Professional Documents
Culture Documents
CHUYN T HC T RN THNG 9
MT S DNG TON TIU BIU TRONG MCH IN XOAY CHIU
CC BI TON LIN QUAN N LCH PHA
TRONG MCH IN XOAY CHIU
(GV: MAI TH L GIANG)
t vn :
Bi tp v mch in xoay chiu cng l mt phn kh quan trng trong cc chuyn bi tp vt l. Trong cc
thi H v C thng cho dng trc nghim lin quan n lch pha trong mch in xoay chiu. .Dng
ton ny thng lm hc sinh cm thy phc tp, ri v cch gii ng s cho kt qu ng nhng ta cn
b mt vn m phi quan tm n khi gii trc nghim l THI GIAN LM BI. Sau y ti xin
cp mt s kinh nghim gii quyt cc bi ton ny qua cc v d sau:
1.Phng php chung:
+ tan
U L UC
Z L ZC
Hay tan
UR
R
UR
P
; cos =
; Lu cng thc ny khng cho bit du ca .
U
UI
+ cos
R
Z
+ sin
Z L ZC
U UC
; hay sin L
Z
U
Hay cos
U R U L U C U U MN
R
ZL ZC Z ZMN
2
H, t in c in
Trang 1
T HC T RN THNG 9
Gii: Ta thy khi uR cng pha vi uAB ngha l uAB cng pha vi cng dng in i. Vy trong mch
xy ra cng hng in: ZL=ZC =>
Lc ny cng sut P=Pmax=
1
104
U 2 200 2
400 W
R
100
Bi tp 2: Cho mch i n
xoay chiu nh hnh.
R1 = 4, C1
AE uAE i ; EB uEB i
Z C1
R1
Z C2
Z L Z C2
R2
Z C2 Z L Z C1
R2
R1
1
1
104
100
(F)
100 8
300 ; C2
2 f .ZC2 2 50.300 3
4
Bi tp 3: Cho mch in nh hnh v. UAN = 150V, UMB = 200V, uAN v uMB vung pha vi nhau,
cng dng in tc thi trong mch c biu thc i I o cos100 t (A). Bit cun dy l thun
cm. Hy vit biu thc uAB.
Bi gii:Ta c:
U AN U R2 U C2 150 V
U MB U R2 U L2 200 V
(1)
L,
R
M
(2)
MB AN (Vi MB 0 , AN 0 )
2
2
tan MB .tan AN 1
AN cot AN tan MB
tan AN
2
tan MB tan
U L UC
.
1 U R2 U L .U C
UR UR
(3)
tan
U L U C 160 90 7
Trang 2
T HC T RN THNG 9
(A). Khi uMB v uAN vung pha nhau, v uMB 100 2 cos 100 t (V). Hy vit biu thc
3
MB uMB i
L,r=0
l:
UR = UMB cos MB = 100cos
UR
cos AN
cos
6
uuuur
U MN
MN
uur
UR
AN
2
6
uur
UC
r
I
uuuu
r
U AN
U L U C
U2
502
50
.
1 U C R
(V)
UR UR
U L 50 3
3
50
uuuu
r
U MB
MB
50 tan 50 3 (V)
3
Ta c: tan MB .tan AN 1
Ta c:
uur
UL
50 (V)
3
U AN
0 rad
3
3
U L U R tan MB
100
2
U oAN 100
3 (V)
3
cos
R UR
UR
2
2
Z U
UR U L UC
50
50
50 50 3
3
3
7
104
F, A
L,r
M
50 3
so vi uMB. Tnh r v R? s. r
v R 100 3 .
3
3
Trang 3
T HC T RN THNG 9
tan AM
ZL
Z
50 3
tan 3 . r L
r
3
3
3
ZC
1
tan
R Z C 3 100 3
R
3
6
.
5
H v t in c in dung C. Dng in xoay chiu qua mch: i = 2 cos 100 t(A). lch
4
pha gia in p v cng dng in l /4.Tnh C.Vit biu thc in p gia hai u on
mch trn.
5
=125 ;
4
Z L ZC
Z ZC
125 Z C
<=> tan = / L
/ <=> 1=
R
4
R
75
1
1
103
C .Z 100 .50 5 F
75 125 Z C Z C 50
C
=>
75 Z C 125 ZC 200
1
1
104
F
ZC
.Z C 100 .200
103
a) Trng hp C=
F , th Z = Z
5
R 2 Z L Z C 752 125 50 75 2
2
104
F , th Z = Z
R,L
U AE
E
lch pha
U E.B
B. R 50 2 ()
D. R 200()
Bi gii: Theo gi thit u v i cng pha nn trong mch xy ra hin tng cng hng ta c:
Z L ZC
1
1
Trang 4
T HC T RN THNG 9
Suy ra :
tg AE
ZL
tg 45 0 1 R Z L 100() . Chn C
R
B, 1,57rad
C. 0,83rad.
R 2 Z C2
2Z L1 Z L 2
Z L1 Z L 2
ZC
tan
+ V:
D. 0,26rad.
(1)
Z Lo Zc R
R
Zc
(2)
Z L1 Zc
a Z L1 a.R Zc
R
Z Zc
tan1,05 L 2
b Z L 2 b.R Zc
R
tan 0,52
+ Ta c :
(3)
L
M
V ( U 0 , , khng i) th LC 2 1,U AN 25 2V v U MB 50 2V ,
ng thi UAN sm pha
A. 12,5 7V
Hng dn :
so vi UMB. Gi tr ca U0 l :
3
B. 12,5 14V
uAN uAM uX
uMB uX uNB
LC2 1 uL uC 0
u
AN
uMB
C. 25 7V
2u
X
uY
uuuur uuuur
U AN U MB
D. 25 14V
uuur
UY
Trang 5
T HC T RN THNG 9
PQ 25 6 PI
,252
600
uuu
r
UY
25 6
2
,502
Q
LC2 1 uL uC 0
uMB uX uNB
uX
uAN uMB
2
uAN
25 20 50 2
2
uMB
2uX
3 25 14 0,71 U 25 7 V
0X
2
B. 64V
C.95V
D. 75V
Hng dn :
135 I 2
3
45 I 1
3U
R ZC0 ZL
2
tan1.tan2 1 R2 X.Y 2
Z
R2 ZL C0
3
4ZC0 10ZL
X 9Y
1 2 R 3Y ZC0 5R 135
Z 2R
L
U
2
R Y
Z
X ZC0 ZL ;Y ZL C 0
3
R2 Z2L
Trang 6
8R2 9Y 2
X 2 1
3 2U
U 45 2 V U 0 90 V
2
T HC T RN THNG 9
Xt:
t lp c bng bin thin nh sau:
R (Z L ZC )2
( R 2 (Z L ZC )2
2
Z L ZC
U2
2R
P
0
Trang 7
T HC T RN THNG 9
T phc ha c th:
Pmax
P3
P1=P2
Z Z
R2
R1 R3
R
L
C
Thc cht khi lm nhanh ch cn phc ha th v biu din s liu nhn ra kt qu nhanh nht.
S dng th gip cho chng ta gii nhn xt c cc bi ton bin thin.
Bi 2: Mt on mch xoay chiu mc ni tip gm cun dy c in tr thun 40 , c cm khng 60
, t in c dung khng 80 v mt bin tr R ( 0 R ). in p hai u on mch n nh
200V-50Hz. Khi thay i R th cng sut ta nhit trn ton mch t gi tr cc i l:
A. 1000W
B. 144W
C. 800W
D. 125W
Gii
Cng sut ton mch chnh l cng sut ta nhit trn bin tr v in tr trn cun dy.
U2
U2
P I 2 (R r)
(
R
r
)
(Z ZC )2
( R r )2 ( Z L Z C )2
(R r) L
(R r)
Pmax khi v ch khi mu s min: p dng bt ng thc C si ta c:
(Z ZC )2
(R r) L
2 Z L ZC
Rr
U2
U2
Vy nn Pmax
khi R r Z L Z C
2 Z L Z C 2( R r )
V R Z L Z C r 20 0 nn Pmax R 0 Pmax
U2
2002
.
r
.40 800(w)
r 2 ( Z L ZC ) 2
402 202
20
0
*Trng hp bi ton hi: Tm cng sut cc i trn bin tr R.
U2
U2
P I 2R
R
r 2 (Z L ZC )2
( R r ) 2 ( Z L Z C )2
R
2r
R
Pmax khi v ch khi mu s min: p dng bt ng thc C si ta c:
r 2 ( Z L ZC )2
R
2 r 2 (Z L ZC )2
R
U2
U2
P
Vy nn max
khi R r 2 ( Z L Z C ) 2
2
2
2
R
2 r (Z L ZC )
U2
2202
5
2 R 2.20 5
2
*Trng hp bi ton hi: Tm cng sut cc i trn cun dy( Imax , Udmax , UCmax)
Thay s vo ta c: R 402 (60 80) 2 20 5 v Pmax
U2
Pd I r
r.
( R r )2 ( Z L Z C )2
2
Trang 8
T HC T RN THNG 9
U2
r 2 ( Z L ZC )2
Bi 3: Mt mch in xoay chiu tn s f gm t in C, mt cun cm thun L v mt bin tr R c
mc ni tip. Khi bin tr c gi tr R1 45 hoc R2 80 th cng sut trn on mch l nh
nhau. Xc nh h s cng sut tiu th ng vi cc gi tr ca R1.
A. 0,707
B. 0,8
C. 0,5
D. 0,6
Gii
U 2 .R
U2
2
2
R ( Z L Z C )2 0
Cng sut: P I R 2
R (Z L ZC )2
P
Khi R=0 v Pmax
2
Theo h thc Viet: R1.R2 ( Z L Z C ) .
Do vy khi R=R1 th h s cng sut :
R1
R1
1
1
Cos1
0, 6
2
2
2
R2
80
R1 ( Z L ZC )
R1 R1.R2
1
1
R1
45
Bi 4: Mch in xoay chiu gm ba phn t, in tr thun R, cun cm thun L v t in C mc ni tip.
in tr R thay i c. t vo hai u on mch in p xoay chiu u = 120 2 cos(100t) V. iu chnh
R, khi R = R1 = 18 th cng sut trn mch l P1, khi R = R2 = 8 th cng sut P2, bit P1 = P2 v ZC > ZL.
Khi R = R3 th cng sut tiu th trn mch t cc i. Biu thc cng dng in qua mch khi R = R3 l
A. i = 5 2 cos(100t + /3) (A).
B. i = 4cos(100t + /3) (A).
C. i = 5 2 cos(100t + /4) (A).
D. i = 10cos(100t + /4) (A).
Gii
V hai gi tr ca R1 v R2 cho cng mt gi tr cng sut nn:
2
Theo h thc Viet ta c: R1.R2 ( Z L Z C ) Z L Z C R1.R2 18.8 12 .
10( A)
Z
12 2
Z Zc
tan L
1 ( v ZC > ZL tc l i sm pha hn u).
R3
4
Biu thc ca cng dng in qua mch: i = 10cos(100t + /4) (A).
2. Dng bi ton c L hoc C thay i
Bi 5: Cho on mch xoay chiu sau:
104
A
R
L
C B
R 100 (in tr thun) C 31.8 F
F
P I .R Pmax khi
(100 ) 2 .
2
2
U
(100 2)
Khi : Pmax
200w
R
100
- Kho st s bin thin ca cng sut theo L.
I0
Trang 9
T HC T RN THNG 9
1
2
2
U 2 .R
2
U
R
(
)
P 2
'
2
C
R ( Z L Z C ) khi : P
Z4
Bng bin thin:
1
2C
1
2C
Pmax
U2
Pmax
U2
L
L1
1 L2
2C
b. Vi 2 gi tr ca L cho cng mt cng sut ( hoc cng cng dng in, hoc cng tng tr Z).
ZL
L
Do: L L1 ; L L2 1 Z L2 1
2
2
Z L Z L2 3
Khi : Z L1 Z C Z L2 Z C Z C 1
Z L1 .
2
4
2
Mt khc: tg1.tg 2 1 ( Z L1 Z C )( Z C Z L2 ) R Z L1 4 R 400
ZL
400 4
3
1
104
L1 1
( H ) v Z C .400 300 C
(F )
100
4
100 .300 3
Bi 6: Mch in in tr thun, cun dy v t in ni tip, c C thay i c. in p hai u on
62,5
( F ) th mch tiu th cng sut mch t cc i
mch u 150 2cos(100 t ) (V ). Khi C C1
1
( mF ) th in p hai u on mch RC v cun dy vung pha vi
Pmax = 93,75 W. Khi C C2
9
nhau, in p hiu dng hai u cun dy khi l:
A. 90 V.
B. 120 V.
C. 75 V
D. 75 2 V.
Gii
D tnh c : Z C1 160; Z C 2 90 .
+ Khi C=C1 th cng sut trn mch t cc i ( du hiu ca bi ton cng hng: 1 trong 3 i
Z Z C1
lng L hoc C hoc thay i lm cho Imax , L
).
Cng sut mch :
Pmax I max
U2
U 2 1502
.( R r )
Rr
240
Rr
Pmax 93,5
Z L Z C1 160
Mt khc: Khi C=C2 th:
V u RC uday nn cun dy c cha in tr r.
ZC Z L
.
1 R.r Z C2 .Z L 14400
R r
Ta nhn thy ngay R = r = 120 . Khi
Khi :
U
I2
0,6 A U Lr I 2 Z Lr 120V .
Z'
uur
UL
0
uuu
r
UC
uur
Ud
uu
r uuu
r
Ur UR
r
I
uuuu
r
U RC
Trang 10
T HC T RN THNG 9
P UI cos
U2
P1 cos 21
cos2
1
2
c
os
(1)
R2
P2 cos 22
cos1
3
M C2 C1 C ' 5C1 Z C2
Z C1
5
2 1
(2)
2 1
2
2
Th (2) vo (1) ta c:
cos2 sin 1
1
1
tan 1
1 ;2
cos1 cos1
6
3
3
3
4. Bi ton c ( f ) thay i.
Bi 8: Cho mch in nh hnh v. Cun dy thun cm, c L = 0,159H. T in c in dung
104
F. in tr R = 50. in p hai u on mch
C
U2
R
Z2
2
R 2 Z L Z C , nn Zmin khi ZL = ZC, tc l trong mch c cng hng
2 2
2 LC 1 4 f LC 1
1
f
Tn s
2 LC
1
104
2 0,519.
70,7
(Hz).
Pmax
U2
U2
U 2 1002
2 R 2 R
200 (W).
Z min
R
R
50
Trang 11
T HC T RN THNG 9
Khi :
Z L ZC f
1
2 LC
1
1 104
2
.
50 Hz
U 2 1202
144w
R
100
U2
.R
R 2 (Z L ZC )2
Vi : + 0 Z L 0; Z C P 0
+ 0 100 Z L Z C Pmax 144w
+ Z L ; Z C 0 P 0
Qua ta phc ha c th:
* Hm s P tng qut: P
P
Pmax
102
2 L
02
1
2
1C 2C
LC
Nhn xt: i vi nhng bi ton bin lun tm cc tr theo tn s f hoc thng km theo xt trng
hp cng hng ca dng in.
Bi10: Cho mch in nh hnh v:
1
C
L
u AB 100 2cos(100 t )
R
B
A
RA 0; RV
A
0,3
1
( H ); C
(mF ) .
6
a. Tm s ch ca cc dng c o khi R 40 .
2
b. Thay i R cng sut ca mch t gi tr cc i. Tm R v Pmax?
2. Cho R, L c nh, gi tr R1, L1. Thay i C ta thy c 2 gi tr ca C l C1 ; C2 u cho P=100W. Tm
R1 bit Z C1 v Z C2 chnh nhau 80 .
1. Vi L
Gii
1. Ta c: Z L 30; Z C 60
a. Vi R 40 th tng tr: Z R 2 ( Z L Z C ) 2 50
S ch ca ampe k: I
U 100
2A
Z 50
Trang 12
T HC T RN THNG 9
(Z L ZC )2
R
2 Z L ZC
R
U2
U 2 102
167 w khi R Z L Z C 30
Vy nn Pmax
2 Z L Z C 2 R 2.30
2
U2
R1 Z L1 Z C U R1 R12 100 R1 R12
2
2
R1 ( Z L Z C )
P
Z Z 100 R R 2
Z L1 Z C1 100 R1 R12
C1
L1
1
1
2
2. Ta c: P I .R1
Nn:
T VN :
Trong cc thi H v C thng cho dng trc nghim xc nh cc gi tr tc thi ca in p hoc dng
in trong mch in xoay chiu.Dng ny c nhiu cch gii.Sau y l 3 cch thng thng . Cch gii
1
Suy ra pha ca i l ( t + ). Xt on cha R: uR = U0Rcos( t + ) = 50 cos( t + ) =
4
4
4
2
3
V uR ang tng nn u'R > 0 suy ra sin( t + ) < 0 vy ta ly sin( t + ) =
(1)
4
4
2
)V;
4
uC = 100cos(t- /4) V
50 3
50
u(V)
-/3
-/6
) = 50=> cos( t + ) =1/2 =>( t + ) = - /3+k2. (do ang tng)
4
4
4
=> t= -/3 - /4 +k2 = -7/12+k2.
U
Theo : uR =50V => 100cos( t +
0C
Trang 13
U0
3U 0 R
50 3V
2
T HC T RN THNG 9
hn
u R U 0R
U
cos( t ) R
R
R
R
2 cos( t ) I 0 cos( t )
u 2R
i2
i , u cng pha. 2 2 2cos 2 ( t )
U 0R I0
2. an mch ch c t in :
u tr pha hn i mt gc :
2
2
2
i
u
i2
u2
u2
i2
1
Ta c: 2 2 1 2
2
I 0 U 0C
2I
2U C2
U 2 I2
vi: U0C = I0ZC
=>
ZC
i 2 I 02
Trang 14
T HC T RN THNG 9
vi: Z C
u 22 u 12
i12 i 22
1
2
Cu C i 2 I 02 => Z C
C
u sm pha hn i mt gc :
2
2
2
2
i
u
i
u2
u 2 i2
1
Ta c: 2 2 1 2
2
I0 U 0L
2I
2U 2L
U2 I2
vi : U0L = I0ZL
u
=> L
ZL
i I
2
2
0
=> Z L
u 22 u 12
i 12 i 22
U 0 LC
i
I0
u 22 u 12
;
i12 i 22
=> Z LC
U 0L
u
R
U 0R
uL
1 ;
U 0 sin
uR
U 0 cos
U 0C
u
R
U 0R
uC
1 ;
U 0 sin
uR
U 0 cos
U0LC
U0
U 0 LC
u
R
U 0R
u LC
U 0 sin
u LC
1 ;
U 0 LC
uR
U 0 cos
i
I0
U0R
u
vi U0LC = U0R tan => LC u 2R U 02 R
tan
8. My pht in xoay chiu mt pha
T thng 0 cos(t ) ;Sut in ng cm ng e
2
e
1
=>
0
E0
9. Mch dao ng LC l tng:
Trang 15
d
0 sin(t ) = E0sin ((t + )
dt
T HC T RN THNG 9
); vi I0 = q0.
2
Nhn xt : Cng dng in VUNG PHA VI in tch v in p trn 2 bn t in.
+ H thc lin h : (
q 2
i
q
i
) ( ) 2 1 Hay: ( ) 2 ( ) 2 1
q0
I0
I0
I0
Suy ra: q 2
q 2
i 2
) (
) 1
q0
.q 0
i12
i22
i2
2
2
2
2
2
Q
Khi
t
=
t
th:
(*)
Khi
t
=
t
th:
(**)
Q
1
2
0
0
1
0
2
2
2
2
2
+T (*) v (**)=>:
i22 i12
i22 i12
1
2
2
2
2
2
q1 q2 C (u1 u2 )
C
+ Tn s gc :
Hay: (
LC
Cc lin h I 0 Q0
i22 i12
u12 u22
Q0
LC
U0
Q0 I 0
L
I0
C C
C
VN DNG:
1. Bi tp:
1
H . thi im t1 cc gi tr tc
3
thi ca u v i ln lt l 100V v -2,5 3 A. thi im t2 c gi tr l 100 3 V v -2,5A. Tm
Gii: Do mch ch c L nn u v i lun vung pha nhau.
2,5 3
I 0
Ta c h
2,5
I 0
U0
2
100 3
U
0
100
U0
U0
200
I0 5
5
120 (rad / s )
M I 0
ZL
L
U 0 200V
Suy ra
1
B: 2.10
C: 10
20 7
45
1
I R
I 0 R 80
0
I 0 Z C
U R UC
2
2
I 0 Z C 60
40 3
30
I 0 Z C
I 0 R
2
Trang 16
D: 10
T HC T RN THNG 9
Li c:
uR
i
20 7
7
2.10 3
I 0 4 Z C 15 C
U 0R I0
80
I0
3 ..
p n B
2
. im gia C v L l M. Khi uMB= 40V th uAB c gi tr
LC
chiu c tn s
A. 160V
B. -30V
2
C
2
0C
2
L
2
0L
C. -120V
2
C
2
0C
D. 200V
2
L
2
0L
u
u
i
u
i
u
2 1;
2 1;
2
2
2
2
2
u AB
u AM
u AB
u AM
1
1
1
1
U AB
U R2
2
v
B. 42,43V
Gii 1:
+ lch pha gia u v i: tan
C. 90V
D. 60V
U L UC
1 => u tr pha hn uR mt gc /4
UR
4
Gii 2:
UR vung pha vi UL (
uR 2
u
) ( L ) 2 1 => uL = 60 3 V
U oR
U 0L
uR
U0R u
A
M
T HC T RN THNG 9
Z L ZC
.
1 )
R R
u
u MB
+ Quan h cc i lng vung pha: AN
1 I0 =
I0 ZAN I0 ZMB
50 21
2
+ Z = R 2 Z L ZC
U0 = I0Z = 50 7 V. p n B
3
3 (A)
Ghi ch: gp dng cho in p tc thi th thng xt hai i lng vung pha ta mi s dng c H
THC C LP!
Bi 8: Mt mch in AB gm t C ni tip vi cun cm thun L. t vo hai u on mch in p
2
xoay chiu c tn s
. im gia C v L l M. Khi uAM= 40V th uAB c gi tr
LC
A. 160V
B. -30V
C. -120V
D. 200V
Z
2
4
Z L 4Z C .M u L uC L u L 4uC
Gii: Do
=> L
ZC
LC
C
=> uAB= uL+uC= -3uC =-3.40=-120V. Chn C
Bi 9: on mch xoay chiu AB cha 3 linh kin R, L, C. on AM cha L, MN cha R, NB cha C,
R = 50 ; Z L 50 3 , Z L
50
. Khi u AN 80 3V th uMB = 60V . Gi tr cc i ca uAB l:
3
Trang 18
T HC T RN THNG 9
A. 150V.
B. 100V.
C. 50 7V .
D. 100 3V .
Gii: Ta c: tan AN
Z
50
3
Z L 50 3
MB
3 AN ; tan MB C
R
3
6
50 3
R
50
3
u AN 2
uMB 2
1 =>
=>uAN vung pha uMB =>
U 0 AN 2 U 0 MB 2
80 3
I
I R2 Z 2
L
0
0
1 80 3 60 3
I 100 I 100
0
0
R 2 Z C2
60
2
2
2
=> U 0 I 0 R ( Z L Z C ) 3. 50 (50 3
1 I 0 3 A
50 2
) 50 7 V . Chn C
3
0,8
103
H v t in c in dung
F. Khi in p tc thi gia
U
3
0R
2
2
Q0/2R
2
U 0 L 880
Gii 2:
uR uL
11
2
U 0R 220 V
U 0L 880 V
uR
u L
uR 110 3
U 0R U 0L
UL
1 uL 440 V
Gii 3:
- 880
600
-440
300
220
1103
uR = 220cos(100t - ), uL = 880cos(100t - +
) = -880sin(100t - )
2
uR = 220cos(100t - ) = 110
UR
=> cos(100t - ) =
Do ln ca uL l 440V. p n B
Trang 19
1
3
=> sin(100t - ) =
2
2
T HC T RN THNG 9
BI TON V HP KIN
(GV: NGUYN S TUYN)
A. Phng php:
1. Mch in n gin:
a. Nu U NB cng pha vi i suy ra X ch cha R0
b. Nu U NB sm pha vi i gc
c. Nu U NB tr pha vi i gc
suy ra X
2
ch cha L0
suy ra X ch cha C0
2
AA
suy ra X cha ( R0 , L 0 )
2
b. Mch 2
Nu U AB cng pha vi i suy ra X ch cha C0
Nu U AN v U NB to vi nhau gc
suy ra X cha ( R0 , C0 )
2
I=2
2(A )
B. p dng
1. Bi ton trong mch in c cha mt hp kn.
V d 1: Cho mch in nh hnh v:
CL
RR
R
X B
ba phn t (R0, L0 (thun), C0) mc ni tip. Hi X cha nhng linh kin g ? Xc nh gi tr ca cc linh kin .
Gii
Cch 1: Dng phng php gin vc t trt.
Hng dn
U
U
A B
A M
M R v C
xin gc v tr pha so vi i nn X phi cha
o
o
UAM = UC = 200
UAB = 100
2 (V)
* Gin vc t trt
V UAB cng pha so vi i nn trn NB (hp X) phi cha in tr Ro v t in Co.
Trang 20
U NB
R0
M N
T HC T RN THNG 9
2 Ro =
100 2
2 2
2 ZCo =
50()
200 2
2 2
100() Co =
1
100 .100
104
(F )
.
V d 2: Cho mch in nh hnh v
uAB = 120(V); ZC = 10 3()
R = 10();
R
M
3V
NB
AN
60
60 3
AB
b. Xc nh X :
uuu
r
U
D
T gin ta nhn thy NB cho ln m trong X ch cha 2 trong 3 phn t nn X phi cha Ro v Lo. Do ta
uuuur uuuur
v thm c U R ; U L nh hnh v.
0
0
+ Xt tam gic vung AMN: tg
UR
UC
R
ZC
1
3
3
U R U NB cos 60.
30 3(V )
2
O
1
U L U NB sin 60. 30(V )
2
O
Trang 21
T HC T RN THNG 9
Mt khc: UR = UANcos = 60 3.
Z
L0
1
2
30 3(v) ; I
30 3
10
3 3( A) R0
UR
O 30 3 10()
I
3 3
UL
0,1
O 30 10 () L 10
(H )
O
I
3 3
3
100 3
3
V d 3: Cho mch in nh hnh v: Bit u AB = const; uAN = 180 2 sin 100 t (V ) .ZC = 90(); R = 90();
2
R
M
Gii
U
A
A B
pha
U
D
so vi uAN
2
+ Xt tam gic vung ANB
* tan =
NB
AN
U NB
U AN
60
180
1
3
800 = 0,1(rad)
b. T gin ta nhn thy NB cho ln m trong X ch cha hai trong 3 phn t trn X phi cha R O v
uuuuu
r uuuuu
r
UC = UAN.cos = 180.
2
2
UR
UC
90 2 I
R
ZC
UC
ZC
90
90
90 2
90
Trang 22
= 450
2( A)
T HC T RN THNG 9
2
30 2
U R U NB cos 60.
30 2(V ) R0
30()
2
2
O
30
100
0, 3
(H )
cos
UI
5 6
1.10 3
2
2
U AB 3U AM
U AB
2U AM
10 3
2.10
cos =
3
2
30
15
300
U
K
UA
U AM U MB
U AM
I
10
1
UR
U X cos150 R X Z X cos150
X
RX
10.cos150 = 9,66()
0
0
0
2, 59
U 24(
R Y mH )
8,
+ U L U X sin15 Z L Z X sin15 10 sin15 2, 59() L X K
B
X
X
100
UL
(v i xng) UMB sm pha so vi i mt gc UYY = 900 - 150 = 750
UR M
H
Y l mt cun cm c in tr RY v t cm LY
30
Trang 23
45
AB
T HC T RN THNG 9
U AM
I
10
1
10()
Cun cm X c in tr thun RX v t cm LX vi RX =
A
450
2,59(); RY=9,66()
* Tr.hp 2: uAB tr pha
300
gm in tr thun RX, RY v
dung khng CX, CY. Tr.hp ny khng th tho mn v t in khng c in tr.
X
v1
v2
Khi mc hai im A, B vo hai cc ca mt ngun in xoay chiu tn s 50Hz th I a = 1(A), Uv1 = 60v; UV2 =
80V,UAM lch pha so vi UMB mt gc 1200, xc nh X, Y v cc gi tr ca chng.
* Phn tch bi ton: y l mt bi ton c s dng n tnh cht ca dng in 1 chiu i vi cun cm
ZC
1
. Cng ging nh
C
phn tch trong v d 1 bi ton ny phi gii theo phng php gin vc t (trt).
Gii
* V X cho dng in mt chiu i qua nn X khng cha t in. Theo bi th X cha 2 trong ba phn t nn
X phi cha in tr thun (R X) v cun dy thun cm (L X). Cun dy thun cm khng c tc dng vi dng
in mt chiu nn:
RX =
UV
1 60 30()
I
2
ZAM =
UV
1 60 60() R 2 Z 2
X
LX
I
1
Trang 24
T HC T RN THNG 9
tanAM=
ZL
X 3
600
AM
RX
* V gin vc t cho on AM. on mch MB tuy cha bit nhng chc chn trn gin n l mt vct tin
theo chiu dng in, c di =
UV
= 80V v hp vi vc t
AB
mt gc 1200 ta v c gin vc t
MB
r x
1
U R U MB sin300 80. 40(V )
2
M
30
100
0, 4 3
AM
U
0
30
60
3
U L U MB cos 300 80.
40 3(V ) Z L 40 3()
A
2
Y
Y
40 3
l x
U
30
rx
(H )
r y
MB
UR
Y 40 40()
RY
I
1
120
LY
l x
AM
AM
cy
AB
2
A.
4
B.
2
A.
8
C.
2
A.
2
D.
2 A.
0, 25
2
2
2
U
I
=
U
U
2
8
2
0, 25
0, 252 0, 252
3. Bi ton ny trong mch in c cha ba hp kn
V d1: Cho mch in cha ba linh kin ghp ni tip: R,
L (thun) v C. Mi linh kin cha trong mt hp kn X, Y,
Z
M
*
N
*
UM
M N
Trang 25A
A M
M B
M N
T HC T RN THNG 9
bi ny. Bn cnh hc sinh phi pht hin ra khi f = 50Hz c hin tng cng hng in v mt ln na bi
ton li s dng n tnh cht a2 = b2 + c2 trong mt tam gic vung.
Gii
Theo u bi: U
AB
8 2
2
8(V )
Nhn thy:
32)
Ba im M, N, B to thnh tam gic vung ti B.
Gin vc t ca on mch c dng nh hnh v.
uuur
uuur uuur
uuur
uuuuur
Trong on mch in khng phn nhnh RLC ta c U C U R ; U C mun pha hn U R U AM biu din
in phai u in tr R (X cha R) v
U AM
pha so vi
mt gc MN <
U NB
U MB
biu din
Ur
U MN
sm
v Y cha
cun cm c t cm L v in tr thun r.
b. f 50Hz th s ch ca (a) gim khi f = 50Hz th trong mch c cng hng in.
cos 1 P I .U AB I
R
UA
I
20
100
1, 6
v Z L ZC I
0, 2( A)
U AB
8
25() Z L ZC
0, 2
0, 2
( H ) v C
1
20.100
U NB
I
103
2
3
0, 2
15()
(F ) ; r
Ur
I
U MB
I
3
0, 2
15()
Nhn xt: Qua su v d trnh by qua ba dng bi tp trnh by trn ta thy y l loi bi tp i hi
kin thc tng hp, a dng trong cch gii nhng c th ni phng php gin vc t trt l cch gii ti u
cho loi bi tp ny. Phng php ny c th gii c t bi tp d (c th gii bng phng php i s) cho n
nhng bi tp kh ch gii c bng phng php gin vc t. Ngay c khi gii bng phng php gin vc
t th v theo gin vc t trt cng s cho gin n gin v da vo gin vc t bin lun bi ton c
d dng hn.
Trang 26
T HC T RN THNG 9
MY PHT IN V NG C IN
MY BIN P V TRUYN TI IN NNG
(GV: BI VN TUN)
i vi chng my bin p & Truyn ti in nng v ng c in ca phn in hc lp 12
c rt nhiu dng ton khc nhau, mi dng c c th ring, cch lm ring. Trong s cc dng ton c
dng ton v my bin p & Truyn ti in nng v ng c in . Dng ton ny khng phi l dng ton
kh so vi cc dng ton khc trong chng, nhng nu lm th n li chim nhiu thi gian ca hc sinh.
Do vy ngoi phng php gii truyn thng chng ta nn cp cho hc sinh cch gii nhanh hn..
Di y l phng php lm v mt s bi ton thng thng gip hc sinh bit cch gii dng ton
ny .
PHN 1: My pht in v ng c in
I.Tm tt l thuyt:
MY PHT IN V NG C IN.
1.1. Phng php gii chung:
- p dng cc kt qu v my pht in xoay chiu mt pha:
r ur
n
+ Ti t = 0, ta c , B 0 th t thng qua mt vng dy:
= BScost = o cost
+ Sut in ng xoay chiu trong mi cun dy:
e N
d
N o sin t Eo sin t .
dt
3U p ; I d I p
uu
r ur uu
r ur r
* Khi ti i xng th : I th I1 I 2 I 3 0 I th 0 .
+ Mc hnh sao: U d
I d 3I p
3U d I d cos .
Trang 27
T HC T RN THNG 9
+ Hiu sut: H
Pi
(vi Pi l cng sut c hc)
P
f
(vng / s)
p
d
4 NBS sin t
dt
4 NBS
Sut in ng hiu dng ca my: E
N.
2
- Sut in ng ca my: e 4 N
Bi gii:
Tc quay ca rto: f np n
f 50
25 (vng / s).
p 2
d
4 N o sin t Eo sin t (vi N l s vng dy
dt
Eo 4 N o
.
2
2
E 2
120 2
N
27 (vng).
4 o 4.5.103.2 .50
Pi
P
cng sut tiu th P i .
P
H
P
+ H s cng sut cos
.
UI
+ Cng sut ta nhit ca ng c: PN P Pi .
P
2
+ PN I R in tr ca ng c R N2 .
I
+ Hiu sut H
Bi gii:
Pi
0,95
P
Pi
60
63,12 (W)
Cng sut tiu th P
H 0,95
P
63,12
0,956
H s cng sut : cos
UI 110.0,6
Hiu sut ca ng c: H
Trang 28
T HC T RN THNG 9
PN 3,12
8,67 .
I 2 0.62
Ud
, I p I d P 3U p I p cos 3U d I d cos .
3
Id
+ Mc tam gic: U d U p , I p
P 3U p I p cos 3U d I d cos .
3
+ Mc hnh sao: U p
Up
Ud
3
I p Id
Ud U p
Ip
Id
3
0,1
H mc ni tip vi t in c in dung C=
A:21,78KW
B:2,42kW
C:65,34KW
10 3
F.cng su tiu th ca mch l:
2
D:7,26KW
Bi gii:
in p t vo mi ti tiu th l ink p dy ca ngun: Ud = 3 U = 220 3 (V)
Tng tr ca mi ti: Z = r 2 ( Z L Z C ) 2 = 10 2
( ZL = 10; ZC = 20)
U
Dng in qua mi ti I = d = 11 6 (A)
Z
Cng sut tiu th P = 3I2r = 3.121.6.10 = 21780 W = 21,78 kW. Chn p n A
Bi 5. Mt ng c in xoay chiu khi hot ng bnh thng vi in p hiu dng 220 V th sinh ra
cng sut c hc l 80 W. Bit ng c c h s cng sut 0,8, in tr thun ca dy cun l 32 , cng
sut to nhit nh hn cng sut c hc. B qua cc hao ph khc, cng dng in cc i qua ng
c l
A.
2 A.
B. 1,25 A.
C. 0,5 A.
D.
2
A.
2
Bi gii:
- Theo nh lut bo ton nng lng: UIcos = PC + I2R
- Gii phng trnh bc 2 vi n I, ta c I = ( ly gi tr nh cng sut ta nhit nh hn PC)
=> suy ra I0 =
2
A.
2
Trang 29
T HC T RN THNG 9
U 2 N2
U 2 E2 I1 N 2
U1 E1 I 2 N1
Trong :
U1 (l in p hiu dng); E1 (sut in ng hiu dng); I1 (cng hiu dng); N1 (s vng dy): ca
cun s cp
U2 ( l in p hiu dng); E2 (sut in ng hiu dng); I2 (cng hiu dng); N2 ( s vng dy):
ca cun th cp
Pthu cap U 2 .I 2 .cos2
P2
r
U 2 cos 2
U1
U2
l
.
S
P
.
U cos
T HC T RN THNG 9
P'
P P
.100%
.100%
P
P
l
6000
2,5.108
3
S
0,5.104
P
Cng dng in trn dy: P UI cos I
U cos
540
I
100 A
6.0,9
in tr ca dy dn ti in: R
P P
540 30
.100%
.100% 94,4%
P
540
N1
10 . B qua hao ph my bin
N2
'
'
- Tm in p hai u cun th cp U 2 v s cp ca my h p U1 :
P2'
U '
I2
'
2
U 2' N 2
U1' .
'
U1 N1
'
1:
I1' N 2
I1' .
'
I 2 N1
P ' 12.10
U 2'
120 V
I2
100
'
2
in p hai u cun s cp my h p:
U 2' N 2
N
Trang 31
T HC T RN THNG 9
I1' U 2'
V b qua hao ph ca my bin p nn P P ' '
I 2 U1
N
1
I1' I 2' 2 100. 10 A
N1
10
'
1
'
2
(1)
Trang 32
T HC T RN THNG 9
(1); 0
(2); 0
(3); 0
(4) . Ly (1): (2) ta c:
1
(5) ,
100 N 2
U N2 n
2U N 2 n
U 3n N 2 3n
100
N2
2U
n
1
(6) . Ly (6)+(5), ta c U=200V/3, thay vo (5), ta c n/N2=1/3,
ly (3):(1), ta c:
100
N2
U0
U
U
N
1 (4' ) , kt hp vi (1) => 0 0 => U3n=200V
suy ra: 3n = N2 thay vo (4), ta c
U 3n 2 N 2
U 3n 200
Cch 2 :
Theo bi ta c:
100 n 2
200 2n 2
(1)
U1 n1
U1
n1
U n2 n
2 U 2( n n 2 )
(2)
U1
n1
U1
n1
2U n 2 n
2U n 2 n
(3)
U1
n1
U1
n1
Cng v theo v cc phng trnh (1); (2) v (3) ta c:
200 n 2 3n
U 2 n 2 3n
mt khc:
Vy: U2 = 200V
U1
n1
U1
n1
Bi 5: Mt ngi nh cun mt bin th t hiu in th U1 = 110V ln 220V vi li khng phn
nhnh, khng mt mt nng lng v cc cun dy c in tr rt nh , vi s vng cc cun ng vi 1,2
vng/Vn. Ngi cun ng hon ton cun th cp nhng li cun ngc chiu nhng vng cui ca
cun s cp. Khi th my vi ngun th cp o c U2 = 264 V so vi cun s cp ng yu cu thit
k, in p ngun l U1 = 110V. S vng dy b cun ngc(sai) l:
A 20
B 11
C . 10
D 22
Cch 1 :
Gi s vng cc cun dy ca MBA theo ng yu cu l N1 v N2
N 1 110 1
(2)
N2
264
2 N1
264
Thay N1 = 132 vng ta tm c n = 11 vng.
Cch 2 :
Ta c
Do
N2
e2 E 2 U 2
N2
264
Bi 6: Mt ngi nh qun mt my h p t in p U1 = 220 (V) xung U2 =110 (V) vi li khng
phn nhnh, xem my bin p l l tng, khi my lm vic th sut in ng hiu dng xut hin trn
mi vng dy l 1,25 Vn/vng. Ngi qun ng hon ton cun th cp nhng li qun ngc
chiu nhng vng cui ca cun s cp. Khi th my vi in p U1 = 220V th in p hai u cun th
cp o c l 121(V). S vng dy b qun ngc l:
A. 9
B. 8
C. 12
D. 10
Cch 1 :
Trang 33
T HC T RN THNG 9
N1
N2
121
121 (2) =>
N1
121
2
121(N1 2n) = 110N1 => n = 8 vng.
Cch 2 :
Khi cun s cp b cun ngc n vng th sut in ng cm ng xut hin cc cun s cp v th cp
ln lt l
e1 = (N1-n)e0 ne0 = (N1 2n) e0 vi e0 sut in ng cm ng xut hin mi vng dy.
e2 = N2e0
N1 2n e1 E1 U 1
N 2n 220
Do
N2
e2 E 2 U 2
N2
121
U1 N1 2n1
U 2 N 2 2n2
Bi 1: t vo hai u cun s cp ca mt my bin p l tng mt in p xoay chiu c gi tr
khng i th hiu in th hiu dng gia hai u mch th cp khi h l 100V. cun s cp ,khi ta
gim bt o n vng dy th hiu in th hiu dng gia hai u mch th cp khi h l U;nu tng n
vng dy cun s cp th hiu in th hiu dng gia hai u mch th cp khi h l U/2.Ga tr ca
U l:
A. 150V.
B. 200V
C. 100V
D. 50V
Cch 1 :
Ta c:
Ta c:
(2)
(3)
1`00 N 2
U
N2
U
N2
Ly (1) : (2) =>
Ly (1) : (3) =>
Ly (4) : (5) =>
U
1`00
U
2`00
N1
N1 n
(4)
N1
N1 n
(5)
200 N 1 n
N 1 n 2 N 1 2 N 1 3n
1`00 N 1 n
Trang 34
T HC T RN THNG 9
N1
150 (V) Chn A
N1 n
Bi 2: ngi ta truyn ti in nng t A n B. A dng mt my tng th v B dng h th, dy dn
t A n B c in tr 40.cng dng in trn dy l 50A.cng sut hao ph bng trn dy bng 5%
cng sut tiu th B v hiu in th hai u cun th cp ca my h th l 200V .bit dng in v
hiu th lun cng pha v b qua hao ph trn my bin th.t s bin i ca my h th l:
A:0,005
B:0.05
c:0,01
D:0.004
Cch 1 :
0,005 . Chn A.
T s bin i ca my h th : k =
U1 I 2
I1R
50.40
Bi tp rn luyn :
Trong cc bi tp trc nghim sau , p n ng c in m hn
Bi 1: Khi thay th dy truyn ti in bng mt dy khc cng cht liu nhng c ng knh tng gp
i th hiu sut ti in l 91%. Hi khi thay th dy truyn ti bng loi dy cng cht liu nhng c
ng knh tng gp 3 ln th hiu sut truyn ti in khi l bao nhiu. Bit cng sut v in p ni
pht l khng i.
A. 94 %
B. 96%
C. 92%
D. 95%
Bi 2: in nng c truyn i t trm pht in n ni tiu th. Bit h s cng sut ca mch tnh t
hai u ng dy ti l cos = 0,9 v gim th trn ng dy bng 2% in p hai u ng dy
ti . Hiu sut truyn ti in l:
A. 99 %
B. 97.8%
C. 89%
D. 87.8%
B. 98%
C. 97%
D. 96%
Bi 4: Mt my pht in xoay chiu mt pha truyn i mt cng sut in khng i . Khi in p hiu
dng hai u ng dy l U th hiu sut truyn ti l 75%. hiu sut truyn ti 95% th in p hiu
dng hai u dy phi l ?
A. 5U
B.2,5 U
C.6,25 U
D.2,25 U
B.2,4%
C.7,5%
D.4,8%
Trang 35
T HC T RN THNG 9
A. 99 %
B. 92%
C. 96%
D. 90%
2 (KV) th hiu sut truyn ti khi l bao nhiu ? Xem cng sut ni pht l khng i
A. 99 %
B. 92%
C. 96%
D. 90%
Bi 8 : in nng mt trm pht in c truyn i di in p 2 kV, hiu sut trong qu trnh truyn
ti l H = 80%. Mun hiu sut trong qu trnh truyn ti tng n 95% th gi tr ca in p ni pht
bng bao nhiu ? Xem cng sut ni pht l khng i
A. 2,375kV
B. 4kV
C. 2,387kV
D. 2,5kV
B.100
C.85
Trang 36
D.105