CCH KH TRNG THNG DNG

TRONG DY THC HNH SINH HC TRNG THPT

PGS.TS Bin Vn Minh
Trng HSP - i hc Hu

Trong dy hc thc hnh sinh hc trng THPT cc dng c th nghim, mi trng, mu

vt d c bo qun trong cc iu kin v sinh nghim ngt vn b nhim cc vi sinh vt
(VSV), tuy vi mt s lng ban u rt t. Cc vt phm ny c coi l cha v trng v mc
ch ca kh trng l loi b hoc lm bt hot cc VSV, lm cho chng cha v trng tr thnh
v trng, m bo an ton cho ngi s dng cng nh nghin cu.
Hin nay c nhiu phng php kh trng. Trong bi vit ny chng ti mun gii thiu mt
s cch kh trng thng dng trong dy thc hnh sinh hc trng THPT.
1. Nguyn tc kh trng
Dit trng hay kh trng l phng php s dng cc tc nhn l ha nhm c ch hay
git cht, cui cng l loi b cc VSV khng mong mun.
2. Mt s dng c, thit b kh trng (hnh c tnh cht minh ha)

T sy

Ni hp p lc hi nc

Kh trng bng chiu tia t ngoi

3. Mt s cch kh trng thng dng

a. Kh trng bng t sy
Thng dng kh trng cc dng c th nghim lm bng thy tinh hay kim loi nh bnh
nn, ng nghim, a petri, que cy, pipete..
Cch tin hnh:
- Cc dng c cn c bao gi cn thn bng giy chu nhit ri xp vo t sy.
- Xoay cc nm iu chnh kim ch trn ng h nhit v kim ng h ch thi gian
(1600C trong 2 gi hay 1800C trong 30 pht).
- Tt t sy, ngui ti 800C mi m t ly dng c, hoc trc khi s dng mi c m
ra.
b. Kh trng bng cch t trn ngn la
Cch ny thng dng kh trng que cy, cc dng c bng st (km, kp, gp, dao,
ko...), mt s dng c thy tinh (a thy tinh, que gt...). Mun kh trng ta a i a li vi

ln dng c trn ngn la n cn. Bng cch ny mi VSV bm trn b mt dng c u b tiu
dit.
c. Kh trng theo phng php Pasteur
Nm 1860 Louis Pasteur xut phng php kh trng m ngy nay c gi l cch kh
trng Pasteur (pasteurization). un nng mi trng ln 63C (145F) trong 30 pht hoc 730C
(163F) trong 15 giy trong iu kin khng c khng kh. Nh phng php ny, cc thc phm
c th lu tr c lu hn m khng b h thi.
Cch kh trng:
Vn dng vo thc hnh, ta c th un nng mi trng ln 60-750C trong 15-30 pht hoc
800C trong 10-15 pht. Cch ny c tc dng kh trng cc vi sinh vt khng c bo t v ch p
dng cho cc nguyn liu d bin tnh nhit cao nh sa, bia, ru, nc tri cy...
d. Kh trng theo phng php Tuyndall
Cc mi trng dinh dng, nc, cc ng bng cao su v mt s dng c... d b hng khi
kh trng bng sc nng kh nhit cao. V vy cn phi kh trng bng cch un cch thy
nhit 70-800C mi ln 30 - 60 pht lp li 3 ln trong 3 ngy k tip nhau. Ln un th nht
trong 30 - 60 pht, lm cht cc t bo sinh dng, nhng bo t cn sng. Sau mi trng
kh trng vo t m 28-300C, iu kin ny li c mi trng tt, cc bo t s ny mm.
Trong ln kh trng th hai ny cc t bo ny mm li b tiu dit. m bo hon ton v
trng ta tip tc kh trng ln th ba trong ngy th ba k tip.
e. Kh trng bng ni hp p lc (autoklave)
Phng php ny da trn nguyn tc lm nng mi trng bng hi nc bo ha p sut
cao hn 1 atm. Qu trnh hp kh trng c ci t t ng vi ng h p sut, thi gian, nhit
, h thng van x p sut, nc... m bo dng c c kh trng tt nht.
Cch s dng:
- Chun b mi trng, dng c cn kh trng, bao gi ng quy cch
- Cho nc vo ni hp ri kim tra v iu chnh mc nc cho ph hp
- Xp cc dng c vo gi Inox v a vo ni hp
- Ci t nhit , p sut cn hp (xem bng 1) v thng xuyn theo di trong qu trnh hp
-Khi kh trng xong phi i cho kim ng h ch p sut ch v s khng, nhit trong ni
gim di 800C mi c m np ni ly dng c ra. Nu h p sut t ngt, mi trng s
li si ln mnh v tro ln nt bng. Mi trng sau khi kh trng c gi trong t m 300C
trong 2-3 ngy kim tra v trng.
Khi kh trng cn lu cc cht khng bn vi nhit th ch kh trng 0,5 atm trong 15 pht.
Khi chn ch kh trng phi ch pH ca mi trng phi trung tnh. pH di 5,5 thch
(agar) b thy phn. Nu mi trng kim khi kh trng s lm kt ta st caramen ha ng.
Bng 1: Quan h gia p sut ghi trn p k vi nhit trong ni hp
p sut (atm)

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

1,5

2,0

Nhit (00C)

100

112

114

116

117

119

121

127

134

g. Kh trng bng ha cht

Mt s ha cht nng thch hp khng c hi i vi con ngi c s dng kh
trng bo qun nguyn liu v lm sch phng th nghim, chng hn bo qun ht ging bng

cch tm cc dung dch brom 1% trong khong 5-10 pht vo ht ging, sau ra sch bng
nc v trng, sy kh.
Sn nh, bn gh trong phng th nghim c lau bng cc dng dch st trng nh
chloramine 0,5-3%, hoc nc phenol 3-5%, dng cn 75% st trng cc dng c thy tinh
nh que gt, phin knh, lamen, a thy tinh
Cu hi:
1. Mc ch v ngha thc tin ca vic kh trng mi trng v dng c th nghim ?
2. Phn tch c s khoa hc ca vic kh trng theo phng php Pasteur, phng php
Tuyndall v kh trng bng t sy.
4. Nhng im cn ch
Kh trng l yu cu bt buc trong cng tc thc hnh, th nghim nghin cu, nht l i
vi cc th nghim lin quan n VSV. Hin nay c rt nhiu phng php kh trng, ty theo
iu kin thc t ca tng trng, yu cu ca tng th nghim la chn cch kh trng ph
hp.
Khi kh trng cn m bo s v trng tuyt i cho cc mi trng, nguyn liu, mu vt,
cc dng c th nghim, v phi m bo an ton tuyt i cho con ngi.
Cc mi trng v dng c kh trng nhng cha dng ngay nn cho vo ti polyethylene
buc cht, bo qun trong t kn sch s kh ro. Cc que gt, que cy ch nn s dng trong
vng 24 gi, hp Petri trong vng 3 ngy, ng nghim, bnh nn khong 7-10 ngy nu bo qun
tt. Nu lu phi kh trng li trc khi dng.

Ti liu tham kho
[1] V Th Minh c (2001), Thc tp vi sinh vt hc, NXB i hc Quc gia H Ni.
[2] Lansing M. Prescott, john P. Harley, Donal A. Klein (2005), Microbiology. Mc Graw Hill.
[3] http://images.google.com.vn/imgres?imgurl=http