theo nhiều người, vào ngày 4 tháng 11 năm
rằng Facebook đã ăn cắp mã nguồn và các tài
2009, người dùng Viettel và SCTV/VDC không thể
sản trí tuệ khác của họ.
truy cập vào Facebook, nhưng buổi tối cùng ngày
đã có thể truy cập được. Ngày 10 tháng 11 năm
2009, tới phiên người dùng FPT và VNPT không
thể truy cập vào Facebook, và chiều hôm đó lại
có thể vào được bình thường. Ngày 16 tháng 11
năm 2009 đến hiện tại, người dùng tất cả các
mạng FPT, VNPT, Viettel, SCTV/VDC, và EVN đều
không thể truy cập trực tiếp vào Facebook. Nhiều
người phải vượt tường lửa để có thể truy cập
(Xem cách vượt tường lửa với UltraSurf trong số
29).

Có thông tin cho rằng đây là chủ trương kiểm

Facebook vào ngày 12 tháng 2, 2004
Tạm thời không thể truy cập từ Việt Nam
Từ tháng 8 năm 2009, trên nhều trang web xuất
hiện một văn bản yêu cầu các nhà cung cấp dịch
vụ Internet cấm người dùng truy nhập vào một
số trang web trong đó có Facebook. Người dùng
của Viettel và FPT xác nhận nhiều lần không truy
cập vào Facebook được và hiện tượng này ngày
càng thường xuyên hơn.
duyệt từ phía chính phủ và các nhà cung cấp dịch
vụ Internet ở Việt Nam. Các nhà chức trách Việt
Nam phủ nhận việc cố ý ngăn chặn người dùng
truy cập trang Facebook. Dịch vụ Internet FPT nói
rằng họ đang phối hợp với ISP nước ngoài xử lý
tình trạng này. Trả lời báo giới Tây Ban Nha trong
chuyến công du tháng 12 vừa qua, Chủ tịch nước
Nguyễn Minh Triết không phủ nhận việc chặn
Facebook, và cho rằng "thông tin phát tán trên
internet cần phải tuân thủ luật pháp quốc gia".
Nguồn: Wikipedia

Trang 7
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

Từ tháng 11/2009 vừa qua, của chính mạng Facebook.

khi việc truy cập vào mạng xã
Trên vấn đề kỹ thuật, theo
hội Facebook tại Việt Nam

Thành viên
CNN, bà Debbie Frost, một
càng lúc càng gặp khó khăn,
phát ngôn viên của Facebook,
sự bất bình của giới sử dụng
trụ sở tại Palo Alto, tiểu bang

mạng
phương tiện đã không ngừng
California (Hoa Kỳ) đã xác
gia tăng. Trong bản tin ngày
định rằng hoàn toàn không có
30/12, đài truyền hình Mỹ

Facebook CNN đã ghi nhận thái độ bất

mãn ngày càng tăng của
sai sót gì từ phiá tập đoàn
này: ''Chúng tôi không hề thay
đổi các dịch vụ của
tại Việt những người dùng Facebook
mình, không hề làm cho việc
tại Việt Nam, nhất là trước
truy cập trở thành khó khăn
nguồn tin theo đó chính Chính
Nam ngày quyền đã ra lệnh phong tỏa
mạng lưới này.
hơn, hay sửa đổi bất kỳ điều gì
có thể tác hại đến dịch vụ

càng bất
chúng tôi cung ứng".
Trả lời CNN, một blogger tại
Vấn đề Facebook gặp trở ngại
Việt Nam, bí danh là Diesebe-

bình trước mol, xin giấu tên thật, đã

không ngần ngại tố cáo hành
tại Việt Nam, theo CNN cũng
đã được chính quyền Mỹ lưu
tâm. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã
các khó động kiểm duyệt của chính
quyền: "Đây là một vấn đề lưu
nêu lên vấn đề này với cả
chính quyền Hà Nội, lẫn sứ
hành thông tin. Ai cũng có thể
khăn truy phát biểu ý kiến của mình trên
Facebook. Vì không kiểm soát
quán Việt Nam tại Washing-
ton.

cập được cho nên chính quyền đã

chống lại''.
Trả lời CNN, một viên chức bộ
Ngoại giao Mỹ xác định:
''Chúng tôi xem việc kiểm
Theo CNN, một số viên chức
duyệt Facebook tại Việt Nam
chính quyền Việt Nam đã phản
là một mối đe dọa cho quyền
bác lời tố cáo này. Ông Đặng
tự do Internet''. Trong một
Anh Tuấn, thuộc Bộ Thông Tin
bức e-mail trả lời CNN, viên
và Truyền Thông khẳng định
chức này nói thêm: "Chúng tôi
với đài truyền hình Mỹ:
đặc biệt thất vọng khi thấy
''Chúng tôi không có chủ
Facebook tiếp tục bị ngăn chặn
trương phong tỏa Facebook''.
tại Việt Nam ngay sau khi hai
Tuy nhiên, nhân vật này
nước gặp gỡ nhau trong khuôn
thừa nhận rằng Facebook là
khổ cuộc Đối thoại về Nhân
một vấn đề đáng quan ngại
quyền tại Việt Nam”. Cuộc họp
đối với chính quyền và việc
này diễn ra hồi tháng 11/2009
người dân Việt Nam sử dụng
tại trụ sở Bộ Ngoại giao Việt
mạng này cần phải được kiểm
Nam ở Hà Nội.
soát.

Các cơ quan cung cấp dịch vụ

Internet tại Việt Nam đã nêu Trọng Nghĩa
lên một loạt nguyên nhân
khiến cho việc truy cập Face- Nguồn: RFI
book trở nên khó khăn, từ các
lỗi kỹ thuật cho đến sai sót

Trang 8
Thanh Niên và Tương Lai

Nếu Không Là
Bây Giờ…

Thấy gì qua Hãy xây dựng nền móng

những hàng cho Thanh Niên
rào

TIÊU ĐIỂM
 TIÊU ĐIỂM Số 30 - Tháng 01/2010
Thông điệp của Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc về ngày Quốc tế Thanh
niên năm 2009
Vào ngày 17 tháng 12, 1999, Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc đã phê chuẩn đề xuất của Hội
nghị Bộ trưởng về Thanh niên Quốc tế (tổ chức tại Lisbon từ 8 đến 12 tháng 8 năm 1998),
nhất trí lấy ngày 12 tháng 8 hàng năm là

Ngày Quốc Tế Thanh Niên

Đại hội đồng cũng đã đề xuất tổ chức các hoạt động những người đóng góp chủ chốt cho phát triển bền
thông tin đại chúng để hỗ trợ ngày này, và để vững. Họ đã thật sự tham gia vào các diễn đàn thế
Chương trình hành động Thanh niên quốc tế được giới, như Ủy ban Phát triển bền vững. Họ đã giúp đỡ
biết đến nhiều hơn nữa. Chương trình đã được phê các chính phủ và cộng đồng của mình xây dựng các
chuẩn bởi Đại hội đồng từ năm 1995 (nghị quyết số chiến lược chống đói nghèo, các dự án doanh nghiệp,
50/81). và vô số các chính sách, các khởi xướng ý tưởng.
Chủ đề của Ngày Quốc tế thanh niên năm nay là Thanh niên xưa nay luôn đi đầu trong nhiều hoạt
« Phát triển bền vững: những thách thức cho động. Điển hình, họ thực hiện lối sống xanh và lành
chúng ta – tương lai của chúng ta » kêu gọi sự mạnh, hăng hái sử dụng các công nghệ sáng tạo mới
hưởng ứng của các nam nữ thanh niên trên toàn thế như thiết bị di động hay các mạng xã hội trực tuyến.
giới. Họ xứng đáng được hưởng đầy đủ những gì mà chúng
ta đã cam kết: được tiếp cận một cách tối ưu về giáo
Thế giới đang đối mặt với vô số các cuộc khủng
dục, y tế, cơ hội việc làm, dịch vụ tài chính, cũng như
hoảng có liên quan lẫn nhau, cũng như với những
có quyền được tham gia vào đời sống công cộng. Vào
ảnh hưởng nặng nề và sâu xa của chúng mà thanh
Ngày Quốc tế Thanh niên, chúng ta hãy cùng ngợi
niên sẽ phải hứng chịu một cách rất bất công.
khen để động viên lớp trẻ đi tiếp con đường của họ.
Vào năm 2007 lấy ví dụ, thanh niên chiếm chưa tới Phát triển bền vững chính là con đường đi hứa hẹn
25 % dân số toàn thế giới trong độ tuổi lao động, nhất trước mắt, và thanh niên hoàn toàn có thể là
nhưng lại chiếm tới 40% của số người thất nghiệp. những người đi đầu trên con đường này.
Sự suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ chỉ càng tăng cao
con số thất nghiệp trong thời gian tới đây. Tỷ lệ thất Làm thế nào để kỷ niệm Ngày Quốc tế
nghiệp chỉ nói lên phần nào vấn đề, nhất là với phần Thanh niên
đông vô vàn thanh niên đang sống tại các nước đang
Thành lập đội ngũ - Đây là cơ hội tuyệt vời để tập
phát triển. Những thanh niên này phải đối mặt với
hợp những sự ủng hộ và kêu gọi sự tham gia của
các công việc làm không chính thức, không an toàn
những tác nhân quan trọng – chính phủ, các tổ chức
và với lương thấp là những chuyện đương nhiên, thay
phi chính phủ, học viện, các tổ chức kinh doanh, và
vì những trường hợp ngoại lệ không bình thường.
những thanh niên. Sự tham gia này sẽ đẩy mạnh hơn
Trong khi đó, thay đổi khí hậu tiếp nữa Chương trình Hành động toàn cầu cho thanh
tục thắt chặt các nền kinh tế, đe niên.
dọa những món nợ sinh thái to lớn
Tổ chức - Hãy tổ chức các diễn đàn, đối thoại công
chồng chất và đầy bất công lên
cộng, các chiến dịch thông tin hỗ trợ thanh niên,
thanh niên. Đây có thể sẽ là một
nhằm đặt trọng tâm vào các vấn đề của thanh niên và
gánh nặng làm cho thế hệ đi sau
cách tiếp cận thanh niên.
không thể gượng lại. Nhưng cùng
lúc, tôi được khích lệ bởi sự đóng Kỷ niệm - Lên kế hoạch và tổ chức kỷ niệm ở khắp
shootnation góp của thanh niên trong những nơi, để cho thấy rằng thanh niên đóng góp thực sự
cuộc tranh luận về chuyển hóa và thích ứng với thay vào hoạt động xã hội nơi họ sống. Tổ chức trao đổi và
đổi khí hậu. Cái nhìn của thanh niên sẽ là động lực đối thoại về các kỹ năng đa dạng và phong phú, các
cần thiết để nối liền những thỏa ước diễn ra tại Co- sở thích, và các cảm hứng của thanh niên.
penhagen năm nay. Hành động - Một trong những trọng tâm của Ngày
Thực tế, thanh niên đã chứng tỏ rằng họ chính là Quốc tế Thanh niên là các hành động thiết thực
nhằm chứng minh sức mạnh, sự tham gia của thanh

Trang 10
 TIÊU ĐIỂM Số 30 - Tháng 01/2010
niên trong các dự án và quyết định có liên quan đến Phát triển bền vững trong ống kính của bạn
tương lai của họ. Các phương tiện truyền thông sẽ
Để cùng kỷ niệm Ngày Quốc tế Thanh niên 2009,
đóng vai trò quan trọng hỗ trợ sự quan sát của công
Chương trình Phát triển Thanh niên Liên Hiệp Quốc
chúng, cũng như nâng hiểu biết của công chúng đến
tại Phòng Kinh tế và Hoạt động xã hội cùng phối hợp
các vấn đề của lớp trẻ.
với Hiệp hội nhiếp ảnh Shoot Nations tổ chức một
Chương trình thanh niên Liên Hợp quốc khuyến khích triển lãm ảnh tại trụ sở ở New York.
các tổ chức thanh niên trên toàn thế giới tổ chức các
Cuộc triển lãm ảnh được tổ chức từ ngày 1 tới ngày
Hội chợ trao đổi cộng đồng trong Ngày Quốc tế
14 tháng 8 năm 2009, giới thiệu 50 bức ảnh chụp về
Thanh niên. Hãy nhớ rằng, trao đổi đây không phải
chủ đề Thách thức với phát triển bền vững trong kỷ
nhằm mục đích kiếm tiền, mà chỉ đơn thuần sự trao
nguyên mới qua ống kính của các nam nữ thanh niên
đối trực tiếp các hàng hóa và dịch vụ có ích.
trên toàn thế giới. Các bức ảnh này phản ánh nhận
Thế giới tổ chức kỷ niệm Ngày Quốc tế thức của các giới trước những vấn đề kinh tế, môi
trường và đời sống xã hội, cũng như phản ánh cái
Thanh niên như thế nào?
nhìn của họ trước các thách thức trước mặt. Shoot
Ngày Quốc tế Thanh niên tại Trụ sở Liên Hiệp Nations là kết quả của sự hợp tác giữa Plan, một tổ
Quốc chức thiện nguyện quốc tế cho trẻ em, và Shoot Ex-
Trình diễn thanh niên, trả lời cho các thách perience, một tổ chức nhiếp ảnh lâu đời. Shoot Na-
thức tions là một dự án toàn cầu kêu gọi sự tham dự của
những thanh niên có độ tuổi từ 11 đến 25, sử dụng
Thanh niên sẽ tập hợp tại Trụ sở Liên Hiệp Quốc tại nhiếp ảnh như là một phương tiện giao tiếp xuyên văn
New York (UNHQ) để chia sẻ các giải pháp trước các hóa. Với những thanh niên không có máy ảnh hay
thách thức của phát triển bền vững. truy cập Internet, họ có thể gửi bản vẽ tay đến các
Để cùng kỷ niệm Ngày Quốc tế Thanh niên 2009, văn phòng chi nhánh mạng lưới của tổ chức Plan tại
Chương trình Phát triển Thanh niên Liên Hiệp quốc quốc gia của mình.
tại Phòng Kinh tế và Hoạt động xã hội cùng phối hợp Để biết thêm thông tin, liên lạc với Chương trình
với Phòng Thông tin công cộng và Giáo dục sáng tạo Thanh niên LHQ tại youth@un.org.
cùng nhau tổ chức cuộc trưng bày tại Trụ sở của Liên
Hiệp Quốc tại New York. Cuộc trưng bày giới thiệu Các khởi xuất ý tưởng toàn cầu
gương mặt của ba thanh niên đã cùng với những Cuộc thi ảnh Shoot Nations
giáo viên (đội ―Team Dead Weight‖) dành giải
Để cùng nhau kỷ niệm Ngày Quốc tế Thanh niên, các
thưởng ―Chúng ta có thể thay đổi những thách
thanh niên (từ 11 đến 25 tuổi) trên toàn thế giới có
thức của thế giới‖. Cuộc trưng bày giới thiệu Jona-
thể gửi ảnh hay tranh vẽ dự thi tới cuộc thi ảnh của
than Hiles và mạng lưới thanh niên của anh tham gia
Shoot Nations. Những tác phẩm được lựa chọn sẽ
vào Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc tại văn
được giới thiệu tại Liên Hiệp Quốc, và sẽ được trưng
phòng Bắc Mỹ. Họ vhua sẻ về những hoạt động để
bày tại trụ sở Liên Hiệp Quốc từ ngày 4 đến 14 tháng
khuyến khích giáo dục về thay đổi khí hậu và phát
8, nhằm kỷ niệm Ngày Quốc tế Thanh niên. Để biết
triển bền vững. Những thành viên của các Chương
thêm thông tin xin xem tại http://shootnations.org
trình thanh niên khác, các Ủy ban Thanh niên, cũng
tổ chức nhiều hình thức trưng bày đa dạng về các hoặc gửi email tới: hello@shootnations.org.
phương pháp diễn đạt sáng tạo, nhằm định hướng
thanh niên trước các thách thức của phát triển bền
Đông A chuyển ngữ
vững. http://www.un.org/esa/socdev/unyin/iyouthday.htm
Những thành phần khác của xã hội cũng tham gia
thảo luận để có thể giúp đỡ thanh niên đảm nhiệm shootnation
các thách thức. Đại diện của Quỹ Giáo dục sáng tạo
sẽ chia sẻ các khởi xướng ý tưởng lấy thanh niên làm
định hướng phát triển. Các đại diện của Ủy ban
thường trực của Hoa Kỳ và của Liên Hiệp Quốc cũng
đã có nhiều lời phát biểu.
Để biết thêm thông tin về sự kiện, xin liên hệ với
Chương trình Thanh niên Liên Hiệp Quốc tại
youth@un.org.

Trang 11
TIÊU ĐIỂM Số 30 - Tháng 01/2010

Hãy Xây
Do cấu trúc về dân số, lực lượng thanh niên luôn
chiếm đa số và giữ vai trò nòng cốt trong xã hội Việt
Nam qua nhiều thời kỳ khác nhau. Thanh niên được

Dựng Nền
coi là nền móng của các chế độ hoặc đoàn thể chính
trị: Đại Việt Quốc Dân Đảng thì có Thanh Niên Bảo
Quốc Đoàn; thời Đệ Nhất Việt Nam Cộng Hoà có

Móng Cho
Thanh Niên Cộng Hòa; đến khi Thiếu Tướng Nguyễn
Cao Kỳ làm Chủ tịch UBHPTƯ thì lập ra Thanh Niên
Quốc Gia Đoàn nhưng chỉ tồn tại trong giai đoạn huấn

Thanh
luyện quân sự. Hiện Đảng Cộng Sản Việt Nam thì có
Đoàn Thanh Niên Cộng Sản. Xem ra, dù dưới hình
thức nào, thanh niên luôn được coi trọng và thường

Niên
qui tụ vào mục tiêu chính trị hơn là đáp ứng các nhu
cầu khác trong xã hội dân sự.

Thực trạng dân số Chỉ số phát triển con người

Việt Nam
Theo thống kê mới nhất,
dân số Việt Nam tính tới
tháng 7/2009 là 86.967.524
người1; cấu trúc tính theo
tuổi như sau: 0 – 14 tuổi:
24,9 %; 15 – 64 tuổi:
69,4%; và trên 65 tuổi:
5,7%.
Trong đó, có 49.5 % là nam
và 50.5% là nữ. Thống kê
năm 2007 cũng chỉ ra rằng
tỷ lệ nam nữ là 112/100 và
tỷ lệ này có khuynh hướng
gia tăng do ý thức trọng
nam của Nho giáo và phong
trào phụ nữ lấy chồng ngoại.
Hậu quả là nảy sinh tình
trạng mua bán phụ nữ, bắt
cóc trẻ em gái, mua bán
dâm và một số lớn đàn ông
không lấy được vợ.
Chỉ số phát triển con người
(HDI) dựa vào 3 tiêu chuẩn:
một là GDP bình quân đầu
người; hai là dựa vào chỉ số
giáo dục, tỷ lệ người đi học;
ba là tuổi thọ và sức khỏe.
cao nhất là bằng 1, thấp
nhất là bằng 0. Việt Nam
hiện đứng thứ 109/178 với
chỉ số 0,704. Nếu so sánh
trong 10 nước ASEAN thì
Việt Nam chỉ hơn Miến Điện,
Lào và Cambodia.
Báo cáo mới đây về tình
hình dân số của Bộ Y Tế,
Việt Nam đang phải đối mặt
với tình trạng gia tăng mật
độ dân số, mất cân bằng
giới tính và chất lượng dân
số thấp. Tiến sĩ Nguyễn Đình
Cử, trả lời phỏng vấn của
RFA, nhận xét rằng mật độ
dân số Việt Nam hiện nay là
259 người trên 1 cây số
vuông, cao gần gấp đôi của
Trung Quốc, gần gấp 6 lần
của thế giới.
Ông cho rằng: “nếu so sánh
cả quy mô và mật độ thì
mình chỉ thua bốn nước thôi
là Ấn Độ, Philippines, Ban-
gladesh và Nhật Bản vậy mà
mỗi năm còn tăng thêm 1
triệu cho cả nước do đà tăng
dân số từ trước”. Theo Tổng

Trang 12
 TIÊU ĐIỂM
Cục Dân Số Và Kế Hoạch Hoá
Gia Đình thuộc Bộ Y Tế Việt
Nam thì “chất lượng dân số
thấp là nguyên nhân cản trở sự
phát triển khiến Việt Nam đối
diện với nguy cơ tụt hậu nhiều
hơn.‖2
Thuận lợi và thách
thức trong tương lai
Nhìn vào thống kê trên đây,
các nhà đầu tư đều nhận ra
ngay tầng lớp thanh niên thật
phong phú của Việt Nam tiềm
ẩn trong gần 70% dân số từ
15 đến 64 tuổi. Trong số này
chỉ có 25% là dân thành thị, số
còn lại vẫn bám vào nông thôn
với thu nhập còn ít ỏi. Hai điều
hấp dẫn cho đầu tư ngoại quốc
chảy vào Việt Nam trong vài
thập niên tới là lực lượng lao
động trẻ nhất thế giới, siêng
năng cần mẫn và ít thay đổi
việc làm; hai là giá nhân công
tại Việt Nam sẽ rẽ hơn ở Trung
Quốc và Ấn Độ rất nhiều.
Bên cạnh những thuận lợi đó,
thanh niên Việt Nam phải đối
mặt với những thách thức nội
tại và khách quan cố định cần
phải vượt qua. Đầu tiên là
thách thức nội tại về thể lực và
trí lực mà thanh niên đang sở
hữu. Trong buổi hội thảo định
hướng công tác dân số giai
đoạn 2010-2020 của Tổng Cục
Dân Số - Kế Hoạch Hoá Gia
Đình thuộc Bộ Y Tế, ông
Đinh Công Thoan, vụ trưởng
Vụ Kế Hoạch Tổ Chức, cho
biết: ―Tỷ lệ bị thiểu năng về
thể lực và trí tuệ ở Việt Nam
chiếm một phần năm dân số ,
trong đó con số trẻ sơ sinh bị
dị tật bẩm sinh do di truyền
càng ngày càng cao vì môi
trường độc hại, lối sống hoặc
phong tục tập quán lạc hậu,
những dị tật bẩm sinh không
được phát hiện sớm để chữa trị
kịp thời.‖ Điều này cho chúng
ta thấy rằng trong 50 năm tới,
trong mỗi bốn thanh niên làm
việc phải cưu mang một thanh
niên tàn phế nếu hệ thống an
sinh xã hội không đủ mạnh để
trang trãi gánh nặmg này.
Thách thức thứ hai là khách
quan mà thanh niên Việt Nam
đã bao đời không vượt qua nỗi
cái vòng kim cô oan nghiệt từ
phương Bắc, mặc dù đã biểu lộ
hết ý chí quật cường của mình
qua nhiều thế hệ. Tài nguyên
mà chúng ta đang có chính là
sự ưu đãi của thiên nhiên dành
cho Việt Nam; nhưng cũng là
đại họa của dân tộc trước lòng
tham vô đáy của kẻ thù hung
hiểm vẫn chưa từ bỏ giấc mơ
―bá chủ toàn cầu‖. Thanh niên
một lần nữa phải cưu mang
thêm trọng trách: ―tĩnh vi
dân, động vi binh‖ thay vì
được bình yên làm kinh tế như
nhiều quốc gia láng giềng đã
thừa hưởng cả thế kỷ qua trên
xương máu của Việt Nam.
Đó là những thách thức trước
mặt, sau lưng còn kéo theo
nhiều nỗi ưu tư do sự tăng
trưởng kinh tế tưởng như kỳ
diệu của hai thập niên qua.
Một là nền nông nghiệp vẫn là
lạc hậu và không ổn định mặc
dù có tăng trưởng nhanh nhờ
thâm canh và miễn hoặc giảm
thuế. Công nghiệp nhẹ thì mất
sức cạnh tranh vì chưa tạo
được lòng tin của giới tiêu thụ
cũng như chưa đủ sức cạnh
tranh với các nước do thiếu
điều nghiên thị trường, thiếu
phẩm chất trong sản xuất và
kỹ năng tiếp thị. Công nghiệp
Số 30 - Tháng 01/2010
nặng hầu hết nằm trong tay
các nhà đầu tư nước ngoài,
nếu có hợp doanh thì tài
nguyên thô và đất đai là chính.
Các cơ sở hạ tầng lại vẫn chưa
đủ vững chắc cho kinh tế cất
cánh sau khủng hoảng. Bên
cạnh đó, lợi nhuận quốc gia lại
phải san sẻ vào việc canh tân
quân đội. Giáo dục tuy có
những bước chuyển biến tích
cực nhưng vẫn chưa đáp ứng
nỗi nhu cầu thay đổi chóng
mặt của kinh tế toàn cầu.
Xây nền móng cho
Thanh Niên
Trước những thách thức lớn
lao, Việt Nam cần thiết phải
xây dựng một nền móng vững
chắc cho thanh niên ngay từ
bây giờ. Việc đào tạo thiếu nhi,
cái nền của thanh niên trong
tương lai, cần uyển chuyển,
sinh động và sáng tạo, hơn là
gò bó trong khuôn khổ lý
thuyết mà đầu óc non nớt của
tuổi thơ không thể nào hiểu
nỗi. Cách thực dụng vừa học
vừa chơi của trẻ thơ tại Hoa Kỳ
và các nước Châu Âu đã giúp
các cháu biết hết mọi cách
giao tiếp thông thường, yêu
súc vật, giữ vệ sinh cá nhân,
phân biệt đúng sai và làm
quen với khoa học, nghệ thuật,
và môi trường khi được bốn
hoặc năm tuổi. Đặc biệt là các
cháu có thể bộc lộ năng khiếu
của mình ngay từ lớp mẫu giáo
hoặc lớp một mà không hề bị
gò ép vào cái khung nào.
Ở Việt Nam, Bộ Giáo Dục đang
có chương trình cải cách giáo
dục thiếu nhi. Chính phủ cũng
đã công bố chương trình xã hội
hóa các kênh truyền hình, chỉ
giữ quyền làm chủ về thời sự
Trang 13
 TIÊU ĐIỂM
và chính sự. Thiết nghĩ, đã tới
lúc cần phi chính trị cho một
kênh truyền hình chuyên về
giáo dục thiếu nhi như các kênh
PBS ở Mỹ, do tư nhân đảm
trách bằng Anh ngữ 100%. Nếu
được đại chúng hóa cùng lúc
với hiện đại hóa giáo dục thiếu
nhi, chúng ta sẽ có được một
nền móng vững chắc cho thanh
niên ngay từ bây giờ để bảo
đảm rằng trong hai mươi năm
nữa, chúng ta không còn lo
thiếu người nói thông thạo Anh
ngữ như Ấn Độ hiện nay. Từ
thành công bước đầu của
Số 30 - Tháng 01/2010
chương trình ―Chơi mà Học‖ tốt đẹp hơn.
này, chắc chắn Pháp Quốc sẽ
Các bạn thanh niên cuối mùa
sẵn sàng hỗ trợ cho một kênh
đang có trong tay đầy đủ quyền
truyền hình trẻ thơ bằng Pháp
hành và phương tiện hãy mạnh
ngữ để quảng bá văn hóa của
dạn bắt tay vào việc xây móng
mình. Nhờ có trình độ ngoại
cho thanh niên ngay từ bây giờ,
ngữ vững chắc, thanh niên VN
bằng cách hiện đại hóa giáo
đi ra nước ngoài làm việc sẽ có
dục từ gốc lên ngọn. Thế hệ
vị trí tốt hơn và không còn lo bị
thanh niên trong tương lai sẽ
ai bắt nạt. Trong nước thì
không quên ghi công các bạn.
không cần lo sản xuất nhiều
hàng hóa bằng cơ bắp mà quay
sang làm dịch vụ, vừa bảo vệ
tài nguyên bền vững hơn, vừa Ngày 20 tháng 12 năm 2009
giữ môi trường trong sạch hơn
Huỳnh Công Luận
mà người dân vẫn có đời sống

Tài Liệu Tham Khảo:

[1] Human Development Index 2009
http://hdrstats.undp.org/en/indicators/18.html
[2] Thanh Trúc, phóng viên đài RFA; Chất lượng dân số thấp ảnh hưởng đến sự phát triển của Việt Nam
http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Vietnam-facing-low-quality-in-term-of-population%20-09012009114007.html
[3] Việt Hà, phóng viên RFA; Tình trạng gia tăng dân số ở Việt Nam
2009-09-01; http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/Interview-Phd-Nguyen-Dinh-Cu-Director-of-Institute-of-population-and-social-issues-
09012009085059.html

Trang 14
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
Nếu Không Là Bây Giờ…
Xuất thân từ gia đình nông dân và
không có truyền thống làm chính trị,
chắc có lẽ con đã lớn lên theo cái truyền
thống “không biết, không nghe, không
thấy” ấy nếu như không có một ngày….
Hai mươi năm trước
Khi vừa lên năm tuổi, con đã chứng kiến cảnh đòi hối lộ,
trong đó nạn nhân chính là hai cha con. Năm ấy, khi con
phải cần một tờ giấy khai sinh để có thể vào học mẫu giáo,
hai cha con đã chở nhau trên con ngựa sắt cọc cạch lên xã.
Chiếc xe đạp mòn bánh cũ kỹ đã khó chạy, đường mưa
trơn trợt làm chiếc xe càng dở chứng. Vậy mà cái vất vả
hành xác ông bố không phải là đoạn đường khó khăn đó.
Khi hai cha con đến nơi, cô thư ký xã đã sẵn giọng ―Sao
bây giờ mới làm, nó lớn quá, mấy tuổi rồi‖? Đúng là miệng
nhà quan có gang có thép. Cha chỉ biết từ tốn đáp thật
gọn, ánh mắt ông hằn lên vẻ khó nhọc pha lẫn ái ngại ―Dạ
cháu năm tuổi. Cô thông cảm nhà tôi ở xa và vì bận
chuyện đồng án(…)‖. Vậy đó, cứ đến cửa nhà quan là dân
đen cứ khúm núm, tay chân thừa thải. Đối với ông bố nông
dân thì vẻ quê mùa càng lộ rõ.
Sau một hồi tỏ vẻ trịch thượng, cô thư ký trao đổi thêm
vài điều. Cuối cùng, cô phán gọn lỏn ―Hồ sơ còn thiếu giấy
Số 30 - Tháng 01/2010
tờ, về bổ xung thêm‖. Sau câu nói ấy là một thái độ lạnh
nhạt và không một lời giải thích. Thế là hai cha con phải
cuốc đạp trở về - têu ngễu và nặng trịch. Trên con đường
gồ ghề, con chỉ biết vắt cả hai chân lên trên ba-ga xe cho
khỏi ngã, để bố bớt lo lắng phần nào.
Chắc bụng là đã có thêm được số giấy tờ để phòng khi cô
thư ký khó tinh bắt bẻ, hai cha con lại cưỡi ngựa sắt lên xã
vài ngày sau đó. Mấy hôm nay trời lại mưa to, bùn kết dính
với nước mưa quện chặt vào bánh xe. Ông bố phải rướn
người đạp từng vòng xe nặng nhọc. Thấy đường trơn quá,
con chỉ biết bám hai tay vào yên xe, hai chân co hẳn lên ba
-ga, để mặc cha chiến đấu.
Sau mấy tiếng đồng hồ gò mình trên yên xe, hai cha con
cũng đến nơi và gặp lại cô thư ký hôm nào. Vẫn cung cách
thờ ơ và chẳng tỏ vẻ gì là thông cảm với cuộc chiến đấu vất
vả của hai cho con, cô cho biết ―Hôm nay không làm việc,
hôm khác anh lên lại‖. Mặt cha chợt biến sắc, méo xẹo, các
nếp nhăn xô nhau chảy xuống. Trong cái óc non nớt của
đứa bé năm tuổi, con chỉ kịp so sánh mặt cha lúc đó như
quả cà chín héo ở ruộng nhà mình. Cha đứng chần chừ một
hồi rồi cũng an ủi ―Thôi mình về con‖. Con biết cha nói một
cách cam chịu chứ không hờn trách, nhưng trong lòng rất
buồn. Có lẽ bố đã quá quen với kiểu ―hành chính‖ thế này.
Có lẽ dân đen như cha thì thấp cổ bé họng lắm, muốn nói
cho cô thư ký biết cha con đã có đủ giấy tờ, đã lặn lội
đường mưa ướt át, và đã tới đây trong giờ làm việc của cơ
quan, nhưng lại ngậm bồ hòn làm ngọt.
Trong lúc sắp xếp lại mớ giấy má lộn xộn, cha tiện thể buộc
miệng than với cô thư ký là năm nay mùa màng thất bát
Trang 15
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
quá. Thằng bé năm tuổi chẳng hiểu câu ấy nghĩa là gì và vì
sao cha lại đổi giọng xuống nước nhỏ như thế. Con chỉ biết
là nhờ câu nói ấy mà người ta ―đóng mọc‖ khai sinh, để con
có thể trở thành cư dân Việt Nam hợp pháp. Trên đường về,
ngồi sau lưng cha, con cứ nhớ lời cô thư ký mà thắc mắc
mãi ―Năm nay mà thất bát sao? Lần sau phải bồi dưỡng cho
tụi tui nhen‖. Hai cha con, mỗi người một suy nghĩ, nhưng
có chung một niềm vui. Niềm vui được chứng nhận là người
Việt Nam khi sinh ra ở Việt Nam và có cha mẹ là người Việt
Nam.
Số 30 - Tháng 01/2010
khác, những luật pháp thiếu minh bạch và chồng chéo tạo
nên bộ máy nhà nước trì trệ, dù đã 25 năm đổi mới.
Con không phải là kinh tế gia, nhưng cũng biết được rằng,
kinh tế phát triển không phải là xuất hiện nhiều khu công
nghiệp, nhiều khu thương mại, hay nhiều xe hơi đắt tiền;
mà là người dân được đảm bảo một đời sống tốt đẹp. Điều
đó cũng có nghĩa là, số tiền người dân kiếm được phải nhiều
hơn số tiền họ phải chi tiêu. Chúng ta cứ tiếp tục sống với
những vấn đề ―nan giải‖ này cho đến bao giờ? Và con, rồi
cháu của chúng ta mai này sẽ ra sao?

Câu chuyện của hai cha con đã tồn tại hai mươi năm. Nó sẽ
Hai mươi năm sau tồn tại và phá hoại tương lai con cháu chúng ta nếu như
không ai làm gì để ngăn chặn nó. Con không thể tưởng
Bây giờ, con đã biết gọi đó là ―tham nhũng‖. tượng đến một ngày nào đó con chính là ông bố già, còng
lưng đưa con mình đi làm giấy khai sinh ở một nơi mà chính
Hai mươi năm trước, tham nhũng chỉ mới bắt đầu lan tràn nơi đó, con của mình bắt đầu biết khái niệm ―tham nhũng‖.
và cắm rễ ở các ban ngành. Gìơ đây tham nhũng còn tinh
vi hơn, đã len lõi và trở thành luật bất thành văn trong hệ Hãy lên tiếng!
thống nhà nước. Đã có vụ tham nhũng PMU 18 cả triệu
USD do ông Nguyễn Việt Tiến, Bùi Tiến Dũng cầm đầu. Chúng ta phải lên tiếng vì sự im lặng đồng nghĩa với ―tôi
Khi bị mang ra xét xử, ông Tiến được trắng án và sau đó không quan tâm,‖ và nó tạo cơ hội cho kẻ gian tấn tới. Tôi
được phục hồi thẻ Đảng. Chưa hết, theo tài liệu từ phía lên tiếng bằng những bài viết. Bạn cũng có thể làm được.
Nhật Bản, Gíam Đốc đại lộ Đông Tây Huỳnh Ngọc Sỹ nhận Những việc cụ thể bạn có thể làm để kiện toàn dư luận hiện
hối lộ 800 nghìn đô la từ công ty tư vấn PCI của Nhật. nay:
Việc này đã khiến chính phủ Nhật gây áp lực và đã ngưng
Hãy tăng cường chia sẽ với nhau những bức xúc trong cuộc
viện trợ ODA cho Việt Nam một thời gian. Sau đó ông Sỹ
sống của bạn;
chỉ bị xét xử 3 năm tù vì tội ―cho thuê nhà trái phép‖.
Gần đây nhất là việc viên chức Ngân Hàng Nhà Nước nhận Hãy tiếp cận thông tin đa chiều, từ trong và ngoài nước để
mười hai triệu đô Úc từ công ty Securrency. Báo chí Úc hiểu rõ tình hình đất nước;
phanh phui và yêu cầu Việt Nam hợp tác làm rõ.
Hãy tạo một trang nhật ký mạng (blog) và viết lên những
Bây giờ người ta nói tới công nghiệp hoá đất nước, nhiều suy tư của bạn;
đường xá cũng được tráng nhựa. “Con đường gian khổ”
ngày xưa của hai cha con chắc cũng không còn nữa. Nhưng Hãy viết thư đến các viên chức lãnh đạo để nhắc nhở trách
Hà Nội, Sài Gòn cứ vào mưa là ngập lụt vì cống thoát nước nhiệm của họ;
xuống cấp. Các lãnh đạo viện cớ ―do triều cường dâng‖,
Hãy tán thưởng những việc làm tốt và phê bình, góp ý
chính phủ chi tiền nâng cấp nhưng tiền cứ không cánh mà
những việc làm sai;
bay. Giao thông đường bộ thì đầy hỗn loạn vì ngay cả tiền
lấp biển báo cũng bị rút ruột! Giá điện, giá nước cứ tăng mà Hãy tích cực phản đối những vụ án mà toà án xét xử kiểu
không ai quan tâm đến việc dân đen lấy đâu ra tiền để chi ―giơ cao, đánh khẻ‖ bằng những bài viết trên báo, trên
cho các khoản ấy. Làm sao có thể công nghiệp hoá đất nước blog, hay qua thư tín, vân vân…;
khi đâu đâu cũng nghe thấy tham nhũng, từ thị xã cho đến
thành phố và cả trung ương! Nếu có thể, hãy vận động bạn bè, người thân của bạn tham
gia kiến nghị những quyết định, những dư án đầy sai
Đành rằng bây giờ không ai vất vả đạp xe lộc cộc, cũng ít lầm của nhà nước (Dự án khai thác bauxite Tây Nguyên
có ai ăn cơm rau như ngày xưa nữa. Nhưng trong khi thế là ví dụ.)
giới di chuyển bằng máy bay và xe hơi, con người đã uống
sữa tươi và ăn cá hồi nhiều hơn ăn cơm trắng; thì dân đen Có câu ―Ý dân là ý trời‖. Vì hiện thân của ―Ý dân‖ là dư luận
Việt Nam lẽ ra phải được hưởng nhiều hơn là ba bữa cơm nên chúng ta phải lên tiếng. Chỉ có sức ép dư luận mới có
với vài lát thịt và xài xe Trung Quốc. Nhiều nhà máy, công thể thay đổi vận nước và thay đổi luôn cuộc sông hiện nay
trình mọc lên và người ta đã ngộ nhân đó là sự phát triển. của bạn. Vì dư luận không là ―chính trị‖, bạn đừng e sợ.
Hãy tin vào sức mình và hãy lên tiếng!
Những vấn đề ―nan giải‖ này đã và đang ảnh hưởng đời
sống sinh hoạt của hàng triệu người dân vô tội. Chẳng lẽ Nếu không phải bây giờ thì đến khi nào?
cho rằng ―nan giải‖ là trốn tránh trách nhiệm và làm ngơ
không xử lý? Không vấn đề gì là ―nan giải‖ nếu chúng ta có
đủ quyết tâm. Bởi tại Việt Nam không có sự cạnh tranh
trong công vụ nên dù nhà nước đã tổ chức nhiều cuộc ―thi Trần Quốc Tuấn
đua,” nhưng kết quả thực dụng chỉ có trong báo cáo. Mặt

Trang 16
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

Sau một thời gian nhà nước nổ lực ngăn chặn các mạng xã hội tại Việt Nam,
chúng ta có thể thấy những hoạt động của chính phủ đã đi ngược lại các
công ước quốc tế mà Việt Nam đã đặt bút ký kết. Điều này thể hiện sự e
ngại của nhà nước trước các hoạt động dựa trên sức mạnh công nghệ liên
kết người dùng của những trang mạng xã hội, của những con người dân chủ
dám nói lên tiếng nói của sự thật.

―Những đầu ngón tay‖ khắc bị dập tắt. Điển hình là Nhiều dư luận cho rằng Nhà
Tạp chí Tia Sáng, và gần đây nước Việt Nam đã rẽ sang con
Việt Nam hiện nay có đến
nhất có trang mạng Bauxite đường rất sai, đi ngược lại
hàng trăm tờ báo lớn nhỏ, từ
Việt Nam. Dường như cứ có tiếng nói và ý nguyện của hơn
báo mạng đến những tạp chí,
một tổ chức, cá nhân nào nói 85 triệu nhân dân. Có lẽ câu
nhưng có lẽ ai cũng dễ dàng
lên nguyện vọng chính đáng trả lời dễ nhận thấy rằng đây
thấy được những tờ báo dám
của ―con người Việt Nam‖ thì là sự lo ngại của một nhà
nói lên nguyện vọng nhân dân
họ không thể tồn tại được. Họ nước ―do dân bầu‖, và hoạt
chỉ đếm được trên ―đầu ngón
lập tức bị trù dập bởi những động “do dân vì dân”, “dân
tay‖. Dẫu vậy, ―những đầu
―đầy tớ‖ của chính họ. chủ công bằng văn minh‖ sẽ
ngón tay‖ ấy cũng ngay tức

Thấy gì
qua
những
hàng rào
made-in-china.com

Trang 17
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
không thể trường tồn, nếu
không dập tắt những ngọn lửa
yêu nước đang bừng cháy và
lan rộng.
Sự lo sợ
Những chính sách về xã hội,
kinh tế, và tôn giáo của nhà
nước trong thời gian gần đây
đã không hâm nóng lòng dân –
nếu không muốn nói là ―ngán
đến tận cổ”. Đặc biệt sự kiện
bắt giam và xét xử những
tiếng nói ôn hòa như Lê Công
Định, Nguyễn Tiến Trung, Trần
Anh Kim, Trần Huỳn Duy Thức,
Trần Thăng Long và nhiều
bloggers khác. Sự kiện đã vượt
ra khỏi tầm kiểm soát của
truyền thông trong nước, nhiều
báo đài quốc tế đã gióng tiếng
cho sự bất công và phi luật
pháp của xã hội Việt Nam.
Sự phản kháng hiện nay lại
tăng thêm và nóng hơn khi
nhà nước phong tỏa các trang
mạng xã hội, tước đi quyền
bày tỏ tự do của những công
dân mạng. Nhà nước tưởng
chừng sẽ ngăn chặn được làn
sóng ―dân làm chủ‖ thông qua
việc cấm các công dân, nhất là
những lớp trẻ, truy cập các
trang mạng xã hội. Việc này
chỉ mang lại tác dụng ngược,
bởi lẽ internet đã không còn xa
lạ với hơn 20 triệu dân Việt
Nam, thì việc ngăn chặn hết
những tờ báo ―dám nói‖ đến
những trang mạng này chỉ như
đổ thêm dầu vào lửa, tăng
thêm sự bất bình trong dân
chúng.
―Không tin có thể kiểm
chứng!‖
Những điều trên đã rõ ràng đi
ngược lại với các tuyên cáo
quốc tế. Điều mà nhà nước
luôn luôn cho rằng ―Việt Nam
hoàn toàn dân chủ‖, hay Việt
Nam không có tù nhân chính
trị‖. Trước những sự kiện đang
lần lượt xảy ra tại Việt Nam,
liệu thế giới còn tin vào những
điều chính phủ tuyên dương và
cam kết? Hẳn đây là sự bất
bình thường trong thời kỳ hội
nhập với thế giới.
Có lẽ, ai ai cũng dễ dàng nghe
được những lời như "nhà nước
là của dân", "nhà nước do dân,
vì dân", "Việt Nam luôn dân
chủ"... và còn bao nhiêu ngôn
từ khác trên đầu môi của
những người tự nhận mình là
"tiếng nói của dân tộc". Nhưng
hãy nhìn những điều nhà nước
thực hiện, dường như đều
không trùng khớp với những
tuyên hô. Những ai không tin
có thể kiểm chứng ngay lập
tức! Nếu bạn nói "tôi không
chấp nhận chính phủ hiện
nay", "chúng tôi muốn thay
đổi", "Hoàng Sa, Trường Sa là
của Việt Nam", "tôi không
muốn đi bầu", "chúng tôi muốn
đa đảng", "chúng tôi muốn lập
hội"...hay với những ý kiến
đóng góp "không phản động"
thì hẳn bạn sẽ nhận được một
món quà ―số 8‖ tròn đẹp. Hoặc
đơn giản một chỉ thị "đóng
cửa!" ngắn gọn như tờ báo Du
Lịch số Xuân 2009 và Tạp chí
Tia Sáng.
Sự cấm đoán hoạt động của
những mạng xã hội, những
trang mạng góp ý, xây dựng,
thẳng thắng của những tổ
Số 30 - Tháng 01/2010
chức, cá nhân dám nói thẳng
giờ đây không thể ngăn chặn
được làn sóng “dân làm chủ”.
Ngược lại, điều này giúp phần
kích thích thêm lòng yêu dân
tộc.
Việt Nam ngày nay không còn
là thời phong kiến, nhưng
những hành vi cấm đoán của
nhà nược hiện nay đã chứng
minh Việt Nam đang lội ngược
dòng lịch sử. Lịch sử luôn công
bằng và lịch sử sẽ trả lời cho
những câu hỏi của mỗi người.
Mỗi người chúng ta có quyền
nói lên những bất công, có
quyền chọn lựa tương lai của
mình, có quyền ủng hộ hay
phản đối. Đơn giản vì đó là
quyền mà Trời ban tặng cho
mỗi người chúng ta trên toàn
thế giới, và không ai có thể
ngăn cản nổi ý nguyện của
toàn dân.
Lịch sử Việt Nam đã nhiều lần
minh chứng điều ấy, và lịch sử
đang nằm trong tay mỗi người
chúng ta, những người dám
đứng lên bảo vệ sự tư do của
chính mình. Chúng ta tự hào là
người Việt Nam, trí tuệ và tinh
thần bất khuất. Và chúng ta có
thể thay đổi.
VÂNG CHÚNG TA CÓ THỂ
THAY ĐỔI, VÀ CHÚNG TA
PHẢI THAY ĐỔI.
HÃY ĐỨNG LÊN THAY ĐỔI
CUỘC ĐỜI CHÍNH BẠN!
HÃY THỂ HIỆN KHÁT KHAO
CỦA BẠN!
Phạm Năm Sa
Trang 18
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

Ở các số 23 và 26, Tạp chí Thanh Niên Phía Trước đã đăng hai phần đầu tiên của loạt
bài Tham Nhũng Là Vi Phạm Nhân Quyền, định nghĩa các khái niệm ―tham nhũng‖ và
―nhân quyền.‖ ―Tham nhũng‖ trong loạt bài không chỉ được hiểu là các hành vi tham
nhũng được nêu trong các văn bản pháp lý trong và ngoài nước, đặc biệt là Công ước
Quốc tế về Chống tham nhũng mà Việt Nam đã phê chuẩn tháng 7 năm 2009. Tham
nhũng đây còn được hiểu là động lực theo đuổi, sử dụng và trao đổi của cải và quyền
lực, làm suy yếu và méo mó quá trình công dân tham gia hoạch định chính sách, cũng
như như các thiết chế kinh tế và chính trị. Còn nhân quyền đây không chỉ được hiểu là
các quyền bảo vệ bởi các văn bản luật pháp quốc tế, mà còn là các quyền mà những
người chịu đau khổ ―cất lên tiếng nói, đòi hỏi công lý được phục hồi hoặc yêu cầu Nhà
nước phải có những hành động thích hợp để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của họ.‖ Với
các định nghĩa đó, phần 3 này sẽ chứng minh mối liên hệ giữa tham nhũng và nhân
quyền: Tham nhũng là vi phạm nhân quyền, bởi vì tham nhũng gây ảnh hưởng
trực tiếp đến đời sống hàng ngày, đến những quyền lợi kinh tế, xã hội, văn hóa và các
quyền chính trị, dân sự mà công dân đáng lẽ được hưởng. - Hoàng Lan

THAM NHŨNG LÀ VI PHẠM NHÂN QUYỀN

PHẦN 3:

Tư liệu Transparency International Mức độ tham nhũng các nước trên thế giới

Ở cấp độ chung, quốc tế đã nhận thức và đạt được đồng
thuận về tác động của tham nhũng tới quyền con người:
thông qua việc ―làm suy yếu các cơ quan công quyền‖, sự
―xói mòn niềm tin của công chúng trong Chính phủ,‖ và
―làm ảnh hưởng đến khả năng đảm bảo đầy đủ các quyền
con người của Chính phủ,‖ đặc biệt là việc thực hiện các
quyền kinh tế và xã hội của các nhóm dễ bị tổn thương
nhất và những nhóm vốn không nhận được sự quan tâm
đúng mức từ xã hội. Nhận thức chung nhất về tham nhũng
như là một sự vi phạm quyền con người là tác động của nó
lên các nguyên tắc cơ bản về bình đẳng và không kỳ thị.
Mối liên hệ giữa tham nhũng và các quyền xã hội, kinh tế
và văn hóa; cũng như mối liên hệ của nó và các quyền
chính trị và dân sự cũng có thể được thiết lập.
1.Tham nhũng là vi phạm các nguyên tắc Bình đẳng
và Không phân biệt đối xử
a-Tình trạng đặc quyền cho những người giàu có
―Mọi cá nhân có quyền được đối xử bình đẳng bởi công
chức Nhà nước.‖ Quyền bình đẳng này được coi là ―một
quyền độc lập và có thể đứng tách biệt với các quyền
khác.‖
Không phân biệt đối xử, cùng với sự bình đẳng trước pháp
luật và quyền được pháp luật bảo vệ một cách bình đẳng,
là một nguyên tắc chung và cơ bản liên quan đến việc bảo
vệ quyền con người. Vì vậy, khoản 1 điều 2 của Công ước
Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị buộc mỗi Quốc

Trang 19
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010
gia thành viên phải tôn trọng và bảo
đảm cho mọi người có mặt trong
phạm vi lãnh thổ và thuộc thẩm
quyền xét xử của Quốc gia đó các
quyền được công nhận trong Công
ước mà không kỳ thị về chủng tộc,
màu da, giới tính, ngôn ngữ, tôn
giáo, quan điểm chính trị hoặc bất
kỳ quan điểm gì khác, xuất xứ quốc
gia hay xã hội, tài sản, dòng dõi hay
các địa vị khác.

Thế nhưng, tham nhũng, tự bản

thân nó, vi phạm các nguyên tắc
bình đẳng và không kỳ thị này.
Tham nhũng mở đường cho tiền bạc
và các mối quan hệ can thiệp vào sự
vận hành bình thường của xã hội.
Những người có của cải và quyền lực
được hưởng đặc quyền – một vị thế
đặc quyền gây dựng trên sự thiệt
thòi của những người nghèo nhất và
dễ bị tổn thương nhất. Những người
có khả năng trả tiền hối lộ được đối
xử một cách ưu tiên hơn những
người có thu nhập thấp.

Ví dụ, một báo cáo của Ngân hàng

Thế giới năm 2005 cho thấy rằng
trong hệ thống y tế của Rumani, ―cái
gọi là các khoản thanh toán không
chính thức được ước tính khoảng 360
triệu đô-la mỗi năm,‖ và ―khi cần
nằm viện để điều trị bệnh, bệnh
nhân thường phải trả một khoản hối
lộ tương đương với ba phần tư thu
nhập hàng tháng của gia đình họ.‖
Như vậy, việc tiếp hệ thống chăm
sóc sức khỏe rõ ràng là kỳ thị đối với
người nghèo. Mới gần đây, vào
tháng Giêng năm 2009, Mihai Con-
stantinescu chết vì đau tim trong
phòng đợi của bệnh viện. Người y tá
đã cố gắng tìm một bác sĩ cho ông
ta tin rằng ông đã bị từ chối ―vì ông
có vẻ nghèo và không có đủ tiền để
đút lót bác sĩ.”
b-Sự vi phạm Nguyên tắc bình
đẳng và sự xói mòn niềm tin đối
với chính quyền
Mặc dù có những ý kiến khác biệt
giữa các lý thuyết gia chính trị theo
trường phái tự do, bảo thủ hay xã
hội về phạm vi quyền lực hợp pháp
của Nhà nước. Nhưng nhìn chung,
trong một hệ thống bất kỳ, Nhà
nước được coi là phải thực hiện một
số chức năng cơ bản: đảm bảo quốc
phòng và trật tự công cộng, giải
quyết ngoại vụ, thực thi công lý và
cung cấp một số dịch vụ công cộng
cơ bản như giáo dục, y tế, phúc lợi
xã hội, v.v... Để thực hiện đầy đủ
các chức năng này, người dân đồng
ý thoả thuận trao cho Nhà nước một
số quyền lực cần thiết thông qua
bầu cử, và trả tiền thuế để tạo
nguồn ngân sách cho các hoạt động
của chính quyền. Như vậy, các hoạt
động thuộc lĩnh vực công được định
ra để phục vụ toàn xã hội và các
hoạt động chính trị tập hợp các cá
nhân lại vì các mục tiêu chung. Đổi
lại, Chính phủ được trông đợi để
hành động vì lợi ích công cộng, bảo
vệ tài sản, an ninh và sự bình đẳng
trước pháp luật. Do đó, quyền lực
mà chính quyền có được là ―quyền
lực được nhân dân tin tưởng giao
phó.‖
Ngược lại với lĩnh vực công, trong
lĩnh vực tư, và nhất là thị trường, nơi
nguyên tắc cơ bản là cạnh tranh, với
động cơ cơ bản là những lợi ích tư và
tích luỹ tối đa lợi ích cá nhân hay lợi
ích của một nhóm người. Trong thị
trường, cạnh tranh là tối quan trọng.
Độc quyền chiếm lĩnh thị trường là
một điều xấu, vì nó ngăn chặn cạnh
tranh, tước đi của người tiêu dùng cơ
hội được hưởng hàng hóa và dịch vụ
tốt hơn với giá cả thấp hơn. Thế
nhưng, tham nhũng lại là sự kết
hợp của hai mặt xấu của cả lĩnh vực
công và lĩnh vực tư (thị trường): sự
Toàn quyền quyết định và Độc
quyền – sự kết hợp này còn tệ hại
hơn khi Cơ chế chịu Trách nhiệm
không rõ ràng hoặc gần như bằng
không. Đó chính là công thức nổi
tiếng của học giả Klitgaard: Tham
Nhũng = (Độc Quyền + Toàn Quyền
Quyết Định) – Cơ Chế Trách Nhiệm
(Corruption equals Monopoly plus
Discretion, minus Accountability).
“Độc quyền, theo định nghĩa,
phá vỡ cạnh tranh và, khi kết
hợp với Toàn quyền quyết định,
khuyến khích các phương thức
giao dịch kín dựa trên các mối
quan hệ, thay vì tôn trọng quá
trình hoạch định chính sách một
cách trung thực và công khai. Ví
dụ, các cỗ máy chính trị vốn độc
quyền về bầu cử, nơi ông trùm
(lãnh đạo) có toàn quyền thưởng
những người ủng hộ và trừng
phạt những người phản đối, mà
không phải lo sợ phải chịu trách
nhiệm vì những hành động đó.
Toàn quyền quyết định mà không
phải chịu một cơ chế chịu trách
nhiệm là đối nghịch vớo các thể
chế chính trị và thị trường mạnh
và hiệu quả: bởi vì ranh giới giữa
chính trị và kinh tế, hoặc giữa lợi
ích công và quyền lợi tư, bị làm
suy yếu, thậm chí bị đảo ngược.
Điều tương tự xảy ra đối với các
nguyên tắc công bằng, “fair
play,” khiến các nhà hoạch định
chính sách trở thành một thứ

Trang 20
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
công cụ của thị trường và mua
được bằng tiền.”
Quá nhiều quyền hạn quyết định của
các công chức trong một cơ chế
chính trị thiếu minh bạch dẫn đến
lạm quyền, đó là lý do tại sao các
nguyên tắc thể chế chính trị hiện đại
nhấn mạnh kiểm soát và đối trọng
(check & balance), cũng như minh
bạch và cơ chế chịu trách nhiệm rõ
ràng.
Cho chủ đề nghiên cứu của bài viết
này, khái niệm ―niềm tin của công
chúng‖ là rất quan trọng. Các thành
viên của một xã hội có một kỳ vọng
chính đáng rằng chính phủ của họ sử
dụng quyền lực được họ tin tưởng
giao phó để phục vụ lợi ích chung và
giảm thiểu bất bình đẳng. Sự thất
bại của Nhà nước trong việc hành
động vì lợi ích chung là vi phạm
nhân quyền, vì nó làm bất bình đẳng
xã hội thêm trầm trọng và gây tổn
hại cho các nhóm dễ bị tổn thương
nhất.
Năm 2007, tổ chức Nhân chứng
Toàn Cầu (Global Witness) công bố
một báo cáo chi tiết về các hoạt
động khai thác gỗ bất hợp pháp tại
Campuchia. Theo bản báo cáo, việc
thu hoạch và buôn bán gỗ trái phép
có liên quan đến ông Thủ tướng Hun
Sen, họ hàng và thân hữu chính trị
của ông ta – trong đó có Bộ trưởng
Bộ Nông Nghiệp, Lâm Nghiệp và
Thuỷ sản, người đáng lẽ ra chịu
trách nhiệm cuối cùng trong việc bảo
vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên
quốc gia. Nhóm ―tinh hoa ăn
cắp‖ (kleptocratic elite) này của
Campuchia dính líu trực tiếp hoặc
gián tiếp vào các hoạt động tội phạm
và bất hợp pháp như: đốn ―hàng
ngàn cây sản xuất nhựa vốn được
khai thác bởi người dân địa phương
như một nguồn thu nhập chính,‖ dù
rằng hoạt động này là bất hợp pháp
theo pháp luật Campuchia; thiết lập
một nhà máy cưa gỗ và đánh véc-ni
trong khu vực rừng nơi pháp luật
cấm không cho làm việc đó; sử dụng
―các giấy phép vận chuyển gian lận,
khai báo gỗ được vận chuyển là củi
giá trị thấp,‖ điều này ―khiến Ngân
khố Campuchia mất hàng triệu đô-la
tiền thuế mỗi năm;‖ xuất khẩu sang
Trung Quốc ―số lượng gỗ dán trị giá
hàng triệu đô-la mà dường như
không trả một đồng tiền thuế nào‖;
ám sát những người phản đối hoạt
động của họ, v.v... Thế nhưng thủ
phạm đã không hề bị truy tố. Nhóm
―tinh hoa ăn cắp‖ này minh họa rất
rõ sự kết hợp xấu xa giữa Toàn
quyền quyết định và Độc quyền.
Tham nhũng, hối lộ không chỉ xảy ra
để mua sự ảnh hưởng và bảo vệ
bằng trao đổi của cải giữa những
người hoạt động trong lĩnh vực công
và tư; nó còn là sự ―khai thác quyền
lực‖ một cách trắng trợn của các
viên chức Nhà nước để làm giàu cho
cá nhân họ. Trong trường hợp của
Campuchia, vấn đề còn nghiêm
trọng hơn, bởi đó là sự ―khai thác
quyền lực‖ – khai thác tài sản công
cộng và các nguồn tài nguyên khan
hiếm cho lợi ích cá nhân của quan
chức chính phủ cao cấp nhất và thân
hữu của ông ta.
2.Tham nhũng là vi phạm các
quyền xã hội và kinh tế
Khi tham nhũng trở thành đặc tính
cố hữu, tất cả các quyền con người
đều bị xâm phạm. Đã có sự đồng
thuận rằng ―biển thủ công quỹ ngăn
trở sự phát triển và phúc lợi xã hội
của một đất nước, và, như một hệ
lụy tất yếu, việc bảo đảm các quyền
con người của công dân đất nước đó.
Mức độ tham nhũng cao ngăn cản
Nhà nước tiến hành các bước cần
thiết để ―huy động mọi nguồn lực có
thể nhằm từng bước thực hiện đầy
đủ các quyền được công nhận trong
Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh
tế, Xã hội và Văn Hóa.‖
Trường hợp của Nigeria có thể minh
họa điểm này. Nigeria là một trong
số 8 nước xuất khẩu dầu lớn nhất
thế giới. Thế mà, trong năm 2002,
70% doanh thu từ dầu bị nuốt chửng
bởi tham nhũng; con số này giảm
xuống còn 40% trong năm 2004.
Thật vậy, các quan chức địa phương
quan tâm nhiều đến việc biển thủ
doanh thu từ xuất khẩu dầu hơn là
đến việc cải thiện hệ thống y tế và
giáo dục nghèo nàn ở địa phương
họ.
“Một chính quyền địa phương chỉ
dành 2,4% doanh thu để duy trì
cơ sở hạ tầng đổ nát của các
trường tiểu học, trong khi sử
dụng 30% ngân sách cho tiền
lương và chi phí văn phòng của
các chủ tịch và quan chức lập
pháp địa phương. Một số lãnh
đạo địa phương dành nhiều tiền
cho việc đi lại của chính họ và
“các khoản chi tiêu linh tinh”
hơn là số tiền họ phân bổ cho các
trường học và các phòng khám
sức khỏe mà họ chịu trách nhiệm
coi sóc.”
Vì thế, trường học ở những nơi này
hoạt động với rất ít hoặc không có
phấn, sách giáo khoa và các tài liệu
giảng dạy; và trường học là là những
Số 30 - Tháng 01/2010
tòa nhà đổ nát, không có nước và
nhà vệ sinh. Tiền lương của các bác
sĩ, y tá ―bị chậm hàng tháng trời,
mặc dù tiền chi trả cho họ có ghi
trong ngân sách.‖ Một số phòng
khám ―thiếu thốn về trang thiết bị
đến mức các nhân viên y tế, vốn đã
nản chí, không thể cung cấp dịch vụ
nào, và trong một số trường hợp
nhân viên còn khóa trái cửa phòng
khám và bỏ rơi công việc của họ
hoàn toàn.‖ Kết quả là ―cứ trong 5
trẻ em Nigeria thì có 1 em chết trước
khi lên 5, hoặc hơn 1 triệu trẻ em tử
vong mỗi năm.‖ ―Đa số bị đánh hạ
bởi các bệnh thông thường, đáng lẽ
có thể được phòng chống một cách
dễ dàng bởi cơ sở hạ tầng y tế cơ
bản mà chính quyền địa phương Ni-
geria chịu trách nhiệm duy trì.‖
Trong khi đó, tại tiểu bang Rivers,
―văn phòng thống đốc tiểu bang có
một ngân sách du lịch vào khoảng
65000 đô-la Mỹ mỗi ngày trong năm
2006, cùng với ngân sách cho các
khoản ―trợ cấp,‖ ―đóng góp,‖ và
―quyên góp‖ không xác định rõ với
tổng cộng là 92000 đô-la Mỹ mỗi
ngày.‖ Nigeria chỉ là một trong
những ví dụ của nạn tham nhũng
tràn lan...
Nạn hối lộ tước đi của người nghèo
quyền tiếp cận các dịch vụ công
cộng mà đáng lẽ miễn phí, đặc biệt
là giáo dục, chăm sóc sức khỏe và
tiếp cận công lý – các quyền này
không chỉ được gìn giữ bởi luật quốc
tế, mà còn bởi pháp luật trong nước
tại nhiều nước. Hối lộ để dễ dàng
được nhận các dịch vụ công cộng cơ
bản là một thực tế khá phổ biến ở
nhiều nước.
Khi hành vi tham nhũng trở thành
một phần bình thường của các do-
anh nghiệp, người dân phải chịu
đựng các hàng hóa và dịch vụ với
chất lượng kém hơn trong khi giá cả
cao hơn. Vấn đề còn nghiêm trọng
hơn khi quá trình hoạch định chính
sách bị méo mó biến dạng bởi tham
nhũng. Ở Phi-lip-pin, kết quả việc
hối lộ các quan chức cấp cao của
chính phủ là hợp đồng xây dựng nhà
máy điện hạt nhân Bataan với chi
phí hơn 2 tỷ đô-la Mỹ, mặc cho thực
tế là dự án tạo ra nguy cơ ô nhiễm
môi trường rất lớn. Sau 20 năm, nhà
máy vẫn chưa hoạt động được, và
chưa một đơn vị điện nào đã được
sản xuất.
Mối liên hệ giữ tham nhũng và các
quyền xã hội, kinh tế và văn hóa có
thể được thể hiện sinh động hơn khi
các vụ bê bối tham nhũng được
―dịch‖ thành các khái niệm dễ hiểu
Trang 21
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010
để mọi người có thể thấy rõ ràng các Một hệ thống tham nhũng cố hữu sẽ tham nhũng, đặc biệt là tham nhũng
chi phí mà tham nhũng gây ra cho không dung thứ các hoạt động thực có hệ thống, bởi sự thiếu quyết tâm
cuộc sống của họ. Ví dụ, Ủy ban thi quyền chính trị và dân sự một chính trị, sự yếu kém của cơ quan tư
Nhân quyền Quốc gia Kenya đã cách lành mạnh. Có bằng chứng để pháp, sự hạn chế tiếng nói của công
―dịch‖ một vụ bê bối tham nhũng nổi nói rằng sự tôn trọng quyền con chúng, và sự ngăn trở các phong
tiếng với chi phí 240 triệu đô-la Mỹ người ở mức thấp nhất tại các quốc trào xã hội dân sự, là vi phạm quyền
thành 1000 km đường cộng với các gia mà nạn tham nhũng trầm trọng con người.
dự án nước cho tất cả các làng ở nhất:
vùng khô, mà người dân Kenya đáng Nhận định ở cấp độ chung rằng tham
lẽ có thể được hưởng. “Để một hệ thống tham nhũng có nhũng vi phạm nhân quyền là một
thể thắng thế, các quyền dân sự chuyện; để chứng minh rằng một
3.Tham nhũng là vi phạm các và chính trị cần phải bị hạn chế. hành động tham nhũng vi phạm một
quyền chính trị và dân sự Các quan chức tham nhũng cần quyền con người cụ thể lại là một
bảo vệ họ khỏi việc bị truyền vấn đề khác. Hội đồng Quốc tế về
Tham nhũng vi phạm các quyền thông vạch trần các việc làm Chính sách Nhân quyền đã xuất bản
công dân được tham gia vào quá khuất tất cũng như việc bị tòa án một bản báo cáo, trong đó họ đề
trình hoạch định chính sách. Quan xét nét, và họ cũng không thể nghị một khung phân tích về mặt
trọng nhất trong số các quyền này là chịu được việc bị truất phế khỏi pháp lý mối liên hệ cụ thể này, để
quyền tự do bầu cử và ứng cử, quyền lực. Báo chí, cơ quan tư mối liên hệ đó có một tác động cụ
quyền tiếp cận các dịch vụ công pháp, các tổ chức dân sự và quá thể về mặt tư pháp, ví dụ khi cần
cộng một cách bình đẳng, và quyền trình bầu cử do đó bị đe dọa, bị phải chứng minh mối quan hệ nhân
tự do lập hội. Thế nhưng, điều khiển, và bị phá vỡ khỏi quả trước toà án. Bản báo cáo này
nguyên tắc. Mối thân quen và được xuất bản trên internet bằng
“theo định nghĩa, tham nhũng thói nịnh hót trở thành việc tiếng Anh, và phạm vi bài viết này
không tương thích với một tiến thường ngày, và nền tảng đạo không cho phép đi sâu vào phân tích
trình bầu cử tự do và công bằng, đức của xã hội dần bị bào mòn. khung phân tích đó.
hoặc quá trình chỉ định các công
chức dựa trên năng lực. Không Thật vậy, cuối năm 2008, tại Việt Phần tiếp theo của loạt bài sẽ phân
kém nghiêm trọng là hối lộ, lạm Nam, hai nhà báo nổi tiếng từng tích một mối liên hệ khác giữa tham
dụng chức vụ, và kinh doanh sự hăng hái viết những bài phóng sự về nhũng và quyền con người: việc thực
ảnh hưởng; các hình thức tham vụ tham nhũng PMU 18, một vụ bê thi các quyền chính trị và dân sự
nhũng này vi phạm quyền tự do bối liên quan đến việc một số quan một cách lành mạnh là một điều
bày tỏ nguyện vọng của cử tri, và chức cấp cao của Bộ Giao thông Vận kiện không thể thiếu để chống tham
như vậy, vi phạm trực tiếp quyền tải biển thủ hơn 2 triệu đô-la Mỹ từ nhũng một cách hiệu quả.
của mọi công dân, dù họ là cử tri ngân sách dành cho dự án xây dựng
hay ứng cử viên.” công cộng, đã bị truy tố và kết tội Hoàng Lan
―lạm dụng quyền tự do dân chủ‖ và
Tình trạng đó có nguy cơ tạo nên ―tuyên truyền thông tin sai lệch.‖ Tại
một vòng luẩn quẩn: vì tham nhũng Kenya, John Githongo, nguyên Bí
làm ảnh hưởng đến khả năng đáp thư Thường thực về Quản trị và Đạo
ứng nguyện vọng nhân dân của các đức trong Nội các Kibaki, sau khi
cơ quan công quyền, người dân sẽ thiết lập một hồ sơ các kết quả điều
có xu hướng mất lòng tin vào chính tra về tham nhũng và trình lên Tổng
phủ, và trở nên miễn cưỡng tham thống, ―đã phải từ chức vào cuối
gia vào tiến trình chính trị; mà như năm 2005, vì liên tục nhận các đe
vậy, tham nhũng sẽ càng có đất để dọa tính mạng từ các quan chức cao
phát triển, vì sự kiểm soát bởi xã hội cấp trong chính phủ đã bị ông điều
dân sự sẽ yếu hơn. tra.‖ Sự thất bại trong việc chống
Tham khảo:
ICCPR General Comment No.18: Non-Discrimination (Oct. 11, 1989), available at http://www.unhchr.ch/tbs/doc.nsf/0/3888b0541f8501c9c12563ed004b8d0e?Opendocument.
U.N. General Assembly, International Convenant on Economic, Social and Cultural Rights, 993 U.N.T.S. 3 (Dec. 16, 1966), available at http://www2.ohchr.org/english/law/
cescr.htm.
U.N. General Assembly, International Convenant on Political and Civic Rights, 999 U.N.T.S. 171 (Dec. 16, 1966), available at http://www2.ohchr.org/english/law/ccpr.htm.
UN General Assembly, United Nations Convention Against Corruption, A/58/422, (Oct. 31, 2003), available at http://www.unhcr.org/refworld/docid/4374b9524.html.
United Nations Conference on Anti-Corruption Measures, Good Governance and Human Rights, Warsaw (Nov. 8-9, 2006)
OHCHR and the Gov. of Pol., Background note: United Nations Conference on Anti-Corruption Measures, Good Governance and Human Rights, Warsaw, HR/POL/GG/SEM/2006/2
(Nov. 8-9, 2006).
U.N. General Assembly, Report on the United Nations Conference on Anti-Corruption Measures, Good Governance and Human Rights, A/HRC/4/71 (Feb. 12, 2007).
Nihal Jayawickrama, Expert paper 1: The Impact of Corruption on Human Rights, Conference on Anti-Corruption Measures, HR/POL/GG/SEM/2006/BP.1 (2006).
Maina Kiai, Expert paper 2: How Human Rights Principles & Approaches Can Help in Fighting Corruption, Conference on Anti-Corruption Measures, HR/POL/GG/SEM/2006/BP.2
(2006).
Roberto Saba, Expert paper 3: Corruption and Civil Rights: Warning and Lessons From Human Rights Activism and Transitional Justice Experiences, Conference on Anti-Corruption
Measures, HR/POL/GG/SEM/2006/BP.3 (2006).
MICHAEL JOHNSTON, SYNDROMES OF CORRUPTION: WEALTH, POWER, AND DEMOCRACY (Cambridge University Press 2005).
ROBERT KLIGAARD, CONTROLLING CORRUPTION (University of California Press 1988).
James Thuo Gathii, Defining the Relationship Between Corruption and Human Rights (Feb. 13, 2009), available at http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1342649.
Jarmila Lajcakova, Violation of Human Rights Through State Tolerance of Street-Level Bribery: Case Study, Slovakia, 9 Buff. Hum. Rts. L. Rev. 111 (2003).
Global Witnesses, Cambodia‘s Family Trees, May 31, 2007, available at http://www.globalwitness.org/media_library_detail.php/546/en/cambodias_family_trees.
Human Rights Watch, Nigeria: Corruption and Misuse Rob Nigerians of Rights, Jan. 31, 2007, http://www.hrw.org/en/news/2007/01/30/nigeria-corruption-and-misuse-rob-
nigerians-rights.
International Council on Human Rights Policy, Corruption and Human Rights, Making the Connection (2009), available at http://www.ichrp.org/en/projects/131.
BBC News, Focus on Vietnam‘s Press Freedom, June 6, 2008, available at http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437343.stm.
BBC News, Vietnamese Media Trial Condemned, Oct. 16, 2008, available at http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7673374.stm.
Dan Bilefsky, Medical Care in Romania Comes at an Extra Cost, NY Times, Mar. 8, 2009, http://www.nytimes.com/2009/03/09/world/europe/09bribery.html?pagewanted=1&_r=1.
Liam Cochrane, Cambodia: Can‘t See the Forest for the Thieves, World Politics Review, June 6, 2007, http://www.worldpoliticsreview.com/article.aspx?id=829.
Reuters, Corruption Costs Nigeria 40 Percent of Oil Wealth, Boston Globe, Dec. 17, 2004, http://www.boston.com/news/world/africa/articles/2004/12/17/
corruption_costs_nigeria_40_percent_of_oil_wealth_official_says/.

Trang 22
 LỊCH SỬ
Tìm Hiểu Về Con Người
Tiếp theo bài “Tìm Hiểu Về Con Người Vua Tự Đức” trong số 29, Tạp Chí Thanh Niên Phía Trước
trong số này tiếp tục giới thiệu đến quý độc giả quá trình học tập của Vua Tự Đức và sự ảnh
hưởng của gia đình trong việc điều phối đất nước.
D. Quá Trình Học Tập
Qua bài tựa cuốn "Ngự Chế Thi
Sơ Tập", Tự Ðức cho biết về quá trình
học tập như sau:
"Thời còn làm Hoàng-tôn (dưới 13
tuổ)i, các thầy được gặp chẳng qua một
vài vị Tú tài già, các sách giáo khoa
cũng chỉ là những loại vở lòng Tiểu học,
chuyên về âm chữ, phân đoạn, đặt câu;
phép dạy dỗ theo tập quán, thực không
hợp cách" (21).
Ðến khi lên làm Hoàng tử (từ 13
đến 19 tuổi) nhà vua mới được thọ giáo
với những thầy giỏi hơn và sự học tập
cũng có phần tiến bộ hơn trước. Tuy
nhiên sự học trong thời gian này cũng
không gặt hái được kết quả đúng mức
vì những lý do sau đây:
- Chức học quan bổng lộc rất bạc
bẽo, nên những nhà Nho nỗi tiếng
không muốn đảm nhận.
- Các thầy dạy Hoàng tử thường sợ
phiền lụy, nên không muốn nghiêm
khắc với những cậu học trò có nhiều
quyền thế, nên sự học của các Hoàng
tử có phần trể nãi.
Cũng trong "Ngự Chế Thi Sơ Tập
Tự Tự", Tự Ðức tâm sự như sau:
"Kíp đến khi làm Hoàng tử, chỉ
trong vòng 7 năm trời mới được thầy
dạy có phần khá hơn. Các sách Thi,
Thư, Tứ Tử cũng chưa học trọn; còn
kinh, sử, tử, tập thì hoàn toàn chưa
được thiệp liệp, huống chi văn thơ của
các nhà khác! Cũng vì chức Học quan
bạc bẽo lộc ít, các bậc đại khoa cự Nho
chẳng ai muốn lãnh. Tuy chức này tiếng
là do triều đình tuyển nhưng thực tế
vẫn bị coi thường, nên không đề cử
những người hữu dụng vào chức vô
dụng đó!
Hơn nữa phàm con người tính tuổi
trẻ, thường lấy sự phóng túng làm vui,
bị câu thúc làm buồn, chỉ muốn chơi
đùa cho hết năm tháng nào biết đâu
tuổi già sồng sộc sắp đến và sự học có
ích như thế nào? Về phần thầy cũng
mong cho trò được tiến thoái tự do,
nóng lạnh không liên quan đến mình,
thì còn rỗi công đâu mà chỉ trích! Như
vậy là thầy trò cùng dễ dãi cho nhau
mà không biết đã làm hại nhau vậy!"
Qua tài liệu đã đề cập, được biết
thời gian vua Tự Ðức trực tiếp thụ huấn
các bậc thầy tương đối ngắn ngủi và sở
học cũng chưa được trau dồi đúng mức.
Kíp đến khi lên ngôi vua, có những phút
Vua Tự Đức, phần II
cảm hứng muốn sáng tác, nhưng vì
công hàm dưỡng chưa sâu nên đã gây
cản trở trong sự diễn tả ý tưởng. Lúc
này nhà vua mới nhận ra sở đoản của
mình và bắt tay vào công việc tự học;
nhờ tinh thần hiếu học và lòng say mê
văn chương nên đã gặt hái được thành
công vẽ vang. Ðoạn văn trích dẫn sau
đây nói lên tính cần cù, đam mê trí thức
của nhà vua:
"Không may chưa đến tuổi gia
quan [20 tuổi] đã bỏ học để gánh vác
việc khó khăn. Lúc đó mới tập làm thơ
luật, ý tuy đã có nhưng bút diễn không
ra lời, vì vậy mới quyết chí vào việc
học; trong giờ rảnh việc chính trị, chỉ có
lạc thú duy nhất là đọc sách. Một mình
cần cù, lấy sách giải sách; lĩnh hội được
thì sung sướng vô cùng, nhưng cũng
chưa dám vội tin; chưa hiểu được thì
cho là khuyết nghi, đợi chờ người cao
minh giảng giãi. Người xưa với ta cùng
đối mặt trò chuyện với nhau trong một
nhà, như kẻ lạc đường có xe chỉ nam
dẫn lối. Rồi trình độ học vấn cứ từ từ
mà tiến, ý đã có thì lời có thể diễn tả
trọn ý, việc suy ra thì lời có thể ứng với
việc, ý trong chưa hết thì văn ngoài
chưa dứt; lúc đầu bế tắc, kế đó lĩnh hội
được sơ sài và cuối cùng tụ lại bất giác
đã được khá nhiều (21).
Công bằng mà xét, Tự Ðức có một
cơ duyên đặc biệt trên bước đường tự
học. Chung quanh nhà vua, đám quần
thần như Trương Ðăng Quế, Phan
Thanh Giản, Nguyễn Tư Giản đều là
những nhà Nho hay chữ. Ngoài ra nhà
Số 30 - Tháng 01/2010
vua có ba vị Hoàng thúc Tùng thiện
vương, Tuy lý vương, Tương an quận
vương đều là thi sĩ nỗi danh đương thời.
Ưng Trình qua cuốn "Tùng thiện
vương" kể lại như sau:
Tự Ðức triệu Tùng thiện vương vào
cung để yêu cầu dạy làm thơ. Vương
tâu vua xin đừng làm thơ, vì nghề trị
nước trách nhiệm nặng nề tâm không
được nhàn, nên từ xưa các vị chí tôn
dẩu làm thơ thì chỉ tiêu khiển nhất thời
mà thôi; tuy nhiên vì vua thích nên
đành phải dạy. Mỗi khi tiếp Thị vệ đệ
tráp Ngự chế thi đến, Tùng thiện vương
bèn mặc áo rộng, tra khăn đen, tự tay
mở Hoàng phong ra rồi viết mật sớ, tâu
nên đổi chữ nào và vì cớ gì phải đổi.
Ngoài tấm lòng yêu văn chương
nhiệt thành, nhà vua còn có thêm một
khả năng đặc biệt hiếm thấy ở các nhà
Nho khác, đó là phương pháp nghiên
cứu và hệ thống hoá vấn đề. Ví như khi
soạn cuốn sách giáo khoa "Tự Ðức
Thánh Chế Tự Học Giải Nghĩa Ca"
nhà vua đã dụng công chia ngữ vựng
chữ Hán ra thành môn loại, với lối xếp
đặt khoa học như vậy giúp cho người
đọc dễ lãnh hội:
1. Kham dư loại (địa dư)
2. Nhân sự loại (con người)
3. Chính hoá lọai (chính trị, giáo
dục)
4. Khí dụng loại (đồ dùng)
5. Thảo mộc loại (cây cỏ)
6. Cầm thú loại (thú vật, gia súc)
7. Trùng ngư loại (tôm cá, côn
trùng)
Nếu so sánh cuốn sách này với
cuốn sách vở lòng chữ Hán thông dụng
"Tam Thiên Tự"; phải công nhận sách
của Tự Ðức công phu hơn và cũng có
phương pháp hơn. Tam Thiên Tự tuy
có vần, nhưng liệt kê ngữ vựng một
cách tùy tiện, thiếu sư phạm. Ngược lại
tác phẩm "Tự Ðức Thánh Chế Tự Học
Giải Nghĩa Ca" được hệ thống hóa
bằng cách phân loại và đặc biệt sử
dụng thơ Lục Bát là thể thơ quen thuộc
với người Việt Nam nên dễ đọc dễ nhớ.
Ðể tiện việc so sánh, xin trích dẫn một
vài câu mở đầu của hai tác phẩm:
Tam Thiên Tự
Thiên trời, địa đất;
Cử cất, tồn còn.
Tử con, tôn cháu,
Lục sáu, tam ba.
Trang 23
 LỊCH SỬ Số 30 - Tháng 01/2010
Tự Học Giải Nghĩa Ca được biết nhà vua nhắc đến mẹ nhiều phi, coi sóc cả sáu cung, lại được vua
Thiên trời, địa đất, vị ngôi, hơn cha; đặc biệt trong bài biểu tạ ơn ban cho đặc ân buông rèm thính chính.
Phú che, tái chở, lưu trôi, mãn đầy, mẹ nhân dịp Ngũ Tuần Ðại Khánh, Tự Có được địa vị như vậy, hoàn toàn do
Cao cao, bác rộng, hậu dày, Ðức hết sức tán tụng mẹ, coi mẹ là sự khôn ngoan thông minh của bà tạo
Thần mai, mộ tối, chuyển xây, di dời. trời, là thầy: nên, và địa vị này đã giúp rất nhiều
"Nuôi con ăn mẹ vậy, dạy con học trong việc tạo dựng tương lai cho con
Tổng quan về học vấn và sự cũng mẹ vậy; mẹ là thầy vậy. bà.
nghiệp văn chương, phải nói tài bộ của Sinh con ra mẹ vậy, hiểu lòng con
vua Tự Ðức đã đi đến chỗ thăng đường cũng mẹ vậy, mẹ là trời vậy (23). b. Huấn luyện Tự Ðức chỉ biết có
nhập thất (22) vượt xa sự nghiệp chính mẹ
trị của nhà vua. Những sự kiện trên báo cho ta biết
rằng ảnh hưởng của Từ Dụ đối với Tự Qua phần thể chất vua Tự Ðức,
E. Ảnh Hưởng Của Gia Đình Đối Với Ðức thực mãnh liệt; bởi vậy muốn tìm được biết thuở nhỏ nhà vua ốm đau
Vua Tự Đức hiểu về Tự Ðức không thể không xét kỹ bệnh tật liên miên và được Từ Dụ săn
về Từ Dụ Hoàng thái hậu. sóc suốt cả ngày đêm. Ðối với bà mẹ
1. Ảnh hưởng của vua cha Thiệu Trị Căn cứ vào sử liệu, được biết Từ Dụ Việt Nam thương con, thì việc săn sóc
không phải là người mẹ tầm thường; con cái không lấy gì làm lạ; nhưng điều
Dưới thời quân chủ, các Hoàng tử bà là một nhân vật thông minh khôn đáng lưu ý hơn là lời tâm sự sau đây
và vua cha có sự cách biệt rất nghiêm ngoan và có cơ tâm rõ rệt. Ðời bà đã của vua Tự Ðức:
khắc. Dù là con các Hoàng tử vẫn phải thực hiện được những ý nguyện sau "Hồi ta ba tuổi, bị bệnh đi tả cả
luôn luôn giữ đạo thần tử; khi có chỉ đây: đêm. Khi đó có vú nuôi song mẹ ta
tuyên triệu mới được bệ kiến, chứ - Chiếm được lòng sủng ái của vua không bằng lòng, đuổi ra ngoài không
không được tự tiện ra vào nơi cung Thiệu Trị. cho làm vú nữa. Khi đi tả, hoặc nửa
cấm. Hơn nữa lúc trưởng thành các - Huấn luyện cho Tự Ðức chỉ biết có đêm hoặc hai phần đêm, mẹ ta thường
Hoàng tử đều có phủ đệ riêng, nên sự mẹ. chịu khó thức bồng đỡ luôn. Ngày sau
liên lạc giửa cha con lại càng bị ngăn - Vận dụng cho con trai lên ngôi vua. ta khôn lớn, được phong Công tước ra ở
cách. - Gián tiếp tham dự vào việc chính trị. tư các (25), mẹ ta còn cấm người vú
Riêng vua Thiệu Trị rất đông con tới lui. Đến khi ta lên ngôi, ta xin phép
(64 người) lại có lắm vợ, tình cảm của a. Chiếm được lòng sủng ái của vua mẹ ta cho người vú ấy làm nữ
nhà vua được ban phát khắp cả tam Thiệu Trị quan" (26).
cung lục viện, thì đâu còn dồi dào để Sử liệu trên cho biết rằng thuở nhỏ
chú ý đến cậu bé Hồng Nhậm gầy yếu Từ Dụ Hoàng thái Hậu nhủ danh là Tự Ðức có một vú nuôi mà nhà vua rất
bệnh tật. Phạm Thị Hằng, được tuyển vào cung thương yêu và cũng vì sự thương yêu
Thực vậy, ngoài bộ "Ðại Nam năm 14 tuổi để hầu vua Thiệu Trị. Dịp đó nên Từ Dụ không bằng lòng, bèn
Thực Lục" là sử của Triều-đình, có nói này, có hai người con gái miền Nam đuổi bà vú đi; rồi khi nhà vua tuổi lớn
đến sự lưu ý của Thiệu Trị đối vớI Tự được tuyển vào cung cùng một lượt, bà ra ở tư các, bà vú đến thăm cũng bị Từ
Ðức, không có một tài liệu nào khác đề và một cô gái khác, ái nữ của Quận Dũ cấm cửa không cho tiếp xúc. Phân
cập một cách rõ nét về tình cảm giữa công Nguyễn Văn Nhân. Theo lệ triều tách kỹ hơn ta có thể quả quyết rằng
hai cha con nhà vua. Phần mở đầu Nguyễn, ngôi thứ của cung phi lúc mới Từ Dũ đã ghen với cả tôi tớ ; bà không
"Ðại Nam Thực Lục Ðệ Tứ Kỷ" ghi nhập cung cao hay thấp căn cứ vào muốn con trai mình san sẽ tình cảm
như sau: chức tước của người cha. Vì tước Quận cho bất cứ ai và muốn rằng đối với
"Tháng giêng năm Thiệu Trị thứ ba công lớn hơn chức Thượng thư của thân con, mẹ là tất cả!
được phong Phước tuy công. An phong phụ bà; nên ngôi thứ của con gái quan
công Hồng Bảo tuy lớn tuổi hơn nhưng Quận-công cao hơn bà . Sự kiện trên Về phương diện này Từ Dụ cũng
thuộc dòng thứ, lại ít học ham chơi; chứng tỏ rằng lúc mới vào cung hầu đã thành công một cách vẽ vang, vì bà
riêng nhà vua tính tình nhân hậu, Thái tử Miên Tông, địa vị của bà còn đã uốn nắn vua Tự Ðức đúng như lòng
thông minh lại chăm học; được Hiến Tổ thua sút những người khác. mong muốn. Thực vậy, Tự Ðức quả là
Chương Hoàng-đế [Thiệu trị] cho là Nhưng nhờ tài khéo léo chiều người con chí hiếu . Ðạo hiếu của nhà
giống mình nên đặc biệt thương mến chuộng nhà vua, ngôi thứ của bà trong vua được sử sách ghi lại như: ngày
chú ý. Mấy lần phụng sắc chỉ vào chầu, cung thăng rất mau: năm Thiệu Trị thứ chẵn hầu cung Từ Dụ, ngày lẽ ngự
dạy cho đạo làm vua cùng sự vất vả 3 (1843) được phong chức Thành phi, triều; hoặc soạn "Từ Huấn Lục" ghi lời
của nhân dân trong việc canh tác." năm Thiệu Trị thứ 6 (1846) được phong mẹ dạy v.v... Riêng sách "Từ Dụ
Qua đoạn văn trích dẫn, Sử quan làm Quí phi, địa vị tối cao đứng đầu cả Hoàng Thái-hậu truyện" trình bày
đã dùng ngòi bút nhà nghề khéo léo ca sáu cung. Bà được sủng ái đến nỗi khi những chi tiết như sau:
tụng vua Tự Ðức, chê Hồng Bảo, để được tuyên triệu vào hầu, nhà vua chỉ "Bản tánh đức vua phụng sự bà chí
gián tiếp biện minh cho việc phế trưởng gọi là "Phi" chứ không bao giờ kêu tên. hiếu lắm. Bà thường khi muốn nghe
lập thứ. Sử liệu này không giúp cho Tiến xa hơn một bậc, khi Thiệu Trị đọc sử, vua mỗi việc mỗi thừa thuận
người khảo cứu thấy được ảnh hưởng ngự triều ở điện Khâm Văn, sai bà ngồi theo ý bà, chẳng có khi nào dám trái
thực sự của vua Thiệu Trị đối với Tự sau vách để nghe các quan tâu và xem nhan sắc; chừng nào bà hết muốn
Ðức; hay nói một cách khác ảnh hưởng vua phán có rõ ràng hay không: nghe, bà dạy thôi đọc vua mới thôi,
của Thiệu Trị đối với Tự Ðức nếu có “Vua thường ngự triều tại điện dầu mỏi cách nào đi nữa vua cũng cam
cũng mờ nhạt, không thể sánh với tình Khâm Văn, sai Lênh bà ngồi sau vách chịu. Chẳng những việc đọc sử mà thôi,
cha con đặm đà trong dân chúng. để nghe các quan tâu và vua ban huấn bất cứ là chuyện chi nhà vua cũng đều
thị có được rõ ràng chăng" (24). nhất nhất thừa hoan theo ý bà" (27).
2. Ảnh hưởng của Từ Dụ Hoàng thái Với sử liệu vừa trình bày, cùng liên
hậu đối với vua Tự Ðức Qua các sử liệu vừa trình bày, tưởng đến vận nước khó khån, bổn
được biết Từ Dụ xuất thân từ một cung phận làm vua lúc bấy giờ thực hết sức
Qua các tác phẩm của Tự Ðức, nhân tầm thường, đã vượt lên hàng Quí nặng nề; người xưa thường khuyên

Trang 24
 LỊCH SỬ
rằng "vì việc công nên quên việc xâu chuỗi minh châu trao cho lệnh bà
tư" (công nhi vong tư), Tự Ðức lại để và bảo: "Xem đó sau sẽ hiệu nghiệm".
quá nhiều thì giờ săn sóc hầu hạ mẹ, Lệnh bà nhận lấy rồi có thai, sinh ra
chữ hiếu của nhà vua xét ra có phần vua Tự Ðức đúng như lời trong mộng."
mù quáng.
Khó biết được giấc mộng có thực
c. Vận động cho con trai lên ngôi hay không, nhưng điều chắc chắn là
báu người đầu tiên loan báo giấc mộng này,
không ai khác hơn là bà Từ Dụ. Thiết
Việc phế trưởng lập thứ sau khi nghĩ bà là ái nữ quan Thượng thư bộ
Thiệu Trị mất, là một việc làm bất Lại, chắc phải hấp thụ một nền giáo
thường gây sự kinh ngạc đối với dư dục nghiêm khắc, quyết không thể
luận đương thời. Theo lẽ thường tình, khinh suất thốt ra lời thiếu khiêm tốn
Hoàng tử Hồng Bảo con lớn vua Thiệu nhắm loan truyền những dự triệu Ðế
Trị lên nối ngôi, nhưng khi di chiếu Vương, trong khi Hồng Nhậm chỉ là con
tuyên đọc tại điện Cần Chánh thì không thứ; vì như vậy có thể mang tội. Vậy
có tên Hồng Bảo, thay vào đó là Hồng đây chỉ có thể là một dự mưu, nhắm
Nhậm con Từ Dụ Hoàng Thái hậu được mục đích thần thánh hoá Hoàng tử
lên làm vua (tức Tự Ðức). Tiếp tục nghi Hồng Nhậm để chuẩn bị tranh chiếc
lễ Hồng Nhậm khóc lạy lãnh mạng; ngai vàng. Hơn nữa bà là người có cơ
trong khi đó Hồng Bảo phẫn uất thổ tâm, lại có dịp buông rèm thính chính;
huyết hơn một đấu, nằm ngã vật giữa chắc phải có thừa thông minh nhận
điện đình (28). Có nhiều sự nghi ngờ được vị Đại thần nào có uy tín với vua
về biến cố lịch sử này ; phải chăng tờ để tìm cách kết thân. Ngược lại, các
chiếu bị tráo đổi? Từ Dụ Hoàng thái quan Đại-thần ắt cũng nể sợ muốn kết
hậu có thực sự nhúng tay vào việc vận bè đảng với một nữ nhân vật được vua
động cho Hồng Nhậm lên ngôi không? tin cậy, luôn luôn có mặt sau hậu
trường chính trị. Mặt khác Từ Dũ rất
Dĩ nhiên các bộ sử của triều được vua sủng ái, giửa bà và vua là
Nguyễn đều phủ nhận việc làm này và một cặp vợ chồng tâm đầu ý hợp, chắc
chê hạnh kiểm Hồng Bảo, cùng đề cao chắn có những đêm trường tâm sự
vua Tự Ðức v.v... Tuy nhiên rãi rác đó trong chốn khuê phòng, đó là những
đây qua thư tịch, người khảo cứu có cuộc vận động hữu hiệu nhất.
thể bắt gặp một vài dấu vết tình cờ, Với những sự kiện vừa trình bày,
có thể kết luận rằng bà là nhân vật chủ
chốt trong việc vận động cho Hoàng tử
Hồng Nhậm lên ngôi báu.
d. Gián tiếp can dự vào việc chính
trị
Qua bài Tụng dâng lên mẹ nhân
dịp "Thánh thọ lục tuần đại
khánh" (29) Tự Ðức viết:
"Việc quốc kế dân sinh,
Hỏi thăm để vui vẻ nhận điều tốt.
Nhưng mẹ không can dự vào việc triều
chính,
Phép nhà giữ cẩn thận nghiêm
trang" (30).
Ðem đối chiếu đoạn văn trên với
những điều đã tìm hiểu được về Từ Dụ
Hoàng thái hậu, ta nhận thấy Tự Ðức
viết những lời trên nhắm mục đích biện
minh cho mẹ; chứ con người đầy cơ
tâm và thông minh như bà, không thể
hỏi việc chính trị với lý do giản dị là để
gián tiếp trả lời câu hỏi nêu trên. biết điều tốt, mà không có ý kiến phê
phán. Và ý kiến của Thái hậu, người
Bộ sử "Ðại-Nam Chính Biên Liệt được vua coi là trời, là thầy, ắt phải là
Truyện" kể lại về giấc mộng của Từ Dụ một quyết định. Vậy thì việc Từ Dụ
như sau: gián tiếp tham dự vào việc chính trị là
"Một hôm lệnh bà nằm mộng thấy một điều hiển nhiên không thể chối cãi
thần nhân mặc áo rộng đai to, đầu bạc được.
mày trắng, cầm một đạo sắc bằng giấy
vàng chữ đỏ trên có dấu ấn tỷ và một Thực ra điều này không những chỉ
Số 30 - Tháng 01/2010
xảy ra dưới thời Tự Ðức, mà đã có
trước đó dưới thời Thiệu Trị, và sau đó
kể từ khi Tự Ðức thăng hà cho đến khi
Thành Thái lên ngôi.
Như trên đã đề cập, dưới thời
Thiệu Trị khi vua ngự triều, Từ Dụ được
ngồi sau vách để nghe các quan tâu và
vua ban lệnh có rõ ràng hay không. Dĩ
nhiên lúc trình bày lại cho vua nghe, Từ
Dụ không thể làm công việc đơn giản
của chiếc máy ghi âm, và chắc rằng bà
đã chứng tỏ sự thông minh quán xuyến
của mình để được vua yêu bằng những
lời phân tách nhận định vấn đề, đó là
giai đọan đầu tham dự vào việc chính
trị. Ðến khi lòng tin của đấng quân
vương đã được củng cố, Từ Dụ chắc đã
nói lên những lời có lợi cho con bà, vây
cánh của bà và ngược lại vô hiệu hoá
ảnh hưởng của phe Hồng Bảo. Lịch sử
ghi nhận rằng phe Từ Dụ đã chiến
thắng vẽ vang trong cuộc chạy đua
giành giật ngôi báu; ngược lại đối thủ
của con bà là Hoàng tử Hồng Bảo đã
phẫn uất thổ huyết hơn một đấu, nằm
bất tỉnh giửa điện Cần Chánh ngay
trong buổi tuyên đọc di chiếu.
Kíp đến khi Tự Ðức lên ngôi, một
phần vì thương con yếu đuối nhu
nhược ; một phần vì kẻ thù của mẹ con
bà là Hồng Bảo vẫn còn là mối đe dọa,
nên bà lại càng lưu ý vào việc chính trị
và cuối cùng đã loại được Hồng Bảo. Sự
việc xảy ra sau khi Tự Ðức lên ngôi,
Hồng Bảo âm mưu với một số tín đồ
Thiên Chúa giáo để tìm cách dành lại
ngôi báu (31). Cuối tháng giêng năm
1851, ông bị bắt lúc sửa soạn đáp tàu
sang Âu Châu, sau đó được vua Tự Ðức
tha cùng hứa lo cho ông được sung túc,
nhận con ông làm con nuôi và ban cho
100 nén bạc và 1 nén vàng. Sau khi
tha ông lại tiếp tục dự mưu, cho các
đồng đảng ra ngoài để tìm ngọai viện.
Việc phát giác, triều đình kết tội lăng
trì, nhưng Tự Ðức giảm xuống chung
thân, rồi trong ngục thất ông đã chết
bằng giây thắt cổ (32); ngoài ra các
con của ông đều bi giam và đổi sang họ
Ðinh là họ của mẹ. Tiếp đến cuộc phản
nghịch của Ðoàn Trưng, âm mưu lập
con trưởng của Hồng Bảo là Ðinh Ðạo
bị thất bại, cả gia đình Hồng Bảo gồm
tám người đều bị xử thắt cổ.
Sách "Từ Dụ Hoàng thái hậu
truyện" còn cung cấp thêm chứng liệu
sau đây về việc vua Tự Ðức tỏ vẻ hối
hận về vụ Hồng Bảo, lúc đọc sử Tàu
cho mẹ nghe:
"Vua đọc đến đoạn em vua Hán
Văn đế là Hoài nam vương Trường An
làm phản bị phát giác. Hán Văn đế
triệu em về kinh đô Trường An tha tội,
rồi đày qua đất Thục. Dọc đường Hòai
nam vương nghĩ giận mình lầm lỗi rủi
ro, lại buồn vì nỗi có ông anh làm vua
mà không dung được một thằng em,
Trang 25
 LỊCH SỬ Số 30 - Tháng 01/2010
liền nhịn đói mà chết. Hán Văn đế nghe hậu để kết bè đảng. Hôn bà gian tặc hai mẹ con ; nên có thể nói vua Tự Ðức
tin xót thương khóc lóc thái quá. lộng quyền trong ngoài, làm đảo điên đã lầm vào chữ "hoà" của giặc (37),
quốc chính, các bậc chính nhân quân tử phần lớn do bà ảnh hưởng.
Nhân dân lúc bấy giờ có câu hát bị hãm hại, có kẻ bị chết chém có
rằng: người bị cách chức về quê.
Một thước vải còn có thể may mặc Hồ Bạch Thảo
chung với nhau. "國 中 有 太 后 范 氏 愚 而 貪, 爲 嗣 德 翼
Một đấu thóc còn có thể ăn chung 宗 之 生 母, 干 預 朝 政, 翼 宗 事 事 稟 求
với nhau. 太 后 乃 行, 阮 文 詳 即 以 法 人 所 餌 之
Anh em hai người không dung 重 賂, 結 母 后 心, 昏 婆 姦 賊, 表 裏 弄 權, Mời quý bạn độc đón theo dõi phần
nhau được!" III và sự ảnh hưởng của người vợ
癲 倒 國 政, 陷 害 正 人 君 子, 或 則 橫 被
Lệnh bà dạy rằng: đối với nhà vua trong số 31, phát
- Người bạo nghịch như vậy mà 刀 斧, 或 則 黜 削 歸 里. (35) hành vào thượng tuần tháng 2,
trong lòng không biết tự oán trách 2009.
mình, cững đáng làm lạ. Có người dễ dãi cho rằng Từ Dụ
Vua tâu: can dự vào việc chính trị là do lòng
- Việc của anh con cũng thế, con thương con. Dưới cặp mắt bà, vua Tự
mỗi mỗi không an tâm, con lấy làm Ðức chỉ là cậu bé Hồng Nhậm bệnh tật Tham khảo:
buồn lắm! yếu đuối cần được che chở đùm bọc, và
Lệnh bà dạy: tâm sự của bà cũng giống như tâm sự (21) Tự Ðức, Ngự Chế Thi Sơ Tập, Tự Tự, quyển 10,
- Phép nước không thể bỏ được; bà mẹ Việt Nam trong ca dao: tờ 1a.
việc ân nghĩa giửa hai anh em lẽ đâu Ví dù cầu ván long đinh,
lại riêng tư. Lời hát quê của nhân dân Cầu tre lắt lẽo gập ghềnh khó đi. (22) Thăng đường nhập thất : học vấn đến bậc cao minh
Khó đi mẹ dắt con đi, là thăng đường, dò đến chỗ sâu kín là nhập thất.
đâu đủ làm phiền lòng vì việc anh em (23) Tự Ðức, Tự Ðức Thánh Chế Văn Tam Tập,
không dung nhau. Trong thân tộc chớ Khó về mẹ cũng không hề bỏ con.
quyển 11, Ngũ Tuần Ðại Khánh yến Phẩm Cẩm Ngọc
để trọng quyền, vì e rằng khó chế. Biểu, tờ 7 b.
Người đời khi lâm hồi biến, biết sao Tuy nhiên sự việc không quá đơn (24) Quốc Sử Quán triều Nguyễn, Ðại Nam Chính
vuông tròn được!" (33) giản như vậy, bằng cớ là sau khi Tự Biên Liệt Truyện, nhị tập, quyển 2 tờ 5a.
Ðức mất, Từ Dụ lúc này đã trên 70 (25) Tư các : gác riêng dành cho Hoàng-tử.
(26) Từ Dụ Hoàng thái hậu Truyện.
Qua sử liệu vừa trình bày, có thể tuổi, cái tuổi mà con người ta có quyền (27) Từ Dụ Hoàng thái hậu Truyện.
suy luận rằng Từ Dụ là một trong gác bỏ thế sự, thì một lần nữa bà lại (28) Nguyễn Khuê, Tâm Sự Tương An Quận vương
những nhân vật chủ trương tiêu diệt dấn thân vào việc chính trị. Nguyên sau Qua Thi Ca Của Ông.
gia đình Hồng Bảo nhắm mục đích "nhổ khi quân ta tấn công vào đồn Mang Cá (29) Lễ mừng thọ Từ Dụ 60 tuổi.
cỏ phải nhổ cả rễ" riêng Tự Ðức chỉ vì bị thất bại, xa giá phải bôn ba ra (30) Tạ Quang Phát, Từ Dụ Hoàng thái hậu, Việt-Nam
Khảo Cổ Tập San, số 5, 1968, trang 153-166.
yếu đuối mù quáng nghe lời mẹ, nên Quảng Trị; tới đây bà nhất quyết đòi (31) Tâm Trạng Tương An Quận-vương Qua Thi Ca
đành phải nhận một vết nhơ đối với gia trở về Huế. Rồi bà xuống dụ cho người Của Ông, trang 211.
tộc và lịch sử; nhưng thâm tâm nhà gọi Hàm Nghi từ chiến khu về, nhưng (32) Giáo sư Bửu Cầm cho rằng đó là một cái chết khả
vua vẫn luôn luôn hối hận đau khổ về vua không nghe lời. Tháng 8 năm Ất nghi, người ta không tin là tội nhân tự tử, nhưng bị giết.
việc này. Dậu bà ban đạo dụ khác tấn phong (Dẫn bởi "Tâm Trạng Tương An Quận-vương Qua Thi
Ca của Ông" trang 314)
Thực ra không phải chỉ riêng vụ Hoàng tử Ưng Kỳ lên làm vua, lấy niên (33) Từ Dụ Hoàng-thái-hậu Truyện, trang 53.
Hồng Bảo mà suốt 36 năm trị vì của hiệu là Ðồng Khánh; nội dung đạo dụ (34) Nguyễn Văn Tường : một viên quan Đại-thần nắm
vua Tự Ðức, ảnh hưởng của Từ Dụ hoàn toàn đề cao người Pháp và kết tội trọng trách về ngoại giao thời bấy giờ.
Hoàng thái hậu chẳng khác gì đám mây phe chủ chiến Tôn Thất Thuyết là (35) Phan Bội Châu, Việt-Nam Vong Quốc Sử, Tập
đen, bao phủ cả sân khấu chính trị thời nghịch thần.(36) Chắc chắn khi làm San Đại Học Văn Khoa, niên khoá 1959-1960, trang 6.
(36) Từ Dụ Hoàng thái hậu truyện, trang 200.
bấy giờ. "Từ huấn lục" của Tự Ðức là công việc trên, bà chịu áp lực mạnh (37) Phan Khoang, Việt Nam Pháp Thuộc Sử, Trang
một cuốn sách ghi lời chỉ dạy của Thái của ngọai bang. Tuy nhiên nếu bà là 274 : Vua Tự Ðức than với quần thần về việc viên Đại
hậu, những đêm đọc sử cho mẹ nghe là một người có tâm hồn yêu nước, thì sẽ diện Pháp phản đối sự tăng cường phòng thủ ở cửa bể
những buổi nhân chuyện xưa nói vui lòng cùng vua Hàm Nghi ra chiến Thuận An như sau:
chuyện đời nay, để bà bảo cho những khu Tân Sở; hoặc vì già yếu muốn trở "Sở ngôn sở hành của họ như vậy, làm sao mà
việc nên làm, những người nên dùng về Huế tĩnh dưỡng, thì cũng nên lấy cớ tin được. Phòng bị là một việc thường của một nước, lẽ
nào bắt người ta bó tay đừng làm gì cả mới bằng lòng
v.v...Bọn gian thần thời bấy giờ biết già yếu và lý do phụ nữ Việt Nam sao? Hèn chi các tỉnh có phòng bị thì họ đều muốn triệt
được ảnh hưởng của Từ Dụ rất lớn, nên không quen can dự vào việc triều đình đi, để trước sau lấy một chữ hòa mà phỉnh gạt ta cho
đã tìm cách lui tới mua chuộc. để từ chối việc hợp tác với Pháp, có được ."
Về điểm này, Phan Bội Châu, một như vậy bà mới tránh khỏi vết nhơ
nhân vật sống cách thời Tự Ðức không trong lịch sử.
Nguồn: Thư Quán Bản Thảo tập 36 phát
xa đã ghi nhận được nguồn dư luận
Qua những chứng liệu đã trình hành tháng 4-2009. (Trích Việt sử: Tư liệu
đương thời đối với Từ Dụ Hoàng thái
bày, có thể kết luận rằng Từ Dụ Hoàng cùng lời bàn, quyển Hạ - Thư Ấn quán Hoa
hậu và ông đã công phẫn trình bày
thái hậu là mẫu người đàn bà rất say Kỳ xb, 2009)
trong cuốn "Việt Nam Vong Quốc Sử"
như sau: mê việc chính trị, cũng giống như một
số phụ nữ lừng danh trong lịch sử các Địa chỉ: P.O. Box 58 South Bound Brook, NJ
"Trong nước có Thái hậu họ Phạm,
quốc gia khác. Nhưng vì truyền thống 08880.
mẹ vua Tự Ðức đã ngu lại tham,
thường can dự vào việc triều chính. dân Việt-Nam thời xưa không mấy
Email: tranhoaithu@verizon.net
Vua Tự Ðức việc gì cûng trình qua Thái thiện cảm với phụ nữ chi phối việc triều
hậu rồi mới thi hành. Nguyễn Văn đình; nên bà không dám công khai
Tường (34) thường lấy những vật quí xuất hiện trước sân khấu chính trị. Ðiều
người Pháp hối lộ, đem hiến cho Thái đáng buồn là quan điểm chính trị của
bà rất cạn hẹp, chỉ cầu sự an toàn cho

Trang 26
 BẠN CÓ BIẾT Số 30 - Tháng 01/2010

Bảo mật Gmail

Sử dụng phần mềm (Thunderbird) tải e-mail về máy

Cách này vừa đảm bảo được chiến lược ―vườn không nhà trống‖, vừa không hề có
một địa chỉ bí mật nào để lưu e-mail, vì với cách làm này, tất cả e-mail được tải về
máy. Như vậy, khi hacker vào được e-mail bạn, hắn cũng chỉ thấy một hộp e-mail
―trống rỗng‖. Vấn đề còn lại là đảm bảo an toàn cho các e-mail được lưu trong máy tính (hay USB Flash-
drive, thẻ nhớ…). Việc lấy e-mail từ trong máy tính của bạn dù sao cũng khó hơn nhiều việc reset/hack
password của bạn.

Bật chức năng POP3 trong Gmail

Đầu tiên, bạn cần bật chức năng nhận e-mail POP trong Gmail bằng cách vào Settings, Forwarding and POP/
IMAP.

Chọn ―Enable POP for all mails‖

Chọn ―Delete Gmail‘s copy‖

Tải Thunderbird Portable về máy tính

Bạn có thể cài bản bình thường hay portable vào máy tính của bạn. Phần mềm portable là phần mềm được
điều chỉnh để không cần phải cài đặt, bạn có thể lưu vào trong khóa USB và truy cập e-mail ở bất cứ máy vi
tính nào (tại nhà, cơ quan), miễn là các máy tính đó đều dùng hệ điều hành Windows. Phần hướng dẫn này
đề cập đến cách cài Thunderbird Portable

Download về máy ở địa chỉ:

http://downloads.sourceforge.net/portableapps/ThunderbirdPortable_2.0.0.23_English.paf.exe?redirector-do
-not-right-click

Thực hiện file vừa download

Click Next

Chọn ―I accept...‖ rồi Next

Chọn thư mục bạn muốn cài đặt, bạn có thể chọn thư
mục là ổ đĩa gắn ngoài hoặc USB Key, sau đó click vào
―Install‖

Trang 27
BẠN CÓ BIẾT Số 30 - Tháng 01/2010

Chọn ―I accept...‖ rồi Next

Chọn thư mục bạn muốn cài đặt, bạn có thể

chọn thư mục là ổ đĩa gắn ngoài hoặc USB
Key, sau đó click vào ―Install‖

Chọn Finish

Vào thư mục mà bạn chọn Install vừa rồi

(trong ví dụ là C:\ThunderbirdPortable)
click vào file ThunderbirdPortable.exe

Thunderbird sẽ tự động đề nghị bạn cài

đặt thông số cho Account E-mai đầu tiên,
chọn G-mail

Trang 28
 BẠN CÓ BIẾT Số 30 - Tháng 01/2010

Nhập tên và e-mail

Thunderbird sẽ tự động xác nhập các

thông số, click ―Finish‖

Nhập mật khẩu cho account E-mail mới tạo, chọn ―Use Password Manager to re-
member this password‖

Như vậy là bạn đã hoàn tất việc cài đặt thông số, Thunderbird sẽ tải toàn bộ e-
mail của bạn về máy. Một khi tải về máy, các e-mail này sẽ bị xóa khỏi server.

Khi gửi e-mail đi, bạn sẽ phải điền vào mật khẩu cũng như lựa chọn ―Use Pass-
word Manager to remember this password‖.

Tâm Kiên

Trang 29
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

10 Sự Kiện Nổi Bật Tại Việt Nam 2009

1 - Kinh tế Việt Nam phát triển không bền vững đường chẳng những không hỗ trợ mà còn tạo hiệu ứng
ngược lại, đường càng kẹt nhiều hơn trước khi bị bịt !

3 - Khai thác Bauxite tại Tây Nguyên

Chương trình khai thác Bauxite tại Tây Nguyên gặp
phản ứng dữ dội của người dân Việt Nam, từ giới trí thức
cho đến sinh viên, học sinh, quân đội và Đại Tướng Võ
Nguyên Giáp. Nhóm GS Nguyễn Huệ Chi, Nhà văn Phạm
Toàn và GSTS Nguyễn Thế Hùng đã viết thư kiến nghị với
nhà nước trình ra Quốc Hội việc khai thác Bauxite tại Tây
Nguyên, nhóm đã viết bản kiến nghị thu thập được trên
2700 chữ ký là các bậc trí thức, đảng viên lão thành, thanh
niên, sinh viên, quân đội.

4 - Bão lớn tàn phá miền Trung

Ketsana, Mirinae là hai cơn bão lớn đã gây nhiều thiệt hại
cho các tỉnh miền Trung. Báo chí đã gọi đây là ‗‗cơn Đại
Hồng Thủy‘‘ khi Phú Yên bị ngập do bão Mirinae đã phá vỡ
một đoạn đê bao làm khoảng 100 người chết.

Việt Nam phá giá đồng tiền, vàng lên xuống giá thất thường
do đầu cơ là nhiều chứ không xuất phát từ nhu cầu của số
đông người dân, chứng khoán chạm đáy qúy 1 lên cao
vào đầu quý 4, đi trở xuống vào cuối năm.
Tiền đầu tư nước ngoài bị sụt giảm khá thấp, một phần vì
ảnh hưởng chung của nền kinh tế thế giới, phần quan trọng
hơn nữa là chính sách khuyến khích đầu tư của Việt Nam
tuy thoáng nhưng không nhất quán từ Trung Ương xuống
địa phương và nhất là nạn tham nhũng tràn lan các cấp,
nghành... đã làm cho các nhà đầu tư nản chí, mất lòng tin.

2 - Giao thông hỗn loạn tại các thành phố lớn

Phát triển thành phố không đi song song với hệ thống hóa
cầu đường, phương tiện giao thông công cộng, thiếu giáo
dục ý thức công dân tôn trọng luật đi đường ngay từ
nhỏ...đã dẫn đến tình trạng hỗn loạn kéo dài trong giao
thông trong nhiều năm gần đây.
Ngoài ra việc đào đường, lập lô cốt thiếu khoa học đã kìm
hãm sự phát triển tại các thành phố lớn, việc bỏ ra 3h, 4h
mỗi ngày để đi đến sở làm là không phải hiếm.
Riêng tại Hà Nội một số ngã tư được bịt lại để điều tiết
lượng giao thông được thí điểm tương đối thành công trong
dịp hè ít người đi lại, bước vào mùa tựu trường việc bít

5 - Bắt giam và kết án các nhà dân chủ

Cuối tháng sáu, đầu tháng 7 một loạt các nhà hoạt động
dân chủ như luật sư Lê Công Định, đại tá Trần Anh Kim,
kỹ sư Trần Huỳnh Duy Thức, kỹ sư Nguyễn Tiến Trung
bị bắt với tội danh "Hoạt động tuyên truyền chống nhà nước
Việt Nam". Tiếp theo đó hàng loạt các nhà yêu nước cũng bị
bắt Mẹ Nấm, Người Buôn Gió, nhà báo Đoan Trang... cũng
bị bắt điều tra thẩm vấn vì đã lên tiếng về chủ quyền Việt
Nam tại Trường Sa, Hoàng Sa.

6 - Viện Nghiên cứu phát triển IDS tự giải thể

Viện Nghiên cứu Phát triển IDS (Institutes of Development
Studies - IDS) một viện nghiên cứu chính sách tư nhân độc
lập đầu tiên thành hình ở Việt Nam, với những nghiên cứu
thu hút nhiều sự chú ý của giới quan tâm chính trị - thời sự
trong và ngoài nước. Ngày 14/09/2009, hội đồng Viện đã

Trang 30
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010
quyết định giải tán Viện để phản đối quyết định số 97/2009/
QĐ-TTg trong đó có một số điều khoản khiến viện không thể
hoạt động như tiêu chí của mình.

7 - Sự kiện chùa Bát Nhã Lâm Đồng, chùa Phước

Huệ Đà Lạt
Bắt đầu từ thứ Bảy, 27 tháng Sáu, và kéo dài đến khuya
28, rạng sáng 29 tháng Sáu, khoảng 400 tăng sinh đang tu
tập theo pháp môn Làng Mai bị đánh đập và phải rời tu viện
Bát Nhã, xã Dambri, thị xã Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng. Hiện
nay các tăng sinh vẫn chưa có nơi trú ngụ ổn định và bị
cưỡng bức phải trở về nguyên quán.

Ngày 1 tháng 12, 2009, Thượng viện Hoa Kỳ đã đồng loạt

bỏ phiếu chấp thuận việc bổ nhiệm nữ thẩm phán người Mỹ
gốc Việt, bà Jacqueline Nguyễn, vào vị trí thẩm phán liên
bang của tòa sơ thẩm khu vực trung, bang California. Thẩm
phán Jacqueline Nguyễn là người phụ nữ gốc Việt đầu tiên
được bổ nhiệm vào một vị trí quan trọng trong hệ thống luật
pháp của Hoa Kỳ.

8 - Facebook bị chặn tại Việt Nam

Với số người sử dụng internet lên đến khoảng gần 22 triệu
người, chiếm đến hơn 24% dân số riêng người sử dụng
Facebook ở Việt Nam là hơn 400,000 người. Việc chặn Face-
book, một trong những mạng xã hội lớn nhất hành tinh đã
làm cho không ít người Việt Nam cảm thấy khó chịu, họ cảm
thấy như cầu tự do trao đổi, liên lạc cá nhân một trong
những quyền cơ bản nhất của con người bị xâm phậm.

9 - Người Việt Nam được cả thế giới nể phục

Giáo sư, Tiến sỹ Khoa học Ngô Bảo Châu, với công trình
toán học Langlands vừa được Tạp chí Time của Mỹ bình chọn
là một trong 10 phát minh tiêu biểu của khoa học Thế giới
năm 2009.

Hạm Trưởng Lê Bá Hùng, chỉ huy Khu Trục Hạm Lassen về

thăm quê hương Việt. Hiện ông chỉ huy tàu khu trục Lassen
với thủy thủ đoàn gần 300 người. Tàu này thuộc đệ thất
hạm đội Hoa Kỳ.

10 - Yahoo! 360° chấm dứt hoạt động

Phong trào sử dụng Yahoo! 360° bùng nổ mạnh mẽ ở Việt
Nam từ nửa đầu năm 2006. Sự bùng nổ này là một trong
những sự kiện công nghệ thông tin và viễn thông đáng chú ý
nhất của Việt Nam trong năm 2006 theo bầu chọn của một
số tờ báo điện tử. Ngày 13 tháng 7 năm 2009, Yahoo!360 đã
chấm dứt hoạt động gây ra sự tiếc nuối cho hàng triệu blog-
ger Việt Nam.
Philipp Roesler đã được bầu làm Bộ Trưởng Y Tế nước Đức.
Philipp Roesler, 36 tuổi, sinh ra tại Việt Nam và được một
gia đình người Đức nhận nuôi lúc 9 tháng tuổi. Ông là bộ
trưởng trẻ nhất và là bộ trưởng nội các gốc Á đầu tiên ở
Đức.

Trang 31
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

10 Sự Kiện Nổi Bật

Thế Giới 2009

1 - Thế giới kỷ niệm 20 năm sụp đổ bức tường thuốc…quá liều. Đó là một loại thuốc giảm đau cực
Berlin mạnh có tác dụng làm ngủ. Sự ra đi này đã gây
tiếc nuối và đau xót cho hàng triệu con tim khắp
Ngày 9 tháng 11 thế giới.
n ă m 2 0 0 9 ,
cả thế giới hướng 3 - Barack Obama
về Berlin để
Năm 2009, Nhà
kỷ niệm 20 năm
Trắng đón vị Thống
ngày bức tường
Thống thứ 44 cũng
Berlin sụp đổ. Bức
là vị Tổng Thống Mỹ
tường Berlin được
đầu tiên gốc da đen
xây dựng từ năm
nhậm chức. Khoảng
1961, để phân chia
2 triệu người đã có
hai miền Đông và
mặt tại buổi lễ nhậm
Tây Đức. Sự sụp đỗ của Bức tường ô nhục này vào
chức và hàng chục
năm 1989 đã chấm dứt thời kỳ chiến tranh lạnh và
triệu người trên thế
đánh dấu dự sụp đỗ của chủ nghĩa Cộng Sản ở
giới đã theo dõi buổi
Đông Âu. Đồng thời giải phóng hàng chục ngàn
lễ này qua truyền
người chạy về miền Tây tự do.
hình trực tiếp.
2 - The King of Pop từ trần 4 - Hội Nghị Quốc Tế về Thay đổi Khí Hậu tại
Copenhagen (UNFCCC's United Nations Cli-
Ngày 25 tháng 6
mate Change
năm 2009 Micheal
Conference
Jackson đột tử tại
2009)
ngôi nhà anh đang
thuê ở khu vực đồi Hội nghị được
Holmby, Los tổ chức tại thủ
Angelestrước cuộc đô Đan Mạch
lưu diễn vòng quanh vào tháng 12
thế giới ―This is gồm 193 quốc
it‖. Nguyên nhân cái chết được cho là do dùng gia tham dự.

Trang 32
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
Đây là hội nghị mang tính chất sống còn liên quan
đến khí hậu và sự tồn tại của nhân loại. Trong cuộc
họp này, các nguyên thủ của các quốc gia trên thế
giới đưa ra những biện pháp, thỏa thuận nhằm giảm
bớt khí thải CO2, gây hiệu ứng nhà kính là nguyên
nhân chủ yếu gây ra hiệu ứng nhà kiếng làm tăng
nhiệt độ toàn cầu.
Số 30 - Tháng 01/2010
đã đưa các thị trường tài chánh đi xuống nhất là tại
Châu Á, lo ngại trước viễn cảnh không tốt về kinh tế,
vàng được tìm mua khắp nơi với giá nâng lên một
cách khá lo ngại, 1225USD/ounce, viễn tượng lên
đến 1500$ đã được đề cập đến

5 - Dịch cúm A H1N1 9 - Giờ Trái

Đất, Earth Hour
Dịch cúm A H1N1 đã
gây chấn động thế giới Là một sự kiện
bởi sự nguy hiểm của quốc tế hằng năm,
mầm bệnh và khả năng do Quỹ Quốc
tế Bảo vệ Thiên
lây lan khó kiểm soát
của nó. Trong năm qua nhiên (World Wild-
đã có …ngàn người trên life Fund) khuyên
các hộ gia đình và
thế giới. Tại Việt Nam,
hiện đã có khoảng 50 cơ sở kinh doanh
người chết vì cúm A tắt đèn điện và các
H1N1. thiết bị điện không
ảnh hưởng lớn đến
6 - Kỷ niệm 20 năm sự kiện Thiên An Môn : sinh hoạt trong một giờ đồng hồ vào lúc 8h30 đến
9h30 tối (giờ địa phương) ngày thứ bảy cuối cùng
Thảm sát quảng trường Thiên An Môn 1989, là vụ của tháng ba hàng năm (năm 2009 là 28 tháng 3).
bắn giết hàng chục ngàn người gồm sinh viên biểu Bắt đầu từ năm 2007 ở Sydney, số người tham gia
tình, trí thức và những nhà hoạt động công nhân chỉ có 2 triệu người. Nhờ các phương tiện truyền
lãnh đạo ở Cộng hòa nhân dân Trung Hoa từ 15 thông, số người năm 2008 là 50 triệu và năm 2009
tháng 4 đến 4 tháng 6 do bất bình về tham nhũng là hơn 1 tỷ người.
của chính quyền. Hiện nay những người tham gia
biểu tình tại quảng trường Thiên An Môn vẫn chịu sự
giám sát của chính quyền Bắc Kinh.
10 – Thảm sát tại Phillipines

Vụ thảm sát tại đảo Mindanao đã giết chết 57 người

7 - Bạo động tại Urumqi, Tân Cương, Trung trong đó có 30
Quốc nhà báo và các
thành phần chính
Vụ bạo động tại Ürümqi, thủ phủ của khu tự trị Tân trị. Vụ việc xảy ra
Cương xảy ra vào đêm ngày 5 tháng 7 năm 2009 do vào tháng 11 và
mâu thuẩn sắc tộc giữa người Duy Ngô Nhĩ và người khoảng 100 tay
Hán. Vụ bạo động bao gồm hơn 1.000 người tham súng thuộc
gia và sau đó đã tăng lên tới khoảng 3.000 người. Ít dòng họ Ampu-
nhất đã có 197 người chết và khoảng 1.400 người bị tuan đã chặn
thương. Đây là cuộc xung đột sắc tộc đẫm máu đường, bắn chết
nghiêm trọng nhất tại Trung Quốc trong hàng thập và chôn tập thể
kỷ qua. các nạn nhân xấu
số. Trong thế khỳ
21 này, vụ thảm
8 - Dubai World sát dã mang như
thế đã gây chấn
Ngày 25/11 tuyên bố của Dubai World, thuộc các
động cả thế giới.
tiểu Vương Quốc Ả rập giàu có vùng Vịnh, không
còn khả năng thanh toán nợ đúng kỳ và phải đề
nghị khất lại thêm 6 tháng nữa món nợ 59 tỷ đôla đã
làm chấn động thị trường tài chánh toàn cầu. Tin xấu

Trang 33
 BẠN CÓ BIẾT Số 30 - Tháng 01/2010

Những câu nói nổi tiếng trong năm 2009

VIỆT NAM
1. Nhân dịp chủ tịch nước Nguyễn Minh 5. Thủ tướng
Triết viếng thăm Cu Ba tháng 10 năm 2009: Nguyễn Tấn
Dũng
Ông Nguyễn Minh
Triết đã cùng phái “Hơn 3 năm
đoàn bay đến làm Thủ tướng
Cuba hôm 2 tôi chưa xử lý
Tháng 10, 2009. kỷ luật một
Tham dự buổi lễ, đồng chí nào”
ông trao mấy
chục ngàn tấn
gạo và 100 máy
vi tính cho nhà 4. Bộ trưởng Nội vụ Trần
nước Cộng Sản Văn Tuấn:
Cuba và phát biểu
"Khó chấm dứt tình trạng
có đoạn như sau:
chạy chức, chạy quyền vì
"Việt Nam—Cuba người chạy có báo đâu mà
như là trời đất biết”.
sinh ra, một anh ở phía đông, một anh ở phía tây.
Chúng ta thay nhau canh giữ hoà bình cho thế giới.
Cuba thức thì Việt Nam ngủ, Việt Nam gác thì Cuba
nghỉ".

2. Nguyễn Minh Triết phát biểu trước hội nghị

6. Nguyễn Thành Rum,
Việt Kiều tháng 12 năm 2009:
Giám đốc Sở Văn hóa –
"Ông Obama ơi, vấn đề này là khó lắm đó. Tôi chúc Thể thao – Du lịch Tp
ông phải nỗ lực để thực hiện cho bằng được cái này. HCM.
Tôi nói mà tôi nhìn Obama mà tôi thấy ông ấy cũng
Trả lời đài RFA về việc Việt
chăm chú lắm đó, lắng nghe lắm. Như thế là mình
Nam sử dụng hình ảnh quân
vừa động viên ông Obama nhưng mình vừa phân hóa
đội Trung Quốc để làm các
nội bộ ông ấy”.
pano nhân kỷ niệm 65 năm
ngày thành lập Quân đội
Nhân dân Việt Nam. Khi được
3. Viện trưởng Chiến
hỏi tại sao không dùng hình
lược phát triển Kinh tế—
ảnh các chiến sĩ Việt Nam, bổng nhiên ông im….lặng!
Xã hội Việt Nam & Đông
Nam Á Nguyễn Xuân ―Ừ... nhưng mà có điều là mình sử dụng cái hình ảnh
Kiên: của người khác là sai về nguyên tắc bản quyền […]
Và... chúng tôi có kiểm điểm anh em vì sao sử dụng
“Với tiềm năng sẵn có của
như thế (?). Bị vì một đó là mình sử dụng, mình phải
các doanh nghiệp hiện nay,
tính toán đến cái tác quyền, tính toán đến cái sự
chỉ 20 -30 năm nữa, Việt
thương lượng trao đổi với người ta về nhiều mặt.
Nam sẽ là một trong 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới.
40 năm nữa, Việt Nam sẽ đứng trong top 15 nền kinh
tế lớn nhất thế giới”.

Trang 34
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 30 - Tháng 01/2010

….và ở nước ngoài 2009

1. Thuộc về nữ
thủ tướng, Dr.
Angela Merkel

Ngày 07/5/2009
dịp nước Đức nhớ
lại Phong trào nổi
dậy đòi dân chủ
tại Đông Đức
cộng sản vào năm
1989 chống đối
cuộc bầu cử gian
lận ngày
07/5/1989 tại 5. Alec Greven, the 9-year-old author of How
Đông Đức, là bản to Talk to Girls, on being dumped:
kết án hùng hồn
"I say, Life is hard, move on. If you can't get over
nhất về một chủ nghĩa bất nhân, một chủ nghĩa gây
it, it's ruined." The young love guru offers romantic
bại hoại cho nhân loại:
advice in hisNew York Times best-selling book.
"Chủ nghĩa cộng sản đã tạo nên những con người
dối trá!‖

2. Trong cuộc
vận động
tranh cử tổng
thống tại Hoa
Kỳ của Barack
Obama:

―Change We
Need!‖

3 . B a r a c k
Obama, US
President, in
inaugural ad-
dress: "Know
that America is
a friend of each
nation and every man, woman and child who seeks
a future of peace and dignity, and that we are ready
to lead once more." -- .

4. Thierry Henry, French soccer star, on hand-

ball that led to the game-tying goal against
Ireland and earned France a place in next
year's World Cup finals:

"I handed it - I admit it - but I'm not the referee." Trang 35

TIN VIỆT NAM
TIN VIỆT NAM THÁNG 12
Kinh tế
Lạm phát
Tổng Cục Thống Kê vừa công bố CPI
tháng 12 là 1,38%. Chốt lại năm
2009, lạm phát tháng 12 năm nay
cao hơn 6,52% so với cùng kỳ; lạm
phát bình quân 12 tháng năm 2009
so với cùng thời kỳ năm 2008 cao
hơn 6,88%. Như vậy, Chính phủ đã
kiềm chế lạm phát thành công, ở
mức dưới 7%.
CPI tháng 12/2009 đã đạt mức tăng
cao nhất so với các tháng trong năm
nay. Trước đó, kỷ lục thuộc về tháng
2 với mức tăng 1,17%. Một số nhận
định cho rằng, CPI dường như đang
bước vào giai đoạn tăng tốc nước rút
cuối năm âm lịch.
Lý giải nguyên nhân tháng 12 CPI
tăng cao có thể là giá cả hàng hoá
thế giới tiếp tục tăng ở mức cao,
cùng với việc điều chỉnh tỉ giá USD/
VND đã tác động tới nhiều loại hàng
hoá nhập khẩu, hoặc phụ thuộc
nguyên liệu nhập khẩu. Lý do khác
là do tác động của việc tăng giá
xăng dầu tháng 11 làm đội cước vận
tải, nhiên liệu vận hành. Lãi suất cơ
bản tăng từ 7 lên 8% áp dụng từ
ngày đầu12 cũng tác động tới lãi
suất huy động và cho vay của các
ngân hàng thương mại, ảnh hưởng
tới chi phí vốn của doanh nghiệp.
Xuất nhập khẩu
Ngày 11 tháng 12, 2009, Bộ Tài
chính có công văn số 17433/BTC-
TCHQ yêu cầu các cục hải quan tỉnh,
thành phố trong cả nước thực hiện
nghiêm ý kiến chỉ đạo của Chính
phủ về tăng cường kiểm soát nhập
khẩu. Đây là động thái nhằm hạn
chế nhập siêu và giúp giảm thâm
hụt cán cân thanh toán.
Những động thái trên cho thấy, việc
kiểm soát nhập khẩu là một trong
những chính sách quan trọng để
kiểm soát cán cân thanh toán của
Việt Nam. Hệ quả của nó là nhiều
mặt hàng bị hạn chế nhập khẩu sẽ
tăng giá khá mạnh trong thời gian
tới.
Cuối tháng 12, Bộ Kế hoạch- Đầu tư
cho biết, nhập siêu của năm 2009 là
12 tỷ USD, vượt so với mục tiêu đề
ra là nhập siêu dưới 10 tỷ USD. Đây
cũng chính là con số mà Bộ Công
Thương đã dự báo trước đó.
Theo Bộ Kế hoạch – Đầu tư, kim
ngạch xuất khẩu cả nước năm 2009
ước đạt 56,7 tỷ USD, giảm 9,5% so
với năm 2008; và kim ngạch nhập
khẩu ước đạt 68,7 tỷ USD, giảm
14,9% so với năm 2008.
Tỷ trọng nhập siêu của Việt Nam
năm nay chiếm 21,1% kim ngạch
xuất khẩu. Tỷ lệ này cho thấy, Việt
Nam không đạt mục tiêu đề ra là
nhập siêu phải có tỷ trọng dưới 20%
so với tổng kim ngạch xuất khẩu cả
nước.
Số 30 - Tháng 01/2010
GDP
Tăng trưởng GDP 5,2%, là một
trong mười hai nước có GDP tăng
trưởng dương của thế giới và là nước
tăng trưởng cao nhất trong khu vực
Đông Nam Á. Tổng thu ngân sách
năm 2009 tiếp tục tăng, đạt khoảng
390,65 nghìn tỷ, bằng 100,2% kế
hoạch dự toán; bội chi ngân sách
khống chế dưới 7% GDP.
Lãi suất
Do căng thẳng về nhu cầu vốn, các
ngân hàng thương mại trong nước
hiện nay đang tham gia vào cuộc
đua huy động vốn. Dù bị khống chế
lãi suất trần là 10.49%/năm, nhưng
các ngân hàng đang tìm cách ―lách
trần‖ bằng những cách như thấu chi,
tặng thưởng tiền mặt, tặng thưởng
lãi suất… Ngân hàng nhà nước vẫn
khẳng định: ―Không có ngân hàng
nào thiếu hụt thanh khoản và NHNN
vẫn sẵn sàng can thiệp để giữ ổn
định thanh khoản của các ngân hàng
tạm thời bị thiếu hụt vốn‖. Cũng
trong tuần qua, NHNN chính thức
bác bỏ tin đồn cho rằng NHNN sẽ
cung ứng tín dụng cho thị trường mở
để giải quyết vấn đề thanh khoản
cho hệ thống ngân hàng. Hiện tại,
lãi suất liên ngân hàng xấp xỉ mức
12%, thậm chí có giao dịch lãi suất
đã lên tới 16%.
Tuy nhiên, tại thị trường cấp 1, việc
các ngân hàng mạnh vốn đang thi
nhau nâng lãi suất liên ngân hàng
lên cho thấy tình trạng thiếu hụt
dòng vốn ở các ngân hàng nhỏ khi
đến dịp cuối năm. Các doanh nghiệp
rút tiền hàng loạt để phục vụ sản
xuất, thì lượng huy động vốn không
đủ khiến họ phải vay từ các ngân
hàng khác để bù đắp.
Ngoại tệ
Tỷ giá vẫn là chủ đề nóng trong nền
kinh tế hiện nay. Chính sách của
NHNN sắp tới sẽ là một chủ đề được
quan tâm hàng đầu. Hiện nay,
NHNN đang đứng trước lựa chọn khó
khăn: nếu tăng cung tín dụng để
giải quyết căng thẳng thanh khoản
cho hệ thống ngân hàng thì sẽ đưa
Trang 36
 TIN VIỆT NAM
nền kinh tế đối mặt với nguy cơ lạm
phát và sức ép tỷ giá. Việc bắt buộc
các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước,
nhất là những doanh nghiệp xuất
khẩu bán ngoại tệ cho nhà nước để
giảm sức ép tỉ giá cho thấy sức ép
này vẫn chưa dứt và còn quyết liệt
hơn trong thời gian cuối năm và gần
Tết.
Ngày 23/12, Thủ tướng Chính phủ có
văn bản số 2578/TTg-KTTH yêu cầu 7
tập đoàn, tổng công ty nhà nước bán
ngay số ngoại tệ dưới dạng tiền gửi
và các nguồn thu vãng lai cho các tổ
chức tín dụng được phép hoạt động
ngoại hối. Bảy tập đoàn, tổng công ty
này bao gồm: Tập đoàn Dầu khí Quốc
gia, Tập đoàn Công nghiệp Than -
Khoáng sản Việt Nam, Tổng công ty
Lương thực miền Nam, Tổng công ty
Lương thực miền Bắc, Tổng công ty
Lắp máy Việt Nam, Tổng công ty
Cảng hàng không miền Nam và Tổng
công ty Hóa chất Việt Nam.
Đi cùng với yêu cầu trên, Thủ tướng
Chính phủ lưu ý các tổ chức tín dụng,
bao gồm cả tổ chức tín dụng đã mua
ngoại tệ của bảy đơn vị trên, có trách
nhiệm đáp ứng đủ, kịp thời nhu cầu
ngoại tệ cho các tập đoàn và tổng
công ty nhà nước khi họ có nhu cầu
thanh toán.
Theo số liệu tổng hợp từ hệ thống báo
cáo của các tổ chức tín dụng, tính đến
ngày 30 tháng 11, 2009, số dư tiền
gửi có kỳ hạn của bảy tập đoàn, tổng
công ty lớn vào khoảng 1,2 tỷ USD và
số dư tiền gửi không kỳ hạn là
khoảng 700 triệu USD.
Đầu tư
Bộ Kế hoạch - Đầu tư cho hay lượng
đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)
Số 30 - Tháng 01/2010
đăng ký cả năm 2009 là 21,48 tỷ đô- tổ chức và thực hiện việc kinh doanh
la, chỉ bằng 30% năm 2008. Lượng vàng trên tài khoản ở trong nước dưới
vốn thực hiện đạt 10 tỷ USD. Tổng số mọi hình thức. Thủ tướng cũng yêu
vốn FDI vào Việt Nam năm 2008 là cầu Thống đốc Ngân hàng Nhà nước
64,011 tỷ đôla. Tuy nhiên, tổng lượng Việt Nam bãi bỏ ngay quy định về
xuất khẩu của khu vực đầu tư nước việc kinh doanh vàng trên tài khoản ở
ngoài năm 2009 đạt 29,9 tỷ USD, nước ngoài theo Quyết định số
giảm chưa đầy 14% so với năm 2008. 3/2006/QĐ-NHNN ngày 18/1/2006.
Cả năm 2009, khu vực đầu tư nước
Trong lần trả lời phỏng vấn mới đây,
ngoài xuất siêu 5,03 tỷ USD. Hoa Kỳ
ông Nguyễn Quang Huy, Vụ trưởng
năm nay đã vượt lên chiếm vị trí đầu
Vụ Quản lý Ngoại hối (Ngân hàng Nhà
bảng trong các nước đầu tư vào Việt
nước) cho biết Ngân hàng Nhà nước
Nam, với tổng vốn đăng ký là 9,8 tỷ
đã trình Chính phủ hai phương án:
đôla, tương đương 45,6% tổng vốn
Thứ nhất, chấm dứt hoạt động của
đầu tư vào Việt Nam. Các tỉnh thu hút
các sàn vàng; thứ hai, tiếp tục cho
nhiều đầu tư nước ngoài nhất là Bà
phép kinh doanh vàng trên tài khoản
Rịa-Vũng Tàu (6,73 tỷ USD), Quảng
trong nước một cách chặt chẽ, trong
Nam (4,1 tỷUSD), Bình Dương (2,5 tỷ
đó mức ký quỹ dự kiến có thể lên đến
USD), Đồng Nai (2,36 tỷUSD) và Phú
100%.
Yên (1,7 tỷ USD).
Như vậy, việc thành lập và tổ chức
Bất động sản hoạt động các sàn giao dịch vàng qua
Ngày 10 tháng 12, Nghị định số tài khoản đã có kết luận cuối cùng.
88/2009/NĐ-CP của Chính phủ về cấp Trước đó, Ngân hàng Nhà nước đã có
giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về hoạt
quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác động này và chủ trương mà cơ quan
gắn liền với đất (theo mẫu mới) chính này đưa ra là không khuyến khích.
thức có hiệu lực. Rất nhiều điểm tích
cực của nghị định như thời gian, thủ
tục, bổ sung tài sản chứng nhận, thu
gọn cơ quan cấp giấy chứng nhận...đã
tạo nên sự tin tưởng của người dân
vào sự quyết tâm cải cách thủ tục
hành chính trong lĩnh vực đất đai.
Nhưng ghi nhận lớn nhất của người
dân đối với việc thống nhất một giấy
chứng nhận, là từ nay họ sẽ không
phải lo chuyện ―đổi sổ‖. Đặc biệt là
góp phần quan trọng trong việc từng
bước loại bỏ tiêu cực, nhũng nhiễu
trong lĩnh vực vốn gây ra không ít Chứng khoán
khiếu kiện này. Tuy nhiên, cũng giống
Kể từ ngày 1 tháng 1, 2010, thu nhập
như trước, khi ra đời một loại sổ mới
từ chuyển nhượng chứng khoán sẽ
liên quan đến đất đai đều cần thời
phải nộp thuế thu nhập cá nhân
gian và năng lực của cơ quan nhà
(TNCN) theo đúng quy định sau hai
nước khi thực hiện.
lần tạm hoãn do suy giảm kinh tế
Vàng năm 2009. Theo đó, công ty chứng
khoán sẽ có trách nhiệm khấu trừ
Chiều ngày 30 tháng 12, trên các thuế, khai thuế TNCN và nộp tờ khai
phương tiện thông tin đại chúng đã thuế cho cơ quan thuế trực tiếp quản
loan tin theo nguồn tin của Cổng lý chậm nhất là ngày 20 của tháng
Thông tin Chính phủ: ―Chậm nhất là sau; đồng thời thực hiện nộp số thuế
90 ngày kể từ 30/12/2009, mọi hoạt đã khấu trừ của nhà đầu tư vào ngân
động liên quan đến kinh doanh sàn sách nhà nước.
giao dịch vàng và kinh doanh vàng
trên tài khoản ở trong nước phải Theo quy định tại Thông tư 84/2008/
chấm dứt hoạt động”. TT-BTC về việc hướng dẫn thi hành
một số điều của Luật thuế TNCN thì
Cụ thể, nguồn tin trên cho biết, Thủ việc áp dụng thuế suất 20% được tính
tướng Chính phủ yêu cầu không được
Trang 37
 TIN VIỆT NAM
trên tổng các loại chứng khoán mà
nhà đầu tư đã giao dịch trong năm
dương lịch. Cá nhân chuyển nhượng
chứng khoán đã đăng ký nộp thuế
theo thuế suất 20% vẫn phải tạm nộp
thuế theo thuế suất 0,1% trên giá
chuyển nhượng từng lần. Sau khi kết
thúc năm dương lịch, nhà đầu tư mới
thực hiện quyết toán với cơ quan
thuế, nếu số thuế phải nộp thấp hơn
số thuế tạm nộp (hoạt động đầu tư
chứng khoán trong năm lãi ít, không
lãi hoặc lỗ) sẽ được cơ quan thuế
hoàn trả số tiền đã nộp và ngược lại
sẽ phải nộp thêm.
Riêng về diễn biến thị trường chứng
khoán cuối năm, VN-Index giao dịch
ngà 31 tháng 12, ngày cuối cùng của
năm 2009 đã chốt tại mức 494,77.
Như vậy, so với mức đáy khủng
khoảng từ tháng hai thì chỉ số VN-
Index đã tăng trên 110%.
Chính trị
Xét xử các đảng viên Đảng Dân
chủ Việt Nam
Ngày 28 tháng 12 vừa qua, Toà án
tỉnh Thái Bình vừa đưa ông Trần Anh
Kim, cựu Trung Tá QĐND ViệtNam,
Phó tổng thư ký Đảng Dân chủ Việt
Nam ra toà vì tội ―hoạt động nhằm lật
đổ chính quyền nhân dân”, theo Điều
79 Bộ Luật hình sự. Ông Trần Anh
Kim bị bắt hôm 07 tháng 07, 2009,
tại nhà riêng ở thị xã Thái Bình, cùng
ngày với thạc sỹ Nguyễn Tiến Trung
tại Thành phố Hồ Chí Minh. Sau đó
ông bị khởi tố tội ―Tuyên truyền
chống nhà nước Xã hội Chủ nghĩa‖,
theo Điều 88 Bộ Luật hình sự. Cơ
quan an ninh điều tra nói trong các
hành vi chống đối của ông Trần Anh
Kim, có việc "soạn thảo và phát tán
trên mạng internet 85 bài viết có nội
dung chống Nhà nước". Ông còn bị
buộc tội đã tham gia kích động khiếu
kiện đông người tại Hà Nội, Hải
Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và
thường xuyên liên lạc với "phản động
nước ngoài". Tại phiên toà, ông Trần
Anh Kim bị tuyên 66 tháng tù giam và
3 năm quản chế. Hiện chưa biết ông
Kim có kháng án hay không. Đảng
Dân chủ Việt Nam phản đối và bác bỏ
bản án của toá án tỉnh Thái Bình
trong bản Kiến nghị gửi cho Chủ tịch
Nguyễn Minh Triết và Bộ trưởng Bộ
Tư pháp Hà Hùng Cường, vì cho rằng
đó là “một phiên xử chiếu lệ và thiếu
công minh‖. Đảng Dân chủ Việt Nam
bày tỏ rằng ―tòa án đã không mời các
đại diện Đảng Dân chủ làm chứng
cung‖ nên bản án ―chỉ phản ánh quan
điểm của bên công tố”. Theo bản Kiến
nghị, ―Đảng Dân chủ Việt Nam yêu
cầu Nhà nước Việt Nam hủy bỏ bản
án trên và trả tự do cho chí hữu Trần
Anh Kim vì ông thật sự vô tội […].
Đảng Dân chủ Việt Nam luôn luôn có
thiện chí đối thoại, mong muốn đoàn
kết vì sự phát triển của đất nước. Nhà
nước Việt Nam cần nhìn nhận đúng
vai trò của công dân và các đảng phái
trong công cuộc xây dựng đất nước
và chấm dứt tình trạng độc tôn chính
trị nhằm chiếm giữ quyền lực trái với
pháp luật, ngược với lòng dân‖. Các
Bộ Ngoại giao và báo chí nước ngoài
Số 30 - Tháng 01/2010
đã phản đối vụ xét xử, bắt giam
những nhà hoạt động dân chủ hòa.
Phiên tòa xử cựu trung tá Trần Anh
Kim và phiên sắp tới xử các nhân vật
bất đồng chính kiến khác là Lê Công
Định, Nguyễn Tiến Trung, Trần Huỳnh
Duy Thức và Lê Thăng Long ngày
20/01-21/01/2010 được giới quan sát
nhìn nhận như hành động cứng rắn
của chính quyền trong nước trước phe
chống đối trong thời kỳ chỉ còn một
năm nữa là Đại hội Đảng Cộng sản.
Vụ Ba Sương
Ngày 28 tháng 12, tại Hội nghị Phối
hợp thực hiện công tác phòng chống
tham nhũng 2009 tổ chức ở Hà Nội,
Thứ trưởng Công an Lê Thế Tiệm nói
vẫn tiếp tục điều tra vụ Nông trường
sông Hậu và 'có dấu hiệu tội phạm
chứ không oan'. Bà Trần Ngọc Sương
bị án tù tám năm tội lập quỹ trái phép
và truy tố tội danh mới, tội tham ô tài
sản, vốn đang gây chú ý của dư luận.
Một số tờ báo không ngại ngần đăng
tải các bình luận phản đối bản án mà
họ cho là "không thuận lòng người"
này, với những yếu tố như đóng góp,
công trạng của cha con bà Ba Sương
cũng như hoàn cảnh gia đình và sức
khoẻ của bà. Các nhân vật có tiếng
nói cũng được trích lời bênh vực bà
Sương, hy vọng phần nào gây áp lực
khiến cơ quan chức năng phải xem
xét lại quá trình điều tra-xét xử. Còn
có ý kiến cho rằng vụ Ba Sương có
yếu tố đất đai, khi đất của Nông
trường sông Hậu sẽ bị thu hồi để làm
dự án.
Chủ quyền
Việt—Trung nhất trí lập Ủy ban Liên
hợp biên giới trên đất liền để phối hợp
công tác quản lý đường biên, mốc giới
và cửa khẩu giữa hai nước. Phiên họp
vòng 35 cấp chủ tịch Ủy ban liên hợp
phân giới, cắm mốc biên giới trên đất
liền Việt Nam - Trung Quốc đã diễn ra
tại Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 21
đến 24 tháng 12.
Trang 38
TIN VIỆT NAM
Tại phiên họp, hai bên đã ký Báo cáo
tổng kết công tác phân giới, cắm mốc
trên biên giới đất liền Việt Nam -
Trung Quốc. Hai bên nhất trí thành
lập Ủy ban liên hợp biên giới trên đất
liền Việt Nam - Trung Quốc để phối
hợp công tác quản lý đường biên,
mốc giới và cửa khẩu giữa hai nước.
Bản ký kết trên được hai nước theo
đúng các quy định liên quan trong
Nghị định thư phân giới cắm mốc,
Hiệp định về quy chế quản lý biên
giới và Hiệp định về cửa khẩu và quy
chế quản lý cửa khẩu trên biên giới
Việt Nam - Trung Quốc vừa được đại
diện Chính phủ hai nước ký kết tháng
11/2009.
Chiều 25 tháng 12, Việt Nam lại có
thêm chứng cứ khẳng định chủ quyền
của các quần đảo Hoàng Sa. Cùng
ngày, tại nhà số 31 Nguyễn Chí
Thanh, thành phố Huế (phủ của Công
chúa Ngọc Sơn, con gái thứ 2 vua
Đồng Khánh, cô ruột vua Bảo Đại),
UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế đã tiếp
nhận tờ Châu bản khẳng định chủ
quyền của Việt Nam tại Hoàng Sa.
Quốc phòng
Ngày 8 tháng 12, Bộ Quốc phòng Việt
Nam vừa công bố Sách trắng Quốc
phòng 2009 với các chi tiết về ngân
sách và tổng quân số. Đây là lần thứ
ba Việt Nam công bố Sách trắng
Quốc phòng, hai lần trước là vào các
năm 1998 và 2004. Trong cuộc họp
báo tại Hà Nội, Trung tướng Nguyễn
Chí Vịnh, Thứ trưởng Quốc phòng,
tuyên bố "Việt Nam kiên trì chính
sách quốc phòng mang tính chất hòa
bình, tự vệ mà trọng tâm là xây dựng
nền quốc phòng toàn dân". Hôm 01
tháng 12, ông cũng có cuộc tiếp xúc
thân mật với Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt
Nam Michael Michalak, được dư luận
cho là chuẩn bị cho chuyến đi của
ông Phùng Quang Thanh, bộ trưởng
Bộ quốc phòng đến thăm Mỹ. Ngày
13 tháng 12, Bộ trưởng Bộ Quốc
phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh
sang thăm Hoa Kỳ từ trong chuyến
thăm đánh dấu bước tiến mới trong
quan hệ quân sự song phương. Ngày
16 tháng 12, ông thăm chính thức
nước Cộng hòa Pháp. Cùng thời gian
với chuyến đi của Bộ trưởng Quốc
phòng, Thủ tướng Việt Nam đã thăm
Nga và hai bên ký hợp đồng lớn cung
cấp tàu ngầm, chiến đấu cơ và trang
thiết bị quốc phòng cho Việt Nam. Từ
12 đến 18 tháng 12, một đoàn đại
biểu cao cấp của Bộ Quốc phòng Việt
Nam do Thứ trưởng, Thượng tướng
Nguyễn Huy Hiệu, dẫn đầu đã tới
thăm Hàn Quốc. Việt Nam và Hàn
Quốc cũng đang phấn đấu phát triển
quan hệ đối tác chiến lược. Việc hợp
tác với Hoa Kỳ, mua máy bay vận
chuyển của Pháp, mua tàu chiến và
máy bay chiến đấu của Nga, chứng tỏ
mong muốn thúc đẩy việc đa phương
hoá trong quốc phòng và đang thực
hiện từng bước khá vững chắc. Việc
sử dụng vũ khí của Pháp, Nga giúp
cho hải quân Việt Nam có tiếng nói
trọng lượng hơn trong vấn đề tranh
chấp lãnh hải.
Xã Hội
Ngày 29 tháng 12, Tổng Thanh tra
Chính phủ Trần Văn Truyền cho rằng,
trước thông tin về khoản lương bổng
khổng lồ của lãnh đạo Tổng công ty
đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước
(SCIC), thanh tra chuyên ngành cần
vào cuộc ngay làm rõ sự việc. Đầu
tháng 12, Kiểm toán Nhà nước công
bố lương tháng trung bình của lãnh
đạo SCIC là 78 triệu đồng. Phía công
ty SCIC đã ngay lập tức "kêu oan" và
hiện đang gây xôn xao trong dư luận.
Đáng chú ý, việc phân phối tiền lư-
ơng tại SCIC theo kiểm toán có nhiều
sai phạm. Cụ thể, quỹ tiền lương của
lãnh đạo Tổng công ty được duyệt là
1,473 tỷ đồng. Nhưng thực tế trong
năm 2008, đơn vị này đã chi trả
2,642 tỷ đồng, vượt quỹ lương được
duyệt là 1,168 tỷ đồng. Kết quả kiểm
toán còn cho thấy, thu nhập bình
quân của lãnh đạo tại SCIC khi xây
dựng kế hoạch trình Bộ Tài chính và
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
chỉ là 40 triệu đồng/tháng. Thực tế
năm 2008, thu nhập bình quân của
lãnh đạo SCIC là 78,5 triệu đồng/
tháng, gấp 1,96 lần so với kế hoạch.
Với thực tế này, riêng về chi tiền lư-
ơng, Kiểm toán Nhà nước kiến nghị
thu hồi 3,8 tỷ đồng.
Giao thông
Nhằm giảm ùn tắc giao thông trên
các tuyến đường gần trường học, Sở
Giáo dục-Đào tạo Thành phố Hồ Chí
Minh vừa ra văn bản dự kiến thay đổi
giờ học của học sinh các cấp. Cùng
với việc thay đổi giờ học, Sở cũng
Số 30 - Tháng 01/2010
đồng loạt đưa ra nhiều biện pháp như
tăng các tiết học về trật tự giao
thông, đặc biệt sẽ khiêm khắc xử lý
các trường hợp học sinh vi phạm luật
toàn giao thông.
Hiện tại, việc ùn tắc giao thông đang
là vấn đề nghiêm trọng tại các thành
phố lớn. Sở Giao thông Vận tải và
Công an Thành phố Hà Nội đang
nghiên cứu lại vấn đề chặn ngã tư.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh hiện cũng
đang đề xuất phương án thu phí xe
cá nhân. Thành phố Hồ Chí Minh hiện
đang quản lý trên 400.000 xe ô tô và
hơn 4 triệu xe gắn máy. Trung bình
mỗi ngày lượng phương tiện xe đăng
ký mới là 115 xe ô tô và 1149 xe gắn
máy. Đó chưa kể khoảng 1 triệu xe 2
bánh, 21.000 xe mô tô 3 bánh và
60.000 xe ô tô từ các tỉnh đang lưu
thông trong thành phố. Việc tăng
nhanh các phương tiện giao thông cá
nhân mà cơ sở hạ tầng không phát
triển kịp khiến cho nạn ùn tắc càng
thêm trầm trọng, gây tổn thất lớn
cho xã hội.
Giáo Dục
Sáng ngày 28 tháng12, dưới sự chủ
trì của Thứ trưởng thường trực Phạm
Vũ Luận, Bộ Giao dục-Đào tạ đã có
cuộc họp bàn về dự thảo quy chế
quản lý lưu học sinh (LHS) ở nước
ngoài. Đây là dự luật thu hút sự chú
ý của dư luận rất nhiều. Ban soạn
thảo, do vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc
tế Trần Bá Việt Dũng phụ trách và
ông Nguyễn Xuân Vang, Cục trưởng
Cục Đào tạo với nước ngoài, làm
thường trực và sẽ được tăng cường
một số thành viên.
Về nội dung, dự kiến bản dự thảo quy
chế được chỉnh sửa toàn bộ, bố cục
lại các chương, điều. Trong đó, ban
soạn thảo sẽ phải phân biệt rõ hai đối
tượng du học bằng học bổng và du
học tự túc để có quy định phù hợp với
từng đối tượng. Những quy định về
báo cáo định kỳ, báo cáo kết quả học
tập, thời hạn làm việc ở nước ngoài
sau khi tốt nghiệp sẽ không áp dụng
đối với LHS diện tự túc như trong dự
thảo đã công bố hồi đầu tháng 12.
Dự thảo này vốn gây tranh cãi khi Bộ
Giao dục đưa ra đầu tháng 12. Xem
nội dung dự thảo quy luật tại:
http://www.vied.vn/Themes/viedvn/Common/
about.aspx?
lang=vn&tid=45&iid=1696&AspxAutoDetectCoo
kieSupport=1
Elbi tổng hợp
Trang 39
 TIN QUỐC TẾ
TIN QUỐC TẾ THÁNG 12
Hội Nghị Copenhagen
Bản hiệp ước do Hoa Kỳ và các
nước đang phát triển chính chấp
thuận tại hội nghị thượng đỉnh
Copenhagen đã gây nên làn sóng
chỉ trích của nhiều nước và các
nhà hoạt động bảo vệ môi trường.
Sau nhiều giờ thương lượng, Tổng
thống Barack Obama và đại biểu
các nước đang phát triển chính đã
phá vỡ bế tắc của cuộc hội nghị.
Ông Yvo de Boer, Tổng Thư ký
của chương trình chống thay đổi
khí hậu của Liên hiệp quốc nói
rằng hội nghị đã đem lại một kết
quả rất khiêm tốn. Ông hy vọng
trong giai đọan tới sẽ thành đạt
nhiều hơn. Các quốc gia Liên Âu
đã miễn cưỡng ký vào bản đồng
thuận do các nước Hoa Kỳ, Trung
Quốc, Ấn Độ, Nam Phi và Brazil
chấp thuận. Nhiều đại diện của
các nước thừa nhận bản dự thảo
công ước không đạt được sự
mong muốn của Liên hiệp quốc và
không được hoàn hảo, nhưng đây
là khởi điểm để bắt đầu sự hợp
tác của nỗ lực quốc tế nhằm đảo
ngược ảnh hưởng của sự thay đổi
khí hậu.
Tổng thống Obama nói thẳng
rằng Trung Quốc là nước phóng
khí thải hàng đầu thế giới. Ông
củng cho rằng mọi sự đồng ý chỉ
trở thành chữ nghĩa rỗng tuếch
nếu không có sự minh bạch. Tiến
bộ lớn nhất là bản dự thảo hứa
hẹn từ năm 2020 sẽ dùng 100 tỷ
mỹ kim mỗi năm để giúp cho các
nước đang phát triển và cổ võ
dùng rừng để hút khí carbon diox-
ide. Tuy nhiên, hiện không rõ số
tiền này sẽ lấy từ đâu ra. Sự thụt
lùi là bản công ước sẽ không có
tính cách trói buộc pháp lý vì đây
đòi hỏi chính của các nước đang
phát triển. Bản đồng thuận đã
đưa ra mục tiêu không để nhiệt
độ điạ cầu tăng quá 2 độ bách
phân so với nhiệt độ thời kỳ tiền
kỷ nghệ, nhưng không đưa ra
biện pháp nào để đạt mục tiêu,
như xác định con số khí thải cần
phải cắt giảm. Các nhà khoa học
cho rằng giới hạn 2 độ có thể
tránh cho quả điạ gặp thảm họa
dâng cao mực nước biển vài
thước, nhiều loài vật sẽ bị tuyệt
chủng, hoa màu nuôi sống nhân
loại không còn có thể sản xuất
bình thường.
Nghi Can Khủng Bố Dấu Bom
Trong Quần Lót
Cơ quan FBI của Hoa Kỳ đã phổ
biến hình ảnh chiếc quần lót mà
nghi can Abdulmultallab đã mặc,
và đã gài bom vào trong đó trước
khi lên chuyến phi cơ của hãng
Northwest Airline bay từ Amster-
dam, Hòa Lan vào ngày lễ Giáng
Sinh vừa qua. Hình ảnh cho thấy
nghi can này đã tìm cách đốt chất
nổ trong một ống nhựa mang
theo trên chuyến bay mang số
253, khi sắp đáp xuống phi
trường quốc tế Detroit Metro Air-
port. Trong khi đó chính quyền
Số 30 - Tháng 01/2010
Yemen cũng cho biết người thanh
niên từ Nigeria này đã đến thăm
Yemen trong năm nay. Bộ Ngoại
giao Yemen xác nhận tên Abdul-
multallab có mặt tại Yemen từ
tháng 8 đến tháng 12, sau khi đã
nhận được một visa để học tiếng
Ả-Rập tại một trường ở thành phố
Sanaa. Vào ngày 29 tháng 12, tổ
chức Al-Qaeda hoạt động tại
Yemen đã lên tiếng nhận trách
nhiệm về vụ tấn công, và nói là
để trả thù những hoạt động của
Hoa Kỳ nhắm vào bọn chúng tại
Yemen.
Iran Bắt Giữ 5 Nhà Hoạt Ðộng
Ðối Lập
Sau khi đại giáo chủ Montazeri,
một người lãnh đạo của cuộc Cách
mạng Hồi giáo Iran năm 1979,
qua đởi tại thành phố Qom, phe
đối lập tại Iran đã tụ tập và biến
đám tang thành một cuộc biểu
tình chống chính phủ đương
nhiệm. Người biểu tình hô vang
những khẩu hiệu quen thuộc như
đả đảo độc tài. Các nhóm đối lập
ở Iran cho biết giới hữu trách đã
bắt giữ ít nhất năm nhân vật cải
cách nổi tiếng.
Chiến dịch trấn áp mới nhắm vào
các cuộc biểu tình chống chính
phủ tiếp theo sau các cuộc tuần
hành, trong đó đã có ít nhất 8
người thiệt mạng. Trang web của
phe đối lập cho biết ba cố vấn của
lãnh đạo đối lập Mir Hossein
Mousavi đã bị bắt, trong đó có
Trang 40
 TIN QUỐC TẾ
phụ tá hàng đầu của ông là Ali
Riza Beheshti, Emad Baghi và
Ebrahim Yazdi. Cảnh sát bác bỏ
tin của các thông tín viên ngoại
quốc cho rằng cảnh sát đã giết
hại người biểu tình.
Giáo Hoàng Benedict Kêu Gọi
Cầu Nguyện Cho Những Người
Bị Đàn Áp Vì Niềm Tin
Trong buổi lễ cầu nguyện Thánh
Stephen ngày 25 tháng 12, 2009,
Đức Giáo Hoàng đã kêu gọi tín đồ
trên khắp thế giới cầu nguyện cho
những người đau khổ vì bị đàn áp
tín ngưỡng. Đám đông đã tập hợp
đông đảo tại quãng trường Thánh
Peter để nghe Giáo Hoàng rao
giảng dù trời đang mưa to. Trong
buổi lễ Vọng Giáng Sinh đêm Thứ
Năm, ngày 24 tháng 12, Giáo
Hoàng đã bị một phụ nữ vượt qua
hàng rào tấn công làm cho Ngài
ngã xuống nền nhà thờ. Nhưng
sau đó ngài bình an và đã bình
thản cử hành buổi lễ và cũng đã
chủ lễ nhiều buổi lễ khác trong
ngày Giáng sinh.
Thái Lan Trục Xuất Hơn 4 ngàn
người Hmong về Lào
Ngày 28 tháng 12, 2009, Thái Lan
đã cho hơn 100 xe buýt đến trại
Huay Nam Khao chở những người
Hmong này về nước. Bất chấp sự
phản đối của các cơ quan nhân
quyền và Cao Ủy Tị Nạn Liên Hiệp
Quốc, chính phủ Thái Lan cho
rằng nhưng người này đến Thái vì
lý do kinh tế hơn là tị nạn chính
trị. Trong khi dư luận thế giới
quan ngại rằng những người
Hmong này sẽ bị nguy hiểm khi
trở về nước, phía Thái Lan cho
rằng Lào đã có cam kết mang lại
cuộc sống tốt cho nhóm người
này. Cuộc trục xuất đã diễn ra
trong một vòng vây an ninh siết
chặt, các nhà báo được yêu cầu ở
cách xa trạm Huay Nam Khao ít
nhất 12 km. Rất nhiều người
Hmong được cho là đã làm việc
cho Mỹ trong chiến tranh Việt
Nam. Sau chiến thắng của Bắc
Việt năm 1975, đã dấy lên làn
sóng người Hmong đi tị nạn vì sợ
bị trả thù.
Bão Tuyết Châu Âu Làm Hơn
80 Người Chết
Tính đến sáng ngày 22 tháng 12,
2009, tổng số người thiệt mạng
do các trận bão tuyết trên khắp
châu Âu đã lên tới hơn 80 người,
trong khi tình trạng giao thông
vẫn hỗn loạn ở khắp nơi. Tại Paris
một chiếc tàu điện trật bánh và
làm bị thương 36 người và 300
người đã buộc phải di tản khỏi
tàu. Một chuyến tàu khác ở thủ đô
Zegreb của Croatia đụng phải một
thanh chắn làm 52 người bị
thương. Ukraine thông báo đã có
27 người chết, trong khi ở Ðức có
6 người thiệt mạng trong các vụ
tai nạn và Áo Quốc có 3 người.
Nhiều chuyến bay và các tuyến
đường chính khắp châu Âu đã bị
hủy bỏ vì không thể lưu thông.
Tại thủ đô Mạc Tư Khoa, chính
quyền đã cử 13 ngàn xe ủi dọn
sạch đường phố sau cơn bão.
Trung Quốc Xét Xử Nhân Vật
Chống Ðối Hàng Ðầu Tại Hoa
Lục
Một trong những người chống đối
hàng đầu tại Hoa Lục là ông Lưu
Hiểu Ba đã phải ra tòa vào ngày
Số 30 - Tháng 01/2010
23 tháng 12, 2009, về tội âm
mưu lật đổ chính quyền. Đây là
vụ án đã gây nên chỉ trích trong
nước và hải ngoại đối với chính
sách đàn áp đối lập chính trị của
Bắc Kinh. Các công tố viên của
Trung Quốc nói ông Lưu xúi dục
lật đổ chính quyền bằng cách viết
và lưu hành những văn bản lên
mạng để chống lại Đảng Cộng
sản, và tiếp tay trong việc nộp
kháng thư có tên Hiến chương 08
để huỷ bỏ chế độc đảng bằng chế
độ dân chủ. Cảnh sát đã phong
tỏa những con đường chung
quanh tòa án và tòa Đại sứ quán
Hoa Kỳ để ngăn những người biểu
tình và những người nộp kháng
thư. Ông Tống Tài Minh, một
trong những người ký tên trong
bản Hiến Chương 08 cho biết ông
Lưu không hề làm gì phi pháp.
Ông nói hành động của ông Lưu là
muốn nói thay cho dân chúng chứ
không phải là bạo động, ông
không hề tổ chức bất cứ một đảng
phái nào, cũng như chưa tổ chức
một cuộc biểu tình nào chống
Đảng Cộng sản.
Giải Nobel Năm 2009
Hàng ngàn người đã xuống đường
tại thủ đô Oslo trong một buổi
Trang 41
 TIN QUỐC TẾ
diễn hành thắp nến vào ban đêm,
để vinh danh người được trao giải
Nobel Hòa bình là Tổng thống Hoa
Kỳ Barack Obama. Nhà văn người
Ðức gốc Romania là bà Herta
Mueller, người chống lại chế độ
Cộng sản của nhà độc tài Nicolae
Ceausescu tại Romania, đã nhận
giải Nobel Văn chương. Bà nói
những sự đàn áp của Cộng sản đã
buộc bà phải dùng ngòi bút để
chống lại những kẻ cầm quyền đã
khống chế và hủy hoại cả một
quốc gia.
Hai nhà kinh tế học Elinor Ostrom
và Oliver Williamson đã nhận Giải
Nobel Kinh tế về các công trình
nghiên cứu về kinh tế của họ tại
thủ đô Stockholm thuộc Thụy
Ðiễn. Giải Nobel về Y Khoa được
trao cho ba khoa học gia từ Hoa
Kỳ là Elizabeth Blackburn thuộc
đại học California, San Fransisco,
bà Carol Greider thuộc đại học Y
khoa Johns Hopkins tại Baltimore,
và ông Jack Szostak thuộc đại học
Y khoa Harvard tại Massachu-
setts. Họ đã được trao giải vì đã
khám phá ra chất telomeres, một
tác nhân nuôi dưỡng loại tế bào
chromosomes và được bảo vệ bởi
chất telomeres và tế bào telom-
erase, là cốt tủy của sức khỏe, sự
sống và tế bào của con người. Ba
khoa học gia khác là Ada Yonath,
Venkatraman Ramakrishnan and
Thomas Steitz được trao giải No-
bel Hóa học, khám phá ra cấu
trúc và chức năng của ribosome.
Charles Kao là một người song
tịch Hoa Kỳ và Anh quốc đã được
trao một nửa của giải Nobel về
Vật lý, khi ông là người đầu tiên
đã đạt được những thành tựu về
truyền dẫn các tín hiệu dưới dạng
ánh sáng qua cáp sợi quang. Hai
người còn lại là ông Willard Boyle
là một người Mỹ gốc Canada, và
ông George Smith từ Mỹ cũng
chia nhau phần giải còn lại vì đã
chế tạo ra công nghệ bán dẫn số
hóa các hình ảnh, đọc được tín
hiệu số thường được gọi là CCD
Sensor.
Ngoại Trưởng Mỹ Kêu Gọi
Trung Quốc Và Nga Tôn Trọng
Nhân Quyền
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Hillary Clin-
ton hôm 15 tháng 12, 2009, đã
phác họa quan điểm thực tế đối
với vấn đề nhân quyền ở Trung
Cộng và Nga. Hai quốc gia mà bà
Hillary Clinton mô tả là tối quan
trọng trong việc đẩy mạnh kinh tế
thế giới và các nỗ lực cấm phổ
biến vũ khí. Ðối với Trung Quốc,
Hoa Kỳ kêu gọi bảo vệ quyền của
người thiểu số ở Tây Tạng và Tân
Cương. Bà Clinton cũng bày tỏ sự
hài lòng về việc Thái Lan bắt giữ
máy bay chở vũ khí xuất phát từ
Bắc Hàn. Bà mô tả việc bắt giữ
thể hiện sự quan trọng của nền
tảng quốc tế vững chắc đối với
lệnh trừng phạt mà Hội Ðồng Bảo
An đã ban hành vào tháng 6,
Số 30 - Tháng 01/2010
2009, sau khi Bắc Hàn thử
nghiệm nguyên tử dưới mặt đất.
Bắc Hàn Tuyên Bố Sẵn Sàng
Nổ Súng
Bình Nhưỡng ngày 21 tháng 12,
2009, bất ngờ tuyên bố vùng biển
tranh chấp với Nam Hàn là khu
vực chiến sự và cảnh báo tàu bè
đối phương tránh xa. Hãng thông
tấn Bắc Hàn KCNA dẫn lời phát
ngôn viên hải quân nước này cho
biết họ sẽ sử dụng vũ lực để bảo
vệ lãnh hải ở phía tây. Theo Tân
Hoa Xã, Bình Nhưỡng cũng cáo
buộc Nam Hàn đã có những hành
động quân sự liều lĩnh ở khu vực
tranh chấp nhằm duy trì đường
biên giới ―bất hợp pháp‖ trên
biển. Tuyên bố trên được đưa ra
sau khi tàu chiến Nam Hàn và Bắc
Hàn đụng độ ở vùng biển tranh
chấp hồi tháng trước khiến một
binh sĩ Bắc Hàn thiệt mạng và ba
người bị thương. Bình Nhưỡng
không công nhận đường ranh giới
mà Liên Hiệp Quốc vạch ra sau
cuộc chiến 1950-1953 và nói
đường đó phải lùi sâu thêm nữa
xuống phía nam. Nam Hàn và Bắc
Hàn vốn xung đột về đường biên
giới trên biển phía tây. Ðây từng
là chiến trường của hai vụ xung
đột vũ trang năm 1999 và 2002.
Năm 1999, một tàu Bắc Hàn bị
chìm và bốn tàu khác của cả hai
bên bị hư hỏng trong một cuộc
đấu súng. Năm 2002, bốn thủy
thủ Nam Hàn và 30 thủy thủ Bắc
Hàn thiệt mạng trong trận giao
tranh kéo dài 20 phút.
Tổng hợp
Trang 42
 Bài vở xin gởi về
contact.phiatruoc@gmail.com
hoặc xem thêm tại
www.phiatruoc.info và
http://phiatruoc.wordpress.com

Đón xem Phía Trước số

31 ra vào tháng 2/2010
chủ đề:

1000 Năm
danielguip

Thăng Long