You are on page 1of 7

H tr ting Vit cho TEX

Hn Th Thnh

Gii thiu

VnTEX l g?
VnTEX l mt gi cha cc h tr cn thit cho vic s dng ting Vit vi TEX.
Trang web ny cha cc thng tin v gi VnTEX v cc vn lin quan n ting
Vit trong TEX. Chc hn khi tm n vi VnTEX bn t nhiu bit n th gii
TEX, v bn cn VnTEX cho vic dng ting Vit vi TEX.
Nu bn cha tng s dng TEX, c l trang web ny khng thch hp lm cho
vic bt u tm hiu v TEX; bn c th tham kho mt s a ch sau:
1. Ting Vit:
Din n VnOSS
VitTUG
nh ngha TEX ti wikipedia bng ting Vit
2. Ting Anh:
TUG
nh ngha TEX ti wikipedia bng ting Anh
Cn nu bn ang tm cu tr li cho mt vn trong TEX nhng khng lin
quan n ting Vit (v d lm sao g mt cng thc hay chn mt hnh nh
vo vn bn) th bn c th tm hiu ti cc din n hay c cc ti liu trong
mc Ti liu.
Gi VnTEX cha cc thnh phn sau:
cc font ting Vit,
h tr ting Vit cho LATEX (input encoding + font encoding)
mt s (t) ti liu v v d, cng vi cc mu font h tr ting Vit
VnTEX c xy dng tun theo cc qui c chung ca cng ng ngi dng TEX.
Vic ny nhm hn ch bt cc xung t c th xy ra khi dng VnTEX vi cc
ngn ng hay cc gi khc, cng nh gip vic tch hp VnTEX vo cc h thng
TEX thun li hn.
VnTEX c tch hp vo mt s h thng TEX thng dng nh TEXLive, teTEX
v MikTEX.
1

Tm tt lch s pht trin


01/2000 pht hnh phin bn u tin ca VnTEX (cha c nh s).
Phin bn ny cha c cc font Type 1.
08/2002 pht hnh phin bn 1.2 ca VnTEX. Bn ny cha dng Type 1
ca cc font VNR (c to ra t ng bng TEXtrace, cht lng tm dng
c). Cc font PS thng dng cng c h tr ting Vit qua c ch
virtual font (du kh xu do dng cc k t c sn v).
03/2003 pht hnh phin bn 2.0 ca VnTEX. Phin bn ny cha nh
dng Type 1 ca cc font VNR, da trn cc font Type 1 CMR do BlueSky
thc hin. Cc font URWVN cng c pht hnh trong phin bn ny. Chi
tit v vic to ra cc font ny c th xem ti y. Phin bn VnTEX ny sau
c a vo teTEX, MikTEX v TEXLive.
09/2005 pht hnh phin bn 3.02 ca VnTEX.

Tc gi
Phn ln VnTEX do Hn Th Thnh vit, phn h tr cho LATEX do Werner Lemberg
vit. Ngoi ra cn c s ng gp ca nhiu ngi khc (xin xem tip mc sau).

Nhng ngi tham gia ng gp cho VnTEX


Nhng ngi trong danh sch di y (theo th t ABC) tham gia ng gp
cho s pht trin ca VnTEX di cc hnh thc khc nhau:
Hunh K Anh, Nguyn i Qu, Nguyn Phi Hng, Nguyn Tn Khoa, Reinhard
Kotucha, Thi Ph Khnh Ha, Ulrich Dirr, Vladimir Volovich.
Nu bn thy cn thm ai vo danh sch ny xin vui lng gp cho chng ti.

Qun l
Hin nay gi VnTEX do Hn Th Thnh, Werner Lemberg v Reinhard Kotucha
qun l.

Giy php v bn quyn


Cc font URWVN v Bitstream c phn phi theo giy php GPL, cc th cn
li theo giy php LPPL ( 1.3).
Vui lng xem GPL v LPPL nu cn bit thm chi tit.

V trang web ny
Trang web ny do Hn Th Thnh v Thi Ph Khnh Ha xy dng v qun l,
cng vi s ng gp ca Tn N Thc Anh. Ring phn download do Reinhard
Kotucha qun l. Mi kin ng gp xin gi n hanthethanh hoc h2vnteam
ti gmail chm com.

Ci t v cp nht

Ci t
Phin bn chnh thc mi nht ca VnTEX c cng b ti y, c hng dn
ci t km theo. Tuy nhin bn nn kim tra k xem h thng TEX bn ang s
dng c sn VnTEX cha. Nu bn dng UNIX th nn dng TEXLive ( 2005),
cn nu dng Windows th nn dng MikTEX ( 2.5). Lm nh vy bn s c sn
VnTEX m khng cn phi t ci t. Lu l bn VnTEX c trong teTEX-3.0 c
mt s trc trc khi dng m UTF8; nu bn dng teTEX th nn t ci t thm
VnTEX phin bn 3.02, hoc chuyn sang dng TEXLive.
Ngoi ra, s dng c VnTEX bn cn phi c mt trnh son tho g v
hin th c ting Vit. Vic ci t nhng th ny ph thuc vo tng h thng
nn chng ti khng m t chi tit y c. Chng ti ch c vi gi cho
ngi mi lm quen:
Nu bn dng Windows, hy chn:
h thng TEX: MikTEX
b g ting Vit: Unikey
trnh son tho: TeXMaker hoc WinShell
Nu bn dng UNIX, hy chn:
h thng TEX: TEXLive
b g ting Vit: XUniKey hoc Xvnkb
trnh son tho: TeXMaker hoc Kile
Hng dn ci t VnTEX c th cho tng h thng hin cha c. Nu bn bit c
ti liu no vit v vn ny, hoc bn mun vit hng dn ci t VnTEX cho
1 h thng c th, xin vui lng lin h vi chng ti.

Cp nht
y l ni cng b cc gi sa li cho bn VnTEX chnh thc cng b, hoc
nhng thnh phn mi ca VnTEX cha c tch hp vo bn chnh thc. Nhng
th cng b y s c a vo phin bn VnTEX k tip.
3

Bn sa li cho cc tp FD ca b font VNR: sa mt s li trong cc tp FD


ca font VNR. Ti gi ny v, sau bung nn v ghi cc tp ny ln cc
tp FD ca VnTEX.

Ti liu

y l ni thu thp cc ti liu ting Vit v TEX v cc ch lin quan. ang


c cp nht v sp xp dn.

Ti liu vit cho VnTEX


Bao gm cc ti liu v cc ch lin quan trc tip n VnTEX.
Hng dn s dng font vi VnTEX: Ti liu hng dn s dng font vi VnTEX
do Hn Th Thnh v Thi Ph Khnh Ha vit. Xem: HTML, PDF, SRC.
Dch Free Math Font Survey vi MikTEX: Ti liu m t cc bc cn thit
dch bn ting Vit ca ti liu Free Math Font Survey vi MikTEX-2.5. Xem:
HTML, PDF.

Ti liu vit cho LATEX


Bao gm cc ti liu c vit cho LATEX v cc vn lin quan, c dch t
ting Anh.
Cc ti liu hng dn s dng LATEX
Gii thiu ngn v LATEX2e: Ti liu Gii thiu ngn v LATEX2e (A not so short
introduction to LATEX) ca Tobias Oetiker do Nguyn Tn Khoa dch. Ti v:
PDF, SRC.
Gio trnh LATEX: Ti liu Gio trnh LATEX (A course of LATEX) ca Gary L. Gray
do Nguyn Phi Hng dch. Ti v: PDF, SRC.
Hng dn vit lun n bng LATEX: Ti liu hng dn thit k lun n tt
nghip bng LATEX c bin son bi by Dr. Nicola Talbot v do Thi Ph
Khnh Ha dch. C th ti v t y.

Ti liu cho mt s cng c lin quan


Hng dn s dng TeXMaker TeXMaker l mt chng trnh son tho TEX
chy trn UNIX/Linux v Windows, h tr Unicode v thch hp vi ngi

dng mi bt u. Hng dn s dng TeXMaker do Thi Ph Khnh Ha


dch. Ti v: PDF.
Hng dn s dng LaTeXPIX LaTeXPIX mt cng c dng v hnh cho LATEX.
Phn mm ny thch hp cho nhng ai mi bt u vi LATEX. Ti liu hng
dn s dng do Thi Ph Khnh Ha dch. Ti v: PDF, hoc bn PDF gc.

Vn lin quan

S dng ting Vit vi ConTEXt


ConTEXt h tr ting Vit. Xem ti y bit thm chi tit

S dng gi extsizes vi VnTEX


s dng gi extsizes vi VnTEX, trc tin cn phi cp nht cc tp FD cho
cc font VNR. Xem thm chi tit.
s dng c gi extsizes vi cc c ch khc nh 13pt v 13.5pt, ti v ci
t gi more-extsizes do Thi Ph Khnh Ha vit. V d:
\documentclass[13pt]{extarticle}
\usepackage[utf8]{vietnam}
\usepackage{type1cm}
\begin{document}
Vn bn ny dng c ch 13pt.
\end{document}
Lu phi dng gi type1cm nu vn bn c cha cc cng thc ton.
Cc c ch c gi more-extsizes h tr thm: 13, 13p5, 15 v 16.

S dng MakeIndex vi VnTEX


MakeIndex l mt chng trnh sp xp ch mc cho LATEX. MakeIndex khng h
tr ting Vit nn dng MakeIndex vi VnTEX ta cn mt cht mo.
Nu bn dng UNIX/Linux, hy ti gi makeindex-vn cho UNIX/Linux. Ngi
dng Windows c th s dng gi makeindex-vn cho Windows Sau khi ti v hy
bung nn v xem hng dn i km bit cch s dng.
Cc k t Vit c sp xp theo qui tc m t ti y.

Chuyn i t LATEX sang HTML


Trc y VnTEX c cha h tr cho TEX4ht, sau cc h tr ny c a
vo bn phn phi chnh thc ca TEX4ht nn c xa khi VnTEX.
chuyn t LATEX sang HTML bn c th dng lnh sau:
htlatex filename.tex "html,uni-html4,charset=utf-8" " -cunihtf -utf8"
Bn phi c bn TEX4ht tng i mi, t nht l nh bn TEX4ht trong TEXLive2005.
File LATEX c th dng mt trong cc bng m m VnTEX h tr (v d VISCII hay
UTF8). TEX4ht s t ng ghi kt qu di m UTF8.
Trang web ny cng c vit bng LATEX v chuyn sang HTML bng TEX4ht.

Bookmark cho PDF v ting Vit


Gi hyperref cho php to Unicode bookmark cho PDF, tuy nhin mt s k t
Vit cha c h tr. khc phc ta lm nh sau:
ti v gi puenc-vn
bung nn v chp tp puenc.def ln tp puenc.def ca hyperref (hoc
bn c th chp tp ny vo th mc cha vn bn ca bn)
dng gi hyperref trong vn bn LATEX ca bn theo v d sau:
\documentclass{article}
\usepackage[unicode]{hyperref}
\usepackage[utf8]{vietnam}
\begin{document}
\section{Ting Vit}
\end{document}
(lu bookmark hin th ng bn phi dch vn bn LATEX ca bn t
nht l 2 ln)
Unicode bookmark khng portable bn phi dng Acrobat Reader phin bn
5.0 mi xem c y cc k t.
Nu bn khng dng Unicode bookmark th PDF ca bn s portable hn v
bookmark s hin th tt vi a s trnh duyt PDF. Tuy nhin mt s k t Vit
khng c h tr trong bng m dng cho PDF bookmark (PD1), do cc k
t ny s b mt khi to bookmark. Bn c th hn ch iu ny bng cch thay
th cc k t Vit bng cc k t gn ging trong bng m PD1 (v d s
c thay th bng ) theo cch sau:

\documentclass{article}
\usepackage{hyperref}
\usepackage[utf8]{vietnam}
\input{pd1supp.def}
\begin{document}
\section{Ting Vit}
\end{document}

To searchable PDF vi ting Vit


c th tm kim hay ct/dn ting Vit vi cc file PDF, bn c th dng gi
cmap ca Vladimir Volovich nh sau:
\documentclass{article}
\usepackage{cmap}
\usepackage[utf8]{vietnam}
\begin{document}
Ting Vit
\end{document}
Lu phi np (load) gi cmap trc khi np cc gi khc. Nu bn qun iu
ny th cmap s ghi ra mt s cnh bo (warning) v file PDF ca bn c th s
khng searchable (khng th tm kim hoc ct/dn).
Mt s hn ch: gi cmap ch dng vi pdfTEX v khng c tc dng i vi virtual
font. iu ny c ngha l bn phi dng pdfTEX dch vn bn, v cc on
text dng font smallcap (chn bng lnh \textsc) s khng searchable.

Tr gip

Di y l mt s a ch bn c th tham kho khi gp mt vn no vi


VnTEX ( nhanh chng c c cu tr li, xin vui lng dnh t pht c ti
liu Cch t mt cu hi thng minh nu bn cha c).
VnOSS c din dn dnh cho TEX/LATEX. y bn c th hi v VnTEX,
ConTEXt v cc vn lin quan n ting Vit trong TEX.
Trang web VitTUG do Hunh K Anh qun l, cha nhiu thng tin hu ch
cho ngi mun hc s dng LATEX.
Mailing list ca VnTEX c ti y

You might also like