Professional Documents
Culture Documents
Hin Trng
Trng i hc nhng ngi yu Ton nhng kh nng c hn
Tm tt ni dung
Mt trong nhng bi ton ng dng quan trng l tm mt a
thc xp x hm cho khi bit gi tr ca hm ti mt s mc.
Kt qu ca bi ton dn ti s ra i ca a thc ni suy dng
Lagrange v Newton. By gi ta m rng vn nh sau: Nu ta
bit c gi tr ca hm v gi tr o hm ca hm (cp ty )
ti mt s mc th lm th no ta c th xc nh mt a thc xp
x hm cho. Bi vit hm nay ta s gii quyt vn ny.
(1)
Gii. Ta xt cc a thc
(x x0 ) . . . (x xi1 ) (x xi+1 ) . . . (x xn )
i (x) =
, i = 0, n.
(xi x0 ) . . . (xi xi1 ) (xi xi+1 ) . . . (xi xn )
{
0 khi i = j
Ta thy deg i (x) = n v i (xj ) = ij =
.
1 khi i = j
Vi i = 0, n, ta t
Ai (x) = i2 (x) [1 2i (xi ) (x xi )] ,
Bi (x) = i2 (x) (x xi ) .
R rng cc a thc Ai (x), Bi (x) u c bc 2n + 1 v
{
1, k = i,
Ai (xk ) =
A (x ) = 0; i, k = 0, n,
0, k = i, { i k
1, k = i,
; i, k = 0, n.
Bi (xk ) = 0, Bi (xk ) =
0, k = i,
1
(2)
i=0
0
1
4
1
6
9
2
41
84
(x x1 ) (x x2 )
1
= (x 1) (x 2) ,
(x0 x1 ) (x0 x2 )
2
1 (x) =
(x x0 ) (x x2 )
= x (x 2) ,
(x1 x0 ) (x1 x2 )
2 (x) =
(x x0 ) (x x1 )
1
= x (x 1) .
(x2 x0 ) (x2 x1 )
2
T y ta suy ra c
1
A0 (x) = 02 (x) [1 20 (x0 ) (x x0 )] = (x 1)2 (x 2)2 (3x + 1) ,
4
A1 (x) = 12 (x) [1 21 (x1 ) (x x1 )] = x2 (x 2)2 ,
1
A2 (x) = 22 (x) [1 22 (x2 ) (x x2 )] = x2 (x 1)2 (7 3x) ,
4
2
1
B0 (x) = 02 (x) (x x0 ) = (x 1)2 (x 2)2 x,
4
B1 (x) = 12 (x) (x x1 ) = x2 (x 2)2 (x 1) ,
1
B2 (x) = 22 (x) (x x2 ) = x2 (x 1)2 (x 2) .
4
a thc ni suy Hermite dng Lagrange ca hm s f (x) c dng
H5 (x) = A0 (x) y0 + A1 (x) y1 + A2 (x) y2
+B0 (x) z0 + B1 (x) z1 + B2 (x) z2
= x5 + 4x + 1.
T y ta tnh c f (1.5) = 14.5938 v f (1.5) = 29.3125.
(2n+2)
th vi mi x [a; b],
f (2n+2) (x )
f (x) H2n+1 (x) =
(x xi )2 .
(2n + 2)! i=0
n
(3)
(y) =
(x xi )2 ,
i=0
(y) (y) nn cc gi tr xi , i = 0, n
Mt khc (y) = f (y) H2n+1
cng l nghim ca (y). Vy (y) c t nht 2n + 2 nghim phn bit.
Tip tc p dng nh l Roll, hm (y) c t nht 2n + 1 nghim phn
bit thuc (a; b). Bng qui np, ta chng t c hm (2n+2) (y) c t
nht mt nghim thuc (a; b), gi s nghim l x . Khi ,
(2n+2)
f (2n+2) (x )
f (x) H2n+1 (x) =
(x xi )2 .
(2n + 2)! i=0
n
H qu 1. Vi mi x [a; b] ta c nh gi
M2n+2
(x xi )2 ,
(2n + 2)! i=0
n
Vi i = 0, m, ta t
p1
(k)
Lij (x) = ij (x)
ij (xi )Lik (x) ,
k=j+1
j = p 2, p 3, . . . , 1, 0.
0
1
1
0
1
3
6
20
2
35
81
160
(x x1 )3 (x x2 )3
1
3
3
3
3 = x(x 1) (x 2) ,
8
(x0 x1 ) (x0 x2 )
(x x0 )2 (x x1 )3 (x x2 )3
1 2
x (x 1)3 (x 2)3 ,
02 (x) =
3
3 =
2
16
(x0 x1 ) (x0 x2 )
10 (x) =
(x x0 )3 (x x2 )3
= x3 (x 2)3 ,
(x1 x0 )3 (x1 x2 )3
5
11 (x) = (x x1 )
12 (x) =
(x x0 )3 (x x2 )3
3
3
3
3 = x (x 1) (x 2) ,
(x1 x0 ) (x1 x2 )
(x x1 )2 (x x0 )3 (x x2 )3
1 3
2
3
3
3 = x (x 1) (x 2) ,
2
2
(x1 x0 ) (x1 x2 )
(x x0 )3 (x x1 )3
1 3
3
20 (x) =
3
3 = x (x 1) ,
8
(x2 x0 ) (x2 x1 )
21 (x) = (x x2 )
(x x0 )3 (x x1 )3
1 3
3
3
3 = x (x 1) (x 2) ,
8
(x2 x0 ) (x2 x1 )
(x x2 )2 (x x0 )3 (x x1 )3
1 3
22 (x) =
x (x 1)3 (x 2)2 .
3
3 =
2
16
(x2 x0 ) (x2 x1 )
T y ta suy ra c
1 2
x (x 1)3 (x 2)3 ,
16
(
)
1
9 2
3
3
L01 (x) = (x 1) (x 2)
x+ x ,
8
16
(
)
1
9
3 2
3
3
L00 (x) = (x 1) (x 2)
+ x+ x ,
8 16
2
L02 (x) =
1
L12 (x) = (x 1)2 x3 (x 2)3 ,
2
L11 (x) = (1 x) x3 (x 2)3 ,
L10 (x) = x3 (x 2)3 (3x2 6x + 4) ,
1
(x 2)2 x3 (x 1)3 ,
16
)
(
5
9
3
3
L21 (x) = (x 2) x (x 1) x +
,
16
4
)
(
29
3 2 105
3
3
x
x+
L20 (x) = x (x 1)
.
2
16
4
L22 (x) =
2
2
i=0 j=0
[(m+1)p]
th vi x [a; b],
f [(m+1)p] (x )
(x xi )p .
f (x) H (x) =
[(m + 1) p]! i=0
m
(5)
(x xi )p ,
i=0
f (x) H (x)
.
(x)
[(m+1)p]
v c t nht m + 2
Chng minh. Trc ht, ta chng minh s duy nht ca a thc H(x).
Gi s tn ti thm mt a thc Q(x) tha yu cu bi, ta xt a thc
R(x) = H(x) Q(x). T gi thit ta suy ra
R(j) (xi ) = 0, j = 0, ni 1, i = 1, m.
Do , a thc R(x) c t nht n1 + n2 + + nm nghim (k c bi).
V R(x) c bc khng qu n0 + n1 + + nm 1 nn ta suy ra R(x) 0,
hay H(x) Q(x).
S tn ti ca a thc H(x) l mt h qu ca tnh duy nht. Gi s
H(x) = a0 + a1 x + + an xn vi n = n1 + n2 + + nm 1. T gi thit
H (j) (xi ) = f (j) (xi ) ; i = 0, m, j = 0, ni 1, ta c h phng trnh tuyn
tnh (vi cc n l a0 , a1 , . . . , an ).
V00
f (0) (x0 )
a0
..
..
..
.
.
.
n0 1
V0
an0 1 f (n0 1) (x0 )
. =
(6)
..
..
..
.
.
a f (j) (x )
j
Vi
k
i
.
.
.
.
.
..
.
.
(n
1)
nm 1
m
an
f
(xm )
Vm
)
(
(j)
n (j)
2 (j)
vi Vij = [1](j)
,
.
.
.
,
[x
]
,
[x]
,
[x
]
x=xi
x=xi ; i = 0, m, j = 0, ni 1.
x=xi
x=xi
Theo chng minh phn trn, nu h (6) c nghim th nghim
l duy nht nn ma trn h s ca h l khng suy bin. Do , ta suy
ra h (6) c nghim hay s tn ti ca H(x) c khng nh.
(n+1)
th vi mi x [a; b],
f (n+1) (x )
f (x) H (x) =
(x xi )ni
(n + 1)! i=0
m
trong n =
ni 1.
i=0
1
nu x = 0
2
(n)
(7)
= lim
xx0
xx0
f (x)
(x x0 )n
f (n) (x0 )
f (n) (x)
f (x)
=
.
=
.
.
.
=
lim
xx0
n!
n!
n(x x0 )n1
9
Vy hm s g(x) xc nh nh sau:
f (x)
nu x = x0 ,
(x x0 )n
g (x) =
(n)
f (x0 ) nu x = x .
0
n!
V g(x0 ) = 0 nn f (n) (x0 ) = 0. Gi k l s nguyn dng b nht sao
cho f (k) (x0 ) = 0, ta cn chng t k = n. Khai trin Taylor hm s f (x)
ti x0 ta c
n f (i) (x )
0
(x x0 )i + o [(x x0 )n ]
i!
i=0
n f (i) (x )
0
=
(x x0 )i + o [(x x0 )n ] .
i!
i=k
f (x) =
f (k) (x0 )
(x x0 )k khi x x0 . Hn
k!
f (n) (x0 )
(x x0 )n khi x x0 .
na, do f (x) = (x x0 )n g(x) nn f (x)
n!
T y ta suy ra k = n hay iu kin (7) c tha.
Ngc li, gi s iu kin (7) c tha mn. Khai trin Taylor
hm s f (x) ti x0 ta c
T ng thc trn ta c f (x)
n f (i) (x )
0
(x x0 )i + o [(x x0 )n ]
i!
i=k
f (n) (x0 )
=
(x x0 )n + o [(x x0 )n ] = (x x0 )n g (x)
n!
[ (n)
]
f (x0 )
vi g (x) =
+ o (x x0 ) . Hin nhin g(x) lin tc trn [a; b]
n!
nn ta suy ra x0 l nghim c bi n ca hm f (x).
f (x) =
(n)
10
(x xi )ni ,
i=0
f (x) H (x)
.
(x)
11