tp ch ra hng thng - s 7 (30) thng 7 nm 2003

nclp
Tr s

27A Vng Th - Ty H
H Ni
T: 080-48486 / 48487
Fax: 080-48486
E-mail: nclp@hn.vnn.vn

Ban c vn

V Mo
TS. V c Khin
TS.Trn Ngc -ng
Trn Quc Thun

Tng bin tp

Nguyn Ch Dng

Pht hnh

Ti H Ni:
T: 080-43364
Ti TP. H Ch Minh:
T: 080-83771

Giy php xut bn

S 117/GP ngy 30/3/2001

ca B Vn ho - Thng tin

Ti khon

944.25.008
Tp ch
Nghin cu Lp php
Ti kho bc nh n-c
Qun Ty H - H Ni

Mc lc
Thi s - Trao i
i mi quy trnh ti chnh, ngn sch ca Quc hi
ng Vn Thanh 2
Sng phc m gia lng dn tc
Nguyn Tn Kho 6
M hnh c quan qun l nh n-c v cnh tranh
Nguyn B Bnh 10
Thi hnh n: Bt cp t c quan php lut
Nguyn Khc B 13
Gn gio dc php lut vi gio dc o c trong
cng chc nh n-c
Cao Th H 14
Xung quanh n loi b 31.500 t c
Nguyn Hoi 17
Nghin cu nh n-c
i biu Quc hi: Chuyn trch v kim nhim
Nguyn nh Quyn 22
Quy trnh thng qua d n lut ti k hp Quc hi
v vic thc hin trong thc tin
Hong Vn T 28
V ch hai cp xt x
V Vn Nhim 33
Cch nhn mi v ti thm
o Xun Tin 41
Nghin cu php lut
Mt s vn v quyn v ngha v ca ng-i tham gia
t tng
inh Vn Qu 51
Nng cao cht l-ng tranh tng ti phin to hnh s
Trnh Tin Vit 58
Chn lut iu chnh tha k theo php lut c yu t
n-c ngoi
Vn i 67
Nghin cu chnh sch
Huy ng ngun ti chnh t cc t chc phi chnh ph
phc v an sinh x hi
Nguyn Th M Tin 75
Thng tin nghin cu
Vai tr ca u ban trong quy trnh lp php Ngh vin
mt s n-c
Hong Minh Hiu 81

In ti Nh in Bo Thanh Ho
nh ba: Tc gi Thu An - Gii th-ng ln ACCU 1989

Nghin cu Lp php s 7 (7/2003)

thi s - trao i

i mi quy trnh ti chnh,

ngn sch ca Quc hi
ng Vn Thanh*

iu 84 (khon 4)

ch ha trong cc Lut, Php

i hi chnh ng ca nhn

Hin php 1992

lnh, Ngh quyt ca Quc hi

dn, ca c tri c n-c. Hot

(sa i) qui

v nhim v ti chnh, v chp

ng gim st ca Quc hi cn

nh v nhim v v quyn hn

hnh ngn sch nh n-c, v

nhiu hn ch, hiu qu ch-a

ca Quc hi l: Quyt nh

chnh sch ti kha.

cao. Do , cn c s i mi c

chnh sch ti chnh, tin t

quc gia; quyt nh d ton
ngn sch nh n-c; phn b
ngn sch trung -ng; ph
chun quyt ton ngn sch
Nh n-c; qui nh, sa i
hoc bi b cc th thu
Nhng nm qua, cng vi

Tuy nhin, trong thc hin

nhim v quyt nh cc vn

v nhn thc, ni dung, ph-ng

php v iu kin cc quyt
nh ca Quc hi

ln ca t n-c
vn cn nhiu
kh khn. Quc
hi
hin

ch-a

thc

quyn quyt nh

quyt nh
d ton ngn
sch
nh
n-c v ph
chun quyt
ton
ngn
sch
nh
n-c
ch-a
cao

st c hiu qu hn,
gp phn nng cao
cht

l-ng

hot

ng ca Quc hi.

phn

php, Quc hi ngy cng

sch nh- Hin

ch trng v ch ng hn

php qui nh.

trong vic xem xt, quyt nh

Cht l-ng quyt

cc vn quan trng ca t

nh d ton ngn

n-c, trong c vn ti

sch nh n-c v

Quc hi trong vic

chnh, ngn sch. Quc hi

ph chun quyt

quyt nh d ton

tin hnh gim st kh ton

ton ngn sch

ngn

din vic thc hin -ng li,

nh n-c ch-a

n-c, quyt nh

chnh sch ca ng -c th

cao, ch-a p ng

phn b ngn sch

Nghin cu Lp php s 7

ngn

Cht l-ng

vic y mnh cng tc lp

thc cht hn, gim

T7
2003

iu 15, Lut
Ngn

sch

nh

n-c sa i qui
nh nhim v v
quyn

hn

sch

ca

nh

quy trnh ngn sch

Chnh Ph

Quc hi

- B Ti chnh,
- Cc B
khc,
- a ph- ng

Lp d ton,
quyt ton,
ph- ng n
phn b NS

- U ban kinh t
v ngn sch
- Hi ng dn
tc
- Cc U ban
khc

Thm tra

- U ban
th- ng v
Quc hi

- Quc
hi

Cho kin

Quyt nh

Xem xt v quyt nh

S 1: Quy trnh ngn sch

trung -ng, quyt nh iu

p ng yu cu nng cao

1. Thng nht v nhn thc:

chnh d ton ngn sch nh

cht l-ng, hiu qu v thc

s phn cng v nhim v v

n-c trong tr-ng hp cn thit,

quyn ca Quc hi trong cc

quyn hn gia c quan hnh

ph chun quyt ton ngn sch

quyt nh v ti chnh, tng

php v lp php trong hot

nh n-c. Ni dung c th v

c-ng hiu lc Nh n-c php

ng ti chnh cng l nhm

quy trnh xem xt quyt nh

quyn x hi ch ngha, cn

mc ch nng cao trch nhim,

-c m t ti S 1.

phi trin khai tch cc cc gii

tnh khch quan ca cc quyt

php sau:

nh v mt nn ti chnh lnh

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

thi s - trao i

mnh, c hiu qu. Cn c s

hp tc, ng thi phi m bo
tnh c lp, khch quan ca
cc c quan trong qu trnh xy
dng, xem xt, thm tra v
quyt nh cc vn ti chnh
hng nm ca t n-c.

Cng khai ha qui trnh lp, thm tra v

quyt nh d ton ngn sch nh n-c, iu
chnh d ton ngn sch nh n-c, ph-ng
n phn b ngn sch nh n-c, ph chun
quyt ton ngn sch nh n-c

2. Hon chnh v cng khai

ha qui trnh lp, thm tra v
quyt nh d ton ngn sch
nh n-c, iu chnh d ton
ngn sch nh n-c, ph-ng n

ngn sch phi -c lut ha v

phn b ngn sch nh n-c,

mang tnh bt buc phi chp

ph chun quyt ton ngn sch

hnh nghim chnh.

nh n-c. Qui trnh phi -c

xy dng khoa hc, tun th qui
nh ca lut php, vi nhng
yu cu nh- sau:
-

hiu v d thc
hin.
- Tng cng
vic, tng ni
dung

ca

trnh

qui
trch

nhim ca mi c
quan trong qui
trnh phi c th,
hp l.

Ti chnh, ngn sch lun

lun l nhng vn nhy cm,

- Trong qu trnh thc hin,

chu s chi phi v c quan h

qui trnh cn -c tip tc hon

cht ch vi nhiu ch tr-ng,

thin sao cho ph hp thc t v

chin l-c, chnh sch, c quan

c hiu lc

h li ch vi mi ch th tham

thc s.

gia quyt nh. Do , cn phi

rng,

minh bch, d

bit l ngn sch nh n-c.

H thng ha
v cp nht chnh
sch ch mi,
cng nh- thng
tin cn thit v
kinh t, ti chnh,
lm cn c cho
thm tra v quyt
nh nhng vn
ti chnh, c
bit l ngn sch
nh n-c

3.

thng ha v
cp

nht

chnh

sch

ch mi,
cng

nh-

thng tin cn
thit v kinh
t, ti chnh,
lm cn c

c s cp nht khng ch v tnh

hnh kinh t, x hi, thng tin v
kinh t ti chnh, m cn cn
phi nm bt mt cch c h
thng cc chnh sch ch ,
ang v s c hiu lc phc v
cho vic thm tra, nh gi v
quyt nh cc vn tng th
cng nh- tng ni dung c th
v ti chnh, ngn sch.

cho thm tra

Khng th cho kin v

- Qui trnh

v quyt nh

quyt nh cc vn ngn sch

thm tra v quyt

nhng vn

nh n-c khi thiu nhng thng

nh v ti chnh,

ti chnh, c

tin tin cy -c l-ng ha.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

quy trnh ngn sch

Nhng thng tin phi l mt

hi tho lun v quyt nh.

tit v c quyt nh ng v li

h thng thng tin ton din,

Cn tng c-ng cho cc c

ch chung. Cn c k hoch

-c tch ly gm c thng tin

quan ca Quc hi khng ch

trang b kin thc v cung cp

qu kh, hin ti, thng tin d

ph-ng tin lm vic, iu kin

thng tin cn thit cho i

bo v thng tin trong, ngoi

lm vic, nhn lc v h thng

biu Quc hi v ti chnh v

n-c. Cn phi to lp cc ngn

thng tin d liu, m quan

ngn sch.

hng d liu, cc knh thng

trng hn l tr tu, ph-ng

6. V cui cng, vn cc
k quan trng l phi tng

Vn cc k quan trng l phi tng

c-ng v nng cao hiu qu gim st
hot ng ti chnh ca Quc hi

c-ng v nng cao hiu qu

gim st hot ng ti chnh
ca Quc hi. T kt qu gim
st nh gi tnh hnh tun
th lut php v tun th cc
quyt nh ca Quc hi. V
cng t gim st, Quc hi s
c cn c thc t tho lun v

tin a chiu, tha mn cc cn

php; s phi hp trong quan

c ti thiu cho cc nhn xt,

h, trong qui trnh cng tc.

nh gi v quyt nh.

cao trch nhim v quyn hn

4. Nng cao nng lc v

iu kin cn thit cho cc c

ca tng c quan, tng i biu

Quc hi chuyn trch.

quyt nh ci qua, ci s ti.

Cn i mi hot ng gim
st ca quc hi, gim st c
chn lc, c ch nh. Tng
c-ng hiu qu ca gim st v

quan ca Quc hi, cho cc i

5. cao trch nhim v

biu Quc hi chuyn trch,

nng cao nng lc ca cc i

tr-c ht l y ban Kinh t v

biu Quc hi trong tho lun

Ngn sch, Hi ng dn tc v

v quyt nh d ton ngn sch

cc y ban khc ca Quc hi.

Nh n-c, phn b ngn sch

* PGS, TS, Ph Ch nhim

Qu trnh lm vic trc tip v

trung -ng, ph chun quyt

y ban Kinh t v Ngn sch

cho kin thm tra nh gi ca

ton ngn sch Nh n-c. y

ca Quc hi

y ban Kinh t v Ngn sch v

l nhng vn ln ca t

cc c quan khc ca Quc hi

n-c. Mi i biu Quc hi, t

v ti chnh, ngn sch nh n-c

nhng c-ng v v v tr cng tc

s v cng quan trng v l cn

khc nhau cn t tnh hnh c

c y ban Th-ng v Quc

th, c quan im ton cc,

hi xem xt, cho kin, Quc

khch quan, tho lun su, chi

cao hu qu php l ca
gim st./.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

thi s - trao i

Gp Php lnh v Ngh nh v tn gio

Sng phc m gia lng dn tc1
Nguyn Tn Kho*

ho php ti -c

V vy, thc hin Ngh

cm my vi tn gio ni chung

trnh by vi ng

quyt hi ngh ln th VII, Ban

v Cng gio ni ring. Hoc

v Nh n-c v mt

chp hnh Trung -ng (TW)

hn na, chnh h hoc thn

vn m ng-i ta th-ng cho

ng kho IX, chng ti xin

nhn ca h l nn nhn ca

l t nh, phc tp v

ng v pha Gio hi Cng

nhng ng-i Cng gio tr-c

nhy cm. l vn Tn

gio vi qung 6 triu gio dn

y, nay vn chung sng trong

gio.

trn ton quc, trong c gn

cng ng dn tc.

Trong n-c Vit Nam hin

300.000 ng-i thuc dn tc

c hn 20 triu tn thuc

thiu s, c nhng nhn nh

nhiu tn gio, ngha l 1/4 dn

v kin ngh sau:

s ca c n-c ta. ng v Nh

Nhn nh

n-c ta khng nh: tn

Nhng mc cm ti li cng
vi nhng nghi ng ln nhau
ch-a xo ht -c. Sau bin c
nm 1975, ng-i ta vn lo s

Chng ta phi thnh thc m

nhng mi th hn truyn kip,

nhn rng, sau mt thi gian di

i cha m qua i con chu, s

trong lch s m mu v chin

mi mi tip tc tn ti trong x

tranh, nhng thnh phn th

hi, nht l min Nam Vit

ch vi ch ta, lun lun tm

Nam. Th nh-ng, chnh sch

cch chia r, ph hoi nhiu

khoan hng, ci to on kt

l b phn ca khi i on

mt, trong h vn li dng

ca ng v Nh n-c ta

kt dn tc.

vn t do tn gio kch

tht s thnh cng to ln, lm

ng, c khi dn n chin

ngc nhin cho nhiu ng-i

tranh. Trong khi , cng cn

trn th gii quan tm n Vit

c nhng ng-i khng c thin

Nam trn ton th gii.

ng-ng, tn gio l nhu cu

tinh thn ca mt b phn
nhn dn, ang v s tn ti
cng dn tc trong qu trnh
xy dng ch ngha x hi
n-c ta. ng bo cc tn gio

1 Tiu do Tp ch nghin
cu Lp php t

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

tn gio

T , nhng lo s ban u

Trong bi cnh ton cu ho

iu 13 vit: Chnh quyn

khng cn na v ng-i

v ton th gii b-c vo thin

khng can thip vo ni b tn

Cng gio nhanh chng ho

nin k mi, Th- Chung Hi

gio. Ring v Cng gio, quan

mnh vo cuc sng mi mt

ng Gim mc nm 2001

h v tn gio gia Gio hi

cch tt p.

-a ra -ng h-ng mc v,

Vit Nam vi To thnh La M

trong tinh thn yu th-ng v

l vn ca ni b Cng

phc v. Thnh Giacb tng

gio. V hin nay, mi quan

dy rng: Lng o c

h gia Nh n-c v To thnh

tht l yu th-ng phc v

mi ngy -c ci thin hn,

ng-i ngho kh v gi mnh

hng nm Phi on To thnh

ng v-ng vo nhng thi h-

vn sang lm vic vi Chnh

tt xu ca thi i. Trong bi

ph ta v nhng vn m hai

cnh ca nn kinh t th tr-ng,

bn cng quan tm. Mt s i

khi mi th u bin thnh hng

chng vin m ca hng

ho, th ng tin, a v, danh

nm c thm mt s linh mc

vng ang c xu h-ng tr

tr phc v trn cc min t

thnh cc ch im ca cuc

n-c. Hng nm Gio hi Vit

sng th o c con ng-i cng

Nam cng gi mt s linh

phi -c cao, phi l ci

mc tr i du hc n-c ngoi.

khng th thiu trong mi ng-i

Cc nh th to, nh -c trng

chng ta. V vy, Th- Chung

tu, xy mi u -c trng thy

Hi ng Gim mc Vit Nam

khp ni. Cc i hi La Vang,

dy rng: ta khng th ng

Tr Kiu quy t hng trm ngn

ngoi cuc m phi nhn l

gio hu khp ni v khng xy

vn ca ta v ch ng gp

ra iu g ng tic. Vn y

phn gii quyt, hu cho mi

t, vn ho, gio dc, x hi,

ng-i -c sng v sng di

trong mt s dng tu c c

do (TC 2001).

s hot ng, nh-ng vn cn rt

n nm 1980, Hi ng
Gim mc Vit Nam ra T h Chung m ra mt -ng
h-ng mi cho Gio hi Cng
gio l Sng Phc m gia
lng dn tc, xy dng mt
np sng mi, mt cch din
t c Tin ph hp vi truyn
thng dn tc.
n thng 11 nm 1983, U
ban on kt Cng gio Vit
Nam ra i p dng nhng
ch tr-ng, -ng li ca ThChung Hi ng Gim mc
Vit Nam vo i sng mc v
trong cc x h o trn khp
min t n-c Vit Nam. i
vi ng-i Cng gio, yu T
quc, yu ng bo khng
nhng l mt tnh cm t nhin
phi c m cn l mt i hi
ca Phc m. n b-c t
n-c chuyn mnh sang mt

l nhng nguyn tc ch

giai on mi, b-c vo nn

kinh t th tr-ng, Th- Chung
ngy 19/10/1992, Hi ng
Gim mc Vit Nam -a ngay
nhng vn cn quan tm n
i sng c Tin trong gia nh
v x hi.

o v ng-i Cng gio thi

hnh. Cn i vo thc t, chng
ta thy chnh sch t do tn gio

-c

dng.

Ngy

14/6/1955, Sc lnh s 234,

Ch tch H Ch Minh trong

t. ng H ngh s M R-bt
Sim - Mn, sau nm ngy
thm v lm vic ti Vit Nam,
qu quyt rng: Ti thay
i quan im ca mnh.
Quan im c ca ng l ng
h ci gi l o lut nhn

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

thi s - trao i

quyn m tinh thn ca n l

mc v gy nhiu phin toi

tho Ngh nh ca Th t-ng

xuyn tc s tht v tn gio

cho i bn.

Chnh ph v tn gio th ti rt

Vit Nam.

Vn tn gio hin nay th

Tuy nhin, trong Ngh quyt

hu ht u cng ch gii quyt

v on kt ton dn, ng ta

nhng ni t lu c ri, nay

cng nhn nh rng: Mt s

tip tc. Cn nhng ni ch-a c

ch tr-ng chnh sch ca Nh

hoc b tan r v chin tranh

n-c ch-a th hin y quan

th hu nh- b coi l sinh hot

im i on kt dn tc; vic

hay truyn o tri php.

thc hin cn nhiu thiu st,

lm nhn dn gim lng tin2.
N-c ta c 54 dn tc anh em,
vi nhng tn ng-ng, tp tc,
vn ho khc nhau, rt nhiu
tn gio khc nhau c mt
Vit Nam qua nhiu thi i
khc nhau, vi nhng t chc
khc nhau thm vo ,
nhng k th ght ch , li
dng vn tn gio, sc tc, t
thin x hi thm nhp,
li ko, kch ng v.v
Anh em cn b cng tc
min ni cn nhiu kh khn,

t n-c ta i ln, kinh t

pht trin th i sng tm linh
ca con ng-i cng dn tin
trin. V lng tin nhau ch-a ,
thiu yu t cn bn on
kt nht tr vi nhau trong cng
tc tn gio. Do , vn t
thin, vn ho, x hi, gio dc
cn c s cng tc ca nhiu
thnh phn x hi, trong c
tn gio cng nhau h-ng
ti mc tiu Dn giu n-c
mnh, x hi cng bng, dn
ch, vn minh.

Kin ngh

vt v nhiu mt, thiu thn

ph-ng tin m mt ng phi
cao cnh gic, mt ng phi
bit phn bit u l tht u l
gi, u l ng-i tn gio chn
chnh u l ng-i li dng tn
gio chng ph Nh n-c

bun v c phn tht vng. Nu

Php lnh ny ra i cng vi
ni dung nh- vit trong Ngh
nh ny th chc chn ng
bo Cng gio s ngh ngay
rng: T-ng m ra thng
thong hn, ai ng thm tht
cht li hn.
V vy, ti xin kin ngh:
1.

Xin tm hon ban hnh

Php lnh ny v nht l Ngh

nh ca Th t-ng nh- trong
d tho 4 ny. L do l thm
mt thi gian na cho anh em
cn b cng nh- ng bo v
cc chc sc tn gio hc tp,
qun trit v p dng nhng
Ngh quyt hi ngh TW ln th
VII ny .
T t, chc chn ng-i ta
s rt ra -c nhng bi hc
su sc, nhng kin ng
gp thit thc, i vo lng

Sau khi nghe c v gii

dn v ng-i ta s hn hoan

thch 3 Ngh quyt v i

cho n nhng iu m

on kt ton dn, on kt dn

ng-i ta phi gi.

tc v tn gio ti rt phn
khi, tin t-ng, vui mng v
cho l tuyt vi.

Ch tch n-c cng nh- Th

t-ng u mong mun vn bn
m mnh k -c nhn dn

V vy, nhiu tr-ng hp

Nh-ng khi c bn bo co

nghim chnh chp hnh, khng

khng -c quan tm ng

xy dng Php lnh v bn D

ai mun k ri ng-i ta th

2 Ngh

quyt Hi ngh trung -ng 7 kho IX

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

tn gio

nghim, ri tu b, sa i, c

ca Gio phn , tip theo l

4. Chng ti rt mun c

khi b i.

cc gio x trong mi Gio

bn Gio hi cng nh- bn Nh

phn. Nu hiu -c h thng t

n-c phi tht s on kt nh-

lm vic khi xy dng php

chc ca Gio hi Cng gio l

Ngh quyt TW VII ra.

lnh hay ngh nh ca Chnh

nh- vy th vit chung chung

Chng ta thng thn trnh by

ph v vn tn gio. y

nh- iu 4 ca d tho Ngh

cch sinh hot bnh th-ng ca

ng l vn phc tp, cn

nh th hiu sao -c.

Gio hi, Nh n-c khng c

2.

Cn phi sa i cch

phn bit r tng tn gio mt,

Theo ti hiu: Khi thnh lp

mn ra mn, khoai ra khoai.

mt gio phn mi th Hi ng

Mi tn gio u c t chc

Gim mc Vit Nam xin Th

khc nhau hon ton, do ,

t-ng chp nhn, v Th t-ng

cn phi lm vic ring vi tng

chp nhn vic b nhim Gim

tn gio, t ra l vi nhng tn

mc, (cn vic g khc l do ni

gio ln nh- hin nay.

b ca Gio hi). Vic lp gio

V d: Ti ni v Cng gio:
Quyn ca Gio hi Cng
gio Vit Nam hin nay l Hi

bun lng, mc cm i vi
ng lnh o; k th s li
dng s h m kch ng,
gy chia r.

nhn dn tnh ni s chp

ngh rng l thi gian qu

thun. Ni nh- vy c d hiu

ng Cng sn Vit Nam

hn khng? V c ng khng?

hiu -c quan im ca Gio

3.

Ban Tn gio ca Chnh

ph cn lm vic vi Th-ng v

th lin lc ngay vi Th-ng v

Hi ng Gim mc phn

Hi ng Gim mc thng qua

bit iu no thuc trch nhim

c Cha Ng Quang Kit ti

ni b ca Gio hi, nh- vn

To Gim mc H Ni, t

cc Dng tu v Hi on.

Ngi s lin h vi nhng v c

Ring v Dng tu Nam th

trch nhim, hoc c ng-i i d

Cha Thin Cm, v Dng tu N

hp ti Ban Tn gio ca Chnh

th c ch Nguyn Th M,

ph hay vi U ban Trung -ng

nhng v cn phi c kin

Mt trn T quc Vit Nam. V

gii trnh cho nhng v c trch

vy, c th ni Hi ng gim

nhim hiu -c lnh vc trch

mc Vit Nam l Php nhn ca

nhim qun l nh dng l

Gio hi Vit Nam.

u, phn no thuc ni b

ca mi Gio phn l php nhn

ng-i c o phi cm thy

Qua 28 nm ri, ti thit

Gio hi Cng gio Vit Nam

Tip theo l to gim mc

lut l phin toi khin cho

x l do Gim mc v U ban

ng Gim mc Vit Nam, vy

nhng iu g lin quan n

s p buc phi tun th nhng

hi Cng gio Vit Nam, chnh

sch t do tn gio ngy cng
-c p dng tt hn, em li s
on kt thc hin mc tiu
Dn giu, n-c mnh, x hi
cng bng, dn ch, vn minh

* Linh mc, Ch tch U ban

on kt Cng gio Vit Nam

Gio hi, phn no thuc quyn

Nh n-c.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

thi s - trao i

ut cnh tranh ni

ring, php lut

Gp D n Lut cnh tranh

cnh tranh ni

chung c -c thc thi mt

cch hiu qu hay khng ph
thuc mt phn rt ln vo
vic xy dng c quan qun l
nh n-c v cnh tranh nh-

m hnh c quan qun l

Nh n-c v cnh tranh

th no? Thc tin cho thy c

Ngh quyt tt, ch tr-ng,
chnh sch ng, nh-ng b

Nguyn B Bnh*

my khng p ng -c yu
cu thc thi nn rt cuc
nhng quy nh vn ch dng
li trn giy t.

Cc m hnh
Nhn chung, hin nay m
hnh c quan qun l nh n-c
v cnh tranh ca cc n-c
trn th gii theo cc h-ng

Qua nhiu ln d tho, Lut cnh tranh Vit Nam vn ch-a

-c trnh Quc hi xem xt, thng qua. Mt trong nhng nguyn
nhn l do cc bn d tho vn ch-a xy dng -c mt h thng
quy phm php lut ph hp vi thc tin th tr-ng Vit Nam.
Vn cn nhiu im cn bn trong c vn nn xy dng m
hnh c quan qun l Nh n-c v cnh tranh nh- th no cho
thch hp? Tp ch NCLP xin gii thiu bi vit ny. c gi quan
tm c th tham kho thm din n in t v d n lut ny trn
a ch Internet: http: //vnexpress.net.

ch yu sau:
- M hnh c quan qun l
nh n-c v cnh tranh thuc
mt B, v d H Lan,

lp v khng trc thuc Chnh

Uzbekistan, Belarus, Cng

ph, v d Php, Croatia,

ho Moldova.

Bungari, Th Nh K, an

- M hnh c quan qun l

Mch.

Mt s quan im
Xt v ph-ng din khoa
hc, hin nay n-c ta cn
nhiu quan im khc nhau i

nh n-c v cnh tranh trc

- Nhiu c quan c thm

vi vic xy dng c quan qun

thuc Chnh ph, v d i

quyn qun l nh n-c v

l nh n-c v cnh tranh. C

Loan, Italia, Hn Quc, Nht

cnh tranh -c p dng ti

kin cho rng, cn thnh lp U

Bn, Lin bang Nga.

mt s n-c nh-: c, Anh,

ban quc gia v cnh tranh trc

Thu in.

thuc Chnh ph vi y

- M hnh c quan qun l

chc nng, nhim v p ng

nh n-c v cnh tranh c

10

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

lut cnh tranh

-c yu cu ca Lut v nhng

chng c quyn. Trong iu

V kin ngh

vn t ra cho nn kinh t

kin ci cch t chc b my

Tuy vy, xc nh m

hng ho nhiu thnh phn m

qun l nh n-c ca Vit

hnh no l ti -u nht, theo tc

chng ta ang pht trin trong

Nam, khng nht thit phi

gi th:

iu kin mi1. Cng t-ng t

thnh lp ring mt U ban

kin trn, mt s nh nghin

hoc Hi ng cnh tranh nh-

cu xut quan im l c

cc n-c khc. V nu thnh

quan qun l nh n-c v cnh

lp th c quan ny cng ch c

tranh cn mang tnh c lp

chc nng t- vn cho Chnh

t-ng i v c v tr t-ng

ph v khng th lm thay chc

-ng cp B2. C ng-i li

nng ca cc B hin c4.

cho rng m hnh thnh lp Cc

cnh tranh trc thuc B
Th-ng mi s d thc hin
hn3. B sung vo cc quan
im trn, mt s hc gi cho
rng, qun l cnh tranh,
bn cnh vic quy nh c th
nhim v, quyn hn ca cc
c quan thanh tra Nh n-c
chuyn ngnh, trung -ng c
th giao cho B Th-ng mi v
Ban vt gi Chnh ph ch tr,
c phi hp vi cc B c lin
quan h-ng dn v ch o ton
b cng vic kim sot cnh
tranh v c quyn, giao cho
B K hoch v u t- hoch
nh chnh sch cnh tranh,

- Nu khng thnh lp mi
c quan qun l nh n-c v
cnh tranh m giao quyn nng
qun l nh n-c v lnh vc
ny cho nhiu c quan nh- B
Th-ng mi, B K hoch v
u t- th ci li l hn ch

Qua mt s quan im khoa

-c s phnh ra b my nh

hc v Lut cnh tranh ca cc

n-c, nh-ng ci hi d dng gp

n-c cho thy: vi c cu t

phi l s phi hp khng ng

chc b my nh n-c Vit

b gia cc c quan s lm gim

Nam hin nay th cc m hnh

hiu qu thc thi lut, s li

-c -a ra u c th chp

cho nhau, s n trnh trch

nhn -c, ngoi tr m hnh

nhim, theo kiu cha chung

th ba: C quan qun l nh

khng ai khc. iu ny cng

n-c v cnh tranh c lp v

s gy nn tnh trng rn

nm ngoi Chnh ph. Bi hot

khng u, khng c ai l ch

ng qun l nh n-c v cnh

tr iu hnh th tnh ch ng

tranh l mt hot ng mang

trong vic p dng cc bin

tnh hnh chnh, nn c quan

php qun l cng s rt kh

c quyn nng qun l nh

khn. Chnh v th, la chn gii

n-c v lnh vc ny khng th

php phn chia quyn qun l

nm ngoi h thng c quan

nh n-c v cnh tranh cho

hnh php.

nhiu c quan l khng nn.

1
2

TS. Phm Vit Mun - Ph ban i mi doanh nghip: Tham lun ti Hi tho v Lut cnh tranh (29/5/2001).
B Phan Thanh H - Ph tr-ng ban, Ban chnh sch kinh t v m, Vin Nghin cu qun l kinh t Trung -ng:
Nghin cu chnh sch cnh tranh v xy dng vn bn php quy v cnh tranh Vit Nam.
3 TS. Hong Th Xun - Ph tr-ng ban son tho Lut cnh tranh: Tham lun ti Hi tho v Lut cnh tranh
(29/5/2001).
4 Bo co d n VIE/94/003 ca B T- Php v Tng c-ng nng lc php lut ti Vit Nam.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

11

thi s - trao i

Trn thc t cng rt t n-c p

nhiu B, ngnh khc nhau th

n-c ang pht trin v cc

dng m hnh ny.

mt c quan thuc B c bo

n-c ang chuyn i) l giao

m -c kh nng iu hnh

cho n nhiu thm quyn c

hot ng cnh tranh trn th

lp v mt hnh chnh nht

tr-ng hay khng? Vic ny l

trong phm vi c th6. V

rt kh. Tt nhin vic gim

thc t nhiu n-c trn th

chi ngn sch l rt c

gii cng p dng thnh

ngha, nh-ng ci hi nhn tin

cng m hnh ny, trong

l khng kh nng qun l

c bit l Hn Quc - mt

hiu qu.

n-c c c cu nn kinh t

- Nu la chn m hnh c
quan qun l Nh n-c thuc
mt B5 th s c nhng im
li v im hn ch ch yu nh-

i vi Vit
Nam, ph hp
nht l xy dng
mt c quan qun
l nh n-c v
cnh tranh c v
th ca mt c
quan ngang b,
trc thuc Chnh
ph

Do vy, c l m hnh c

gn ging vi Vit Nam./.

quan qun l nh n-c v

cnh tranh ph hp nht
Vit Nam l m hnh mt c

* C nhn lut, i hc
Lut H Ni

quan qun l nh n-c v

cnh tranh vi v th l mt c
quan ngang B, trc thuc
Chnh ph (c th vi tn gi
l U ban cnh tranh Quc
gia). C quan ny s mang
tnh c lp ti a trong vic
thc hin cc chc nng,
nhim v kim sot, gim st

sau: Ci li ln nht l: gim

v x l cc hnh vi vi phm

nh c cu hnh chnh, gim

php lut cnh tranh, trnh

chi ngn sch nh n-c. Nh-ng

-c nhng s can thip

vi tnh cch l mt c quan

khng cn thit ca nhng c

thuc B, r rng quyn nng

quan nh n-c khc vo hot

ca c quan ny s b hn ch

ng qun l cnh tranh. Xu

v t ra vn : liu vi tnh

h-ng hu ht cc c quan

cht ca hot ng cnh tranh

qun l cnh tranh -c thnh

lin quan n hot ng ca

lp gn y (th-ng l ca cc

5
6

m Vit Nam khi la chn m hnh ny, c l hp l nht l thit lp Cc cnh tranh thuc B Th-ng mi
UNCTAD: Lut mu v cnh tranh.

12

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

thi hnh n

Ting ni Hi ng nhn dn

Thi hnh n:

bt cp t c quan php lut

Nguyn Khc B*

Tp ch NCLP hoan nghnh cc c gi ng gp xy dng Hi ng

nhn dn, chnh quyn a ph-ng v cc vn chnh sch, php lut
qua thc tin a ph-ng

hc t thi hnh n
dn s t nhiu nm
qua cho thy, kt qu
thi hnh n ph thuc rt nhiu
vo cht l-ng xt x. Vi
nhng bn n quyt nh ng
n, c tnh kh thi cao th cng
tc thi hnh n c nhiu thun
li gii quyt dt im.

Cho n nay, nh- Vnh

Phc, theo thng k phn tch
ca S T- php, trong tng s
5.848 v, vic phi thi hnh n,
th c khong 1.941 v, vic
khng c iu kin thi hnh,
chim 33% so vi tng s v,
vic phi thi hnh n. l
nhng bn n c quyt nh

pht tin i vi b co phm ti

v ma ty, tin n ph i vi b
co pht t hnh, hoc bi
th-ng thit hi, tch thu ti sn
ti hng trm triu, hng t
ng, m -ng s khng c
ti sn thc hin ngha v.
y c mu thun gia hot
ng xt x v hot ng thi
hnh n. Nu bit chc chn
mt phn bn n khng c iu
kin thi hnh m Ta n vn
tuyn th tn ng n ngy cng
tng.
Mu thun gia xt x v thi
hnh n cn pht sinh ngay
trong cc ni dung quy nh ca
lut. Chng hn, theo quy nh

ca B lut Hnh s nm 1999

th trong cc v n ma tu,
ngoi cc hnh pht chnh, to
n c th p dng pht tin t
vi chc triu ng tr ln.
Trong thc tin xt x, mc pht
tin cc v n ma tu th-ng
l rt ln, nh-ng ti sn ca
chng th-ng b phn tn, che
giu d-i mi hnh thc, kh
pht hin k bin; cn i vi
bn t chc s dng ma tu th
ti sn kim -c, chng
th-ng n-ng vo cn

Trang

16

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

13

thi s - trao i

Ting ni a ph-ng

gn gio dc php lut vi gio dc

o c i vi cng chc
Cao Th H*

n b l nhn t

tm im ca vic i mi h

i ng cn b, cng chc nh

quyt nh s thnh

thng chnh tr. i mi h

n-c, bi v h va l ch th

bi ca cch mng.

thng chnh tr, xy dng nh

chp hnh, va l ch th t

Thc tin cch mng n-c ta

n-c php quyn i hi i

chc trin khai. H phi c tri

cho thy: Cch mng ch thng

ng cn b, cng chc phi

thc php lut bn thn tun

li nu c -ng li chnh tr

-c trang b mt cch c h

th php lut v t chc thc

ng n v c i ng cn b

thng cc kin thc php lut v

hin php lut, gio dc php

c phm cht, bn lnh, c trnh

cch thc thc hin nhim v

lut cho qun chng. C th ni

, nng lc sc t chc thc

trn tinh thn nh n-c php

rng: mun xy dng thnh

hin -ng li v vn ng

quyn. Nh n-c php quyn

cng nh n-c php quyn

qun chng c hiu qu.

thc hin qun l x hi bng

XHCN, tr-c ht i hi cn b,

php lut. V vy, tr-c ht phi

cng chc nh n-c phi c

c mt h thng php lut cn

kin thc v nh n-c v php

v iu chnh cc quan h

lut. V vy, gio dc php lut

x hi, hnh thnh mt trt t,

cho cn b, cng chc nh n-c

thi quen php lut v k lut.

c ngha cc k quan trng.

Chng ta ang xy dng nn

kinh t th tr-ng nh h-ng x
hi ch ngha, ly pht trin
kinh t l nhim v trung tm v
vic i mi h thng chnh tr
l iu kin, nhn t bo m.
Vn tip tc ci cch b my
nh n-c, xy dng nh n-c
php quyn x hi ch ngha

Xy dng php lut phi i lin

vi -a php lut vo cuc sng,
nhn mnh cc iu kin thc
thi php lut.

Tuy nhin, gio dc php

lut ch l mt trong nhng yu
t hnh thnh thc php
lut ca cn b, cng chc. Qua

ca dn, do dn v v dn d-i

Hot ng t chc thc hin

thc t cho thy c nhiu v vi

s lnh o ca ng tr thnh

php lut ph thuc rt ln vo

phm php lut khng phi do

14

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

gIO DC CNG CHC

cn b, cng chc khng hiu

thc hin bng cc bin php

ngun mi c n-c, khng c

bit php lut m do h thiu

c-ng ch. Cng vi php lut,

ngun th sng cn. Cy phi c

thc tn trng php lut, c tnh

cc quy phm o c ang

gc, khng c gc th cy ho.

vi phm php lut trc li c

hng ngy, hng gi iu chnh

Ng-i cch mng phi c o

nhn. Nht l trong iu kin

cc lnh vc sinh hot x hi v

c, khng c o c th d ti

mt tri ca c ch th tr-ng

rt c hiu qu. Khc vi php

gii my cng khng lnh o

v ang lm cho nhiu gi tr

lut, cc quy phm o c

-c nhn dn3. S hnh thnh

truyn thng b lng qun.

-c bo m thc hin bng

o c cch mng i hi phi

Khng t cn b, cng chc

sc mnh d- lun x hi v

chm lo gio dc o c cho

cng b cun vo vng quay li

l-ng tm. Do , n c ngha

cn b, cng chc, nht l phi

nhun. Mt cn b, cng chc

b sung cho php lut trong iu

thm nhun nhng nguyn tc,

khng c o c, phm cht th

chnh cc quan h x hi. Php

chun mc o c v ly

cng hiu bit php lut, cng

lut v o c b tr cho nhau

lm c s nh h-ng v iu

c kh nng li dng php lut

trong qun l x hi. C th ni:

chnh hnh vi ca h.

v li. c bit l khi hin

Php lut l o c ti thiu

Cn b, cng chc gii quyt

nay, h thng php lut ca

v o c l Php lut ti

cng vic trn c s php lut,

n-c ta cn ch-a hon thin,

a1.

song do h ng thi l con

cn nhiu s h, th nguy c li

Nh- vy, xy dng nh n-c

ng-i, li nm trong tay quyn

php quyn khng phi ch xy

lc nh n-c, nn th-ng d b

dng mt rng lut m cn

cm d bi xu h-ng lm quyn

phi cng c, pht trin cc quy

v li ch c nhn, hoc v trch

phm o c mi, bi v nu

nhim. Thng qua gio dc o

o c trong x hi xung cp

c v ch trch nhim v k

Xy dng nh n-c php

s ko theo php lut khng

lut r rng mi to nn nhng

quyn khng tuyt i ho s

-c tn trng. Ch tch H Ch

tin cn thit hnh thnh

ng tr ca php lut trong tt c

Minh khng nh: Mun

tnh cch, phm cht, tnh cm

cc quan h x hi. Nh n-c

xy dng ch ngha x hi phi

thi quen tun th v p dng

php quyn khng c ngha

c con ng-i thm nhun o

php lut mt cch t gic, c

php lut l ph-ng tin duy

c XHCN2. Theo Ng-i, o

trch nhim, c l-ng tm.

nht, m l mt cng c ch yu

c l ci gc ca ng-i cch

Ng-c li, gio dc php lut li

qun l x hi, -c bo m

mng, bi v cng nh- sng c

to ra kh nng thit lp nhng

dng cng ln. Nh- vy, khi tin

hnh gio dc php lut cho cn
b, cng chc, th phi t trong
mi quan h cht ch vi gio
dc o c.

1
2
3
4

G. Bandzeladze: o c hc, T1- NXB Gio dc, HN 1985 Hong Ngc Hin dch.
H Ch Minh ton tp, T10, NXB Chnh tr quc gia, HN-1996, tr484
H Ch Minh ton tp, T5, NXB Chnh tr quc gia, HN-1996, tr252
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln thc VI, ST, HN -1987, tr.120a

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

15

thi s - trao i

nguyn tc o c mi, cc
ngha v o c, chun mc

Trang

13

ng-i cn b t nh gi hnh
vi ca mnh. Nh n-c php
quyn m n-c ta ang ch
tr-ng xy dng phi l nh
n-c qun l t n-c bng
php lut ch khng ch bng
o l4. Nh n-c phi c
h thng php lut mnh v
c i ng cn b, cng chc thi
hnh php lut cng tm, xng
ng vi s tn nhim ca nhn
dn. Gio dc php lut c mi
quan h hu c v t-ng h vi
gio dc o c. Ngoi mc
ch ring ca mi dng gio
dc, chng u nhm mc ch
chung l tc ng ln nhn thc,
t- t-ng, hnh vi ca cn b,
cng chc, h c phm
cht, nng lc lnh o, qun l
theo php lut. Gio dc php
lut cho cn b cng chc ch
t hiu qu khi cc c quan, t
chc, c nhn thc hin gio
dc php lut bit s dng kt
hp c hi dng gio dc ny./.

* Tr-ng chnh tr tnh

Qung Tr

16

nghin, chng cn g ng gi
m thi hnh n. Trong t
tng hnh s, php lut li
ch-a c quy nh c quan
thi hnh n tham gia tin
hnh thu gi, bo qun tang
vt, ti sn ca v n. V vy,
trong thc t xy ra nhiu
tht thot, s h khi x l
tang vt, ti vt, gy kh khn
cho thi hnh n.
Thi hnh n dn s m
rng trn nhiu lnh vc, c
kinh t, lao ng, hnh chnh,
quyt nh ca to n v trng
ti kinh t n-c ngoi
nh-ng hin nay, php lut v
thi hnh n dn s li ch-a c
cc quy nh iu chnh
nhng vic khng n thun
dn s. Chng hn, thi
hnh n kinh t, php lut cn
c quy nh v k bin v x
l i vi cc loi giy t c
gi tr nh- c phiu, tri phiu
v cc loi chng khon khc.
thi hnh n hnh chnh,
cn phi c bin php xy
dng qu bi d-ng thit hi
ca c quan nh n-c khi
cng chc gy thit hi.
thi hnh n lao ng, cn c
bin php hu hiu buc
ng-i s dng lao ng phi
tip nhn ng-i lao ng tr
li lm vic, hoc cn c bin
php buc tp th ng-i lao

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

ng chm dt nh cng
Vic thi hnh cc bn n v
quyt nh ca to n, ca
trng ti kinh t n-c ngoi
cng ch-a c quy nh c th
trong Php lnh thi hnh n
dn s. V vy, cn b sung
cc quy nh c th i vi
vic thi hnh n kinh t, lao
ng, hnh chnh v phn dn
s trong bn n hnh s. Nu
coi thi hnh n dn s ch l
mt khu ca qun l hnh
chnh t- php th vic thi
hnh n -c thc hin trong
h thng t- php v chnh
quyn a ph-ng. Theo quan
im ny, hot ng thi hnh
n ang -c x hi ho
y nhanh tin . Tuy nhin,
c quan thi hnh n li gp
nhng v-ng mc khc nhkinh ph, tr s, kho tng, c
s vt cht k thut, i ng
cn b
B T- php v cc c
quan chc nng c lin quan
cn sm tham m-u vi Chnh
ph, U ban th-ng v Quc
hi Quc hi thng qua
Lut thi hnh n vi nhng
quy nh bo m s thng
nht v tnh hiu qu ca
cng tc thi hnh n dn s
v cc loi n khc./.

* Ph Ch tch HND
tnh Vnh Phc

lOI B 31.500 T C

Xung quanh n loi b 31.500 T C

Nguyn Hoi

Ch v con su nh,
lm hng c ni canh
ln?
Ch-a bao gi t n-c li
phi i mt vi tnh trng gia
tng tai nn giao thng (TNGT)
mt cch chng mt trn phm
vi ton quc nh- lc ny. c
bit l TNGT -ng b. Mi
nm, TNGT -ng b c-p
i sinh mng hng chc nghn
ng-i, thit hi hng trm t
ng v ko theo nhiu hu qu
kinh t - x hi khc: nhiu gia
nh phi ly tn, nhng ng-i
gy ra tai nn phi b-c vo
vng t ti... Tt c nhng gnh
nng , x hi buc phi gnh
chu. l ch-a ni n hnh
nh giao thng ca t n-c
tr nn bi quan trong con mt
ca nhng ng-i ngoi quc khi
n Vit Nam.

C rt nhiu nguyn nhn

c nhng t trn 20 nm tui

gy nn TNGT -ng b nh-:

b coi l nt, b gnh nhng ci

Con ng-i, ph-ng tin, h

ti: gy mt an ton giao thng

thng giao thng. Chnh ph

v nhim mi tr-ng v b vt

t ph v tin hnh mt cuc

ra bi rc.

cch mng nhm chn chnh

li cht l-ng ton b ph-ng
tin tham gia giao thng. Trong
thng 7/2003, Chnh ph s xem
xt thng qua n v s dng
t ti, t ch ng-i ca B
Giao thng vn ti. Theo ,
hn 31.500 t c c tui th t
25 nm tr ln (trong tng s
91.504 chic t c hn 20 nm
tui) s b loi b khi i sng
cc ph-ng tin giao thng, ch
v chng l nguyn nhn gy
nn s gia tng tai nn giao
thng v nhim mi tr-ng.
Xung quanh cuc du b ny
cn nhiu trn tr. Bi mt l,
y l ln u tin trong lch s
ngnh vn chuyn -ng b, tt

Phi tha nhn rng, s l-ng

t ti, t ch ng-i c tui i
kh cao hin ang tham gia giao
thng chim mt t l rt ln.
Trong s ny c rt nhiu chic
c k, ngoi cht l-ng k thut
khng m bo chng cn gp
phn gy thm nhim mi
tr-ng. Theo thng k, trn ton
quc hin c khong 91.504
chic c tui i t 20 nm tr
ln, trong c 31.500 chic c
25 tui. Nh- vy, sau khi quyt
nh ca Chnh ph c hiu lc,
ton b s t trn s khng cn
-c l-u hnh. Nh-ng cng c
mt thc t khc: Trong s nhng
chic t s b thi loi, cn mt

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

17

thi s - trao i

t l kh ln (xe ca qun i),

mc d c tui i t 20 n 25
nm nh-ng qung -ng ln
bnh khng nhiu do tnh cht
c th v -c tun th mt qui
trnh bo tr, bo d-ng nghim
ngt nn cht l-ng cn rt tt.
Rt nhiu xe thuc dng dn

Tiu chun k thut l

yu t quyt nh
nh gi

cht l-ng ca ph-ng tin giao

Rt nhiu chuyn gia, k s-

Cc loi xe -c sn xut t

c hng chc nm tm huyt vi

cc n-c c nn cng nghip

ngnh t thc s ng ngng

t pht trin lu i (c,

sau khi Chnh ph quyt nh

Php, , M...) th-ng c tui

thng ph thuc vo 3 yu t:
Th nht: Ngun gc xut x

S thi hi hn 31.500 t c

ch (cc n-c Nga, c,

th v cc ch tiu kinh t k

nt. Vic Chnh ph kin quyt

Tip...) vn c tui th rt cao, 25

thut cao hn nhiu ln so vi

loi b nhng xe ti, xe khch

nm tui khng l g i vi

cc loi xe do cc n-c c nn

c, nt, gy nhim mi

chng nn cht l-ng vn cn s

cng nghip t mi pht trin

tr-ng v mt an ton giao

(Trung Quc, Hn Quc) sn

thng l ch tr-ng hon ton

xut. Lch s ngnh ch to t

ng n. Tuy nhin, th no l

trn th gii v c hin nay,

nt? C c ng ngha vi nt

khng ai ph nhn tui th v

khng? Vic ly tui i ca xe

nhng tnh nng an ton ca cc

p t cht l-ng ca xe c

ch s k thut (thm ch c

hon ton tha ng? Tht xt

trong tr-ng hp v-t qu quy

xa: phi vt b mt l-ng ti sn

nh ca nh k thut) ca cc

ln ca x hi ang cn gi tr

dng xe dn ch tr-c y

s dng trong khi t n-c ta

(c, Nga...) nh- IFA, BEN-

ch-a t sn xut t m mi ch

LAZ,

dng li cng vic lp rp v

KAMAZ..., cc nh sn xut

nhp khu.

ny lun ly tiu ch bn, s

Tht xt xa:
phi vt b mt
l-ng ti sn ln
ca x hi ang
cn gi tr s dng
trong khi t n-c
ta ch-a t sn xut
t m mi ch
dng li cng
vic lp rp v
nhp khu

dng -c. Nht l nhng loi

ny li rt ph hp vi vic thi
cng cc cng tr-ng cc a
bn phc tp: i ni, hm m,
cng tr-ng thy in... iu ny
ni ln: ch v mt s con su
nn c ni canh b .

18

KRAZ,

MAZ,

Chng ta bit rng: S an

an ton lm hng u (h s qu

ton giao thng (ATGT) -ng

ti v tui th cao). Trong khi

b -c quyt nh bi 3

cc nh sn xut ca cc

nguyn nhn: Con ng-i tham

n-c Chu (nh- Trung Quc,

gia giao thng, h thng giao

Hn Quc) ch t ch tiu v

thng (bao gm -ng s, bin

hnh thc, tin nghi, th hiu ln

bo, gii phn cch, hm, cu...)

hng u cn ch tiu v tui th

v cht l-ng cc ph-ng tin

v qu ti khng cao. n

tham gia giao thng. Trong ,

c: Nhng loi xe c nh- MUL-

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

lOI B 31.500 T C

TICA, IFA ca ng c (c),

khai thc m..., nhng chic xe

hc -a vo x-ng sa cha

ra i t nhng nm 1965 -

BENLAZ, KAMAZ, KRAZ,

kp thi ng quy trnh, quy

1970 nay vn -c php l-u

MAZ, IFA... lun th hin tnh

phm k thut. Ph tng thay

hnh v n m bo -c cc

nng v-t tri khi thi cng, kh

th cn m bo ng tiu

ch tiu k thut.

c loi xe no ca cc hng chu

chun k thut ca nh ch to.

snh -c. Hn na, chi ph

Trn thc t, rt nhiu xe khi

sa cha cho cc loi xe ny

vo x-ng trung, i tu b

cng thp hn so vi cc loi xe

cc garage nh- nm sau m-a

do Hn Quc, Nht Bn... sn

thay th ph tng dm, km

xut. Trong s 31.500 chic xe

cht l-ng. l l do ph-ng

s b thi loi tr-c mt th cc

tin b mt an ton khi l-u hnh

loi xe trn li chim a s.

v ch ph-ng tin phi gnh

Anh Nguyn Trung Hiu,

tt nghip chuyn ngnh t my ko i hc Bch khoa
H Ni nm 1980 cho bit:
Nhng chic xe IFA c mt
ti Vit Nam 25-30 nm
hu nh- ch-a phi thay trc
cam, bm du, lc my cn

Th hai: Ch s dng,

trc c khong 15-20 nm mi

bo d-ng, bo tr ca ng-i

phi thay, b hi th-ng 4-5

s dng. Dn gian c cu: ca

nm mi phi thay mt ln.

chu ton b hu qu. Nhng

garage bt l-ng kia khng phi
chia s mt trch nhim no.

bn ti ng-i. Xe d tt bao

Xut pht t 3 yu t trn, rt

nhiu, nu khng tun th ng

cn c nhng bnh vin cho

ch s dng, bo d-ng, bo

t. , cc bc s s

tr th tui th ca n s ngn i

thm, khm, cha tng

ch c xe ch 3-6 thng trc c,

rt nhiu ln. Nhng tr-ng hp

bnh c th ng quy trnh v

trc cam b gy.

-c bo d-ng th-ng xuyn,

sau l nhng rng buc trch

ng nh k s gp rt t cc s

nhim php l. Nhng xe sau

c k thut, nht l s c c lin

khi qua bnh vin s -c

Cc nh sn xut t ca M

quan ti tai nn giao thng nh-

cp chng nhn v cht l-ng

v Chu u th m bo -c

h thng phanh, h thng li,

v l c s c quan c

y cc ch tiu trn (va

xm, lp...

thm quyn cp php l-u hnh.

Trong khi xe HUYNDAI,

ASIA (Hn Quc) mi nm
ngn mt b hi, v hay phi
thay trc c, trc cam thm

p, bn, tin nghi s dng, va

tui i cao) nh-ng gi thnh li
qu t nn hin nay rt t -c
nhp vo Vit Nam. Thc t,
trn cc cng tr-ng thi cng
a hnh phc tp nh- -ng H
Ch Minh, cng trnh thu in,

Th ba: Ch sa cha v
cc vt t- thay th ca cc c
s sa cha. Ph-ng tin giao
thng, c bit l cc loi xe ti,

Rt nhiu n-c c nn cng

nghip t lu i, uy tn trn
th gii nh- c, Php u
thc hin theo cch ny.

xe ch ng-i vi s l-ng ln,

Hin nay, cn rt nhiu t

phi -c theo di th-ng

ti dng dn ch -c sn

xuyn, pht hin s c, hng

xut t nhng nm 80 ang

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

19

thi s - trao i

-c s dng trong qun i,

ch th tr-ng. Vic dng mnh

ngn hng cho vay vi li sut

th-ng xuyn -c bo d-ng

lnh hnh chnh thay th nhng

-u i. Tuy nhin, ngn hng l

ng nh k v tun th

qui lut vn ng tt yu vn c

ni kinh doanh tin t ch

nghim ngt cc quy trnh quy

ca c ch kinh t cnh tranh l

khng phi t thin. D c

phm k thut, mc d c tui

rt bt c d v li nhng di

-c vay -u i th gnh nng

i cao nh-ng qung -ng ln

chng kh khc phc.

ti chnh trn vn ln u

bnh mi ch c vi trm n

Hng t la b lng
ph!

cc ch ph-ng tin. Trong s

vi nghn km. Trong vi nm

gn y, hng chc nghn chic
xe ti ca khi Lin minh qun
s ng u (Khi Vasava c)
-c nhp khu vo Vit Nam,
tui i cng cao nh-ng cht
l-ng cn gn nh- mi. Trong
mt vi nm na, s xe trn s
t tui 20-25 nm, nu cng
vt b chng i th qu lng ph
i vi mt n-c ngho v ch-a
c nn cng nghip sn xut t
thc s nh- n-c ta.

Lm php tnh: 31.500 chic

t b loi, thay vo l mt
s l-ng t t-ng -ng.
Tnh trung bnh mi chic xe
mua

ton phn nh tnh trng an ton

v mc gy nhim mi
tr-ng ca chng. Vic dng
tiu chun k thut nh gi
cht l-ng ph-ng tin tham gia

loi

Huyndai s
dng khong 5
nm) s mt
khong 1,1 t

giao thng l rt khch quan,

khoa hc v cng bng.

91.504 chic,
s mt hn 3 t
la. Trong s
ny c khong
50 % l ca tnhn

chuyn ngnh t-my ko i

hc Bch khoa H Ni, anh
Nguyn Vn Thch, k schuyn ngnh t
i hc Giao thng

USD

la! Nu thi
Vy nn, tui xe khng hon

Anh ng Tun Dng, k s-

khong

35.000
(ch

, nng dn khng phi l t.

phn ho. Vi
l trnh thc

Hn na, trong qu trnh s

hin 1 nm, h

dng, nhng ph-ng tin c,

khng th no

nt, km cht l-ng s b ng-i

xoay ni. Gii

tiu dng t chi v l qui

quyt tr tru

lut o thi y t nhin ca c

ny bng cch

20 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Vic dng
mnh
lnh
hnh
chnh
thay th nhng
qui lut vn
ng tt yu
vn c ca c
ch kinh t
cnh tranh l
rt bt c d
v li nhng
di chng kh
khc phc

vn ti, c 22 nm
trong

ngh

ni:

Khi

vt

91.504 chic t
c (khng ng
ngha vi nt), s
phi b vo mt
l-ng t-ng -ng
bng nhp khu v
sn

xut

trong

n-c. N ko theo
hng lot vn :
u t- thm nh
my sn xut, lp
rp, x l ng
rc thi kia v
tin l-ng cho hng
vn lao ng. C
v nh- vic ny gp

lOI B 31.500 T C

phn gii quyt nn tht nghip

nh-ng ch l gi to.
Xut pht t nhng yu t
trn, trong phm vi bi ny thit
ngh ngnh giao thng vn ti
v cng an cn ch lm tt
nhng im sau:

2. B GTVT phi c cc quy

thi loi trong vi nm ti,

nh v con ng-i, thit b ca

khng hn s t -c nhng

cc c s sa cha t sao cho

kt qu nh- mong i. Rt

cc xe xut x-ng tiu chun

nhiu quc gia c ngnh cng

l-u hnh. Mt khi xy ra tai nn

nghip t, h thng giao thng

giao thng m nguyn nhn do

hin i v t l TNGT thp

cht l-ng xe th cc c s sa

khng lm theo cch ny. C

cha phi lin i trch nhim.

th sau khi quyt nh ca

1. Khi loi b hng chc

nghn xe t ra khi i sng ca
n th khng th -a chng tr
li hot ng -c na. V vy,
ngh B Giao thng vn ti
(GTVT) tr-c khi trnh Chnh
ph ra quyt nh loi b nhng

Tr-c tnh hnh tai nn giao

thng ngy cng nghim trng
v c chiu h-ng gia tng, vic
Chnh ph kin quyt s dng
cc bin php mnh hn ch
thp nht nhng ri ro cho con

Chnh ph -c thc thi, b mt

giao thng s khc x-a: cc
ph-ng tin giao thng s p,
hin i, tin dng, mi tr-ng
gim bt nhim. Nh-ng ng
sau s thay i , hng lot vn
: s lng ph ca mt t n-c
ngho, ch-a t sn xut -c

Tui xe khng hon ton phn nh tnh

trng an ton v mc gy nhim mi
tr-ng ca chng. Vic dng tiu chun
k thut nh gi cht l-ng ph-ng
tin tham gia giao thng l rt khch
quan, khoa hc v cng bng

t, hiu qu thc t khng nhmong mun, s khng tn trng

qui lut o thi ca c ch th
tr-ng... s pht sinh v khng
d khc phc.
Hy vng rng, Chnh ph s
c nhng cn nhc ph hp kin
quyt loi b nhng ph-ng tin
c v thc s nt da trn
nhng yu t k thut, ng thi
gi li nhng g cn c kh nng

xe ti, xe khch c, nt, gy

nhim mi tr-ng v mt an ton
giao thng cn cn nhc k cc
tiu ch loi b chng, trnh gy
tn tht ln cho x hi m khng
thc s gii quyt -c vn
mong mun.

ng-i, ph-ng tin tham gia

s dng trnh lng ph mt

giao thng l hon ton ng

l-ng ti sn rt ln trong khi

n. Tuy nhin, bng cch da

hiu qu mi mt khng cao./.

vo tui i loi b mt lc
31.500 chic t tr-c mt
trong tng s 91.504 chic s b

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

21

Nghin cu nh n-c

i biu Quc hi:

Chuyn trch v kim nhim
Nguyn nh Quyn*

nng cao hiu qu hot ng ca Quc hi, cn phi tm

c ch, chnh sch thch hp cho c i biu Quc hi kim
nhim v i biu Quc hi chuyn trch. Bi vit nu v
phn tch mt s im cn l-u pht huy vai tr ca i biu
Quc hi n-c ta hin nay, lin quan n c cu i biu, nhim
k hot ng, ch lm vic v cc iu kin bo m

i biu Quc hi: t kim nhim

ti chuyn trch
Lch s ca Quc hi Vit Nam t nm

hi u hot ng theo ch kim nhim

v do , ch-a hnh thnh b phn th-ng
trc trong cc c quan ny.

1946 cho ti nay l lch s ca Quc hi hot

Nhng nm cui ca nhim k Quc hi

ng theo k hp v i biu Quc hi hot

kho VIII, do yu cu bc xc ca vic i

ng ch yu theo ch kim nhim, i

mi hot ng ca Quc hi, c mt s

biu Quc hi gn vi cuc sng lao ng

thnh vin ca cc U ban ca Quc hi hot

sn xut. Ch tch H Ch Minh khi ni v

ng theo ch chuyn trch ( U ban

vic nng cao cht l-ng hot ng ca

php lut, U ban kinh t v ngn sch). T

Quc hi yu cu: i biu Quc hi phi

sau Hin php nm 1992, v mt php l cng

g-ng mu trong vic thi ua tng gia sn

nh- trn thc t mi thc s hnh thnh mt

xut, thc hnh tit kim, chng lng ph,

b phn i biu hot ng theo ch

tham . Thc t tr-c khi ban hnh Hin

chuyn trch. iu 45 ca Lut t chc Quc

php nm 1992 cho thy, hu ht cc i

hi nm 2002 quy nh: Trong s cc i

biu Quc hi, k c cc i biu l thnh

biu Quc hi, c nhng i biu hot ng

vin Hi ng dn tc, cc U ban ca Quc

chuyn trch v c nhng i biu hot ng

22 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

i biu quc hi

khng chuyn trch. S l-ng i biu Quc

th-ng xuyn ti Quc hi, li cng tc ti

hi hot ng chuyn trch c t nht l hai

nhiu c quan, a ph-ng khc nhau thuc

m-i lm phn trm tng s i biu Quc

mi vng min ca t n-c. Cng vic chnh

hi. Thc t cho thy, vic tng thm i

ca h khng phi duy nht l lm i biu

biu Quc hi hot ng chuyn trch gp

Quc hi, cng khng phi th-ng xuyn,

phn quan trng vo vic i mi v nng cao

chuyn nghip lm cng tc gim st, thm

hiu qu hot ng ca Quc hi.

tra hoc cho kin v cc d n lut, php

Tnh cht, c im kim nhim

v chuyn trch

lnh m l m nhim cng vic cc c

i biu hot ng kim nhim

quan, t chc thuc cc ngnh, a ph-ng ni

h th-ng xuyn lm vic. Nhiu ng-i cn l
cn b ch cht ca cc c quan, t chc v

Cho n nay, hu ht cc i biu Quc

a ph-ng . V vy, vic tham gia hot

hi u hot ng kim nhim. Vi v tr l c

ng Quc hi ca cc i biu kim nhim

quan i din cao nht ca nhn dn, l ni

nh- th no phi -c nghin cu c c ch

th hin tp trung ca quyn lc nh n-c v

cho ph hp vi c im ny, nht l i vi

xut pht t nguyn tc tt c quyn lc nh

cc i biu kim nhim thuc cc c quan

n-c thuc v nhn dn, c cu t chc ca

hnh php v t- php bo m cho cc

Quc hi phi bao gm cc i biu -u t

quyt nh ca Quc hi -c khch quan.

nht ca cc ngnh, cc cp, cc c quan, t

chc t trung -ng n a ph-ng thuc mi
lnh vc ca i sng x hi. C nh- vy mi
bo m cho Quc hi thc hin -c nhng

Cc i biu kim nhim gi vai tr quan

trng trong vic gn hot ng ca Quc hi,
cc c quan ca Quc hi vi hot ng thc

chc nng, nhim v cc k quan trng trong

tin trn mi lnh vc ca i sng kinh t-x

vic lm Hin php, sa i Hin php, lm

hi, gp phn phn nh trung thc v y

lut, sa i lut, quyt nh nhng vn

tm t-, nguyn vng ca nhn dn. H gp

quan trng ca t n-c v gim st ti cao

phn bo m cho cc quyt nh ca Quc

i vi ton b hot ng ca Nh n-c.

hi ph hp v kp thi p ng cc yu cu

Cc i biu kim nhim c th l cng

ca cuc sng t ra. Xut pht t tnh cht

chc trong cc c quan hnh php v t- php,

c th ca tng ngnh, tng lnh vc, tng

c th l i biu Hi ng nhn dn, i biu

a ph-ng ni cc i biu kim nhim ang

trong cc t chc chnh tr, chnh tr-x hi,

cng tc, m ni dung cc vn -c Quc

x hi, i biu thuc cc lc l-ng v trang

hi xem xt, tho lun s -c cn nhc t cc

nhn dn, cc n v kinh t...

gc khc nhau ca cc nh hot ng thc

Cc i biu kim nhim khng lm vic

tin, cc nh khoa hc, cc nh qun l, nh

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

23

Nghin cu nh n-c

kinh doanh, nh lut hc.

Cc i biu kim nhim
va l ng-i tham gia
quyt nh cc chnh
sch, quyt nh thng
qua cc o lut ti Quc
hi, li va l ng-i trin
khai, t chc thc hin
cc chnh sch, cc quy
nh ca php lut vo
cuc sng. Do , phi
tnh n yu t ny trong
c cu i biu Quc hi
kim nhim, nht l i

su sc cht l-ng v

S rt kh bo m tnh
khch quan trong vic
thm tra cc bo co v
tin hnh gim st i vi
hot ng ca cc c quan
t- php trung -ng khi
thnh vin ca U ban
php lut ca Quc hi li
phn ln l cc Chnh n,
Ph Chnh n Ta n
nhn dn, Vin tr-ng,
Ph Vin tr-ng Vin
kim st nhn dn, Gim
c, Ph Gim c S tphp a ph-ng

vi cc i biu kim

hiu qu hot ng ca
Quc hi, cc c quan
ca Quc hi.
a s cc i biu
Quc hi hot ng
chuyn trch -c b tr
vo cc c quan ca
Quc hi nh- U ban
th-ng v Quc hi, Hi
ng dn tc, cc U ban
ca Quc hi.
i

vi

ban

th-ng v Quc hi, ch

i biu hot ng
chuyn trch -c

nhim l thnh vin ca

quy nh kh r trong

Hi ng dn tc, cc U ban ca Quc hi.

Hin php Thnh vin U ban th-ng v

S rt kh bo m tnh khch quan trong vic

Quc hi khng th ng thi l thnh vin

thm tra cc bo co v tin hnh gim st i

ca Chnh ph (iu 90, Hin php nm

vi hot ng ca cc c quan t- php trung

1992, Khon 3, iu 6 ca Lut t chc Quc

-ng (To n nhn dn ti cao, Vin kim st

hi). Vn t ra l c cu thnh vin ca

nhn dn ti cao, B T- php) khi thnh vin

U ban th-ng v Quc hi nh- th no v

ca U ban php lut ca Quc hi li phn

bao nhiu l hp l?

ln l cc Chnh n, Ph Chnh n Ta n

Cn c xc nh s l-ng v thnh phn

nhn dn, Vin tr-ng, Ph Vin tr-ng Vin

ca U ban th-ng v Quc hi lu nay t

kim st nhn dn, Gim c, Ph Gim c

-c nghin cu quy nh c th trong

S t- php a ph-ng.

Lut. Ngay c vic c nht thit phi b tr

i biu hot ng chuyn trch

Ch tch Hi ng dn tc, Ch nhim cc U

ban ca Quc hi l thnh vin ca U ban

Qua mt s nm gn y, nht l t Quc

th-ng v Quc hi hay khng cho n nay

hi kho IX n nay, vic b tr i biu Quc

cng ch-a -c Hin php v Lut t chc

hi hot ng chuyn trch lm thay i

Quc hi quy nh.

24 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

i biu quc hi

Trong iu kin Quc hi ch-a hot ng

cho thy, th-ng ch ti nm th hai v th ba

th-ng xuyn, mi nm ch hp th-ng l hai

ca nhim k, i biu chuyn trch mi tht

k v thi gian ca mi k hp kh c th ko

s c kinh nghim trong lnh vc hot ng

di qu mt thng th vic t chc cc U ban

ca mnh. Do , vic b tr cc i biu

ca Quc hi theo h-ng hot ng chuyn

Quc hi hot ng chuyn trch cn bo

trch l nhm p ng mt trong nhng yu

m tnh n nh t-ng i pht huy -c hiu

cu bc xc ang -c t ra. Quc hi

qu v tn dng -c kinh nghim hot ng ca cc

nhn thy s cn thit ny, song t chc bao

i biu ny.

nhiu U ban v trong U

Tnh nhim k trong

ban c cu bao nhiu i

biu chuyn trch th hp
l v khoa hc l vn
cn sm -c tip tc
nghin cu. Trn thc t,
nu t chc cc U ban
ca Quc hi nh- hin
nay v vi s i biu

Th-ng ch ti nm
th hai v th ba ca
nhim k, i biu
chuyn trch mi tht
s chuyn su v c kinh
nghim trong lnh vc
hot ng ca mnh

hot ng ca i biu
Quc hi cng l mt
trong nhng nguyn nhn
trong vic kh b tr cc
i biu Quc hi hot
ng chuyn trch. Mc
d Lut t chc Quc hi
quy nh: Khi i biu

Quc hi hot ng

Quc

chuyn trch cn qu t

chuyn trch thi lm

hi

hot

ng

th khng th c iu kin i su vo mt

nhim v i biu th c quan, t chc c

s lnh vc hot ng quan trng nh-: ngn

thm quyn c trch nhim b tr cng tc

sch, gim st t- php, cng tc dn nguyn v

cho i biu Quc hi (on 2, iu 59),

khiu t. Thc t cng cho thy, vic hnh

song trn thc t li khng n gin. V khi

thnh b phn th-ng trc m ch yu l cc

cc cn b, cng chc ri khi v tr cng tc

i biu chuyn trch gp phn nng cao

chuyn sang lm i biu chuyn trch, th

hiu qu cng tc thm tra d n lut, php

cc c quan, t chc phi thay th ng-i

lnh, t chc cng tc gim st v kin ngh

vo cc chc danh, v tr b khuyt. V vy,

ca Hi ng dn tc, cc U ban ca Quc

sau khi ht nhim k, vic b tr v tr cng

hi v cc vn thuc cc lnh vc -c phn

tc cho i biu gp kh khn, nht l trong

cng.

tr-ng hp tr-c y cc i biu gi cc

V nguyn tc, i biu chuyn trch b

chc v ch cht. Theo chng ti, cn c c

hn ch theo nhim k, khc vi tnh cht

ch hp l v c th hn khc phc, to

chuyn nghip vnh vin ca cng chc. Qua

tm l an tm, n nh cho cc i biu. Khi

hai nhim k Quc hi kho IX v kho X

b tr nhn s c th, cn tnh n c th ny,

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

25

Nghin cu nh n-c

nht l v tui. H-ng b tr i vi i

biu Quc hi chuyn trch nn l 02 kho, v
nh- vy, khi b tr ti c, cn qun trit yu
cu ny. ng thi, v mt l lun, mt trong
nhng vn quan trng cn tip tc nghin
cu v t chc ca Quc hi, cc c quan ca
Quc hi theo Hin php nm 1992 chnh l
phi lm r v gii quyt ng n mi quan

Sau khi ht nhim k, vic

b tr v tr cng tc cho i
biu cng l vn kh
khn, nht l trong tr-ng
hp tr-c y cc i biu
gi cc chc v ch cht
trong cc c quan, t chc

h gia nguyn tc quyn lc nh n-c l

thng nht v tp trung cao nht Quc hi
vi vic Quc hi, cc i biu Quc hi
chuyn dn sang hot ng chuyn trch,
th-ng xuyn, khng nn c nhiu i biu l
cn b ch cht trong cc c quan hnh php
v t- php.

Ti on 3, iu 47 ca Lut t chc
Quc hi nm 2002 quy nh: i biu
Quc hi hot ng khng chuyn trch -c
dnh t nht mt phn ba thi gian lm vic
thc hin nhim v i biu. C quan, t
chc, n v ni i biu lm vic c trch

Nhim v, quyn hn v ch
lm vic ca i biu Quc hi

nhim to iu kin i biu thc hin

Do tnh cht v c im ca i biu Quc

bo m cho cc i biu Quc hi

hi nh- trnh by trn, c kin cho rng

cn nghin cu c th quy nh r hn
nhim v, quyn hn ca i biu Quc hi,
trong cn phi quy nh nhng nhim v,
quyn hn ring ca i biu Quc hi chuyn
trch. Theo chng ti, vi vai tr l ng-i i
din cho ch, nguyn vng ca nhn dn,

nhim v.

kim nhim vn thc hin mt cch y

cc nhim v, quyn hn nh- cc i biu
hot ng chuyn trch th theo chng ti, c
hai vn cn -c gii quyt. l vic b
tr th- k lm tham m-u cho cc i biu
Quc hi v ch thng tin cho i biu.

khng ch i din cho c tri n v bu c ra

i vi i biu Quc hi ca nhiu n-c

mnh m cn i din cho nhn dn c n-c,

trn th gii th vic b tr th- k gip vic

thay mt nhn dn thc hin quyn lc nh

cho i biu Quc hi l mt trong nhng yu

n-c trong Quc hi, th khng th c s khc

cu bt buc thc hin nhim v i biu.

nhau v nhim v, quyn hn gia cc i biu

Mi i biu Quc hi c s th- k cn thit

Quc hi hot ng chuyn trch v kim

phc v cho hot ng ca mnh. Cc i

nhim. C khc chng y ch l ch lm

biu chuyn trch n-c ta hin nay c c

vic m thi.

mt b my ca Vn phng Quc hi tham

26 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

i biu quc hi

m-u gip vic. Tuy nhin, i vi i biu

b tr t nht l mt phn ba tng s thnh

hot ng kim nhim th c t

vin lm vic theo ch

iu kin hn, gia hai k hp

chuyn trch trong Hi ng

ch c th tp hp on i
biu Quc hi h tr nhau
hot ng. y l mt tn ti
thc t bt hp l nh-ng cho
n nay vn t -c quan tm
gii quyt.
i vi i biu Quc hi
hot ng chuyn trch, bn
cnh vic th-ng xuyn -c

Trn thc t,
vic b tr thi
gian tham gia
hot ng ca
Hi ng dn
tc, cc U ban
ca Quc hi ca
cc i biu kim
nhim
th-ng
gp kh khn

dn tc, cc U ban ca Quc

hi.
V ch lm vic ca cc
i biu Quc hi hot ng
chuyn trch, bn cnh nhng
im chung l lm vic
th-ng xuyn, lin tc ti
Quc hi, ly cng vic ca
Quc hi lm nhim v chnh

cp nht cung cp cc thng tin,

tr hng u ca mnh th cn

cn c c mt th- vin phc

c nhng im ring do ph

v ti Vn phng Quc hi. Trong khi ,

thuc vo vic b tr vo cc c quan ca

iu kin cung cp thng tin cho i biu

Quc hi. Hi ng dn tc v cc U ban

Quc hi kim nhim li th-ng rt hn ch.

ca Quc hi, th cc i biu chuyn trch

Mi y Vn phng Quc hi xy dng mng

-c b tr trong b phn th-ng trc. Tuy

Intranet v m trang Web trn mng Internet

nhin, cn quy nh r hn v nhim v,

l vic lm rt cn thit, khc phc tnh trng

quyn hn ca b phn th-ng trc ca cc c

thiu thng tin ca cc i biu Quc hi

quan ny, ng thi cn c c ch thch hp

kim nhim.

cc i biu hot ng chuyn trch, k c

tng c-ng nng lc v hiu qu hot

cc i biu l u vin th-ng trc ca Hi

ng ca cc i biu Quc hi kim nhim

ng dn tc, cc U ban ca Quc hi hoc

th vic b tr cc i biu ny l thnh vin

cc on i biu Quc hi c th pht huy

ca Hi ng dn tc, cc U ban ca Quc

-c kh nng, hiu qu hot ng./.

hi l cn thit. Song trn thc t, h t c thi

gian tham gia hot ng ti cc c quan
ny. V nh- vy, vic thc hin nguyn tc
lm vic theo ch tp th v quyt nh

* V tr-ng V Php lut, Vn phng

Quc hi

theo a s ca cc c quan ny l kh kh thi.

khc phc tnh trng ny, tr-c mt, cn
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

27

Nghin cu nh n-c

quy trnh thng qua d n lut ti k hp

Quc hi v vic thc hin trong thc tin

Hong Vn T*

K hp th 3, Quc hi kho XI thng qua 8 lut v cho

kin v 9 d n lut khc. y l ln u tin c s l-ng ln
d n lut -c trnh Quc hi cho kin, xem xt v thng
qua ti mt k hp. V cng l ln u tin chng ta thc hin
quy trnh va -c sa i. Vy, nhng sa i mi l g v cc
b-c thc hin trn thc t nh- th no?

1. Quy trnh xem xt nhiu ln

Vic sa i, b sung cc quy nh ln ny
lin quan n ton b quy trnh xy dng vn
bn quy phm php lut, t khu lp ch-ng
trnh, vic thnh lp v nhim v ca c quan
son tho, trch nhim ca c quan thm tra, c
quan thm nh, quy trnh thng qua lut, php
lnh; ng thi, xc nh r hn trch nhim
ca tng c quan, t chc trong quy trnh son
tho, thm tra v thng qua cc vn bn quy
phm php lut trong c vic i mi quy
trnh thng qua lut ti k hp Quc hi.
Vic i mi quy trnh thng qua lut l
cn c vo quy nh ti iu 73 Lut t chc
Quc hi, c th l Quc hi xem xt, thng
qua lut ti mt hoc nhiu k hp ca Quc
hi. Vi vic sa i, b sung ny, hot
ng lp php ca Quc hi -c i mi

28 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

mt b-c quan trng. Theo , phn ln cc

o lut s -c Quc hi thng qua ti hai
k hp khc nhau. Ti ln trnh th nht,
Quc hi nghe c quan trnh d n lut
thuyt trnh v d n, c quan thm tra trnh
bo co thm tra; Quc hi dnh thi gian
tho lun k v phm vi iu chnh v nhng
ni dung c bn ca d n lut lm c s cho
vic chnh l sau k hp.
Nh- vy, ti ln trnh th nht, Quc hi
ch tho lun v quyt nh nhng vn
quan trng m ch-a thng qua d n lut.
Trong thi gian gia hai k hp sau ln trnh
th nht, trn c s kin ca cc v i biu
Quc hi, U ban th-ng v Quc hi s ch
o c quan thm tra, c quan trnh d n
lut, U ban php lut, B T- php, Ban cng
tc lp php v cc c quan hu quan khc
nghin cu, chnh l hon thin d tho lut.

Quy trnh thng qua d n lut

Ti k hp sau, U ban th-ng v Quc

hi bo co vi Quc hi v nhng ni dung
ca d tho lut -c chnh l v Quc hi
biu quyt thng qua d tho lut sau khi
nghe c d tho -c chnh l v ch tho
lun, biu quyt, thng qua mt s ni dung
cn c kin khc nhau.
Vic i mi quy trnh thng qua lut
nhm gp phn nng cao cht l-ng vn bn,
y nhanh tin thng qua d n lut. Mt
khc, vic i mi quy trnh cng to iu
kin cho cc c quan, t chc hu quan m
tr-c ht l Chnh ph, cc thnh vin Chnh
ph khng mt qu nhiu thi gian vo cng

vic xy dng php lut tp trung vo

nhim v qun l, iu hnh t n-c - mt
chc nng quan trng v ch yu ca nhng
c quan ny.
2. Ban cng tc lp php
gp phn thc hin c hiu qu quy
nh ca Lut sa i, b sung mt s iu
ca Lut ban hnh vn bn quy phm php
lut v quy trnh xem xt, thng qua d n
lut ti k hp Quc hi, ngy 17/3/2003, U
ban th-ng v Quc hi ban hnh Ngh
quyt s 369/2003/NQ-UBTVQH11 v vic
thnh lp Ban cng tc lp php l c quan

Ban cng tc lp php c trch nhim gip U ban th-ng v Quc hi, Hi ng dn tc,
cc U ban ca Quc hi v cng tc xy dng php lut. Trong phm vi nhim v, quyn hn
ca mnh, Ban cng tc lp php c trch nhim: ch tr trong vic phi hp vi cc c quan hu
quan gip U ban th-ng v Quc hi xy dng d tho Ngh quyt ca Quc hi v ch-ng
trnh xy dng lut, php lnh nhim k v hng nm trnh Quc hi; phc v U ban th-ng
v Quc hi trong vic trin khai thc hin Ch-ng trnh xy dng lut, php lnh; ch tr trong
vic phi hp vi c quan ch tr thm tra, c quan trnh d n, U ban php lut, B T- php
hon thin v mt k thut vn bn i vi d tho lut, d tho php lnh, d tho Ngh quyt
sau khi cc vn bn ny -c Quc hi, U ban th-ng v Quc hi cho kin; phi hp vi
c quan ch tr thm tra, c quan son tho v cc c quan hu quan gip U ban th-ng v
Quc hi chun b bo co gii trnh, tip thu, chnh l d tho lut, d tho ngh quyt ca Quc
hi trnh Quc hi xem xt, thng qua; phi hp vi c quan ch tr thm tra, c quan son
tho v cc c quan hu quan chun b bo co gii trnh, tip thu, chnh l d tho php lnh,
d tho Ngh quyt ca U ban th-ng v Quc hi c quan ch tr thm tra trnh U ban
th-ng v Quc hi xem xt, thng qua; ch tr vic r sot, hon thin v mt k thut vn bn
i vi cc lut, php lnh, ngh quyt -c Quc hi, U ban th-ng v Quc hi thng qua
trnh Ch tch Quc hi k chng thc; ch tr trong vic phi hp vi cc c quan hu quan
gip U ban th-ng v Quc hi chun b bo co, t trnh v d n lut, d n php lnh, d
tho ngh quyt trnh cp c thm quyn; phc v U ban th-ng v Quc hi trong cng tc
gii thch Hin php, lut, php lnh, ngh quyt; thc hin nhng nhim v khc do U ban
th-ng v Quc hi giao (U ban th-ng v Quc hi. Ngh quyt v vic thnh lp Ban cng tc lp
php, s 369/2003/NQ-UBTVQH11).

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

29

Nghin cu nh n-c

chuyn mn trc thuc U ban th-ng v

Quc hi.
3. Hi ngh i biu Quc hi chuyn
trch
Mt hot ng khc va din ra tr-c k
hp Quc hi gp phn thit thc vo vic
thc hin quy nh v i mi quy trnh xem
xt, thng qua d n lut ti k hp Quc hi,
l hi ngh ca cc v i biu Quc hi
hot ng chuyn trch v ng gp kin
vo cc d n lut trnh Quc hi ti k hp
th ba. C th ni, y l ln u tin trong
lch s Quc hi n-c ta, chng ta mi t
chc mt hi ngh gm cc v i biu Quc
hi hot ng chuyn trch trung -ng v
a ph-ng tho lun v cc d n lut.
Mc ch ca vic t chc hi ngh ny l
nhm ly kin trc tip ca cc v i biu
Quc hi khi d n lut -c trnh ra Quc
hi s khng mt nhiu thi gian cho vic
xem xt, thng qua, ng thi cng l phn
bit r trch nhim gia cc ngh s, cc nh
chnh khch v nhng ng-i c trch nhim
trong vic quyt nh chnh sch vi cc nh
chuyn mn, khc phc tnh trng trong nhiu
nm qua, ti din n Quc hi, cc v i
biu Quc hi mt qu nhiu thi gian cho
vic gp v cu ch, vn phm1. Mc d,
Hi ngh ch din ra trong mt thi gian ngn
(8 ngy), li phi tho lun nhiu d n lut,
nh-ng vi tinh thn lm vic khn tr-ng, vi
c-ng cao, Hi ngh ca cc v i biu
Quc hi hot ng chuyn trch hon
thnh ton b ni dung ch-ng trnh nh.
1

Tuy nhin, qua Hi ngh ca cc v i biu

Quc hi hot ng chuyn trch, c mt s
im cn phi quan tm vic t chc cc
hi ngh tip theo c hiu qu hn.
- Th nht, do tnh cht v ni dung ca
Hi ngh ny l rt quan trng, v vy, cn xy
dng ch-ng trnh lm vic ca Hi ngh mt
cch y , chi tit hn v thi gian tho lun
cc d n lut cn phi -c b tr di hn (t
nht khong 1 thng) cc i biu c iu
kin c, nghin cu ti liu v pht biu
kin ng gp ca mnh.
- Th hai, to iu kin cho cc v i
biu Quc hi hot ng chuyn trch ng
gp nhiu kin thit thc vo cc d n lut,
cc c quan hu quan cn phi c k hoch
gi tr-c cc ti liu cc v i biu Quc
hi c iu kin nghin cu, ng thi nghe
cc chuyn gia a ph-ng lm vic lnh
vc m d n lut iu chnh trnh by. Thng
qua nhng hot ng , cc v i biu Quc
hi s -c cung cp thng tin nhiu hn
cn nhc, ng gp.
- Th ba, tranh th -c nhiu hn
kin ng gp ca cc ngnh, cc cp v d
n lut, thit ngh nhng hi ngh tip theo
cn c thm mt s i biu Quc hi hot
ng khng chuyn trch, mt s chuyn gia
khng phi l i biu Quc hi, cng tc
cc lnh vc khc nhau, c iu kin tham gia
cc hi ngh ny trao i cc vn thuc
ni dung ca d n lut.

TS. Nguyn Vn Thun. Thm quyn, trch nhim ca c quan trnh d n, c quan thm tra, U ban php lut,
B T- php trong vic hon thin d n lut, php lnh trnh Quc hi, U ban th-ng v Quc hi thng qua.
Tham lun ti Hi tho v Nng cao hiu qu thc hin Lut ban hnh vn bn quy phm php lut, ngy 8 10/4/2003, do U ban php lut t chc ti thnh ph Nng.

30 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Quy trnh thng qua d n lut

4. Th nh gi
C th ni rng, quy trnh lp php va
-c sa i, b sung pht huy -c tc
dng trn thc t ti k hp th ba ca Quc
hi kho XI. Tt c 8 d n lut trnh Quc hi
thng qua v 9 d n lut trnh Quc hi cho
kin u -c thc hin theo ch-ng trnh
ra. kin ng gp v cc d n lut
-c tp hp, tng hp y , kp thi v bo
co gii trnh, tip thu, chnh l mt cch
nghim tc. Kinh nghim cho thy, khi cc
kin ng gp vo cc d n lut -c tip thu,
gii trnh y th s tit kim -c rt nhiu
thi gian khi tho lun, thng qua. Trong phm
vi nhim v, quyn hn ca mnh, cc c quan
(-c php lut quy nh) gip U ban th-ng
v Quc hi trong vic tip thu, chnh l cc
d n lut hot ng c hiu qu. V vy,
khc vi cc k hp tr-c y, k hp ny mi
d n lut khi trnh ra Quc hi thng qua
th-ng ch c 15 n 20 v i biu Quc hi
c kin. Cc kin pht biu ca i biu
Quc hi v d n lut th-ng a dng, trong
c nhng kin khc vi d tho v nhng
kin cn c cch hiu khc nhau2 v mt s
t kin ng gp v k thut vn bn. Cng
c nhng d n lut, do nhn thc khc nhau
v quan im, nn c s trao i gia cc
i biu Quc hi. Chng hn, quy nh v
quyn gim st ti cao ca Quc hi -c cc
i biu L c Thu (Ngh An), Trng
Ngon (Bc Giang), Hong Thin Ct (H-ng
Yn) tho lun v ngh lm r ni dung
thc hin quyn gim st ti cao, i t-ng
gim st ti cao

2
3
4

c bit, vn giao thm quyn sa i,

b sung bng thu gi tr gia tng v thu tiu
th c bit cho U ban th-ng v Quc hi
c nhng kin tranh lun tri ng-c, kh
gay gt. i biu Nguyn nh Lc v mt s
i biu Quc hi tn thnh quy nh ca d
tho Lut l giao cho U ban th-ng v Quc
hi thm quyn ny vi l l: l cch vn
dng php lut linh hot, ph hp vi tnh
hnh thc tin. Ng-c li, i biu Trn Ngc
-ng v nhiu i biu khc khng ng
tnh v y l vn -c Hin php quy
nh. Theo Ch tch Quc hi Nguyn Vn
An: sa i lut l quyn ca Quc hi, do
Hin php quy nh. Quc hi khng th u
quyn cho U ban th-ng v Quc hi3.
Trong qu trnh thc hin quy trnh mi v
vic xem xt, thng qua d n lut ti k hp
Quc hi, cng c i biu Quc hi cn bn
khon rng kin ca h khng -c Ban
son tho tip thu hoc gii trnh. Mc d cc
Ban son tho c gng tip thu kin ca
hu ht cc v i biu Quc hi, nh-ng ng
nh- kin ca mt v i biu Quc hi
ni: vic tip thu kin ca tt c cc v i
biu Quc hi l vic lm rt kh4. Phi
chng, y cng l l do khi thng qua lut
vn cn mt s i biu, trong c i biu
Quc hi hot ng chuyn trch pht biu
li nhng kin ca mnh.
5. U ban th-ng v Quc hi hp
chun b cc d n lut s trnh ti phin
hp ti
Trong thi gian din ra k hp Quc hi,
mt hot ng khng km phn quan trng

L Mnh. K hp th3, Quc hi kho XI. Bo Ng-i i biu nhn dn. S 41(120), ngy 22/5/2003, tr. 15.
L Mnh. K hp th 3, Quc hi kho XI. Bo Ng-i i biu nhn dn. S 42 (121), ngy 26/5/2003, tr.15.
Ti liu dn. S 41 (120), ngy 22/5/2003, tr.15.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

31

Nghin cu nh n-c

nhm gp phn thc hin quy trnh lp php

va -c sa i, l vic ngy 12/6/2003,
U ban th-ng v Quc hi t chc bui
gp mt cc c quan hu quan trao i v vic
tip tc chun b cc d n lut trnh Quc hi
ti k hp th t-. Mc ch ca cuc gp mt
ny l nhm tng c-ng hn na mi quan h
phi hp cng tc gia Quc hi, U ban
th-ng v Quc hi vi cc c quan hu quan
trong hot ng xy dng php lut gp
phn hon thnh tt Ch-ng trnh xy dng
lut, php lnh nm 2003 v nhng nm tip
theo nh- Ngh quyt ca Quc hi ra.
Ti bui gp mt ny, U ban th-ng v Quc
hi nu mt s nhim v c th phi -c
trin khai thc hin trong thi gian ti, l:
cc Ban son tho v U ban thm tra phi
hp cht ch vi cc c quan hu quan ca
Quc hi khn tr-ng tp trung chnh l cc
d n lut trn c s tip thu kin ng gp
ca cc i biu Quc hi ti k hp th 3,
chun b trnh U ban th-ng v Quc hi ti
phin hp thng 7/2003; U ban th-ng v
Quc hi s quyt nh ly kin nhn dn
i vi mt s d n lut c ni dung phc
tp, lin quan n mi tng lp nhn dn; tip
tc t chc tt Hi ngh ca cc v i biu
Quc hi hot ng chuyn trch v ng gp
kin vo cc d n lut; tip tc pht huy
trch nhim ca cc c quan ca Quc hi
trong cng tc xy dng php lut. Lm tt
nhng nhim v trn cng chnh l gp phn
thc hin cc quy nh ca Lut sa i, b
sung mt s iu ca Lut ban hnh vn bn
quy phm php lut.
thc s gp phn thc hin c hiu qu
quy trnh xem xt, thng qua lut ti k hp v
nng cao hn na cht l-ng hot ng lp
php ca Quc hi, thit ngh trong thi gian

32 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

ti, chng ta cn phi nghin cu tip tc

hon thin quy trnh lp php. T cc giai on
sng kin php lut, chun b ch-ng trnh xy
dng lut, php lnh, son tho, thm tra, ly
kin nhn dn, tho lun on i biu
Quc hi v ca cc v i biu Quc hi hot
ng chuyn trch, n giai on tip thu, gii
trnh, chnh l hon thin d tho lut ca U
ban th-ng v Quc hi trnh Quc hi
xem xt, thng qua u -c tin hnh theo
mt trnh t, th tc -c quy chun ho, qua
gp phn bo m s thng nht, ng b
trong tng vn bn quy phm php lut v
trong ton b h thng php lut.
Vic thc hin y quy trnh xem xt,
thng qua lut ti k hp Quc hi l rt quan
trng, nht l i vi cc d n lut trnh ln
th nht. Bi l, theo quy nh ti im d,
Khon 1, iu 45b ca Lut sa i, b sung
mt s iu ca Lut ban hnh vn bn quy
phm php lut th U ban th-ng v Quc
hi ch o on th- k k hp tng hp
kin ca i biu Quc hi v chun b nhng
ni dung c bn ca d n lut trnh Quc
hi biu quyt lm c s cho vic chnh l.
Tuy nhin, trn thc t ti K hp th ba va
qua, khi tho lun cho kin ln th nht v
9 d n lut, th Quc hi khng biu quyt
nhng ni dung c bn ca d tho lut,
nhng vn cn c kin khc nhau m
dnh ton b thi gian cc v i biu Quc
hi tho lun chung. y l vn cn -c
ch nghin cu tip khi Quc hi tho lun,
cho kin v cc d n lut ti cc k hp tip
theo ca Quc hi./.
* ThS, Vn phng Quc hi.

Ch hai cp xt x

v ch hai cp xt x

V vn Nhim*

Lut t chc Ta n nhn dn nm 2002 ghi nhn li ch hai cp xt x ca to n. Tuy

nhin, trn thc t vic xt x khng ch xy ra hai cp s thm v phc thm. Bi vit
bn v thc trng hai cp xt x v xut bin php trnh nhm ln gim c thm,
ti thm nh- nhng cp xt x.

Hp 1: iu 11 Lut t chc To n nhn dn nm 2002 quy nh:

1. To n thc hin ch hai cp xt x.
Bn n, quyt nh s thm ca To n c th b khng co, khng ngh theo quy nh ca
php lut t tng.
Bn n, quyt nh s thm khng b khng co, khng ngh trong thi hn do php lut quy
nh th c hiu lc php lut. i vi bn n, quyt nh s thm b khng co, khng ngh th
v n phi -c xt x phc thm. Bn n, quyt nh phc thm c hiu lc php lut.
2. i vi bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut m pht hin c vi phm
php lut hoc c tnh tit mi th -c xem xt li theo trnh t gim c thm hoc ti thm
do php lut t tng quy nh.
y khng phi l ln u tin php lut n-c ta quy nh ch hai cp xt x. Trong Lut
t chc To n 1960, ti iu 9 quy nh To n nhn dn thc hnh ch hai cp xt x.
n Lut t chc To n 1981 v Lut t chc To n 1992, nguyn tc ny khng cn ghi thnh
vn trong lut na. Trong tin trnh ci cch t- php t nhng nm chn m-i ca th k XX
n nay, ng ta t ra nhiu mc tiu v mt trong nhng mc tiu nh h-ng l thc
hin nguyn tc hai cp xt x (Xem vn kin hi ngh ln th ba ban chp hnh trung -ng
kho VIII, NXB Chnh tr quc gia, H Ni, 1997, trang 57). Chnh v vy, nguyn tc ny
-c ghi nhn chnh thc ti mt iu trong Lut t chc To n nm 2002.
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

33

Nghin cu nh n-c

1. Mc ch, ngha ca hai cp

xt x
Vic quy nh To n thc hin ch hai
cp xt x c cc mc ch, ngha sau y:
Mt l, nhm m bo vic xt x ca To
n -c khch quan, ton din, chnh xc,
ng php lut.
V bn n, quyt nh s thm ca To n
c th b khng co, khng ngh, do hai
tr-ng hp sau c th xy ra:
Tr-ng hp th nht: bn n, quyt nh s
thm b khng co, khng ngh. Trong tr-ng
hp khng co, ng-i dn cm thy bn n,
quyt nh b khng co ch-a tho ng i
vi h. Trong tr-ng hp ny, khng cn bit
nhng khng co c cn c hay khng, v
n phi -c xt x phc thm. Tr-ng
hp khng ngh xy ra do hai kh nng: Th
nht, do chnh To n cp c thm quyn
khng ngh. iu ny xut pht t thm quyn
gim c xt x ca to n cp trn i vi
cp d-i, to n cp c thm quyn khng
ngh cho rng bn n, quyt nh s thm xt
x ch-a ng theo qui nh ca php lut; Th
hai, bn n, quyt nh s thm b Vin kim
st (cp c thm quyn) khng ngh. iu ny
xut pht t chc nng kim st vic tun theo
php lut i vi hot ng xt x ca To n
v Vin kim st cho rng bn n, quyt nh
s thm ch-a ng theo qui nh ca php
lut. Cc tr-ng hp khng ngh cng khng
cn xem xt v tnh c cn c hay khng ca
vic khng ngh m v n phi -c xt x
phc thm.

34 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Nh- vy, nu bn n, quyt nh s thm b

khng co hoc b khng ngh th v n phi
-c xt x phc thm. Tr-ng hp ny c
th hiu rng php lut cho php cc ch th
nh- b co, ng-i b hi, nguyn n dn s,
b n dn s, ng-i c quyn li, ngha v
lin quan, -ng s; to n cp trn ca cp
xt x s thm, vin kim st cng cp hoc
cp trn lun lun c quyn nghi ng v
tnh ng n ca bn n, quyt nh s thm.
Tr-ng hp th hai: bn n, quyt nh s
thm khng b khng co, khng ngh. Nu
bn n, quyt nh khng b khng co, tc
l -c chnh ng-i dn, php nhn trong
cuc hoc hon ton tm phc, khu phc
hoc khng phn i. T-ng t nh- vy, v
pha nh n-c, nu bn n, quyt nh s
thm khng b khng ngh th iu c
ngha l To n cp trn ng (hoc t ra
cng khng c kin g) v cch gii quyt
ca To n cp d-i; Vin kim st cng ng
tnh (hoc khng pht hin thy sai phm).
Nh- vy trong tr-ng hp ny, bn n, quyt
nh s thm phi -c thi hnh.
Hai l, vic thc hin ch hai cp xt x
ca To n m bo bn n, quyt nh c
hiu lc php lut -c thi hnh nghim chnh
v thng nht. Bn n, quyt nh ca To n
c hiu lc php lut phi -c mi ng-i
tn trng. Vic thc hin ch hai cp xt x
ca To n cng c ngha rng chng ta t
ra gii hn (v cp xt x) ca To n l
hai cp: s thm v phc thm. Qui nh ny
nhm m bo cho cc bn n, quyt nh c

Ch hai cp xt x

hiu lc php lut -c thi hnh nhanh chng,

kp thi, hn ch vic tr hon, ko di vic thi
hnh n, bo m quyn v li ch hp php
ca cng dn, t chc.

Tuy nhin, qua vic nghin cu Hin php,

nhng qui nh ca Lut t chc To n nhn
dn v cc vn bn php lut v t tng,
chng ti c mt s kin sau y:

Ba l, bn cnh vic thc hin ch hai

cp xt x ca To n, Lut t chc Ta n
nhn dn vn qui nh vic xt li bn n,
quyt nh c hiu lc php lut nhm
kim tra tnh hp php v tnh c cn c
ca bn n, quyt nh sau khi c hiu lc
php lut.

Th nht, thut ng s dng v vic gii

quyt theo th tc gim c thm hoc ti
thm l ch-a thng nht trong h thng vn
bn php lut. Trong iu 11 Lut t chc
To n nhn dn nm 2002 ti khon 2 qui
nh th -c xem xt li theo trnh t
gim c thm hoc ti thm do php lut t
tng qui nh. Nh-ng cng trong Lut ny,
ti iu 20 v ti hu ht cc vn bn php
lut v t tng nh- iu 251, 252 B lut T
tng hnh s 1988, iu17, 77, 80, 84, 86
Php lnh th tc gii quyt cc v n kinh
t 1994; iu 16, 78 Php lnh th tc gii
quyt cc v n lao ng 1996; iu 15, 72
Php lnh th tc gii quyt cc v n hnh
chnh 1996 u qui nh gim c thm v
ti thm l xt x.

Hot ng ca cc c quan tin hnh t

tng ni chung v ca Ta n ni ring cng
l hot ng ca con ng-i, do , khng th
khng c s sai st. Vic xem xt li theo
trnh t gim c thm hoc ti thm cc bn
n, quyt nh c hiu lc php lut l khc
phc nhng sai st khng trnh khi .

2. Mt vi kin
Lut t chc To n nhn dn qui nh to
n thc hin ch hai cp xt x, theo chng
ti, l hon ton ng n v cn thit. Thc
hin hai cp xt x l mt qui nh kh ph
bin trong t chc v hot ng ca To n
cc n-c trn th gii. n-c ta, Lut t chc
To n nhn dn nm 2002 qui nh li
nguyn tc ny. Vic qui nh To n thc
hin ch hai cp xt x cng vi qui nh
vic xem xt li theo trnh t gim c thm
v ti thm mt mt va bo m hiu lc thi
hnh nghim tc v kp thi i vi bn n,
quyt nh c hiu lc php lut, mt khc
vn m bo vic khc phc nhng oan sai.

Th hai, iu 129 Hin php 1992 v

iu 4 Lut t chc To n nhn dn 2002
quy nh rng vic xt x ca To n nhn dn
c Hi thm nhn dn, ca To n qun s c
Hi thm qun nhn tham gia theo qui nh
ca php lut. Nh- vy, khng nhng vic xt
x s thm m c vic xt x phc thm ca
To n cng c Hi thm tham gia. Trong khi
, cc vn bn php lut v t tng u qui
nh theo h-ng Hi ng xt x phc thm
ch gm ba thm phn (iu 216 B lut T
tng hnh s 1988, iu 17 Php lnh th tc
gii quyt cc v n kinh t 1994; iu 16,
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

35

Nghin cu nh n-c

Php lnh th tc gii quyt cc v n lao

ng 1996, iu 15 Php lnh th tc gii
quyt cc v n hnh chnh 1996). Duy
nht trong iu 216 B lut t tng hnh s
1988 c quy nh trong tr-ng hp cn thit
Hi ng xt x phc thm c thm hai Hi
thm nhn dn. Nhn y cng cn ni thm
rng, theo Lut t chc To n nhn dn 2002
To n nhn dn ti cao khng cn Hi thm
(k c Hi thm nhn dn v Hi thm qun
nhn), do vy vic xt x phc thm ca To
n nhn dn ti cao s phi sa i theo
h-ng Hi ng xt x phc thm ch gm
cc Thm phn. R rng, cc quy nh trong
cc vn bn php lut k trn ch-a c s thng
nht vi nhau.
Th ba, thc hin ch hai cp xt x,
tc l chng ta tha nhn mt quan im
mang tnh cht nguyn tc: Mt v n, ni
chung ch -c xt x ti a l hai cp, nh-
phn tch phn 1. Vic xt li bn n v
quyt nh c hiu lc php lut (tc l
gim c thm hoc ti thm) ch -c t ra
trong nhng tr-ng hp tht cn thit. l
khi b khng ngh v pht hin c vi phm
php lut nghim trng trong vic x l v n
(gim c thm) hoc v c nhng tnh tit
mi -c pht hin c th lm thay i c bn
ni dung ca bn n hoc quyt nh m To
n khng bit -c khi ra bn n hoc quyt
nh (ti thm). Mc ch xt li bn n v
quyt nh c hiu lc php lut l
chng ta c c ch khc phc tnh trng oan
sai, nh- trong phn 2 phn tch. Cn phi

36 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

nhn thc mt cch thng nht rng, v mt

nguyn tc, khi bn n, quyt nh ca To n
c hiu lc php lut th phi -c thi hnh
mt cch nghim chnh, chnh xc v kp thi.
Vic ra quyt nh hon thi hnh bn n,
quyt nh c hiu lc php lut phi -c
thc hin cht ch theo ng qui nh ca
php lut, v ch p dng trong nhng tr-ng
hp tht cn thit. Chng ti cho rng cn
phi hn ch vic xt li bn n, quyt nh
c hiu lc php lut bng cch quy nh
thng nht gim c thm l xt li bn n
hoc quyt nh c hiu lc php lut
nh-ng b khng ngh v pht hin c vi phm
php lut nghim trng trong vic x l v n
v c th lm thay i c bn ni dung ca
bn n hoc quyt nh .
Theo chng ti, cc vn bn php lut v t
tng n-c ta hin nay qui nh v tnh cht
ca gim c thm cng nh- cn c khng
ngh theo th tc gim c thm cn kh
rng ri. (Xem hp 2)
Chng hn, theo qui nh ti Khon 1,
iu 242, B lut t tng hnh s 1988 ch cn
c cn c l vic xt hi ti phin to phin
din hoc khng y l c th khng ngh
theo th tc gim c thm i vi bn n,
quyt nh c hiu lc php lut, m
phin din hoc khng y l nhng
nhn nh rt ch quan. Vn quan trng l
n c th gy hu qu ti mc no v c th
lm thay i c bn ni dung ca bn n hoc
quyt nh c hiu lc php lut khng?
Trn thc t c khng t tr-ng hp c

Ch hai cp xt x

nhng -ng s v li ch ring, mun tr hon

vic thi hnh bn n, thm ch cu may
nn h vit n vi nhng li l rt thng
thit nh- n ku cu, n ku oan
gi nhng ng-i c thm quyn khng ngh
nh vo tm l ca nhng ng-i ny v
to s ch trong cng lun. Tt nhin, trong
nhng s c nhng tr-ng hp b oan
khin thc s, nh-ng thc tin v vic gii
quyt theo th tc gim c thm n-c ta
trong thi gian qua cho chng ta thy t l s
bn n v quyt nh c hiu lc php lut
b khng ngh v phi xem xt li theo th tc
gim c thm so vi tng s bn n v quyt
Hp 2: Ti iu 241, B lut T tng hnh
s 1988 (iu ny gi nguyn qua 3 ln sa
i) qui nh gim c thm l xt li bn n
hoc quyt nh c hiu lc php lut
nh-ng b khng ngh v pht hin c vi phm
php lut (ch khng phi l vi phm php
lut nghim trng) trong vic x l v n.
iu 242 qui nh nhng cn c khng ngh
theo th tc gim c thm, trong c hai
cn c u l: 1) Vic iu tra xt hi ti
phin to phin din hoc khng y ; 2)
Kt lun trong bn n hoc quyt nh khng
ph hp vi nhng tnh tit khch quan ca v
n. Khon 2 iu 75 Php lnh th tc gii
quyt cc v n kinh t 1994 qui nh t-ng
t nh- im 2 trn y. Ti im b, khon 1,
iu 16, Php lnh th tc gii quyt cc v
n lao ng 1996, im b, Khon 1, iu 67
Php lnh th tc gii quyt cc v n hnh
chnh 1996 u qui nh phn quyt nh
trong bn n, quyt nh khng ph hp vi
nhng tnh tit khch quan ca v n l mt
trong nhng cn c khng ngh theo theo th
tc gim c thm.

nh c hiu
Theo quy nh,
lc php lut,
cc bn n, quyt
nht l trong
nh c hiu lc
lnh vc dn s
php lut u c
vn mc cao.
th b khng ngh
C th ni
theo theo th tc
rng, theo quy
gim c thm,
nh ca php
lm cho nhiu
lut n-c ta
ng-i dn hiu
hin nay, i
rng gim c
vi cc bn n,
thm l th tc
quyt nh
-ng nhin i
c hiu lc
vi mt v n, dn
php lut u
ti tnh trng lm
c th b khng
pht khng ngh
ngh theo theo
theo th tc ny
th tc gim
c
thm.
Thc trng
lm cho nhiu ng-i dn hiu rng gii quyt
theo th tc gim c thm l th tc -ng
nhin i vi mt v n. Nhng qui nh
c th dn ti tnh trng lm pht khng
ngh theo th tc ny.
iu chng ti mun ni thm y l
d-ng nh- nhng nh lm lut n-c ta hin
nay vn ang lng tng trong vic la chn
mt trong hai h-ng:
H-ng th nht, do cc nguyn nhn khc
nhau (nh- h thng php lut n-c ta cn
nhiu bt cp - ni nh- nguyn Chnh n To
n nhn dn ti cao Trnh Hng D-ng, i
vi v kin dn s v i nh chng hn, xt
x cho i cng -c, khng cho i
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

37

Nghin cu nh n-c

cng -c); Thm phn thiu v s l-ng

t-ng him thy trong x hi. Mt khc, thc
cng nh- cn yu v ch-a ng u v cht
hin theo h-ng ny khng phi l xu h-ng
l-ng) nn chng ta vn ch-a t tin v
ph bin trong hot ng ca cc nn t- php
cht l-ng ca nhng bn n, quyt nh cp
hin i.
s thm v k c cp phc thm. V do ,
H-ng th hai, thc hin ch hai cp
chng ta quy nh v tnh cht ca gim c
xt x. y l xu h-ng tt yu v cng l
thm theo h-ng kh thong nhm ng
mt trong nhng ph-ng h-ng ch o ca
c ch khc phc, sa sai. iu cng phn
ng ta i vi t chc v hot ng ca To
no gii thch ti sao theo qui nh ca Lut t
n nh- phn trn phn tch. Tuy nhin,
chc To n nhn dn nm 1992, trong To n
nhng qui nh khc trong cc vn bn php
c ti bn cp gim c thm: Hi ng
lut t tng ch-a kp
thm phn To n
sa i, b sung cho
nhn dn ti cao, U
ph hp. Ngoi ra,
V ch-a t tin v cht l-ng
ban thm phn To
nghin cu cc qui
ca nhng bn n, quyt nh
n nhn dn ti cao,
nh ca Lut t
cp s thm v k c cp phc
cc to chuyn trch
chc To n nhn
thm, chng ta quy nh v tnh
ca To n nhn dn
dn v cc vn bn
cht ca gim c thm theo
ti cao, U ban thm
php lut v t tng,
h-ng ch-a cht ch cng nhphn To n nhn dn
chng ti cho rng
cc cn c khng ngh kh
cp tnh. Lut t chc
chng ta vn ch-a
thong nh- hin nay l c
To n nhn dn mi
sn sng khng nh
c ch khc phc, sa sai
(2002) b U
mt cch dt khot
ban Thm phn To
v nht qun thc
n nhn dn ti cao
hin xt x theo hai cp. Chnh v vy, ngay
m vn cn ba cp gim c thm.
trong Lut t chc To n nhn dn mi
Thc t ch ra rng, thc hin theo
(2002) s dng khng thng nht thut
h-ng ny ging nh- chi vi con dao hai
ng xem xt li theo trnh t gim c thm
l-i. Mc ch khc phc oan sai, kim tra
hoc ti thm (iu 11) hay xt x gim
tnh hp php v tnh c cn c ca bn n,
c thm, ti thm (iu 20). Chng ti cho
quyt nh sau khi c hiu lc php lut t
rng y khng phi ch n thun v mt cu
-c cn khim tn. Ng-c li, hin t-ng tr
ch m th hin s thiu thng nht v ni
hon, dy d-a, ko di vic thi hnh bn n,
dung ca ch hai cp xt x. Cng cn
quyt nh c hiu lc php lut, t , mt
nhc li rng mc d Lut t chc To n
s vn tiu cc pht sinh khng cn l hin
nhn dn 1960 qui nh To n nhn dn

38 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Ch hai cp xt x

thc hnh ch hai cp xt x (iu 9),

li hoc xt x li; 4. Sa bn n hoc quyt
nh-ng li khng qui nh r ni dung ca ch
nh c hiu lc php lut b khng ngh.
ny. Cng ngay trong iu 9 ca Lut ny
V mc ch ca gim c thm l kim tra
qui nh bn n v quyt nh s thm ca
tnh hp php v tnh c cn c ca bn n,
To n nhn dn ti cao u l chung thm v
quyt nh sau khi c hiu lc php lut; mt
c hiu lc php lut. Cho nn, theo chng
khc, To n thc hin ch hai cp xt x.
ti, nguyn tc ny ch-a -c hiu mt cch
Do , theo chng ti, Hi ng gim c
thng nht. cc Lut t chc To n sau ,
thm khng nn c thm quyn xt x v ni
nguyn tc ny khng cn -c ghi nhn na.
dung, tc l khng sa bn n hoc quyt
Mc d vy, chng ta vn hiu rng To n
nh c hiu lc php lut m ch m bo
vn thc hin vic xt x theo hai cp. Theo
vic p dng php lut ca cc c quan tin
chng ti, chnh s khng thng nht v mt
hnh t tng -c chnh xc. Hay ni cch
nhn thc t qu kh cng thm
mt s l do nh- phn tch
trn (phn h-ng th nht), cho
Hi ng gim c thm khng nn c thm
nn hin nay, mc d Lut t
quyn xt x v ni dung, tc l khng sa bn
n hoc quyt nh c hiu lc php lut
chc To n nhn dn mi
m ch m bo vic p dng php lut ca
(2002) chnh thc qui nh
To n thc hin ch hai cp
cc c quan tin hnh t tng -c chnh xc
xt x, nh-ng nhng qui nh
khc ca Lut t chc To n
nhn dn mi v cc vn bn php lut v t
khc, Hi ng gim c thm ch nn c ba
tng d-ng nh- vn trong tnh trng tin
loi quyn hn 1, 2, 3 ni trn. Trong tr-ng
thoi l-ng nan, dn n tnh trng thiu
hp bn n hoc quyt nh c hiu lc
thng nht nh- phn tch trn.
php lut b hu xt x s thm hoc phc
Th t-, v quyn hn ca Hi ng gim
thm li m To n s thm hoc phc thm
c thm
xt x li vn khng ng tnh vi quan im
ca Hi ng gim c thm th lc v n
Theo qui nh ca cc vn bn php lut v
mi -c -a ra Hi ng gim c thm
t tng, Hi ng gim c thm c nhng
xem xt li. Kt qu xem xt li ln th hai
quyn hn sau: 1. Bc khng ngh v gi
ny xem nh- l s h-ng dn chnh thc i
nguyn bn n hoc quyt nh c hiu lc
vi vic p dng php lut v c hiu lc bt
php lut; 2. Hu bn n, quyt nh c hiu
buc i vi To n cp d-i.
lc php lut v nh ch v n; 3. Hu bn n,
3. Mt vi xut
quyt nh c hiu lc php lut iu tra
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

39

nghin cu nh n-c

T nhng phn tch trn, chng ti mnh

dn -a ra mt s xut sau y:
Th nht, nn thay thut ng xt x theo
th tc gim c thm bng thut ng xem
xt li (hoc gii quyt) theo trnh t gim c
thm. Cng nh- vy, trong cc vn bn php
lut v t tng khng nn gi l phin ta
gim c thm m nn qui nh l Hi ng
gim c thm cho thng nht v ph hp
vi vic thc hin ch hai cp xt x.
Th hai, Lut t chc To n nhn dn (v
theo ti, c trong Hin php hin hnh) nn
qui nh: Khi xt x s thm (thm thut ng
s thm) To n nhn dn c Hi thm
nhn dn tham gia, khi xt x s thm To
n qun s c Hi thm qun nhn dn tham
gia theo qui nh ca php lut. Khi xt x,
Hi thm ngang quyn vi Thm phn (K
tha cch qui nh ca Lut t chc To n
nhn dn nm 1960).
Th ba, qui nh v tnh cht ca gim c
thm nn thm thut ng nghim trng sau
t vi phm php lut. C th l: Gim c
thm l xt li bn n hoc quyt nh c
hiu lc php lut nh-ng b khng ngh v pht
hin c vi phm php lut nghim trng trong
vic x l v n. T , cc cn c khng ngh
theo th tc ny cng sa i, b sung theo
h-ng nh- trn. V d, Khon 1, iu 242 B
lut t tng hnh s nn qui nh l: Vic iu
tra, xt hi ti phin to phin din hoc
khng y c th lm sai lch nghim
trng bn n hoc quyt nh c hiu lc

40 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

php lut. Vic b sung ny nhm hn ch

vic khng ngh theo th tc gim c thm.
Ch trong tr-ng hp c sai phm nghim
trng, c th lm thay i nghim trng bn
n hoc quyt nh c hiu lc php lut
trong vic x l v n th mi khng ngh theo
th tc gim c thm.
Th t-, nn b sung i vi quyn hn
Sa bn n hoc quyt nh c hiu lc
php lut thnh: Trong tr-ng hp bn n
hoc quyt nh c hiu lc php lut b
hu v p dng php lut khng ng xt x
s thm hoc phc thm li m To n s
thm hoc phc thm xt x li vn khng
ng tnh vi quan im ca Hi ng gim
c thm th Hi ng gim c thm c
quyn xem xt li sa bn n hoc quyt
nh c hiu lc php lut./.

* Tr-ng i hc Lut thnh ph H Ch

Minh

Cch nhn mi v ti thm

xin gi vn cng trao

i v tip tc nghin cu.

Cch nhn mi v
ti thm
o Xun Tin*

Lm g khi
xy ra sai lm
trong bn n,
quyt nh gim
c thm ca
Hi ng thm
phn To n
nhn dn ti
cao? Phn tch 7
kin khc
nhau v vn
ny, tc gi cho
rng, ngoi vic
nng cao cht
l-ng hot ng
ca Hi ng
thm phn To
n nhn dn ti
cao, mt gii
php khc phc
khc l thng
qua th tc ti
thm, i mi
nhn thc v m
rng phm vi
khi nim ti

in nay do khng
cn U ban thm
phn To n nhn
dn ti cao (TANDTC) nn s
l-ng n gim c thm ca Hi
ng thm phn TANDTC tng
ln rt nhiu. Mc d c nhiu
bin php i mi nhm nng
cao cht l-ng hot ng ny
nh-ng nhng sai lm trong gim
c thm ca Hi ng thm
phn TANDTC s vn c th xy
ra. bo m quyn li hp
php ca cng dn v i mi
php lut t tng trong qu trnh
ci cch t- php th vic tm gii
php kh thi khc phc sai
lm sao cho c tnh c l l rt
cn thit. Sau y l nhng
nghin cu b-c u, c th ch-a
phi l gii php y nh-ng

Mt s quan im
Tr-c y khi cn cp U
ban thm phn TANDTC xt
x gim c thm, hng nm
c hng chc bn n -c
sa sai bng cch tip tc
khng ngh -a v n ln
xt x gim c thm ti cp
Hi ng thm phn
TANDTC. n nay do khng
cn U ban thm phn
TANDTC, nn cc bn n
c hiu lc php lut ca cc
To chuyn trch v To phc
thm TANDTC b khng ngh
(theo trnh t gim c thm)
u -c -a thng ln xt
x gim c thm ti cp xt
x cao nht l Hi ng thm
phn TANDTC. Vy, khi
nhng bn n, quyt nh
gim c thm ca Hi ng
thm phn TANDTC phm
phi sai st dn n gy thit
hi n quyn li hp php
ca -ng s th c cn gii
php no khc phc sai
lm ? V vn ny cn
c nhiu kin khc nhau.

Khng cn t vn
ny ra
C ng-i cho rng, khng

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

41

nghin cu nh n-c

cn thit t ra vn khc phc sai lm ca

Hi ng thm phn TANDTC v Hi ng
thm phn TANDTC l cp xt x cao nht, v
quyt nh ca c quan ny l quyt nh cui
cng cao nht, k c khi vn c mc sai lm.
Khng ai c quyn sa cha sai lm , mi
ng-i c trch nhim tn trng bn n, quyt
nh ca Hi ng thm phn TANDTC.
Quan im ny cng v ch-a thc t, d
gy ra cho Hi ng thm phn TANDTC s
ch quan, khng pht huy ht vai tr, trch
nhim v nng cao cht l-ng xt x ca cp
gim c thm cao nht ny.
Thc t, c tr-ng hp bn n, quyt nh
ca Hi ng thm phn sai lm nh-ng khng
gy thit hi n quyn li hp php ca cc
-ng s (nh- cc s sut, sai lm v th tc
t tng), tuy nhin, s l-ng cc bn n, quyt
nh loi ny rt t. a s cc bn n, quyt
nh ca To n, trong c cc bn n, quyt
nh ca Hi ng thm phn sai lm gy
thit hi n quyn, li ch hp php ca cc
-ng s, dn n khiu kin nhiu nm, gi
n nhiu cp; khi c kin ngh sa sai nh-ng
khng thc hin -c v ht -ng t tng.
Hu qu l cc -ng s b thit hi v quyn
li hp php m khng -c gii quyt.

Hn ch x thng
Quan im ny cho rng, cn quy nh
trong php lut t tng nhng ch ti hn ch
vic x thng trong th tc gim c thm,
c bit l Hi ng thm phn TANDTC;
khng nn coi gim c thm l cp xt x
th ba. Bi v Hi ng thm phn TANDTC

42 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

c chc nng h-ng dn -ng li xt x, do

khi xt x gim c thm th Hi ng
thm phn TANDTC cn nh gi, nhn xt
v v n v -a ra -ng li xt x h-ng
dn To n cp d-i c trch nhim kim tra
thc t v xt x li, ch Hi ng thm phn
khng nn xt x, gii quyt trc tip v n.
Theo chng ti, php lut t tng khng th
ch quy nh cho Hi ng thm phn
TANDTC quyn hn duy nht l quyt nh
hu n trong gim c thm, m nhiu tr-ng
hp vn cn thit phi sa n, hoc y n nhm
trnh cho vic gii quyt v n b ko di. K
c nhng tr-ng hp -c coi l x thng ny
vn khng th loi tr -c nhng sai lm ca
Hi ng thm phn TANDTC, v th vn cn
tm gii php khc phc sai lm .

Khng c quyn sa bn n
Khng phi c x gim c thm th hu
n. Hi ng xt x gim c thm ch c
thm quyn ra quyt nh chp nhn khng
ngh hay khng chp nhn khng ngh, ch
khng -c sa bn n hoc quyt nh c
hiu lc php lut. kin ny cho rng gim
c thm l cp ph n nn khng c quyn
sa bn n hoc quyt nh c hiu lc
php lut.
Quan im ny t-ng nh- hp l nh-ng
thc ra ch ng vi tr-ng hp Hi ng xt
x gim c thm, c bit l Hi ng thm
phn TANDTC chp nhn khng ngh v
quyt nh hu n, cn i vi tr-ng hp Hi
ng thm phn TANDTC khng chp nhn
khng ngh th -ng nhin phi gi nguyn

Cch nhn mi v ti thm

hiu lc ca bn n c hiu lc php lut,

vic ny ng ngha vi vic Hi ng thm
phn TANDTC ra phn quyt trc tip. Nhvy vn khng trnh khi vic bn n ca Hi
ng thm phn TANDTC mc sai lm.

Thnh lp to n c bit
Cn c vo quy nh ca Hin php ti
iu 127 Trong tnh hnh c bit, Quc hi
c th quyt nh thnh lp To n c bit,
nu coi sai lm ca bn n, quyt nh gim
c thm cp Hi ng thm phn TANDTC
l tr-ng hp c bit, th Quc hi c th
thnh lp To n c bit khc phc, sa
cha sai lm .
Nu coi nhng sai lm ca Hi ng thm
phn TANDTC l tnh hnh c bit
Quc hi phi thnh lp To n c bit nhm
mc ch sa cha, khc phc sai lm th e
v tnh lm h thp chc nng v vai tr ca
To n c bit. Hn na, nu ly l do ny
thnh lp To n c bit th khi c tnh hnh
nghim trng hn (v d chin tranh hoc
thin tai c mc c bit) th sao? Do
khng th cho vic coi nhng sai lm ca Hi
ng thm phn TANDTC l tnh hnh c
bit. Xt v bn cht, kin ny khng khc
vi kin 1 ch coi nhng sai lm ca bn
n, quyt nh ca Hi ng thm phn
TANDTC l khng th khc phc -c ngoi

tr c To n c bit.

U ban th-ng v Quc hi ra

Ngh quyt tng v vic
Xut pht t quan nim Hi ng thm
phn TANDTC l c quan xt x cao nht,
khng c ai c quyn khng ngh quyt nh
ca Hi ng thm phn TANDTC, nn c
kin ngh Quc hi cn ra mt Ngh quyt
giao cho U ban Th-ng v Quc hi quyt
nh: trong tr-ng hp c bit, thng qua vic
gim c thm bn n m Chnh n
TANDTC, Vin tr-ng Vin kim st nhn
dn ti cao (VKSNDTC) u thy cn xem
xt li mt quyt nh no ca Hi ng
thm phn TANDTC, ng thi thng qua
vic gim st xt x m U ban php lut ca
Quc hi cng c cng quan im vi Chnh
n TANDTC v Vin tr-ng VKSNDTC, th
U ban php lut, Chnh n TANDTC, Vin
tr-ng VKSNDTC bo co ln U ban th-ng
v Quc hi (UBTVQH). Nu UBTVQH sau
khi xem xt thy quyt nh ca Hi ng
thm phn TANDTC c th c sai lm
nghim trng, s ra quyt nh yu cu Hi
ng thm phn TANDTC xt x li nhm
trnh oan sai. Khi c quyt nh ca
UBTVQH yu cu th Hi ng thm phn
TANDTC phi nghim tc xem xt li quyt
nh sai lm ca mnh, c sa cha nhm
khc phc nhng thiu st, trnh oan, sai bo
m quyn v li ch hp php ca cng dn1.

Pht biu ca Chnh n To n nhn dn ti cao tr li cht vn ti Hi tr-ng Ba nh ngy 27/11/2002 trong
k hp th 2, Quc hi kho XI

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

43

nghin cu nh n-c

Quan nim Hi ng
mi khng ngh ti
thm phn TANDTC l c
thm. V th vic xt
quan xt x cao nht,
x ti thm ch l th
Quan im giao cho
khng c ai c quyn
tc chp nhn khng
UBTVQH quyt nh cho
khng ngh quyt nh ca
ngh v hu ton b
Hi ng thm phn
Hi ng thm phn
cc bn n tr-c ,
TANDTC
xt
x
li
gim
TANDTC l ch-a chnh
-a h s v To n
c thm ln hai tri vi
xc, phi ni y l
xt li t u theo
Hi ng thm phn
trnh t s thm. V
nguyn tc t tng v
TANDTC l c quan xt
vy i vi th tc ti
nguyn tc c lp xt x
x gim c thm cao
thm, ng ra l
v ch tun theo php lut
nht, khng c ai c quyn
khng c vic sa n
khng ngh quyt nh ca
hoc bc khng ngh
Hi ng thm phn
gi nguyn bn n
TANDTC theo trnh t
tr-c . Chnh v th,
gim c thm, v cn c
v khng quyt nh
quy nh ca php lut th
trc tip gii quyt v
Chnh n TANDTC, Vin tr-ng VKSNDTC
n mi nn bn n ti thm ca Hi ng
c quyn khng ngh bn n, quyt nh ca
thm phn TANDTC l bn n khng c ai c
cc To n cc cp2. Nh- vy, Chnh n
quyn khng ngh.
TANDTC, Vin tr-ng VKSNDTC vn c
quyn khng ngh bn n, quyt nh gim
c thm ca Hi ng thm phn TANDTC,
ch c iu v khng cn cp gim c thm
no cao hn Hi ng thm phn TANDTC
nn khng ngh ca Chnh n TANDTC, Vin
tr-ng VKSNDTC i vi bn n, quyt nh
gim c thm ca Hi ng thm phn
TANDTC -ng nhin -c gi l khng ngh
theo trnh t ti thm. iu -ng nhin ny
c l v khng th suy lun ng-c li. Bn
cht ca th tc ti thm l khi c cn c l
tnh tit mi th ng-i c quyn khng ngh

Quan im Quc hi ra Ngh quyt

giao cho UBTVQH quyt nh cho Hi ng
thm phn TANDTC xt x li gim c
thm ln hai khng nhng tri vi nguyn tc
t tng m cn khng ng vi nguyn tc
c lp xt x v ch tun theo php lut ca
To n. Quyt nh ca UBTVQH khng phi
l quyt nh khng ngh To n phi cn
c vo xt x gim c thm, U ban
th-ng v Quc hi khng phi l c quan t
tng. Hn na, php lut t tng khng cho
php hai ln xt x cng mt v n vi cng

2 iu 72, khon 1, im a Php lnh th tc gii quyt cc v n dn s (PLTTGQCVADS), iu 244 khon 1 B

lut T tng hnh s (BLTTHS).

44 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Cch nhn mi v ti thm

mt Hi ng xt x. c bit l nu thc
hin theo quan im ny th kt qu s c 2
bn n cng cp xt x v cng c hiu lc
php lut nh- nhau, l iu v l.
Mt vn ln na l nu thc hin theo
quan im ny th s lm thay i nhn thc
v chc nng lp php ca Quc hi, ca
UBTVQH, ch-a k n thc t s to thnh
mt tin l khng tt cho tt c cc sai lm
ca To n v cho Quc hi, cho UBTVQH
ra quyt nh theo yu cu ca chnh To n.
V l , quan im ny cng ch-a phi l gii
php kh thi. Quan im ny c th -c thc
hin nu b sung thm ni dung sau: khi thc
hin quyn gim st, nu UBTVQH pht hin
-c nhng tnh tit mi hoc nhng cn c
sai lm ca To n cp s thm dn n qu
trnh gii quyt v n khng ng, khin c
th phi hu ton b cc bn n, giao h s v
n v xt x li t To n cp s thm, th c
quyn kin ngh, gi ti Chnh n TANDTC
hoc Vin tr-ng VKSNDTC. Nhng ng-i
ny c trch nhim phi khng ngh bn n,
quyt nh gim c thm ca Hi ng thm
phn TANDTC theo th tc ti thm (v ch
c quyn khng ngh theo th tc ny) Hi
ng thm phn TANDTC xt x v n theo
th tc ti thm hu cc bn n - k c bn
n gim c thm, giao h s v n v To n
cp s thm x li t u. Ni dung b sung
trn c lin quan n gii php s -c trnh
by v phn tch phn sau.

Hai ln gim c thm

Theo quan im ny, php lut t tng quy
nh thm quyn khng ngh ca khng nhng
Chnh n TANDTC m cn ca Vin tr-ng
VKSNDTC i vi bn n, quyt nh ca To
n cc cp, nn Hi ng xt x gim c
thm phi -c php x hai ln. Nu ln u
x gim c thm xt khng ngh ca Chnh
n TANDTC m c sai lm th Vin tr-ng
VKSNDTC khng ngh Hi ng xt x
gim c thm ln hai sa cha sai lm.

Quy ch v xt x gim c thm

Phi c quy ch cht ch i vi vic xt x
gim c thm ti cp Hi ng thm phn
TANDTC, c gng ti a khi v n -c xt x
ti cp ny th c gng khng mc phi sai lm.
Trn y mi ch nu ra 7 kin tiu biu
ca mt s chuyn gia php l v ca mt s
i biu Quc hi chng ta thy vic
nghin cu tm gii php cui cng cho vic
sa cha, khc phc sai lm ca cp To n
xt x cao nht, bo v quyn li chnh ng
cho -ng s ang l vn bc xc, cn
thit v -c nhiu ng-i quan tm.

Tm gii php
Thc hin tt vic i mi t chc v
nng cao cht l-ng hot ng xt x ca
Hi ng thm phn TANDTC
Hin nay theo quy nh ti khon 2, iu
21 ca Lut t chc To n nhn dn (sa
i), tng s thnh vin Hi ng thm phn
TANDTC khng qu 17 ng-i, v trong s
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

45

nghin cu nh n-c

cc thnh vin Hi ng thm phn TANDTC

c cc Thm phn m khng nht thit l cc
Chnh, Ph To cc To chuyn trch ca
TANDTC nh- tr-c y, do cn phi tuyn
chn -c cc thnh vin Hi ng thm phn
TANDTC tht s l cc Thm phn cp cao
gii nht, va c phm cht, t- cch tt, va
c trnh v bn lnh nghip v vng vng.
Cn xy dng quy ch cht ch i vi vic
xt x gim c thm ti cp Hi ng thm
phn TANDTC, quy nh trch nhim r rng
i vi cc thnh vin Hi ng thm phn
TANDTC khi v n -c xt x ti cp ny
th cc thnh vin phi c trch nhim nghin
cu y h s v n, chu trch nhim v
nhng xut ca mnh v c bit tun th
nghim chnh th tc ngh n. Php lut quy
nh c nhiu quyt nh thuc thm quyn
ca Hi ng thm phn TANDTC th cn
phi -c cc thnh vin Hi ng thm phn
TANDTC biu quyt v tng quyt nh. iu
quan trng cn ch l khi biu quyt ngh
n, cn c s l-ng cc thnh vin Hi
ng thm phn TANDTC mi bo m s
chnh xc vic gii quyt v n theo a s.
Trong tr-ng hp khng c y cc thnh
vin Hi ng thm phn tham gia phin to
gim c thm, th khi biu quyt phi theo
trnh t nhng kin no ng vi khng
ngh, nhng kin no khng ng vi
khng ngh. Nu kt qu biu quyt khng c
bn no v-t qu na tng s thnh vin ca
Hi ng thm phn th phi hon phin to
xt x li v n trong mt phin to khc

46 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

vi s tham gia y cc thnh vin ca Hi

ng thm phn.
i vi cc v n phi -a ra Hi ng
thm phn TANDTC th cn hn ch ti a
vic x thng (bao gm sa n hoc y n).
Khc phc sai lm ca bn n, quyt
nh gim c thm ti cp Hi ng thm
phn TANDTC thng qua th tc xt x ti
thm
Thc cht ca th tc ti thm l hu cc
n tr-c -a h s v n v To n cp
s thm xt x li t u. Trong gim c
thm, ngoi thm quyn -c x thng (sa
n, y n, hu n cp ny gi n cp kia
hoc ng-c li), cng c thm quyn hu tt
c cc bn n, -a h s v To n s thm xt
x li t u.
V th, c th ni c hai cch hu cc bn n,
-a h s v n v To n cp s thm xt x t
u l: dng mt trong cc thm quyn ca th
tc gim c thm hoc thc hin th tc ti
thm. iu ny c ngha ln khi m v n
-c x thng theo th tc gim c thm ti
cp cao nht l Hi ng thm phn TANDTC
m khng cn cp no hu n -c na.
Vic khng ngh theo trnh t ti thm i
vi bn n, quyt nh gim c thm ca Hi
ng thm phn TANDTC vn thuc thm
quyn ca Chnh n TANDTC v Vin tr-ng
VKSNDTC
Php lut t tng dn s v t tng hnh s
u xc nh r rng l Chnh n TANDTC,

Cch nhn mi v ti thm

... Chnh n TANDTC, Vin

tr-ng VKSNDTC khng ngh
ti thm Hi ng thm phn
TANDTC xem xt gii quyt v
n theo trnh t ti thm

Vin tr-ng VKSNDTC c quyn khng ngh

bn n, quyt nh ca cc To n cc cp3.
Nh- vy, theo php lut th Chnh n
TANDTC, Vin tr-ng VKSNDTC vn c
quyn khng ngh bn n, quyt nh ca c
cp xt x gim c thm cao nht l Hi
ng thm phn TANDTC. Do php lut
khng quy nh cp gim c thm no cao
hn Hi ng thm phn TANDTC, nn theo
chng ti, khng ngh ca Chnh n
TANDTC, Vin tr-ng VKSNDTC trong
tr-ng hp ny l khng ngh ti thm Hi
ng thm phn TANDTC s xem xt gii
quyt v n theo trnh t ti thm. Cng l c
s hp php Hi ng thm phn
TANDTC hu cc bn n tr-c y, -a h s
v n v To n cp s thm xt x li t u.
i mi nhn thc v m rng phm vi
khi nim v ti thm
Tr-c y chng ta th-ng hiu rng th
tc ti thm -c p dng i vi bn n
3 iu 72, khon 1, im
4 iu 260, BLTTHS

hoc quyt nh c hiu lc php lut

nh-ng b khng ngh v c nhng tnh tit mi
-c pht hin c th lm thay i c bn ni
dung ca bn n hoc quyt nh m To n
khng bit -c khi ra bn n quyt nh
4, chnh v cch hiu ny m trong nhn
thc ca chng ta th-ng ch vic pht
hin tnh tit mi v ni dung m t n
vic pht hin nhng tnh tit mi v sai lm
ca th tc t tng.
Ngay trong cch nh ngha trn cng
ch-a r rng. Ch c th dn n cch hiu
khng ngh ti thm -c thc hin khi pht
hin tnh tit mi lm thay i c bn ni
dung ca bn n hoc quyt nh, nh-ng cng
c th khng lm thay i c bn ni dung
ca bn n hoc quyt nh ca To n. Trong
khi , nu pht hin c tnh tit mi l nhng
sai lm v th tc t tng th -ng nhin
phi hu n xt x v n m khng -c
-a vo phm vi ca th tc ti thm l iu
thiu st cn -c sa li. nh rng, khi c
tnh tit mi th cn khng ngh ti thm.
Nh-ng tnh tit mi khng phi l cn c duy
nht khng ngh ti thm m cn c nhng
cn c khc khng ngh ti thm nh-
nu trn. Tuy nhin, bn cht ca ti thm l
x li t u, v th nn lm r hn l nhng
v n phi -a v To n cp s thm xt
x li t u th cn -c khng ngh ti thm
v xt x theo th tc ti thm.
Nhng cn c khng ngh ti thm theo

a PLTTGQCVADS, iu 244, khon 1, BLTTHS

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

47

nghin cu nh n-c

quy nh ca php lut t

tng hin hnh c nhng
im khng khc nhiu lm
so vi nhng quy nh v
cn c khng ngh theo th
tc gim c thm v cn
ch-a -c quy nh r rng,
y (Xem hp 1), to ra
nhn thc ch c ti thm
mi -c thc hin khi c
ni dung, ch khng ngh
rng vic x li t u v n

Chng ta th-ng
ch vic pht
hin tnh tit mi v
n dung m t
n vic pht hin
nhng tnh tit mi
v sai lm ca th
tc t tng

theo th tc s thm cng c th

-c m khi c ni dung mi.
T tr-c n nay, th tc ti
thm rt t -c To n p
dng. C th nguyn nhn
chnh l do chng ta tp trung
qu nhiu vo th tc gim c
thm v coi hu ht nhng cn
c nu trn thuc phm vi ca
gim c thm trong khi nhng
sai lm ca Hi ng xt x
-c pht hin phn ln l nh

Hp 1:
* iu 71, Php lnh th tc gii quyt cc v n dn s (PLTTGQCVADS) quy nh
cn c khng ngh theo th tc gim c thm:
a) Vic iu tra khng y ;
b) Kt lun trong bn n, quyt nh khng ph hp vi nhng tnh tit khch quan ca v
n;
c) C vi phm nghim trng th tc t tng;
d) C sai lm nghim trng trong vic p dng php lut.
* iu 242, BLTTHS quy nh cn c khng ngh theo th tc gim c thm:
1- Vic iu tra xt hi ti phin to phin din hoc khng y ;
2- Kt lun trong bn n hoc quyt nh khng ph hp vi nhng tnh tit khch quan
ca v n;
3- C s vi phm nghim trng th tc t tng trong khi iu tra, truy t hoc xt x;
4- C nhng sai lm nghim trng trong vic p dng B lut Hnh s.
* iu 78 PLTTGQCVADS quy nh cn c khng ngh theo th tc ti thm gm c:
- Mi pht hin -c tnh tit quan trng ca v n m -ng s khng th bit -c;
- xc nh -c l li khai ca ng-i lm chng, kt lun gim nh hoc li dch ca
ng-i phin dch r rng khng ng s tht hoc c s gi mo bng chng;
- Thm phn, Hi thm nhn dn, kim st vin c tnh lm sai lch h s v n hoc c
tnh kt lun tri php lut;
- Bn n hnh s, dn s hoc quyt nh ca c quan, t chc m To n da vo gii
quyt v n b hu.
* iu 261 BLTTHS quy nh nhng cn c khng ngh theo th tc ti thm l:
- Li khai ca ng-i lm chng, kt lun gim nh hoc li dch ca ng-i phin dch c
nhng im quan trng -c pht hin l khng ng s tht;
- iu tra vin, kim st vin, thm phn, hi thm nhn dn c kt lun khng ng
lm cho v n b xt x sai;
- Vt chng hoc nhng ti liu khc trong v n b gi mo hoc khng ng s tht.

48 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Cch nhn mi v ti thm

vo cc cn c nh- nu trn. V d, nhiu

sai lm ca cc bn n c hiu lc php lut
ni dung c ngay t giai on iu tra
nh-ng qu thi hn khng ngh theo trnh
nh-ng ti To n cp s thm, Thm phn
t gim c thm5.
hoc Kim st vin khng -a vo v n lm
Mt iu d nhn thy l trong qu trnh
kt qu gii quyt b sai lch. Phi n cp
gii quyt v xt x cc v n, khng mt
phc thm, thm ch gim c thm v mt l
thm phn no c hoc phm sai lm r
do khc th mi pht hin ra ni dung c
rng, m hu ht cc sai lm sau khi xt x
ngay t giai on iu tra, nh-ng ti To n
u xut pht hoc lin quan n cc tnh tit
cp s thm, Thm phn
mi, nht l cc thiu st
hoc Kim st vin khng
ca cc c quan tin hnh
-a vo v n. Hoc mt s
Cn quy nh thm
t tng ti To n cp s
sai lm v th tc nh- vic
quyn ca Hi ng
thm v th tc t tng
xt x s thm mt v n
xt x ti thm l hu
mi -c pht hin cn
bn n, quyt nh
dn s m vng mt b n
phi -c -a vo l cn
c hiu lc php lut
khi mi triu tp hp l b
c khng ngh ti thm.
xt x s thm li
n ln u, hoc thiu th
Ngoi ra, cn -a thm
theo th tc chung
tc tranh lun ti phin to,
mt s cn c khc ti
hoc hu bn n, quyt
hoc khng thc hin ng
thm nh- vic cung cp
nh c hiu lc
th tc ngh n Mc d
ti liu ca c quan nh
php lut v nh ch
cc cn c -c pht hin
n-c c thm quyn
vic gii quyt v n
sau khi n c hiu lc php
khng ng s thc; vic
lut nh-ng a s -c sa sai
p dng sai php lut; th(hu n x li) thng qua
k To n c tnh lm sai
th tc gim c thm.
lch h s v n Bi
Vic m rng v lm r
cn l cn c Hi ng
khi nim tnh tit quan trng ca v n mi
xt x ti thm hu cc bn n tr-c , giao
-c pht hin, cng nh- b sung thm cc
h s v n v To n cp s thm xt x li
cn c khng ngh ti thm khng phi ch v
t u.
mc ch khc phc sai lm trong xt x ca
Theo chng ti, do trong phm vi xt x
cp gim c thm cao nht m cn c
gim c thm c vic hu cc bn n, giao
ngha rt tt trong vic gii quyt, khc phc
h s v n v To n s thm x li, nht l
5 iu

73 PLTTGQCVADS quy nh - Vic khng ngh theo th tc gim c thm ch -c tin hnh trong thi
hn ba nm, k t ngy bn n, quyt nh c hiu lc php lut. Vic khng ngh theo h-ng khng gy thit hi
cho bt c -ng s no th khng b hn ch v thi gian.
iu 247 BLTTHS quy nh:

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

49

nghin cu nh n-c

khi pht hin sai lm ca To n hai cp s

thm v phc thm tr-c , nn cn quy nh
nhng sai lm nh- vy thuc thm quyn ca
Hi ng xt x ti thm. Nh- vy, h-ng sa
i quy nh v phm vi xt x ca Hi ng
xt x gim c thm l b quy nh thm
quyn hu cc bn n -a h s v n v
To n s thm x li t u. Ni dung ny s
-c chuyn vo phm vi xt x ca Hi ng
xt x ti thm.
Nn -a cc ni dung ny b sung vo cn
c khng ngh ti thm xt x theo th tc
ti thm. Quy nh c th, r rng v cc cn
c khng ngh ti thm th khi xt x v n,
Hi ng xt x ti thm s khng phi xt li
cn c m ch thc hin vic hp php ho
l ra quyt nh ti thm hu cc bn n
tr-c , giao h s v n v To n s thm
x li t u.
Nh- vy, cn sa i quy nh ca php
lut t tng dn s, kinh t, lao ng, hnh
chnh, hnh s v phm vi xt x ca Hi ng
xt x ti thm (ch c thm quyn hu bn
n, quyt nh c hiu lc php lut xt
x s thm li theo th tc chung v hu bn
n, quyt nh c hiu lc php lut v
nh ch vic gii quyt v n ch khng c
quyn x thng). T , cn quy nh thm
quyn ca Hi ng xt x ti thm l hu
bn n, quyt nh c hiu lc php lut
xt x s thm li theo th tc chung hoc
hu bn n, quyt nh c hiu lc php
lut v nh ch vic gii quyt v n. Chnh
v thm quyn m nn gi kt qu xt x

50 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

ti thm l Quyt nh ti thm ch khng

nn gi l bn n ti thm.
Ch c h-ng sa i nh- nu trn th xt
x ti thm ca Hi ng thm phn
TANDTC mi chnh l cp xt x cao nht
ca To n, ng thi th tc ti thm cn
-c p dng ph bin hn trong thc t, gip
cho To n khng nhng khc phc -c sai
lm trong xt x ca To n cp s thm, phc
thm, m cn khc phc sai lm ca bn n
cc cp xt x gim c thm, khc phc sai
lm ca cc bn n c hiu lc php lut
nh-ng qu thi hn khng ngh theo trnh
t gim c thm.
-a ra xut nu trn, tc gi mong -c
cng cc chuyn gia php l v nhng ng-i
ang lm cng tc thc tin cng trao i v
tip tc nghin cu c ph-ng n kh thi
hn nhm gp phn vo vic i mi v to
lp cho qu trnh t tng thnh mt vng trn
t tng khp kn, pht huy thc s vai tr ca
c hai th tc gim c thm v ti thm, lm
cho th tc gim c thm v ti thm c
quan h bin chng, b sung cho nhau trong
vic khc phc, sa cha sai lm ca Hi
ng thm phn TANDTC trong qu trnh xt
x gim c thm nhm thc hin ng mc
ch l nng cao cht l-ng xt x ca ngnh
To n, gp phn thc hin thnh cng qu
trnh ci cch t- php ca n-c ta hin nay./.

* ThS, Vn phng Quc hi

Quyn v ngha v ca ng-i tham gia t tng

mt s vn v quyn v ngha v
ca ng-i tham gia t tng
inh Vn Qu*

D n B lut T tng hnh s sa i c nhiu quy nh

mi v quyn v ngha v ca ng-i tham gia t tng. Tuy
nhin, qua thc tin xt x v nghin cu cc quy nh ca d
n B lut T tng hnh s sa i chng ti thy c nhng
quy nh khng ph hp vi thc tin xt x, kh p dng

1. i vi b can, b co

thi gian ng-i phm ti vn l b can, nh-ng

B lut T tng hnh s (BLTTHS) hin

cc quyt nh i vi h li do To n ban

hnh quy nh b can, b co cng trong mt

hnh nh-: Quyt nh thay i bin php

iu lut, cn d n B lut t tng hnh s

ngn chn; quyt nh bt buc cha bnh;

sa i quy nh ring thnh hai iu lut

quyt nh tm nh ch hoc nh ch v n

(iu 49 v iu 50). i vi b can, quy

i vi mt hoc mt s b can trong v n c

nh nh- d n BLTTHS sa i l ph hp.

nhiu ng-i tham gia. Nh-ng sau khi c

Tuy nhin, i vi b co nh lm lut vn

quyt nh -a v n ra xt x, cng cc

quy nh: B co l ng-i b quyt nh

quyt nh th li l i vi b co. Tuy

-a ra xt x. Thc tin xt x cho thy, sau

khng nh h-ng g n vic xt x nh-ng

khi Vin kim st c bn co trng h s v

thun tin cho vic theo di v thng nht,

n -c chuyn sang To n v theo quy nh

theo chng ti khi To n th l h s v n

ti iu 181 d n BLTTHS sa i th trong

th b can tr thnh b co, v ngh sa

thi hn 30 ngy, 45 ngy, 2 thng hoc 3

khon 1 iu 50 d n BLTTHS sa i theo

thng tu thuc vo ti phm m b can b

h-ng b co l ng-i b Vin kim st truy

truy t To n mi quyt nh -a v n ra xt

t v To n th l v n.

x s thm. Nh- vy, sau khi b truy t c mt

V quyn v ngha v ca b co, mc d

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

51

Nghin cu php lut

-c quy nh t-ng i y nh-ng qua

to, cn nu C quan iu tra m h vn

thc tin xt x cho thy trong mt s tr-ng

ch-a khai th vic xc nh s tht v n phi

hp ti c quan iu tra, ti phin to b can,

cn c vo cc ti liu chng c khc, nh-ng

b co t chi khai bo, thm ch gi cm gi

d sao th BLTTHS hin hnh cng tha

ic. Gp tr-ng hp ny, iu tra vin, kim

nhn mt iu l b co c quyn t chi khai

st vin, thm phn th-ng gii thch cho h

bo ti phin to, th khng c l do g li

bit l h phi c ngha v khai bo thnh

khng cho h ci quyn t chi khai bo ti

khn. Trong khi th ngha v chng minh

C quan iu tra.

thuc trch nhim ca c quan tin hnh t

2. i vi ng-i b hi

tng... ph hp vi thc tin xt x v m

Theo quy nh ti khon 1 iu 39 BLT-

bo quyn ca b can, b co chng ti ngh

THS hin hnh v khon 1 iu 51 d n

b sung iu 49, iu 50 d n BLTTHS sa

BLTTHS sa i th ng-i b hi l ng-i b

i ni dung: b can, b co c quyn t chi

thit hi v th cht, v tinh thn hoc v ti

khai bo; ng thi b sung iu 14 d n

sn do ti phm gy ra.

BLTTHS sa i ni dung: b can, b co c

quyn t chi khai bo. Quy nh ny c th

Thc tin xt x cho thy, quy nh trn

ch-a r rng, nn vic xc nh ng-i b hi

phn no gy kh khn cho

trong mt s tr-ng hp

c quan tin hnh t tng

nh-ng n ph hp vi thc
tin xt x v ph hp vi
quy nh ti iu 182 BLTTHS hin hnh v iu 213
d n BLTTHS sa i v
vic cng b nhng li khai
ti c quan iu tra trong
tr-ng hp b can, b co
khng khai ti phin to. Tuy
nhin, iu 182 BLTTHS
hin hnh v iu 213 d n

khng thng nht gia cc c

B lut T tng
hnh s hin hnh
ghi nhn rng b
co c quyn t
chi khai bo ti
phin
to,
th
khng c l do g li
khng cho h
quyn t chi khai
bo ti C quan
iu tra

gia To n cc cp. Mu
cht ca vn l ch:
Hiu nh- th no l do ti
phm gy ra. V d: Trong
v n cc b co b truy t v
ti gy ri trt t cng
cng theo im a khon 2
iu 245 B lut Hnh s v
c hnh vi ph phch,
nh-ng hnh vi ny ch-a n

BLTTHS sa i mi ch quy

mc b truy t v ti c

nh cng b li khai ca

lm h- hng ti sn, vy

ng-i -c xt hi m h

ng-i b h- hng ti sn

khai ti c quan iu tra,

tham gia phin to vi t-

nh-ng khng khai ti phin

52 Nghin cu Lp php s 7

quan tin hnh t tng hoc

T7
2003

Quyn v ngha v ca ng-i tham gia t tng

cch g, ng-i b hi hay ng-i c quyn li

lin quan n v n?

V quyn ca ng-i b hi ni chung quy

nh nh- khon 2 iu 51 d n BLTTHS sa

C kin cho rng phi coi ng-i b h-

i l ph hp. Tuy nhin, thc tin xt x cho

hng ti sn l ng-i b hi trong v n, v

thy c mt s tr-ng hp v-ng mc khng

BLTTHS ch quy nh, thit hi ca ng-i b

bit gii quyt th no nh-: Trong tr-ng hp

hi l nhng thit hi do ti phm gy ra v ti

ng-i b hi cht th mi c ng-i i din,

phm y phi hiu l ti phm bt k c

cn i vi tr-ng hp ng-i b hi mt tch

lin quan n thit hi m mt ng-i phi

hoc v l do khch quan khng th tham gia

gnh chu.

t tng th li khng quy nh ng-i i din

cho h. V d: Mt ph n b bn ra n-c

Cn kin th hai th cho rng, ng-i b

hi phi l ng-i b thit hi m thit hi
phi l hu qu (mt du hiu thuc mt
khch quan ca cu thnh) th mi -c coi
l ng-i b hi. V d: Trn Vn A c gy
th-ng tch cho ng Vn B c t l th-ng
tt l 21%, A b truy t v ti c gy th-ng
tch th B mi l ng-i b hi trong v n;
kin ny ang l quan im chnh thng v
theo chng ti l c cn c khoa hc. V
ng-i b hi trong v n hnh s th phi c v
n hnh s th mi c ng-i b hi, m v n
hnh s l v n m trong phi c ng-i
phm ti, c hnh vi phm ti v hnh vi
phi l hnh vi cu thnh ti phm, nu
nhng thit hi gy ra ch-a n mc b truy
cu trch nhim hnh s th ch-a th ni c

ngoi, khi v n -c pht hin th khng c

tin tc g v ng-i ph n ny. C quan tin
hnh t tng phi mi ng-i thn ca ng-i b
hi n tham gia t tng, nh-ng khi xt x
h li khng -c xc nh l i din hp
php ca ng-i b hi m ch -c xc nh
l nguyn n dn s hoc ng-i c quyn
li, ngha v lin quan v h khng c
quyn khng co v hnh pht i vi b co.
bo m quyn li ca ng-i b hi v
nhng ng-i thn ca h, chng ti ngh
b sung tr-ng hp ng-i b hi mt tch
th ng-i i din hp php ca h c
nhng quyn quy nh ti iu ny.
Ngoi ra, ng-i b hi cn c quyn nh
ng-i bo v quyn li cho mnh theo iu
59 d n BLTTHS sa i.

v n hnh s.
Tr-ng hp v n -c khi t theo yu
trnh vic hiu v p dng khng thng
nht, chng ti ngh nh ngha li ng-i b
hi vi ni dung l: Ng-i b hi l ng-i b
thit hi v th cht, v tinh thn hoc v ti
sn m nhng thit hi l hu qu do
hnh vi ca ng-i phm ti gy ra.

cu ca ng-i b hi thc tin xt x cng cn

v-ng mc. BLTTHS hin hnh cng nh- d
n B lut T tng hnh s sa i ch quy
nh ng-i b hi hoc ng-i i din hp
php ca h trnh by li buc ti ti phin
to, nh-ng trnh by vo lc no tr-c hay
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

53

Nghin cu php lut

V vic h c mt ti phin to c bt buc

3. i vi ng-i c quyn li,

ngha v lin quan n v n

khng, nu vng mt th c phi hon phin

BLTTHS khng nu khi nim th no l

to khng? th ch-a -c quy nh bt c

ng-i c quyn li, ngha v lin quan n v

iu lut no ca d n BLTTHS sa i.

n, nn thc tin xt x vic xc nh gia cc

Theo chng ti, cn quy nh: ng-i b hi

c quan tin hnh t tng hoc gia cc To

hoc ng-i i din hp php ca h phi

n khng thng nht, c ni xc nh l ng-i

c mt ti phin to trnh by li buc ti

lm chng, c ni xc nh l ng-i b hi,

tr-c khi Kim st vin trnh by li lun ti,

nguyn n dn s, b n dn s ch khng

nu h vng mt c l do chnh ng th

xc nh h l ng-i c quyn li, ngha v

phi hon phin to. Quy nh ny c th

lin quan n v n hoc ng-c li h khng

b sung vo on hai im e iu 51 hoc

phi l ng-i c quyn li, ngha v lin quan

khon 1 iu 196 d n BLTTHS sa i.

n v n nh-ng li -c xc nh l ng-i c

sau khi Kim st vin trnh by li lun ti?

V ngha v ca ng-i b hi, theo chng

quyn li, ngha v lin quan n v n. V

ti quy nh nh- khon 3 iu 51 d n BLT-

a v php l, t- cch tham gia t tng ca

THS sa i v c bn l . Tuy nhin, thc

mi ng-i c khc nhau nu khng xc nh

tin xt x cng khng t tr-ng hp ng-i b

ng s nh h-ng n quyn v ngha v ca

hi gy kh khn cho vic iu tra, truy t v

h cng nh- gy kh khn cho cc c quan

xt x nh-ng c quan tin hnh t tng khng

tin hnh t tng.

th cn c vo quy nh ca BLTTHS khi

Mc d iu lut khng nu khi nim th

no l ng-i c quyn li, ngha v lin quan
n v n, nh-ng qua thc tin xt x c quan
tin hnh t tng th-ng xc nh nhng
ng-i sau: Ng-i c quyn li, ngha v lin
quan n vic bi th-ng thit hi; ng-i c
quyn li, ngha v lin quan n ti sn b k
bin; ng-i c quyn li, ngha v lin quan
n vt chng ca v n. Tuy nhin, khi xc
nh To n th-ng ch triu tp ra to nhng
ng-i tht s c quyn li, ngha v m To
n s quyt nh i vi h, cn nhng ng-i
khc tuy c quyn li, ngha v lin quan
nh-ng To n khng c quyt nh g i vi
h th khng triu tp h ra to. Thc tin xt

t h v iu 308 B lut Hnh s, v h

khng t chi khai bo m ch khng c mt
theo giy triu tp ca c quan tin hnh t
tng nh-: khng chu i gim nh, khng n
phin to v cho rng mnh ch c quyn ch
khng c ngha v. bo m vic x l v
n thun tin, chng ti ngh quy nh
thm ngha v i vi ng-i b hi vi ni
dung: Nu ng-i b hi khng c mt theo
giy triu tp ca c quan tin hnh t tng
m khng c l do chnh ng th b p
gii. Quy nh ny b sung vo khon 3
iu 51 d n BLTTHS sa i.

54 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Quyn v ngha v ca ng-i tham gia t tng

x cn cho thy nhng ng-i c hnh vi lin

quan n vic phm ti nh-ng v Vin kim
st khng truy t v ch-a chng c hoc
-c min trch nhim hnh s, hoc -c
tch ra x l v n khc m nhng ng-i
ny To n khng quyt nh g i vi h th
h ch -c triu tp n to vi t- cch l
ng-i lm chng, nh-ng mt s To n vn
triu tp h n vi t- cch l ng-i c quyn
li, ngha v lin quan; khi h vng mt
khng c l do chnh ng m s vng mt
ca h nh h-ng n vic xc nh s tht v
n th To n li khng ra lnh p gii -c.
V n Nm Cam l mt in hnh v vn
ny, hng trm ng-i vng mt, trong c
mt s ng-i, s vng mt ca h gy kh
khn cho vic xt x nh-ng v To n nhn
dn thnh ph H Ch Minh xc nh h l
ng-i c quyn li, ngha v lin quan nn
mun p gii cng khng -c.
vic xc nh ng-i c quyn li, ngha
v lin quan n v n chnh xc, bo m
ng quyn li v ngha v ca h, nh-ng
khng gy tr ngi cho cc c quan tin hnh
t tng, theo chng ti iu 54 d n BLTTHS sa i cn nu khi nim: Ng-i c
quyn li, ngha v lin quan n v n l
ng-i c lin quan n vic -c bi th-ng
hoc phi bi th-ng thit hi v th cht, v
tinh thn hoc v ti sn do ti phm gy ra,
hoc c lin quan n vic x l vt chng
ca v n hoc ti sn b k bin.
V quyn ca ng-i c quyn li, ngha
v lin quan n v n quy nh nh- khon 1
iu 54 d n BLTTHS sa i l t-ng i

y . Tuy nhin, ngoi cc quyn trn,

ng-i c quyn li, ngha v lin quan cn
c quyn nh ng-i bo v quyn li cho
mnh theo quy nh ti iu 59 d n BLTTHS (sa i).
BLTTHS hin hnh cng nh- d n BLTTHS (sa i) khng quy nh ngha v i
vi ng-i c quyn li, ngha v lin quan n
v n l ch-a y . Thc tin xt x cho
thy nhiu tr-ng hp ng-i c quyn li,
ngha v lin quan n v n c tnh gy kh
khn cho cc c quan tin hnh t tng nh-ng
h li khng b mt ch ti no, trong khi
ng-i b hi t chi khai bo li c th b truy
cu trch nhim hnh s theo iu 308 B
lut Hnh s, iu ny gy ra s bt cng gia
nhng ng-i tham gia t tng. V vy, chng
ti ngh cu to thm khon 2 iu 54 d
n BLTTHS sa i vi ni dung sau: Ng-i
c quyn li, ngha v lin quan n v n
phi c mt theo giy triu tp ca C quan
iu tra, Vin kim st, To n; nu vng
mt khng c l do chnh ng th c th b
p gii; nu t chi khai bo th c th b
truy cu trch nhim hnh s theo iu 308
B lut Hnh s.

4. i vi ng-i bo cha
BLTTHS hin hnh cng nh- d n BLTHS
(sa i) u khng nu khi nim v ng-i
bo cha m ch nu ng-i bo cha c th l
lut s-; ng-i i din hp php ca ng-i b
bt, b tm gi, b can, b co v bo cha vin
nhn dn.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

55

Nghin cu php lut

i vi lut s- v hot ng ca lut s-c quy nh ti Php lnh v lut s-, i vi

ng-i i din hp php ca ng-i b bt, b
tm gi, b can, b co v bo cha vin nhn
dn ch-a c quy nh no ca php lut m
ch c mt s h-ng dn ca To n nhn dn
ti cao i vi cc To n a ph-ng khi c
v-ng mc v ng-i i din hp php ca
ng-i b bt, b tm gi, b can, b co hoc
bo cha vin nhn dn trong mt v n c
th. hiu v p dng php lut thng nht,
theo chng ti iu 56 d n BLTTHS sa i
cn nu khi nim v ng-i bo cha vi ni
dng l: Ng-i bo cha l ng-i -c
ng-i b bt, b tm gi, b can, b co, ng-i
i din hp php v nhng ng-i khc -c
h u quyn mi hay -c c quan tin hnh
t tng ch nh bo cha cho ng-i b bt,
b tm gi, b can, b co, nhm lm sng t
nhng tnh tit g ti hoc lm gim nh
trch nhim hnh s cho nhng ng-i ny v
gip h v mt php l.
i vi nhng ng-i khng -c bo cha,
khon 2 iu 56 d n BLTTHS sa i nu
ch-a y . Thc tin xt x cho thy, ngoi
ng-i tin hnh t tng, ng-i lm chng,
ng-i gim nh v ng-i phin dch ra th
cn nhiu ng-i khc l ng-i tham gia t
tng nu h cng -c bo cha th khng th
bo m tnh khch quan nh-: Ng-i b hi,
nguyn n dn s, b n dn s, ng-i c
quyn li, ngha v lin quan; ng-i bo v
quyn li ca -ng s. Nhng ng-i ny nu
ng thi l ng-i bo cha th nht nh

56 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

khng khch quan m trong mt s tr-ng

hp vi phm php lut. V d: Mt lut s- bo
cha cho b co v ng thi bo v quyn li
ca ng-i b hi do chnh b co m mnh bo
cha gy ra th lm sao khch quan -c. V
vy, chng ti ngh b sung im b khon
2 iu 56 d n BLTTHS sa i mt s
ng-i khng -c l ng-i bo cha ngoi
nhng ng-i -c quy nh ti im b
khon 2 iu 56 d n B lut T tng hnh
s sa i bao gm: Ng-i b hi, nguyn
n dn s, b n dn s, ng-i c quyn
li, ngha v lin quan; ng-i bo v quyn
li ca -ng s.
Vn la chn v thay i ng-i bo
cha quy nh ti iu 57 D n BLTTHS sa
i vn quy nh: C quan iu tra, Vin
kim st hoc To n phi yu cu on lut
s- c ng-i bo cha.... Trong khi php
lnh lut s- quy nh lut s- phi ng k
mt Vn phng lut s- no mi -c bo
cha v vic c lut s- bo cha cho ng-i
phm ti l do Vn phng lut s- quyt nh.
Trong v n Nm Cam cng chnh v s mu
thun gia BLTTHS hin hnh vi Php lnh
v lut s- nn tr-ng hp on lut s- thnh
ph H Ch Minh c lut s- Nguyn ng
Trng bo cha cho Nm Cam khng -c
chp nhn, v lut s- Trng khng tham gia
Vn phng lut s- no m ch l thnh vin
ca Cng ty lut hp danh, nn khng iu
kin bo cha cho b co. V vy, chng ti
ngh sa khon 2 iu 57 d n BLTTHS sa
i nh- sau: Trong tr-ng hp... C quan
iu tra, Vin kim st hoc To n phi yu

Quyn v ngha v ca ng-i tham gia t tng

cu Vn phng Lut s- c ng-i bo cha

cho h. Khi nhn -c yu cu, Vn phng
lut s- khng -c t chi nu khng c l
do chnh ng.
V quyn v ngha v ca ng-i bo cha
quy nh ti iu 58 d n BLTTHS sa i,
tuy c nhiu sa i, b sung nh-ng theo
chng ti vn ch-a tht y . Thc tin xt
x khng t tr-ng hp lut s- khng c mt
ti phin to phin to vi nhng l do khng
chnh ng nh-: cn phi bo cha v n
khc quan trng hn, ch-a c h s k, ch-a
thu thp -c ti liu cn thit... v c tr-ng
hp c tnh gy kh khn cho To n; c lut
s- say m vic bo v cho thn ch nn c
nhng li l xc phm c quan tin hnh t
tng hoc lm l b mt Nh n-c, b mt
cng tc, mua chuc, c-ng p ng-i khc
khai bo gian di, cung cp ti liu sai s
tht... nh-ng khng c ch ti i vi ng-i
bo cha. Khon 3 iu 58 d n BLTTHS
sa i cng ch quy nh: khng -c tit l
b mt iu tra m mnh bit -c khi thc
hin vic bo cha; khng -c mua chuc,
c-ng p ng-i khc khai bo gian di, cung
cp ti liu sai s tht. Nh-ng li khng quy
nh hu qu php l m ng-i bo cha phi
chu nu khng thc hin ng.
Vic c mt ca ng-i bo cha ti phin
to cng ch-a -c quy nh y . iu
195 d n BLTTHS sa i ch b sung tr-ng
hp v n bt buc phi c ng-i bo cha
theo quy nh ti khon 2 iu 57 B lut ny
m ng-i bo cha vng mt, th Hi ng xt

x phi hon phin to, cn li vn gi nh- c

vi ni dung: ng-i bo cha c ngha v
tham gia phin to. Nu ng-i bo cha vng
mt, nh-ng c gi tr-c bn bo cha th To
n vn m phin to xt x. Vy ng-i bo
cha vng mt khng c l do hoc l do
khng chnh ng v khng gi tr-c bn bo
cha th To n c m phin to khng? C
nh- quy nh ca B lut T tng hnh s th
To n phi hon phin to. R rng quy nh
ny l mt k h lut s- li dng gy kh
khn cho cc c quan tin hnh t tng m
c bit l gy kh khn cho To n.
V vy, chng ti ngh b sung im b
khon 3 iu 58 d n BLTTHS sa i ni
dung sau: Ng-i bo cha khng -c...
Nu tit l b mt iu tra th c th b truy
cu trch nhim hnh s theo iu 263 B
lut Hnh s; nu mua chuc, c-ng p
ng-i khc khai bo gian di, cung cp ti
liu sai s tht th c th b truy cu trch
nhim hnh s theo iu 307 B lut Hnh
s; nu li dng vic bo cha m xc phm
danh d, nhn phm ca ng-i khc th c
th b truy cu trch nhim hnh s theo iu
122 B lut Hnh s v b sung iu 195 d
n BLTTHS sa i ni dung sau: Nu ng-i
bo cha vng mt khng c l do hoc l do
khng chnh ng th To n vn tin hnh
vic xt x./.

* TS, To n nhn dn ti cao

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

57

Nghin cu php lut

nng cao cht l-ng tranh tng

ti phin ta hnh s
trnh tin vit*

Nng cao cht l-ng tranh tng ti phin to hnh s, l mt

trong nhng nhim v trng tm m Ngh quyt 08-NQ/TW
(02/01/2002) ca B Chnh tr t ra cho cng tc t- php trong
thi gian ti. Nhn thc nh- th no cho ng v vn ny v
t c nhng b-c i thch hp? Qua nhng kin gii i vi
thc trng tranh tng n-c ta trong thi gian qua v mt s
xut c th v th tc t tng, bi vit gp phn gi m cho vn
ang -c quan tm ny

Khi l-c
Tranh tng l mt khi nim -c cc
lut gia La M c i v sau l cc lut
gia ca cc n-c Chu u s dng ch yu
trong t tng hnh s cng nh- trong t tng
dn s. Ngy nay, khi nim ny -c s
dng ph bin hu ht cc n-c trn th
gii v nht l cc n-c thuc h thng
Common Law. Hnh thc xt x theo t
tng tranh tng m ra c hi v to ra mt
c ch cc bn: Nh n-c v b co, hoc
lut s- bo cha (trong t tng hnh s)
tranh lun -a ra nhng chng c buc ti
hoc g ti. Mt c im l, Thm phn
trong h thng t tng tranh tng ny ng
1

vai tr nh- mt trng ti, mi vic -c gii

quyt ti phin ta v th tc t tng cao
vai tr ca lut s-1. c im khc l trong
sut qu trnh t tng, bn buc ti v bn b
buc ti lin tc trao i vi nhau nhng lp
lun, chng c. N dnh mt v tr c bit
cho li ch ca cc bn. Li ch ca x hi
t xung hng th yu... Mi chng c hon
ton ch do cc bn -a ra v trong t tng
tranh tng khng c giai on iu tra...
-a ra phn quyt, thm phn ch da trn
cc chng c -a ra ti phin ta v khng
cn bit n cc chng c tr-c khi phin
ta din ra...2 . Kiu t tng ny tri ng-c
li vi t tng xt hi (thm vn) - hnh thc

Xem: Ng Huy C-ng. Xt x hnh s theo t tng tranh tng kinh nghim n-c ngoi v nh h-ng Vit Nam.
Chuyn san Kinh t Lut, Tp ch Khoa hc ca i hc Quc gia H Ni, s 03/2002, tr..29.
2,3 Xem: Bi pht biu ca b Elisabeth Pelsez Thm phn Ta phc thm Rouen ti Hi tho ngy 18/01/2002
do Vin khoa hc xt x v Nh php lut Vit Php t chc. Thng tin Khoa hc xt x. Ta n nhn dn ti
cao, s 1/2003, tr.3.

58 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

tranh tng

theo mt s cc nh nghin cu, c ngun gc

t La M, sau -c cc Ta n Thin cha
gio lm ti sinh vo khong th k XIII. Nt
c tr-ng nht ca loi hnh t tng xt hi l
n cao vai tr ch ng ca thm phn.
Thm phn l ng-i -a ra quyt nh iu
tra khi xy ra mt v n no . Thm phn
cng chnh l ng-i c trch nhim tm ra s
tht trn c s s vic, chng c v cng
chnh thm phn l ng-i ch o ton b qu
trnh t tng, k c giai on iu tra...3.
n-c ta, khi nim tranh tng -c tha
nhn trong khoa hc lut t tng hnh s v
-c cp trong mt s sch bo php l4.
Vo nm 1999, Vin nghin cu khoa hc
php l - B T- php dch v gii thiu vi
c gi Vit Nam cun T- php hnh s so
snh ca tc gi Hoa K mang tn Philip L.
Reichel5 v t , cc chuyn gia php l hnh
s ca n-c ta ni n th-ng xuyn hn v
khi nim ny. iu ny th hin r nt nht
trong ni dung Ngh quyt s 08-NQ/TW ca
B Chnh tr, cng nh- trong tinh thn cc quy
nh ca B lut t tng hnh s (sa i).
Ni dung ca nguyn tc tranh tng -c
hiu l cc bn phi -c triu tp bit
yu cu, chng c v l l ca bn kia; -c
-a ra chng c, yu cu v phn bc yu
cu, chng c, l l ca i ph-ng6. Do ,
quyn bo cha, quyn bo v l mt trong

nhng ph-ng tin cho cc bn thc hin

tranh tng. Ni cch khc, thc hin
nguyn tc tranh tng trong t tng hnh s
th Ta n phi tn trng v to iu kin
quyn bo cha ca b can, b co v quyn
bo v ca cc -ng s -c thc hin
nghim chnh, ng thi vai tr ca kim st
vin (bn cng t) cng cn phi -c pht
huy, c nhim v va bo v cng l v u
tranh chng ti phm, nh-ng ng thi cn
thc hin chc nng kim st hot ng tphp ti phin ta.
Thc trng
Trong B lut T tng hnh s Vit Nam
nm 1988 hin hnh, nguyn tc tranh tng
ch-a -c nh lm lut n-c ta ghi nhn vi
tnh cht l mt nguyn tc c bn ca lut t
tng hnh s nh-ng tinh thn ca n -c quy
nh mt s iu trong B lut7 vi cc ni
dung nh-: b can, b co c quyn bit mnh
khi t v vic g; -c giao nhn quyt nh
khi t b can, co trng, quyt nh -a v n
ra xt x, quyt nh p dng bin php ngn
chn; -c t bo cha hoc nh ng-i khc
bo cha; -c xut chng c, xut yu
cu; -c khiu ni i vi nhng quyt nh
ca iu tra vin, kim st vin; b co c
quyn khng co i vi bn n v quyt nh
ca Ta n; lut s- c quyn khng co nu
b co l ng-i ch-a thnh nin hoc l ng-i

Xem: Nguyn c Mai. Tranh tng trong t tng hnh s. Tp ch Nh n-c v php lut, s 1/1995; Bi c
Long. Bn v tranh tng hnh s. Tp ch Kim st, s 4/1996; T Vn Nh. i mi th tc xt x nhm nng cao
cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch Ta n nhn dn, s 10 & 11/2002; Phm Hng Hi. Vai tr
ca lut s- trong hot ng t tng: Thc trng v ph-ng h-ng i mi. Tp ch Nghin cu lp php. c san
s 4 (thng 3/2003); L Kim Qu. Hai loi hnh tranh tng v nguyn tc tranh tng. Tp ch Dn ch v php
lut, s 10/2002; Ng Hng Phc. Vn nng cao cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch Ta n
nhn dn, s 2/2003; Vn -ng. Tranh tng trong t tng hnh s: Quan nim v gii php. Tp ch Nghin
cu lp php. c san s 4 (thng 3/2003); Ng Huy C-ng. Xt x hnh s theo t tng tranh tng kinh nghim
n-c ngoi v nh h-ng Vit Nam. Chuyn san Kinh tLut, Tp ch Khoa hc ca HQG H Ni, s
03/2002; v.v...
5 Xem: Vin nghin cu Khoa hc php l (B T- php). Thng tin Khoa hc php l. S chuyn v T- php hnh
s so snh. H Ni, 1999.
6 Xem: L Kim Qu. Hai loi hnh tranh tng v nguyn tc tranh tng. Tp ch Dn ch v php lut, s 10/2002,
tr.12.
7 Cc iu 12, 20, 34, 36, 39, 40, 41, 42, 181

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

59

Nghin cu php lut

c nh-c im v th cht hoc tm thn; lut

s- -c tham gia t tng t khi khi t b can,
hoc trong tr-ng hp cn gi b mt iu tra
i vi ti xm phm an ninh quc gia th t
khi kt thc iu tra; lut s- -c c h s;
-c tham gia xt hi ti phin ta; -c tranh
lun; bn n ch -c cn c vo cc chng c
v ti liu -c thm tra ti phin ta v.v
Mc d trong B lut T tng hnh s c
nhiu quy nh lin quan n tranh tng,
nh-ng trong thc t ti mt s phin ta xt
x hnh s, nguyn tc tranh tng ch-a -c
thc hin mt cch y , dn ch v khch
quan. Nhiu tr-ng hp, yu cu ca b can,
b co, ca lut s- bo cha khng -c
xem xt v tr li; khi tranh lun, kim st
vin i din cho Vin kim st gi quyn
cng t ti phin ta ch pht biu kin l
gi nguyn co trng hoc li lun ti m
khng tr li kin ca b co v lut s-; hi
ng xt x dnh t thi gi cho li pht biu
ca lut s-; bn n cn t ch n kin
ca lut s-, ng-i bo cha; hi ng xt x
khng m bo quyn tranh tng ca cc
bn v.v Theo chng ti, nguyn nhn l
nhiu ng-i tin hnh t tng vn ch-a nhn
thc ng n v nguyn tc tranh tng, vn
nng v buc ti m coi nh quyn bo cha,
quyn bo v ca b can, b co. Mt khc,
theo quy nh ca php lut t tng hnh s
hin hnh, phn ln thi gian xt x ca phin
to hnh s l hot ng ca hi ng xt x,
trong ch yu l ch ta phin ta. V th,
khi tham gia phin ta hnh s, lut s- bo
cha tuy ng v th c lp v bnh ng
trong t tng hnh s, nh-ng l th c lp

phi sinh, khng y , xut pht t v th

khng bnh ng ca b co vi t- cch l
ng-i b hn ch khi thc hin quyn chng
minh s v ti ca mnh8. Ngoi ra, c ch
lm vic mt s Ta n tr-c kia nh- duyt
n, thnh th n, bo co n v hnh
trung lm cho phin ta v vic tranh tng
gia cc bn tr thnh hnh thc. Lut quy
nh lut s-,
ng-i bo cha
-c tham gia
C ch duyt
t tng t khi
n, thnh th
khi t b can
n, bo co
(khon 1, iu
n v hnh
36 ca B lut
trung lm cho
T tng hnh s
phin ta v vic
nm
1998)
nh-ng s tham
tranh tng gia
gia ca h cn
cc bn tr thnh
c nhiu kh
hnh thc
khn v thiu
nhng quy nh
c th. Do vy,
s tham gia t
tng ca h
ch-a thc hin -c hon ton trn thc t,
cn gp nhiu tr ngi. Va qua, mt s ni
vn xy ra cc tr-ng hp khng cho lut
s- tham gia t giai on iu tra mc d
khng c l do chnh ng v cn thc trng
nhiu Vin kim st khng mun cho lut stip cn vi h s v n, lut s- b i hi qu
nhiu giy t r-m r9. Mt khc, chnh
iu ny h thp vai tr ca lut s- trong
t tng, ng thi cng l nguyn nhn dn
n hin t-ng tiu cc - c nhng lut stham gia vo -ng dy chy n10.

8 Xem: Phan Trung Hoi. Mt s vn v c s m bo dn ch trong tranh lun ti phin ta hnh s. Tp ch

Kim st, s 3/2002, tr.14.
9 Xem: Thu H-ng. Nng cao o c ngh nghip, thc hin nghim Ngh quyt 08 ca B Chnh tr. Bo Cng
l, s 19(71) ngy 5/5/2003, tr. 4.
10 Xem: Phm Hng Hi. Vai tr ca lut s- trong hot ng t tng: Thc trng v ph-ng h-ng i mi. Tp
ch Nghin cu lp php. c san s 4 (thng 3/2003), tr.115, 111 & 116.

60 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

tranh tng

Gii php

mt bn l lut s-, b co... (bn g ti, bo

cha) v hi ng xt x (bn xt x) ng
Chng ti cho rng, cn nhn thc ng v
thi thc hin ba chc nng t-ng ng: buc
tranh tng v -a ra nhng gii php c th
ti, g ti (bo cha) v xt x. Qu trnh
nhm nng cao cht l-ng tranh tng dn ch
tranh tng phi -c din ra v tin hnh theo
ti phin ta xt x hnh s - mt yu cu trong
ng nhng quy nh ca php lut t tng
nhng nhim v trng tm ca cng tc thnh s c v hnh thc, ni dung cng nh- v
php trong thi gian ti n-c ta. C th l:
khng gian v thi gian12. Trong qu trnh
Th nht, i mi th tc xt x hnh s
ny, t khi bt u phin ta n khi kt thc
phin ta, vai tr trung tm v quyt nh lun
Trong B lut T tng hnh s Vit Nam
lun thuc v hi ng xt x, nht l ch ta
nm 1988 hin hnh, giai on xt x s thm
phin ta phi ng vai tr l ng-i iu
-c quy nh t Ch-ng XV n Ch-ng
khin, khng can thip qu su vo ni dung
XXI, trong Ch-ng XX quy nh v tranh
tranh tng nh-ng phi nh gi, nhn nh v
lun ti phin ta. Nh- vy, c vn t ra
xem xt quyt nh chnh xc
l: tranh tng -c bt
v ng n. Theo chng ti, qu
u t khi no v kt thc
trnh tranh tng ch c ngha
khi no? Ni cch khc,
Ch ta phin ta
y nht khi c y v
phm vi qu trnh tranh
ng thi cc ch th ca quan h
phi ng vai tr l
tng bt u t u v
tranh tng trong t tng hnh s
n u?
ng-i iu khin,
v -c th hin bng phn quyt
khng can thip
Hin nay, c nhiu
cui cng ng n ca hi ng
qu su vo ni
kin khc nhau xung
xt x trn c s kt qu tranh
quanh vn ny. Tuy
dung tranh tng
tng dn ch ti phin ta.
nhin, chng ti ng
nh-ng phi nh
Bn cnh , theo quy nh ti
vi quan im cho rng
gi, nhn nh v
khon
2 iu 181 ca B lut T
phm vi tranh tng cn
xem xt quyt
tng hnh s v trnh t xt hi
phi -c xc nh l t
nh
chnh
xc
v
th thm phn l ch ta phin
khi m phin ta cho n
ta cn ch ng t vn , gi
ng n
khi kt thc phin ta11.
m cho cc bn tranh tng ch
Bi l, sau phn th tc
khng xt hi u tranh lm
bt u phin ta th cc
cho r nhng ni dung m bn
bn tham gia tranh tng
co trng quy kt. Do , vic hi b co,
s dng cc quyn ca mnh -c quy nh
ng-i lm chng, ng-i b hi ti phin ta
ti B lut T tng hnh s bo v quan
hnh s s dnh phn ln cho kim st vin.
im ca mnh. Nh- vy, tham gia vo qu
Trn c s ny, ch ta phin ta ch nn hi
trnh tranh tng bao gi cng phi c ba ch
c tnh cht gi m cc bn tham gia tranh
th ca quan h tranh tng: mt bn l kim
tng lm r v cc ni dung ca v n, v nu
st vin gi quyn cng t (bn buc ti) v
11 Xem:

Ng Hng Phc. Vn nng cao cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch Ta n nhn dn,
s 2/2003, tr.1-2.
12 Xem: Nguyn c Mai. Tranh tng trong t tng hnh s. Tp ch Nh n-c v php lut, s 1/1995, tr.32.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

61

Nghin cu php lut

cn lm r nhng ni dung g phi do ch ta

phin ta iu khin, ng thi to iu kin
cho kim st vin v nhng ng-i tham gia t
tng -c t cu hi. Tr-ng hp cn thit
phi phi kt hp th gia ch ta phin ta
v kim st vin cng cn c s trao i
thng nht v trnh t hi, ph-ng php hi
lm th no phin ta din ra tht khch
quan13. Tuy nhin, trong qu trnh tranh
lun, hi ng xt x (nht l thm phn l
ch ta phin ta) phi iu hnh vic
tranh lun th hin t kt qu cao. iu
t ra yu cu i vi kim st vin, lut s-,
b co, ng-i b hi v tt c ng-i tham gia
t tng khc phi tranh lun tng vn r
rng, dt khot, khng tranh lun mt cch
chung chung, dn tri, lc . c bit, cn
trnh khuynh h-ng kim st vin ch pht
biu quan im ca mnh l gi nguyn quan
im nh- truy t m khng -a ra l l,
dn chng c sc thuyt phc bo v quan
im . y cng l vn m trn thc t
i hi thm phn - ch ta cc phin ta phi
nh h-ng cc bn tham gia tranh lun
h-ng vo ni dung chnh v c nh- vy
tranh tng mi t hiu qu.
Mt khc, mt yu cu theo chng ti
cng lm cho qu trnh tranh lun dn ch ti
phin ta hnh s t kt qu tt, l cng
tc chun b phin ta (cc cng vic trong
giai on chun b xt x). Bi l, ch khi
triu tp y nhng ng-i tham gia t tng
n phin ta th mi c iu kin y
tin hnh vic tranh tng -c tt. Tr-ng
hp vng mt mt s ng-i tham gia t tng
s gy nn tn km, lm cho phin ta phi
hon hoc phi x di ngy, lm nh h-ng
n cng tc xt x. Ngoi ra, tin hnh
tranh tng v tranh tng c hiu qu, cc bn
13

cn cn phi c thi gian v cc iu kin cn

thit thu thp cc ti liu, chng c v cc
tnh tit ca v n tr-c khi vo cuc tranh
tng dn ch ti phin ta.
Th hai, vic tham gia ca hi thm nhn
dn trong hi ng xt x
Vic tham gia ny cng c ngha rt
quan trng nhm gp phn nng cao cht
l-ng tranh tng dn ch ti phin ta hnh
s. V, tr-c ht, hi thm nhn dn cng l
thnh vin hi ng xt x s thm, l ng-i
tin hnh t tng v cn chim a s trong s
l-ng thnh vin hi ng xt x. Hn na,
khi xt x, hi thm nhn dn ngang quyn
vi thm phn. iu th hin hi thm
nhn dn khng ch l ng-i i din cho
nhn dn gim st trc tip hot ng xt x
m cn l nhng ng-i cng vi thm phn
cng ng trch nhim, ra phn quyt
ng php lut. Do , vic hi thm nhn
dn tham gia xt hi l cn thit v thm phn
ch ta phin ta khng nn hn ch thi gian
hay ni dung cu hi. Ngoi ra, trong nhng
vn cn xt hi ti phin ta, nu thy vn
no thm phn ch to phin ta ch-a xt
hi hoc xt hi ch-a y th hi thm
nhn dn cn ch ng xt hi b sung v
nhng vn no thy ch-a r th hi thm t
mnh xt hi. Tuy nhin, l ng-i ch to v
iu khin phin ta, thm phn ch to phin
ta cng nn nh h-ng cho hi thm nhn
dn tham gia vic xt hi nh- th no, cn xt
hi nhng vn g, gii hn n u trong
tng v n c th. Thc t cho thy nhiu hi
thm nhn dn cn hn ch v nng lc, trnh
chuyn mn, kinh nghim cng tc php
l, thi gian dnh cho nghin cu h s, ti
liu cn t, cn b phn tn bi cc cng vic,

Xem: Ng Hng Phc. Vn nng cao cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch Ta n nhn dn,
s 2/2003, tr.1-2.

62 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

tranh tng

nhim v chnh ca mnh c quan. Mt

khc, nhiu hi thm nhn dn cn khng
nm -c th tc xt x, khng nm -c kin
thc c bn v cu thnh ti phm...14. Chnh
v vy, cn tng c-ng, o to bi d-ng
nghip v cho hi thm nhn dn, trong
ch trng nng cao tiu chun: c kin thc
php l, o c, c sc kho v trnh nng
lc trong cng tc xt x v thi gian tham gia
vo hi ng xt x.
Th ba, l s tham gia ca lut s-,
ng-i bo cha
Vic pht huy vai tr ca lut s-, ng-i bo
cha trong tranh lun ti phin ta cng nhvic hon thin v t chc, nng cao cht
l-ng v hot ng ca lut s- Vit Nam
hin nay xut pht t nhu cu tt yu ca ci
cch h thng t- php trong giai on xy
dng Nh n-c php quyn. Chnh v vy,
him c mt ngh quyt no li cp mt
cch mnh m n vic tng c-ng vai tr ca
lut s- trong t tng hnh s nh- Ngh quyt
s 08/NQ-TW ca B Chnh tr. Ngh quyt
yu cu kim st vin ti phin ta phi bo
m tranh tng dn ch vi lut s-, ng-i bo
cha v nhng ng-i tham gia t tng
khc, yu cu vic phn quyt phi cn
c ch yu vo kt qu tranh tng ti phin
ta, trn c s xem xt y , ton din cc
chng c, kin ca kim st vin, ca ng-i
bo cha, b co, nhn chng, nguyn n, b
n v nhng ng-i c quyn, li ch hp
php ra nhng bn n, quyt nh ng
php lut, c sc thuyt phc cao, ng thi
nhn mnh cc c quan t- php c trch
nhim to iu kin lut s- tham gia vo

qu trnh t tng: tham gia hi cung b can,

nghin cu h s v n, tranh lun dn ch
ti phin ta. Tuy nhin, thi gian va
qua, trong gii lut s- cng nh- trong d- lun
x hi, ng-i ta ni nhiu v nhng kh khn
ca lut s- khi tham gia t tng hnh s.
Khng t iu tra vin quan nim s tham gia
ca lut s- - ng-i bo cha l s cn tr
hot ng iu tra15 v coi vic lut s- yu
cu ch ta phin ta hon phin ta, triu
tp nhn chng mi, hoc yu cu ch to
phin ta cng b ti liu ny, ti liu kia
trong h s l khng th chp nhn -c v
p ng nh- vy s nh h-ng n qu trnh
xt x, v nu chp nhn th khng t tr-ng
hp lut s- s lm ri rm, phc tp thm,
m khng chc lm sng t thm iu g
lin quan n v n16. Song theo chng ti,
y lut s- hon ton c quyn ch ng thu
thp ti liu, chng c, hoc ch ng chun
b ng-i lm chng ti phin ta m khng
cn thit phi cng b cho kim st vin hoc
hi ng xt x bit tr-c khi tranh lun. Bi
l, theo quy nh ti iu 36 ca B lut T
tng hnh s th Ng-i bo cha c ngha v
s dng mi bin php do php lut quy nh
lm sng t nhng tnh tit xc nh b can,
b co v ti, nhng tnh tit gim nh trch
nhim ca b co v.v.... Do , i vi nhng
tnh tit mi pht sinh ngoi h s v php
lut khng cm m lut s-, ng-i bo cha
-a ra ti phin to th hi ng xt x phi
chp nhn v nu ch-a lm r -c ti phin
ta th phi hon phin ta v yu cu iu tra
b sung. C nh- vy, vic tranh lun ca cc
ch th tham gia quan h t tng mi bo m

14

Xem: T Vn Nh. i mi th tc xt x nhm nng cao cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch
Ta n nhn dn, s 10/2002, tr.7.
15 Xem: Phm Hng Hi. Vai tr ca lut s- trong hot ng t tng: Thc trng v ph-ng h-ng i mi. Tp ch
Nghin cu lp php. c san s 4 (thng 3/2003), tr.115, 111 & 116.
16 Xem: Ng Hng Phc. Vn nng cao cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch Ta n nhn dn,
s 2/2003, tr.1-2.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

63

Nghin cu php lut

trong co trng bng vic ch ng xt hi

thc s dn ch, khch quan v cng bng.
ng-i tham gia t tng nhiu hn na lm
trnh oan, sai, mt vn ng l-u l cn
r cc tnh tit ca v n, c bit l cc tnh
coi trng nhng kin ca lut s- bo cha
tit m b co, ng-i lm chng -a ra khc
trong cc phin ta xt x hnh s, c bit
vi co trng m Vin kim st truy t.
l cc kin ngh ca lut s- v vic khng ngh
Kim st vin phi cng vi hi ng xt x
hoc xem xt v n theo cc trnh t gim c
-a ra cc chng c vt cht, chng c trc
thm hoc ti thm, ng thi kin ca
tip v chng c gin tip chng minh ti
lut s- ch c th b bc b bi cc lp lun
phm, lm sng t y cc tnh tit ca
c cn c php l ca bn kia, trnh tnh trng
tng s vic trong v n v c bit ch
cc kin ngh ca lut s- -c cc c quan
kim tra tnh c cn c
tin hnh t tng
v hp php ca chng
hnh s nhn, nh-ng
c mi ti phin ta18.
chng li -c tr
Nu ti phin ta xt x,
li bng s im lng
i vi nhng tnh tit mi
17
kim st vin pht hin
hay lng qun .
pht sinh ngoi h s v php
nhiu tnh tit mi khc
Tt nhin, bn cnh
lut khng cm m lut s-,
vi ni dung co trng
, v mt t chc v
ng-i bo cha -a ra ti
th phi gii quyt theo
hot ng ngh
phin
to
th
hi
ng
xt
x
quy nh ca php lut
nghip, cn nng cao
phi
chp
nhn
v
nu
ch-a
t tng hnh s, khng
cht l-ng chuyn
lm r -c ti phin ta th
-c b qua cc tnh tit
mn v o c ngh
. Li lun ti ca
phi hon phin ta v yu
nghip ca lut s-.
kim st vin phi trn
cu iu tra b sung
Th t-, vic tham
c s nh gi, nhn
gia ca kim st vin
nh tng hp cc cn
trong cc phin ta
c, ti liu c trong h
xt x hnh s
s v n v cc chng c, ti liu kim tra,
Theo chng ti, B lut T tng hnh s
nh gi v quyt nh ti phin ta. Nhng
(sa i) ang -c chun b ban hnh cng
vn din ra trong phin ta mi l quan
cn -c b sung mt s quy nh bo m
trng v kim st vin khng nht thit phi
tnh ch ng ca ng-i i din cho quyn
bo v duy nht quan im lun ti trong co
cng t nh n-c trong tranh tng vi lut s-,
trng. Nu gp tr-ng hp phc tp v tnh
ng-i bo cha, ng thi qua thc hin
tit c bit th kim st vin gi quyn cng
kim st vic tun theo php lut trong hot
t mi nn xin hon phin ta xin kin
ng xt x. i din kim st vin khi gi
ch o. Khi c thay i t xut, kim st
quyn cng t phi da vo kt qu xc minh
vin nn c quyn quyt nh thay i quan
cng khai ti phin ta trn c s thc
im lun ti ngay ti phin ta ri bo co
hin vic lun ti, chng minh mi lun im
sau. V ph-ng din php l, php lut t
17

Xem: Phm Hng Hi. Vai tr ca lut s- trong hot ng t tng: Thc trng v ph-ng h-ng i mi. Tp
ch Nghin cu lp php. c san s 4 (thng 3/2003), tr.115, 111 & 116.
18 Xem: Mt s gi v vic t chc phin ta hnh s theo tinh thn Ngh quyt s 08-NQ/TW ca B Chnh tr v
ci cch t- php. Thng tin khoa hc xt x. TANDTC, s 1/2003, tr.92.

64 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

tranh tng

tng hnh s cng cn c cc quy nh c th

t vin ti phin ta19. S th hin tinh thn
nng cao trch nhim ca kim st vin. C
ny ch phi kt hp -c nguyn tc tranh
th, y trch nhim kt lun v n thuc v
tng vi nguyn tc kim st vic tun theo
kim st vin gi quyn cng t ti phin ta
php lut ca kim st vin ti phin ta. Hai
ch khng phi l ng-i k co trng. Do ,
nguyn tc ny khng loi tr ln nhau. Theo
cng vic chun b chu o cc ti liu,
quy nh ca Hin php v php lut, kim st
nghin cu k cng v n l i hi rt quan
vin khng ch lm nhim v tranh tng dn
trng i vi kim st vin. Tr-c yu cu ci
ch vi lut s-, m ng thi phi thc hin
cch t- php nng cao cht l-ng tranh
chc nng kim st hot ng t- php ti
tng gia kim st vin vi lut s-, ng-i bo
phin ta (m i t-ng bao gm c lut s-,
cha, cn tip tc bi d-ng i ng kim st
ng-i bo cha). Kim st vin khng ch
vin v chuyn mn nghip v, k nng tranh
pht hin vi phm php lut ca c quan iu
tng, cch vit co trng, vic lun ti tr-c
tra v c quan xt x m c nhng vi phm
ta; i ph vi nhng
php lut ca ng-i
thay i bt ng trong qu
tham gia t tng. im
trnh tranh lun v.v
khc bit v v tr php
Trch nhim kt lun v
bn lun ti -a ra c sc
l gia mt bn lut sthuyt phc cao, y
bo cha v mt bn
n thuc v kim st vin
ti liu chng c, c cn
kim st vin i din
gi quyn cng t ti
c php lut, thu tnh t
cho Nh n-c trong t
phin ta ch khng phi
l qua khng nhng
tng hnh s chnh l

l
ng-i
k
co
trng
gp phn u tranh chng
ch ny.
ti phm, bo v cng l
Vic Ngh quyt 08
v php ch, m cn bo
khng nh vic
m s khch quan, cng bng, khng b lt
phn quyt ca Ta n phi cn c ch yu
ti phm v ng-i phm ti, trnh lm oan
vo kt qu tranh tng ti phin ta c mt
ng-i v ti.
ngha c bit trong thu thp v nh gi
Nh- vy, nng cao cht l-ng tranh tng ti
chng c trong t tng hnh s. Bi l, khi
phin ta hnh s, l nhm phn quyt cui
khng nh nh- vy th ton b chng c
cng ca Ta n phi cn c ch yu vo kt
-c thu thp trong giai on iu tra khng
qu tranh tng ti phin ta y. y l mt
phi l cn c ch yu Ta n da vo
im mi c tnh t ph quan trng khng
phn quyt. Cc ti liu phi -c kim
nhng trong Ngh quyt s 08/NQ-TW ca B
tra, xem xt cng khai ti phin ta vi s c
Chnh tr Ban Chp hnh Trung -ng ng,
mt y nht ca c ng-i tin hnh t
m cn quy nh trong th tc xt x ca B
tng v ng-i tham gia t tng, kt hp c vi
lut T tng hnh s (sa i) ln ny l:
nhng ti liu c th mi -c xut trnh ti
phi c cc quy nh mi v trnh t xt x
phin ta m tr-c ch-a c trong h s.
ti phin ta m bo nguyn tc tranh
Bi l, khi xt x, cc thm phn (v c hi
tng, ch yu l gia lut s- bo cha v cng
ng xt x) t nhiu c tm l chung l mi
19 Xem: Khut Vn Nga. Nhng im t ph trong xy dng B lut t tng hnh s sa i. Bo php lut (B Tphp), s ra ngy 27/3/2003, tr.10.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

65

Nghin cu php lut

chng c v cc tnh tit ca v n -c c

nhim ca b can trong giai on iu tra.
quan iu tra thu thp y v th hin
Tm li, qua nghin cu mt s vn v
bng nhng ti liu c trong h s20.
tranh tng v vn nng cao cht l-ng tranh
Chng ta cn phi nhn thc thng nht rng
tng ti phin ta hnh s tr-c yu cu ci
vic xc nh s tht ca v n v trch nhim
cch t- php, chng ti cho rng nh lm lut
chng minh ti phm thuc v cc c quan
n-c ta cn chnh thc ghi nhn tranh tng vi
tin hnh t tng, bao
tnh cht l mt nguyn tc
gm c c quan iu tra,
c bn trong t tng hnh s
Vin kim st v Ta n21.
v cn -a tinh thn Ngh
Ton b chng c
Tuy nhin, iu khng
quyt 08/NQ-TW ca B
c ngha l c quan xt x
-c thu thp trong
Chnh tr vo ni dung ca
ra phn quyt ch da vo
giai on iu tra phi
B lut T tng hnh s (sa
cc chng c -c thu
i) ln ny. Ngoi ra, trong
-c kim tra, xem xt
thp bi c quan iu tra
cng cuc i mi hin nay
cng khai ti phin ta
v Vin kim st tr-c khi
ni chung, trong cng tc
vi s c mt y
xt x m phi phn quyt
ci cch t- php ni ring,
nht ca c ng-i tin
cn c vo kt qu tranh
mt nhim v cng rt quan
hnh t tng v ng-i
tng ti phin ta xt x
trng l cn tip tc o to,
dn ch, cng khai. iu
tham gia t tng, kt
bi d-ng cho i ng cc
ny khng c ngha h
hp vi nhng ti liu
thm phn, hi thm nhn
thp ngha ca vic thu
mi -c xut trnh ti
dn, iu tra vin, kim st
thp chng c trong giai
phin ta ch-a c trong
vin, th- k phin ta, lut
on iu tra, cng khng
s- v chuyn mn, nghip
h s
c ngha l phi loi b
v, o c v c bit l
nhng quy nh ca t
cc k nng nh-: nghin
tng hnh s v trch
cu h s, vit co trng,
nhim ca b can, ng-i
xt hi tr-c ta, lun ti, tranh tng, vit bn
tnh nghi phi cung cp chng c cho c quan
n v.v lm sao cho phin ta xt x hnh
tin hnh t tng trong giai on iu tra. Hn
s phi dn ch, khch quan, bnh ng. Qua
na, n cng khng c ngha l b can, ng-i
, khng nhng gp phn u tranh chng ti
b tnh nghi cng nh- nhng ng-i tham gia t
phm, bo v cng l v php ch, m cn bo
tng khc khng thc hin hoc t chi quyn
m khng b lt ti phm v ng-i phm ti,
v trch nhim t tng l cung cp chng c
trnh lm oan ng-i v ti./.
trong giai on iu tra i n giai on
xt x mi cung cp cho hi ng xt x. V
* Khoa Lut, i hc quc gia H Ni
vy, trong qu trnh sa i B lut T tng
hnh s, nh lm lut cng cn b sung v
hon thin cc quy nh v quyn v trch
20 Xem: T Vn Nh. i mi th tc xt x nhm nng cao cht l-ng tranh tng ti phin ta hnh s. Tp ch
Ta n nhn dn, s 10/2002, tr.7.
21 iu 11 ca B lut T tng hnh s

66 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Tha k theo php lut c yu t n-c ngoi

Chn lut iu chnh tha k theo

php lut c yu t n-c ngoi

Vn i*

Chn lut no
iu chnh vn
tha k theo php
lut c yu t n-c
ngoi Vit Nam?
Trong s cc
ph-ng n -c -a
ra v phn tch
trong bi vit, theo
tc gi, gii php
hp l nht l phn
bit di sn thnh
ng sn v bt
ng sn. Hai loi di
sn ny -c iu
chnh nh- sau: tha
k v bt ng sn
theo php lut ca
n-c ni c ti sn;
tha k v ng sn
theo php lut ca
n-c m ng-i
li tha k c quc
tch, hoc ca n-c
m ng-i li tha
k c ni c- tr cui
cng, hoc php
lut ca To n

r-c ngy B lut

Dn s Vit Nam
c hiu lc, vn
tha k theo php lut c yu
t n-c ngoi n-c ta -c
cp trong mt s vn bn
nh-ng cng mi trn nguyn
tc chung nht, cn thiu
nhng quy nh chi tit, c
bit l cc quy phm gii quyt
xung t php lut. T ngy
B lut Dn s c hiu lc,
mt lot quan h dn s c yu
t n-c ngoi -c iu chnh
bi cc quy phm xung t
nh-ng ch nh tha k cn
trng.

Ph-ng h-ng chn lut

Th nht, trong t- php
quc t, khi chn php lut
iu chnh quan h dn s c
yu t n-c ngoi, chng ta s

chn h thng php lut c

quan h mt thit vi loi quan
h cn gii quyt. C th y
l h thng php lut c quan h
gn b vi nhng vn ca
tha k theo php lut. Thng
th-ng, vic nh hnh h thng
php lut c quan h mt thit
vi loi quan h cn iu chnh
kh d dng, v d: php lut c
quan h mt thit vi tranh chp
v quyn v ngha v trong hp
ng th-ng l php lut ni
thc hin hp ng1.
Tuy vy, trong lnh vc m
chng ta ang cp, vic nh
hnh h thng php lut c quan
h mt thit vi nhng vn
ca tha k theo php lut li
kh phc tp v nhng vn
ny c th lin quan n mt
vi h thng php lut khc
nhau. Khi chn h thng php
lut iu chnh, chng ta

1 Chnh

v vy m theo iu 834, Khon 2 BLDS Vit Nam, quyn v ngha v ca cc bn theo hp ng dn s

-c xc nh theo php lut ca n-c ni thc hin hp ng, nu khng c tho thun khc.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

67

Nghin cu php lut

khng nn b qua ba yu t sau ca quan h

tha k theo php lut c yu t n-c ngoi:
- Do c s chuyn dch quyn s hu ti
sn ca ng-i li tha k cho ng-i cn
sng, quan h tha k l mt quan h ti
sn v do c quan h vi php lut ni
c ti sn.
- Do c s chuyn dch quyn s hu ti
sn ca ng-i li tha k cho ng-i cn
sng trn c s huyt thng, quan h tha
k l mt quan h nhn thn v do c
quan h vi php lut nhn thn ca ng-i
li tha k.
- Khi cht, ng-i li tha k c th ch-a
chm dt cc quan h dn s thit lp vi cc
i tc khc (ng-i th ba), nht l quan h
dn s hp ng v quan h dn s ngoi hp
ng, do vy quan h tha k theo php lut
cng l quan h ti sn i vi ng-i th ba.
Th hai, trong t- php quc t cc n-c,
khi chn mt h thng php lut iu chnh
quan h tha k theo php lut c yu t n-c
ngoi, cc lut gia th-ng -a ra mt tiu ch
m theo php lut ca To n l php lut
s th-ng xuyn -c p dng gii quyt
trong thc t. L do th nht ca xu h-ng
ny l To n bit r php lut n-c mnh hn
php lut n-c ngoi v tha k, do vic p
dng th-ng xuyn php lut ca To n s
lm gim kh khn trong cng tc xt x. L
do th hai ca xu h-ng ny l, nu cho php
php lut n-c ngoi p dng gii quyt
vn tha k theo php lut, To n cng
nh- cc bn trong quan h tha k phi bit
ni dung ca php lut n-c ngoi. bit

68 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

ni dung php lut n-c ngoi, To n hoc

cc bn trong tranh chp s t tm hiu v do
khng bit ni dung php lut n-c ngoi nn
To n cng nh- cc bn trong tranh chp
phi thu chuyn gia v lut n-c ngoi, y
l mt vic kh v tn km. Chnh v hai l do
cn bn trn m cc n-c s dng tiu ch
chn lut khc nhau lm sao php lut ca
To n c nhiu c hi p dng hn php lut
n-c ngoi. V d: v Php l n-c c nhiu
dn nhp c- v t dn di c- nn ng-i li
tha k th-ng l ng-i c ni c- tr cui
cng Php v do vic cho php php lut
ni c- tr cui cng iu chnh vn tha k
theo php lut s dn n mt thc t l php
lut Php th-ng xuyn -c s dng. Theo
chng ti, v s hiu bit ni dung php lut
n-c ngoi ca To n c gii hn v vic
thu chuyn gia v php lut n-c ngoi rt
t, chng ta nn i theo xu h-ng ny, c th
l lm th no php lut Vit Nam th-ng
xuyn -c s dng trong thc t i vi vn
tha k theo php lut.
Th ba, i vi di sn n-c ngoi, bn
n ca To n s c th phi -c tha nhn
n-c ni c di sn, nht l khi di sn l bt
ng sn. Cc n-c u -a ra iu kin
tha nhn bn n n-c ngoi, do vic chn
php lut iu chnh quan h tha k theo
php lut c yu t n-c ngoi nn tnh n
vic lm th no bn n ca To n c
nhiu c hi -c tha nhn n-c ngoi ni
c di sn, nu khng vic -a ra bn n cng
v ch. Mt khc, khi di sn n-c ngoi,
cng tc xt x i khi phi dng n bin
php u thc t- php, do nn c cht thin

Tha k theo php lut c yu t n-c ngoi

ch vi h thng php lut n-c ngoi ni c

di sn cc bin php u thc c th gp
thun tin.
Vy ph-ng h-ng th ba m chng ta
nn lm l s dng mt tiu ch chn php
lut m theo bn n ca To n n-c ta c
nhiu c hi -c tha nhn n-c ni c di
sn v cc bin php u thc t- php khng
gp nhiu bt li.

Gii php chn lut

Trong hon cnh n-c ta hin nay, hon
thin t- php quc t v vn xung t php
lut v tha k theo php lut, chng ta c th
s dng hai ph-ng php sau: Th nht, khai
thc nhng quy phm xung t php lut
tn ti -a quan h tha k theo php lut
vo phn phm vi ca chng; th hai, thit lp
quy phm xung t mi iu chnh vn
ny (Xem hp 1).
Sau y chng ti s phn tch tng
ph-ng n chn lut p dng theo cc ph-ng
n ny, qua nhn bit -c ph-ng n no
l hp l nht i vi Vit Nam hin nay

Khng phn bit di sn l ng sn

hay bt ng sn
Trong tr-ng hp ny, chng ta c cc
ph-ng n sau:
a) Nu s dng gii php khai thc quy
phm xung t tn ti, chng ta c quy
phm xung t v tha k theo php lut l:
tha k theo php lut -c iu chnh bi
php lut ni c di sn. Gii php ny c th
-c chp nhn v chng ta thy rng quan
h tha k l mt quan h ti sn, n gin v

Hp 1:
Khai thc nhng quy phm xung t
tn ti
Xin nu v d v mt trong nhng quy
phm xung t tn ti m chng ta c th
khai thc l quy phm ti Khon 1, iu 833
ca B lut Dn s (BLDS). Theo iu khon
ny, vic xc lp, chm dt quyn s hu,
ni dung quyn s hu i vi ti sn -c
xc nh theo php lut ca n-c ni c ti
sn , tr tr-ng hp php lut Cng ho x
hi ch ngha Vit Nam c quy nh khc.
Khon 1, iu 833, khng nh ngha th no
l vic xc lp quyn s hu i vi ti sn.
Tr-c s chung chung v tru t-ng ny,
thng qua vic gii thch php lut, chng ta
c th coi tha k theo php lut l mt vic
xc lp quyn s hu i vi ti sn. Cch
gii thch ny c th -c chp nhn v theo
Khon 5, iu 176 ca BLDS, quyn s hu
-c xc lp i vi ti sn trong cc tr-ng
hp sau y [...]: -c tha k ti sn.
V chng ta c quy phm xung t sau:
vn tha k theo php lut -c iu chnh
bi php lut ca n-c ni c ti sn.
Thit lp quy phm xung t mi
Khi hon thin t- php quc t n-c ta bng
cch thit lp quy phm xung t mi, hai loi
gii php sau c th -c s dng:
Nu khng phn bit di sn l ng sn
hay bt ng sn, th hoc p dng php lut
ca n-c m ng-i li tha k c quc tch
iu chnh vn tha k; hoc p dng php
lut ca n-c m ng-i li tha k c- tr
iu chnh vn tha k.
Nu phn bit di sn l ng sn hay bt
ng sn, th hoc p dng php lut ca n-c
m ng-i li tha k c ni c- tr cui
cng iu chnh di sn l ng sn v php
lut ca n-c ni c ti sn iu chnh di sn
l bt ng sn; hoc p dng php lut ca
n-c m ng-i li tha k c quc tch
iu chnh tha k i vi di sn l ng sn
v php lut ni c ti sn iu chnh vn
tha k i vi di sn l bt ng sn.
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

69

Nghin cu php lut

ch cn gii thch rng Khon 1, iu 833 ca

BLDS (Xem hp 1). Song theo chng ti,
chng ta khng nn theo gii php ny v vic
cho php nhiu php lut khc nhau iu
chnh mt vn tha k theo php lut s l
qu phc tp v tn km, i ng-c li vi
ph-ng h-ng th hai trnh by. Vy gii
php thit lp quy phm xung t mi cn
-c nghin cu. Trong tr-ng hp ny cng
s c mt vi ph-ng n.
b) Php lut iu chnh tha k l php lut
ca n-c m ng-i li tha k c quc tch
V mt kinh ph, gii php ny c nhiu -u
im hn gii php tr-c v chng ta ch phi
u t- vo nghin cu php lut -c s dng
iu chnh vn tha k l php lut ca
n-c ngoi m ng-i li tha k mang
quc tch. Nh-ng gii php ny vn cn mt
s nh-c im:
Th nht, gii php ny qu tn trng bn
cht nhn thn v b qua bn cht ti sn ca
quan h tha k theo php lut. y, s khng
cho php php lut ca n-c ni c di sn l bt
ng sn iu chnh di sn ny, c th trong v
d l khng cho php php lut Vit Nam iu
chnh di sn l bt ng sn Vit Nam. iu
ny i ng-c li vi xu th chung ca php lut
Vit Nam. Trong thc t, v quan h v ti sn
l bt ng sn lin quan mt thit vi h thng
php lut ca n-c ni c bt ng sn, php

lut Vit Nam c xu h-ng cho php php lut

ni c ti sn iu chnh bt ng sn2. Cng
cn ni thm l vic khng cho php php lut
ca n-c ni c di sn l bt ng sn iu
chnh quan h tha k lin quan n di sn ny
c th gy ra phn ng khng hay ca n-c ni
c di sn i vi mt s bin php u thc hay
i vi vic tha nhn bn n ca To n n-c
ta trn n-c ny.
Th hai, gii php ny bt li i vi i
tc l ng-i th ba m ng-i li tha k
thit lp quan h tr-c khi cht v thng
th-ng nhng ng-i ny sng n-c m
ng-i li tha k c ni c- tr cui cng3
v h khng c s hiu bit php lut ca
n-c m ng-i li tha k c quc tch.
Vy, theo chng ti, chng ta khng nn theo
gii php ny.
c) Php lut iu chnh quan h tha k
theo php lut l php lut ca n-c m
ng-i li tha k c ni c- tr cui cng
Gii php ny cng c -u im l ch c
mt php lut iu chnh quan h tha k
ng thi gii php ny khng lm thit hi
n ng-i th ba v trnh -c nhng kh
khn trong vic xc nh quc tch ca ng-i
li tha k. Nh-ng cng nh- gii php va
nghin cu, gii php ny khng cho php
php lut ca n-c ni c di sn l bt ng

2 V d theo iu 833, khon 1, BLDS Vit Nam, Vic xc lp, chm dt quyn s hu, ni dung quyn s hu i
vi ti sn -c xc nh theo php lut ca n-c ni c ti sn . Vy khi ti sn l bt ng sn Vit Nam
th php lut Vit Nam iu chnh v n-c ngoi th php lut n-c ngoi ny iu chnh. Quan im ny -c
nhn mnh li trong iu 104, khon 3, Lut hn nhn v gia nh nm 2000: Vic gii quyt ti sn l bt ng
sn n-c ngoi khi ly hn tun theo php lut ca n-c ni c bt ng sn v iu 834, khon 3, BLDS
Vit Nam: Hp ng dn s lin quan n bt ng sn Vit Nam phi tun theo php lut Cng ho x hi
ch ngha Vit Nam.
3 Theo cun Bnh lun khoa hc B lut Dn s Vit Nam, Nxb Chnh tr quc gia, 2001, tp III, tr.16: Ni c- tr
cui cng th-ng l ni ng-i c ti sn, ni tp trung cc giao dch dn s ca ng-i li di sn khi cn sng,
ni pht sinh cc quyn ti sn v ngha v ti sn ca ng-i , ni ng-i thc hin quyn ti sn v ngha v
ti sn.

70 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Tha k theo php lut c yu t n-c ngoi

sn iu chnh quan h tha k lin quan n

di sn ny. iu ny c th lm pht sinh
nhng bt li lin quan n mt s bin php
u thc cng nh- vn cng nhn bn n ti
n-c ni c di sn. Vy, chng ta cng khng
nn theo gii php ny.

chnh vn tha k theo php lut v ng

sn c hai nh-c im c bn. Th nht, gii
php ny dn n phn chia di sn thnh phn
nh v dn n vic p dng hai hay nhiu
php lut vo mt quan h tha k theo php
lut, nht l khi ng-i li tha k c di sn
l bt ng sn nhiu n-c khc nhau. Song
Phn bit di sn l ng sn v bt
trong thc t, tr-ng hp ng-i li tha k
ng sn
c di sn l bt ng sn nhiu n-c khc
Trong tr-ng hp chng ta phn bit di sn
nhau t xy ra, vy nh-c im ny khng cn
l ng sn v bt ng sn, chng ta c gii
tr nhiu cho gii php m chng ti kin
php cho di sn l bt ng sn nh- sau: Php
ngh la chn. Th hai, gii php ny buc
lut ni c di sn l bt ng sn iu chnh
chng ta phi phn bit di sn l ng sn v
vn tha k theo php lut v di sn ny.
bt ng sn trong
i vi quan h tha k
khi cc phm
theo php lut v di sn l
tr ng sn v bt
Trong hon cnh n-c ta
ng sn, chng ta c hai
ng sn khng
hin nay, chng ta nn cho
gii php: Vn ny
phi -c hiu
php php lut ca n-c m
-c iu chnh bi php
mt cch thng
ng-i li tha k c quc
lut ca n-c m ng-i
nht trong cc h
tch iu chnh vn tha k
li tha k c quc tch
thng php lut
theo php lut v ng sn
hoc bi php lut ca
hin nay trn th
n-c m ng-i li tha
gii4. S khc
k c ni c- tr cui cng.
nhau v khi nim
ng sn v bt ng sn trong php lut cc
Theo chng ti, trong hon cnh n-c ta
n-c dn n hin t-ng xung t php lut
hin nay, chng ta nn cho php php lut ca
v xc nh, nh danh, xung t khi nim
n-c m ng-i li tha k c quc tch iu
php l hay cn -c gi l xung t kn tu
chnh vn tha k theo php lut v ng
theo thut ng s dng cho hin t-ng xung
sn. Gii php m theo chng ta cho php
t ny5.
php lut ni c di sn iu chnh quan h
tha k v bt ng sn v php lut ca n-c
m ng-i li tha k c quc tch iu

Tuy nhin, hin t-ng xung t ny khng

gy cn tr ln cho gii php m chng ti

4
5

Gio trnh T- php quc t, Tr-ng i hc lut H Ni, Nxb Cng an nhn dn, 2001, tr. 121.
Xem thm v vn xung t ny: Gio trnh T- php quc t, Tr-ng i hc lut H Ni, Nxb Cng an nhn
dn, 2001, tr. 121 v 174; on Nng, Mt s vn l lun c bn v T- php quc t, Nxb Chnh tr quc gia,
2001, tr. 84 v tip theo; Vn i, Xung t php lut v xc nh, nh danh trong T- php quc t Vit Nam,
Tp ch Nghin cu lp php, Thng 10/2002.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

71

Nghin cu php lut

kin ngh v loi xung t ny c gii php:

Theo Khon 3, iu 833 ca BLDS Vit Nam,
vic phn bit ti sn l ng sn hoc bt
ng sn -c xc nh theo php lut ca
n-c ni c ti sn .

ngoi cng nh- Vit Nam. Mt khc, do

chin tranh, mt s ng-i Vit Nam sang
sng n-c ngoi, c quc tch n-c ngoi,
nht l quc tch M v Php, v hin nay v
Vit Nam c- tr. Nu cho php php lut ca
n-c m ng-i li tha k c quc tch
Theo chng ti, gii php va nu trn l
iu chnh di sn l ng sn, php lut Vit
mt gii php ph hp nht trong bi cnh
Nam c nhiu c hi -c p dng. i vi
n-c ta hin nay v n c nhiu -u im so vi
tr-ng hp th nht, php lut Vit Nam s
nhng gii php nghin cu.
-c p dng i vi di sn l ng sn v
Th nht, gii php ny tn trng bn cht
chng ta cho php php lut n-c m ng-i
ti sn v bn cht nhn thn ca quan h tha
li tha k c quc tch iu chnh di sn
k. y, chng ta tn trng bn cht ti sn
l ng sn. i vi tr-ng hp th hai, lc
ca quan h tha k v php lut ni c di sn
u chng ta c th kt lun l php lut n-c
iu chnh quan h tha k v bt ng sn,
ngoi s -c p dng th-ng xuyn v ng-i
iu c th trnh -c nhng phn ng
li tha k c quc tch n-c ngoi. Th
khng tt ca n-c c di
nh-ng, theo chng ti,
sn l bt ng sn cho
nu p dng linh hot
nhng bin php u thc
Nu cho php php lut
t- php quc t n-c ta
cng nh- vic tha nhn
ca n-c m ng-i li
v mt cht kin thc
bn n ca To n Vit
tha k c quc tch iu
v t- php quc t
Nam i vi ti sn ny v
chnh di sn l ng sn,
n-c ngoi, chng ta
y chng ta p dng
php lut Vit Nam c
s cho php php lut
php lut ca n-c ni c
Vit Nam p dng
nhiu c hi -c p dng
ti sn. Chng ta tn trng
th-ng xuyn, c th
bn cht nhn thn ca
l chng ta s s dng
quan h tha k v di sn l ng sn -c
k thut dn chiu tr li trong t- php quc
iu chnh bi php lut ca n-c m ng-i
t n-c ta v cc quy phm xung t ca T li tha k c quc tch, tc l php lut
php quc t n-c ngoi v quan h tha k
nhn thn ca ng-i li tha k.
theo php lut. Theo Khon 3, iu 827 ca
BLDS, Trong tr-ng hp vic p dng php
Th hai, gii php ny s cho php php
lut n-c ngoi -c [...] quy nh hoc [...]
lut Vit Nam c nhiu c hi -c p dng
vin dn, th php lut n-c ngoi -c p
trong thc t.
dng i vi quan h dn s c yu t n-c
Hin nay nhiu ng-i dn n-c ta sang lm
ngoi; nu php lut n-c dn chiu tr
n sinh sng n-c ngoi nh-ng vn gi quc
li php lut Cng ho x hi ch ngha Vit
tch Vit Nam v khi cht li di sn n-c
Nam, th p dng php lut Cng ho x hi

72 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Tha k theo php lut c yu t n-c ngoi

ch ngha Vit Nam. Vy, nu t- php quc

t n-c ta cho php php lut n-c ngoi
quyn iu chnh quan h tha k theo php
lut nh-ng php lut n-c ny t chi v dn
chiu ng-c li th chng ta s p dng php
lut n-c ta. K thut ny to c hi cho php
lut Vit Nam -c p dng ng thi vn
-c lng cc c quan php lut n-c ngoi v
chng ta cho php lut n-c h thm quyn
iu chnh nh-ng php lut n-c h li dn
ng-c li php lut n-c ta (Xem hp 2).
Vy, thng qua k thut dn chiu tr li,
gii php m chng ti kin ngh s to thm
c hi cho php php lut Vit Nam iu
chnh quan h tha k th-ng xuyn hn, iu
p ng -c ph-ng h-ng th hai m
chng ti trnh by.
Hp 2:
Chng ti xin ly v d tr-ng hp m theo
ng-i li tha k l gc Vit, c quc
tch Php hay M v c ni c- tr cui cng
ti Vit Nam (gi thit ny s th-ng xuyn
xy ra trong thc t Vit Nam v nhiu Vit
kiu v c- tr Vit Nam v vn gi quc tch
Php hay M). Nu gii php m chng ti
kin ngh -c s dng, th php lut iu
chnh tha k v ng sn i vi di sn m
nhng ng-i ny li l php lut ca n-c
m h c quc tch, y l php lut Php
hay php lut M. Nh-ng t- php quc t ca
hai n-c ny u cho php php lut ca n-c
m ng-i li tha k c ni c- tr cui
cng iu chnh di sn l ng sn, iu c
ngha l php lut Php v M cho php php
lut Vit Nam iu chnh v thng qua k
thut dn chiu tr li chng ta p dng php
lut n-c ta.

T- php quc t mt s n-c khng phn

bit di sn l ng sn hay bt ng sn v
cho php php lut ca n-c m ng-i li
tha k c quc tch hay c ni c- tr cui
cng iu chnh, iu c ngha l php lut
cc n-c ny cho php php lut ca n-c m
ng-i li tha k c quc tch hay c ni
c- tr cui cng iu chnh di sn l bt ng
sn (Xem hp 3).
Vy, p dng k thut dn chiu tr li,
chng ta cng to thm c hi cho php lut
Vit Nam -c p dng ng thi vn c
thin ch vi php lut ca n-c ni c bt
ng sn.
C th ni, chp nhn gii php m chng
ti kin ngh v vn dng linh hot k thut
dn chiu tr li, php lut n-c ta s -c p
Hp 3:

Mt ng-i Vit Nam sang lm n

Ty Ban Nha hay Phi-lip-pin v c mt bt
ng sn khi cht. Nu gii php m
chng ti kin ngh -c p dng, php lut
iu chnh di sn ny l php lut Ty Ban
Nha hay Phi-lip-pin (php lut ca n-c ni
c vt), nh-ng php lut hai n-c ny dn
chiu tr li php lut n-c m ng-i li
tha k c quc tch, y l php lut Vit
Nam. Vy, chng ta c thm c hi p dng
lut Vit Nam trong tr-ng hp ny.
Mt ng-i gc Vit v Vit Nam ctr sau mt thi gian lm n sinh sng Thu
S v khi cht li mt bt ng sn Thu
S. Nu gii php m chng ti kin ngh
-c p dng, php lut Thu S l php lut
iu chnh quan h tha k v bt ng sn
ny (php lut ca n-c ni c vt), nh-ng
php lut n-c ny dn tr li php lut ca
n-c m ng-i li tha k c ni c- tr
cui cng, y l php lut Vit Nam.
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

73

Nghin cu php lut

dng th-ng xuyn trong thc t v hn na,

th hin thin ch vi php lut ca n-c m
ng-i li tha k c quc tch hay ca n-c
ni c di sn l bt ng sn. y, chng ta
cho php lut n-c ngoi thm quyn iu
chnh nh-ng thc t chng ta li p dng php
lut n-c ta v l do ca thc t ny l v php
lut n-c ngoi cho php chng ta p dng
php lut n-c ta.
Mt kh khn khi dng tiu ch dn chiu
quc tch mt c nhn l i khi chng ta
khng xc nh -c quc tch ca c nhn
ny. Nu hon cnh ny xy ra, theo chng
ti, chng ta nn quy nh thm nh- sau:
Trong tr-ng hp khng xc nh -c quc
tch th php lut iu chnh quan h tha k
v ng sn l php lut ca n-c m ng-i
li tha k c ni c- tr cui cng v, trong
tr-ng hp khng xc nh -c quc tch
cng nh- ni c- tr cui cng, php lut iu
chnh quan h tha k theo php lut v ng
sn l php lut ca To n, tc l php lut
Vit Nam. Gii php lun phin ny cng cho
php php lut n-c ta c c hi -c p dng
th-ng xuyn.

Kt lun
Ni tm li, trong hon cnh n-c ta hin
nay, gii php hp l nht l phn bit di sn
thnh ng sn v bt ng sn v vic iu
chnh hai loi di sn ny l nh- sau:
6

1. Tha k v bt ng sn -c iu
chnh bi php lut ca n-c ni c ti sn.
2. Tha k v ng sn -c iu chnh
bi php lut ca n-c m ng-i li tha
k c quc tch. Trong tr-ng hp khng xc
nh -c quc tch th php lut iu chnh
quan h tha k v ng sn l php lut ca
n-c m ng-i li tha k c ni c- tr
cui cng v, trong tr-ng hp khng xc
nh -c quc tch cng nh- ni c- tr cui
cng, php lut iu chnh quan h tha k
theo php lut v ng sn l php lut ca
To n.
bo m an ton php l cho cc ch th
trong quan h tha k c yu t n-c ngoi,
chng ta nn lut ho gii php trnh by trn
v trong khi ch i, To n ti cao c th tha
nhn gii php ny thng qua thng t- hoc
cng vn h-ng dn p dng lut nh- lm
trong nhng vn khc6 hoc s dng mt v
vic c th lm n l7./.

* Ging vin Khoa lut Tr-ng i hc

Aix-Marseille III (Trung tm Aix-enProvence)- Cng ho Php

Theo iu 19, Khon 1, Lut t chc To n nhn dn ngy 2 thng 4 nm 2002, Ta n nhn dn ti cao c
nhng nhim v v quyn hn sau y: H-ng dn cc Ta n p dng thng nht php lut, tng kt kinh nghim
xt x ca cc Ta n. Xem t-ng t, Lut t chc To n nhn dn ngy 3 thng 7 nm 1981, iu 20, Khon 2
v Lut t chc To n nhn dn ngy 6 thng 10 nm 1992, iu 18, Khon 1.
7 Xem thm v vai tr ca To n trong vic hon thin php lut Vit Nam ni chung v T- php quc t Vit Nam
ni ring: Php Lut TP HCM, Vit Nam cn c n l (Trang Web , ngy 19 thng 4 nm 2002); Vn i, Tphp quc t v vn xy dng quy phm php lut bi To n Php v Vit Nam, Tp ch Khoa hc php
l, 7 (14)/2002, tr. 45 v tip theo.

74 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Ngun ti chnh phc v an sinh x hi

Huy ng ngun ti chnh t cc t

chc phi chnh ph phc v an sinh x hi

Nguyn Th M Tin*

So vi cc ngun khc nh- ngun ODA, vin tr ca cc t chc phi chnh ph (NGO)
chim t l thp, nh-ng mang li li ch ngay cho ng-i ngho, gip gii quyt ngay mt s
vn kinh t - x hi khi ngun ngn sch nh n-c ch-a kh nng gii quyt. Ngoi
ra, cng cn c chnh sch thch hp huy ng nhiu hn nhng ngun ti chnh khc
phc v cho cc ch-ng trnh an sinh x hi, trong c xo i gim ngho

-c vo th k 21, Vit Nam khng

nh chn con -ng gn lin tng
tr-ng kinh t i i vi pht trin
vn ha, tng b-c ci thin i sng vt cht
v tinh thn ca nhn dn, thc hin cng
bng x hi, bo v v ci thin mi tr-ng.

Trong nn kinh t th tr-ng, chnh sch an

sinh x hi tr thnh cng c hu hiu trong
h thng chnh sch kinh t x hi ca Nh
n-c iu tit vic phn phi li, to phc
li cho ng-i dn, bo m tnh cng bng,
th hin bn cht ca ch ngha x hi.

Phn b ti chnh cho cc ch-ng

trnh an sinh x hi
Trong h thng an sinh x hi v cc chnh
sch v an sinh, th bin php gim ngho l
mt thnh t quan trng. Nhng nm gn y,

vic hoch nh v thc hin chnh sch gim

ngho ca Vit Nam -c th gii cng nhn,
nh-ng thnh tu ny cn rt mng manh,
ch-a tht s bn vng. Gim ngho mi ch l
mt b phn ca h thng an sinh x hi. Tuy
nhin, lnh vc gim ngho v nhiu lnh vc
an sinh khc cn ch-a -c quan tm xem xt
mt cch lu di, ton din v c a ph-ng
cn b ng. Tnh ring v h thng qu bo
him x hi th mc bao ph ch chim
khong 15% lc l-ng lao ng x hi, ch
yu trong khu vc nh n-c, cc doanh
nghip ln, cn khu vc nng thn, kinh t
ngoi quc doanh, a s ng-i lao ng ch-a
c bo him x hi. Nu tnh ton x hi, ch-a
n 10% ng-i dn -c h-ng chnh sch
ny. Ngun ngn sch chi qu bo him x hi
v y t -c Nh n-c h tr, thi gian gn

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

75

Nghin cu chnh sch

y c u t- kh hn nh-ng ngun lc ng
gp ch-a p ng kp yu cu an sinh x hi.

ngun lc, c bit l ngun lc ti chnh t

trong n-c cng nh- ngoi n-c, ca nhn dn
cng nh- ca nh n-c. H thng ny s km
tc dng nu ch da vo s phn b ngn sch
nh n-c t trn xung.

Trong nn kinh t th tr-ng, bn cnh mt

tch cc cn nhiu thch thc, bt trc bi xu
h-ng v li nhun, l ch-a k n thin
tai, mt ma th-ng xuyn xy ra khu vc
Trong thp k qua, tc GDP bnh qun
nng thn th-ng -a ng-i dn n ng-ng
u ng-i Vit Nam tng 1,8 ln. Theo ny,
ngho v mt an sinh x hi. Do vy, vic xy
Nh n-c tp trung u t- nhiu hn cho cc
dng h thng an sinh x hi hon chnh tr
ch-ng trnh pht trin kinh t - x hi, nh-ng
thnh -u tin hng u ca x hi ta nhm gp
tc pht trin cc lnh vc x hi vn chm
phn thc hin cng bng x hi. y l con
so vi tc pht trin kinh t. Chnh sch
-ng hon ton mi i vi Vit Nam, c
phn b ti chnh phc v cho yu cu xa i
bit trong bi cnh
gim ngho,
chuyn i t nn
m bo an
Mt h thng an sinh x hi
kinh t k hoch ha
sinh x hi
tp trung do nh n-c
trong
nhng
khng th hot ng hu hiu nu
bao cp hon ton v
nm gn y
khng thu ht -c mi ngun lc,
an sinh x hi,
tng ng k.
c bit l ngun lc ti chnh
chuyn sang nn kinh
Trong lnh vc
t th tr-ng nhiu
y t, ngun chi
thnh phn trong
t 7% ngn
mt s lnh vc v an
sch nh n-c
sinh x hi -c giao
nm
1998,
cho khu vc t- nhn hoc khu vc nh n-c
khong 1,4% GDP nh-ng vn cn thp so vi
thc hin nh-ng c hch ton kinh t, th d
tiu chun quc t1.
nh-: lnh vc bo him, lnh vc y t, gio dc
Hin nay, vic hoch nh v phn b ti
c thu ph. Do , vic nghin cu ca cc nh
chnh mt cch tha ng cho cc ch-ng
khoa hc, cc nh hoch nh chnh sch, cc
trnh an sinh x hi vn cn l thch thc ln.
t chc chnh tr x hi, t cc m hnh th
Do vic nghin cu chnh sch ti chnh v
nghim v an sinh x hi xut pht t nhu cu
an sinh x hi hoc m rng hn l bo m
ca nhn dn v ca nhng cng ng ngho
x hi v pht trin mng l-i an sinh x hi
l vic lm tht s c ngha.
tr gip ng-i ngho, i t-ng yu th d b
Mt h thng an sinh x hi khng th hot
tn th-ng l yu cu bc xc nhm gp phn
ng hu hiu nu khng thu ht -c mi
thc hin mc tiu cng bng x hi.
1 i chiu ngun ngn sch chi cho bo tr x hi cc n-c Chu so vi cc n-c Nam M v cc n-c pht
trin. Ngun chi cho an sinh v phc li x hi chim khong 1% ngun ngn sch cc n-c ng , khong
2,2% cc n-c Nam , khong 3,6% cc n-c M La tinh v 12,7% cc n-c OECD (Emmanuel Jimenez,
http: //www.aric.adb.org)

76 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

Ngun ti chnh phc v an sinh x hi

Huy ng ngun lc t NGO

Thc hin chnh sch a dng ha ngun
lc, Vit Nam thit lp quan h v tip
nhn ngun vin tr pht trin ca nhiu i
tc n-c ngoi t cc ch-ng trnh hp tc
song ph-ng, a ph-ng, t chc phi chnh
ph n-c ngoi - NGO (Xem Hp 1). So vi
ngun ODA, vin tr ca cc NGO chim t
l thp (tnh trung bnh mi ng-i dn Vit
Nam ch nhn -c t cc NGO 1 USD/nm),
nh-ng l vin tr khng hon li gp phn
gii quyt kh khn v kinh t x hi nhng
vng c d n, mang li li ch trng thy cho
ng-i ngho, tip cn -c n nhng i
t-ng ngho nht, vo nhng thi im kh
khn nht, c kh nng p ng kp thi nhu
cu ca mt b phn nhn dn v gii quyt
-c mt s vn kinh t x hi cp c s,
cng ng trong khi ngun ngn sch nh
n-c ch-a kh nng gii quyt.
Hp 1: Hin nay hot ng vin tr phi
chnh ph tri rng khp 61 tnh, thnh trong
c n-c, hu ht cc b, ban ngnh, on th
qun chng t trung -ng n cc a ph-ng
u nhn ngun ti tr t cc NGO. Qua hn
mt thp k, gi tr vin tr ca cc t chc
NGO tng t 20,3 triu la M vo nm
1991 v t 83 triu nm 2001, -c phn b
theo t l: pht trin kinh t chim 25% tng
gi tr vin tr, y t 25%, gio dc o to
20%, gii quyt cc vn x hi 20%, bo
v mi tr-ng 5%, cu tr khn cp 5%

Nhn chung, cc ch-ng trnh d n ca

cc NGO ph hp vi nh h-ng kinh t x
hi ca Nh n-c, ng gp thit thc vo
qu trnh pht trin kinh t x hi, gip ng-i
dn t v-n ln trong cuc sng. Gn y c
mt s NGO quyt nh tp trung vin tr cho
mt s a bn huyn, x ngho tin hnh
cc ch-ng trnh di hn, ton din nhm lm
thay i b mt ca a ph-ng -c h-ng
d n. Ta nn tn dng, tranh th mt tch cc
ny ca cc t chc NGO thc hin cc
ch-ng trnh xa i gim ngho, an sinh x
hi v pht trin nhng a ph-ng ngho.
Vin tr NGO tuy nh, nh-ng l nhng m
hnh th nghim c tnh hiu qu cao, c bit
l cc d n trong lnh vc y t, gio dc v
ti chnh vi m. a s cc NGO ch trng n
vic pht trin vn x hi2 kt hp mc tiu
tng c-ng nng lc, pht trin ngun nhn
lc, pht trin cng ng thng qua cc m
hnh lng ghp. Vin tr NGO th-ng t km
theo nhng iu kin mang tnh chnh tr so
vi cc nh ti tr chnh ph, cc nh ch ti
chnh quc t khc.
Qua v d TP. HCM (xem hp 2), r
rng, cc NGO ch trng n kha cnh pht
trin bn vng hn l cu tr khn cp. Hin
nay, hu ht cc nh ti tr pht trin, cc t
chc NGO, cc nh nghin cu v an sinh x
hi quc t ng h ch ngha x hi cng
hon ton tn thnh vic xy dng mt h
thng an sinh x hi h-ng v kha cnh pht
trin hn l kha cnh cu t3.

2
3

Khi nim vn x hi bao hm nng lc tham gia t nguyn v sng kin cng ng (NCLP)
C l iu cn trao i thm l h thng an sinh x hi ca Vit Nam mang tnh pht trin hay mang tnh cu t
(development or relief). Theo cc nh nghin cu v an sinh x hi ti Trung Quc thuc Vin hn lm x hi Trung
Quc, mt h thng y t km hiu qu l nguyn nhn ch yu y nhng ng-i ngho lm vo cnh i ngho hn;
mt h thng an sinh x hi khng quan tm n nng cao trnh dn tr s dn n tnh trng tht nghip trin
min cho ng-i ngho (Prof. Sarah Cook, Social protection in Asia). y l nhng nhn xtc gi tr tham kho
xy dng chnh sch xo i ngho Vit Nam v nh h-ng u t- ng mc gii quyt cc vn x hi.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

77

Nghin cu chnh sch

Nhn chung, s h tr ca cc t chc NGO

cho ch-ng trnh xa i gim ngho, pht
trin cng ng, an sinh x hi cn khim tn,
nh-ng c tc ng tch cc n i sng
ca ng-i ngho, i t-ng d b tn th-ng.

Cc ngun ti chnh khc

Nhn li nhng hot ng ca cc t chc
NGO trn c n-c ni chung v ca TP.HCM
ni ring trong nhng nm qua ni ln mt s
vn cn quan tm:
Hp 2: Tip nhn ngun vin tr NGO
thnh ph H Ch Minh
Thnh ph H Ch Minh (TP. HCM) c
quan h v tip nhn ngun vin tr NGO t
nhng nm 1980. T nm 1995 n nay, thnh
ph tip nhn ngun vin tr ca khong 100
t chc NGO, cc t chc, c nhn n-c ngoi
khong t 5 n 7 triu la M mi nm,
chim gn 9% tng s ngun vin tr NGO
cho c n-c, khong 80 triu la M ngun
ny t-ng -ng vi 3,5 - 4% ngun ngn
sch ca Nh n-c chi cho cc dch v x hi
trn a bn thnh ph. Theo bo co ca Lin
hip cc t chc hu ngh TP. HCM (HUFO),
cc NGO cn nhn ngun ti chnh t cc i
s qun, Tng Lnh s, cc cng ty n-c
ngoi thc hin mt s d n nh, ngn hn
khong t 3.000 USD n 50.000 USD. Trong
tng s ch-ng trnh d n thc hin TP.
HCM c khong 70% d n thuc quy m
nh, c gi tr t 3000 USD n 30.000 USD,
trong c 36% s d n c gi tr d-i 5.000
USD, c 7 d n c gi tr trn 100.000 USD,
chim t l 7,8% tng s cc d n vin tr
nm (1997 - 2001). Lnh vc y t chim gn
50%; gio dc dy ngh chim khong 15%;
lnh vc gip ph n, tr em, tn dng vi m
chim khong 15%; mi tr-ng, nng nghip
v cc vn x hi chim khong 20% tng
gi tr ngun vin tr.

78 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

- Hin nay c n-c c khong 500 NGO

ang thc hin cc ch-ng trnh d n ti cc
a ph-ng, phn ln cc NGO c sn ngun
ti chnh, n Vit Nam tm i tc v thc
hin d n, trong c mt s NGO v
ang thc hin d n nh-ng v ngun ti
chnh t i, h phi tm ngun b sung t cc
cng ty n-c ngoi ang u t- ti Vit Nam
bng hnh thc hot ng gy qu t thin.
Mt s NGO khc thiu ht ti chnh phi
Hp 3: in cu ti huyn Cn Gi
Cn Gi l mt huyn nm nht ca TP.
HCM: mt trong 5 huyn ngoi thnh ngho
nht; c din tch ln nht so vi 22 qun,
huyn trong thnh ph vi 704,22 km2; dn s
t nht 60.589 ng-i nm 2001; mt dn s
thp nht 86 ng-i/km2; t l tng dn s t
nhin 15,58 . Cn Gi c 7 x, trong c 5
x thuc din ngho nht trong 20 x xp loi
ngho ang -c thnh ph tp trung xa
ngho (X ngho l x c t l h i ngho
trn 40%, thiu c s h tng: in, -ng,
tr-ng, trm, ch v h thng thu li nh).
Trong nhng nm gn y, Cn Gi -c
s h tr t nhiu t chc NGO u t- cho cc
d n XGN, an sinh x hi v pht trin.
Ring nm 2001, Cn Gi tip nhn 10 d n
vin tr khng hon li t ngun cc NGO,
ca Chnh ph v ca cng ty n-c ngoi tr
gi 944,589 triu ng v 139.313 USD bao
gm cc lnh vc y t, gio dc, trng rng,
n-c sch, tn dng, mi tr-ng sinh thi
Hin nay, Cn Gi ang tip tc phn u
gim t l i ngho cn d-i 10%, thng qua
vic thc hin a dng ha ngun lc, ch
ng pht huy ngun lc ca a ph-ng,
tranh th ngun h tr ca cc t chc kinh t
x hi, ng vin nhn dn trc tip tham gia
cc ch-ng trnh XGN v cc d n pht
trin ca cc NGO.

Ngun ti chnh phc v an sinh x hi

nhn thc hin mt s d n theo kiu nh

thu ph t ch-ng trnh hp tc song
ph-ng ca Chnh ph, hoc ca cc nh
ch ti chnh a ph-ng.
- Mt s i s qun, Tng lnh s cc
n-c, mt s hip hi doanh nghip n-c
ngoi, cc cng ty n-c ngoi ang hot
ng ti Vit Nam tch cc tham gia cc hot
ng t thin, x hi v pht trin gip cc
a ph-ng ngho xy dng tr-ng hc, bnh
vin, cp n-c sch, xy nh tnh th-ng, cp
hc bng, ti tr cho cc mi m, nh m,
ch-ng trnh em nh sng cho ng-i m,
gii phu n c-i, xe ln cho ng-i tn tt
v.v gip cc i t-ng d b tn th-ng, c
nh. Cc t chc x hi ln ca TP. HCM nhHi bo tr bnh nhn ngho, Hi ph n t
thin, Hi bo tr ng-i tn tt v tr m ci,
Qu v ng-i ngho, Qu bo tr nn nhn
cht c mu da cam, Qu khuyn hc
tip nhn nhiu ngun ti tr v ti chnh,
hin vt ca cc t chc NGO, cc t chc
n-c ngoi, c nhn ng-i n-c ngoi, Vit

kiu phc v cho cc ch-ng trnh hot

ng x hi gip ng-i ngho, v cc i
t-ng x hi yu th d b tn th-ng. y l
ngun lc rt phong ph, a dng cn kt hp
khai thc. Nh n-c cn th ch ho chnh
sch huy ng cc ngun lc ngoi nh n-c,
ng thi quy nh qun l ti chnh cht ch
nhm gp phn nng cao hiu qu ca
ch-ng trnh an sinh x hi.
- Trong hot ng qun l chin l-c m
hu ht doanh nghip cc n-c pht trin
rt coi trng, c o c kinh doanh v trch
nghim x hi, bi l doanh nghip mun
pht trin phi ph thuc vo mi tr-ng bn
ngoi v bn trong v phi thc hin cc quy
nh, chun mc khc th-ng hiu t tiu
chun, cht l-ng quc t v mt x hi v
mi tr-ng (Xem hp 4).
Vic thc hin tt chnh sch x hi
chnh quc cng nh- cc n-c m cng ty
u t- cn l m bo gip cho s tn ti v pht
trin lu di ca cng ty4. Hn th na, cng ty

Hp 4: Cc hot ng x hi ca cc cng ty
Cng ty du kh BP u t- Vit Nam, trong nhng nm qua ng gp cho cc ch-ng
trnh an sinh x hi, d n pht trin, bo v mi tr-ng sinh thi cc a ph-ng nh- d n
bo v rng quc gia Cc Ph-ng, d n gim nh thin tai ng bng sng Cu Long tr gi
5 triu la M. Nhng ng gp tch cc cho s nghip pht trin kinh t v x hi Vit Nam
ca Cng ty BP -c Nh n-c Vit Nam nh gi cao v tng th-ng Hun ch-ng Lao ng
hng Ba cho Cng ty vo 7/2002.
Cng ty UNILEVER mi y k tha thun vi Hi bo tr tr em d n gip phu thut
mt cho tr khim th.
Cng ty Xi mng H Tin trong 10 nm qua ng gp khong 7 t ng ng h cho
cng tc x hi, nh- xy 88 nh tnh th-ng, 65 nh tnh ngha, tng s tit kim, ng h nn
nhn cht c mu da cam, gip bnh nhn ngho m c thy tinh th
Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

79

Nghin cu chnh sch

ng gp cho hot ng nhn o s -c min

gim thu, gi tr v o c kinh doanh, uy tn
th-ng hiu cng ty -c nng ln v cng
chng bit n cng ty nhiu hn thng qua cc
hot ng x hi t thin. y cn l mt trong
nhng tiu chun th-ng hiu cng ty t tiu
chun cht l-ng ISO 14000, ISO 14001, SA
8000. Nhng -u i v chnh sch thu dnh cho
cng ty ng gp cho hot ng x hi -c quy
nh c th cc n-c pht trin.

Kin ngh
- Vit Nam, trong qu trnh hon chnh
h thng chnh sch ti chnh, chnh sch
thu, ta nn ghi nhn trch nhim x hi ca
doanh nghip bng bin php c th nh- -u
tin, -u i gim thu i vi phn ng gp
cho ch-ng trnh d n hot ng t thin, an
sinh x hi v pht trin.
- Ngnh ti chnh cn phi hp vi mt s
ngnh hu quan khc xy dng chnh sch v
c ch ng b nhm khuyn khch cc
doanh nghip, c nhn ng-i n-c ngoi,
Vit kiu ang sinh sng v lm vic ti Vit
Nam ng gp ti chnh cho cc hot ng
an sinh x hi.
- Hin nay, Nh n-c ch-a c quy nh c
th i vi nhng NGO hot ng theo
ph-ng thc gy qu t cc doanh nghip
n-c ngoi to ra h tr phn ngn sch b
thiu ht. Theo kinh nghim ca cc n-c
khc, vic cc t chc NGO vn ng gy
qu cho hot ng ca t chc h trong
n-c hay n-c ngoi l vic lm bnh th-ng,
nh-ng i vi Vit Nam th mt trong nhng

iu kin t chc NGO -c cp php

hot ng l phi c sn ngun ti chnh, vic
quyn gp gy qu t cc cng ty n-c ngoi
th khng -c php, nh-ng li ch-a c vn
bn quy nh c th. Thnh thong mt s
NGO vn t chc gy qu cho hot ng x
hi nh-ng phi phi hp vi c quan i tc
Vit Nam v phi xin php U ban nhn dn
thnh ph. Trong thc t, nhu cu gy qu t
doanh nghip n-c ngoi phc v cho yu
cu x hi rt ln, nh-ng kh nng v kinh
nghim v lnh vc ny ca pha Vit Nam
cn rt hn ch. Thit ngh, ta c th tn dng
nng lc ny ca cc NGO gy qu hot
ng, vn l cn xy dng chnh sch, quy
nh r rng v vic qun l, s dng ngun
qu p ng -c mc ch yu cu x hi.
*
*

Tm li, cn phi c nhng nguyn tc ch

o v h thng chnh sch ng n m
bo vic phn b cc ngun ngn sch hp l
cho pht trin kinh t x hi cng bng, bn
vng, pht huy ti a ni lc v tranh th
ngoi lc gp phn thc hin mc tiu xa
i gim ngho, an sinh x hi, gp phn
thc hin mc tiu dn giu, n-c mnh, x
hi cng bng, dn ch vn minh./.

* ThS, Lin hip cc t chc hu ngh

Thnh ph H Ch Minh

4 Gn chnh sch x hi doanh nghip vo qun l chin l-c (Archie B.Carroll and Frank Hoy, Intergrating
Corporate Social Policy into Strategic Management journal of Business Strategy 4 (Winter 1984) pp.48-57)

80 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

u ban trong quy trnh lp php

VAI TR CA U BAN TRONG QUY TRNH LP

PHP NGH VIN MT S NC
Hong Minh Hiu*

Trong hot ng
lp php, cc u
ban ng mt vai
tr c bit quan
trng. Tuy nhin,
khng phi mi
ngh vin trn th
gii h thng cc
u ban u c vai
tr t-ng t nhnhau. im khc
bit gia cc h
thng chnh l vic
xc nh vai tr
ca cc u ban
trong quy trnh lp
php ca ngh vin,
trong c hai yu
t quan trng nht
l xc nh v tr
ca giai on u
ban trong quy trnh
lp php v mc
c lp ca u ban
trong vic xem xt
cc d n lut

hu ht ngh vin
cc n-c trn th
gii, u ban chnh
l ni cung cp cho ngh vin
nhng kin thc chuyn su
v chnh sch -c th hin
trong d lut v cng chnh
l ni gii quyt nhng vn
k thut phc tp nht ca
d lut. U ban to ra nhng
khong khng gian v thi
gian cn thit phn tch v
tho lun v d n lut mt
cch hiu qu hn so vi cc
phin hp ton th ca ngh
vin. Chnh v vy, mc d
mi ngh vin, phin hp
ton th vn l ni quyt
nh cui cng i vi d n
lut, nh-ng u ban li l ni
chim nhiu thi gian nht
trong tin trnh xem xt d
lut ti ngh vin1.

V tr ca giai on u ban
trong quy trnh lp php
Giai on u ban l
khong thi gian u ban xem

xt d n lut thuc phm vi

thm quyn ca mnh trong
tin trnh xem xt d n lut
ti ngh vin. Xc nh v tr
ca giai on u ban trong
quy trnh lp php tc l ni
n vic xc nh khong
thi gian xem xt d n lut
ti u ban tr-c hay sau
khong thi gian d n lut
-c xem xt ti phin hp
ton th ca ngh vin. Mt
c im chung trong quy
trnh lp php ca cc n-c l
giai on u ban lun -c
xc nh l mt giai on c
lp, mt khu quan trng
trong quy trnh lp php.
Hin nay, ngh vin cc
n-c trn th gii c hai xu
h-ng khc bit r rt trong
vic xc nh v tr ca giai
on u ban trong quy trnh
lp php.
Th nht: U ban xem xt
d n lut sau phin hp ton
th ca ngh vin

Theo Magdy Martinez Soliman trong mt ti liu nghin cu cho UNDP (Committee systems in Western
Parliaments: A comparative study case - http: //fiji-gov.apdip.net/) th tnh trung bnh, thi gian xem xt d n lut
ti U ban chim n 80% tng s thi gian xem xt d n lut ti ngh vin

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

81

Thng tin nghin cu

Giai on u ban -c tin hnh sau phin

Cc n-c theo xu h-ng ny bao gm Hoa
hp ton th ca ngh vin l mt truyn thng
K v mt s n-c Chu u lc a nhca cc ngh vin theo m hnh Westminster
Php, Italia4. Mc d v c bn, cc u ban
(ngh vin Anh, Canada, Australia). Trong
vn ch gi vai tr l c quan t- vn cho ngh
quy trnh lp php ngh vin cc n-c ny,
vin nh-ng khi -c giao xem xt d n lut
d n lut -c xem xt theo quy trnh ba ln
tr-c khi ngh vin xem xt ti phin hp ton
c2: ln c th nht c mc ch gii thiu
th, th tc ng ca cc u ban i vi d n
d n lut, ln c th hai c mc ch xem
lut l rt ln (nn h thng u ban ngh
xt cc nguyn tc c bn ca d n lut, v
vin cc n-c ny cn -c gi l h thng
ln c th ba l ln c xem xt, thng qua
u ban mnh).
d n lut. Trong quy
Tr-c ht,
trnh ny, giai on u
u ban c th
ban -c t gia ln
quyt nh vic
Cc n-c nh- Anh, Canada, c,
c th hai v ln c
-a hay khng
th ba vi mc ch xem
giai on u ban -c t gia ln
-a mt d n
xt v chi tit d n lut
c th hai v ln c th ba vi
lut ra xem xt
v chnh l d n lut
mc ch xem xt v chi tit d n
tr-c ngh vin.
theo nhng nguyn tc
lut
v
chnh
l
d
n
lut
theo
Bi v phi c
-c phin hp ton
chnh kin ca
nhng
nguyn
tc

-c
phin
th ca ngh vin quyt
u ban th d n
hp ton th ca ngh vin quyt
nh ti ln c th hai.
lut mi -c
nh ti ln c th hai
Vi quy trnh ny, u
-a ra xem xt
ban khng c c hi
ti phin hp
chnh thc th hin
ton th; nu
chnh kin ca mnh ti
khng ng h mt d n lut th u ban c th
ln c th hai, l ln c ngh vin quyt
vin mi l do tr hon vic bo co v
nh nhng vn quan trng nht ca d
d n lut tr-c ngh vin v do vy kho
lut. iu ny khin cho cc ngh s -a ra
lo quyt nh s phn ca d n lut5.
quyt nh v nhng nguyn tc ca d n lut
Bn cnh , vi -u th -c xem xt
ch yu da trn nhng l l thuyt trnh ca
tr-c d n lut, cc u ban nhng ngh
Chnh ph3.
vin ny th-ng c tc ng rt ln n qu
Th hai: U ban xem xt d n lut tr-c
trnh xem xt ni dung ca d n lut ti
phin hp ton th ca ngh vin xem xt d
phin hp ton th ca ngh vin. Thm ch,
n lut
nh- H vin Hoa K, phin hp ton th
2 Mi ln c -c tnh theo mi ln xem xt d n lut ti phin hp ton th ca ngh vin. Tham kho thm T
chc v hot ng ca Quc hi mt s n-c do Vn phng Quc hi xut bn nm 2002.
3 Trong ln c th hai ti ngh vin cc n-c theo m hnh Westminster, Chnh ph (th-ng l B tr-ng) l ch
th thuyt trnh v bo v nhng quan im c bn ca d n lut tr-c nhng kin ca c nhn ngh s
4 Vi vic cc u ban ca Quc hi n-c ta c nhim v v quyn hn trnh Bo co thm tra v d n lut ngay
sau khi Chnh ph thuyt trnh v d n lut, th c th xp Vit Nam vo s cc n-c theo xu h-ng ny.
5 Tr tr-ng hp mt s n-c, c quan hnh php c quyn t thi hn cho cc u ban ca ngh vin trong vic
xem xt cc d n lt do c quan hnh php trnh (nh- Chi-l) th u ban khng cn cch no khc hn l
phi trnh bo co ra tr-c ngh vin.

82 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

u ban trong quy trnh lp php

xem xt, thng qua d

th trnh d n lut, ng thi,
bo m tnh c lp ca u ban
n lut i khi tr thnh

Quc hi Italia
vi t- cch l c quan t- vn cho
mn trnh din ca u
thm
ch
cho
php
ngh vin trong qu trnh xem xt,
ban -c phn cng
cc u ban c quyn
thng qua d n lut.
xem xt d n6. Hoc
mt tr-ng hp khc,
-a ra quyt nh
kha cnh khc, mc c
Quc hi Italia thm ch
cui cng i vi d
lp ca u ban trong vic xem xt
cho php cc u ban c
cc d n lut cn -c nh gi
n lut m khng
quyn -a ra quyt nh
qua kh nng chnh sa ni dung
cn thng qua b-c
cui cng i vi d n
ca d n lut.
tho lun ti phin
lut m khng cn thng
Ngh vin mt s n-c cho
qua b-c tho lun ti
hp ton th
php
cc u ban -c quyn vit
phin hp ton th. L
li ni dung ca d n lut, tc l
do gii thch cho tr-ng
-c trnh mt d n lut mi da
hp ny l ch: t l
trn c s d lut do cc ch th khc trnh.
ng h v phn i mt d lut ti u ban
Trong tr-ng hp ny, vai tr ca u ban trong
th-ng t-ng ng vi t l ng h v phn i
quy trnh lp php ca ngh vin l rt ln.
d lut phm vi ton vin.
Vi vic trnh d n lut ca mnh, u ban s
Nh- vy, c th thy rng nhng ngh
c th khng ch -c lch trnh lm vic ca
vin c giai on u ban -c xp tr-c
ngh vin v khi d n lut ca u ban s
phin hp ton th trong tin trnh xem xt,
-c -u tin xem xt so vi d n lut gc.
thng qua d n lut, th nh h-ng ca cc u
Ingvar Mattson v Kaare Strom nhn xt:
ban i vi d n lut s c phn ln hn.
Nu cc u ban khng th chnh sa cc d
n lut ca chnh ph, th c quan lp php
Mc c lp trong vic xem xt
phm vi ton vin cng s vo th yu so vi
cc d n lut
c quan hnh php7.
S c lp ca u ban trong vic xem xt
Thng th-ng, nhng ngh vin c giai
cc d n lut tr-c ht -c th hin mc
on u ban -c xp tr-c phin hp ton th
tc ng ca ch th trnh d n lut. Xt
trong quy trnh lp php, u ban cng c th
v mt chnh tr, ch th trnh d n lut c th
sa i mt cch c bn d n lut ca cc ch
tc ng n qu trnh xem xt d n lut ca
th khc. y l mt iu d hiu, v nh- vy
cc u ban bng nhiu cch khc nhau, c
s cho php cc u ban ch ng trong qu
bit l trong tr-ng hp d n lut do c
trnh xem xt cc d n lut, gip cho phin
quan hnh php trnh. Tuy nhin, xt v
hp ton th ca ngh vin d dng c ting
mt php l th ngh vin hu ht cc n-c
ni c lp vi nhng g Chnh ph trnh by.
trn th gii u dnh cho cc u ban s c
lp i vi ch th trnh d n lut trong vic
Tuy nhin, trong nhiu tr-ng hp, vic
xem xt d n lut. iu ny cho php trnh
trao cho u ban mc c lp qu cao li
nhng tho hip c th c gia u ban v ch
6 Ti phin hp ton th xem xt, thng qua d n lut ca H vin Hoa K, thng th-ng ton vin -c chia
thnh hai phe do lnh o phe a s v lnh o phe thiu s ca u ban -c phn cng xem xt d n lut ng
u. Chnh v vy, cc kin -c -a ra tho lun ti phin hp ny cng gn ging nh- nhng g din ra ti
u ban.
7 Ingvar Mattson v Kaare Strom, sd, trang 292.

Nghin cu Lp php s 7

T7
2003

83

Thng tin nghin cu

gy ra nhng hiu ng phn tc dng. n-c

sch ln c th hai (vi vai tr ch o ca
Php, trong nn t cng ho (theo Hin
Chnh ph) v giai on thng qua v mt k
php nm 1946), tnh c lp qu cao ca u
thut ln c th ba (vi vai tr ch o ca
ban nh h-ng n hiu qu lm vic ca
cc u ban ca ngh vin), ngh vin Anh s
ngh vin8. Chnh v vy, h thng u ban ca
khng lm vo tnh trng mt nhiu thi gian
ngh vin Php -c sa i kh c bn
cho nhng tranh ci v b i vi c ni dung
trong nn ng cng ho (Hin php nm
chnh sch ln cc vn k thut ca d n
1958). Cc u ban gi y
lut. Bi v, xt cho cng, cc
vn c quyn -c xem xt
u ban ca ngh vin Anh
tr-c cc d n lut nh-ng
cng nm trong tay phe a s,
Vi vic phn tch
khng cn quyn c lp
l nhng ng-i ng h chnh
r rng gia giai
trong vic -a ra nhng sa
sch ca Chnh ph -c
on
thng
qua
v
i c bn i vi d n
th hin trong cc d tho
mt chnh sch v
lut m ch -c php tp
lut9. Ng-c li, cc u ban
trung xem xt v mt k
ca ngh vin cng khng v
giai on thng qua
thut i vi cc d n lut
th m nh mt vai tr ca
v mt k thut,
do chnh ph trnh.
mnh trong vic gip ngh
ngh vin Anh s
vin gii quyt nhng vn
Bn cnh , cng c
khng lm vo tnh
phc tp v mt k thut trong
nhng ngh vin ch cho
trng mt nhiu thi
cc d n lut.
php u ban bnh lun v

gian cho
cc gii php ca chnh ph
tranh ci v
v tham gia chnh sa v
mt k thut i vi cc d
n lut. Tr-ng hp ny
th-ng thy ngh vin cc
n-c theo m hnh ngh vin Anh. Vi vic
hn ch phm vi xem xt d n lut trong
khun kh nhng nguyn tc -c ngh
vin quyt nh tr-c, hu nh- vai tr ca cc
u ban trong m hnh Westminster ch nm
trong gii hn chnh l v mt k thut i vi
d n lut.
Tuy nhin, y cng l mt -u im ca
quy trnh lp php ph hp vi nhng c
im ca m hnh ny. Vi vic phn tch r
rng gia giai on thng qua v mt chnh

nhng
b

C th thy rng hiu qu

lm vic ca ngh vin ph
thuc rt nhiu vo h thng
u ban ca ngh vin. Cho d
h thng u ban ca ngh vin
c th l mnh hoc yu th tc ng ca
u ban vo quy trnh lp php vn l rt ng
k. c bit, giai on u ban lun phi -c
coi l mt giai on c lp trong tin trnh
xem xt d n lut ti ngh vin m qua
nhng vn chi tit nht ca d n lut -c
gii quyt./.
* Vn phng Quc hi

8 Cc d n lut ch c th -c -a ra xem xt ti ngh vin khi c bo co ca cc u ban. ng thi, cc u

ban cng c quyn chnh sa mt cch c bn cc d n lut do Chnh ph trnh.
Hu nh- tt c cc d lut khi -c chuyn n u ban u -c xem xt trong mt khong thi gian rt di v u
ban khng h phi chu mt sc p no v mt thi gian. Hn na, do thiu vng c ch lm vic hu hiu nn cc
d lut do cc u ban chnh sa cng khng m bo -c cht l-ng cn thit, gy nh h-ng n cc quyt nh
cui cng ca ngh vin.
9 Tr tr-ng hp c nhng mu thun trong ni b ca phe a s cm quyn nh- i vi vn Irc trong thi gian
qua.

84 Nghin cu Lp php s 7

T7
2003