D m T Ao

Cao Trung
TA
Ca Bc s Nguyn Vn Th
Gio s i hc Vn khoa Si Gn
Gio s i hc Nhn vn v
Ngh thut Vin i Hc Minh c

Cch y my nm ng Cao Trung nh ti ta quyn a L T Ao ca

ng, nay ng li c nh nh ti ta tp D m T Ao ny.
Tc gi cho bit y l ti liu vit tay ca ng Nguyn Tn Minh thuc ging gii
c T Ao, vit nm Canh Thn (c T Ao tn l Nguyn c Huyn).
Ti may mn c b sch T Ao chn truyn a l do H Kim, Duyn T Sn
Nhn hiu nh, Bt Chun Phin khc v hiu Ngha Li h
ng o pht hnh nm K Mi (1919) i vua Khi nh.
Ti em hai bn so snh th thy hu ht ging nhau, ngoi tr mt vi chi tit
nh. Nh th l chng ta c th vng bng v phn ti liu.
Nhng d l c bn in ti H Ni hay bn vit tay ca ng Nguyn Tn Minh,
ti cng thy ht sc kh hiu. Tri li khi ti liu trn vo n tay ng Cao Trung th
n li tr nn khc chit, rch ri, v n c ng Cao Trung em cng phu phn
thnh tit mc hn hoi, nht l s bnh gii ht sc sng sut cn k.
Tc gi vn dng li vn gin d, li trnh by r rng, li cn km thm nhiu
bn, minh chng, gii thch, khin ngi c c cm gic rng: khoa a l cng
khng n ni qu kh nh mi ngi thng ngh.
Tuy nhin, tp trc v tp ny mi hon tt phn cn bn ca khoa a l. Nu
mun i su vo chi tit, nu mun nm vng c ht nhng huyn vi, o diu ca
khoa a l, l mt khoa rt kh trong cc khoa C hc thut Trung Hoa, chc chn
chng ta cn phi tn nhiu cng phu, c nhiu sch v. Ci l iu d nhin. Tc
gi cng bit nh vy nn ha hn cho xut bn thm mt s ti liu v khoa ny.
Chng ta sau khi c qua hai tp a l ca tc gi hn hi long v c ao
tc gi mau xut bn cho ton b khoa a l, chng ta c ti liu tham kho
v c c ton b sch qu.
V khng snh v a l, nn ti ch ch trng n s chnh xc ca ti liu, v
ch bit cao phng php kho cu v bnh gii ca tc gi, ch khng mun i
su vo chuyn mn.
Tuy nhin trc khi cho xut bn tp sch ny, tc gi a cho nhiu bc lo
thnh tinh thng v khoa a l xem v c cc v ht li khen tng, nh ta thy
trong Li m u ca tc gi.
C mt iu ti mun lu qu v c gi l ng Cao Trung t nhiu nm nay,
kh cng nghin cu v nhiu b mn ng Phng hc. Cn ring v phng
din hc vn, ng cng c mt cn bn ht sc vng chi, mt s vn ling ht sc
di do. Vn bng c nhn Vn khoa, Vn hc Vit Nam ca ng chnh cng l mt
s bo m cho s hiu bit ca ng. Sau nhng li trnh by v nhn nh trn, ti
xin nng nhit gii thu tp sch a l D m T Ao ny cng qu v c gi.
c mong, i vi qu v, tp sch ny s c ng nh li c T Ao:
Bu ny yu ta ngc vng
c th nn trng nn sang, nn giu
Ly tn ly knh lm u
o c s cu, ch c t nn.
L l ci hc eo tin
Trc tin hc ly thn tin trn i...
Si gn, ngy 10 thng 4 nm 1974
T Sch T Vi L S

Trang 1

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
LI NI U

Nm 1969 tp a L T Ao (a o Din Ca) ra i, trong chng ti c gii

thiu tp a l th hai: D m T Ao (Tm Long gia truyn bo m) tc l b ny.
T khi xut bn cun th nht cho n nay, chng ti c bit lun lun qu v
c gi mong mi c cun k tip.
Cun th hai, l ra c th xut bn vo nm 1970 m cho n ngy nay 1974 n
mi ra i, v c nhiu yu t c bit, m chng ti xin trnh by ln qu v, di y:
1. Cun trc nng v loan u, cun sau nng v l kh v hai cun ny tr
nn mt cp th hng v cn bn a l. Mun c nh vy phi chun b cho n
tht chu o mi khi ph lng c gi trng mong, mi xng vi tp trc v mi
hon thnh s mng vic son tho c th.
2. T trc ti nay, c bao nhiu man th v a l m ton da vo l kh
lm man th nn cun ny, nng phn l kh, phi lm cho r u l chn v u l
ci ngy ca khoa a l, nn tc gi phi n li trn mi b sch a l va c
th b truyn va c bn trn th trng i chiu v loi b i nhng phn no c
th d lm cho c gi d nhm ln, khi c n. Ngoi ra, cng phi phn bit ch
no quan trng, ch no km quan trng nhn mnh nhng ch quan trng, cho
c gi mau c thc chnh xc v phn l kh, nhm ln, bi nhm v l kh
th rt tai hi.
3. Ni l l kh, nhng thc th ca n vn l loan u. Nu qun thc th m
trnh by nguyn nhng g tru tng, vn cn lm cho c gi kh nhn chn, nn
cc phn l kh trn sch u c tc gi c gng dung ha vi loan u cho c c
th (loan u) v dng (l kh) mi l ton bch.
4. Phn l kh, ni ht ra mt cch qu phn tch s lm mt hng th sng tc
ca c gi, v cng s li to nn hu qu tai hi l d n vo phn tch m qun
tng hp. Khoa a l cng nh nhiu khoa khc phi s dng c phn tch ln tng
hp cng mt lc mi thnh cng.
Do tc gi phi du nhng iu t m d nhm ln, nhng thp phn quan
trng vo nhng cu, nhng ch m ch nhng ai dng s tn k tm, tn k o mi
khm ph ra. Nu ch c khng, ch lnh hi c phn no s diu o ca n v
va cho kin thc thng thng v a l m thi.
5. Sau y li l s dung ha 2 quan nim mu thun lin quan n s ph bin
khoa a l lm cho tc gi thc mc sut thi gian son b sch ny:
a. Mt l nu khng lu li s chn truyn a l th t lu sau khoa ny s mai
mt, u cn ca bu ca tin nhn.
b. Hai l cc chn s s rng k tc s to nn th trng a l, d cha tinh
thng. Nh vy s gy tai hi cho i, nu s ph bin n qu d dng.
Sau khi hon tt b sch ny, may thay tc gi c gng lm trn c hai
quan nim mu thun nhau nh trn, v cc bc chn s, sau khi c xong bn tho,
th pho nh nhm v ni:
Vit sch a l nh th ny th tht l tuyt diu. Mt trm, mt ngn nm sau,
2 b sch ny vn l sch chn a l. i sau c n khng cn ch trch tin nhn
im no. Thi chng ti cng an lng v tn thnh vic xut bn n.
Mong rng qu v c gi thng cm cho nhng ni thc mc trnh by trn.
cho c ton b chn a l cho ngi Vit Nam chng ti s khai thc cc
sch a l c gi tr nh:
1. a l T Ao tin sinh truyn (ca c T Ao).
2. Lu X Ha Chnh b truyn a php (ca c Ha Chnh)
3. Dng gia b php (phi hp a l vi cc khoa a l hc ng phng).
4. Bch ngc kinh (c th a l Trung Hoa).
5. Thanh nang kinh (c th a l Trung Hoa).
T Sch T Vi L S

Trang 2

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

T my trm nm nay sch a l c rt nhiu, nhng phn ln l man th, nm

b sch nu trn c coi l bc nht chn th. Cc bc tin bi ca chng ta, ch
mong mi kim lm sao cho c mt hai b trong nm b sch k trn nghin cu,
l mn nguyn. Chng ti dch xong b th nht: a L T Ao tin sinh truyn. B
a L T Ao tin sinh truyn s ra mt qu v c gi sau b ny. Bn cnh bn dch
c km theo nguyn bn tin tra cu v so snh. Chng ti c bit v s sao
chp c th cu th nn hin nay trn ton quc c ti 6 nguyn bn a L T Ao v
bn ny c coi l chnh bn
Sau ht chng ti cng xin tha trc cng qu v c gi l b sch D m T
Ao ny c trnh by khc b a L T Ao xut bn nm 1969. B a L T Ao
nng v m t v nh ngha th b D m T Ao li bt u thot php m t,
tin ln phn lun. Phn lun s lm cho nhiu qu v mi hc a thch v n nh a
qu v n nhiu kha cnh c sc hn, nhng nu n vo n qu s nhm ln, nn
mt s cc v chn s mun chng ti b i. Sau khi xt i xt li cc v li ng
l c th c, v nu hc cao hn, nht nh phi vt t m t qua lun ri n
trit mi c hy vng t c phn cao nht: khai phng m vn khng sai nhm
ca khoa a l. t c n y mi thnh chn s ca khoa a l. Mong qu v
lu tm v chc qu v thnh cng.
Xun Gip Dn 1974
Cao Trung

T Sch T Vi L S

Trang 3

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
D M T AO
Tm Long Gia - Truyn Bo m

CHNG TH NHT
M
1. ng lm qun t o ta
2. n vua, n cha, n cha, n thy.
3. C lm bu c xa nay.
4. Vn chng, y dc, o ny l ba
5. Ly lm ba Bo truyn nh.
6. Song le a l tht l thn tin
7. Hc thy khu th tm truyn.
8. Nhim mu mi v, knh tin mi phn.
9. o cao, c trng, chng thn.
10. H long lin phc, qu thn lin kinh.
11. c, nhn vn c mnh.
12. Trc l tch c, sau l tm long.

CHNG TH HAI
T LONG KHI T N HUYT TRNG
13. No xa lin hi t tng.
14. Bi u ha n mch long a hnh
15. Nc phn ch bt phn minh
16. Hai bn chy thun, loan hnh tng long.
17. Ca tri, trn m thng
18. Thng phn l y, chnh long thc vo.
19. n u hai nc tng giao
20. y di ca t, ng vo cn thay
21. H hp l t vy vay
22. Ni chnh thy t, thc hay chng nhm.

CHNG TH BA
24 LONG NHP TH
23. o u nht tit h chm
24. Thu long cho bit lai lm ch g.
25. Bit phng Nam Bc ng Ty
26. Hai mi bn v, can chi ch no

CHNG TH T
M DNG THEO L KH
27. Nhn xem cho bit long vo
T Sch T Vi L S

Trang 4

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

28. m long, m hng, thy ton phng m

29. Dng long, dng hng ch nhm
30. Thy phng dng v, lun m dng g?

CHNG TH NM
M DNG THEO HNH TH CAO THP
31. m dng li c php kia
32. m lai dng th, m su dng hi
33. m l g ng t ghnh
34. Dng l rung phng t bng nh lai
35. Ni non kia cng m hoi
36. Long cng th ch huyt ni cao cng
37. Long nhc ni thp ch mng
38. Lai dng ha li dng th bng chi.

CHNG TH SU
LONG T TON V LONG HU TON
39. Rung ging ngc sch tin vi
40. Dng t, m hu, long chia hai ng
41. Tch phng ng ch sinh dng
42. Ni dng Gip T kh sng t hnh
43. Khi t Hi, T phn minh.
44. Tin ln ngn ngn, thun hnh t bin
45. Qua Dn, Mo n Tut, Cn
46. Chuyn Hi nhp cuc, chi huyn phn minh
47. Qun tin i, c tng nghinh
48. Mch no bn hu nh chn long
49. Xa nhn nc t cung
50. Dng thy chy li, hi ng thin tm.
51. o tri h ch sinh m.
52. Ni m Gip T kh lm hu ton.
53. Tng T nghch suy Hi, Cn
54. Qua Du, Thn, Tut n bn Mo, Dn.
55. Nghch hnh v Cn, Su hnh.
56. Chuyn t nhp cuc y phn Dng long
57. D ha thy nc hu cung.
58. m thy chy li hi ng giao dng
59. m long dng thy tng.
60. Dng long, m thy i ng gp nhau.
61. Bn trc nc hp thu.
62. Li nhn c ng bn sau chng l
63. Honh long th nc thc th.
64. D chng c nc t l i khng
65. m dng c th hng
66. Ca nh hp v chng lin giao.
67. t l kh dng thai bo
68. T nhin sinh dc, l no vy vay
T Sch T Vi L S

Trang 5

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

69. Chn long chnh huyt y

70. y t honh k li thy truyn ta
71. Kt thoi d kh cn xa
72. Hoc i trm dm mi ra chiu thn.

CHNG TH BY
THY PHP
73. Mun sinh: t tc, vng nhn.
74. Th tim sinh v bn thn triu lai
75. Mun thng: quan tc, lc ti
76. Th tm Vng v, thy lai hi ng.
77. C ni mch y cho tng
78. T thun hu nghch, i ng cho thng.
79. Lp huyt, ta hng, mi dng
80. C php bo li, Huyn Khng Ng Hnh.
81. C nh thy php Nang Kinh
82. Kim, Mc, Thy, Th thng minh nh l
83. Nm hnh phng lun mc vi
84. Bnh mc Gip, t, Gip th mc dng
85. t l m mc tng
86. Phng y suy bit m dng ng hnh.
87. C m khi trng sinh.
88. Gip sinh ti Hi, t dnh Ng cung
89. Hi thun, Ng nghch hai dng.
90. Hn cn xui ngc cho thng mt v
91. Nc sinh nc vng chu v
92. Nc T, nc Tuyt chy i mc lng.
93. C hng lm ch bn cung
94. Kim, Mc, Thy, Ha cho thng hng no.
95. Nht th c nc sinh vo
96. Nh th c nc khc vo hng ta
97. Mong sao sinh khc n ta.
98. L nc y c ch ch ta ha dng.

CHNG TH TM
LUN: THU LONG
99. Php trong Ngc sch thng.
100. Bn mi li lun thu long cho tng
101. Nhm long ngi u hng.
102. Bnh T chnh kh mt phng ch ri.
103. Khm Long, Canh T chnh ngi.
104. Qu long: inh Su l ni bn v
105. Su long: Tn Su k i
106. Cn long chng lch ho ly: Mu Dn
107. Dn long: chnh kh Nhm Dn.
108. Gip long: inh Mo l phn chnh cung.
T Sch T Vi L S

Trang 6

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

109. Mo long: Qu Mo th dng.

110. Canh Thn chnh kh: t long ang quyn.
111. Thn long: chnh kh Gip Thn.
112. Tn long: Tn T yn mt dng.
113. T long: t T thu long
114. Bnh long: Nhm Ng php trong nhim mu.
115. Ng long: Bnh Ng lm u.
116. Thnh hin truyn dy trc sau ghi lng.
117. Qu Mi: l chnh inh long
118. Mi long: inh V, Khn dng: Gip Thn.
119. Mu Thn: chnh kh long thn.
120. Canh long: t Du l phn chnh Canh.
121. K Du: chnh kh oi tinh
122. Bnh Tut: chnh kh a hnh long Tn.
123. Tut long: Canh Tut bn phn
124. Cn long: inh Hi sai phn ch h.
125. Hi long, Tn Hi mt v
126. Dnh dnh chnh kh thu suy tng.

CHNG TH CHN
LUN: HNG HUYT CA 24 LONG
127. Lai lun: long, hng cc phng.
128. T kh, tp, bc, m, dng cho thun.
129. Nhm long: ba hng kh phn.
130. Phng: Ng, Khn, t xoay vn k chi.
131. T Long: Khn hng v mt b
132. Qu long: hay huyt hng v Ng, Khn
133. Su long: Bnh hng vi tn
134. Cn long tm huyt k tn tng ngi:
135. Bnh, inh, Canh, Tn, T, Mi
136. Tn, oi tm hng, trch chnh an ngi
137. Dn long: hai hng Khn, Thn
138. Gip long: nh hng v phn Cn Khn
139. Mo long: bn hng k rn
140. Canh, Tn, inh, Hi yn mt b
141. t long: khn hng mt v
142. Thn long: hai huyt hng v Cn, Khn
143. Tn long: Tn, Hi, Cn mn
144. Dng ba hng y l khn snh ty
145. T long: mt hng Hi thn.
146. Bnh long, bn huyt k by lm ni
147. Hi, Canh, Tn, Cn, hng ngi
148. Ng long: hai hng v tri: Qu, Nhm
149. inh long: Cn, Hi thun m.
150. Mi long: mt hng cc nhm: Cn ly
151. Khn long: phng Qu hng i
152. Thn long: Qu, Gip hai v cho minh
153. Hng: Mo, Cn l long Canh
154. Cn, Tn, T hng nh: Du Long
T Sch T Vi L S

Trang 7

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

155. Tn long: Tn, Mo, Cn cung

156. Ngi mt hng t: Tut Long a bn
157. Cng theo hng t: Long Cn
158. Bnh, Tn, inh hng Long ng: Hi long

CHNG TH MI
KT LUN
159. m long, m hng thy ng.
160. Dng long, Dng hng Thy cung mt b
161. m, Dng u ha suy
162. Mi u nhim nht, trc suy tng.
163. Bu ny, yu ta ngc vng
164. c th nn trng, nn sang, nn giu.
165. Ly tn, ly knh lm u.
166. o c s cu, ch c t nn.
167. L l ci hc, eo tin
168. Trc tin hc ly thn tin trn i
169. t l gi c cha ti.
170. Ma mc n tri, phc thay thng th
171. Ha nh ph qu phong lu
172. Con con, chu chu thin thu di truyn.
173. n khi vui o Thnh Hin
174. ng li hc trc, thn tin chp bn.
T AO TIN SINH

T Sch T Vi L S

Trang 8

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
T 1. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

T Sch T Vi L S

Trang 9

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
T 2. Nguyn bn Tm Long Gia Truyn Bo m

T Sch T Vi L S

Trang 10

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

T 3. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

T Sch T Vi L S

Trang 11

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
T 4. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

T Sch T Vi L S

Trang 12

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
T 5. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

T Sch T Vi L S

Trang 13

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
T 6. Nguyn bn TM LONG GIA TRUYN BO M

T Sch T Vi L S

Trang 14

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH NHT
M

1. ng lm qun t o ta
2. n Vua, n Cha, n Cha, n Thy
Tm hiu hc thut t tng trong vn hc s Vit Nam, k t nh inh l thi
k bt u c t ch cho n i c T Ao, ta thy c 4 giai on:
1. Thi inh, L (tin L), mi triu i ch c mt hai i vua. Hai triu i
ny v dng v cng tranh th t ch, v t tng, hc thut cha c pht trin, do
cha to lp c vn ha c lp, lm nn tng cho vn ha ch o dn tc. Ri
khi sc mnh qun s khng cn na, l tn ri. y l l do su xa ca s ngn
ngi 2 triu i inh, L.
2. n i L, nh c Vn Hnh thin s, sau khi gip L Cng Un ln ngi
cu ng, li kho em Pht hc, dung ha Nho v Lo - to ra tinh thn tam gio lm
nng ct cho t tng, hc thut, nn quc gia bn vng v nh L lm vua n 8
i.
3. Tip theo, i Trn nh sn tinh thn tam gio hun c t L triu, kh d c
sc mnh tinh thn tim tng ng k, li thm c vua Thnh, ti Hin cng nn cng
thnh tr v chin thng oanh lit c qun Nguyn, gi c nn c lp tip tc
pht huy vn ha dn tc.
Ngoi ra nh Trn li c gng pht trin Nho hc, x hi c t chc theo
kp tro lu vn minh Nho gio (d cc Vua nh Trn u m o Pht). o Nho nh
mi c c s v trng thnh c vo Triu L.
4. n i L th Nho gio khng nhng trng thnh, m cn tr nn gn nh
ln t c Pht v Lo. ng vai tr quan trng trong tinh thn t tng hc thut Vit
Nam. C T Ao sinh vo cui i L d l nh a l cng b nh hng su m ca
tinh thn ny, nn cu m u bi Tm Long Gia Truyn Bo m, ta thy ngay
tinh thn nho gio.
(1) ng lm qun t o ta
o ta l o lm ngi qun t ca Nho gio. Nho gio phn bit 2 hng
ngi:
Qun t v tiu nhn. Ngi qun t th phi ly tam cng v ng thng lm
gc, k tiu nhn th khng th.
Tam cng l: - Qun (Vua)
- S (Thy)
- Ph (Cha)
Ng thng l: - Nhn
- Ngha
- L
- Tr
- Tn
Ri n cu th hai, c phi trc tin, chng t tinh thn tn qun: n Vua,
Cha trc ri n Cha v Thy sau.
(2) n Vua, n Cha, n Cha, n Thy
Nhng i c T Ao c vua L li c c Cha Trnh na, m Cha Trnh li
quyn hnh hn Vua L, nn c T Ao khng dm ch ni n vua, m phi ni n
c Vua ln Cha, cho Cha Trnh khi nghi ng (n Vua, n Cha, n Cha, n Thy).
(3) C lm bu c xa nay
(4) Vn chng y dc o ny l ba
Cc nho s ch trng nht l vn chng, nh n y l, ba n a l v cui
cng n l s.
T Sch T Vi L S

Trang 15

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Ci hc ca Nho gia khng phi ch gii hn vo t chng, th ph m l mn

hc bao gm kin thc ca ngi cn b Nho gio, trong c php gi o lm
ngi (o c), ri n cch th Vua gip nc (k c chnh tr ln qun s). Mt
nho s mun l nh chnh tr v qun s gii, th trn phi thng thin vn, di phi
t a l, ngoi ra phi bit cc khoa bi ton, tr liu v hi thn linh nhng g
m con ngi khng th quyt nh c chc chn. Nh Nho, nu tin ln th lm
quan. Khi lui li th phi t vi s.
Vi quan nim , nh nho nu mt khi khng lm ni cng nghip th cc c s
quay v nghin cu y l cha bnh cho thin h, cng l mt cch hnh o
tiu cc. Nhng y s c tm o ch ct lm thuc gip i hn l ct lm giu. H
lm ngh ny vi mc ch chnh l cha bnh cu i, d c tin hay khng cng
cha. Con bnh nu c tin tr th y s cng khng n tnh tin cng qu ng - K
ngho kh cng c tn tm sn sc nh ngi sn tin. C nhng v lm thuc ch
mong n. Thn ch ng th li tnh tin thuc nh i. Nhiu v, ch tnh tin thuc
sao cho chi dng mt cch khim nhng, hnh ngh, ch khng mong l khi
c ng thn ch, li cng tnh gi cao, lm giu. Lm thuc nh vy, cng l
mt cch th hnh o i.
Sau Y L n khoa a l. Nu nho hc, cc c gi l o nho, y l cng l o
lm thuc th khoa a l cng l o a l, bi v nh chn a l, cng dng s hiu
bit ca mnh lm vic chu ton mi o, m thnh hin xng. o a l
khc hn nhng thy a l xi tht. Ngi xa hc a l trc l bo hiu. H c
tm cho c ngi t kt gi nm xng tn ca cha m cho lu tiu hy thnh
t. H ngh rng khi xng ct ng b, cha m, cha thnh t, th ngi vn c
th, lun lun tr v, sng trn bn th, trong gia nh, vi con chu ph h v gip
con chu, cng d phn vui bun vi ngi sng. Sau na, nu c t kt th
con chu cng nh c ngi t m lm n hng pht, di dng ln h, v vang
cho ngi qu c. Ngoi ra, nh c t kt, m dng gii tr nn trm anh, th
phit, gi c danh thm truyn thng v cha m qu c cng c vui lng,
d ngi khng cn sinh sng vi con chu, trn ci trn gian ny na.
Hc a l, ngoi cch bo hiu nh k trn,, cc c cn dng s hiu bit a l
ca mnh lm vic ngha. Cc c thy ai nhn c, hin lnh, m qu ngho, hoc
khng c con trai ni di, th cc c c s mng thay tri gip cho ngi nhn c
mt ngi t cu bn hoc thm inh. Cng c khi cc c dnh nhng ngi t kt
rt ln cho nhng ai c cng vi quc gia x hi. Cc c tin rng lm a l gip i
nh th, li cn to thm c cho nh mnh cng nh l mnh lm mt ngha ln vy.
Ngoi ra, nh a l chn chnh, khng bao gi v tin, m t ln cho nhng
ngi km c. Lm a l vi hng nh trn, cng l hnh o nh chn nho s
v chn y s. Do , c T Ao cho khoa a l cng l o, v vn chng, y dc,
a l l ba o:
(4). Vn chng, y dc o ny l ba
Nho, y, l, s l 4 ngh ca nho s, nhng l s cc c cho l ph, v khoa bi
ton t thit yu cho vic hnh o. Cc c ch qu c 3 th trn: Nho, Y v a l. Cc
c gi 3 khoa ny l 3 ca bu ca con ngi tri thc. Nu c g s c th nn truyn
li cho con chu hu th d c phng tin, tip tc hnh o.
(5). Ly lm ba bo truyn nh
Tuy khoa a l l ca bu th ba, trn kha cnh hnh o, nhng khoa nyli
c mt cch th c bit, khin cho ngi c tm hn phng khong, yu thin nhin,
c cy, non nc, khi thc hnh th n thy mnh c nhng th v thn tin.
(6). Song le a l tht l thn tin
Tm hn ng (l tm hn tng hp) khc vi Ty phng (ch trng v phn
tch). Ty phng: c lm vic, d nhin h c du h, nhng s lm vic v du h bn
ng li lin kt vi nhau mt cch cht ch hn Ty Phng. Ta thy nhng vn
T Sch T Vi L S

Trang 16

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

th t ch hnh ng ca ngi ng, lun lun c ch hnh lc bn cnh.

Nhng th vn ca Nguyn Cng Tr, t r s bt phn bit hnh lc v hnh ng,
mt cch r rt. Con ngi tng hp ng khi hn vi nhn du th ngh n s thc
hin ch hng v khi ang thc hin ch hng li m mng n s hng lc cho
tm hn c qun bnh. Th m khoa a l li cn hn th na, n cng lun vic
lm vi hng lc vo mt lc.
Con ngi a l ra ngoi thin nhin tm t kt, ng thi h thc hin cc
cuc th vui du sn du thy.
Ci th Ngao du ni hn cc, thanh san l ci th hng lc vi thin nhin
ca Nguyn Cng Tr, sau khi cng thnh danh toi, sau khi sng v lm
trn ch trai. Nhng vi nh a l th hnh lc li ng thi mt ln vi hnh ngh.
Ngao du y l cch hnh lc ca o Lo, o Tin. i vo thin nhin, nhn ni
xanh, my trng, nh chiu vng, nhn c non m sng mai lng lnh, nghe sui
chy r ro bn rng thu vng, em nhn gii nhp vo nhin gii, ni ci hu hn
ca loi ngi vo ci v hn ca v tr, l th thanh tao, thn tin, say m, thch
hp cho tm hn c v tr chi tm.
(6) Song le a l tht l thn tin
Khoa a l, nu ta gi l mt ngh, th ngh ny cng c ngh thut nh cc
ngh th, ha, kin trc v.v... khc. C ngh thut th c sng tc. Khoa a l trong
lc hnh ngh, tm trng con ngi khi nhn ni sng sp xp do thin nhin, h thy
sng ng khc thng. Sng ng theo l bin dch c m dng, ng hnh ca
dch l. H khng coi t ai i ni l nhng vt v tri, xa l m coi n nh nhng
sinh vt rt gn gi vi ngi. l php nghi nhn v thc vt ca nhng tm hn
ngh s. Trong cu th Gi a cnh trc la ta thy vt gii (cy trc) cng ng
nghing la , nh con ngi say cnh thin nhin lng rn ni nim. Nh th mi
Hn Mc T cng a sinh kh, cm gic ca con ngi vo tnh vt; mt hnh thc
thc vt rt sinh ng: Chic thuyn im bn mi tr v nm. Nghe cht mui thm
dn trong th v.
Thc vt, cho vt v tri tr thnh c ngha, c sinh ng th nh a l nh
ngh s thin nhin vi quan nim dch l cng nhn ton th vt v tri nh: sng ni,
c cy, l nhng ci g sng ng, c sinh hot nh ngi, sinh hot theo dch l.
Ny, ni cao l tng m th ch thp, bng l dng, ni ch tnh th nc
ngc li, ch ng. Mch ang m (cao) th chy n ch kt huyt, n phi i
sang dng (bng) cng nh mch chy dng (bng) th kt huyt li chuyn m
(cao). Thm ch trong v t, h cng cho l c lung sinh kh lun lu, chy t t
sn v, theo ni phn chia ra nhiu mch, mi mch chy n ch no hp,
m dng th kh mch t li, kt huyt, cng nh nga cy trong thn cy n
ch no t li th m bng, kt tri, to nn s hin dng tinh hoa ca cy c.
Nhn th t t t sn i ra, h cng c quan nim nh nhn cuc di hnh ca
mt m rc, hoc cuc a n mt i quan trn l trnh. Khi ang i, th c long,
sa v thy, h v, hai bn qun gia, tin h, hu ng, khi kt huyt th ging nh ch
khai triu ca v Vng hay ni khai ng ca mt v i quan; cng c t linh
xung quanh, c bt nghin gn, c n ng trc, c k sau lng, c tay phi
tay tri m vng nh v ng quan hoc v vng ngi ngh s, ngi khai triu
ph s, ph n v.v... hoc khung cnh v v quan ang ch huy ba qun. Cch thc
vt v ghi nhn ca nh a l sinh ng nh th. Nhng cuc t nh vi mu,
ln vi chc, vi trm, vi ngn mu u c thu vo nhn quan h, thnh nhng
hin trng, tuy a hnh, khng cuc t no ging cuc t no, nhng cng mt
nguyn tc dch l, thot thai ca trit hc ng phng: Th ri, nhng nh a l,
mi khm ph ra mt cuc t l mt sng tc khc nhau. Mi sng tc li cho nh
a l thm mt s tin kinh nghim lm vn sng tc nhng th t k tip khc.

T Sch T Vi L S

Trang 17

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

K l l sng tc li l cng vic tm ra v p ca ci g c sn trong thin nhin.

Mi ln i cnh li mi ln sng tc thm.
Nh vy nh a l cng l nh ngh s thin nhin v ni cch khc l nh ngh
s thn tin vi tinh thn , nh ngh s T Ao h bt ph cu:
(6) Song le a l tht l thn tin
th tht l tuyt.
(7) Hc thy khu th tm truyn
(8) Nhim mu mi v knh tin mi phn
Hai cu trn c T Ao mun xc nh li gi tr ca khoa a l. T trn c ngn
nm nay, n l khoa b him nht ca huyn hc ng. C nhiu chng c cho
thy l n c tht. l nhng ngi t kt pht, to ra bao nhiu anh hng, ho kit,
vua cha, ph ng, vn s v.v... Nhng mt khc, n li gieo vo lng nhiu ngi mi
nghi ng, bi c nhiu ngi hc n m khng t c kt qu, d nhng v l
nhng nh khoa bng, tin s, c nhn, vn hay, ch tt, hc rng ti cao! Cho n
nay mi nghi ng vn cn lm nhiu ngi nghin cu n phi thc mc, nht l
cc nh hc gi ty phng em cc phng php khoa hc tm hiu n, gii
thch n m hnh nh n vn ln trn. Nhng sch kho cu v a l ca Ty
phng, c rt nhiu nhng c mt quyn sch m ngi u Ty cho l c gi tr
nht do hc gi Ernest J Eitel...M.A.Ph.D of the London Missionary Society vit. Sch
ny c dch ra nhiu th ting.
Mt v gim c vin bo tng Quimet ca Php tn l M.L.de Moutill cng dch
quyn ny sang ting Php ly tn l:
FENG SHOUI
ou
Principes de sience nafurelle de Chine
Sau khi c n xong chng ti sc nh n mt cuc m lun v a l v cu
ni ca mt v chn s a l Vit Nam 40 nm nghin cu v thc hnh a l
nh sau:
Khoa a l ny, ngi u Chu nhiu trm nm c khm ph, trong c
c cc v C o, cc nhn vin cc ta i s. Nhng n nay h vn khng t
c chn a l.
Chng ti hi v l do th v ny tr li Phi ngi ng c tm hn o, tm
hn dch l ca ng, gp c chn s ch im, c chn th hc v yu n ri
thc hnh n nhiu nm trn t th khng th no t c khoa ny. Suy ngm ra,
ring ti thy l ng v quyn sch coi l gi tr v a l m ngi u Ty c k
trn, sau khi xem xong, ring ti cng nhn thy quyn cha trnh by c 1/3
chn a l, bi l gin d nht l n mi ch c ci nhn vt cht v phn tch mt cch
phin din m thi.
C v hi th cn sch a l bng ch Hn th sao? C gi tr v y khng?
Tha rng: Khoa a l c nhiu b n lin quan n s thc hnh trn t m
cc sch khng sao ni c ht. Nghin cu n m khng c th gi thc hnh th
d c sch hay cng phi thiu st qu na. C thc hnh m khng c chn s
th im cho th cng tn nhiu cng lao v ch:
Th y c T Ao, con ngi hc c chn th, chn s v thc hnh a l
my chc nm lin ch cho ta bit khoa a l thuc v tm hc ch th c khi
c khu th tm truyn:
(7) Hc thykhu th, tm truyn
(8) Nhim mu mi v knh tin mi phn
Ngha l ngoi sch v ra, mun nm bt c ht tinh hoa ca a l phi c
chn s tm truyn v truyn bng ming (khu th) mi ht ch n o. c nh
vy mi hc c ht nhim mu ca a l v lc mi thy ng, mi tin tng
a l.
T Sch T Vi L S

Trang 18

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

(9) o cao c trng chung thn

(10) H long lin phc, qu thn lin kinh.
Tuy nhin phn kt lun li m ny, c cng cho bit l d c gii a l cng
cha chc hng c t qu, nu khng c o cao c trng. Hnh nh c qu
thn trng coi cc ngi t ln.
C o cao c trng, s c phc m ngi c phc th mi xng ng c
t ln, m khng c hi. Hai cu trn c T Ao ly ngha ca cu ch Hn di
y:
o cao: long, h phc (o cao rng, h cng phi phc).
c trng: qu thn kinh (c trng qu thn cng phi s) nhc ta cn tu
nhn, tch c, trc khi lo vic tm t kt.
(11). c nhn vn c mnh
(12). Trc l tch c sau l tm long
t kt l ca bu ca th gian tri dnh cho ngi c c. c khng phi t
nhin ri xung cho m chnh con ngi phi to ra mi c. C c ri sau mi nn
tm t kt.

CHNG TH HAI
T LONG KHI T N HUYT TRNG
13. No xa lin hi t ng.
14. Bi u ha n, mch long a hnh
15. Nc phn ch bt phn minh
16. Hai bn chy thun, loan hnh tng long
17. Ca tri, trn m thng
18. Thng phn l y, chnh long thc vo.
19. n u, hai nc tng giao
20. y di ca t, ng vo cn thay
21. H hp, l y vy nay
22. Ni chnh thy t, thc hay chng nhm.
.

T Sch T Vi L S

Trang 19

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH HAI
T LONG KHI T N HUYT TRNG

Mi kiu t kt thng nm trong mt cuc t. M tm long l tm cho ht mt

cuc t ch khng phi ch tm ra mt huyt trng.
Nhiu ngi hc a l khng th tm ra c mt cuc t n nh huyt
trng. H ch cn c vo cu ny ca c T Ao tm mt huyt trng (ch l mt
phn nh ca mt cuc t):
Bn trn trng ,
Di l cy chim
Hai bn li lim qu li.
Cn c vo b quyt n s , h tm ni ria rung, b sng, h thy ch no
mch t, chy n ao h hay rung chim, m c 2 chi di, mt chi ngn, th on:
chi ngn l huyt trng v 3 chi di nu m vo huyt trng, th h lin cho l
tay long v tay h. Tht ra php tm t kt nh th khng phi l sai, nhng ch tm
tt nh th vn c th nhm. S l c nhiu khu t c hnh th nh vy m khng c
huyt, bi huyt l ch tn cng ca long mch, cn ch kia c th ch l mt ci vy,
ci bu ca thn long ch khng phi l ni tn cng kt huyt. N ch ging nhng
huyt kt, nhng khng phi l huyt kt.
Cc c gi ch trng ging huyt m khng phi l t kt ny l gi huyt. Tng
vo y khng bao gi c kt pht. Tuy nhin cng c vi ngi tm php 2 chi di
1 chi ngn nh trn li trng huyt tht, nhng m l ha hon, rt him.
Mun chc n ta c th tm thy mt ch no nh trn, ri coi n nh l gi thi
mt huyt kt, t ta s tm tip theo ln na cho ti pht t sn ca n tc l ni
phn long (chn mch) xung t kt. Pht t sn hay ni phn mch cng v nh
ch phn chi ca mt cnh cy, m ch t kt l ni m bng, kt qu (tri). c
nh vy ri li phi c ci nhn tng qut ca c mt khu vc c cuc t t gc n
ngn ta mi c c nhn nh r rt v ton th khu vc c t kt. Nu l huyt
tht, th may mn bit bao, trng hp l gi huyt tht, ni c t kt. Hn na nu
hc tm long theo php tng qut ny, khi tm c huyt tht ri, nh c ci nhn
bao qut, ta mi hiu c l cuc t ln hay nh, tt hay xu, mt cch chnh xc.
Cng c khi nh n, m sau khi i li xem xt k lng, ta li cn khm ph ra mt
hay huyt kt na. C khi mt hai kiu t kt tm ra sau l huyt kt bng m huyt
tm ra trc mi l huyt chnh. Tri li cng c khi huyt trc ch l huyt bng m
mt, trong nhng huyt tm ra sau mi l huyt chnh. Phi nhn ton th c my
huyt ta s thy r rt l huyt chnh phn nhiu ngay ngn v huyt bng tay long
thng quay sang phi, cng nh huyt bng tay h thng quay sang tri L do
l hai huyt ny hai bn triu vo huyt chnh.
Rt c th c trng hp huyt bng li tt v p hn huyt chnh nh kiu t
nh Lu Bang, c nhng n bc (Trng Lng, Hn Tn, Tiu H v.v...) gii hn
Lu Bang (nhng triu phc Lu Bang).
Huyt bng khng nhng c th tay long, tay h m cn c trng hp n
ngoi long, ngoi h hay mt mnh sa no triu v huyt chnh na. Nu tm c
c chm nh vy, ta s thy rt thch th, nh c c mt chm hoa, ta mun chn
hoa no (hay chn huyt no) m ta thch.
C ngi mong kim huyt giu, c ngi mong kim huyt sang, tri li c
ngi ch mong kim huyt sinh con trung hiu hin lng, sut i v tai nn.
Nh vy ta phi xem t t kt ln ti t sn bit t kt ny pht nguyn t
u, v u l khi mch cho khu vc ny.
(13) No xa lin hi t tng
(14) u ha n mch long a hnh
Di y c T Ao ch cho ta hnh tch long mch t t sn:
T Sch T Vi L S

Trang 20

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

(15) Nc phn ch bt phn minh

(16) Hai bn chy thun, loan hnh t long
(17) Ca tri trn m thng
(18) Thng phn l y chnh long thc vo.
T t sn, ni pht khi ra mch t c t kt, cho n khu vc c t kt, gi
l mt cuc long.
Mt cuc long c ba phn:
1. Mt l t sn (ni pht xut ra cuc t)
2. Hai l hnh long (tc phn ni t sn vi huyt trng).
3. Ba l huyt trng (ni c huyt kt).
Ta thy nc hai bn khe, cnh thn long t sn thy xung trn th gn v
di th xa nhau ra, trng nh ch bt, nh cu t di y:
(15) Nc phn ch bt phn minh
Nc c chy thun theo chiu long t sn i - chy khut khc (loan hnh)
bn cnh long, khi sp li gn, khi lui ra xa nh i theo quanh qun bn long (tng
long) nh cu di y:
(16) Hai bn chy thun, loan hnh tng long
Hai bn thn long (thn long l mch t). Nc ti pht t sn, chy phn ch
bt nh th, cn c coi nh l nc m ca cho long i.
(17) Ca tri trn m thng
Long i t t sn nh th l chn long, bt u ri t ra i cho n t kt. Nc
ch bt trn t sn gi l thng phn. Long ch c nc thng phn l chnh
long m theo n ta s tm n huyt kt. Long khi mch l ng phn thy m 2
bn c nc l 2 ng thng thy (dn thy) u tin ca cuc long.
(18) Thng phn l y Chnh Long thc vo
Th ri long i nc cng i theo. Long i c th chia ra thnh nhiu chi khc.
Nhng chi khng kt huyt gi l long u th cn chi no i n kt huyt gi l n
huyt trng. Nc theo long i, c khi phi vng vo qua nhng long u th nn c
th xa dn chnh long. Nc i, c th ly thm nc cc khe nc khc v cng
c khi nc li chia ra lm nhiu nhnh khc nh, c nhnh theo long, c nhnh
chy i mt v bao gi cng c t nht mt nhnh nc theo long i cho n ch long
kt huyt. Ti ch no long kt huyt th t ra cng phi c 2 hay 3 nhnh nc n t
trc huyt trng lm minh ng.
(19) n u hai nc tng giao
(20) y y ca t ng vo cn thay
Nc Tng giao nc t, chnh l ch h hp ch ng nc li cho long khng
i na, kt huyt.
(21) H hp l y vy vay
Nh vy khi long mi i, th nc thng phn (m ca cho long i) v khi long
n huyt kt th 2 nc li h hp ( ng ca li).
Do m ta gi l thng phn v h hp.
Thin nhin trng nh v tri m bao hm trt t v thy chung (c trc c sau)
mi hon thnh c mt s vic. Con ngi cng nn suy ngm.
H hp nh th nc phi t trc huyt lm minh ng. Nu khng nh
th khng phi t kt.
(22) Ni chnh thy t thc hay chng nhm
C thy t mi c huyt kt, bng khng, ch t gi huyt m thi.
Mt cuc Long i c th ln n vi trm mu. Mt huyt trng cng c th ln
n vi mu. Ta phi tm trong khu vc huyt trng xem, ch no l ch huyt kt.
Tm c ch huyt kt ri, ta mi c i tng chnh xem long, thy, sa xung
quanh huyt trng, tng quan vi t kt ra sao.

T Sch T Vi L S

Trang 21

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Vic tm huyt kt ti huyt trng cng kh khn lm v khng c huyt trng

no ging hn huyt trng no. Khng th c mt mu mc kim huyt kt no nht
nh. Tuy nhin theo nhiu kinh nghim tm huyt kt, ta cng c th bit, i khi
cng thc nh sau:
Hnh th huyt kt khng hon ton ging nhau nhng nu bit xp loi th n
cng c ct tng t. Nh c ci tng t ny m ta c th chia lm 4 loi chnh cho
d nhn chn. l 4 loi hnh huyt trng di y:
1. Hnh Oa (xem hnh 1 v hnh 2)
2. Hnh Kim (xem hnh 3)
3. Hnh Nh (xem hnh 4)
4. Hnh t (xem hnh 5).
Ta phn tch Oa, Kim, Nh, t nh sau:
1. Oa v Kim phn nhiu ch c mch sn cc (c ni i).
2. Nh v t phn nhiu ni mch bnh dng (chiu cao thp ca rung, t
chnh lch nhau r rt).
3. Theo kinh nghim, ta thy Oa th trn, Kim th di, d Oa v Kim cng do
ni m ra.
4. Cng theo kinh nghim ta thy t th trn v Nh th di, d Nh v t cng
do t bnh dng m c.
Trn y l 4 dng hnh th huyt kt ti huyt trng gm: Kt Oa, Kt Kim,
Kt Nh, Kt t.
Oa, Kim, Nh, t l 4 hnh th chnh. Nhn ra c 4 hnh th chnh ny ri,
ta cn phi kinh nghim nhiu na, mi im huyt trng c. Ring Oa c mt bin
dng c bit l Oa ng (hnh 2).
Nhng ni chung mi Oa, Kim, Nh, t cng u c bin dng cht t, ta phi
bit phn bit xp n vo loi no trong 4 loi nu trn, th ta mi thc hnh c
php im huyt chnh xc c.

T Sch T Vi L S

Trang 22

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Nhng huyt trng c khi rng n c mt, hai mu m huyt kt ch ngang

dc ba bc l qun kh, vy ta cng phi c cng thc tm ra ch no kt huyt
trong huyt trng ny na. l php im huyt.
im huyt tuy kh nhng khng ngoi ba php:
1. Qun bnh m dng
2. Tm hnh th qun cc:
3. Tm ch m dng giao :
Khai trin ra ta c:
1. Nu huyt trng vung, trn th huyt kt hay ch mo m hay gia.
2. Nu huyt trng di, ta tm ci t, ci tit.
3. Nu huyt trng cao, ta tm ch thp bng (m lai, dng th).
4. Nu huyt trng thp, bng, ta tm ch cao (dng lai, m th).
5. Nu bn phi cao, ta tm bn tri (v kh mch t phi sang tri)
6. Nu bn tri cao ta tm bn phi (v kh mch t tri sang phi)
Tm li mt cu: ta phi lu tm ch c bit ti khu vc , l ch: khng
trong, khng ngoi, khng trn, khng di nhng chnh l ch m dng giao .
chc chn hn na, ta cn phi nhn long h, n sa nu nhng chng ng ny m
cao, ta tm huyt kt trn cao. Cn long h, n, sa m thp ta tm huyt kt, ni thp
cho cn xng vi hnh th: cao, thp ca t kt.
Chiu cao l tng, ca huyt kt, phi t rn n ngang my ngi ngi
huyt kt.
Nh trn trnh by ta thy.
Nh a l khng nhng ch mun kim t kt, m cn mun coi c mt cuc
long, t khi pht tch t sn, cho n huyt kt na.
Tm long l php theo ton cuc t t t kt ngc ln t sn hoc i t t
sn xung t kt. Trong lc i quan st c cuc t nh th, nh a l cn c ci
th xem phong cnh thin nhin. M thin nhin d rng ln n my i na trc
mt nh a l, cng c thu nh li thnh mt ton th, biu hin chung mt thi ,
mt trng thi ch th cho tnh cht, ca mt cuc t, n l hng cn bn ca s
quyt nh tnh cht kt pht ca cuc t .
Thin nhin, lc , li cn biu hin mt cch trit l cao siu ca dch l, bng
cch thu tt c khung cnh vo 2 mi: m v dng. Tht vy, t mun mun hnh,
nghn trng, cng u ch c: cao v thp, tc l ch c m v dng m thi. V cao
l m v thp l dng. Chiu hng ca mch ni hay mch t bng cng c chiu
m, chiu dng. Nu i quay sang phi l dng v quay sang tri l m. Th ri,
ni huyt kt, huyt trng cng cn s phi hp m dng nh sau: nu m n
th dng kt m dng n th m kt. Nu mun thu c m dng vo mt mi th
T Sch T Vi L S

Trang 23

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

m, dng cng ch l mt, v bn m c dng, bn dng c m; chng lin tip

bn nhau, p i cho nhau, nng ta ln nhau, to nn mt l sinh thnh, mt ton
th sinh ha c trng trng duyn khi:
ng ng nht i khi
Diu diu nh ngh qun.
Nh nhn vo t ong, ta ch c ci nhn tng qut nhng con ong, m khng cn
mun phn bit ong c, ong ci, ong to, ong nh na. m dng n bt phn
nh vy th tm hn nh a l tr vo Thin lc no khng hay, ri ngi v cnh
cng nhp vo vi v tr na. l trng thi xut thn trong cnh thin nhin ca
nh a l, m lc , nh a l l nh ngh s thin nhin.
Khi nhp thin vi thin nhin ri th nh a l ht b hnh, danh, sc, tng
chi phi, h trc gic ngay c ch no l trng im ca cuc t, ni no l qun
cc ca cuc t ri khi ly khai vi Thin h s phn tch li trn thc t nhng g
h t trong Thin.
Th ri, trc cnh, nh a l, khi th nhp vo cnh, i vo Thin, tng hp
vi thin nhin, khi th tr v thc ti phn tch t ai. Trng thi li qua nh th.
C tip din lin tip ri nh a l thy mnh lng lng, khoan khoi mun qun lun
c ci hnh, danh, sc, tng ca mnh v v tr cng i n ch ha. Nhng lc
trng thi tm hn nh a l cao vt nh vy th h khng ngng sng tc bng trc
gic, b tc bng thc ti, tng hp thc ti, i vo trc gic sng tc k tip. H
nhn v tr ngoi cnh nh mt ton th sinh ng. t ai, sng ni nh mt sinh vt
k l hot ng, mi khc ni i cao thp, nh l mt khc con rng (loi vt bin
ha khn lng) ang b, u ngonh bn phi, bn tri, thn un o, chp chn di
ng. Khi nghing xung sui ung nc, khi vnh tai nghe gi thi r ro, khi nheo
mt nhn m my vn cu tri, khi gh mnh bn rng trnh nng, khi tm di
ma xun phi phi, khi ph lng di nh chiu dng, li c khi th sng chiu,
khi phun khi sm v.v... Th ri nhiu lc nh a l, nh ngh s thin nhin, khng
bit mnh l cnh hay l ngi, cng nh Trang T nm m thy mnh ha bm, khi
tnh dy khng bit mnh tht l bm hay l ngi.
Mn cnh giai khng h hu tng.
Th tm thng nh, bt ly thin.
Ta hy xem thi nhn a l lm th t cnh, khi tm long:
Tm long, nhn thy lm u.
Hp dng ch y, u m v.
Lu ng th long t (Ty)
Lu Nam bc m v phi khng?
Ngc ln cho n u dng
u nhiu tinh t, t tng y ri.
Qun long, t mt phng tri
Ng tinh t ging, t ri li chia
Long, long t y ra i
Mi long mt ng, dng k hnh tinh.
Phn phong, th mnh thin nh
Dnh dnh mao th, cho mnh khn chuyn.
T lu ri mi h n.
Theo mch m xung, bc ln tinh v
Cu tinh, hnh tng phi suy
Ni y l g, th n hnh long
Hai bn, h v trng trng
Thy phn bt t, hai dng cng theo
Gim tinh, hoc t hoc nhiu
T Sch T Vi L S

Trang 24

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
Bn long, thnh thong bc theo mt v
Cng thng, y chia chi
Mt th h ch, hai th phn tng
Phn thy, cng r hai dng
Ri ra nc y, t trong minh ng
Long hnh hoc gp kh giang
y l qu gip, hoc sang hoc rng
Long mch kn khng khng
Gip sn ng h, cc tng bt phong
Chn y gi l bng hng
Sn bng, thy cng trong c tnh.
nh th phi ni ch tinh.
Khai din, b cc cc hnh lm sao
Cch sng, long h hng vo
M nc bn y, cng no vo lng,
Th l kt bn long,
Gi l t kh, trong vng gip sn,
Hoc long qu gip, i sang,
Khai cc, b th lng bn kia
Qun sn, chng thy, quanh v,
Thng thng, chiu n v hu long.
y l phn th, kh hng.
Gip tin, gip hu, tm long nn cng.
a l i Thnh

Ngi ta thng ni nh a l khng nhng phi hc k thut a l cho tinh

tng m cn phi c:
- Thn tm
- Thnh nhn
- Tiu phu cc
Thn tm l ci tm thin nhin. Ci v tr chi tm.
Thnh nhn l mc lc, trc gic sng tc, khi tm nhp thin nhin.
V tiu phu cc l cng phu thc hnh nhiu trn t v khoa a l.

T Sch T Vi L S

Trang 25

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH BA
24 LONG NHP TH

23. o u, nht tit, h chm

24. Thu long, cho bit lai lm ch g.
25. Bit phng: Nam, Bc, ng, Ty
26. Hai mi bn v: Can Chi ch no.
CHNG TH BA
24 LONG NHP TH
trn, cho ta bit cch tm ch no kt huyt, huyt trng ri. Nhng tm
c ch kt huyt vn cn cha . Phi bit tm hng ca huyt, v ta sn na.
Hng ca huyt, phi tng quan vi sa v thy trc mt hay gn bn (ta
s hc sa php v thy php sau).
Li cn phi bit tng quan n 24 long nhp th, hoc long khi t na.
Nh vy ta phi ln lt khai trin tng on th trn ca c T Ao. Trc tin,
c dy ta tm long nhp th ca n.
(23) o u, nht tit, h chm
C ngha l: sau khi on phng ch no l huyt kt ri ta ra ngi ln ng ch
, t a bn ln trung tm huyt kt, ri quay u li ng sau, nhn xem t long
no gn nht, on l kh mch t rt vo huyt, n chnh l long nhp th Long nhp th c 24 long ghi trn vng a bn.
(24) Thu long cho bit lai lm ch g?
Ri ta tm thu long ca long nhp th theo 60 long thu a ghi vng nhn
bn bit n hnh g theo php np m nh sau:
V d: Gip T, t Su l Kim.
Gip Dn, t Mo l Thy.
Bnh Ng, inh Mi l Thy.
Mu Thn, K Du l Th.
Nhm T, Qu Su l Mc v.v...
Sau tip, c T Ao ni qua v long khi t l chm ni cao hay m t chia
ra xung thnh cuc long m ta ang xem.
Long khi t gn th d xem, nhng qu xa th kh thy r. Nu qu xa ta
ch cn bit n Nam, Bc, ng hay Ty ca huyt trng cng .
Cng nn nhc thm:
1. Long khi t l nh ni hay t, rt kh mch vo c cuc t.
2. Cn long nhp th l t long hay t, rt kh mch vo huyt trng.
(25) Bit phng Nam, Bc, ng, Ty
Bit long khi t Nam, Bc, ng hay Ty ri ta cng c th tm on c
ng li kt pht ca long ny.
Nu l: ng (mc) ch Nhn
Ty (kim) ch Ngha
Nam (ha) ch L
Bc (thy) ch Tr
Bit 4 hng ch l i khi, nhng nu bit chi tit hn n thuc v long no
trong 24 long th qu hn. Lc s bit r long khi t qu hay thin. Cao hn na,
bit n thu long th cn t m v chi tit hn.
Di y ta hy ni n 24 long Khi t hay long Nhp th:
(26) Hai mi bn v can chi ch no?
Nu bit r 24 long ta s bit n l: qu long, tin long, ct long, hung long, m
long hay dng long.
T Sch T Vi L S

Trang 26

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

V d: Hi, Chn, Canh l 3 m long v l ct hung, ba long ny gi l tam, ct,

long.
Hoc nu l: Kin, Gip, Khn, t ta bit cng l m long.
Tuy nhin ngi ta cn phn tch qu, tin long, chi tit hn, nh di y:
1. m long: Bnh long inh long l thng cch qu hn ht.
Canh long Tn long l th cch qu
Cn long Tn long l th cch qu
Mo long - Du long - Hi long l ti th, th cch qu.
T long l trung cch.
Mi long - Su long trong c st kh (t dng).
2. Dng long: Ht thy dng long u km m long, nhng khng phi v th
m ta b dng long.
Nhn long T long Qu long l hng trn.
Ng long l hng trung bnh
Kin long Khn long - Dn long Thn long - t long Thn long Gip long Tut long u l h cch.
C long ri ta mi bit np gip thy v sa,
Nh Kin long th Gip thy ng mi qu hoc Kin cung (Tut Kin Hi) c sa
ng th phi c Gip thy triu v.v...
(Chng ti s ln lt khai trin v vit thnh nhng lun n lin quan n: sa,
thy v rt nhiu yu t khc nh:
Np gip
M sn cc
T m cc
M sn c nh
Tam ct sa
Lc t sa
Lc sn sa
T lc sa
Qu nhn sa (lun 8 hng can) (lun t duy v 12 a chi).
Cng thc thi qu (mau pht)
Cng thc x vn tinh (sut i v t ti).
Long thy, i quan tit (thy hi v thy o ng).
Cng thc hoch ti thy
Cng thc cu bn tin thn thy php.
Bt qui phi cu tinh (xem xa v ng hnh tt hay xu).
Cng thc i huyn khng ng hnh (hng v thy phng).
Cng thc Cm tinh v sa
o hoa thy
Cu tinh ta hng (ly thy khu lm chun xem nc li v nc i).
Sa thy chng trc gii v.v...
(t sch gia bo: trc sau s cng hin qu v ton b chn a l qua nhng
ln xut bn k tip, theo mt th t thc dng v hu ch).
(26) Hai mi bn v can chi ch no
24 ch l tn 24 long nhp th ghi trong vng a bn nh di y:
Pha ng c: Cn, Dn, Gip, Mo, t, Thn (6 ch)
Pha Nam c: Tn, T, Bnh, Ng, inh, Mi (6 ch)
Pha Ty c:
Khn, Thn, Canh, Du, Tn, Tut (6 ch)
Pha Bc c:
Cn, Hi, Nhm, T, Qu, Su (6 ch)
24 ch ny gm c:
a). 12 ch thuc thp nh a chi:
T, Su, Dn, Mo, Thn, T
T Sch T Vi L S

Trang 27

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Ng, Mi, Thn, Du, Tut, Hi

b). 8 ch thuc thp can (thin can)
Gip, t, Bnh, inh
Canh, Tn, Nhm, Qu
c). V 4 ch thuc bt qui
Cn, Khn, Cn,Tn.
Tm xem lai long thuc long g? ta c d kin bit n l:
- m long hay Dng long
- Qu long hay tin long
1. m dng long
Trong t vi v l hc ng phng ta thy can, chi, bt qui u c m dng
ca n, nh:
T
(dng)
Su (m)
Dn (dng)
Mo (m)
Thn (dng)
T (m)
Ng (dng)
Mi (m)
Thn (dng)
Du (m)
Tut (dng)
Hi (m)
Gip (dng)
t
(m)
Bnh (dng)
inh (m)
Canh (dng)
Tn (m)
Nhm (dng)
Qu (m)
hoc:
Cn (dng)
Khn (m)
Cn (dng)
Tn (m)
Nhng a l m dng ca long khng ging hn nh vy.
a l m dng long li khc nh sau:
1. Dng long v a l c:
Dn, Gip, t, Thn, Ng, Khn, Thn,Tut, Cn, Nhm, T, Qu.
2. m long v a l c:
Su, Cn, Mo, Tn, T, Bnh, inh, Mi, Canh, Du, Tn, Hi.
So snh m dng long ca a l vi m dng ca can, chi, bt qui ta thy
ging nhau phn 12 a chi v khc nhau phn bt can v bt qui nh 2 bng
di y:
A. So snh m dng v phn a chi gia l s hc v a l:
12 a chi
T
SU
DN
MO
THN
T
NG
MI
THN
DU
TUT
HI

T Sch T Vi L S

m dng ca l s hc
Dng

m dng ca a l
Dng

x
x

x
x

x
x

x
x

x
x

x
x

x
x

x
x

x
x

x
x

Trang 28

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Bng trn y trnh by theo 12 chi m dng long ca a l, n hon ton

ging nh m dng ca 12 a chi ta thng dng
Nhng vi m dng ca 10 can v 4 qui (Cn Khn Cn Tn) th c khc
nhau nh bng di y:
B. So snh m Dng v 8 can v 4 qui gia l s hc v a l
8 can v 4
qui
GIP
T
BNH
INH
CANH
TN
NHM
QU
CN
KHN
CN
TN

m dng ca l s hc
Dng
x

m
x

m dng long ca a l
Dng
x
x

x
x
x
x

x
x
x
x
x
x
x

x
x
x
x

x
x

x
x

Sau y chng ti a ra mt s tnh cht ca 24 long.

TNH CHT CA 24 LONG
1. Hi long: Hi long l m long l ti th th cch qu - Hi long l thin hong
v l chnh kh ca tri t, sinh ngi tun t thng minh.
2. Nhm long: Nhm long l dng long sinh ngi bnh thng, chng suy.
Hay sinh ngi 6 ngn tay, hay 6 ngn chn, hay l st mi.
3. T long: T long l dng long, tc Khm long, hay sinh ngi to bo, giu
c, li v canh tc.
Nu lp Ng hng m c Ng thy hi triu, th pht nhanh. Khm long, con
trai gia c pht phc trc. T long, huyt ta T hng Ng, c g ng ng
Ng, dng v nh vn qun, sc o, ma xim, sinh con gi dm ng. T Ng l i
dm chi v.
T long lc phn kim tha Bnh T, Canh T l vng, tng: pht ti ba, bn
i. Nu phn kim tha Mu T, l khng vong - Tha Gip T, Nhm T l c h, th
pht t v chng tn.
4. Qu long: Qu long l dng long, th long tm thng hay sinh ngi bo,
trn v trng bch.
Qu long hay sinh ngi i tu hay ph ca. Duy Qu long m c qu thy triu,
th li v bun bn.
5. Su long: Su long l m long nhng c nhiu st kh hay pht v.
- Su long cng pht ph na. Nm T, nm Su hay c hoch ti.
- Khi phn kim Su long m tha: inh Su, Tn Su l hp cc.
- Khi phn kim Su long ta tha K Su l khng vong khng tt, tha t Su,
Qu Su l c h, hay sinh ngi hung c, trm cp, ngu si.
- Su long hay sinh ngi gian tham c c, bt nhn. Con ci thng to bo.
- Su l hung long, nn lc giao thi th rt anh hng, v phn pht.
6. Cn long: Cn long thuc th, m long v l loi long tt, sinh ngi hin
lnh, tun t, thng minh, c khoa mc nhiu con lm chu, lc nhiu, ca nhiu.
T Sch T Vi L S

Trang 29

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Cn long pht nhng ngi tui Su, tui Dn, tui Hi, lp hng no pht v
tui y. Cn long pht rt bn v pht nhiu.
Nu Cn long m lp Canh hng, m phng Canh li c g cao triu huyt,
th trc pht vn, sau pht v.
7. Dn long: Dn long l dng long hay pht vn, sinh ngi tun t. Nu kim
c huyt tt cng pht vi i Dn long, pht tui: Dn, Ng, Tut, Hi.
Phn kim tha Bnh Dn, Canh Dn: pht 3 i.
Nu tha Mu Dn l khng vong, tha Gip Dn, Nhm Dn l c h, ch pht
mt i, ri li bi huyt, phi tip phc ngi t khc.
8. Mo long: Mo long l ti th th cch ca m long, Mo cng thuc loi qu
long, sinh ngi anh hng ho kit, pht v trai trng, nhiu con chu, hay pht v
v tui Mo, Tut.
- Nu c i cn long, phn kim tha: inh Mo, Tn Mo nhp huyt, th
pht mi khng bao gi ht.
- Nu tha K Mo l khng vong - tha t Mo, Qu Mo l c h, ch pht v
c mt i ri cht trn.
Mo phng tc Chn phng, nu lp Canh hng l C ng li tng, li
thm c Canh thy nhp hoi, th pht d nh sm chp.
Mo long, c g cao phng Canh, chc chn pht v, ton v.
9. Gip long: Gip long l dng long, thuc Mc, l loi long thng, sinh
ngi xu x, nh b.
- Gip long hay honh pht v nm Dn, Mo.
- Pht ph c mt i th ht, mun tip tc hng phc, phi kim thm t
khc tip phc.
10. t long: t long l dng long, cng ging nh Gip long.
11. Thn long: Thn long l dng long thuc th l mt trong t M long. Hay
sinh ngi gian c, hay pht tui Thn, tui Du, ch honh pht v nhng lc giao
thi, nhng ch c mt i ri tn.
Nu phn kim tha kh Bnh Thn, th pht c mt i. Chng may tha Mu
Thn th b khng vong. Tha Gip Thn, Nhm Thn l c h nh b ngho kh, tai
ha.
Thn long m c phng Thn (phng Ty) cao ng vo, c th pht tin s.
12. Tn long: Tn long l m long thuc Mc, ch v vn chng, sinh ngi
thng minh, tun t. Tn l con gi ln, hay pht v con gi.
Tn long m lp Tn hng, li c bt ng Tn, con chu cao. Phng oi
c g hoc rung cao hnh nga mi, con gi pht cung phi.
- Phng Cn, phng Cn, phng Khn, phng Tn c g cao ng l qu
lm.
- Nu Tn long m lp Canh hng l vn sang v.
- Tn long m c Mc hnh kt huyt, vn trng khi gip.
- Tn long m phng Cn, phng oi (Du) c thy triu, th pht khoa mc.
13. T long: T long l m long, lc pht th rt giu sang, lc ngho th rt bn
tin.
- Phn kim: Tha Tn T, inh T l vng, tng, c th pht c hai, ba i
Nu tha: K T l khng vong, t T, Qu T l c h, pht mt i, nh sm,
nh st, nhng lc xung, th i bi rt nhanh chng.
- Nu lp inh T kim Bnh nhp huyt m phng Kin, Hi c g ng ng,
m hng li tha long, h hi u, th con chu ngu nhin, gp vua, pht qu.
- T long pht c quan, vn, v nhng lc xung li rt bn tin khng c
qun t nh Kin hay Hi long.
- T long quyn v tng.

T Sch T Vi L S

Trang 30

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

14. Bnh long: Bnh long thuc ha l m long thuc loi long tt, sinh ngi
thng minh, tun t, tr dng, pht c vn ln v.
- Bnh long pht tui T, tui Ng. Nu huyt ta d kh li c chnh cn long
c th pht ti nm i.
- Nu Bnh long c n gn, m thm nghch thy, th ch trong 3 nm l i pht.
- Nh Bnh long, m phng Cn c g ng thanh t, ng thy triu th ph
qu cc phm, pht c vn ln v.
- Nu phng Chn, phng Canh c g ng ng th c th iu khin nghn
vn qun.
- Phng Tn, phng Hi, phng Tn c g ng chng s pht vn.
- Bnh long m phng Khn c rung cao, trng nh l c, con gi pht tng
qun.
15. Ng long: Ng long thuc ha l dng long, sinh ngi tc vng, da ,
pht nhiu v nm Ng, Mi.
- Ng long l long xu, pht y li suy y, lc pht nh la dy, lc bi nh tro
tn.
- Ng long m phn kim, tha Bnh Ng, Canh Ng nhp huyt, pht c mt,
hai i.
- Nu tha Mu, Ng l khng vong Gip Ng, Nhm Ng l c h, ch pht
mt i ri bi tuyt.
- Nh Ng long m phng Dn, phng Tut c sn thy ng, l tam ha cc
(Dn Ng Tut) c th pht mt i trng nguyn.
16. inh long: inh long thuc ha l m long, thuc loi long tt. Ha tnh cp,
chng pht, sinh ngi thng minh, nhiu ngh.
- inh long pht ngi tui Ng, Mi, D, Thn, Du, Hi.
- inh long d sinh thn ng.
- inh long c Dn thy triu, phng Tn c bt, th vn n trng nguyn
v sng lu 100 tui (inh ch th).
- inh long th phng Cn, Cn phi khong ng mi tt. Tri li phng Cn
c g ng cao s b tai v lin min.
- inh long m c Tn bt ng, ch thi mt ln l .
- inh long m phng Chn, phng Canh c g ng ng, con chu giu
sang.
17. Mi long: Mi long thuc th l m long sinh ngi khe mnh, pht v
tng, pht vo nhng bui giao thi.
- Mi long m phng Su c rung trn nh ci trng li c c ng, pht i
tng, nhng rt c, tuy vy li xut tng ni.
- Mi, Su long hay sinh ngi n khe.
18. Khn long: Khn long l lo m m l dng long. Pht mt i khng chu
ton, hay sinh ngi c qu, bi tuyt.
- Khn long m phng Cn c g ng ng, hoc c nc lai triu, thi pht
ph.
- Cn cng nh Khn, tuy c pht nhng chng bi.
19. Thn long: Thn long l dng long, chng pht v chng suy.
- Thn long pht v nm T, nm Thn, sinh ngi bo ph. Khi no sinh n
ngi tc vng, ting ngn l n lc bi.
- Thn long m phng Dn, phng Gip c nc nghch triu, th chng pht.
- Phng Khn m c g trn, hoc vung, pht thy cha.
20. Canh long: Canh thuc Kim l m long, thuc long tt v hay pht v, sinh
ngi thanh bch, tu mi.
- Canh long th hch, giu sang, v nhiu ngi ha pht tui Thn, Du.
- Nu Canh long m c chnh huyt, pht n 8 i.
T Sch T Vi L S

Trang 31

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

- Canh long m phng Chn c c, phng Hi c trng th v tng uy

quyn, nghing thin h.
- Canh long m Cn hng, th trc pht vn sau pht v.
- Phng Cn, Tn, Tn c bt ng th vn, v song ton.
21. Du long: Du long thuc m dng, thuc loi long tt, sinh ngi thanh
t, pht v nm Du, Thn hay pht vn, pht v, pht cung phi, nu mch tng
vin, pht c 6 i.
- Phn kim tha inh Du, Tn Du l vng trng kh, pht lu bn. Nu
chng may tha K Du, t Du l c h, Qu Du l khng vong, b gim phc
- Du long m phng Tn, phng Hi c g ng, i thi d .
- Phng Chn c c, phng Hi c trng, l v tng.
- Du long m phng Du c g ng cao, che c kh, phng Mo c
nc t, lm quan hin vinh, danh ting lng bn b.
- Phng T, phng Ng, phng Mo c g ng ng tt nhin pht.
- Du long, m t phng Ly (Ng) n phng Tn c g ng lin chu, th
con gi pht hong hu.
22. Tn long: Tn long l m long thuc Kim, l loi long tt, sinh ngi tao nh,
tun t pht tui Du, Tut, Tn, ch v vn chng, khoa mc
- Tn l hc ng, nh Tn long lp Tn hng, m phng Tn li c rung
nhn nh cy bt, tc nhin con chu hc gii nhiu.
- Tn long m phng Tn, phng Hi c g ng ng i thi trng tuyn.
- Tn long, m phng Bnh, phng Ng, phng inh c g ng ng, vn
n thng th.
- Tn long, Mo hng, Mo phng c sn thy ng triu th vn v song ton.
- Tn long m lp Cn hng, hai bn li c rung trng, nc trong sng nh
mt mo, ta nh mt tri mc, th thng minh, hc mt bit mi, i thi u.
- Tn long m c huyt tt, c nhiu tng long h, c th pht thn ng.
23. Tut long: Tut long thuc th, l dng long v l mt trong t M long
(Thn, Tut, Su, Mi).
- Tut long hay sinh ngi gian ngoan, ngu si, hung bo, hay pht lc thay i
thi th.
- Tut long, hoch pht v nm Mo, nm Tut.
- Tut long, phn kim tha kh Bnh Tut, Canh Tut m phng Tn li c bt
ng (g con ha hay rung nhn) hoc phng Nam (Ng) c hnh Thin m cng
u pht trng nguyn.
Nu c huyt tt, c th pht ba i, ri sau sinh ngi ngu ngoan.
- Nu Tut long, m tha: Mu Tut, Gip Tut, Nhm Tut hay sinh ngi gian
c
- Tut long, m hai phng Dn, Ng c g ng ng th cng giu sang.
- Tut long m huyt n bc, long h t tng, th ch pht mt i ri ngho kh.
- Tut long m phng Mi c sa hay thy phn, sinh lm gic ri b ti.
- Phng Mi khng c g ng, m c nc su trng, hay b tai ha bt ng.
24. Cn long: Cn long l lo dng phng Ty Bc, pht mt i ri ngh.
Trn y ch c mt hnh thc lun long cho 24 long ca Khoa a l. Trong
c nhiu cu, ch ng c mt phn, tri li nhiu cu li qu ng.
Nh vy ta ch vi n vo phn lun long ny v cng ng b n i ngay, ch
nn dng n lm phng tin lc u. Cn c vo n ta i tm hc a l xc nh
li xem ch no trng, ch no sai. Sau khi xc nh c do kin thc l thuyt thc
hnh ca chnh ta lun ra, ch khng phi ngi lun ra lc ta mi thnh cng.
Vy xin nhc li,qu v ng hon ton n vo s trnh by tnh cht ca 24 long
trn y trnh nhm ln ng tic.

T Sch T Vi L S

Trang 32

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH T
M DNG LONG THEO L KH

27. Nhn xem cho bit long no

28. m long, m hng, thy ton phng m
29. Dng long, dng hng, ch nhm
30. Thy phng dng v, lun m dng g?

CHNG TH T
M DNG LONG THEO L KH
V a l, ni v l kh, ngoi nhng cng thc tm hng ph hp, ta li cn
cch tm theo m dng na.
Cch tm theo m dng y l Ton m hay ton dng.
Vi thuyt ton m hay ton dng ny, khoa a l c hai ng li gii thch:
1. Phn ng gii thch rng: m dng l theo m dng ca ng hnh ca
Can, Chi v bt qui 24 ch trn a bn.
V d: T l dng
Su l m
Gip l dng
t l m
Khn l m
Cn l dng v.v...
2. Mt s t gii thch rng: m dng theo:
Dng l thin can.
V d: T, Su, Dn, Mo, Thn, T v.v...
m l a chi v bt qui
V d: Gip t Bnh inh, Cn Khn Cn Tn
Cn c vo php m dng long v m dng hng cu 27, 28, 29, 30 ca
C T Ao. Ta th tm cch p dng v gii thch theo c 2 cch:
A. Cch th nht:
Gii thch m dng theo m dng ca ng hnh ca can chi.
(27) Nhn xem cho bit long no:
V d: Gip long (dng)
Mo long (m)
t long (m)
Thn long (dng)
Tn long (m)
T long (m)
Bnh long (dng)
(28) m long m hng, thy ton phng m
- Nu l m long th hng ca huyt phi nhn vo m hng (bt k Can hay
Chi). V thy khu phi phng vo m hng (bt k Can hay Chi).
(29) Dng long Dng hng ch nhm
ng qun nu l dng long (d Can hay Chi) phi dng dng hng (d
Can hay Chi) ca can chi, bi qui,
(30) Thy phng dng v lun m dng g?
Dng long, dng hng th thy khu phi phng dn mi ng (d Can,
Chi hay bt qui).
T Sch T Vi L S

Trang 33

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Nu dng long hay dng hng m thy khu phng m th khng dng
c. Khng c kt pht.
B. Cch th hai:
Gii thch m dng theo:
1. Dng l Cn, Khn, Cn, Tn hoc thin can (Gip, t, Bnh, inh, Canh,
Tn, Nhm, Qu).
2. m l 12 a chi.
4 cu ny:
27. Nhn xem cho bit long no.
28. m long m hng thy ton phng m
29. Dng long dng hng ch nhm.
30. Thy phng dng v lun m dng g?
c phi i nghch lun nh sau:
4 cu trn, mt s t cc c cho l sai, v cc c sa li nh sau:
27. Nhn xem cho bit long no.
28. m long, dng hng thy ton phng dng
29. Thy phng dng v lun m dng g?
V cc c ct ngha nh sau:
27. Nhn xem cho bit long no
Nhn xem long nhp th c phi l ch a chi nh T, Su, Dn, Mo, Thn,
T, Ng, Mi, Thn, Du, Tut, Hi th mi c.
Cn nu long nhp th 8 ch ca thin can hoc 4 ch Cn, Khn, Cn, Tn
th khng c.
2. m long, dng hng, thy ton phng dng
Long vo a chi l m long th hng huyt bt buc phi thin can (nh
Gip, t, Bnh, inh, Canh, Tn, Nhm, Qu v Cn, Khn, Cn, Tn) l dng
hng, mi c. Thy khu cng phi phng thin can v bt qui nh hng ca
huyt.
29. m long, dng hng ch nhm.
ng c lm, v phi nh l bao gi long cng phi thu theo a chi (m) Hng
huyt v hng thy khu phng li phi theo thin can (dng).
30. Thy phng dng v lun m dng g?
Thy phi phng v thin can, nu phng vo a chi th khng c
Cc v bnh vc php th hai ny u cn c vo cu:
Vn thy tng thin thng kh
Quan long giai hng a tung honh.
(Thin thng l thin can - Hng a l hng ca a chi).
Vic gii thch khc bit nhau nh trn lm cho lng a l chia lm 2 h phi
tranh lun nhau my trm nm m cha ng ng.
Ring theo cc v chn s nhn xt th c hai php ni trn u c ch cn b
tc cho nhau, m vic b tc ny, khng th ni t m gii p c, v n lin quan
n rt nhiu yu t m tr phi hc a l cho tht su sc, mi tm ra.
Nhng yu t ny bao gm:
- Thy php
- Sa php
- Thi quan php
- Php im huyt, phn kim
- V mt s b yu v a l cng kinh nghim a l na. Sau khi t nhng yu
t trn, lc phn kim, im huyt, cn nhc li hi, s thy r ngay.
im b him ny, hn ch cc thy a l tay m khng th no dng ti ngh
v kinh nghim tm thng m lm c t kt n mc ti a ca n.
T Sch T Vi L S

Trang 34

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Khoa a l s d c ngn nm nay l khoa b truyn, ch v c nhiu khc mc,

nh khc mc nu trn.
Chng ti s c gng a ra nhng lun n v tng loi l kh v loan u
gii minh ln ln, trong cc b sch, thuc t sch Gia Bo ca nhm chng ti, m 2
b a l xut bn (a l T Ao v D m T Ao) l 2 quyn u.
S d cha trnh by ra y v phm vi ca quyn ny khng cho php i qu xa
phn cn bn cn thit ca n.

CHNG TH NM
M DNG LONG THEO HNH TH CAO THP
31. m dng li c php kia
32. m lai dng th, m s dng hi
33. m l g ng t ghnh
34. Dng l rung phng, t bng nh lai
35. Ni non kia, cng m hoi
36. Long cng, th ch huyt ni cao cng
37. Long nhc, ni thp ch mng.
38. Lai dng ha li, ng th bng chi.

CHNG TH NM
M DNG LONG THEO HNH TH CAO THP
Ta va ni ti, (ti liu m)
Ch : m dng theo phng hng thuc phn l kh (l m dng ny).
m dng theo hnh th cao thp thuc phn loan u (l m dng kia).
31. m dng li c php kia
Php kia: l php nhn hnh th cao thp ca long, lun m dng. Ta
bit, cng mt long mch, nu ch no cao l m, v ch no thp l dng. Vy khi
kt huyt, th khi long n huyt m ang cao (m) th huyt trng phi thp hay
bng (dng).
Tri li khi long dn n huyt, ang thp hay bng (dng), th huyt trng
phi cao (m).
32. m lai dng th, m su dng hi.
a). m lai dng th l long cao i n huyt th huyt phi bng hay thp (m
lai dng th).
b). m su dng hi l mch bng n huyt, th huyt phi cao (su v th
ngha l chu theo). Mun k lng c T Ao ct ngha r m dng theo hnh th t
nh di y:
33. m l g, ng, t ghnh
34. Dng l rung phng, t bng nh lai.
Ct ngha nh th, con chu thc rng: tt c t ai ta nhn thy u l
long c, d t ai l: ni cao, g ng, l t ghnh, hoc l rung phng, hoc l
t bng.
Di t ai u c kh mch ca long.
Nu kh cng, th ni cao, v kh nhc th thp l t bng c th thi. Kh
mch, trong v t, cng nh nha cy chy trong thn cy vy.
Li c nhng trng hp, ton l ni non, ta phi ngh l h ny ton mch m,
nh cu:
T Sch T Vi L S

Trang 35

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

35. Ni non kia cng m hoi

(Ni non l t ni cao, c nhiu kh mch).
Gp trng hp ny, th huyt phi khng c ch cao, ng php.
M mun ng php th phi nh cu ny ca c T Ao:
36. m cng th ch mch ni cao cng
L mch cao th ch kim huyt ch cao.
Cn ni ngc li, nu mch bnh dng, chy bng phng chnh x, qua rung
bng, thng cnh c bay, th ch kim huyt trng ti ni phng, nh c T Ao c
ni:
37. Long ngc, ni thp ch mng
Nh th khng c t kt bi v:
38. Lai dng ha li dng th bng chi
Ngha l bng li th bng khng phi l t kt.
- Theo nh my li gin d ca c T Ao trong tp ny, ta thy li c l c mt
tinh hoa a l v dch l.
Ci kho ci hay ch: ch 8 cu bi ny, chng ta dng n lm vn, i tm
huyt c nhiu nm lin, theo php m lai, dng th, m su dng hi, mi hiu
c thc t n, mi thy r t ai ch no cng ch l v m v dng. Sau na
mi thy s sp t kho lo ca ha cng trn nhng t ai trn khp mi ni, m
trc kia, ta ch tng l nhng np nhn t nhin ca qu t v tri. V sau na ta
mi thy tinh thn dch l thu c v tr vo hai mi m dng.

CHNG TH SU
LONG T TON V LONG HU TON
A. LONG T TON:
39. Rung ging ngc sch tin vi
40. Dng t, m hu, long chia hai ng
41. Tch phng ng ch sinh dng
42. Ni dng Gip T, kh sng t hnh.
43. Khi t: Hi, T phn minh
44. Tin ln ngn ngn, thun hnh t bin
45. Qua Dn, Mo n Tut, Cn.
46. Chuyn Hi nhp cuc, ch, huyn, phn minh
47. Qun tin i, c tng nghnh
48. Mch no bn hu, nh chn long
49. Xa nhn nc t cung
50. Dng thy chy li, hi ng thin tm.
B. LONG HU TON:
51. o tri h ch sinh m.
52. Ni m Gip T, kh lm hu ton
53. Tng T nghch suy: Hi, Cn.
54. Qua Du, Thn, Ng n bn Mo, Dn
55. Nghch hnh v Cn, Su hnh
56. Chuyn t nhp cuc, y phn Dng long
57. D ha thy nc hu cung
58. m thy chy li, hi ng giao dng
59. m long, dng thy tng
60. Dng long, m thy minh ng gp nhau.
T Sch T Vi L S

Trang 36

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

C. NI THM V HONH LONG

61. Bn trc nc hp thu.
62. Li nhn c ng bn sau chng l
63. Honh long th nc thc th
64. D chng c nc, t l i khng.
65. m, Dng c: th, hng.
66. Ca nh hp, v chng lin giao
67. t l kh dng thai bo
68. T nhin sinh c, l no vy vay
69. Chn long, chnh huyt y.
70. y t Honh k, li thy truyn ta.
71. Kt thoi, d kh cn xa
72. Hoc i trm dm, mi ra chin thn.

CHNG TH SU
LONG T TON V LONG HU TON.
Chng nm ni v m dng theo chiu cao thp.
Chng su ni v m dng theo long t ton v long hu ton. V hai phn
hi ging nhau nn chng ti xin ct ngha phn trn (long t ton) theo h thng
phn tch v phn di (long hu ton) theo h thng tng hp, qu v dng kin
ca phn n i chiu vi phn kia, s thu hiu chu o hn.
Khi u l 2 cu m:
39. Rung ging ngc sch, tin vi
40. Dng t, m hu, long chia hai ng
C ngha l long mch i quanh co, khi sang phi, khi sang tri.
Nu i sang phi l i theo chiu dng (theo chiu kim ng h).
V i sang tri, l i theo chiu m (i ngc chiu kim ng h).
1. i t tri sang phi ta cn gi l long t ton, t hnh hay t bin.
2. Cn i t phi sang tri ta cn gi l long hu ton, hu hnh hay hu bin.
A. Long t ton
41. Tch phng ng Ch sinh dng
Mi nm c n ngy ng ch (thng vo thng 11 m lch) thi tit bt u
chuyn sang dng. Tt c cy c u thay nha mi, n phc trong thn cy, to
l mi, lc mi cho nm ti. Nhng cht b dng mi ny s lm cho cy c chuyn
thnh n hoa, ngn l, vo ngy u xun (2 thng sau).
Ni v cy c cho ta d nhn xt, nhng tht ra tt c vn vt, k c con ngi,
cng u chu s chuyn dng nh th.
42. Ni dng Gip T, kh sng t hnh.
- T T i thun l i t hnh.
- T c 5 phn bt u t tri sang phi trc ht: Gip T, ri n Bnh T, Mu
T, Canh T, Nhm T.
Sau T s n Su (xin xem bn a bn (la kinh) ca Cao Trung.
Ta hiu, nh trn, t tri sang phi l chiu Dng hay chiu T Ton hay T
hnh hay T Bin.
43. Khi t: Hi, T, phn minh
Theo t ton th Hi ri n T.
44. Tin ln ngn ngn, thun hnh t bin.

T Sch T Vi L S

Trang 37

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Long i theo chiu Dng, i t tri sang phi (T bin). Cc t long c tng
t di, ngn i theo chiu kim ng h (nu s di chuyn ny trc mt chng ta,
cn nh i sau lng, nu ta khng quay li, th s i ngc li).
45. Qua Dn, Mo n Tut Cn.
T n Su n Dn, Mo, Thn, T, Ng, Mi ri Thn, Du, Tut, Hi l theo
chiu dng.
Nhng vng a bn c 24 , ch khng phi ch l 12 a chi, nn ta cng c
th vit:
Hi, Nhm, T, Qu, Su, Cn, Dn, Gip, Mo, t, Thn, Tn, T, Bnh, Ng,
inh, Mi, Khn, Thn, Canh, Du, Tn, Tut, Cn.
Cc t long t khi i vng trn nh trn. Thc t nhiu khi long:
- Ch i vi ch, t khi thnh mt vng trn y .
- V long cng khng my khi bt u i t T. Long c th bt u i t bt c
ch no v cng c th chm dt cuc i vo t kt t bt c ch no.
46. Chuyn Hi nhp cuc, chi huyn phn minh.
V d: Long i t Tut, Cn ri chuyn vo Hi m nhp th vo t kt.
Tuy gi l i vng phi, hay vng tri, nhng khng bao gi Long i thng ng
nh mt vng trn, Long thng i khc khuu, khi sang phi, lc sang tri, trng
nh ch chi v ch huyn. (Long i ch chi, ch huyn mi l Long tt, c nhiu sinh
kh, tng tng nh con rn, con rng un khc.
47. Qun tin i c tng nghnh
C T Ao cho a l l mn hc ca bc thn tin, nn nhn long i, c tng
tng nh l by tin i (qun tin).
Long tt i, c sa v thy n hoc nghnh tip cc t long. C gi l
qun tin (cc t long) i c tng nghnh (sa, thy n l tng nghnh).
48. Mch no bn hu, nh chn long.
Long i t ton, l long t bn hu sang bn t l chn long.
49. Xa nhn nc t cung
Long i t tri sang phi (t ton) lc vo kt huyt, thng nhn c nc
vo minh ng t bn t, bn phi (nc t cung).
L do long t ton khng nhn nc xa t hu n v long quay sang phi hay
gp nc pht t sn v t bn phi, v ngc li long hu ton, long quay sang
tay tri, hay nhn c nc xa n, t bn tri. Nc ny thng l nc, m i
ngc ln ta c th tm n ngun n, l nc t thiu t sn hoc thiu tng sn i
ra. N chnh l nc bt t, nc m ca cho long t t sn i ra.
50. Dng thy chy li, hi ng thin tm.
Phi c thm nc t bn tri (nch tay long ca ngi t) li hi vi thy, xa,
t bn phi n, mi l thy giao hi mi tt.
Nc t xa n l dng thy.
Nc huyt trng hoc nch long, h sa gi l m thy.
(ti liu m)
B. Long hu ton
Sau khi phn tch long t ton (tri sang phi) ri, ta th tm hiu xem c T Ao
ni g v long hu ton (phi sang tri).
Chng ti phn tch k long t ton phn trn ri, phn long hu ton di
ny, chng ti s ni c ng hn. Ch tr ra cu no c bit mi phn tch:
51. o tri h ch sinh m:
Theo tit kh th vo khong thng nm, ma h l thng c tit H ch, lc ny
thi tit bt u chuyn sang m.
52. Ni m Gip T, kh lm hu ton.

T Sch T Vi L S

Trang 38

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

i t ton l i theo chiu dng, th i hu ton l i chiu m. Cng ni bt

u t Gip T, nhng i ngc chiu kim ng h chy.
53.Tng t nghch suy Hi Cn.
i theo Cn, Hi l i thun, th by gi i theo Hi, Cn l i nghch.
(Ta cng bt u t T l cho d).
54. Qua Du, Thn, Ng n bn Mo, Dn.
i nghch th t T n Hi, Cn, Tut, Du, Thn, Khn, Mi, inh, Ng, Bnh,
T, Tn, Thn, t, Mo, Gip, Dn v.v... (xin xem hnh ba).
55. Nghch hnh v Cn Su hnh
C th, nu long c i tip ni nghch chiu (hu ton) th n Cn, Su v Qu
ri cng tr v n T l mt vng trn.
56. Chuyn t nhp cuc y phn m long
m long l long i chiu nghch t phi (hu) quay sang tri (t).
57. D ha thy nc hu cung
Long i chiu nghch, hu ton, phi sang tri, d nhn c nc xa, bn tri
(t) n.
58. m thy chy li hi ng giao dng
Li phi c m thy (nc t nch long h hoc t huyt trng) chy ra gp
ng thy (nc t xa n) mi l trn vn. Hai nc ny hi trc huyt.
59. m long, dng thy tng.
60. Dng long, m thy minh ng gp nhau.
Ta c m ln dng thy, nn ta c:
1. Dng long (t ton) gp m thy
2. m long (hu ton) gp dng thy.
V nu i vi nc xa n th:
1. Long t ton khi gp nc xa li th l long bn hu n gp nc xa bn
t n.
2. Long hu ton khi gp nc xa li th l long bn t n gp nc xa bn
hu n.
y l hai im quan trng ca ni cuc t, bit c huyt kt hay khng. t
thy a l hiu c im ny, v cng t sch ni n.
C. Ni thm
Nhn tin ni v long t ton v long hu ton, c T Ao ni thm nhng g
ch long gp thy.
61. Bn trc nc hp thu.
62. Lai nhn c ng bn sau chng l.
Hai cu ny l 2 cu chuyn, i nh sau:
Trn kia ni v nc gp long
By gi ni n phn t ch nc gp long , phn t ny c khi l thun
long (i xui theo chiu nc).
C khi l nghch long (i ngc chiu nc).
C khi l honh long (xoay ngang chiu nc chy).
Xem hnh v di y s thy:

T Sch T Vi L S

Trang 39

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Vi 3 th long ny, c T Ao ch lu n th Honh long v n c cch c

bit:
63. Honh long th nc thc th.
64. D chng c nc, t l i khng.
C ngha l khi long quay ngang ra thng xa nc Chnh (tc dng nc ln)
xa nh th nn hay b cn nc minh ng (nc thc th).
Cng c khi xa qu, n ni khng c nc minh ng na (i khng).
Tip theo c ni thm v s c m dng phi hp, chc chn c t kt.
65. m dng c th hng.
66. Ca nh hp v chng lin giao.
C ngha l nu c m dng gp nhau nh:
a. m thy hi vi dng thy hay dng thy hi vi m thy hoc
b. Long i chiu dng gp thy i chiu m hay l long i chiu m gp thy i
chiu dng.
L c gp ci hay ci gp c, hay ni cch khc: th gp hng (m gp
dng) hay hng gp th (dng gp m).
Sinh vt sinh si, ny n l nh c m dng phi hp th khoa a l cng c
m dng phi hp mi to ra c t kt.
m dng phi hp cng nh v chng lm s mng truyn ging (lin giao).
M lm s mng truyn ging th xy ra:
67. t l kh dng thai bo.
68. T nhin sinh dc l no khc vay.
t l c thai (kh dng thai bo)
T nhin s sinh (t nhin sinh dc) ch cn g na
Cn t nu cng theo ng nh lut ca dch l:
C m dng, c v chng.
Du t thin a cng vng phu th.

T Sch T Vi L S

Trang 40

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Cng phi c m dng phi hp cht ch, mi to ra c t kt. Nu khng

c nh th th khng c kt qu, y l nh lut quan trng chi phi ton th khoa
a l.
Ngi c ngi ra con trung hiu, hin lng hay c c th t cng c t
sinh nhn lm rng danh dng h hoc l sinh ra phng trm cp, ngu si. n
phi cn nhiu yu t phi bn n na nh long, sa, thy, hng, huyt... Chng ta
s nghin cu k lng sau.
C T Ao cn ni thm s kt pht l do chn long chnh huyt. Chn long,
chnh huyt khng th b qua lut m dng phi hp, trnh by trn.
69. Chn long chnh huyt y
n y, C T Ao li xoay sang vn t honh k.
70. y t Honh K li thy truyn ta.
Trn ni t Honh long ri by gi ni n Honh k. Honh k phi c ch
khc Honh long.
Honh l ngang, K l ci.
t honh k l huyt kt trn lng honh long. Ch t kt trn lng trng
nh ngi ci trn lng rng, lng nga, nn gi l honh k.
Nu t kt trn u long th sau t kt mt cht l ti minh ng.
Cn t kt trn lng long th long cn chy lu na mi ti minh ng. Kt
honh k m huyt kt cn xa minh ng cn c gi l kt thoi.
Ch t tip theo huyt kt ny cc c gi l chiu thn.
V chiu thn t kt thoi ny di hn chin thn t kt thng, nn c T
Ao cho bit:
71. Kt thoi d kh cn xa.
72. Phi i trm dm mi ra chin thn.
Kt thng th d kh (chin thn) cn mt t thc na l n minh ng,
nhng kt thoi (t honh k) th d kh (chin thn) c khi i n rt xa mi ht,
mi n minh ng.
Ci kh ca s im huyt v cng khoa a l l nhng ci khc mc chng
ti va trnh by, v s trnh by na sau ny.
S d b a l th hai ny (D m T Ao) chng ti phi sa cha k cu lin
4 nm mi dm cho xut bn l v phi c gng trnh by cho r rng nhng ch khc
mc.
Tuy c gng lm, nhng khoa a l tht l mnh mng, nu cn thiu st no
th knh xin cc v chn s ch gio cho, chng ti rt a t.

CHNG TH BY
THY PHP
73. Mun sinh: t tc, vng nhn
74. Th tm Sinh v, bn thn triu lai
75. Mun thng: quan tc, lc ti
76. Th tm Vng v thy lai hi ng.
77. C ni mch y cho tng
78. T thun, hu nghch, hai ng cho thng.
79. Lp huyt, ta hng mi dng.
80. C php bo li: huyn khng ng hnh.
81. C nh thy php Nang kinh
82. Kim, Mc, Thy, Ha thng minh nh l
T Sch T Vi L S

Trang 41

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

83. Nm hnh phng lun mt v.

84. Bnh mc: Gip, t Gip th mc dng
85. t l m mc tng
86. Phng y suy bit: m dng, ng hnh.
87. C m khi trng sinh.
88. Gip sinh ti Hi, t dnh Ng cung
89. Hi thun, Ng nghch hai dng.
90. Hn cn xui ngc cho thng mt v.
91. Nc Sinh, nc Vng chu v.
92. Nc T, nc Tuyt chy i mc lng.
93. C hng lm ch bn cung.
94. Kim, Mc, Thy, Th cho thng hng no.
95. Nht th c nc Sinh vo.
96. Nh th c nc Khc vo hng ta.
97. Mong sao Sinh, Khc n ta.
98. L nc y c ch, ch ta ha dng.

CHNG TH BY
THY PHP
y l thy php, phn quan trng, rc ri nht, v kh gii thch nht, ca Khoa
a l, c T Ao ni s lc phn nh nhng l thc hnh.
Hc a l m khng bit thy php, th chng bao gi lm a l nn. Li na
thy php trnh by y phi my trm trang, m y C T Ao thu vo c 26 cu,
li khng sp xp theo li thng thng ca l thuyt sch v, th lm sao khng rc
ri c.
Thy php kh li b thu ngn, li trnh by trn mt l li ring bit ca c T
Ao nn tc gi phi mt nhiu cng phu nghin cu v trnh by li. y cng l
mt trong nhng l do m b a l ny, bn nm sau mi xut bn c.
Sau khi c ht phn thy php m chng ti gii thch di y, nu qu v hiu
c mt na, ri rnh ri, qu v hoc xem li, hoc thc hnh trn t, hoc phc
li nhng ngi m c, va suy ngm v li gii thch ca chng ti pht huy thm
nhng ci khc l na, m chng ti, hoc v cn non km cha gii thch c ht,
hoc v chng ti khng dm gii thch di dng qu, m sau mt nm qu v nm
c ht tinh thn (ti liu m).
Bi v n l nhng iu b him v a l, m xa kia, chng ti phi mn gt
giy, lng u gi cng phi trn mi nm mi hiu c nh th. Nhng iu ny,
chng ti c khi theo thy c 2, 3 nm, chiu chung thy, c khi hng nm, mi
c thy b th cho mt t gii thch n hu. Trc khi gii thch phn thy php
ny ca c T Ao, chng ti thy, nn nu ra mt s thc mc:
1. Mt l c nhiu iu m thy php sch a l Trung Hoa tn dng, m
y c T Ao li b i.
2. Hai l cch trnh by ca c T Ao xem ra tht l rc ri v k l.
Nhng sau nhiu nm k cu v duyt li mt s thy php ca sch Trung
Hoa, ri hu chuyn mt s cc v cao nhn v a l v suy ngm, n o v ni thc
mc ny, chng ti mi tm thy gii p ca s thc mc trn nh sau:
1. Nhng ci m sch v Trung Hoa trnh by, m c T Ao khng ni n, phn
nhiu ch l nhng kin thc a l da vo l kh ri khuch trng ln lm cho
rc ri thm a l m thi.
2. Cn cch trnh by ca c T Ao th li qu l php trnh by thc t nht
vt ra ngoi c cc sch v thng thng n ni ch c 26 cu, nhng nu chng
T Sch T Vi L S

Trang 42

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

ta tht thuc lng n, suy ngm nhiu v n, th ta s c mt cn bn ng, gin d, v

khoa thy php, va c dng, va chn tht.
Qu khng ngoa nhng li cc bc tin bi xa ni:
Nhiu khi ch mt cu ca c T Ao, hc mi nm cha ht
Qu v, sau khi t c thy php ny ca c T Ao ri, li c cc sch Tu
v thy php, qu v s th ngi Trung Hoa vit sch a l 10 m ch ch li mt,
cn c T Ao ch ni mt, m ngi hc t c kt qu trm ln.
C T Ao qu l v thnh a l. Nu chng ta yu vn chng th chng ta li
cn thy c T Ao l mt nh vn chn thnh v rt i chng ca th k 15. Khng
li no ca c xa s tht, khng li no vin vng, d tha c.
ng vn nm gi tr v thy php ny, sau trn nhiu nm nghin ngm, suy
ngh cch din gii, chng ti ngh rng vi tt c s c gng, chng ti ch c th gii
thch c bng phng php sau y:
1. Trc tin gii thch cc nh ngha tng cu ring bit.
2. Sau na mi gii thch tinh thn c on vn, km thm v d.
No trc tin chng ta hy gii thch cc nh ngha tng cu ring bit:
73. Mun sinh: T Tc, Vng nhn.
Mun t kt v inh, mun nhiu con t.
74. Th tm sinh v, bn thn triu lai
Th chn huyt hng Trng sinh ca thy.
75. Mun thng: Quan tc, lc ti.
Mun lm quan to v mun c nhiu ti lc.
76. Th tm vng v, thy lai hi ng.
Th phi tm huyt hng vng ca thy.
77. C ni mch y cho tng
Phi hiu r c mch ca long, ln mch ca thy.
78. T thun, hu nghch, i ng cho thng.
Phi hiu r rt thy (cng nh long ni trn) nh sau:
a). Nc chy t tri sang phi (theo chiu kim ng h quay), (nhn trc
huyt) l dng thy hay thy t thun hay thy t ton, hay hu thy o t.
b). Nc chy t phi sang tri (theo ngc chiu kim ng h quay), (nhn
trc huyt) l m thy hay thy hu nghch hay thy hu ton, hay t thy o hu.
79. Lp huyt, ta hng mi dng.
Thy php quan trng cho s lp huyt (n nh huyt nm u) v ta hng
(huyt ngi u m nhn vo u).
80. C php bo lai, huyn khng ng hnh.
Ngoi hng sinh v hng vng ca huyt, li cn hng ca thy bo li
trc huyt. Thy bo l khc sng hay sui, ngi m vng trc huyt. Ta c th
dng thy php theo Dng cng hay Thy php theo Huyn Khng ng hnh.
81. C nh thy php nng kinh
Nang Kinh l sch Thanh nang kinh v a l c ca Trung Hoa, c ni v php
thy php ng nht (sau ny c thy php Nang Kinh gi v thy php ca cc loi
sch tn khc ni by b lm nhiu ngi lm).
82. Kim Mc Thy Ha Thng minh nh l.
Mun bit thy php, trc ht phi bit t kt thuc v cuc long g. Ch c 4
cuc long l:
1. Kim cuc long
2. Mc cuc long
3. Thy cuc long
4. Ha cuc long

T Sch T Vi L S

Trang 43

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

1. Nu khi ngi huyt m thy thy khu phng v hng ng (Qu, Su,
Cn, Dn, Gip, Mo) th long t hng Ty n. M t hng Ty long n, chnh l
Kim cuc long.
2. Nu khi ngi huyt m thy thy khu phng v hng Ty (inh, Mi,
Khn, Thn, Canh, Du) th long hng ng n. M t hng ng long n,
chnh l Mc cuc long.
3. Nu khi ngi huyt, m thy thy khu phng v hng Nam (t, Thn, Tn,
T, Bnh, Ng) th long hng Bc n. M t hng Bc long n, chnh l Thy
cuc long.
4. Nu khi ngi huyt, m thy Thy khu phng v hng Bc (Tn, Tut,
Cn, Hi, Nhm, T) th long t hng Nam n. M t hng Nam long n, chnh
l Ha cuc long.
Trn y ch ni v i cuc cn tiu cuc c khi khng lun theo nh trn. Sau
, khi tm long vi chc bn qu v s r.
83. Nm hnh phng lun mt v
Phi bit lun ng hnh theo can v chi:
a). Can Gip l dng mc.
Can t l m mc.
Can Bnh l dng ha.
Can inh l m ha.
Can Canh l dng kim.
Can Tn l dng kim
Can Nhm l dng thy
Can Qu l m thy
Can Mu l dng th
Can K l m th.
(Can Mu v K khng dng lun long, v khng c th long).
b). Chi Dn l dng mc.
Chi Mo l m mc.
Chi T l m ha
Chi Ng l dng ha
Chi Thn l dng kim
Chi Du l m kim
Chi Hi l m thy
Chi T l dng thy
Chi Thn Tut l dng th
Chi Su Mi l m th.
(Thn Tut Su Mi khng dng lun long v khng c th lon).
84. Bnh Mc Gip t, Gip th mc dng
85. t l m mc tng
Nu bnh lun Mc cuc th dng Gip v t. Nu gi l Gip mc tc l dng
mc (t l m mc).
86. Phng y suy bit m dng, ng hnh.
Theo cch gi s bit m hay dng v c hnh kim hay hnh mc, hnh
thy hay hnh ha (ng hnh).
Nh trn ni, nu ta thy:
Gip mc l dng mc (tnh xui)
t mc l m mc (tnh ngc).
Bnh ha l dng ha (tnh xui)
inh ha l m ha (tnh ngc).
Canh kim l dng kim (tnh xui)
Tn kim l m kim (tnh ngc).
T Sch T Vi L S

Trang 44

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Nhm thy l dng thy (tnh xui)

Qu thy l m thy (tnh ngc).
87. C m khi trng sinh
C theo m khi t trng sinh, ri n Mc dc, Quan i, Lm quan,
vng, Suy, Bnh, T, M, Tuyt, Thai, Dng.
88. Gip sinh ti Hi, t dnh Ng cung.
V d:
a). Nu l dng mc th:
1. Trng sinh Cn Hi
2. Mc dc Nhm T
3. Quan i Qu Su
4. Lm quan Cn Dn
5. vng Gip Mo
6. Suy t Thn
7. Bnh Tn T
8. T Bnh Ng
9. M inh Mi
10. Tuyt Khn Thn
11. Thai Canh Du
12. Dng Tn Tut.
b). Nu l m mc th i nghch:
1. Trng sinh Bnh Ng (t dnh Ng Cung).
2. Mc dc Tn
T
3. Quan i t
Thn
4. Lm quan Gip
Mo
5. vng Cn
Dn
6. Suy
Qu
Su
7. Bnh
Nhm
T
8. T
Cn
Hi
9. M
Tn
Tut
10. Tuyt
Canh
Du
11. Thai
Khn
Thn
12. Dng inh
Mi.
89. Hi thun ng nghch mi dng
Nu trng sinh ca mc m Hi, ta cho i thun, cn nu trng sinh ca mc
m Ng, ta cho i nghch.
90. Hn cn xui ngc, cho thng mt v.
C tnh xui ngc nh th cho thng i, trn l mi tnh c Mc cuc. Ta li
cn phi tp tnh c:
Kim cuc
Ha cuc
Thy cuc na
Cng theo php nh ca Mc cuc va ni, cho tht thng th ra ngoi ng mi
tm long, im huyt nhanh c.
91. Nc sinh nc vng chu v.
C n ch no l trng sinh hay vng ca thy m c nc chu v hay
c nc t l ta c nc sinh hoc nc vng cho huyt.
92. Nc t, nc tuyt chy i mc lng.
Nc T v nc tuyt l xu nht khng c t, khng c n m phi
cho n chy i. Khi im huyt ta thu sinh, vng v trnh t tuyt ca nc cho
kho.
C T Ao gi l:
T Sch T Vi L S

Trang 45

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Thu: minh sinh, phng: m t.

C c cu th v vic ny nh sau:
Minh Sinh, m t, v di
Coi i coi li, qun chi nhc nhn.
C ngha l:
Phi thu nc sinh vng, phng nc T tuyt.
Php ny quan trng khng di dch c.
Phi chu kh nhc coi i li cho k, cho chc chn. Bi t kt do long m ha
phc li do thy.
93. C hng lm ch bn cung
Phi ly hng huyt lm ch (Theo php ca Huyn khng ng hnh).
94. Kim mc thy th ch thng hng no.
V d hng huyt m hnh: Kim, Mc, Thy, Ha, Th th ta phi chn nc
hng no? V chn lm sao?
Ta chn nh di y:
95. Nht th c nc sinh vo
Nht th hng thy phng phi sinh hng huyt (theo huyn khng ng hnh).
96. Nh th c nc khc vo hng ta.
Nh th hng thy phng phi khc hng huyt (theo huyn khng ng hnh).
97. Mong sao sinh khc n ta
Ch cn sinh nhp (nc sinh hng huyt), hoc khc nhp (nc khc hng
huyt).
98. L nc y c ch chi ta ha dng.
Ngoi thy php ca Dng cng ta ch nn dng loi thy php ca Huyn
khng ng hnh m thi. Tr Dng cng thy php ch loi nc mi hu ch.
Tht ra trng hp c bit mi dng n php Huyn khng Ng hnh. Ch nn c
gng dng Dng cng thy php.
- Qu v c n y cng vn cha dng c nu khng hiu iu b him ca
Huyn Khng ng hnh sau y:
Php ng hnh thng ta c:
Bnh l ha Ng l ha.
Gip t l mc v.v...
Cn php ng hnh ca Huyn Khng khc ng hnh thng nh sau:
t Du Bnh inh nguyn thuc Ha.
Kin Khn Mo Ng Kim ng ta
Hi Qu Cn Gip th Mc thn
Dn Thn Tn Tn Kim T T
Hp d Thn Nhm bt Thy thn.
Dch ngha:
Theo huyn khng ng hnh th:
t Du Bnh inh hnh ha
Kin Khn Mo Ng hnh kim
Hi Qu Cn Gip hnh mc.
Dn, Thn, Tn, Tn, T, T, Thn, Nhm hnh thy
C php ch dng huyn khng ng hnh cho hng huyt v hng thy khu,
li c php dng cho c nc li v nc triu. Chng ti s gii thch n k lng
sau ny, nhng b sch k tip.
Nhng nu bit coi php Hng Phm Ng Hnh ta s bit nm no th kt pht.
y l i n ch cao v b him nht ca khoa a l. Cc v chn s truyn dy
cho chng ti khng mun chng ti ph bin nhng b him nh vy qu rng ri,
m ch c truyn cho nhng v no m c cc chn s xt l ng.

T Sch T Vi L S

Trang 46

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Tht ra, khng phi l cc Chn s mun cho khoa a l s tht truyn, m tht
ra cc v s i hc cha n ni n chn, vi hnh ngh, s c nhiu sai
nhm, v nh th d nhin l c hi cho ngi xin t, tn phc cho thy t,
ngi truyn cng c phn no n hn. dung ha hai quan nim mu thun nhau
nh trn, chng ti s tm cch lu li b mt cho i sau, bng cch mi sch
chng ti cho vo mt s b quyt. Cc v no c tm o, ch mun bit khoa a l
bo hiu cho cha m, m khng h c tham vng hnh ngh a l kim n, s
gp rt nhiu c duyn thnh t v khoa ny. Xa kia, cc c chn nho nghin
cu a l, ch mong tm c mt n hai ngi t bo hiu cho cha m l mn
nguyn.
Nh vy khoa a l s khng b tht truyn m v no quyt tm vn hc c
n.
Ngay trong b ny, qu v no c nhiu kinh nghim v nhiu hiu bit v a l,
thy chng ti xen k trong cc cu gii thch, trong y b sch ny, nhng
n c bit, lin quan rt nhiu n ton b kin thc bc cao ca khoa a l.

CHNG TH TM
LUN: THU LONG
99. Php trong ngc sch thng
100. Bn mi li lun Thu long cho tng
101. Nhm long ngi u hng
102. Bnh T chnh kh mt phng ch ri.
103. Khm long: Canh Ty chnh ngi
104. Qu long: inh Su l ni bn v
105. Su long: Tn Su k i
106. Cn long chng lch, ho ly: Mu Dn
107. Dn long: chnh kh Nhm Dn
108. Gip long: inh Mo l phn chnh cung.
109. Mo long: Qu Mo th dng
110. Canh Thn chnh kh: t long ang quyn.
111. Thn long: Chnh kh Gip Thn
112. Tn long: Tn T yn mt dng
113. T long: t T thu long
114. Bnh long: Nhm Ng php trong nhim mu
115. Ng long: Bnh Ng lm u
116. Thnh hin truyn dy trc sau ghi lng
117. Qu Mi: l chnh inh long
118. Mi long: inh v, Khn dng: Gip Thn
119. Mu Thn: chnh kh long Thn
120. Canh long: t Du l phn chnh Canh
121. K Du: chnh kh oi tinh (Du)
122. Bnh Tut: chnh kh a hnh long Tn
123. Tut long: Canh Tut bn phn
124. Cn long: inh Hi sai phn ch h
125. Hi long, Tn Hi mt v
126. Rnh rnh chnh kh, thu suy tng.

T Sch T Vi L S

Trang 47

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH TM
LUN: THU LONG

Khoa a l chnh tng bao gi cng nhm vo phn loan u. Ly con mt v

s kh cng nhiu nm quan st ti ngoi ng, tm ra long-chn huyt-ch. Sau khi
c long-chn huyt-ch ri mi lun n thu long. Cc sch man th khng ni cu
ny, m ch pht huy nguyn c thu long. Ngi lm t nu qun long-chn huytch, trn c th m c c xoay huyt cho ng thu long tt, s xy ra nhiu trng
hp lm hng t kt.
Di y l hai cu m v lun Thu long.
99. Php trong ngc sch thng.
100. Bn mi li lun thu long cho tng.
Thu long ch dng lun long ch khng c dng n ph long-chn
huyt-ch mi l danh mn chnh phi.
- Thu long cho huyt ta xem nhp th mch ca huyt.
- Thu long cho long nhp th ta xem lai long ca long nhp th.
Thu long cng c th dng cho t sn.
Cn php p dng th:
- Thu long cho huyt v cho long nhp th ta phi ly chi tit ca vng nh,
gip vng a bn, n l vng 72 long xuyn sn.
(Xin xe mt a bn chnh xc ca Cao Trung pht hnh).
Tip theo di y l lun v thu long ca 24 nhp th mch:
101. Nhm long ngi u hng
102. Bnh T chnh kh mt phng ch ri.
C ngha l: Nu l Nhm long nhp th, th ng gn a mch vo huyt
ch Bnh T ca a bn, l chnh kh.
Tip theo:
103. T long Canh T chnh ngi:
C ngha l: nu l T long nhp th th nhp th mch (ng gn a mch
vo huyt) nn vo ch Canh T
104. Qu long inh Su l ni bn v
C ngha l: nu l Qu long nhp th th nhp th mch nn ch inh Su.
105. Su long Tn Su k i
C ngha l: nu l Su long nhp th th nhp th mch nn ch Tn Su.
106. Cn long chng chch ho ly Mu Dn
C ngha l: nu l Cn long nhp th, th nhp th mch nn ch Mu Dn.
107. Dn long chnh kh Nhm Dn.
C ngha l: nu l Dn long nhp th th nhp th mch nn ch Nhm Dn.
108. Gip long inh Mo l phn chnh cung.
C ngha l: nu l Gip long nhp th th nhp th mch nn ch inh Mo.
109. Mo long Qu Mo th dng:
C ngha l Mo long nhp th th nhp th mch nn ch Qu Mo.
110. Canh Thn chnh kh t long ang quyn.
C ngha l t long nhp th th nhp th mch nn ch Canh Thn.
111. Thn long chnh kh Gip Thn
C ngha l: Thn long nhp th th nhp th mch nn ch Gip Thn.
112. Tn long Tn T yn mt dng
C ngha l: Tn long nhp th th nhp th mch nn ch Tn T.
113. T long t T thu long
C ngha l: T long nhp th th nhp th mch nn ch t T.
114. Bnh long Nhm Ng php trong nhim mu:
C ngha l: Bnh long nhp th th nhp th mch nn ch Nhm Ng.
T Sch T Vi L S

Trang 48

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

115. Ng long Bnh Ng lm u

116. Thnh hin truyn dy trc sau ghi lng
C ngha l: nu Ng long nhp th th nhp th mch nn ch Bnh Ng.
117. Qu Mi l chnh inh Long
C ngha l: nu inh long nhp th th nhp th mch nn ch Qu Mi.
118. Mi long inh v, khn dng Gip Thn
C ngha l: Mi long nhp th th nhp th mch nn ch inh Mi
V khn long nhp th th hp th mch nn ch Gip Thn.
119. Mu Thn chnh kh Long thn
C ngha l: Thn long nhp th th nhp th mch nn ch Mu Thn.
120. Canh long t Du l phn chnh canh:
C ngha l: Canh long nhp th mch nn ch t Du
121. K Du chnh kh oi tinh:
C ngha l: Du long nhp th th nhp th mch nn ch K Du
122. Bnh Tut chnh kh a hnh long tn:
C ngha l: Tn long nhp th th nhp th mch nn ch Bnh Tut.
123. Tut long Canh Tut bn phn:
C ngha l: Tut long nhp th th nhp th mch nn ch Canh Tut.
124. Cn long inh Hi sai phn ch h:
C ngha l: Cn long nhp th th nhp th mch nn ch inh Hi.
125. Hi long Tn Hi mt v
126. Dnh dnh chnh kh thu suy tng.
C ngha l: Hi long nhp th, th nhp th mch nn ch Tn Hi.
Theo tnh cht v chnh kh ca 24 long ni trn ta bit rng: nu phn kim tha
dng chnh kh nh Hi long tha Tn Hi mi c cn chi tit khc s b c h,
khng vong s c bi. Vy ta nn xoay huyt cho vo chnh kh khng?
C mt s chn s p rng:
- Loan u l th - L kh l dng.
Th mi l chnh v dng l ph, tuy c hai cng cn. Nu tm ng long-chn,
huyt-ch th nm chc loan u, t nhin chnh kh phi ng.
Mt s v chn s khc cho bit:
C mt vi trng hp chnh kh (Thu long) sai m c long-chn huyt-ch th
phi chu vy, n l tp long Dng tm huyt ri tip phc na, hoc i tm t
kt khc.
Hn na, d tnh cht ca 24 long, d thu long cng ch l lun long. Ch l
lun m thi.
C nhiu ngi n vo tnh cht ca long, n vo thu long, thnh ra t huyt
vo ch khng kt, thm thay, thm thay. nhiu ngi khc d mu d v chuyn
ny. L do ch v:
- Loan u khng vng
- Qu n vo l kh v lun long.
Nhng thu long trn y ni v lai mch nhp huyt, nhng thu long cn c
th dng cho long nhp th, cho hnh long (thi quan) v cho thiu t sn na. Tuy
nhin nn nh k phn ny ch l lun long sau khi c long chn, huyt ch.
Di y l cng thc xuyn sn 72 long ni v mch nhp th:
Theo phng php ny (lun v nhp th mch). Mi khi n huyt trng, ch
long kt huyt, cn c vo ch qu gip (ch long mch tht nh li) mnh t la kinh
xem long mch vo ch g?
C th coi:
- Ch mch nhp th
- Ch long mch tht nh li

T Sch T Vi L S

Trang 49

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

- Hay ch thn long khi hoc phc ri em Gip T np m coi ng hnh, sinh
khc bit lnh d.
V d:
T long lai mch - Ch T thuc Thy - Ch v chi T l mu t - Mt m sinh 5
con.
Nu Bnh T long lai th thuc Thy.
Canh T long lai th thuc Th.
Cn nh Gip T long lai th thuc Kim
Mu T thuc ha
Nhm T thuc mc.
Tnh theo hng can np gip cho 8 qu phn bit th no l c h, vng,
tng, th no l qu, gip, khng, vong, kip st
Ta thy Gip np cho Kin
Nhm np cho Ly
Hai qu ny u l dng c, nn Gip vi Nhm u l c
t np cho Khn
Qu np cho Khm
Hai qu ny u l m c nn t vi Qu u l h.
Mu K gi l Quy, Gip l Khng, Vong l Quan st.
Bnh l dng ha.
Canh l dng kim.
Ch c dng l vng m ch c ha v kim mi l vng cho nn y gi l
Vng.
inh l m ha, Tn l m kim ch c m l tng m ch c ha v kim mi l
tng cho nn y gi l tng.
Phn ny ch l ni thm gi cht t b php phn kim, chng ti s ni k
phn kim mt b sch khc, sau ny xut bn.
Trn l l kh v nhp th mch ca b php chnh tng, Nguyn v T long nhp
th m cn ni kh hiu nh th.
Nu ni ht b php ngay th quyn ny s kh di.
Nhng m trn thc hnh, loan u ch cn tm c thu long, nhp th mch,
ca 24 long v mt cu:
Lai mch nhp th m kh cn cng s d c xung kh, c hi, c ti.
Lai mch nhp nh l va.
Nhng nu lai mch nhp th m kh nhc th chm ch c.
Ch c th thi. Nu loan u ng th l kh u phn nhiu ng ht. Bao gi
hiu r ta s bt chp ci kh khn ca l kh.
Lm a l m khng phn tch k loan u, ch lun nguyn kh s khng bao
gi lm c a l c.
Nh nhiu c xa kia ch chung l kh ca sch Trung Hoa m qun phn cn
bn l loan u, c th trc mt, nhn thy c. Chng ti c d kin nhiu
trn tranh lun v l kh m qun hn loan u. Kt qu l cng tranh lun li cng nt
bt.
Cc v mi m l kh, m qun loan u, no c ngh rng: a l l khoa hc
thc dng v thc t. N bt u c do s quan st trn t ai c th tm ra ni
no p nht, dng lm nh , v chn xng, ct xc cc bc tn knh qu c
xung . Mi n Hn, ng mi c thuyt ng hnh v t thm phn l kh vo
khoa a l v sau ny cc v vng Trung Hoa, mun gi c quyn v khoa a
l cho dng h mnh, mt mt tm Chn th, mt khc va bt buc, va cho tin bc
mt s a l gia vit man th bng cch dng l kh tn rng v tn vo ch sai lm.

T Sch T Vi L S

Trang 50

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH CHN
LUN: HNG HUYT CA 24 LONG

127. Ti lun long hng cc phng

128. T kh tp bc, m dng cho thun.
129. Nhm long: ba hng kh phn
130. Phng: Ng, Khn, t xoay vn k chi
131. T long: Khn hng mt b
132. Qu long: hay huyt hng v Ng, Khn
133. Su long: Bnh hng vi tn
134. Cn long: tm huyt k tn tng ngi
135. Bnh, inh, Canh, Tn, T, Mi
136. Tn, oi, tm hng trch chnh an ngi.
137. Dn long: hai hng Khn, Thn.
138. Gip long: nh hng v phn: Cn, Khn
139. Mo long: bn hng k rn
140. Canh, Tn, inh, Hi yn mt b.
141. t long: Khn hng mt v
142. Thn long: hai huyt hng v Cn, Khn
143. Tn long: Tn, Hi, Cn mn
144. Dng ba hng y, l khng snh ty
145. T long: mt hng Hi thn
146. Bnh long: bn huyt k by lm ni
147. Hi, Canh, Tn, Cn hng ngi
148. Ng long: hai hng v tri Qu, Nhm
149. inh long: Cn, Hi thun m
150. Mi long: mt hng cc nhm Cn Ly
151. Khn long: phng Qu hng i
152. Thn long: Qu, Gip hai v cho mnh
153. Hng: Mo, Cn l long Canh
154. Cn, Tn, T hng, nh Du long
155. Tn long: Tn, Mo, Cn cung
156. Ngi mt hng t, Tut long a bn
157. Cng theo t hng, long Cn
158. Bnh, Tn, inh hng, long ng Hi long

CHNG TH CHN
LUN: HNG NGUYT CA 24 LONG
127. Li lun long hng cc phng
128. T kh tp bc m dng cho thun
Trn y l lun v hng huyt ca long nh sau:
Long nhp th v hng cn phi c 2 tng quan:
a). Mt l cng m, cng dng.
Nu khng cng m cng dng l: t kh, tp bc.
b). Hai l Long nhp th no hay c hng huyt quay v hng no.
Tip theo di y c T Ao ni v long no trn thc t hay c Hng huyt
quay v hng no.

T Sch T Vi L S

Trang 51

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

129. Nhm Long 3 hng kh phn (xem hnh 7)

130. Phng: Ng, Khn, t xoay vn k chi.

Hnh 7: Nhm Long

Gii thch cu 129 130 (hnh 7)
Nu l Nhm long hay c 3 hng huyt:
1. Phng Ng (ta T hng Ng)
2. Phng Khn (ta Cn hng Khn)
3. hoc phng t (ta Tn hng t).

129. Nhm Long 3 hng kh phn (xem hnh 7)

130. Phng: Ng, Khn, t xoay vn k chi.

Hnh 8: T long
Gii thch cu 131 (hnh 8)
Nu l T long th thng ch c 1 hng huyt.
Ta Cn hng Khn.

T Sch T Vi L S

Trang 52

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

132. Qu Long hay huyt hng v: Ng, Khn (xem hnh 9)

Hnh 9: Qu long
Gii thch cu 132 (hnh 9)
Nu l qu long th thng c 2 hng huyt:
1. Mt l ta T hng Ng
2. Hai l ta Cn hng Khn.

133. Su Long Bnh hng vi tn (xem hnh 10)

Hnh 10: Su long

Gii thch cu 133 (hnh 10)
Nu l Su long hay c 1 hng huyt:
1. Ta Nhm hng Bnh.

T Sch T Vi L S

Trang 53

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

134. Cn Long tm huyt k Tn tng ngi (hnh 11)

135. Bnh, inh, Canh, Tn, T, Mi
136. Tn, oi, Tm hng trch chnh an ngi

Hnh 11. Cn long

Gii thch cu 134 135 136 (hnh 11)
Nu l Cn long hay c ti 8 hng huyt:
1. Ta Nhm hng Bnh
2. Ta Qu hng inh
3. Ta Gip hng Canh
4. Ta t hng Tn
5. Ta Hi hng T
6. Ta Su hng Mi
7. Ta Cn hng Tn
8. Ta Mo hng Du (oi)

137. Dn Long hai hng: Khn, Thn (hnh 12)

Hnh 12: Dn Long

Gii thch cu 137 (hnh 12)
Nu l Dn long th hay c 2 hng huyt:
1. Ta Cn hng Khn
2. Ta Dn hng Thn.

T Sch T Vi L S

Trang 54

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

138. Gip Long inh hng v phn:

Cn Khn

Hnh 13: Gip Long

Gii thch cu 138 (hnh 13)
b). Nu l Gip long hay c 2 hng huyt:
1. Ta Tn hng Cn
2. Ta Cn hng Khn

139. Mo Long 4 hng k rn (hnh 14)

140. Canh, Tn, inh, Hi yn mt b.

Hnh 14: Mo Long

Gii thch cu 139 140 (hnh 14)
Nu l Mo long th hay c 4 hng huyt:
1. Ta Gip hng Canh
2. Ta t hng Tn
3. Ta Qu hng inh
4. Ta T hng Hi.

T Sch T Vi L S

Trang 55

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

141. t Long : Khn, Hng mt v (hnh 15)

Hnh 15: t Long

Gii thch cu 141 (hnh 15)
Nu l t long thng hay c 1 hng huyt:
Ta Cn hng Khn

142. Thn Long : Hai huyt hng v Cn, Khn (hnh 16)

Hnh 16: Thn Long

Gii thch cu 142 (hnh 16)
Nu l Thn long hay c 2 hng huyt:
1. Ta Tn hng Cn
2. Ta Cn hng Khn

T Sch T Vi L S

Trang 56

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

143. Tn Long : Tn, Hi, Cn Mn (hnh 17)

144. Dng 3 hng y l Khn snh ty

Hnh 17: Tn Long

Gii thch cu 143 144 (hnh 17)
Nu l Tn long hay c 3 hng huyt:
1. Ta t hng Tn
2. Ta T hng Hi
3. Ta Khn hng Cn.

145. T Long mt hng: Hi Thn (hnh 18)

Hnh 18: T Long

Gii thch cu 145 (hnh 18)
Nu l T long hay c 1 hng huyt:
- Ta T hng Hi

T Sch T Vi L S

Trang 57

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

146. Bnh Long 4 huyt k by lm ni (hnh 19)

147. Hi, Canh, Tn, Cn hng ngi

Hnh 19: Bnh Long

Gii thch cu 146 147 (hnh 19)
Nu l Bnh long hay c 4 hng huyt:
1. Ta T hng Hi
2. Ta Gip hng Canh
3. Ta t hng Tn
4. Ta Khn hng Cn.

148. Ng Long Hai hng v tri: Qu, Nhm

(Hnh 20)

Hnh 20: Hi Long

Gii thch cu 149 (hnh 20)
Nu l Ng long hay c 2 hng huyt:
1. Ta inh hng Qu
2. Ta Bnh hng Nhm
T Sch T Vi L S

Trang 58

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

149. inh Long Cn, Hi, Thun m (hnh 21)

Hnh 21: inh Long

Gii thch cu 149 (hnh 21)
Nu l inh long hay c 2 hng huyt u l m hng:
1. Ta Qu hng inh
2. Ta T hng Hi.

150. Mi Long: Mt hng, cc nhm: Cn Ly (hnh 22)

Hnh 22: Mi Long

Gii thch cu 150 (hnh 22)
Nu l Mi long hay c 1 hng huyt:
Ta Khn hng Cn.

T Sch T Vi L S

Trang 59

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

151. Khn Long: Phng Qu k i (hnh 23)

Hnh 23: Khn Long

Gii thch cu 151 (hnh 23)
Nu l Khn long, hay c mt hng huyt:
Ta inh hng Qu.

152. Thn Long: Qu, Gip, Hai v cho minh (hnh 24)

Hnh 24: Thn Long

Gii thch cu 152 (hnh 24)
Nu l Thn long hay c 2 hng huyt:
1. Ta inh hng Qu
2. Ta Canh hng Gip.

T Sch T Vi L S

Trang 60

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

153. Hng Mo: Mo, Cn l Long Canh (hnh 25)

Hnh 25: Canh Long

Gii thch cu 153 (hnh 25)
Nu l Canh long, hay c 2 hng huyt
1. Ta Du hng Mo
2. Ta Khn hng Cn

154. Cn, Tn, T hng nh Du Long (hnh 26)

Hnh 26: Du Long

Gii thch cu 154 (hnh 26)
Nu l Du long hay c 3 hng huyt:
1. Ta Khn hng Cn
2. Ta Cn hng Tn
3. Ta Hi hng T.

T Sch T Vi L S

Trang 61

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

155. Tn Long: Tn, Mo, Cn Cung (hnh 27)

Hnh 27: Tn Long

Gii thch cu 155 (hnh 27)
Nu l Tn Long hay c 3 hng huyt:
1. Ta Cn hng Tn
2. Ta Du hng Mo
3. Ta Khn hng Cn

156. Ngi mt hng: t, Tut Long a bn (hnh 28)

Hnh 28: Tut Long

Gii thch cu 156 (hnh 28)
Nu l Tut long hay c 1 hng huyt:
1. Ta Canh hng t.

T Sch T Vi L S

Trang 62

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

157. Cng theo t hng Long Cn (hnh 29)

Hnh 29: Cn Long

Gii thch cu 157 (hnh 28)
Nu l Cn long hay c mt hng huyt:
1. Ta Tn hng t.

158. Bnh, Tn, inh, Hng, Long ng Hi Long (hnh 30)

Hnh 30
Gii thch cu 158 (hnh 30)
Nu l Hi long hay c 3 hng huyt:
1. Ta Nhm hng Bnh
2. Ta Cn hng Tn
3. Ta Qu hng inh.

T Sch T Vi L S

Trang 63

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
CHNG TH MI
ON KT

159. m long, m hng, thy ng.

160. Dng long, dng hng, thy cung mt b.
161. m dng u ha suy
162. Mi iu nhim nht, trc suy tng
163. Bu ny yu ta ngc vng
164. c th nn trng, nn sang, nn giu.
165. Ly tn, ly knh, lm u
166. o c s cu, ch c t nn.
167. L l: ci hc, eo tin
168. Trc tin hc ly thn tin trn i
169. t l gi c: cha, ti
170. Ma mc n tri, phc thay thng th
171. Ha nh ph qu, phong lu
172. Con con, chu chu, thin thu di truyn
173. n khi vui o thnh hin
174. ng li hc trc, thn tin, chp bn.

CHNG TH MI
ON KT
Tt c cn bn v a l, u hai ch m dng
Chng th nht l M cng c m dng. y l m dng trn o l.
a ra o qun t l o dng (qu Cn trong Kinh dch) tri li vi n l o m
(qu Khn trong kinh dch).
Chng th hai l t long khi t n huyt trng cho ta thy: khi nc m
ca cho long i l dng, ri lc nc ng li, long vo kt huyt l m. Trong K
Mn n Gip c ni: gi chn l gi dng l m, gi l l gi m l ng. Nh vy
m ng cng l trng thi m dng.
Chng th ba ni v 24 long trong c 12 m long v 12 dng long. m
dng y tht l r rt.
Chng th t ni v m dng theo l kh.
Chng th nm ni v m dng theo hnh th t.
Cao l m v thp bng l Dng.
Chng th su ni v Long t ton v long hu ton th long t ton l long i
theo chiu Dng v long hu ton l long i theo chiu m.
Chng th by ni v Thy php c ni v m dng ca ng hnh:
Bnh mc Gip t Gip th: mc dng
t l: m mc, tng
Phng y suy bit: m dng ng hnh.
Chng th tm ni v Thu long l ni v chnh kh ca long. Chnh kh ca
24 long, trong c 12 m long v 12 Dng long.

T Sch T Vi L S

Trang 64

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

Chng th chn ni v hng huyt ca 24 long trong c 12 m hng v

12 dng hng.
Hai cu u ca chng th chn:
126. Li lun long hng cc phng
127. T kh tp bc, m dng cho thun.
Cn gi thm v thi quan php, ni v: long, thy, sa ton m, v long, thy,
sa ton dng, hoc long thy sa ton qu, long thy sa ton tin, n khai trin thm
m dng trn mt trng thi khc.
(Chng ti s trnh by k thi quan php nhng sch v a l xut bn sau).
Chng th mi ni v Kt lun bi Tm long Gia truyn Bo m, th c T
Ao nhc li nhng iu quan h v phn k thut a l m C trnh by chn
chng trn: nhng cn bn v a l v ging nh cc c hc thut ng phng
khc cng ch c hai ch m dng l quan trng.
159. m long, m hng thy ng
160. Dng long, dng hng thy cung mt b
161. m dng u ha suy
162. Mi iu nhim nht, trc suy tng.
Ri C mi gi ghm cm tng ca C v khoa a l vo 12 cu cht t cu
163 n cu 174 nh di y:
163. Bu ny yu ta ngc vng
164. c thi nn trng, nn sang, nn giu.
Khoa a l l c tht, nhng v l quan trng v b him nn c nhiu man th.
Ngay c bn Trung Quc cng t ngi hc c chn truyn. Nu hc c chn
th do chn s truyn th qu bu lm. C T Ao nhn xt nh vy, v chnh C
thc hnh n nhiu nm v thy rt ng. C yu qu khoa a l nh vng nh
ngc. N qu l phi v t c n th c th c t, lm xoay chuyn ngho
thnh giu, hn thnh sang.
Bi l b tr, C T Ao thay tri ban pht lc v a l cho i th c phi chu
phn no km lc v a l, do c khng gip cho mnh c nhng c gip
cho thin h. Nhiu ngi nh C m giu c, sang trng ri. N khng phi l li
n ca ming m l s sch c ghi chp.
165. Ly tn, ly knh lm u
166. o c s cu, ch c t nn.
Khoa a l v kh nn c t ngi hc c chu o. Ta thy nhiu ngi t
m khng pht. V l thy a l gii li rt thn trng, khng my khi b ai cng cho
t ln. Cc thy gii thng ch gip cho nhng ngi qu ngho v hin lnh
nhng t trung bnh cho bt ngho, hoc khng c con cho c cht t con ni di
tng ng, bi hai l:
Th nht l lm mt kiu t quan trng rt l cc nhc ch khng phi d dng
g, d l thy gii.
Th hai l thy a l cng khng c nhiu th gi, g p, tm kim lu cng t
ln cho ngi khng c n, tnh, ngha, ly vi thy hay vi quc gia x hi.
Tuy nhin, nu thy giu lng tin v knh trng thy, th cng c th lm thy
chuyn tm c gng hn cht na kim t cho.
Ly knh ly tn lm u
Mun hc n hay mun t th vn u tin l phi knh trng v tin tng
n.
o c s cu ch c t nn
Cn nhng ngi mun hc a l nu tin n, quyt tm, c sc hc hi, nghin
cu, th lu ngy cng c th t c khoa ny. Nu l ngi c o tm th hay
gp c c duyn d dng cho s thnh t hn.
167. L l ci hc eo tin
T Sch T Vi L S

Trang 65

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung

168. Trc tin hc ly thn tin trn i.

Khoa a l, C T Ao cho l quan trng nn C knh, c tin nh knh, tin mt
o gio. Chng c l c dng c i ngi theo ui n, ri truyn li cho i
sau nhng kinh nghim gin d, chn thc v a l.
Khi th c c khoa ny ri. C thy hon ton sung sng v mn nguyn.
C thy rng d c tu thnh tin (ci hc) hoc c nhiu tin i na (eo tin)
cng khng thch th bng thnh t v khoa a l.
L l ci hc eo tin
V chnh lc ang nghin cu a l, ra ng sng vi thin nhin, con ngi
cng ang l thn tin trn ci i ny ri.
Trc tin hc ly thn tin trn i
169. t l gi c cha ti
170. Ma mc n tri phc thay thng th
Nu nh c khoa a l kim c t pht quan th c tha mng bnh sinh,
cng danh nh bc vn trnh, nh th l lm trn ngha qun thn vi vua (Cha) v
vi Nc:
t l gi c Cha ti
Nhng nu c phc, c t pht ln, lm n Thng th th li c hng
n Vua, lc nc nhiu hn na:
Ma mc n Tri, phc thay Thng th
171. Ha nh ph qu phong lu
172. Con con, chu chu, thin thu, di truyn.
c t ln th c nh, c h u ph qu, phong lu.
Ha nh ph qu, phong lu
V t pht bn th khng nhng mt i pht m nhiu i sau cng c
hng
Con con, chu chu thin thu, di truyn
173. n khi vui o thnh hin
174. ng li hc trc thn tin chp bn.
C T Ao vui cnh a l. C cho a l cng l mt khoa hc ca Thnh hin
li, khoa hc ny c nng ln lm o v n cn nhc phc c ngi ta, n
khuyn khch ngi ta c gng lm trn o ngi v to thm phc c nhiu trin
vng c hng t kt.
n khi vui o thnh hin
C T Ao vui vi a l ca Thnh hin, C sng st vi qun chng cht phc,
lng thin ti thn qu. C yu thin nhin v n l bi cnh cho vic t o Thn
Tin ca C, v trong lc th th c em nhng g c hc c v chn truyn a l,
nhng g c c kinh nghim v a l, c vit li truyn cho hu th, ko mt i ca
bu ca tin nhn.
ng li hc trc, thn tin chp bn

T Sch T Vi L S

Trang 66

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
TRCH MT ON LI NI U CA B SCH
T AO A L TON TH
(Tc T Ao a L tin sinh truyn)
Son gi Cao Trung

L cun sch th ba trong T sch Gia Bo sp xut bn.

Cun a l T Ao a l ton th, nguyn tc l T Ao tin sinh truyn l ton b
a l gia truyn ca dng h T ao. Sau trn 300 nm sao i chp li, hin nay n c
ti su bn trn ton quc.
Nhng v hc a l ai cng mong c sch a l ca C T Ao, nhng nu tm
c bn chnh th l iu i hnh ng. Chng ti nhiu nm su tm ti liu
a l ca c T Ao v c bit y l chnh bn, c gi tr nht trong 6 bn cng
loi, m qu v yu chn th v a l hng m c.
C sch ri lm sao kim c ngi c ch Hn v kin thc a l, dch ra
Hn Vit th sch mi hu dng. Bit th, nn chng ti phi ng gp vi mt s
chn th v mt s cc v gii ch Hn cng ch Nm, lm vic lin tip my nm,
mi dch xong b ny. Th l chng ta c bn dch ng n v khng h phn li
nguyn bn.
Ci kh ca vic dch sch ny, khng nhng l bi khoa a l vit bng c vn
theo li ch tho kh c kh dch, m ni li c phn nm bn cnh phn hn t,
thnh ra vic dch kh, li kh hn na.
- Th ri, vic dch ny, nu khng c s tch cc tham gia ca ngi nghin
cu a l th kt qu trn phng din k thut a l, cng li l vn cn phi xt
li.
- Sau na, phng php vit sch ca ngi xa, t c trnh by bng cch
chia thnh tng phn, tng tit mc, c nh s r rng phn minh, nn d l c sch
dch ng ri, cng vn cn vn kh khn cho ngi kho cu. Cn tra cu li
nguyn bn nhng im nghi ng kh hiu.
- gip ch cho qu v kho cu quyn a l ny, chng ti khng nhng phi
c gng kim cho k c chnh bn, phi thn trng dch, xong ri li cn li phi
lm cng vic phn bn dch v nguyn bn ra lm nhiu phn, mi phn u c
nhiu tit, mi tit c nhiu mc. Tt c cc tit mc u phi trnh by ring bit, v
nh s phn minh, qu v xem bn dch c ch no nghi ng, s d i chiu,
xc nh li cu vn, cho ng vi tinh thn v hng ch thc ca n. Ngoi ra,
tip theo chng ti cn vit thm phn hng dn ca tng chng, tit qu v
phn no cng vic tm kim, suy lun trong khi nghin cu n.
CAO TRUNG

T Sch T Vi L S

Trang 67

TuViLySo

D m T Ao

Cao Trung
T AO A L TON TH

Chng 1
Chng 2
Chng 3
Chng 4
Chng 5
Chng 6
Chng 7
Chng 8
Chng 9
Chng 10
Chng 11
Chng 12
Chng 13
Chng 14
Chng 15

: PHN KIM HUYT PHP

: A O DIN CA CA C T AO
: A L GIA TRUYN B TH I TON
: PHNG V QU TIN LUN
: NHT K SN THY HP CT PHP
: TNG LUN I A CP CH HNH TH CCH
: V S PHP
: T LONG TN LONG
: A L TR SON PH
: CAN TRNG SINH TH THC
: TM LONG GIA TRUYN BO M
: LONG PHP TM KINH
: B Y NHT QUN LUN
: CHNH NG HNH CU LONG NHP HUYT
: NG HNH PHT DNG

T Sch T Vi L S

Trang 68

TuViLySo