You are on page 1of 56

ÑEÀ CÖÔNG OÂN TAÄP

KINH TEÁ CHÍNH TRÒ


Caâu 1: Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu Cuûa Kinh Teá Hoïc Chính Trò
Khaùi nieäm: Kinh teá hoïc chính trò laø moân khoa hoïc xaõ hoäi nghieân cöùu caùc
cô sôû kinh teá chung cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi gaén vôùi moãi giai ñoaïn phaùt trieån
trong xaõ hoäi.
Ñoái töôïng nghieân cöùu:
. Quan heä xaõ hoäi(quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong tieâu duøng…) ñeå hieåu
baûn chaát trong quan heä con ngöôøi, hieåu baûn chaát xaõ hoäi, giai caáp khaùc.
. Cô sôû haï taàng, kieán truùc thöôïng taàng; Quy luaät kinh teá, phaïm truø kinh teá.
. Quy luaät kinh teá : laø quy luaät phaûn aùnh moái lieân heä taát yeáu, thöøông
xuyeân laëp laïi cuûa caùc ñoái töôïng kinh teá.
Phaïm truø kinh teá : laø nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng bieåu hieän söï hoaït ñoäng
cuûa caùc quy luaät kinh teá (mang tính tröøu töôïng, khaùch quan).
So saùnh quy luaät kinh teá – quy luaät töï nhieân :
+ Gioáng nhau : Ñeàu mang tính khaùch quan khoâng phuï thuoäc vaøo con
ngöôøi.
+ Khaùc nhau :Quy luaät kinh teá mang tính hieän thöïc, gaén lieàn vôùi lòch söû.
Noù chæ bieåu hieän thoâng qua hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi; Quy luaät töï nhieân
mang tính beàn vöõng vaø töï noù phaùt huy taùc duïng.
Heä thoáng quy luaät kinh teá : coù 3 daïng
+ Caùc quy luaät kinh teá chung : toàn taïi trong moïi phöông thöùc saûn xuaát. Ví
duï : quy luaät taêng naêng suaát, quy luaät quan heä saûn xuaát…
+ Caùc quy luaät chung, toàn taïi trong moät soá phöông thöùc saûn xuaát( ví duï
quy luaät giaù trò).
+ Caùc quy luaät kinh teá ñaëc thuø : coù rieâng trong töøng phöông thöùc saûn xuaát.
Yeâu caàu nghieân cöùu quy luaät kinh teá :
+ Khaùi nieäm quy luaät.
+ Noäi dung quy luaät.
+ Söï vaän duïng quy luaät.
+ Phaïm truø ñaëc tröng cuûa quy luaät.
+ Yeâu caàu cuûa quy luaät .
+ Taùc duïng cuûa quy luaät.
Caâu 2 : Taùi Saûn Xuaát Xaõ Hoäi Laø Gì ?
Taùi saûn xuaát xaõ hoäi vaø caùc loaïi hình :
. Taùi saûn xuaát : Laø quaù trình saûn xuaát dieãn ra lieân tuïc vaø laëp laïi theo thôøi
gian.
. Taùi saûn xuaát xaõ hoäi : Laø toång theå cuûa nhöõng taùi saûn xuaát caù bieät trong
moái quan heä höõu cô vôùi nhau.
. Taùi saûn xuaát giaûn ñôn : Laø quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc laëp aïi thöôøng
xuyeân vôùi quy moâ khoâng ñoåi.
. Taùi saûn xuaát môû roäng : Laø quaù trình taùi saûn xuaát coù quy moâ taêng leân, coù
2 hình thöùc :
+ Phaùt trieån theo chieàu roäng
+ Phaùt trieån theo chieàu saâu.
Goïi W : naêng suaát lao ñoäng
L0 : hieäu quaû söû duïng voán.
S : soá saûn phaåm.
V : nhaân coâng lao ñoäng.
C : voán ñaàu tö saûn xuaát.
Ta coù : W = S S=W.V

L0 = S S = L0 . C

Gioáng nhau :
ñeàu laøm taêng soá löôïng saûn phaåm (S) vaø chieám lónh thò tröôøng.
Khaùc nhau :
Taùi saûn xuaát theo chieàu roäng taêng S chuû yeáu döïa vaøo taêng V vaø taêng C.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu chuû yeáu döïa vaøo taêng W laø L0 töùc laø
chuù troïng ñeán taêng naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu quaû söû duïng ñoàng voán.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu roäng taêng saûn phaåm ñaàu ra(S), vaø gia
taêng daân soá.
Taùi saûn xuaát môû roäng theo chieàu saâu ngoaøi vieäc taêng daân soá coøn thöïc hieän
ña daïng hoùa saûn phaåm.
Noäi dung cuûa taùi saûn xuaát xaõ hoäi :goàm coù 4 noäi dung
. Taùi saûn xuaát ra cuûa caûi vaät chaát, taùi saûn xuaát ra quan heä saûn xuaát, taùi saûn
xuaát söùc lao ñoäng, taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng.
. Taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát (quan troïng nhaát) : coù theå buø ñaép cuûa caûi
vaät chaát con ngöôøi ñaõ söû duïng, ñaùp öùng nhu caàu cuûa xaõ hoäi.
. Chæ tieâu ñaùnh giaù keát quaû taùi saûn xuaát cuûa caûi vaät chaát laø toång hôïp saûn
phaåm xaõ hoäi. . . Toång hôïp saûn phaåm xaõ hoäiù laø toaøn boä saûn phaåm do lao
ñoäng trong caùc ngaønh saûn xuaát ra trong moät naêm.
Taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng nhaèm :
. Duy trì löïc löôïng lao ñoäng.
. Baûo toàn phaùt trieån noøi gioáng.
Chuù yù ñeán : Soá löôïng lao ñoäng + chaát löôïng lao ñoäng( trình ñoä hoïc vaán…)
Taùi saûn xuaát quan heä saûn xuaát :
Taùi taïo laïi caùc quan heä saûn xuaát(giai caáp, con ngöôøi). Quan heä saûn xuaát
phaûi phaùt trieån, hoaøn thieän , quan heä saûn xu61t phuï thuoäc vaøo trình ñoä lao
ñoäng,vaø quan heä saûn xuaát theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
Taùi saûn xuaát moâi tröôøng soáng : söï chaïy ñua saûn xuaát, thöû nghieäm khoa
hoïc laøm moâi tröôøng oâ nhieãm. Vì vaäy phaûi quan taâm ñeán caûi thieän moâi
tröôøng.
Caùc khaâu taùi saûn xuaát xaõ hoäi : saûn xuaát, phaân phoái, trao ñoåi, tieâu duøng.
. Saûn xuaát : laø khaâu ñaàu tieân, taïo ra saûn phaåm, thoûa maõn nhu caàu cuûa con
ngöôøi, xaõ hoäi.Phuï thuoäc vaøo giôùi haïn, quy moâ nguoàn löïc, möùc ñoä khaû thi
phuông aùn,taøi naêng,trình ñoä nhaø quaûn lyù.
. Phaân phoái, trao ñoåi: laø khaâu trung gian, thuùc ñaåy toác ñoä gaëp gôõ nhaø saûn
xuaát vaø tieâu duøng.
. Tieâu duøng : laø khaâu cuoái cuøng cuûa taùi saûn xuaát. Laø ñoäng cô thuùc ñaåy saûn
xuaát phaùt trieån.
Tieâu duøng saûn phaåm, coù 2 loaïi : tieâu duøng caù nhaân vaø tieâu duøng saûn xuaát.
Caâu 3 : Haøng Hoùa Vaø Thuoäc Tính Cuûa Haøng Hoùa? Tính Chaát Hai Maët
Cuûa Lao Ñoäng Saûn Xuaát Haøng Hoùa ?Phaân Bieät Lao Ñoäng Xaõ Hoäi –
Lao Ñoäng Tö Nhaân , Lao Ñoäng Giaûn Ñôn – Lao Ñoäng Phöùc Taïp ?
Haøng hoaù : laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng coù khaû naêng thoaû maõn nhu caàu naøo
ñoù cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng ñeå trao ñoåi.Coù 2 thuoäc tính : Giaù trò söû
duïng & Giaù trò trao ñoåi.
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa saûn phaåm coù khaû naêng thoûa maõn nhu
caàu cuûa con ngöôøi trong tieâu duøng.
Ñaëc ñieåm :
+ Boäc loä thoâng qua quaù trình thoûa maõn nhu caàu cuûa con ngöôøi.
+ Moät haøng hoaù coù theå coù nhieàu coâng duïng
+ Giaù trò söû duïng laø moät phaïm truø vónh vieãn gaén lieàn vôùi cuoäc soáng.
Hình thaùi:
+ Bieåu hieän ôû caùc tö lieäu saûn xuaát ( nhö nguyeân lieäu, maùy moùc)
+ Bieåu hieän ôû caùc vaät phaåm phuïc vuï tieâu duøng caù nhaân ( nhö löông
thöïc, thöïc phaåm).
. Giaù trò trao ñoåi : mang tính tröøu töôïng, laø töông quan veà soá löôïng giöõa
haøng hoaù naøy vôùi haøng hoaù khaùc trong trao ñoåi. Noù laø moät phaïm truø tröøu
töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát, chæ thoâng qua trao ñoåi.
Ñaëc ñieåm : Giaù trò haøng hoaù laø lao ñoäng tröøu töôïng ñaõ keát tinh trong haøng
hoaù.
Giaù trò do lao ñoäng keát tinh, thöôùc ño laø thôøi gian.Giaù trò ñöôïc coi laø cô sôû
trao ñoåi.Noù laø moät phaïm truø tröøu töôïng giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát.Chæ
thoâng qua trao ñoåi môùi coù giaù trò.
Baûn chaát cuûa trao ñoåi haøng hoaù : ngöôøi ta chæ ñoåi cho nhau nhöõng vaät coù
coâng duïng khaùc nhau nhöng giaù trò baèng nhau. Qua trao ñoåi giaù trò ñöôïc
bieåu hieän baèng tieàn(giaù caû).
Tính chaát hai maët cuûa haøng hoaù :
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù coù tính 2 maët : lao ñoäng cuï theå vaø lao ñoäng
tröøu töôïng.
+ Lao ñoäng cuï theå : laø lao ñoäng cuûa moät ngheà chuyeân moân nhaát ñònh coù
ñoái töôïng, muïc ñích, phöông phaùp, coâng cuï lao ñoäng rieâng ñaït keát quaû
rieâng.
+ Lao ñoäng tröøu töôïng : laø lao ñoäng xaõ hoäi cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù
khoâng keå ñeán hình thöùc cuï theå cuûa noù. Noù taïo ra giaù trò cuûa haøng hoaù.
Maâu thuaãn vôùi lao ñoäng cuï theå cuûa noù thoâng qua 2 thuoäc tính.
So saùnh lao ñoäng giaûn ñôn – lao ñoäng phöùc taïp :
. Lao ñoäng giaûn ñôn : ai cuõng tieán haønh ñöôïc, khoâng ñoøi hoûi chuyeân moân.
. Lao ñoäng phöùc taïp : laø lao ñoäng qua ñaøo taïo kyõ thuaät, caàn kyõ naêng
chuyeân moân.
So saùnh lao ñoäng tö nhaân – lao ñoäng xaõ hoäi :
Lao ñoäng tö nhaân : laø lao ñoäng cuûa töøng caù nhaân, saûn phaåm cuûa moãi caù
nhaân. Laø lao ñoäng mang tính töï phaùt.
Lao ñoäng xaõ hoäi : laø lao ñoäng do caù nhaân hôïp thaønh, caàn phaûi coù ñieàu
kieän saûn phaåm cuûa caù nhaân.
Caâu 4: Trình Baøy Noäi Dung Yeâu Caàu Vaø Taùc Duïng Cuûa Quy Luaät Giaù
Trò ?
Noäi dung yeâu caàu cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò laø quy luaät kinh teá cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Noù quyeát ñònh
caùc phöông phaùp vaø caùc nguyeân taéc ño löôøng phaân phoái, kích thìch lao
ñoäng xaõ hoäi trong caùc ñieàu kieän cuûa saûn xuaát haøng hoaù. Ôû ñaâu coù saûn
xuaát haøng hoaù thì ôû ñoù coù quy luaät giaù trò hoaït ñoäng.
Theo quy luaät giaù trò vieäc saûn xuaát haøng hoaù vaø trao ñoåi haøng hoaù phaûi
döïa treân cô sôû hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát, trao ñoåi phaûi döïa treân cô
sôû ngang giaù.
Taùc duïng cuûa quy luaät giaù trò :
Quy luaät giaù trò toàn taïi vaø hoaït ñoäng ôû caùc phöông thöùc saûn xuaát coù saûn
xuaát haøng hoaù vaø coù nhöõng ñaëc ñieåm hoaït ñoäng rieâng bieät tuøy thuoäc vaøo
quan heä saûn xuaát thoáng trò. Nhöng nhìn chung, quy luaät giaù trò ñeàu coù
nhöõng taùc duïng chuû yeáu :
. Ñieàu tieát saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù : Treân thöïc teá haøng hoaù bao giôø
cuõng vaän ñoäng töø nôi giaù thaáp ñeán nôi giaù cao. Quy luaät giaù trò coù taùc
duïng ñieàu tieát söï vaän ñoäng ñoù, phaân phoái caùc nguoàn haøng hoaù moät caùch
hôïp lyù hôn giöõa caùc vuøng, giöõa cung vaø caàu ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoaù
trong xaõ hoäi.
. Thuùc ñaåy caûi tieán kyõ thuaät, taêng naêng suaát lao ñoäng :Trong saûn xuaát haøng
hoaù ñeå thu nhieàu lôïi nhuaän , ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù phaûi thöôøng xuyeân
thay ñoåi, caûi tieán chaát löôïng maãu maõ haøng hoaù cho phuø hôïpnhu caàu thò
hieáu ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán caùc bieän phaùp löu thoâng, baùn haøng ñeå tieát
kieäm chi phí löu thoâng vaø tieâu thuï saûn phaåm nhanh hôn.
. Phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát haøng hoaù : Söï taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù
trò beân caïnh maët tích cöïc cuøng daãn ñeán söï phaân hoaù nhöõng ngöôøi saûn xuaát
haøng hoaù thaønh ngöôøi giaøu, ngöôøi ngheøo. Döôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù
trò vaø caùc quy luaät khaùc taát yeáu daãn ñeán keát quaû : nhöõng ngöôøi coù ñieàu
kieän saûn xuaát thuaän lôïi, coù trình ñoä cao, … seõ phaùt taøi laøm giaøu. Ngöôïc laïi,
nhöõng ngöôøi khoâng coù ñieàu kieän treân hoaëc gaëp ruûi ro tai naïn seõ bò maát heát
voán, phaù saûn. Taùc duïng naøy cuûa quy luaät giaù trò moät maët ñaøo thaûi caùc yeáu
keùm, kích thích caùc nhaân toá tích cöïc phaùt trieån .
Caâu 5: Söï Chuyeån Hoùa Thaønh Tö Baûn ?
Coâng thöùc chung cuûa tö baûn: T- H – T ‘
MÑ tìm coâng thöùc chung, khaùi quaùt söï vaän ñoäng cuûa tö baûn
So saùnh CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn vaø CT chung cuûa tö baûn:
Gioáng:
Ñeàu goàm coù:Haøng&tieàn;Mua&baùnÆ Phaûn aùnh söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh
teá haøng hoaù
Khaùc:
Trình töï haønh vi mua baùn: H –T –H (CT löu thoâng haøng hoaù giaûn ñôn)
baùn tröôùc, mua sau. T-H-T’ (CT löu thoâng cuûa tö baûn) mua tröôùc , baùn
sau.
. Muïc ñích: H- T- H giaù trò söû duïng. T-H-T’ giaù trò.
. Tính chaát: H-T-H coù giôùi haïn, haønh vi keát thuùc. T-H-T’ khoâng giôùi haïn,
lieân tuïc.
Vaây: Tö baûn laø tieàn coù baûn naêng töï lôùn leân. Tö baûn laø tieàn ñöôïc söû duïng
laø phöông tieän ñeå boùc loät lao ñoäng cuûa ngöôøi khaùc. Laø GT coù khaû naêng
mang laïi GT thaëng dö.
T-H-T’ laø coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Maâu thuaån cuûa coâng thöùc chung:
Döïa vaøo lyù luaän tieàn teä vaø caên cöù vaøo lyù luaän giaù trò:
Giaù trò haøng hoaù do con ngöôøi laøm ra. Nhöng nhìn coâng thöùc T-H-T’ , ta
deã laàm töôûng tieàn cuõng taïo ra giaù trò khi löu thoâng. Thöïc chaát tieàn khoâng
töï lôùn leân. Tieàn khoâng coù theå töï sinh ra tieàn.Coøn löu thoâng khoâng taïo ra
giaù trò thaëng dö, chæ coù söï phaân phoái laïi löôïng giaù trò Æ Coâng thöùc chung
maâu thuaån ôû choå: Löu thoâng khoâng taïo ra giaù trò , nhöng giaù trò chæ ñöôïc
taïo ra töø löu thoâng.Löu thoâng laø ñieàu kieän, moâi tröôøng taïo ra giaù trò, coøn
nguoàn goùc cuûa giaù trò laø töø lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Haøng hoaù söùc lao ñoäng:
-Ñieàu kieän söùc lao ñoäng trôû thaønh haøng hoaù :
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå , ñöôïc quyeàn baùn söùc lao ñoäng.
Ngöôøi lao ñoäng töï do veà thaân theå nhöng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát . Söùc
lao ñoäng cuõng coù hai thuoäc tính nhö haøng hoaù , vaø coøn theâm nhöõng ñaëc
tính rieân.
-Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng: laø coâng duïng cuûa noù ñeå thoaû maõn nhu caàu
cuûa ngöôøi mua .Noù bao goàm:Giaù trò tö lieäu ñeå nuoâi soáng coâng nhaân vaø gia
ñình coâng nhaân.
Chöùa ñöïng chi phí ñaøo taïo , trang bò ngheà nghieäp.
Nhaän xeùt:
Giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng chòu söï chi phoái cuûa 2 khuynh höôùng:
Khuynh höôùng laøm taêng (do nhu caàu)
Khuynh höôùng laøm giaûm (do daân soá taêng daãn ñeán giaù trò haøng hoaù giaûm)
Khaùc vôùi haøng hoaù thoâng thöôøng : giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng mang
tính thinh thaàn, tính lòch söû. Haøng thoâng thöôøng coù söï tieâu duøng neân coâng
duïng giaûm ñeán 0.
Chuùng gioáng nhau ôû choå : ñeàu thoaû maõn nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng.
Ngöôøi coâng nhaân lao ñoäng saûn xuaát, thoânh qua ñoù taïo ra giaù trò thaëng dö.
Keát luaän:
Tieàn chuyeån hoaù thaønh tö baûn khi söùc lao ñoäng bieåu hieän qua haøng hoaù
hay tieàn, vaän ñoäng theo coâng thöùc chung: T-H-T’
Caâu 6: Saûn Xuaát Giaù Trò Thaëng Dö – Quy Luaät Kinh Teá Cô Baûn Cuûa
Chuû Nghóa Tö Baûn ?
Quaù trình saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
Cô sôû kinh teá cuûa cheá ñoä TBCN laø cheá ñoä tö höõu veà tö lieäu saûn xuaát neân
quaù trình lao ñoäng döôùi chuû nghóa TB coù ñaëc ñieåm :
Xem xeùt trong khuoân khoå töøng doanh nghieäp:
. Phaûn aùnh moái quan heä quaûn lyù giöõa nhaø TB vôùi lao ñoäng laøm thueâ, ñieàu
kieän toå chöùc kinh doanh thuoäc veà nhaø tö baûn, coâng nhaân laø ngöôøi phuïc vuï.
. Phaûn aùnh caùc quan heä phaân phoái, phaân chia lao ñoäng, toaøn boä saûn phaåm
laøm ra thuoäc veà chi phoái cuûa nhaø tö baûn, coâng nhaân chæ ñöôïc nhaän tieàn
löông.
Xem xeùt trong toaøn boä neàn saûn xuaát Tö baûn :
. Saûn xuaát TBCN laø quaù trình taïo ra giaù trò söû duïng, coâng duïng cho xaõ hoäi
tieâu duøng.
. Saûn xuaát ra giaù trò vaø giaù trò thaëng dö, muïc ñích vaø ñoäng cô cuûa saûn xuaát
tö baûn laø saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu tieàn.
Ñònh nghóa giaù trò thaëng dö :
. Giaù trò thaëng dö laø phaàn giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do coâng
nhaân taïo ratrong quaù trình saûn xuaát bò nhaø tö baûn chieám duïng. Kí hieäu : m
Nhaän xeùt :
Qua nhieân cöùu cho thaáy giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá, chæ roõ
ngheà lao ñoäng cuûa coâng nhaân chia laøm 2 phaàn :
+ Phaàn thôøi gian caàn thieát taïo ra söùc lao ñoäng cho coâng nhaân.
+ Phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra söï thaëng dö cho nhaø tö baûn.
. Giaù trò thaëng dö laø phaïm truø kinh teá phaûn aùnh quan heä boùc loät giöõa Tö
baûn ñoái vôùi lao ñoäng laøm thueâ.
. Giaù trò thaëng dö phaûn aùnh baûn chaát cuûa neàn saûn xuaát TBCN.
. Giaù trò thaëng dö laø ñieàu kieän ñeå tích luõy tö baûn vaø ñeå taùi saûn xuaát môû
roäng, thuùc ñaåy xaõ hoäi phaùt trieån.
Baûn chaát cuûa Tö baûn, tö baûn baát bieán vaø tö baûn khaû bieán :
Baûn chaát cuûa tö baûn :
. Tö baûn laø quan heä saûn xuaát xaõ hoäi töùc tö baûn laø khaùi nieäm duøng ñeå chæ
quan heä xaõ hoäi cuûa 2 giai caáp ñoái khaùng : giai caáp tö saûn vaø giai caáp voâ
saûn.
. Tö baûn laø khaùi nieäm ñeå chæ phöông thöùc saûn xuaát trong lòch söû.
Söï phaân chia tö baûn thaønh tö baûn khaû bieán vaø tö baûn baát bieán:
. Caên cöù cuûa vieäc phaân chia : döïa vaøo tính chaát lyù luaän 2 maët cuûa lao
ñoäng saûn xuaát haøng hoaù cuûa Maùc chia ra 2 loaïi Tö baûn baát bieán vaø Tö baûn
khaû bieán.
Tö baûn toàn taïi 2 boä phaän :
+ boä phaän 1 : Tö lieäu saûn xuaát goàm maùy moùc, nguyeân lieäu, vaät lieäu, naêng
löôïng, ñoäng löïc, nhaø xöôûng, kho. Noù coù ñaëc ñieåm laø ñieàu kieän cuûa saûn
xuaát. Trong quaù trình tham gia saûn xuaát giaù trò cuûa noù ñöôïc baûo toàn vaø
chuyeån dòch vaøo saûn phaåm môùi. Ñoù laø tö baûn baát bieán, kí hieäu laø C.
+ boä phaän 2 : laø söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân, coù ñaëc ñieåm laø tham gia vaøo
saûn xuaát, luoân bieán ñoåi vaø taêng leân veà löôïng neân goïi laø tö baûn khaû bieán,
kí hieäu V.
. Muïc ñích vaø yù nghóa cuûa söï phaân chia :
Giuùp ta hieåu roõvai troø vaø vò trí cuûa töøng boä phaän TB.Tö lieäu saûn xuaát laø
ñieàu kieän cuûa saûn xuaát.
Giuùp ta phaân tích vaø hieåu roõ keát caáu cuûa giaù trò haøng hoaù. Haøng hoaù goàm
3 boä phaän baèng toång C + V + m
Trong ñoù: C laø giaù trò TLSX ñaõ hao phí trong saûn xuaát.
V laø giaù trò söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
m laø giaù trò thaëng dö( thu nhaäp cuûa nhaø tö baûn)
Vieäc phaân chia Tb nhö treân giuùp ta hieåu roõ baûn chaát cuûa TB ñoàng thôøi
goùp phaàn vaøo giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc chung cuûa tö baûn.
Thoâng qua nghieân cöùu giuùp ta hieåu roõ baûn chaát vaø nguoàn goác cuûa giaù trò
thaëng dö chính laø töø lao ñoäng laøm thueâ cuûa coâng nhaân.
Ngaøy lao ñoäng, tyû suaát vaø khoái löôïng cuûa giaù trò thaëng dö :
Ngaøy lao ñoäng laø moät khaùi nieäm chæ ñoä daøi thôøi gian laøm vieäc moãi ngaøy
cuûa ngöôøi lao ñoäng.
Ñaëc ñieåm :
+ Thôøi gian caàn thieát taïo ra giaù trò söùc lao ñoäng hay tieàn löông cuûa coâng
nhaân vaø phaàn thôøi gian thaëng dö taïo ra giaù trò thaëng dö cho nhaø tö baûn.
+ Ngaøy lao ñoäng coù ñaëc ñieåm lôùn hôn so vôùi thôøi gian caàn thieát ñieàu naøy
ñaûm baûoTö baûn coù lôïi vaø thueâ coâng nhaân. Ngaøy lao ñoäng phaûi ngaén hôn
24 giôø. Toùm laïi ngaøy lao ñoäng naèm trong khoaûng lôùn hôn thôøi gian caàn
thieát nhöng phaûi ngaén hôn 24 giôø.
+ Ngaøy lao ñoäng laø moät phaïm truø phaûn aùnh töông quan thôøi gian laøm vieäc
cho mình vaø nhaø tö baûn cuûa coâng nhaân. Thoâng thöôøng ngöôøi thueâ coâng
nhaân muoán keùo daøi ngaøy lao ñoäng vì muïc ñích laøm cho tyû suaát giaù trò
thaëng dö taêng leân.
Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø tyû soá tính theo % giöõa giaù trò thaëng dö vaø giaù trò
söùc lao ñoäng cuûa coâng nhaân.
Coâng thöùc : m’ = m . 100%
Trong ñoù : m’ laø tyû suaát giaù trò thaëng dö.
m laø giaù trò thaëng dö
V laø giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
+ Tyû soá naøy noùi leân raèng nhaø TB boû ra 1 löôïng tieàn laø bao nhieâu thueâ
coâng nhaân thì seõ thu ñöôïc 1 giaù trò thaëng dö baèng baáy nhieâu ( m = V).
+ Tyû suaát giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh trình ñoä saûn
xuaát giaù trò thaëng dö cuûa nhaø TB. Tyû suaát caøng cao thì trình ñoä saûn xuaát
cao, tyû suaát thaáp thì trình ñoä saûn xuaát thaáp.
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö : laø tích soá giöõa tyû suaát giaù trò thaëng dö vôùi
toång giaù trò söùc lao ñoäng ñöôïc duïng.
M = m’ . ?V
Trong ñoù : M laø khoái löôïng GTTD
m’laø tyû suaát GTTD
V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng.
Nhaän xeùt :
Khoái löôïng giaù trò thaëng dö laø moät phaïm truø kinh teá phaûn aùnh töông quan
thu nhaäp cuûa 2 giai caáp Tö saûn vaø Voâ saûn ( phaûn aùnh quy moâ boùc loät
GTTD cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi giai caáp coâng nhaân laøm thueâ).
Hai phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö :
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö tuyeät ñoái : laø GTTD thu ñöôïc nhôø keùo daøi
ngaøy lao ñoäng. Trong khi thôøi gian lao ñoäng caàn thieát khoâng thay ñoåi.
Nhaän xeùt : nhôø keùo daøi thôøi gian lao ñoäng, maø thôøi gian lao ñoäng thaëng dö
taêng leân töông öùng. Tyû suaát GTTD seõ taêng leân. Bieän phaùp cô baûn ñeå thöïc
hieän phöông phaùp naøy laø : taêng cöôøng ñoä lao ñoäng vaø keùo daøi thôøi gian
lao ñoäng. Nhöng phöông phaùp naøy luoân bò giôùi haïn vì ngaøy lao ñoäng luoân
coù giôùi haïn vaø bò coâng nhaân phaûn ñoái.
. Saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái : duøng ñeå chæ GTTD thu ñöôïc nhôø
ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, trong khi ñoä daøi ngaøy lao ñoäng
khoâng ñoåi.
Nhaän xeùt : Nhôø ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát maø giaù trò thaëng dö
taêng leân, bieän phaùp thöïc hieän phöông phaùp naøy laø taêng naêng suaát lao
ñoäng. Phöông phaùp naøy khoâng bò giôùi haïn, luoân ñaùp öùng nhu caàu, tham
voïng cuûa nhaø TB, thöïc hieän phöông phaùp naøy khoâng bò phaïm luaät keùo daøi
thôøi gian lao ñoäng. Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu ôû caùc nöôùc
phaùt trieån, trình ñoä daân trí cao, coù tieàm naêng veà khoa hoïc kyõ thuaät.
Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch :
. Khaùi nieäm : GTTD sieâu ngaïch laø GTTD thu ñöôïc troäi vöôït hôn so vôùi
GTTD bình thöôøng, noù laø soá cheânh leäch giöõa thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi
caàn thieát ( hay chi phí saûn xuaát trung bình ) vôùi thôøi gian lao ñoäng caù bieät
( chi phí caù bieät ).
msn = CPSXXH – CPCB
Toùm laïi : söï hình thaønh GTTD sieâu ngaïch laø do chi phí saûn xuaát caù bieät.
GTTD sieâu ngaïch coù baûn chaát laø hình thaùi bieán töôùng cuûa GTTD töông
ñoái.
Vai troø vaø ñaëc ñieåm cuûa GTTD sieâu ngaïch :
GTTD sieâu ngaïch laø ñoäng löïc, laø söùc huùt ñoái vôùi caùc doanh nghieäp.
GTTD sieâu ngaïch coù ñaëc ñieåm laø luoân di chuyeån, bieán ñoåi trong xaõ hoäi, di
chuyeån theo höôùng töø doanh nghieäp naøy sang doanh nghieäp khaùc ( caùc
doanh nhieäp coù chi phí caù bieät < chi phí xaõ hoäi ).
Quy luaät kinh teá cô baûn cuûa CNTB :
Khaùi nieäm : Quy luaät kinh teá cô baûn laø quy luaät kinh teá phaûn aùnh baûn chaát,
ñoäng cô vaø nhöõng phöông tieän ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa neàn kinh teá gaén
vôùi moãi cheá ñoä nhaát ñònh. Thöôøng thì cheá ñoä xaõ hoäi bò chi phoái bôûi moät
quy luaät kinh teá cô baûn.
Noäi dung vaø yeâu caàu cuûa quy luaät : saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu GTTD cho
xaõ hoäi Tö baûn, baát luaän vieäc saûn xuaát ra caùi gì vaø baèng phöông phaùp naøo.
Trong xaõ hoäi tö baûn quaù trình kinh doanh trong thò tröôøng GTTD bieåu
hieän thoâng qua lôïi nhuaän. Lôïi nhuaän laø keát quaû cuûa vieäc saûn xuaát kinh
doanh ñöôïc tính baèng hieäu soá daân soá vôùi chi phí.
Kí hieäu : P = DS – CP = ñaàu ra – ñaàu vaøo.
Muïc tieâu cuûa lôïi nhuaän : muïc tieâu soá moät cuûa doanh nghieäp doanh nhaân
laø toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Söï ra ñôøi cuûa phöông thöùc saûn xuaát Tö baûn chuû nghóa :
Tö baûn chuû nghóa laø moät trong 5 phöông thöùc saûn xuaát, ñaây laø phöông
thöùc saûn xuaát thöù tö. Xuaát hieän döïa vaøo 2 ñieàu kieän :
+ Trong xaõ hoäi xuaát hieän moät lôùp ngöôøi maø hoï tích luõy ñöôïc trong tay moät
löôïng taøi chính coù ñuû khaû naêng môû nhaø maùy, coâng xöôûng, ñaây laø giai caáp
chuû xöôûng.
+ Trong xaõ hoäi coù ñoâng ñaûo ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát ñaây
laø giai caáp voâ saûn laøm thueâ.
Chuû nghóa tö baûn xuaát hieän ñaây laø giai ñoaïn hôïp taùc giaûn ñôn.
Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi döïa vaøo quaù trình tích luõy nguyeân thuûy tö baûn,
quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän baèng coâng cuï baïo löïc.
Caâu 7: Tích Luõy Tö Baûn ? Quy Luaät Tích Luõy Tö Baûn ?
Thöïc chaát vaø ñoäng cô cuûa tích luyõ tö baûn :
. Ñieàu kieän ñeå tích luyõ : Thu nhaäp > so vôùi möùc tieâu thuï caàn thieát
. Ñoäng cô tích luyõ: Mô roäng qui moâ saûn xuaát , toái ña hoaù lôïi nhuaän.
Thöïc chaát laø quaù trình tö baûn hoaù giaù trò thaëng dö, taùi saûn xuaát môû roäng.
. Phaïm vi: töøng doanh nghieäp (caù bieät ) , ôû neàn khinh teá(roäng)
Ñeå tích luyõ: khoâng ñöôïc tieâu duøng lôïi nhuaän lôïi nhuaän thu ñöôïc, phaûi
daønh moät phaàn ñeå laøm voán môû roäng cô sôû saûn xuaát.
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán tích luyõ tö baûn:
Phuï thuoäc vaøo 3 nhoùm:
+Khoái löôïng giaù trò thaëng dö thu ñöôïc (M) maø (M) laïi phuï thuoäc:
+Tæ suaát giaù trò thaëng dö.
+Naêng suaát lao ñoäng.
Qui moâ cuûa tö baûn öùng tröôùc.
. Tæ leä phaân chia giaù trò thaëng dö.
. Söï cheânh leäch giöõa tö baûn söû duïng vaø tö baûn tieâu duøng.
. Qui luaät tích luyõ tö baûn:
Tích tuï vaø taäp trung tö baûn.
a/ Tích tuï: laø quaù trình taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät baèng caùch gom goùp
, tích luyõ giaø trò thaëng dö ñeå thöïc hieän taùi saûn xuaát môû roäng. Noù phuï thuoäc
vaøo khoái löôïng giaù trò thaëng dö vaø töøng doanh nghieäp. Noù phaûn aùnh moái
quan heä giöõa tö baûn vaø lao ñoäng.
Tích tuï luoân phuï thuoäc vaøo lôïi nhuaän.
Ñaëc ñieåm: Dieãn ra nhanh trong thôøi kyø caïch tranh töï do.
Keát quaû: Tích tuï hình thaønh neân ñaïi coâng ty, môû roäng qui moâ saûn
xuaát.
b/ Taäp trung tö baûn: laø quaù trình laøm taêng qui moâ cuûa tö baûn caù bieät.
Tieán haønh döïa vaøo 2 bieän phaùp:
Hôïp löïc veø voán & Cöôõng böùc, thoân thính kinh teá.
Taäp trung tö baûn phaûn aùnh moái quan heä giöõa caùc coå ñoâng lôùn trong hoäi
ñoàng quaûn trò.
. Phaïm vi: toaøn xaõ hoäi, khoâng giôùi haïn. Coù theå dieãn ra treân töøng ngaønh,
töøng lónh vöïc .
. Ñaëc ñieåm: Laø bieåu hieän cuûa taäp trung hoaù saûn xuaát laø ñieàu kieän ñeå xaõ
hoäi hoaù neàn kinh teá.Keát quaû: laøm taêng voán taäp trung .Nhaän xeùt: Tích tuï
vaø taäp trung ñaùp öùng moät phaàn nhu caàu cuûa nhaø saûn xuaát lôùn.
Caáu taïo höõu cô tö baûn: goàm coù hai maët: maët vaät chaát vaø giaù trò.
Caáu taïo tö baûn veà vaät chaát vaø kyõ thuaät: Goàm TLSX vaø söùc lao ñoäng . Tæ
leä giöõa soá löôïng tö lieäu saûn xuaát vaø soá lao ñoäng söû duïng laø caáu taïo kyõ
thuaät.
Caáu taïo tö baûn veà maët giaù trò : goàm giaù trò söùc lao ñoäng . Tæ leä giöõa 2 boä
phaän naøy goïi laø caáu taïo giaù trò tö baûn .Hai maët vaät chaát vaø kyõ thuaät luoân
coù quan heä vôùi nhau , dieãn taû moái quan heä ñoù Mac duøng khaùi nieäm : Caáu
taïo höõu cô .
Caáu taïo höõu cô tö baûn : laø caáu taïo giaù trò do caáu taïo kinh teá quyeát ñònh vaø
phaûn aùnh nhöõng bieán ñoåi cuûa kinh teá ñoù. Caáu taïo höõu cô tö baûn = C/V
C: giaù trò tö lieäu saûn xuaát V: giaù trò söùc lao ñoäng.
Caâu 8: Lôïi Nhuaän Bình Quaân Vaø Giaù Caû Saûn Xuaát ? Söï Hình Thaønh
Giaù Trò Thò Tröôøng ? Caïnh Tranh Ngaønh ?Söï Chuyeån Hoùa Giaù Trò
Haøng Hoùa Thaønh Giaù Trò
Chi phí saûn xuaát ,lôïi nhuaän vaø tæ suaát lôïi nhuaän :
a/ Chi phí saûn xuaát: Kí hieäu (K)
Giaù trò haøng hoaù = c + v + m
K=c+v
Giaù trò haøng hoaù = K = m
Muïc ñích: nghieân cöùu ñeå vaïch traàn baûn chaát cuûa tö baûn . Khi xuaát hieän K,
giaù trò thaëng dö chuyeån hoaù mang hình thöùc tö baûn môùi laø lôïi nhuaän (P).
Töø ñoù GTHH = K + P
b/ Lôïi nhuaän : töùc laø giaù trò thaêng dö ñöôïc so saùnh vôùi toaøn boä tö baûn öùng
tröôùc. Laø keát quaû cuûa ñaàu tö kinh doanh.
-Lôïi nhuaän = P = Doanh soá – Chi phí
Doanh soá = G * Q (G :giaù caû Q : saûn löôïng)
Ñaët ñieåm: Lôïi nhuaän phuï thuoäc tæ suaát lôïi nhuaän P = P’ * K
Tæ suaát lôïi nhuaän laø tæ soá tính theo % giöõa lôïi nhuaän (giaù trò thaêng dö) vôùi
tö baûn öùng tröôùc.
P’ = m/K * 100% = P / K
Caïnh tranh ngaønh vaø söï hình thaønh giaù trò thò tröôøng:
Coù hai hình thöùc caïnh tranh: + Trong noäi boä ngaønh + Giöõa caùc
ngaønh
a/ Caïch tranh noäi boä ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc doanh nghieäp trong
cuøng moät ngaønh saûn xuaát cuøng moät loaïi saûn phaåm. Vd: Giöõa caùc xí
nghieäp may trong ngaønh may.
Muïc ñích: chieám laáy ñieàu kieän thuaän lôïi trong kinh doanh ( coâng ngheä,
qui moâ, nhaâ löïc)
Ñoäng cô: lôïi nhuaän sieâu ngaïch.
Bieän phaùp caïnh tranh: nhieàu caùch. Cô baûn nhaát laø caûi tieán kyõ thuaät, ñoåi
môùi quaûn lyù – naâng cao naêng suaát – giaûm giaù saûn phaåm.
Keát quaû: Hình thaønh giaù trò thò tröôøng cuûa haøng hoaù. Giaù trò thò tröôøng do
ngöôøi cung öùng qui ñònh.
b/ Caïch tranh ngaønh: laø caïch tranh giöõa caùc ngaønh saûn xuaát vôùi nhau
trong neàn kinh teá.
Bieän phaùp töï do di chuyeå tö baûn , voán töø ngaønh naøy sang ngaønh khaùc.
Quaù trình naøy dieãn ra töï phaùt do lôïi nhuaän taùc ñoäng.
Quaù trình naûy laøm cho cô caáu kinh teá ñieàu chænh laïi thöôøng xuyeân.
Keát quaû daãn ñeán hình thaønh lôïi nhuaän bình quaân.
Söï chuyeån hoaù giaù trò haøng hoaù thaønh giaù trò saûn xuaát:
Nguyeân nhaân: do caïch tranh giöõa caùc ngaønh daãn ñeán söï chuyeån hoaù cuûa
qui luaät giaù trò thaêng dö thaønh qui luaät lôïi nhuaän bình quaân. GTHH
chuyeån thaønh giaù caû saûn xuaát.
Giaù caø saûn xuaát = chi phí + lôïi nhuaän bình quaân = K + P
Lôïi nhuaän bình quaân: laø lôïi nhuaän baèng nhau cho nhöõng nhaø tö baûn
ñöôïc ñaàu tö vaøo caùc ngaønh saûn xuaát khaùc nhau. Coâng thöùc: P
= P’ * K
Caâu 9: Tö Baûn Cho Vay ,Lôïi Töùc ? Coâng Ty Coå Phaàn ? Thò Tröôøng
Chöùng Khoaùn ?
Tö baûn cho vay, lôïi töùc (Z), tyû suaát lôïi töùc (Z’) :
Tö baûn cho vay : laø tö baûn tieàn teä maø ngöôøi chuû cuûa noù cho nhaø tö baûn
khaùc vay ñeå kinh doanh, sau moät thôøi gian thu veà keøm theo moät soá tieàn
lôøi ( lôïi töùc ).
Lôïi töùc : laø moät phaàn cuûa lôïi nhuaän bình quaân maø ngöôøi vay phaûi traû cho
ngöôøi cho vay veà quyeàn sôû höõu tieàn teä. Lôïi töùc laø moät phaàn cuûa giaù trò
thaëng dö. Kí hieäu: Z
Lôïi töùc phuï thuoäc vaøo tyû suaát lôïi töùc : Z = Z’ . K
Tyû suaát lôïi töùc laø tyû soá tính theo phaàn traêm giöõa lôïi töùc vaø soá tieàn cho
vay
Z’ = Z/K * 100%
Trong thò tröôøng Z’ luoân dao ñoäng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá
+ Quan heä cung - caàu soá tieàn cho vay
+ Chæ soá laïm phaùt cuûa neàn kinh teá
+ Tình hình saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù
+ Laõi suaát naèm trong khoaûng vaän ñoäng 0 < Z’ < P’

Tín duïng tö baûn chuû nghóa :


Quan heä tín duïng laø quan heä vay möôïn, kinh doanh tieàn teä. Coù 2 hình
thöùc :
Tín duïng thöông nghieäp : laø quan heägiöõa caùc nhaø tö baûn vôùi nhau.
Tín duïng ngaân haøng : Laø quan heä giöõa ngaân haøng vaø caùc nhaø tö baûn
Ngaân haøng laø moät loaïi doanh nghieäp chuyeân kinh doanh tieàn teä vaø laøm
moâi giôùi giöõa ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay. Heä thoáng ngaân haøng coù 2
loaïi : moät caáp vaø hai caáp.
+ Moät caáp :chæ coù ngaân haøng trung öông.
+ Hai caáp : goàm ngaân haøng trung öông vaø ngaân haøng thöông maïi.
Ngaân haøng laø trung taâm tieàn maët, laø thuû quyõ cuûa xaõ hoäi, laø trung taâm
thanh toaùn.
Hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng : coù 2 nghieäp vuï
Nhaän göûi (Z tg) : huy ñoäng voán , thu huùt voán. Ñeå thöïc hieän chöùc naêng naøy
phaûi thöïc hieän chính saùch laõi suaát tieàn göûi cho ngöôøi göûi.
Cho vay ( Z cv) : phaân boå voán cho caùc doanh nghieäp, caùc hoä vay ñeå kinh
doanh. Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñöôïc vay voán nhöng phaûi thoaû ñieàu kieän :
+ Coù döï aùn khaû thi
+ Coù theá chaáp taøi saûn
+ Nhaän ñöôïc söï baûo laõnh cuûa ngöôøi thöù ba.
Ngaân haøng quy ñònh laõi suaát cho vay, ñoàng thôøi cam keát traû laõi ñuùng kyø.
Lôïi nhuaän ngaânhaøng : Toång lôïi töùc cho vay tröø ñi toång lôïi töùc tieàn göûi
Lôïi nhuaän ngaân haøng = ? Z cv - ? Z tg
Coâng ty coå phaàn, thò tröôøng chöùng khoaùn :
Coâng ty coå phaàn :
Laø 1 hình doanh nghieäp maø voán do nhöõng ngöôøi tham gia ( coå ñoâng) ñoùng
goùp.
Ñaëc ñieåm :
+ Laø moät toå chöùc kinh doanh nhieàu chuû theå
+ Laø moät loaïi hình cuûa coâng ty traùch nhieäm höõu haïn
+ Quan heä trong coâng ty phuï thuoäc vaøo tyû leä goùp voán.
Coå ñoâng : Ngöôøi sôû höõu coå phieáu trong coâng ty. Coù 2 loaïi
+ Coå ñoâng saùng laäp : ngöôøi laäp coâng ty, phaùt haønh coå phieáu.
+ Coå ñoâng thöôøng : goùp voán.
Quyeàn lôïi : ñöôïc chia laõi, ñöôïc tham gia döï ñaïi hoäi coå ñoâng.
Coå phieáu : laø moät loaïi chöùng khoaùn, laø vaên töï ghi nhaän söï goùp voán cuûa coå
ñoâng. Coù nhieàu loaïi coå phieáu : coù teân, khoâng teân, loaïi ñöôïc sang nhöôïng,
loaïi khoâng ñöôïc sang nhöôïng. Coå phieáu ñöôïc giao dòch teân thò tröôøng
chöùng khoaùn.
Thò tröôøng chöùng khoaùn :laø nôi mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn.
Chia laøm 2 loaïi : thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöù caáp.
+ Thò tröôøng sô caáp : mua ban coå phieáu thöôøng
+ Thò tröôøng thöù caáp : laø nôi trao ñoåi maø giaù coå phieáu khoâng nhaát thieát ghi
treân ñoù. Thöôøng phuï thuoäc vaøo 2 yeáu toá :
Lôïi nhuaän coå phieáu mang laïi
Tyû suaát lôïi töùc, tieàn göûi ngaân haøng
Gcoå phieáu = Pcoå phieáu / Z’
Caâu 10: Neâu Caùc Hình Thöùc Ñòa Toâ ?
Coù 2 hình thöùc ñòa toâ : ñòa toâ cheânh leäch vaø ñòa toâ tuyeät ñoái.
Ñòa toâ cheânh leäch :
. Ñòa toâ cheânh leäch laø giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch thu ñöôïc treân nhöõng
maûnh ruoäng coù ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi.
Ñòa toâ cheânh leäch : laø soá cheânh leäch giöõa giaù caû saûn xuaát chung ñöôïc quy
ñònh bôûi chi phí saûn xuaát treân ruoâng ñaát xaáu nhaát vôùi giaù caû caù bieät treân
caùc ruoäng ñaát trung bình vaø xaáu.
Phaân loaïi ñòa toâ : goàm coù Ñòa toâ cheânh leäch1 vaø Ñòa toâ cheânh leäch 2
Ñòa toâ cheânh leäch 1 : phuï thuoäc vaøo vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, vaøo töï
nhieân
Ñòa toâ cheânh leäch 2 : phuï thuoäc vaøo quaù trình thaâm canh
So saùnh ñieàu kieän thuaän lôïi giöõa coâng nghieäp vaø noâng nghieäp :
Coâng nghieäp Noâng nghieäp
Coâng cuï lao ñoäng hieän ñaïi
- Quaûn lyù tieán tieán, nguoàn nhaân löïc lôùn, deã thay ñoåi. - Phuï thuoäc vaøo
ñoä phì nhieâu ñaát ñai, vò trí ñòa lyù thuaän lôïi.
Ñòa toâ tuyeät ñoái :
Ñòa toâ tuyeät ñoái : laø khoaûn lôïi nhuaän sieâu ngaïch ngoaøi lôïi nhuaän bình
quaân do caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn trong noâng nghieäp thaáp hôn trong coâng
nghieäp maø nhaø tö baûn thueâ ruoäng ñaát noäp cho ñòa chuû. Trong thöïc teá ñòa
toâ tuyeät ñoái laø toaøn boä soá cheânh leäch giöõa giaù trò vaø giaù caû saûn xuaát.

Caâu 11: Taêng Tröôûng Kinh Teá Vaø Hieäu Quaû Kinh Teá ?
Taêng tröôûng kinh teá :
Taêng tröôûng kinh teá laø moät khaùi nieäm duøng ñeå chæ söï gia taêng cuûa cuûa caûi
vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm. Nhòp ñieäu taêng tröôûng kinh teá thöôøng
bieåu thò ôû toác ñoä taêng tröôûng toång saûn phaåm xaõ hoäi vaø thu nhaäp quoác daân.
Ñeå ñaùnh giaù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ngöôøi ta duøng caùc chæ tieâu sau :
+ Chæ tieâu cuûa Caùc Maùc : 2 chæ tieâu
Toång saûn phaåm xaõ hoäi : laø toång soá cuûa caûi vaät chaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng
naêm. Theo Mac nghieân cöùu treân 2 maët : hieän vaät vaø giaù trò
. Hieän vaät : thöïc theå hieän vaät, caáu truùc, goàm 2 boä phaän : toaøn boä tö lieäu
saûn xuaát maø xaõ hoäi taïo ra haøng naêm, toaøn boä tö lieäu tieâu duøng taïo ra haøng
naêm.
. Giaù trò : toång saûn phaåm xaõ hoäi goàm 3 boä phaän , kí hieäu :
Giaù trò = C + V + m
Trong ñoù : C laø giaù trò tö lieäu saûn xuaát vaø hao phí trong saûn xuaát.
V laø toång giaù trò söùc lao ñoäng ( toång quyõ tieàn löông )
m laø giaù trò thaëng dö.
Thu nhaäp quoác daân : laø toång saûn phaåm xaõ hoäi sau khi ñaõ tröø ñi phaàn buø
ñaép tö lieäu saûn xuaát ñaõ hao phí trong saûn xuaát. Ñöôïc xem xeùt bôûi 2 maët :
hieän vaät vaø giaù trò .
Hieän vaät: goàm toaøn boä caùc tö lieäu tieâu duøng vaø phaàn tö lieäu saûn xuaát ñeå
taùi saûn xuaát môû roäng.
Giaù trò : thu nhaäp quoác daân = V + m
+ Theo chæ tieâu cuûa Lieân hieäp quoác : Hieäu soá thu nhaäp cuûa ngaønh tröø chi
phí ngaønh ñoù.
Chæ tieâu quan troïng nhaát laø GDP : toång giaù trò gia taêng cuûa caùc ngaønh saûn
xuaát trong nöôùc tính theo töøng naêm.
Chæ tieâu GNP : GNP = GDP – Giaù trò töông öùng bò chuyeån ra nöôùc ngoaøi
+ phaàn giaù trò töø beân ngoaøi ñöa vaøo trong nöôùc .
Coâng thöùc taêng tröôûng :
Toác ñoä taêng tröôûng GDP = GDPX - GDPG* 100%
Trong ñoù : X chæ naêm xem xeùt ;G chæ naêm goác(naêm xuaát phaùt )
Phaùt trieån kinh teá :
Khaùi nieäm : phaùt trieån kinh teá laø moät phaïm truø duøng ñeå chæ söï taêng tröôûng
keát hôïp vôùi söï bieán ñoåi vaø phaùt trieån cô caáu inh teá xaõ hoäi theo höôùng tieán
boä.
Tieâu chuaån ñaùnh giaù moät quoác gia phaùt trieån :
+ Nöôùc phaùt trieån laø nöôùc coù cô caáu kinh teá hieän ñaïi ( cô caáu ngaønh saûn
xuaát goàm quan heä 3 ngaønh coâng nghieäp, noâng nghieäp vaø dòch vuï).
+ Kyõ thuaät saûn xuaát tieân tieán.
+ Cô caáu daân cö vaø lao ñoäng tieán boä.
+ Chæ soá HDI : chæ soá phaùt trieån con ngöôøi(thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi
cao, tuoåi thoï bình quaân, trình ñoä daân trí, an ninh cuûa moâi tröôøng soáng ).
Caâu 12 : Nhöõng Ñaëc Ñieåm Kinh Teá Cô Baûn Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn
Ñoäc Quyeàn ?
Taäp trung saûn xuaát vaø caùc toå chöùc ñoäc quyeàn :
Neàn saûn xuaát tö baûn ñöôïc taäp trung cao ñoä theo töøng ngaønh, töøng lónh vöïc,
theo quy moâ saûn xuaát vaø keát quaû laø hình thaønh nhöõng toå chöùc ñoäc quyeàn.
Toå chöùc ñoäc quyeàn : laø lieân minh kinh teá lôùn, naém trong tay phaàn lôùn cô
sôû saûn xuaát, chi phoái nhöõng hoaït ñoäng cuûa xaõ hoäi.
Coù 5 hình thöùc ñoäc quyeàn :
+ Kartell : laø loaïi lieân minh ñoäc quyeàn veà giaù caû, thò tröôøng, caùc thaønh
vieân trong toå chöùc naøy vaãn ñoäc laäp trong saûn xuaát löu thoâng.
+ Xanh-ñi-ca : laø loaïi toå chöùc maø caùc thaønh vieân ñoäc laäp trong saûn xuaát,
ban quaûn trò ñaûm nhieäm vieäc löu thoâng.
+ Tô-rôt :laø toå chöùc ñoäc quyeàn ñieàu haønh taäp trung. Caùc hoaït ñoäng saûn
xuaát, tieâu thuï saûn phaåm do ban quaûn trò ñaûm nhieäm ( ñoäc quyeàn ).
+ Cong-xooc-xi-om : laø toå chöùc ñoäc quyeàn quoác teá . Bieåu thò ôû 2 loaïi hình
coâng ty : coâng ty xuyeân quoác gia vaø coâng ty ña quoác gia.
+ Conggo-merat : laø toå chöùc luõng ñoaïn khoång loà. Quy moâ vöôït ra ngoaøi
bieân giôùi quoác gia.
Tö baûn taøi chính vaø boïn ñaàu soû taøi chính :
Tö baûn taøi chính : laø söï thaâm nhaäp hay dung hôïp giöõa tö baûn ñoäc quyeàn
trong coâng nghieäp vaø trong ngaân haøng .
Tö baûn taøi chính : giöõ quyeàn thoáng trò xaõ hoäi döïa vaøo quyeàn löïc kinh teá,
thoâng qua cheá ñoä tham döï ( coå phaàn ).
Xuaát khaåu tö baûn :
Laø caùch thöùc maø tö baûn ñoäc quyeàn mang tö baûn töø trong nöôùc ra nöôùc
ngoaøi ñeå tieâu thuï, chi phoái nöôùc khaùc.
Coù 2 hình thöùc : + Xuaát khaåu tö baûn
+ Xuaát khaåu tö baûn hoaït ñoäng ( tieàn, ñaàu tö nöôùc ngoaøi ).
Caùc xu höôùng ñaàu tö :
+Tröôùc chieán tranh : ñaàu tö vaøo caùc moû, ñoàn ñieàn ñeå taïo nguoàn nguyeân
lieäu.
+ Ngaøy nay : taäp trung vaøo coâng nghieäp nheï, coâng nghieäp cheá bieán, hoaït
ñoäng dòch vuï.
Caâu 13: Trình Baøy Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Söï Toàn Taïi Nhieàu
Thaønh Phaàn Kinh Te Átrong Thôøi Kyø Quaù Ñoä Leân Cnxh Ôû Nöôùc Ta ?

Khaùi nieäm veà thaønh phaàn kinh teá :


Thaønh phaàn kinh teá : laø moät phaïm truø kinh teá gaén vôùi phaïm truø chieám höõu
laø khu vöïc kinh teá, kieåu quan heä kinh teá döïa treân cô sôû hình thöùc sôû höõu
naøy hay hình thöùc sôû höõu khaùc.
Tính taát yeáu khaùch quan cuûa söï toàn taïi nhieàu thaønh phaàn kinh teá
trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH :
Trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH cheá ñoä sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát bao
goàm nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Töông öùng vôùi moãi hình thöùc laø moät
thaønh phaàn kinh teá thích öùng vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc
löôïng saûn xuaát vaø söï chi phoái cuûa caùc quy luaät kinh teá nhaát ñònh.
. Ñaëc ñieåm :
Laø neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, ôû moãi nöôùc moãi thôøi kyø khaùc nhau soá
löôïng thaønh phaàn kinh teá coù theå nhieàu, ít khoâng gioáng nhau.
Cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn trong thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH laø toång
theå caùc thaønh phaàn kinh teá cuøng toàn taïi trong moät neàn kinh teá vöøa ñoäc laäp
vöøa phuï thuoäc vöøa hôïp taùc vöøa caïnh tranh.
Ôû nöôùc ta cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn toàn taïi moät caùch khaùch quan vì
: Böôùc vaøo thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH do coøn nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc
nhau do ñoù löïc löôïng saûn xuaát, phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, naêng suaát lao
ñoäng, trình ñoä phaùt trieån kinh teá khoâng ñeàu giöõa caùc xí nghieäp, giöõa caùc
ngaønh, giöõa caùc vuøng,… Trong ñieàu kieän ñoù xaõ hoäi cuõ ñeå laïi khoâng ít caùc
thaønh phaàn kinh teá, khoâng theå caûi bieán nhanh choùng ñöôïc. Maët khaùc trong
thôøi kyø quaù ñoä vaø xaây döïng quan heä saûn xuaát môùi, xuaát hieän theâm moät soá
thaønh phaàn kinh teá môùi. Caùc thaønh phaàn kinh teá cuõ vaø môùi toàn taïi khaùch
quan.
. Lôïi ích cuûa söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn :
Söï toàn taïi neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn khoâng chæ laø taát yeáu khaùch quan
maø coøn ñem laïi nhieàu lôïi ích to lôùn :
Thuùc ñaåy taêng naêng suaát lao ñoäng, taêng tröôûng kinh teá, taïo ñieàu kieän
naâng cao hieäu quaû kinh teá – xaõ hoäi trong moãi thaønh phaàn kinh teá vaø trong
toaøn boä neàn kinh teá quoác daân.
Goùp phaàn khoâi phuïc cô sôû kinh teá vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù
Cho pheùp khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû söùc maïnh toång hôïp cuûa caùc
thaønh phaàn kinh teá trong nöôùc taïo ñieàu kieän khai thaùc söùc maïnh veà voán,
khoa hoïc vaø coâng ngheä môùi treân toaøn theá giôùi.
Taïo ñieàu kieän thöïc hieän vaø môû roäng caùc hình thöùc kinh teá quaù ñoä, trong
ñoù coù hình thöùc kinh teá tö baûn nhaø nöôùc, nhö nhöõng caàu noái ñeå ñöa neàn
kinh teá töø saûn xuaát nhoû leân saûn xuaát XHCN boû qua giai ñoaïn phaùt trieån
TBCN.
Caâu 14: Neâu Caùc Thaønh Phaàn Kinh Teá Vaø Phaân Tích Vai Troø Cuûa
Moãi Thaønh Phaàn Kinh Teá Trong Neàn Kinh Teá Quaù Ñoä Ôû Nöôùc Ta
Hieän Nay ?
Thôøi kyø quaù ñoä leân CNXH ôû Vieät Nam toàn taïi caùc thaønh phaàn kinh teá
:
Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh ( kinh teá nhaø nöôùc, bao goàm caùc doanh
nghieäp coâng nghieäp, noâng, thöông nghieäp, vaän taûi).
Thaønh phaàn kinh teá taäp theå bao goàm caùc hôïp taùc xaõ, caùc toå hôïp saûn xuaát.
Thaønh phaàn kinh teá saûn xuaát haøng hoaù nhoû cuûa noâng daân, thôï thuû coâng vaø
buoân baùn nhoû, dòch vuï caù theå ôû thaønh thò.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn tö nhaân cuûa caùc nhaø tö baûn vöøa vaø nhoû hoaït
ñoäng chuû yeáu trong lónh vöïc saûn xuaát.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn nhaø nöôùc döôùi nhieàu hình thöùc phong phuù.
Vai troø cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá :
Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh giöõ vai troø chuû ñaïo :
Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh coù ñaëc ñieåm laø döïa treân cheá ñoä coâng höõu
veà tö lieäu saûn xuaát – sôû höõu nhaø nöôùc. Thaønh phaàn kinh teá quoác doanh
ñöôïc toå chöùc döôùi hình thöùc doanh nghieäp coâng, noâng, thöông nghieäp
ngaân haøng nhaø nöôùc… Kinh teá quoác doanh laø bieåu hieän cuûa quan heä saûn
xuaát môùi, tieán boä hôn tröôùc so vôùi caùc quan heä saûn xuaát tröôùc. Kinh teá
quoác doanh naém giöõ nhöõng boä phaän kinh teá chuû yeáu, then choát, coù khaû
naêng taùc ñoäng ñeán caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc, thuùc ñaåy caùc thaønh phaàn
kinh teá khaùc phaùt trieån theo höôùng XHCN. Thaønh phaàn kinh teá naøy ñöôïc
Nhaø nöôùc baûo hoä veà moïi maët.
Thaønh phaàn kinh teá taäp theå :
Thaønh phaàn naøy döïa treân hình thöùc sôû höõu taäp theå tö lieäu saûn xuaát( tröø
ruoäng ñaát trong noâng nghieäp thuoäc sôû höõu cuûa toaøn daân). Noù ñöôïc toå chöùc
döôùi nhieàu hình thöùc nhö hôïp taùc xaõ, toå saûn xuaát. Thaønh phaàn kinh teá naøy
khoâng ngöøng cuûng coá vaø phaùt trieån, boå sung cho kinh teá quoác doanh vaø
cuõng kinh teá quoác doanh laøm neàn taûng cuûa neàn kinh teá quoác doanh.
Thaønh phaàn kinh teá saûn xuaát haøng hoaù nhoû coøn goïi laø kinh teá caù theå:
Thaønh phaàn kinh teá naøy döïa treân hình thöùc sôû höõu caù theå veà tö lieäu saûn
xuaát vaø lao ñoäng cuûa baûn thaân hoï, toàn taïi ôû phaïm vi töông ñoái lôùn phaùt
trieån ôû caû thaønh thò vaø noâng thoân. Noù coù theå toàn taïi ñoäc laäp hoaëc coù theå
tham gia vaøo caùc loaïi hình hôïp taùc xaõ, hoaëc lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp
lôùn döôùi nhieàu hình thöùc.
Caàn phaân bieät kinh teá caù theå vôùi kinh teá gia ñình. Kinh teá gia ñình döïa
treân sôû höõu caù nhaân ñaëc bieät vaø thôøi gian lao ñoäng ngoaøi thôøi gian maø
coâng nhaân vieân chöùc vaø xaõ vieân laøm vieäc ôû nhieäm sôû, ôû caùc xí nghòeâp.
Kinh teá gia ñình khoâng phaûi laø moät thaønh phaàn kinh teá ñoäc laäp nhöng
ñöôïc phaùt trieån maïnh.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn tö nhaân :
Bao goàm caùc doanh nghieäp döïa treân hình thöùc sôû höõu tö nhaân TBCN veà tö
lieäu saûn xuaát vaø söû duïng lao ñoäng laøm thueâ cuûa ngöôøi khaùc. Tö baûn tö
nhaân ñöôïc phaùt trieån khoâng haïn cheá veà quy moâ vaø ñòa baøn hoaït ñoäng.
Kinh teá tö baûn tö nhaân coøn toàn taïi trong thôøi kyø quaù ñoä laø taát yeáu nhaèm
khai thaùc heát tieàm naêng cuûa ñaát nöôùc, thu huùt voán ñaàu tö kyõ thuaät hieän ñaïi
cuûa nöôùc ngoaøi.
Thaønh phaàn kinh teá tö baûn nhaø nöôùc :
Thaønh phaàn naøy bao goàm nhöõng doanh nghieäp tö baûn khoâng coøn ñoäc laäp
kinh doanh maø ñaõ lieân keát vôùi Nhaø nöôùc, chòu söï kieåm soaùt tröïc tieáp vaø
chi phoái cuøa Nhaø nöôùc vôùi nhöõng hình thöùc vaø möùc ñoä khaùc nhau.
Trong ñieàu kieän caùch maïng khoa hoïc coâng ngheä dieãn ra treân phaïm vi theá
giôùi vieäc söû duïng hình thöùc kinh teá tö baûn Nhaø nöôùc laø taát yeáu khaùch
quan.
Kinh teá tö baûn Nhaø nöôùc laø hình thöùc kinh teá quaù ñoä thích hôïp nhaèm taïo
nhanh nguoàn voán, tranh thuû tieáp nhaän khoa hoïc – kyõ thuaät – coâng ngheä
hieän ñaïi cuûa theá giôùi, taïo nhanh cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa CNXH.
Caâu 15: Nguyeân Nhaân Ra Ñôøi , Baûn Chaát , Nhöõng Bieåu Hieän Chuû Yeáu
Cuûa Chuû Nghóa Tö Baûn Tö Baûn Ñoäc Quyeàn Nhaø Nöôùc ?

Nguyeân nhaân hình thaønh vaø phaùt trieån Chuû nghóa tö baûn ñoäc quyeàn :
Nguyeân nhaân hình thaønh vaø phaùt trieån :
Chuû nghóa tö baûn (CNTB) coù maàm moáng töø chieán tranh theá giôùi thöù I vaø
phaùt trieån trong chieán tranh theá giôùi II ñaõ trôû thaønh hình thöùc thoáng trò ôû
caùc nöôùc phöông Taây (nhö Anh , Myõ).
CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc xuaát phaùt töø caùc nguyeân nhaân :
Söï buøng noå Caùch maïng coâng ngheä laøm xuaát hieän nhieàu ngaønh saûn xuaát
môùi, vöôït quaù khaû naêng kieåm soaùt cuûa caùc toå chöùc ñoäc quyeàn neân caàn
phaûi coù söï kieåm soaùt cuûa nhaø nöôùc, töø ñoù CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc xuaát
hieän.
Do quaù trình xaõ hoäi hoaù dieãn ra nhanh neân xuaát hieän nhu caàu baûo veä lôïi
ích cuûa nhaø nöôùc vaø daân toäc .
Söï xuaát hieän gia taêng moät caùch gay gaét caùc maâu thuaãn noäi taïi cuûa CNTB,
heä thoáng thuoäc ñòa saûn phaåm cuûa chuû nghóa thöïc daân cuõ ñaõ bò tan raõ, suïp
ñoå, caùi saân sau cuûa CNTB bò thu heïp. Tröôùc tình hình ñoù vai troø cuûa nhaø
nöôùc ñaëc bieät quan troïng ñeå ñieàu chænh, choáng ñôõ, cöùu nguy cho CNTB.
Phaûi xoa dòu cuoäc ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân, do söï lôùn maïnh cuûa
heä thoáng xaõ hoäi chuû nghóa, luùc baáy giôø phong traøo ñoäc laäp daân toäc ñang
leân cao vaø söï suïp ñoå cuûa CN thöïc daân cuõ neân tröôùc tình hình ñoù xuaát hieän
nhu caàu baûo veä lôïi ích cuûa giai caáp tö saûn.
Baûn chaát kinh teá cuûa CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc :
Chuû nghóa tö baûn ñoäc quyeàn nhaø nöôùc laø söï keát hôïp giöõa söùc maïnh cuûa tö
baûn ñoäc quyeàn vôùi söùc maïnh cuûa nhaø nöôùc thaønh moät boä maùy duy nhaát.
Ñoù laø söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc tö saûn vaøo quaù trình kinh teá. Nhaø nöôùc
khoâng chæ thöïc hieän chöùc naêng chính trò maø ñaõ coù cô sôû kinh teá ñeå can
thieäp vaøo quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi.
Baûn chaát kinh teá cuûa CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc laø söï thoáng nhaát, caáu
keát giöõa caùc toå chöùc tö baûn ñoäc quyeàn tö nhaân vôùi Nhaø nöôùc cuûa giai caáp
tö saûn laø söï phuï thuoäc cuûa Nhaø nöôùc tö saûn vaøo caùc toå chöùc ñoäc quyeàn vaø
boïn ñaàu soû taøi chính.
Bieåu hieän cuûa CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc :
CNTB ñoäc quyeàn Nhaø nöôùc coù nhöõng bieåu hieän chuû yeáu nhö : söï keát hôïp
veà con ngöôøi giöõa toå chöùc ñoäc quyeàn vaø Nhaø nöôùc; söï hình thaønh vaø phaùt
trieån sôû höõu Nhaø nöôùc; cung caáp haøng hoaù vaø dòch vuï cho ñoäc quyeàn tö
nhaân theo giaù thaáp; phaân phoái laïi thu nhaäp caùc xí nghieäp Nhaø nöôùc coù lôïi
cho tö baûn ñoäc quyeàn döôùi hình thöùc trôï caáp vaø caùc lôïi ích khaùc...
Caâu 16 : Taïi Sao Phaûi Thöïc Hieän Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa Vaø
Coâng Nghieäp Hoaù Hieän Ñaïi Hoùa Nhaèm Muïc Ñích Gì ?
Tính taát yeáu khaùch quan cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù :
Moãi phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi nhaát ñònh coù moät cô sôû vaät chaát - kyõ
thuaät töông öùng.
Cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø toaøn boä heä thoáng caùc yeáu toá
vaät chaát cuûa löïc löôïng saûn xuaát xaõ hoäi phuø hôïp vôùi trình ñoä kyõ thuaät töông
öùng maø löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi söû duïng, taùc ñoäng vaøo ñeå saûn xuaát ra
cuûa caûi vaät chaát ñaùp öùng nhu caàu xaõ hoäi.
Söï bieán ñoåi cuûa cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa moät xaõ hoäi laø :
Söï bieán ñoåi vaø phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát; söï phaùt trieån cuûa khoa
hoïc kyõ thuaät; tính chaát vaø trình ñoä cuûa caùc quan heä xaõ hoäi, ñaëc bieät laø
quan heä saûn xuaát thoáng trò. Khi noùi ñeán cô sôû vaät chaát - kyõ thuaät cuûa moät
phöông thöùc saûn xuaát naøo ñoù laø noùi ñeán cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät ñoù ñaït
ñeán möùc moät trình ñoä nhaát ñònh laøm ñaëc tröng cho phöông thöùc saûn xuaát
ñoù.
Cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cuûa chuû nghóa tö baûn, ñaëc tröng cuûa noù laø neàn
ñaïi coâng nghieäp cô khí hoaù vaø chæ ñeán khi xaây döïng xong cô sôû ñoù,
phöông thöùc saûn xuaát tö baûn môùi trôû thaønh phöông thöùc saûn xuaát thoáng trò.
Chuû nghóa xaõ hoäi ñoøi hoûi moät cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cao hôn treân caû
hai maët : trình ñoä kyõ thuaät vaø cô caáu saûn xuaát, gaén vôùi thaønh töïu cuûa caùch
maïng khoa hoïc – kyõ thuaät hieän ñaïi.
Do vaäy, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa chuû nghóa xaõ hoäi seõ laø neàn coâng
nghieäp lôùn hieän ñaïi, coù cô caáu kinh teá hôïp lyù, coù trình ñoä xaõ hoäi hoaù cao
döïa treân trình ñoä khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi ñöôïc hình thaønh moät caùch
coù keá hoaïch vaø thoáng trò trong toaøn boä neàn kinh teá quoác daân. Trong quaù
trình quaù ñoä leân chuû nghóa xaõ hoäi, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cho
chuû nghóa xaõ hoäi laø moät taát yeáu khaùch quan vaø ñöôïc thoâng qua coâng
nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù. Vì cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät laø ñieàu kieän troïng
yeáu nhaát, quyeát ñònh nhaát coù lieân quan ñeán söï phaùt trieån veà chaát ñoái vôùi
löïc löôïng saûn xuaát, vaø naêng suaát lao ñoäng.
Taùc duïng cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù:
Noù taïo ñieàu kieän ñeå bieán ñoåi veà chaát löôïng saûn xuaát, taêng naêng suaát lao
ñoäng, taêng söùc cheá ngöï cuûa con ngöôøi ñoái vôùi töï nhieân, taêng tröôûng vaø
phaùt trieån kinh teá. Do ñoù goùp phaàn oån ñònh vaø naâng cao ñôøi soáng nhaân
daân.
Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc cuûng coá vai troø kinh teá cuûa nhaø nöôùc,
naâng cao naêng löïc tích luõy, nhôø ñoù laøm taêng söï phaùt trieån töï do vaø toaøn
dieän trong moïi hoaït ñoäng kinh teá cuûa con ngöôøi.
Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc taêng cöôøng cuûng coá an ninh vaø quoác
phoøng.
Taïo ñieàu kieän vaät chaát cho vieäc xaây döïng neàn kinh teá daân toäc töï chuû, ñuû
söùc thöïc hieän söï phaân coâng vaø hôïp taùc quoác teá.
Caâu 17: Noäi Dung Chuû Yeáu Cuûa Coâng Nghieäp Hoùa Hieän Ñaïi Hoùa Xaõ
Hoäi Chuû Nghóa , Vaän Duïng Vaøo Ñieàu Kieän Nöôùc Ta Hieän Nay ?
Noäi dung cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù coù 2 vaán ñeà chính :
. Trang bò kyõ thuaät – coâng ngheä theo höôùng hieän ñaïi vaø xaây döng moät cô
caáu kinh teá hôïp lyù.
. Trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä theo höôùng hieän ñaïi trong caùc ngaønh cuûa
neàn kinh teá quoác daân :
Noäi dung naøy ñöôïc thöïc hieän theo 2 caùch :
Tieán haønh caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät, xaây döïng cô sôû vaät chaát – kyõ
thuaät ñeå töï trang bò. Cuoäc caùch maïng kyõ thuaät ñaàu tieân xuaát hieän ôû Anh
vôùi noäi dung chuû yeáu laø cô khí hoaù, ñeán giöõa theá kyû XX xuaát hieän cuoäc
caùch maïng khoa hoïc – coâng ngheä hieän ñaïi.Trong thaäp nieân gaàn ñaây con
ngöôøi ñang chöùng kieán nhöõng thay ñoåi raát to lôùn treân nhieàu lónh vöïc cuûa
ñôøi soáng kinh teá, chính trò vaø xaõ hoäi.
Veà maët töï ñoäng hoaù : maùy töï ñoäng quaù trình, maùy coâng cuï ñieàu
khieån baèng soá...
Veà naêng löôïng : ngoaøi daïng naêng löôïng truyeàn thoáng ( nhieät ñieän,
thuûy ñieän ), ngaøy nay chuyeån sang laáy daïng naêng löôïng nguyeân töû laø chuû
yeáu.
Veà vaät lieäu môùi
Veà coâng ngheä sinh hoïc : coâng ngheä vi sinh, kyõ thuaät cuzin, kyõ thuaät
gen vaø nuoâi caáy teá baøo ñöôïc öùng duïng ngaøy caøng nhieàu vaøo coâng nghieäp,
noâng nghieäp, y teá, hoaù chaát ...
Veà ñieän töû vaø tin hoïc : laø moät lónh vöïc roäng lôùn vaø haáp daãn nhaát laø
lónh vöïc maùy tính.
Töø noäi dung caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät, coù nhieàu yù kieán cho raèng
cuoäc caùch maïng naøy coù 2 ñaëc tröng chuû yeáu :
+ Khoa hoïc ñaõ trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp.
+ Thôøi gian cho moät phaùt minh môùi cuûa khoa hoïc ra ñôøi thay theá cho phaùt
minh cuõ coù xu höôùng ruùt ngaén laïi vaø phaïm vi öùng duïng cuûa moät thaønh töïu
khoa hoïc vaøo saûn xuaát vaø ñôøi soáng ngaøy caøng môû roäng.
ÔÛ nöôùc ta, moät nöôùc boû qua cheá ñoä TBCN ñi leân CNXH, coâng nghieäp hoaù
hieän ñaïi hoaù ñöôïc tieán haønh trong ñieàu kieän theá giôùi ñaõ traûi qua 2 cuoäc
caùch maïng khoa hoïc – kyõ thuaät dieãn ra trong xu höôùng toaøn caàu hoaù, khu
vöïc hoaù. Trong khi ñoù cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät cuûa nöôùc ta
phaûi goàm caû cô khí hoaù vaø hieän ñaïi hoaù, coi noù laø then choát, laø ñoäng löïc
cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån beàn vöõng.
Vieäc trang bò kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän ñaïi coøn thöïc hieän thoâng qua
nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi töø caùc nöôùc tieân tieán.
Nhaän chuyeån giao coâng ngheä môùi laø caùch ñi sôùm ñöa nhanh nöôùc ta leân
hieän ñaïi gaén vôùi ruùt ngaén con ñöôøng phaùt trieån hieän ñaïi. Vieäc nhaän
chuyeån giao coâng ngheä môùi laø söï chuyeån ñoåi quyeàn sôû höõu vaø quyeàn söû
duïng haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä töø caùc nöôùc kyõ thuaät tieân tieán sang caùc
nöôùc coù neàn kinh teá keùm hoaëc ñang phaùt trieån. Neáu nhö haøng hoaù thoâng
thöôøng thì söï vaän ñoäng cuûa noù ñi töø nôi coù giaù thaáp ñeán nôi coù giaù cao,
coøn traùi ngöôïc laïi haøng hoaù kyõ thuaät coâng ngheä thì ñi töø nôi coù trình ñoä
cao ñeán nôi coù trình ñoä thaáp. Ñeå thöïc hieän vieäc nhaän chuyeån giao caàn coi
troïng caùc ñieàu kieän veà voán vaø ñoäi nguõ laøm coâng taùc nhaän chuyeån giao...
Xaây döïng cô caáu kinh teá hôïp lyù vaø phaân coâng laïi lao ñoäng xaõ hoäi :
Cô caáu kinh teá laø toång theå caùc moái quan heä kinh teá giöõa caùc ngaønh, caùc
vuøng, caùc lónh vöïc, caùc ñôn vò vaø caùc thaønh phaàn kinh teá trong neàn kinh teá
quoác daân.
Ngaøy nay trong kinh teá thò tröôøng, phuø hôïp laø cô caáu kinh teá môû cô caáu
inh teá höôùng ngoaïi. Theá giôùi ñang phaùt trieån vaø ña daïng. Vì vaäy xaây döïng
vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá phaûi hôïp lyù vaø ña daïng.
Chuyeån dòch vaø xaây döïng cô caáu kinh teá phaûi coù ñöôïc tính hôïp lyù:
Phaûn aùnh ñöôïc vaø ñuùng caùc quy luaät khaùch quan, nhaát laø quy luaät kinh teá.
Phuø hôïp vôùi xu höôùng cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä hieän
ñaïi.
cho pheùp khai thaùc toái ña moïi tieàm naêng vaø lôïi theá cuûa ñaát nöôùc.
Thöïc hieän söï phaân coâng hôïp taùc quoác teá theo xu höôùng quoác teá hoaù.
Noäi dung chính cuûa coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñöôïc vaän duïng ôû nöôùc
ta :
Thöïc hieän coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ôû noâng nghieäp vaø noâng thoân.
Trong ñoù coi troïng vieäc phaùt trieån veà noâng, laâm, ngö nghieäp. Thöïc hieän
thuûy lôïi hoaù, ñieän khí hoaù ...
Phaùt trieån coâng nghieäp : Öu tieân caùc ngaønh cheá bieán löông thöïc – thöïc
phaåm, saûn xuaát haøng tieâu duøng , haøng xuaát khaåu ... Phaùt trieån coù choïn loïc
moät soá ngaønh coâng ngheä thoâng tin, moät soá ngaønh coâng nghieäp naëng.
Xaây döïng keát caáu haï taàng theo höôùng : khaéc phuïc tình traïng xuoáng caáp
cuûa heä thoáng giao thoâng vaän taûi hieän coù, naâng caáp vaø môû roäng theâm moät
soá tuyeán giao thoâng troïng yeáu ...
Phaùt trieån nhanh du lòch, caùc dòch vuï haøng khoâng, haøng haûi, böu chính
vieãn thoâng, thöông maïi, vaän taûi, taøi chính ...
Phaùt trieån hôïp lyù caùc vuøng kinh teá laõnh thoå theo höôùng trieät ñeå khai thaùc
caùc lôïi theá vaø tieàm naêng cuûa töøng vuøng, lieân keát hoã trôï nhau laøm cho taát
caû caùc vuøng ñeàu phaùt trieån.
Môû roäng vaø naâng cao hieäu quaû kinh teá ñoái ngoaïi.
Caâu 18: Phaân Tích Nhöõng Ñieàu Kieän Ñeå Thöïc Hieän Coâng Nghieäp Hoùa
Hieän Ñaïi Hoùa ?
Taïo nguoàn voán :
Cô caáu tích luõy voán bao goàm trong vaø ngoaøi nöôùc.
Nguoàn voán töø noäi boä neàn kinh teá :
Nguoàn voán trong nöôùc bao goàm : caùc nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc, tieát
kieäm cuûa daân cö ...
Nguoàn voán ngaân saùch nhaø nöôùc laø soá cheânh leäch giöõa soá toång thu so vôùi
toång soá chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Do ñoù noù phuï
thuïoâc vaøo caùc yeáu toá sau :
+ Taêng hay giaûm toång soá thu naân saùch, maø chuû yeáu thoâng qua heä thoáng
thueá.
+ Vieäc baùn hay cho thueâ moät soá taøi saûn thuoäc sôû höõu toaøn daân.
+ Taêng hay giaûm caùc khoaûn chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa ngaân saùch.
Nguoàn voán cuûa daân cö : laâu nay nguoàn voán naøy chöa ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng
möùc, chöa coù phöông thöùc huy ñoäng hôïp lyù ñeå taäp trung. Noù bao goàm :
+ Tieát kieäm cuûa daân cö töø thu nhaäp trong nöôùc.
+ Tieát kieäm cuûa caùc ñôn vò saûn xuaát kinh doanh.
+ Tieát kieäm cuûa caùc chuyeân gia, nhöõng ngöôøi ñi lao ñoäng, hoïc taäp vaø
coâng taùc ôû nöôùc ngoaøi coù thu nhaäp ñem veà.
+ Tieát kieäm cuûa boä phaän daân cö coù thu nhaäp do thaân nhaân töø nöôùc ngoaøi
göûi veà ...
Nguoàn voán töø ngoaøi nöôùc :
Ñaây laø nguoàn voán raát ña daïng nhö vieän trôï, vay nôï vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi
...
Vay nôï nöôùc ngoaøi cuûa chính phuû vaø caùc doanh nghieäp thoâng qua caùc toå
chöùc tieàn teä, ngaân haøng theá giôùi.
Ñaàu tö tröïc tieáp cuûa caùc toå chöùc vaø coâng ty nöôùc ngoaøi goàm ñaàu tö 100%,
ñaàu tö töøng phaàn vaø lieân doanh...
Nguoàn voán nöôùc ta ngaøy caøng taêng töø khi thöïc hieän chính saùch môû cöûa.
Kinh teá thò tröôøng ñoøi hoûi phaûi coù thò tröôøng ñaàu tö , phaûi coù söï thoûa thuaän
cuûa caùc beân, laáy ích lôïi kinh teá laøm chuaån, baøn baïc thoaû thuaän treân
nguyeân taéc töï nguyeän ñoâi beân cuøng coù lôïi. Ñeå coù ñöôïc nhieàu voán thì
chuùng ta phaûi taïo döïng ñöôïc söï oån ñònh treân 3 maët sau ñaây:
+ OÅn ñònh phaùp lyù ( luaät leä)
+ OÅn ñònh chính trò xaõ hoäi.
+ OÅn ñònh kinh teá.
Nhöng vaán ñeà quan troïng vaãn laø vieäc söû duïng voán coù hieäu quaû.
Xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä vaø coâng nhaân :
Söï nghieäp coâng nghieäp hoaù laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, trong ñoù ñoäi nguõ
caùn boä laø cöïc kyø quan troïng. Yeáu toá con ngöôøi laø heát söùc quan troïng. Vì
vaäy Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta xaùc ñònh giaùo duïc vaø ñaøo taïo laø quoác saùch.
Ñaàu tö vaøo con ngöôøi laø ñaàu tö chieàu saâu, trong söï nghieäp coâng nghieäp
hoaù con ngöôøi luoân ñoùng vai troø laø nhaân toá trung taâm haøng ñaàu.
Höôùng xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä laø :
Veà cô caáu phaûi ñoàng boä, bao goàm caùn boä khoa hoïc, caùn boä quaûn lyù, caùn
boä kinh doanh vaø coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà...
Veà quy moâ vaø toác ñoä : phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu moãi böôùc tieán trieån cuûa
quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù vaø phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.
Veà trình ñoä : phaûi hieän ñaïi, gioûi veà chuyeân moân vaø vöõng veà chính trò.
Ñi ñoâi vôùi vieäc xaây döïng ñoäi nguõ caàn chuù troïng tôùi vieäc söû duïng, chaêm lo,
boài döôõng cho hoï veà moïi maët.
Ñieàu tra cô baûn naém vöõng taøi nguyeân vaø tình hình kinh teá xaõ hoäi cuûa ñaát
nöôùc.
Nghieân cöùu vaø öùng duïng khoa hoïc kyõ thuaät. Phaûi ñaåy maïnh khoa hoïc öùng
duïng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm, ñieàu kieän con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Vieät Nam.
Phaûi xoaù boû phöông thöùc quaûn lyù haønh chính bao caáp, môû roäng quyeàn chuû
ñoäng cuûa cô sôû nghieân cöùu vaø trieån khai. Môû roäng hôïp taùc quoác teá, gaén
khoa hoïc coâng ngheä vôùi saûn xuaát vaø caùc muïc tieâu kinh teá.
Môû roäng quan heä kinh teá ñoái ngoaïi :
Phaûi coù chính saùch ngoaïi giao höõu hieäu ñeå tranh thuû ñöôïc nhieàu voán vaø
khoa hoïc coâng ngheä tieân tieán cuûa theá giôùi.
Toùm laïi : Ñeå phaùt huy ñöôïc nhöõng ñieàu kieän tieàn ñeà caàn thieát trong quaù
trình coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, phaûi thöïc hieän ñoåi môùi cô
cheá quaûn lyù, tích cöïc chuyeån maïnh sang cô cheá haïch toaùn kinh doanh theo
quan heä thò tröôõng.
Caâu 19: Phaân Tích Tính Taát Yeáu Khaùch Quan Cuûa Vieäc Phaùt Trieån
Kinh Teá Haøng Hoùa Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ?
Quaù trình töø saûn xuaát nhoû ñi leân saûn xuaát lôùn ôû nöôùc ta laø quaù trình
chuyeån hoaù neàn kinh teá mang naëng tính chaát töï caáp, töï tuùc thaønh neàn kinh
teá haøng hoaù.
Kinh teá haøng hoaù khoâng phaûi laø moät hình thaùi kinh teá xaõ hoäi rieâng bieät
trong lòch söû , maø kinh teá haøng hoaù laø phöông thöùc phaùt trieån kinh teá
chung cuûa loaøi ngöôøi cuûa nhieàu phöông thöùc saûn xuaát laø moät böôùc tieán
cuûa lòch söû. Ngaøy nay nhaân loaïi chöa bieát ñeán phöông thöùc kinh teá naøo
tieán boä hôn kinh teá haøng hoaù. Baát cöù moät quoác gia naøo muoán phaùt trieån
kinh teá xaõ hoäi ñeàu phaûi phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Kinh teá haøng hoaù coù nhöõng öu theá sau :
Xeùt theo naác thang tieán hoaù cuûa lòch söû phaùt trieån caùc phöông thöùc saûn
xuaát kinh teá haøng hoaù laø moät hình thöùc phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát
hôn haún saûn xuaát töï caáp, töï caáp. Ñaëc tröng cô baûn cuûa saûn xuaát haøng hoaù
laø saûn xuaát ñeå trao ñoåi thoâng qua mua baùn, saûn xuaát cho ngöôøi khaùc cho
xaõ hoäi.
Lao ñoäng saûn xuaát haøng hoaù mang tính xaõ hoäi cao : Phaân coâng lao ñoäng
xaõ hoäi phaùt trieån thoâng qua moái quan heä bình ñaúng giöõa ngöôøi mua vaø
ngöôøi baùn.
Öu theá cuûa kinh teá haøng hoaù coøn theå hieän ôû choã ñaåy maïnh söï phaân coâng
lao ñoäng xaõ hoäi treân cô sôû phaùt huy theá maïnh cuûa töøng ngöôøi, töøng ñôn vò
kinh teá, töøng ñòa phöông, töøng quoác gia trong quan heä phaân coâng lao ñoäng
quoác teá.
Kinh teá haøng hoaù vaø caùc quy luaät vaän ñoäng cuûa noù laøm cho naêng suaát ,
chaát löôïng vaø hieäu quaû kinh doanh coù yù nghóa soáng coøn ñoái vôùi moïi ngöôøi
saûn xuaát kinh doanh.
Kinh teá haøng hoaù thuùc ñaåy quan heä hôïp taùc, lieân keát vaø caïnh tranh giöõa
caùc ñôn vò kinh teá trong khuoân khoå phaùp luaät buoäc ngöôøi saûn xuaát phaûi
tuaân theo söï löïa choïn cuûa ngöôøi tieâu duøng thay cho söï ñieàu chænh baèng
meänh leänh haønh chính.
ÔÛ nöôùc ta caàn xaùc ñònh neàn kinh teá theo ñònh höôùng XHCN laø neàn kinh teá
haøng hoaù, ñieàu ñoù do chính baûn thaân söï vaän ñoäng cuûa neàn kinh teá nöôùc ta
quy ñònh.
+ Muoán phaù vôõ tính chaát töï caáp, töï tuùc cuûa neàn kinh teá, taát yeáu phaûi phaùt
trieån saûn xuaát haøng hoaù ñeå phaùt huy nhöõng öu theá cuûa neàn kinh teá .
+ Caùc ñieàu kieän chung cho söï toàn taïi vaø phaùt tieån cuûa neàn kinh teá haøng
hoaù ñaõ taùc ñoäng maïnh meõ ñeán neàn kinh teá nöôùc ta ñoù laø phaân coâng lao
ñoäng xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, môû roäng trong neàn kinh teá.
+ Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù laø con ñöôøng daân chuû ñôøi soáng kinh teá, phaûi
giaûi phoùng tieàm naêng phaùt trieån saûn xuaát, naâng cao hieäu quaû kinh teá.
Caâu 20 : Phaân Tích Nhöõng Ñaëc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá Haøng Hoùa
Theo Ñònh Höôùng Xaõ Chuû Nghóa ?
Xu höôùng vaän ñoäng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta gaén lieàn vôùi
caùc ñaëc ñieåm sau :
Neàn kinh teá nöôùc ta ñang trong quaù trình chuyeån bieán töø neàn kinh teá haøng
hoaù keùm phaùt trieån, mang naëng tính töï caáp töï tuùc sang thaønh neàn kinh teá
haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán cao.
Do neàn kinh teá nöôùc ta coù cô caáu haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ hoäi thaáp
keùm.
Trình ñoä cô sôû vaät chaát vaø coâng ngheä trong caùc doanh nghieäp laïc haäu,
khoâng coù khaû naêng caïnh tranh.
Haàu nhö khoâng coù ñoäi nguõ nhaø doanh nghieäp coù taàm côõ.
Thu nhaäp cuûa ngöôøi laøm coâng aên löông vaø noâng daân thaáp keùm, söùc mua
haøng hoaù cuûa xaõ hoäi vaø daân cö thaáp neân nhu caàu taêng chaäm, dung löôïng
thò tröôøng trong nöôùc coøn haïn cheá.
Caùc bieåu hieän treân moät maët phaûn aùnh trình ñoä thaáp keùm veà dung löôïng
cung caàu haøng hoaù vaø khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù treân thò tröôøng.
Maët khaùc noù cuõng taïo ra aùp löïc buoäc chuùng ta phaûi vöôït qua thöïc traïng ñoù
vaø ñöa neàn kinh teá phaùt trieån caû veà soá löôïng laãn chaát löôïng.
Neàn kinh teá haøng hoùa döïa treân cô sôû neàn kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn
:
Tieáp caän ñaëc ñieåm naøy cuûa kinh teá haøng hoaù theo caùc khía caïnh sau :
Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vôùi nhieàu hình thöùc sôû höõu khaùc nhau veà tö
lieäu saûn xuaát laø cô sôû kinh teá gaén lieàn vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån kinh teá
haøng hoaù.
Thöïc traïng kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta keùm phaùt trieån laø do nhieàu nhaân
toá, nhöng nhaân toá gaây haäu quaû naëng neà nhaát laø söï nhaän thöùc khoâng ñuùng
daãn ñeán noân noùng xoaù boû nhanh caùc thaønh phaàn kinh teá.
Neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn laø nguoàn löïc toång hôïp veà nhieàu maët, coù
khaû aêng ñöa neàn kinh teá vöôït khoûi tình traïng thaáp keùm.
Neàn kinh teá haøng hoaù chòu taùc ñoäng cuûa söï thay ñoåi cô caáu ngaønh theo
höôùng neàn kinh teá dòch vuï phaùt trieån nhanh choùng.
Ñaëc ñieåm naøy gaén lieàn vôùi hai khía caïnh sau :
+ Noù ñaûm baûo cho moïi ngöôøi, moïi doanh nghieäp duø ôû thaønh phaàn kinh teá
naøo cuõng ñeàu ñöôïc töï do kinh doanh theo phaùp luaät, ñöôïc phaùp luaät baûo
hoä quyeàn sôû höõu vaø quyeàn thu nhaäp hôïp phaùp.
+ Caùc chuû theå kinh teá ñeàu ñöôïc hoaït ñoäng theo cô cheá töï chuû, hôïp taùc,
caïnh tranh vôùi nhau vaø ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät.
Neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån theo cô caáu kinh teá “môû” giöõa nöôùc ta
vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi :
Söï ra ñôøi neàn kinh teá haøng hoaù tö baûn chuû nghóa ñaõ laøm cho thò tröôøng
daân toäc hoaït ñoäng trong söï gaén boù vôùi thò tröôøng theá giôùi.
Neàn kinh teá haøng hoaù vôùi cô caáu “môû” ra ñôøi baét nguoàn töø quy luaät phaân
boá vaø phaùt trieån khoâng ñeàu veà taøi nguyeân thieân nhieân, söùc lao ñoäng vaø
theá maïnh giöõa caùc nöôùc.
Neàn kinh teá haøng hoaù theo cô caáu “môû”, thích öùng vôùi chieán löôïc thò
tröôøng “höôùng ngoaïi”.
Phaùt trieån kinh teá haøng hoaù theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa vôùi vai troø
chuû ñaïo cuûa kinh teá nhaø nöôùc vaø söï quaûn lyù kinh teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc :
Vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø nöôùc :
Trong cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn, kinh teá nhaø nöôùc vôùi baûn chaát voán
coù cuûa noù, laïi naém giöõ caùc ngaønh, lónh vöïc then choát vaø troïng yeáu neân trôû
thaønh nhaân toá kinh teá baûo ñaûm cho kinh teá haøng hoaù cuûa caùc thaønh phaàn
kinh teá khaùc phaùt trieån theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
Tính hieän thöïc cuûa vai troø ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa cuûa kinh teá nhaø
nöôùc chæ ñöôïc khaúng ñònh khi noù phaùt huy ñöôïc söùc maïnh toång hôïp cuûa
caùc thaønh phaàn kinh teá khaùc.
Vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc, nhaân toá ñaûm baûo cho ñònh höôùng xaõ hoäi
chuû nghóa cuûa kinh teá haøng hoaù :
Söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù beân caïnh maët tích cöïc, ñem laïi söï phaùt
trieån löïc löôïng saûn xuaát, taêng tröôûng kinh teá cao cuûa noù, maët khaùc noù
khoâng traùnh khoûi nhöõng khuyeát taät nhaát ñònh veà maët xaõ hoäi nhö : phaù saûn,
khuûng hoaûng, taøn phaù moâi tröôøng ... Nhöõng khuyeát taät naøy caàn phaûi coù söï
quaûn lyù kinh teá vó moâ cuûa nhaø nöôùc.
Neàn kinh teá haøng hoaù giöõa caùc nöôùc , ngoaøi söï khaùc nhau veà trình ñoä phaùt
trieån vaø söï phaân phoái lôïi ích kinh teá giöõa caùc taàng lôùp daân cö do kinh teá
ñem laïi nhaèm muïc ñích gì? coù lôïi cho ai? Coøn coù söï khaùc nhau khoâng
keùm phaàn quan troïng laø ôû trình ñoä quaûn lyù theo cô cheá thò tröôøng cuûa nhaø
nöôùc.
Nöôùc ta do chòu aûnh höôûng laâu ngaøy cuaû cô cheá keá hoaïch hoaù taäp trung
quan lieâu , bao caáp... Neân vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc ta laø nhaân toá ñaûm
baûo cho ñònh höôùng XHCN cuûa kinh teá haøng hoaù.Moät neàn kinh teá haøng
hoaù keùm phaùt trieån, mang naëng tính chaát töï cung töï caáp, chuyeån sang moät
neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån töø thaáp ñeán cao ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi söû
duïng coù hieäu quaû caùc coâng cuï phaùp luaät, taøi chính, tieàn teä, tín duïng ... Maët
khaùc phaûi taïo ra moâi tröôøng vaø ñieàu kieän cho saûn xuaát kinh doanh treân cô
sôû khai thaùc tieàm naêng cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá, thöïc hieän caùc chính
saùch xaõ hoäi ñaûm baûo cho söï thoáng nhaát giöõa kinh teá vaø xaõ hoäi.
Caâu 21: Ñieàu Kieän Vaø Phöông Höôùng Ñeå Phaùt Trieån Kinh Teá Haøng
Hoùa Ôû Nöôùc Ta ?
Ñieàu kieän ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù :
Ñeå chuyeån sang neàn kinh teá haøng hoaù, ñaát nöôùc ta caàn phaûi coù caùc ñieàu
kieän chuû yeáu sau :
Nhaø nöôùc caàn phaûi sôùm taïo söï oån ñònh veà chính trò. kinh teá xaõ hoäi. Coù oån
ñònh chính trò môùi coù söï oån ñònh vaø phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi.
Xaây döïng haï taàng vaät chaát vaø haï taàng xaõ hoäi ñeå khuyeán khích phaùt trieån
saûn xuaát kinh doanh.
Xaây döïng heä thoáng phaùp luaät nghieâm minh ñuû söùc duy trì cô caáu kinh teá,
thích öùng vôùi neàn kinh teá toàn taïi nhieàu thaønh phaàn kinh teá.
Taïo ra ñöôïc nhöõng taâm lyù, taäp quaùn coù tính xaõ hoäi phuø hôïp vaø coù lôïi cho
söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Ñaøo taïo caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaø kinh doanh gioûi thích nghi vôùi cô cheá thò
tröôøng.
Phöông höôùng vaø bieän phaùp maáu choát ñeå phaùt trieån kinh teá haøng hoaù
ôû nöôùc ta :
+ Thöïc hieän nhaát quaùn chính saùch kinh teá nhieàu thaønh phaàn theo ñònh
höôùng xaõ hoäi chuû nghóa.
+ Saép xeáp laïi caùc khu vöïc kinh teá quoác doanh theo höôùng : naém ngaønh,
khaâu, maët haøng then choát, chuyeån haún sang haïch toaùn kinh doanh, töï chuû
veà moïi maët: ñuû söùc ñöùng vöõng trong caïnh tranh, kinh doanh coù hieäu quaû.
+ Söû duïng roäng raõi caùc hình thöùc kinh teá Tö naûn nhaø nöôùc, nhaèm lôïi duïng
söùc maïnh söùc maïnh hoãn hôïp giöõa tö baûn trong nöôùc, ngoaøi nöôùc vaø cuûa
nhaø nöôùc veà maët voán, coâng ngheä vaø taøi naêng quaûn lyù ñeå phaùt trieån kinh teá
haøng hoaù ôû nöôùc ta.
+ Ñaåy maïnh phaân coâng lao ñoäng vaø hôïp taùc lao ñoäng theo höôùng : chuyeân
moân hoaù vôùi ña daïng hoaù saûn xuaát kinh doanh.
+ Ñaåy maïnh söï nghieäp nghieân cöùu khoa hoïc vaø öùng duïng caùc thaønh töïu
khoa hoïc vaø coâng ngheä, nhaèm muïc ñích taïo ñieàu kieän ñaåy nhanh kinh teá
haøng hoaù ôû nöôùc ta phaùt trieån theo chieàu roäng laãn chieàu saâu.
+ Xaây döïng vaø phaùt trieån thò tröôøng höôùng ngoaïi treân cô sôû döïa vaøo thò
tröôøng trong nöôùc, taïo nhöõng maët haøng muõi nhoïn vaø laø theá maïnh cuûa ta
ñeå coù khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá.
+ Thöïc hieän chính saùch ñoái ngoaïi coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng
hoaù baèng caùch môû roäng quan heä theo höôùng ña daïng hoaù veà hình thöùc, ña
daïng hoaù veà nguoàn. Treân cô sôû nguyeân taéc hai beân cuøng coù lôïi, khoâng
can thieäp vaøo noäi boä cuûa nhau, khoâng phaân bieät cheá ñoä chính trò xaõ hoäi.
Vieäc xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá haøng hoaù ôû nöôùc ta laø quaù trình vöøa
coù tính caáp baùch tröôùc maét, vöøa cô baûn laâu daøi, quaù trình naøy coù nhöõng
khoù khaên vaø thuaän lôïi nhaát ñònh. Song chuùng ta caàn phaûi cöông quyeát ñoåi
môùi theo höôùng coù lôïi cho söï phaùt trieån kinh teá haøng hoaù.
Caâu 22: Phaân Tích Lôïi Ích Kinh Teá, Heä Thoáng Lôïi Ích Kinh Teá ?
Baûn chaát vaø tính ña daïng cuûa heä thoáng lôïi ích kinh teá :
Lôïi ích kinh teá laø phaïm truø kinh teá khaùch quan , laø hình thöùc bieåu hieän
cuûa quan heä saûn xuaát, noù phaûn aùnh trong yù thöùc con ngöôøi thaønh ñoäng cô
thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh nhaèm thoûa maõn moät caùch toát nhaát
nhu caàu vaät chaát cuûa chuû theå tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát kinh doanh.
Trong thôøi kyø quaù ñoä, lôïi ích kinh teá laø moät heä thoáng lôïi ích phöùc taïp ña
daïng bao goàm nhieàu phaân heä lôïi ích kinh teá khaùc nhau coù lieân quan vôùi
nhau caáu thaønh.
Töø goùc ñoä 4 khaâu cuûa quaù trình saûn xuaát, coù heä thoáng lôïi ích giöõa caùc
khaâu : saûn xuaát – phaân phoái – löu thoâng – tieâu duøng.
Heä thoáng lôïi ích giöõa xaõ hoäi, taäp theå vaø ngöôøi lao ñoäng.Ba lôïi ích naøy coù
moái quan heä bieän chöùng vôùi nhau, trong ñoù lôïi ích cuûa ngöôøi lao ñoäng laø
ñoäng löïc tröïc tieáp.
Vai troø cuûa lôïi ích kinh teá :
Lôïi ích kinh teá giöõ vai troø “ñoäng löïc kinh teá” thuùc ñaåy con ngöôøi vaø caùc
chuû theå kinh teá vì lôïi ích kinh teá maø quan taâm ñeán eát quaû saûn xuaát.
Vai troø cuûa ñoäng löïc lôïi ích kinh teá theå hieän qua boán maéc xích trung gian
giöõa baûn chaát cuûa caùc quan heä kinh teá vaø lôïi ích kinh teá :
+ Caùc quy luaät kinh teá vôùi tö caùch laø baûn chaát cuûa quan heä saûn xuaát.
+ Nhu caàu kinh teá laïi bò quyeát ñònh bôûi phöông thöùc saûn xuaát maø tröïc tieáp
laø quan heä saûn xuaát.
+ Lôïi ích kinh teá baét nguoàn tröïc tieáp töø nhu caàu kinh teá.
+ Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñöôïc kích thích bôûi lôïi ích kinh teá.
Trong caùc heä thoáng lôïi ích kinh teá, nhaát laø lôïi ích kinh teá giöõa caùc thaønh
phaàn kinh teá, coù söï maâu thuaãn chöù khoâng phaûi chæ hoaøn toaøn thoáng nhaát,
do vaäy lôïi ích kinh teá chæ trôû thaønh ñoäng löïc kinh teá khi caùc lôïi ích ñöôïc
keát hôïp moät caùch haøi hoaø, hay ñöôïc nhaát trí. Nöôùc ta vôùi neàn kinh teá
nhieàu thaønh phaàn vaø vôùi cô caáu kinh teá môû cöûa, neân trong chính saùch ñoái
noäi vaø ñoái ngoaïi phaûi raát coi troïng vieäc keát hôïp haøi hoaø caùc lôïi ích giöõa
caùc thaønh phaàn kinh teá, giöõa lôïi ích daân toäc vaø lôïi ích quoác teá vôùi nhau.
Caâu 23: Nhöõng Öu Ñieåm Vaø Nhöôïc Ñieåm Cuûa Neàn Kinh Teá Thò
Tröôøng
1.khaùi nieäm veà kinh teá thò tröôøng
Laø moâ hình toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû ñoù cung caàu vaø giaù caû laø löïc
löôïng chuû yeáu ñieàu tieát taát caû quan heä kinh teá. Hay noùi khaùc laø loaïi hình
toå chöùc hoaït ñoäng kinh teá maø ôû ñoù taát caû caùc hoaït ñoäng kinh teá ñeàu phaûi
ñöôïc giaûi quyeát thoâng qua thò tröôøng (tieâu duøng, löu thoâng)
2.öu ñieåm
Khuyeán kích löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån nhanh choùng
Qui luaät giaù trò taùc ñoäng
Qui luaät caïnh tranh taùc ñoäng
Neàn kinh teá thò tröôøng luoân khuyeán khích chuyeân moân hoùa lao ñoäng
( do kinh teá thò tröôøng giuùp khuyeán khích baét buoäc ñoøi hoûi ngöôøi lao ñoäng
thöôøng xuyeân quan taâm naâng cao naêng löïc lao ñoäng cuûa chính mình ñoàng
thôøi reøn luyeän ngöôøi lao ñoäng coù yù thöùc lao ñoäng caù nhaân)
Khuyeán khích söï saùng taïo vaø ñeà cao vai troø caù nhaân trong neàn kinh teá thò
tröôøng
Cho pheùp thoûa maõn 1 caùch toái öu trong neàn kinh teá thò tröôøng
Thoûa maõn nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn
Caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra ñeàu coù giaù caû neân ñöôïc löïa choïn tieâu duøng
trong saûn xuaát
Caùc nhaân toá saûn xuaát ñöôïc mua baùn san nhöôïng thöøa keá moät caùch töï do
neân coù cô hoäi di chuyeån ñeán tay ngöôøi söû duïng moät caùch coù hieäu quaû
Taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå thoûa maõn nhu caàu coâng chuùng 1 caùch raát
cô ñoäng
3.nhöôïc ñieåm
. Söï phaân hoùa giaøu ngheøo
. Qui luaät giaù trò
. Qui luaät caïnh tranh
. Tình traïng giöõ bí maät do taùc ñoäng cuûa qui luaät caïnh tranh
. Khuyeán khích caïnh tranh khoâng laønh maïnh (do chaïy theo lôïi nhuaän neân
coù nhieàu kieåu caùch caïnh tranh laøm baêng hoaïi caùc quan heä nhaân vaên toát
ñeïp)
. Neàn kinh teá thò tröôøng taïo ra 1 söï laõng phí
. Khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø
. Khai thaùc taøi nguyeân coù choïn loïc
. Tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do khoâng ñöôïc xöû lyù taïi töøng doanh
nghieäp
(do chaïy theo lôïi nhuaän neân khu vöïc kinh teá tö nhaân ít quan taâm ñaàu tö
vaøo lónh vöïc saûn xuaát haøng hoùa coâng coäng vì lónh vöïc naøy coù nhieàu ruûi ro
cao, do ñoù ít nhieàu gaây aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá)
. Kinh teá thò tröôøng ñi lieàn vôùi thaát nghieäp
Phaân tích:
Haøng hoùa vaø dòch vuï saûn xuaát chæ ñöôïc xaõ hoäi coâng nhaän khi thoâng quan
thò tröôøng. Thò tröôøng laø nôi coâng nhaän giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, töùc laø
nôi thöøa nhaän giaù trò vaø giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa
Maët khaùc khi saûn phaåm tieâu thuïñöôïc, nghóa laø coâng duïng cuûa noù ñöôïc xaõ
hoäi thöøa nhaän vaø chi phí saûn xuaát ra haøng hoùa cuõng ñöôïc thöøa nhaän, cuøng
luùc ñoù giaù trò haøng hoùa ñöôïc thöïc hieän. Ngöôïc laõi, neáu haøng hoùa khoâng
baùn ñöôïc coù theå laø do keùm chaát löôïng, qui caùch, maãu maõ khoâng hôïp lyù,
cung lôùn hôn caàu hay chi phí saûn xuaát ra noù lôùn hôn möùc trung bình cuûa
xaõ hoäi-töø ñoù xaõ hoäi khoâng thöøa nhaän
Töø ñoù ñoøi hoûi ngöôøi saûn xuaát phaûi quan taâm ñeán nhu caàu, thò hieáu cuûa
ngöôøi tieâu duøng, caûi tieán chaát löôïng hình thöùc saûn phaåm nhaèm daønh öu
theá trong caïnh tranh vaø toàn taïi trong kinh teá thò tröôøng

Caâu 24: Chaát Vaø Löôïng Cuûa Giaù Trò Haøng Hoùa

1.khaùi nieäm haøng hoùa:


Laø vaät phaåm coù theå thoûa maõn nhu caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi ñi vaøo tieâu
duøng thoâng qua trao ñoåi buoân baùn
2.chaát vaø löôïng:
Haøng hoùa coù 2 thuoäc tính: giaù trò söû duïng vaø giaù trò (giaù trò trao ñoåi)
. Giaù trò söû duïng : laø coâng duïng cuûa phaåm vaät coù theå thoûa maõn nhu caàu
cuûa con ngöôøi
Nhu caàu trong lónh vöïc saûn xuaát
Nhu caàu tinh thaàn
Saûn phaåm tinh thaàn
Giaù trò söû duïng mang tính xaõ hoäi cao: taïo ra noù ñeå thoûa maõn nhu caàu
ngöôøi khaùc vaø chính nhu caàu cuûa xaõ hoäi laø caên cöù ñeå ngöôøi saûn xuaát xaùc
ñònh giaù trò söû duïng cuûa saûn phaåm
. Giaù trò: laø hao phí lao ñoäng cuûa ngöôøi saûn xuaát keát tinh trong haøng hoùa
Giaù trò trao ñoåi laø tæ leä trao ñoåi laãn nhau trong giaù trò söû duïng khaùc nhau
Giaù trò trao ñoåi naøy coù khuynh höôùng oån ñònh
Ví duï: 2 con cöøu = 1 boä cung teân. Cöøu vaø cung teân khaùc nhau veà giaù trò söû
duïng, hình thaùi vaät chaát, soá löôïng saûn phaåm ñem trao ñoåi. Cöøu vaø cung
teân coù ñieåm gioáng nhau: laø hao phí lao ñoäng ñeå saûn xuaát 2 con cöøu = hao
phí lao ñoäng khi cheá taïo ra boä cung teân. Ñaây chính laø ñieåm chung trong
quan heä trao ñoåi maø caùc nhaø kinh teá goïi laø giaù trò cuûa haøng hoùa
Nhö vaäy, giaù trò laø cô sôû cuûa giaù trò trao ñoåi coøn giaù trò trao ñoåi laø hình
thöùc bieåu hieän cuûa giaù trò
Giaù trò haøng hoùa: laø lao ñoäng xaõ hoäi hao phí cuûa ngöôøi saûn xuaát haøng hoùa
keát tinh trong saûn phaåm
Hao phí lao ñoäng caù bieät laø hao phí lao ñoäng cuûa töøng ngöôøi saûn xuaát hay
hao phí lao ñoäng cuûa ñôn vò saûn xuaát cuï theå taïo ra giaù trò caù bieät
Hao phí lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát laø hao phí lao ñoäng ôû möùc ñoä trung bình
cuûa xaõ hoäi taïo ra giaù trò thò tröôøng
Giaù trò cuûa haøng hoùa ñöôïc xeùt veà chaát, noù ñöôïc quyeát ñònh bôûi lao ñoäng.
Coøn lao ñoäng thì ñöôïc ño baèng thôøi gian lao ñoäng, thôøi gian lao ñoäng hao
phí caøng nhieàu thì giaù trò haøng hoùa caøng lôùn nhöng treân thöïc teá laïi khaùc:
phaûi chaêng hao phí caøng nhieàu thì giaù trò caøng lôùn? Ñeå giaûi thích löôïng
giaù trò ñöôïc quyeát ñònh bôûi caùi gì? Muoán nhö vaäy phaûi phaân bieät thôøi gian
lao ñoäng caù bieät vaø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát
Treân thò tröôøng khoâng theå döïa vaøo giaù trò caù bieät cuûa haøng hoùa ñeå trao ñoåi
maø phaûi döïa vaøo giaù trò xaõ hoäi cuûa haøng hoùa. Nhö vaäy khoâng phaûi thôøi
gian lao ñoäng caù bieät maø laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát quyeát ñònh
löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa
Löôïng giaù trò:
Neáu chaát cuûa giaù trò laø lao ñoäng hao phí thì löôïng cuûa giaù trò laø soá löôïng
lao ñoäng hoa phí nhöng ôû ñaây phaûi hieåu löôïng giaù trò ñöôïc xaùc ñònh baèng
soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi
Trong kinh teá hoïc, ngöôøi ta goïi soá löôïng lao ñoäng hao phí ôû möùc ñoä trung
bình cuûa xaõ hoäi laø thôøi gian lao ñoäng xaõ hoäi caàn thieát vôùi noäi dung ñoù laø
thôøi gian caàn thieát trung bình ñeå saûn xuaát ra moät ñôn vò haøng hoùa naøo ñoù
trong ñieàu kieän bình thöôøng cuûa xaõ hoäi
Trong thöïc teá, khi ñaët quan heä cung caàu thì thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
ñöôïc xaùc ñònh vôùi hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ñaïi boä phaän haøng hoùa treân
thò tröôøng
Toùm laïi, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa 1 maët ñöôïc hieåu laø hao phí lao ñoäng ôû
möùc ñoä trung bình cuûa xaõ hoäi. Nhöng maët khaùc khi gaén vaøo quan heä cung
caàu thì noù ñöôïc xaùc ñònh bôøi hao phí lao ñoäng caù bieät cuûa ngöôøi naøo ñoù,
cuûa ñaïi boä phaän haøng hoùa treân thò tröôøng. Noùi caùch khaùc ñoù laø giaù trò xaõ
hoäi cuûa haøng hoùa
Nhaân toá aûnh höôûng ñeán löôïng giaù trò:
Naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi: laø hieäu quaû coù ích cuûa lao ñoäng cuï theå. Ñöôïc
ño baèng coâng thöùc: saûn löôïng sp ? 1 ñôn vò t/gian
T/gian lao ñoäng ? 1 ñôn vò sphaåm
Naêng suaát lao ñoäng ñöôïc ño baèng soá löôïng saûn phaåm taïo ra trogn moät ñôn
vò thôøi gian hay löôïng thôøi gian hao phí ñeå laøm ra moät ñôn vò saûn phaåm.
Naêng suaát lao ñoäng coù theå taêng tuøy thuoäc vaøo caùc nhaân toá: trình ñoä phaùt
trieån kyõ thuaät, trình ñoä hoaøn thieän coâng ngheä saûn xuaát, caùc phöông phaùp
toå chöùc saûn xuaát vaø lao ñoäng, trình ñoä tay ngheà cuûa ngöôøi saûn xuaát, cuõng
nhö caùc ñieàu kieän töï nhieân khaùc
Bôûi vaäy, löôïng giaù trò cuûa haøng hoùa tyû leä nghòch vôùi söùc saûn xuaát cuûa
ngöôøi lao ñoäng nghóa laø naêng suaát lao ñoäng caøng cao thì giaù trò cuûa moät
ñôn vò haøng hoùa caøng giaûm
Caàn phaân bieät naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng (möùc lao ñoäng
caêng thaúng cuûa lao ñoäng). Giöõa naêng suaát lao ñoäng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng
coù söï gioáng nhau laø khi thay ñoåi naêng suaát lao ñoäng hay cöôøng ñoä lao
ñoäng thì khoái löôïng saûn phaåm laøm ra trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng
hay giaûm töông öùng. Nhöng khi taêng cöôøng ñoä lao ñoäng thì löôïng lao
ñoäng hao phí trong moät ñôn vò thôøi gian seõ taêng leân. Bôûi vaäy taêng cöôøng
ñoä lao ñoäng seõ daãn ñeán giaù trò haøng hoùa khoâng ñoåi
Caâu 25: Chöùc Naêng Cuûa Tieàn Teä
Tieàn teä laø thöïc theå xaõ hoäi cuûa haøng hoùa, tieàn teä gaén lieàn vôùi haøng hoùa.
Moãi böôùc vaän ñoäng cuûa haøng hoùa laø böôùc vaän ñoäng cuûa tieàn teä. Trong
ñieàu kieän neàn kinh teá haøng hoùa phaùt trieån, tieàn teä coù naêm chöùc naêng gaén
lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoùa
Laøm thöôùc ño giaù trò:Sôû dó tieàn teä laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò caùc
haøng hoùa, moät maët vì baûn thaân tieàn teä cuõng laø haøng hoùa, cuõng coù moät ñaëc
tröng chung nhaát, laø saûn phaåm cuûa lao ñoäng. Maët khaùc xaõ hoäi khoâng theå
duøng thöôùc ño tröïc tieáp thôøi gian lao ñoäng caàn thieát neân phaûi duøng thöôùc
ño giaùn tieáp
Giaù trò cuûa caùc haøng hoùa ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû. Ñeå tieàn
teä coù theå laøm ñöôïc chöùc naêng thöôùc ño giaù trò, caàn phaûi qui ñònh moät ñôn
vò tieàn teä nhaát ñònh laøm tieâu chuaån ño löôøng giaù caû haøng hoùa, nghóa laø ño
löôøng baûn thaân tieàn teä goïi laø tieâu chuaån giaù caû. Noù laø moät chöùc naêng
thuaàn tuùy kyõ thuaät bieåu hieän quan heä soá löôïng vaøng naøy vôùi soá löôïng
vaøng khaùc
Hoïc theâm phaàn cuûa em cheùp trong taäp, nhôù phaàn ví duï trong taäp
Laøm phöông tieän löu thoâng: ñaây laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa tieàn teä
Khi thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng thì tieàn teä laø ngöôøi trung
gian trong trao ñoåi haøng hoùa. Vieäc baùn vaø mua taïo thaønh moät chænh theå
thoáng nhaát vaø traûi qua hai söï bieán ñoåi h-t vaø t-h xoù nghóa laø baùn vaø mua
ñaây laø söï vaän ñoäng löu thoâng haøng hoùa. Trong quaù trình löu thoâng haøng
hoùa thì tieàn chuyeån ñoåi töø ngöôøi naøy sang ngöôøi khaùc
Phöông tieän tích luõy, caát tröõ:Tích luõy ñöôïc tieán haønh khi ngöôøi ta baùn
haøng hoùa laáy tieàn göûi laïi maø khoâng mua haøng nöõa, laøm chöùc naêng tích
luõy, tieàn ôû ñaây laø tieàn vaøng.Tieàn phaûi ñuû giaù trò.Tieàn giaáy phaûi ñaûm baûo
söùc mua nhaèm phaûi duy trì tieàn löu thoâng, noù töông öùng khoái löôïng haøng
caàn löu thoâng do saûn xuaát taïo ra
Phöông tieän thanh toaùn:Töø tích luõy ñaõ naûy sinh tröôøng hôïp baùn haøng hoùa
maø chöa mua hoaëc chöa baùn ñöôïc haøng thì ngöôøi ta laïi muoán mua vaø phaûi
mua chòu sau moät thôøi gian môùi thanh toaùn cho ngöôøi baùn vaø tieàn trôû
thaønh phöông tieän thanh toaùn.
Chi traû tieàn chòu, Tieàn löông cho coâng nhaân, Vieäc ñoùng thueá cho nhaø nöôùc
Coù taùc ñoäng 2 maët:
Tích cöïc: Phaûi coù söï phaùt trieån cuûa ngaân haøng laøm giaûm nhu caàu tieàn maët
trong neàn kinh teá, laøm giaûm phí in tieàn. In tieàn cho caùc maët: Haøng hoùa
taêng,Raùch,Caát,Thieân tai.Giaûm ñöôïc chi phí löu thoâng tieàn maët vaän
chuyeån, phí baûo veä tieàn .
Tieâu cöïc:Taïo söï phuï thuoäc laãn nhau coù theå gaây ra khuûng hoaûng daây
chuyeàn kinh teá
Phöông tieän giao dòch quoác teá: Khi ra khoûi phaïm vi löu thoâng cuûa moät
quoác gia tieàn teä thöôøng truùt boû hình thöùc daân toäc cuûa noù deå trôû laïi hình
thaùi ban ñaàu laø “vaøng” noù laïi ñöôïc duøng trong thanh toaùn quoác teá. (giaù trò
hieän nay cuûa ñoàng ñoâ la myõ trong thanh toaùn quoác teá: maïnh).
Trong chöùc naêng naøy tieàn seõ thöc hieän 4 chöùc naêng neâu ôû treân trong phaïm
vi toøan boä laõnh vöïc quoác teá

Caâu 26: Coâng Thöc Chung Cuûa Tö Baûn


Tieàn teä laø saûn vaät cuoái cuøng cuûa löu thoâng haøng hoùa. Nhöng noù cuõng laø
hình thöùc xuaát hieän ñaàu tieân cuûa tö baûn. Baûn thaân tieàn khoâng phaûi laø tö
baûn. Noù chæ trôû thaønh tö baûn trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh. Neáu tieàn
vaät ñoäng theo coâng thöùc h-t-h (1) (coâng thöùc löu thoâng haøng hoùa ñôn
giaûn). Ôû ñaây tieàn phuïc vuï trao ñoåi haøng hoùa vaø tröïc tieáp thöïc hieän chöùc
naêng laøm phöông tieän löu thoâng7
Muïc ñích:
Laø giaù trò söû duïng nhaèm ñeå thoûa maõn tieâu duøng
Theo nguyeân taéc ngang giaù thöù 8 yeáu toá cuûa coâng thöùc treân laø baèng nhau
Sau khi chaám döùt quaù trình löu thoâng thì ñeán quaù trình tieâu duøng
Löu thoâng chæ ñöôïc laëp laïi khi naøo maø chuû theå coù quyeàn sôû höõu
Khi tieàn vaän ñoäng theo coâng thöùc t-h-t (2) tieàn teä neùm vaøo löu thoâng, thöïc
hieän quaù trình mua haøng veà vaø baùn haøng ñi ñeå thu laïi löôïng tieàn lôùn hôn
ban ñaàu- luùc naøy noù phaûn aùnh laïi söï vaän ñoäng cuûa tö baûn. Ñaây cuõng laø
coâng thöùc chung cuûa tö baûn. Moïi loaïi tö baûn ñeàu coù theå bieåu hieän quaù
trình vaän ñoäng cuûa mình theo coâng thöùc naøy. Muoán nhaän bieát ñöôïc nhöõng
ñieàu kieän chuyeån hoùa cuûa tieàn thaønh tö baûn, ta phaûi nghieân cöùu coâng thöùc
chung cuûa tö baûn trong moái quan heä so saùnh vôùi coâng thöùc löu thoâng haøng
hoùa ñôn giaûn
So saùnh hai hình thöùc vaän ñoäng cuûa tieàn qua hai coâng thöùc (1) vaø (2).
Coâng thöùc (1) h-t-h ñöôïc baét ñaàu baèng haønh vi baùn, keát thuùc baèng haønh vi
mua, ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu laø haøng hoùa, muïc ñích vaän ñoäng
cuûa coâng thöùc naøy laø giaù trò söû duïng vaø tieàn teä ñoùng vai troø laøm moâi giôùi
cuûa trao ñoåi haøng hoùa.
Coâng thöùc (2) t-h-t baét ñaàu baèng haønh vi mua, keát thuùc baèng haønh vi baøn,
ñieåm baét ñaàu vaø ñieåm keát thuùc ñeàu baèng tieàn. Haøng hoùa chæ ñoùng vai troø
laøm moâi giôùi trong trao ñoåi. Trong söï vaän ñoäng naøy tieàn chi ra nhöng
khoâng maát ñi- maø noù laø tieàn taïm öùng ra ñeå roài thu veà vôùi soá löôïng tieàn lôùn
hôn
T’ >t ? t’= t + t
Soá tieàn lôùn hôn naøy goïi laø giaù trò thaëng dö (m). Muïc ñích cuûa söï vaän ñoäng
trong coâng thöùc t-h-t’ laø giaù trò (baûn thaân tieàn) vaø giaù trò thaëng dö. Soá tieàn
t öùng ra ban ñaàu goïi laø tö baûn.
Nhö vaäy tieàn teä bieán thaønh tö baûn khi ñöôïc duøng ñeå mang laïi giaù trò thaëng
dö cho nhaø tö baûn
Maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung
Coâng thöùc t-h-t’ coù söï maâu thuaãn vôùi lyù luaän giaù trò lao ñoäng cuûa mac.
Trong lyù luaän naøy, maùc ñaõ khaúng ñònh chæ coù lao ñoäng môùi taïo ra giaù trò
haøng hoùa
Thöïc ra, quaù trình löu thoâng chæ laøm thay ñoåi hình thaùi giaù trò, chuyeån
haøng thaønh tieàn. Quaù trình naøy khoâng heà taïo ra moät phaàn töû giaù trò naøo.
Baûn chaát cuûa löu thoâng vaø trao ñoåi haøng hoùa laø nhaèm thoûa maõn nhu caàu
tieâu duøng cuûa con ngöôøi. Song thöïc teá qua coâng thöùc t-h-t’, nhaø tö baûn
tung tieàn vaøo löu thoâng roài ruùt khoûi löu thoâng vôùi moät soá tieàn lôùn hôn.
Hình nhö löu thoâng cuõng taïo ra giaù trò vaø coù söï gia taêng cuûa tieàn
Tieàn naèm trong keùt thì chaúng bao giôø taêng leân caû, chæ khi naøo noù thoaùt ra
vaø nhaûy vaøo löu thoâng thì tieàn môùi gia taêng. Trong löu thoâng nhöõng ngöôøi
trao ñoåi chæ ñöôïc lôïi veà phöông dieän giaù trò söû duïng. Hoï hoaøn toaøn khoâng
coù lôïi gì veà giaù trò
Ngay caû trong tröôøng hôïp trao ñoåi khoâng ngang giaù (mua reû baùn ñaét) cuõng
khoâng theå laøm taêng giaù trò. Giaû söû xaõ hoäi cho pheùp baùn cao hôn giaù trò, khi
anh laø ngöôøi baùn anh seõ lôøi, nhöng laø ngöôøi mua anh seõ loã. Kinh teá haøng
hoùa, ngöôøi baùn ñoàng thôøi laø ngöôøi mua vaø toång giaù trò seõ khoâng thay ñoåi.
Hoaëc trong tröôøng hôïp baùn thaáp hôn giaù trò cuõng nhö theá. Giaù trò haøng hoùa
khoâng lôùn hôn.
Laïi giaû söû coù nhöõng ngöôøi chuyeân mua reû vaø baùn ñaét, ñöôïc laõi cao. Ôû ñaây
laõi maø anh ta thu ñöôïc laø do anh ta moùc tuùi cuûa ngöôøi khaùc, giaù trò maø anh
ta coù thì ngöôøi khaùc maát. Töø ñoù, ta coù theå keát luaän raèng: löu thoâng khoâng
heà taïo ra giaù trò, maëc duø trao ñoåi ngang giaù hay khoâng ngang giaù. Nhö
vaäy, maâu thuaãn cuûa coâng thöùc chung tö baûn bieåu hieän ôû choã: giaù trò thaëng
dö vöøa ñöôïc taïo ra trong löu thoâng vöøa khoâng ñöôïc taïo ra trong löu thoâng
Trong quaù trình löu thoâng, tieàn (t) khoâng lôùn hôn veà maët giaù trò noù chæ
ñoùng vai troø vaät ngang giaù, ngay caû khi naèm ngoaøi löu thoâng thì tieàn naèm
im khoâng vaän ñoäng. Nhaân toá thöù hai trong coâng thöùc chung cuûa tö baûn laø
haøng hoùa (h). Neáu h laø haøng hoùa thoâng thöôøng thì khi tieâu duøng cho caù
nhaân hay cho saûn xuaát ñeàu maát ñi hoaëc chuyeån daàn giaù trò cuûa noù sang
saûn phaåm môùi. Cho neân nhaân toá h ôû ñaây phaûi mang tính ñaëc bieät. Nhaø tö
baûn ñaõ tìm thaáy treân thò tröôøng nhaân toá h (haøng hoùa) ñaëc bieät maøy ñoù laø
haøng hoùa söùc lao ñoäng. Nhôø thöù haøng hoùa naøy maâu

Caâu 27: Haøng Hoùa Söùc Lao Ñoäng


Söùc lao ñoäng: laø khaû naêng lao ñoäng cuûa con ngöôøi hay laø toaøn boä hao phí
veà naêng löïc, veà trí tueä, cô baép maø con ngöôøi söû duïng trong lao ñoäng
Nhöng khoâng phaûi trong baát kyø ñieàu kieän naøo söùc lao ñoäng cuõng laø haøng
hoùa. Noù chæ trôû thaønh haøng hoùa trong nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh
sau:
Con ngöôøi lao ñoäng phaûi laø con ngöôøi töï do, töï do veà thaân theå, coù quyeàn
töï do söû duïng söùc lao ñoäng cuûa mình nhö moät haøng hoùa vaø chæ baùn haøng
hoùa ñoù trong moät thôøi gian nhaát ñònh
Ngöôøi lao ñoäng phaûi laø ngöôøi bò töôùc ñoaït caùc tö lieäu saûn xuaát, hay coù tö
lieäu saûn xuaát (voán) nhöng nhöôøng quyeàn söû duïng cho ngöôøi khaùc, vaø chaáp
nhaän quan heä lao ñoäng laøm thueâ thì khi ñoù söùc lao ñoäng vaãn trôû thaønh
haøng hoùa
Cuõng gioáng nhö caùc haøng hoùa khaùc haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng coù hai
thuoäc tính laø giaù trò vaø giaù trò söû duïng
Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng ñöôïc xaùc ñònh bôûi thôøi gian lao ñoäng
xaõ hoäi taát yeáu ñeå saûn xuaát ra baûn thaân noù. Nhöng söùc lao ñoäng chæ toàn taïi
nhö moät naêng löïc trong cô theå soáng cuûa con ngöôøi. Do ñoù, vieäc saûn xuaát
ra söùc lao ñoäng coù nghóa laø duy trì cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao
ñoäng. Muoán duy trì cuoäc soáng cuûa mình, ngöôøi lao ñoäng caàn phaûi ñöôïc
thoûa maõn nhöõng nhu caàu veà aên ôû, hoïc haønh…
Giaù trò cuûa söùc lao ñoäng laø giaù trò cuûa toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn
thieát ñeå duy trì cuoäc soáng cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng vaø gia ñình anh ta
caû veà maët vaät chaát laãn tinh thaàn.
Caùc yeáu toá hôïp thaønh cuûa giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng phuï thuoäc vaøo
caùc ñieàu kieän cuï theå cuûa töøng nöôùc: taäp quaùn, trình ñoä vaên minh, nguoàn
goác vaø hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa giai caáp coâng nhaân. Giaù trò haøng hoùa söùc lao
ñoäng ñöôïc bieåu hieän baèng tieàn goïi laø giaù caû haøng hoùa söùc lao ñoäng. Noù
chính laøtieàn löông döôùi cntb
Giaù trò söû duïng cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng cuõng nhaèm thoûa maõn nhu caàu
nhaát ñònh cuûa ngöôøi mua. Nhaø tö baûn mua loaïi haøng hoùa naøy bôûi vì khi söû
duïng noù thoâng qua quaù trình lao ñoäng, noù coù theå taïo ra moät löôïng giaù trò
môùi lôùn hôn ñeå thay theá cho löôïng giaù trò cuûa baûn thaân noù. Ñaây laø giaù trò
söû duïng ñaëc bieät cuûa haøng hoùa söùc lao ñoäng, nhôø noù maø nhaø tö baûn thu
ñöôïc giaù trò thaëng dö vaø laø chìa khoùa ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn coâng thöùc
chung tö baûn laøm cô sôû ñeå tieàn teä chuyeån thaønh tö baûn
Haøng hoùa söùc lao ñoäng laø moät phaïm truø kinh teá boäc loä roõ neùt döôùi cntb vaø
laø ñieàu kieän chuyeån hoùa tieàn teä thaønh tö baûn. Tuy nhieân noù khoâng phaûi laø
caùi quyeát ñònh ñeå coù hay khoâng coù boùc loät. Vì vieäc quyeát ñònh laø ôû choã
giaù trò thaëng dö taïo ra ñöôïc phaân phoái nhö theá naøo?

Caâu 28: Hai Phöông Phaùp Saûn Xuaát Ra Thaëng Dö


Ñeå thu ñöôïc giaù trò thaëng dö, coù nhieàu bieän phaùp vaø hình thöùc. Maùc khaùi
quaùt laïi coù hai phöông phaùp chuû yeáu laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò
thaëng dö tuyeät ñoái vaø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò thaëng dö töông ñoái.Giaù
trò thaëng dö tuyeät ñoái laø giaù trò thaëng dö thu ñöôïc do keùo daøi ngaøy lao
ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ vöôït khoûi thôøi gian lao ñoäng caàn
thieát.Neáu nhö ngaøy lao ñoäng keùo daøi, nhöng thôøi gian lao ñoäng caàn thieát
giöõ nguyeân seõ laøm cho thôøi gian lao ñoäng thaëng dö taêng leân, nhaø tö baûn
thu theâm giaù trò thaëng dö. Ñaây laø phöông phaùp thoâ baïo, ñöôïc aùp duïng chuû
yeáu ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa cntb khi maø coâng cuï chuû yeáu laø lao ñoäng thuû
coâng. Taêng cöôøng ñoä lao ñoäng laø moät hình thöùc che ñaây cuûa phöông phaùp
naøy.Ôû thôøi kyø ñaàu, caùc nhaø tö baûn ñeàu muoán keùo daøi thôøi gian lao ñoäng ra
voâ haïn ñeå taêng giaù trò thaëng dö. Nhöng ñieàu naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc
bôûi vì noù bò giôùi haïn veà maët töï nhieân vaø theå chaát, tinh thaàn cuûa ngöôøi
coâng nhaân, anh ta caàn phaûi coù thôøi gian ñeå khoâi phuïc söùc lao ñoäng ñaõ bò
hao phí.Trong ñieàu kieän khoâng theå keùo daøi ngaøy lao ñoäng, giai caáp tö baûn
tìm caùch ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát, ñeå nhaèm taêng thôøi gian lao
ñoäng thaëng dö moät caùch töông ñöông. Ñaây laø phöông phaùp saûn xuaát giaù trò
thaëng dö töông ñoái. Muoán ruùt ngaén thôøi gian lao ñoäng caàn thieát phaûi tìm
caùch haï thaáp giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng. Giaù trò haøng hoùa söùc lao ñoäng
ñöôïc tính baèng toaøn boä nhöõng tö lieäu sinh hoaït caàn thieát ñeå nuoâi soáng
coâng nhaân vaø gia ñình anh ta. Vì theá cho neân muoán haï thaáp giaù trò söùc lao
ñoäng thì phaûi naâng cao naêng suaát lao ñoäng trong nhöõng ngaønh saûn xuaát ra
tö lieäu sinh hoaït caàn thieát cho coâng nhaân. Khi ñoù thôøi gian lao ñoäng caàn
thieát ruùt ngaén, nhöng ngöôøi coâng nhaân vaãn ñuû nhöõng tö lieäu sinh hoaït nhö
tröôùc ñeå taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng. Khi aùp duïng tieán boä kyõ thuaät vaø taêng
naêng suaát lao ñoäng, nhaø tö baûn ñeo ñuoåi theo moät muïc tieâu laø haï giaù haøng
hoùa cuûa xí nghieäp thaáp hôn giaù thaønh haøng hoùa cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh
khaùc vaø do ñoù kieám ñöôïc nhieàu giaù trò thaëng dö hôn haøng hoùa ngoaøi xaõ
hoäi, phaàn giaù trò thaëng dö troäi hôn giaù trò thaëng dö caû caùc tö baûn khaùc nhôø
haï thaáp giaù trò caù bieät so vôùi giaù trò xaõ hoäi goïi laø giaù trò thaëng dö sieâu
ngaïch.Giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch laø hình thaùi bieán töôùng cuûa giaù trò
thaëng dö töông ñoái vì caû hai loaïi giaù trò thaëng dö naøy ñeàu cuøng döïa treân
moät cô sôû chung laø taêng naêng suaát lao ñoäng (moái quan heä giöõa giaù trò
thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch).Giaù trò thaëng dö sieâu
ngaïch laø giaù trò thu ñöôïc cuûa moät nhaø tö baûn caù bieät, do taêng naêng suaát
lao ñoäng caù bieät, coøn giaù trò lao ñoäng töông ñoái laïi döïa treân cô sôû taêng
naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, thuoäc veà caùc nhaø tö baûn (moái quan heä giöõa giaù
trò thaëng dö töông ñoái vôùi giaù trò thaëng dö sieâu ngaïch)Giaù trò thaëng dö
tuyeät ñoái vaø töông ñoái ñöôïc aùp duïng ñeàu döïa treân moät cô sôû chung laø
keùo daøi thôøi gian lao ñoäng thaëng dö. Trong quaù trình phaùt trieån cuûa
phöông thöùc saûn xuaát tbcn, hai phöông thöùc naøy ñaõ taïo khaû naêng khaùch
quan cho söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa naêng suaát lao ñoäng. Song neáu gaït boû
muïc ñích, tính chaát tbcn, thì nhöõng phöông phaùp naøy coù taùc duïng kích
thích saûn xuaát phaùt trieån, taêng naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi, aùp duïng kyõ
thuaät môùi, ñaây laø nhöõng phöông phaùp toå chöùc quaûn lyù, laø ñoøn baåy kinh teá
quan troïng kích thích moïi doanh nghieäp saûn xuaát, mang laïi hieäu quaû kinh
teá quan troïng Æ mang laïi hieäu quaû kinh teá cao, thuùc ñaåy tieán boä kinh teá-
xaõ hoäi

Caâu 29: Moái Quan Heä Giöõa Lôïi Nhuaän Vaø Giaù Trò Thaëng Dö
Giaù trò thaëng dö: laø boä phaän giaù trò doâi ra ngoaøi giaù trò söùc lao ñoäng do
nhaân coâng taïo ra vaø thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ngöôøi chuû voán. Giaù trò thaëng
dö laø nguoàn thu nhaäp cô baûn cuûa caùc nhaø tö baûn, laø cô sôû cuûa toaøn boä caùc
quan heä tö baûn chuû nghóa. Vì vaäy cho neân giaù trò thaëng dö laø muïc ñích
quyeát ñònh cuûa saûn xuaát tö baûn chuû nghóa
Lôïi nhuaän : laø söï cheânh leäch giöõa doanh thu vaø chi phí cô baûn
Lôïi nhuaän tö baûn chuû nghóa laø keát quaû cuûa toång tö baûn ñöa vaøo saûn xuaát.
Do ñoù, lôïi nhuaän seõ:
. Xoùa nhoøa söï khaùc bieät giöõa giaù trò tö baûn baát bieán duøng trong saûn xuaát
(kyù hieäu laø c) vaø giaù trò tö baûn khaû bieán (kyù hieäu laø v)
. Che giaáu nguoàn goác taïo ra giaù trò thaëng dö
. Che giaáu quan heä tö baûn chuû nghóa
Moái quan heä giöõa lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö
Lôïi nhuaän vaø giaù trò thaëng dö xeùt veà maët chaát th noù laø moät nhöng xeùt veà
maët löôïng thì noù khoâng thoáng nhaát vôùi nhau
Lôïi nhuaän coù theå lôùn hôn hay nhoû hôn hoaëc baèng giaù trò thaëng dö vì lôïi
nhuaän tröïc tieáp ñöôïc tính goäp vaøo trong giaù caû
Ví duï:
Neáu cung = caàu thì giaù caû = giaù trò
Neáu doanh thu laø 120, chi phí 100 thì lôïi nhuaän (p) = giaù trò thaëng dö (m)
= 20
Neáu cung lôùn hôn caàu thì giaù caû giaûm so vôùi giaù trò, do ñoù theo ví duï treân
thì doanh thu chæ laø 110 vaø p=10, p < m
Neáu cung nhoû hôn caàu thì giaù caû taêng so vôùi giaù trò, do ñoù doanh thu seõ laø
130 vaø p=30, p > m
Lôïi nhuaän che giaáu giaù trò thaëng dö vaø laø söï bieán töôùng cuûa giaù trò thaëng
dö. Lôïi nhuaän laø söï bieåu hieän cuûa giaù trò thaëng dö, hay giaù trò thaëng dö
mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi nhuaän
Lôïi nhuaän bình quaân
Laø hieän töôïng lôïi nhuaän bình quaân hoùa khi voán baèng nhau ñaàu tö vaøo caùc
ngaønh khaùc nhau trong ñieàu kieän neàn kinh teá coù söï caïnh tranh giöõa caùc
ngaønh
Coù theå noùi lôïi nhuaän bình quaân laø möùc lôïi nhuaän ngang nhau thu ñöôïc töø
nhöõng khoaûn voán baèng nhau khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau trong
ñieàu kieän coù söï caïnh tranh giöõa caùc ngaønh
Lôïi nhuaän bình quaân xuaát hieän trôõ thaønh giôùi haïn toái thieåu maø baát cöù nhaø
ñaàu tö naøo cuõng ñaàu tö ñöôïc. Neáu thaáy raèng ñaàu tö maø khoâng thu ñöôïc lôïi
nhuaän bình quaân thì nhaø ñaàu seõ di chuyeån voán sang ngaønh khaùc. Ngoaøi ra,
lôïi nhuaän bình quaân coøn laø cô sôû ñeå xaùc ñònh giaù traàn vaø giaù saøn ñeå kinh
doanh tieàn teä

Caâu 30: Tæ Suaát Lôïi Nhuaän Bình Quaân


Tæ suaát lôïi nhuaän (kyù hieäu p’): noùi leân hieäu quaû trong saûn xuaát kinh
doanh, hieäu quaû söû duïng voán, taøi naêng cuûa quaûn trò gia, khaû naêng thu lôïi
khi ñaàu tö vaøo caùc ngaønh khaùc nhau vaø vì vaäy noù coøn laø thoâng tin raát quan
troïng ñeå daãn daét caùc nhaø ñaàu tö tìm ñeán nôi ñaàu tö coù lôïi nhaát
Khi xeùt giaù trò thaëng dö, chuùng ta coù khaùi nieäm tyû suaát giaù trò thaëng dö:
M’=m/ v *100%
Giaù trò thaëng dö mang hình thaùi chuyeån hoùa laø lôïi nhuaän vaø tyû suaát giaù trò
thaëng dö chuyeån hoùa thaønh tyû suaát lôïi nhuaän. Hai khaùi nieäm naøy laø 2 caùch
ño löôøng khaùc nhau vaø chòu söï chi phoái cuûa caùc qui luaät khaùc nhau
Tyû suaát lôïi nhuaän luoân nhoû hôn tyû suaát giaù trò thaëng dö. Noù khoâng noùi leân
söï boùc loät, möùc boùc loät ñoái vôùi coâng nhaân cuûa nhaø tö baûn. Nhöng noù chæ
cho caùc nhaø tö baûn thaáy ñöôïc ñaàu tö vaøo ngaønh naøo coù lôïi hôn, coù tyû suaát
lôïi nhuaän cao hôn
Nhö vaäy tyû suaát lôïi nhuaän cao, thaáp phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau:
Tyû suaát giaù trò thaëng dö
Caáu taïo höõu cô cuûa tö baûn
Söï tieát kieäm trong söû duïng tö baûn öùng tröôùc
Nhöõng bieán ñoåi cuûa giaù caû, cuûa nguyeân vaät lieäu...
Tyû suaát lôïi nhuaän coù xu höôùng giaûm xuoáng theo ñaø phaùt trieån cuûa chuû
nghóa tö baûn laø moät quy luaät. Noù bieåu hieän quy luaät chung cuûa tích luõy tö
baûn chuû nghóa. Laø moät trong nhöõng yeáu toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa
caùc cuoäc khuûng hoaûng kinh teá ñònh kyø. Ñoàng thôøi cuõng bao haøm giôùi haïn
khaùch quan veà maët lòch söû cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa
Nhöng tyû suaát lôïi nhuaän giaûm hoaøn toaøn khoâng coù nghóa laø khoái löôïng lôïi
nhuaän giaûm. Chuû nghóa tö baûn coù nhöõng taùc ñoäng ngöôïc laïi choáng söï
giaûm xuoáng cuûa tyû suaát lôïi nhuaän vaø lôïi nhuaän

You might also like