Professional Documents
Culture Documents
Vn vit v c tn ring ting dn tc trong ting Vit lin quan trc tip n cc qui tc ng m cng nh cc
qui tc chnh t ca ch quc ng. Trong bi vit ny, chng ti s dng khi nim phin chuyn a danh dn tc
sanng ting Vit vi ngha: kt hp phin m (transcription) ln chuyn t (transliteration). Khi nim chuyn t c
chng ti s dng cho cc loi ch vit cng h La-tinh v khc h La-tinh.
Atng
mt loi ma ngon ngt A Tng- A Tng- A Tng
Nh vy, vic phin m a danh t ting Pc, To sang ting Vit hin nay cn
nhiu kiu dng khc nhau. S thiu nht qun ny c th gii thch c t cch
thm m a danh ting dn tc ghi bng ch quc ng thiu chun xc, do kin
thc ngn ng dn tc ca nhng ngi to lp vn bn ting Vit khc nhau.
2.2. Chuyn t khng thng nht
C ch vit Pc - To ln ch quc ng u thuc h ch La-tinh. Song c s
khc nhau v c im ng m ca hai ngn ng nn gi tr ca cc con ch cng
khc nhau. Trong qu trnh Vit ho (quc ng ho) cc a danh ting Pc - To xy
ra tnh trng chuyn t khng thng nht. C th qui v hai dng chnh:
2.2.1. Chuyn t nguyn ng
Ch vit La-tinh ca a danh ting Pc - To nh th no th c vit nh vy
trong ting Vit. y l trng hp chuyn hon ton ch dn tc sang ting Vit.
Chng hn:
- sui Ta-i
ni Mpao
- khe Prok
- m Aroi
- sng Alim
sng Al
o Anm
thn Atia
- Thc Anr
o Ako
- sui Achia
thn Pa-e ...
R rng, vi cch ghi nguyn dng ny s to nn nhng con ch xa l v tri
vi quy tc chnh t ch quc ng, thm ch cn gy kh khn cho vic pht m ng
cc a danh dn tc trn cc phng tin thng tin i chng.
2.2.2. Chuyn mt phn ch vit Pc - To sang ch quc ng c bt i nhng
du ph vn c trong ch vit dn tc. V d:
- i Prok
chuyn thnh
P Rok
- khe Tu Parleech
chuyn thnh
Tu Ba Lch
- cu Kruih
chuyn thnh
Crui
- thn Apq
chuyn thnh
A Pi
- thn Arh
chuyn thnh
A Roh
Cch chuyn t trn c u im l gi c gn ng ng m ting dn tc,
nhng li khng ng chnh t ch quc ng v c qu nhiu con ch cha nhp
h, c bit l cc con ch ghi t hp ph m l - mt thi quen pht m khng c
i vi ngi Vit.
2.3. Phin m kt hp vi s chuyn dch trng lp v ngha i vi cc
yu t to a danh
Vn dch tha kt hp vi phin m cc a danh dn tc thiu s sang ting Vit l hin tng ph bin, c th
gp nhiu vng a danh ting dn tc khc nhau. Chng hn, cc a danh sng Krng Kn, sng Krng Ana, sng
Krng Pk, sng Krng Hnang, ..(Krng=sng) Ty Nguyn; sui Nm Ban, ni Phu Nm Cu, ..(nm=sui,
phu=ni ) vng Ty Bc. K c a danh ting Vit: sng Hng Giang, sng Cu Long Giang, sng Ng H, sng
Trng Giang, sng Hng H, ni Honh Sn, ni Trng Sn, Xem thm: Hong Th Chu(2001), Tin ti chun
ho cch vit tn ring ting dn tc thiu s trong vn bn ting Vit( ti ca Hi Ngn ng hc Vit Nam thuc
Lin hip cc hi Khoa hc v K thut Vit Nam).
i,, u /, trung bnh / e, o /, hi thp / , , / v thp / a /. Ngoi ra, trong ting Vit
cn c 3 nguyn m i: / ie,, uo /. ????
6
Khi s dng n 3 con ch k, q, c ghi mt m v / k / dng trong phin chuyn cc a danh Pa-c T-i sang
ting Vit lp li y nguyn nhng hn ch ca ch quc ng hin hnh. Tuy vy, vi phng chm Vit ho trit
cc yu t ngoi li, cch lm ny li m bo ng chnh t ch quc ng.
ngoi lai trong ting Vit. Do vy, chng ti ngh cch phin chuyn cc t hp
ph m t a danh Pc - To sang ting Vit nh sau:
C cc t hp ph m cht c thnh phn n nh (yu t th nht thng l
nhng m tc, yu t th hai l cc m lng, nc /-l, -r/ nh: pl, pr, bl, pr, kl, kr
ln cc t hp ph m khng n nh (cc t hp ph m lng, do qu trnh n tit
ho m thnh, ngha l do mt nguyn m ca m tit ph m xut hin s lin kt
ca hai ph m, kiu nh: rl, rk, lt, ) u phi c m tit ho bng cch vit ri
cc m tit, vit hoa ch ci u t v thm gia t hp hai ph m. V d:
- sng Pling
phin chuyn thnh
sng B-ling
- i Krul
phin chuyn thnh
i C-run
- thn Pring
phin chuyn thnh
thn B-ring
- thn Rlok
phin chuyn thnh
thn R- lc
c bit, i vi t hp ph m tr nhiu bn vn nguyn nn d nhm
ln vi m //- tr trong ch quc ng. Chng ti ngh nn phin chuyn theo
cch m tit ho ng lot nh cc t hp ph m ni trn. Chng hn, thn Tru phi
c phin chuyn thnh thn T-ru, ch khng phi thn Tru c ging m / /- tr
trong ch quc ng.
2.2. V cch phin chuyn cc m chnh (nguyn m)
a) i vi cc nguyn m trong ting Pc - To tng ng vi cc nguyn m
trong ting Vit, cch phin chuyn l gi nguyn cch vit cc a danh. Cn i vi
cc nguyn m v k hiu nguyn m ting Pc - To khng c v/hoc khng tng
ng trong ting Vit, phin chuyn cc a danh cha chng, chng ti ngh nn
a v cc nguyn m c sn trong ting Vit c s gn gi v cu m- m v hc vi
nguyn ng. C th:
+ B du sc biu th c im nguyn m ngn trong ting Pc - To khi phin
chuyn cc a danh sang ting Vit. Chng hn:
- ni Atng
phin chuyn thnh
ni A Tung
- khe Avr
phin chuyn thnh
khe A Ve
- ni Atk
phin chuyn thnh
ni A Tc
+ Cc nguyn m nhn i biu th tnh cht cng trong ting Pc - To (ee, oo,
) phin chuyn sang ch quc ng thnh cc nguyn m c trong ch vit quc
ng (, , ). Chng hn:
- ng Tambi
phin chuyn thnh
ng Tam-bi
- sng Tarreenh
phin chuyn thnh
sng T-rnh
10
11
12
13
14
36.T vn Thng (2001), Cch vit tn cc dn tc Vit Nam, Ngn ng, s 10,
tr. 26-32.
37.on Thin Thut (1999), Ng m ting Vit, Nxb i hc Quc gia H Ni.
38.Vn phng Chnh ph, Quyt nh s 009/1998/Q-VPCP ngy 22/11/1998
Quy nh tm thi v vit hoa trong vn bn ca Chnh ph v Vn phng
Chnh ph.
39.V Xun Qu (1998), V tn ring trong cc ngn ng dn tc thiu s trn
sch bo ting Vit, trong Ting Vit trn cc phng tin thng tin i
chng, H Ni.
40.Vin Ngn ng hc (1988), Ngn ng cc dn tc thiu s Vit Nam v khu
vc ng Nam , KHXH, H Ni.
41.Vin Ngn ng hc(1994), Ngn ng cc dn tc thiu s Vit Nam v chnh
sch ngn ng, Nxb KHXH, H Ni.
42.Vin Ngn ng hc (1994), Nghin cu ngn ng cc dn tc Vit Nam, Nxb
KHXH, H Ni.
43. Vin Ngn ng hc (2002), Cnh hung v chnh sch ngn ng Vit Nam,
Nxb KHXH, H Ni.
44.Nguyn Nh ,(1995), T in chnh t tn ngi nc ngoi, Nxb Khoa
hc x hi, H Ni.
15
B. Ting Anh:
1. Asher R. E Editor-in-Chief, 1994, The Encyclopedia of language and
Linguistics, Pergamon Press.
2. Alan Cruse.D. (2000), Meaning in language: An Introduction to Semantics
and Pragmtics, Oxford University Press.
3. Bright W. Editor-in Chief (1992), International Encyclopedia of Linguistics,
Oxford University Press.
4. Trask.R.L, (1999), Key concepts in language and linguistics, Routledge,
London and New York.
5. Mark J. Alves (2006), A grammar of Pacoh:a Mon-Khmer language of the
central highlands of Vietnam, Pacific Linguistics, Research School of
Pacific and Asian Studies, The Australian National University.
6. Paul Sidwell (2006), A Mon - Khmer comparative dictionary, Pacific
Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian
National University.
7. Richart L. Watson(1969), pacoh names, Mon-Khmer Studies III, The
Linguistic Circle of Saigon & The Summer Institute of Linguistic, 77-88.
8. Watson K. (1964), pacoh phonemics, Mon-Khmer Studies I, The Linguistic
Circle of Saigon & The Summer Institute of Linguistic, 135-148.
16