1. NHTW c th thay i mc cung tin bng nhng cng c no?

Trnh
by ni dung cc cng c ? Nu xu hng s dng cc cng c
iu tit khi lng tin cung ng hin nay?
Tr li:
- Khi nim: ngn hng trung ng l mt nh ch qun l Nh nc v tin
t, tn dng v ngn hng, c quyn pht hnh tin t, l ngn hng ca cc
ngn hng thc hin chc nng t chc iu ha lu thng tin t trong
phm vi c nc nhm n nh gi tr ng tin.
- Cc cng c m NHTW c th s dng thay i mc cung tin l: t l
d tr bt buc,li sut,nghip v th trng m,hn mc tn dng, ,cng
c ti cp vn
- Ni dung:
* D tr bt buc
D tr bt buc l phn tin gi m cc ngn hn trung gian phi a vo d
tru theo lut nh. Mc d tr bt buc cao hay thp ph thuc vo t l d tr
bt buc do ngn hng trung ng quy nh cao hay thp. T l d tr bt buc
l t l phn trm trn lng tin gi m ngn hng trung gian huy ng c, phi
di dng d tr. Nh vy, mi ngn hng ch c cho vay s tin cn li sau
khi tr phn d tr bt buc, ngn hng trung ng c th hn ch hoc bnh
trng khi tin t m h thng ngn hng c kh nng cung ng cho nn kinh t.
Mt cch khi qut, khi ngn hng trung ng tng hoc gim t l d tr
bt buc th ngn hng trung ng c th lm gim hoc tng h s to tin ca h
thng ngn hng trung gian, v kt qu l khi tn dng m cc ngn hng trung
gian c th cung ng cho nn kinh t gim hoc tng. Nhn chung, d tr bt buc
l cng c mang tnh cht hnh chnh ca ngn hng trung ng nhm iu tit
mc cung tin t ca ngn hng trung gian cho nn kinh t, thng qua h s to
tin.
u im ca vic s dng d tr bt buc kim sot cung tin t l n c
th tc ng n tt c cc ngn hng nh nhau v tc ng mt cch y quyn
lc. Mt khc, ch cn mt s thay i nh ca t l d tr bt buc th tc ng
ca n i vi khi tin t l rt ln. Tuy nhin, u im va nu cng c mt tri
ca n. l khi ngn hng trung ng mun thay i cung tin t bin nh,
n kh c th thc hin c nu s dng cng c ny. Bn cnh , vic thay i
1

t l d tr bt buc s nh hng ti kh nng thu doanh li ca cc ngn hng

thng mi. Hn na, nu thng xuyn thay i t l d tr bt buc cng s gy
ra tnh trng khng n nh cho cc ngn hng thng mi v lm cho vic qun l
kh nng thanh khon ca cc ngn hng ny kh khn hn. Do , mt s gia
tng t l d tr bt buc i hi ngn hng trung gian, cng nh phi cho cc
ngn hng trung gian mt thi gian tng khon d tr ln mc bt buc mi.
* Li sut
Li sut l gi c ca quyn s dng vn, vic thay i li sut s ko theo
s bin i ca chi ph tn dng, t tc ng n vic thu hp hay m rng khi
lng tn dng trong nn kinh t. Do , li sut l mt trong nhng cng c ch
yu ca chnh sch tin t. thc t cho thy, ty theo iu kin thc t v trnh
pht trin ca th trng ti chnh, ngn hn trunguwowng c th s dng cng c
li sut iu hnh chnh sch tin t theo cc chnh sch sau:
- Ngn hng trung ng kim sot trc tip li sut th trng bng cch quy
nh cc loi li sut nh:
+ Li sut tin gi v li sut cho vay theo tng k hn; hoc
+ Sn li sut tin gi v trn li sut cho vay to nn khung li sut
gii hn
+ Cng b li sut c n cng vi nin giao dch
Da vo cc loi li sut c n nh, ngn hng trung gian p dng
giao dch kinh doanh vi khch hng. C ch ny tn ti Vit Nam trong thi
k p dng nn kinh t k hoch ha tp trung bao cp, cng nh cc nc ang
pht trin khc trc y. Mt trong nhng l do chnh gii thch ti sao ngn
hn trung ng khng th trng quyt nh li sut m phi quy nh cht ch
li sut nh vy l v trnh pht trin th trng tin t cn thp, nng lc cnh
tranh cc ngn hng trung gian cn yu km.
- Ngn hng trung ng p dng chnh sch t do ha li sut t hnh
thnh theo theo c ch th trng. V can thip vo li sut th rng,
ngn hng trung ng c th gin tip can thip thng qua cc chnh sch:
+ Cng b li sut c bn hng dn li sut th trng.

+ S dng cng c li sut ti cp vn v kt hp vi li sut th trng

m can thip v iu chnh li sut th trng.
Ti cp vn l mt phng php m qua ngn hng trung ng s cung
ng tin cho nn kinh t thng qua vic cp tn dng cho cc ngn hng trung gian
trn c s nhn ti chit khu, ti cm c cc chng t c gi ca cc ngn hng
trung gian. Nu chnh sch ca ngn hng trung ng l mun bnh trng khi
tin t , ngn hng trung ng s khuyn khch cc ngn hng trung gian trong vic
i vay ti chit khu cng c d di. Trong trng hp ny, ngn hng trung
gian i vay s t tn km hn nn cng c khuynh hng gim bt li sut cho vay.
Ngc li, khi ngn hng trung ng mun gim bt c hi lm tng khi tin t,
s thc hin ngn li sut ti chit khu, thay i iu kin ti chit khu theo
hng kh khn hn. iu ny s hn ch nhu cu i vay ca cc ngn hng trung
gian, v gin tip gy p lc buc cc ngn hng trung gian nng li sut cho vay.
Ngoi vic gin tip lm thay i li sut, chnh sch ti chit khu ca ngn hng
trung ng cn c vai tr quan trng khi n gip cc ngn hng trung gian khai
thng ng lc thanh ton,nh c th cu vn c nhng cn sp ti chnh
ngn hng. C th , khi cc ngn hng b e da pht sn, ngn hng trung ng
s cp d tr cho chng thng qua ti chit khu, ti cm c cc chng t c gi, t
khi phc c kh nng thanh ton ca nhng ngn hng ny. Vi tr ny
ngy cng tr nn quan trng hn, bi v chng ta ang tri qua nhng kh khn
ngy cng nhiu ca h thng ngn hng hin nay.
Tuy nhin chnh sch ti chit khu cng c nhng hn ch nht nh:
- Th nht, c th to cho cc ngn hng trung gian tnh li m chng ta
phn tch trong phn 2.2 ca chng ny.
- Th hai, ngn hng trung ng c th thay i li sut ti chit khu, nhng
khng th bt buc cc ngn hng trung gian phi i vay. Ngha l ngn
hng trung ng b l thuc vo nhu cu ca cc ngn hng trung gian khi s
dng cng c ny.
T , cc nh kinh t c xut nhng bin php ci cch cng c ti cp
vn. xut c s ng tnh rng ri nht l xut gn li sut ti chit khu
s b loi tr, iu ny s xa b c mt nguyn nhn chnh gy ra cc bin ng
trong khi lng cc khon xin ti chit khu vi mt li sut th trng, v nhn
thy c nhiu im li:
3

- Th nht, hu ht nhng bin ng trong khong cch gia li sut th

trng vi li sut ti chit khu s b loi tr, iu ny s xa b c mt
nguyn nhn chnh gy ra cc bin ng trong khi lng cc khon xin ti
chit khu.
- Th hai, ngn hng trung ng vn c th tip tc s dng cng c ti cp
vn thc hin vai tr ngi cho vay cui cng, m khng s b cc ngn
hng li dng. Bi v lc ny cc ngn hng trung gian s khng cn i vay
t ca s chit khu sinh loij c na, bt buc n phi cn nhc k
trc khi dn thn vo mt cuc mo him trong kinh doanh.
Thc hin chnh sch t do ha li sut i hi nn kinh t cn phi c
nhng iu kin c bn nht nh:
-

Mi trng kinh t v m n nh
Hnh lanhg php l n nh, hon chnh v ng b
H thng ngn hng hot ng hu hiu, c sc cnh tranh cao
Th trng ti chnh vn hnh c hiu qu
Cc ngun lc trong nc c phn phi v s dng hp l
Trong xu th nhi nhp, vic thc hin chnh sch t do ha li sut l cn
thit, song cn tin hnh mt cch thn trng, cn nhc k cng, trnh nng vi
c th loi b c nhng tc ng tiu cc ca n i vi nn kinh t x hi.
C th ni, li sut va l i tng qun l, va l mt cng c quan trng
ca chnh sch tin t. Li sut nu c s dng ng n v ph hp vi nhng
iu kin, tnh hnh kinh t trong tng thi k nht nh, s c tc dng trc tip
n kim sot lm pht, kch thch tit kim v u t pht trin, cng nh nh
hng n nhng thay i ca t gi hi oi trong mi quan h vi cn cn thanh
ton quc t. ngc lai, nu s dng n cng nhc, khng ph hp vi iu kin
thc t ca nn kinh t, li sut li tr thnh vt cn km hm, tri buc nn kinh
t.
* Th trng m
Cng c th trng m phn nh vic ngn hng trung ng mua hoc bn
chng t c gi trn th trng ti chnh cng cng, nhm t n mc tiu iu
chnh lng tin trong lu thng. Cc chng t c gi m cc ngn hng trung
ng thng s dng tin hnh nghip v th trng m l cc chng khon

kho bc, bi v th trng ca nhng chng khon ny rt lng v c dng lng

kinh doanh ln.
Khi ngn hng trung ng em chng khon ra th trng m bn n s thu
c tin mt v sc v. iu ny c ngha l khi lng tin mt cung ng cho
lu thng gim, d tr ca cc ngn hng trung gian gim, lm gim kh nng
cung ng tn dng c cc ngn hng trung gian v nh th, cung ng tin trong nn
kinh t b tht cht hn. Bn cnh , vic ngn hng trung ng bn chng khon
ra th trng m s lm tng cung chng khon, trong iu kin cc nhn t khc
khng i, gi chng khon ny s h v o vy, li sut ca chng khon tng ln.
Li sut chng khon tng buc cc ngn hng trung gian phi tng li sut ngn
hng ln theo trnh tnh trng cng chng rt tin ra khi ngn hng em u t
vo chng khon, ngha l gin tip tht cht thm khi tin t.
Ngc li, khi ngn hng trung ng em tin mt hoc sc mua chng
khon trn th trng m, th lng tin mt trong lu thng tng ln, d tr ca
cc ngn hng thng mi tng ln. Mt khc, vic ngn hng trung ng mua
chng khon s lm tng cu v chng khon, trong iu kin cc nhn t khc
khng i, gi chng khon s tng dn n li sut chng khon gim v n lt
li sut ngn hng gim, kch thch doanh nghip i vay, ngha l mt cch bnh
trng khi tin t.
Vi cch vn hnh nh trn, nghip v th trng m c mt s uwu im
hn so vi cc cng c khc ca chnh sch tin t. c th:
- ngn hng trung ng c th ch ng tin hnh m khng phi ph thuc
vo nhu cu ca cc ngn hng trung gian.
- Nghip v ny tng i linh hot v chnh xc, c th c s dng bt
k mc no. Nu mong mun ca ngn hng tng ng l thay i s tr
ca cc ngn hng bin ln, n s mua hoc bn nhiu chng khon.
V ngc li, mun thay i d tr ca cc ngn hng trung gian bin
nh, ngn hng trung ng s thc hin vic mua v bn mt t chng khon
thi.
- Nghip v th trng m d dng c o ngc li khi c mt sai lm xy
ra trong lc tin hnh. Gi s ngn hng trung ng thy rng cung ng tin
t tng qu nhanh do n mua trn th trng m qu nhiu, th n c th sa

cha ngay lp tc bng cch tin hnh nghip v bn trn th trng m v

ngc li.
- Nghip v th trng m c th c hon thnh nhanh chng, khng gy
nn nhng chm tr v mt hnh chnh.
- Tuy nhin, pht huy ht hiu qu ca cng c ny, i hi hu ht tin
trong lu thng phi nm ti khon ca ngn hng, ngha l phi c s
pht trin cao ca c ch thanh ton khng dng tin mt. Mt khc, phi c
mt th trng ti chnh pht trin. V vy cng c ny c s dng thng
xuyn nht, hiu qu nht i vi ngn hng trung ng ca cc nc cng
nghip pht trin ni c cng ngh ngn hng tin tin v th trng ti
chnh hon chnh. Cn i vi cc nc ang pht trin, trong c Vit
Nam, vic s dng cng c ny cha mang li hiu qu cao.
* Hn mc tn dng:
Bng cng c hn mc tn dng, ngn hng trung ng quy nh cho cc
ngn hng trung gian mt hn mc tng tn dng ti a. Nh vy, bin php ny
cho php ngn hng trung ng n nh trc khi lng tn dng phi cung cp
cho nn kinh t trong mt thi gian ht nh. y l mt bin php mnh, c hiu
lc ng k.Tuy nhin, trong nn kinh t th rng, cung cu tn dng lun bin
ng khng ngng. Do , cng c ny t c p dng.
*Cng c ti cp vn:
l hnh thc cp tn dng ca Ngn hng Trung ng i vi cc Ngn hng
thng mi. Khi cp 1 khon tn dng cho Ngn hng thng mi, Ngn hng
Trung ng tng lng tin cung ng ng thi to c s cho Ngn hng
thng mi to bt t v khai thng kh nng thanh ton ca h.

xu hng s dng cc cng c iu tit khi lng tin cung ng hin nay
sau cuc khng hong ti chnh ton cu xy ra M v Chu u lm cho Vit
Nam cng khng thot khi vng xoy ca s suy gim kinh t. Tc tng
trng kinh t ca Vit Nam suy gim mnh, t mc 8,48% nm 2007 xung cn
6,52% nm 2008 v ch cn 5,32% nm 2009(1). y l mc suy thoi ti t nht
ca Vit Nam trong hn 10 nm tr li y

Trc tnh hung , NHNN c hng lot cc bin php quyt lit v
ng n ngn nga suy thoi kinh t v dn ly li phc hi cho nn kinh t
Vit Nam. Nhn chung, trong khong thi gian 3 nm 2007-2009, NHNN c
nhng bin php kh linh hot trong iu hnh CSTT t tht cht trong khong
thi gian 2007-2008 v ni lng t u nm 2009-nay.
Giai on tht cht CSTT
Nm 2007-2008 nh du thi im lm pht phi m sau nhiu nm tc
lm pht mc va phi. nm 2008 nc ta c coi l nhp khu lm
pht tc l nguyn nhn gy ra lm pht nm 2008 ch yu l lm pht do chi ph
y. Ngoi vic gi cc yu chi ph u vo trn th trng th gii tng cao k lc
(du th vt ngng hn 147 USD/ thng, gi phi thp, thp 830 USD/tn, go
hn 1.000 USD/tn, phn bn, vi si... u tng cao) cn do yu t ni sinh ca
nn kinh t nc ta. l mc tng trng tn dng cng b y ln mc cao, gi
in sinh hot v sn xut tng, chnh ph tin hnh ci cch tin lng lm thu
nhp dn c tng v chi ph ca doanh nghip tng cao cng lm trm trng
thm p lc lm pht. Trong iu hnh CSTT, vic s dng cng c th trng m
v t gi hi oi i khi c nhng sai lm khng ng c, lm cho mc lm
pht li c xu hng tng. c bit l trong nm 2008, do t gi gia USD/VND
xung thp k lc bi ng USD gim gi do nh hng bi suy thoi kinh t
M v vic FED ct gim li sut c bn ng USD xung mc thp nht trong
nhiu nm qua (c lc xung 0,25%) khin cho vic xut khu hng ho ca Vit
Nam gp nhiu kh khn.
Din bin t gi VND/USD t 2007-2009
khuyn khch xut khu, NHNN quyt nh mua vo hn 7 t USD,
tng ng vi vic bm thm hn 112.000 t VND vo nn kinh t lm cho
lm pht cng thm trm trng. Bin php mua vo 7 t USD c mt tch cc l
gia tng d tr ngoi hi quc gia (cn ang mc rt thp so vi cc nc trong
khu vc), ng thi nng gi tr ng USD nhm khuyn khch nn kinh t xut
khu qua to iu kin pht trin sn xut trong nc, iu chnh gim bi chi
cn cn thng mi. Mc d sau , NHNN thc hin nghip v th trng m
(Open Market) ht"tin tr li nhng ch thu hi c hn 82.000 t. Tuy
nhin, vic lm ny vn lm gia tng p lc ln v lm pht v vi mt khi lng
tin qu ln c NHNN cung vo nn kinh t. Thi k ny, NHNN p dng
hng loi cc bin php quyt lit cng Chnh ph s dng CSTK nhm kim ch
lm pht. NHNN s dng ng b cc cng c ca CSTT nh: li sut c bn
(LSCB) VND c tng ln mc cao nht trong nhiu nm qua (14%/nm), d tr
bt buc (DTBB) l 11%, gim hn mc cho vay u t bt ng sn v chng
7

khon mc khng qu 20% vn iu l hoc khng vt qu 3% tng d n tn

dng, bt buc cc TCTD mua 20.300 t tn phiu bt buc c k hn 12 thng vi
li sut ch c 7,58%/nm v khng c s dng ti chit khu ti NHNN,
thc hin cc phin giao dch th trng m (OM-Open market) ht tin v.

ng thi Chnh ph cng thc hin CSTK tht lng buc bng nhm hn
ch lng tin trong lu thng nh tm hon, gin tin cc d n u t xy
dng c bn km hiu qu (tit kim hn 40.000 t VND). Dn vn cho cc d n
u t mang li hiu qu tc thi cho nn kinh t nh cc d n nh my lc du,
nh my in, xi mng... Chnh ph cn giao cc n v hnh chnh s nghip v
doanh nghip nh nc phi tit kim chi thng xuyn 10%, tng cng chng
tht thu thu v nui dng ngun thu, c cu li cc khon n v r sot li cc
khon vay ca cc doanh nghip nh nc, t chc nh gi hiu qu hot ng
u t ca cc tp on, tng cng ty thuc s ha nh nc....
Giai on ni lng CSTT t cui nm 2008 ti nay
CSTT bao gi cng c tr thi gian nht nh. Vic tht cht tin t mnh
tay ca Chnh ph c tc dng lm gim lm pht nhanh nhng cng lm cho
tc tng trng kinh t chm li v lung tin dnh cho nhu cu u t, tiu
dng gim, li sut vay vn qu cao lm cho cc doanh nghip khng th tip cn
vi ngun vn ca ngn hng, hng lot doanh nghip va v nh ri vo tnh
trng kh khn, thm ch ph sn. Cng vi vic nn kinh t th gii ri vo khng
hong ti chnh bt ngun t M do cho vay di chun trong lnh vc bt ng
sn gy ra. M, Nht, EU v nhiu quc gia khc ri vo suy thoi khin cho nhu
cu nhp khu hng ho gim, chu chuyn vn u t FDI, FII gim gy kh khn
cho vic xut khu v ngun vn u t vo Vit Nam cng lm cho kinh t
nc ta ri vo suy thoi trm trng hn. V vy, cui nm 2008 khi lm pht c
xu hng hm phanh th cng l lc NHNN quay li thc hin mc tiu tng
trng kinh t. Vic thc hin tht cht tin t i hi kt hp cht ch gia
CSTT v CSTK mi em li hiu qu tt nht th vic ni lng tin t cng i
hi vic lm tng t. iu th hin vic Chnh ph tin hnh thc hin 5
nhm gii php cp bch nhm ngn chn suy gim kinh t, duy tr tng trng
v m bo an sinh x hi. Trong kch cu nn kinh t l mt trong nhng gii
php trng tm. Chnh ph dng 9 t USD cho gi kch cu kinh t (ng th 3
th gii v t trng gi kch cu/tng GDP, ch sau Trung Quc v Malaixia) trong
dnh ring 1 t la (tng ng hn 17 ngn t ng) t d tr ngoi hi
quc gia h tr gim 4% li sut vay vn lu ng ngn hn cho doanh nghip,
cc t chc v c nhn sn xut, kinh doanh nhm gim gi thnh hng ho v
8

to vic lm. y l cch lm kh c o v sng to, rt Vit Nam nhng

mang li hiu qu kh cao. Sau , vo ngy 04/04/2009, Chnh ph tip tc h tr
4% li sut v ko di thi hn h tr n ht nm 2011 cho cc doanh nghip, t
chc, c nhn vay vn trung di hn u t mi cho sn xut kinh doanh. Bng
vic h tr li sut, Chnh ph khuyn khch tng nhanh chng nhu cu u t
ca cc doanh nghip vn ang rt thiu vn sn xut ng thi m u ra cho cc
NHTM vn ang trong tnh trng d tha vn. Tnh n 12/11/2009, theo NHNN,
tng d n trong chng trnh h tr li sut ln ti trn 414.460,21 t ng
trong DNNN vay 62.605,20 t ng, DN ngoi quc doanh 285.290,27 t ng,
h sn xut 66.565,02 t ng. Chnh ph cng quyt nh gim thu cho cc
doanh nghip va v nh 30% s TNDN ca qu IV/2008 v c nm 2009. i vi
70% s thu cn li ca nm 2009, cc doanh nghip c gin thi hn np trong
9 thng. Cc n v sn xut hng xut khu nng, lm, thu sn, dt may, da giy,
linh kin in t c p dng thi hn gin thu tng t. thc y xut khu,
Chnh ph cng quyt nh gim 50% thu sut thu GTGT t 01/02/2009 n
31/12/2009 i vi mt s hng ha, dch v; tm hon 90% thu gi tr gia tng
i vi hng ha thc xut v hon tip 10% khi c chng t thanh ton.
CSTT ni lngca NHNN kt hp CSTK ca Chnh ph.
T thng 10/2008, NHNN chuyn hng iu hnh chnh sch tin t t
tht cht sang ni lng mt cch thn trng bng cc bin php:
- iu chnh gim cc mc li sut ch o (li sut c bn gim t 13%/nm
xung 7%/nm, li sut ti cp vn gim t 14%/nm xung 7%/nm, li sut ti
chit khu gim t 12%/nm xung 5%/nm).
- Gim t l d tr bt buc i vi tin gi bng VND t 11% xung 3%; iu
hnh linh hot nghip v th trng m v hon i ngoi t h tr thanh khon
cho NHTM; iu chnh gim li sut tin gi d tr bt buc t 10%/nm xung
1,2%/nm.
- iu hnh linh hot t gi USD/VND (iu chnh tng t gi giao dch
USD/VND bnh qun th trng lin ngn hng, tng bin t gi gia VND vi
USD t +3% ln +5% i vi giao dch mua bn ca cc NHTM); can thip mua
bn ngoi t v thc hin cc bin php chng u c ngoi t.
- Cho php cc TCTD c xin chit khu, ti chit khu v thanh ton trc
hn 20.300 t tn phiu bt buc mua trc hn. Thc hin cc phin giao dch
th trng m mua vo cc GTCG nhm cung thm vn cho nn kinh t thng qua
cc TCTD. NHNN tin hnh nghip v bn ngoi t lm gim t gi h tr nhu
cu nhp khu thit yu m bo n nh sn xut v i sng, iu ho cung cu
ngoi t trn th trng ngoi t lin ngn hng...
9

2. C quan im cho rng: Khng ch c NHTW c chc nng pht hnh

tin vo lu thng quan im trn ng hay sai? V sao?
Tr li: sai (gi nh vy thi,t chm gi tip nhh h)
Ngn hng nh nc vit nam(hay cn gi l NH d tr hay c quan hu
trch tin t) l c quan qun l h thng tin t quc gia,thi hnh chnh sch
tin t,pht hnh tin,n nh gi tr ng tin,n nh cung tin,kim sot
li sut,l cu cnh ca cc NHTM ang c nguy c v
Nu t chc tn dng no cng pht hnh c tin th nn kinh t khng th
n nh,gy ra lon t gi v cn nhiu vn khch na ny sinh
3. Trnh by ni dung cc khi tin trong nn kinh t? Trong tng lai c
cu cc khi tin s thay i nh th no?
Tr li:
* ni dung cc khi tin trong nn kinh t
Khi lng tin trong lu thng l tt c cc phng tin c chp nhn
lm trung gian trao i vi mi hng ha, dch v v cc khon thanh ton khc ti
mt th trng trong mt khong thi gian nht nh.
dn ra mt m hnh ca qu trnh cung ng tin t, ngi ta phn bit cc
khi tin trong lu thng. S phn chia ny tu theo mi nc, nhng cch phn
chia ph bin l:
- Khi tin t M1 (Khi tin t giao dch): y l khi tin t theo ngha
hp nht v lng tin cung ng, n ch bao gm nhng phng tin c chp
nhn ngay trong trao i hng ho, m khng phi qua mt bc chuyn i no.
Vi khi tin t ny, tng lng tin cung ng bao gm:
+ Tin ang lu hnh (gm ton b tin mt do ngn hng trung ng pht
hnh ang lu hnh ngoi h thng ngn hng).
+ Tin gi khng k hn ngn hng thng mi (tin gi m ch s hu
ca n c th pht sc thanh ton tin mua hng ho hay dch v).
- Khi tin t M2 (Khi tin giao dch m rng): Khi tin t ny, vi mt
cch nhn rng hn v lng tin cung ng. Theo khi tin t ny, tng lng tin
cung ng bao gm:
+ Lng tin theo M1.

10

+ Tin gi tit kim, tin gi c k hn ti cc ngn hng thng mi.

- Khi tin t M3: Theo khi tin t ny, tng lng tin cung ng bao gm:
+ Lng tin theo M2.
+ Cc khon tin gi ti cc nh ch ti chnh khc.
- Khi tin t L : Theo khi tin t ny, tng lng tin cung ng bao gm:
+ Lng tin theo M3.
+ Cc loi giy t c gi trong thanh ton c tnh lng cao (d chuyn thnh
tin mt): thng phiu, tn phiu, tri phiu, c phiu,....
Trong cc khi tin k trn, khi tin t M1 l khi c tnh lng cao nht,
sau thp dn v cui cng l khi L (Khi cch nhn v lng tin cung ng cng
rng th tnh lng ca n cng thp)
Khi lng tin trong lu thng ln hay nh ph thuc vo nhiu yu t,
trong quan trng nht l:
- S lng cc phng tin c pht hnh t ngn hng
- Cc phng tin c pht hnh t cc t chc ti chnh khng phi ngn
hng
- Cc phng tin c pht hnh t doanh nghip
- Cc phng tin c pht hnh t chnh ph
Nu ti sn tch ly ca dn c v doanhn ghip a vo u t ln, th s
lng cc phng tin lu thng s tng ln. Nu ti sn ny b lu gi th khng
nhng cc phng tin lu thng b gim thp, m cn lm cho nn kinh t b tr
tr.
* Trong tng lai c cu cc khi tin s thay i nh th no?

11

4. Nguyn nhn ca lm pht l g? Gii php kim sot lm pht? Vn

dng vo thc t Vit Nam hin nay?
Tr li:
- lm pht l hin tng pht hnh tin vo lu thng qu ln, vt qu
s lng tin cn thit trong lu thng, lm cho sc mua ca ng tin
gim st khng ph hp vi gi tr danh ngha m n i din.
- Nguyn nhn ch yu dn n hin tng lm pht trong nn kinh t:
Khi xem xt nguyn nhn dn n lm pht, ngi ta thng chia thnh cc
nhm nguyn nhn nh sau:
- Nhm nguyn nhn lin quan n cc chnh sch ca Nh nc: Lm pht do
nguyn nhn ny thng xy ra khi c nhng thay i v chnh sch ti chnh-tin
t ca Chnh ph nh chnh sch thu chi NSNN, chnh sch tin t, chnh sch gi
c, chnh sch t gi,lm cho khi lng tin t trong nn kinh t bin ng hay
lm cho gi ngoi t tng ln. Nhn chung, Chnh ph ch ra nhng quyt nh thay
i cc chnh sch trn nhm mc ch iu tit v m theo hng c li cho nn
kinh t, nhng i khi do khng lng trc c nhng bin ng thc t nn
gy ra tnh trng lm pht. Chng hn, trong mt s trng hp do s thay i
chnh sch thu chi NSNN ca Chnh ph dn n tnh trng bi chi ngn sch v
buc phi pht hnh tin b p. Do pht hnh vt qu lng tin cn thit nn
lm pht xy ra; hoc nhng thay i trong chnh sch tin t tn dng: ngn
hng trung ng ra quyt nh gim t l d tr bt buc lm gia tng khi
lng tin cung ng cho nn kinh t, nu lng tin gia tng ny qu ln, vt qu
nhu cu ca nn kinh t s dn n lm pht xy ra.
- Nhm nguyn nhn lin quan n cc ch th kinh doanh: Trong thc t, do
qun l iu hnh kinh doanh yu km, cc c s kinh doanh c th lm tng gi
c cc yu t u vo. Khi gi c ca cc yu t u vo ca qu trnh sn xut
tng ln, c bit l gi cc nguyn nhin vt liu c bn ca nn sn xut (xng,
du, st, thp, xi-mng,...) gia tng s i gi thnh sn phm v lm cho gi bn
sn phm tng ln. Khi gi bn ca cc cc sn phm thit yu tng ln, s gy ra
hiu ng tng gi dy chuyn trn din rng. Lc ny, nn kinh t ri vo tnh
trng lm pht.Trong trng hp ny, khi gi c ca hng ha tng ln trn din
rng s c tc ng ngc tr li i vi gi c cc yu t u vo. Qu trnh ny

12

c tip din s gy ra vng xoy lm pht. Lm pht mc cao u n cha cc

nguyn nhn ny.
- Nhm nguyn nhn lin quan n iu kin t nhin: Khi xy ra nhng ri ro
nh dch bnh, hn hn, l lt, ng t, ni la,... trn din rng thng li hu
qu nghim trng i vi nn kinh t x hi v khc phc i hi Nh nc cn
chi mt lng tin khng nh vo lu thng. Bn cnh , tnh trng khan him
hng ha cc b v nht thi cng l mt hin tng tt yu ca hu thin tai, dch
bnh. Lc ny, nu Chnh ph khng c nhng k sch khc phc nhng ri ro ny
mt cch ph hp th chnh nhng hin tng ny y khu vc v nn kinh
t ri vo lm pht. Tuy nhin, lm pht bt ngun t nguyn nhn ny hu nh ch
xy ra nhng nn kinh t yu km.
Ngoi nhng nhm nguyn nhn trn, lm pht cn c th xy ra bi mt s
nguyn nhn khc nh l: xy ra chin tranh, bt n chnh tr, xy ra khng hong
ti chnh tin t,
Thng thng, mt nn kinh t xy ra lm pht khng th ch bt ngun bi
mt hoc mt nhm nguyn nhn, m s l kt qu ca tng hp tc ng ca
nhiu nguyn nhn nu trn.
Cc bin php kim sot lm pht.
V di hn, vic kim ch lm pht, gi gi tr tin t n nh s to iu
kin tng sn lng thc t v gim tht nghip. V th duy tr s n nh tin t l
mc tiu di hn ca bt k nn kinh t no. Nhng trong tng thi k vic la
chn cac gii php kim ch lm pht cng nh mc tc ng ca n phi ph
hp vi yu cu tng trng v cc p lc x hi m nn kinh t phi gnh chu.
Chnh ph cc nc c th chn chin lc gim lm pht t t, t gy bin ng
cho nn kinh t hoc chin lc gim t l lm pht nhanh chng to nn s gim
mnh v sn lng trong qu trnh iu chnh.
a. Gii php cp bch:
y c coi l nhng gii php tnh th, c p dng vi mc ch gim
tc thi "cn st" lm pht c c s p dng cc gii php chin lc lu di.
- Bin php v tin t- tn dng: Mc ch l gim bt lng tin mt trong
lu thng, v kim sot c qu trnh lu thng tin t.

13

+ Qun l cht ch vic cung ng tin, thc hin chnh sch ng bng tin
t.
+ Qun l v hn ch tht mnh kh nng "to tin" ca NHTM bng cch
tng t l d tr bt buc, xit cht tn dng,
+ Nng cao li sut tn dng: bin php ny tht s c hiu qu th mc
li sut phi "hp dn" v bin ng theo t l lm pht, m bo li sut thc
phi ln hn 0.
+ Cc NHTM phi a dng ho cc hnh thc huy ng vn nhn ri trong
cng chng: pht hnh cc loi tri phiu, tn phiu ngn hng,
- Bin php v ti chnh ngn sch: Mc ch l lm gim bt tnh trng mt
cn i trong thu chi NS tin ti cn bng ngn sch.
+ Tit kim chi NS bng cch ct gim cc khon chi khng tc ng mt
cch trc tip n s pht trin c hiu qu ca nn kinh t: chi cho b my qun l
hnh chnh, chi phc li x hi,
+ Tng cng v nng cao hiu qu thu ca NSNN bng cch: ci cch
chnh sch thu theo hng m rng v nui dng ngun thu (chng tht thu
thu, thu ng, thu , cng bng khng gy nh hng tiu cc n sn xut
v i sng).
+ Thc hin chnh sch thu b p thiu ht ngn sch: Vay (trong v ngoi
nc, vin tr,..)
- Cc bin php khc:
+ Nh nc phi thc hin chnh sch kim sot gi c v c bin php iu
tit gi c th trng i vi mt s mt hng thit yu ca sn xut v i sng,
nh: tr gi, qui nh mc gi trn, iu tit thng qua qu d tr,..
+ Khuyn khch t do mu dch, ni lng thu quan nhm mc ch tng qu
hng ho tiu dng, gim bt s mt cn i gia tin v hng trong lu thng.
+ Nh nc phi c bin php n nh gi vng v ngoi t nhm to tm
l n nh gi c cc mt hng khc trong th trng, nh: tung qu d tr ngoi hi
ra iu tit th trng, kim sot cht ch ngoi hi,...
b. Gii php n nh tin t chin lc:

14

y l bin php c tc ng lu di n s pht trin ca nn kinh t quc

dn.
- Xy dng k hoch tng th pht trin sn xut v lu thng hng ho ca
nn kinh t quc dn, v xut pht t nguyn l "lu thng hng ho l tin ca
lu thng tin t" , nn nu qu hng ho c to ra vi s lng ln, phong ph
v chng loi, gi c n nh, s l tin vng chc n nh lu thng tin
t.
- iu chnh c cu kinh t pht trin ngnh hng ho "mi nhn" cho xut
khu. Mc ch: va p ng cc nhu cu c bn i sng v vic lm ca nhn
dn lao ng, va to ngun thu ngoi t cho quc gia, va tc ng n cc hot
ng ca cc ngnh kinh t khc, do l c s n nh lu thng tin t trong
nc.
- Nng cao hiu lc ca b my qun l Nh nc, v vai tr ca Nh nc
i vi qun l kinh t v m l rt to ln. Nh nc l ngi duy nht m bo
tnh cng bng v n nh trong kinh t, ng thi Nh nc c th tc ng
thc y hiu qu v tng trng kinh t.
thc hin c mc tiu ny cn phi tinh gin bin ch, kin ton b
my hnh chnh,.. t nng cao hiu qu s dng cc khon chi NSNN, n nh
ngn sch vng chc v n nh tin t.
Vn dng vo thc t vit nam
1. Din bin lm pht Vit Nam thi gian qua
Trong qu kh Vit Nam c thi gian phi chu lm pht phi m, vi mc st gi
ca tin ng ln nh hn 700% vo nm 1987. K t nm 1993, lm pht
c khng ch kh tt v thng di 2 con s.
Giai on t nm 1999 n 2001 l thi k lm pht thp nht ca Vit Nam.
Trong khong thi gian ny, CPI ln lt ch mc 0.1%, -0.6% v 0.8%. Thi k
ny gn lin vi giai on hu khng hong ti chnh ng nm 1997 1998.
Lm pht Vit Nam bt u tng cao t nm 2004, cng vi giai on bng n
ca kinh t th gii v vic tng gi ca nhiu loi hng ha. Nm 2007, ch s CPI
tng n 12.6% v c bit tng cao vo nhng thng cui nm.
Nm 2008 l mt nm ng nh i vi kinh t v m cng nh tnh hnh lm pht
15

 Vit Nam. CPI lin tc tng cao t u nm, v mc cao nht ca CPI tnh
theo nm ca nm 2008 ln n 30%. Kt thc nm 2008, ch s CPI tng
19.89%, tnh theo trung bnh nm tng 22.97%.
Nm 2009, suy thoi ca kinh t th gii khin sc cu suy gim, gi nhiu hng
ha cng xung mc kh thp, lm pht trong nc c khng ch. CPI nm
2009 tng 6.52%, thp hn ng k so vi nhng nm gn y. Tuy vy, mc tng
ny nu so vi cc quc gia trong khu vc v trn th gii li cao hn kh nhiu.
Nm 2010, chnh ph t mc tiu kim sot CPI cui k khong 7%. Mc tiu
ny c th khng c hon thnh khi 2 thng u nm CPI tng 3.35%. Ngoi
ra, nn kinh t hin nay vn cn tim n nhiu yu t c th dn n lm pht cao
trong nhng thng sp ti.
2. Nguyn nhn thc s gy ra lm pht cao Vit Nam
C th tm tt cc yu t tc ng n lm pht xut pht t 3 nguyn nhn chnh:
cung tin tng qu mc, gi hng ha th gii tng cao t ngt, v sc cu v
hng ha trong nc tng trong khi sn xut cha p ng kp.
Thi gian qua, nhiu kin ng thun cho rng cung tin c xem l nguyn
nhn chnh gy ra lm pht Vit Nam. T nm 2000 n nm 2009, tn dng
trong nn kinh t tng hn 10 ln, cung tin M2 tng hn 7 ln, trong khi
GDP thc t ch tng hn 1 ln. iu ny tt yu dn n ng tin b mt gi.
Thc t chng ta d nhn thy l lm pht Vit Nam cao hn rt nhiu so vi cc
quc gia khc trong cng thi k, mc d cng chu chung c sc tng gi ca
hng ha th gii.
Ti sao Vit Nam cn mt mc tng trng cung tin cao nh vy? Nguyn nhn
l do t l u t/GDP trong nn kinh t Vit Nam kh cao, nhng li khng to ra
c mt tc tng trng kinh t tng ng.
Hng nm, u t trong nn kinh t u quanh mc 40% GDP. T l u t ln ny
i hi mt mc tng trng tn dng v cung tin cao phc v nhu cu u t.
Trong khi , tng trng GDP ch quanh mc 7%, thm ch nm 2008 v 2009 ch
ln lt t mc 6.19% v 5.32%. iu ny cho thy cht lng tng trng, u
t v pht trin Vit Nam vn cn c tip tc ci thin. y l nguyn nhn
su xa khin cho lm pht lun trong tnh trng chc ch, nh hng n s n
nh kinh t v m.
Ngoi nguyn nhn tin t k trn, chng ta xem xt nhng nguyn nhn cn li
xut pht t pha cu v pha cung hng ha (lm pht chi ph y (cost push) v
16

cu ko (demand pull)). y l nhng nguyn nhn trc tip v d thy nht.

Trong nm 2007, s bng n ca nhu cu tiu dng trong nc gp phn lm
lm pht tng tc. Cng trong khong thi gian , gi c ca hng lot nguyn
nhin liu nh xng du, st thp, v lng thc u tng mnh, kch hot cho mt
t tng gi mnh m ca hu ht cc hng ha v dch v trong nc. Lm pht
cao nht tnh theo nm ln ti 28% vo thng 8/2008. Cui nm 2008, vi s
lao dc ca hu ht cc hng ha trn th gii, lm pht trong nc cng c
chn ng. Lm pht gim xung mc thp nht ch cn 1.97% (YoY) vo thng
8/2009.
Lm pht cc thng u nm 2011 c cc nguyn nhn ch yu nh sau.
Th nht doanh nghip kinh doanh xng du tng gi 2 ln (ngy 24/2 v ngy
29/3), mi lt xng tng khong 30%, du tng khong 38% tc ng trc tip
tng ch s gi nhm giao thng vn ti v gin tip nhiu vng n hot ng sn
xut ca cc lnh vc khc.
Nguyn nhn th hai l gi in cho sn xut v sinh hot cng c iu chnh
tng khong 15,3% p dng t 1/3.
Th ba l nh hng ca t gi gia VND v USD, ng Vit Nam mt gi mnh
trong 3 thng u nm lm tng gi nguyn, nhin vt liu nhp khu (trong
iu kin nc ta cn ph thuc qu nhiu vo nhp khu nguyn nhin vt liu t
nc ngoi sn xut hng xut khu v tiu dng trong nc). y l nguyn
nhn chng ta b tng gi kp t gi th gii v thay i t gi.
Th t l nh hng t nhng thng cui nm 2010 chi u t t ngn sch v ca
cc doanh nghip tng kh nhanh lm cho lng tin trong lu thng ln.
Th nm l yu t tm l (c ngi tiu dng v ngi bn l) t vic nh nc
iu chnh tng tin lng ti thiu cho khu vc doanh nghip nh nc v khu
vc hnh chnh s nghip t 1/1 v 1/5/2011.
3.gii php kim sot lm pht
- iu chnh mc tiu kinh t x hi nc ta trong ngn hn v di hn.
+ Gii php ngn hn: thc hin chnh sch tin t tht cht, tng d tr bt buc,
gim s nhn tin t, tng li sut chit khu- ti chit khu, ti cp vn, gim cung
tin , kim sot d n tn dng, gim gi USD theo tn hiu th trng quc t
hn ch mt phn tc ng ca lm pht quc t (nhiu nc lm t thng
9/2007), ct gim v kim sot chi tiu cng mt cach hiu qu, chnh ph phi
17

tht lng buc bng, ct gim chi tiu thng xuyn, gim chi ph i li, kim sot
dng vn quc t, kim sot n ngn hn, tr cp nhng h ngho kh khn, tr
cp h chn nui, m bo an ninh lng thc, kim sot nhp khu bng nhiu
gii php sc vi s phi hp vi h thng NHTM vi c quan thu v B Cng
thng, gim thu nhp khu cc mt hng chin lc v nhng mt hng thc
phm trong nc ang thiu, tng thu tiu th c bit cc mt hng cha cn
thit (kim sot tn dng thng mi quc t, mua hng tr chm), Chnh ph ban
hnh nhng Sc lnh mang tnh cp bch trong giai on kh khn (khng tng gi
in, gi than, gi xng du, dch v giao thng i licho n khi tnh hnh c
kim sot), chng n cng cc nhm u c gm hng lm gi, bun lu (ti ph
hoi kinh t). Trong iu hnh kinh t v m, Chnh ph cn lu n b ba khng
th c (Trinity Impossible): t gi n nh, t do di chuyn vn, chnh sch tin t
c lp.
+ Gii php di hn, l vic lm thng xuyn (nh tp th dc mi ngy): kim
sot chi tiu cng mt cch hiu qu, ci cch th tc hnh chnh, chng tham
nhng thng xuyn v tch cc, chnh sch tin t theo hng h tr vn cho tng
trng trn c s kim sot tn dng lnh mnh, iu hnh t gi linh hot theo
hng m rng bin v theo tn hiu th trng, tin ti hn ch ti a tnh trng
la ha ti VN, s dng c hiu qu cc cng c chnh sch tin t theo tn hiu
th trng trong nc v quc t (d tr bt buc, cng c ti chit khu, nghip v
th trng m..), kim sot nhp siu, u t cho cc lnh vc sn xut c cht
lng hng thay th hng nhp khu: nh my lc du, xi mng, phi thp, phn
bn, cht do, thc n gia sc, vi, giy,.. (u t di hn v c chnh sch h tr
c bit y nhanh tin ), h tr xut khu thng qua nhiu gii php ng b
ch khng phi duy nht nh chnh sch t gi (cht lng sn phm, mu m,
chng loi hng, h gi thnh xut khu, ti tr tn dng, h tr xc tin thng
mi, chin lc marketing quc t, cht lng ch bin, uy tn n v xut khu..),
ci tin k thut tng nng sut lao ng, nng cao nng lc cnh tranh ca cc
doanh nghip trong nc, m bo an ninh lng thc, khuyn khch v h tr tch
cc cho vic pht trin nng nghip- nng thn, phng tr dch ha v thin tai,
tng cng cng tc d bo c chnh sch kp thi, tng d tr ngoi hi quc
gia

nh hng ca lm pht n nn kinh t x hi? Lin h thc t Vit Nam

hin nay?
Tr li:
18

Nhn chung, lm pht c nh hng nht nh n s pht trin kinh t x

hi tu theo mc ca n.
- Nu lm pht mc va phi th n s c tc dng kch thch nn kinh
t x hi pht trin. Thm ch nhiu nc cn coi y l nh l mt chnh
sch ca Nh nc thc y tng trng kinh t.
LP va phi to nn mt s chnh lch gi c hng ho,dch v gia cc
vng lm cho thng mi nng ng hn.Do chnh lch gi gia cc vng
thc y cc doanh nghip m rng th trng tm kim th trng mang
li nhiu li nhun hn.Chnh vic m rng th trng ca cc DN gy ra
cnh tranh gia cc doanh nghip(cng sx mt loi mt hng v nhng
doanh nghip sx kinh doanh nhng mt hng khc nhau).Cnh tranh khin
cc dn mun tn ti v pht trin th phi a ra th trng nhiu sp c cht
lng cao hn,gi c hp dn hn.Do vy thng mi nng ng hn.
LP va phi lm cho ni t mt gi nh so vi ngoi t.y l li th cc
dn y mnh xk tng thu ngoi hi.khuyn khch sx trong nc ptrien.Mun
y mnh xk th phi to c thng hiu ca sp trn th trng th gii,to
c uy tn thng hiu.
LP va phi thng tng ng vi mt t l tht nghip nht nh. l
yu t buc ngi lao ng mun c vic lm th pahri nng cao trnh
chuyn mn,cnh tranh ch lm vic.Nh vy ngi s dng ld c c hi
tuyn chn c lao ng c cht lng cao hn.
- Tuy nhin, nu lm pht mc qu cao (lm pht phi m v siu lm pht)
th li c nh hng xu n cc lnh vc ca nn kinh t:
+ Trong lnh vc sn xut, lm pht lm cho gi c vt t, nguyn liu, hng
ho tng t dn n li nhun ngy cng gim st v khng chnh xc, qui m
sn xut ngy cng b thu hp, gia tng tnh trng pht trin khng u, mt cn i
gia cc ngnh sn xut.
+ Trong lnh vc lu thng hng ho, lm pht lm ri lon qu trnh lu
thng hng ho, kch thch tm l u c tch tr hng ho, to nn nhu cu gi to,
lm cho s mt cn i gia cung v cu ngy cng gia tng.
+ Trong lnh vc tin t tn dng, lm pht ph v cc chc nng ca tin t,
lm cho sc mua ca ng tin gim st mt cch nhanh chng, hot ng ca h
19

thng tn dng ngn hng ri vo tnh trng khng hong nh hng ln n vai
tr iu ho lu thng tin t ca ngn hng.
+ Trong lnh vc ti chnh Nh nc, lm pht lm cho ngun thu NSNN
ngy cng b thu hp dn n tnh trng bi chi NS ngy cng tng.
+ i vi tiu dng v i sng ca ngi lao ng, lm pht lm cho tiu
dng thc t gim, i sng dn c tr nn kh khn, tnh trng tht nghip ngy
cng gia tng.
Tm li, hu qu ca lm pht l rt nng n v nghim trng, nh hng
n ton b i sng kinh t x hi ca t nc.
Lin h thc t
Lm pht (inflation) c nh hng nht nh nht nh n s pht trin kinh t x hi ty theo mc ca n.
Nu nh lm pht hon ton c th d on trc c th lm pht khng gy nn
gnh nng kinh t ln bi ngi ta c th c nhng gii php thch nghi vi n.
Lm pht khng d on trc c s dn n nhng u t sai lm v phn phi
li thu nhp mt cch ngu nhin lm mt tinh thn v sinh lc ca nn kinh t.

Tc ng phn phi li thu nhp v ca ci

Tc ng chnh ca lm pht v mt phn phi pht sinh t nhng loi khc nhau
trong cc loi ti sn v n nn ca nhn dn. Khi lm pht xy ra, nhng ngi
c ti sn, nhng ngi ang vay n l c li v gi c ca cc loi ti sn ni
chung u tng ln, con gi tr ng tin th gim xung. Ngc li, nhng ngi
lm cng n lng, nhng ngi gi tin, nhng ngi cho vay l b thit hi.
trnh thit hi, mt s nh kinh t a ra cch thc gii quyt n gin l li
sut cn c iu chnh cho ph hp vi t l lm pht. V d, li sut thc la3%,
t l tng gi l 9%, th li sut danh ngha l 12%. Tuy nhin, mt s iu chnh
cho li sut ph hp t l lm pht ch c th thc hin c trong iu lm pht
mc thp.
Tc ng n pht trin kinh t v vic lm
Trong iu kin nn kinh t cha dt n mc ton dng, lm pht va phi thc
y s pht trin kinh t v n c tc dng lm tng khi tin t trong lu thng,
20

cung cp thm vn cho cc n v sn sut kinh doanh, kch thch s tiu dng ca
chnh ph v nhn dn.
Gia lm pht v tht nghip c mi quan h nghch bin: khi lm pht tng ln th
tht nghip gim xung v ngc li khi tht nghip gim xung th lm pht tng
ln. Nh linh t hc A.W. Phillips a ra L thuyt nh i gia lm pht v
vic lm, theo mt nc c th mua mt mc tht nghip thp hn nu sn
sng tr gi bng mt t l lm pht cao hn.
Cc tc ng khc
Trong iu kin lm pht cao v khng d on c, c cu nn kinh t d b mt
cn i v khi cc nh kinh doanh thng hng u t vo nhng khu vc
hng ha c gi c tng ln cao, nhng ngnh sn sut c chu k ngn, thi gian
thu hi vn nhanh, hn ch u t vo nhng ngnh sn sut c chu k di, thi
gian thu hi vn chm v c nguy c gp phi nhiu ri ro. Trong lnh vc lu
thng, khi vt gi tng qu nhanh th tnh trng u c, tch tr hng ha thng l
hin tng ph bin, gy nn mt cn i gi to lm cho lu thng cng thm ri
lon. Trong iu kin cc nhn t khc khng i, lm pht xy ra lam tng t gi
hi oi. S mt gi ca tin trong nc so vi ngoi t to iu kin tng cng
tnh cnh tranh ca hng xut khu, tuy nhin n gy bt li cho hot ng nhp
khu. Lm pht cao v siu lm pht lm cho hot ng ca h thng tn dng ri
vo tnh trng khng hong. Ngun tin trong x hi b st gim nhanh
chng,nhiu ngn hng b ph sn v mt kh nng thanh ton, lam pht pht trin
nhanh, biu gi thng xuyn thay i lm cho lng thng tin c bao hm
trong gi c b ph hy, cc tnh ton kinh t b sai lch nhiu theo thi gian, t
gy kh khn cho cc hot ng u t. Lm pht gy thit hi cho ngn sch nh
nc bng vic bo mn gi tr thc ca nhng khon cng ph.ngoi ra lm pht
cao ko di v khng d on trc c lm cho ngun thu ngn sch nh nc
b gim do sn xut b suy thoi. Tuy nhin, lm pht cng c tc ng lm gia
tng s thu nh nc thu c trong nhng trng hp nht nh. Nu h thng
thu tng dn (thu sut ly tin) th t l lm pht cao hn s y ngi ta nhanh
hn sang nhm phi ng thu cao hn, v nh vy chnh ph c th thu c
nhiu thu hn m khng phi thng qua lut. Trong thi k lm pht gi c hng
ha dch v tng ln mt cch vng chc, bn cnh tin lng danh ngha
cng theo xu hng tng ln, v vy thu nhp thc t ca ngi lao ng ni chung
c th vng hoc tng ln, hoc gim i ch khng phi bao gi cng suy gim.
Nh vy lm pht nh hng n mi mt trong i sng kinh t - x hi v nh
nc phi p dng nhng bin php thch hp kim ch, kim sot lm pht.
6. Thiu pht l g? nh hng ca thiu pht n nn kinh t? Lin h
vi thc t Vit Nam?
21

 Khi nim
Thiu pht c th c hiu l hin tng kinh t tin t xut hin khi
lng cung hng ha dch v ln hn nhu cu ca nn kinh t lm cho gi c
ca cc hng ha, dch v gim xung.
nh hng ca thiu pht n nn kinh t x hi
Mc d l mt hin tng khng ph bin nh lm pht trong nn kinh t,
nhng khi thiu pht xy ra, cng gy ra nhng nh hng nht nh.
+ i vi lnh vc sn xut, thiu pht lm cho gi c hng ho dch v
gim, dn n li nhun ngy cng gim st. Hng ha dch v tr nn kh tiu th
hn, t lm cho qui m sn xut ngy cng b thu hp, gia tng tnh trng pht
trin khng u, mt cn i gia cc ngnh sn xut.
+ i vi lnh vc lu thng hng ho, thiu pht lm hin tng hng ha
b tha tn ng ngy cng tng ln, do lng cung hng qu ln trong khi tng
cu ca x hi gim lm cho s mt cn i gia cung v cu ngy cng gia tng.
+ i vi lnh vc tin t tn dng, thiu pht ri lon qu trnh lu thng
tin t, hot ng ca h thng tn dng ngn hng ri vo tnh trng khng hong
do nhu cu vay vn ca ton nn kinh t gim, nh hng ln n vai tr iu ho
lu thng tin t ca ngn hng.
+ i vi lnh vc ti chnh Nh nc, thiu pht lm cho ngun thu NSNN
ngy cng b thu hp do cc ngun thu t thu xut khu, thu thu nhp ca cc
DN,... gim. T lm cho tnh trng bi chi NS ngy cng tng.
+ i vi tiu dng v i sng ca ngi lao ng, tnh trng tht nghip
ngy cng gia tng do cc DN phi thu hp sn xut, ct gim nhn cng., thu
nhp c nhn xem xt trn bnh din ton b nn kinh t b gim st, dn n chi
tiu thc t gim st, i sng dn c kh khn hn.
Tm li, cng ging nh lm pht mc cao, hu qu ca thiu pht i
vi nn kinh t x hi l rt nng n v nghim trng, c bit, nu tnh trng
thiu pht ko di, th ngay sau tt yu s xy ra hin tng lm pht mc
cao. Chnh v vy, Chnh ph cc quc gia cn phi c cc gii php phng chng
thiu pht nhm n nh nn kinh t x hi.

22

Lin h thc t:
Vit Nam trong hn hai mi nm qua cng tri qua mt s nm c th c
coi l thiu pht. l nm 1993, gi tiu dng ch tng 5,2%, mc d nm
thc hin ch lng mi vi s tng ln kh. Hai nm 1996 1997, cc nm t
1999 2003 cng c th c coi l thiu pht bnh qun nm trong thi k ny
tng 1,44%.
Nm 2008 nh du mt nm lm pht cao, song ch n u qu 3, do cc bin
php kim ch lm pht qu mc, bt u c ni lo thiu pht v "Nhiu ngi lo
ngi Vit Nam cng i mt vi nguy c tng t, nht l khi ch s gi tiu dng
(CPI) thng 10 gim 0,19%. y l ln u tin sau mt nm ri tr li y, CPI
mc m".
nh hng ca thiu pht ti nn kinh t
i vi ngi tiu dng, nht l nhng ngi ngho, khi lm pht, s l ngi
u tin, trc tip b nh hng ln nht. Cng mt s tin, nhng do gi hng ho,
dch v tng ln mua c t hn. Mt b phn khng nh cn phi gim khu
phn, tht lng buc bng. Khi thiu pht, ngi tiu dng cng c hng li
u tin, trc tip v ln nht.
i vi nh u t, sn xut, kinh doanh th c lm pht v thiu pht u khng
c li.
i vi nh u t, khi lm pht, mt mt, lng vn u t s khng di do
c nh c. Mt khc, cng mt lng vn u t nhng do gi, chi ph tng...
nn khi lng thi cng b gim...Khi thiu pht, chi ph vay vn thp hn, nhng
lng vn u t li t hn v quan trng hn l u t xong m gi gim hn th
tiu th s gp kh khn.
i vi ngi sn xut kinh doanh, khi lm pht th chi ph u vo tng, nu gi
c u ra tng cao hn th c li, nu u ra tng thp hn th l; chu k ny th li
y, nhng quay li mua nguyn nhin vt liu sn xut th gi li cao ri. Nu
hch ton khng ng, tng rng li nhng ho ra l l. Khi lm pht cao, th tin
t s b tht cht, khi ngi sn xut, kinh doanh kh tip cn vn.
Khi thiu pht, chi ph nguyn nhin vt liu gim, chi ph vay vn gim, nhng
khu tiu th gi cn gim hn. chu k sau, gi nguyn nhin vt liu cn thp
23

xa so vi chu k trc, nhng trn s sch ngi sn xut vn b l, mc d l

l gi, li tht.
C hai im ng ch trong thi gian thiu pht. im th nht, ngi tiu dng
c tm l ch i gi s gim xung na nn cha mua, lm gim nhu cu i vi
sn xut. im th hai l hng nhp khu gi r s gia tng, v s cng mnh nu
trn th gii cng b thiu pht (nh hin nay xut hin). Khi , nhp siu s
gia tng, m li l nhp siu gim pht, lm cho sn xut trong nc cng tr tr.
7. TCTCTG l g? c im ca TCTCTG? K tn cc TCTCTG m bn
bit?
Khi nim:
Cc t chc ti chnh trung gian l nhng t chc thc hin huy ng ngun
tin ca nhng ngi tit kim cui cng v sau cung cp cho nhng ngi
cn vn cui cng.
c im
- Cc t chc ti chnh trung gian l c s kinh doanh tin t v giy t c
gi c t chc v hot ng t c nhng mc ch sinh li nht nh.
Xt v kha cnh ny cc nh ch trung gian ti chnh c c im ging
nh cc n v kinh doanh khc. C th m t hot ng ca cc nh ch trung
gian ti chnh theo s sau:
Cc yu t u vo
- t ai
- lao ng
- Vn bng tin,qun l

T chc
ti chnh
trung
gian

Cc u ra
- huy ng cc khon
tin tit kim,Cho vay
Cc dv v ti chnh
khc

Tin trnh to ra u ra ca cc nh ch trung gian ti chnh bao gm hai

giai on:
+ Giai on 1: Huy ng tin gi ca nhng ngi tit kim cui cng bng
cch
bnl cc sn phm: Thng phiu, k phiu, chng ch tin gi, m ti khon
Qun
thanh ton
- Qun l
+ Giai on 2: Chuyn s tin tit kim ny cho nhng ngi cn vn cui
cng.

24

Cc t chc ti chnh trung gian m nhn nhng hot ng trung gian nh

sau:
+ Trung gian mnh gi: Cc t chc ti chnh trung gian thc hin huy
ng cc khon tin tit kim c quy m nh tp trung thnh qu cho vay c quy
m ln hn.
+ Trung gian ri ro ngm: Cc TCTCTG pht hnh nhng loi chng
khon th cp tng i an ton v d lu hot thu ht tin tit kim ca nhng
ngi khng chp nhn ri ro, cn cc TCTCTG li chp nhn nhng chng khon
s cp c ri ro cao do nhng ngi cn vn pht hnh
+ Trung gian k hn: Cc TCTCTG huy ng nhng khon tin tit kim
c nhng thi hn khc nhau, sau chuyn ha ti tr cho nhng ngi cn vn
vi nhng k hn cng khc nhau.
+ Trung gian thanh khon: Cc h gia nh, cc doanh nghip nm gi cc
loi chng khon lu hot, khi c nhu cu chi tiu tin mt c th n cc
TCTCTG chuyn thnh tin.
+ Trung gian thng tin: Bng nhng k nng ca mnh, cc TCTCT thay
th nhng ngi tit kim tip cn thng tin v nh gi kh nng ca ngi cn
vn cui cng nh gi v t vn u t mt cch c hiu qu
* cc t chc ti chnh m em bit l ( Phn loi cc t chc ti chnh trung
gian)
1.2.1. Cn c vo phm vi cung ng dch v ngn hng
- Ngn hng: l mt t chc ti chnh trung gian thc hin ton b hot
ng ngn hng v cc hot dng kinh doanh c lin quan.
Hot ng ngn hng l hot ng kinh doanh tin t v dch v ngn hng vi ni
dung thng xuyn l nhn tin gi, cho vay v cung ng dch v thanh ton.
- T chc ti chnh phi ngn hng: l loi hnh t chc ti chnh trung gian
khng hi cc iu kin tr thnh ngn hng.
1.2.2. Cn c vo c im hot ng
Theo tiu thc phn loi ny, cc t chc ti chnh trung gian c chia thnh cc
loi hnh sau:

25

- Ngn hng thng mi: y l t chc ti chnh trung gian thc hin hot ng
kinh doanh tin t v dch v ngn hng. Cc ngn hng thng mi thu ht vn
thng qua nhng khon tin gi c th pht sc, tin gi tit kim v cc khon
tin gi c k hn. Sau ngn hng s dng ngun vn ny cho vay, ch yu
l cho vay thng mi, hoc mua tri phiu Chnh ph. y l trung gian ti
chnh ch yu nht bt k quc gia no, l ni m cc t chc, n v v c nhn
thng xuyn giao dch nht.
- Cc loi qu tit kim: Ngun vn ch yu c huy ng ca t chc ti chnh
trung gian ny l cc khon tin gi tit kim, cc khon tin gi c k hn v cc
khon tin gi c th pht sc. S vn huy ng c ch yu s dng cho vay
th chp. Do cc khon cho vay th chp ch yu l cc khon cho vay di hn, cc
t chc ny ban u chu nhng rng buc kht khe hn so vi ngn hng thng
mi.
- Cc qu tn dng: T chc ti chnh trung gian ny thng hot ng c tnh
cht tng tr nh l mt hp tc x, c t chc xung quanh mt nhm x hi
c bit, cc thnh vin ca qu l nhng ngi lao ng trong cc cng ty. Trung
gian ti chnh ny huy ng vn bng cch nhn tin gi tin hnh cho vay.
Thng thng, cc qu tn dng cung cp cc mn vay quy m nh.
- Cc cng ty bo him: L mt t chc ti chnh trung gian thc hin vic huy
ng vn bng cch bn cc hp ng bo him ng thi s dng vn vo cc
hot ng u t, b p bi thng thit hi cho ngi mua bo him khi c ri
ro xy ra.
- Cc cng ty ti chnh: Cng ty ti chnh l mt trung gian ti chnh tn dng,
c thnh lp di dng mt cng ty trch nhim hu hn hoc cng ty c phn.
Khc vi ngn hng thng mi, cng ty ti chnh khng c nhn tin gi
thng xuyn di dng tin gi khng k hn ca khch hng, khng thc hin
cc nghip v trung gian thanh ton.
- Cc loi qu u t: L nhng t chc ti chnh trung gian thc hin vic huy
ng vn ca cc nh u t thng qua vic pht hnh chng ch qu u t v
dng s tin thu c u t gp vn kinh doanh hoc u t vo cc loi
chng khon khc nh c phiu, tri phiu,...

26

- Cc ngn hng tit kim h tng: T chc ti chnh trung gian ny cng ging
nh cc qu tit kim, nhng khc ch, chng c t chc nh nhng hip hi
tng tr, tc l hot ng nh kiu hp tc x, trong nhng ngi s hu tin
gi li l cc ch s hu ngn hng.
- Cc qu hu tr: L trung gian ti chnh huy ng vn bng cch nhn
ng gp t ngi lao ng trong cc doanh nghi p hoc khu vc Nh nc, sau
u t tin vo cc loi chng khon sinh li. Tin s c tr li cho cc
thnh vin ca qu di hnh thc tin hu tr.
1.2.3. Cn c vo mc thc hin cc chc nng trung gian
- Cc t chc nhn tin gi:
y l cc t chc ti chnh trung gian hot ng ch yu v thng xuyn
l nhn tin gi t cc t chc v c nhn, sau s dng ngun vn ny cho
vay. Thuc v cc t chc nhn tin gi gm c:
+ Cc ngn hng thng mi
+ Cc qu tn dng
+ Cc qu tit ki m
+ Cc ngn hng tit kim h tng.
- Cc t chc tit kim theo hp ng:
Cc t chc tit ki m theo hp ng thu nhn vn theo nh k trn c s
cc hp ng tho thun vi khch hng v u t chng vo th trng vn di
cc loi ti sn ti chnh di hn nh: chng khon vn, chng khon n. Cc t
chc tit kim theo hp ng bao gm:
+ Cc cng ty bo him
27

+ Cc qu hu tr
- Cc t chc trung gian u t
Cc t chc trung gian u t thc hin huy ng vn trn th trng rt a
dng bng cch pht hnh cc loi chng t c gi nh: tn phiu, tri phiu, sau
mua danh mc u t trn th trng ti chnh. Cc t chc trung gian u t bao
gm:
+ Cc loi qu u t
+ Cc cng ty chng khon
+ Cc cng ty ti chnh
+ Cc cng ty cho thu ti chnh

8. : So snh NHTM v cc t chc ti chnh phi ngn hng

NHTM: l 1 t chc kinh doanh trong lnh vc tin t v tn dng vi hot
ng thng xuyn l nhn tin gi, cho vay v cung cp cc dch dch v
ngn hng cho nn kinh t quc dn
T chc TC phi NH: l loi hnh t chc ti chnh trung gian khng hi
cc iu kin tr thnh ngn hng.
NHTM

T chc TC phi NH

Ngun Cc khon tin gi, cc khon tin i

Vn t gp, cc qu tr cp;

vn

t cc hp ng bo him vi

vay v khon vn t c

kh; pht hnh thng phiu,

28

c phiu v tri khon

dng tin thu c cho vay.
c

nhn tin gi

im

cho vay cc khon nh cho vay

cc khon ln

ko c nhn tin gi
vay cc khon li vadcho
vay cc khon nh

Hot

Chu s qun l ca nh nc v s rng Ko b nh nc rng buc cht

ng

buc v tin gi d tr; bo him cc

khon vay
Cho vay vi mi i tng ko hn ch
(tr cp m bo n ko nm cc khon
u t qu mo him dn ti v n) gm

ch nh NH
Cc t chc ny thng u t
vo bds, c phiu, thng
phiu.

cc c nhn tp th vay theo nhiu m.

mua nh u t,
Ko c tham gia vo TTCK nhm gim
Kh

nguy c v n
C th nhn tin gi v xoay vng ng

nng

tin, c th em cho vay qua cc h ca

to

NH n to ra 1 h s tin

Ko lm c iu ny

tin

9. cc t chc ti chnh phi ngn hng m e bit vn hin ny

a. Qu tn dng
Khi nim: Qu tn dng l loi hnh t chc tn dng hp tc hot ng theo
nguyn tc t nguyn, t ch, t chu trch nhim v kt qu hot ng, thc
hin mc tiu ch yu l tng tr gia cc thnh vin, nhm pht huy sc
29

mnh ca tp th v ca tng thnh vin gip nhau thc hin c hiu qu cc

hot ng sn xut kinh doanh, dch v v ci thin i sng.
vd : qu tn dng nhn dn trung ng
b. Qu u t
Khi nim: Qu u t l mt nh ch ti chnh trung gian hot ng da trn
vic huy ng nhng ngun vn nh l trong x hi thng qua vic pht hnh
c phiu (hoc chng ch qu u t) u t trn th trng chng khon v
cc hnh thc u t khc (gp vn,). Cc hot ng u t ca qu u t
u c qun bi cng ty qun l qu v ngn hng gim st.
Hin nay Vit Nam c mt s qu u t:

Dragon Capial
Vietfund
Vina Capital
Mekong Capital
Prudential Fund, IFC, IDG, v hu ht cc qu ny u l qu ng.
Qu u t Chng khon Vit Nam (VF1) c nim yt ti SGDCK Tp.

HCM t thng 11/2004.

Qu u t Tng trng Vit Nam (VF2) qu thnh vin thnh lp t cc
t chc ti chnh ln ca Vit Nam v quc t.
Qu u t Doanh nghip Hng u Vit Nam (VF4) c nim yt ti
SGDCK Tp. HCM t thng 6/2008.
Qu u t Nng ng Vit Nam (VFA) c nim yt ti SGDCK Tp.
HCM t thng 8/2010.
b. Cng ty ti chnh

30

 Khi nim: Cng ty ti chnh l mt nh ch ti chnh trung gian c thnh

lp di dng mt cng ty trc thuc mt NHTM hay mt tp on kinh t c
nhim v huy ng vn trung, di hn cho vay. Cng ty ti chnh khng
c php huy ng vn ngn hn v thc hin cc nghip v trung gian thanh
ton.
CTTC VN: Cng ty ti chnh du kh - PETRO VIETNAM FINANCE
COMPANY
d. Cng ty bo him
khi nim: Cng ty bo him l mt t chc ti chnh trung gian m hot
ng ch yu l nhm bo v ti chnh cho nhng ngi tham gia bo him
v nhng ri ro thuc trch nhim ca bo him trn c s ngi tham gia
phi tr mt khon tin gi l ph bo him.
bo him VN: ( thng k nm 2006)
Quy m th trng: Doanh thu hng nm xp x 1,8% GDP, tng s vn u
t hin nay khong 3,5% GDP
Cc cng ty bo him (24) gm: 5 DNNN, 7 c phn, 7 lin doanh v 6 DN
100% vn nc ngoi
Ni dung hot ng: Bo him nhn th, bo him phi nhn th, ti bo
him
Cc hng bo him chnh: Bo Vit, Bo Minh, cng ty c phn bo him
Petrolimex (PJICO), cc cng ty bo him nhn th: Prudential, AIA
e. Cng ty cho thu ti chnh
khi nim :Cng ty cho thu ti chnh l t chc ti chnh trung gian thc hin
dch v cho thu ti chnh.
Cng ty cho thu tc vn:
Cc cng ty ti chnh thuc trc thuc cc tng cng ty: du kh, bu in,
cao su, tu thy
Cng ty ti chnh Si Gn (SFC)
31

 Cng ty ti chnh Seaprodex

f. Cng ty chng khon
Khi nim: cng ty chng khon l mt t chc ti chnh trung gian th
trng chng khon, thc hin trung gian ti chnh thng qua cc hot ng ch
yu nh mua bn chng khon, mi gii chng khon cho khch hng
hng hoa hng, pht hnh v bo lnh chng khon, t vn u t v qun l
qu u t.
Ctck VN:
Cng ty C Phn Chng Khon Nng
Cng ty chng khon Ngn hng ngoi thng Vit Nam
Cng ty chng khon Ngn Hng ng
Cng ty Chng khon Si Gn (SSI)
g. Cc t chc ti chnh phi ngn hng khc
Qu hu tr
Qu tit kim
Ngn hng tit kim h tng
10. Th trng ti chnh l g? c trng c bn ca th trng ti chnh?
So snh th trng ti chnh vi th trng hng ha
a. khi nim: th trng ti chnh l ni din ra cc hot ng mua bn cc loi
giy t c gi, ni gp g ca cc ngun cung cu v vn, qua hnh thnh
nn gi mua v bn cc loi c phiu, tri phiu, k phiu, tn phiu, hnh
thnh nn gi c cc loi vn u t bao gm: li sut i vay, li sut cho vay,
li sut ngn hn, trung hn v di hn
b. Cc c trng c bn ca TTTC:
c trng v i tng giao dch (Hng ho)
i tng giao dch ca th trng ti chnh l vn tin t v cc cng c to
vn, chuyn ti gi tr nh c phiu, tri phiu, phng tin thanh ton (hi phiu,
k phiu,...)
32

Mc ch ca vic giao dch cc loi hng ho ny l nhm huy ng cc

ngun vn nhn ri cho u t, ng thi thc hin vic chuyn dch cc dng tit
kim vo u t nhm mc tiu li nhun.
i tng giao dch trn th trng ti chnh l mt loi hng ho c bit.
c trng v ch th giao dch (Ngi tham gia)
+ th trng ti chnh cng bao gm 3 ch th: Ngi cu vn, ngi cung vn,
ngi trung gian.
* Trn th trng ti chnh: Ngi cu vn l nhng ngi thiu ht v vn trong
hot ng sn xut kinh doanh v cc hot ng khc, cho nn h c nhu cu s
dng mt lng vn m vic s dng s vn s em li mt ngun li cho h.
Nh vy, mc ch ca ngi cu vn trn th trng ti chnh l nhm mc tiu
li nhun.
* Trn th trng ti chnh: Ngi cung vn l nhng ngi tm thi tha
mt lng vn tin t nht nh, cho nn h s em lng vn tm thi nhn ri
u t vo th trng ti chnh nhm tng kh nng sinh li ca vn. Nh vy, mc
ch ca ngi cung vn trn th trng ti chnh l nhm mc ch li nhun.
+ Mc ch ca ngi cu vn v ngi cung vn trn th trng ti chnh l
nh nhau, u nhm mc ch li nhun
+ Hot ng giao dch gia ngi cu vn v ngi cung vn trn th trng
ti chnh l din ra s chuyn quyn s dng vn
c trng v phng thc t chc hot ng ca th trng

33

+ Phng thc giao dch: Trn th trng ti chnh, ngi cu vn chnh l

ngi pht hnh cc phng tin huy ng vn nh: Hi phiu, k phiu, tri
phiu, c phiu,...
+ Hot ng ca th trng ti chnh chu s gim st v qun l cht ch ca
Nh
c. So snh th trng ti chnh vi th trng hng ha

Ch th

Th trng ti chnh
Th trng hng ha
Ngi cu vn, ngi cung vn, Ngi mua, ngi bn, ngi
ngi trung gian.

trung gian

Mc ch m ngi cu vn v ngi cung mc ch ca ngi mua v

ca
th

ch vn: u nhm mc ch li ngi bn c th ging nhau,

nhun

cng c th khc nhau, c th u

nhm mc ch li nhun nhng
cng c th ngi mua hng ho
l nhm mc ch tiu dng.

giao Hot ng giao dch gia ngi hot ng giao dch gia ngi

dch

ca cu vn v ngi cung vn trn mua v ngi bn trn th trng

cc

ch th trng l din ra s chuyn l din ra s chuyn quyn s

th

quyn s dng vn

hu v s dng hng ho

34

Ni dung cc cng c th trng vn? Vn dng cc cng c ny VN hin

nay
Th trng vn: L ni giao dch cc ngun ti chnh trung v di hn (c thi
hn o hn trn 1 nm)
Cc cng c ca th trng vn l cc chng khon trung v di hn nh: c
phiu, tri phiu di hn, chng ch u t. Tuy nhin, loi chng khon di
hn ch yu l c phiu v tri phiu.
* C phiu: l chng khon chng nhn s vn gp vo cng ty c phn v
quyn li ca ngi s hu chng khon i vi cng ty c pnn.
C phiu c bn cht l cng c gp vn v ch do cc cng ty c phn pht
hnh. Khi cn huy ng vn, cng ty c phn chia s vn cn huy ng thnh
nhiu phn nh bng hau, gi l cc c phn. Ngi mua nhng c phn ny c
gi l c ng. Vi s c phn mua, cc c ng c cp mt giy chng nhn
s hu, giy ny gi l c phiu.
C phiu c cc c im ch yu sau y:
- Thi hn ca c phiu: bng cch mua c phiu do cng ty c phn pht
hnh, cc nh u t cung cp vn cho cng ty hot ng. Tuy nhin, cc c
ng li khng c php rt khon vn ny v tr trng hp cng ty ngng hot
ng hoc c quy nh c bit cho php c rt vn.
- Gi tr ca c phiu: gi tr ca c phiu c th hin trn 3 phng din
sau:

35

+ Mnh gi: l s tin ghi trn b mt c phiu. Mnh gi thng c ghi

bng ni t v bng bao nhiu l do lut chng khon hoc iu l ca cng ty c
phn quy nh.
+ Gi tr ghi s: l gi tr ca mi c phn cn c vo gi tr ti sn rng ca
cng ty trn bng tng kt ti sn.
+ Gi tr th trng: l gi c ca c phiu khi mua bn trn th trng.
C phiu c 2 loi c bn sau: C phiu thng v c phiu u i
- C phiu thng hay c phiu ph thng: L loi c phiu m c tc khng
c xc nh trc, mc c tc v hnh thc chi tr ph thuc vo kt qu hot
ng v chnh sch phn phi c tc ca cng ty pht hnh.C ng s hu c
phiu thng gi l c ng thng.
+ c im:
C ng nm gi c phiu thng c hng cc quyn v cc li ch c bn
sau:
Quyn s hu ti sn ca cng ty theo t l % c phiu nm gi.
Hng c tc theo hiu qu, kt qu kinh doanh v chnh sch phn phi c tc
ca cng ty.
Tham gia i hi c ng, b phiu bu HQT, c quyn ng c v c cc
chc v qun l theo qui ch v c quyn biu quyt cc vn trong i hi c
ng.
Kim tra s sch ca cng ty
c quyn chuyn nhng c phiu cho ngi khc
36

 c mua c phiu mi do cng ty pht hnh theo chnh sch u i ca cng ty

Khng c u tin chia vn khi cng ty c phn b ph sn hoc gii th
Trn chng ch c phiu ch ghi mnh gi, khng ghi c tc.
- C phiu u i:
+ Khi nim: L loi c phiu c c tc c xc nh trcv mc c tc ny hu
nh khng ph thuc vo kt qu hot ng ca cng ty pht hnh.C ng s hu
c phiu u i gi l c ng u i.
+ c im:
C ng nm gi c phiu u i c hng cc quyn v li ch c bn sau:
Quyn s hu ti sn ca cng ty theo t l % c phiu nm gi.
c chia c tc trc c phiu thng theo tuyn b tr c tc ca HQT.
c mua c phiu mi do cng ty pht hnh theo chnh sch u i ca cng ty.
c u tin chia vn trc c phiu thng khi cng ty b gii th hay ph sn.
Khng c t do chuyn nhng c phiu cho mgi khc (m chuyn nhng
cho ai theo phng thc no l do cng ty quyt nh)
Khng c tham gia bu c, ng c, c v biu quyt
Trong iu kin bnh thng c ng u i s c nhn c tc theo mc n
nh. Trong trng hp cng ty khng c li nhun chi tr hoc b thua l th
n s tr theo kh nng hoc tm thi khng thanh ton.
Trn chng ch c phiu c ghi c tc v mnh gi.

37

* Tri phiu: l mt loi chng khon n chng nhn khon vay do ngi i vay
pht hnh cam kt tr li tc v hon tr s vn vay theo mt thi hn nht nh
cho ngi s hu chng khon.
Cc loi tri phiu trn th trng vn gm:
- Tri phiu Nh nc
Tri phiu chnh ph do kho bc nh nc pht hnh vi mc ch b p
nhng khon chi ca ngn sch nh nc. Ni cch khc, tri phiu nh nc l
chng th xc nhn khon n ca nh nc. V d: Vit Nam tri phiu chnh
ph do Chnh ph y quyn cho kho bc Nh nc hoc ngn hng pht trin Vit
Nam (trc y gi l qu h tr pht trin) pht hnh vi mc ch b p nhng
khon chi ca ngn sch Nh nc.
- Tri phiu do chnh quyn a phng pht hnh vi mc ch h tr
cho ngn sch a phng. y l loi tri phiu c cc chnh quyn a phng
pht hnh huy ng vn cho cc mc ch c th, thng l xy dng nhng
cng trnh h tng c s hay phc li cng cng ca a phng. V d: tri phiu
pht trin th do UBNN TP. H Ch Minh pht hnh. Khc vi tri phiu chnh
ph, tri phiu chnh quyn a phng tim n ri ro thanh ton, ty theo tng
chnh quyn a phng m mc ri ro nay cng khc nhau.
- Tri phiu doanh nghip (DNNN, cng ty c phn, cng ty TNHH)
y l loi tri phiu do cc cng ty hoc cc x nghip ang hot ng pht
hnh vi mc ch b sung vn kinh doanh. Tri phiu ch l loi chng khon c
li tc c nh v ngi s hu tri phiu ch l ch n ca cng ty, do ch s
hu tri phiu khng c tham d v can thip vo hot ng ca cng ty. Tuy

38

nhin, u t vo tri phiu vn c mc an ton cao hn so vi u t vo c

phiu. Tri phiu doanh nghip c cc loi nh:
- Tri phiu c m bo bng ti sn ca cng ty hoc c bo lnh bi uy
tn ca mt doanhn nghip khc (thng l ngn hng u t hoc cng ty chng
khon)
- Tri phiu khng cn bo m: thng thng tri phiu ny c pht hnh
t mt cng ty danh ting hot ng lu nm hoc t mt cng ty cng cng.
- Tri phiu c th chuyn ho thnh c phiu thng ca cng ty, loi tri
phiu ny s tng gi nu cng ty lm n pht t
- Tri phiu pht hnh di mnh gi: loi tri phiu ny c cng ty pht
hnh trong thi k li sut tn dng trn th trng tin t ang cao.
Ngoi cc loi tri phiu k trn, cn c mt s loi tri phiu khc t ph bin hn
nh tri phiu ngn hng v cc t chc ti chnh, tri phiu xy dng
Vn dng cc cng c ny VN hin nay:
Cc cng c trn tht trng vn VN hin nay:
Tri phiu: Th trng tri phiu Vit Nam bao gm tn phiu kho bc, tri
phiu chnh ph, tri phiu chnh quyn a phng, tri phiu doanh nghip
(bao gm c tri phiu ngn hng thng mi) khi lng tri phiu chnh ph
chim u th trn th trng, chng ch tin gi v cc chng khon n c gi
tr khc. Cc tri phiu ny chim lnh vai tr ch yu trn th trng vn VN.
Th trng vn Vit Nam vn c xem l nh v qui m, v cn cha thc s
chun ho. y l mt th trng ang pht trin thu ht s quan tm ca cc
nh u t v t chc ti chnh nc ngoi.
- mt doanh nghip pht hnh tri phiu, gm c: PetroVietnam, Tng cng ty
cao su, Vinashin, Electric Vietnam Copreration (EVN), Lilama, Vietnam
39

Steel Corperation, Vilexim, Tng Cng ty c phn xy dng in Vit nam,

Tng cng ty Sng v Vinaconex. Tt c cc cng ty ny u l nhng
n v u ngnh hoc cc doanh nghip nh nc c phn ha
c phiu cng ty:
- Tnh n cui nm 2009, c 541 doanh nghip nim yt c phiu trn c hai
SGDCK v 4 chng ch qu i chng nim yt, vi tng gi tr nim yt t
127,489 nghn t ng, tng 66,5 ln so vi cui nm 2005. Tng gi tr vn
ha th trng tnh ti thi im ngy 31/12/2009 c t 620,551 ngn t ng
tng ng vi gn 38% GDP c nm 2009.
- Th trng giao dch c phiu cha nim yt mi c hnh thnh di hnh
thc h thng giao dch Upcom, cha pht huy c vai tr to lp th trng
theo kiu th trng phi tp trung. Ngoi ra, s lng c phiu a vo giao
dch so vi s lng cng ty i chng chim t trng qu thp v thiu hp dn
i vi doanh nghip cng nh cng chng u t. Hin ti, vn cn tn ti mt
b phn th trng c phiu c ng k vi TTLKCK nhng cha c c ch
giao dch v chuyn quyn s hu
12. Trnh by cc chc nng ca th trng ti chnh? Xu hng pht trin ca th
trng ti chnh sau khi gia nhp WTO Vit Nam
a. Chc nng trung gian:
Th trng ti chnh l ni gp g gia cung v cu ngun ti chnh, l ni
thu ht mnh m mi ngun ti chnh nhn ri v tm thi nhn ri, chuyn giao
nhng ngun ny cho cc nhu cu u t pht trin nhm m rng sn xut kinh
doanh , hoc tha mn cc nhu cu khc nhau ca ch th cn ngun ti chnh. Th
trng ti chnh c xem nh cu ni gia tch ly v u t, gia ngi cung
ngun ti chnh v ngi cn ngun ti chnh. N gip h gp nhau, cung ng
ngun ti chnh cho nhau di hnh thc mua bn cc chng khon.

40

b. Chc nng cung cp kh nng thanh khon cho cc chng khon

Th trng ti chnh l ni cc chng khon c mua bn, trao i. Bi
vy, nh th trng chng khon m cc nh u t c th d dng chuyn i cc
chng khon h s hu thnh tin hoc thnh cc chng khon khc khi h mun.
Kh nng thanh khon (kh nng chuyn i thnh tin) l mt trong nhng yu t
quyt nh tnh hp dn ca chng khon i vi cc nh u t.
c. Chc nng cung cp thng tin kinh t v nh gi gi tr doanh nghip
m bo cho cc hot ng ca mnh, th trng ti chnh s cung cp
cc thng tin lin quan n cung cu tng loi chng khon trong nhng thi im
nht nh, tnh hnh pht trin kinh t, chnh sch ti chnh- tin t, tnh hnh kinh
t th gii,... bng nhng phng tin k thut v thng tin hin i. Mt khc
thng qua th trng ti chnh, gi tr ca cc doanh nghip c c phiu trn th
trng s c nh gi chnh xc thng qua chnh tng gi tr thc t ca cc c
phiu ang lu hnh.
Xu hng pht trin ca th trng ti chnh sau khi gia nhp WTO
Vit Nam:
K t khi Vit Nam tham gia hi nhp m ca v tr thnh thnh vin ca t chc
thng mi quc t WTO t 11/01/2007, th trng ti chnh Vit Nam c nhng
s pht trin nhanh chng r rt. Trong qu trnh pht trin nn kinh t th trng,
Nh nc khuyn khch cc doanh nghip t nhn pht trin cc ngnh ngh. WTO
m ra nhiu c hi cho khu vc ti chnh ngn hng ca Vit Nam, bao gm c
ccc hi cho dch v ti chnh vi m. nhiu gc , hi nhp gip cho tng
kh nng cnhtranh ca cc th ch ti chnh v thc y vic s dng hiu qu
hn cc ngun vn tit kimv cho vay. Tuy nhin, s bng n ca khu vc ngn
41

hng sau khi Vit Nam ra nhp WTOtrong nm khng a ra c bng chng
r rang v s ci thin trn th trng ti chnh i vi ngnh ngn hng ti chnh,
Php Lnh Ngn hng nh nc, Php lnh cc tchc tn dng c thay bng
Lut Ngn hng nh nc v Lut cc t chc tn dng.Vicsp xp li cc ngn
hng thng mi nh nc nhm nng cao hiu qu c p dng t nm 2001
vi nhiu bin php. nm 2010 s c phn ho hu htcc ngn hng thng mi
nh nc, NHNN s tip tc thc hin chc nng qun l nh nc, thanh tra v
gim st cc ngn hng thng mi v cc t chc tn dng. Cht lng ti sn,
k cng, qun l ri ro c ci thin ng k trong cc ngn hng thng
mihoc c phn. Cho vay chnh sch c tch khi cc hot ng tn dng
thng mi v c giao cho cc ngn hng chnh sch x hi.Khi tham gia vo
WTO, Vit nam cng xy dng c mt s lut theo yu cu caWTO, v cc
lnh vc u t, pht trin kinh doanh. Nhng lut ny cng c tc ng ti cc
hot ng tn dng, tuy nhin khng hn c tc ng trc tip v r rng i vi s
pht trin ca ti chnh vi m ca Vit Nam
13. Th trng tin t l g? Ni dung c bn ca cc cng c th trng tin t?
1. Khi nim: Th trng tin t l ni giao dch cc cng c n ngn hn.
2. Cc cng c ca th trng tin t:
- Tn phiu kho bc: l loi chng nhn n ngn hn ca Chnh ph do kho
bc Nh nc pht hnh nhm b p thiu ht tm thi ca NSNN.
Tn phiu kho bc c pht hnh vi thi gian thng thng l 3 thng, 6
thng, 12 thng.
y l cng c quan trng nht ca th trng tin t v c an ton cao,
khi lng pht hnh ln, c tnh thanh khon cao, c chi ph chuyn nhng thp.
42

Tn phiu kho bc thuc loi chng khon chit khu. l loi chng
khon khng c nh pht hnh tr li song li c bn vi gi chit khu tc l
gi thp hn mnh gi. Khi n hn, nh u t c nhn li mnh gi, v vy
phn chnh lch gia mnh gi chng khon v gi mua chng khon chnh l li
ca nh u t.
Tn phiu kho bc c xem l cng c ti chnh c ri ro thp nht trn
th trng tin t bi v hu nh khng c kh nng v n t ngi pht hnh, tc
l khng th c chuyn chnh ph mt kh nng thanh ton khon n khi dn k
hn thanh ton, chnh ph lc no cng c th tng thu hoc in tin tr n. Tuy
nhin mc li sut ca n thng thp hn cc cng c khc lu thng trn th
trng tin t.
Tn phiu kho bc thng c pht hnh theo tng l bng phng php
u gi. Ngi mua ch yu l cc ngn hng, ngoi ra cn c cc cng ty v cc
trung gian ti chnh khc.
Tn phiu kho bc c xem l cng c c tnh lng cao nht trn th trng
tin t do n c mua bn nhiu nht.
Tn phiu kho bc thng c ngn hng trung ng cc nc s dng nh
mt cng c iu hnh chnh sch tin t thng qua th trng m.
- Thng phiu: l chng ch ghi nhn s cam kt thanh ton v iu kin
mt s tin xc nh trong mt thi hn nht nh, y l cc giy t chng nhn
quyn ch n v s tin hng ho, dch v mua bn chu gia cc doanh nghip vi
nhau.

43

Thng phiu c pht hnh theo hnh thc chit khu, tc l c bn vi

gi thp hn mnh gi. Chnh lch gia gi mua v mnh gi thng phiu chnh
l thu nhp ca ngi s hu thng phiu.
Cc thng phiu c mc ri ro cao hn tn phiu kho bc nhng mc li
sut chit khu cng cao hn.
Th trng thng phiu c mc ri ro cao hn tn phiu kho bc nhng
mc li sut chit khu cng cao hn.
Th trng thng phiu ngy nay rt si ng v pht trin vi tc rt
nhanh. Vic chuyn nhng thng phiu c thc hin bng hnh thc k hu.
Thng phiu bao gm:
+ Lnh phiu hay k phiu: Do ngi mua chu k pht hnh cam kt thanh
ton mt mn n bng tin nht nh khi ti hn cho ngi bn.
+ Hi phiu: L loi k phiu do ngi bn k pht hnh ra lnh cho ngi
mua khi ti hn phi thanh ton mt s tin n cho ngi bn chu hay bt k mt
ngi no xut trnh hi phiu.
- Chng ch tin gi ngn hng: l cng c vay n do NHTM pht hnh,
xc nhn mt khon tin gi c k hn hoc khng c k hn ca ngi c cp
chng ch, vi li sut c qui nh cho tng thi hn nht nh.
- Giy chp nhn thanh ton ca ngn hng: l lnh thanh ton mt s tin
vo mt ngy trong tng lai m ngn hng chp nhn thanh ton cho khch hng
ca mnh. Cc giy chp nhn thanh ton ca ngn hng ny c s dng kh ph
bin trong lnh vc xut nhp khu.Cc giy chp nhn thanh ton ngn hng l
mt cng c n c an ton kh cao, nht l khi ngn hng chp nhn l cc ngn
44

hng ln, c uy tn. Nhng ngi s hu giy chp nhn thanh ton c th em bn
chng trn th trng tin t vi gi chit khu thu tin mt ngay khi cn
vn.Giy chng nhn thanh ton c th mua bn cc th trng th cp.
y c xem l loi CK rt an ton v chng c ngn hng bo lnh.
- Cc hp ng mua li: l cc hp ng m ngi kinh doanh cam kt s
mua li vi mc gi cao hn vo thi hn sau nhng chng khon m ngi
bn cho ngi mua.
- Tri phiu ngn hn ca cc cng ty: l giy chng nhn n ngn hn do
cc cng ty pht hnh nhm mc ch p ng nhu cu vn tm thi thiu ht ca
mnh.
- Tn phiu ngn hng: l chng ch vay n do NHTW pht hnh bn cho
cc NHTM v cc t chc tn dng, c thi hn di 12 thng nhm mc ch huy
ng vn trong nhng trng hp c bit.
14. Vai tr ca TCTCTG? Lin h cc vai tr ny Vit Nam hin nay?
a. Vai tr chu chuyn vn trong nn kinh t
Trong nn kinh t m, cc TCTCTG c th huy ng vn u t thng qua cc
knh sau y:
+ Knh huy ng vn trong nc:
Huy ng vn u t trong nc trn c s khai thc cc ngun vn tit kim
cc khu ti chnh doanh nghip, ti chnh h gia nhHuy ng vn qua th
trng vn trong nc
VD: Ngun vn ca cc h gia nh t ngun tit kim v kiu hi. Kiu hi v
Vit Nam tng lin tc t nm 1999 n nay, nu nh nm 1999 l 1,2 t USD
45

th c nm 2010 l trn 8 t USD, pht hnh chng khon trn th trng

chng khon,
+ Knh huy ng vn nc ngoi
Tip nhn vn h tr pht trin chnh thc (ODA) thc hin cho vay theo cc
chng trnh tn dng ch nh ca cc nh ti tr nc ngoi
Huy ng vn u t qua th trng vn quc t (Pht hnh chng khon trn
th trng ti chnh quc t)
VD: nm 2011 huy ng c 51 nh ti tr song phng v a phng ti tr
ODA cho Vit Nam. Cc nh ti tr k kt ti tr cho Vit Nam 8,342 t USD
vn ODA. Trong , vn ODA vay u i chim khong 87%, vn ODA khng
hon li chim 13%.
b . Khc phc tnh trng thng tin bt cn xng trn th trng ti chnh
Trong tin trnh giao dch vn, i vi nh u t tc l ngi cn vn bao
gi cng nm r thng tin v mc ri ro v t sut sinh li ca d n u t hn
l ngi cung cp vn vn ny gi l thng tin bt cn xng. Ngi tha vn
khng sn lng cung cp vn cho ngi cn vn l: la chng i nghch v
ri ro o c.
+ La chn i nghch:
+ Ri ro o c
S tn ti ca cc TCTCTG l gii quyt vn ny v h c chuyn mn
ha trong vic nh gi ri ro tim nng ca ngi i vay c th tip cn c
thng tin c nhn ca ngi i vay..

46

VD: Hin nay, vn x l thng tin bt cn xng ang c cc ngn

hng thng mi Vit Nam ch trng nhm gii hn ch ri ro trong tn
dng, khc phc tnh trng n xu. vn c bn trong vic gii quyt
thng tin bt cn xng chnh l s cn bng thng tin. gip cc ngn
hng tm c "ng" khch hng, "ng" d n v khch hng thc hin
"ng nhng hnh ng nh cam kt th mt nn kinh t cn phi c
cc c s h tng v iu kin cn thit:
- Cc quy nh php l r rng v cht ch
- H thng k ton v bo co ti chnh minh bch, tin cy phn nh ng
nng lc TC ca khch hng
- H thng thng tin y , c tin cy v tnh chnh xc cao
- Cc tiu chun nh gi xp loi r rng, minh bch, d p dng
- T chc nh gi, xp loi tn dng c lp
- H thng ng k ti sn
Hin nay, Trung tm tn dng thuc Ngn hng Nh nc Vit Nam (CIC)
l t chc duy nht thc hin cng tc thu thp thng tin ca cc khch
hng c quan h tn dng vi tt ccc t chc tn dng
c . Gp phn gim chi ph giao dch ca x hi
Trong thc t thc hin giao dch
+ Ngi i vay phi b thi gian tm ngi cho vay vi mc li sut hp l
+ Ngi cho vay phi b thi gian v chi ph tm ngi cn vn tin cy v thit
lp c hp ng vay vn cht ch s ra i ca cc TCTCTG gp phn gim chi
ph giao dch

47

VD: hin nay mng li cc ngn hng thng mi VN c mng li chi nhnh
ph rng khp c tnh thnh gip ngi dn c th d dng tip cn, vi nhiu hnh
thc giao dch gi tin tit kim, gi tin thanh ton, vay vn, thun tin cho
ngi dn
d . Gp phn nng cao hiu qu kinh t v cht lng cuc sng x hi
Cc t chc ti chnh trung gian mang li li ch cho c ngi i vay v ngi cho
vay mang li li ch x hi.
+ i vi ngi cho vay: khc phc nhng kh khn nh thiu kinh nghim, thiu
thng tin, thiu kh nng tip cn thng tin
+ i vi ngi i vay: gip gim chi ph giao dch, gn kt gia ngi tit kim
v ngi i vay p ng nhu cu vn di hn ca cc doanh nghip
15. V sao ni TCTCTG c th gii quyt tnh trng thng tin bt cn xng trn th
trng ti chnh?
Khi nim v thng tin bt cn xng: Tnh trng thng tin bt cn xng
xut hin khi mt trong hai bn trong mt giao dch c t thng tin hn bn kia v
i tng ca giao dch, khin cho vic ra quyt nh khng th chnh xc.
Trong mt tin trnh giao dch vn, i vi nh u t tc l ngi cn vn
bao gi cng nm r thng tin v mc ri ro v t sut sinh li ca d n u t
hn l ngi cung cp vn vn ny gi l thng tin bt cn xng (asymmetric
information). Thng tin bt cn xng s ny sinh hai vn lm cho ngi tha
vn khng sn lng cung cp cho ngi cn vn l: la chng i nghch v ri
ro o c.
+ La chn i nghch: l ktqu ca thng tin b che y, n xy ra trc khi
thc hin giao dch hay ni cch khc trc khi k hp ng
48

Nguy c la chn i nghch xy ra trc khi giao dch v vn c thc

hin. Trn th trng ti chnh, do ngi cho vay khng c y thng tin v cc
s n u t ca ngi i vay, nn rt c kh nng l h s thc hin mt s la
chn i nghch l cho ngi i vay c ri ro cao vay tin d rng l iu
ngi cho vay lun mun trnh bi v nhng ngi i vay c ri ro cao li
thng l nhng ngi rt tch cc tm cch vay c tin (c th h s a ra
mc li sut huy ng vn rt cao). V bit c nguy c ny nn trong nhiu
trng hp ngi cho vay s quyt nh khng cho vay na. Hoc trn th trng
chng khon, do thiu thng tin v cc cng ty pht hnh chng khon, nh u t
c xu hng tr mt mc gi tng ng vi cc chng khon c cht lng trung
bnh trn th trng, kt qu l nhng cng ty hot ng km s sn sng bn vi
mc gi m nh u t mun mua trong khi nhng cng ty hot ng tt s i hi
gi chng khon ca h phi cao hn mc gi trung bnh . Kt qu l nu mua
chng khon nh u t s c th thc hin mt la chn i nghch, tc l mua
phi chng khon ca cc cng ty hot ng km. Do thc c kh nng ny
nn nh u t c th quyt nh khng mua chng khon na. Nh vy, nguy c
la chn i nghch hn ch cc dng vn lu chuyn t nhng ngi d tha
vn sang nhng ngi cn vn.
+ Ri ro o c: Ri ro o c xut hin sau khi giao dch v vn
c thc hin. Do ngi i vay nm c nhiu thng tin hn ngi cho vay v
qu trnh s dng vn vay, h c th che giu thng tin v thc hin nhng hot
ng gy ri ro cho khon vn vay m ngi cho vay khng mong mun. Ngi
cho vay trong nhiu trng hp do e ngi nguy c ny nn quyt nh tt nht l
khng cho vay.
Tnh hp l cho s tn ti ca cc nh ch trung gian ti chnh l kh nng
vt tri ca n trong vic gii quyt vn thng tin bt cn xng v hai vn
49

lin i l la chn i nghch v ri ro o c. Cc nh ch trung gian ti chnh

chuyn mn ha trong vic nh gi ri ro tim nng ca ngi i vay. Chng c
th tip cn cc thng tin c nhn ca ngi xin vay tin (nh l tin gi, thu nhp,
ti sn, n phi tr v tn dng) v kim sot nhng hot ng u t ca ngi i
vay. Hay ni khc hn, cc nh ch trung gian ti chnh c v th tt hn a ra
quyt nh cung cp cc khon n mt cch hp l. Cc nh ch trung gian ti
chnh to iu kin thun li cho cc qu tin t nhn ri ca x hi dch chuyn t
ngi tha sang ngi thiu, ci thin tnh hiu qu kinh t ca tin trnh ny. Chi
tiu vn gia tng v nng cao nng sut lao ng. Di gc ca x hi, iu ny
lm cho phc li x hi v tiu chun cuc sng c nng ln. Tc l li ch
thun i vi x hi c ny sinh t cc nh ch trung gian ti chnh.
S tn ti ca cc TCTCTG l gii quyt vn ny v h c chuyn
mn ha trong vic nh gi ri ro tim nng ca ngi i vay c th tip cn c
thng tin c nhn ca ngi i vay..

16. Nghip v th trng m l g? Trnh by nhng im li v hn

ch khi s dng cng c ny? Lin h thc t Vit Nam.
Nghip v th trng m l hot ng ngn hng trung ng mua vo hoc
bn ra nhng giy t c gi ca chnh ph trn th trng. Thng qua hot ng
mua bn giy t c gi, ngn hng trung ng tc ng trc tip n ngun vn
kh dng ca cc t chc tn dng, t iu tit lng cung ng tin t v tc
ng gin tip n li sut th trng.
Nghip v th trng m l hot ng ngn hng trung ng mua hoc bn
chng t c gi trn th trng ti chnh cng cng, nhm t n mc tiu iu
chnh lng tin trong lu thng. Cc chng t c gi m cc ngn hng trung
ng thng s dng tin hnh nghip v th trng m l cc chng khon
kho bc, bi v th trng ca nhng chng khon ny rt lng v c dng lng
kinh doanh ln.
50

Khi ngn hng trung ng em chng khon ra th trng m bn n s thu

c tin mt v sc v. iu ny c ngha l khi lng tin mt cung ng cho
lu thng gim, d tr ca cc ngn hng trung gian gim, lm gim kh nng
cung ng tn dng c cc ngn hng trung gian v nh th, cung ng tin trong nn
kinh t b tht cht hn. Bn cnh , vic ngn hng trung ng bn chng khon
ra th trng m s lm tng cung chng khon, trong iu kin cc nhn t khc
khng i, gi chng khon ny s h v o vy, li sut ca chng khon tng ln.
Li sut chng khon tng buc cc ngn hng trung gian phi tng li sut ngn
hng ln theo trnh tnh trng cng chng rt tin ra khi ngn hng em u t
vo chng khon, ngha l gin tip tht cht thm khi tin t.
Ngc li, khi ngn hng trung ng em tin mt hoc sc mua chng
khon trn th trng m, th lng tin mt trong lu thng tng ln, d tr ca
cc ngn hng thng mi tng ln. Mt khc, vic ngn hng trung ng mua
chng khon s lm tng cu v chng khon, trong iu kin cc nhn t khc
khng i, gi chng khon s tng dn n li sut chng khon gim v n lt
li sut ngn hng gim, kch thch doanh nghip i vay, ngha l mt cch bnh
trng khi tin t.
u im:
Vi cch vn hnh nh trn, nghip v th trng m c mt s u im hn
so vi cc cng c khc ca chnh sch tin t. c th:
ngn hng trung ng c th ch ng tin hnh m khng phi ph
thuc vo nhu cu ca cc ngn hng trung gian.
Nghip v ny tng i linh hot v chnh xc, c th c s dng
bt k mc no. Nu mong mun ca ngn hng tng ng l thay i d tr
ca cc ngn hng bin ln, n s mua hoc bn nhiu chng khon. V
ngc li, mun thay i d tr ca cc ngn hng trung gian bin nh, ngn
hng trung ng s thc hin vic mua v bn mt t chng khon thi.
Nghip v th trng m d dng c o ngc li khi c mt sai
lm xy ra trong lc tin hnh. Gi s ngn hng trung ng thy rng cung ng
tin t tng qu nhanh do n mua trn th trng m qu nhiu, th n c th sa
cha ngay lp tc bng cch tin hnh nghip v bn trn th trng m v ngc
li.
Nghip v th trng m c th c hon thnh nhanh chng, khng
gy nn nhng chm tr v mt hnh chnh.
51

Hn ch:
Tuy nhin, pht huy ht hiu qu ca cng c ny, i hi hu ht
tin trong lu thng phi nm ti khon ca ngn hng, ngha l phi c s pht
trin cao ca c ch thanh ton khng dng tin mt. Mt khc, phi c mt th
trng ti chnh pht trin. V vy cng c ny c s dng thng xuyn nht,
hiu qu nht i vi ngn hng trung ng ca cc nc cng nghip pht trin
ni c cng ngh ngn hng tin tin v th trng ti chnh hon chnh. Cn i
vi cc nc ang pht trin, trong c Vit Nam, vic s dng cng c ny cha
mang li hiu qu cao.
Thc tin Vit Nam
NVTTM c xem l cn kh mi Vit Nam NHNN iu hnh chnh
sch tin t. Phin giao dch u tin c thc hin vo thng 7/2000. Mc d
vy, vic trin khai NVTTM c bn p ng c yu cu i mi ca nn kinh
t, chuyn dn t s dng cc cng c tin t trc tip sang s dng cng c gin
tip, gip cc t chc tn dng m bo kh nng thanh ton nhanh chng, kp thi.
NVTTM ang dn tr thnh knh ch o NHNN bm tin ra nn kinh t v
thu tin v t lu thng, gp phn quan trng iu ho vn kh dng ca cc
NHTM.
Thc tin iu hnh NVTTM thi gian gn y cho thy, NHNN gip cc
NHTM gia tng lng vn kh dng thng qua vic iu hnh th trng m theo
hng ch yu l cho mua giy t c gi vi k hn 7 ngy v 28 ngy. Li sut
qua knh ny cng c gim ng k, t 7,8%/nm k hn 7 ngy xung cn
7,5% - 7%/nm v tng i n nh sut thi gian qua. Li sut ca k hn 28
ngy cng gim xung mc khong 8%/nm. Hot ng th trng m c duy
tr 2 phin mi ngy, vi khi lng trng thu (lot phin trong thi gian tr li
y) lin tc mc cao, khong 5.000 - 8.000 t ng, cao hn so vi trc kia.
Trng thi vn rng c th trng xc nh cho thy NHNN ang bm tin vo
nn kinh t thng qua cc NHTM. iu ny c ngha quan trng. Th nht, cc
NHTM c thm vn cp tn dng, tc l gia tng c lng vn kh dng. Th
hai, li sut cho vay c iu kin gim do cc NHTM c nhiu vn cho vay hn.
Th ba, cc ch th kinh t nh gia tng c c hi tip cn ngun vn do
lng cung nhiu hn v li sut gim thp hn. Cng vi cc bin php tin t
nh tng khi lng cho vay ti cp vn, h tr thanh khon trc tip cho cc
NHTM quy m nh, gi n nh li sut c bn, li sut ti cp vn, li sut ti
52

chit khu, vic NHNN mua vo giy t c gi vi li sut thp hn gp phn

khng nh n nh th trng tin t - tn dng.
Thc t cho thy hng ha ca th trng m hin cn kh ngho nn, ch
yu l tn phiu ngn hng. Cc phng tin giao dch nh cc loi tri phiu thi
hn ngn, chng khon do bn thn cc ngn hng pht hnh... vn cha giao dch
trn th trng ny. Thm vo , khi lng tn phiu ngn hng cn qu nh so
vi quy m vn ca ngn hng. Nh vy, NVTTM cha thc s c tc ng ln
n cung cu vn trn th trng.
Hin s phin giao dch mi ngy l 2, vi k hn giao dch 14 ngy v 28
ngy.
Thnh vin tham gia th trng m thi gian qua c s gia tng v s
lng v a dng v loi hnh. Nu nh trc y, th trng m hu nh ch c
cc NHTM nh nc tham gia, cc khi ngn hng khc cn ng ngoi cuc, th
hin nay th trng m Vit Nam c s gp mt ca cc chi nhnh ngn hng
nc ngoi ti Vit Nam, ngn hng lin doanh, NHTM c phn, Tuy nhin, cn
mt b phn khng t cc NHTM c phn nh cha tham gia th trng m, do quy
m vn b, trnh nghip v cha p ng cng nh cha quen nn cha tham
gia hoc cn lng tng trong vic tham gia u thu ti th trng tin t th cp
ny. Hin mi phin giao dch ch nhn c s tham gia t thu ca khong 1015 t chc tn dng. y l con s kh khim tn so vi lc lng t chc tn dng
ng o hin ang hot ng ti Vit Nam.

17. So snh NHTM v qu tn dng? k tn mt s NHTM v Qu tn dng VN.

* Khi nim NHTM v qu tn dng
- Ngn hng thng mi l 1 t chc kinh doanh trong lnh vc tin t v tn
dng vi hot ng thng xuyn l nhn tin gi, cho vay v cung cp cc dch
dch v ngn hng cho nn kinh t quc dn.
- Qu tn dng l loi hnh t chc tn dng hp tc hot ng theo nguyn
tc t nguyn, t ch, t chu trch nhim v kt qu hot ng, thc hin mc tiu
ch yu l tng tr gia cc thnh vin, nhm pht huy sc mnh ca tp th v

53

ca tng thnh vin gip nhau thc hin c hiu qu cc hot ng sn xut kinh
doanh, dch v v ci thin i sng.
* so snh
- Ging nhau:
+ L t chc ti chnh trung gian => c cc c im, chc nng ca t chc ti
chnh trung gian

- Khc nhau:

NHTM
Li nhun

Qu tn dng
Mc
S tng tr gia cc thnh
ch
vin, phc v sn xut v nng
cao i sng thnh vin.
Nguyn Hch ton kinh doanh, ly thu B p chi ph, c tch ly
tc thu b chi, c li. Li cng nhiu pht trin cho tng lai
chi
cng tt
Phm
Rng, tt c cc t chc, c Hp, trong phm vi phng,
vi hot nhn bt k ai cng c th tham x; ch cho ngi trong phng,
ng
gia
x vay
Huy
3 knh huy ng vn:
ng
- vn tin gi: tin gi khng - vn tin gi: nhn tin gi
vn
k hn, tin gi c k hn, tin khng k hn, tin gi c k
gi tit kim
hn, khng c huy ng tin
- vn vay: pht hnh cc chng gi tit kim
t c gi, vay ca ngn hng - vay vn t cc nh ch ti
trung ng, vay ca cc ngn chnh khc
hng v trung gian ti chnh khc
- vn khc: vn ti tr, vn u
t pht trin, vn y thc, u t
cho vay theo cc chng
trnh, d n xy dng, vn hnh
thnh trong qu trnh hot ng
ca ngn hng, vn tip nhn t
cc t chc ti chnh quc t,
54

Cho
vay
Dch
v
thanh
ton v
ngn
qu
Hot
ng
khc

i tng cho vay: tt c mi

i tng: thnh vin v cc
i tng khi p ng iu kin h ngho khng phi thnh vin
ca NHTM
trong a bn phng, x -> i
tng hp
i tng c tham gia: tt c Ch yu phc v cc thnh
khch hng c ti khon tin gi vin
ti ngn hng

Tn mt s qu tn dng: qu tn dng nhn dn a Tn, Tn ngha, phc

ha, ng tin, qu sn, tn to, ch ln, th trn nh b, th trn c chi, Nam si
gn,
Tn mt s NHTM: NHTM c phn Qun i, Chu, Bc , Si gn
thng tn, cng thng VN, Hng hi, an bnh, ngoi thng, ng ,

18. So snh NHTM v cng ty ti chnh? K tn mt s NHTM v cng ty ti

chnh VN.
* K/n NHTM v cng ty ti chnh
- Ngn hng thng mi l 1 t chc kinh doanh trong lnh vc tin t v tn
dng vi hot ng thng xuyn l nhn tin gi, cho vay v cung cp cc dch
dch v ngn hng cho nn kinh t quc dn.
- Cng ty ti chnh l mt nh ch ti chnh trung gian c thnh lp di
dng mt cng ty trc thuc mt NHTM hay mt tp on kinh t c nhim v huy
ng vn trung, di hn cho vay. Cng ty ti chnh khng c php huy ng
vn ngn hn v thc hin cc nghip v trung gian thanh ton.
55

* so snh:
- ging nhau
- khc nhau:
Huy
ng
vn

S
dng
vn

Ccp
dv
thanh
ton

NHTM
Huy ng vn ngn hn, trung
hn v di hn, ch yu l tp
hp cc khon tin gi nh
cho vay cc khon tin ln
- vn tin gi: tin gi ko k
hn, c k hn, tin gi tit kim
- vn vay: pht hnh cc chng
t c gi, vay ca ngn hng
trung ng, vay ca cc ngn
hng v trung gian ti chnh khc
- vn khc: vn ti tr, vn u
t pht trin, vn y thc, u t
cho vay theo cc chng
trnh, d n xy dng, vn hnh
thnh trong qu trnh hot ng
ca ngn hng, vn tip nhn t
cc t chc ti chnh quc t,
Cho vay: cc i tng bnh
ng
- cho vay ng trc
- cho vay theo hn mc tn dng
- cho vay thu chi
- cho vay chit khu chng t

Cng ty ti chnh
Huy ng vn trung v di hn,
huy ng nhng khon tin ln
ri chia ra cho vay nhng
khon nh
- Nhn tin gi c k hn t 1
nm tr ln.
- Pht hnh k phiu, tri phiu
hoc chng ch tin gi t 1
nm tr ln.
- vay vn t cc t chc ti
chnh trung gian khc
- tip nhn vn y thc ca
chnh ph, cc t chc c nhn
trong v ngoi nc

Cho vay
- Cho vay vi cc k hn khc
nhau (u tin cho ni b tp
on).
- Chit khu cc chng t c gi,
cm c cc loi hng ho, vt t,
ngoi t, cc giy t c gi v
dng c bo m khc.
u t: mua chng khon, u
u t: Gp vn mua c phn,
t theo d n, mua c phn DN u t vo cc d n v tham gia
v cc t chc tn dng khc
vo th trng tin t
- dch v trung gian thanh ton Ko thc hin cc dch v thanh
(sc, y nhim thu, chi, thanh ton
ton th tn dng, th)

56

Tn mt s NHTM: NHTM c phn Qun i, Chu, Bc , Si gn

thng tn, cng thng VN, Hng hi, an bnh, ngoi thng, ng ,
Tn mt s cng ty ti chnh: du kh, xi mng, in lc, bu in, cao su,
ha cht VN,

19. Cc hot ng kinh doanh ca Ngn hng thng mi? Lin h thc t 1
NHTM VN
* Hot ng huy ng vn:
y l nghip v huy ng, to ngun vn kinh doanh cho ngn hng
thng mi. Hot ng huy ng vn c phn nh thng qua c cu ngun vn
ca ngn hng thng mi, bao gm:
- Vn tin gi: (Tin gi khng k hn, tin gi c k hn, tin gi tit
kim) y l ngun vn quan trng nht trong s vn thu ht t bn ngoi ca cc
ngn hng thng mi, bao gm:
Thng qua cc nghip v nhn tin gi thng xuyn, ngn hng huy
ng c mt lng vn ln t khch hng. Cn c vo thi gian gi tin v mc
ch ca khch hng, c th chia ngun vn ny thnh cc b phn sau:
+ Tin gi khng k hn
Vi loi ny, ngi gi c th gi tin vo v rt ra bt c lc no c nhu
cu (nn cn c gi l tin gi c th rt ra theo yu cu demand deposit).
Khch hng c th yu cu ngn hng trch tin trn ti khon chuyn tr cho
ngi th hng, hoc chuyn s tin c hng vo ti khon ny.
Tin gi khng k hn c trong cc ti khon gi l ti khon vng lai
(current account). Ngi gi tin c th gi thm tin vo hoc rt tin ra khi ti
khon bt k lc no. Do tnh cht c th rt ra bt c lc no nn dng tin gi
ny thng ch c hng li sut rt thp hoc khng c ngn hng tr li
(Cc ngn hng thng mi thm ch cn yu cu duy tr mt s d ti thiu trn
ti khon. Trng hp trong thi gian di trn ti khon khng c tin hoc c s
d thp hn mc ti thiu quy nh th ch ti khon cn phi tr ph duy tr ti
khon cho ngn hng) nhng i li ngi gi tin c s dng cc dch v thanh
57

ton qua ngn hng (phi tr ph dch v thanh ton hay khng phi tr ph ty
thuc vo quy nh ca ngn hng i vi tng loi hnh dch v thanh ton).
Mc ch chnh ca ngi gi tin l nhm m bo an ton v ti sn v
thc hin cc khon thanh ton qua ngn hng, do vy, n cn c gi l tin gi
thanh ton.
Tin gi khng k hn c chi ph thp, bi v ngi gi tin sn lng b qua
mt s tin li c mt ti sn c tnh lng cao s dng trong cc hot ng
thanh ton mua hng. Nhng khon chi ph ca ngn hng duy tr loi tin gi
thanh ton bao gm tin thanh ton li v nhng chi ph trong vic phc v thanh
ton trn cc ti khon tin gi loi ny nh: x l lu tr chng t thanh ton, ph
tn chuyn tin v chng t, cung cp thng tin
tng ngun tin gi khng k hn ngn hng phi a dng ha v thc
hin tt cc dch v trung gian, thu ht nhiu khch hng l c nhn, cc doanh
nghip ln. Vi quy m ln, c cu a dng, c ch hon i thi gian o hn ca
cc khon tin gi c thc hin tt s lm cho mc d tin gi bnh qun ti
ngn hng lun cao v n nh, to iu kin cho ngn hn c th s dng lng
tin ny cho vay m khng lm nh hng n kh nng thanh ton ca ngn
hng.
Tm li chng ta c th rt ra cc c im chung ca tin gi khng k hn
nh sau:
- Li sut rt thp hoc khng c hng li
- Ngi gi c th s dng cc dch v thanh ton qua ngn hng.
- Ngi gi khng nhm mc ch hng li m ch yu l nhm m bo
an ton cho khon tin v thc hin cc hot ng thanh ton qua ngn hng.
+ Tin gi c k hn (time deposit)
Cc khon tin gi c k hn c c trng bng nhng chng ch
tin gi ghi r thi gian o hn v s lng, khch hng ch c rt ra sau mt
thi gian nht nh theo k hn c tha thun khi gi tin. Tuy nhin, ngn
hng c th gii quyt cho khch hng rt trc thi hn khi c yu cu, nhng
phi b pht tin bng vic chuyn t mc li sut tin gi c k hn sang p dng
mc li sut khng k hn thp hn. i vi loi tin gi c k hn mc ch ca
ngi gi tin l li tc, khng quan tm n vic tn dng nhng tin ch thanh
ton do ngn hng cung cp. V vy, tng t l vn huy ng c k hn ngn
hng c th s dng cng c li sut v cc chnh sch khuyn khch li ch vt
cht khc nh x s hoc bc thm trng thng. to ra s quan tm thu ht
khch hng, c bit l nhm khch hng c nhn. Mc li sut c th ph thuc
vo thi gian gi tin v s tha thun gia hai bn v nhng iu kin m bo an
58

ton trong quan h tn dng, ng thi c xc nh theo nguyn tc thi gian

cng di li sut cng cao.
Vi nhng c tnh n nh ca tin c k hn, ngn hng c th ch
ng k hoch ha vic s dng ngun vn, tm kim nhng khon u t c thi
gian hp l v thu li nhun cao.
Tm li tin gi c k hn c cc c im sau:
- Li sut thng cao hn so vi khng k hn
- Ngi gi tin khng c s dng dch v thanh ton qua ngn hng
- Mc ch ca ngi gi tin l hng li
- Nu rt tin trc hn th v nguyn tc ngi gi tin khng c hng
li nhng cnh tranh gia cc ngn hng th thng cc ngn hng vn tr li
vi li sut khng thi hn hoc li sut c thi hn thc gi
+ Tin gi tit kim (savings deposit)
L loi tin gi dnh ca cc tng lp dn c, c gi vo ngn
hng c hng li theo nh k. Cc mc li sut tng uwngs vi tng k
hn gi c ngn hng cng b sn. Cc k hn thng l 1, 3, 6, 9, 12 thng
hoc trn mt nm (18, 24 thng). Hnh thc ph bin ca loi tin gi ny l tit
kim c s. V mt k thut, dng tin gi ny ngi gi tin c ngn hng cp
cho mt s dng gi tin vo v rt tin ra, ng thi n cn xc nhn s tin
gi. Ngn hng khng cung cp cc dch v trung gian thanh ton cho khch hng
gi tin tit kim.
Vit Nam, hnh thc gi tit kim ph bin l:
Tin gi tit kim khng k hn: l loi tin gi tit kim m ngi
gi tin c th gi nhiu ln v rt ra bt c lc no. Ngn hng tr li cho loi tin
gi ny nhng rt thp
Tin gi tit kim c k hn: L loi tin gi tit kim c thi hn gi
c nh trc. Loi tin gi ny cng tng t nh tin gi c k hn cc im l
khng c php rt trc hn, c hng li cao hn cc dng tin gi khng
k hn v khng c hng cc dch v thanh ton qua ngn hng. Vi dng tin
gi ny, ngi gi ch c gi tin vo mt ln v rt ra mt ln c vn ln li khi
n hn. Khng cho php b sung thm vo s tin gi khi cha ht hn. Mi
ln gi c coi l mt khon tin gi ring bit. Mc ti thiu ca mi ln gi
tin do tng ngn hng quy nh.
Tin gi tit kim c mc ch: thng l hnh thc tit kim trung v
di hn, ngi tham gia ngoi vic c ngn hng tr li cn c ngn hng cp
tn dng nhm mc ch b sung thm vn mua sm cc phng tin phc v
nhu cu tiu dng.
Nh vy, tin gi c k hn v tin gi tit kim l loi tin gi phi
giao dch. Chng c cng tnh cht l c hng li cao v ch ti khon khng
c pht hnh sc.
59

L do phi tch ring tin gi tit kim ra m khng xp vo hai dng

tin gi trn (tin gi khng k hn v tin gi c k hn) mc d tnh cht ca
chng rt ging nhau l v y l tin tit kim ca cc tng lp dn c, l ti sn
tch ly ca quc gia, c xem l ngun vn ni lc ca t nc, cho nn cn c
chnh sch u tin bo v. (v d: cc NHTW thng buc cc ngn hng thng
mi khi huy ng dng tin gi ny th phi mua bo him cho chng, hoc cc
cng ty ti chnh khng c huy ng dng tin gi ny)
Vn tin gi l ngun vn chim t trng cao nht trong tng s
ngun vn ca ngn hng thng mi, l ngun vn ch yu ngn hng kinh
doanh. N phn nh bn cht ca ngn hng l i vay cho vay. Chnh v vy
ngi tao gi ngn hng thng mi l ngn hng tin gi.
- Vn i vay (Vay ca ngn hng trung ng, vay ca cc ngn hng thng
mi v cc t chc tn dng khc, pht hnh k phiu, tri phiu)
+ Pht hnh cc chng t c gi
Ngn hng ch ng pht hnh cc loi k phiu ngn hng huy
ng vn nhm thc hin nhng d n u t nh. Vic huy ng vn di
hnh thc pht hnh k phiu ngn hng c thc hin theo hai phng thc: pht
hnh theo mnh gi (tr li sau, ngi mua tr tin theo mnh gi c ghi trn b
mt k phiu): pht hnh bng hnh thc trit khu (tr li trc, ngi mua s tr
mt s tin bng mnh gi tr i khon li m h c hng).
+ Vay ca cc ngn hng v cc trung gian ti chnh khc
Qua th trng tin t lin ngn hng, ngn hng c th khai thc cc
khon vn nhn ri t cc ngn hng, t chc tn dng khc. Hot ng vay mn
ny nahwfm mc ch iu ha nhu cu vn kh dng v m bo ngun vn lu
chuyn thng sut lin tc trong h thng ngn hng.
+ Vay ca ngn hng trung ng
Bt k ngn hng thng mi no khi c ngn hng trung ng cp
php hot ng u c vay vn ti ngn hng trung ng trong trng hp cn
b sung vn kh dng. Nghip v vay vn ny c ngn hng trung ng thc
hin di hnh thc ph bin l ti cp vn, bao gm ti chit khu cc loi giy t
c gi v cho vay th chp. Khon vay ny lin quan n lng tin cung ng ca
ngn hng trung ng, n vic thc hin chnh sch tin t quc gia.
Hin nay NHNN Vit Nam p dng 3 hnh thc cp tn dng sau:

Chit khu, ti chit khu thng phiu v cc giy t c gi ngn hn

khc

Cho vay c m bo bng cm c thng phiu v cc giy t c gi

ngn hn khc

60


Cho vay li theo h s tn dng. Thng l cc h s tn dng h tr
theo yu cu ca nn kinh t, nh thu mua lng thc, nng sn, d tr vt t,
nguyn liu, sn xut hng ha xut khu thuc din u tin...
- Vn khc
Vn ti tr, vn u t pht trin, vn y thc, u t cho vay theo cc
chng trnh, d n xy dng...
Vn hnh thnh trong qu trnh hot ng ca ngn hng, v d nh trong
nghip v qua li ng nghip (tin gi ca cc ngn hng khc nh thanh ton
h), trong nghip v trung gian ca ngn hng (tin gi ca khch hng m
bo thanh ton trong phng thc thanh ton tn dng chng t - LC)
Vi nhng ngn hng thng mi c cc quan h quc t rng ln, c th
tranh th cc khon vn tn dng hoc tip nhn t cc t chc ti chnh tin t
quc
* Hot ng cho vay
Hot ng cho vay l hot ng sinh li ch yu ca ngn hng thng mi,
thc cht y l qu trnh ngn hng thng mi cho cc t chc, c nhn vay vn.
Hot ng cho vay rt a dng v phong ph. C th nu mt s loi hnh ch yu
sau:
- Cho vay ng trc: L hnh thc cho vay trong ngn hng thng mi
cung cp cho ngi i vay mt khon tin nht nh s dng trc. Ngi i
vay ch phi tr li vo lc hon tr n gc.
Cho vay ng trc c 2 loi:
a/ Cho vay ng trc c bo m:

Bo m bng cc ng sn: nh hng ha, ti sn hay chng t (cho

vay cm c): l cho vay trn c s cm c ti ngn hng cc ti sn, c th l hin
vt nh vt t hng ha, hoc l giy t nh cc giy s hu hng ha ( B/L, giy
lu kho, lu bi container), cc chng t thanh ton (b chng t lin quan n
ngi nhp khu gm B/E, chng t gi hng), chng t c gi (thng phiu,
chng khon,..), thm ch c vng, bc, qu, ngoi t,... s tin cho vay bng
mt t l phn trm ca gi tr ti sn cm c, t l ny cao hay thp l ty vo
quan h ca ngn hng v khch hng, vo uy tn ca khch hng. Ngn hng s
qun l ti sn cm c trong sut thi hn vay v ch hon li khi thu n (gc v
li). Trong trng hp ngi i vay khng c kh nng tr n khi n hn, ngn
hng c quyn bn ti sn cm c thu n.
61


Bo m bng bt ng sn: nh t ai, nh ca (cho vay th chp):
l cho vay trn c s nm gi cc giy t chng thc quyn s hu hp php v
bt ng sn em th chp. S tin vay c tnh theo t l phn trm ca gi tr
ti sn th thp (nh hn gi tr ca ti sn th chp), t l ny cao hay thp ph
thuc vo quan h ca ngn hng v khch hng v uy tn ca khch hng. Cho
vay th chp khc vi cho vay cm c ch trong thi hn vay ngi i vay vn
c php s dng ti sn th chp, ngn hng ch nm gi h s gc.

Bo m bng s bo lnh ca bn th 3: (cho vay c bo lnh): bn

bo lnh lp h s bo lnh ti ngn hng v cam kt hon tr n nu bn i vay
khng c kh nng thanh ton. Ngn hng cng c th ngh bn bo lnh phi
c ti sn cm c hoc th chp ti ngn hng.
b/ Cho vay ng trc khng c bo m:
Cho vay ng trc khng c m bo: l hnh thc cho vay ch da vo uy
tn ca khch hng vi ngn hng m khng cn c ti sn th chp, cm c hoc
s bo lnh. Do vy, cn gi l vay tn chp. Hnh thc ny c p dng vi cc
khch hng c uy tn, c quan h thng xuyn vi ngn hng hoc nhng doanh
nghip ln.
- Cho vay theo hn mc tn dng
L hnh thc cho vay trong ngn hng v khch hng tha thun trc s
tin ti a (gi l hn mc tn dng) m khch hng c vay t ngn hng trong
mt khong thi gian nht nh. Sau khi tha thun v hn mc tn dng, khch
hng c th vay lm nhiu ln trong thi gian th thun m khng phi lm n
xin vay vi iu kin tng s tin ca cc ln vay khng vt qu hn mc tn
dng. Hnh thc cho vay ny thng p dng vi khch hng c nhu cu vay vn
thng xuyn.
Trong hp ng tn dng s c mt s ni dung c bn sau:
+ Hn mc tn dng
+ S vng quay vn
+ Tng doanh s tr n trong qu
Khch hng c th vay lm nhiu ln nhng khi c tin thu bn hng, ngi
vay phi np ton b s tin vo ti khon tin vay m bo doanh s tr n
62

v vng quay vn tn dng, phn cn li chuyn v ti khon tin gi s dng.

Li vay thng c ngn hng tnh v thu vo ngy cui ca thng
- Cho vay thu chi
Cho vay thu chi: L hnh thc cp tn dng ng trc c bit trong
ngn hng cho php khch hng chi vt qu s d trn ti khong tin gi thanh
ton trong 1 hn mc v thi gian nht nh trn c s hp ng tn dng gia
ngn hng v khch hng.
Khc vi cho vay ng trc mc tn dng tha thun cho vay thu chi cha
phi l khon tin m ngn hng cho vay m ch khi no khch hng s dng (chi
vt s d) th mi c coi l tn dng cp pht v u tnh tin li. Hnh thc
ny thng p dng cho nhng khch hng c kh nng ti chnh mnh v c uy
tn.
- Cho vay chit khu chng t
Cho vay chit khu chng t: l cho vay di hnh thc Ngn hng thng
mi mua li cc thng phiu cha n hn tr tin vi gi thp hn s tin ghi
trn thng phiu. Khi n hn tr tin, ngn hng s i ton b s tin ghi tren
thng phiu t ngi tr tin thng phiu. Phn li ca ngn hng chnh l
khon chnh lch gia gi mua v s tin ghi trn thng phiu.
V d: mt t lnh phiu c mnh gi 10.000 USD
Thi hn ca lnh phiu l 3 thng
Li sut chit khu l 4%/nm
Vy ngn hng phi b ra mt s tin mua t lnh phiu l:
10.000
*4*3
10.000
9.90
=
USD
0 USD
100 *
12
Li sut chit khu c tnh cn c vo mc li sut trn th trng,
chi ph thu tin thng phiu (collection fee), mc trt gi (lm pht d tnh
expected inflation), ri ro khng i c tn thng phiu (commercial risk ri
ro thng mi)
63

Cn lu : tin li trong cho vay chit khu khng c tnh trn s

vn m ngi i vay c s dng nh cho vay ng trc m trn thc t li c
tnh trn tng li v vn gc. Trong v d tr, s vn ngi i vay c s dng l
9.900 USD nhng tin li c tnh trn tng li v vn vay tc l 10.000 USD.
Cc chng t c gi bao gm: Cc loi tn phiu, k phiu, tri phiu do kho
bc nh nc, ngn hng trung ng, ngn hng thng mi v cc t chc ti
chnh pht hnh: cc loi s tit kim c k hn, cc chng ch tin gi, b chng
t thanh ton.
Cc chng t trn c chp nhn chit khu nu tha mn iu kin: c
pht hnh hp php, c bo ton mnh gi, c kh nng chuyn nhng, khng
b ty xa, cn trong thi hn thanh ton
Phng thc chit khu:
+ Chit khu ton b thi gian cn li ca chng t c gi l phng thc
mua bn chng t c gi theo gi chit khu v khch hng chuyn giao ngay
quyn s chng t c gi cho ngn hng. Khi n hn thanh ton, ngn hng c
quyn thanh ton vi ngi pht hnh.
+ Chit khu c thi hn: L phng thc mua cc chng t c gi theo thi
hn v gi chit khu ng thi km theo cam kt ca khch hng v mua li
chng t c gi vo ngy ht hn chng khon. Nu ht hn chit khu m
khch hng khng thc hin cam kt mua li chng t c gi th ngn hng l ch
s hu hp hp php v hng ton b quyn li pht sinh t cc chng t c gi
.
Cc nguyn tc cho vay

Nguyn tc 1: Phi hon tr c gc v li ng hn tha thun

trong hp ng tn dng
L do phi thc hin nguyn tc ny:
+ Vn cho vay ca ngn hng thng mi l vn huy ng ca cc ch th
trong x hi do vy ngn hng thng mi phi thu hi vn ng hn hon tr
cho cc ch th nhm m bo cho qu trnh lun chuyn vn trong nn kinh t
c lin tc v c hiu qu.
64

+ Hp ng tn dng l 1 hp ng kinh t, trong 1 trong nhng iu

khon quan trng l thi hn hon tr c gc v li phi thc hin theo hp ng
nn khch hng khi vay vn ca NHTM phi thc hin ng theo hp ng
+ Hp ng cho vay ca NHTM l 1 hp ng kinh doanh nh cc doanh
nghip khc v vy phi hon tr ng hn m bo cho qu trnh ti sn xut
ca ngn hng thng mi
Biu hin ca nguyn tc 1 trong thc t
+ Khi vay vn ngi vay phi cam kt hon tr c gc v li cho ngn hng
bng 1 iu khon trong hp ng tn dng hoc kh c nhn n.
+ n k hn hon tr theo cam kt nu ngi vay thiu hoc mt kh nng
thanh ton, hoc khng kh nng thanh ton v c ngn hng iu chnh k
hn n hoc gia hn n th ngn hng c quyn p dng cc iu khon hin hnh
x pht ngi vay.

Nguyn tc 2: Vn vay phi c s dng ng mc ch cam kt

trong hp ng tn dng
L do a ra nguyn tc ny:
+ Mc ch s dng vn vay c ngn hng thng mi thm nh trc
khi quyt nh cho vay, nu s dng vn sai mc ch c th xy ra nhng ri ro
i vi tin vn ca ngn hng.
+ Hp ng tn dng l 1 hp ng kinh t s dng vn ng mc ch l
mt trong nhng iu khon quan trng ca hp ng tn dng phi thc hin theo
hp ng
Biu hin thc t ca nguyn tc 2
+ Khi vay vn, ngi vay phi trnh by phng n, k hoch kinh doanh,
ng thi xc nh r mc ch, i tng s dng vn v cam kt s dng vn
ng mc ch nu c ngn hng chp nhn.
+ Trong qu trnh s dng vn, nu sai cam kt ngi vay s phi chu trch
nhim trc ngn hng theo lut nh v theo hp ng.

Nguyn tc 3: Khng dn vn cho mt s t khch hng vay

65

L do a ra nguyn tc ny:
+ phng ri ro i vi hot ng ng ca ngn hng
+ Thc hin theo quyt inh: Q 457/Q NHNN ngy 19 thng 4 nm 2005
Biu hin trong thc t ca nguyn tc 3
+ i vi ngn hng, t chc tn dng trong nc t l d n cho vay i
vi 1 khch hng khng vt qu 15% vn t c ca ngn hng, nhm khch l
khng vt qu 50% vn t c ca ngn hng.
+ i vi chi nhnh ngn hng nc ngoi: T l d n cho vay i vi 1
khch hng khng vt qu 15% vn t c ca ngn hng nh nc, nhm khch
hng l khng vt qu 50% vn t c ca ngn hng.
* Hot ng u t ca cc ngn hng thng mi
Hot ng u t l hot ng NHTM dng vn ca mnh mua chng
khon (cc chng khon chnh ph v mt s chng khon cng ty) hoc u t
theo d n. Vit Nam lut cc t chc tn dng cn cho php cc ngn hng
c dng vn iu l v qu d tr gp vn, mua c phn ca doanh nghip
hay ca cc t chc tn dng khc
* Hot ng cung ng dch v ngn hng
Dch v ngn hng c pht trin mnh trong iu kin kinh t th
trng v a li ngun thu ng k cho cc ngn hng thng mi. Hot ng
dch v c thc hin di cc hnh thc sau:
- Kinh doanh ngoi t v vng: Ngn hng mua bn ngoi t v vng th
trng trong nc v quc t. Li nhun mang li cho ngn hng l chnh lch
gia gi bn v gi mua.
- Dch v trung gian thanh ton: Dch v ny bao gm thanh ton khng
dng tin mt, hoc thu chi tin mt, qua ngn hng. y l mt nghip v truyn
thng, ng thi c pht trin mnh trong nn kinh t th trng. Thng qua
hot ng thanh ton, ngn hng thu c l ph, tp trung c nhiu ngun vn
v thng qua kim sot c chu chuyn tin t trong nn kinh t quc dn.
66

Cc hnh thc thanh ton:

+ Thanh ton bng sc
+ y nhim thu
+ y nhim chi
+ Thanh ton bng th tn dng
+ Thanh ton bng th
- Dch v bo lnh: Bo lnh l nghip v trong ngn hng thng mi
chu trch nhim tr tin thay cho bn c bo lnh, nu h khng thc hin y
ngha v i vi yu cu ca mt i tc no . Bo lnh c thc hin di
nhiu hnh thc, nh bo lnh vay vn, bo lnh d thu, bo lnh cht lng v
khi lng hng ha.
- Cung cp cc dch v thng tin, t vn:
Ngn hng thng mi l trung tm tin t, tn dng v thanh ton. Hn na,
ngn hng l t chc kh y v cp nht cc thng tin v th trng, gi c do
vy n c th cung cp cc thng tin theo yu cu ca khch hng trong gii hn
cho php.
Do c trnh nghip v c thng tin, kinh nghim nn ngn hng thng
mi c th t vn cho khch hng v xy dng d n u t, phng n huy ng
vn, phn tch bo co ti chnh doanh nghip
- Hot ng y thc (y thc v nhn y thc): Ngn hng thng mi c
y thc, nhn y thc lm i l trong cc lnh vc lin quan n hot ng ngn
hng, k c vic qun l ti sn, vn u t ca t chc, c nhn trong v ngoi
nc theo hp ng y thc i l.

20. Chc nng ca NHTM? Vn dng ti 1 NHTM m bn bit.

* Chc nng trung gian tn dng

67

Ngn hng thng mi thc hin chc nng ny khi n ng vai tr l

cu ni gia ngi c vn vi ngi cn vn.
Ngn hng thng mi ng vai tr l cu ni gia nhng ngi c vn d
tha v nhng ngi c nhu cu v vn thng qua vic huy ng khai thc cc
khon vn tin t tm thi nhn ri trong nn kinh t, ngn hng hnh thnh nn
qu cho vay cp tn dng cho nn kinh t. Vi chc nng ny, ngn hng va ng
vai tr l ch th i vay, va ng vai tr l ch th cho vay.
Xut pht t c im tun hon vn trong qu trnh ti sn xut x hi,
ngn hng thng mi vi vai tr l mt t chc chuyn kinh doanh v tin t, tn
dng, nm bt tnh hnh cung cu v vn tn dng s thc hin tip nhn v chuyn
giao vn mt cch c hiu qu. Thng qua vic thu ht tin gi vi khi lng ln,
ngn hng c th gii quyt mi quan h gia cung v cu vn tn dng v khi
lng v c thi gian tn dng.
Chc nng trung gian tn dng ca ngn hng c m t qua s sau:
- T chc kinh t
- Doanh nghip
- T chc x hi
- H gia nh, dn
c

Huy

n
g

Ngun
vn

NGN
HNG
THNG
MI

Cp

Tn
dng

u t
vn

- T chc kinh t
- Doanh nghip
- T chc x hi
- H gia nh, dn
c

Vi chc nng trung gian tn dng, ngn hng thng mi thc hin nhng
nhim v c th sau:
- Huy ng cc ngun vn t cc ch th tit kim, c vn nhn ri trong nn
kinh t
- Cp tn dng u t p ng nhu cu v vn cho cc ch th trong nn kinh
t x hi.
ngha: Thng qua chc nng trung gian tn dng ngn hng thng mi
gp phn to li ch cho tt c cc ch th kinh t tham gia v li ch chung ca
nn kinh t.
+ i vi ngi c vn nhn ri: H thu li t khon tin tm thi nhn ri
ca mnh di hnh thc li tin gi m ngn hng tr cho h. Hn na, ngn hng
cn m bo cho s an ton v khon tin v cung cp cc dch v thanh ton
tin li.

68

+ i vi ngi i vay: h s tha mn c nhu cu vn kinh doanh,

p ng nhu cu chi tiu, thanh ton m khng phi chi ph nhiu cho vic tm
kim ni cung ng vn tin li, chc chn v hp php.
+ i vi Ngn hng thng mi: H s tm kim c li nhun t chnh
lch gia li sut huy ng v li sut cho vay hoc hoa hng mi gii. Li nhun
ny chnh l c s cho s tn ti v pht trin ca ngn hng thng mi.
+ i vi nn kinh t: Chc nng ny gp phn b sung thm mt knh
iu chuyn vn cho nn kinh t, lm phong ph thm h thng cc knh dn vn,
phc v v thc y tng trng kinh t cao, to thm vic lm cho ngi lao ng
* Chc nng trung gian thanh ton:
Ngn hng lm chc nng trung gian thanh ton khi n thc hin theo
yu cu ca khch hng nh trch mt khon tin trn ti khon tin gi
thanh ton tin hng ha, dch v hoc nhp vo mt khon tin gi ca khch
hng t bn hng ha hoc cc khon thu khc.
Ngn hng thc hin chc nng trung gian thanh ton lm cho n tr thnh
th qu cho khch hn. Vic nhn tin gi v theo di cc khon thu, chi trn ti
khon tin gi ca khch lm cho ngn hng thc hin c vai tr trung gian
thanh ton. Trn thc t, khi vic than ton trc tip gia cc chru th kinh t bng
tin mt gp nhiu hn ch v ri ro cao, do phi tp hp, kim tra, vn chuyn lm
cho chi ph thanh ton cao m li thiu chnh xc v an ton, c bit l khi hai n
v ny cch xa nhau, iu ny to nn nhu cu v gia tng khi lng thanh ton
qua ngn hng.
Chc nng trung gian thanh ton c th hin qua biu sau:
- Ngi tr tin
- Ngi mua
hng
- T chc x hi

Ln
h
tr
tin

Qua ti
khon

NGN
HNG
THNG
MI

Ngi th
hng
Giy bo
c

- Ngi bn
hng

T chc
x hi
Trong chc nng trung gian thanh ton, ngn hng thc-hin
cc nhim
v
- C nhn
c th sau:tin
chuyn
- C nhn
- M ti khon tin gi giao dch cho khch hng
- Qun l v cung cp cc phng tin thanh ton cho khch hng
- T chc v kim sot quy trnh thanh ton gia cc khch hng

69

 ngha: H thng ngn hng thng mi c nhng ng gp ln cho x

hi trong lnh vc thanh ton. Chc nng trung gian thanh ton ca ngn hng c
ngha rt ln i vi cc hot ng ca nn kinh t x hi.
+ i vi khch hng ca ngn hng thng mi: nh cc cng c thanh
ton do ngn hng thng mi pht hnh ngy cng a dng (nh sc, y nhim
thu, y nhim chi) m khch hng c th la chn c phng tin thanh ton
thch hp hn ch c ri ro do vic nm gi v thanh ton trc tip bng tin
mt v mang li nhiu li ch.
+ i vi ngn hng thng mi: to iu kin tng thm thu nhp t cung
cp dch v thanh ton ng thi huy ng thm c cc ngun vn cho vay
(s d ti khon tin gi ca khch hng) ng thi gp phn gim st k lut ti
chnh.
+ i vi nn kinh t: Nh thanh ton chuyn khon qua ngn hng gim
c lng tin mt cho lu thng tit kim c chi ph lu thng tin mt qua
gp phn gim chi ph cho x hi.
Nh vy cc chc nng ca ngn hng thng mi c mi quan h mt thit
vi nhau, b sung, h tr cho nhau, trong chc nng trung gian tn dng l chc
nng c bn, to c s cho vic thc hin cc chc nng sau. ng thi, vic ngn
hng thc hin tt chc nng trung gian thanh ton li gp phn lm tng ngun
vn tn dng m rng quy m hot ng ca ngn hng.
* Chc nng to tin
Khi thc hin hai chc nng trung gian tn dng v trung gian thanh
ton, ngn hng thng mi c kh nng to ra tin ghi s (bt t) th hin trn
ti khon tin gi thanh ton ca khch hng ti ngn hng thng mi
Nhng hot ng m NHTM thc hin to nn mt c ch to tin trong
ton h thng ngn hng. Trn c s s tin gi ca khch hng, ngn hng dng
n cho vay. Tuy nhin, s tin cho vay khng dng li s tin mt gi ban u
m khon tn dng do ngn hng thc hin to ra tin di dng bt t. Khi ht
hn vay, ngi vay tr n ngn hng, tin vay rt khi lu thng quay tr li ngn
hng. Nh vy, do hot ng ca ngn hng m hng ngy thng xuyn c tin
bm vo lu thng (ngn hng cho vay) v tin rt khi lu thng (tr n vay ngn
hng).
Vi chc nng trung gian tn dng v trung gian thang ton, ngn hng
thng mi c kh nng to ra tin tn dng (hay tin ghi s) th hin trn ti

70

khon tin gi thanh ton ca khch hng ti ngn hng thng mi. y chnh l
mt b phn ca lng tin c s dng trong cc giao dch.
T khon d tr tng ln ban u, thng qua hnh vi cho vay bng chuyn
khon, h thng ngn hng c kh nng to nn s tin gi (tc tin tn dng) gp
nhiu ln s d tr tng thm ban u. Mc m rng tin gi ph thuc vo h s
m rng tin gi. H s ny, n lt n chu tc ng bi cc yu t t l d tr
bt buc, t l d tr vt mc v t l gi tin mt so vi tin gi thanh ton ca
cng chng.
Tm li, s kt hp gia chc nng trung gian tn dng v chc nng trung
gian thanh ton l c s ngn hng thng mi thc hin chc nng to tin gi
thanh ton. Thng qua chc nng lm trung gian tn dng, ngn hng s dng s
vn huy ng c cho vay, s tin cho vay ra li c khch hng s dng
mua hng ha, thanh ton dch v trong khi s d trn ti khon tin gi thanh ton
ca khch hng c coi l mt b phn ca tin giao dch, c h s dng
mua hng ha, thanh ton dch v... Khi ngn hng ch thc hin chc nng nhn
tin gi m cha cho vay, ngn hng cha h to tin, ch khi thc hin cho vay,
ngn hng mi bt u to tin. l mt pht minh ln trong hot ng ngn
hng. y, chnh vic cho vay to ra tin gi. Tuy vy, to ra tin gi thanh
ton, ngn hng thng mi phi lm c chc nng trung gian thanh ton, m ti
khon tin gi thanh ton cho khch hng th s tin trn ti khon ny mi l mt
b phn ca lng tin giao dch.
ngha
Vi chc nng ny, h thng ngn hng thng mi lm tng phng tin
thanh ton trong nn kinh t, p ng nhu cu thanh ton, chi tr ca x hi. R
rng khi nim v tin hay tin giao dch khng ch l tin giy do NHTW pht
hnh ra m cn bao gm mt b phn quan trng l lng tin ghi s do cc ngn
hng thng mi to ra.
Chc nng ny cng ch ra mi quan h gia tn dng ngn hng v lu
thng tin t. Mt khi lng tn dng m ngn hng thng mi cho vay ra lm
tng kh nng to tin ca ngn hng thng mi, t lm tng lng tin cung
ng.

71

Cc chc nng ca ngn hng thng mi c mi quan h cht ch, b sung,

h tr cho nhau, tng chc nng trung gian tn dng l chc nng c bn nht,
to c s cho vic thc hin cc chc nng sau. ng thi, khi ngn hng thc
hin tt chc nng trung gian thanh ton v chc nng to tin li gp phn lm
tng ngun vn tn dng, m rng hot ng tn dng.

21. Hot ng kinh doanh ca NHTM hg ntn n nn kt x hi?

* Th hin thng qua chc nng ca NHTM
Thng qua chc nng trung gian tn dng ngn hng thng mi gp phn
to li ch cho tt c cc ch th kinh t tham gia v li ch chung ca nn kinh t.
Chc nng ny gp phn b sung thm mt knh iu chuyn vn cho nn kinh
t, lm phong ph thm h thng cc knh dn vn, phc v v thc y tng
trng kinh t cao, to thm vic lm cho ngi lao ng
H thng ngn hng thng mi c nhng ng gp ln cho x hi trong
lnh vc thanh ton. Chc nng trung gian thanh ton ca ngn hng c ngha rt
ln i vi cc hot ng ca nn kinh t x hi. i vi nn kinh t: Nh thanh
ton chuyn khon qua ngn hng gim c lng tin mt cho lu thng tit
kim c chi ph lu thng tin mt qua gp phn gim chi ph cho x hi.
Vi chc nng to tin, h thng ngn hng thng mi lm tng phng
tin thanh ton trong nn kinh t, p ng nhu cu thanh ton, chi tr ca x hi.
R rng khi nim v tin hay tin giao dch khng ch l tin giy do NHTW pht
hnh ra m cn bao gm mt b phn quan trng l lng tin ghi s do cc ngn
hng thng mi to ra.
* Vai tr ca ngn hng thng mi
- NHTM gp phn p ng nhu cu vn ca DN cho hot ng u t, m
rng hot ng sn xut kinh doanh, nng cao hiu qu kinh doanh:
Trong nn kinh t th trng, m rng c qui m sn xut i hi
doanh nghip phi c mt lng vn ln i mi thit b v cng ngh lc hu,
p dng tin b khoa hc k thut hin i. Trong iu kin , ngn hng thng
mi mt mt p ng y v nhu cu vn thiu ht, cung cp dch v thanh ton
v cc dch v ngn hng khc nhau nhm h tr cc doanh nghip thc hin tt k
hoch sn xut kinh doanh.
72

Mt khc, thng qua cung ng vn tn dng v cc dch v ngn hng nhanh

chng, thun tin thc y nhanh qu trnh lun chuyn hng ha, lun chuyn
vn, tit kim chi ph v t nng cao hiu qu sn sut kinh doanh cho tng
doanh nghip v ton b nn kinh t.
- Ngn hng thng mi gp phn phn b hp l cc ngun lc ti chnh gia
cc ngnh, vng trong nn kinh t quc dn v to iu kin cn i nn kinh
t:
Thng qua cc nghip v ca mnh, NHTM mt mt gp phn hnh thnh,
duy tr v pht trin nn kinh t theo mt c cu ngnh v khu vc nht nh. Mt
khc, cc NHTM gp phn iu chnh ngnh, khu vc khi xut hin s pht trin
mt cn i hoc khi cn c s thay i cho ph hp vi yu cu ca th trng.
Khi mun pht trin hay hn ch pht trin mt ngnh hay mt lnh vc nht
nh no , c th thng qua hot ng cho vay ca ngn hng iu tit.
- Ngn hng thng mi to ra mi trng cho vic thc hin chnh sch tin t
ca NHTW :
thc thi chnh sch tin t, Ngn hng truong ng phi s dng cc
cng c nh li sut, d tr bt buc, th trng m,... Chnh cc ngn hng
thng mi l mi trng ngn hng trung ng s dng cc cng c ny.
Ni c th hn, ngn hng thng mi cn l t chc phi chp hnh nhng quy
nh trong ni dung c cc cng c chnh sch tin t v ng vai tr cu ni trong
vic chuyn tip cc tc ng ca chnh sch tin t n nn kinh t.
Thng qua cc ngn hng thng mi, ngn hng trung ng pht hnh
thm hoc thu hi bt tin t lu thng v. cng thng qua ngn hng thng mi,
s bin ng li sut, t gi hi oi ca nn kinh t c phn hi v ngn hng
trung ng ngn hng trung ng c gii php iu tit thch hp theo yu cu
ca chnh sch tin t.

So snh qu tn dng v qu u t

73

22. Trnh by nghip v ti chit khu ca NHTW. Vic thay i li sut cho vay
chit khu v ti chit khu ca NHTW nh hng n khi lng tin cung
ng ca NHTM nh th no?
NGHIP V CHIT KHU, TI CHIT KHU CA NGN HNG
NH NC I VI CC NGN HNG
1. Chit khu, ti chit khu giy t c gi ca cc ngn hng l nghip v
Ngn hng Nh nc mua ngn hn cc giy t c gi cn thi hn thanh
ton, m cc giy t c gi ny c cc ngn hng giao dch trn trn th
trng s cp hoc mua li trn th trng th cp.
Ngn hng Nh nc thc hin nghip v chit khu, ti chit khu ca
Ngn hng Nh nc i vi cc ngn hng nhm gp phn thc y pht
trin kinh t - x hi v thc hin chnh sch tin t quc gia.
Cn c nh hng pht trin kinh t - x hi ca Chnh ph v mc tiu ca
chnh sch tin t quc gia trong tng thi k, Thng c Ngn hng Nh
nc quyt nh lnh vc Ngn hng Nh nc u tin chit khu, ti chit
khu cho cc ngn hng.
2. i tng p dng ca quy ch:
Ngn hng Nh nc thc hin nghip v chit khu, ti chit khu vi cc
ngn hng c thnh lp v hot ng theo Lut cc t chc tn dng.
Cc trng hp khng c Ngn hng Nh nc chp nhn chit khu,
gm:
- Ngn hng s dng ht hn mc chit khu;
- Cc giy t c gi khng iu kin theo qui nh ca Quy ch chit
khu, ti chit khu ca Ngn hng Nh nc vi cc ngn hng;
- Giy ngh chit khu gi Ngn hng Nh nc c ni dung khng ph
hp vi qui nh, ngi k khng ng thm quyn.
3. Li sut chit khu:
L li sut do Ngn hng Nh nc p dng tnh s tin thanh ton khi
thc hin chit khu giy t c gi. Li sut chit khu do Ngn hng Nh
nc xc nh v cng b, ph hp vi mc tiu ca chnh sch tin t trong
tng thi k.
74

 4. Hnh thc chit khu:

- Chit khu ton b thi hn cn li ca giy t c gi: Theo hnh thc
ny, Ngn hng Nh nc mua hn giy t c gi ca cc ngn hng theo gi
chit khu
- Chit khu c k hn: Ngn hng Nh nc chit khu cc giy t c gi,
ng thi yu cu ngn hng cam kt mua li ton b giy t c gi chit
khu sau mt thi gian nht nh. K hn chit khu ti a l 91 ngy.
5. Cc loi giy t c gi c chit khu:
Cc giy t c gi c Ngn hng Nh nc chit khu gm tn phiu kho
bc, tri phiu kho bc, tn phiu Ngn hng Nh nc v cc loi giy t c
gi khc c Thng c Ngn hng Nh nc qui nh trong tng thi k
6. iu kin cc giy t c gi c s dng trong giao dch chit
khu, ti chit khu ti Ngn hng Nh nc:
Cc loi giy t c gi c Ngn hng Nh nc chit khu khi p ng
cc iu kin sau:
- Thuc danh mc cc loi giy t c gi c s dng trong nghip v
Chit khu, ti chit khu giy t c gi do Thng c Ngn hng Nh nc
qui nh.
- c pht hnh bng ng Vit Nam (VN) v c th chuyn nhng
c.
- Trng hp chit khu ton b thi hn cn li ca giy t c gi: Thi
hn cn li ti a ca giy t c gi phi l 91 ngy.
- Trng hp chit khu c k hn: Thi hn cn li ca giy t c gi phi
di hn thi hn Ngn hng Nh nc chit khu.
7. Hn mc chit khu:
Hn mc chit khu c xc nh theo qu, l s d ti a m Ngn hng
Nh nc thc hin chit khu i vi cc giy t c gi cho mt ngn hng
ti mi thi im trong qu.
Cn c tng hn mc mc chit khu v mc tiu u tin u t tn dng
trong tng thi k, Ngn hng Nh nc phn b hn mc chit khu i
vi tng ngn hng.
75

 Chm nht vo ngy 15 thng u tin ca qu tip theo, cc ngn hng gi

h s ngh thng bo hn mc chit khu giy t c gi ti Ngn hng
Nh nc (V Tn dng) Ngn hng Nh nc c c s xc nh v
thng bo hn mc chit khu cho tng ngn hng.
Ngn hng Nh nc ch phn b v thng bo hn mc chit khu cho cc
ngn hng c ngh thng bo hn mc chit khu gi ti Ngn hng Nh
nc ng thi gian qui nh (theo du bu in hoc fax).
8. Phng thc giao dch nghip v:
Ngn hng Nh nc thc hin nghip v chit khu, ti chit khu giy t
c gi vi cc ngn hng theo phng thc trc tip v gin tip.
Theo phng thc trc tip, cc ngn hng giao dch trc tip vi Ngn
hng Nh nc thng qua S Giao dch Ngn hng Nh nc. Trng hp
cn thit, S Giao dch Ngn hng Nh nc c th trnh Thng c Ngn
hng Nh nc u quyn cho Ngn hng Nh nc chi nhnh tnh, thnh
ph trc thuc Trung ng thc hin nghip v ny vi cc ngn hng c tr
s chnh trn a bn. Ngn hng Nh nc c trch nhim thng bo cho
cc ngn hng c hi s chnh trn cc a bn v vic u quyn ny.
Phng thc gin tip l phng thc cc ngn hng giao dch thng qua
h thng ni mng vi tnh vi Ngn hng Nh nc hoc qua fax.
9. Ngy giao dch: Ngy giao dch trong nghip v chit khu l ngy lm
vic, khng tnh ngy ngh cui tun, ngh l v ngh tt.
10. Th tc tham gia nghip v chit khu giy t c gi
- Ngn hng lp v gi Giy ng k tham gia nghip v chit khu v S
Giao dch Ngn hng Nh nc v Cc Cng ngh tin hc ngn hng lm
cn c cp m kho truy cp, m ch k in t v phn quyn trong giao
dch chit khu;
- S Giao dch Ngn hng Nh nc tip nhn, lu gi Giy ng k tham
gia nghip v chit khu giy t c gi v thc hin vic cp quyn giao
dch i vi cc chc danh tham gia nghip v chit khu theo ng k ca
cc ngn hng.
- Cc ngn hng thc hin giao dch trc tip vi Ngn hng Nh nc hoc
thng qua h thng mng vi tnh vi Ngn hng Nh nc, hoc qua FAX.
11. Trnh t thc hin nghip vchit khu giy t c gi
76

 11.1. ngh v thng bo hn mc chit khu:

- Chm nht l vo ngy 25 ca thng cui qu, cc ngn hng gi Ngn
hng Nh nc (V Tn dng) giy ngh thng bo hn mc chit khu
km theo bng cn i ti khon k ton ca thng gn nht v bng k giy
t c gi iu kin chit khu m ngn hng nm gi.
- Hng qu, trn c s hn mc chit khu chung trong qu, Ngn hng Nh
nc phn b hn mc v thng bo cho cc ngn hng c nhu cu chit
khu v S Giao dch (n v thc hin nghip v chit khu).
11.2 Th tc chit khu giy t c gi
- Khi c nhu cu chit khu giy t c gi, cc ngn hng cn c hn mc
chit khu c thng bo v s d chit khu cn li n thi im xin
chit khu lp v gi Giy ngh chit khu theo Mu quy nh v S Giao
dch Ngn hng Nh nc hoc Ngn hng Nh nc chi nhnh tnh, thnh
ph c u quyn;
- Chm nht sau 1 ngy lm vic, k t khi nhn c Giy ngh chit
khu ca cc ngn hng, S giao dch Ngn hng Nh nc hoc Ngn hng
Nh nc chi nhnh tnh, thnh ph c u quyn lp v gi cc ngn
hng Thng bo chp nhn chit khu hoc khng chp nhn chit khu;
- Sau khi nhn c Thng bo chp nhn chit khu ca S Giao dch
Ngn hng Nh nc hoc Ngn hng Nh nc chi nhnh tnh, thnh ph
c u quyn, cc ngn hng thc hin xc thc Thng bo chp nhn
chit khu. Trong trng hp chit khu giy t c gi c k hn, chm nht
15h00 cng ngy cc ngn hng phi lp v gi Giy cam kt mua li giy
t c gi v S Giao dch Ngn hng Nh nc hoc Ngn hng Nh nc
chi nhnh tnh, thnh ph c u quyn;
- S giao dch Ngn hng Nh nc hoc Ngn hng Nh nc chi nhnh
tnh, thnh ph c u quyn thc hin vic xc thc, kim sot v duyt
Giy cam kt mua li giy t c gi i vi chit khu c k hn. Trng
hp Ngn hng Nh nc gi thng bo chp nhn chit khu nhng n
15h00 cng ngy, ngn hng c chp nhn chit khu khng gi Giy
cam kt mua li giy t c gi (i vi chit khu c k hn) th Thng bo
chp nhn chit khu khng cn gi tr.
Cn c Thng bo chp nhn chit khu, Giy cam kt mua li giy t c gi
ca cc ngn hng, S Giao dch, Ngn hng Nh nc chuyn tin cho cc
ngn hng v hch ton giy t c gi theo quy nh.
77

 11..3 Giao nhn giy t c gi v thanh ton khi chit khu ti Ngn
hng Nh nc:
- Sau khi nhn c thng bo v vic chp nhn chit khu ca Ngn hng
Nh nc, ngn hng ngh chit khu thc hin th tc giao np giy t
c gi v nhn tin thanh ton ca Ngn hng Nh nc ti S Giao dch
Ngn hng Nh nc hoc Ngn hng Nh nc chi nhnh tnh, thnh ph
c u quyn trong vng 1 ngy k t ngy c thng bo. Trng hp
chit khu c k hn, ngn hng ngh chit khu cn phi thc hin vic
cam kt mua li giy t c gi vi Ngn hng Nh nc trc khi giao np
giy t c gi v nhn tin thanh ton.
- Khi ht thi hn chit khu (i vi trng hp chit khu c k hn), cc
ngn hng thanh ton cho Ngn hng Nh nc tin mua li giy t c gi
v nhn li giy t c gi theo cam kt. Nu sau 01 ngy lm vic k t ngy
ht hn chit khu m ngn hng khng thanh ton cho Ngn hng Nh nc
nhn li giy t c gi th Ngn hng Nh nc s trch tin gi ca ngn
hng ti Ngn hng Nh nc thanh ton. Trng hp ti khon ca ngn
hng ti Ngn hng Nh nc khng tin th Ngn hng Nh nc s
chuyn s tin cn thiu sang n qu hn v ngn hng phi chu li sut
qu hn bng 150% li sut chit khu. Ngn hng Nh nc s xem xt bn
cc giy t c gi m Ngn hng Nh nc ang nm gi trn th trng tin
t thu hi s tin cn thiu.
- Trng hp ngn hng ngh chit khu khng giao np giy t c gi
ng danh mc v ng thi hn theo thng bo chp nhn chit khu ca
Ngn hng Nh nc, s b coi nh hu b ngh chit khu. Mt ngn
hng b ngh chit khu 2 ln s khng c tip tc tham gia nghip v
chit khu vi Ngn hng Nh nc trong thi hn 6 thng k t ngy vi
phm ln th 2.
Vic thay i li sut cho vay chit khu v ti chit khu ca NHTW nh
hng n kh
Ti cp vn l mt phng php m qua ngn hng trung ng s cung
ng tin cho nn kinh t thng qua vic cp tn dng cho cc ngn hng
trung gian trn c s nhn ti chit khu, ti cm c cc chng t c gi ca
cc ngn hng trung gian. Nu chnh sch ca ngn hng trung ng l
mun bnh trng khi tin t , ngn hng trung ng s khuyn khch cc
ngn hng trung gian trong vic i vay ti chit khu cng c d di.
78

Trong trng hp ny, ngn hng trung gian i vay s t tn km hn nn

cng c khuynh hng gim bt li sut cho vay. Ngc li, khi ngn hng
trung ng mun gim bt c hi lm tng khi tin t, s thc hin ngn li
sut ti chit khu, thay i iu kin ti chit khu theo hng kh khn
hn. iu ny s hn ch nhu cu i vay ca cc ngn hng trung gian, v
gin tip gy p lc buc cc ngn hng trung gian nng li sut cho vay.
Ngoi vic gin tip lm thay i li sut, chnh sch ti chit khu ca ngn
hng trung ng cn c vai tr quan trng khi n gip cc ngn hng trung
gian khai thng ng lc thanh ton,nh c th cu vn c nhng cn
sp ti chnh ngn hng. C th , khi cc ngn hng b e da pht sn,
ngn hng trung ng s cp d tr cho chng thng qua ti chit khu, ti
cm c cc chng t c gi, t khi phc c kh nng thanh ton ca
nhng ngn hng ny. Vi tr ny ngy cng tr nn quan trng hn, bi v
chng ta ang tri qua nhng kh khn ngy cng nhiu ca h thng ngn
hng hin nay.
23. kim sot kh nng to tin ca NHTM, NHTW phi s dng nhng
cng c no ca chnh sch tin t? Trnh by c ch s dng ca cc
cng c ?
* D tr bt buc
D tr bt buc l phn tin gi m cc ngn hn trung gian phi a vo d
tru theo lut nh. Mc d tr bt buc cao hay thp ph thuc vo t l d tr
bt buc do ngn hng trung ng quy nh cao hay thp. T l d tr bt buc
l t l phn trm trn lng tin gi m ngn hng trung gian huy ng c, phi
di dng d tr. Nh vy, mi ngn hng ch c cho vay s tin cn li sau
khi tr phn d tr bt buc, ngn hng trung ng c th hn ch hoc bnh
trng khi tin t m h thng ngn hng c kh nng cung ng cho nn kinh t.
Mt cch khi qut, khi ngn hng trung ng tng hoc gim t l d tr
bt buc th ngn hng trung ng c th lm gim hoc tng h s to tin ca h
thng ngn hng trung gian, v kt qu l khi tn dng m cc ngn hng trung
gian c th cung ng cho nn kinh t gim hoc tng. Nhn chung, d tr bt buc
l cng c mang tnh cht hnh chnh ca ngn hng trung ng nhm iu tit
mc cung tin t ca ngn hng trung gian cho nn kinh t, thng qua h s to
tin.
79

u im ca vic s dng d tr bt buc kim sot cung tin t l n c

th tc ng n tt c cc ngn hng nh nhau v tc ng mt cch y quyn
lc. Mt khc, ch cn mt s thay i nh ca t l d tr bt buc th tc ng
ca n i vi khi tin t l rt ln. Tuy nhin, u im va nu cng c mt tri
ca n. l khi ngn hng trung ng mun thay i cung tin t bin nh,
n kh c th thc hin c nu s dng cng c ny. Bn cnh , vic thay i
t l d tr bt buc s nh hng ti kh nng thu doanh li ca cc ngn hng
thng mi. Hn na, nu thng xuyn thay i t l d tr bt buc cng s gy
ra tnh trng khng n nh cho cc ngn hng thng mi v lm cho vic qun l
kh nng thanh khon ca cc ngn hng ny kh khn hn. Do , mt s gia
tng t l d tr bt buc i hi ngn hng trung gian, cng nh phi cho cc
ngn hng trung gian mt thi gian tng khon d tr ln mc bt buc mi.
* Li sut
Li sut l gi c ca quyn s dng vn, vic thay i li sut s ko theo
s bin i ca chi ph tn dng, t tc ng n vic thu hp hay m rng khi
lng tn dng trong nn kinh t. Do , li sut l mt trong nhng cng c ch
yu ca chnh sch tin t. thc t cho thy, ty theo iu kin thc t v trnh
pht trin ca th trng ti chnh, ngn hn trunguwowng c th s dng cng c
li sut iu hnh chnh sch tin t theo cc chnh sch sau:
- Ngn hng trung ng kim sot trc tip li sut th trng bng cch quy
nh cc loi li sut nh:
+ Li sut tin gi v li sut cho vay theo tng k hn; hoc
+ Sn li sut tin gi v trn li sut cho vay to nn khung li sut
gii hn
+ Cng b li sut c n cng vi nin giao dch
Da vo cc loi li sut c n nh, ngn hng trung gian p dng
giao dch kinh doanh vi khch hng. C ch ny tn ti Vit Nam trong thi
k p dng nn kinh t k hoch ha tp trung bao cp, cng nh cc nc ang
pht trin khc trc y. Mt trong nhng l do chnh gii thch ti sao ngn
hn trung ng khng th trng quyt nh li sut m phi quy nh cht ch
li sut nh vy l v trnh pht trin th trng tin t cn thp, nng lc cnh
tranh cc ngn hng trung gian cn yu km.
80

- Ngn hng trung ng p dng chnh sch t do ha li sut t hnh

thnahf theo theo c ch th trng. V can thip vo li sut th rng,
ngn hng trung ng c th gin tip can thip thng qua cc chnh sch:
+ Cng b li sut c bn hng dn li sut th trng.
+ S dng cng c li sut ti cp vn v kt hp vi li sut th trng
m can thip v iu chnh li sut th trng.
Ti cp vn l mt phng php m qua ngn hng trung ng s cung
ng tin cho nn kinh t thng qua vic cp tn dng cho cc ngn hng trung gian
trn c s nhn ti chit khu, ti cm c cc chng t c gi ca cc ngn hng
trung gian. Nu chnh sch ca ngn hng trung ng l mun bnh trng khi
tin t , ngn hng trung ng s khuyn khch cc ngn hng trung gian trong vic
i vay ti chit khu cng c d di. Trong trng hp ny, ngn hng trung
gian i vay s t tn km hn nn cng c khuynh hng gim bt li sut cho vay.
Ngc li, khi ngn hng trung ng mun gim bt c hi lm tng khi tin t,
s thc hin ngn li sut ti chit khu, thay i iu kin ti chit khu theo
hng kh khn hn. iu ny s hn ch nhu cu i vay ca cc ngn hng trung
gian, v gin tip gy p lc buc cc ngn hng trung gian nng li sut cho vay.
Ngoi vic gin tip lm thay i li sut, chnh sch ti chit khu ca ngn hng
trung ng cn c vai tr quan trng khi n gip cc ngn hng trung gian khai
thng ng lc thanh ton,nh c th cu vn c nhng cn sp ti chnh
ngn hng. C th , khi cc ngn hng b e da pht sn, ngn hng trung ng
s cp d tr cho chng thng qua ti chit khu, ti cm c cc chng t c gi, t
khi phc c kh nng thanh ton ca nhng ngn hng ny. Vi tr ny
ngy cng tr nn quan trng hn, bi v chng ta ang tri qua nhng kh khn
ngy cng nhiu ca h thng ngn hng hin nay.
Tuy nhin chnh sch ti chit khu cng c nhng hn ch nht nh:
- Th nht, c th to cho cc ngn hng trung gian tnh li
- Th hai, ngn hng trung ng c th thay i li sut ti chit khu, nhng
khng th bt buc cc ngn hng trung gian phi i vay. Ngha l ngn
hng trung ng b l thuc vo nhu cu ca cc ngn hng trung gian khi s
dng cng c ny.
T , cc nh kinh t c xut nhng bin php ci cch cng c ti cp
vn. xut c s ng tnh rng ri nht l xut gn li sut ti chit khu
81

s b loi tr, iu ny s xa b c mt nguyn nhn chnh gy ra cc bin ng

trong khi lng cc khon xin ti chit khu vi mt li sut th trng, v nhn
thy c nhiu im li:
- Th nht, hu ht nhng bin ng trong khong cch gia li sut th
trng vi li sut ti chit khu s b loi tr, iu ny s xa b c mt
nguyn nhn chnh gy ra cc bin ng trong khi lng cc khon xin ti
chit khu.
- Th hai, ngn hng trung ng vn c th tip tc s dng cng c ti cp
vn thc hin vai tr ngi cho vay cui cng, m khng s b cc ngn
hng li dng. Bi v lc ny cc ngn hng trung gian s khng cn i vay
t ca s chit khu sinh loij c na, bt buc n phi cn nhc k
trc khi dn thn vo mt cuc mo him trong kinh doanh.
Thc hin chnh sch t do ha li sut i hi nn kinh t cn phi c
nhng iu kin c bn nht nh:
-

Mi trng kinh t v m n nh
Hnh lanhg php l n nh, hon chnh v ng b
H thng ngn hng hot ng hu hiu, c sc cnh tranh cao
Th trng ti chnh vn hnh c hiu qu
Cc ngun lc trong nc c phn phi v s dng hp l
Trong xu th nhi nhp, vic thc hin chnh sch t do ha li sut l cn
thit, song cn tin hnh mt cch thn trng, cn nhc k cng, trnh nng vi
c th loi b c nhng tc ng tiu cc ca n i vi nn kinh t x hi.
C th ni, li sut va l i tng qun l, va l mt cng c quan trng
ca chnh sch tin t. Li sut nu c s dng ng n v ph hp vi nhng
iu kin, tnh hnh kinh t trong tng thi k nht nh, s c tc dng trc tip
n kim sot lm pht, kch thch tit kim v u t pht trin, cng nh nh
hng n nhng thay i ca t gi hi oi trong mi quan h vi cn cn thanh
ton quc t. ngc lai, nu s dng n cng nhc, khng ph hp vi iu kin
thc t ca nn kinh t, li sut li tr thnh vt cn km hm, tri buc nn kinh
t.
* Hn mc tn dng:
Bng cng c hn mc tn dng, ngn hng trung ng quy nh cho cc
ngn hng trung gian mt hn mc tng tn dng ti a. Nh vy, bin php ny
82

cho php ngn hng trung ng n nh trc khi lng tn dng phi cung cp
cho nn kinh t trong mt thi gian ht nh. y l mt bin php mnh, c hiu
lc ng k.Tuy nhin, trong nn kinh t th rng, cung cu tn dng lun bin
ng khng ngng. Do , cng c ny t c p dng.
24.Trong cc cng c thc thi chnh sch tin t cng c no quan trng
nht? V sao? Trnh by ni dung cng c v lin h vo thc t VN
hin nay?

Cu 5 Ti sao ni NHTW l ngn hng ca cc ngn hng? Lin h thc t Vit

Nam?
Trn c s c quyn pht hnh tin, ngn hng trung ng thc hin vic
cung ng tin t cho nn kinh t thng qua vic cp tn dng cho cc ngn
hng trung gian v kim sot qu trnh to tin ca cc ngn hng trung gian
khch hng ca ngn hng trung ng.
Ngn hng trung ng c cc chuc nang sau:
- Nhn tin gi ca cc ngn hng thng mi, cc t chc tn dng
p ng nhu cu chi tr, cc ngn hng thng mi, cc t chc tn dng
c cp php hot ng u phi m ti khon tin gi ti ngn hng trung
ng v gi tin vo theo quy nh. S d ti khon tin gi thanh ton
ca cc t chc ny c ngn hng trung ng tr li. Ngoi ra ngn hng
trung ng cn qun l tin gi d tr bt buc ca cc t chc tn dng c
huy ng tin gi kinh doanh. Mc d tr bt buc c tnh theo t l
% trn tng loi tin gi khng k hn v c k hn. T l ny do ngn hng
trung ng quy nh trong tng thi k. Mc ch ca d tr bt buc l
nhm m bo kh nng thanh ton hn ch ri ro thanh ton cho c h
thng. Tuy nhin theo thi gian, ngha ny gim dn. Cng vi s pht
trin ca th trng tin t, cc hnh thc bo him tin gi ra i gim
bt kh nng xy ra tnh trng rt tin t khi c thng tin khng bnh
thng v mt ngn hng. V vy, t l d tr bt buc ngy cng gim
hu ht cc quc gia. Hin nay, t l d tr bt buc thng c cp n
vi t cch l cng c ca chnh sch tin t.
83

- Cho vay vi cc t chc tn dng: Vi t cch l ngn hng ca cc ngn

hng, ngn hng trung ng lun l ch n v l ngi cho vay cui cng
i vi cch t chc tn dng thng qua hot ng ti cp vn. Nghip v
ny to cho ngn hng trung ng thc hin vi tr iu tit khi lng tin
cung ng mt cch c hiu qu. Khi cn cung ng thm tin vo lu thng,
ngn hng trung ng tng thm hn mc ti cp vn, gim li sut ti cp
vn i vi cc ngn hng thng mi, cc t chc tn dng. Ngc lai, khi
cn rt bt tin khi lu thng, ngn hng trung ng gim hn mc ti cp
vn, tng li sut ti cp vn i vi cc ngn hng thng mi.
- - T chc thanh ton khng dng tin mt: Bng cch thit lp phng than
ton giao hon ti tr s ca mnh, ngn hng trung ng gip cc ngn
hng thng mi thanh ton b tr nhng mn n vi nhau, gp phn gim
bt khi lng thanh ton, tit kim thi gian thc hin thanh ton gia cc
ngn hng.
Thc t ti Vit Nam
Nm 1997, Lut Ngn hng Nh nc c Quc hi thng qua; theo ,
Ngn hng Nh nc Vit Nam (NHNN) c khng nh l mt t chc c
chc nng qun l i vi cc ngn hng thng mi (NHTM) khi NHNN
vn l c quan c quyn ra quyt nh v vic cp, thu hi giy php hot
ng ca cc t chc tn dng (TCTD) ni chung v cc NHTM ni ring.
Chnh v vy, NHTM cn phi chu s gim st ca NHNN khi mun tham
gia hoc rt lui i vi hot ng ngn hng. S gim st ny c thc
hin bi s phi hp gia cc b phn chuyn ngnh ca NHNN: V Cc
Ngn hng; V Cc TCTD hp tc; V Chnh sch tin t; V Tn dng; V
Qun l ngoi hi; Thanh tra Ngn hng,
Ngy 27/5/2009, Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh s
83/2009/Q-TTg quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t
chc ca C quan Thanh tra, gim st ngn hng trc thuc NHNN. y l
mt c quan cp tng cc trc thuc NHNN, c thnh lp trn c s sp
nhp mt s V, Cc ca NHNN. C quan ny c chc nng thanh tra hnh
chnh, thanh tra chuyn ngnh v gim st chuyn ngnh v ngn hng trong
cc lnh vc thuc phm vi qun l nh nc ca NHNN; tham mu, gip
Thng c NHNN qun l nh nc i vi cc TCTD, t chc ti chnh
84

quy m nh, hot ng ngn hng ca cc t chc khc; thc hin phng,
chng ra tin theo quy nh ca php lut. Theo Quyt nh ny, thng qua
hot ng gim st ngn hng, trong trng hp pht hin cc vi phm quy
nh an ton hot ng ngn hng v quy nh ca php lut hoc c du
hin mt an ton hot ng, C quan Thanh tra, gim st ngn hng p dng
ngay cc bin php ngn chn v x l theo thm quyn hoc kin ngh c
quan nh nc c thm quyn x l theo quy nh ca php lut.

Ti sao NHTM c coi l ch th cung ng tin cho nn kinh t? V d v kh

nng to tin ca NHTM?
Ngn hng thng mi c coi l ch th cung ng tin trong nn kinh t v
Trong nn kinh t c nhng ch th c d tin v khon tin cha c s dng
mt cch trit (v d nh vn cn ct giu trong nh cha c mang ra lu
thng) nhng h cng mun tin ny sinh li cho mnh v h ngh l cho vay v c
nhng ch th cn tin hot ng kinh doanh. Nhng nhng ch th ny khng
quen bit nhau v cng c th khng tin tng nhau nn tin vn cha c lu
thng. Ngn hng thng mi vi vai tr trung gian ca mnh, nhn tin t ngi
mun cho vay, tr li cho h v em s tin y cho ngi mun vay vay.
Ngn hng thng mi ng vai tr l cu ni gia nhng ngi c vn d
tha v nhng ngi c nhu cu v vn thng qua vic huy ng khai thc cc
khon vn tin t tm thi nhn ri trong nn kinh t, ngn hng hnh thnh nn
qu cho vay cp tn dng cho nn kinh t. Vi chc nng ny, ngn hng va ng
vai tr l ch th i vay, va ng vai tr l ch th cho vay.
Xut pht t c im tun hon vn trong qu trnh ti sn xut x hi,
ngn hng thng mi vi vai tr l mt t chc chuyn kinh doanh v tin t, tn
dng, nm bt tnh hnh cung cu v vn tn dng s thc hin tip nhn v chuyn
giao vn mt cch c hiu qu. Thng qua vic thu ht tin gi vi khi lng ln,
ngn hng c th gii quyt mi quan h gia cung v cu vn tn dng v khi
lng v c thi gian tn dng.

85

Thc hin c iu ny NHTM huy ng v tp trung cc ngun vn nhn ri

trong nn kinh t; mt khc vi s vn ny NHTM s p ng c nhu cu vn
ca nn kinh t sn xut kinh doanh. Qua n cung ng 1 lng tin vo lu
thng
Kh nng to tin ca ngn hng thng mi
To tin l g?
T khon d tr tng ln ban u, thng qua hnh vi cho vay bng chuyn khon,
h thng ngn hng c kh nng to nn s tin gi (tc tin tn dng) gp nhiu
ln s d tr tng thm ban u. Mc m rng tin gi ph thuc vo h s m
rng tin gi. H s ny, n lt n chu tc ng bi cc yu t t l d tr bt
buc, t l d tr vt mc v t l gi tin mt so vi tin gi thanh ton ca
cng chng
V d:
Gi s mt khch hng em tin mt gi vo ti khon tin gi thanh ton
ti ngn hng A l 100.000 . Lc bng cn i ca ngn hng s nh sau ( y
ch cp n bin ng ca khon tin mi gi):
NGN HNG A
Ti sn c
D
100.000
(Di hnh thc tn qu tin mt)

Ti sn n
tr: Tin
gi
100.000

thanh

ton:

(Ca khch hng)

Nu ngn hng A gi s tin mt v khng cho vay ch p ng nhu

cu rt tin mt ca khch hng th cha h c qu trnh to tin . Nhng cc ngn
hng ngy nay khng nhn tin gi gi li trong qu m h phi em cho vay
nhm thu li nhun. Tuy nhin, m bo mt phn kh nng thanh ton cng
86

nh cho do phi chu s qun l ca NHTW, ngn hng A khng th cho vay ht s
tin nhn c m cn phi li mt lng d tr bt buc theo t l m NHTW
quy nh. n gin cho vic tnh ton, gi s rng t l ny l 10%. Nh vy
ngn hng thng mi A c th cho vay ti a 90% s vn tin gi. Nu ngn hng
A cho vay ht s tin th bn cn i ca ngn hng ny s l:
NGN HNG A
Ti sn c

Ti sn n

D
10.000

tr: Tin gi thanh ton:

Cho
90.000

vay:

Cng:
100.000

100.000

Cng:
100.000

Gi s s tin cho vay ra (90.000 ) s c ngi i vay s dng thanh

ton tin mua hng cho bn hng ca h c ti khon tin gi ti ngn hng B. Khi
s tin ny s hnh thnh mt khon tin gi mi ngn hng B l 90.000
NGN HNG B
Ti sn c

Ti sn n

D
9.000

tr: Tin
90.000

Cho
81.000

vay:

Cng:
90.000

gi

thanh

ton:

Cng:
90.000

87

Ngn hng ny cng phi d tr theo quy nh l 10%, phn cn li c s

dng cho vay v s tin li hnh thnh nn khon tin gi mi ngn hng
C.
Theo cng mt lp lun, nu tt c ccn gn hng u em cho tt c cc
khon tin gi nhn c sau khi d tr theo ng quy nh th cc khon tin
gi s tip tc c to ra ( cc ngn hng D, E, F) nh sau:
Ngn hng

S gia tng tin S gia tng cc S gia tng s

gi
khon cho vay
tin d tr bt
buc

+ 100.000

+ 90.000

+ 10.000

+ 90.000

+ 81.000

+ 9.000

+ 81.000

+ 72.900

+ 8.100

+ 72.900

+ 65.610

+ 7.290

+ 65.610

+ 59.050

+ 6.560

+ 59.050

+ 53.140

+ 5.910

Tng cng

+ 1.000.000

+ 9.000.000

+ 100.000

Qu trnh to tin gi s din ra cho n khi tng s tin d tr bt buc ca

h thng ngn hng thng mi bng ng s tin gi u tin (100.000 ). V
tng s tin gi c to ra s bng:
100.000 + 90.000 + 81.000 +
(.)
25.So snh NHTM vi cc t chc tn dng phi ngn hng?
88

NHTM

T chc tn dng phi NH

Ngun Cc khon tin gi, cc khon tin i

Vn t cc thnh vin 1 t

vn

chc v d nh hp tc

vay v khon vn t c

x,cng ty,x nghip

c

nhn tin gi

im

cho vay cc khon nh cho vay

cc khon ln
lng tin ca gi gi chu s qun
l v s dng ca ngn hng

ko c nhn tin gi
cho vay cc
Thnh vin tham gia qu
tn dng c quyn s hu

hot ng ca ngn hng mi a

v qun l mi ti sn v

phng,ch yu cc khu cng

hot ng ca qu theo t

nghip v thnh th,ni c giao dch

l vn gp

v vn nhiu.

+ Phm vi hot ng ca
qu tn dng ch yu l
a bn nng thn, cc t
im dn c gn vi a
bn hnh chnh cp x,
phng, hoc lin x, lin
phng

Ngn hng thng mi hot ng ring

Qu tn dng hot ng
trong mt h thng lin kt
thanh ton nhm thun tin cho ngi s cc qu tn dng khc, c h
thng t trung ng n khu
dng
vc
v
c
s
bit,ch lien kt vi nhau cng c

89


Hot

Chu s qun l ca nh nc v s rng Ko b nh nc rng buc cht

ng

buc v tin gi d tr; bo him cc

ch nh N

khon vay
Cho vay vi mi i tng ko hn ch
(tr cp m bo n ko nm cc khon
u t qu mo him dn ti v n) gm
cc c nhn tp th vay theo nhiu m.
mua nh u t,

Kh

C th nhn tin gi v xoay vng ng

nng

tin, c th em cho vay qua cc h ca

to

NH n to ra 1 h s tin

tin

Li xut cao hoen qu tn dng phi ngn

hng

Cho vay: cho vay i

vi thnh vin v cc
h ngho khng phi l
thnh vin trong a
bn; qu tn dng nhn
dn c s thc hin cc
hot ng tn dng khc
theo quy nh ca Ngn
hng Nh nc.
Hot ng ca qu tn dng
phi m bo b p chi ph
v c tch lu pht trin.s
tin to ra khng ln bng
ngn hng thng mi
Li xut c th thp hn ngn
hanhg thng mi

90

1. NHTW c th thay i mc cung tin bng nhng cng c no? Trnh by ni dung cc cng
c ? Nu xu hng s dng cc cng c iu tit khi lng tin cung ng hin nay?...........1
2. C quan im cho rng: Khng ch c NHTW c chc nng pht hnh tin vo lu thng
quan im trn ng hay sai? V sao?............................................................................... 10
3. Trnh by ni dung cc khi tin trong nn kinh t? Trong tng lai c cu cc khi tin s
thay i nh th no?.................................................................................................... 10
4. Nguyn nhn ca lm pht l g? Gii php kim sot lm pht? Vn dng vo thc t Vit
Nam hin nay?............................................................................................................. 12
nh hng ca lm pht n nn kinh t x hi? Lin h thc t Vit Nam hin nay?......................18
6.

Thiu pht l g? nh hng ca thiu pht n nn kinh t? Lin h vi thc t Vit Nam?.21

7.

TCTCTG l g? c im ca TCTCTG? K tn cc TCTCTG m bn bit?....................24

8.

: So snh NHTM v cc t chc ti chnh phi ngn hng................................................28

9. cc t chc ti chnh phi ngn hng m e bit vn hin ny .................................................29

10.
Th trng ti chnh l g? c trng c bn ca th trng ti chnh? So snh th trng ti
chnh vi th trng hng ha......................................................................................... 32
Ni dung cc cng c th trng vn? Vn dng cc cng c ny VN hin nay............................35
12. Trnh by cc chc nng ca th trng ti chnh? Xu hng pht trin ca th trng ti chnh sau khi
gia nhp WTO Vit Nam............................................................................................... 40
13. Th trng tin t l g? Ni dung c bn ca cc cng c th trng tin t?.............................42
14. Vai tr ca TCTCTG? Lin h cc vai tr ny Vit Nam hin nay?.......................................45
15. V sao ni TCTCTG c th gii quyt tnh trng thng tin bt cn xng trn th trng ti chnh?...48
16. Nghip v th trng m l g? Trnh by nhng im li v hn ch khi
s dng cng c ny? Lin h thc t Vit Nam............................................50
17. So snh NHTM v qu tn dng? k tn mt s NHTM v Qu tn dng VN..........................53
18. So snh NHTM v cng ty ti chnh? K tn mt s NHTM v cng ty ti chnh VN................55
19. Cc hot ng kinh doanh ca Ngn hng thng mi? Lin h thc t 1 NHTM VN...............57
20. Chc nng ca NHTM? Vn dng ti 1 NHTM m bn bit.................................................67
21. Hot ng kinh doanh ca NHTM hg ntn n nn kt x hi?..............................................72
22. Trnh by nghip v ti chit khu ca NHTW. Vic thay i li sut cho vay chit khu v ti chit
khu ca NHTW nh hng n khi lng tin cung ng ca NHTM nh th no?........................74
23.
kim sot kh nng to tin ca NHTM, NHTW phi s dng nhng cng c no ca
chnh sch tin t? Trnh by c ch s dng ca cc cng c ?...........................................79
24.
Trong cc cng c thc thi chnh sch tin t cng c no quan trng nht? V sao? Trnh by
ni dung cng c v lin h vo thc t VN hin nay?.......................................................83
Cu 5 Ti sao ni NHTW l ngn hng ca cc ngn hng? Lin h thc t Vit Nam?..................83
91

Ti sao NHTM c coi l ch th cung ng tin cho nn kinh t? V d v kh nng to tin ca

NHTM?....................................................................................................................... 85
25.

So snh NHTM vi cc t chc tn dng phi ngn hng?..............................................88

92