Hnh hc 9

CHNG III
GC VI NG TRN
I. GC TM. S O CU`NG
1. Gc tm
Gc c nh trng vi tm ng trn gl gc tm.
Nu 00 a 1800 th cung nm bn trong gc gl cung nh, cung nm bn ngoi gc gl
cung ln.
Nu a 1800 th mi cung l mt na ng trn.
Cung nm bn trong gc gl cung b chn. Gc bt chn na ng trn.
Ki hiu cung AB l AB .
2. S o cung
S o ca cung AB c k hiu l s AB .
S o ca cung nh bng s o ca gc tm chn cung .
S o ca cung ln bng hiu gia 3600 v s o ca cung nh (c chung 2 mt vi cung
ln).
S o ca na ng trn bng 1800 . Cung c ng trn c s o 3600 .
Cung khng c s o 00 (cung c 2 mt trng nhau).
3. So snh hai cung
Trong mt ng trn hay hai ng trn bng nhau:
Hai cung gl bng nhau nu chng c s o bng nhau.
Trong hai cung, cung no c s o ln hn gl cung ln hn.
4. nh l
Nu C l mt im nm trn cung AB th s AB = sAC + s CB .

Bi 1. Cho ng trn (O; R). V dy AB R 2 . Tnh s o ca hai cung AB.

S: 900;2700 .
Bi 2. Cho ng trn (O; R). V dy AB sao cho s o ca cung nh AB bng

1
s o ca cung
2

ln AB. Tnh din tch ca tam gic AOB.

S: S

R2 3
.
4

R 3
Bi 3. Cho hai ng trn ng tm (O; R) v O;
. Trn ng trn nh ly mt im M.

2
Tip tuyn ti M ca ng trn nh ct ng trn ln ti A v B. Tia OM ct ng trn
ln ti C.
a) Chng minh rng CA CB .
b) Tnh s o ca hai cung AB.
HD: b) 600;3000 .
Bi 4. Cho (O; 5cm) v im M sao cho OM = 10cm. V hai tip tuyn MA v MB. Tnh gc
tm do hai tia OA v OB to ra.
HD: 1200 .
Bi 5. Cho tam gic u ABC, v na ng trn ng knh BC ct AB ti D v AC ti E. So
snh cc cung BD, DE v EC.
Trang 1

Hnh hc 9
HD: BD DE EC .
Bi 6. Cho hai ng trn ng tm (O; R) v (O; R) vi R > R. Qua im M ngoi (O; R), v
hai tip tuyn vi (O; R). Mt tip tuyn ct (O; R) ti A v B (A nm gia M v B); mt
tip tuyn ct (O; R) ti C v D (C nm gia D v M). Chng minh hai cung AB v CD bng
nhau.
HD:
Bi 7.
a)
HD:

II. LIN H GIA CUNG V DY

1. nh l 1
Vi hai cung nh trong mt ng trn hay trong hai ng trn bng nhau:
a) Hai cung bng nhau cng hai dy bng nhau.
b) Hai dy bng nhau cng hai cung bng nhau.
2. nh l 2
Vi hai cung nh trong mt ng trn hay trong hai ng trn bng nhau:
a) Cung ln hn cng dy ln hn.
b) Dy ln hn cng cung ln hn.
3. B sung
a) Trong mt ng trn, hai cung b chn gia hai dy song song th bng nhau.
b) Trong mt ng trn, ng knh i qua im chnh gia ca mt cung th i qua trung
im ca dy cng cung y.
Trong mt ng trn, ng knh i qua trung im ca mt dy (khng i qua tm) th i
qua im chnh gia ca cung b cng bi dy y.
c) Trong mt ng trn, ng knh i qua im chnh gia ca mt cung th vung gc vi
dy cng cung y v ngc li.
Bi 1. Cho tam gic ABC cn ti A ni tip trong ng trn (O). Bit A 500 , hy so snh cc
cung nh AB, AC v BC.
HD: B C A AC AB BC .
Bi 2. Cho hai ng trn bng nhau (O) v (O) ct nhau ti hai im A, B. V cc ng knh
AOE, AOF v BOC. ng thng AF ct ng trn (O) ti mt im th hai l D. Chng
minh rng cc cung nh AB, CD, CE bng nhau.
HD: Chng minh E, B, F thng hng; BC // AD.
Bi 3. Cho ng trn tm O ng knh AB. V hai dy AM v BN song song vi nhau sao cho
s BM 900 . V dy MD song song vi AB. Dy DN ct AB ti E. T E v mt ng
thng song song vi AM ct ng thng DM ti C. Chng minh rng:
a) AB DN
b) BC l tip tuyn ca ng trn (O).
HD:
Bi 4. Cho ng trn tm O ng knh AB. T A v B v hai dy cung AC v BD song song vi
nhau. Qua O v ng thng vung gc AC ti M v BD ti N. So snh hai cung AC v BD.
HD:
B 1 AnB
.
Bi 5. Cho ng trn (O) v dy AB chia ng trn thnh hai cung tha: Am
3
Trang 2

Hnh hc 9
.
a) Tnh s o ca hai cung
AmB, AnB
b) Chng minh khong cch t tm O n dy AB l

AB
.
2

HD:
2CD
. Chng minh: AB < 2.CD.
Bi 6. Trn ng trn (O) v hai cung AB v CD tha: AB
HD:
Bi 7.
HD:

III. GC NI TIP
1. nh ngha
Gc ni tip l gc c nh nm trn ng trn v hai cnh cha hai dy cung ca ng
trn .
Cung nm bn trong gc gl cung b chn.
2. nh l
Trong mt ng trn, s o ca gc ni tip bng na s o ca cung b chn.
3. H qu
Trong mt ng trn:
a) Cc gc ni tip bng nhau chn cc cung bng nhau.
b) Cc gc ni tip cng chn mt cung hoc chn cc cung bng nhau th bng nhau.
c) Gc ni tip (nh hn hoc bng 900 ) c s o bng na s o ca gc tm cng chn
mt cung.
d) Gc ni tip chn na ng trn l gc vung.

Bi 1. Cho na ng trn (O) ng knh AB v dy AC cng cung AC c s o bng 600 .

a) So snh cc gc ca tam gic ABC.
b) Gi M, N ln lt l im chnh gia ca cc cung AC v BC. Hai dy AN v BM ct nhau
ti I. Chng minh rng tia CI l tia phn gic ca gc ACB.
HD: a) B 300 A 600 C 900
b) Chng minh cc tia AN, BM l cc tia phn gic ca cc gc A v B.
Bi 2. Cho tam gic ABC cn ti A ( A 900 ). V ng trn ng knh AB ct BC ti D, ct AC
ti E. Chng minh rng:
1
a) Tam gic DBE cn.
b) CBE BAC .
2

HD: a) DB DE DB DE b) CBE DAE .

Bi 3. Cho tam gic ABC (AB < AC) ni tip trong ng trn (O). V ng knh MN BC
(im M thuc cung BC khng cha A). Chng minh rng cc tia AM, AN ln lt l cc tia
phn gic trong v ngoi ti nh A ca tam gic ABC.
HD: MN BC MB MC .
Bi 4. Cho ng trn (O) v hai dy MA, MB vung gc vi nhau. Gi I, K ln lt l im
chnh gia ca cc cung nh MA v MB. Gi P l giao im ca AK v BI.
a) Chng minh rng ba im A, O, B thng hng.
b) Chng minh rng P l tm ng trn ni tip tam gic MAB.
c*) Gi s MA = 12 cm, MB = 16 cm, tnh bn knh ca ng trn ni tip tam gic MAB.
Trang 3

Hnh hc 9
HD: a) AOB 1800
b) AK, BI l cc ng phn gic ca MAB
c) AB = 20 cm. Chng minh r p a r 4cm.
Bi 5. Cho ng trn (O) ng knh AB v mt im C di ng trn mt na ng trn . V
ng trn tm I tip xc vi ng trn (O) ti C v tip xc vi ng knh AB ti D,
ng trn ny ct CA v CB ln lt ti cc im th hai l M v N. Chng minh rng:
a) Ba im M, I, N thng hng.
b) ID MN.
c) ng thng CD i qua mt im c nh, t suy ra cch dng ng trn (I) ni trn.
HD: a) MCN 900 MN l ng knh.
b) Chng minh O, I, C thng hng; INC OBC MN // AB; ID AB.

c) Gi E l giao im ca ng thng CD vi (O) EA EB E c nh.

Bi 6. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O), hai ng cao BD v CE ct nhau ti H. V
ng knh AF.
a) T gic BFCH l hnh g?
b) Gi M l trung im ca BC. Chng minh rng ba im H, M, F thng hng.
1
c) Chng minh rng OM AH .
2

HD: a) Chng minh ABF ACF 900 CE // BF, BD // CF BFCH l hnh bnh hnh.
b) Dng tnh cht hai ng cho ca hnh bnh hnh.
c) Dng tnh cht ng trung bnh ca tam gic AHF.
Bi 7. Cho ng trn (O) ng knh AB, M l im chnh gia ca mt na ng trn, C l
im bt k trn na ng trn kia, CM ct AB ti D. V dy AE vung gc vi CM ti F.
a) Chng minh rng t gic ACEM l hnh thang cn.
b) V CH AB. Chng minh rng tia CM l tia phn gic ca gc HCO .
1
c) Chng minh rng CD AE .
2
HD: a) Chng minh FAC v FEM vung cn ti F AE = CM;
CAE AEM 450 AC // ME ACEM l hnh thang cn.
b) HCM OMC OCM
CD CH DH
1
1

1 CD MD CD CM AE .
MD MO DO
2
2

0
Bi 8. Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O; R). Bit A a 90 . Tnh di BC.
HD: V ng knh BD. BDC BAC a . BC BD.sin D 2R sina .
c) HDC ODM

Bi 9. Cho ng trn (O) c hai bn knh OA v OB vung gc. Ly im C trn ng trn (O)

sdAC
4
sao cho
. Tnh cc gc ca tam gic ABC.

5
sdBC
HD:
Bi 10. Cho tam gic ABC cn ti A v c gc A bng 500 . Na ng trn ng knh AC ct AB
ti D v BC ti H. Tnh s o cc cung AD, DH v HC.
HD:
Bi 11. Cho ng trn (O) c ng knh AB vung gc dy cung CD ti E. Chng minh rng:
CD2 4AE.BE .
HD:

Trang 4