PGS.TS. INH VN THUN, Ts.

V ch chnh

H thng
my v thit b lnh

Nh xut bn khoa hc V k thut

PGS.TS. INH VN THUN, Ts. V ch chnh

H thng
my v thit b lnh

Nh xut bn khoa hc V k thut

H Ni - 2004

CHNG I

vai tr cc h thng lnh

trong nn kinh t quc dn
K thut lnh ra i hng trm nm nay v c s dng rt
rng ri trong nhiu ngnh k thut rt khc nhau: trong cng nghip
ch bin v bo qun thc phm, cng nghip ho cht, cng nghip
ru, bia, sinh hc, o lng t ng, k thut sy nhit thp, xy
dng, cng nghip du m, ch to vt liu, dng c, thit k ch to
my, x l ht ging, y hc, th thao, trong i sng vv...
Ngy nay ngnh k thut lnh pht trin rt mnh m, c s
dng vi nhiu mc ch khc nhau, phm vi ngy cng m rng v
tr thnh ngnh k thut v cng quan trng, khng th thiu c
trong i sng v k thut ca tt c cc nc.
Di y chng ti trnh by mt s ng dng ph bin nht ca k
thut lnh hin nay.
1.1 ng dng trong ngnh ch bin v bo qun
thc phm
1.1.1 Tc dng ca nhit thp i vi thc phm
Nm 1745 nh bc hc Nga Lmnxp trong mt lun n ni
ting Bn v nguyn nhn ca nng v lnh cho rng: Nhng qu
trnh sng v thi ra din ra nhanh hn do nhit cao v km hm
chm li do nhit thp.
Tht vy, bin i ca thc phm tng nhanh nhit 4050oC v
nhit ny rt thch hp cho hot ho ca men phn gii (enzim)
ca bn thn thc phm v vi sinh vt.
nhit thp cc phn ng ho sinh trong thc phm b c ch.
Trong phm vi nhit bnh thng c gim 10oC th tc phn ng
gim xung 1/2 n 1/3 ln.
Nhit thp tc dng n hot ng ca cc men phn gii nhng
khng tiu dit c chng. Nhit xung di 0oC, phn ln hot
ng ca enzim b nh ch. Tuy nhin mt s men nh lipaza, trypsin,
catalaza nhit -191oC cng khng b ph hu. Nhit cng thp
kh nng phn gii gim, v d men lipaza phn gii m.
3

Khi nhit gim th hot ng sng ca t bo gim l do:

- Cu trc t bo b co rt
- nht dch t bo tng
- S khuych tn nc v cc cht tan ca t bo gim.
- Hot tnh ca enzim c trong t bo gim.
Bng 1-1: Kh nng phn gii ph thuc nhit
Nhit , oC
Kh nng phn gii, %

40
11,9

10
3,89

0
2,26

-10
0,70

Cc t bo thc vt c cu trc n gin, hot ng sng c th

c lp vi c th sng. V vy kh nng chu lnh cao, a s t bo
thc vt khng b cht khi nc trong n cha ng bng.
T bo ng vt c cu trc v hot ng sng phc tp, gn lin
vi c th sng. V vy kh nng chu lnh km hn. a s t bo
ng vt cht khi nhit gim xung di 4oC so vi thn nhit bnh
thng ca n. T bo ng vt cht l do ch yu nht tng v s
phn lp ca cc cht tan trong c th.
Mt s loi ng vt c kh nng t iu chnh hot ng sng
khi nhit gim, c th gim cc hot ng sng n mc nhu cu
bnh thng ca iu kin mi trng trong mt khong thi gian nht
nh. Khi tng nhit , hot ng sng ca chng phc hi, iu ny
c ng dng trong vn chuyn ng vt c bit l thu sn dng
ti sng, m bo cht lng tt v gim chi ph vn chuyn.
* nh hng ca lnh i vi vi sinh vt.
- Kh nng chu lnh ca mi loi vi sinh vt c khc nhau. Mt s
loi cht nhit 200oC. Tuy nhin mt s khc chu nhit
thp hn.
Khi nhit h xung thp nc trong t bo vi sinh vt ng c
lm v mng t bo sinh vt. Mt khc nhit thp, nc ng bng
lm mt mi trng khuych tn cht tan, gy bin tnh ca nc lm
cho vi sinh vt cht.
Trong t nhin c 3 loi vi sinh vt thng pht trin theo ch
nhit ring

Bng 1-2: nh hng ca nhit n vi sinh vt

Vi khun
- Vi khun a lnh
(Psychrophiles)
- Vi khun a m
(Mesophiles)
- Vi khun a nng
(Thermopphiles)

Nhit
thp nht
0oC

Nhit
thch hp nht
15 20oC

Nhit
cao nht
30oC

10 20oC

20 40oC

45oC

40 90oC

50 55oC

50 70oC

Nm mc chu ng lnh tt hn, nhng nhit -10oC hu ht

ngng hot ng ngoi tr cc loi Mucor, Rhizopus, Penicellium.
ngn nga mc phi duy tr nhit di -15oC. Cc loi nm c th
sng ni khan nc nhng ti thiu phi t 15%. nhit -18oC,
86% lng nc ng bng, cn li 14% khng cho vi sinh vt pht
trin.
V vy bo qun thc phm lu di cn duy tr nhit kho lnh
t nht -18oC.
bo qu thc phm ngi ta c th thc hin nhiu cch nh:
Phi, sy kh, ng hp v bo qun lnh. Tuy nhin phng php bo
qu lnh t ra c u im ni bt v:
- Hu ht thc phm, nng sn u thch hp i vi phng php
ny.
- Vic thc hin bo qun nhanh chng v rt hu hiu ph hp vi
tnh cht ma v ca nhiu loi thc phm nng sn.
- Bo tn ti a cc thuc tnh t nhin ca thc phm, gi gn c
hng v, mu sc, cc vi lng v dinh dng trong thc phm.
1.1.2 Cc ch x l lnh thc phm
Thc phm trc khi c a vo cc kho lnh bo qun, cn c
tin hnh x l lnh h nhit thc phm t nhit ban u sau
khi nh bt, git m xung nhit bo qun.
C hai ch x l lnh sn phm l x l lnh v x l lnh ng

a) X l lnh l lm lnh cc sn phm xung n nhit bo

qun lnh yu cu. Nhit bo qun ny phi nm trn im ng
bng ca sn phm. c im l sau khi x l lnh, sn phm cn
mm, cha b ha cng do ng bng.
b) X l lnh ng l kt ng (lm lnh ng) cc sn phm.
Sn phm hon ton ha cng do hu ht nc v dch trong sn phm
ng thnh bng. Nhit tm sn phm t -80C, nhit b mt
t t -180C n -120C.
X l lnh ng c hai phng php:
a) Kt ng hai pha
Thc phm nng u tin c lm lnh t 370C xung khong
40C sau a vo thit b kt ng nhit tm khi thc phm
t -80C.
b) Kt ng mt pha
Thc phm cn nng c a ngay vo thit b kt ng h
nhit tm khi thc phm xung t di -80C.
Kt ng mt pha c nhiu u im hn so vi kt ng hai pha
v tng thi gian ca qu trnh gim, tn hao khi lng do kh ngt
gim nhiu, chi ph lnh v din tch bung lnh cng gim.
i vi ch bin tht thng s dng phng php 01 pha. i
vi hng thu sn do phi qua khu ch bin v tch tr trong kho ch
ng nn thc t din ra 2 pha.
Cc loi thc phm khc nhau s c ch bo qun (bng 1-3
v 1-4) v ng lnh thch hp khc nhau (bng 1-5).
ch bo qun lnh v trong giai on u ca qu trnh kt
ng hai pha, ngi ta phi gia lnh sn phm. Thng thng thc
phm c gia lnh trong mi trng khng kh vi cc thng s sau:
- m khng kh trong bung: 85 90%
- Tc khng kh i lu t nhin: 0,1 0,2 m/s; i lu cng
bc cho php 0,5 m/s (k c rau qu, tht, c, trng...).
- Giai on u, khi nhit sn phm cn cao, ngi ta gi nhit
khng kh gia lnh thp hn nhit ng bng ca sn phm
chng 1 2 0C. Nhit ng bng ca mt s sn phm nh sau: tht
-1,2 0C, c t 0,6 -20C, rau qu - 0,84 -4,20C. Nhit khng kh gia
tng 20C th thi gian gia nhit ko di thm 5h.

Sau khi tng nhit sn phm t 348oC, nhit khng kh tng

ln -1400C. Tm li, cn tng tc gia lnh nhng phi trnh ng
bng trong sn phm.
Bng 1-3. Ch bo qun rau qu ti
Nhit
m
Ch
Thi gian bo
Sn phm
0

- Bi
- Cam
- Chanh
- Chui chn
- Chui xanh
- Da chn
- Da xanh
- o
- To
- C chua chn
- C chua xanh
- C rt
- Da chut
- u ti
- Hnh
- Khoai ty
- Nm ti
- Ci bp, sp l
- Su ho
- Da
- Xoi
- Hoa ni chung
- Cc
- Hu
- Phong lan

C
045
0,54 2
14 2
14416
11,54
13,5
447
10
041
043
042
5415
041
-18
-18
- 29
2
044
3 4 10
042
-18
-240
-18
-140,5
0
13
143
1,6
1,6
2 4 4,5

khngkh,% thng gi
85
M
85

85

85

85

85
85
85490
90495
85490
85490
90495
90
90
90
90
75
85490
80490
90
90
90
85490
85
85490
85490
80
80
80

ng

ng

qun
142 thng
142 thng
142 thng
5410 ngy
3410 tun
34 4 tun
446 thng
446 thng
3410 thng
146 Tun
144 Tun
143 Thng
12418 Thng
5 Thng
1 Nm
344 Tun
142 Nm
8410 Thng
0,543 Thng
10412 Thng
247 Tun
243 Tun

- Hoa hng

4,5

80

Bng 1-4: Ch bo qun sn phm ng vt

Sn phm
Tht b, hi, nai, cu
Tht b gy
G, vt, ngan, ngng
m sn
Tht ln ti p lnh

m Ch
Thi gian
Nhit
khng kh thng
0
bo qun
C
gi
%
ng 10415 ngy
-0,540,5
82485

040,5
80485

-140,5
85490
044

80485

Tht ln ti p ng

-1,84-23

80485

Tht ng hp kn
C ti p t 50
n 100% lng c
C kh (W=14417%)
C thu mui, sy
Ln sng

042
-1

75480
100

ng

244
244
243
243
-1411
243
243
12415
-144
-184-20
1,544
7415
5
0410
042

50
75480
854100
854100
854100
854100

12 Thng
Vi thng
Vi thng

75480
75480
75480
70
80485
75480
75480
75480

ng

15430 ngy
Vi ngy
Vi ngy
38 Tun
12 Tun
36 Tun
4412 Thng
t ngy
346 Thng
6 Thng
2 Ngy

c sng
S huyt
Tm sng
Tm nu chn
B mui ngn ngy
B mui lu ngy
B mui lu ngy
Pho mt cng
Pho mt nho
Sa bt ng hp
Sa c c ng
Sa ti

10412
Thng
12418
Thng

6412 Ngy

Trong mt kho lnh c th c bung gia lnh ring bit. Song cng
c th s dng bung bo qun lnh gia lnh. Khi , s lng sn
phm a vo phi ph hp vi nng sut lnh ca bung. Cc sn

phm nng phi b tr u cnh cc dn lnh rt ngn thi gian gia

lnh. Sn phm khi gia lnh xong phi thu dn v sp xp vo v tr
hp l trong bung tip tc gia lnh t tip theo.
Bng 1-5. Cc thng s v phng php kt ng

Phng php kt
ng
Kt ng hai pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh
Kt ng mt pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh

Nhit
tm tht,
0
C
Ban
u

Cui

4
4
4

-8
-8
-8

37
37
37

-8
-8
-8

Thng s khng
Tn
kh trong bung kt Thi
hao
gian
ng
khi
kt
Tc
lng,
Nhit
ng
chuyn
%
, 0C
ng, m/s
2,58
-18
2,35
40
0,140,2
-23
2,20
26
0,540,8
-15
16
344
-23
-30
-35

0,140,2
0,540,8
142

36
24
20

1,82
1,60
1,20

1.2 ng dng trong cc ngnh khc

Ngoi ng dng trong k thut ch bin v bo qun thc phm, k
thut lnh cn c ng dng rt rng ri trong rt nhiu ngnh kinh
t, k thut khc nhau. Di y l cc ng dng thng dng nht.
1.2.1 ng dng trong sn xut bia, nc ngt
Bia l sn phm thc phm, thuc loi ung cn thp, thu
nhn c bng cch ln men ru nhit thp dch ng (t go,
ng, tiu mch, i mch vv...), nc v hoa hp lng. Qui trnh cng
ngh sn xut bia tri qua nhiu giai on cn phi tin hnh lm lnh
mi m bo yu cu.
i vi nh my sn xut bia hin i, lnh c s dng cc
khu c th nh sau:
1.2.1.1. S dng lm lnh nhanh dch ng sau khi nu
9

Dch ng sau qu trnh hp lng ho c nhit khong 80oC

cn phi tin hnh h nhit mt cch nhanh chng xung nhit
ln men 68oC. Tc lm lnh khong 3045 pht. Nu lm lnh
chm mt s chng vi sinh vt c hi cho qu trnh ln men s kp pht
trin v lm gim cht lng bia. lm lnh dch ng ngi ta s
dng thit b lm lnh nhanh. Qu trnh c thc hin qua hai giai
on:
- Dng nc 1oC h nhit dch ng t 80oC xung khong
20oC.
- S dng glycol (hoc nc mui) c nhit thp khong -8oC
h nhit dch ng t 20oC xung 8oC. K thut lnh hin i s
dng glycol lm lnh v nc mui gy n mn h hng thit b
in.
Nh vy trong qu trnh h nhit ny i hi phi s dng mt
lng lnh kh ln. Tnh trung bnh i vi mt nh my bia cng sut
50 triu lt/nm mi ngy phi nu khong 180m3 dch ng. Lng
lnh dng h nhit rt ln.
1.2.1.2. Qu trnh ln men bia
Qu trnh ln men bia c thc hin mt phm vi nhit nht
nh khong 68oC. Qu trnh ln men l giai on quyt nh
chuyn ho dch ng houblon ho thnh bia di tc ng ca nm
men thng qua hot ng sng ca chng. Trong qu trnh ln men
dung dch to ra mt lng nhit ln.
Qu trnh ln men ng houblon ho din ra qua hai giai on:
- Ln men chnh: Ko di t 7 12 ngy i vi cc loi bia vng
v 12 18 ngy i vi cc loi bia en. Nhit ln men l 6 8oC.
- Ln men ph v tng tr: Ko di t nht 3 tun i vi tt c
cc loi bia. Nhit ln men ph l 1 2oC.
Nhit c nh hng rt ln n qu trnh ln men v cht lng
sn phm. Khi nhit cao s dn n cc tc ng nh sau:
+ Thi gian ln men nhanh.
+ Mt ti a t c cao hn khi nhit thp.
+ Ln men trit nhng hm lng cc sn phm bc hai (c
bit l diaxetyl) to ra nhiu hn.

10

+ Lng sinh khi to ra nhiu hn nhng lng t bo cht li

nhiu hn v tc suy gim cc c tnh cng ngh cng nhanh hn.
+ T l gia cc cu t trong bia khng cn i, cht lng bia
gim
Mi loi nm men u c nhit thch hp cho s pht trin ln
men. Khi khng m bo cc yu cu v nhit cc kt qu nhn
c cht lng s rt km.
1.2.1.3. Bo qun v nhn men ging
Mt khu v cng quan trng cn lnh trong nh my bia l khu
bo qun v nhn men ging. Men ging c bo qun trong nhng
tank c bit nhit thp. Tank cng c cu to tng t tank ln
men, n c thn hnh tr bn ngoi c cc o dn glycol lm lnh.
Tuy nhin kch thc ca tank men nh hn tank ln men rt nhiu,
nn lng lnh cn thit cho tank men ging khng ln.
1.2.1.4. Lm lnh ng CO2
Trong qu trnh ln men nh cc qu trnh thu phn m trong cc
tank ln men sinh ra rt nhiu kh CO2. Qu trnh pht sinh kh CO2
th hin phn ng di y.
Kt qu cui cng ca qu trnh chuyn ho (ln men) t ng
hexoza n ru etylic v kh ccbonic c th biu din bng phng
trnh tng qut ca Gay - Lussac nh sau:
C6H12O6 = 2C2H5OH + 2CO2
Kh CO2 li rt cn cho trong qui trnh cng ngh bia nh khu
chit rt v x l cng ngh tank ln men. Kh CO2 thot ra t cc
tank ln men trong cc qu trnh sinh ho cn phi c thu hi, bo
qun s dng vo trong dy chuyn cng ngh. bo qun CO2
tt nht ch c th th lng, nhit bnh thng p sut ngng t
ca CO2 t gn 100at. V vy gim p sut bo qun CO2 xung
p sut di 20 kG/cm2 cn thit phi h nhit bo qun xung rt
thp c -30 -35oC.
Di y trnh by s lm lnh CO2:

11

Hnh 1.1: S nguyn l h thng thu hi CO2

1.2.1.5. Lm lnh nc 1oC
Nc lnh c s dng trong nh my bia vi nhiu mc ch
khc nhau, c bit c s dng lm lnh nhanh dch ng sau
khi c houblon ho n khong 20oC. Vic s dng nc 1oC l
mt gii php rt hu hiu v kinh t trong cc nh my bia hin i.
Ph ti nhit ca cc m nu theo thi gian trong ngy khng u v
lin tc m c dng hnh xung. Khi cc m nu hon thnh yu cu
phi tin hnh lm lnh rt nhanh. R rng nu s dng lm lnh trc
tip th cng sut my lnh s rt ln.
Vic s dng nc lnh 1oC h lnh nhanh dch ng cho php
tr mt lng lnh ng k lm lnh dch ng ca cc m nu
mt cch nhanh chng. iu ny cho php khng cn c h thng
lnh ln nhng vn m bo yu cu. Nc c lm lnh nh glycol
n khong 1oC qua thit b lm lnh nhanh kiu tm bn.
1.2.1.6. Lm lnh hm bo qun tank ln men v iu ho
Trong mt s nh my cng ngh c, bia c bo qun lnh trong
cc hm lm lnh, trong trng hp ny cn cung cp lnh lm
lnh hm bo qun.

12

C th s dng lnh ca glycol iu ho khng kh trong mt s

khu vc nht nh ca nh my, cc phng bo qun hoa vv..
1.2.2 ng dng trong cng nghip ho cht
Trong cng nghip ho cht nh ho lng cc cht kh l sn phm
ca cng nghip ho hc nh clo, amnic, cacbonnic, sunfuar, cc
loi cht t, cc kh sinh hc vv...
Ho lng v tch cc cht kh t khng kh l mt ngnh cng
nghip ht sc quan trng, c ngha v cng to ln vi ngnh luyn
kim, ch to my, y hc, ngnh sn xut ch to c kh, phn m,
cht ti lnh vv... Cc lot kh tr nh nn, agn vv... c s dng
trong cng nghip ho cht v sn xut bng n.
Vic sn xut vi si, t, cao su nhn to, phim nh c s h tr
tch cc ca k thut lnh. Th d trong quy trnh sn xut t nhn to
ngi ta phi lm lnh b quay t xung nhit thp ng yu cu
cng ngh th cht lng mi m bo.
Cao su v cc cht do khi h nhit xung thp s tr nn dn v
d v nh thu tinh. Nh c tnh ny ngi ta c th ch to c cao
su bt. Khi ho trn vi bt st to nn cao su t tnh hoc ho trn
vi ph gia no c th t c ng u rt cao.
Trong cng nghip ho cht cng s dng lnh rt nhiu trong cc
quy trnh sn xut khc nhau to ra nhit lnh thch hp nht cho
tng ho cht.
1.2.2.1 Tch cc cht t cc hn hp
1. Hn hp kh - hi
Tch hn hp kh - hi ch yu bng phng php ngng t hi.
Mc ch l sn xut hi hoc kh tinh khit.
Trng hp ny thng gp khi cn tch cc cht kh trong qu
trnh cracking du m. Trong qu trnh ny cc phn t hyr cacbon
ln di tc dng ca p sut v nhit cao cng cc cht xc tc
c tch ra thnh cc phn t nh. Hn hp kh thu c gm hai
nhm chnh: M tan cng cc hyr cacbon nh v tan vi cc hyr
cacbon nng. Vic tch hai nhm cc cht c thc hin nh
ngng t v sau chng ct di p sut t 1035 bar v nhit ti
-100oC vi tylen l mi cht lnh. Sn phm thu c l tylen,
propylen v cc lefin khc nhau. tylen cng c th sn xut bng
13

phng php ny t kh l cc. sn xut polytylen cn c tylen

vi nguyn cht cao do thnh phn axtylen trong kh th cn
phi c ngng t tch ra.
Amnic cng c th sn xut bng phng php ngng t hn hp
kh l. c th ngng t hi NH3 cn c nhit -50 n -60oC.
Trong thit b chit sut lm vic vi hexan l dung mi, th hexan
c ngng t t khng kh v c thu hi li.
i vi kh thin nhin em s dng cn thit phi kh hir
sunfua, qu trnh kh cng c thc hin bng phng php
ngng t nhit thp.
Mc ho tan ca cc kh CO2, H2S v nhiu loi cht kh khc
vo metanol ph thuc vo nhit rt nhiu. Nhit cng thp
metanol c kh nng hp th cc cht cng ln. ng dng cc tnh
cht ngi ta s dng metanol ra v lm sch cc cht kh th
p sut cao. Qu trnh ra thc hin p sut 20 bar v nhit 75oC. Khi hp th CO2, nhit metanol tng t -75oC ln -20oC. Sau
khi gin n, CO2 bay hi v nhit mtanol gim t -20oC xung 75oC nh c. Vi nhit thp nh vy mtanol li c bm li thp
ra.
Phng php ny cng c th p dng hp th axtylen trong
cng ngh sn xut axtylen t cc kh pyrolyse.
2. Hn hp lng
Rt nhiu hn hp lng c cc nhit si ca cc thnh phn rt
gn nhau nn tch cc cht bng chng ct rt kh khn. Ngc
li nhit ng c ca chng cch nhau tng i xa cho php c
th d dng tch chng bng phng php tinh th ho phn on.
V d i vi trng hp xylol th, trong c cha mta-, orthov paraxylol, etylbenzol v cc hir cacbon khc. Sn phm chnh l
paraxylol, nguyn liu chnh sn xut si tng hp polyester.
Trong qu trnh ny, ch yu paraxylol c kt tinh ra khi xylol
th bng cch lm lnh gin tip trong thit b kt tinh kiu no. Mi
cht lnh trong trng hp ny l R13, nhit si khong -80oC.
Phng php kt tinh mi thu paraxylol l s dng cacbonic lng
bay hi trc tip nhit -60oC n -65oC.
Phng php phun mi cht lnh lng trc tip vo thit b kt tinh
cng c s dng sn xut phn bn ho hc nitrophotphat.
14

Phng php lm lnh gin tip qua mt ng xon rut g, h s to

nhit s b gim mnh do cc tinh th bm vo b mt trao i nhit.
Nu phn phi u mi cht lnh lng, butan hoc propan t pha di
lm lnh trc tip thng kt tinh c tc dng rt tt c v mt lm
lnh v c v mt kt tinh v cc cht lng ho hi to thnh cc bt
kh ni ln trn lm cht lng b xo ng mnh, h s to nhit ln.
Trong cng nghip lc du theo phng php Edeleanu cc hyr
cacbon giu cacbon b loi b bng SO2 lng nhit khong -10oC
do SO2 c kh nng ho tan chn lc.
Tch parafin ra khi du cng l mt ng dng khc ca k thut
lnh trong cng nghip lc du. tch parafin ngi ta s dng mt
dung mi pha long du sau lm lnh trong thit b lm lnh cht
lng kiu no nhit khong -30oC.
1.2.2.2 iu khin tc phn ng
Mt s phn ng to nhit xy ra mt cch chm chp do phi c
phng php thi nhit cho phn ng hoc i khi ch cn lm lnh s
b cc cht lng tham gia phn ng. V d trong qu trnh sn xut x
phng hoc cc cht ty ra ch cn lm lnh dung dch kim natri
xung khong +10oC l . i khi lm lnh trc tip bng nc
cng mang li hiu qu nht nh. V d trong qu trnh sn xut cc
cht mu tng hp gc nit ngi ta cho 4 kg nc vo mi kg sn
phm tham gia phn ng, cc phn ng s tin hnh nhanh chng do
c lm lnh u n.
Trong vic tng hp vi tamin A, phn ng xy ra ch trong mt vi
phn trm giy nhit trong phng. V trong khong thi gian qu
ngn khng c kh nng thi nhit cho phn ng nn ngi ta tin
hnh phn ng nhit thp. V d khi cho phn ng -55oC th thi
gian phn ng ko di n 01 pht. Nhit to ra t phn ng c thi
i ch yu nh bay hi amnic. Amnic ng vai tr cht dung mi
trong thng phn ng. Ngoi ra, thng phn ng cn c lm 2 v v
t ngoi thng c lm lnh bng amnic.
Trong cng ngh sn xut cao su tng hp ngi ta cng a thng
mi cht lnh vo thng phn ng v tu theo sn phm ra m yu cu
nhit lnh khc nhau trong thng phn ng. V d khi polyme ho
hn hp isobutylen v isobutylen-isopren ngi ta cho etylen lng
chy vo thng phn ng. Trong qu trnh polyme ho tylen lng bay
15

hi v duy tr nhit cn thit ca phn ng nhit khong 100oC. Hi tylen c mt my lnh ho lng tr li v lm sch qua
chng ct. Thit b ho lng etylen thng s dng propan lm mi
cht lnh.
Trong cc trng hp khc, thng phn ng ch cn c lm lnh
t ngoi bng amnic lng si trong thng hai v.
Khi polyme ho nhit thp, cc tnh cht ca sn phm c
ci thin. V d si nhn to PVC khng b co ngt trong nc nng
khi polyme ho -20 n -60oC
1.2.2.3 Lu kho v vn chuyn ho cht
1. Cc loi ho cht. Cc sn phm ht m phi c bo qun
trong phng nhit thp chng khng b ht m. V d phn bn
nhn to cn c cc ht ur b mt nhn bng v rn ng knh 1,5
n 2mm, rt d lc. Nu bo qun cc ht ur trong khng kh m
th chng s ht m trong khng kh v s dnh kt vo nhau.
Trong cng nghip cht do ngi ta thng s dng loi axt acryl.
Ho cht ny c th gy chy n do polyme ho nhit thng.
Khi bo qun lnh c th trnh c nguy c chy n.
Axtylen c th chuyn ch thun li hn nhiu khi ho tan vo
dung mi axtn nhit thp. V d nhit -80oC c th ho tan
2000m3 tiu chun axtylen vo 1m3 axtn.
Bo qun diboran B2H6 lng thun li hn sau khi ho lng p
sut 8,5 bar v nhit -60oC.
2. Kh ho lng. Ho lng, lu gi v vn chuyn kh t thin
nhin hoc kh m thuc v lnh vc k thut cry, y ch im qua
ngn gn.
Kh thin nhin ch yu l m tan, si -161oC v c nhit lng
ln hn hn kh thnh ph. V khng li cn khi chy, kh thin
nhin c coi l nhin liu rt thch hp cho cc ng c t trong.
Cc ngun kh m c tm thy nhiu nc trn th gii. T ni
khai thc trn bin, kh m c a vo t lin n cc ni tiu th
bng ng ng. vn chuyn bng ng bin kh cn c ho
lng nh lm lnh.
Do kh thin nhin c p sut rt cao khi khai thc t cc mi khoan
nn c th dn n trong ng xon sn xut lnh m khng tn km
g.
16

C nhiu phng php ho lng kh thin nhin. Phng php c

ng dng rng ri nht l phng php lm lnh nh cc my ghp
tng, trong cc cp trn mi cht lnh l etylen v propan. C th s
dng cc phng php lm lnh gin tip ho lng kh thin nhin.
Mt trong nhng phng php lm lnh gin tip l nn kh ln trn p
sut ti hn sau a vo lm lnh gin tip bng mi cht lnh, v
d nh tan. Sau kh c dn n v mt phn kh c ho lng.
Hnh 1-2 gii thiu chu trnh ho lng kh thin nhin bng my lnh
ghp tng.
Chu trnh c in thng dng (hnh 1-2a) c nhc im l qu
nhiu thit b vi nhiu loi my nn, thit b trao i nhit, ng ng
vv... lm cho cng tc vn hnh, bo dng, sa cha gp kh khn,
c bit khi ti dao ng v vic ht hi lnh v my nn. Cng vic t
ng ho cng gp kh khn.
5

5
1
1
288K

293K; 6,8MPa

293K, 0,86MPa

NH3
233K, 0,07MPa

238K; 1,66MPa
238K

233K

C2H4

170K, 0,1MPa

173K

170K

6
6
7
0,1MPa

112K

a)

b)

1-Kh thin nhin vo; 2- My nn kh thin nhin; 3- My nn

lnh; 4- My nn lnh hn hp mi cht; 5- Bnh ngng; 6- Thit
b trao i nhit; 7- Van tit lu
Hnh 1-2: Chu trnh ghp tng ho lng kh thin nhin
17

Mt gii php tch cc l ng dng hn hp mi cht lnh c vit

tt l phng php ARC (Auto-Refrigerated Cascade). Hn hp mi
cht lnh gm nit, mtan, tan, propan v butan c nn trong my
nn 4 v c ho lng theo th t tng thnh phn. Bng cch tit lu
v cho bay hi tng thnh phn kh thin nhin c lm lnh dn
n 120oK ri ho lng mt phn khi qua tit lu 7. Hin nay nhiu
nh my ho lng kh thin nhin c nng sut rt ln lm vic theo
phng php ARC ny. V d nh my ho lng kh Badak
(Innxia) c nng sut 250.000m3 tiu chun trong mt gi v nh
my ho lng Arzew (Angiri) c nng sut 1.200.000 m3/h.
Kh thin nhin ho lng c k hiu l LNG (Liquefied Natural
Gas) c nhit si p sut kh quyn khong -160oC, bi vy kh
ho lng cn c cha v vn chuyn trong cc bnh cch nhit tt.
Ngi ta bo qun kh ho lng trong nn t ng cng. Phng
php ny t ra c hiu qu kinh t. Bnh cha t trong nn t ng
cng s dng c sc cha ln ti 40.000 m3.
Kh ho lng t du th LPG (Liquefied Petroleum Gas) c nhit
si p sut kh quyn cao hn nhiu. Kh PLG l sn phm thu c
khi ch bin du th v bao gm ch yu cc thnh phn propan, nbutan v isobutan. Cc cht ny l th kh nhit mi trng nhng
ch cn nn ln p sut va phi l chng ho lng v nhit ti
hn ca chng ln hn nhit mi trng nhiu.
Cc kh lng cng c bo qun v vn chuyn bng cc bnh.
Ngy nay ngi ta gi nhiu kh c nhit ti hn cao hn nhit
mi trng, khi c ho lng l kh ho lng nh amnic,
butadien, clo vv...
Trong mt bnh kn cha kh lng, hi v lng trng thi cn
bng, bi vy p sut trong bnh ph thuc rt nhiu vo nhit .
Trong khi vn chuyn kh lng ngi ta phn bit ba loi p sut: p
sut y, p sut gim v p sut kh quyn. Chuyn ch vi p sut
y ngha l cc chai khng c lm lnh, p sut trong chai l p
sut bo ho tng ng vi nhit mi trng. Cc chai thng c
thit k cho p sut cao nht ln ti 17 bar, ngha l khi chuyn ch
propan, nhit ngoi tri c th ln ti khong 45oC.
Hnh dng ca cc bnh cha rt khc nhau nhng thng thng c
dng hnh tr nm hoc t ng (t trong cc khoang tu thu), i
18

khi c hnh cu. Cc bnh cha ny rt nng nn thng c ch to

khng qu 1000 Tn.
Chuyn ch vi kiu p sut gim thun li hn v p sut trong
bnh khng qu cao nhng phi c h thng lm lnh km theo. Cc
bnh kh ho lng c lm lnh n mt nhit thun li no
p sut trong bnh khng qu cao. Do c lm lnh nn cc bnh cha
ny phi c bc cch nhit gi lnh. Do khi lng ring nhit
thp ln hn nn vi cng th tch bnh, phng php p sut gim
cha c nhiu kh ho lng hn. Cc bnh cha p sut gim c
thit k cho p sut ti a 10 bar. Nhit thp nht cho php tu theo
vt liu ch to m tiu chun cho php.
Do c tn tht qua lp cch nhit ca bnh nn duy tr p sut
bnh cn trang b h thng lnh hoc tin hnh ti lm lnh kh ho
lng nh hnh 1-3.
2

3
4
1

1- Bnh cha kh ho lng; 2- My nn; 3- Bnh ti ngng t; 4- Van tit lu

Hnh 1-3: S ti ho lng kh thin nhin

Trn s ny, phn lng ho hi c my nn 2 ht v v nn
ln p sut v nhit cao, sau a vo bnh ti ngng t 3
ngng li thnh lng, lng c tit lu gim p sut v nhit
xung p sut nhit trong bnh.
trnh lm bn kh lng bnh 1 do du bi trn my nn ln
vo, ngi ta s dng my nn khng cn du bi trn. phng
trng hp c kh khng ngng trong bnh cha cn c thit b x kh
khng ngng.

19

Chuyn ch kh lng vi p sut kh quyn cng cn c gi l

chuyn ch kh lng c lm lnh hon ton. p sut trong bnh ch
cao hn p sut kh quyn ti a l 0,3 bar. Nhit ca kh ho lng
trong bnh gn bng nhit bo ho theo p sut kh quyn hay nhit
si p sut thng bi vy bnh cha cn c bc cch nhit tt.
Do khng chu p lc nn vch bnh khng cn dy v hnh dng c
th tu theo kho cha hoc khoang tu thu.
Thc t cho thy my lnh lp t trn tu v c trn t lin lm
lnh mt phn hoc lm lnh hon ton kh lng trong bnh cha tiu
tn nng lng ln hn nhiu ln phng php ti ho lng.
lm lnh kh lng n -50oC cn mt my lnh hai cp vi kh
lng ng thi lm mi cht lnh. Khi chuyn ch tylen lng nhit
-100oC cn trang b mt my lnh ghp tng, tng di ly tylen
v tng trn ly R22 lm mi cht lnh. Nu chn R13B1 th bnh bay
hi ghp tng khng phi lm vic vi p sut chn khng.
1.2.3 ng dng trong iu ho khng kh
Ngy nay k thut iu ho c s dng rt rng ri trong i
sng v trong cng nghip. Khu quan trng nht trong cc h thng
iu ho khng kh l h thng lnh
My lnh c s dng x l nhit m khng kh trc khi cp
vo phng. My lnh khng ch c s dng lm lnh v ma h
m cn c o chiu si m ma ng.
iu ho khng kh c s dng vi 2 mc ch:
- Phc v cuc sng tin nghi ca con ngi (H thng iu ho
trong i sng, dn dng).
- Phc v cc qu trnh sn xut (H thng iu ho cng
nghip).
1.2.3.1. Cc h thng iu ho trong i sng dn dng
Hin nay cc h thng iu ho c s dng rt rng ri cc h
gia nh, trong cc cng s, c quan, nh my, x nghip, khch sn,
ngn hng, nh thi u th thao, hi trng, rp chiu bng, rp ht
vv.. nhm phc v cuc sng tin nghi ca con ngi.
Nhit thch hp i vi con ngi l khong t 22oC n 29oC.
Tuy nhin kh hu quanh nm lun lun thay i, ma h nc ta
nhiu ni nhit c th t 40oC. Lm vic trong nhng iu kin
20

nh vy rt kh chu v nh hng nht nh n hiu qu v cht

lng cng vic. Ngc li ma ng, nhit c th h xung 10oC.
Hin nay ngi ta s dng nhiu h thng iu ho khc nhau trong
i sng nh: My iu ho dng ca s, my iu ho 2 mnh, my
iu ho kiu VRV, my iu ho lm lnh bng nc v my iu
ho trung tm.
i vi cc h gia nh, thch hp nht l cc my iu ho cng
sut nh nh loi ca s v my iu ho 2 mnh.
1.2.3.2. Cc h thng iu ho trong cng nghip
Trong nhiu ngnh cng nghip sn xut ra cc sn phm c
cht lng k thut cao i hi phi duy tr nhit , m trong
mt gii hn nht nh. V d nh trong ngnh c kh chnh xc, thit
b quang hc, trong cng nghip bnh ko, trong ngnh in t vv
Trong cc ngnh cng nghip nh iu ho khng kh cng c s
dng nhiu nh trong cng nghip dt, cng nghip thuc l vv...
Mi loi sn phm i hi sn xut trong nhng iu kin nhit
, m khc nhau, v d nh:
- Ko scla: 7 8 oC
- Ko cao su: 20oC
- Bo qun rau qu : 10oC
- o lng chnh xc: 20 24 oC
- Cng nghip dt: 20 32oC
- Ch bin thc phm: Nhit cng thp cng tt, khong 510oC
Cc h thng iu ho khng kh trong cng nghip ch yu l cc
h thng cng sut ln nh kiu VRV, my iu ho lm lnh bng
nc v my iu ho trung tm.
1.2.4 ng dng trong siu dn
Mt ng dng rt quan trng ca k thut lnh l s dng trong k
thut siu dn. Ngi ta nhn thy khi lm lnh cc cht dn in
xung nhit rt thp th in tr ca n bng 0. Thng thng nhit
rt thp.
Khi dy t c nhit siu dn th c th s dng vt liu dn
in m khng gy ra tn tht in nng trn ng dy. Trong trng
hp c th ng dng to ra cc nam chm cc ln trong cc my

21

gia tc ca nh my in nguyn t, nhit hch, m t cho cc tu

cao tc, nam chm in ca cc cu cng vv
Ngy nay trong cc phng th nghim ngi ta nghin cu c
cc hp kim c th t trng thi siu dn nhit cao, m ra trin
vng ng dng rng ri k thut siu dn.
1.2.5 ng dng trong y t v sinh hc cry
1.2.5.1 ng dng trong y t
Cc ng dng ca k thut lnh trong y t rt phong ph, t vic
iu ho trong cc bnh vin, bo qun thuc trong cc bung lnh,
n bo qun cc b phn c th.
1. Bo qun mu v cc b phn cy ghp
Ngy nay, trong cc bnh vin nhu cu v mu rt cao. Mu c
bo qun trong cc t lnh c nhit +4oC. Tuy nhin thi gian bo
qun b hn ch ch trong vi tun l, sau bt u qu trnh tan r
hng cu (qu trnh hemolyse). bo qun lu vi thng cn tch
plasma khi hng cu.
Cc b phn xng dng cy ghp cn duy tr trong t lnh nhit
thp, nhit bo qun cng thp thi gian bo qun cng lu. nhit
+2 n +4oC thi gian bo qun t mt n hai tun, nhit 18oC c th gi c trong 6 tun. Hin nay ngi ta bo qun xng,
cc b phn cy ghp -70oC.
Cc b phn cy ghp c th c bo qun bng phng php sy
thng hoa. Nh vy khng cn bo qun v vn chuyn lnh. Phng
php sy thng hoa gi mt v tr quan trng trong k thut bo qun
cc b phn cy ghp ln c th.
Ngy nay, th gii ang pht trin mnh ngnh vi phu thut,
gii quyt tt hng lot cc ca phc tp nh ghp dy thn kinh, ghp
ni cc mch mu, can thip trc tip vo cc ti phng mch mu
no, ni cc mch mu da u v mng li huyt qun nui dng
no, ti lp s lu thng ca h thng ng mch vnh tim vv th
vic bo qun sn sng cc phm vt sinh hc kp thi thay th l
mt nhu cu rt cp thit.
Mt s thuc qu i hi bo qun nhit t 15oC n
25oC, v d nh cao gan, sa ong cha, cc loi thuc khng sinh, vv..

22

Hu ht cc thuc cn li cn phi bo qun trong iu kin nhit

thp
2. H thn nhit nhn to
Trong y t ngi ta cn s dng lnh trong phu thut vi nhng
mc ch ch yu sau:
- Lm lnh cc b ti ni phu thut gy t, gim au cho bnh
nhn.
- Gim trao i cht ngng vng tun hon mu khi phu thut.
- Gy ng nhn to, phu thut.
- p xc cht phc v khm, xt nghim t thi hoc ch mai tng.
Trong cc khoa rng hm mt ngi ta s dng cc dao m lnh
chuyn dng, c tc dng lm gim au khi nh rng. Trong khoa mt
ngi ta s dng k thut lnh ng ly thu tinh th b c ra khi
mt do vy hiu qu cha bnh nng ln rt cao. i vi cc bnh
nhn ung th, ngi ta dng N2 lng t nhit 196oC bm bo
khi ung th dit nhng m ung th v loi tr hon ton kh
nng lan truyn ca t bo ung th trong c th. Dng nhng dng c
m su cho php kh nhng u c tnh nhng v tr kh phu thut ca
c th, loi tr kh nng di cn, hn ch au n.
Mt s ng vt c gic ng ng trong khong thi gian rt lu
m vn duy tr c s sng. Mun vy ng vt thng h thn nhit
xung nhit kh thp, xp x nhit mi trng gim trao i
cht trong c th. Con ngi nu c gim thn nhit nhn to, s
trao i cht trong c th gim xung ng k, nhp p ca tim gim
xung.
Gim trao i cht trong c th v qua gim tiu hao xi l rt
cn thit trong khi m tim. Trong sut qu trnh m tim, vng tun
hon mu phi ngng hot ng nhng khng c gy ra bt k tn
hi no. Ngay nhit c th 28oC c th dng tun hon mu trong
thi gian 8 pht tin hnh m tim.
lm lnh (h thn nhit) mt bnh nhn gy m c th tin
hnh theo nhiu cch, v d nh nhng vo hn hp nc v nc
hoc qun quanh thn mt tm mn lnh. T cch th nghim trn sc
vt ngi ta xy dng c mt thit b dng h thn nhit v c
iu chnh rt d dng. Bnh nhn c t trong mt khoang nh c
gi lnh lu thng, khoang c lm bng cht do trong sut, bn
23

di b tr dn lnh v qut gi. Khng kh c lm lnh xung +4oC

ca vo. Nhit gi c th iu chnh xung -2oC. Ton b cc
thit b khc ca h thng lnh nh my nn, dn nng, t in, ng
ng c b tr pha di hp cht do, ton b c t trn xe nn
di chuyn d dng.
Ngoi ra h thn nhit ngi ta cn s dng phng php bc x,
bng cch t bnh nhn vo trong mt chic hp, b mt xung quanh
hp c lm lnh su bng polytylen. Nhit bc x t c th c b
mt lnh hp th, nhng gim thnh phn tn tht lnh do i lu v
hin tng ngng t.
Trong cc ca m kh khn i hi thi gian m ko di, nhit
thn nhit i hi h thp hn nhiu. Tuy nhin khi h nhit xung
thp 28 n 26oC c nhiu nguy c khng th a tim hot ng tr li
c. V vy ngi ta s dng phng php khc. Trong trng hp
ny ngi ta s dng phng php lm lnh ring vng tun hon
mu. Mu c a vo ng xon t trong dung dch cht lng lnh
v c mt bm mu (thay chc nng ca tim) bm tun hon nh
bnh thng. Tim c a ra khi vng tun hon m.
Bng phng php ny, ngi ta c th a thn nhit xung n
13oC thm ch thp hn. Tc lm lnh ph hp c ghi nhn l
1K/pht. Lm lnh mu c tin hnh gin tip qua nc lnh
phng trng hp nhit mu gim xung 2oC. Nc lnh c sn
xut trong my lm lnh nc c ph bng gi nhit khng i
khi chy vo bnh lm lnh mu. Trong qu trnh lm m sau khi m
nc nng c nhit 42oC c cho chy vo bnh trao i nhit
lm m mu.
1.2.5.2 K thut cry
K thut lnh ngy cng ng vai tr quan trng trong nng, lm
nghip, sinh hc, vi sinh vv.. K thut lnh thm cn gi l k thut
cry (-80-196oC) h tr c lc cho vic lai to ging, bo qun
tinh ng, gy t bin hoc cc k thut khc trong lai to ging.
Nh k thut cry m t mt con b c ngi ta c th th tinh
cho hng vn con ci khc nhau, ngay c sau khi cht hng chc
nm.
M hin nay c hng chc bnh nhn b cc chng bnh nan y
ang c p sng ch n khi con ngi c kh nng cha tr cn
24

bnh t ngi bnh, ngi ta s phc hi li v bnh nhn c th

sng li c. Nu thnh cng c th ngng cuc sng trong mt thi
gian nht nh. Tuy nhin, hin nay vn cn vn k thut cha gii
quyt c, l t bo thn kinh ca cc ng vt mu nng khng
thch hp vi mi trng lnh nn nu xc p c lm sng li
c th tm t tnh cm s hon ton thay i.
y l nguyn nhn hn ch s pht trin ca k thut p xc
sng bng lnh su.
1.2.6 ng dng trong k thut o v t ng
p sut bay hi ca mt cht lng lun ph thuc vo nhit v
vy ngi ta ng dng hin tng ny trong cc dng c o lng nh
ng h p sut, nhit k, trong cc r le p sut vv...
Hiu ng nhit in phn nh mi quan h ca chnh nhit 2
u cp nhit vi dng in chy qua mch cp nhit in. ng dng
hin tng ny ngi ta to ra cc dng c o nhit , p sut hoc
thit b iu khin t ng.
1.2.7 ng dng trong th thao
Trong mt s b mn thi u trong nh ngi ta duy tr nhit
thp khng lm nh hng ti sc kho v nng cao thnh tch ca
vn ng vin. Trong hu ht cc nh thi u u c trang b cc h
thng iu ho khng kh.
Trong th thao k thut lnh c ng dng kh rng ri. Trong
mn trt bng ngh thut, to ra cc sn bng ngi ta dng h
thng lnh to bng theo yu cu.
1.2.7.1 H thng lm lnh sn bng
Trc y lm lnh cc sn bng ngi ta thng hay s dng
nc mui lm cht ti lnh. Nc mui c nhit khong -10oC v
nhit mi cht lnh nm trong khong -15 n -17oC. Do chiu di
ng rt ln nn khng th phn b nhit u tt c mi v tr trn
sn bng. L do khc l do tit kim nn cng sut bm tun hon
nc b hn ch. Nhit vo v ra ca nc mui chnh nhau khong
3 n 4K. Mt nhc im na ca h thng dng nc mui l lun
lun phi kim tra s r r ca nc mui, phng hoen r kt cu

25

nn v gy r bng. Khi nc mui r r ra lp bng, nhit ng c

ca hn hp nc mui gim nn bng b chy ra. Hnh 1-4 v hnh
1-5 m t s h thng lnh v s h thng cp nc mui lm
lnh sn bng.
4
-8C

-10C

-10C
3

1- Sn bng; 2- Bm nc mui; 3- B nc mui; 4- Nc mui vo ra

Hnh 1-4: S lm lnh sn bng bng nc mui

Ngy nay ngi ta thng s dng h thng lnh lm lnh trc tip
sn bng do c th khc phc c cc nhc im ca h thng s
dng nc mui lm cht ti lnh, ngoi ra cn pht huy cc u im
sau:
- Nhit bay hi trc tip -10oC cao hn 5 n 7K so vi dng
nc mui nn tiu tn nng lng cho my nn gim 25 n 35%.
- Bm tun hon mi cht lnh tiu tn nng lng ch bng 15 n
25% nng lng tiu tn cho bm nc mui v khi lng tun hon
rt nh.
- Cc ng ng sn bng b han r hn rt nhiu.
- Nhit mi v tr sn bng bng nhau.
1.2.7.2 Tnh ton ti lnh sn bng
Ti lnh sn bng bao gm cc thnh phn sau:
- Dng nhit truyn t nn t ln: trng thi cn bng dng nhit
ny tng i nh.
- Dng nhit t khng kh: Dng nhit t khng kh bao gm c
dng nhit hin ln nhit n, tu thuc vo tc khng kh, nhit
khng khi trn b mt bng. c mt lp khng kh lnh trn c
th lm tng bao chung quanh sn bng cao hn. i vi sn bng
26

trong nh, tc khng kh va phi c th tnh vi h s truyn nhit

k = 0,11 W/m2.K
- Dng nhit bc x mt tri: cc nc n i sn bng c th xy
dng ngoi tri, nhng Vit Nam chc chn phi c mi che nn c
th b qua thnh phn ny.
5

8
2

3
1

1- Bnh cha NH3; 2- My nn lnh; 3- Bnh tch du; 4- Bnh lm mt

du; 5- Bnh ngng; 6- Thit b tit lu; 7- Bm NH3; 8- Sn bng

Hnh 1-5: S lm lnh sn bng trc tip bng mi cht lnh

- Kt ng lp bng mi thay vo lp bng s dng. i vi sn
bng c ng khch, kch thc 30 x 60 m mi gi phi thay chng
2m3
Bng 1-6: Thng s mt s sn trt bng trn Th gii
Nc, a im, tn
sn
* Lin x - Matxcva
- Cng vin thiu nhi
- Sn vn ng thiu nhi
-

- Cung th thao
* Ba Lan - Catovit
* M
* Tip khc c Praha
- Cung th thao
- Sn vn ng ma

Loi
sn

H
thng
lnh

Din tch
sn, m2

Lxd
km/mm

Cng
sut
lnh

H
Kn
H
Kn
H
Kn

Trc tip 10x12 =120 0,6 / 29

50.000
Trc tip 20x30=300
2,3/29
225.000

31x60=1860
18/29
900.000
Gin tip 31x60=1860
18/45 1200.000

2400
ng elip 350.000
Trc tip 18,5x36=666 8,7/16
250.000

Kn
H

Gin tip

27

30x61=1830
30x72=2160

560.000

ng
* Thu s
- Baden
- Genev

H
Kn

Trc tip

75x80=6000
26x60=1560

84
16/32

1.000.000
360.000

Tnh ton nhit cho sn bng l kh phc tp v ti lnh ph thuc rt

nhiu vo iu kin khng kh bn ngoi. Sau y l mt vi s liu
nh hng cho mt s thng ma ng v thng gi u cc nc
n i:
- Sn bng ma ng ngoi tri: 180290 W/m2
- Sn bng trong nh ma h: 350470 W/m2
- Sn bng c mi che ma h: 470 700 W/m2
i vi Vit Nam con s ny phi cao hn, do iu kin nhit
bn ngoi thng cao hn cc nc n i nhiu.
Bng 1-6 l thng s ca mt s sn bng trn th gii.
1.2.8 ng dng trong sy thng hoa
Vt sy c lm lnh xung di -20oC v c sy bng cch ht
chn khng. y l mt phng php hin i v khng lm nh
hng n cht lng sn phm. Vt phm hu nh c rt m hon
ton khi sy nn sn phm tr thnh bt bo qun v vn chuyn d
dng. Gi thnh sn phm cao nn ngi ta ch ng dng sy cc
vt phm c bit nh cc dc liu qu him, mu, cc loi thuc,
hcmn.
Qu trnh thc hin theo tun t sau: u tin ngi ta kt ng sn
phm xung khong 20oC, sau rt nc ra sn phm bng cch
thng hoa cc tinh th nc ho trong sn phm nh ht chn
khng cao.
* ng kh cc loi vc xin
Do gi c cc tnh cht ti sng, cc hot tnh sinh hc, c hiu
vv.. . nn k thut ng kh c s dng sn xut cc loi vc xin
ng kh cho ngi v gia sc. Hin nay nc ta ngi ta s
dng rt ph bin k thut ny nh Vin v sinh v dch t H Ni,
Vin Pasteur thnh ph H Ch Minh, Vin sn xut sinh vt phm
Lt Nha Trang.
* Huyt tng ng kh

28

Huyt tng ng kh l sn phm c sn xut t mu ti, l

mt trong nhng vt phm rt qu bu, dng iu tr cp cu. Trong
qu trnh sn xut huyt tng kh ngi ta lm lnh v sy thng hoa
t c huyt tng c m 1%.
1.2.9 ng dng trong xy dng
1.2.9.1 Lm lnh b tng cc p chn nc
Qu trnh kt rn ca b tng gn lin vi qu trnh to nhit, trong
nhit hydrat ho tu theo thnh phn xi mng c th t t 250 n
500 kJ/kg xi mng. Nhit s to ra mi trng. Cc th nghim cho
thy mt na lng nhit to ra trong 3 ngy u v ton b nhit
lng to ra sut trong mt nm mi kt thc. Do b tng to nhit
nn nhit tng khong 20 n 30oC so vi nhit mi trng. i
vi tng mng th nhit khng qu quan trng v nhit nhanh
chng to ra mi trng v nhit tng c duy tr c th coi ng
u.
Nhng i vi nhng cng trnh c bng cc khi b tng
ln, v d nh cc p chn sng. Do h s dn nhit ca b tng =2
W/m.K v h s dn nhit a = 0,004 m2/h, nn nhit to t cc khi
b tng ra bn ngoi chm, nh hng nht nh n cht lng ca
b tng. Khi tng dy 2m thi gian lm lnh 4 ngy, trong khi tng
dy 60m thi gian lm ngui ln n trn 10 nm m hiu nhit so
vi mi trng bn ngoi khng gim xung cn mt na so vi lc
ban u.
Nh vy, trong khi b mt p lnh v ng cng t lu m trong
tng p nhit vn cn rt cao. S chnh lch nhit to ra
ng lc ko trn b mt p gy ra cc vt rn nt b tng. Do khng
th thi nhit t do ra mi trng v trnh hiu nhit qu cao
gia tm tng v b mt tng cn phi c bin php lm lnh nhn
to tng p khi b tng. C cc phng php kh thi sau y:
1. t ngm cc ng ng lm lnh bn trong p. Ngi ta b tr
cc ng nc lnh ng knh 25mm trong p cch nhau theo chiu
ngang khong 2,4 m; chiu cao khong 3m v lin tc bm nc lnh
qua thi nhit cho b tng. Tc nc trong ng khong 0,6 m/s.
Cng sut lnh tnh ton c th h nhit b tng xung 20 n
30 K l tu thuc vo loi xi mng s dng, kh nng lm mt ca
mi cht, nh hng bc x mt tri. Theo kinh nghim, cng sut
29

lnh c th tnh theo lng nhit ta ca b tng khong 74000 kJ/m3

b tng vi mt s thng s khc ca b tng: Nhit dung ring 0,8
kJ/kg.K, khi lng ring 2600 kg/m3 v hiu nhit cn lm lnh
khong 35K.
Bin thin nhit ca nc lnh trong ng ph thuc ch yu vo
t l nhit gii phng trong b tng. Khi bit nhit lng hydrat ho
gii phng v cc thng s k thut ca b tng, c th tnh ton c
bin thin nhit ca khi b tng v k c trng nhit ca b
tng trong khi ang lm lnh.
2. Lm lnh bng cch trn thm nc . Lm lnh va b tng
xung khong 4oC sau cho thm vo va mt t nc di dng
mnh, vn v tnh ton sao cho dung nhit cn bng ton
b nhit hydrat ho.
C th lm lnh xi mng ngay t nh my sn xut. Thng nhit
xi mng y ln ti 60oC. Tuy nhin h s dn nhit ca xi mng
km do cn din tch trao i nhit ln, gy nhiu kh khn nn t
c ng dng.
Cc ph gia nh si, th c kch thc ln n 150mm c ra
sch v lm lnh s b bng nc lnh sau c cha vo cc sil
v c lm lnh tip bng khng kh lnh nhit -1oC thi qua sil.
Ct c lm lnh trc tip ngay trn cc phng tin bng ti bng
cht ti lnh.
Nc trn b tng c lm lnh trong cc my sn xut nc lnh
n 1oC. Nc a vo my trn cn c nghin nh nc
tan nhanh. Tc tan ph thuc vo nhiu yu t nh nhit my
trn, kch thc cc v lng trn trong my trn. phi m
bo tan ht khi va b tng ra khi my trn.
1.2.9.2 Kt ng nn mng
K thut lnh cn c s dng lm lnh lng t khi xy dng
cc ca vo hm m, cc cng trnh ngm, cng trnh xy dng metro,
cc cng trnh p, cng nh s dng x l nn mng cc cng
trnh vng t yu, vng t phc hp v a cht thu vn. c
bit cc cng trnh xy dng trn nn t snh ly v c nhiu nc
ngm. Nn mng xy dng i khi khng chc chn, nn khi o
mng t trt nh ct chy. ngn nga hin tng ngi ta a
ra mt phng php s dng lnh to n nh mng, l phng
30

php s dng cc kt ng. Nh cc cc ny ngi ta to nn mt

vnh ai bao bc h cn o (xem hnh 1-6)
Cu to cc kt ng rt n gin theo kiu ng lng ng. ng
knh ng ngoi khong 100mm, ng trong 40mm. Cht lng lnh c
nhit khong -20 n -40oC c dn i vo t ng trong v i ra
ng ngoi ra ngoi, u cc vt nhn d nn vo lng t. Tuy
nhin d dng a cc vo nn t c th tin hnh khoan mi
trc. Cc cc c ni song song vi b phn phn phi v thu hi
mi cht lnh.

2
3

D
1
d

1- Cc kt ng; 2,3- Mi cht lnh vo v ra; 4- Khi kt ng

Hnh 1-6: S kt ng nn mng bng cc kt ng
Trong qu trnh mi cht lnh tun hon, nn mng xung quanh cc
c lm lnh v kt ng li thnh 01 khi vng chc. Kch thc tr
kt ng ngy cng ln dn ra xung quanh, sau mt thi gian nht
nh (khong vi tun, c khi vi thng) cc tr kt ng mi ni li
vi nhau thnh thnh vng kn vng chc, m bo khng cho t st
l khi o su pha bn trong.
chc chn ca vng kt ng ph thuc vo nhit lm lnh v
chiu dy ca n. V d bn nn ca nn ct kt ng -10oC l
100 bar, -15oC l 160 bar, -25oC l 200 bar. Khi nn ct kt ng
th nc ng vai tr nh xi mng trong kt cu b tng.

31

Trong lnh ng nc t ng bng lin kt vi ht t to thnh

lp lin kt bn vng chng khc b tng. Lin kt ny vng hn nhiu
lin kt nc thun tu. t ct ng bng c lin kt bn vng
nht sau n t tht v sau cng l t st.
i vi ca hm l, i khi cc phi di n hng trm mt cm su
vo lng t. Khi phi khoan mi trc cc l cc. Cc l phi song
song m bo khong cch cn thit, nu c mt v tr no
khong cch gia cc ct qu xa, mch kt ng khng lin kt c th
to nn nhng im yu cc b, c th gy st l nhng v tr ny.
Trong qu trnh s dng cn trnh r r cht vo lng t, v nhit
ng c ca cht ti lnh rt thp khng th ng c nn c th
lm cho cc cc kt ng r ng, rt nguy him v rt kh khc
phc.
Do cht ti lnh trn ng ng ra nng hn ng cht lng lnh
vo ng k (khong 8K), nn gia chng c trao i nhit vi nhau,
lm gim hiu qu lm lnh nn t. V vy phi c bin php gim
dng nhit trao i ny, bng cch cch nhit b mt ng trong. y l
vn tng i kh, v nh vy s tng kch thc ng ngoi. C th
gim dng nhit trao i ny bng cch s dng loi vt liu c kh
nng dn nhit km lm ng trong, v d nh nha PVC.
Do phi vn hnh trn cc cng trnh xy dng v lun lun phi di
chuyn nn h thng lnh phi gn, d c ng. Tt nht nn thit k
lp t trn cc xe thnh khi, khi vn hnh ch cn u in, nc l
c th hot ng. Vic u ni cht ti lnh cng phi n gin v
chc chn.
Cc cc kt ng c th c lm lnh bng mi cht lnh. u
im ca phng n ny l hiu qu lm lnh cao hn, do chnh
nhit ln. Tuy nhin phng n ny c nhc im l chnh lch
nhit si bn trong ng kh ln do chnh lch ct p thu tnh,
pha trn v pha di, u ni phc tp hn v mi cht d b r r ra
ngoi.
to lp thnh v dy 2 3 m bo v hoc ngn cch nc thm
thu vo khu vc thi cng, cn thc hin cc ging khoan lnh ng
cch nhau 0,8-1,2m tu loi t
Mi cht lnh s dng trong cc h thng ny c th l amnic,
propan hoc CO2. Khi s dng NH3 cn lu l mi cht NH3 ho

32

tan trong nc nn khi r r c th lm mm nn, ph v kt cu nn,

nguy him.
C th s dng khng kh lnh kt ng nh trng hp xy
dng ng hm Stockholm nm 1884. Ngi ta dng khng kh lnh
-55oC t mt my lm lnh khng kh kt ng nn t.
Ngy nay, kt ng cc nn t khng ln, ngi ta s dng c
nit lng. Qu trnh kt ng xy ra rt nhanh chng.
Vic tnh ton cng sut lnh trong cc ti liu tham kho rt khc
nhau do tnh cht nn t mi ni rt khc nhau.
Tnh ton chi ph lnh lm lnh ng t
- Tng khi lng t cn lm lnh:
(1-1)
Vi = V1 + V2 + + Vn = F.(h1+h2+ + hn)
F Din tch tit din v ng lnh, m2
hi Chiu dy ca cc lp t khc nhau, m
- Tng th tch nc cn lm lnh
(1-2)
Vn = Vi = Vi x Ei
Ei Hm lng phn trm (theo th tch) nc trong cc lp t,
%
- Chi ph lm lnh nc
(1-3)
Qn = n.Vn. [Cn.t1 + r + C t2] , J
3
n Khi lng ring ca nc, n 1000 kg/m
t1, t2 Nhit ca nc ban u v sau ng , oC
r Nhit ng ng bng ca nc, r = 2500 kJ/kg (80 kCal/kg)
Cn, C - Nhit dung ring ca nc v , kJ/kg.K
- Chi ph lm lnh cc cc thnh phn kh
(1-4)
Qk = i. ( Vi - Vi ).Ci (t1 - t2), J
i, Ci Khi lng ring v nhit dung ring ca thnh phn kh
ca cc lp t.
T tng chi ph lnh yu cu trn, cn c vo thi gian yu cu lm
lnh (giy), c th xc nh cng sut lnh yu cu ca my lnh:
Qo =

Qn + Q K

,W
(1-5)

1.2.10 ng dng trong cng nghip ch to vt liu v dng c

1.2.10.1 Kim loi
1. Lp cht:

33

Trong ch to my c nhiu chi tit i hi phi c lp cht vo

nhau vi mt cht ln. i vi cc chi tit ny khng th s dng
cc bin php g lp bnh thng. V d trng hp lp chn van vo
thn my ca cc ng c t. Trong trng hp ny ngi ta lm
lnh chn van xung -80oC n -180oC, ng knh chn van thu nh
li ngi ta d dng lp vo thn my. Khi nhit tr li bnh
thng, chn van n ra v p cht vo thn my to nn mi lin kt
rt chc chn. Trong trng hp lp ghp theo phng php ny phi
tnh ton rt k lng dung sai khi lp t. Dung sai tu thuc vo
kch thc, c im chi tit v vt liu s dng.
2. Thay i cu trc t vi
Bng cch lm lnh ngi ta nhn thy c th lm thay i cu trc
ca mt s vt liu ch to my, theo hng tch cc. V d nh trong
thp ti cn st li mt t austenit, khi nhng thp vo mi trng
lnh -80oC trong khong t 5 n 10 pht, austenit c th chuyn ho
thnh martensit lm cho thp cng hn. Gia cng lnh sau khi ti
khng nhng lm cho thp cng hn m cn tng rn, kh nng
chng mi mn, n hi, tng tui th v n nh kch thc chi
tit my.
Mt v d c th v trng hp gia cng cc bm piston ti M.
Piston c ch to bng thp SAE25.100, sau mt thi gian lm vic
nhng mi trng kh hu khc nhau khong 2 thng th xy ra hin
tng kt dnh l v ostensit d chuyn bin tip tc lm tng kch
thc v th tch ca piston. Nu sau khi gia cng xong thm khu gia
cng lnh vo qu trnh nhit luyn th hin tng s c khc
phc.
V gia cng lnh tng tnh n hi, rn, tnh chng mi mn
c cc nh khoa hc Anh, M kt lun t nm 1914. Bng 1-7
di y cho thy khi gia cng lnh thp c 0,8%C, 8%Ni, 4%Cr,
1%V cc nhit khc nhau th n hi E tng ln ng k.
Bng 1-7: n hi khi gia cng cc nhit khc nhau
Nhit gia cng
E, kG/cm2

- 27oC
64

34

- 46oC
91

- 84oC
119

 cng HRc ca thp cng c tng khi gia cng lnh nh lm

tng kh nng chng mi mn ca chi tit.
Bng 1-8 di y cho thy r iu .
Nhiu s liu t sn xut cho bit trong gia cng v n bng mi
t su th dng mi t bng thp gi, thp crm cao, cc bon cao
hay thp cac bon thng qua nhit luyn th sau khong 30000 sn
phm chng u b v. Nhng nu dng thp thng sau nhit luyn
c gia cng lnh th tui th c th tng 10 ln.
Bng 1-8: rn ca thp cc nhit gia cng khc nhau
Thnh phn, %
C
Cr
Ni
Mo
0,2
0,18
0,10
01,3

0,24
0,21
0,15
1,33

1,8
3,43
4,95
3,65

0,23
0,26
0,03
0,04

%C
b
mt
1
1,03
0,96
0,92

Sau
khi
ti
57
51,5
50,5
48,5

rn HRc
Gia cng lnh v nung
li 175oC
- 40oC - 62oC - 73oC
61,5
63
62
56,5
61
60,5
56,5
58
59
58
59
59,5

i vi thp crm ti, khi lm lnh xung -80oC, cu trc t vi

ca thp s c cng c. V martensit c khi lng ring nh hn
nn th tch ring ln hn austenit, nn nu qu trnh bin i chm,
th tch tng dn s nh hng xu n cc chi tit my chnh xc.
Qu trnh lo ho nhn to nhit thp s n nh th tch ca
thp.
Gang austenit c sn xut v s dng rng ri tuy c tnh ca n
km hn nhiu so vi thp cn hoc rn. Tuy nhin c th ci thin c
tnh ca chng rt nhiu nu c x l lnh -80oC trong hn hp
cn v kh. Sau chng c nung nng n nhit 700oC
bin i cc martensit niken tr li austenit. Cc martensit niken
khng mong mun ny c hnh thnh trong qu trnh x l lnh.
Qua qu trnh x l trn, bn ko tng ln n 2000 bar.
Lnh thm c dng lm lnh cho n nh kch thc ca
nhiu tm gang, tm kim loi mu trong ch to v, thn ca cc thit
b chnh xc. Lm lnh thm cn c ng dng lp rp cc c
cu chnh xc.
35

3. Gia cng phi

Trong qu trnh gia cng phi, phn ln c nng a vo bin thnh
nhit nng, lm cho nhit dao ct tng cao. Bng cch gn cc cp
nhit u mi dao v cc v tr khc nhau, ngi ta c th o c
s phn b nhit trn b mt tip xc ca dao ct. i vi qu trnh
tin thp vng bi nhit u ct c th ln ti 800oC. Do nhit
cao, c tnh ca dao ct gim. tng bn ca dao v thi gian s
dng cn phi lm lnh dao xung nhit thch hp. Cc kt qu
nghin cu cho thy, tui th dao t l nghch vi bnh phng nhit
. V vy khi gim nhit xung thi gian lm vic v tui th ca
dao tng ng k.
lm lnh dao, ngi ta s dng dung dch du ct hoc nh
tng c lm lnh xung 2 n 4oC rt trc tip vo v tr ct.
Cc loi thp khng r austenit c h s dn nhit nh, do nhit
cc dao ct cn tng cao hn na. Trong trng hp ny ngi ta
thng s dng CO2 lng lm lnh. Phng php lm lnh c th
thc hin t bn trong. Thanh thp tin c b tr mt l pha trong
n ng v tr tm dao ct volframcacbit CO2 lng chy n y
v bay hi lm lnh dao. Hi CO2 thot ra qua mt l nh.
Trong cng nghip ch to my bay ngi ta s dng rt nhiu tm
kiu sandwich hai bn l hai tm kim loi rt mng, d b un cong v
bin dng. Mt gii php hiu qu l cho y nc vo cc ngn sau
lm lnh kt ng . Khi c th gia cng c kh nh l mt
khi lin. Sau khi gia cng xong ch cn lm tan bng nc ra v
dng kh nn thi sch nc cn st li trong tm sandwich.
Cc dng c mng v dt rt kh kp ln my cng c. C th s
dng phng php sau: Lm lnh cc tm kp phng bng cht ti lnh
hoc mi cht lnh si xung -30oC sau nhng dng c vo nc v
t ln tm kp phng. Nc ng li v c nh dng c vo tm kp
mt cch rt chc chn. C th p dng phng php ny c i vi
cc dng c phi kim loi.
4. in cc hn
in cc ca my hn im thng c lm mt bng nc hoc
cht ti lnh glycol. Nc hoc glycol c bm vo trong in cc
rng. Tui th ca in cc c th tng ln gp ba ln nu c lm

36

lnh bng CO2 lng. cp lng cho in cc phi s dng mt bm

CO2 lng c bit.
5. X l b mt bng in ho
Trong vic x l b mt nhm to mt lp xit dy, cht in
phn phi c nhit t 21 n 26,5oC. Nhit to ra do dng in
phn trung bnh khong 35 W/cm2 din tch b mt lin tc phi c
thi ra mi trng bn ngoi. Vic lm lnh cht in phn c cha
axit sunfuric c thc hin nh cc ng lm lnh bng ch. Nc lnh
tun hon trong ng c nhit khong 5oC nh mt my lnh.
C trong qu trnh m kim loi, tu theo tng loi cht in phn
m nhit b mt phi gi nhit khng i t 20 n 60oC. T
cc b mt zyanid v d nh m ng hoc cadmi cn nh k loi b
cacbonat natri. loi b cacbonat natri ng ta s dng phng php
kt tinh chm dung dch nhit khong -4oC. Cn thit phi kt
tinh chm tinh th hnh thnh c kch thc ln, d loi b khi
dung dch. lm lnh cc cht in phn c tnh n mn cao ngi
ta s dng nhiu loi vt liu c bit trong c ng cht do flo.
i vi vic nh bng kim loi bng cht in phn, ngi ta c
gng t c b mt c phng cao v c kh nng phn chiu ln.
tin hnh nh bng, ngi ta nhng sn phm cn nh bng vo
bn cnh mt in cc trong b cht in phn v ni vo ngun in
1 chiu, trong sn phm cn nh bng l cc ant. Cc th nghim
cho thy, nhit cht in phn vo khong -30oC s cho hiu qu
nh bng cao nht. Nhit cng cao, hiu qu nh bng cng ph
thuc vo s n nh ca in th. Do cn duy tr n nh nhit
cht in phn nhit thp l rt cn thit. Tc nh bng ph
thuc khng nhng nhit ca b m cn ph thuc vo loi cht
in phn s dng. Cht in phn trn c s cn mtyl cho tc
nh bng cao nht.
1.2.10.2 Vt liu phi kim loi v cc vt liu khc
Khi h nhit thp, cc cht do n hi b ho cng v gin,
rt d b v vn hoc c th gia cng c kh. Sau khi h nhit xung
-190oC trong nit lng, nylng v polytylen c th c nghin mn.
Cc chi tit p bng cao su hoc bng cc cht do thng thng
c ba via. Dng tay loi b cc ba via ny rt kh khn v mt nhiu
37

cng sc. Nu a chng qua CO2 lng sau a vo thng quay

hnh tang trng hoc my mi tia th cc ba via c loi b d dng
bng phng php c kh.
Cc vt ct mng xng ca sm xe t, xe my, xe p c th c
ghp chn tt hn nhiu nu ch tip gip (ch mng xng) c lm
lnh s b trc xung -7oC. Vic lm lnh tin hnh n gin
bng cch p chng ln b mt lnh, v d p ln mt b mt ng c
lm lnh t bn trong mi cht lnh hoc cht ti lnh.
Nu nhng g vo amnic lng th sau 1520 pht g tr nn do
v c th un nn d dng.
Si bng s bng nh la nu nh si c nhng vo dung dch
kim natri. Trong khi x l, si phi cng chng li xu hng co rt
ca si. Khi x l bn ko ca si cng tng ln. Dung dch kim
phi c gi nhit 5 n 10oC. Sau khi x l si vn trng thi
cng, c nhng nc nng 60 80oC v sau c ra sch bng
nc.
Mt phng php mi cho hiu qu tng t l nhng si bng vo
amnic lng si p sut thng -33oC. Hi amnic c thu hi
li bng my nn lnh.
1.2.11 ng dng khc
1.2.11.1 Cc phng th nghim
1. Th nghim thit b giao thng
Nhiu thit b giao thng i hi tin hnh th nghim trong
cc phng c bit vi cc iu kin nhit , m c th thay i
theo yu cu th nghim.
V d nh phng th nghim toa tu ha.
Nhit ca phng th nghim phi tng ng vi iu kin kh
hu khc nghit nht bn ngoi tri Vit Nam l 0 n +60oC v cho
cc tu quc t t -40 n +50oC. Ngoi ra trong phng cn c th to
ra cc iu kin ma gi th nghim kn v kh nng hot ng
ca cc ca s, ca ra vo v cc thit b khc trn tu trong mi iu
kin thi tit. c bit trong iu kin nhit cao bn ngoi phi th
nghim tnh trng hot ng ca h thng lnh, iu ho trn tu.

38

Cc th nghim cc phng tin giao thng khc trn b bao gm

th nghim tnh cht kh ng tc cao, cc c tnh ca ng c
hot ng nhit cao nht v thp nht ngoi tri. Nhit phng
c th iu chnh gia +70oC v -50oC, tc khng kh t 200 km/h
(ngang tc t). Phng th nghim cn c h thng lm lnh cng
sut ln, nhm thi nhit qua kt cu bao che, nhit do ng c t
gy ra v nhit do qut tun hon gi ta ra. to ra lu lng
khng kh ln tun hon vi tc ln cn c qut cng sut rt ln
nn nhit thi ra t ng c qut rt cao. Cng sut qut c th ln ti
vi ngn kW.
tun hon khng kh ngi ta s dng qut trc vt, ng knh
t n 10m hoc ln hn. Tr lc dng chy khng vt qu 25mbar.
i vi cc t lnh cn phi nghin cu s truyn nhit qua vch
cch nhit v cc ca cch nhit cc tc khc nhau v nhit
khc nhau.
i vi vic thit k, ch to my bay vic th nghim cc ti c v
nhit hoc ti ng v tnh l rt cn thit. My bay c bit my bay
siu m chu ti nhit rt ln bi v nhit b mt my bay thay i
rt nhanh. Khi ct cnh gi s my bay c nhit bng nhit mi
trng l 30oC, nhng ch sau vi pht nhit b mt do ma st vi
khng kh c th ln ti 150oC. Khi h cnh nhit thay i ngc
li. Bi v nhit trong my bay thay i chm, thm ch khng thay
i do c iu ho khng kh, hiu nhit ln to ra cc ng
lc thay i. Cc ng lc ny l nguyn nhn gy ra hin tng mi
ca vt liu ch to. i vi my bay vn ti dn dng tui th i hi
cao hn nhiu so vi my bay qun s.
th nghim s vn hnh ca my bay Concorde Anh v Php
xy dng mt phng th nghim thay i nhit . y c th tin
hnh c th nghim c hc v nhit hc trong nhit khng kh c
th iu chnh t 150oC n -35oC. Thit b lnh bao gm mt phn l
my nn piston, cng sut 3.800 kW nhit bay hi -1oC v nhit
ngng t +35oC, mt phn l my nn ly tm vi cng sut lnh
4.200 kW nhit bay hi -62oC trong amnic l mi cht lnh
ng thi l cht tch lnh. lm nng nhanh khng kh ngi ta s
dng mt calorife cho nc nng 180oC chy qua.
Cc v tinh nhn to bay trn qu o cng chu tc ng rt ln
ca nhit . Ban m, nhit xung -170oC v ban ngy nhit
39

ln ti 100oC. th nghim kh nng chu nhit thay i ca v

tinh ngi ta xy dng phng th nghim v tr, trong cc iu
kin lm vic ca v tinh c m phng. Do yu cu chn khng cao
trong phng th nghim nn khng c thnh phn i lu v dn nhit.
Vic nng v h nhit v tinh c thc hin bng bc x nhit.
2. ng c v cc dng c
Rt nhiu thit b k thut mun a ra sn xut hng lot, cc nh
sn xut cn phi tin hnh th nghim trong nhng iu kin kh hu
khc nhit nht m thit b c th chu ng trn thc t. Mun vy
cn c h thng lm lnh v si c th thay i nhit phng
mt cch tu theo cc iu kin th nghim
- th nghim cc ng c t v c bit ng c my bay lm
vic trong cc iu kin khc nhau ngi ta xy dng cc phng th
nghim m phng iu kin kh hu thc t m t c kh nng phi
chu ng trn thc t. Phng th nghim ny c khong nhit c
th thay i trong khong t -50oC n 70oC tng ng nhit
vng Bc cc hay trn sa mc v p sut khc nhau.
i vi t p sut thay i khng ng k c th b qua.
i vi ng c my bay p sut lm vic thay i ng k, tu
thuc vo cao. cao ngang mc nc bin p sut kh quyn l
760mmHg, cao 20 km p sut ch cn 41mmHg, cao 25km
p sut 19mmHg.
- Trong phng th nghim quang hc v c kh chnh xc cn m
phng cc iu kin kh hu chng s lm vic. Nhit c th
iu chnh trong khong t -65oC n +80oC v c th iu chnh bng
chng trnh. phm vi nhit trn 0oC m tng i phi iu
chnh c t 40% n 100%.
- Cc dng c ngt in c bit cho in cao th cng cn th
nghim ngay ni sn xut vi cc iu kin nhit t -50oC n
50oC k c trong iu kin b ng bng. Tn tht in ho ca cc
ng dy cao th cng cn c nghin cu v th nghim.
3. Cng ngh lai to ging thc vt

40

Trong k thut sinh hc lai to ging phc v ngnh nng, lm

nghip, yu cu thc t t ra l cn lai to ra nhng ging cy c kh
nng chu ng iu kin kh hu khc nghit c th gieo trng
nhng vng kh hu nht nh. C nhng ging i hi chu ng
nhit cao, khng kh kh hn, c ging i hi phi chu ng kh
hu lnh, m t.
mt s vin nghin cu v lai to ging thc vt ngi ta xy
dng cc phng th nghim, l cc nh knh trong ngi ta
trng cc loi thc vt th nghim, nhit khng kh c th iu
chnh c. Nhng phng th nghim ngi ta gi l phytotron. Cc
thng s kh hu c th iu chnh c trong cc phng ny l nhit
, m, nng CO2, cng chiu sng vv... iu kin chiu
sng c m phng nh ngy v m.
1.2.11.2 Lm mt ng c v my pht
Nhit mi trng cng cao, khi lng khng kh c ht vo
ng c t trong cng nh do cng sut ng c gim. Bng cch
lm lnh khng kh cp cho ng c ngi ta c th nng cng sut
ng c ln cao hn.
Khng kh cp cho ng c diesel c th lm lnh trc tip nh chu
trnh nn kh hoc gin tip nh mi cht lnh si.
Trn hnh 1-7 gii thiu h thng thit b lm mt khng kh cp
cho ng c diezen. Khng kh c nn qua my nn ly tm 1 v a
vo lm mt s b bng nc thit b trao i nhit 3, sau lm
mt bng mi cht lnh si bnh bay hi 4 ri cp vo ng c
diezen. My lnh c my nn ly tm 6, bnh ngng lm mt 7, van tit
lu 5 v bnh bay hi 4. truyn ng cho my nn ngi ta dng
ng c tua bin 8 lm vic nh vng tun hon hi frn. truyn
ng cho my nn ly tm 1 ngi ta dng ng c tua bin 2 chy bng
kh thi t ng c diezen.
Nhng cun dy ca cc my pht in ln thng c lm mt
bng nc hoc bng kh hyr. Vi cng lm mt cao phi nh
n mi cht lnh si, v d frn vv... Nhit si ti u c xc
nh nh tnh ton kinh t nu khng cng sut tiu tn cho my lnh
ln hn cng sut c t thu c t my pht.

41

I- ng c diesel; II- HT ng lc cho my lnh; III- HT cp kh v lm lnh

1- My nn ly tm; 2- Tua bin; 3- Lm mt khng kh bng nc; 4- Lm
mt khng kh bng frn; 5- Van tit lu; 6- My lnh ly tm; 7- Bnh
ngng; 8- Tua bin kh frn; 9- Bnh cha frn; 10- Bm frn; 11- Bnh
ngng ca h sinh cng nh frn

Hnh 1-7: Lm mt khng kh cp cho ng c diesel

1.2.11.3 X l lnh cc sn phm khc nhau
1. Ng cc v thc vt
Nhiu loi ng cc vo dp ng xun trong qu trnh pht trin i
hi mt thi k gi lnh ngay sau khi ny mm. Tuy nhin nu b
ng bng hoc t gi lnh khc nghit th mm c th b cht.
trnh thi tit bt li c th lm thit hi ma mng c th x l lnh
nhn to. Qu trnh x l lnh nhn to phi tu thuc vo ging v
loi ng cc. C nhng loi khng cn x l lnh.
Bng cch x l lnh ca ging hoa tuylip ngi ta c th lm cho
hoa n sm hn. Hiu qu cng tu thuc vo loi v ging hoa. i
vi mt s loi hoa khc vic x l lnh c coi l nhn t thc y
s pht trin ca hoa.
Cc gc hng nu c bo qun 0 n 0,5oC v m 98% s c
gic ng ng v khng b sng gi lm hng. Cc nhnh cm
chng tch t gc m c th bo qun trong cactng hn 6 thng
nhit 0,5oC.
2. Bo qun hoa
Hoa ct c chia lm ba giai on:
a. Giai on pht trin trn gc hoa m.
42

b. Giai on vn chuyn v em bn.

c. Giai on cm hoa trong nh ca khch hng.
Giai on b) tin hnh trong thi gian cng ngn cng tt v bo qun
trong iu kin cc n hoa khng c n ra. Thi gian ct thch
hp rt quan trng i vi vn trn.
nhit cng thp cng th ca hoa cng gim v thi gian
hoa ti cng di. i vi rt nhiu ging hoa c nhit gii hn nu
bo qun di nhit khi ly ra khi bung lnh hoa khng th n
c na. V d hoa phong lan khng th bo qun di 710oC,
ngc li hoa tm c th bo qun n 3oC v hoa hng t 01oC. Bo
qun hoa thu tin v hoa cm chng 1 n 2oC l tt nht v thi
gian bo qun khong 10 ngy.
Hoa vng California ca M t ta thch hp nht vi nhit t 0,5
n 4oC. ng lu l thi gian vn chuyn trn my bay khng
chim qu 30% thi gian t ni trng hoa pha Ty n ch hoa
pha ng nc M. Trn my bay hoa c bo qun nhit 10
n 21oC. Tuy nhin y l cc kt qu th nghim ca nc ngoi,
cc s liu ny c th cha chc ph hp Vit Nam v cc iu
kin kh hu, t ai, th nhng, chm sc, loi hoa c khc nhau.
***

43

CHNG II

H THNG V THIT B
KHO LNH BO QUN
2.1 Khi nim, phn loi v chn nhit bo
qun
2.1.1 Kho lnh bo qun
Kho lnh bo qun l kho c s dng bo qun cc loi thc
phm, nng sn, rau qu, cc sn phm ca cng nghip ho cht,
cng nghip thc phm, cng nghip nh vv
Hin nay kho lnh c s dng trong cng nghip ch bin thc
phm rt rng ri v chim mt t l ln nht. Cc dng mt hng bo
qun bao gm:
- Kho bo qun thc phm ch bin nh: Tht, hi sn, hp
- Bo qun nng sn thc phm, rau qu.
- Bo qun cc sn phm y t, dc liu
- Kho bo qun sa.
- Kho bo qun v ln men bia.
- Bo qun cc sn phm khc.
2.1.2 Phn loi
C nhiu kiu kho bo qun da trn nhng cn c phn loi khc
nhau:
a) Theo cng dng ngi ta c th phn ra cc loi kho lnh nh
sau:
- Kho lnh s b: Dng lm lnh s b hay bo qun tm thi
thc phm ti cc nh my ch bin trc khi chuyn sang mt khu
ch bin khc.
- Kho ch bin: c s dng trong cc nh my ch bin v bo
qun thc phm (nh my hp, nh my sa, nh my ch bin
thu sn, nh my xut khu tht vv..) Cc kho lnh loi ny thng
c dung tch ln cn phi trang b h thng c cng sut lnh ln. Ph
ti ca kho lnh lun thay i do phi xut nhp hng thng xuyn.

44

- Kho phn phi, kho trung chuyn: Dng iu ho cung cp thc

phm cho cc khu vc dn c, thnh ph v d tr lu di. Kho lnh
phn phi thng c dung tch ln tr nhiu mt hng v c ngha rt
ln n i sng sinh hot ca c mt cng ng.
- Kho thng nghip: Kho lnh bo qun cc mt hng thc
phm ca h thng thng nghip. Kho dng bo qun tm thi cc
mt hng ang c doanh nghip bn trn th trng.
- Kho vn ti (trn tu thu, tu ho, xe t ): c im ca kho
l dung tch ln, hng bo qun mang tnh tm thi vn chuyn t
ni ny sang ni khc.
- Kho sinh hot: y l loi kho rt nh dng trong cc h gia
nh, khch sn, nh hng dng bo qun mt lng hng nh.
b) Theo nhit ngi ta chia ra:
- Kho bo qun lnh: Nhit bo qun thng nm trong
khong -2oC 5oC. i vi mt s rau qu nhit i cn bo qun
nhit cao hn (chui > 10oC, chanh > 4oC). Ni chung cc mt
hng ch yu l rau qu v cc mt hng nng sn.
- Kho bo qun ng: Kho c s dng bo qun cc mt
hng qua cp ng. l hng thc phm c ngun gc ng vt.
Nhit bo qun tu thuc vo thi gian, loi thc phm bo qun.
Tuy nhin nhit bo qun ti thiu cng phi t -18oC cho cc
vi sinh vt khng th pht trin lm h hi thc phm trong qu trnh
bo qun.
- Kho a nng: Nhit bo qun l -12oC
- Kho gia lnh: Nhit 0oC, dng gia lnh cc sn phm trc
khi chuyn sang khu ch bin khc.
- Kho bo qun nc : Nhit kho ti thiu -4oC
c) Theo dung tch cha. Kch thc kho lnh ph thuc ch yu vo
dung tch cha hng ca n. Do c im v kh nng cht ti cho
mi loi thc phm c khc nhau nn thng qui dung tch ra tn tht
(MT-Meet Tons). V d kho 50MT, Kho 100MT, Kho 150 MT vv.. l
nhng kho c kh nng cha 50, 100, 150 vv.. tn tht.
d) Theo c im cch nhit ngi ta chia ra:
- Kho xy: L kho m kt cu l kin trc xy dng v bn trong
ngi ta tin hnh bc cc lp cch nhit. Kho xy chim din tch
ln, lp t kh, gi thnh tng i cao, khng p, kh tho d v
di chuyn. Mt khc v mt thm m v v sinh kho xy khng m
45

bo tt. V vy hin nay nc ta ngi ta t s dng kho xy bo

qun thc phm.
- Kho panel: c lp ghp t cc tm panel tin ch
polyurethan v c lp ghp vi nhau bng cc mc kho
camlocking. Kho panel c hnh thc p, gn v gi thnh tng i
r, rt tin li khi lp t, tho d v bo qun cc mt hng thc
phm, nng sn, thuc men, dc liu vv... Hin nay nhiu doanh
nghip nc ta sn xut cc tm panel cch nhit t tiu chun
cao. V th hu ht cc x nghip cng nghip thc phm u s dng
kho panel bo qun hng ho.
2.1.3 Chn nhit bo qun
Nhit bo qun thc phm phi c la chn trn c s kinh t
k thut. N ph thuc vo tng loi sn phm v thi gian bo qun
ca chng. Thi gian bo qun cng lu i hi nhit bo qun
cng thp.
i vi cc mt hng tr ng cc nc chu u ngi ta thng
chn nhit bo qun kh thp t -25oC -30oC, nc ta thng
chn trong khong -18oC 2 oC. Cc mt hng tr ng cn bo qun
nhit t nht bng nhit ca sn phm sau cp ng trnh
khng r ng v ti kt tinh li lm gim cht lng sn phm.
Di y l ch v thi gian bo qun ca mt s rau qu thc
phm.
Bng 2-1: Ch v thi gian bo qun hp rau qu
Sn phm

Loi hp

Cm-pt qu
Hp st
hp rau
Hp st
Nc ra v qu
Chai
- Tit trng
Chai
- Thanh trng
Rau ngm p mui, Thng g ln
qu ngm dm
Nm p mui m
- nt dm

46

Nhit
bo qun,
(oC)
05
05

m,
(%)
6575
6575

T.gian bo
qun,
( thng)
8
8

0 10
0 10
0 1

6575
6575
9095

7
4
10

01

9095

Gi giy, ng
thng
Rau sy
ng thng
Nm sy
Gi giy, ng
thng
Lc c v
- nt Lc nhn
- nt Mt thanh trng trong Hp st, ng
hp kn, rim
thng
Mt khng kn, rim
Thng g ln
Mt thanh trng trong Hp st, ng
hp kn
thng
Mt khng thanh trng Thng g ln
hp
Mt ngt
- nt -

05

6575

12

05
06

6575
6575

10
12

-1
-1
2 20

7585
7585
8085

10
5
35

1 15
0 20

8085
8085

3
35

10 15

8085

02

8085

26

Qu sy

i vi rau qu, khng th bo qun nhit thp di 0oC, v

nhit ny nc trong rau qu ng bng lm h hi sn phm, gim
cht lng ca chng.
Bng 2-2: Ch v thi gian bo qun rau qu ti
Sn phm
Bi
Cam
Chanh
Chui chn
Chui xanh
Da chn
Da xanh
o
To
C chua chn
C rt
C chua xanh
Da chut

Nhit bo
qun, (oC)
05
0,5 2
12
14 16
11,5 13,5
47
10
01
03
2 2,5
01
6
04

m,
(%)
85
85
85
85
85
85
85
85 90
90 95
75 80
90 95
80 90
85

47

Thng
gi
M
M
- nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt -

Thi gian
bo qun,
12 thng
- nt - nt 510 ngy
310 tun
34 tun
46 thng
46 thng
310 thng
1 thng
vi thng
1014 ngy
vi thng

u kh
u ti
Hnh
Khoai ty
Nm ti
Rau mung
Ci x lch
Xu ho
Ci bp, xp
l
Su su
u
Qu b
Khoai lang
Bng actis
Mt
chn
(mi)
Thanh long
Mng ct

57
2
01
36
01
5 10
3
0 0,5
01

70 75
90
75
85 90
90
80 90
90
90
90

ng
M
- nt - nt - nt - nt - nt - nt - nt -

912 thng
34 tun
12 nm
56 thng
12 tun
35 tun
3 thng
26 thng
4 tun

0
8 10
4 11
12 15
10
8

90
80 85
85
85
85
90

- nt - nt - nt - nt - nt - nt -

4 tun
2 tun
10 ngy
56 tun
2 tun
1 tun

12
12

90
85

- nt - nt -

4 tun
34 tun

Bng 2-3: Ch v thi gian bo qun TP ng lnh

Sn phm
Tht b, tht ca cc loi
Tht heo c da
khng da
Ph tng
M ti lm lnh ng
M mui
B
C mui
c cc loi
Tm, mc
Qut khng ng

Nhit bo
qun, (oC)
- 18
- 18
- 18
- 18
- 18
- 18
- 18
- 20
- 25
- 25
- 18

48

Thi gian bo
qun, (thng)
12
8
6
12
12
6
3
8
10
6
9

Qut vi sir ng
Chanh
Hng
Chui, u
u H Lan

- 18
- 18
- 18
- 18
- 18

12
9
8
5
4

V cng dng, cc tm panel cch nhit ngoi vic s dng lm kho

bo qun thc phm cn c th s dng vo nhiu mc ch khc nhau
c th nh sau:
Bng 2-4: Cc ng dng ca panel cch nhit
TT

1
2
3
4
5
6
7

ng dng

Nhit
o
C

- iu ho khng kh trong
cng nghip
- Kho mt
- Tng ngn kho lnh
- Kho lnh
- Tng ngn kho lnh su
- Kho lnh
- Tng ngn
- Kho lnh
- Kho cp ng
- Kho lnh
- Kho lnh ng su

20
05oC
-20oC
-20oC
-25oC
-20-25oC
-35oC
-20-30oC
-40oC
-35oC
- 60oC

Chiu
dy
mm

H s truyn
nhit
W/m2.K

50

0,43

75

0,30

100

0,22

125

0,18

150

0,15

175
200

0,13
0,11

2.2 Kt cu, lp t v tnh ton dung tch kho

lnh
2.2.1 Kt cu kho lnh
Hu ht cc kho lnh bo qun v kho cp ng hin nay u s
dng cc tm panel polyurethan c ch to theo cc kch thc
tiu chun.
c im cc tm panel cch nhit ca cc nh sn xut Vit Nam
nh sau:
49

 Vt liu b mt
- Tn m mu (colorbond ) dy 0,50,8mm
- Tn ph PVC dy 0,50,8mm
- Inox dy 0,50,8 mm
Lp cch nhit polyurethan (PU)
- T trng : 38 40 kg/m3
- chu nn : 0,2 0,29 MPa
- T l bt kn : 95%
Chiu di ti a : 12.000 mm
Chiu rng ti a: 1.200mm
Chiu rng tiu chun: 300, 600, 900 v 1200mm
Chiu dy tiu chun: 50, 75, 100, 125, 150, 175 v 200mm
Phng php lp ghp: Ghp bng kho camlocking hoc ghp
bng mng m dng. Phng php lp ghp bng kho camlocking
c s dng nhiu hn c do tin li v nhanh chng hn.
H s dn nhit: = 0,018 0,020 W/m.K
V vy khi thit k cn chn kch thc kho thch hp: kch thc
b rng, ngang phi l bi s ca 300mm. Chiu di ca cc tm panel
tiu chun l 1800, 2400, 3000, 3600, 4500, 4800 v 6000mm.
Trn hnh 2-2 gii thiu cu to ca 01 tn panel
Cu to gm c 03 lp chnh: Hai bn l cc lp tn dy 0,50,6mm,
gia l lp polyurethan cch nhit dy t 50200mm tu thuc phm
vi nhit lm vic. Hai chiu cnh c dng m dng thun li
cho vic lp ghp.
So vi panel trn v tng, panel nn do phi chu ti trng ln ca
hng nn s dng loi c mt cao, kh nng chu nn tt. Cc tm
panel nn c xp vung gc vi cc con ln thng gi (Hnh 2-7).
Cc tm panel c lin kt vi nhau bng cc mc kho gi l
camlocking c gn sn trong panel, v th lp ghp rt nhanh,
kht v chc chn.
Panel trn c gi ln cc tm panel tng i din nhau v cng
c gn bng kho camlocking. Khi kch thc kho qu ln cn c
khung treo panel, nu khng panel s b vng gia v c th gy
gp.

50

Sau khi lp t xong, cn phun silicon hoc sealant lm kn cc

khe h lp ghp. Do c s bin ng v nhit nn p sut trong kho
lun thay i, cn bng p bn trong v bn ngoi kho, ngi ta gn
trn tng cc van thng p. Nu khng c van thng p th khi p
sut trong kho thay i s rt kh khn khi m ca hoc ngc li khi
p sut ln ca s b t ng m ra.

Hnh 2-1: Kt cu kho lnh panel

Lp tn
Lp polyurethan
Lp tn

Hnh 2-2: Cu to tm panel cch nhit

51

 gim tn tht nhit khi m ca, ngay ca kho c lp qut

mng dng ngn cn lung khng kh thm nhp vo ra. Mt khc do
thi gian xut nhp hng thng di nn ngi ta c b tr trn tng
kho 01 ca nh, kch thc 680x680mm ra vo hng. Khng nn
ra, vo hng ca ln v nh th tn tht nhit rt ln.
Ca kho lnh c trang b b cht t m chng nht ngi, ci bo
ng, b in tr sy chng ng bng.
Do kh nng chu ti trng ca panel khng ln, nn cc dn lnh
c treo trn b gi v c treo ging ln x nh nh h thng
tng , dy cp (xem hnh 2-6).

Hnh 2-3: Kho lnh bo qun

Hnh 2-4: Lp ghp panel kho lnh

2.2.2 Tnh ton dung tch kho lnh
2.2.2.1. Th tch kho lnh
52

Th tch kho c xc nh theo cng thc sau:

V=

E
, m3
gv

(2-1)

trong :
E - Nng sut kho lnh, Tn sn phm
gV - nh mc cht ti ca cc loi kho lnh, Tn sn phm/m3
nh mc cht ti c xc nh theo bng 2-5 di y

a)

b)

d)

c)

a- Tng-trn; b- Trn-trn; c- Tng-nn; d- Tng tng

1- Riv; 2- Thanh nhm gc; 3- Thanh nha; 4- Ming che mi ghp; 5Dm mi; 6- Bch treo; 7- Thanh treo; 8- Thanh nha;
9- Ming m; 10- Kho cam-lock; 11- Np nha che l kho

Hnh 2-5 : Cc chi tit lp t panel

Bng 2-5: Tiu chun cht ti ca cc loi sn phm
TT
1
2
3

Sn phm bo qun
Tht b ng lnh 1/4 con
1/2 con
1/4 v 1/2 con
Tht cu ng lnh
Tht ln ng lnh

53

Tiu chun
cht ti gv,
t/m3
0,40
0,30
0,35
0,28
0,45

4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

Gia cm ng lnh trong hm g

C ng lnh trong hm g hoc cactng
Tht thn, c ng lnh trong hm, cactng
M trong hp cactng
Trng trong hp cactng
hp trong cc hm g hoc cactng
Cam, qut trong cc ngn g mng
KHI SP XP TRN GI
M trong cc hp cactng
Trng trong cc ngn cactng
Tht trong cc ngn g
Gi trong cc ngn g
Tht gia cm ng lnh trong cc ngn g
trong ngn cactng
Nho v c chua khay
To v l trong ngn g
Cam, qut trong hp mng
Cam, qut trong ngn g, cactng
Hnh ty kh
C rt
Da hu, da b
Bp ci
Tht gia lnh hoc kt ng bng gi treo
trong cng ten n

0,38
0,45
0,70
0,80
0,27
0,6040,65
0,45
0,70
0,26
0,38
0,30
0,44
0,38
0,30
0,31
0,32
0,30
0,30
0,32
0,40
0,30
0,20

2.2.2.2. Din tch cht ti

Din tch cht ti ca cc kho lnh c xc nh theo cng thc
sau
F=

V
, m2
h

(2-2)

F - Din tch cht ti, m2

h - Chiu cao cht ti ca kho lnh, m
Chiu cao cht ti ca kho lnh ph thuc chiu cao thc t h1
ca kho. Chiu cao h1 c xc nh bng chiu cao ph b ca kho
lnh, tr i hai ln chiu dy cch nhit
h1 = H - 2.
Nh vy chiu cao cht ti bng chiu cao thc h1 tr khong h
cn thit cho khng kh lu chuyn pha trn. Khong h tu

54

thuc vo chiu di kho, kho cng di th cn phi khong h ln

gi lu chuyn. Khong h ti thiu phi t t 500 800mm.
Chiu cao cht ti cn ph thuc vo cch sp xp hng trong kho.
Nu hng hng ho c t trn cc gi th kh nng cht ti ln,
nhng nu khng c t trn gi th chiu cao cht ti khng th ln
c.
Chiu cao ph b H ca kho lnh hin nay ang s dng thng
c thit k theo cc kch thc tiu chun sau: 3000mm, 3600mm,
4800mm, 6000mm. Tuy nhin khi cn thay i vn c th iu chnh
theo yu cu thc t.
Chiu dy ca kho lnh nm trong khong = 50 200mm, tu
thuc nhit bo qun v tnh cht ca tng (tng bao, tng
ngn).
2.2.2.3. Din tch cn xy dng
Din tch kho lnh thc t cn tnh n ng i, khong h gia
cc l hng, din tch lp t dn lnh vv V th din tch cn xy
dng phi ln hn din tch tnh ton trn v c xc nh theo
cng thc:
FXD =

, m2

(2-3)
T
FXD - Din tch cn xy dng, m2
T - H s s dng din tch, tnh n din tch ng i li, khong h
gia cc l hng, din tch lp t dn lnh vv v c xc nh theo
bng 2-6.
Bng 2-6: H s s dng din tch
TT
1
2
3
4

Din tch bung lnh,

m2
- n 20
- T 20 n 100
- T 100 n 400
- Hn 400

55

T
0,5040,60
0,7040,75
0,7540,80
0,8040,85

Bng 2-7 di y gii thiu kch thc ca cc kho lnh PANEL

bo qu trong ngnh thu sn Vit Nam dng tham kho, trong
tn hng qui chun y l tn tht.
Bng 2-7: Kch thc kho bo qun tiu chun
Nng sut kho
(MT)
25 Tn
50 Tn
100 Tn
150 Tn
200 Tn

Kch thc ngoi

Di x Rng x Cao (mm)
5.400 x 5.400 x 3.000 (mm)
10.800 x 5.400 x 3.000 (mm)
10.800 x 10.800 x 3.000 (mm)
16.200 x 10.800 x 3.000 (mm)
21.600 x 10.800 x 3.000 (mm)

4
500

500

Hnh 2-6: B tr bn trong khoa lnh

2.2.3 Mt s vn khi thit k, lp t v s dng kho lnh

2.2.3.1. Hin tng lt m

56

Khng kh trong kho lnh c nhit thp, khi tun hon qua dn
lnh mt lung nc ng k kt ngng li, v vy phn p sut hi
nc khng kh trong bung nh hn so vi bn ngoi. Kt qu hi m
c xu hng thm thu vo phng qua kt cu bao che.
i vi kho xy hi m khi xm nhp c th lm m t lp cch
nhit lm mt tnh cht cch nhit ca lp vt liu. V th kho xy cn
phi c qut hc n v lt giy du chng thm. Giy du chng
thm cn lt 02 lp, cc lp chng m ln nhau v phi dn bng keo
kn, to mng cch m lin tc trn ton b din tch nn kho.
i vi kho panel bn ngoi v bn trong kho c cc lp tn nn
khng c kh nng lt m. Tuy nhin cn trnh cc vt nhn lm
thng v panel dn n lm m t lp cch nhit. V th trong cc
kho lnh ngi ta thng lm h thng palet bng g cho panel
trnh xe y, vt nhn m vo trong qu trnh vn chuyn i li. Gia
cc tm panel khi lp ghp c khe h nh cn lm kn bng silicon,
sealant. Bn ngoi cc kho trong nhiu nh my ngi ta chn cc dy
ct cao khong 0,8m phng nga cc xe ch hng va p vo kho lnh
gy h hng.
2.2.3.2. Hin tng ci nn do bng
Kho lnh bo qun lu ngy, lnh truyn qua kt cu cch nhit
xung nn t. Khi nhit xung thp nc kt tinh thnh , qu
trnh ny tch t lu ngy to nn cc khi ln lm ci nn kho
lnh, ph hu kt cu xy dng.
phng hin tng ci nn ngi ta s dng cc bin php
sau:
a) To khong trng pha di thng gi nn: Lp t kho lnh
trn cc con ln, hoc trn h thng khung .
Cc con ln thng gi c xy bng b tng hoc gch th, cao
khong 100 200mm m bo thng gi tt. Khong cch gia cc
con ln ti a 400mm
B mt cc con ln dc v hai pha 2% trnh ng nc (hnh 2-7)
b) Dng in tr sy nn. Bin php n gin, d lp t, nhng
chi ph vn hnh kh cao, c bit khi kch thc kho ln. V vy bin
php ny t s dng.
c) Dng cc ng thng gi nn: i vi kho c nn xy, trnh
ng bng nn, bin php kinh t nht l s dng cc ng thng gi
57

nn. Cc ng thng gi l ng PVC ng knh 100mm, b tr cch

qung 10001500mm, i dch dc pha di nn, hai u thng ln
kh tri.
1
2

1- Panel tng; 2- Con ln; 3- Nn mng kho lnh

Hnh 2-7: Con ln thng gi kho lnh
Trong qu trnh lm vic, gi thng vo ng, trao i nhit vi nn
t v si m nn, ngn nga ng bng.
2.2.3.3. Hin tng lt khng kh
Khi xut nhp hng hoc m ca thao tc kim tra, khng kh bn
ngoi s thm nhp vo kho gy ra tn tht nhit ng k v lm nh
hng ch bo qun.
Qu trnh thm nhp ny thc hin nh sau: Gi nng bn ngoi
chuyn ng vo kho lnh t pha trn ca v gi lnh trong phng a
ra ngoi t pha di nn.
Qu trnh thm nhp ca khng kh bn ngoi vo kho lnh khng
nhng lm mt lnh ca phng m cn mang theo mt lng hi m
vo phng v sau tch t trn cc dn lnh nh hng n hiu qu
lm vic ca h thng.
ngn nga hin tng ngi ta s dng nhiu bin php khc
nhau:
58

+ S dng qut mn to mn kh ngn chn s trao i khng kh

bn ngoi v bn trong.
+ Lm ca i: Ca ra vo kho lnh c 02 lp ring bit lm cho
khng kh bn trong khng bao gi thng vi bn ngoi. Phng php
ny bt tin v chim thm din tch, xut nhp hng kh khn, gim
m quan cng trnh nn t s dng. Nhiu h thng kho lnh ln ngi
ta lm hn c mt kho m. Kho m c nhit va phi, c tc
dng nh lp m trnh khng kh bn ngoi xm nhp vo kho lnh
(hnh2-8).
+ S dng ca s nh vo ra hng. Cc ca ny c lp t
trn tng cao thch hp v c kch thc c 680x680mm (hnh
2-7).
+ S dng mn nha: Treo ca ra vo 01 tm mn nha c
ghp t nhiu mnh nh. Phng php ny hiu qu tng i cao,
nhng khng nh hng n vic i li.
Nha ch to mn ca phi m bo kh nng chu lnh tt v c
bn cao. Ca c ghp t cc di nha rng 200mm, cc m gp
ln nhau mt khong t nht 50mm, va m bo thun li i li
nhng khi khng c ngi vo ra th mn che vn rt kn (hnh 2-9).
15000

15000

6000

17000

270m2

kho lnh bo qun

-20 -25C

15000

200m2

kho lnh bo qun

-20 -25C

phng m
0 -5C

15000

200m2

kho lnh bo qun

-20 -25C

270m2

kho lnh bo qun

-20 -25C

2x60m2

Hnh 2-8: H thng kho lnh SEAPRODEX Vng Tu

59

mn nha
c a ra hng 680x680

1990

690

mn nha
c a CHNH 1980x980

800

Mn nha , dy 2mm,
rng 200mm

1100

Hnh 2-9: Mn nha che ca ra vo v xut nhp hng kho lnh

2.2.3.4. Tun hon gi trong kho lnh
to iu kin thun li cho vic tun hon gi trong phng khi
thit k v s dng cn phi ht sc ch cc cng vic sau:
* Sp xp hng hp l
Vic sp xp hng trong kho phi tun th cc iu kin:
- Thun li cho vic thng gi trong kho tt cc khi hng u
c lm lnh tt.
- i li kim tra, xem xt thun li.
- m bo nguyn tc hng nhp trc xut trc, nhp sau xut
sau.
- Hng b tr theo tng khi, trnh nm ri rc kh nng bc hi
nc ln lm gim cht lng thc phm.
Khi sp xp hng trong kho phi ch cha cc khong h hp
l gia cc l hng v gia l hng vi tng, trn, nn kho cho
khng kh lu chuyn v gi lnh sn phm. i vi tng vic xp
cch tng kho mt khong cn c tc dng khng cho hng nghing
ta ln tng, v nh vy c th lm bung cc tm panel cch nhit nu
qu nng. Khong cch ti thiu v cc pha c th nu trn bng 2-8.

60

Bng 2-8: Khong cch cc tiu khi xp hng trong kho lnh
Sn
1 1,5 dm

Tng
2 8 dm

Trn
50 dm

Trong kho cn phi cha cc khong h cn thit cho ngi v cc

phng tin bc d i li. B rng tu thuc vo phng php bc d
v thit b thc t. Nu khe h hp khi phng tin i li va chm vo
cc khi hng c th lm mt an ton v lm h hng sn phm.
Pha di dn lnh khng nn b tr hng ngi vn hnh d
dng x l khi cn thit.
* S dng h thng knh gi phn phi
i vi cc kho lnh dung tch ln cn thit phi s dng cc knh
gi phn phi gi u trong kho. Nh h thng knh gi thit k
hp l gi s c phn b u hn n nhiu v tr trong kho.
2420

2420

23000
2420
2420

2420

2420

3640

2420

2400

400

4000

2420

1- Dn lnh; 2- ng gi; 3- Ming thi

Hnh 2-10: B tr knh gi trong kho lnh
2.2.3.5. X bng dn lnh
Khng kh khi chuyn dch qua dn lnh, ngng kt mt phn hi
nc . Qu trnh tch t cng lu lp tuyt cng dy. Vic bm

61

tuyt dn lnh dn n nhiu s c cho h thng lnh nh: Nhit

kho lnh khng t yu cu, thi gian lm lnh lu, ngp dch, chy
m t vv
S d nh vy l v:
- Lp tuyt bm bn ngoi dn lnh to thnh lp cch nhit, ngn
cn qu trnh trao i nhit gia mi cht v khng kh trong bung
lnh. Do nhit bung lnh khng t yu cu, thi gian lm
lnh ko di. Mt khc mi cht lnh trong dn lnh do khng nhn
c nhit ho hi nn, mt lng ln hi m c ht v my nn
gy ra ngp lng my nn.
- Khi tuyt bm nhiu ng tun hon ca gi trong dn lnh b
nghn, lu lng gi gim, hiu qu trao i nhit cng gim theo, tr
lc ln qut lm vic qu ti v m t c th b chy.
- Trong mt s trng hp tuyt bm qu dy lm cho cnh qut b
ma st khng th quay c v s b chy, hng qut.
x tuyt cho dn lnh ngi ta thng s dng 3 phng php
sau y.
a) Dng gas nng: Phng php ny rt hiu qu v qu trnh cp
nhit x bng thc hin t bn trong. Tuy nhin, phng php x bng
bng gas nng cng gy nguy him do ch thc hin khi h thng ang
hot ng, khi x bng qu trnh si trong dn lnh xy ra mnh lit
c th cun theo lng v my nn. V th ch nn s dng trong h
thng nh hoc h thng c bnh cha h p.
b) X bng bng nc: Phng php dng nc hiu qu cao, d
thc hin c bit trong cc h thng ln. Mt khc khi x bng bng
nc ngi ta thc hin ht kit ga v dng my nn trc khi x
bng nn khng s ngp lng khi x bng.
Tuy nhin, khi x bng, nc c th bn tung to ra cc sn phm
trong bung lnh v khuych tn vo khng kh trong phng, lm tng
m ca n, lng m ny tip tc bm li trn dn lnh trong qu
trnh vn hnh k tip. V th bin php dng nc thng s dng
cho h thng ln, tuyt bm nhiu, v d nh trong cc h thng cp
ng.
c) Dng in tr: trong cc kho lnh nh cc dn lnh thng s
dng phng php x bng bng in tr.
Cng nh phng php x bng bng nc phng php dng in
tr khng s ngp lng. Mt khc x bng bng in tr khng lm
62

tng m trong kho. Tuy nhin phng php dng in tr chi ph

in nng ln v khng d thc hin. Cc in tr ch c lp t
sn do nh sn xut thc hin.
2.3 tnh ph ti nhit kho lnh
Tnh cn bng nhit kho lnh nhm mc ch xc nh ph ti cn
thit cho kho t lm c s chn my nn lnh.
i vi kho lnh cc tn tht nhit bao gm:
- Nhit pht ra t cc ngun nhit bn trong nh: Nhit do cc ng
c in, do n in, do ngi, sn phm ta ra, do sn phm h
hp.
- Tn tht nhit do truyn nhit qua kt cu bao che, do bc x
nhit, do m ca, do bc x v do lt khng kh vo phng.
Tng tn tht nhit kho lnh c xc nh:
(2-4)
Q = Q 1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5
Q1 - Dng nhit truyn qua kt cu bao che ca kho lnh.
Q2 - Dng nhit do sn phm to ra trong qu trnh x l lnh.
Q3 - Dng nhit do khng kh bn ngoi mang vo khi thng gi
bung lnh.
Q4 - Dng nhit t cc ngun khc nhau khi vn hnh kho lnh.
Q5 - Dng nhit t sn phm to ra khi sn phm h hp (th) ch c
cc kho lnh bo qun rau qu.
2.3.1 Tnh nhit kho lnh bo qun
2.3.1.1 Dng nhit truyn qua kt cu bao che
Dng nhit truyn qua kt cu bao che l tng cc dng nhit tn
tht qua tng bao che, trn v nn do s chnh lch nhit gia mi
trng bn ngoi v bn trong cng vi cc dng nhit tn tht do bc
x mt tri qua tng bao v trn
(2-5)
Q1 = Q11 + Q12
Q11- dng nhit qua tng bao, trn v nn do chnh lch nhit ;
Q12- dng nhit qua tng bao v trn do bc x mt tri. Thng
thng nhit bc x qua kt cu bao che bng 0 do hu ht cc kho
lnh hin nay l kho panel v c t bn trong nh, trong phn
xng nn khng c nhit bc x.

63

1. Dng nhit truyn qua kt cu bao che do chnh lch nhit

Q11 - c xc nh t biu thc:
(2-6)
Q11 = k.F.(t1-t2)
kt - h s truyn nhit ca kt cu bao che, W/m2.K
F - din tch b mt ca kt cu bao che, m2.
t1- nhit mi trng bn ngoi, 0C;
t2- nhit trong bung lnh, 0C.
a. Xc nh din tch b mt kt cu bao che
Din tch b mt kt cu bao che c xc nh theo din tch bn
ngoi ca kho. xc nh din tch ny chng ta cn c vo cc kch
thc chiu rng, di v cao nh sau:
* Tnh din tch tng
Ft = Chiu di x Chiu cao
Xc nh chiu di:
- Kch thc chiu di tng ngoi:
+ i vi bung gc kho: ly chiu di t mp tng ngoi n
trc tm tng ngn (chiu di l1, l3 hnh 2-11 ).
+ i vi bung gia chiu di c tnh l khong cch gia cc
trc tng ngn (chiu di l2 hnh 2-11)
+ i vi tng ngoi hon ton: Tnh t mp tng ngoi ny n
mp tng ngoi khc (chiu di l4 hnh 2-11 ).
- Kch thc chiu di tng ngn:
+ i vi bung ngoi ly t mt trong tng ngoi n tm tng
ngn (chiu di l5 hnh 2-11)
+ i vi bung trong ly t tm tng ngn ti tm tng ngn
(chiu di l6 hnh 2-11)
Kch thc chiu cao
+ i vi kho cp ng (panel chn mt phn di t ) chiu cao
c tnh t mt nn n mt trn ca trn.
+ i vi kho lnh (panel t trn con ln thng gi ): Chiu cao
c tnh t y panel nn n mt trn panel trn.
* Tnh din tch trn v nn
Din tch ca trn v ca nn c xc nh t chiu di v chiu
rng. Chiu di v chiu rng ly t tm ca cc tng ngn hoc t
b mt trong ca tng ngoi n tm ca tng ngn.

64

L5

L6

L4

L1

L2

L3

Hnh 2-11: Cch xc nh chiu di ca tng

b. Xc nh nhit trong phng v ngoi tri
- Nhit khng kh bn trong t2 bung lnh ly theo yu cu thit
k, theo yu cu cng ngh hoc tham kho cc bng 1-3 v 1-4.
- Nhit bn ngoi t1 l nhit trung bnh cng ca nhit
trung bnh cc i thng nng nht v nhit cc i ghi nhn c
trong vng 100 nm gn y, ( y tnh ton sn v cho ph lc
1).
Lu :
- i vi cc tng ngn m ra hnh lang bung m vv... khng
cn xc nh nhit bn ngoi. Hiu nhit gia hai bn vch ly
nh hng nh sau:
+ t = 0,7 (t1t2) Nu hnh lang c ca thng vi bn ngoi
+ t = 0,6(t1t2) Nu hnh lang khng c ca thng vi bn ngoi
- Dng nhit qua sn lng tnh nh dng nhit qua vch ngoi.
- Dng nhit qua sn b tr trn nn t c si xc nh theo biu
thc:
(2-7)
Q11 = k1.F.(tn - t2), W
tn - nhit trung bnh ca nn khi c si.
Nu nn khng c si, dng nhit qua sn c th xc nh theo
biu thc:
(2-8)
Q11 = kq.Fi.(t1-t2).m
kq- h s truyn nhit quy c tng ng vi tng vng nn;

65

b
2 2 2

2 2 2

2 2 2
(I)
( II )
( III )

2 2 2

( IV )

Hnh 2-12: Phn di nn kho lnh

F - Din tch tng ng vi tng vng nn, m2 ;
t1- Nhit khng kh bn ngoi, 0C;
t2 - Nhit khng kh bn trong bung lnh, 0C;
m - H s tnh n s gia tng tng i tr nhit ca nn khi c lp
cch nhit.
tnh ton dng nhit vo qua sn, ngi ta chia sn ra cc
vng khc nhau c chiu rng 2m mi vng tnh t b mt tng bao
vo gia bung (hnh 2-12).
Gi tr ca h s truyn nhit quy c kq,W/m2K, ly theo tng vng
l:
- Vng rng 2m dc theo chu vi tng bao:
kI= 0,47 W/m2.K, FI =4(a+b)
- Vng rng 2m tip theo v pha tm bung:
kII = 0,23 W/m2.K, FII =4(a+b)-48
- Vng rng 2m tip theo:
kIII =0,12 W/m2.K, FIII =4(a+b)-80
- Vng cn li gia bung lnh:
kIV = 0,07 W/m2.K, FIV =(a-12)(b-12)
Ring din tch ca vng mt rng 2m cho gc ca tng bao
c tnh hai ln, v c coi l c dng nhit i vo t hai pha: F
=4(a + b) trong a, b l hai cnh ca bung lnh.
Cn lu :
- Khi din tch kho nh hn 50 m2 th coi ton b l vng I

66

- Nu ch chia c 1,2,3 vng m khng phi l 4 vng th tnh bt

u t vng 1 tr i. V d nu ch chia c 2 vng th vng ngoi l
vng I, vng trong l vng II.
H s m c trng cho s tng tr nhit ca nn khi c lp cch
nhit:
m=

1 + 1,25 1 + 2 + ... + n
n
1 2

(2-9)

i - Chiu dy ca tng lp ca kt cu nn, m;

i - H s dn nhit ca vt liu, W/m.K;
Nu nn khng c cch nhit th m = 1.
2. Dng nhit truyn qua kt cu bao che do bc x
Hu ht cc kho lnh, kho cp ng hin nay u c lp t
trong nh kin c v th thc t khng c nhit bc x. Trong trng
hp c bit c th tnh nhit bc x mt tri trc tip nh sau:
(2-10)
Q12 = kt.F.t12
2
kt - h s truyn nhit thc ca vch ngoi, W/m .K
F - din tch nhn bc x trc tip ca mt tri, m2;
t12- hiu nhit d, c trng nh hng ca bc x mt tri vo
ma h, 0C.
Dng nhit do bc x mt tri ph thuc vo v tr ca kho lnh
nm v a l no, hng ca cc tng ngoi cng nh din tch
ca n.
Hin nay cha c nhng nghin cu v dng nhit do bc x mt
tri i vi cc bung lnh Vit Nam, v a l t 10 n 150 v
Bc. Trong tnh ton c th ly mt s gi tr nh hng sau y:
- i vi trn: mu xm (btng ximng hoc lp ph) ly t12=
190C;
- i vi cc tng: hiu nhit ly nh hng theo bng 2-9.
Tn tht nhit bc x ph thuc thi gian trong ngy, do cng
bc x thay i v din tch chu bc x cng thay i theo. Tuy nhin
ti mt thi im nht nh thng ch c mi v mt hng no
chu bc x. V vy tnh tn tht nhit bc x khi chn my nn
ngi ta ch tnh dng nhit do bc x mt tri qua mi v qua mt
bc tng no c tn tht bc x ln nht (th d c hiu nhit
67

d hoc c din tch ln nht), b qua cc b mt tng cn li.

Thng thng hng ng v ty s c tn tht ln nht.
Bng 2-9. Hiu nhit d ph thuc hng v tnh cht b mt
Loi tng
Btng
Va thm mu
Vi trng

ng Ty
ng Ty
Nam Nam

Nam

100

200

300

0
0
0

2
1,6
1,2

4
3,2
2,4

Ty ng
Bc
Bc Bc

T 100 n 300
10
8
5

11
10
7

11
10
7

13
12
8

7
6
4

6
5
3

0
0
0

Mt vn cn lu na l trong h thng c nhiu bung lnh cn

tnh tn tht bc x ring cho tng bung lm c s chn thit b,
mi bung ly tn tht bc x ln nht ca bung trong ngy.
Mi bung c xc nh dng tng th v sau a vo bng
tng hp. S liu ny l mt b phn ca Q1, dng xc nh nhit
ti ca thit b v my nn.
Trong kho lnh c nhiu bung c nhit khc nhau b tr cnh
nhau. Khi tnh nhit cho bung c nhit cao b tr ngay cnh bung
c nhit thp hn th dng nhit tn tht l m v nhit truyn t
bung sang bung c nhit thp hn. Trong trng hp ny ta
ly tn tht nhit ca vch bng 0 tnh ph ti nhit ca thit b v
ly ng gi tr m tnh ph ti cho my nn. Nh vy dn bay hi
vn din tch lm lnh bung trong khi bung bn lnh hn
ngng hot ng.
2.3.1.2 Dng nhit do sn phm v bao b to ra
Q2 = Q21 + Q22
Q21 Dng nhit do sn phm to ra, W
Q22 Dng nhit do bao b to ra, W
1. Dng nhit do sn phm to ra
Dng nhit do sn phm to ra bung bo qun
Q 21 = M (i1 i 2 )

1000
, W
24.3600

(2-11)

(2-12)

i1, i2 - entanpi SP nhit vo v nhit bo qun, J/kg

Cn lu rng i vi kho bo qun ng, cc sn phm khi a
vo kho bo qun c cp ng n nhit bo qun. Tuy nhin
68

trong qu trnh x l ng gi v vn chuyn nhit sn phm tng

ln t nhiu, nn i vi sn phm bo qun ng ly nhit vo l 12oC.
M - cng sut bung gia lnh hoc khi lng hng nhp kho bo
qun trong mt ngy m, tn/ngy m.
1000/(24.3600) - h s chuyn i t t/ngy m ra n v kg/s;
- i vi kho lnh bo qun khi lng M chim c 10 15% dung
tch kho lnh: M = (10 15%) E
- i vi kho bo qun rau qu. V hoa qu c thi v, nn i vi
kho lnh x l v bo qun hoa qu, khi lng hng nhp vo trong
mt ngy m tnh theo biu thc:
E.B.m
M=
,
(2-13)
120
M - lng hng nhp vo trong mt ngy m, t/24h;
E- dung tch kho lnh, Tn;
B - h s quay vng hng, B = 8410;
m - h s nhp hng khng ng u, m =242,5;
120 - s ngy nhp hng trong mt nm.
- Khi tnh Q2 cho ph ti thit b, ly khi lng hng nhp trong
mt ngy m vo bung bo qun lnh v bung bo qun ng bng
8% dung tch bung nu dung tch bung nh hn 200T v bng 6%
nu dung tch bung ln hn 200T [1].
2. Dng nhit do bao b to ra
Khi tnh ton dng nhit do sn phm to ra, cn phi lu mt
iu l rt nhiu sn phm c bo qun trong bao b, do phi tnh
c ti nhit do bao b to ra khi lm lnh sn phm.
Dng nhit to ra t bao b:
Q22 = M b .C b .(t1 t 2 ).

1000
,W
24 x3600

(2-14)

Mb - khi lng bao b a vo cng sn phm, t/ngy m;

Cb - nhit dung ring ca bao b, J/kg.K
1000/(24.3600)=0,0116 - h s chuyn i t t/24h sang kg/s;
t1 v t2 - nhit trc v sau khi lm lnh ca bao b, 0C;

69

Khi lng bao b chim ti 10430% khi lng hng c bit bao
b thu tinh chim ti 100%. Bao b g chim 20% khi lng hoa qu
(c 100 kg hoa qu cn 20kg bao b g).
Nhit dung ring Cb ca bao b ly nh sau:
- Bao b g
: 2500 J/kgK
- Ba cactng
:1460 J/kgK
- Kim loi
: 450 J/kgK
- Thu tinh
: 835 J/kgK
Bng 2-10. Entanpi ca sn phm ph thuc vo nhit , 0C, kJ/kg
Nhit
Sn phm
Tht b, gia cm
Tht cu
Tht ln
Sn phm ph tht
C gy
C bo
Trng
M ng vt
Sa nguyn cht
Sa chua
Kem chua
Phomt ti
Kem
Nho, m, anh o
Qu cc loi
Nhit
Sn phm
Tht b, gia cm
Tht cu
Tht ln
Sn phm ph tht
C gy
C bo
Trng
M ng vt
Sa nguyn cht
Sa chua
Kem chua
Phomt ti
Kem
Nho, m, anh o
Qu cc loi

-20

-18

-15

-12

-10

-8

-5

-3

-2

-1

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2

4,6
4,6
4,6
5,0
5,0
5,0
3,8
5,5
9,4
7,1
7,5
6,7
4

13,0
12,6
12,2
13,8
14,3
14,3
10,11
4,3
26,8
19,7
20,6
17,2
8

22,2
21,8
21,4
24,4
24,8
24,4
17,6
25,2
41,2
34,8
36,5
29,8
10

30,2
29,8
28,9
33,2
33,6
32,7
23,5
32,7
53,2
46,9
49,8
38,5
12

39,4
38,5
34,8
43,1
43,5
42,3
29,3
42,3
63,7
62,4
66,5
51,0
15

57,3
55,6
54,4
62,8
64,0
62,5
40,6
62,8
85,9
105,3
116,0
82,9
20

57,3
74,0
73,3
87,9
88,4
85,5
227,4
50,5
88,7
103,0
178,8
202,2
139,0
25

98,8
95,8
91,6
109,6
111,6
106,2
230,2
60,4
111,2
221,0
229,0
211,0
30

185,5
179,5
170,0
204,0
212,2
199,8
233,8
91,6
184,2
192,6
224,4
232,6
267,9
35

232,2
224,0
211,8
261,0
265,8
249,0
237,0
95,0
317,8
0
0
299,1
277,4
235,8
271,7
40

238,2
230,0
217,8
268,3
272,9
256,0
243,3
101,4
326,8
8,0
5,9
205,5
243,0
242,9
274,0

245,5
236,3
224,0
274,3
280,0
262,6
249,8
106,5
334,4
15,9
13,0
313,0
240,9
250,2
286,7

248,2
249,0
235,8
289,2
293,9
277,0
262,4
121,4
350,7
31,4
29,3
326,9
254,4
264,5
302,0

264,5
255,3
241,7
296,0
301,0
283,0
268,7
129,8
358,5
39,4
36,8
334,0
264,0
271,8
308,8

270,8
261,4
248,2
302,2
308,0
290,0
274,3
138,6
366,0
47,3
44,4
344,3
267,9
278,6
317,0

280,4
271,2
256,8
312,8
314,4
300,4
284,4
155,3
378,0
59,0
55,2
351,3
277,8
289,6
328,0

296,8
386,7
272,5
330,6
336,0
317,4
300,0
182,8
398,0
78,6
73,7
369,4
294,8
307,0
346,5

312,0
310,8
287,7
348,0
353,6
334,4
316,2
204,2
418,0
98,4
95,8
387,2
311,0
325,5
365,6

329,0
314,0
301,8
366,0
371,0
351,5
331,5
221,4
437,0
118,0
110,6
404,7
328,0
343,0
384,8

345,0
334,0
317,8
348,0
388,0
369,0
247,5
240,0
458,0
344,6
360,5
403,0

361,0
349,8
33,2,2
401,0
406,0
385,0
362,7
253,6
477,0
361,4
387,0
421,0

70

1
235,5
227,0
214,7
264,5
269,5
252,0
240,0
98,8
322,8
0,2
0,8
302,0
230,8
239,5
274,3

Bng 2-11. Nhit dung ring ca mt s sn phm.

Sn phm
C, kJ/kg.K
Sn phm
C, kJ/kg.K
Tht b
3,44
Sa
3,94
Tht ln
2,98
Vng sa
3,86
Tht cu
2,89
Kem, sa chua
3,02
C gy
3,62
Phomt
2,10 2,52
C bo
2,94
Trng
3,35
Hng thc phm
Rau qu
2,94 3,35
3,44 3,94
Du ng vt
Bia, nc qu
2,68
3,94
2.3.1.3 Dng nhit do thng gi bung lnh
Dng nhit tn tht do thng gi bung lnh ch tnh ton cho cc
bung lnh c bit bo qun rau hoa qu v cc sn phm h hp.
Dng nhit ch yu do khng kh nng bn ngoi a vo bung
lnh thay th cho dng kh lnh trong bung m bo s h hp ca
cc sn phm bo qun.
Dng nhit Q3 c xc nh qua biu thc:
(2-15)
Q3 = Gk.(i1-i2), W
Gk - lu lng khng kh ca qut thng gi, kg/s;
i1 v i2 - entanpi ca khng kh ngoi v trong bung, J/kg; xc
nh trn th I-d theo nhit v m.
Lu lng qut thng gi Gk c th xc nh theo biu thc:
V .a. k
Gk =
, kg/s
(2-16)
24.3600

V - th tch bung bo qun cn thng gi, m3;

a - bi s tun hon hay s ln thay i khng kh trong mt ngy
m, ln/24h;
k - khi lng ring ca khng kh nhit v m tng i
ca khng kh trong bung bo qun, kg/m3.
Trong cc kho lnh thng nghip v i sng, cc bung bo qun
rau hoa qu v ph phm c thng gi.
Cc bung bo qun hoa qu trang b qut thng gi hai chiu m
bo bi s tun hon bn ln th tch bung trong 24h.
Cc bung bo qun ph phm dng qut thi ra m bo bi s
tun hon 10 ln th tch bung trong 1 gi.
Dng nhit Q3 tnh cho ti nhit ca my nn cng nh ca thit b.

71

2.3.1.4 Cc dng nhit do vn hnh

Cc dng nhit do vn hnh Q4 gm cc dng nhit do n chiu
sng Q41, do ngi lm vic trong cc bung Q42, do cc ng c in
Q43, do m ca Q44 v dng nhit do x bng Q45.
(2-17)
Q4 = Q41 + Q42 + Q43 + Q44 + Q45
1. Dng nhit do chiu sng bung Q41
Q41 c tnh theo biu thc:
Q 41 = AF , W
(2-18)
F - din tch ca bung, m2;
A - nhit lng to ra khi chiu sng 1m2 din tch bung hay din tch
nn, W/m2, i vi bung bo qun A = 1,2 W/m2;
i vi bung ch bin a = 4,5 W/m2.
2. Dng nhit do ngi to ra Q42
Dng nhit do ngi to ra c xc nh theo biu thc:
Q 42 = 350n ,W
(2-19)
n - s ngi lm vic trong bung.
350 - nhit lng do mt ngi thi ra khi lm cng vic nng nhc,
350 W/ngi.
S ngi lm vic trong bung ph thuc vo cng ngh gia cng,
ch bin, vn chuyn, bc xp. Thc t s lng ngi lm vic trong
bung rt kh xc nh v thng khng n nh. Nu khng c s
liu c th c th ly cc s liu nh hng sau y theo din tch
bung.
Nu bung nh hn 200m2 : n = 2 43 ngi
Nu bung ln hn 200m2 : n = 3 4 4 ngi
3. Dng nhit do cc ng c in Q43
Dng nhit do cc ng c in lm vic trong bung lnh (ng c
qut dn lnh, ng c qut thng gi, ng c cc my mc gia cng
ch bin, xe nng vn chuyn...) c th xc nh theo biu thc:
(2-20)
Q43 = 1000.N ; W
N - Cng sut ng c in (cng sut u vo), kW.
1000 - h s chuyn i t kW ra W.

72

Tng cng sut ca ng c in lp t trong bung lnh ly theo

thc t thit k. C th tham kho cng sut qut ca cc dn lnh
Friga-Bohn nu trong bng 2-28. Tng cng sut qut ph thuc
nng sut bung, loi dn lnh, hng thit b vv..
Nu khng c cc s liu trn c th ly gi tr nh hng sau y:
Bung bo qun lnh : N = 1 4 4 kW.
Bung gia lnh
: N = 348 kW.
Bung kt ng
: N = 8416 kW.
Bung c din tch nh ly gi tr nh v bung c din tch ln
ly gi tr ln.
Khi b tr ng c ngoi bung lnh (qut thng gi, qut dn lnh
t ngoi c ng gi vv...) tnh theo biu thc:
(2-21)
Q43 = 1000.N. ; W
- hiu sut ng c
4. Dng nhit khi m ca Q44
tnh ton dng nhit khi m ca, s dng biu thc:
Q 44 = B.F , W
(2-22)
2
B - dng nhit ring khi m ca, W/m ;
F - din tch bung, m2.
Dng nhit ring khi m ca ph thuc vo din tch bung v
chiu cao bung 6 m ly theo bng di y:
Bng 2-12. Dng nhit ring do m ca
Tn bung
B, W/m2
2
2
< 50m
50150m2 > 150m
- Bung gia lnh, tr lnh
23
12
10
v bo qun c
- Bo qun lnh
29
15
12
- Bung cp ng
32
15
12
- Bo qun ng
22
12
8
- Bung xut, nhp
78
38
20
Dng nhit B bng trn cho bung c chiu cao 6m. Nu chiu
cao bung khc i, B cng phi ly khc i cho ph hp. i vi kho
lnh nh thng cao ch 3m, nn cn hiu chnh li cho ph hp.
73

Dng nhit do m ca bung khng ch ph thuc vo tnh cht ca

bung v din tch bung m cn ph thuc vo vn hnh thc t ca
con ngi. Nhiu kho m ca xut hng thng xuyn khi tn tht
kh ln.
5. Dng nhit do x bng Q45
Sau khi x bng nhit ca kho lnh tng ln ng k, c bit
trng hp x bng bng nc, iu chng t c mt phn nhit
lng dng x bng trao i vi khng kh v cc thit b trong
phng. Nhit dng x bng i b phn lm tan bng trn dn lnh v
c a ra ngoi cng vi nc tan, mt phn truyn cho khng
kh v cc thit b trong kho lnh, gy nn tn tht.
xc nh tn tht do x bng c th tnh theo t l phn trm
tng dng nhit x bng mang vo hoc c th xc nh theo mc
tng nhit khng kh trong phng sau khi x bng. Mc tng
nhit ca phng ph thuc nhiu vo dung tch kho lnh. Thng
thng, nhit khng kh sau x bng tng 47oC. Dung tch kho
cng ln th tng nhit nh v ngc li.
a. Xc nh theo t l nhit x bng mang vo
Tn tht nhit do x bng c tnh theo biu thc sau :
Q45 =

a.Q BX
,W
24 x3600

(2-23)

Trong :
a- L t l nhit truyn cho khng kh,
QXB - Tng lng nhit x bng, J
24x3600 - Thi gian mt ngy m, giy
Tng lng nhit do x bng QXB ph thuc hnh thc x bng
* X bng bng in tr
QXB = n.N.1
(2-24)
n S ln x bng trong mt ngy m.
S ln x bng trong ngy m ph thuc tc ng bng dn
lnh, tc l ph thuc tnh trng xut nhp hng, loi hng v khi
lng hng. Ni chung trong mt ngy m s ln x bng t 24 ln.
1 - Thi gian ca mi ln x bng, giy
Thi gian x bng mi ln khong 30 pht.

74

N - Cng sut in tr x bng, W

* X bng bng nc
QXB = n.Gn.Cp.tn. 1
(2-25)
Gn - Lu lng nc x bng, kg/s
Cp - Nhit dung ring ca nc, Cp = 4186 J/kg.K
tn - chnh nhit nc vo x bng v sau khi tan bng
* X bng bng gas nng
QXB = n.Qk.1
(2-26)
Qk - Cng sut nhit x bng, kW
b. Xc nh theo tng nhit phng
Trong trng hp bit tng nhit phng, c th xc nh tn
tht nhit do x bng nh sau:
KK .V .C pK .t
,W
(2-27)
Q45 = n.
24 x3600

n S ln x bg trong mt ngy m;
KK Khi lng ring ca khng kh, KK 1,2 kg/m3
V- Dung tch kho lnh, m3
CpKK Nhit dung ring ca khng kh, J/kg.K
t - tng nhit khng kh trong kho lnh sau x bng, oC
t ly theo kinh nghim thc t
c. Tng nhit vn hnh
Dng nhit vn hnh Q4 l tng cc dng nhit vn hnh thnh
phn:
(2-28)
Q4 = Q41 + Q42 + Q43 + Q44 + Q45
i vi cc kho lnh thng nghip v i sng, dng nhit vn
hnh Q4 c th ly nh sau:
- i vi cc bung bo qun tht, gia cm, n chn, m, sa, rau
qu, c, ung, ph phm thc phm ly 11,6 W/m2.
- i vi cc bung bo qun thc n ch bin sn, n, bnh ko
l 29 W/m2.
Trong mt s trng hp, i vi cc kho lnh thng nghip v i
sng ngi ta tnh gn ng dng nhit vn hnh bng 10440% dng
nhit qua kt cu bao che Q1 v dng nhit do thng gi Q3
(2-29)
Q4 = (0,1 0,4)(Q1 + Q3)

75

2.3.1.5 Dng nhit do hoa qu h hp

Dng nhit Q5 ch xut hin cc kho lnh bo qun hoa rau qu h
hp ang trong qu trnh sng v c xc nh theo cng thc:
(2-30)
Q5 = E.(0,1qn + 0,9qbq), W
E - dung tch kho lnh, Tn;
qn v qbq - dng nhit do sn phm to ra nhit khi nhp vo kho
lnh v nhit bo qun trong kho lnh, W/t; qn v qbq tra theo
bng 2-13.
Bng 2-13: Dng nhit to ra khi sn phm 0h hp0, W/t,
cc nhit khc nhau
Th
t

Rau hoa
qu

Nhit , 0C
0

15

20

1 M
18
27
50
154
199
2 Chanh
9
13
20
46
58
3 Cam
11
13
19
56
69
4 o
19
22
41
131
181
5 L xanh
20
27
46
161
178
6 L chn
11
21
41
126
218
7 To xanh
19
21
31
92
121
8 To chn
11
14
21
58
73
9 Mn
21
35
65
184
232
10 Nho
9
17
24
49
78
11 Hnh
20
21
26
31
58
12 Ci bp
33
36
51
121
195
13 Khoai ty
20
22
24
36
44
14 C rt
28
34
38
87
135
15 Da chut
20
24
34
121
175
340
16 Salat
38
44
51
188
214
17 C ci
20
28
34
116
900
18 Rau spinat
83
19
199
524
2.3.2 Xc nh ph ti thit b, my nn v tng hp cc kt qu
2.3.2.1 Ph ti nhit thit b
Ti nhit cho thit b l ti nhit dng tnh ton din tch b mt
trao i nhit cn thit ca thit b bay hi. Cng sut gii nhit yu
76

cu ca thit b bao gi cng phi ln cng sut my nn, phi c h

s d tr nhm trnh nhng bin ng c th xy ra trong qu vn
hnh.
V th, ti nhit cho thit b c ly bng tng ca tt c cc tn
tht nhit:
(2-31)
QoTB = Q1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5 ,W
Tt nhin, Q3 v Q5 ch xut hin cc kho lnh bo qun rau qu
hoc i vi cc bung bo qun rau qu trong kho lnh phn phi.
Ti nhit thit b bay hi cng l c s xc nh ti nhit cc
thit b khc
- Thit b ngng t:
QK

TB

= QO .
TB

qk
,W
qo

(2-32)

- Thit b hi nhit
Q HN

TB

= QO .
TB

q HN
,W
qo

(2-33)

2.3.2.2 Ph ti nhit my nn
Do cc tn tht nhit trong kho lnh khng ng thi xy ra nn
cng sut nhit yu cu thc t s nh hn tng ca cc tn tht nhit.
trnh la chn my nn c cng sut lnh qu ln, ti nhit ca
my nn cng c tnh ton t tt c cc ti nhit thnh phn nhng
tu theo tng loi kho lnh c th ch ly mt phn tng ca ti nhit
.
C th, ti nhit my nn c ly theo t l nu bng nh hng
2-14 di y.
Bng 2-14: T l ti nhit chn my nn
Loi kho
Q1
Q2
Q3
Q4
Q5
- Kho lnh bo qun v kho phn phi
100%
- Kho bo qun tht
8590%
50100%
- Kho bo qun c, trung chuyn
100%
75%
- Kho bo qun c ca nh my ch bin
85%
- Kho bo qun hoa qu
100%
100%
100%
- Kho lnh nh thng nghip v i sng 100% 100% 100% 100% 100%

77

Nng sut lnh ca my nn i vi mi nhm bung c nhit

si ging nhau xc nh theo biu thc:
k Q
Q 0 = MN , W
(2-34)
b
k - H s lnh tnh n tn tht trn ng ng v thit b ca h
thng lnh.
b - H s thi gian lm vic.
QMN - Tng nhit ti ca my nn i vi mt nhit bay hi
(ly t bng tng hp).
H s k tnh n tn tht lnh trn ng ng v trong thit b ca
h thng lnh lm lnh trc tip ph thuc vo nhit bay hi ca
mi cht lnh trong dn lm lnh khng kh:
Bng 2-15: H s d tr k
to, oC
k

-40
1,1

-30
1,07

-10
1,05

i vi h thng lnh gin tip (qua nc mui) ly k = 1,12.

H s thi gian lm vic ngy m ca kho lnh ln (d tnh l lm
vic 22h trong ngy m) b = 0,9.
H s thi gian lm vic ca cc thit b lnh nh khng ln hn
0,7.
i vi cc kho lnh nh thng nghip v i sng, nhit ti thnh
phn ca my nn ly bng 100% tng cc dng nhit thnh phn tnh
ton c.
Cc kt qu tnh ton kho lnh rt nhiu v d nhm ln, v th cn
lp bng tng hp cc kt qu.
Cc kt qu tng hp nn phn thnh 2 bng: bng tng hp cc
ph ti nhit cho thit b v cho my nn. Mt khc cc kt qu cng
cn tch ring cho t bung khc nhau c c s chn thit b v
my nn cho tng bung.

78

2.4 S nguyn l h thng lnh v cu to cc

thit b chnh
2.4.1 S nguyn l
S nguyn l h thng lnh kho bo qun tng i a dng. C
hai dng ph bin nht hay s dng l gii nhit bng gi (dn ngng)
v gii nhit bng nc (bnh ngng). Trc kia ngi ta hay s dng
kiu gii nhit bng gi, tuy nhin qua thc t s dng, nhn thy
nhng ngy ma h nng nc hiu qu gii nhit km, nhiu h thng
p sut ngng t kh cao, thm ch r le p sut cao ngt khng hot
ng c. V d Nng, ma h nhiu ngy t 38oC, khi s
dng dn ngng gii nhit bng gi, th nhit ngng t c th t
48oC, nu kho s dng R22, p sut tng ng l 18,543 bar. Vi p
sut r le p sut cao HP s ngt dng my, iu ny rt nguy
him, sn phm c th b h hng. p sut t ca r le HP thng l
18,5 kG/cm2.
V vy, hin nay ngi ta thng s dng bnh ngng trong cc h
thng lnh ca kho lnh bo qun. Xt v kinh t gii php s dng
bnh ngng theo kinh nghim chng ti vn r v c th d dng ch
to hn so vi dn ngng gii nhit bng khng kh.
Trn hnh 2-13 gii thiu s nguyn l h thng lnh thng s
dng cho cc kho lnh bo qun trong cc x nghip ch bin thu sn
hin nay.
im c bit trong s nguyn l ny l bnh ngng kim lun
chac nng bnh cha cao p. i vi bnh ngng kiu ny, cc ng
trao i nhit ch b tr phn trn ca bnh.
Vi vic s dng bnh ngng bnh cha, h thng n gin, gn
hn v gim chi ph u t. Tuy nhin, nhit lng trong bnh
thng ln hn so vi h thng c bnh cha ring, nn p sut ngng
t cao v hiu qu lm lnh c gim.

79

PVC

PI

PI

PI

PI

PI

PI

LP OP HP

1- My nn lnh; 2- Bnh ngng; 3- Dn lnh; 4- Bnh tch lng;

5- Thp gii nhit; 6- Bm gii nhit; 7- Kho lnh
Hnh 2-13: S nguyn l h thng kho lnh
2.4.2 Chn thit b chnh
2.4.2.1 Chn my nn
Nng sut lnh i a s cc kho lnh bo qun trong cng nghip l
cng sut trung bnh, nng sut lnh nm trong khong 7,5 n 40
kW. Vi cng sut nh vy, thch hp nht l s dng my nn piston
kiu na kn, trong mt s trng hp cng sut nh c th s dng
my nn kiu kn.
Trn hnh 2-14 gii thiu cu to ca my nn piston kiu na kn.
Hin nay c hai chng my nn na kn c s dng rt ph bin
nc ta, l my lnh COPELAND (M) v Bitzer (c)
My nn s dng cho cc loi kho lnh thng s dng l cc my
piston mt cp kiu h hoc na kn. Hin nay trong nhiu nh my
ch bin thu sn ca Vit nam ngi ta thng s dng my nn
COPELAND (M). My nn COPELAND cng sut nh v trung
bnh l loi my nn pitston kiu na kn. My nn Pitston kiu na
kn ca COPELAND c 02 loi c in (conventional) v kiu a
80

(discus). My nn discus c van kiu a lm tng nng sut n

25% v tit kim chi ph nng lng 16%. Trn hnh 2-15 l c cu
van a lm gim th tch cht v lm tng nng sut ht thc ca my
nn.

1- Rto ng c; 2- Bc trc; 3- Tm hm c nh rto vo ng c; 4Phin lc ng ht; 5- Then rto; 6- Stato; 7- Thn my; 8- Hp u in; 9R le qu dng; 10- Van y; 11- Van ht; 12- Secmng; 13- Van 1 chiu;
14- Piston; 15- Tay bin; 16- Bm du; 17- Trc khuu; 18- Knh xem mc
du; 19- Lc du; 20- Van 1 chiu ng du

Hnh 2-14 : My nn na kn
Bng 2-17 di y l cc thng s k thut v nng sut lnh Qo
(kW) ca my nn COPELAND kiu DISCUS loi 1 cp thng
c s dng cho kho lnh nhit ngng t tk = 37,8 oC (100 oF) s
dng mi cht R22 cc nhit bay hi khc nhau.

81

Hnh 2-15: C cu van a lm gim th tch cht

Bng 2-16: Cng sut lnh my nn COPELAND, kW
MODEL
2DF*-0300 (DC)
2DL*-0400 (DC)
2DC*-0500
(DC, LA)
2DD*-0500 (RG)
2DF*-0500
(DC, LV)
2DA*-0600 (DC)
2DB*-0600 (DC)
3DA*-0600 (DC)
2DL*-0750 (RG)
2DA*-0750
(DC, LA)
3DA*-0750
(AR,DC)
3DB*-0750 (DC)
3DB*-0900
(DC, LV)
3DF*-0900 (DC)
3DB*-1000 (RG)
3DS*-1000 (DC)
4DA*-1000 (DC)
3DF*-1200 (RG)
3DS*-1500 (DC)
4DL*-1500
(DC, OC)
4DA*-2000
(DC, LA)

to, ( oF / oC )

NC
kW

VLT
m3/h

2,2
3,0
3,7

21,2
23,6
16,8

3,0
3,7

23,6
21,2

3,7
4,5
4,5
5,6
5,6

37,9
27,9
32,1
23,6
26.6

33,1 27,1
37,5 30,8

21,9
24,8

16,5
19,0

5,6

32,1

44,8 36,9

30,2

5,6
6,7

37,9
37,9

53,9 44,2

6,7
7,5
7,5
7,5
9,0
11,2
11,2

44,9
37,9
49,9
56,0
44,9
49,9
70,7

52,4 43,7

14,9

56,0

55
12,8

45
7,2

35
1,7

25
-3,9

15
-9,4

5
-15

0
-17,8

-5
-20,6

- 10
-23,3

- 20 - 30
-28,8 -34,4

- 40
- 40

6,7
7,9
5,0

5,8
6,9
4,1

4,1
4,8
3,3

2,8
3,2
2,6

1,8
2,0
1,9

4,1

2,8

1,8

22,9 18,7

15,0

11,6

9,1

6,9

7,8
9,1
5,9

26,5 21,9

17,0

13,7
13,0

10,8
10,9

8,3
8,8

7,1
7,8

6,1
6.7

5,1
5,8
7,8
8,3
9,2
6,2
6,9

4,0
4,3
4,8

2,6
2,9
3,2

10,0
11,6

9,1
9,6
10,7
7,4
8,4

5,7
6,1
6,7

13,1
15,0

10,1
11,1
12,4
8,7
10,0

5,9

3,8

1,8

23,1

18,5

14,6

12,3

10,7

9,2

6,5

4,3

2,7

35,7

27,1

21,7

17,3

15,0
15,0

13,2
13,0

11,5
11,2

8,7
8,0

6,3
5,4

4,3
3,5

17,8

13,7
12,2
15,3
16,6
13,9
15,5
21,5

4,9

22,3

15,7
13,9
17,5
18,8
15,9
17,8
24,5

7,3

27,7

17,8
15,7
19,9
20,8
17,9
20,2
27,7

10,2

35,7

11,4
12,5

8,1
8,8

5,4
5,7

11,4 8,1
16,1 11,7

5,4
8,1

20,7

18,1

15,7

12,0

5,7

52,1
70,6 58,3

41,9
47,8

32,2
36,3

25,7
29,0

20,4
22,9

77,4 65,3

52,7

38,7

30,5

23,6

82

8,8

4DB*-2200 (RG)
4DT*-2200
(DC, OC)
4DH*-2500 (RG)
6DL*-2700
(DC, OC)
4DJ*-3000 (RG)
6DB*-3000 (RG)
6DT*-3000
(DC,DS,OC)
6DH*-3500 (RG)
6DG*-3500 (RG)
6DJ*-4000
(DS, RG)
8DP*-5000 (DS)
8DS*-6000 (DS)
33D*-12AA
(DC)
33D*-15AA
(DC,AR)
33D*-15BB (DC)
33D*-18BB
(DC,LV)
33D*-18FF (DC)
33D*-20BB (RG)
33D*-20SS (DC)
44D*-20AA
(DC)
33D*-24FF (RG)
33D*-30SS (DC)
44D*-30LL
(DC, OC)
44D*-40AA
(DC,LA)
44D*-44BB (RG)
44D*-44TT
(DC, OC)

16,4
16,4

65,1
84,5

88,8 73,8

60,4

45,1

51,9

36,0

18,5
28,5

16,0
24,6

18,5 13,9

27,4
41,0

24,2
36,6

21,6
32,2

24,0 16,9 11,1

33,1
38,7
47,5

28,9
32,8
41,6

25,3
27,0
36,6

27,7 20,2 13,7

65,6

22,4 84,5 115 95,2

22,4 97,7 134 110
22,4 126,8

78,2
89,4

26,1 106,1 146

26,1 116,9 156
29,8 126,8 169

120
128
141

97,9
105
116

73,8
81,2
88,2

59,5
65,3
70,9

47,2
51,6
56,3

41,9
45,4
49,5

37,2
40,7
43,4

32,5
36,0
37,5

37,3 151,7 207

44,8 179,5 240
9,0 64,3

170
197

138
159

104
120
24,8

84,1
96,4
21,4

18,5

13,5

9,6

6,4

48,3
56,5

31,4

22,4
33,4

18,7 70,7 96,7 80,3

20,1 106,1

61,2
68,6

40,7

27,0

37,8
44,5

9,6

11,2

64,3

46,3

36,9

29,2

24,6

21,4

18,4

13,0

8,6

5,4

11,2
13,4

75,8
75,8

54,2

43,4

34,6

29,9
29,9

26,4
26,1

23,1
22,4

17,3 12,5
16,1 10,9

8,6
7,0

35,5

31,4
27,8
34,9
37,5

27,4
24,4
30,5
33,1

9,8

44,5

35,7
31,4
39,8
41,9

20,3 14,5

55,4

13,4 89,8
14,9 75,8
14,9 99,8
14,9 111,9

22,7 16,2 10,8

25,0 17,6 11,5

17,9 89,8
22,4 99,8
22,4 141,5

64,5
72,7

51,6
58,0

40,7
46,0

35,7
40,4
55,4

31,9
35,5
48,9

28,1
31,1
43,1

22,8 16,2 10,8

32,2 23,3 16,2

29,8 111,9

77,4

60,9

47,2

41,3

36,0

31,4

23,9 17,6 11,5

32,8 130,2
32,8 169,0

90,2

72,1

53,9

44,8
66,8

36,9
57,1

32,2
49,2

36,9 27,8 19,3

i vi kho lnh cng sut nh c th chn cm my lnh ghp sn

ca cc hng, cm my lnh nh vy gm c y tt c cc thit b
ngoi tr dn lnh. C th gi l cm my lnh dn ngng loi my
nn na kn (Semi-hermetic Condensing Unit). Cc cm my lnh dn
ngng gm hai loi, hot ng 2 loi ch nhit khc nhau: Ch
nhit trung bnh v lnh su. i vi cc t my cng sut nh ngi
ta thng ch thit k dng frn. Do s dng cho kho lnh rt ph
hp, khng s mi cht r r nh hng ti cht lng sn phm.
Di y xin gii thiu cc thng s k thut cm my lnh dn
ngng ca hng Copeland (M).

83

Hnh 2-16: Cm my lnh

dng ngng COPELAND

Bng 2-17 : Cng sut lnh Qo (W) ca cc cm my lnh Copeland

50Hz
Phm vi nhit trung bnh Mi cht R22
Model
E2AM-A050
E2AM-A075
E2AM-A100
D2AM-A0150
D2AM-A0202
D3AM-A0300

N
tk
(HP) (oC)
32
0,5 43
49
32
0,75 43
49
32
1,0 43
49
32
1,5 43
49
32
2,0 43
49
3,0 32

-5
1.025
883
802
1.660
1.420
1.290
2.250
1.920
1.760
3.840
3.320
3.080
4.260
3.580
3.260
7.620

84

Nhit bay hi, oC

-10
-15
-20
850
697
547
725
585
454
657
529
411
1.370 1.133
900
1.170
950
752
1.058
867
678
1.870 1.530 1.210
1.590 1.290 1.010
1.440 1.170
910
3.140 2.500 1.950
2.680 2.120 1.620
2.480 1.940 1.470
3.410 2.720 2.120
2.840 2.220 1.720
2.570 2.010 1.550
6.280 5.050 3.920

-25
424
352
318
697
583
526
936
781
704
1.510
1.220
1.110
1.630
1.340

-30
325
269

1.150
920
820
1.240
1.020

3.020

2.300

534
446
716
598

D3AM-A0500

5,0

D3AM-A0750

7,5

D3AM-A1000

10

D3AM-A1500

15

43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49

12.400
10.600
9.670
17.000
14.400
13.200
25.700
22.700
21.200
32.600
27.900
25.600

6.440
5.870
10.300
8.920
8.130
14.400
12.300
11.300
21.700
19.100
17.700
27.300
23.300
21.200

5.220
4.700
8.420
7.200
6.570
11.900
10.200
9.300
18.200
15.500
14.200
22.200
18.600
16.700

4.170 3.200 2.480

3.690 2.790
6.650 5.180 3.990
5.620 4.380 3.400
5.120 3.990
9.420 7.330 5.650
8.170 6.360 4.930
7.470 5.820
14.700 11.500 8.880
12.200 9.520 7.380
10.920 8.540
17.400 13.600 10.500
14.300 11.100 8.630
12.700 9.880

1.890
3.030
2.580
4.290
3.750
6.750
5.610
7.940
6.560

Bng 2-18 : Cng sut lnh Qo (W) ca cc cm my lnh 50Hz

Phm vi nhit thp Mi cht R22
Model

N
(HP)

EKAL-A075

0,75

EKAL-A100

1,0

D2AM-0150

1,5

DKAL-0202

2,0

DLAL-0301

3,0

DLAL-0401

4,0

CMDL-0400

4,0

CMDL-0602

6,0

CMDL-0750

7,5

tk
(oC)
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43
49
32
43

-10

-15
1.480
1.300
1.180
1.950
1.700
1.540
2.500
2.120
1.940
4.170
3.640
3.310
6.190
5.420
4.920
7.240
6.340
5.760
9.500
8.250
7.520
11.300
9.920
9.000
15.600
13.600

85

Nhit bay hi, oC

-20
-25
-30
1.230
992
762
1.070
842
647
967
766
585
1.560 1.260 1.000
1.350 1.080
850
1.220
975
768
1.950 1.510 1.150
1.620 1.220
917
1.470 1.110
824
3.290 2.570 1.960
2.850 2.210 1.670
2.590 2.010 1.500
5.000 3.900 2.890
4.320 3.330 2.450
3.920 3.020 2.220
5.850 4.560 3.380
5.050 3.900 2.870
4.590 3.530 2.600
7.670 6.060 4.650
6.650 5.190 3.940
6.040 4.710 3.570
9.080 7.270 5.680
7.900 6.230 4.820
7.170 5.650 4.360
12.700 10.170 8.050
10.900 8.750 6.830

-35
578
486
439
752
631
571
867
670
587
1.450
1.220
1.110
2.040
1.720
1.550
2.390
2.010
1.810
3.440
2.890
2.610
4.290
3.610
3.260
6.210
5.220

-40
424
352
317
546
452
409
616
458
387
1.080
892
805
1.450
1.210
1.090
1.700
1.420
1.280
2.450
2.030
1.830
3.130
2.600
2.340
4.630
3.840

CMDL-10000

10

49
32
43
49

12.400
21.300
18.600
17.000

10.000 7.910 6.180

17.200 13.700 10.800
14.900 11.800 9.080
13.600 10.700 8.240

4.720
8.090
6.790
6.140

3.470
5.840
4.850
4.380

Hnh 2-17: My nn trc vt Grasso (c)

i vi h thng kho lnh cng sut ln c th s dng my nn trc
vt. My nn trc vt c u im l c bn cao v t rung ng do
mi cht tun hon lin tc. Hnh 2-17 v bng 2-19 di y trnh
by hnh dng bn ngoi v c tnh k thut ca my nn trc vt
chng loi SP1 ca hng GRASSO (c).
Bng 2-19: Cng sut lnh my nn trc Vt Grasso chng lo SP1
Qo (kW) n = 2940 Vng/pht
Loi

Nhit bay hi/ nhit ngng t, oC

NH3
R22
R134a
-35/+40
0/+45
-35/+40
0/+45
0/+45
10/+35
10/+3
10/+35
5
38
48
137
191
40
58
129 166
78
91

86

D
E
G
H
L
M
N
P
R
S
V
Y
Z

45
54
64
82
96
122
167
155
200
248
323
452
541
640
828
978
1157

56
68
80
102
120
154
211
194
250
310
404
565
677
800
1051
1241
1469

160
192
227
290
342
433
564
524
678
839
1090
1530
1827
2160
2757
3256
3854

224
269
318
407
480
608
791
734
948
1176
1515
2121
2539
3002
3832
4526
5357

47
56
66
85
100
127
174
159
205
255
330
462
553
654
852
1006
1191

68
82
97
124
146
184
252
231
298
370
480
673
805
952
1240
1465
1734

151
182
215
275
324
410
535
489
632
784
1020
1428
1710
2022
2579
3046
3606

194
233
275
352
415
526
686
628
811
1006
1303
1825
2184
2583
3296
3893
4608

91
109
130
166
196
245
308
285
367
457
587
822
984
1153
1488
1757
2080

107
129
153
195
230
287
362
335
433
537
691
966
1157
1354
1748
2064
2443

2.4.2.2 Thit b ngng t

C rt nhiu kiu bnh ngng khc nhau c s dng lp t
cho cc kho lnh. Hin nay cc bnh ngng ca ca cc hng nh
Guntner (c), Friga-Bohn (Anh) v rt nhiu hng khc v ang
c s dng kh ph bin nc ta. Ngoi ra nhiu cng ty nc ta
cng c kh nng ch to c bnh ngng ng ng v ng thp cho
cc h thng lnh frn v NH3.
u im ca vic s dng bnh ngng l ch lm vic n nh, t
ph thuc vo iu kin mi trng v hiu qu gii nhit cao.
Di y l cc thng s k thut ca cc bnh ngng ca hng
Friga-Bohn (Anh)
Bng 2-20: Thng s k thut ca bnh ngng hng Friga-Bohn
(Anh)
MODEL
AS 7,5-1-5
AS 10-1-5
AS 15-1-5
AS 20-1-8
AS 25-1-5

M
Gn
QK
P
( kW ) (m3/h) (mH2O) (kg)
8,0
1,2
3,6
42
10,7
1,6
3,6
43
16,0
2,4
3,6
45
18,6
3,2
2,4
45
24,0
3,6
3,6
47

87

Kch thc, mm
Di Rng Cao
556
175 270
556
175 270
566
175 270
856
175 270
556
175 240

Gas
vo
5/8
5/8
5/8
5/8
5/8

Lng
ra
1 /2
1 /2
1 /2
1 /2
1 /2

AS 30-1-8
AS 35-1-5
AS 40-1-10
AS 45-1-8
AS 55-1-10
AS 60-1-8
AS 70-2-10
AS 80-1-10
AS 100-2-15
AS 110-2-10
AS 115-2-18
AS 120-1-15
AS 140-1-18
AS 160-2-10
AS 170-2-15
AS 180-2-18
AS 220-3-15
AS 240-2-15

27,9
34,6
36,9
41,8
55,3
60,3
67,8
80,6
103,1
107,5
114,1
121,7
135,8
159,6
164,4
182,8
218,2
244,3

4,8
5,2
4,8
7,2
7,2
10,4
8,9
10,6
13,4
14,0
13,4
15,9
15,9
20,8
21,4
21,4
28,2
31,8

2,4
3,6
3,3
2,4
3,3
2,4
3,4
3,4
2,7
3,3
3,0
2,7
2,0
3,3
2,8
3,0
2,7
2,8

47
48
51
50
55
53
72
60
89
86
99
65
73
83
106
118
171
108

856
556
1056
856
1056
856
1105
1056
1605
1105
1905
1556
1856
1105
1605
1905
1660
1605

175
175
175
175
175
175
220
175
220
220
220
175
175
220
220
220
325
220

270
240
270
240
270
240
330
240
375
330
375
250
265
330
375
375
569
375

AS 250-3-18
AS 270-2-18

245,8
271,6

28,2
31,8

3,0
3,0

195
123

1960
1905

325
220

569
375

AS 320-3-15
AS 350-3-18
AS 400-3-24
AS 450-2-24

324,2
360,4
385,2
426,1

42,2
42,2
57,5
63,6

2,8
3,0
1,1
1,1

192
220
240
170

1660
1960
2560
2505

325
325
325
220

569
569
569
375

AS 550-3-18
AS 600-3-24
AS 650-3-18
AS 850-3-24

548,9
565,5
658,4
860,7

64,3
84,4
77,1
128,5

3,0
1,1
3,0
1,1

270
330
280
340

1960
2560
1960
2560

325
325
325
325

569
569
569
569

AS 100-3-24

1032,9

154,2

1,1

350

2560

325

569

AS 1200-4-24 1196,9

178,7

1,1

500

2596

410

598

AS 1500-4-24 1516,5

226,4

1,1

560

2596

410

598

AS 1700-4-24 1688,7

252,1

1,1

600

2596

410

598

7/8
7/8
7/8
7/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
2-1/8
2
1-5/8
2 1/8
2
1-5/8
2 1/8
2 5/8
2 5/8
2
1-5/8
2 5/8
2 5/8
2 5/8
2
2-5/8
2
2-5/8
2
3-1/8
2
3-1/8
2
3-5/8

5/8
5/8
5/8
5/8
7/8
7/8
7/8
7/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
2-1/8
2-1/8
2-1/8
2-5/8
2-5/8
3-1/8
3-1/8
3-5/8

i vi h thng NH3 ngi ta s dng cc ng thp trn C20 lm

ng trao i nhit, i vi cc h thng frn ngi ta s dng ng
ng c cnh bn ngoi (tc l v pha mi cht frn. i vi ng

88

thp c th hn hoc nc vo hai mt sng, i vi ng ng s dng

phng php nc.
* Dn ngng khng kh: Dn ngng khng kh cho cc mi cht
lnh frn l thit b trao i nhit ng ng (hoc ng st nhng km
nng) cnh nhm. Dn c 2 dng: Thi ngang v thi ng. Dn
ngng c cu to cho php c th t ngoi tri. Trn hnh 2-17 l dn
ngng thi ng thng c s dng cho cc kho lnh.

Hnh 2-18: Dn ngng khng kh

Bng di y gii thiu cc thng s k thut ca dn ngng
khng kh hng FRIGA-BOHN (Anh) trong khong 20 KW n
100KW
Bng 2-21: Thng s k thut ca dn ngng hng Friga-Bohn
(Anh)
Qo, kW
Lp (dB) /
t=11K t=16K 10m
20 B2 SL
20,0
36

29,1
20 C1 SL
20,4
38

29,7
24 B2 SL
21,2
31
Y
30,9
25 B2 S
21,5
39
Y
31,2
22 A2 R
22,1
56

32,1
MODEL

V
F
(m2) (m3/h )
73
8096
88
6100
110 6016
73
9200
60
9650

89

N
ng ng M
(kW) vo
ra ( kg )
2 x0,17 7/8 5/8 171
0,31
7/8 5/8 148
2 x0,09 7/8 7/8 182
2 x 0,2 7/8 5/8 171
2 x0,49 7/8 5/8 110

26 A2 R
27 C1 S
24 B2 SL
30 C1 S
25 B2 S
28 B2 N
26 A2 R
31 B2 S
27 C1 S
28 B2 N
32 C1 N
30 C1 S
31 B2 S
32 C1 N
36 B2 N
36 C1 N
41 C2 SL
42 B2 N
36 C1 N
36 B2 N
41 C2 SL
42 B2 N
54 C2 S
59 C2 S
61 C3 SL
54 C2 S
63 C2 N
59 C2 S
61 C3 SL
63 C2 N
72 C2 N
76 E2 SL
80 C3 S
83 C4 SL
88 C3 S
72 C2 N
76 E2 SL

22,5
23,0
24,0
24,5
24,6
25,0
25,7
26,5
26,8
28,3
28,5
29,5
31,5
31,6
31,7
31,8
34,6
35,4
35,8
36,4
40,8
41,7
46,0
49,3
51,9
53,6
57,3
59,2
61,2
63,3
63,7
64,1
69,1
69,8
73,1
74,1
76,2

32,8
33,4
34,9
35,7
35,7
36,4
37,4
38,6
38,9
41,1
41,5
42,9
45,5
45,9
46,1
46,2
50,3
51,4
52,1
52,9
59,3
60,6
67,0
71,7
75,5
78,0
83,4
86,2
89,0
92,1
92,7
93,3
101
102
106
108
111

49
43
36
43
46
47
56
39
48
54
49
48
46
54
47
49
36
47
54
54
41
54
46
46
38
51
52
51
43
57
52
37
48
39
48
57
44

Y
Y

Y
Y
Y
Y

Y
Y
Y

Y
Y
Y
Y
Y

80
88
110
117
73
73
80
110
88
73
88
117
110
88
110
117
176
147,6
117
110
176
147,6
176
234
264
176
176
234
264
176
234
335
264
352
351
234
335

90

7250
7400
7176
6500
11776
12236
9050
8732
9700
15640
11000
8600
10948
13500
11224
9700
9500
10304
12100
14352
12200
13248
14800
13000
14250
19400
22000
17200
18300
27000
19400
17072
22200
19000
19500
24200
22116

2 x0,35
0,49
2 x0,17
0,49
2 x0,31
2 x0,41
2 x0,51
2 x 0,2
0,73
2 x0,64
1,07
0,73
2 x0,32
1,58
2 x0,42
1,08
2 x0,17
2 x0,42
1,60
2 x0,65
2 x0,31
2 x0,65
2 x0,49
2 x0,49
3 x0,17
2 x0,73
2 x1,07
2 x0,73
3 x0,31
2 x1,58
2 x1,08
2 x0,26
3 x0,49
4 x0,17
3 x0,49
2 x1,60
2 x0,43

7/8
7/8
7/8
1-1/8
7/8
7/8
7/8
7/8
7/8
7/8
7/8
1-1/8
7/8
7/8
7/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
7/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-3/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-3/8
1-1/8
1-3/8
1-5/8
1-3/8
1-5/8
1-5/8
1-3/8
1-5/8

5/8
5/8
7/8
7/8
5/8
5/8
5/8
7/8
5/8
5/8
5/8
7/8
7/8
5/8
7/8
7/8
1-1/8
7/8
7/8
7/8
1-1/8
7/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-1/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-1/8
1-1/8
1-3/8
1-3/8
1-5/8
1-3/8
1-1/8
1-3/8

117
149
182
161
171
171
117
182
149
171
153
161
182
153
182
165
249
194
165
182
249
194
252
276
350
252
259
276
350
259
283
437
355
461
388
283
437

80 C3 S
83 C4 SL
97 E2 S
95 C3 N
103 C5 SL
88 C3 S
113 D4 SL
108 C4 S
110 E2 S
108 C3 N
113 E3 SL
95 C3 N
110 E2 N
97 E2 S
119 C4 S
103 C5 SL
124 C6 SL
108 C4 S
108 C3 N
128 E2 N
110 E2 N
110 E2 S

80,5
82,5
84,8
86,1
87,4
88,0
91,3
92,7
92,9
95,0
95,1
95,1
96,9
97,4
98,9
103
105
107
108
109
109
110

53
44
48
54
40
53
35
49
48
54
39
59
53
53
49
45
41
54
59
53
58
53

117
120
123
125
127
128
133
134
135
138
139
139
141
142
144
150
153
156
157
158
159
160

Y
Y
Y

264
352
335
264
440
351
492
352
447
351
503
264
335
335
468
440
528
352
351
447
335
447

Y
Y
Y
Y
Y

29100
24400
26384
33000
23750
25800
24000
29600
24832
29100
25608
40500
33376
33756
26000
30500
28500
38800
36300
31412
42698
32204

3 x0,73
4 x0,31
2 x0,78
3 x1,07
5 x0,17
3 x0,73
4 x0,19
4 x0,49
2 x0,79
3 x1,08
3 x0,26
3 x1,58
2 x 1,5
2 x1,11
4 x0,49
5 x0,31
6 x0,17
4 x0,73
3 x1,60
2 x1,53
2 x 2,0
2 x1,13

1-3/8
1-5/8
1-5/8
1-3/8
2-1/8
1-5/8
2-1/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
2-1/8
1-3/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
2-1/8
2-1/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8

1-3/8
1-5/8
1-3/8
1-3/8
1-5/8
1-3/8
1-5/8
1-5/8
1-5/8
1-3/8
1-5/8
1-3/8
1-3/8
1-3/8
1-5/8
1-5/8
2-1/8
1-5/8
1-3/8
1-5/8
1-3/8
1-5/8

355
461
443
365
582
388
622
467
482
398
633
365
444
443
515
582
683
467
398
483
444
482

* Tnh ton cng sut nhit thc t ca dn ngng

Cng sut nhit ca dn ngng cho bng trn y c xc nh
iu kin tiu chun c th nh sau:
- chnh nhit tk = 11K
- Mi cht: R22
- Nhit mi trng: tmt = 25oC
- V tr t dn ngng so vi mt nc bin: H = 0m
Trong trng hp, khc vi tiu chun, cng sut gii nhit dn
ngng c tnh theo cng thc:
(2-35)
Qk = QkTC x k1 x k2 x k3 x k4
1. H s hiu chnh do chnh nhit k1
Bng 2-22: H s hiu chnh k1
t, K
k1

8
1,38

9
1,22

10
1,1

11
1

12
0,92

91

13
0,85

14
0,79

15
0,73

16
0,69

17
0,65

18
0,61

2. H s hiu chnh mi cht k2

Bng 2-23: H s hiu chnh k2
Mi cht
K2

R12
1,05

R22
1

R502
1,025

3. H s hiu chnh nhit mi trng k3

Bng 2-24: H s hiu chnh k3
tmt, oC
k3

15
0,967

20
0,982

25
1

30
1,021

35
1,04

40
1,063

45
1,083

50
1,104

4. H s hiu chnh cao (so vi mc nc bin) k4

Bng 2-25: H s hiu chnh k4
0
1
1400
1,106

200
1,014
1600
1,122

400
600
800 1000
1,027 1,043 1,058 1,073
1800 2000 2200 2400
1,140 1,158 1,176 1,196

1200
1,089
2600
1,215

h1

h2 h3

H, m
k4
H, m
k4

Hnh 2-19: Cu to dn ngng khng kh

92

2.4.2.3 Thit b bay hi

Thit b bay hi s dng cho cc kho lnh l loi dn lnh ng ng
(hoc ng thp) cnh nhm, c hoc khng c in tr x bng. i
vi kho lnh nn s dng loi c in tr x bng v lng tuyt bm
khng nhiu, s dng in tr x bng khng lm tng m trong
kho v thun li khi vn hnh.
Bng di y gii thiu cc thng s k thut ca dn lnh khng kh
hng FRIGA-BOHN (Anh)
c im:
- c s dng cho cc kho lm lnh, bo qun lnh v bo qun
ng thc phm
- C 6 models c cng sut t 16 n 100 kW
- Cnh bng nhm vi bc cnh 4,5mm v 7mm
- Mi cht s dng: R12, R22 v R502
- ng trao i nhit: ng ng 12,7mm

Hnh 2-20: Dn lnh khng kh Friga-Bohn

Bng 2-26: Nng sut lnh dn lnh Friga-Bohn, kW
Nng sut
Bc cnh
4,5mm
7mm

QoTC, kW ( to=-8oC, t1 = 8oC, nhit dch lng vo 30oC)

KB 2100 KB 2540 KB 3460 KB 4720 KB 6220 KB 7650 KB 12400
16,88
20,43
27,94
37,93
50,03
61,63
86,34
15,44
18,85
25,54
34,72
46,03
57,14
80,53

93

Cng sut lnh ca cc dn lnh FRIGA-BOHN bng trn y

c tnh iu kin tiu chun sau y:
- Nhit bay hi to= -8oC
- chnh nhit gia khng kh u vo dn lnh v mi cht
l t1 = 8oC
- Nhit dch lng vo dn lnh l 30oC.
Khi iu kin vn hnh thc t thay i th phi nhn vi h s nu
di bng sau y
(2-36)
Qo = khc x QoTC
Bng 2-27: H s hiu chnh cng sut khc
t1, oC
to = 0oC
-5
- 10
- 15
- 20
- 25
- 30
- 35
- 40

6
1,33
1,33
1,32
1,33
1,33
1,35
1,37
1,41
1,47

7
1,14
1,14
1,14
1,14
1,15
1,17
1,20
1,24
1,29

8
1,00
1,00
1,00
1,01
1,02
1,04
1,06
1,10
1,15

9
0,89
0,89
0,90
0,90
0,91
0,93
0,96
0,99
1,05

10
0,81
0,81
0,81
0,82
0,83
0,85
0,87
0,91
0,97

Bng 2-28: Bng thng s k thut ca dn lnh FRIGA-BOHN

MODEL
KB
2 100
2 540
3 460
4 720
6 220
7 650
12 400

Chiu di Chiu cao Chiu su ( ng lng

( mm )
( mm )
mm )
vo
1753
680
720
1 -1/8
2083
680
720
1 -1/8
2083
908
741
1-3/8
2870
842
844
1-5/8
3017
1231
1086
1-5/8
3552
1231
1086
1-5/8
5534
1231
1086
1-5/8

94

ng ga
ra
1-3/8
1-5/8
1-5/8
2-1/8
2-1/8
2-1/8
2-1/8

N qut
Khi
W
lng, kg
520
98
520
139
700
185
700
249
1200
308
1200
396
1200
650

Hnh 2-21: Cu to dn lnh khng kh Friga-Bohn

2.4.2.4 Cm my nn - bnh ngng, bnh cha
Cm my nn, thit b ngng t v bnh cha h thng lnh kho bo
qun thng c lp t thnh mt cm gi l cm condensing unit.
Cm my nn, bnh ngng, bnh cha c b tr trong gian my
hoc bn cnh kho lnh. Ni chung kch thc ca cm tng i nh
gn d b tr lp t. Cc cm my nh vy thng c hai dng:

Hnh 2-22: Cm my nn - bnh ngng, bnh cha

95

- Nu s dng bnh ngng: Ngi ta s dng thn bnh ngng lp

t cm my, t in iu khin v tt cc thit b o lng v iu
khin. Trng hp ny khng cn khung lp t (Hnh 2-21)
- Nu s dng dn ngng: Ngi ta lp t dn ngng, my nn,
bnh cha v cc thit b khc ln 01 khung thp vng chc, bnh cha
t di khung
2.4.2.5 Mi cht, ng ng
Mi cht c s dng trong cc h thng lnh kho bo qun l cc
mi cht Frn c bit l R22. Ngi ta t s dng mi cht NH3 v
mi cht NH3 c v c tnh cht lm hng sn phm bo qun nu r
r trong kho. Khi xy ra s c r r ga c th gy ra thm ho cho cc
doanh nghip, c bit cc doanh nghip xut khu, tr gi hng rt
ln.
V h thng lnh kho lnh s dng mi cht frn nn h thng
ng ng l ng ng
***

96

97

Chng III

h thng lnh my
3.1 Mt s vn cn quan tm khi sn xut nc

3.1.1 Nng tp cht cho php

Nc c vai tr rt quan trng trong i sng v trong cng
nghip. Trong cng nghip ngi ta s dng nc p lnh bo
qun thc phm, rau qu chng h hng. Trong i sng vai tr nc
cng quan trng hn nh phc v gii kht, gii tr. Nc cn c
vai tr quan trng nh to sn bng trt bng ngh thut.
Trong cng nghip ch bin thc phm nc thng c s
dng di nhiu dng dng: cy, vy, tm, vv... Chng u
c s dng p thc phm trong qu trnh ch bin.
Cht lng nc chu tc ng ca rt nhiu yu t: Cc thnh
phn trong nc, phng php lm lnh. Thng thng nc c
ly t mng nc thu cc, cc tp cht v vi sinh vt trong nc
khng c vt qu cc gi tr qui nh cc bng di y.
Bng 3-1: Hm lng tp cht trong nc cng nghip
TT
1
2
3
4
5
6
7

Tp cht
- S lng vi khun
- Vi khun ng rut
- Cht kh
- cng chung ca nc
- c (theo hm lng cht l lng)
- Hm lng st
- pH

Hm lng
100 con/ml
3 con/l
01 g/l
7 mg/l
1,5mg/l
0,3mg/l
6,5-9,5

3.1.2 nh hng ca tp cht n cht lng nc

Tp cht ho tan trong nc lm cho cht lng v thm m ca
b bin i. Cc tp cht c th to ra mu sc, mu c khng trong
sut. Mt s tp cht lm cho d b nt n. Mt s tp cht tch ra
c khi ng to thnh cn bn nm y, nhng mt s tp cht

97

li khng tch ra c trong qu trnh ng bng, c tp cht khi ho

tan trong nc lm cho kh ng hn, do nhit ng bng gim.
Di y l nh hng ca mt s tp cht n cht lng .
Bng 3-2: nh hng ca tp cht n cht lng nc
TT
1
2
3
4
5
6

Tp cht
Cacbonat canxi
CaCO3
Cacbonat magi
MgCO3
xit st
xit silic v xit
nhm
Cht l lng
Sunfat natri clorua
va sunfat canxi

Clorua canxi v
sunfat magi

Clorua magi

Cacbonat natri

Kt qu sau
ch bin
- To thnh cht lng bn di Tch ra c
hoc gia cy
- To thnh cht lng bn v bt Tch ra c
kh, lm nt nhit thp
- To cht lng mu vng hay Tch ra c
nu v nhum mu cht lng
canxi v magi
- To cht lng bn
Tch ra c
nh hng

- To cn bn
- To cc vt trng li, lm
c li v tng thi gian ng
bng. Khng to cht lng
- To cht lng xanh nht hay
xm nht li, ko di thi gian
ng v to li khng trong
sut.
- To vt trng, khng c cn

Tch ra c
Khng thay
i
Bin i thnh
sunfua canxi

Bin i thnh
clorua canxi
- Ch cn mt lng nh cng Bin i thnh
lm nt nhit di -9oC. cacbonat natri
To vt mu trng li, ko di
thi gian ng bng. To c
cao v khng c cn

3.1.3 Phn loi nc

C rt nhiu loi nc khc nhau tu thuc vo mu sc, ngun
nc, hnh dng v mc ch ca chng.
3.1.3.1 Phn loi theo mu sc
Theo mu sc ngi ta phn ra 03 loi : c, trong v
pha l.

98

a) Nc c
Nc c l nc c mu c, khng trong sut, mu sc nh
vy l do c tp cht bn trong. V cht lng, nc c khng
th s dng vo mi mc ch c m ch s dng trong k thut,
cng nghip nn gi l nc k thut. Cc tp cht trong nc
c c th dng rn, lng hoc kh
- Cc cht kh: nhit 0oC v p sut kh quyn, nc c kh
nng ho tan kh vi hm lng n 29,2 mg/l, tc c 0,03% th tch.
Khi ng bng cc cht kh tch ra to thnh bt kh v b ngm
gia tinh th . Di nh nng, cc bt kh phn x ton phn nn
nhn khng trong sut v c mu trng c.
- Cc cht tan v cht rn: Trong nc thng cha cc mui ho
tan, nh mui canxi v mui magi. Ngoi cc mui ho tan cn c
cc cht rn l lng nh ct, bn, t, chng l lng trong nc.
Trong qu trnh kt tinh nc c xu hng y cc cht tan, tp
cht, cn bn v khng kh ra. Qu trnh kt tinh thc hin t ngoi
vo trong nn cng vo trong tp cht cng nhiu. Sau khi ton b khi
c kt tinh, cc tp cht, cn bn thng b ngm li tm ca
khi . Cc tp cht ny lm cho cy khng trong sut m c mu
trng c.
b) Nc trong
Nc trong l nc trong sut, di tc dng ca cc tia sng
phn x mu xanh pht. c nc trong sut cn loi b cc cht
tan, huyn ph v kh trong nc. V vy khi tan khng li cht
lng.
C th loi b cc tp cht ngay trong qu trnh kt tinh ca bng
cch vt b tp cht ni trn b mt khi kt tinh, trnh cho khng b
ngm gia cc lp tinh th.
sn xut trong bt buc phi s dng ngun nc cht lng
tt tho mn cc iu kin nu trong bng 3-3.
Khi cht lng nc khng tt, to ra trong c th thc hin
bng cch:
- Cho nc lun chuyn mnh, nng cao nhit ng bng ln 6-8oC, c th thc hin lm sch bng cch kt tinh chm -2 -4oC.
- Lm mm nc: tch cacbnat canxi, magi, st, nhm bng vi
sng. V d tch Ca+ nh sau:
Ca(OH)2 + Ca(CHO3)2 = 2CaCO3 + 2H2O
99

Trong qu trnh tch cc thnh phn ny cc cht hu c l lng trong

nc cng ng li vi cc hp cht cacbnat. Qu trnh tch cc hp
cht cacbnat kt ta c th thc hin bng cch lc.
Bng 3-3: Hm lng cho php ca cc cht trong nc
TT
Tp cht
Hm lng ti a
1 - Hm lng mui chung
250 mg/l
2 - Sunfat + 0,75 clorua + 1,25 natri
170 mg/l
cacbonat
3 - Mui cng tm thi
70 mg/l
4 - Hm lng st
0,04 mg/l
5 - Tnh xi ho O2
3 mg/l
6 - pH
7
S dng vi sng khng kh c in st nn thng cho ngm kh
trc lc lc, in st kt hp CO2 to kt ta d dng lc loi b.
C th lc nc bng ct thch anh hay bng nhm sunfat. Phng
php ny khng nhng m bo lm mm nc, tch t cc hp cht
hu c v vi m cn chuyn ho bicacbonat thnh sunfat, lm gim
dn ca . V th c th h nhit cy xung thp m khng
s b nt.
c) Nc pha l
Khi nc c s dng lm c kh mui v kh hon ton
th to ra l pha l. pha l trong sut t ngoi vo tm v
khi tan khng li cn bn. Nc pha l c th c sn xut t
nc ct, nhng nh vy gi thnh sn phm qu cao. Nc pha l
khi xay nh t b dnh nn rt c a chung.
Nc pha l c th sn xut cc my sn xut nh nhng
phi m bo tc trn b mt ng bng ln v kh mui sch.
Khi lng ring ca pha l c 910 n 920 kg/m3.
3.1.3.2 Phn loi theo hnh dng
Theo hnh dng c th phn ra nhiu loi khc nhau nh sau:
- My cy: cy c dng khi hp, thun li cho vic ly
cy ra khi khun t khi ngi ta sn xut di dng khi hp ch
nht m di dng chp pha y thng nh hn pha ming. cy
c kt ng trong cc khun thng c cc c sau: 5; 12,5 ; 24;
100

50 ; 100; 150 ; 200; 300 kg. Khi rt nc vo khun, ch nn duy tr

nc chim khong 90% dung tch khun, nh vy dung tch thc s
ca khun ln hn dung tch danh nh khong 10%. S d nh vy l
v khun phi d phng cho s gin n ca khi ng v nc trong
khun phi m bo chm hon ton trong nc mui. My cy c
thi gian ng tng i di v khi ng , cc lp mi to
thnh l lp dn nhit km nn hn ch truyn nhit vo bn trong. V
d my vi khun 50 kg c thi gian ng khong 18 gi.
cy c s dng trong sinh hot phc v gii kht, trong
cng nghip v i sng bo qun thc phm. Hin nay mt s
lng ln cy c s dng cho ng dn bo qun c khi nh bt
xa b v lu ngy. Hin nay nc ta ngi dn vn quen s dng
cy cho gii kht vi s lng kh ln.
- My tm: C dng hnh tm c sn xut bng cch phun
nc ln b mt dn lnh dng tm. Kch c ca tm: di t 3 6
m, cao 2 3 m, dy 250300mm. Khi lng t 1,5 n 2,5 tn.
- My vy: My vy c dng khng tiu chun, c ct tch
ra khi b mt to ca cc thit b v gy v dc dng cc mnh
v nh.
My vy c sn xut nh cc ci dng hnh tr trn. Nc
c phun ln bn trong hnh tr v c lm lnh v ng bng trn
b mt tr. Tr to bng c 2 lp, gia l mi cht lnh.
vy c s dng ph bin trong cc nh my ch bin, c bit
cc nh my ch bin thc phm v thu sn. Chng c s dng
bo qun thc phm khi nhp hng v trong qu trnh ch bin.
Ngy nay n tr thnh thit b tiu chun, bt buc phi c cc x
nghip ng lnh, v ch c s dng vy mi m bo yu cu v
sinh. Ngoi ra vy cng c rt nhiu u im khc nh gi thnh r,
chi ph vn hnh, u t nh.
Nc vy c chiu dy rt khc nhau t 0,5 n 5mm tu thuc
vo thi gian lm . dy ny c th iu chnh c nh thay i
tc quay ca ci hoc dao ct .
- My vin (my dng ng): Nc c dng cc on hnh
tr rng c sn xut trong cc ng 57 x 3,5 v 38 x 3mm, nn
ng knh ca vin l 50 v 32. Khi sn xut to thnh tr
di, nhng c ct nh thnh nhng on t 30100mm nh dao ct

101

. My vin c s dng kh ph bin trong i sng, hin nay

nhiu qun gii kht, qun c ph c s dng vin.
- My tuyt: sn xut ra c dng xp nh tuyt.
tuyt c th c p li thnh vin kch thc ph hp yu cu
s dng.
3.1.3.3 Phn loi theo ngun nc sn xut
Theo ngun nc s dng lm th c hai loi my: Lm t
nc ngt v nc mn
- nc ngt c s dng trong nhiu mc ch khc nhau: Bo
qun thc phm, gii kht, sinh hot.
- nc mn s dng bo qun thc phm, c bit s dng bo
qun c khi nh bt xa b. Nguyn liu sn xut l nc bin c
mn cao. Nhit ng c kh thp nn cht lng bo qun tt
v thi gian bo qun c th ko di hn. sn xut mn nht
thit phi s dng phng php lm lnh trc tip, v th hn ch tn
tht nhit nng.
Di y chng ti xin gii thiu mt s h thng lnh my
c s dng ph bin trong i sng v cng nghip.
3.2 H THNG My cy
Phng php sn xut cy l mt trong nhng phng php c
in nht. cy c sn xut trong cc B dung dch mui lnh,
c nhit khong 10oC. Nc c t trong cc khun c kch
thc nht nh, theo yu cu s dng. Khi lng thng gp nht
ca cc cy l 12,5; 25; 50 kg. u im ca phng php sn xut
cy l n gin, D thc hin, c khi lng ln nn vn chuyn
bo qun c lu ngy, c bit dng cho vic bo qun c, thc
phm khi vn chuyn i xa. Ngoi ra cy cng c s dng lm
sinh hot v gii kht ca nhn dn.
Tuy nhin, cy c mt s nhc im quan trng nh: chi ph
u t, vn hnh ln, cc ch tiu V V sinh khng cao do c nhiu
khu khng m bo V sinh, tnh ch ng trong sn xut thp do
thi gian ng lu. i km theo H thng my cy phi trang B
thm nhiu H thng thit B khc nh: H thng cu chuyn, H
thng cp nc khun , B nhng , bn lt , kho cha , my
xay . V vy ngy nay trong k thut ch bin thc phm ngi ta t
102

s dng cy. Nu c trang B cng ch nhm bn cho tu thuyn

nh c bo qun lu ngy.
Do khi ln nn sn xut cy thng c thi gian lm kh
lu t 17 n 20 ting, v vy gim thi gian lm ngi ta c cc
bin php sau:
- Lm lnh s b nc trc khi cho vo khun .
- B phn li cha ng bng, phn nc c nhiu mui ho tan.
Vi phng php ny thi gian lm ng gim 40-50%.
- Gim nhit nc mui xung 15oC, thi gian gim 25%,
nhng chi ph in nng ln.
Mt trong nhng im khc ca sn xut cy, l ly ra
khi khun cn phi nhng trong B nc cho tan mt phn mi
c th ly ra c. lm tan c th ly nc nng t thit B
ngng t. Do phi lm tan nn c tn tht mt phn lnh nht nh.
Thit B quan trng nht ca H thng my cy l B mui.
Thng thng B mui c xy dng t gch th v c lp cch
nhit dy 200mm, bn trong B l H thng khung cc linh , dn
lnh. i b phn cc thit B trong B l thp nn qu trnh n
mn tng i mnh, sau mt thi gian lm vic nht nh nc mui
nhum mu vng ca R st, cht lng V sinh khng cao.
Trong khi sn xut nh ch nc vo khun ch chim khong
9/10 th tch, khi lm lnh nc gin n v khng th trn ra B,
lm gim nng mui, nh hng ti nhit ng c ca nc
trong B.
Sn xut cy khng th thc hin lin tc v t ng ho cao
c, do cc khu ra , cp nc cho cc khun , chim thi gian
kh lu v kh t ng. H thng cn c nhiu khu phi lm bng tay
nh vo nc, ra , vn chuyn, bc xp , xay .
3.2.1 S nguyn l h thng my cy
Trn hnh 3-1 l s nguyn l ca H thng lnh my cy
c s dng ph bin nht hin nay. H thng c cc thit B chnh
sau:
1- My nn: My nn 1 cp, s dng mi cht NH3 hoc R22.
2. Bnh cha cao p.
3. Dn ngng: C th s dng dn ngng t bay hi, bnh ngng,
dn ngng t kiu ti v c th s dng dn ngng khng kh.
103

4. Bnh tch du.

5. Bnh tch kh khng ngng.
6. Bnh thu hi du (s dng trong h thng NH3).
7. Bnh tch lng.
8. Bnh gi mc- tch lng.
9. B nc mui lm , cng b cnh khuy v dn lnh kiu
xng c.
Trong h thng lnh my c 2 thit b c th coi l c th ca
h thng. l dn lnh xng c v bnh gi mc tch lng.
c im h thng my cy
u im:
- V c dng khi ln nn c kh nng tch tr lu, rt tin ln cho
vic vn chuyn i xa v dng bo qun thc phm lu ngy.
- D dng ch to, cc thit b ca h thng c th ch to trong
nc, khng i hi phi c thit b c bit.
Nhc im:
- Chi ph vn hnh ln: Chi ph nhn cng vn hnh, vo nc, ra
, vn chuyn , xay , chi ph in nng (m t khuy, cu ,
my xay )
- Chi ph u t ln: B , cu , b nhng nc, bn lt, h thng
cp vo nc khun , kho bo qun , my xay vv...
- Thi gian lm lu nn khng ch ng sn xut v ch bin.
- Khi xut th ra hng lot nn cn kho bo qun.
- Khng bo m v sinh: B mui v khu xay .
- Tn tht nhit ln: Qu trnh t sn xut n s dng qua rt nhiu
khu nn tn tht nhit ln, ngoi ra khi xay v nhng khun
cn gy ra mt mt c hc.
Do c nhiu nhc im nh vy nn hin nay ngi ta t s dng
my cy trong ch bin thc phm, m ch yu sn xut bn
cho ng dn nh c v cho sinh hot. i vi cc x nghip ch bin
thu sn mt trong nhng iu kin c cp code EU nhp hng
vo cc nc E.U th phi s dng vy ch bin.

104

Hnh 3-1: S nguyn l h thng my cy

105

3.2.2 Kt cu b
Hnh 3-5 gii thiu kt cu ca mt b . B c chia thnh 2
hoc 3 ngn, trong c 01 ngn t dn lnh, cc ngn cn li t
cc khun . B c 01 b cnh khuy, b tr thng ng hay nm
ngang tu . B tr thng ng tin li hn, trnh r r nc mui ra
bn ngoi nn hay c la chn. Cc khun c ghp li thnh
cc linh . Mi linh c t 5 n 7 khun hoc ln hn. C
nhiu cch b tr linh , cc linh b tr c nh hoc c th di
chuyn dn n hai u nh h thng xch. Khi b tr nh vy rt tin
li khi cu linh ra ngoi.
Bn trn b c b tr h thng cn trc v cu cu cc linh
ln khi b, em nhng vo b nc tch , sau t ln bn
lt xung sn. Trn b nhng ngi ta b tr h thng vi cung cp
nc np nc vo cc khun sau khi ra . Vic cung cp nc
cho cc khun c nh lng trc khi cp nc ch chim
khong 90% th tch khun.
Nc mui thng s dng l Nacl hoc CaCl2 v i khi ngi ta
s dng c MgCl2.
B mui c xy bng gch th v bn trong ngi ta tin hnh
bc cch nhit v trong cng l lp thp tm. Cu to cch nhit b
mui c dn ra cc bng di y:
3.2.2.1. Kt cu cch nhit tng
Trn hnh 3-2 m t kt cu ca tng b , c im cc lp m
t trn bng 3-4.
Bng 3-4: Cc lp cch nhit b cy
TT
1
2
3
4
5
6
7
8

Lp vt liu

Chiu dy H s dn nhit,
(mm)
(W/m.K)
Lp va xi mng
0,78
1020
Lp gch th
110220
0,23 0,29
Lp va xi mng
0,78
1020
Lp hc n qut lin tc
0,1
0,70
Lp giy du chng thm
0,175
12
Lp cch nhit
100200
0,018 0,020
Lp giy du chng thm
0,175
12
Lp thp tm
45,3
56
106

1. Lp va xi mng
2. Lp gch th
3. Lp va xi mng
4. Lp hc n qut lin tc
5. Lp giy du chng thm
6. Lp cch nhit
7. Lp giy du chng thm
8. Lp thp tm

Hnh 3-2: Kt cu cch nhit tng b

3.2.2.2. Kt cu cch nhit nn
Trn hnh 3-3 m t kt cu chi tit cc lp kt cu ca nn b ,
c im ca cc lp ch ra trn bng 3-5.

1. Lp thp tm
2. Lp ct lt mng
3. Lp b tng ct thp
4. Lp giy du chng thm
5. Lp cch nhit
6. Lp giy du chng thm
7. Lp hc n qut lin tc
8. Lp b tng dm M200
9. Lp lm nn v t m k
Hnh 3-3: Kt cu cch nhit nn b

107

Bng 3-5: Cc lp cch nhit nn b

TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9

Lp vt liu

Chiu dy
(mm)
Lp thp tm
56
Lp ct lt mng
1015
Lp b tng ct thp
60100
Lp giy du chng thm
12
Lp cch nhit
100200
Lp giy du chng thm
12
Lp hc n qut lin tc
0,1
Lp b tng dm 150200
M200
Lp lm nn v t
m k

H s dn
nhit, (W/m.K)
45,3
0,19
1,28
0,175
0,018 0,020
0,175
0,7
1,28

3.2.2.3. Kt cu np b
tin li cho vic ra vo , np b c y bng cc tm
anh g dy 30mm, =0,2 W/m.K, trn cng ph thm lp vi bt. Do
tn tht nhit np b kh ln.
3.2.2.4. Xc nh chiu dy cch nhit v kim tra ng sng tng
b
1. Chiu dy cch nhit b
Chiu dy ca lp cch nhit c xc nh theo phng trnh:
1 1

1
(3-1)

i , m
CN = CN .
k

1
2
i

k - H s truyn nhit ca b , W/m2.K. H s truyn nhit k c

xc nh trn c s tnh ton kinh k - k thut. C th ly h s
truyn nhit k tng ng h s truyn k ca kho lnh.
1 - H s to nhit bn ngoi b , t khng kh ln tng b mui,
W/m2.K
2 - H s to nhit bn trong b , to nhit khi nc mui chuyn
ng ngang qua vch ng, W/m2.K
i - Chiu dy ca cc lp cn li ca tng b , mm(xem bng 3-4).
i H s dn nhit ca cc lp cn li, W/m.K.
108

2. Kim tra iu kin ng sng

Sau khi xc nh c chiu dy cch nhit, tin hnh chn chiu
dy theo cc kch c tiu chun. Chiu dy tiu chun ca cc lp cch
nhit l 25, 50, 75, 100, 125, 150, 175 v 200mm.
Sau khi chn chiu dy cch nhit theo cc b dy tiu chun, phi
xc nh h s truyn nhit thc ca tng theo kch thc la chn
t xc nh xem c kh nng ng sng khng v lm c s tnh
ton tn tht do truyn nhit:
k=

(3-2)
i
1
+ +
1
i 2
khng ng sng trn b mt bn ngoi b , h s truyn
nhit thc phi tho mn iu kin sau:
1

k 0,95 1

t1 t s
t1 t 2

(3-3)

trong :
t1 - Nhit khng kh bn ngoi tng. oC
t2- Nhit nc mui trong b, oC
tS - Nhit ng sng ng vi trng thi khng kh bn ngoi
tng, oC
3.2.3 Xc nh kch thc b
xc nh kch thc b phi cn c vo s lng, kch thc
ca cy , linh (t hp t 57 khun ), dn lnh v cch b tr
dn lnh, loi khun , h thng tun hon nc mui bn trong b.
3.2.3.1 Xc nh s lng v kch thc khun
S lng khun c xc nh da vo nng sut b v
khi lng cy :
N=

M
m

(3-4)

trong :
M Khi lng trong b ng vi mt m, kg
Khi lng trong b ng bng nng sut ca b trong mt
ngy. V trong mt ngy ngi ta ch chy c 01 m (ht 18 gi),
thi gian cn li dnh cho vic ra v np nc mi cho cc khun
.
109

m - Khi lng mi cy , kg
* Cn lu khi t s E/m l s nguyn ta ly N= E/m, khi t s
khng phi l s nguyn th ly phn nguyn ca t s cng 1.
cy thng c sn xut vi cc loi khun v kch thc
chun sau y:
Bng 3-6: Kch thc khun
Thi
Thi
Khi
Khi
Kch thc khun, mm
gian
gian
lng cy lng Chiu cao y ln y b
khun ( mm )

( mm ) ( mm ) ng nhng
( Gi ) ( Pht )
( kg )
( kg )
3,5
3,0
300
340x60 320x40
4
2-4
12,5
8,6
1115
190x110 160x80
8
25
11,5
1115
260x130 280x110
12
50
27,2
1115
380x190 340x160
16

3.2.3.2 Xc nh s lng v kch thc linh

i vi i a s cc my cng sut ln t 5 Tn/ngy tr ln
u s dng khun loi 50 kg. Cc khun c b tr thnh cc linh
, mi linh c t 5 9 khun. Trn hnh (3-4) biu th cch lp t
ca mt linh c 7 khun , mt kiu hay c s dng.
225 40 225

225

225

225

225 40 225

425

75

1805

Hnh 3-4: Linh cy 50 kg

- S lng linh c xc nh
m1 =

N
n1

(3-5)

- S khun ,

110

75

n1 - S khun trn 01 linh

Khong cch gia cc khun trong linh l 225mm, 02 khun
hai u cch nhau 40mm mc cu. Khong h hai u cn li l
75mm
V vy chiu di mi linh c xc nh nh sau
l = n1 x 225 + 2x75 + 2x40= n1 x 225 + 230
V d:
- Linh c 5 khun: l = 1355 mm
- Linh c 6 khun: l = 1580 mm
- Linh c 7 khun: l = 1805 mm
- Linh c 8 khun: l = 2030 mm
- Linh c 9 khun: l = 2255 mm
Chiu rng ca linh l 425mm, chiu cao linh l 1150mm
3.2.3.3 Xc nh kch thc bn trong b
Kch thc b phi b tr cc khun , dn lnh, b cnh
khuy v cc khe h cn thit nc mui chuyn ng tun hon.
C 2 cch b tr dn lnh: B tr dn lnh gia, hai bn c 02 dy
khun v b tr dn lnh mt bn, khun mt bn. Cch b tr
dn lnh gia, hai bn c 02 dy khun c u im l hiu qu
truyn nhit cao v tc nc mui chuyn ng trn ton b ng
u hn, v vy hay c la chn.
1) Xc nh chiu rng b :
W = 2.l + 4 + A
(3-6)
trong
l - Chiu di ca 01 linh
- Khe h gia linh v vch trong b = 25mm
A - Chiu rng cn thit lp dn lnh xng c: A = 600
900mm
V d: B rng ca b c xc nh tu thuc vo s khun
trn 01 linh c th nh sau:
- Linh c 5 khun: W = 2810 + A mm
- Linh c 6 khun: W = 3260 + A mm
- Linh c 7 khun: W = 3710 + A mm
- Linh c 8 khun: W = 4160 + Amm
- Linh c 9 khun: W = 4610 + Amm
111

1925
A
1925

600

m 2 x 425

500

Hnh 3-5: B tr b vi linh 7 khun

2) Xc nh chiu di b
Chiu di b c xc nh theo cng thc:
(3-7)
L = B + C + m2.b
B - Chiu rng cc on h lp t b cnh khuy v tun hon
nc: B = 600mm
C - Chiu rng on h cui b: C = 500mm
b - khong cch gia cc linh , c xc nh trn c s rng
ca linh v khong h gia chng b = 425 + 50mm = 475mm
m2 - S linh dc theo chiu di (trn mt dy)
Nh vy:
L = m2.475 + 1100 mm
V d: My 10 Tn, s dng linh 7 khun
- S khun :
N = 10.000/50 = 200 khun
- S linh :
m1 = N/7 = 200/7 29 linh
- B tr dn lnh gia, cc linh b tr thnh 02 dy 2 bn. Vy
s linh trn mt dy:
m2 = 15 linh
112

- Chiu di b :
L = 15 x 475 + 1100 = 8.225mm
3) Xc nh chiu cao ca b
Chiu cao ca b phi ln c khong h cn thit gia
y khun v b. Mt khc pha trn linh l mt khong h c
100mm, sau l lp g dy 30mm
Tng chiu cao ca b l h = 1250mm
Di y l kch thc b s dng khun 50 kg, linh 7
khun, dn lnh xng c t gia, cc linh b tr thnh 02 di 2
bn, chiu rng t dn lnh xng c A khc nhau dng tham kho
Bng 3-7: Thng s b
B
- B 5 Tn
- B 10 Tn
- B 15 Tn
- B 20 Tn
- B 25 Tn
- B 30 Tn
- B 35 Tn
- B 40 Tn

S
khun
, N
100
200
300
400
500
600
700
800

Tng S linh
linh trn mt
, m1 di. m2
15
8
29
15
43
22
58
29
72
36
86
43
100
50
115
58

B
rng
A, mm
660
700
800
860
900
900
1000
1000

Di
(mm)

Rng Cao
(mm) (mm)

4.900
8.225
11.550
14.875
18.200
21.525
24.850
28.650

4.370
4.410
4.510
4.570
4.610
4.610
4.710
4.710

1.250
1.250
1.250
1.250
1.250
1.250
1.250
1.250

Kch thc ca b xc nh trn y l kch thc bn trong, mun

xc nh kch thc bn ngoi phi cng thm chiu dy kt cu cch
nhit.
3.2.4 Thi gian lm
Thi gian lm ph thuc rt nhiu yu t, trong ch yu cc
yu t sau:
- Khi lng v kch thc cy . Cy c kch thc v khi
lng cng nh th thi gian lm cng nhanh v ngc li.
- Nhit nc mui. Nhit nc mui khong 10oC. Khi
gim nhit nc mui th thi gian gim ng k. Tuy nhin khi
nhit qu thp th tiu tn in nng v tn tht nhit tng.

113

- Tc tun hon ca nc mui. Thng tc ny khng ln

lm, do tit din ngang b ln, tc tun hon khong 12 m/s.
C rt nhiu phng php xc nh thi gian lm lnh, theo cng
thc thc nghim ca Plank thi gian lm lnh cy c xc nh
theo cng thc:
(3-8)
= A.bo.(bo+B)/tm
Thi gian lm , gi
tm- Nhit nc mui trung bnh trong b, oC
bo - Chiu rng khun, m (Ly cnh ngn ca tit din ln nht ca
khun).
A,B L cc hng s ph thuc vo t s n = ao/bo l t s gia cnh
di trn cnh ngn ca tit din ln nht.
Nu khun c n = 1. A = 3120 v B = 0,036
Nu n = 2 th A = 4540 v B = 0,026
Nhit trung bnh nc mui trong b ly nh sau:
- Nc c
: tm = -10oC
- Nc trong sut
: tm = - 5 n 7oC
- Nc pha l
: tm = - 4 n 6oC
3.2.5 Tnh nhit b
3.2.4.1 Nhit truyn qua kt cu bao che b
Cc b thng c t bn trong nh xng nn kh nng b
bc x trc tip rt t. V vy nhit truyn qua kt cu bao che b
ch do chnh nhit gia nc mui bn trong v khng kh bn
ngoi, gm 3 thnh phn:
- Nhit truyn qua tng b Q11
- Nhit truyn qua np b Q12
- Nhit truyn qua nn b Q13
Q1 = Q11 + Q12 + Q13
(3-9)
1) Nhit truyn qua tng b
Q11 = kt.Ft.tt
(3-10)
Ft - Din tch tng b , m2. Din tch tng c xc nh t
chiu cao v chu vi ca b. Chiu cao tnh t mt nn ngoi b n
thnh b. Chu vi c tnh theo kch thc bn ngoi ca b.
tt - chnh nhit bn ngoi v bn trong b, tt = tKKN tm

114

tKKN - Nhit khng kh bn ngoi b . Nhit ny l nhit

trong nh, nn c th ly thp hn nhit tnh ton ngoi tri 45OC.
tm - Nhit nc mui trong b : tb = -8 -15oC
kt - H s truyn nhit ca tng b , W/m2.K
kt =

1
+ i +
1
i 2
1

, W/m2.K

(3-11)

1 - H s to nhit i lu t nhin ca khng kh bn ngoi tng

b , W/m2.K
2 - H s to nhit i lu cng bc ca nc mui chuyn ng
ngang qua tng bn trong b nc mui, W/m2.K
i, i - Chiu dy v h s dn nhit ca cc lp vt liu tng b.
C th ly theo kinh nghim nh sau:
- i vi nn v tng : k = 0,58 W/m2.K
- i vi np
: k = 0,23 W/m2.K
2) Nhit truyn qua np b
Q12 = kn.Fn.tn
(3-12)
Fn - Din tch np b c xc nh theo kch thc chiu rng
v chiu di bn trong b , m2 .
tn = tKKN - tKKT
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi b , oC
tKKT - Nhit lp khng kh trong b bn di np b . Nhit
lp khng kh ny chnh lch so vi nc mui vi , tc khong
-100oC
kn - H s truyn nhit np b , W/m2.K
kn =

(3-13)

1
+ +
1 '2
1 - H s to nhit bn ngoi t khng kh trong phng b ln
np ca n, W/m2.K;
2 - H s to nhit bn trong t np b ra lp khng kh bn
di np b , W/m2.K;
- Chiu dy np g: =30mm;
1

115

 - H s dn nhit ca g, c th tham kho theo ph lc 11 cui

sch ny, hoc ly khong 0,5 kCal/m2.h.K
3) Nhit truyn qua nn b
C th tnh tn tht nhit qua nn b theo nh tnh cho nn kho
lnh, c th phn nn b ra 4 vng, v tn tht nhit qua nn l:
N
Q13 = k i .Fi .(t KK t m ).m
(3-14)
2
ki H s truyn nhit ca cc vng t 1 n 4, W/m .K;
Fi Din tch tng ng ca cc vng, m2 .
tnh ton dng nhit vo qua sn, ngi ta chia sn ra cc
vng khc nhau c chiu rng 2m mi vng tnh t b mt tng bao
vo gia bung.
Gi tr ca h s truyn nhit quy c kq,W/m2K, ly theo tng vng
l:
- Vng rng 2m dc theo chu vi tng bao :
kI= 0,47 W/m2.K, FI =4(a+b)
- Vng rng 2m tip theo v pha tm bung:
kII = 0,23 W/m2.K, FII =4(a+b)-48
- Vng rng 2m tip theo:
kIII = 0,12 W/m2.K, FIII =4(a+b)-80
- Vng cn li gia bung lnh:
:
2
kIV = 0,07 W/m .K, FIV =(a-12)(b-12)
H s m c trng cho s tng tr nhit ca nn khi c lp cch
nhit:
m=

1 + 1,25 1 + 2 + ... + n
n
1 2

(3-15)

i - Chiu dy ca tng lp ca kt cu nn, m;

i - H s dn nhit ca vt liu, W/m.K;
Nu nn khng c cch nhit th m = 1.
3.2.4.2 Nhit ng v lm lnh khun
Nhit ng v lm lnh khun c tnh nh sau:
(3-16)
Q2 = Q21 + Q22
Q21 - Nhit lm lnh nc
Q22 - Nhit lm lnh khun

116

1) Nhit lm lnh nc
Q21 = E.

qo

,W
(3-17)

E - Nng sut b , kg/m

- Thi gian ng cho mt m, Giy. Thi gian ng ph
thuc vo nhit b mui v kch thc khun , c th tra theo
bng 3-6 hoc tnh ton theo cng thc (3-8).
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi
ng hon ton, J/kg.
Nhit lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi ng hon
ton qo c xc nh theo cng thc:
qo = Cpn.t1 + r + Cp.t2
(3-18)
Cpn - Nhit dung ring ca nc : Cpn = 4186 J/kg.K;
r
- Nhit ng c
: r = 333600 J/kg (80 Kcal/kg);
Cp - Nhit dung ring ca : Cp = 2090 J/kg.K (0,5 kCal/kg.K);
t1 - Nhit nc u vo, c th ly t1= 30oC;
t2 - Nhit cy : t2 = -5 -10oC.
Thay vo ta c:
(3-19)
qo = 4186.t1 + 333600 + 2090.t2, J/kg
2) Nhit lm lnh khun
Q22 = M .

C pK .(t k1 t k 2 )

,W
(3-20)

M - Tng khi lng khun , kg.

Tng khi lng khun bng s lng khun nhn vi khi
lng mt khun . Khi lng khun tham kho bng 3-6. Khi
lng khun 50 kg l 27,2 kg.
Cpk - Nhit dung ring ca khun, Khun lm bn tn trng km.
tK1, tK2 - Nhit khun ban u v khi hon thin. Nhit
khun ban u c th ly tng ng nhit nc, nhng nhit
khun khi kt thc ng nh hn nhit trung bnh ca cy
khong 23oC.

3.2.4.3 Nhit do b cnh khuy gy ra

B cnh khuy c b tr bn ngoi b mui. V vy nhit nng do
b cnh khuy to c xc nh theo cng thc sau y:
117

Q3 = 1000..N , W
(3-21)
- Hiu sut ca ng c in.
N Cng sut m t cnh khuy (kW), c th tham kho cng sut
m t ca cc b cnh khuy ca MYCOM (Nht) cho bng 3-8
di y
Bng 3-8: c tnh k thut cc b cnh khuy MYCOM (Nht)
Model
180 VGM
230 VGM
250 VGM
300 VGM
350 VGM
400 VGM

Tc ,
(v/pht)
1000
v/pht

Lu lng
(m3/pht)
7,5
12,8
17,0
22,5
34,0
40,0

Cng sut
(kW)
1,5
1,5
2,2
3,7
5,5
7,5

Nng sut
b
59
10 14
15 v 19
20 v 24
25 v 29
30 35

3.2.4.4 Nhit do nhng cy

Tn tht nhit do lm tan c coi l tng cng sut cn thit
lm lnh khi b lm tan nhm rt ra khi khun.
Q4 = n.g .

qo

= n. f . . .

qo

,W

(3-22)

n S khun ;
g Khi lng phn tan, kg;
qo Nhit lng cn thit lm lnh 01 kg t nhit ban u
n nhit cy , J/kg;
f Din tch b mt cy . i vi loi 25kg f=0,75m2, i vi loi
50 kg f =1,25m2;
- Chiu dy phn tan khi nhng, m. c th rt ra khi
khun cn lm tan mt lp dy = 0,001m. Tuy nhin cn lu ,
khi thi gian s dng lu, cc khun c th b mp mo, th dy
yu cu c th cao hn.
- Khi lng ring ca : = 900 kg/m3 ;
- Thi gian ng , Giy.

118

3.2.4.5 Tn tht nhit phng bo qun

Nu h thng c s dng kho bo qun cng chung my lnh th
cn phi xc nh thm tn tht nhit kho bo qun . Trng hp
kho bo qun c h thng lnh ring, th mi tnh ton s c tin
hnh nh tnh kho lnh. Cc tn tht kho bo qun bao gm cc
tn tht ging nh kho lnh, c th nh sau:
- Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che.
- Tn tht m t qut dn lnh
- Tn tht do n chiu sng
- Tn tht do vo ra nhp v xut (tn tht m ca).
- Tn tht do ngi vn hnh.
- Tn tht do x bng dn lnh.
* Din tch phng bo qun :
F = G / (g..H)
(3-23)
G Sc cha yu cu ca kho , tn;
g H s cht ti : g = 0,8 tn/m3;
- H s y = 0,85;
H Chiu cao kho cha , m.
3.2.6 Cc thit b ph my cy
3.2.5.1 Dn lnh b
Dn lnh trong h thng my cy c t chm bn trong b
mui. Cc dn lnh c cung cp dch lng theo kiu ngp, nc
mui chuyn ng cng bc qua dn nh b cnh khuy.
Dn lnh b thng c s dng c cc dng ch yu sau y:
- Dn lnh kiu panel
- Dn lnh kiu xng c
- Dn lnh ng ng (s dng trong h thng lnh mi cht frn)
1) Dn lnh kiu panel
Dn lnh kiu bay hi c s dng tng i nhiu ti Lin X
(c) lm lnh nc mui.
Dn gm cc ng gp trn v ng gp di. Cc ng trao i nhit
c dng ng thng ng ni gia 2 ng gp. Dn lnh kiu panel c u
im l d ch to, nhng chim th tch tng i ln lm cho kch
c b ln lm tng chi ph u t v vn hnh.

119

Cc thng s k thut ca dn lnh pnl lm lnh nc mui nh

sau:
- Tc nc mui trong b (qua dn): 0,50,8 m/s.
- H s truyn nhit : k = 460 580 W/m2.K.
- chnh nhit : 5 6 oK.
- Mt dng nhit : qkf = 2900 3500 W/m2.
- Din tch dn
: 20 320 m2.

1- Bnh gi mc-tch lng; 2- Hi v MN; 3- ng gp hi; 4- ng gp lng;

5- Lng vo; 6- X trn; 7- Tho nc; 8- X cn; 9- Lp cch nhit; 10- X
du; 11- Van AT

Hnh 3-6: Dn lnh panel

2) Dn lnh xng c
Trn hnh 3-7 l cu to dn lnh xng c c s dng rt rng
ri lm lnh cht lng. Dn lnh gm cc ng gp trn v di,
cc ng trao i nhit ni gia cc ng gp c dng un cong ging
nh xng c. Vi vic un cong ng trao i nhit nh vy nn hn
ch c chiu cao ca b nhng vn m bo ng i ca mi cht
ln tng thi gian tip xc.
120

i vi hu ht cc dn lnh xng c, phng php cp dch l

kiu ngp lng. Dch lng cp cho dn lnh c cp t bnh gi mc
v lun duy tr ngp trong dn lnh.
Dn lnh xng c c nhc im l ch to tng i kh so vi
nhng kiu khc nht l cc khu un ng v hn cc ng vo ng
gp. Tuy nhin cu to dn lnh xng c gn nn c s dng rt
ph bin.
Dn lnh xng c c ch to theo tng m un nn c th d
dng tng cng sut ca dn. Mi m un gm 01 ng gp trn v 01
ng gp di, cc ng trao i nhit c th b tr t 35 dy.

Hnh 3-7: Cu to dn lnh xng c

3.2.5.2 Bnh gi mc - tch lng
Trn hnh 3-8 trnh by bn v cu to bnh gi mc - tch lng
thng hay c s dng cho my cy, bnh ny cn gi l bnh
gi mc tch lng kiu ui chut v c phn chn ging ui
chut. Nhim v ca bnh trong h thng my l:
- Cha, cp v duy tr dch lng lun ngp y trong dn lnh b
.

121

- Tch lng cho mi cht ht v my nn.

Mc dch trong dn lnh c khng ch bng van phao. Cc tm
chn c lm t tn dy 3mm, trn cc tm chn c khoan cc l
68mm, cch u 20mm, c tc dng chn lng, lm cho cc ht
lng khng th theo hi ht v my nn.
Bnh gi mc tch lng c trang b van phao, van an ton, ng h
p sut v ng ng vo ra.

150

A
32A

B
15A

60

216
H
20A

TM CHN
MC DCH

1733

C
32A
D
15A

G
20A

E
32A

637

F
15A

CHN BNH

A- ng ht v my nn; B- ng lp van an ton v ng h p sut; Cng mi cht v dn lnh; D- ng cp dch vo; E- ng lng vo dn
lnh; F- ng hi du; G,H- ng bt van phao.

Hnh 3-8: Bnh tch gi mc

tch lng

3.2.7 Chn my nn lnh

My lnh MYCOM c s dng rt nhiu trong k thut lnh
Vit Nam. Di y chng xin gii thiu cc thng s k thut ca
my lnh MYCOM.
122

Trn bng 3-9 l cng sut nhit v cng nn on nhit ca my

nn MYCOM (Nht). mt trong nhng chng loi my c s dng
rt rng ri nc ta. My nn MYCOM c c im bn, p v rt
gn.
i vi cc h thng ln thng s dng my nn trc vt ca
YORK - FRICK (M)

Hnh 3-9: My nn lnh MYCOM

123

124

Th
tch
qut,
m3/h

71,0
187,2
280,7
374,2
381,0
572,6
764,1
954,3

71,0
187,2
280,7
374,2
381,0
572,6
764,1
954,3

71,0
187,2
280,7
374,2
381,0
572,6
764,1
954,3

K hiu

N2WA
N4WA
N6WA
N2WB
N4WB
N6WB
N8WB
N12WB

F2WA2
F4WA2
F6WA2
F2WB2
F4WB2
F6WB2
F8WB2
F12WB2

F2WA5
F4WA5
F6WA5
F2WB5
F4WB5
F6WB5
F8WB5
F12WB5

Mi
cht

R717

R22

R502

19,5
51,5
77,2
103,0
109,1
163,6
218,2
272,8

19,3
50,7
76,1
101,6
107,8
161,7
215,6
269,4

17,3
45,4
68,3
91,0
92,8
139,1
185,5
231,9

-25

25,7
67,9
101,7
135,7
142,0
213,0
284,0
354,9

25,4
67,1
100,5
134,0
140,3
210,5
280,6
350,8

23,4
61,6
92,3
123,1
125,6
188,4
251,2
313,9

-20

33,1
87,1
130,7
174,4
180,7
271,0
361,4
451,8

32,6
86,0
129,1
172,2
178,5
267,8
357,1
446,3

30,7
80,8
121,3
161,7
164,9
247,3
329,7
412,2

-15

41,6
109,7
164,7
219,6
225,9
338,9
451,9
564,8

41,1
108,3
162,6
216,7
223,1
334,6
446,2
557,8

39,3
103,7
155,5
207,4
211,4
317,1
422,7
528,4

-10

Qo, kW

51,6
136,1
204,0
272,0
278,5
417,7
557,0
696,3

50,9
134,1
201,2
268,2
274,7
412,1
549,4
686,8

49,5
130,4
195,6
260,9
265,9
398,9
531,9
664,8

-5

63,1
166,3
249,4
332,7
339,1
508,7
678,3
847,8

62,1
163,9
245,8
327,7
334,2
501,2
688,3
835,4

61,3
161,6
242,3
323,1
329,4
494,1
658,7
823,4

00C
-20

-15

-10
11,3
29,7
44,6
59,4
60,6
90,9
121,2
151,5

-5

12,2
32,6
48,9
65,1
70,3
105,5
140,7
175,8

9,3
10,2 10,9,02 11,5
24,9 27,2 29,1
30,7
37,2 40,7 43,7
46,0
49,7 54,4 58,4
61,4
50,7 56,3 61,2
65,3
76,0 84,4 91,8
98,0
101,3 112,5 122,4 130,7
126,7 140,7 153,0 163,3
9,0
10,0 10,9 11,7
23,9 26,7 29,1 31,1
35,9 40,0 43,6 46,6
47,8 53,3 58,1 62,2
49,0 55,3 61,1 66,2
73,4 83,0 91,7 99,3
97,9 110,6 122,2 132,4
122,4 138,3 152,8 165,4

8,4
22,2
33,4
44,5
44,6
66,8
89,1
11,4

8,1
9,1
10,0 10,7
21,4 23,9 26,2 28,3
32,0 35,9 39,4 42,4
42,8 47,8 52,6 56,4
43,6 48,8 53,6 57,6
65,4 73,2 80,4 86,4
87,2 97,6 107,1 115,2
109,0 122,1 133,9 144,0

-25

Ne, kW

Bng 3-9: Nng sut nn v cng sut trn trc ca my lnh MYCOM 1 cp

12,5
33,5
50,3
66,9
73,4
110,1
146,8
183,5

11,9
31,7
47,5
63,3
68,4
102,6
136,8
171,1

11,6
30,6
45,8
61,0
62,3
93,4
124,5
155,7

00C

125

Lit

mC GIM TI

DU LNH

S LNG DU

KHI
LNG

NG
NG VO
RA

A
J

kg

R22, R502

370

40A
700
560

500

65A

580

50A

65A

NG
40A
HT R22, R502

NH3

65A

50A

NH3
80A

14

NG
Y

764

1200

1.145

12

650

820

80A

1100 1410

90A

80A

65A

90A

25

100A

80A

90A

20

90A

80A

17

1150

100A

90A

125A

100A

26

2500

2x
80A

125A

52

42WB

62WB 124WB

281
94

187
94

1450

76

95

381

1145

100, 50 100, 66, 100,66,

33
33

191

573

40A
65A
40A
50A
40A
50A
40A

40A
50A
40A
50A
40A
50A
40A

840

65A

50A

720

17

14

1.440

65A
50A
65A
50A

65A

80A

65A

80A

25

1.500

65A
50A
65A
50A

65A

90A

65A

100A

26,5

3.100

2x80A
2x50A
2x80A
2x50A

80A

125A

80A

125A

55

ISO VG68 HOC TNG NG

100,
66,33

191

381

1200

100

130

L-4/H-2 L-6/H-2 L4/ H-2 L6 / H2 L12 / H4

62WA

TRUYN NG BNG AI HOC TRC TIP

573

100, 50 100,66, 100, 75 100, 100, 66, 100, 75 100, 100, 50

50, 25 50
33
50, 25 66, 33
33

12

100

281

381

DN NG

71

374

m3/h

Lu lng
nmax
187

V/pht

tC MAX
1450

100

76

mm

HNH TRNH

1100

130

12WB 42WA

MY NN PISTON, KIU H

95

Mm

NG KNH

S XI LANH

DNG

8WB

NH3, R22, R502, R12, PROPANE

4WWA
6WA(J) 8WA(J) 4WB 6WB
(J)

2WA

MI CHT

C TNH

Bng 3-10: Thng s k thut ca my nn MYCOM

3.3 h thng My vy
3.3.1 Nguyn l lm vic ca my vy
Do my cy c nhiu nhc im v khng m bo yu cu v
sinh thc phm, nn hin nay hu ht cc x nghip ch bin thc
phm u s dng my vy sn xut phc v ch bin thc
phm, c bit trong cc x nghip ch bin thu sn, yu cu v
ch bin rt ln.
My vy l my to ra c dng l cc mnh nh. Qu trnh
to c thc hin bn trong mt ng tr c 2 lp, gia l mi
cht lnh lng bay hi, l ci .
Ci c dng hnh tr trn c ch to t vt liu inox, c 2 lp.
gia 2 lp l mi cht lnh lng bo ho. Nc c bm tun hon
bm t b cha nc t pha di bm ln khay cha nc pha
trn. Nc t khay chy qua h thng ng v phun ln b mt bn
trong ca tr v c lm lnh, mt phn ng li thnh b mt
bn trong, phn d chy v b v tip tc c bm ln.
Khi ng dy th c h thng dao ct ct ri xung
pha di. Pha di ci l kho cha . Ngi s dng ch vic m
ca xc ra s dng. Trong cc nh my ch bin thu sn, kho v
ci t ngay khu ch bin.
C 02 phng php ct : Phng php ct bng h thng dao
quay v phng php ct nh dao ct kiu xon c nh.
Dao ct quay c gn trn trc quay ng trc vi ci v c
xoay nh m t t pha trn. Tc quay c th iu chnh c, do
vy ct ra s c kch thc khc nhau tu thuc vo tc quay.
Khi ct dao t ln b mt ct nn ma st ln. Tc quay ca
trc tng i chm nh hp gim tc.
i vi ci c dao ct c nh, dao ct c dng trc vt. Khi trc
trung tm quay dao gt ln trn b mt trng va p v to trn
b mt ci ri xung kho. Do dao ln trn b mt nn ma st gim
xung ng k, tng bn ca ci, gim m men quay.
Cu to ci vy c gii thiu trn hnh 3-10.

126

1- Dao ct ; 2- Vch 2 lp; 3- Hp 1- B nc tun hon; 2- Bm

nc inox; 4- Tm gt nc; 5- Vnh nc; 3- Ci ; 4- Mng phn phi
nc; 5- B mt to ; 6- Vch 2
chng trn nc; 6- Lp cch nhit
lp; 7- Dao ct ; 8- Hp gim tc

Hnh 3-10: Cu to bn trong ci vy

3.3.2 S nguyn l h thng lnh my vy
S nguyn l h thng lnh my vy c trnh by trn hnh
3-11, bao gm cc thit b chnh sau y:
- My nn lnh: C th s dng my nn 1 cp, c bit trong
trng hp s dng mi cht Frn. Nu s dng mi cht NH3 th
nhit cui tm nn kh cao nn hin nay ngi ta thng s dng
my nn 2 cp, cho ci vy trong h thng NH3.
- Bnh gi mc tch lng: Bnh gi mc tch lng c vai tr ging
bnh gi mc tch lng ca my cy l va c s dng duy tr
mc dch lun ngp trong ci v tch lng mi cht ht v my
nn. Mc dch trong bnh gia mc tch lng c khng ch nh van
phao v c duy tr mt mc nht nh m bo trong ci lun
lun ngp dch.

127

1- My nn; 2- Bnh cha CA; dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Ci

vy; 6- Bnh gi mc- tch lng; 7- Bm nc tun hon; 8- Kho vy

Hnh 3-11: S nguyn l h thng lnh my vy

Dch lng t bnh cha cao p c tit lu vo bnh tch lng-gi
mc. Trong bnh hi bo ho c ht v my nn, cn lng bo ho
chy vo ci v lm lnh nc, do vy hiu qu trao i nhit bn
trong ci kh cao. H thng s dng van tit lu tay.
- Kho cha : Kho cha t ngay di ci , thng c lp
ghp t cc tm polyurethan dy 100mm. Ring b mt y c lt
thm 01 lp inox bo v panel.
Hin nay nc ta cha c tiu chun tnh ton dung tch kho
cha vy. Dung tch kho cha ln nh cn ph thuc vo hnh
thc vn hnh v s dng ca nh sn xut. Nu khng cn d tr
nhiu c th s dng kho c dung tch nh, v thi gian to kh
nhanh, khng nht thit d tr nhiu trong kho. Di y l kch
c ca mt s kho bo qun thng c s dng ti Vit Nam.
+ i vi ci 5 - 10 Tn ngy kch c kho l: 2400W x
4000D x 3000H (mm)

128

+ i vi ci 15-20 Tn/ngy kch c kho l 3600Wx600D

x 3000H (mm)
Kho cha c 01 ca kch c 1980H x 980W x 100T (mm)
- Thit b ngng t: Trong trng hp s dng mi cht R22 th c
th s dng dn ngng khng kh ng ng cnh nhm. Khi s dng
NH3 nn s dng thit b ngng t gii nhit bng nc: dn ngng
bay hi, kiu ti hoc bnh ngng, gim nhit u y my
nn.
- Bnh cha: Ni chung h thng my vy khng cn bnh cha
kch thc ln v thc t h thng s dng s lng mi cht khng
nhiu.
* c im h thng my vy
u im:
- Chi ph u t kh nh. H thng my vy khng cn trang b
b mui, h thng cu chuyn, b nhng, bn lt, kho cha v
my xay nn gi thnh kh thp so vi my cy.
- Chi ph vn hnh nh: Chi ph vn hnh bao gm chi ph nhn
cng, in v nc. Do h thng my vy rt n gin, t trang
thit b hn my cy rt nhiu nn chi ph vn hnh cng thp.
- Thi gian lm ngn, thng sau khong cha y 1 gi c
th c s dng.
- m bo v sinh v ch ng trong sn xut. Cc khu sn xut
v bo qun iu c tin hnh rt m bo yu cu v sinh, nn
cht lng rt tt.
- Tn tht nng lng nh.
Ngy nay s dng vy ch bin thu sn l iu bt buc i
vi cc x nghip ch bin thu sn mun c cp code E.U nhp
hng vo th trng E.U
Nhc im:
- V c dng vy, kch c nh nn ch c s dng ti ch l ch
yu, kh vn chuyn i xa v bo qun lu ngy.
- Ci to vy l thit b kh ch to, gi tng i cao.
- Phm vi s dng: ch yu dng bo qun thc phm trong dy
chuyn cng ngh ti cc x nghip ch bin thc phm.

129

3.3.2 Cu to, kch thc v cch nhit ci vy

3.3.2.1 Cu to ci vy

Hnh 3-12: Ci vy
Trn hnh 3-12 gii thiu my vy ca hng Geneglace (Php).
Ci c 02 dng loi ri v loi km h thng lnh hon chnh. Ci
Genglace thng s dng dao ct dng trc vt.
3.3.2.2 Xc nh kch thc ci vy
Kch thc ci vy c xc nh theo din tch yu cu ca n.
Din tch trao i nhit yu cu ca ci c xc nh theo nng
sut ca ci v c th tham kho theo d liu ci vy Fuji (Nht)
nh sau:
Bng 3-11: Din tch yu cu ca cc ci
Nng sut, t
Din tch, m2

0,3 0,5 1
2
3,5
5
7,5 10 15 20 25 33
0,1 0,15 0,3 0,435 0,737 1,5 2,13 2,88 4,2 5,55 7 9,42

Din tch trao i nhit ca ci c xc nh:

(3-24)
F = .Dt.ht
Dt - ng knh trong ci , m;
ht- Chiu cao bn trong ci , m;
Chn mt trong 2 kch thc Dt, ht ta xc nh c kch thc cn li

130

3.3.2.3 Kt cu cch nhit

Kt cu vch ca ci vy c trnh by trn hnh 3-13. Tn tht
lnh ca mi cht ang si din ra v c 2 pha bn trong v bn ngoi
ci . Tuy nhin, khng kh bn trong ci sau mt thi gian lm
vic nht nh cng gim xung ng k nn c th b qua tn tht
ny.

1. Lp v inox dy 0,50,6mm
2. Lp giy du chng thm 12mm
3. Lp cch nhit, =5075mm
4. Lp inox dy 45mm
5. Mi cht lnh
6. Lp inox dy 45mm

d2
d1
Hnh 3-13: Cch nhit ci vy

Pha np ca ci khng c b mt to nn ch c 3 lp u
ging nh vch tr ca ci. Qu trnh trao i nhit pha np ci
l t khng kh bn ngoi vo khng kh bn trong ci .
Pha y ci l b nc tun hon, qu trnh trao i nhit gia
nc v ci ni chung l c ch nn khng tnh.
B nc tun hon lm t vt liu inox, bn ngoi bc mt cch
nhit. Chiu dy lp mt khong 3050mm. Nhit nc trong b
tun hon tu thuc vo thi im lm vic, giai on u khi mi
khi ng nhit cn cao, sau khi h thng i vo n nh, nhit
nc trong b kh thp, v vy khi tnh ton c th ly trung bnh trong
khong 35oC.
3.3.3 Tnh nhit h thng ci vy
Trong h thng lnh ci vy c cc tn tht nhit sau y
131

- Tn tht nhit do truyn nhit ci vy v bnh gi mc tch

lng Q1
+ Tn tht nhit qua kt cu bao che ci vy
+ Tn tht nhit qua kt cu bao che b nc tun hon
+ Tn tht qua kt cu bao che bnh gi mc tch lng
- Tn tht nhit do lm lnh nc Q2
- Tn tht nhit do m t dao ct to ra Q3
- Tn tht kho cha Q4
Ngoi ra pha np ca ci ca mt s hng l h nn c s r r
khng kh vo bn trong ci , gy ra tn tht nhit.
3.3.3.1 Tn tht nhit do truyn nhit
Tn tht nhit do truyn nhit c xc nh theo cng thc sau:
(3-25)
Q1 = Q11 + Q12 + Q13
Q11- Tn tht nhit qua kt cu bao che ci , W;
Q12 - Tn tht nhit qua kt cu bao che b nc tun hon, W ;
Q13 - Tn tht qua kt cu bao che bnh gi mc tch lng, W.
1) Tn tht nhit qua kt cu bao che ci Q11
Tn tht nhit qua kt cu bao che ci gm tn tht qua vch v
np ci . Qu trnh truyn nhit y rt khc nhau, c th nh sau:
vch ng, nhit truyn t mi trng khng kh bn ngoi vo
mi cht lnh si bn trong ci .
np: nhit truyn t khng kh bn ngoi vo khng kh bn
trong ci .
* Nhit truyn qua vch ci :
(3-26)
Q11T = kT.t.h
N
t = tKK to
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi, oC ;
to - Nhit si ca mi cht lnh bn trong, ly to = -20oC;
h Chiu cao thn ci , m;
kT - H s truyn nhit vch ng ca ci :
kT =

d
1
1
1
+
. ln i +1 +
di
.d 1 . 1
.d 2 . 2
2. . i

132

; W / m.K

(3-27)

1 - H s to nhit t khng kh bn ngoi ln mt ngoi ci ,

W/m2.K;
2 - H s to nhit khi si mi cht mt trong ci , W/m2.K;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K;
di, di+1 - ng knh trong v ngoi ca cc lp vt liu, m;
d1, d2 - ng knh ngoi ci v ng knh trong mt trong tip
xc vi mi cht lnh (hnh 3-13), m
* Nhit truyn qua np:
Qu trnh truyn nhit y c th coi nh qua vch phng, nn
c tnh nh sau:
(3-28)
Q11N = kN.FN.(tKKN - tKKT)
2
2
FN Din tch np ci , FN = .d1 /4, m
tKKN, tKKT Nhit khng kh bn ngoi v bn trong ci , oC
Nhit khng kh bn ngoi l nhit trong nh nn c th
ly thp hn nhit tnh ton vi , nhit khng kh bn trong c
th ly khong tKKT = 3-3oC
kN H s truyn nhit ca np, W/m2.K
kN =

1
+ i +
1
i ' 2
1

(3-29)

1, 2 H s to nhit ca khng kh bn ngoi v bn trong np

ci , W/m2.K;
i, i Chiu dy v h s dn nhit ca cc lp vt liu.
2) Nhit truyn kt cu bao che b nc tun hon
b nc tun hon qu trnh truyn nhit thc hin t mi trng
khng kh bn ngoi vo nc lnh bn trong b.
Q12 = kB.FB.(tKKN tB)
(3-30)
2
FB Din tch thnh b nc, m ;
tKKN, tB Nhit khng kh bn ngoi v nc bn trong b, oC;
Nhit nc tun hon ly khong 2 3oC.
kB H s truyn nhit t khng kh vo nc tun hon, W/m2.K

133

kB =

(3-31)

1
+ i +
1
i "2
1

1, 2 H s to nhit ca khng kh bn ngoi v nc bn trong

b nc tun hon ln vch b, W/m2.K;
i, i Chiu dy v h s dn nhit ca cc lp vt liu.
B nc tun hon c dng khi hp. cao ca b tun hon
khong 250350mm, cc cnh ln hn ng knh ngoi ca ci
khong 50100mm. Nh vy cn c vo ng knh ci c th xc
nh c s b kch thc b nc tun hon xc nh tn tht
nhit.
3) Nhit truyn kt cu bao che bnh gi mc- tch lng
Bnh gi mc tch lng c cu to kh nh, din tch b mt
khong 11,5m2, bn ngoi bc mt cch nhit dy 3050mm. Do
kch thc bnh nh v c bc cch nhit tt nn, tn tht nhit qua
bnh c th b qua. Trong trng hp cn chnh xc c th tnh theo
cng sau:
(3-32)
Q13 = kGM.t.l
N
t = tKK to
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi, oC ;
to - Nhit si ca mi cht lnh bn trong b, ly to = -20oC
l Chiu di bnh, m
kGM - H s truyn nhit qua vch bnh gi mc:
k GM =

d
1
1
1
+
. ln i +1 +
di
.d 1 . 1
.d 2 . 2
2. . i

; W / m.K

(3-33)

1 - H s to nhit t khng kh bn ngoi ln vch bnh, W/m2.K;

2 - H s to nhit t vch bnh vo mi cht lnh trng thi
lng, c th ly ging bn trong vch ci vy, W/m2.K;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K;
di, di+1 - ng knh trong v ngoi ca cc lp vt liu, m;
d1, d2 - ng knh ngoi cng v trong cng ca cc lp vt liu, m

134

3.3.3.2 Nhit lm lnh

Q2 = M

qo
,W
24 x3600

(3-34)

M Khi lng c sn xut trong 1 ngy m, v gi tr

ng bng nng sut ci , kg
24x3600 Qui i ngy m ra giy, l thi gian lm vic .
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi
ng hon ton, J/kg
Nhit lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi ng hon
ton qo c xc nh theo cng thc:
qo = Cpn.t1 + r + Cp.t2
Cpn - Nhit dung ring ca nc : Cpn = 4186 J/kg.K
r
- Nhit ng c
: r = 333600 J/kg
: Cp = 2090 J/kg.K
Cp - Nhit dung ring ca
t1 - Nhit nc u vo, oC. Nhit nc lnh vo c th ly t
h thng nc lnh ch bin t1 = 5 oC hoc t mng nc thng t1 =
30oC.
t2 - Nhit hon thin t2 = -5 -8oC
Thay vo ta c:
(3-35)
qo = 4186.t1 + 333600 + 2090.t2, J/kg
3.3.3.3 Nhit do m t dao ct to ra
M t dao ct c t bn ngoi ci , v vy nhit lng to
ra bng cng sut trn trc ca m t:
W
(3-36)
Q3 = 1000..N,
- Hiu sut ca ng c in.
N - Cng sut u vo m t dao ct (kW) c th tham kho
bng 3-13 di y.
3.3.3.4 Tn tht nhit do bm nc tun hon
in nng cung cp u vo cho m t bm nc mt phn bin
thnh nhit nng to ra trn cun dy, trn cc trc m t, phn cn li
bin thnh c nng lm chuyn ng dng nc. Phn c nng cui
cng cng bin thnh nhit nng lm tng nhit ca nc.
W
(3-37)
Q4 = 1000..N,
- Hiu sut bm.
135

3.3.3.5 Tn tht nhit kho cha

Tn tht kho cha ch yu do truyn nhit qua kt cu bao che
do chnh nhit . Tn tht tnh tng t tn tht qua kt cu
bao che kho lnh. Kho cha cng c b tr trn cc con ln
thng gi nn c th tnh ging nh tn tht qua tng.
(3-37)
Q5 = k.F.t
2
k H s truyn nhit kho bo qun , W/m .K;
F Din tch kt cu tng, trn v nn ca kho, m2;
t - chnh nhit tnh ton. C th tnh t = 0,6.(tN-tT)
tN, tT Nhit tnh ton ngoi tri v trong kho . Nhit trong
kho ly 0-5oC.
3.3.4 Chn ci vy
Di y l c tnh k thut ci vy ca Fuji (Nht)
Bng 3-12: Thng s k thut ci Fuji (Nht)
Mc
Nng sut (t/ngy)
Qo (1000 KCal/h,
-20oC)
Din tch ci
(m2)
Cng sut ngng t
(kW)
Ngun in
Mi cht lnh
M t gim tc
(kW)
Bm nc (kW)
ng dch vo (mm)
ng mi cht ra
(mm)
ng nc vo (mm)
ng trn nc
(mm)
ng x cn (mm)
S lng van tit
lu
Cng sut van tit
lu (Tn lnh)

K-3 K-5 K-10 K-20

0,3
1,5

0,5
2,3

1
4,5

0,1 0,15

0,3

1,5

K-35 K-50

2
9

3,5
16

0,435 0,737

2,2 3-3,7

5,5

11

K
100
10
45

K
150
15
68

K
200
20
90

K
250
25
113

K
330
33
150

1,5

2,13

2,88

4,2

5,55

9,42

15

22

30

45

60

75

90

3Ph/220V/50/60Hz
R22/R502
0,4
0,75

0,2
0,04
15

10
15

5
23

K
75
7,5
34

1,5

0,18

0,25
32
32

25

20

25
15

15
1
1,9

0,37

20

15

0,9

Nhiu tc

2
3,7

20

25

20

25
3
6

136

25
32
32

6
9

350
Ca Ra (mm)
Khi lng (kg)
75 100 125
Cao (mm)
624 689 830
Rng (mm)
665
Di (mm)
480

550
750
190
250 660 845
980 1200 1560 1950
767
920
574
920

1000
1400
1770 1950
1700 2500 3500 4000 4500
2087 2320 2600 2650 3000
1000
1600
1950 2350
1000
1600
1950 2350

Hin nay c nhiu n v trong nc ch to c ci vy,

di y l c tnh k thut ci vy ca Cng ty C in Lnh
Nng SEAREE.
Bng 3-13 di y gii thiu c tnh k thut ci vy ca
SEAREE dng tham kho.
Bng 3-13: Ci vy ca SEAREE
MODEL
Nng sut
C/s m t dao ct
C/s m t bm nc
ng mi cht vo
ng mi cht ra
ng nc cp
Cng sut lnh

n v

SRE
05A(F)
Tn/Ngy
5
kW
250
kW
100
mm
25A
mm
50A
mm
15A
KCal/h
25.00
0

Mi cht lnh
Kiu cp dch
Nhit bay hi
Nhit nc vo
lm
Chiu cao
Chiu rng
Chiu di
Khi lng

o
o

SRE
10A(F)
10
370
100
2x25A
2x50A
20A
50.000

SRE
SRE
15A(F) 20A(F)
15
20
550
550
250
300
2x32A 2x40A
2x65A 2x80A
2x20A 2x25A
75.000 100.000

NH3/R22/R404a
Tit lu trc tip/Cp t bnh gi
mc/bm dch
-23 -25oC
26

C
C

Kch thc ngoi

mm
1345
1780
mm
1000
1130
mm
1000
1130
kg
650
1000

137

2200
1330
1330
1500

2500
1600
1600
2000

3.4 cc loi my kiu khc

Ngoi hai dng my s dng rt ph bin nu trn, trong i
sng v dy dng ngi ta cn s dng nhiu loi my khc na.
Tuy nhin cc dng ny thng c cng sut nh, trong cun sch ny
chng ti khng i su nghin cu cc dng my nh vy. Di y
xin gii thiu s lc v hai chng my cng sut nh thng c
s dng l my vin v my tuyt.
3.4.1 My vin
My vin c s dng sn xut dng vin tr trn rng dng
trong sinh hot. C rt nhiu hng khc nhau sn xut my vin,
nhng ph bin l cc hng Linde, Doelz v Astra (c), Vogt v
Escher (M), Trpaud (Php). Tuy cu to c khc nhau mt s im
nhng nguyn l chung rt ging nhau.
c sn xut trong cc ng c kch thc thng s dng l
57. Mi cht lnh si bn ngoi ng, trong qu trnh lm vic mi
cht lnh ngp bn ngoi ng. Qu trnh lm vic ca my theo chu k
v chia thnh 2 giai on: giai on kt ng v giai on tan gi.
Hnh 3-14 gii thiu cu to ca my vin ca Vogt (M). Cu
to ging nh bnh ngng ng chm t ng gm mt bnh, bn
trong c nhiu ng, bn trn b tr khay cha nc, nc t khay chy
bn trong ng v c lm lnh v ng bng ln b mt bn trong ca
ng. Theo thi gian, chiu dy ca lp tng ln. Lng nc tha
c 01 thng t pha di hng v tip tc c bm bm ln khay
cp nc pha trn tip tc ng . Khi dy t 10-15mm th
kt thc qu trnh ng v chuyn sang qu trnh tan gi.
qu trnh tan gi thun li v d dng ly ra khi ng to ,
cc ng phi c b mt bn trong nhn, phng. lm tan gi ngi ta
s dng ga nng i vo bnh y lng trong bnh vo bnh cha thu hi
v lm tan 01 lp mng ca thanh v n ri khi ng ri xung.
Khi ri xung di n c dao ct thnh cc on ngn theo yu cu.
Sau tip tc thc hin qu trnh ng . Trong qu trnh tan gi
bm nc ngng hot ng.
Thi gian lm ph thuc vo dy ca , nhit bay hi.
Thi gian tan khong 2 pht v dy tan l 0,5mm.
Hin nay vin c s dng trong kinh doanh gii kht rt ph
bin nc ta. vin va thm m va m bo v sinh nn rt c
138

a chung. Mt khc my lm vin c kch c kh nh rt ph hp

vi thng mi v i sng, thi gian lm ngn, nn ch ng.
My vin thng c cng sut khng ln, do yu cu s dng
thc t va phi.

Hnh 3-14: My vin

3.4.2 My tuyt
My sn xut ra di dng ging tuyt, sau c th c p
thnh cc ln nh cc my p.
Trn hnh 3-15 gii thiu my tuyt ca hng Taylor (M). My
gm mt tang trng, hai u c 2 np v mi cht lnh si bn ngoi
tang trng. Bn trong tang trng c hai li dao no quay vi tc
kh nhanh l 250 vng/pht.
tng tit din to , b mt bn trong ca tang trng c dng
dch dc. Nc c a vo to t pha mt ca tang trng v ra
np cn li. Khi no, s ri vo nc v s c lc gi li nh
cc li, cn nc c a tr li tip tc to .

139

Hnh 3-15: My tuyt

Do b mt to bn trong c dng dch dc nn li dao cng phi
c bin dng tng t.
Nc cp cho my phi c lm lnh s b t nhit
khong gn 0oC. Do tc li dao tng i ln nn b mt bn
trong tang trng lun lun tip xc vi nc lnh to , do h
s truyn nhit kh ln, khong 1600 W/m2.K. Do vy kch thc my
kh gn. bo qun, vn chuyn v s dng d dng ngi ta p
cc vin thnh cc cc ln loi 230g v 450g. Lc p kh ln,
khong 70 bar.
tin li cho vic thay i cng sut to ngi ta ch to tang
trng thnh nhng n nguyn. Khi mun tng cng sut ngi ta ni
tip thm mt vi n nguyn na. Mi n nguyn thng c nng
sut khong 5 tn/ngy nhit bay hi ca mi cht l -15oC.
***

140

141

Chng IV

h thng THIT B CP NG
4.1 CC VN V CP NG THC PHM
4.1.1 Mc ch v ngha
4.1.1.1 Phn loi gii hn lm lnh
* Nhit ng bng ca thc phm
Nc nguyn cht ng bng 0oC. Tuy nhin im ng bng ca
thc phm th khc, v nng mui khong v cht ho tan trong
dch t bo ca thc phm thay i tu tng loi thc phm nn chng
c im ng bng khc nhau v thng nh hn 0oC.
V d ca c bin c im ng bng khong -1,5oC, c nc ngt
im ng bng -1,0oC, tm bin -2oC.
* Cc cp lm lnh thc phm:
ng vi khong nhit sn phm sau cp ng ngi ta phn bit
cc cp lm lnh thc phm nh sau:
- Lm lnh: Khi nhit sn phm cui qu trnh nm trong
khong
tb < t < + 20oC
- Lm lnh ng (cp ng): Khi nhit sn phm sau cp
ng nm trong khong:
-100oC < t < tb
- Lm lnh thm : Khi nhit sn phm sau cp ng nm
trong khong
-273oC < t < -100oC
4.1.1.2 Mc ch v ngha
Thc phm nhit cao di tc dng ca men phn gii (enzim)
ca bn thn v cc vi sinh vt s xy ra qu trnh bin i v cht,
dn n h hng, n thi.
Khi nhit thc phm xung thp cc qu trnh trn s b c ch
v km hm, tc cc phn ng ho sinh s gim. Nhit cng
thp, tc phn gii cng gim mnh.
Khi nhit gim th hot ng sng ca t bo gim l do:
- Cu trc t bo b co rt;
- nht dch t bo tng;
- S khuych tn nc v cc cht tan ca t bo gim;
140

- Hot tnh ca enzim c trong t bo gim. Nhit thp c ch

tc ca cc phn ng ho sinh trong thc phm. Nhit thp tc
gim, ngi ta tnh rng c gim 10oC th tc phn ng ho sinh
gim xung cn t 1/2 n 1/3. Nhit thp tc dng n cc men
phn gii nhng khng tiu dit c n. Nhit gim xung 0oC
hot ng ca hu ht cc enzim b nh ch. Men lipaza, trypsin,
catalaza nhit -191oC cng khng b ph hu. Nhit cng thp
kh nng phn gii gim, v d kh nng phn gii ca men lipaza
phn gii m cho bng 4-1 di y.
Bng 4-1 : Kh nng phn gii ca men phn gii m lipaza
Nhit , oC
Kh nng phn gii, %

40
11,9

10
3,89

0
2,26

-10
0,70

Cc t bo thc vt c cu trc n gin hot ng sng c th

c lp vi c th sng. V vy kh nng chu lnh cao, a s t bo
thc vt khng b cht khi nc trong n cha ng bng.
T bo ng vt c cu trc v hot ng sng phc tp, gn lin
vi c th sng. V vy kh nng chu lnh km. a s t bo ng vt
cht khi nhit gim qu 4oC so vi thn nhit bnh thng ca n.
T bo ng vt cht l do ch yu nht tng v s phn lp ca
cc cht tan trong c th.
Mt s loi ng vt c kh nng t iu chnh hot ng sng
khi nhit gim, c th gim cc hot ng sng n mc khng cn
nhu cu bnh thng ca iu kin mi trng trong mt khong thi
gian nht nh. Khi tng nhit , hot ng sng ca chng phc hi,
iu ny c ng dng trong vn chuyn ng vt c bit l thu
sn dng ti sng, m bo cht lng tt v gim chi ph vn
chuyn.
Nh vy khi nhit thp qu trnh phn gii ca thc phm s b
chm li hoc chm dt hon ton l do:
- Hot ng ca cc men phn gii b nh ch.
- S pht trin ca cc vi sinh vt b c ch, i b phn cc vi sinh
vt ngng hot ng trong khong -3oC -10oC. Tuy nhin -10oC vi
khun micrococcuss vn sng nhng pht trin chm. Cc loi nm
mc chu ng lnh tt hn, c th ti -15oC. nm mc sng c
141

 m phi m bo t nht l 15%. Khi nhit gim xung -18oC th

nc trong thc phm mi ng bng ti 86%, t yu cu trn. V
vy nhit bo qun tt nht t -18oC tr xung mi lm cho ton
b vi sinh vt v nm mc ngng hot ng hon ton.
4.1.2 S kt tinh ca nc trong thc phm
4.1.2.1 Nc trong thc phm
Nc trong thc phm, c bit trong thu sn chim t l rt ln
c th ln n 80%. Tu theo mc lin kt m ngi ta chia nc
trong thc phm ra cc dng: Nc t do v nc lin kt
- Nc t do: Ch lin kt c hc. Nc nm bt ng trong
mng li cu trc m c di hnh thc dung mi khuych tn cc
cht qua t bo.
- Nc lin kt: Khng phi l dung mi m l dng lin kt
vi cc cht prtit tan v cc cht v c, hu c tan khc to thnh cc
khung cu trc ca m c.
4.1.2.2 C ch ng bng trong thc phm khi cp ng.
Nc trong thc phm do c ho tan cc cht tan nn nhit ng
bng thp hn 0oC.
Khi h nhit thc phm xung thp cc dng nc trong thc
phm ng bng dn dn tu mc lin kt ca chng vi t bo.
Khi nhit h xung thp bng nhit cp ng, trc tin cc
tinh th xut hin gian bo (khong trng gia cc t bo). Khi
n im ng bng a s nc gian bo kt tinh v lm tng nng
cht tan ln cao hn trong t bo. Do p sut thm thu tng ln
lm cho nc trong t bo c xu hng ra ngoi qua gian bo, qua mn
bn thm ca t bo. Nu tc lm lnh chm th nc trong t bo
ra s lm cc tinh th hin din ln ln m khng to nn tinh th
mi.
Nu tc lm lnh nhanh th tinh th s to ra c bn ngoi ln
bn trong t bo, tinh th s nhuyn v u.
Do nu h nhit chm t bo b mt nc v cc tinh th to
ra s to v chn p lm rch mng t bo, cu to m c b bin dng,
gim cht lng sn phm.
Khi nc t do ng bng ht th n nc lin kt, bt u t
nc c lin kt yu n nc c lin kt mnh.
142

4.1.2.3. Tc ng ca s kt tinh ca nc i vi thc phm.

- C s phn b li nc trong thc phm khng ch gia gian bo
v t bo m cn theo chiu su ca sn phm.
- C s bin i t bo do s phn b li nc, do to thnh lp ,
v t bo, bin i cu trc si c.
4.1.2.4 Cc yu t nh hng n s kt tinh ca nc trong thc
phm.
1. Nng cc cht ho tan.
Cc cht ng, cht bo, prtin, mui vv... trong thc phm ho
tan lin kt vi nc to thnh dung dch keo.
kt tinh cc phn t nc phi tch ra khi s lin kt ca cc
cht tan. V vy khi c cc cht tan th nhit ca nc phi gim
gim ng nng, tng lc lin kt phn t gia cc phn t nc vi
nhau kt tinh. Do nng cht ho tan tng th nhit kt tinh
nc gim. gim nhit nc kt tinh ph thuc vo nng
cht tan nh sau:
t = - 1,18 x n
(4-1)
n - Nng phn t cc cht tan.
- Khi nhit kt tinh nc gim th tc hnh thnh mm tinh
th tng dn.
- Khi gim nhit kt tinh cc tinh th nc hnh thnh s c
xu hng pht trin chiu di v gim kch thc chiu ngang nh
vic lm hng cu trc t bo thc phm gim.
- Kch thc ngang ca cc tinh th c phn chia nh sau:
+ Kch thc 0,2 0,6mm - tinh th ln
+ Kch thc 0,1 0,2mm - tinh th va
+ Kch thc 0,01 0,1mm - tinh th b
khong nhit -1-2oC cc tinh th to thnh cc kch thc
ln, nhit -10-20oC cc tinh th c s lng rt nhiu v kch
thc nh.
2. Tc cp ng
Tc lm lnh thc phm l t s gia chiu dy lp thc phm
c cp ng vi thi gian lm ng lp :
(4-2)
Vf = X/ , m/h

143

Tc lm lnh ng ph thuc nhiu yu t, trong yu t nhit

bung cp ng ng vai tr quan trng nht.
Cn c vo tc lm ng ngi ta chia ra nh sau:
- Cp ng chm: Khi tc cp ng di 0,5 cm/h v thi gian
cp ng ln hn 10 gi.
- Cp ng nhanh: Khi tc cp ng t 1 3 cm/h v thi gian
cp ng t 2 n 6 gi.
- Cp ng cc nhanh: Khi tc cp ng ln hn hoc bng
15cm/h, thi gian cp ng di 20 pht.
* nh hng ca tc cp ng
- Khi cp ng chm nc khuych tn nhiu, cc tinh th nc
thu ht nc tng th tch m khng c xu hng to nn cc mm
tinh th. Kt qa l s lng cc tinh th t, kch thc ln v khng
u, iu nh hng nhiu n cu trc lin kt t bo thc phm.
- Khi cp ng nhanh nc t khuych tn v cc mm tinh th hnh
thnh u khp trong cu trc vi tc nhanh nh s tinh th
nhiu, kch thc nh v u.
- Cp ng cc nhanh s khng c s khuych tn nc. Cc phn
t nc s kt tinh nhng v tr lin kt vi cc cht tan v vy cc
tinh th c kch thc rt nh, cc tnh cht ca thc phm c gi
gn nh nguyn vn.
3. Cht lng ban u ca thc phm
- Thc phm ti sng em lm lnh ng s c cht lng cao
nht v cu trc v s lin kt ca nc vi cc thnh phn cn nguyn
tnh t nhin.
- Khi cc cu trc b h hng do va chm hoc do cht lng b
gim v qu trnh t phn gii, thi ra th kh nng gi nc gim, t
l nc t do tng, tnh n hi ca cu trc gim. Tng t nh tht
ng vt c giai on co cng, cu trc gim tnh n hi v kh nng
gi nc gim.
Trong nhng trng hp ny nc kt tinh s khuych tn nhiu,
cu trc lin kt t bo b nc gin n s rch v lm cho cht
lng sn phm gim.
4.1.3 S bin i ca thc phm trong qu trnh cp ng
4.1.3.1. Bin i v nhit vt l

144

a. S kt tinh ca nc: Trong qu trnh cp ng nc tch ra v

ng thnh cc tinh th, lm cho sn phm tr nn rn, tng th tch
mt t.
Khi nc trong thc phm kt tinh to thnh mng tinh th xen k
gia cc thnh phn khc to ra cu trc vng chc, nhng khi lm tan
bng, phc hi trng thi ban u th cu trc thc phm b mm yu
hn, km n hi hn do cc tinh th lm rch cu trc lin kt t bo
thc phm.
b. Bin i mu sc: ng thi vi qu trnh trn mu sc thc
phm cng bin i do hiu ng quang hc do tinh th khc x nh
sng. Mu sc thc phm khi nc ng bng ph thuc tnh cht
quang nh sng ca cc tinh th nc .
c. Bay hi nc: Trong qu trnh lm lnh ng c hin tng mt
nc, gim trng lng sn phm. l s bay hi nc vo khng
kh t b mt thc phm, do chnh lch mt gia khng kh st b
mt v khng kh xung quanh.
m bc ln t b mt sn phm vo khng kh xung quanh, nu sn
phm nhp c b mt cn t th khi cp ng chng s ng li, sau
din ra qu trnh thng hoa. Nu chnh lch nhit b mt sn
phm v khng kh trong bung cp ng cng ln th m bc cng
mnh, gy hao ht khi lng.
d. Khuych tn nc: Khi cp ng xy ra hin tng khuych tn
nc trong cu trc thc phm, nc khuych tn l do cc nguyn
nhn:
+ S chnh lch nhit gy nn do chnh lch mt .
+ S ln ln ca tinh th nc lun thu ht nc t nhng v
tr cha kt tinh dn n, lm cho nc t ni c nng cht tan thp
chuyn n ni c nng cht tan cao. S di chuyn ca nc thc
hin nh tnh bm thm v mao dn ca cu trc thc phm. ng lc
ca qu trnh khuych tn, lm cho nc di chuyn t trong t bo ra
gian bo v t trong ra ngoi, t v tr lin kt ra t do. Khi nc
khuych tn cu trc t bo co rt, mt s cht tan bin tnh, dn n
khi lm tan mt phn thc phm gn b mt.
e. Cc thng s nhit vt l thay i
- Bin i nhit dung: Nhit dung sn phm thay i l do nc
trong thc phm c ng bng. Nhit dung khi c tnh:

145

CSP = CCK(1-W) + C..W + Cn.(1-).W ; kJ/kg.K

(4-3)
CSP, CCK, C, Cn Nhit dung ring ca sn phm, cht kh, nc
v ca nc, kJ/kg.K;
- T l nc ng bng nhit tb
W Hm lng nc trong sn phm.
Nhit dung ring sn phm trc khi ng bng
(4-4)
Co = CCK(1-W) + Cn.W ; kJ/kg.K
Do
CSP = Co - (Cn - C)..W = Co 2,096..W ; kJ/kg.K
C th xc nh nhit dung ring sn phm theo cng thc thc
nghim nh sau:
C SP = C o

Ac
, kCal / kg.K
Bc
1+
lg t

(4-5)

Ac, Bc L cc hng s thc nghim

- Bin i h s dn nhit
H s dn nhit ca sn phm cng thay i th hin cng thc
di y:
SP = o +

A
B
1+
lg[t + (1 t kt )]

(4-6)

SP, o H s dn nhit ca sn phm lnh ng v nhit kt

tinh ( nhng sn phm cha kt tinh), W/m.K;
A, B - Hng s thc nghim
t, tkt Nhit sn phm cp ng v nhit kt tinh (khng k du
m), oC
- Bin i h s dn nhit
H s dn nhit ca sn phm cng thay i v c tnh theo
cng thc sau y:
a SP = a o +

Aa
Ba
1+
lg[t + (1 t kt )]

(4-7)

aSP, ao H s dn nhit ca sn phm lnh ng v nhit kt

tinh ( nhng sn phm cha kt tinh), m2/s;
Aa, Ba - Hng s thc nghim.
146

t, tkt Nhit sn phm cp ng v nhit kt tinh (khng k du

m), oC.
Di y l bng cc thng s ca mt s sn phm
Bng 4-2: Cc hng s thc nghim
i lng
Co
Ac
Bc
o
A
B
ao
Aa
Ba

Tht b
0,805
0,396
0,343
0,390
0,938
0,186

C
0,800
0,415
0,369
0,572
0,669
0,148

0,00045
0,00244
0,445

0,00045
0,00214
0,482

4.1.3.2 Bin i ho hc
Bn cht qu trnh bin i ho hc ca thc phm khi lm lnh l
s phn gii ca cc cht d tr nng lng do tc ng ca cc enzim
c sn trong thc phm.
- Mc bin i ho hc ph thuc vo trng thi ban u ca
thc phm v phng php lm lnh. Ni chung do nhit gim
nhanh thi gian lm lnh ngn nn cc bin i ho hc din ra vi
tc rt chm, t h hng, cht lng thc phm c m bo.
- Cc bin i ch yu l do s xi ho cc sc t lm bin mu
thc phm. S xi ho ph thuc mc tip xc vi khng kh ca
thc phm v cht lng ban u.
- gim s xi ho c th loi b cc sc t trc khi lm lnh,
hn ch bt cc hot tnh ca cc enzim, hn ch tip xc vi khng
kh, lm tng tc lm lnh.
4.1.3.3 Bin i do vi sinh
Trc khi lm lnh thc phm thng c ra sch loi b cc
tp cht ni cha chp nhiu loi vi sinh vt.
Trong qu trnh lm lnh do nhit mi trng lm lnh c nhit
khng ph hp vi cc vi sinh vt nn vi sinh vt lp b mt thc

147

phm b tiu dit. S cn li b hn ch kh nng hot ng. Nhng

chng thch nghi dn vi lnh, nn thi gian bo qun thc phm b
gim.
4.1.4. Thi gian lm lnh ng thc phm
Thi gian cp ng l thi gian cn thit h nhit tm ca sn
phm t nhit ban u n nhit yu cu. Yu cu i vi thc
phm cp ng l nhit trung bnh hoc cn bng ca chng phi
nh hn hoc bng nhit bo qun. Nhit trung bnh ca sn
phm ttb thng c chn bng trung bnh cng ca nhit tm tt
v nhit b mt tf.
(4-8)
ttb = (tf + tt) / 2
V vy cn chn nhit tm ph hp t yu cu ny.
V d: Xc nh nhit tm sn phm khi cp ng kho cp
ng, bit nhit khng kh -35oC, nhit bo qun l -18oC.
- Nhit b mt tf = tb x 0,7 = -35 x 0,7 = -24,5oC
- Nhit tm sn phm l: tt = 2 x ttb - tf = 2 x (-18) - (-24,5) = -36
+ 24,5 = -11,5oC
V vy chn nhit tm sn phm t nht l -12oC
Qu trnh lm lnh ng thc phm qua 3 giai on:
- Giai on 1: Lm lnh sn phm n im ng bng
- Giai on 2: ng bng im kt tinh (tkt = const)
- Giai on 3: Kt thc qu trnh lm lnh ng v tip tc h
nhit sn phm ti nhit cn thit bo qun lnh ng.
Khi lm lnh ng do to thnh cc lp tinh th t pha b mt v
tm nn ngn cn qu trnh truyn nhit su vo bn trong.
4.1.4.1 Xc nh thi gian kt tinh nc trong thc phm
Thi gian kt tinh l thi gian nc trong thc phm kt tinh
thnh , trong qu trnh ny ta coi nhit ca kt tinh khng i
v bng tb.
Cng thc Plank thng c s dng xc nh thi gian lm
lnh thc phm:
q P. R. 2
=
(
)
(4-9)
+

v.t k
trong

148

q - Nhit lng cn thi t nhit ban u n nhit kt tinh cui

cng, kCal/kg;
v - Th tch ring ca thc phm, m3/kg;
t - chnh nhit gia im ng bng ban u ca thc phm v
mi trng, oC;
- Chiu dy lp thc phm, m;
k - H s truyn nhit b mt (k c bao gi), kCal/m2.h.K;
- H s dn nhit ca thc phm, kCal/m.h.K;
P, R - Cc hng s tu thuc hnh dng thc phm.
4.1.4.2 Cc yu t nh hng n thi gian cp ng
1. Loi my cp ng
C nhiu loi thit b cp ng v nguyn l hot ng rt khc
nhau. Thit b gi cng bc tip xc v lm lnh sn phm, c loi
tip xc l b mt cc tm kim loi, nhng c loi th sn phm c
nhng trong dch N2 lng.
Do nguyn l lm lnh khc nhau nn tc s khc nhau ng k.
i vi cng mt dng my cp ng, nhng nu s dng phng
php cp dch cho thit b bay hi khc nhau cng lm cho thi gian
cp ng thay i ng k, do h s trao i nhit bn trong ph tuc
nhiu vo phng php cp dch.
2. Nhit bung cp ng
Nhit cp ng cng thp th thi gian cp ng cng nhanh v
ngc li. V vy cn chn nhit bung hp l. Thng nhit
khng kh trong bung cp ng t l -35oC.
3. Tc gi trong bung cp ng
Tc gi cng cao th thi gian cp ng cng nhanh do h s to
nhit i lu tng, kt qu h s truyn nhit tng.
4. Nhit sn phm trc cp ng
Vic ch bin thc phm din ra trong mt thi gian kh lu, v vy
khi ch bin c khay sn phm no, ngi ta s tm cho vo cc
kho ch ng tm thi bo qun, ch cho khi lng cn thit
cho 01 m cp ng mi em cp ng.

149

Mt khc trong qu trnh ch bin, thc phm c p v x l

trong khng gian kh lnh. V th nhit thc phm a vo thit b
cp ng thng ch c 1012oC. Nu thi gian bo qun trong kho
ch ng lu th nhit thc phm vo cp ng cn nh hn. Nhit
thc phm vo cp ng cng thp th thi gian cp ng cng
ngn.
5. B dy sn phm cp ng
Thi gian cp ng cng lu nu thc phm cng dy. Ngi ta
nhn thy thi gian cp ng tng ln mt cch nhanh chng nu tng
chiu dy thc phm. Mi quan h ny khng theo qui lut tuyn tnh
m theo bc bnh phng ca chiu dy.
Cc sn phm cp ng dng khi (block) c thi gian cp ng
kh lu, nhng dng ri th thi gian ngn hn nhiu.
6. Hnh dng sn phm
Hnh dng ca thc phm cng nh hng ti tc lm lnh.
Hnh dng c lin quan ti din tch tip xc. Dng khi s c din
tch tip xc km nht, trong khi cc sn phm dng ri c din tch
tip xc rt ln nn thi gian lm lnh gim rt nhiu. Sn phm cng
nh s c din tch tip xc cng ln nn thi gian cp ng nhanh.
7. Din tch b mt tip xc
Khi din tch tip xc gia thc phm vi tc nhn hoc vi b mt
lm lnh tng th thi gian lm lnh gim. Trong t ng tip xc,
nu b mt khng phng din tch tip xc nh s lm tng thi gian
lm lnh. V th cc khay cp ng phi c b mt phng, khng g
gh li lm. Trong cc thit b ng ri nn b tr sn phm u theo
ton b khay hay bng chuyn cp ng.
Trn cc tm lc cp ng nu c bng cng c th lm gim din
tch tip xc.
8. Bao gi sn phm
Mt s sn phm cp ng c ng gi trc nn khi cp ng
lm tng nhit tr. c bit khi bao gi c lt cc lp kh bn trong th
to ra lp cch nhit th lm tng ng k thi gian cp ng.

150

9. Loi thc phm

Mi loi thc phm c mt nhit dung v nhit hm khc nhau, do
nhit lng cn thit cp ng 1kg mi loi thc phm rt khc
nhau.
4.1.5 Cc phng php v thit b kt ng thc phm
Thit b cp ng c rt nhiu dng, hin nay nc ta s dng
ph bin cc h thng nh sau:
- Kho cp ng gi (Air Blast Freezer);
- T cp ng tip xc (Contact Freezer);
- T cp ng gi;
- H thng cp ng dng ri , c bng chuyn IQF;
+ H thng cp ng c bng chuyn cp ng thng
+ H thng cp ng c bng chuyn dng xon
+ H thng cp ng siu tc
- H thng cp ng nhng N2 lng
4.1.5.1 Lm ng thc phm trong khng kh lnh
Thc phm c lm lnh bng khng kh c nhit m su i
lu cng bc qua b mt. Qu truyn nhit l trao i nhit i lu.
Sn phm cp ng c th dng block hoc dng ri, nhng thch
hp nht l dng sn phm ri.
a. u im
- Khng kh c nhit dung ring nh nn gim nhit nhanh.
- Khi tip xc khng gy cc tc ng c hc v th gi nguyn
hnh dng kch thc thc phm, m bo thm m v kh nng t bo
v cao ca n.
- Hot ng lin tc, d t ng ho sn xut.
b. Nhc im
- Thc phm d b kh do bay hi nc b mt v d b xi ho
do tip xc nhiu vi kh O2.
c. ng dng
- ng thc phm dng ri v block cc kho v t cp ng.
4.1.5.2 Lm ng tip xc
Cc sn phm c t trn cc khay v c kp gia cc tm lc
cp ng. Cc tm lc kim loi bn trong rng cho mi cht lnh
151

chy qua, nhit bay hi t to = -40-45oC. Nh tip xc vi cc

tm lc c nhit rt thp, qu trnh trao i nhit tng i hiu qu
v thi gian lm ng c rt ngn ng k so vi lm ng dng
khi trong cc kho cp ng gi, t = 1,52 gi nu cp dch bng
bm hoc 44,5 gi nu cp dch t bnh gi mc theo kiu ngp
dch.
Truyn nhit trong t ng tip xc l dn nhit.
Phng php lm ng tip xc thng c p dng cho cc
loi sn phm dng khi (block).
4.1.5.3 Lm ng cc nhanh
Thc phm c di chuyn trn cc bng chuyn v c phun lm
lnh bng ni t lng c nhit bay hi rt thp -196oC. V th thi
gian lm lnh ng cc nhanh t 510 pht. Hin nay cc nc pht
trin ng dng rng ri phng php ny.
Bng 4-3. Cc thng s v phng php cp ng
Phng php
cp ng
Cp ng hai pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh
Cp ng mt pha
- Chm
- Tng cng
- Nhanh

Nhit
tm tht 0C

Thng s khng kh
trong bung cp ng
Tc
Nhit
chuyn
0
, C
ng, m/s

Thi
gian
cp
ng

Tn
hao
khi
lng
,%

Ban
u

Cui

4
4
4

-8
-8
-8

-18
-23
-15

0,140,2
0,540,8
344

40
26
16

2,58
2,35
2,20

37
37
37

-8
-8
-8

-23
-30
-35

0,140,2
0,540,8
142

36
24
20

1,82
1,60
1,20

4.1.5.4 Lm ng bng hn hp v mui

Phng php ny thc hin nhng ni khng c in chy my
lnh. Khi cho mui vo nc th to nn hn hp c kh nng lm
lnh. Tu thuc vo t l mui pha m t c cc hn hp nhit
khc nhau.
Phng php ny c u im n gin d thc hin.
152

Nhng c nhc im l nhit hn hp to ra khng cao c 12 C, v vy ch c kh nng bo qun trong thi gian ngn v thc
phm ti sch. Nhc im khc ca phng php ny l thc phm
mt trng lng v gim phm cht b mt.
o

4.1.5.5 Lm ng bng nc mui lnh

C 2 cch:
1. Ngm trong nc mui
C c xp vo gi li ri nhng vo b nc mui c lm
lnh bi gin bc hi amnic. Nc mui c lu ng bng bm,
nhit -18oC, thi gian lm ng 3 gi.
2. Phun nc mui lnh
Phng php ny c ng dng trong ch bin thu sn.
C vn chuyn trn bng chuyn v c phun nc mui lnh -25oC.
Khi ng lnh c c phun nc sch 20oC ra mui bm ln
c, cui cng c c phun nc 0oC m bng trc khi chuyn v
kho bo qun.
Theo phng php ny thi gian lm ng ngn m hao ht trng
lng t, lng mui ngm vo t. Tuy nhin phng php ny cng
lm cho thc phm ngm mui t nhiu.
4.1.6 X l thc phm sau cp ng
4.1.6.1 M bng sn phm ng
1. ngha
M bng l qu trnh lm ng bng 01 lp nc trn b mt sn
phm. Vic m bng c cc tc dng sau:
- Lp bng c tc dng bo v thc phm chng xi ho cc thnh
phn dinh dng do tip xc vi khng kh.
- Chng qu trnh thng hoa nc trong thc phm.
- Lm p cc sn phm.
- Tr thm lnh cho thc phm bo qun lu di.
2. Phng php m bng sn phm ng
C 2 phng php m bng: Nhng trong nc lnh v phun nc
ln b mt sn phm.

153

Phng php nhng m bo u hn, p hn, thc hin n

gin nhng tn hao lnh ln, sau khi nhng mt s ln th nc b
nhim bn nn phi thay th. Nc nhng c nhit khong 35oC.
Phng php phun thc hin t nhiu pha, h thng iu khin
t ng phi nhp nhng gia cc khu. Tuy nhin khi phun mt di
ca sn phm s khng c m nn phi c bin php b sung.
Do vy ngi ta thng s dng kt hp c 2 phng php trn l
va nhng va phun. v tr phun sn phm chuyn ng vng xung
mng cha nc nn c hai mt u c m bng: mt trn c m
do phun cn mt di c m nh nc trong mng. Phng php
ny m bo u 2 mt nhng lng nc cn thit khng nhiu v
mt mt lnh khng ng k.
- Sau khi lm t b mt sn phm c trong khng kh, nc
ly lnh t thc phm v kt tinh trn b mt thc phm to thnh lp
bng bm cht b mt thc phm. tng lp bng m khng nn ko
di thi gian m bng, v nh vy s b mt nhit m nn thc hin
nhiu ln, gia cc ln xen k lm lnh tip thc phm.
- m u sn phm cn tin hnh m nhiu ln, khng cho cc
lp thc phm tip xc vi nhau nhiu. Chiu dy bng m t nht l
0,3mm.
Sau khi m bng xong do nhit sn phm tng nn ngi ta a
vo ti ng li ln na lm lnh thc phm.
4.1.6.2 Bao gi thc phm
bo v, bo qun v lm tng thm m thc phm, sau cp ng
thc phm c chuyn sang khu ng gi bao b. y l khu ht
sc quan trng lm tng gi tr thc phm, thu ht khch hng v
qung b sn phm. Bao b phi p ng cc yu cu c bn sau y:
- Phi kn trnh tip xc khng kh gy ra xi ho sn phm. Mt
khc phi chng thm nhp hi m hoc thot m ca thc phm.
Thng sn phm c bao bc bn trong l bao ny lng bn ngoi l
thng cactn trng sp.
- Bao b phi p v hp dn, m bo thm m cng nghip.
- Bao b dng khi d dng xp t v vn chuyn.
4.1.6.3 Ti ng thc phm
Cc mt hng thc phm sau khi cp ng c phi qua mt s
khu nh m bng v ng gi nn mt mt phn nhit. V th, trc
154

khi em bo qun thng ngi ta a qua thit b ti ng li

h nhit nhm bo qun tt hn.
Bung ti ng c cu to ging bung cp ng dng thng nhng
kch thc ngn hn.
4.2 h thng Kho cp ng
Nguyn l cp ng ca kho l lm lnh bng khng kh i lu
cng bc. Sn phm cp ng dng block hoc dng ri c t
trong cc khay v cht ln cc xe cp ng. Xe cp ng lm bng vt
liu inox, c nhiu tng, khong cch gia cc tng ln sau khi
xp cc khay sn phm vo vn cn khong h nht nh khng kh
lnh tun hon i qua. Khng kh lnh tun hon cng bc trong
kho xuyn qua khe h gia cc khay v trao i nhit v c hai pha.
Qu trnh trao i nhit y l trao i nhit i lu cng bc, pha
trn trao i trc tip vi sn phm, pha di trao i qua khay cp
ng v dn nhit vo sn phm (hnh 4-2).
Nhit khng kh trong bung cp ng t 35oC. Do thi
gian cp ng kh nhanh, i vi sn phm dng ri khong 3 gi/m,
sn phm dng block khong 79 gi/m.
Dn lnh kho cp ng c th treo trn cao hoc t di nn. i
vi kho cng sut ln, ngi ta chn gii php t nn, v khi lng
dn kh nng. Khi treo trn cao ngi ta phi lm cc gi treo chc
chn t trn trn panel v treo ln cc x nh.
Dn lnh kho cp ng thng bm tuyt rt nhiu, do sn phm
cp ng cn ti v trn, nn phi c x bng thng xuyn.
Tuy nhin khng nn lm dng x bng, v mi ln x bng bao gi
cng km theo tn tht nhit nht nh, ng thi ngng lm lnh nn
thi gian x bng b ko di. Ngi ta thng chn gii php x bng
bng nc cho dn lnh kho cp ng.
S nguyn l h thng v cu to cc thit b s dng trong cc
kho cp ng tng i n gin, d ch to.
Kho cp ng c u im l khi lng hng cp ng mi m ln.
Tuy nhin, do thi gian cp ng kh lu nn kho cp ng t c s
dng.
4.2.1 S nguyn l
Trn hnh 4-1 l s nguyn l kho cp ng s dng mi cht
R22.
155

1- My nn; 2- Bnh cha; 3- Bnh ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh tch lng HN; 6- Dn lnh; 7- Thp GN; 8Bm nc GN; 9- Bnh trung gian; 10- B lc; 11- B nc; 12- Bm x bng

Hnh 4-1: S h thng lnh kho cp ng mi cht R22

156

H thng gm cc thit b chnh sau y

- My nn: H thng s dng my nn 2 cp. Cc loi my nn lnh
thng hay c s dng l MYCOM, York-Frick, Bitzer, Copeland
vv
- Bnh trung gian: i vi h thng lnh 2 cp s dng frn ngi
ta thng s dng bnh trung gian kiu nm ngang. Bnh trung gian
kiu ny rt gn, thun li lp t, vn hnh v cc thit b ph i km
t hn.
i vi h thng nh c th s dng bnh trung gian kiu tm bn
ca Alfalaval chi ph thp nhng rt hiu qu.
i vi h thng NH3, ngi ta s dng bnh trung gian kiu ng
vi y cc thit b bo v, an ton.
- Bnh tch lng hi nhit: Trong cc h thng lnh thng cc thit
b kt hp mt hay nhiu cng dng. Trong h thng frn ngi ta s
dng bnh tch lng kim chc nng hi nhit. S kt hp ny thng
lm tng hiu qu ca c 2 chc nng.
2

5
1

1- Dn lnh; 2- Qut dn lnh; 3- Trn gi; 4- Tm hng dng;

5- Xe hng
Hnh 4-2: B tr bn trong kho cp ng
- V kho: V kho c lp ghp t cc tm panel polyurethan, dy
150mm. Ring nn kho, khng s dng cc tm panel m c xy b
157

tng c kh nng chu ti trng ln. Nn kho c xy v lt cch

nhit ging nh nn kho xy (xem hnh 4-3). gi tun hon u
trong kho ngi ta lm trn gi to nn knh tun hon gi (hnh 4-2).
- Cc thit b khc: Ngoi thit b c bit c trng cho h thng
kho cp ng s dng R22, cc thit b khc nh thit b ngng t,
bnh cha cao p, thp gii nhit vv.. khng c im khc c bit no
so vi cc h thng khc.
4.2.2 Kt cu cch nhit v kch thc kho cp ng
4.2.2.1 Kch thc kho cp ng
Kch thc kho cp ng rt kh xc nh theo cc tnh ton thng
thng v bn trong kho cp ng c b tr dn lnh c kch thc ln
t ngay di nn, h thng trn gi to knh tun hon gi, khong
h cn thit sa cha dn lnh. Phn khng gian cn li b tr
cc xe cht hng. V th da vo nng sut xc nh kch thc kho
cp ng kh chnh xc.
Kch thc kho cp ng c th tnh ton theo cc bc tnh nh
kho lnh (chng 2). Tuy nhin cn lu l i vi kho cp ng h
s cht ti nh hn kho lnh nhiu.
c s liu tham kho v tnh ton di y chng ti gii thiu
kch thc ca cc kho cp ng thng hay c s dng cc x
nghip ng lnh nc ta.
Cn lu l khi tnh theo h s cht ti cho bng 4-4 cn nhn
vi 2 mi c dung tch thc kho co ng v dung tch cha hng ch
chim khong 50% dung tch kho, phn cn li lm trn gi v lp
t dn lnh.
Bng 4-4: Kch thc kho cp ng thc t
Kho cp ng

Kch thc ngoi

DxRxC (mm)

- Nng sut 500 kg/m

- Nng sut 2.500 kg/m
- Nng sut 3.500 kg/m
- Nng sut 5.000 kg/m

4.500 x 2.400 x 2.800

4.500 x 4.500 x 3.000
5.400 x 4.500 x 3.000
5.400 x 5.400 x 3.000

158

Dung
tch,
m3
22
48
58
70

H s
cht ti
gv, kg/m3
46
104
120
140

4.2.2.2 Kt cu cch nhit kho cp ng

1. Kt cu cch nhit tng, trn
Tng v trn kho cp ng c lp ghp t cc tm panel cch
nhit polyurethan. dy ca tng kho cp ng l 150mm. Cu to
ca cc tm panel cng gm 3 lp: Hai bn l lp tn m mu
colorbond dy 0,50,6mm v gia l polyurethan (bng 4-5). Cc
tm panel cng c lp ghp bng kho camlock chc chn
Bng 4-5 : Cc lp cch nhit panel trn, tng kho cp ng
TT
1
2
3

Lp vt liu
Lp tn
Lp polyurethan
Lp tn

dy
0,5 0,6mm
150mm
0,5 0,6mm

H s dn nhit
45,3
0,0180,020 W/m.K
45,3

2. Kt cu cch nhit nn
Kt cu cch nhit nn xy ca kho cp ng c trnh by trn
hnh 4-3 v bng 4-6. Kt cu cch nhit nn c cc c im sau:
trnh ci nn kho do hin tng ng pha di nn, ngay
di lp b tng di cng c b tr cc ng thng gi. ng thng gi
l cc ng PVC 100 t cch nhau khong 1000mm, i dch dc, hai
u ng a ln khi nn gi bn ngoi c th vo ra ng, nhm
thng gi trnh ng bng.
lp b tng, ti trng dn lnh v xe hng pha trn trnh
dt lp cch nhit, ngi ta b tr xen k trong lp cch nhit cc gi
g. Gi g c lm t loi g tt chng mi mt v mc do m,
thng s dng g nhm 2. Khong cch hp l ca cc gi g l
10001500mm. Pha trn v di lp cch nhit l cc lp giy du
chng thm b tr 2 lp, cc u ghp m c dn kn trnh m thm
nhp lm mt tnh cht cch nhit lp vt liu. Vt liu cch nhit nn
c th l styrofor hoc polyurethan dy 200mm. trnh nc bn
trong v ngoi kho c th chy xung cc lp cch nhit nn theo cc
tm panel tng, st chn panel tng, pha trong v pha ngoi ngi
ta xy cao mt khong 100mm.

159

Bng 4-6: Cc lp cch nhit nn kho cp ng

STT

Lp vt liu

1
2
3
4
5
6
7

Lp va trng nn
Lp b tng ct thp
Lp giy du chng thm
Lp cch nhit
Lp giy du chng thm
Lp hc n qut lin tc
Lp b tng
525

1150

4500
1150

1150

525

Chiu dy,
mm
10 20
75100
2
200
2
0,1
150 200

H s dn nhit
W/m.K
0,78
1,28
0,175
0,018 0,020
0,175
0,70
1,28

G nn 200x150

750

ng PVC 100

MT CT A-A

3000

3400

5400
1300

1300

4500

750

1300

G nn 200x150

Hnh 4-3: Kt cu kho cp ng 3,5 Tn/m

Trc khi lt lp cch nhit, trn b mt lp b tng nn mng
ngi ta qut mt lp hc n lin tc chng thm nc t di nn
mng ln lp cch nhit.
4.2.3 Tnh nhit kho cp ng
Tn tht nhit kho cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che.
- Tn tht nhit do lm lnh sn phm, khay cp ng, xe cp ng
v tn tht nhit do chm nc cho sn phm (dng block)
160

- Tn tht nhit do vn hnh

+ Nhit do m ca
+ Nhit do x bng
+ Nhit do n chiu sng
+ Tn tht do ngi vo ra kho.
+ Nhit do ng c qut thi ra
4.2.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
Tn tht qua kt cu bao che c tnh theo cng thc:
(4-10)
Q1 = Q11 + Q12, W
Q11 - Tn tht qua tng, trn, W;
Q12 - Tn tht qua nn, W.
1. Tn tht qua tng, trn
(4-11)
Q11 = k.Ft.t, W
2
Ft - Din tch tng v trn, m ;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi tng, oC
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng tKKT =-35 oC
k - H s truyn nhit ca tng, trn, W/m2.K
k=

1
+ i +
1
i 2
1

(4-12)

1 - H s to nhit bn ngoi tng, c th ly 1= 23,3 W/m2.K;

2 - H s to nhit bn trong, ly 2 = 10,5 W/m2.K tng ng vi
trng hp khng kh i lu cng bc mnh trong kho.
2. Tn tht qua nn
Nn kho cp ng c thng gi nn c th tnh tn tht nhit theo
cng thc sau y
(4-13)
Q12 = k.F.(tN - tKKT), W
2
F - Din tch nn, m ;
tN - Nhit trung bnh ca nn, oC;
tKKT - Nhit khng kh trong kho cp ng, tKKT = -35oC;
H s truyn nhit k c tnh tng t ging tng.
4.2.3.2 Nhit do lm lnh sn phm
Nhit do lm lnh sn phm Q2 gm:
- Nhit do lm lnh thc phm Q21, W;
161

- Nhit do lm lnh khay cp ng Q2 , W;

- Nhit do lm lnh xe cp ng Q23 , W;
- Ngoi ra mt s sn phm khi cp ng ngi ta tin hnh chm
thm nc m 01 lp bng trn b mt lm cho b mt phng, p,
chng xi ho thc phm, nn cng cn tnh thm tn tht do lm lnh
nc Q24
1. Nhit do lm lnh sn phm Q21
Tn tht nhit do sn phm mang vo c tnh theo cng thc sau:
Q21 = M .

(i1 i 2 )

,W
(4-14)

M Khi lng thc phm cp ng cho mt m, kg;

i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra, J/kg;
Nhit sn phm u vo ly theo nhit mi trng. Mt s
mt hng cp ng trc khi cp ng c lm lnh kho ch
ng, nn c th ly nhit u vo t1 = 1012oC.
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t o
18 C
- Thi gian cp ng ca mt m. Thi gian cp ng ca cc kho
cp ng tu thuc v dng sn phm: dng ri l 3 gi; dng block l
79 gi.

2. Nhit do lm lnh khay cp ng Q22

Tn tht nhit do khay cp ng mang vo c xc nh:
Q22 = M kh .

C p .(t1 t 2 )

,W
(4-15)

Mkh - Tng khi lng khay cp ng, kg;

Cp - Nhit dung ring ca vt liu khay cp ng, J/kg.K;
+ Vt liu nhm: Cp = 921 J/kg.K;
+ Tn trng km: Cp = 460 J/kg.K
t1, t2 - Nhit khay trc v sau cp ng, oC;
- Thi gian cp ng, giy.
i vi kho cp ng, thc phm thng c t trn cc khay
cp ng loi 5kg.
Cc c tnh k thut ca khay 5 kg c dn ra trn bng 4-7.

162

Bng 4-7: Thng s k thut khay cp ng

150 150 150 150 150 150 150 150 150

1380

Thng s
Kch thc
Vt liu
Khi lng khay
Khi lng thc phm

Gi tr
726 x 480 x 50
Nhm tm, dy 2mm
2,7 kg
5 kg

30x30
INOX

210

1590

STT
1
2
3
4

570

960

Hnh 4-4: Cu to xe cp ng
3. Nhit do lm lnh xe cp ng Q23
Xe cp ng c ch to t vt liu inox dng cc khay cp
ng. Trn hnh 4-4 l xe cp ng loi cha 125 kg hng danh nh,
gm c 3 ngn v 9 gi . Khi lng ca xe l khong 40 kg.
Q23 = M X .

C pX .(t1 t 2 )

,W
(4-16)

CpX - Nhit dung ring ca vt liu xe cp ng, J/kg.K. Xe cp

ng lm bng inox.

163

Mx - Tng khi lng xe cht hng, kg

Mx = n . m x
n S lng xe s dng;
mx Khi lng mi xe cp ng, kg;
t1, t2 - Nhit xe trc lc vo cp ng v sau khi cp ng xong,
o
C.
4. Nhit do lm lnh nc chm Q24
Ch c sn phm dng block mi cn chm nc. i vi sn phm
dng ri qu trnh m bng thc hin sau cp ng bn ngoi, sau
c th a vo khu ti ng.
Q24 = M n .

qo

,W
(4-17)

Mn Tng khi lng nc chm, kg;

Khi lng nc chm chim khong 5% khi lng hng cp
ng, thng ngi ta chm dy khong 0,51,0mm;
- Thi gian cp ng, Giy;
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi
ng hon ton, J/kg.
Nhit lm lnh 1 kg nc t nhit ban u n khi ng hon
ton qo c xc nh theo cng thc:
qo = Cpn.t1 + r + Cp.t2, J/kg
(4-18)
Cpn - Nhit dung ring ca nc : Cpn = 4186 J/kg.K;
r
- Nhit ng c
: r = 333600 J/kg;
: Cp = 2090 J/kg.K;
Cp - Nhit dung ring ca
t1 - Nhit nc u vo, ly t nc lnh ch bin t = 57oC;
t2 - Nhit sau cp ng bng nhit trung bnh ca sn
phm, tm ly : t2 = -15-18oC.
Thay vo ta c:
(4-19)
qo = 4186.t1 + 333600 + 2090.t2, J/kg
4.2.3.3 Tn tht nhit do vn hnh
Tn tht vn hnh bao gm:
- Tn tht do m ca Q31, W;
- Tn tht do x bng Q32, W;
- Tn tht do n chiu sng Q33, W;
- Tn tht do ngi to ra Q34, W;
164

- Tn tht do ng c qut Q35, W.

(4-20)
Q3 = Q31 + Q32 + Q33 + Q34 + Q35, W
1. Nhit do m ca Q31
Trong qu trnh vn hnh cc kho cp ng, ngi vn hnh trong
nhiu trng hp cn phi m ca vo kim tra hng, cc thit b v
chm nc, nn khng kh thm nhp vo phng gy ra tn tht
nhit. Lng nhit do m ca rt kh xc nh. C th xc nh lng
nhit m ca ging nh kho lnh nh sau:
(4-21)
Q31 = B.F, W
2
B - dng nhit ring khi m ca, W/m ;
F - din tch bung, m2.
Dng nhit ring khi m ca ph thuc vo din tch bung ca kho
cp ng c a ra bng di y:
Bng 4-8 Dng nhit ring do m ca

< 50m
32

B, W/m2
50150m2
15

> 150m2
12

2. Tn tht nhit do x bng

Ging nh kho lnh, kho cp ng nhit x bng i b phn lm
tan bng dn lnh v c x ra ngoi kho, mt phn truyn cho
khng kh trong phng, kt qu sau khi x bng, nhit trong phng
tng ln ng k . V vy cn tnh n tn tht do x bng mang vo.
Tn tht nhit do x bng mang vo c tnh theo biu thc sau:
Q32 =

(4-22)

,W

Trong :
- Thi gian cp ng, giy;
Q32 Tn tht nhit do x bng mang vo, W;
Q- Tng nhit lng do x bng truyn cho khng kh c th tnh theo
t l phn trm lng nhit x bng hoc da vo mc tng nhit
trong sau khi x bng:
(4-23)
Q = KK.V.CP.t, J
KK Khi lng ring ca khng kh, KK 1,2 kg/m3;

165

V- Dung tch kho cp ng, m3 ;

Cp Nhit dung ring ca khng kh, J/kg.K ;
t - tng nhit khng kh trong kho sau x bng, oC
3. Dng nhit do chiu sng bung Q33
Dng nhit do chiu sng c th tnh theo cng thc sau:
(4-24)
Q33 = N
N - Cng sut n chiu sng, W.
Nu khng c s liu ca n chiu sng kho cp ng c th cn
c vo mt chiu sng cn thit cho kho xc nh cng sut n.
4. Dng nhit do ngi to ra Q34
i vi kho cp ng, trong qu trnh cp ng rt t khi c ngi
vn hnh bn trong kho, tn tht ny c th b qua. Khi cp ng
cc sn phm block, ngi ta c th tm dng chm nc cho hng,
qu trnh ny to nn mt tn tht nhit nht nh.
Dng nhit do ngi to ra c xc nh theo biu thc:
(4-25)
Q34 = 350.n, W
n - s ngi lm vic trong bung.
350 - nhit lng do mt ngi thi ra khi lm cng vic nng nhc:
q=350 W/ngi.
S ngi lm vic trong kho cp ng c 12 ngi
5. Dng nhit do cc ng c qut Q35
Dng nhit do cc ng c qut dn lnh c th xc nh theo biu
thc:
(4-26)
Q35 = 1000.N ; W
N - cng sut ng c in, kW.
Cc bung cp ng c t 2-4 qut, cng sut ca qut t 12,2 kW
Khi b tr ng c ngoi kho cp ng tnh theo biu thc:
(4-27)
Q35 = 1000.N. , W
- hiu sut ng c
4.2.4 Cu to mt s thit b chnh
Trong h thng lnh kho cp ng s dng mi cht R22 ngi ta
thng s dng bnh trung gian kiu nm ngang v bnh hi nhit tch

166

lng. Di y chng ti xin gii thiu cu to v c im ca cc

bnh .
4.2.4.1 Bnh trung gian kiu nm ngang
B

20A

20A

10A

125

ng trao i
nhit 15A

167

125

A
40A

100 100

250

225

225

225

225

250

250

E
40A

200

A- Mi cht ra; B- Dch lng vo; C- Dch lng ra; D- ng tit lu;
E- ng mi cht vo
Hnh 4-5: Bnh trung gian kiu nm ngang R22
Trn hnh 4-5 trnh by cu to bnh trung gian kiu nm ngang
thng s dng cho h thng R22.
Bnh trung gian kiu nm ngang c cu to ging bnh ngng nhng
kch thc nh hn. Trong bnh mi cht cui qu trnh nn cp 1
c a vo bn trong ng trao i nhit, dch lng cao p i bn
ngoi ng
Cc tm ngn c tc dng lm dch lng cao p i theo ng dch
dc qu trnh trao i nhit u v hiu qu hn.
Bnh trung gian kiu nm ngang c cu to gn, hiu qu trao i
nhit cao, gi thnh r, cc thit b ph i km t.
4.2.4.2 Bnh hi nhit tch lng
Bnh tch lng hi nhit kt hp 2 chc nng: tch lng v hi
nhit
- Dng dch lng t bnh trung gian (hoc bnh cha cao p) c
a qua ng xon qu lnh.
- Mi cht sau dn lnh trc khi c ht v my nn c a
vo bnh tch lng tch cc git lng cn li

167

508

135

120

E
80A

A
80A

50

A-A

A
6x70=420 50
1130

480

10

455

B
32A

75

135

D
32A

C
15A

390

A- Ga vo; B- Lng ra; C- Hi lng; D- Lng vo; E- Ga ra

Hnh 4-6: Bnh tch lng hi nhit
4.3 h thng T CP ng TIP XC
4.3.1 Cu to t cp ng
T cp ng tip xc c s dng cp ng cc mt hng dng
block. Mi block thng c khi lng 2 kg.
Trn hnh 4-7 l cu to ca mt t cp ng tip xc. T gm c
nhiu tm lc cp ng (freezer plates) bn trong, khong cch gia
cc tm c th iu chnh c bng ben thu lc, thng chuyn dch
t 50105mm. Kch thc chun ca cc tm lc l
2200Lx1250Wx22D (mm). i vi t cp ng ln t 2000 kg/m
tr ln, ngi ta s dng cc tm lc ln, c kch thc l
2400Lx1250Wx22D (mm). Sn phm cp ng c t trong cc
khay cp ng sau t trc tip ln cc tp lc hoc ln cc mm
cp ng, mi mm c 4 khay. t trc tip khay ln cc tm lc tt
hn khi c khay v hn ch c nhit tr dn nhit. Trn hnh 4-10
gii thiu cch sp xp cc khay cp ng trn cc tm lc.

168

Ben thu lc nng h cc tm lc t trn t cp ng. Pittng v

cn dn ben thu lc lm bng thp khng r m bo yu cu v sinh.
H thng c b phn phi du cho truyn ng bm thu lc.
Khi cp ng ben thu lc p cc tm lc cho cc khay tip xc
2 mt vi tm lc. Qu trnh trao i nhit l nh dn nhit. Trong cc
tm lc cha ngp dch lng nhit m su -40-45oC .
Theo nguyn l cp dch, h thng lnh t cp ng tip xc c th
chia ra lm cc dng sau:
- Cp dch t bnh trng trn (c chc nng ging bnh gi mc tch lng). Vi t cp dch dng ny, dch lng chuyn dch dn vo
cc tm lc nh chnh lch ct p thu tnh, nn tc chuyn ng
chm v thi gian cp ng lu 46 gi/m
- Cp dch nh bm dch. Mi cht chuyn ng vo cc tm lc
di dng cng bc do bm to ra nn tc chuyn ng ln, thi
gian cp ng gim cn 1h30 n 2h30 pht/m. Hin nay ngi ta
thng s dng cp dch dng ny.
- Ngoi cc t cp ng s dng cc phng php cp dch nu trn,
vn cn c dng t cp ng cp dch bng tit lu trc tip. Trong
trng hp ny, mi cht bn trong cc tm lc dng hi bo ho m
nn hiu qu truyn nhit khng cao, kh nng lm lnh km, thi
gian cp ng keo di.
Pha trn bn trong t l cm ben va l gi nng cc tm lc v l
tm p khi ben p cc tm lc xung. cc tm lc khng di chuyn
qua li khi chuyn ng, trn mi tm lc c gn cc tm nh hng,
cc tm ny lun ta ln thanh nh hng trong qu trnh chuyn
ng. Bn trong t cn c ng gp cp lng v hi ra. Do cc tm lc
lun di chuyn nn, ng ng mi cht ni t cc ng gp vo cc
tm lc l cc ng ni mm bng cao su chu p lc cao, bn ngoi c
li inox bo v.
Trn t cp ng ngi ta t bnh trng trn, h thng my nn
thu lc ca ben v nhiu thit b ph khc.
Khung sn v t c ch to t thp chu lc v g trnh cu
nhit. tng tui th cho g ngi ta s dng loi g satimex c tm
du.

169

Vt liu bn trong t lm bng thp khng r, m bo iu kin v

sinh thc phm.

Hnh 4-7: T cp ng tip xc

V t c hai b cnh ca hai pha: b 4 cnh v b 2 cnh, cch
nhit polyurethan dy 125150mm, hai mt bc inox dy 0,6mm.
Tm lc trao i nhit lm t nhm c c bn c hc v chng
n mn cao, tip xc 2 mt. T c trang b nhit k theo di nhit
bn trong t trong qu trnh vn hnh.
Thng s k thut ca t nh sau:
- Kiu cp ng
: Tip xc trc tip, 2 mt
- Sn phm cp ng
: Tht, thu sn cc loi
- Nhit sn phm u vo: +10oC 12oC
- Nhit trung bnh sn phm sau cp ng : -18oC
170

- Nhit tm sn phm sau cp ng

: -12oC
- Thi gian cp ng
+ Cp dch t bnh trng trn
: 4 6 gi
+ Cp dch bng bm
: 1,5 2,5 gi
+ Cp dch bng tit lu trc tip : 79 gi
- Khay cp ng
: Loi 2 kg
- Nhit chm nc : 36oC
- Mi cht lnh NH3/R22.
4.3.2 S nguyn l h thng lnh
4.3.2.1 S nguyn l t cp ng cp dch t bnh trng trn
Trn hnh 4-8 v 4-9 l s nguyn l t cp ng tip xc s
dng mi cht NH3 v R22 cp dch t bnh trng trn. Nguyn l cp
dch da trn ct p thu tnh.
Theo s ny, mi cht c tit lu vo mt bnh gi l bnh
trng trn. Bnh trng trn thc cht l bnh gi mc tch lng, c
2 nhim v:
- Cha dch nhit thp cp cho cc tm lc. Bnh phi
m bo duy tr trong cc tm lc lun lun ngp y dch lng, nh
vy hiu qa trao i nhit kh cao.
- Tch lng mi cht ht v my nn, trnh khng gy ngp lng
my nn. m bo khng ht lng v my nn trn bnh trng trn
c trang b van phao duy tr mc lng, khi mc lng vt qu mc cho
php th van phao tc ng ngt in van in t cp dch vo bnh
trng trn. Ngoi ra trong bnh cn c th c cc tm chn ng vai tr
nh cc nn chn trong bnh tch lng trnh ht m v my nn.
Van tit lu s dng cho bnh trung gian v bnh trng trn trong h
thng ny l van tit lu tay.
V mi cht lnh, c th s dng R22 hoc NH3, ngy nay ngi ta
c thin hng s dng NH3 v R22 l hp cht HCFCs s b cm do
ph hu tng zn v gy hiu ng nh knh trong tng lai.
T cp ng tip xc l mt trong nhng thit b khng th thiu
c ca nh my ch bin thu sn v thc phm xut khu.

171

1- My nn; 2- Thp gii nhit; 3- Bnh cha cao p; 4- Bnh ngng; 5-Bnh tch du; 6- Bnh trung gian;
7- Bnh tch lng; 8- Bnh trng trn; 9- T cp ng; 10-Bnh thu hi du

Hnh 4-8: S nguyn l t cp ng NH3 cp dch t bnh trng trn

173

1- My nn; 2- Thp gii nhit; 3- Bnh cha cao p; 4- Bnh ngng; 5-Bnh tch du; 6- Bnh tch lng hi
nhit; 7- Bnh trung gian; 8- Bnh trng trn; 9- T cp ng; 10- B lc m mi cht

Hnh 4-9: S nguyn l t cp ng R22 cp dch t bnh trng trn

174

T cp ng hot ng theo nguyn l cp dch t bnh trng trn,

trc y s dng rt rng ri do h thng thit b n gin, d vn
hnh, chi ph u t t hn so vi cp dch bng bm nhng do tc
mi cht chuyn ng bn trong cc tm lc chm nn thi gian cp
ng tng i di t 46 gi/m.
Hin nay, trc yu cu v v sinh thc phm i hi phi hn ch
thi gian cp ng nn ngi ta t s dng s kiu ny, m chuyn
sang s dng s cp dch bng bm
4.3.2.2 S nguyn l t cp ng cp dch nh bm
Trn hnh 4-10 l s nguyn l h thng t cp ng tip xc
s dng bm cp dch. Theo s ny, dch lng c bm bm
thng vo cc tm lc nn tc chuyn ng bn trong rt cao, hiu
qu truyn nhit tng ln r rt, do gim ng k thi gian cp
ng. Thi gian cp ng ch cn khong 1gi 302 gi 30.
Tuy nhin h thng bt buc phi trang b bnh cha h p. Bnh
cha h p ng vai tr rt quan trng, c th:
- Cha dch cung cp n nh cho bm hot ng.
- m nhim chc nng tch lng: Do dch chuyn ng qua cc
tm lc l cng bc nn u ra cc tm lc vn cn mt lng ln
lng cha bay hi, nu a trc tip v u ht my nn s rt nguy
him, a vo cc bnh tch lng nh th khng c kh nng tch ht
v lng lng qu ln. V th ch c bnh cha h p mi c kh nng
tch ht lng lng ny.
Bnh cha h p c dung tch kh ln, tng ng bnh cha cao
p, c bc cch nhit polyurethan dy khong 200mm, bn ngoi
bc inox thm m. Bnh c bo v bng: 03 van phao, van an ton.
Nhim v ca cc van phao nh sau:
- Van phao trn cng, bo v mc dch cc i, ngn nga ht lng
v my nn. Khi mc dch trong bnh t n mc cc i, van phao
ny tc ng ng van in t cp dch vo bnh trng trn.
- Van phao gia, bo v mc dch trung bnh, tc ng m van in t
cp dch cho bnh.
- Van phao di cng bo v mc dch thp, y l mc dch s c.
Khi dch lng qu thp, s tc ng dng bm, trnh bm lm vic
khng c dch.
175

Bnh trung gian kiu t ng ca t cp ng c bo v bng

02 van phao, 01 van an ton. Nhim v ca cc van phao nh sau:
- Van phao trn, bo v mc lng cc i, ngn nga ht m v my
nn cao p. Khi mc lng dng ln cao, van phao s tc ng ng
van in t cp dch vo bnh.
- Van phao di, bo v mc dch cc tiu: Khi mc dch trong
bnh qu thp, khng ngp ng xon rut g, nn hiu qu lm lnh
ng xon km, trong trng hp ny van phao s tc ng m van in
t cp dch cho bnh.
4.3.3 Cu to v kch thc t cp ng
4.3.3.1 Cu cch nhit v t cp ng
Cu to ca v t cp ng gm cc lp nh sau: Lp cch nhit
Polyurethan dy 150mm, c ch to theo phng php rt ngp, c
mt 40-42 kg/m3, c h s dn nhit =0,018 0,020 W/m.K, c
ng u v bm cao, hai mt trong v ngoi ca v t c
bc bng inox dy 0,6mm.
Ngoi ra bn trong v t l h thng khung chu lc lm bng thp
c m km v cc thanh g chng to cu nhit.
Bng 4-9: Cc lp cch nhit t cp ng
TT
1
2
3

Lp vt liu
Lp inox
Lp polyurethan
- Vch t
- Ca t
Lp inox

dy
mm
0,5 0,6
150
125
0,5 0,6

176

H s dn nhit
W/m.K
22
0,0180,020
22

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4-Bnh tch du; 5- Bnh cha h p; 6- Bnh trung gian;
7- T cp ng; 8 - Bnh thu hi du; 9 -Bm dch; 10- Bm nc gii nhit

Hnh 4-10: S nguyn l t cp ng NH3, cp dch bng bm

177

4.3.3.2 Xc nh kch thc t cp ng

Kch thc ca t cp ng c xc nh cn c vo kch thc v
s lng tm lc, cc khong h cn thit bn trong v cc pha ca
cc tm lc.
1. Kch thc, s lng khay v cc tm lc cp ng
Khi cp ng cc mt hng thu sn v tht, thng c sp xp
trn cc khay cp ng tiu chun loi 2 kg.
- Kch thc khay cp ng tiu chun nh sau:
+ y trn : 290 x 210
+ y di : 280 x 200
+ Cao
: 70mm
- Kch thc tm lc cp ng
+ 2200 x 1250 x 22 mm
- S khay trn 01 tm lc, c b tr trn hnh: 36 Khay (xem hnh
4-11)
- Khi lng hng trn 01 tm lc
36 x 2 kg = 72 kg
- Khi lng trn 01 tm lc k c nc chm (khi lng danh
nh)
m = 72 / 70% = 103 kg
- S lng tm lc c cha hng
N1 =

M
M
=
m 103

M - Khi lng hng nhp cho 01 m (khi lng danh nh), kg

- S lng tm lc
N = N1 + 1
Bng 4-10 di y l s lng tm lc thc t ca cc t cp
ng loi 2200x1250x22mm.
Bng 4-10: S lng cc tm lc
STT
1
2
3
4
5

Nng sut t
- T 500 kg/m
- T 750 kg/m
- T 1000 kg/m
- T 1500 kg/m
- T 2000 kg/m
178

S tm lc
6 Tm
9 Tm
11 Tm
16 Tm
21 Tm

13

210

13

210

13

210

13

210

13

210

13

210

13

210

13

210

290

30

290

30

1250

290

30

290

22

210

2200

Hnh 4-11: B tr khay cp ng trn tm lc

Vi t 2000 kg/m tr ln nu s dng cc tm lc ln loi
2400Lx1250Wx22D mm th kch thc ca t cng s khc.
2. Kch thc t cp ng tip xc
Kch thc t cp ng c xc nh da vo kch thc v s
lng cc tm lc
a. Xc nh chiu di bn trong t
- Chiu di cc tm lc: l1 = 2200 mm
- Chiu di bn trong t cp ng bng chiu di ca tm lc cng
vi khong h hai u.
Khong h 02 u cc tm lc va lp t cc ng gp,
khng gian lp t v co gin cc ng mm v lp cc ng dn hng
cc tm lc. Khong h l 400mm. Vy chiu di trong ca t l:
L1 = 2200 + 2x400 = 3000mm
Chiu di ph b : L = L 1 + 300 = 3300mm

179

b. Xc nh chiu rng bn trong t

Chiu rng bn trong t bng chiu rng ca cc tm lc cng thm
khong h 2 bn = 125mm
W1 = 1250 + 2x125 = 1500mm
Khi lp cc cnh ca t, mt phn 45mm cnh lt vo bn trong
t v phn cn li 80mm nh ra ngoi, v vy, kch thc b rng ph
b l:
W = W1 + 2x80mm = 1660mm
c. Xc nh chiu cao bn trong t
Khong cch cc i gia cc tm lc hmax = 105mm
Chiu cao bn trong t:
H1 = N1 x 105 + h1 + h2
N1 - S tm lc cha hng: N1 = N - 1
h1 - Khong h pha di cng cc tm lc: h1 = 100mm
h2 - Khong h pha trn: h2 = 400 450mm
Chiu dy cch nhit ca cc t cp ng l 150mm. V vy kch
thc bn ngoi v bn trong ca t cp ng c xc nh theo
bng di y :
Bng 4-11: Thng s ca t cp ng thc t
T cp ng

Cng sut S tm
ben, kw lc N
- T 500 kg/m
0,75
6
- T 750 kg/m
0,75
9
- T 1000 kg/m
0,75
11
- T 1500 kg/m
1,5
16
- T 2000 kg/m
1,5
21

Kch thc DxRxC (mm)

Bn trong
Bn ngoi
3000x1500x1075 3300x1660x1375
3000x1500x1390 3300x1660x1690
3000x1500x1600 3300x1660x1900
3000x1500x2125 3300x1660x2425
3000x1500x2650 3300x1660x2950

4.3.4 Tnh nhit t cp ng

Tn tht nhit trong t cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che
- Nhit do lm lnh sn phm, khay cp ng v do nc chm
mang vo
- Nhit lm lnh cc thit b trong t.

180

4.3.4.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che

Kt cu bao che ca t gm c vch t v ca t. Do chiu dy
cch nhit vch t v ca t khc nhau nn cn phi phn bit tn
tht Q1 ra hai thnh phn: Vch t v v t. Trong trng hp tng
qut:
(4-28)
Q1 = [ kv.Fv + kc.Fc ].t , W
Fv, Fc - Din tch b mt vch v ca, m2;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi tng, oC;
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng tt =-35 oC
kv, kc - H s truyn nhit qua vch v ca t, W/m2.K.
Bng 4-12: Din tch xung quanh ca t cp ng
T cp ng

Din tch tng, trn,

nn t (m2)
16
18
19
20
22

- T 500 kg/m
- T 750 kg/m
- T 1000 kg/m
- T 1500 kg/m
- T 2000 kg/m

Din tch ca t
(m2)
9
11
14
16
19

k - H s truyn nhit ca vch v ca t c xc nh theo cng

thc:
k=

1
+ i +
1
i 2
1

(4-29)

1 - H s to nhit bn ngoi tng 1= 23,3 W/m2.K

2 - H s to nhit i lu t nhin bn trong t, ly 2 = 8 W/m2.K .
4.3.4.2 Tn tht do sn phm mang vo
Tn tht Q2 gm:
- Tn tht do sn phm mang vo Q21
- Tn tht lm lnh khay cp ng Q22.
- Tn tht do chm nc Q23

181

1. Tn tht do lm lnh sn phm

Tn tht nhit do lm lnh sn phm c tnh theo cng thc sau:
Q21 = M .

(i1 i 2 )

,W
(4-30)

M Khi lng sn phm ca mt m cp ng, kg;

i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra ca sn
phm, J/kg;
Nhit sn phm u vo ly 1012 oC do sn phm c lm
lnh kho ch ng.
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t o
18 C
- Thi gian cp ng ca mt m, giy. Thi gian cp ng ca t
ph thuc phng php cp dch: Cp dch t bnh trng trn =45
gi, cp dch bng bm =1,52,5 gi

2. Tn tht do lm lnh khay cp ng

Q22 = M kh .

C p .(t1 t 2 )

,W
(4-31)

Mkh - Tng khi lng khay cp ng, kg;

Cp - Nhit dung ring ca vt liu khay cp ng, J/kg.K;
t1, t2 - Nhit khay trc v sau cp ng, oC;
Khay dng cho t cp ng l loi khay 2kg.

3. Tn tht do chm nc
Tn tht do chm nc c tnh theo cng thc sau y:
Q23 = M n .

qo

,W
(4-32)

Mn - Khi lng nc chm, kg

Khi lng nc chm chim khong 5% khi lng hng cp
ng, thng ngi ta chm dy khong 0,51,0mm.
qo - Nhit lng cn lm lnh 1 kg nc t nhit ban u t =
57oC n nhit sau cng ca sn phm t2 = -15-18oC , J/kg

182

4.3.4.3 Tn tht do lm lnh cc thit b trong t

c im lm vic ca t cp ng ng tip xc l theo tng m,
khc vi kho lnh lm vic lu di. V th trc mi m cp ng cc
thit b trong t c nhit khc ln, khi cp ng, mt lng nhit
ng k tiu hao lm lnh cc thit b . Nhit lm lnh cc thit
b trong t rt kh xc nh v cc thit b trong t a dng, gm nhiu
vt liu khc nhau, khi lng thng kh xc nh chnh xc.
Ngoi cc tm lc lm bng vt liu nhm c, cn c h thng
cm cc tm lc, cc thanh dn hng, cc ng gp mi cht bng
thp.
Q3 =

m .C
i

pi

.t

,W
(4-33)

mi Khi lng thit b th i, kg;

Cpi Nhit dung ring ca thit b th i, J/kg.K;
t - chnh nhit ca cc thit b trong t trc v sau cp ng,
o
K;
- Thi gian lm vic ca mt m cp ng, giy.
4.3.5 Cu to mt s thit b chnh
* Bnh trng trn
Trn hnh 4-12 trnh by cu to cua bnh trng trn thng hay s
dng cho cc t cp ng tip xc.
Bnh trng trn v thc cht l bnh gi mc tch lng c s
dng gi mc dch trong cc tm lc v tch lng mi cht v my
nn.
Bnh c cu to dng tr, t nm ngang, pha di c ng lng ra
n cc tm lc v ng hi t cc tm lc vo bnh. ng hi vo
bnh c a ln pha trn b mt thong ca lng trong bnh to
nn vng tun hon t nhin ca mi cht lnh lng. ng hi ra bnh
v my nn c un cong v b tr c 01 on nm ngang dc pha
trn khoang hi thn bnh. Trn on nm ngang ngi ta khoan
cc l nh 10 ht hi phn trn ca ng, nhm trnh ht m.
ng cp dch sc vo ct lng qu lnh khi lng trong bnh mt
cch nhanh chng. Bnh thng trang b 01 van phao nhm khng ch
mc dch cc i bo v my nn khi b ht m. Khi lp t, bnh

183

trng trn c lp ngay trn nc t va thun li lp t va d i

ng ng.
C

80A

20A

15A

1780
140

1500
350

140
550

200

10

400

10

508

508

200
G

50

20A

H
15A

250

150

700

200

300

150

400
D

80A

65A

chi tit ng ht

30
30

90

30
30

80 50

19 x 30mm = 570mm
750

50

30
30

A- ng lp van phao; B- ng lp van an ton v p k; C- ng mi cht v

my nn; D- ng mi cht vo bnh; E- ng lng ra; G- ng cp dch vo;
H- ng lp van phao

Hnh 4-12: Cu to bnh trng trn

4.4 H THNG T CP ng gi
T cp ng gi c s dng cp ng cc sn phm ng ri
vi khi lng nh, c trang b cho cc x nghip nh v trung bnh.
Nng sut ch yu t 200 n 500 kg/h. Trong trng hp khi lng
nhiu, ngi ta chuyn sang cp ng dng c bng chuyn I.Q.F.
Thit b chnh ca h thng l t ng lm lnh nh gi cng bc.
Cu to v hnh dng b ngoi tng t t ng tip xc. Bn trong t
c cc cm dn lnh, qut gi, h thng gi t cc khay cha hng
cp ng. Cc sn phm dng ri nh tm, c phil vv c t trn
184

khay vi mt lp mng, c lm lnh nh gi tun hon vi tc

ln, nhit rt thp, khong 35oC, do thi gian lm lnh ngn.
Phng php cp dch cho t ng gi l t bnh trng trn theo
kiu ngp dch.
4.4.1 S nguyn l h thng
Trn hnh 4-13 l s nguyn l h thng lnh t ng gi s dng
mi cht NH3. c im ca s nh sau:
- Cp dch: Phng php cp dch, ngp lng t bnh trng trn
- X bng: bng nc nh h thng bm ring.
- Kiu cp ng : ng gi cng bc
- Nhit sn phm vo cp ng: + 1012oC
- Nhit trung bnh ca sn phm sau cp ng: - 18oC
- Nhit tm ca sn phm sau cp ng: - 12oC
- Thi gian cp ng
: 1 2 gi/m (tu theo sn phm)
- Sn phm cp ng : Dng ri ca tm, c qua ch bin
- S ngn cp ng: 2, 4, 6 hoc 8 ngn. Mi ngn cha khong 50
hoc 62,5 kg.
Di y l cng sut v s ngn tng ng
Bng 4-13: S lng vch ngn cc t ng gi
S ngn
Cng sut, kg/h

2
100

4
125

200

250

6
300

8
400

T dng t ng gi l mt gii php rt kinh t dng cp ng

cc sn phm ng lnh ri cho cc doanh nghip nh v va v chi
ph u t b vn hnh tin li, c th chy vi s lng hng nh v
rt nh.
Ch trong trng hp doanh nghip c vn ln, sn lng khai thc
v ch bin nhiu th th mi cn n cc dy chuyn cp ng I.Q.F.

185

1- My nn; 2- Thp gii nhit; 3- Bnh cha; 4-Bnh ngng; 5- Bnh tch du; 6- Bnh tch lng; 7 Bnh
trng trn; 8- T ng gi; 9- Bnh thu hi du; 10- Bnh trung gian; 11- B nc x bng; 12- Bm x bng;
13- Bm gii nhit

Hnh 4-13: S nguyn l t ng gi

187

4.4.2 Kt cu v c tnh k thut t ng gi

T ng gi c cu to dng t chc chn, c th d dng vn
chuyn i ni khc khi cn. T c cu to nh sau:
- V t: Cch nhit v t bng polyurethan dy 150mm, c mt
khong 4042 kg/m3, h s dn nhit = 0,018 0,020 W/m.K. Cc
lp bao bc bn trong v bn ngoi v t l inox dy 0,6mm
T c 02 bung, c kh nng hot ng c lp, mi bung c 02
cnh ca cch nhit, kiu bn l, mi cnh tng ng m vo mt
ngn t. Kch thc ca cnh t l 800W x 1900H x 125T (mm). Hai
mt cc cnh t l 2 nox dy 0,6mm. Cnh t c trang b in tr sy
chng ng bng, bn l, tay kho bng inox, ron lm kn c kh
nng chu lnh cao.
Khung v t c gia cng t thp chu lc, m km v g chng
cu nhit ti cc v tr cn thit
- Dn lnh: C 1 hoc 2 dn lnh hot ng c lp. Dn lnh c
ng, cnh tn nhit v v l thp nhng km nng hoc bng inox.
Dn lnh c thit k s dng cho mi cht NH3. Dn lnh t
trn sn t, x bng bng nc. H thng ng ng x bng, mng
hng nc l thp m km. M t qut l loi chng m t, cnh
qut loi hng trc, c lng bo v chc chn. Lng qut v mng
hng nc c trang b in tr chng ng bng.
- Gi khay cp ng: Mi ngn c 01 gi khay cp ng, gi
c nhiu tng t khay cp ng, khong cch gia cc tng hp l
a khay cp ng vo ra v lu thng gi trong qu trnh chy
my.
- Khay cp ng: Khay c ch to bng inox dy 2mm, c c l
trn b mt khng kh tun hon d dng. Khi lng hng trong
mi khay tu thuc vo cng sut ca t m chn sao cho hp l.
Bng 4-14: Thng s k thut t ng gi
Nng sut cp ng
(kg/gi)
Nhit sn phm vo/ra
Kch thc
Rng
(mm)
Su
Cao

100

200

2750
1975
2300

+10 / -18oC
5450
8190
1975
1975
2300
2300

188

300

400
10865
1975
2300

Cch nhit
V bc
Kch thc
S lng
S bn l
Kch thc
S lng
S tng
Bc k
Kch thc
S khay
Vt liu

Ca

K ng
hng

Khay

Polyurethan dy 125/150mm
Inox, dy 0,6mm
800W x 1900H x 125T
2
4
6
8
Inox
730L x 510W x 1900H
2
4
6
8
25
50
75
100
70
750L x 500W x 60H
25
50
75
100
Nhm

5600
Nuc x bng

Nuc x bng

2300

2
1

X sn

2200

2200

1- Dn lnh 2- Gi xp khay sn phm 3- Bnh trng trn

Hnh 4-14: Cu to t ng gi 250 kg/m

189

Hnh 4-15 Cu to bn trong t ng gi

4.4.3 Tnh nhit t ng gi
Tn tht nhit trong t cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che
- Nhit do lm lnh sn phm, khay cp ng, gi khay cp ng v
cc thit b trong t.
- Tn tht do x bng
- Tn tht do ng c qut
4.4.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
Kt cu bao che ca t gm c vch t v ca t. Do chiu dy
cch nhit vch t v ca t khc nhau nn cn phi phn bit tn
tht Q1 ra hai thnh phn: Vch t v v t. Trong trng hp tng
qut:
(4-34)
Q1 = [ kv.Fv + kc.Fc ].t

190

Fv, Fc - Din tch b mt vch v ca, m2;

t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi tng, oC;
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng tt =-35oC;
kv, kc - H s truyn nhit qua vch v ca t, W/m2.K;
H s truyn nhit ca vch v ca t c xc nh theo cng thc
k=

1
+ i +
1
i 2
1

,W

(4-35)

1 - H s to nhit bn ngoi tng 1= 23,3 W/m2.K;

2 - H s to nhit i lu cng bc mnh bn trong t, ly 2 =
10,5 W/m2.K;
Cc lp vt liu ca panel tng, trn
Bng 4-15: Cc lp cch nhit t ng gi
TT
1
2
3

Lp vt liu
Lp tn
Lp polyurethan
- Vch t
- Ca t
Lp tn

dy
mm
0,5 0,6
150
125
0,5 0,6

H s dn nhit
W/m.K
45,3
0,0180,020
45,3

4.4.3.2 Tn tht do lm lnh sn phm.

Tn tht Q2 gm:
- Tn tht do sn phm mang vo Q21
- Tn tht do lm lnh khay v gi cp ng Q22.
- Tn tht do lm lnh cc thit b trong t Q24
1. Tn tht do lm lnh sn phm.
Tn tht nhit do lm lnh sn phm c tnh theo cng thc sau:
Q21 = M .

(i1 i 2 )

,W
(4-36)

M Khi lng hng trong mt m, kg;

i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra, J/kg;

191

Sn phm qua ch ng ly nhit u vo t1 = 1012oC.

Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t -18oC
- Thi gian cp ng ca mt m, Giy/m. Thi gian cp ng nm
trong khong t 1,52,5 gi tu thuc vo loi sn phm.
2. Tn tht do lm lnh khay
Tn tht nhit do lm lnh khay cp ng c xc nh theo cng
thc:
Q22 = M kh .

C p .(t1 t 2 )

,W
(4-37)

Mkh - Tng khi lng khay cp ng, kg;

Cp - Nhit dung ring ca vt liu khay cp ng, J/kg.K;
t1, t2 - Nhit khay trc v sau cp ng, oC;
i vi t ng gi thng s dng khay cp ng loi 5kg vi
cc thng s ging nh kho cp ng.
3. Tn tht do lm lnh cc thit b trong t
Cng nh t cp ng tip xc, khi tnh nhit t ng gi cn tnh
tn tht nhit do lm lnh cc thit bn trong t. Tn tht c tnh
nh sau :
Q2 3 =

m .C
i

pi

.t

,W

mi Khi lng thit b th i, kg;

Cpi Nhit dung ring ca thit b th i, J/kg.K;
t - chnh nhit trc v sau cp ng, oK;
- Thi gian lm vic ca mt m cp ng, giy.

(4-38)

4.4.3.3. Tn tht x bng Q3

Ging nh cc h thng lnh c x bng khc, t ng gi sau khi
x bng nhit tng kh ln, tc l c mt phn nhit x bng
truyn cho khng kh trong phng, gy nn tn tht.
Tn tht nhit do x bng c xc nh theo cng thc:
Q3 =

(4-39)

,W

Trong :
Q3 Cng sut nhit do x bng mang vo, W;

192

 - Thi gian cp ng, giy;

Q Lng nhit do x bng truyn khng kh trong phng (mi m
ch c ti a 01 ln x bng), cng c tnh theo hai phng php:
theo t l phn trm nhit x bng v theo mc tng nhit khng
kh trong phng. Trong trng hp tnh theo mc tng nhit khng
kh trong bung:
(4-40)
Q = KK.V.CPK.t
KK Khi lng ring ca khng kh, KK 1,2 kg/m3;
V- Dung tch t ng gi, m3 ;
CpK Nhit dung ring ca khng kh, J/kg.K;
t - tng nhit khng kh trong t sau x bng, oC.
4.4.3.4 Tn tht do ng c qut
Dng nhit do cc ng c qut dn lnh c th xc nh theo biu
thc:
(4-41)
Q4 = 1000.n.N ; W
N - Cng sut ng c in, kW;
n - S qut ca t ng gi.
Thng cc dn lnh ca t ng gi mi ngn c 02 qut. Qut c
2 bung, c tt c 8 qut. Cng sut mi qut nm trong khong 0,75
1,5 kW
4.5 h thng CP ng I.Q.F
4.5.1 Khi nim v phn loi
H thng lnh I.Q.F c vit tt t ch ting Anh Individual
Quickly Freezer, ngha l h thng cp ng nhanh cc sn phm ri.
Mt trong nhng im c bit ca h thng I.Q.F l cc sn phm
c t trn cc bng chuyn, chuyn dng vi tc chm, trong
qu trnh n tip xc vi khng kh lnh nhit thp v nhit
h xung rt nhanh.
Bung cp ng kiu I.Q.F chuyn s dng cp ng cc sn
phm dng ri. Tc bng ti di chuyn c th iu chnh c tu
thuc vo loi sn phm v yu cu cng ngh. Trong qu trnh di
chuyn trn bng chuyn sn phm tip xc vi khng kh i lu
cng bc vi tc ln, nhit thp -35-43oC v h nhit rt

193

nhanh. V bao che bung cp ng l cc tm cch nhit polyurethan,

hai mt bc inox.
Bung cp ng I.Q.F c 3 dng chnh sau y:
- Bung cp ng c bng chuyn kiu xon : Spiral I.Q.F
- Bung cp ng c bng chuyn kiu thng : Straight I.Q.F
- Bung cp ng c bng chuyn siu tc
: Impingement I.Q.F
i i vi bung cp ng cc h thng cn c trang b thm cc
bng chuyn khc nh bng chuyn hp, bng chuyn lm ngui,
bng lm kh, bng chuyn m bng, v bung ti ng.
4.5.2 H thng cp ng I.Q.F vi bung cp ng c bng ti
dng xon
4.5.2.1 S nguyn l
Trn hnh 4-16 gii thiu s nguyn l h thng cp ng IQF,
c bng chuyn cp ng dng xon, s dng mi cht NH3.
H thng cp ng vi bung cp ng c bng ti dng xon yu
cu cng sut lnh tng i ln, thi gian ng lnh ngn nn
thng s dng phng php cp dch bng bm.
Thit b i km bng chuyn cp ng l bng chuyn ti ng.
Ngi ta thng s dng nc x bng cho cc dn lnh ca bng
chuyn cp ng v ti ng. lm kh bng chuyn ngi ta s
dng kh nn.
Cc thit b khc bao gm: Bnh cha cao p, h p , thit b ngng
t, bnh tch du, bnh trung gian, bnh thu hi du, bm dch, bm
nc gii nhit, x bng v b nc x bng.

194

1- My nn; 2- Bnh cha; 3- Dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh cha h p; 6 Bnh trung gian; 7- Bung ng
IQF; 8- Bung ti ng; 9- Bnh thu hi du; 10- B nc x bng; 11- Bm x bng; 12- Bm gii nhit; 13- Bm
dch

Hnh 4-16: S nguyn l h thng cp ng I.Q.F dng xon

195

4.5.2.2 Kt cu bung cp ng I.Q.F dng xon

Hnh 4-17: Bung cp ng dng xon

Trn hnh 4-17 l cu to ca bung cp ng I.Q.F dng xon.
Bung c cu to dng khi hp, cc tm vch l tm cch nhit
polyurethan dy 150mm, t trng 40 kg/m3, hai mt inox. Bn trong
b tr mt bng ti vn chuyn sn phm cp ng i theo dng xon
l xo t di ln trn. Dn lnh khng kh i lu cng bc vi tc
cao v nhit rt thp, t 40-30oC.
Bung cp ng vi bng ti kiu xon c cu to nh gn, nn tn
tht lnh khng ln, hiu qu lm lnh cao v khng gian lp t b.
Tuy nhin vic ch to, vn hnh v sa cha kh phc tp, nht l
cch b tr bng ti.
Bung c 04 ca ra vo hai pha rt tin li cho vic kim tra, v
sinh v bo tr bo dng. Nn bung c gia c thm lp nhm
lm sn v mng thot nc, nhm c c gn dng chn chim chng
trt dy 3mm.

196

Bng ti hng lm bng vt liu inox hoc nha c bit, c th

iu chnh chuyn ng nhanh chm v cp nh b bin tn in t
(Inverter) tng ng kch c sn phm khc nhau.
Bung c h thng ra v sinh bng nc v thi kh bng ti bng
kh nn. Bung cp ng c ba lm rung chng cc sn phm dnh
vo nhau v vo bng ti.
Dn lnh s dng mi cht NH3, ng trao i nhit l vt liu inox,
cnh nhm, x bng bng nc. Dn lnh c qut kiu hng trc, m
t chu c m t.
Tt c cc chi tit ca bng chuyn cp ng IQF nh ; Khung
bng chuyn, khung dn lnh, v che dn lnh u lm bng vt
liu khng r.
Bng 4-16: Bung cp ng kiu xon ca SEAREFICO
MODEL
Cng sut cp ng
Cng sut lnh
Sn phm cp ng
C sn phm cp ng
Nhit sn phm vo / ra
Nhit khng kh trong bung
Phng php cp dch
Mi cht lnh
Bng ti
Chiu rng bng ti
Chiu dy cch nhit bung lnh
Chiu di bung cp ng
Chiu rng
Chiu cao
Thi gian cp ng
Phng php x bng
Ngun in

S-IQF
S-IQF
S-IQF
500S
350S
250S
kg/h
500
350
250
KCal/h 92.000
77.000
60.000
Tm (PTO, HLSO, P PUD, PD),
Mc, c, S
con/lb
8/12 n 300/500
o
C
+ 10 / -18
o
C
-32 -36
Bm dch
NH3 / R22
Thp khng r
mm
457
406
356
mm
150
mm
6.800
6.100
5.400
mm
3.600
3.200
2.850
mm
3.600
3.300
3.100
Pht
745
Bng nc hoc mi cht nng
3Ph/380V/50Hz

197

Hnh 4-18: Tun hon gi trong bung

4.5.3 H thng cp ng I.Q.F bung cp ng c bng chuyn
kiu thng
4.5.3.1 Cu to bng chuyn dng thng
Trn hnh 4-19 gii thiu mt bung cp ng I.Q.F c bng
chuyn dng thng. Cc dn lnh c b tr bn trn cc bng
chuyn, thi gi lnh ln b mt bng chuyn c sn phm i qua. V
bao che l polyurethan dy 150mm, bc inox hai mt. Ton b bng
chuyn tri di theo mt ng thng
Bng chuyn dng thng n gin d ch to, sn phm cp ng
c a vo mt u v ra u kia. thi gian cp ng t yu
cu, chuyn di ca bng chuyn kh ln nn chim nhiu din tch.
hn ch tn tht nhit ca ra vo ca cc bng ti, khe h vo ra
rt hp. Mt s bung cp ng c khe h c th iu chnh c tu
thuc tng loi sn phm.

198

Hnh 4-19: Bung cp ng I.Q.F c bng chuyn thng

4.5.3.2. Thng s k thut bung cp ng I.Q.F kiu thng
Tham kho kch thc dy chuyn I.Q.F ca MYCOM vi kch
thc bng ti 1200mm v 1500mm nh sau
Bng 4-17 Model: MSF-12 (Dy chuyn rng 1200mm)
Model
Nng sut
kg/h
A, m
B, m
C, m

1206-1 1209-1 1212-1 1215-1 1218-1 1221-1 1206-2 1209-2 1212-2 1215-2 1218-2 1221-2

320

480

640

800

960

1120

640

960

1280 1600 1920 2240

10,38 13,47 16,56 19,65 22,74 25,83 10,38 13,47 16,56 19,65 22,74 25,83
6,18 9,27 12,36 15,45 18,54 21,63 6,18 9,27 12,36 15,45 18,54 21,63
23 23 23 23 23 23 45 45 45 45 45 45

* Ch s 1 hoc 2 biu th dy chuyn c 1 hay 2 bng ti

Bng 4-18: Model: MSF-15 (Dy chuyn rng 1500mm)
Model 1506-1 1509-1 1512-1 1515-1 1518-1 1521-1 1506-2 1509-2 1512-2 1515-2
Nng sut,
320
480
640
800
960 1120 640
960 1280 1600
kg/h
A, m
10,38 13,47 16,56 19,65 22,74 25,83 10,38 13,47 16,56 19,65
B, m
6,18 9,27 12,36 15,45 18,54 21,63 6,18 9,27 12,36 15,45
C, m
2,33,3
4,5 5,5

trong :
A- Chiu di tng th ca bng chuyn
B- Chiu di cp ng
C- Chiu rng bng chuyn
Chiu cao bng chuyn l 3000mm

199

1518-2 1521-2
1920

2240

22,74 25,83
18,54 21,63

Bng 4-19: Thng s k thut bung cp ng I.Q.F dng thng

ca SEAREFICO
MODEL
Cng sut cp ng
Cng sut lnh
Sn phm cp ng
C sn phm cp ng
Nhit sn phm vo / ra
Nhit khng kh trong bung
Phng php cp dch
Mi cht lnh
Bng ti
Chiu rng bng ti
Chiu dy cch nhit bung lnh
Chiu di bung cp ng
Chiu rng
Chiu cao
Thi gian cp ng
Phng php x bng
Ngun in

S-IQF
S-IQF
S-IQF
500T
350T
250T
kg/h
500
350
250
KCal/h
108.000
90.000
68.000
Tm (PTO, HLSO, P PUD, PD), Mc, c,
S
con/lb
8/12 n 300/500
o
C
+ 10 / -18
o
C
-32 -36
Bm dch hoc tit lu trc tip
NH3 / R22
Thp khng r
mm
1.200
mm
150
mm
22.000
15.000
11.000
mm
3.000
mm
3.300
Pht
330
Bng nc hoc mi cht nng
3Ph/380V/50Hz

S nguyn l h thng cp ng I.Q.F vi bung cp ng c

bng ti dng thng khng c g khc so vi s ca h thng c
bng ti dng xon trn hnh 4-17.
4.5.4 H thng cp ng I.Q.F siu tc
4.5.4.1 Cu to v nguyn l lm vic
Cu to:
V cu to bng chuyn cp ng IQF siu tc khng khc my so
vi bng chuyn dng thng. Bn trong b tr 1 hoc 2 bng ti sn
phm c kh nng iu chnh tc v cp, tu theo yu cu cp ng
ca nhiu sn phm khc nhau. Cc dn lnh xp thnh 02 dy 2 bn
bng ti. dng khng kh hng tp trung vo sn phm trn bng
ti, ngi ta lp h thng ng hng gi cng bng vt liu thp khng
r.

200

Bung cp ng c bao che cch nhit bng polyurethan, dy

150200mm, hai bn 2 lp inox, ph sn nha thc phm mu trng
hai mt. Bung cp ng c ca ra vo kiu kho lnh vi h thng in
tr nhit si ca, bn trong cng c h thng n chiu sng.
H thng bng ti rt n gin c thit k gim thiu chi ph
bo dng. Tc ca bng c th thay i cho tng loi sn phm
cp ng khc nhau. Bng ti cp ng chuyn ng c th iu chnh
v cp nh b bin tn v t tc khong t 0,5 10 m/pht, cho
thi gian cp ng t 0,5 pht n 10 pht.
Khung bng ti v cc thit b cng lm bng vt liu inox. Dn
lnh lm bng thp khng r vi cc cnh tn nhit bng nhm thit
k cho bm cp dch tun hon NH3/R22 bc cnh c thit k c
bit tng hiu qu truyn nhit v v sinh d dng. Bng ti bng
inox dng li c kch c M8 x 2,5 (bc 8mm v thanh inox c
2,5mm).
Chiu cao cho thng sn phm khong 50mm (tiu chun 35mm)
V sinh cc bng ti bng nc c p lc do ngi s dng u vo
h thng vi phun bng ng ra bng ti v h thng x tuyt
lm sch dn. Cc b phn bn trong my c th xt ra th cng bng
nc c pha ho cht ph hp.
Qut gi kiu ly tm vi m t ni trc tip, cnh qut bng nhm
v lng dn kh vo trong, m t qut bng hp kim nhm c bit
c sn ph.
- Bung cp ng c thit k vi mt hoc nhiu bng ti
thng xuyn sut c nhiu c rng v lung gi khc nhau.
- Khu vc m tip nhn nguyn liu u vo ca my cp
ng c th thay i d dng ph hp vi dy sn phm cp
ng.
- Bng ti c lm bng thp khng r
- H thng c thit k theo tng mun lp sn cho php tng
gim nng sut cp ng trong mt di rng. Mi mun u c dn
lnh, qut lm bng nhm c lp hon chnh.

201

Hnh 4-20 : Bng chuyn cp ng siu tc

Tt c b mt v sn u kn nc, bn trong my cp ng c
dc nghing tho nc d dng.
H thng x tuyt dn lnh bng nc hot ng t ng vo cui
ca sn xut.
Nhng chc nng ca h thng

Cc tm phn phi kh pha bn trn c th d dng c

nng ln hoc h xung v sinh thng xuyn v bo dng cho
khu vc tip xc v cp ng sn phm.

Dn lnh b tr h c 2 pha kim tra d dng khi dng

my

Bng ti lm bng thp khng r c thit k bng 01 lp

li inox n gin, hn ch vic sn phm kt trong qu trnh sn
xut.

Bng in iu khin my cp ng v iu chnh thi gian

cp ng mi ch vn hnh, v sinh x tuyt dn lnh. Vic iu
chnh nhit gip d dng theo di v kim sot cht lng sn
phm.
Nguyn l lm vic
Trong sut thi gian cp ng, khi sn phm di chuyn xuyn qua
bung cp ng trn nhng bng chuyn, hng ngn tia kh lnh vi
tc cao hng trc tip v lin tc ln mt trn v mt di ca sn
phm, thi hi nng bao bc quanh sn phm y nhanh qu trnh trao

202

i nhit. Cc tia kh lnh ny lm lnh t hiu qu tng ng

phng php nhng nit lng.
Khi cc tia kh lnh thi qua b mt sn phm, trn b mt sn
phm nhanh chng to nn mt lp bng mng bao bc quanh sn
phm, lm gim mt nc v gi sn phm khng b bin dng v mt
c hc. Hnh dng v kch thc ban u ca sn phm c duy tr
trong sut qu trnh cp ng. C nhiu u im vi kiu thit k c
bit ny:
Cng thi gian cp ng nhanh nh my cp ng s dng
nit lng
Hn ch mt nc ti thiu ngang bng hay tt hn cp
ng bng ni t lng
Chi ph vn hnh bng phn na so vi phng php dng
ni t lng
Cht lng sn phm tuyt ho, khng b chy lnh
Sn phm khng b dch chuyn trong my cp ng
Khng b nh hng ca s rung ng khi di chuyn
Sn phm cp ng hon ton phng phiu, gi nguyn hnh
dng ban u
p ng tiu chun v sinh cng nghp
Thit k theo kiu khi hon chnh nn:
- Lp t nhanh
- Xy lp nh my theo tiu chun xy dng cht lng cao
- Thit k tiu chun ph hp vi dy chuyn sn xut ca
khch hng vi b rng v cng sut t chn
- D dng m rng bng cc khi b sung tng cng sut
sau ny
- H thng lnh NH3 hoc Frn hp nht, tiu chun
H thng cp ng siu tc c thit k ch bin cc loi sn
phm mng, dt nh c fillets, tm cng nh cc loi bnh nng,
khoai v cc sn phm trng
Cc thng s lm vic ca bung cp ng siu tc
- Sn phm cp ng: Tm, c cc loi, c bit ph hp dng ri
khng bao gi.
- Nhit sn phm u vo: +10oC +12oC
- Nhit trung bnh sn phm u ra : - 18oC
203

- Nhit dn lnh/khng kh: -43/-40oC

- Thi gian cp ng rt ngn
H thng cp ng I.Q.F siu tc c c im l nhit khng
kh lm vic rt thp -40oC v tc lu ng khng kh mnh v tip
xc 2 mt trn v di sn phm nn thi gian cp ng rt ngn.
+ Tm v 16/20
Khng qu 5 pht
+ Tm luc 31/40
Khng qu 3 pht
- Mi cht lnh NH3 c dng bm dch tun hon.
T l hao ht sn phm rt b. V d, i vi tm cc loi dng s
ch, t l hao ht khi cp ng khong 0,6 0,9%, ngha l khng
vt qu 1%.
Bng 4-20: Thi gian cp ng v hao ht nc
Sn phm

- Th heo, lt, kh (60o)

- Tm 16/20 (tm tht)
- Tm 26-30 (tm cn v)
- Tm luc (c 30/40
51/60)
- C fillet (tu theo c)
- Bnh kem xp
- Bnh pizza
- Xc xch, tht heo

Cp ng phng
Thi
mt
gian
nc
50 giy < 0,3%
< 1%
45 pht
< 1%
34 pht
23 pht < 0,9%

2025 pht
1820 pht
1015 pht

Khong 1,5%
Khong 1,5%
Khong 1,5%

< 0,9%
< 1%
< 0,5%
< 1%

2040 pht
2030 pht
2030 pht
1520 pht

Khong 1,5%
Khong 1,5%
Khong 1,5%
Khong 1,5%

26 pht
45 pht
45 pht
2 pht

Cp ng xon
Thi gian mt nc

4.5.4.2 Thng s k thut mt s bung cp ng siu tc

Bng 4-21: Thng s bung cp ng I.Q.F siu tc ca
SEAREFICO
MODEL
Cng sut cp ng
Cng sut lnh
Sn phm cp ng
Nhit sn phm vo/ra
Nhit khng kh trong bung

kg/h
kW
O
O

C
C

204

S-IQF-500IP
S-IQF-320IP
500
320
115.000
80.000
Tm (PTO, HLSO)
+ 10 / -18
-41 -43

Phng php cp dch

Mi cht lnh
Vt liu bng chuyn
Chiu rng bng ti
Chiu dy cch nhit v bung
Chiu di bung cp ng
Chiu rng bung cp ng
Chiu cao bung cp ng
Thi gian cp ng
Phng php x bng
Ngun in

Bm dch
NH3 / R22
Thp khng r
mm
1200
mm
150
mm
11.000
7.000
mm
3.400
mm
3.200
Pht
2,0 14,0
Bng nc hoc mi cht nng
3Ph/380V/50Hz

Hnh 4-21 : B tr thit b bn trong bung cp ng siu tc

* Bung cp ng siu tc FRIGOSCANDIA Thy in.
Hin nay nc ta s dng tng i ph bin bung cp ng siu
tc ca hng FRIGOSCANDIA Thy in. Bng chuyn dng thng
ca FRIGOSCANDIA (Thy in) ng dng cng ngh va chm
(Impingement), cng ngh hin i nht trong cc trong cc kiu my
cp ng bng chuyn thng hin c trn th trng. l kiu my
ADVANTECTM
Di y l thng s k thut h thng cp ng siu tc kiu
ADVANTEC 500 kg/h
- Kiu my ADVANTECTM 1M-1250-1 ca FRIGOSCANDIA
1. Kch thc
- Kch thc ph b
: 6410 x 3700 x 3000mm (LxWxH)
- Chiu cao u np liu : 950mm
- Chiu cao u ra liu
: 950mm
- Chiu rng bng ti
: 1250mm, kh hu dng 1220mm
2. Cng sut cp ng

205

- Sn phm cp ng : Tm, c cc loi, c bit ph hp dng

ri khng bao gi.
- Nhit sn phm u vo: +10oC +15oC
- Nhit sn phm u ra : - 18oC
- Nhit dn lnh/khng kh : -43/-40oC
- Cng sut sn phm
+ Tm v 16/20
450 kg/h
+ Tm luc 31/40
550 kg/h
- Thi gian cp ng
+ Tm v 16/20
Khng qu 5 pht
+ Tm luc 31/40
Khng qu 3 pht
3. Thng s v nhit
- Cng sut lnh yu cu cho sn lng 500 kg/h l ; 90 kW
- Mi cht lnh NH3 c dng bm dch tun hon t nhit bay
hi dn lnh l to=- 43oC
4. Thng s v in
- Cng sut bng ti
Loi 01 bng ti n : 01 m t 0,75 kW/380V/3Ph/50Hz
- Cng sut in cho qut : 02 qut vi m t c cng sut 9 kW
- Cng sut tiu th in ca thit b : 22 kW
- Cng sut in ti a
: 27 kW
5. H thng x dn lnh
- Lu lng nc ti a cn thit : 400 Lt/pht dng x dn
lnh
- Ngoi ra cn cn lng nc c dung lng 100 Lt/pht phc
v ra belt qua h thng vi phun trong khong 5 pht.
6. Vt liu cu to
- Qut gi : cnh qut bng hp kim nhm c bit do Frigoscandia
ch to
- Bng ti : bng inox dng li c kch c M8 x 2,5 vi mt li c
bc 8mm & cng inox c 2,5mm.
- Khung sn bng ti v cc c cu i km : Bng inox
- V panel bao che : Bng P.U dy 100mm . ph sn nha thc
phm mu trng .

206

- Cu to dn lnh v cc tm tn nhit : Bng inox & cc cnh tant

nhit bng nhm c bc cnh c bit tng hiu qu truyn nhit
v v sinh d dng.
- Phng php v sinh cc bng ti : bng nc c p lc do ngi
s dng u vo h thng bec phun ra belt & h thng x tuyt
lm sch dn. Cc b phn bn trong my c th xt ra th cng bng
nc c pha ho cht ph hp.
7. Hao ht sn phm
i vi tm cc loi dng s ch : T l hao ht khi cp ng
khong 0,6 0,9%. Ngha l khng vt qu 1%.
4.5.5 Cc bng chuyn thng i km cc bung cp ng I.Q.F
4.5.5.1 Thit b hp
Thit b hp c cu to dng bng chuyn, s dng hi nc nng
hp chn thc phm trc khi a vo cp ng, ng gi. Cu to
gm bng ti, h thng phun hi v kt cu bao che. Nhn bn ngoi
trng ging bng chuyn cp ng thng. Sn phm hp t trc tip
trn bng ti hoc trn khay. Tc chuyn ng bng ti c th iu
chnh v cp nh b bin tn tu theo loi sn phm.
Hnh 4-22 l bng chuyn hp thc phm, c ch to bng vt
liu inox
Cu to d dng v sinh bn trong. Hi c ht x ra ngoi nh
knh gi v qut ht, p lc trong khoang hp l p lc m, trnh r
hi ra khu vc ch bin.
- Nhit hi hp 100oC (p = 1 at).
- H thng cp hi c van iu chnh lu lng cho php khng ch
lu lng hi.
- Cu to d ra v sinh bn trong.
- p sut hi l

: 5 8 bar

207

Hnh 4-22: Bng chuyn hp

4.5.5.2 Thit b lm mt sau hp
B phn chnh ca thit b lm mt sau hp l mt bng ti bng
inox hoc nha c bit v mt b nc bng inox. Thit b lm mt
c b tr ni tip ngay sau thit b hp lm mt sn phm nhm
m bo cht lng, mi v sn phm v t l hao ht thp. Sn phm
sau hp c a ln bng ti ca thit b lm mt, trong qu trnh
bng ti chuyn ng, sn phm c nhng nc lnh trong b v
c lm ngui. Sn phm sau khi ra khi mt nc c ra li bng
nc lnh phun. Nc phun l nc lnh c ly t nc ch bin vi
nhit c + 35oC.
H thng ng ng cp nc cho b v nc phun l cc ng inox.
Nc trong b c th c lm lnh trc tip bng dn lnh NH3
t ngay trong b.

208

H thng bng ti c th iu chnh v cp m bo sn phm c

lm mt t yu cu u ra tu theo tng loi sn phm khc nhau.
4.5.5.3 Ni hi ca bng chuyn hp
m bo yu cu v sinh cho nh my ch bin thc phm,
ngi ta s dng l hi t du D.O cung cp hi cho bng chuyn
hp. H thng ng ng dn hi bng inox c dy m bo yu
cu. Cng sut hi yu cu cho bng chuyn khng ln (khong
100750 kg/ hi/gi tu thuc bng chuyn) nn ngi ta thng s
dng l hi dng ng.
L hi c trang b y cc thit b iu khin, bo v, cng
h thng x l nc, hon nguyn y .
- p sut hi
- Nhin liu

: 8 kG/cm2
: Du D.O

4.5.5.4 Thit b m bng

Thit b m bng c cu to dng bng chuyn, sn phm sau cp
ng chuyn ng qua bng ti ca thit b m bng v c phng
nc lnh m bng.
C 2 phng php m bng:
- Phun sng nc t 2 pha: trn xung v di ln. Thit b
thng c c cu iu chnh c lu lng nc v t l m bng.
- Nhng nc bng cch cho bng ti chuyn dch qua b nc.
Phng php ny c nhc im tn hao lnh nhiu nn t s dng.
Ton b cc chi tit ca thit b m nh b nc, h thng ng
nc, khung, chn bng chuyn lm bng vt liu khng r. Bng ti
kiu li inox hoc nha.
Vic truyn ng ca bng ti thc hin bng m t c hp gim
tc. Thit b m bng c b bin tn in t iu khin tc bng
chuyn v cp.

209

Thng s k thut:
- T l m bng : 10 15% (tu theo sn phm)
- Nhit nc m bng : + 35 oC
- B rng bng chuyn khong 12001500mm
4.5.5.5 Bng chuyn lm cng
Sau khi c m bng xong sn phm c a qua bng chuyn k
tip ho cng lp bng m.
Bng chuyn c m t truyn ng qua hp gim tc. Thit b m
bng c b bin tn in t iu khin tc bng chuyn v cp.
-Ton b cc chi tit ca thit b bng vt liu khng r. Bng ti kiu
li.
4.5.5.6 Bung ti ng
V cu to, b tr thit b v ch nhit rt ging bung cp ng
I..Q.F dng thng, nhng kch thc ngn hn. Bung ti ng c cu
to dng khi hp, c lp ghp bng panel cch nhit, polyurethan
dy 150mm. Hai mt panel bc tole ph PVC. V bung ti ng c
02 ca ra vo kim tra, lm v sinh v bo dng thit b. Bn
trong bung l bng chuyn dng thng n, vt liu ch to bng
chuyn l inox hoc nha ging nh bng chuyn I.Q.F dng thng.
Dn lnh v qut t pha trn cc bng ti.
Nn bung c gia c thm lp nhm lm sn v mng thot
nc, nhm c c gn dng chn chim chng trt dy 3 mm.
Bng chuyn c iu chnh tc v cp nh b iu tc in t.
Dn lnh s dng mi cht NH3 c lm bng inox cnh nhm x
bng bng nc. Qut dn lnh l loi hng trc, m t qut l loi
kn chng thm nc.
Tt c cc chi tit bn trong nh khung bng chuyn, khung
dn lnh, v che dn lnh u lm bng vt liu khng r.
Thng s k thut ca bung ti ng 500 kg/h
- Cng sut ti ng
: 500 kg/h
- Kch thc
: 6.000mmLx3000mmW x 3000mmH
210

- Cng sut lnh ca dn

- Mi cht lnh
- Phng php x
- Qut dn lnh
- Dn ng bng m t

: 35 kW (te/t = -40oC/7oC)
: NH3 (cp dch bng bm)
: Bng nc
: 3 x 2,2 kW - 380V/3Ph/50Hz
: 0,25 kW

4.5.6 Tnh ton nhit h thng cp ng I.Q.F

Tn tht nhit trong t cp ng gm c:
- Tn tht nhit qua kt cu bao che ca bung cp ng.
- Tn tht do lm lnh sn phm
- Tn tht do ng c qut v truyn ng ca bng chuyn.
- Tn tht do lt khng kh qua ca vo ra hng.
Mc d c trang b h thng x bng, nhng trong qu trnh cp
ng ngi ta khng x bng, m ch x bng sau mi m cp ng
nn y khng tnh tn tht nhit do x bng.
Trong trng hp h thng cp ng I.Q.F c trang b thm bung
ti ng v hot ng cng chung my nn vi bung cp ng I.Q.F
th phi tnh thm tn tht nhit bung ti ng. Cc thnh phn tn
tht bung ti ng ging nh bung cp ng.
4.5.6.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
Tn tht qua kt cu bao che ca cc bung cp ng c th tnh
theo cng thc truyn nhit thng thng:
(4-42)
Q1 = k.F.t
2
F - tng din tch 6 mt ca bung cp ng, m ;
t = tKKN tKKT ;
tKKN - Nhit khng kh bn ngoi, oC;
Thng t cp ng t trong khu ch bin, c nhit kh thp do
c iu ho khng kh , ly tKKN= 2022oC
tKKT - Nhit khng kh bn trong kho cp ng, ly tKKT = -35oC.
Bng 4-22: Nhit khng kh trong cc bung I.Q.F
Dng bung I.Q.F Dng thng
Nhit , oC
- 35oC
k - H s truyn nhit, W/m2.K

211

Dng xon
- 35oC

Siu tc
- 4143 oC

k=

1
+ i +
1
i 2
1

, W/m2.K

(4-43)

1 - H s to nhit bn ngoi tng 1= 23,3 W/m2.K;

2 - H s to nhit bn trong. Tc i lu cng bc khng kh
trong bung rt mnh nn ly 2 = 10,5 W/m2.K
Cc lp vt liu ca panel tng, trn.
Bng 4-23: Cc lp cch nhit bung I.Q.F
TT

Lp vt liu

dy
H s dn nhit
mm
W/m.K
1
Lp inox
22
0,5 0,6
2
Lp polyurethan
150
0,0180,020
3
Lp inox
22
0,5 0,6
i vi bung ti ng cng tnh tng t, v cc thng s kt cu,
ch nhit tng t bung cp ng.
4.5.6.2 Tn tht do lm lnh sn phm
Tn tht nhit do lm lnh sn phm c tnh theo cng thc sau:
E - Nng sut kho cp ng, kg/h
(4-44)
Q2 = E.(i1-i2)/3600 , W
i1, i2 - Entanpi ca sn phm nhit u vo v u ra, J/kg;
Nhit sn phm u vo ly t1 = 10oC;
Nhit trung bnh u ra ca cc sn phm cp ng phi t yu
cu l -18oC.
4.5.6.3 Tn tht do ng c in
1. Do ng c qut
Qut dn lnh t trong bung cp ng nn, dng nhit do cc
ng c qut dn lnh c th xc nh theo biu thc:
(4-45)
Q31 = 1000.n.N ; W
N - Cng sut ng c ca qut, kW;
n - S qut ca bung cp ng.
2. Do ng c bng ti gy ra

212

ng c bng ti nm bn ngoi bung cp ng, bin in nng

thnh c nng lm chuyn ng bng ti. Trong qu trnh bng ti
chuyn ng sinh cng v ta nhit ra mi trng bn trong bung. C
th tnh tn tht nhit do ng c bng ti gy ra nh sau:
(4-46)
Q32 = 1000..N2 ; W
- Hiu sut ca ng c bng ti;
N2 - Cng sut in m t bng ti, kW.
4.5.6.4 Tn tht nhit do lt kh bn ngoi vo
i vi cc bung cp ng I.Q.F, trong qu trnh lm vic do cc
bng ti chuyn ng vo ra nn cc ca ra vo phi c mt khong
h nht nh. Mt khc khi bng ti vo ra bung cp ng n s cun
vo v ra mt lng kh nht nh, gy ra tn tht nhit. Tn tht nhit
ny c th tnh nh sau:
(4-47)
Q4 = Gkk.Cpkk(t1-t2)
Gkk - Lu lng khng kh lt, kg/s;
Cpkk - Nhit dung ring trung bnh ca khng kh trong khong 4020oC
t1, t2 - Nhit khng kh bn ngoi v bn trong bung
Vic tnh ton Gkk thc t rt kh nn c th cn c vo tc
bng chuyn v din tch ca vo ra xc nh Gkk mt cch gn
ng nh sau:
(4-48)
Gkk = kk..F
3
kk - Khi lng ring ca khng kh kg/m ;
- Tc chuyn ng ca bng ti, m/s;
F - Tng din tch khong h ca vo v ca ra ca bng ti, m2.
Din tch khong h c xc nh cn c vo khong h gia
bng ti v chiu rng ca n. Khong h khong 3550mm.
4.6 CHN MY LNH
Cc my lnh s dng trong cc h thng cp ng l my lnh 2
cp, mi cht s dng c th l R22 v NH3. i vi h thng rt ln
ngi ta thng hay s dng my lnh trc vt , vi mi cht NH3.
My nn ca cc hng Bitzer, Mycom, York-Frick, Saboe thng hay
c s dng cho cc h thng lnh cp ng nc ta.

213

Di y xin gii thiu cc thng s k thut ca mt s chng loi

my thng hay c s dng.
1. My nn Bitzer (c) mi cht Frn, cng sut nh v trung
bnh
Bng 4-26 v 4-27 trnh by cng sut lnh Qo (W) ca my nn
Bitzer s dng mi cht frn cc ch khc nhau. Cc my ny
thng c s dng cho cc t v hm cp ng cng sut nh v
trung bnh.

Hnh 4-23: S nguyn l h thng lnh my nn Bitzer 2 cp

214

Bng 4-24 : Nng sut lnh my nn Bitzer

MODEL

Tk
(oC)
S4T-5.2Y
35
40
S4N8.2Y
35
40
S4G12.2Y 35
40
S6J16.2Y
35
40
S6H20.2Y 35
40
S6G25.2Y 35
40
S6F30.2Y 35
40
S66J32.2Y 35
40
S66H40.2Y 35
40
S66G-50..2Y
35
40
S66F60.2Y
35
40

-30
7570
7430
10740
10540
16690
16340
23510
22960
27140
26490
31020
30250
36850
35900
47020
45920
54280
52980
62040
60500
73700
71800

-35
6300
6170
8950
8770
14270
13950
20170
19720
23300
22780
26630
26020
31660
30890
40340
39440
46600
45520
53260
52040
63320
61780

Qo, W
-40
-45
5170 4180
5070 4100
7350 5940
7210 5830
11840 9590
11600 9410
16780 13690
16480 13440
19380 15820
19030 15520
22170 18100
21760 17760
26380 21560
25870 21140
33560 27380
32960 26880
38760 31640
38060 31040
44340 36200
43520 35520
52760 43120
51740 42280

-50
3320
3250
4730
4640
7660
7510
11020
10810
12740
12500
14590
14310
17380
17050
22040
21620
25480
25000
29180
28620
34760
34100
215

n = 1450 V/pht, R404A v R507

-55
2550
2500
3640
3560
6000
5890
8680
8520
10040
9850
121500
11280
13710
13450
17360
17040
20080
19700
23000
22560
27420
26900

-30
4,50
4,78
6,44
6,83
9,68
10,30
13,85
14,68
16,05
17,01
18,43
19,53
22,06
23,37
27,70
29,36
32,10
34,03
36,86
39,07
44,10
46,74

-35
4,14
4,38
5,92
6,26
8,91
9,47
12,59
13,32
14,60
15,43
16,76
17,72
20,06
21,20
25,19
26,63
29,19
30,87
33,52
35,44
40,10
42,40

Ne, kW
-40 -45
3,78 3,40
3,98 3,58
5,41 4,86
5,68 5,12
8,12 7,27
8,58 7,68
11,37 10,18
12,02 10,74
13,18 11,79
13,93 12,45
15,14 13,54
16,00 14,29
18,11 16,20
19,14 17,10
22,75 20,35
24,04 21,48
26,37 23,59
27,87 24,90
30,27 27,08
32,00 28,58
36,22 32,40
38,28 34,20

-50
3,02
3,17
4,31
4,53
6,43
6,76
9,02
9,51
10,46
11,03
12,01
12,66
14,37
15,15
18,05
19,03
20,92
22,05
24,02
25,32
28,74
30,29

-55
2,63
2,75
3,76
3,93
5,68
5,96
7,88
8,32
9,13
9,64
10,48
11,07
12,54
13,25
15,76
16,64
18,26
19,29
20,97
22,14
25,09
26,49

Bng 4-25 : Nng sut lnh my nn Bitzer

MODEL
S4T-5.2
S4N8.2
S4G12.2
S6J16.2
S6H20.2
S6G25.2
9S6F30.2
S66J32.2
S66H40..2
S66G-50..2
S66F60..2

Tk
(oC)
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40
35
40

-25
8040
7900
11600
11380
17520
17200
25500
25200
29500
29200
33900
33500
40550
40100
51000
50400
59000
58400
67800
67000
81100
80200

-30
6580
6460
9520
9350
14380
14120
21050
20800
24400
24150
28000
27700
33500
33150
42100
41600
48800
48300
56000
55400
6700
66300

Qo, W
-35
-40
5300 4200
5210 4120
7700 6100
7550 5970
11630 9220
11410 9020
17140 13670
16960 13500
19860 15850
19650 15640
22800 18200
22550 17960
27300 21800
27000 21500
34280 27340
33920 27000
39720 31700
39300 31280
45600 36400
45100 35920
54600 43600
54000 43000

-45
3250
3190
4710
4580
7120
6930
10580
10360
12260
12010
14070
13790
16840
16500
21160
20720
24520
24020
28140
27580
33680
33000
216

-50
2440
2380
3500
3360
5290
5070
7760
7460
8990
8650
10320
9930
12350
11880
15520
14920
17980
17300
20640
19860
24700
23760

n = 1450 V/pht, R22

-25
3,86
4,10
5,85
6,25
8,83
9,44
13,09
13,91
15,17
16,13
17,42
18,51
20,85
22,15
26,18
27,82
30,34
32,26
34,84
37,02
41,70
44,30

-30
3,62
3,84
5,41
5,77
8,17
8,72
11,90
12,63
13,80
14,64
15,84
16,81
18,95
20,10
23,80
25,26
27,60
29,28
31,68
33,62
37,90
40,20

Ne, kW
-35 -40
3,35 3,05
3,55 3,23
4,97 4,53
5,29 4,81
7,51 6,85
7,99 7,27
10,72 9,54
11,35 10,07
12,42 11,05
13,15 11,67
14,26 12,69
15,10 13,39
17,07 15,18
18,07 16,03
21,44 19,08
22,70 20,14
24,84 22,10
26,30 23,34
28,52 25,38
30,20 26,78
34,14 30,36
36,14 32,06

-45
2,73
2,88
4,10
4,33
6,19
6,54
8,36
8,79
9,69
10,18
11,12
11,69
13,31
13,99
16,72
17,58
19,38
20,36
22,24
23,38
26,62
27,98

-50
2,38
2,50
3,66
3,85
5,53
5,82
7,20
7,51
8,34
8,70
9,58
9,99
11,46
11,96
14,40
15,02
16,68
17,40
19,16
19,98
22,92
23,92

2. My nn MYCOM (Nht) mi cht Frn v NH3 cng sut trung bnh v ln

Bng 4-26 : Nng sut lnh my nn 2 cp MYCOM - R22
Tk Mode Pittng S Tc
oC

x S Xi
lanh
mm
F42A2
F62A2

95
76 S

30 F42B2

4+2
6+2
4+2

130
6+2
x
100S
F124B
12+4
F62B2

35 F42A2
F62A2

95
76 S

4+2
6+2

F42B2 130 4+2

x
100S
F62B2
6+2

1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000
870
960
1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000

Th
tch
qut
M3/h
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1

-60

-55

Qo, 1000 kCal/h

-50 -45 -40

7,4
8,9
10,1
12,1
16,4
18,2
22,3
24,8
43,1
47,6
7,1
8,6
9,7
11,6
15,8
17,6
21,5
23,9

10,3
12,4
13,9
16,7
22,8
25,4
30,8
34,2
59,5
65,7
10,0
12,0
13,4
16,1
22,1
24,6
29,8
33,1

14,0
16,8
18,7
22,4
31,0
34,4
41,4
46,0
80,1
88,4
13,6
16,3
18,1
21,8
30,1
33,4
40,2
44,7

18,5
22,2
24,6
29,5
41,1
45,6
54,6
60,7
105,5
116,5
18,0
21,6
23,9
28,7
40,0
44,4
53,1
59,0

217

24,1
28,9
31,8
38,2
53,4
59,4
70,6
78,4
136,5
150,6
23,5
28,2
31,0
37,2
52,1
57,.9
68,8
76,4

-35

-30

-60

-55

-50

Ne, kW
-45 -40

30,8
37,0
40,5
48,6
68,4
76,0
89,8
99,8
173,7
191,6
30,1
36,1
39,5
47,4
66,7
74,1
87,6
97,3

38,9
46,7
50,8
60,9
86,2
95,8
112,6
125,1
217,8
240,3
38,0
45,6
49,6
59,5
84,2
93,5
109,9
122,1

9,5
11,4
12,4
14,9
21,0
23,4
27,5
30,6
53,3
58,8
10,0
12,0
13,0
15,6
22,2
24,7
28,8
32,0

10,8
13,0
14,2
17,1
24,0
26,7
31,5
35,0
60,9
67,3
11,4
13,7
14,9
17,8
25,3
28,1
33,0
36,6

12,3
14,8
16,2
19,4
27,3
30,3
35,9
39,8
69,3
76,5
13,0
15,6
16,9
20,3
28,8
32,0
37,5
41,7

13,9
16,7
18,2
21,9
30,8
34,2
40,4
44,9
78,1
86,2
14,7
17,6
19,1
22,9
32,5
36,1
42,4
47,1

-35

-30

15,5 17,1 18,5

18,6 20,5 22,2
20,3 22,2 24,0
24,3 26,6 28,7
34,4 37,9 41,1
38,2 42,1 45,6
44,9 49,2 53,1
49,9 54,7 59,0
86,8 95,2 102,7
95,8 105,0 113,3
16,4 18,1 19,7
19,7 21,8 23,7
21,3 23,4 25,4
25,6 28,1 30,5
36,4 40,2 43,8
40,4 44,7 48,7
47,2 52,0 56,4
52,5 57,7 62,6

F124B
F42A2
F62A2

12+4
95
76 S

40 F42B2

4+2
6+2
4+2

130
6+2
x
100S
F124B
12+4
F62B2

870
960
1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000
870
960

1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3

41,6
45,9
6,9
8,2
9,3
11,2
15,2
16,9
20,7
23,0
40,0
44,2

57,6
63,6
9,6
11,6
13,0
15,6
21,4
23,7
28,8
32,0
55,7
61,4

77,8
85,8
13,1
15,8
17,6
21,1
29,1
32,4
39,0
43,3
75,3
83,1

102,6
113,3
17,5
21,0
23,2
27,9
38,8
43,1
51,6
57,3
99,7
110,0

132,9
146,7
22,8
27,4
30,2
36,2
50,7
56,3
66,9
74,3
129,3
142,7

169,3
186,8
29,3
35,2
38,5
46,1
65,0
72,2
85,3
94,7
164,9
181,9

212,5
234,5
37,0
44,4
48,3
58,0
82,1
91,2
107,1
119,0
207,1
228,5

55,7
61,5
10,6
12,7
13,6
16,3
23,6
26,2
30,2
33,6
58,4
64,4

Bng 4-27 : Nng sut lnh my nn 2 cp MYCOM

Tk Mode Pittng S
oC
Xi
xS
lanh
mm
30 N42A2

95
76 S

4+2

N42B2 130

4+2

N62A2

6+2

Tc

1000
1200
1000
1200
900
1000

Th
tch -60 -55
qut
M3/h
193,9 5,4 7,7
232,7 6,4 9,2
258,6 7,4 10,8
310,3 8,8 12,6
430,1 11,9 17,1
477,8 13,2 19,0

63,7
70,3
12,1
14,5
15,6
18,7
26,8
29,8
34,5
38,4
66,8
73,7

72,6
80,1
13,7
16,5
17,7
21,3
30,4
33,8
39,3
43,7
76,0
83,9

81,9
90,3
15,5
18,6
20,0
24,0
34,4
38,2
44,4
49,4
85,9
94,8

91,3
100,8
17,4
20,8
22,4
26,9
38,5
42,8
49,6
55,1
95,9
105,9

100,5
110,9
19,2
23,1
24,7
29,6
42,6
47,3
54,8
60,8
105,9
116,8

108,9
120,2
21,0
25,2
26,9
32,3
46,6
51,7
59,6
66,2
115,2
127,2

NH3

Qo, 1000 kCal/h

-50 -45 -40

-35

-30

-60

Ne, kW
-55 -50 -45 -40

-35

-30

10,8
12,9
14,6
17,5
23,9
26,5

25,9
31,1
34,4
41,3
57,4
63,8

33,5
40,2
44,3
53,2
74,3
82,6

8,1
9,7
10,8
12,6
18,0
20,0

9,2
11,0
11,9
14,3
20,4
22,6

14,9
17,9
19,8
23,8
33,1
26,8

16,6
19,9
22,2
26,6
36,8
40,9

14,7
17,7
19,8
23,8
32,6
36,3

218

19,7
23,6
26,3
31,6
43,7
48,6

10,4
12,5
13,6
16,3
23,1
25,7

11,8
14,2
15,5
18,6
26,2
29,1

13,1
16,0
17,6
21,1
29,5
32,8

N62B2

x
100S

N124B
N42A2
N62A2

6+2
12+4

95
76 S

4+2
6+2

35 N42B2

4+2
130
N62B2
6+2
x
100S
N124B
12+4

N42A2
N62A2
40 N42B2

95
76 S

4+2
6+2

4+2
130
N62B2
6+2
x
100S
N124B
12+4

900
1000
870
960
1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000
870
960
1000
1200
1000
1200
900
1000
900
1000
870
960

573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3
193,9
232,7
258,6
310,3
430,1
477,8
573,4
637,1
1108,6
1223,3

16,3
18,1
31,5
34,8
5,2
6,2
7,1
8,6
11,5
12,8
15,8
17,6
30,6
33,8
5,0
6,0
6,9
8,3
11,1
12,4
15,3
17,0
29,6
32,7

23,3
25,9
45,0
49,7
7,5
9,0
10,2
12,3
16,6
18,5
22,7
25,2
43,8
48,4
7,3
8,7
9,9
11,9
16,1
17,9
22,0
24,5
42,6
47,0

32,3
35,9
62,5
69,0
10,5
12,6
14,2
17,1
23,3
25,9
31,6
35,1
61,1
67,4
10,2
12,3
13,9
16,7
22,7
25,3
30,8
34,2
59,6
65,7

43,9
48,8
84,9
93,7
14,4
17,3
19,4
23,3
31,9
35,5
43,0
47,8
83,1
91,7
14,1
16,9
18,9
22,7
31,2
34,7
42,0
46,7
81,2
89,6

219

58,4
64,9
113,0
124,6
19,3
32,2
25,8
31,0
42,8
47,6
57,3
63,6
110,7
122,2
18,9
22,7
25,3
30,4
42,0
46,6
56,1
62,3
108,5
119,7

76,4
84,9
147,7
162,9
25,4
30,5
33,8
40,6
56,4
62,7
75,0
83,3
144,9
159,9
24,9
29,9
33,2
39,8
55,3
61,5
73,5
81,7
142,1
156,8

98,3
109,2
190,0
209,6
32,9
39,5
43,5
52,2
73,0
81,1
96,5
107,3
186,6
206,0
32,3
38,8
42,7
51,3
71,7
79,7
94,8
105,3
183,2
202,2

23,2
25,8
44,9
49,6
8,5
10,2
10,9
13,0
18,8
20,9
24,1
26,8
46,6
51,4
8,8
10,6
11,3
13,5
19,6
21,8
25,0
27,7
48,5
53,3

26,5
29,4
51,2
56,5
9,6
11,5
12,4
14,9
21,3
23,6
27,5
30,5
53,2
58,7
10,0
12,0
12,9
15,4
22,2
24,7
28,5
31,7
55,2
60,9

30,2
33,6
58,4
64,4
10,9
13,1
14,2
17,0
24,2
26,9
31,4
34,9
60,8
67,1
11,4
13,7
14,7
17,7
25,3
28,1
32,7
36,3
63,2
69,8

34,4
38,2
66,5
73,4
12,4
14,9
16,2
19,4
27,5
30,5
35,9
39,9
69,4
76,6
13,0
15,6
16,9
20,3
28,8
32,0
37,4
41,6
72.4
79,9

39,0
43,3
75,4
83,2
14,0
16,8
18,4
22,1
31,1
34,5
40,9
45,4
79,0
87,2
14,7
17,7
19,3
23,1
32,6
36,3
42,7
47,5
82,6
91,2

44,0
48,8
85,0
93,8
15,8
18,9
20,9
25,0
35,0
38,9
46,3
51,4
89,4
98,7
16,6
20,0
21,9
26,3
36,9
41,0
48,5
53,9
93,8
103,5

49,2
54,7
95,2
105,0
17,6
21,1
23,5
28,2
35,1
43,4
52,0
57,8
100,6
111,0
18,7
22,4
24,7
29,7
41,4
46,0
54,8
60,9
106,0
117,0

***

220

Chng V

h thng lnh khc

trong cng nghip v i sng
5.1. H thng lnh trong nh my bia
5.1.1 S nguyn l h thng lnh trung tm
Trong cc nh my bia ngi ta s dng h thng lnh trung tm
lm lnh cc i tng sau :
- Lm lnh cc tank ln men v tank thnh phm
- Lm lnh tank men ging
- Lm lnh nhanh nc 1oC
- Lm lnh nhanh dch ng sau h thng nu.
- Lm lnh trung gian h thng CO2
- Cc h tiu th khc: bo qun hoan, iu ho khng kh vv
Trn hnh 5-1 l s nguyn l h thng lnh trung tm s dng
mi cht NH3 nh my bia hin i. H thng lnh s dng glycol v
nc lm cht ti lnh. Trc kia trong nhiu nh my bia ngi ta s
dng cht ti lnh l nc mui. Do tnh cht n mn ca nc mui
nh hng qu ln n h thng cc thit b nn hin nay hu ht
c thay th bng cht ti lnh glycol .
Cc thit b chnh bao gm: My nn 1 cp hiu MYCOM, bnh
bay hi lm lnh glycol, dn ngng t bay hi, cc thng cha glycol
v cc thit b ph khc ca h thng lnh.
Thng cha glycol c ch to bng inox, bn ngoi bc cch
nhit gm 02 ci c nhit khc nhau, m bo bm glycol c
lm lnh n cc h tiu th v bm glycol sau khi s dng n bnh
bay hi gia lnh. Gia 02 thng glycol c thng vi nhau to ra
s n nh v cn bng.

220

TI

TI

lm lnh co2

lm lnh tank
ln men v thnh phm

lm lnh
tank men ging

cc h tiu th khc

thit b lm lnh
nhanh nc 1C

NC VO

NC RA 1C
bnh glycol
-5 _ -7c

bnh glycol
-2 _ 0c

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4- Tch du; 5- Bnh bay hi; 6- Bnh thu hi du; 7Bm glycol n cc h tiu th; 8- Bm glycol tun hon; 9- Thng glycol
Hnh 5-1 : S nguyn l h thng lnh nh my bia
221

1- o nc; 2- Thn bnh; 3- Tch lng; 4- Gas ra; 5- Tm chn lng;

6- ng trao i nhit; 7- Nc ra; 8- Nc vo; 9- Chn bnh; 10- Rn bnh;
11- ng ni van phao

Hnh 5-2 : Bnh bay hi lm lnh glycol

Trn hnh 5-2 trnh by cu to ca bnh bay hi lm lnh glycol.
V cu to bnh bay hi ging bnh ngng ng chm nm ngang.
y glycol chuyn ng bn trong ng trao i nhit, mi cht si bn
ngoi ng. Pha trn bnh bay hi c gn sn bnh tch lng, m
bo s chuyn ng ca gas bn trong bnh bay hi ngi ta b tr 02
ng ht 2 pha ca bnh. Pha di c rn gom du v bnh thu
hi du. m bo lng trong bnh khng qu cao gy ngp lng
my nn ngi ta s dng van phao khng ch mc dch trong bnh
bay hi nm trong gii hn cho php.
5.1.2 S nguyn l h thng lnh CO2
Trong cc nh my bia ngi ta thng s dng cc h thng lnh
ring lm lnh CO2 v ch nhit m su.
My lnh s dng lm lnh CO2 trong s ny l my lnh 2
cp hot ng hon ton c lp vi h thng lnh glycol bo qun
tank ln men v lm lnh nhanh dch nu . Trong mt s trng hp
nng cao hiu qu gii nhit, ngi ta trch glycol t h thng lnh bo
qun bia sang lm mt trung gian hi CO2 sau mi cp nn. S nh
vy, tuy hiu qu gii nhit tng nhng h thng thu hi CO2 hot
ng ph thuc vo hot ng ca h thng lm lnh glycol nn hin
nay t s dng glycol lm mt m chuyn sang s dng nc.

222

Hi nuc
Nuc ngung

Khng kh
TI

PI

TI

PI

PI

LS-

LS+

PI

PI

PI

PI

PI

CO2 t TANK n

11

Nc sch

10

12
PI

PI

21

14
19

PI

CO2 n cc h tiu th
ghi ch:
Van chn

Fin lc cn
Van in t
Van tit lu

20

13
15
Van an ton
Van mt chiu
ng h p sut
Van 3 ng

16

17

18

1- Ba lng CO2; Thp ra; 3- My nn CO2; 4,5- Bnh lm mt cp 1 v cp 2; 6,8- Thp hp th; 7,9- Thp lm kh; 10Bo v ba lng; 11- Tch lng h CO2; 12- Ho hi CO2; 13- Bnh cha CO2 lng; 14- Bnh ngng CO2; 15- Tch lng
HT lnh; 16- Tch du; 17- My lnh; 18- B lm mt trung gian HT lnh; 19- Bnh ngng; 20- Bnh cha; 21- Thp GN

Hnh 5-3: S nguyn l h thng ngng t CO2

223

Nguyn l thhot ng ca h thng thu hi CO2 nh sau: Kh CO2

t cc tank ln men c dn n balon (1), sau c a qua thp
ra (2), y cc bt bia b cun theo c ra sch, ch cn kh CO2
v c dn sang bnh tch lng tch cc git nc b cun theo
dng. Kh CO2 c nn qua 2 cp, mi cp u c lm mt bng
nc cc bnh 4, 5. Kh CO2 c a qua bnh hp th (6) hp
th ht cc mi v cc cht cn bn v sau n bnh lm kh (7)
lm kh trc khi a n lm lnh bnh ngng t CO2 (14). bnh
ngng t CO2 c lm lnh v ngng t li thnh lng v chy xung
bnh cha (13). Trong qu trnh bo qun, nu CO2 trong bnh ho hi
bc ln pha trn s c lm lnh v ngng chy li xung bnh.
Khi cn s dng, lng CO2 c dn sang dn ho hi (12) ho
hi trc khi a n cc h tiu th.
H thng c trang b 02 b bnh hp th v lm kh, mc ch l
trong khi cc bnh (6) v (7) ang hot ng th cc bnh (8) v (9) tin
hnh hon nguyn. hon nguyn ngi ta s dng hi t l hi i
vo phn v bn ngoi cc bnh sy kh cc bnh nhm thc hin
hon nguyn.
5.1.2 Tnh ton nhit nh my bia
H thng lnh nh my bia c cc tn tht nhit chnh sau y:
- Tn tht do truyn nhit qua tt c cc thit b s dng v bo
qun lnh.
- Tn tht nhit do lm lnh nhanh dch ng hp lng ho sau
h thng nu.
- Tn tht nhit lm lnh cc i tng khc.
5.1.2.1 Tn tht nhit do truyn nhit cc thit b s dng v bo
qun lnh
Tn tht nhit tt c cc thit b lm lnh, bao gm:
- Cc tank ln men v tank thnh phm;
- Bnh bay hi lm lnh glycol;
- Thng glycol;
- Thng nc 1oC;
- Cc thng men ging;

224

Vic tnh tn tht nhit cc thit b ny c c im tng t

nhau, l tn tht nhit ch yu qua vch c dng hnh tr, bn ngoi
tip xc khng kh, bn trong l mi trng lnh (Mi cht lnh,
glycol, dch bia hoc nc lnh)
Khi tnh tn tht nhit qua kt cu bao che ca tank ln men, tank
thnh phm v thng men ging chng ta gp kh khn v 2 vn :
- Dc theo b mt bn trong ca tank c v tr tip xc vi dch bia,
c v tr tip xc vi glycol v c ni tip xc vi khng kh nn kh
xc nh h s to nhit bn trong. V vy, mt cch gn ng c th
coi nh tn tht t dch bia ra mi trng xung quanh.
- Phn thn hnh tr, phn y v nh c th hnh cn hoc hnh
elip kh kh xc nh.
n gin bi ton tm qui i din tch ton b ra dng hnh tr
v bn trong coi nh tip xc vi mt mi trng lnh nht nh no
.
Tn tht do truyn nhit qua thn tr c th c tnh theo cng
thc sau :
Q = k.h.t
(5-1)
trong :
k=

1
d
1
1
1
ln i +1 +
+
.d 1 . 1
2. .i
di
.d 2 . 2

, W/m2.K

(5-2)

h - Chiu cao hay di qui i ca bnh, m;

d1, d2 l ng knh ngoi cng v trong cng ca lp vt liu v, m;
1 - H s to nhit bn trong, W/m2.K;
2 - H s to nhit bn ngoi, W/m2.K;
t = t1 - t2 : Hiu nhit khng kh bn ngoi v mi cht bn trong;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K.
Bng 5-1: Cc thng s cc thit b
Thit b

Mi cht bn trong

1. Tank ln men, thnh Dch bia ng yn

phm, men ging
2. Thng glycol
Glycol c chuyn ng

225

Nhit

8oC

Cch
nhit
100mm

-5oC

150mm

3. Bnh bay hi
4. Thng nc 1oC

Lng NH3 ang si

Nc lnh ng yn

-15oC
1o C

150mm
100mm

Bng 5-2 :Thng s cch nhit cc thit b

STT
1
2
3

Tn lp vt liu

dy, mm
0,5 0,6
100 150
34

Lp inox v ngoi
Lp polyurethan
Lp thn bn trong

H s dn nhit
W/m.K
45,3
0,018 0,020
45,3

5.1.2.2 Tn tht nhit do lm lnh dch ng

Nhit cn lm lnh dch ng t nhit ban u n nhit
bo qun c thc hin qua hai giai on:
- Giai on 1: Lm lnh dch bia sau h thng nu (khong 80oC)
xung 20oC bng nc lnh 1oC.
- Lm lnh tip bng glycol t 20oC xung 8oC
Tt c cc tn tht do lm lnh ny u l ph ti ca my nn lnh
do khng cn phn bit giai on, m c tnh t 80oC xung 8oC:
Vic tnh ph ti lnh my nn s rt khc nhau tu thuc vo quan
im v cch thit k h thng lnh. h nhanh dch ng hp
lng ho sau h thng nu nu s dng phng php lm lnh trc
tip, s i hi my lnh c cng sut rt ln. Ngc li nu s dng
nc lnh 1oC lm lnh, nh qu trnh tch lnh th cng sut lnh
yu cu s b hn nhiu.
Theo quan im ny, ph ti nhit cn thit lm lnh dch ng
hp lng ho c tnh nh sau:
Q2 =

G d .C p .(t1 t 2 )
24 x3600

,W

(5-3)

+ Gd Lng dch ng hp lng ho trong mt ngy m,

kg/ngy m;
+ Cp Nhit dung ring ca dch ng hp lng ho. Dch ng
sau hp lng ho l mt hn hp rt phc tp ph thuc vo loi
nguyn liu v thit b cng ngh sn xut. V vy nhit dung ring
ca dch ng hp lng ho khng c gi tr c nh v chnh xc cho
tt c cc h thng. Mt cch gn ng c th ly theo nhit dung
ring ca nc;

226

+ t1, t2- Nhit ca dch ng trc v sau khi c lm lnh. Sau

khi qua h thng nu v c a hp lng ho nhit si 100oC,
dch ng c a sang thit b lc v thng lng xoy trc khi
c lm lnh, v vy nhit t1 khong 80oC, nhit u ra phi t
nhit bo qun trong tank ln men, tc t2 = 8oC.
5.1.2.3 Tn tht nhit lm lnh cc i tng khc.
Trong cc nh my bia cng sut lnh do my lnh to ra cn c
s dng vo nhiu mc ch khc nhau, tu thuc thc t ti nh my
v cn phi c tnh n, c th l:
1. Tn tht lm lnh trung gian trong h thng thu hi CO2 Q31
Vic lm mt trung gian sau cc cp nn ca my nn CO2 trong h
thng thu hi kh ny c thc hin bng nhiu phng php: S
dng nc hoc glycol ca h thng lm lnh v bo qun bia. Trong
trng hp cui, cn phi tnh tn tht ny, kh tnh ph ti lnh ca
my lm lnh glycol.
Trong trng hp ny, mt cch gn ng c th ly cng sut
lnh cn thit lm mt trung gian 2 cp, bng tng cng sut nhit
lm mt trung gian cc cp ca my nn CO2 :
(5-4)
Q31 = Qtg1 + Qtg2, W
Q31- Tn tht nhit lm mt trung gian, W
Qtg1, Qtg2 Cng sut lm mt trung gian ca my nn CO2, W
2. Bo qun hoa Q32
Hoa hp lng su khi sy c tin hnh phn loi v sau xng
SO2. Cng vic xng hi c tin hnh trong bung kn. Liu lng
lu hunh em s dng khong 0,5 1 kg /100 kg hoa. Mc ch l
hn ch qu trnh xi ho v s pht trin ca vi sinh. Sau khi xng
hi hoa c p cht thnh bnh v xp vo ti polyetylen, hn kn v
cho vo thng kim loi em i bo qun.
Hoa hp lng c bo qun ch nhit khong 0,5 2oC.
Tn tht nhit kho bo qun hoa hp lng bao gm tt c cc tn
tht tng t nh cc kho bo qun khc.
3. iu ho khng kh Q33

227

Trong mt s nh my, ngi ta tn dng lnh ca h thng lm

lnh glycol iu ho cho mt s khu vc nht nh ca nh my,
chng hn nh khu vn phng, cc phng th nghim, cc phng lm
vic khc trong khu ch bin. y l mt phng n rt kinh t v
hiu qu.
Tn tht nhit do iu ho c xc nh theo cng thc:
Q33 = QT .

IC IO
,W
I T TO

(5-5)

IC, IV , IT En tanpi trng thi khng kh trc khi vo, ra dn

lnh v trong bung iu ho khng kh.
QT Nhit tha ca cc phng iu ho, W
Nhit tha QT c xc nh nh tnh cn bng nhit ca cc phng.
5.2. H thng lnh trong iu ho khng kh
5.2.1 H thng lnh my iu ho c nh
Thit b quan trng nht trong mt h thng iu ho khng kh
chnh l h thng lnh . i vi cc my lnh cng sut nh, ngi ta
thng s dng my nn kiu kn, mi cht lnh l frn (R12 v R22),
dn lnh v dn ngng l cc dn ng ng cnh nhm. Do yu cu
khc nhau nn qut s dng cho cc dn c khc, c th dn ngng s
dng qut hng trc v dn lnh s dng qut ly tm.
DN NGNG T

Thermostat

DN BAY HI

NG MAO TIT LU

nuc ngung

DX
MY NN KN

Hnh 5-4: S nguyn l h thng lnh my iu ho khng

kh cng sut nh
228

Trn hnh 5-4 l s khai trin ca h thng lnh cc my iu

ho cng sut nh. y thit b tit lu l cc ng mao.
Mi h thng lnh trong my iu ho u b iu khin. Cc b iu
khin cho php iu chnh v chn cc ch lm vic khc nhau, c
th :
- Bt tt ngun in ON-OFF
- Chn tc qut, c 3 ch : Nhanh, va v chm (Hight,
Medium, Low)
- Chn ch lm vic: Ch lm lnh, ch thng gi, ch
ht m..
- t nhit phng. Khi nhit phng t yu cu thermostat tc
ng ngng my, khi nhit phng ln cao th khi ng my hot
ng li.
- Hn gi
5.2.2 H thng iu ho cng sut trung bnh v ln trong i
sng
5.2.2.1 S nguyn l
H thng my iu ho c ln c nhiu loi: My iu ho dng t,
my iu ho lm lnh bng nc, my iu ho VRV. My nn lnh
s dng cng c nhiu loi nh my nn piston, my nn trc vt, my
nn kiu kn, my nn ly tm vv

Hnh 5-5: S h thng lnh my iu ho cng sut trung

bnh

229

Trn hnh 5- 5 l s nguyn l mt h thng lnh s dng

trong iu ho khng kh cng sut trung bnh. S ny c th thy
cc my iu ho dng t. My nn lnh c th l my nn kn hoc
na kn. Trong h thng ngoi dn lnh v dn ngng, cc thit b cn
li tng i n gin gm c van tit lu, b lc m v van in t.
Hnh 5-6 s nguyn l h thng lnh trong cc my iu ho
kiu lm lnh bng nc (water chiller) vi my nn piston na kn v
gii nhit bng nc.
Trong s ny cm my chiller c s dng lm lnh nc
n c 7oC, sau c cc bm dn n cc dn lnh gi l cc FCU
(fan coil unit ) lm lnh khng kh. Nc c s dng lm cht ti
lnh. H thng c th l loi gii nhit bng nc hoc gii nhit bng
khng kh. My gii nhit bng nc c hiu qu cao v hot ng n
nh nn thng hay c s dng.
nc lnh vo

LP

OP HP

nc lnh ra

CONTROL
PANEL

LP

OP HP

bnh
bay hi

nc gii nhit

bnh ngng

Hnh 5-6 : S nguyn l h thng lnh ca cm water chiller

5.2.2.2 Tnh chn cm water chiller
230

Bng 5-3 di y l thng s ca cc cm chiller ca Carrier, kiu

30HKA
Bng 5-3: Thng s nhit ca cm chiller Carrier
iu kin nhit nc gii nhit ra 35oC v nc lnh ra 7oC
Model
Qo, kW
30HKA015
45,4
30HKA020
61,3
30HKA030
78,5
30HKA040
114
30HKA050
153
30HKA060
184
30HKA080
228
30HKA100
302
30HKA120
343
30HKA140
422
30HKA160
461
- Xc nh lu lng nc lnh :
G nl =

Qo
C pn .t nl

Qk, kW
57,1
75,8
97,3
146
195
230
291
377
438
530
588

Ns, kW
11,8
14,5
18,8
31,6
42,9
45,8
63,2
75,1
94,8
108
126
(5-6)

- Xc nh lu lng nc gii nhit:

G gn =

QK
, kg/s
C pn .t gn

(5-7)

Gnl, Ggn - Lu lng nc lnh v nc gii nhit, kg/s;

tnl, tgn - chnh nhit nc lnh v gii nhit u vo v u ra
thit b, oK;
Cpn - Nhit dung ring ca nc, Cp = 4186 J/kg.K.
5.2.3 H thng iu ho gian ch bin nh my ch bin thc
phm.
Mt trong nhng yu cu c bit ca nh my ch bin thc phm
l nhit ca khu vc ch bin phi m bo khng c qu cao
vi sinh chm pht trin, khng nh hng n cht lng sn phm
trong thi gian ch bin.

231

fcu

ls

fcu

ts
tI

fcu
WP

WP

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh gia mc; 6- Bnh thu hi du; 7Thng nc lnh; 8- Bm nc tun hon; 9- Bm nc s dng; 10- Dn lm lnh khng kh

Hnh 5-7: S nguyn l h thng HKK lm lnh bng nc trong cc NM ch bin thc phm
233

 iu ho khu vc ch bin c th s dng h thng iu ho c

lp. Tuy nhin do trong nh my thng c sn cc h thng lnh
khc, c bit h thng lm lnh nc ch bin c th s dng iu
ho cho gian ch bin. Bin php kt hp ny s mang li hiu qu
kinh t rt cao nn hin nay hay c s dng. Di y chng ti xin
gii thiu phng php s dng nc c lm lnh t cm my lnh
trung tm iu ho gian ch bin.
V bn cht y chnh l h thng iu ho kiu lm lnh bng
nc.
5.2.3.1 S nguyn l
Trn hnh 5-7 l s nguyn l h thng iu ho lm lnh bng
nc trong cc nh my ch bin thc phm. V mt nguyn l, h
thng khng khc h thng lnh my water chiller, y ch c mt
s im khc l s dng dn bay hi kiu tm bn lm lnh nc.
Nc sau khi ra khi dn lnh c tr vo thng nc lnh v c
th c s dng cho nhiu mc ch khc nhau. Tuy nhin cn lu
n yu t cht lng nc khi s dng vo nhiu mc ch khc
nhau. Nu nc c s dng iu ho khng bao gi c s
dng ch bin thc phm. Nc s dng ch bin xong, khng
thc hin tun hon ngc lm lnh m c loi b.
5.2.3.2 Dn lnh khng kh
Dn lnh khng kh lm lnh bng nc c gi l fan coi unit
(FCU) c cu to gm : Dn trao i nhit nc - khng kh, ng ng
cnh nhm (hoc ng st cnh nhm), qut ly tm tun hon gi,
mng hng nc ngng, v bao che v lc bi.
Trn bng gii thiu c tnh nhit v cng sut lnh FCU ca hng
Bng 5-3 : Thng s k thut FCU ca hng Carierr
c tnh
Lu lng gi
- Tc cao
- Tc trung bnh
- Tc thp
Qut
S lng qut
Kch thc qut

n v
m3/h
m3/h
m3/h
Dng
Ci
mm

M hiu
006
008

002

003

004

449
380
317

513
440
337

520 827 1066 1274 1534

457 744
945 1153 1482
387 599
783
950 1223
Qut ly tm lng sc
1
2
2
3
3
144 x 165,5L

234

010

012

Vt liu
in ngun
S lng qut
Cng sut
- ng nc vo / ra
- ng nc ngng
- Cm trao i nhit
- S dy
- Mt cnh
- Din tch b mt
- ng trao i nhit
- p sut lm vic
- Khi lng
+ 42 CLA
+ 42 VLA
+ 42 CMA
- Cng sut lnh
+ Nhit hin
+ Nhit ton phn
tnl=7oC,tkk=26oC, =55%

1
32

42CLA
42VLA/VMA

Thp trng km
220V / 1Ph / 50Hz
1
1
1
1
2
38
49
63
94
100
3/4
ng knh trong ng 26mm
ng mm ng knh ngoi 20mm
ng ng, cnh nhm gn sng
3
3
3
3
3
12
12
12
12
12
0,10 0,10 0,15 0,192 0,226
3/8 3/8 3/8 3/8 3/8
10 kG/cm2

Dy
S cnh /1 in
m2
inch
kG/cm2

2
12
0,10
3/8

kg
kg
kg

26
24
18

27
25
19

27
25
19

W
W

184
8
230
3

193
1
332
2

235 3415
5 5527
400
0

34
31
24

38
35
27
4844
7641

47
43
33

2
135

3
12
0,262
3/8

52
48
38

5267 6262
8605 1006
2

tnl - Nhit nc lnh vo FCU

tkk - Nhit khng kh vo
* Cc loi FCU : CLA : Loi giu, VLA, VMA t nn

5.3. H thng lnh trong T LNH GIA NH V

THNG NGHIP
5.3.1 H thng lnh t lnh gia nh
H thng lnh ca t lnh gia nh kh n gin. My nn l my
kiu kn, dn ngng t c dng ng xon hoc dng tm (s dng v
ca t lnh gii nhit thay cho dn ngng), gii nhit bng khng kh
i lu t nhin. Dn lnh dng ng xon, s dng ngn cha lm
cnh tn nhit. Mi cht lnh thng c s dng trc y l R12
v hin nay l R134a.
T lnh c 2 ngn: mt ngn bo qun thc phm, c nhit
thp v mt ngn bo qun rau qu, nhit cao hn. Tuy hai ngn c
nhit khc nhau nhng y ngi ta khng thit k h thng 2
nhit bay hi m ch c mt ch vi 02 dn lnh ni tip, dn
lnh ng pha trc v c din tch b mt ln hn so vi dn lm
lnh pha sau. iu cn bn to nn s khc bit v nhit trong
235

cc ngn l cng sut lm lnh ca cc dn lnh. Cng sut lm lnh

ngn ng ln hn nhiu so vi ngn lnh.
H thng ng ngt t ng nh thermostat cm bin nhit ngn
lnh. X bng cho ngn ng bng gas nng.
b lc m

hi nhit
dn lnh ng
dn ngung t

my nn

sy du

tch lng

dn lm lnh

van in t
x bng

tm v dn bay hi nuc

Hnh 5-8 : S nguyn l h thng lnh t lnh gia nh

5.3.2 H thng lnh cc bung bo qun thc phm thng nghip
(Show case)
T lnh thng nghip (show case) c s dng bo qun thc
phm trong cc siu th, nh hng. Thc phm gm 2 loi v yu cu
bo qun cc ch khc nhau, l thc phm c ngun gc ng
vt v rau qu.
V th, t lnh thng nghip thng c 02 ngn : Ngn bo qun
tht, c v ngn bo qun rau qu. Ch nhit bo qun ca tht c l
-20oC v rau qa nhit +5oC. to ra cc ch nhit khc

236

nhau ngi ta chn gii php, duy tr hai ch bay hi cho cc

dn lnh. lm vic hai p sut bay hi trn s nguyn l cn
phi c trang b van iu chnh p sut ht KVP. Van ny c t
u ra ca dn lnh c nhit bay hi cao (tc p sut bay hi cao).
Nh vy khi lm vic p sut ht ca my nn tng ng vi p sut
dn c nhit thp (hnh 5-9).
Mi dn lnh hot ng hon ton c lp v c iu khin bng
thermostat KP 61, nhm khng ch nhit ca cc ngn cho ph
hp yu cu bo qun thc phm. Thermostat iu khin vic ng m
van in t cp dch cho cc dn lnh.
My lnh s dng thng l my nn kn hoc na kn. H thng
c trang b y cc thit b bo v v iu khin.
M

M
KVP

KP 61

+5C
TE

NRD

KP 15

EVR
M

KVL

NRV

KVR
KP 61

-20C
TE

F
C

EVR
SGI

BM

DX

BM

Hnh 5-9 : S nguyn l h thng lnh ca t lnh thng

nghip (show case)
Trn hnh 5-10 l s h thng lnh hot ng nhiu ch
bay hi khc nhau., thng c s dng cho cc t lnh thng
nghip, bo qun cc thc phm nng sn c nhit yu cu khc
nhau.
Trong trng hp ny c 03 ngn vi 3 ch nhit khc nhau
l 0, +5 v +8oC. u ra cc dn lnh cc bung +5 v +8oC c trang

237

b cc van iu p KVP , ring dn lnh c ch nhit thp nht

0oC l ch lm vic ca my nn nn khng cn. Mi dn lnh c
trang b 01 thit b hi nhit HE.

Hnh 5-10 : S nguyn l h thng lnh hot ng nhiu ch

bay hi
5.3.3 H thng lnh xe ti lnh
Trn hnh 5-11 gii thiu s h thng my lnh cc xe ti lnh.
My c s dng lm lnh khng kh trong xe ti trong qu trnh vn
chuyn cc mt hng ti sng hoc ng lnh.

238

H thng gm my nn piston na kn, cc dn lnh, dn nng,

bnh cha gas dng ng, b lc m, bnh hi nhit. My cng c
x bng bng gas nng. ng ht v ng y ca my nn c trang b
ng ni mm kh chn ng t my nn truyn theo ng ng. H
thng cng c trang b cc thit b bo v v iu khin y .
Phng php x bng cho dn lnh cng bng gas nng. Qu trnh
hot ng ca my hon ton t ng nh thermostat.

3
7
2

sv

sv
sv

1- My nn; 2- Dn ngng; 3- Bnh cha; 4- Lc m; 5- TB hi nhit

6- Tit lu; 7- Dn lnh, SV- Van in t
Hnh 5-11 : S nguyn l h thng lnh ca xe ti lnh
5.4. H thng lm lnh nc Ch bin
5.4.1 S nguyn l
Trong cc nh my ch bin thc phm m bo v sinh thc
phm yu cu nc ch bin phi c nhit tng i thp c 7oC.

239

ls

ts
tI

1- My nn; 2- Bnh cha cao p; 3- Dn ngng; 4- Bnh tch du; 5- Bnh trng trn; 6- B lm lnh nc; 7Bn cha nc lnh; 8- Bm tun hon; 9- Bm tiu th

Hnh 5-12: S nguyn l h thng lm lnh nc ch bin

241

V nguyn tc c th s dng cm my lnh chiller lm lnh

nc, tuy nhin phng php ny thng khng kinh t v phi nhp
nguyn cm chiller kh t tin. V th trn thc t nhiu nh my ch
bin la chn phng n lp t h thng ri bng cch ch nhp my
nn lnh v mt s trang thit b c bit cn cc thit b khc ch to
trong nc gim gi thnh sn phm, nhng vn m bo hot ng
rt hiu qu, bn v p.
Trn hnh 5-12 l s nguyn l h thng lm lnh nc ch bin.
im c bit trong s ny l dn lnh s dng thit b trao i
nhit kiu tm bn ca Alfalaval, cp dch theo kiu ngp lng v do
thi gian lm lnh rt nhanh m bo yu cu sn xut v nhu cu
ln v nc lnh trong cc nh my ch bin thc phm.
5.4.2 Tnh ton cng sut lnh h thng
5.4.2.1. Tn tht nhit lm lnh nc
Tn tht nhit do lm lnh nc l tn tht ln nht trong h thng
ny v c xc nh nh sau:
(5-8)
Q1 = Gn.Cn.(tn - tn) / 3600 = Gn.qn, W
Gn - Khi lng nc cn lm mt trong mt gi, kg/h;
Cn - Nhit dung ring ca nc, Cn = 4186 J/kg.K;
tn, tn - Nhit nc trc v sau lm lnh, oC;
qn - Nhit lm lnh 01 kg nc t nhit tn n tn trong 1 gi, J/kg.
Bng 5-4: Nhit lng qn(J/kg) ph thuc nhit nc vo
Nhit
tn, oC

Nhit nc ra, tn, oC

3

10

12

15

25

25,581 23,256 20,930 17,442 15,116 11,628

30

31,395 29,069 26,744 23,256 20,930 17,442

35

37,209 34,883 32,558 29,069 26,744 23,256

5.4.2.2. Tn tht nhit qua bnh tr nc lnh

Thng tr nc lnh c cu to hnh tr, tn tht nhit qua kt cu
bao che thng c th c tnh theo cng thc sau :
Q = k.h.t
(5-9)
242

trong :
k=

1
d
1
1
1
+
ln i +1 +
.d 1 . 1
2.. i
di
.d 2 . 2

,W/m2.K; (5-10)

h - Chiu cao qui i ca thng, m;

d1, dn+1 l ng knh trong cng v ngoi cng ca thng, m;
1 - H s to nhit bn trong thng ra nc lnh , W/m2.K;
2 - H s to nhit bn ngoi thng, W/m2.K;
t = t1 - t2: Hiu nhit khng kh bn ngoi v nc lnh bn trong
bnh, oC;
i - H s dn nhit ca cc lp vt liu, W/m.K.
STT
1
2
3

Tn lp vt liu
Lp inox v ngoi
Lp polyurethan
Lp v inox thng

dy, mm
0,5 0,6
100 150
34

DEFG

243

H s dn nhit
W/m.K
45,3
0,018 0,020
45,3

244

Chng VI

Thit b NGNG T
6.1. vai tr, v tr ca cc thit b trao i nhit
trong h thng lnh
6.1.1 Vai tr thit bi ngng t
Thit b ngng t c nhim v ngng t gas qu nhit sau my nn
thnh mi cht lnh trng thi lng. Qu trnh lm vic ca thit b
ngng t c nh hng quyt nh n p sut v nhit ngng t v
do nh hng n hiu qu v an ton lm vic ca ton h
thng lnh. Khi thit b ngng t lm vic km hiu qu, cc thng s
ca h thng s thay i theo chiu hng khng tt, c th l:
- Nng sut lnh ca h thng gim, tn tht tit lu tng.
- Nhit cui qu trnh nn tng.
- Cng nn tng, m t c th qu ti
- an ton gim do p sut pha cao p tng, r le HP c th tc
ng ngng my nn, van an ton c th hot ng.
- Nhit cao nh hng n du bi trn nh chy du.
6.1.2 Phn loi thit b ngng t
Thit b ngng t c rt nhiu loi v nguyn l lm vic cng rt
khc nhau. Ngi ta phn loi thit b ngng t cn c vo nhiu c
tnh khc nhau.
- Theo mi trng lm mt.
+ Thit b ngng t lm mt bng nc. lm mt bng nc cu
to ca thit b thng c dng bnh hoc dng dn nhng trong cc
b.
+ Thit b ngng t lm mt bng nc v khng kh. Mt s thit
b ngng t trong kt hp c nc v khng kh gii nhit, trong
thit b kiu vai tr ca nc v khng kh c khc nhau: nc s
dng gii nhit cho mi cht lnh v khng kh gii nhit cho nc.
V d nh dn ngng t bay hi, dn ngng kiu ti vv
+ Thit b ngng t lm mt bng khng kh. Khng kh i lu
cng bc hoc t nhin qua thit b v trao i nhit vi mi cht.
+ Thit b ngng t lm mt bng cht khc. C th thy thit b
kiu ny trong cc h thng my lnh ghp tng, dn ngng chu

245

trnh di c lm lnh bng mi cht lnh bay hi ca chu trnh

trn.
- Theo c im cu to:
+ Bnh ngng t gii nhit bng nc.
+ Dn ngng t bay hi.
+ Dn ngng kiu ti.
+ Dn ngng t lm mt bng khng kh.
+ Dn ngng kiu ng lng ng.
+ Thit b ngng t kiu tm bn.
- Theo c im i lu ca khng kh:
+ Thit b ngng t lm mt nh i lu t nhin
+ Thit b ngng t lm mt nh i lu cng bc.
Ngoi ra c th c rt nhiu cch phn chia theo cc c im khc
nh: theo chiu chuyn ng ca mi cht lnh v mi trng gii
nhit. V cu to cng c nhit kiu khc nhau nh kiu ngng t bn
ngoi b mt ng trao i nhit, bn trong ng trao i nhit hoc trn
cc b mt phng.
Di y chng ti xin gii thiu mt s thit b ngng t thng
c s dng nht trong cc h thng lnh nc ta.
6.2. THIT B NGNG T
6.2.1 Bnh ngng gii nhit bng nc
6.2.1.1 Bnh ngng ng chm nm ngang
Bnh ngng ng chm nm ngang l thit b ngng t c s dng
rt ph bin cho cc h thng my v thit b lnh hin nay. Mi cht
s dng c th l amnic hoc frn. i bnh ngng NH3 cc ng
trao i nhit l cc ng thp p lc C20 cn i vi bnh ngng frn
thng s dng ng ng c cnh v pha mi cht lnh.
1. Bnh ngng ng chm nm ngang NH3
Trn hnh 6-1 trnh by cu to bnh ngng s dng trong cc h
thng lnh NH3. Bnh ngng c thn hnh tr nm ngang lm t vt
liu thp CT3, bn trong l cc ng trao i nhit bng thp p lc C20.
Cc ng trao i nhit c hn kn hoc nc ln hai mt sng hai u.
c th hn hoc nc cc ng trao i nhit vo mt sng, n phi
c dy kh ln t 2030mm. Hai u thn bnh l cc np bnh.

246

Cc np bnh to thnh vch phn dng nc nc tun hon

nhiu ln trong bnh ngng. Mc ch tun hon nhiu ln l tng
thi gian tip xc ca nc v mi cht; tng tc chuyn ng ca
nc trong cc ng trao i nhit nhm nng cao h s to nhit . C
mt ln nc chuyn ng t u ny n u kia ca bnh th gi l
mt pass. V d bnh ngng 4 pass, l bnh c nc chuyn ng qua
li 4 ln (hnh 6-2). Mt trong nhng vn cn quan tm khi ch to
bnh ngng l b tr s lng ng ca cc pass phi u nhau, nu
khng u th tc nc trong cc pass s khc nhau, to nn tn
tht p lc khng cn thit.
8

4 3

10
11

12

1- Np bnh; 2- ng x kh khng ngng; 3- ng Cn bng; 4- ng trao i

nhit; 5- ng gas vo; 6- ng lp van an ton; 7- ng lp p k ; 8- ng x
air ca nc; 9- ng nc ra; 10- ng nc vo; 11- ng x cn; 12- ng
lng v bnh cha

Hnh 6-1 : Bnh ngng ng chm nm ngang

Cc trang thit b i km theo bnh ngng gm: van an ton, ng
h p sut vi khong lm vic t 0 30 kG/cm2 l hp l nht, ng
ng gas vo, ng cn bng, ng x kh khng ngng, ng lng
v bnh cha cao p, ng ng nc vo v ra, cc van x kh v cn
ng nc. gas phn b u trong bnh trong qu trnh lm vic
ng ng gas vo phn thnh 2 nhnh b tr 2 u bnh v ng
ng lng v bnh cha nm tm bnh.
Nguyn l lm vic ca bnh nh sau: Gas t my nn c a
vo bnh t 2 nhnh 2 u v bao ph ln khng gian gia cc ng
trao i nhit v thn bnh. Bn trong bnh gas qu nhit trao i nhit
vi nc lnh chuyn ng bn trong cc ng trao i nhit v ngng
t li thnh lng. Lng ngng t bao nhiu lp tc chy ngay v bnh
cha t bn di bnh ngng. Mt s h thng khng c bnh cha
247

cao p m s dng mt phn bnh ngng lm bnh cha. Trong trng

hp ny ngi ta khng b tr cc ng trao i nhit phn di ca
bnh. lng ngng t chy thun li phi c ng cn bng ni phn
hi bnh ngng vi bnh cha cao p.

Hnh 6-2: B tr ng nc tun hon

Tu theo kch c v cng sut bnh m cc ng trao i nhit c th
to hoc nh. Cc ng thng c s dng l: 27x3, 38x3,
49x3,5, 57x3,5.
T bnh ngng ngi ta thng trch ng x kh khng ngng
a n bnh x kh, kh khng ngng c tch ra khi mi cht
v thi ra bn ngoi. Trong trng hp trong bnh ngng c lt kh
khng ngng th p sut ngng t s cao hn bnh thng, kim ng
h thng b rung.
Cc np bnh c gn vo thn bng bu lng. Khi lp t cn lu
2 u bnh ngng c khong h cn thit v sinh b mt bn trong
cc ng trao i nhit. Lm kn pha nc bng ron cao su, ng
ng ni vo np bnh bng bch c th tho khi cn v sinh v sa
cha.
Trong qu trnh s dng bnh ngng cn lu :
- nh k v sinh bnh nng cao hiu qu lm vic. Do qu trnh
bay hi nc thp gii nhit rt mnh nn tp cht tch t ngy mt
nhiu, khi h thng hot ng cc tp cht i theo nc vo bnh v
bm ln cc b mt trao i nhit lm gim hiu qu trao i nhit.
V sinh bnh c th thc hin bng nhiu cch: ngm Na2CO3 hoc
NaOH ty ra, sau cho nc tun hon nhiu ln v sinh.
Tuy nhin cch ny hiu qu khng cao, c bit i vi cc loi cu
cn bm cht ln b mt ng. C th v sinh bng c kh nh buc cc
gi lau vo dy v hai ngi ng hai pha bnh ko qua li nhiu ln.

248

Khi lau phi cn thn, trnh lm xy xc b mt bn trong bnh, v

nh vy cn bn ln sau d dng bm hn.
- X khi khng ngng.
Kh khng ngng lt vo h thng lm tng p sut ngng t do
cn thng xuyn kim tra v tin hnh x kh khng ngng bnh.
2. Bnh ngng mi cht Frn
Bnh ngng c ng trao i nhit bng thp c th s dng cho h
thng frn, nhng cn lu l cc cht frn c tnh ty ra mnh
nn phi v sinh bn trong ng ng rt sch s v h thng phi
trang b b lc c kh.
i vi frn an ton v hiu qu nht l s dng bnh ngng ng
ng, va loi tr vn tc bn, va c kh nng trao i nhit tt
hn, nn kch thc bnh gn.
Trn hnh 6-3 gii thiu cc loi bnh ngng ng ng c cnh s
dng cho mi cht frn. Cc cnh c lm v pha mi cht frn.
3. u nhc im v phm vi s dng ca bnh ngng ng chm
nm ngang

1- Np bnh, 2,6- Mt sng; 3- ng TN; 4- Lng ra; 5- Khng gian

gia cc ng
Hnh 6-3a: Bnh ngng frn

249

a): Kiu mt bch: 1- V; 2- Mt sng; 3- Np; 4- Bu gom lng; 5Van ly lng; 6- Nt an ton. b) Kiu hn : 1- ng trao i nhit c
cnh; 2- Cnh tn nhit; 3- V; 4- V hn vo ng xon; 5- Lng frn
ra; 6- Hi frn vo
Hnh 6-3b: Bnh ngng frn

Hnh 6-3c: Bnh ngng frn

250

* u im
- Bnh ngng ng chm nm ngang, gii nhit bng nc nn hiu
qu gii nhit cao, mt dng nhit kh ln q = 3000 6000 W/m2,
k= 8001000 W/m2.K, chnh nhit trung bnh t = 56 K. D
dng thay i tc nc trong bnh c tc thch hp nhm
nng cao hiu qu trao i nhit, bng cch tng s pass tun hon
nc.
- Hiu qu trao i nhit kh n nh, t ph thuc vo nhit mi
trng.
- Cu to chc chn, gn v rt tin li trong vic lp t trong nh,
c sut tiu hao kim loi nh, khong 4045 kg/m2 din tch b mt
trao i nhit, hnh dng p ph hp vi yu cu thm m cng
nghip.
- D ch to, lp t, v sinh, bo dng v vn hnh.
- C th s dng mt phn ca bnh lm bnh cha, c bit tin
li trong cc h thng lnh nh, v d nh h thng kho lnh.
- t h hng v tui th cao: i vi cc loi dn ngng t kiu
khc, cc ng st thng xuyn phi tip xc mi trng nc v
khng kh nn tc n mn ng trao i nhit kh nhanh. i vi
bnh ngng, do thng xuyn cha nc nn b mt trao i nhit hu
nh lun lun ngp trong nc m khng tip xc vi khng kh. V
vy tc n mn din ra chm hn nhiu.
* Nhc im
- i vi h thng ln s dng bnh ngng khng thch hp v khi
ng knh bnh qu ln, khng m bo an ton. Nu tng dy
thn bnh s rt kh gia cng ch to. V vy cc nh my cng sut
ln, t khi s dng bnh ngng.
- Khi s dng bnh ngng, bt buc trang b thm h thng nc
gii nhit gm: Thp gii nhit, bm nc gii nhit, h thng ng
ng nc, thit b ph ng nc vv nn tng chi ph u t v vn
hnh. Ngoi bung my, yu cu phi c khng gian thong bn
ngoi t thp gii nhit. Qu trnh lm vic ca thp lun lun ko
theo bay hi nc ng k, nn chi ph nc gii nhit kh ln, nc
thng lm m t khu ln cn, v th nn b tr xa cc cng trnh.

251

- Kch thc bnh tuy gn, nhng khi lp t bt buc phi dnh
khong khng gian cn thit hai u bnh v sinh v sa cha khi
cn thit.
- Qu trnh bm bn trn b mt ng ng tng i nhanh, c
bit khi cht lng ngun nc km.
Khi s dng bnh ngng ng v nm ngang cn quan tm ch
hin tng bm bn b mt bn trong cc ng trao i nhit, trong
trng hp ny cn v sinh bng ho cht hoc c kh. Thng xuyn
x cn bn ng li thp gii nhit v b sung nc mi. X kh v
cn ng nc.
6.2.1.2 Bnh ngng ng v thng ng
1. Cu to v nguyn l lm vic
tit kim din tch lp t ngi ta s dng bnh ngng ng v
t ng. Cu to tng t bnh ngng ng chm nm ngang, gm c:
v bnh hnh tr thng c ch to t thp CT3, bn trong l cc ng
trao i nhit thp p lc C20, kch c 57x3,5, b tr u, c hn
hoc nc vo cc mt sng. Nc c bm bm ln mng phn phi
nc trn cng v chy vo bn trong cc ng trao i nhit.
nc chy theo thnh ng trao i nhit, pha trn cc ng trao i
nhit c t cc ng hnh cn. Pha di bnh c mng hng nc.
Nc sau khi gii nhit xong thng c x b. Hi qu nhit sau
my nn i vo bnh t pha trn. Lng ngng t chy xung phn
di ca bnh gia cc ng trao i nhit v chy ra bnh cha cao p.
Bnh ngng c trang b van an ton, ng h p sut, van x kh, knh
quan st mc lng.
Trong qu trnh s dng bnh ngng ng v thng ng cn lu
nhng h hng c th xy ra nh s bm bn bn trong cc ng trao
i nhit, cc ca nc vo cc ng trao i nhit kh hp nn d b
tc, cn nh k kim tra sa cha. Vic v sinh bnh ngng tng i
phc tp. Ngoi ra khi lt kh khng ngng vo bnh th hiu qu lm
vic gim, p sut ngng t tng v vy phi tin hnh x kh khng
ngng thng xuyn. Bnh ngng ng v thng ng t s dng nc
ta do c mt s nhc im quan trng.

252

2. u nhc im v phm vi s dng

* u im
- Hiu qu trao i nhit kh ln, ph ti nhit ca bnh t 4500
W/m2 chnh nhit 45K, tng ng h s truyn nhit k =
8001000 W/m2.K
- Thch hp cho h thng cng sut trung bnh v ln, khng gian
lp t cht hp, phi b tr bnh ngng ngoi tri.
- Do cc ng trao i nhit t thng ng nn kh nng bm bn t
hn so vi bnh ngng ng chm nm ngang, do khng yu cu
cht lng ngun nc cao lm.
- Do kt cu thng ng nn lng mi cht v du chy ra ngoi
kh thun li , vic thu hi du cng d dng. V vy b mt trao i
nhit nhanh chng c gii phng cho mi cht lm mt.
H2O vo

3
4
2

1
Hi NH3 vo

5
6

Lng NH3 v BC

Lng NH3 ra

9
8

1- ng cn bng, 2- X kh khng ngng, 3- B phn phi nc, 4Van an ton; 5- ng TN, 6- p k, 7- ng thu, 8- B nc, 9- Bnh
cha cao p
Hnh 6-4 : Bnh ngng ng v thng ng
253

* Nhc im
- Vn chuyn, lp t, ch to, vn hnh tng i phc tp.
- Lng nc tiu th kh ln nn ch thch hp nhng ni c
ngun nc di do v r tin.
- i vi h thng rt ln s dng bnh ngng kiu ny khng thch
hp, do kch thc cng knh, ng knh bnh qu ln khng m
bo an ton.
6.2.1.3 Thit b ngng t kiu ng lng ng
1. Cu to v nguyn l lm vic
Thit b ngng t kiu ng lng ng cng l dng thit b ngng t
gii nhit bng nc, chng c s dng rt rng ri trong cc my
lnh nh, c bit trong cc my iu ho khng kh cng sut trung
bnh.
Thit b gm 02 ng lng vo nhau v thng c cun li cho
gn. Nc chuyn ng ng bn trong, mi cht lnh chuyn ng
ngc li phn khng gian gia cc ng. ng thng s dng l ng
ng (h thng frn) v c th s dng ng thp.

Hnh 6-5: Thit b ngng t kiu ng lng ng

2 u im v nhc im
C hiu qu trao i nhit kh ln, gn . Tuy nhin ch to tng
i kh khn, cc ng lng vo nhau sau c cun li cho gn,
nu khng c cc bin php ch to c bit, cc ng d b mp, nht
l ng ln ngoi, dn n tit din b co tht, nh hng n s lu
chuyn ca mi cht bn trong. Do mi cht ch chuyn ng vo ra
mt ng duy nht nn lu lng nh, thit b ngng t kiu ng lng
ng ch thch hp i vi h thng nh v trung bnh.

254

6.2.1.4 Thit b ngng t kiu tm bn

Hnh 6-6: Thit b ngng t kiu tm bn

1. Cu to v nguyn l lm vic
Thit b ngng t kiu tm bn c ghp t nhiu tm kim loi p
cht vi nhau nh hai np kim loi c b cao. Cc tm c dp
gn sng. Mi cht lnh v nc gii nhit c b tr i xen k nhau.
255

Cu to gn sng c tc dng lm ri dng chuyn ng ca mi cht

v tng h s truyn nhit ng thi tng bn ca n. Cc tm bn
c chiu dy kh mng nn nhit tr dn nhit b, trong khi din tch
trao i nhit rt ln. Thng c 02 tm c hn ghp vi nhau thnh
mt panel. Mi cht chuyn ng bn trong, nc chuyn ng
khong h gia cc panel khi lp t.
Trong qu trnh s dng cn lu hin tng bm bn b mt
ngoi cc panel (pha ng nc) nn cn nh k m ra v sinh hoc
s dng ngun nc c cht lng cao. C th v sinh cu bn bn
trong bng ho cht, sau khi ra ho cht cn trung ho v ra sch
khng gy n mn lm hng cc panel.
2 u im v nhc im
* u im:
- Do c ghp t cc tm bn mng nn din tch trao i nhit
kh ln, cu to gn.
- D dng tho lp v sinh sa cha v thay th. C th thm bt
mt s panel thay i cng sut gii nhit mt cch d dng.
- Hiu qu trao i nhit cao, tng ng bnh ngng ng v
amnic,
* Nhc im:
- Ch to kh khn. Cho n nay ch c cc hng nc ngoi l c
kh nng ch to cc dn ngng kiu tm bn. Do thiu cc ph
tng c sn thay th sa cha.
- Kh nng r r ng nc kh ln do s m kn nhiu.
6.2.2 Thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh
Thit b ngng t lm mt kt hp gia nc v khng kh tiu
biu nht l thit b ngng t kiu bay hi v thit b ngng t kiu
ti.
Khc vi thit b ngng t lm mt bng nc phi trang b thm
cc thp gii nhit, bm nc v h thng ng dn nc gii nhit,
thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh kt hp khng cn
trang b cc thit b , nc y c khng kh lm ngui trc
tip trong qu trnh trao i nhit vi mi cht lnh.
6.2.2.1 Thit b ngng t kiu bay hi
1. Cu to v nguyn l lm vic
256

Trn hnh 6-7 trnh by cu to ca dn ngng t bay hi. Dn

ngng gm mt cm ng trao i nhit ng thp p lc C20. Kch c
ng thng c s dng l 38x3,5; 49x3,5 v 57x3,5. Ton b
cm ng c t trn khung thp U vng chc, pha di l b nc
tun hon gii nhit, pha trn l dn phun nc, b chn nc v
qut ht gi. chng n mn, cc ng trao i nhit c nhng
km nng b mt bn ngoi.
Hi mi cht i vo ng gp hi pha trn vo dn ng trao i
nhit v ngng t ri chy v bnh cha cao p pha di. Thit b
c lm mt nh h thng nc phun t cc vi phun c phn b
u ngay pha trn cm ng trao i nhit. Nc sau khi trao i
nhit vi mi cht lnh, nng ln v c gii nhit nh khng kh
chuyn ng ngc li t di ln, do vy nhit ca nc hu nh
khng i. Ton b nhit Qk ca mi cht c khng kh mang
thi ra ngoi. Khng kh chuyn ng cng bc nh cc qut t pha
trn hoc pha di. t qut pha di (qut thi), th trong qu trnh
lm vic khng s qut b nc lm t, trong khi t pha trn (qut
ht) d b nc cun theo lm t v gim tui th. Tuy nhin t
pha trn gn v d ch to hn nn thng c s dng. Trong qu
trnh trao i nhit mt lng kh ln nc bc hi v b cun theo
khng kh, do vy phi thng xuyn cp nc b sung cho b.
Phng php cp nc l hon ton t ng nh van phao. B chn
nc c tc dng chn cc git nc b cun theo khng kh ra ngoi,
nh vy tit kim nc v trnh lm t qut. B chn nc c lm
bng tn mng v c gp theo ng dch dc, khng kh khi qua
b chn va p vo cc tm chn v ng thi r dng lin tc nn cc
ht nc mt qu tnh v ri xung li pha di.
Sau khi tun hon khong 2/3 dn ng trao i nhit, mt phn ln
gas c ho lng, nng cao hiu qu trao i nhit cn tch
lng lng ny trc, gii phng b mt trao i nhit pha sau cho
lng hi cha ngng cn li. V vy v tr ny ngi ta b tr ng
gp lng trung gian, gom dch lng cho chy thng v ng gp lng
pha di v trc tip ra bnh cha, phn hi cn li tip tc lun
chuyn theo 1/3 cm ng cn li.
Ton b pha ngoi dn ng v cm dn phun u c v bao che
bng tn trng km.

257

ng gp lng trung gian cng c s dng lm ni t ng cn

bng.
Trc y nhiu x nghip ng lnh nc ta thng hay s dng
cc dn ngng t bay hi s dng qut ly tm t pha di. Tuy nhin
chng ti nhn thy cc qut ny c cng sut m t kh ln, rt tn
km.
4

2
6

7
1
8
9

10
11
14
13
12

1- ng trao i nhit; 2- Dn phun nc; 3- Lng qut; 4- M t qut;

5- B chn nc;6-ng gas vo; 7-ng gp; 8-ng cn bng; 9-ng
h p sut; 10- ng lng ra; 11- Bm nc; 12-Mng hng nc;
13- X y b nc; 14- X trn
Hnh 6-7: Thit b ngng t bay hi
Nng sut nhit ring ca dn ngng kiu ti khng cao lm,
khong 19002300 W/m2, h s truyn nhit k =450600 W/m2.K.
Trong qu trnh s dng cn lu , cc mi phun c kch thc nh
nn d b tc bn. Khi mt s mi b tc th mt s vng ca cm ng
trao i nhit khng c lm mt tt, hiu qu trao i nhit gim r
rt, p sut ngng t s ln bt thng. V vy phi lun lun kim tra,
v sinh hoc thay th cc vi phun b hng. Cng nh bnh ngng,
mt ngoi cc cm ng trao i nhit sau mt thi gian lm vic cng
c hin tng bm bn, n mn nn phi nh k v sinh v sa cha
thay th.

258

2 u im v nhc im
* u im
- Do cu to dng dn ng nn cng sut ca n c th thit k t
rt ln m khng b hn ch v bt c l do g. Hin nay nhiu x
nghip ch bin thu sn nc ta s dng dn ngng t bay hi cng
sut t t 6001000 kW.
- So vi cc thit b ngng t kiu khc, dn ngng t bay hi t tiu
tn nc hn, v nc s dng theo kiu tun hon.
- Cc dn ng kch c nh nn lm vic an ton.
- D dng ch to, vn hnh v sa cha.
* Nhc im
- Do nng sut lnh ring b nn sut tiu hao vt liu kh ln.
- Cc cm ng trao i nhit thng xuyn tip xc vi nc v
khng kh, l mi trng n mn mnh, nn chng b hng. Do
bt buc phi nhng km nng chng n mn.
- Nhit ngng t ph thuc vo trng thi kh tng v thay i
theo ma trong nm.
- Ch thch hp lp t ngoi tri, trong qu trnh lm vic, khu vc
nn v khng gian xung quanh thng b m t, v vy cn lp t
v tr ring bit tch hn cc cng trnh.
6.2.2.2 Dn ngng kiu ti
1. Cu to v nguyn l lm vic
Trn hnh 6-8 trnh by cu to dn ngng kiu ti. Dn gm mt
cm ng trao i nhit ng thp nhng km nng trn, khng c
v bao che, c rt nhiu ng gp hai u. Pha trn dn l mt mng
phn phi nc hoc dn ng phun, phun nc xung. Dn ng thng
c t ngay pha trn mt b cha nc. Nc c bm bm t b
ln mng phn phi nc trn cng. Mng phn phi nc c lm
bng thp v c c rt nhiu l hoc c dng rng ca. Nc s chy
t do theo cc l v xi ln dn ng trao i nhit. Nc sau khi trao
i nhit c khng kh i lu t nhin gii nhit trc tip ngay trn
dn. tng cng gii nhit cho nc np b ngi ta t li hoc
cc tm tre an.
Gas qu nhit i vo dn ng t pha trn, ngng t dn v chy ra
ng gp lng pha di, sau c dn ra bnh cha cao p. trn
cng ca dn ngng c lp t van an ton, ng h p sut v van x
kh khng ngng.
259

Dn ngng t kiu ti cng c cc ng trch lng trung gian

gii phng b mt trao i nhit pha di , tng hiu qu trao i
nhit.

6-8: Dn ngng kiu ti

Trong qu trnh hot ng cn lu cc h hng c th xy ra i
vi dn ngng kiu ti nh sau:
- Hin tng bm bn v n mn b mt.
- Cn bn ng li trong b hng nc cn phi x b v v sinh b
thng xuyn.
- Cc l phun b tc bn cn phi kim tra v v sinh.
- Nhit nc trong b tng cao, nh hng n qu trnh trao i
nhit, nn lun lun x b mt phn v b sung nc mi lnh hn.
2 u im v nhc im
* u im
- Hiu qu trao i nhit cao, h s truyn nhit t 700 900
W/m2.K. Mt khc do cu to, ngoi dn ng trao i nhit ra, cc
thit b ph khc nh khung , bao che hu nh khng c nn sut
tiu hao kim loi nh, gi thnh r.
- Cu to n gin, chc chn, d ch to v c kh nng s dng c
ngun nc bn v dn ng trn rt d v sinh. V vy dn ngng

260

kiu ti rt thch hp khu vc nng thn, ni c ngun nc phong

ph, nhng cht lng khng cao.
- So vi bnh ngng ng v, lng nc tiu th khng ln. Nc
ri t do trn dn ng trn hon ton nn nh nhit cho khng kh
phn ln, nhit nc b tng khng ng k, v vy lng nc b
sung ch chim khong 30% lng nc tun hon.
* Nhc im
- Trong qu trnh lm vic, nc bn tung to xung quanh, nn dn
ch c th lp t bn ngoi tri, xa hn khu nh xng.
- Cng vi bnh ngng ng v, dn ngng kiu ti tiu th nc
kh nhiu do phi thng xuyn x b nc.
- Do tip xc thng xuyn vi nc v khng kh, trong mi
trng m nh vy nn qu trnh n mn din ra rt nhanh, nu dn
ng khng c nhng km nng s rt nhanh chng b bc, h hng.
- Hiu qu gii nhit chu nh hng ca mi trng kh hu.
6.2.3 Dn ngng gii nhit bng khng kh
1. Cu to v nguyn l lm vic
Dn ngng khng kh c chia ra lm 02 loi : i lu t nhin
v i lu cng bc.
* Dn ngng i lu t nhin
Loi dn ngng i lu t nhin ch s dng trong cc h thng rt
nh, v d nh t lnh gia nh, t lnh thng nghip. Cc dn ny c
cu to kh a dng.
- Dng ng xon c cnh l cc si dy thp hn vung gc vi cc
ng xon. Mi cht chuyn ng trong ng xon v trao i nhit vi
khng kh bn ngoi. Loi ny hiu qu khng cao v hay s dng
trong cc t lnh gia nh trc y.
- Dng tm: Gm tm kim loi s dng lm cnh tn nhit, trn
c hn nh ng xon bng ng .
- Dng panel: N gm 02 tm nhm dy khong 1,5mm, c to
rnh cho mi cht chuyn ng tun hon. Khi ch to, ngi ta cn
nng hai tm li vi nhau, khong to rnh, ngi ta bi mi cht
c bit 02 tm khng dnh vo nhau, sau thi nc hoc khng
kh p lc cao (khong 40100 bar) trong cc khun c bit, hai tm
s phng ln thnh rnh.

261

Hnh 6-9 : Dn ngng khng kh i lu t nhin

H s truyn nhit ca thit b ngng t i lu gi t nhin khong
67 W/m2.K.
* Dn ngng i lu cng bc
Dn ngng t khng kh i lu cng bc c s dng rt rng
ri trong i sng v cng nghip. Cu to gm mt dn ng trao i
nhit bng ng thp hoc ng ng c cnh nhm hoc cnh st bn
ngoi, bc cnh nm trong khong 310mm. Khng kh c qut
thi, chuyn ng ngang bn ngoi qua dn ng vi tc kh ln.
Qut dn ngng thng l qut kiu hng trc. Mt dng nhit
ca dn ngng khng kh t khong 180 340 W/m2 , h s truyn
nhit k = 30 35 W/m2.K, hiu nhit t = 78oC
Trong qu trnh s dng cn lu : Dn ngng thng bi bm bi
bn, gim hiu qu trao i nhit nn thng xuyn v sinh bng chi
hoc nc. Khi kh khng ngng lt vo bn trong dn s lm tng p
sut ngng t. Cn che chn nng cho dn ngng, trnh t v tr
chu nhiu bc x mt tri nh hng n hiu qu trao i nhit.

262

1- ng trao i nhit; 2- V dn; 3- ng lp qut; 4- Hi ra

Hnh 6-10 : Dn ngng khng kh i cng bc

2 u im v nhc im
* u im
- Khng s dng nc nn chi ph vn hnh gim. iu ny rt ph
hp nhng ni thiu nc nh khu vc thnh ph v khu dn c
ng c.
- Khng s dng h thng bm, thp gii nhit, va tn km li gy
m t khu vc nh xng. Dn ngng khng kh t gy nh hng
n xung quanh v c th lp t nhiu v tr trong cng trnh nh
treo tng, t trn nc nh vv . . .
- H thng s dng dn ngng khng kh c trang thit b n gin
hn v d s dng.
- So vi cc thit b ngng t gii nhit bng nc, dn ngng
khng kh t h hng v t b n mn.
* Nhc im
- Mt dng nhit thp, nn kt cu kh cng knh v ch thch
hp cho h thng cng sut nh v trung bnh.

263

- Hiu qu gii nhit ph thuc nhiu vo iu kin kh hu. Nhng

ngy nhit cao p sut ngng t ln rt cao V d, h thng s dng
R22, min Trung, nhng ngy h nhit khng kh ngoi tri c
th t 40oC, tng ng nhit ngng t c th t 48oC, p sut
ngng t tng ng l 18,5 bar, bng gi tr t ca r le p sut cao.
Nu trong nhng ngy ny khng c nhng bin php c bit th h
thng khng th hot ng c do r le HP tc ng. i vi dn
ngng trao i nhit i lu t nhin hiu qu cn thp na.
6.3 Tnh ton thit b ngng t
C hai bi ton tinh ton thit b ngng t : Tnh kim tra v tnh
thit k
Tnh ton thit b ngng t l xc nh din tch b mt trao i
nhit cn thit p ng ph ti nhit cho.
- Thng s ban u:
+ iu kin kh hu ni lp t cng trnh
+ Loi thit b ngng t
+ Ph ti nhit yu cu Qk
- Thng s cn xc nh : Din tch trao i nhit, b tr v kt cu
thit b ngng t. i vi bnh ngng cn thit phi xc nh c
dy ca bnh. Ngoi ra cn phi xc nh lu lng mi cht gii
nhit, chn hoc kim tra bm qut.
6.3.1 Cc bc tnh ton thit b ngng t
1. Chn loi thit b ngng t
Khi tnh ton thit k cn phi tin hnh chn thit b ngng t cho
ph hp. Vic la chn da trn nhiu tiu ch khc nhau nh mc
p ng ca loi thit b ngng t, tnh kinh t, c im cng trnh
vv
2. Tnh din tch trao i nhit
F=

Qk
Q
= k , m2
k .t k q kf

Qk Ph ti nhit yu cu ca thit b ngng t, W;

k H s truyn nhit, W/m2.K;
tk - chnh nhit trung bnh logarit, oK;
qkf Mt dng nhit, W/m2.
264

(6-1)

a. Xc nh h s truyn nhit k
H s truyn nhit k c th xc nh theo kinh nghim v mun
chnh xc hn xc nh theo l thuyt. Tuy nhin cc bi ton thc t
lun phc tp nn thng ngi ta tnh theo kinh nghim. C th tham
kho theo bng di y:
Bng 6-1: H s truyn nhit v mt dng nhit ca cc loi
thit b ngng t
STT

Kiu thit b ngng t

1
2
3
4
5
6

- Bnh ngng ng chm nm ngang NH3

- Bnh ngng ng v thng ng NH3
- Bnh ngng nm ngang frn
- Dn ngng kiu ti
- Dn ngng t bay hi
- Dn ngng khng kh

k
(W/m2.K)
700
1000
800
700
700 930
500 700
30

qf
( W/m2 )
35004500
4200
3600
35004650
15002100
240300

t
( C)
56
56
56
56
3
810
o

Do b mt trao i nhit thit b ngng t rt khc nhau nn cng

thc xc nh h s truyn nhit cng khc nhau. Cc trng hp
thng gp l vch tr, vch phng, vch tr c cnh.
Trong trng hp vch tr, h s truyn nhit c tnh theo cng
thc:
k=

1
d
1
1
1
+
. ln 2 +
.d 1 . 1 2..
d 1 .d 2 . 2

, W / m.K

(6-2)

trong :
1, 2 H s to nhit bn trong v ngoi ng trao i nhit,
W/m2.K;
d1, d2 - ng knh trong v ngoi ng trao i nhit, mm;
- H s dn nhit vt liu ng, W/m.K .
b. Xc nh chnh nhit trung bnh logarit
t tb =

t max t min
t
ln max
t min

265

(6-3)

tmax, tmin- Hiu nhit ln nht v b nht u vo v u ra ca

thit b trao i nhit
c. Xc nh lu lng nc hoc khng kh gii nhit
* Lu lng nc
Lu lng nc tun hon c xc nh theo cng thc sau:
Gn =

Qk
C n . n .t n

, kg/s

(6-4)

Cn Nhit dung ring ca nc, Cn = 4,186 KJ/kg.K;

n Khi lng ring ca nc, kg/m3, n 1000 kg/m3;
tn - chnh nhit ca nc vo v ra thit b ngng t, ly
tn = 46 oC
* Lu lng khng kh
Lu lng khng kh gii nhit c xc nh theo cng thc sau:
G KK =

Qk
C KK . KK .t KK

, kg/s

(6-5)

CKK Nhit dung ring ca khng kh, CKK = 1,0 kJ/kg.K;

KK Khi lng ring ca khng kh, kg/m3, KK = 1,151,2
kg/m3;
tKK - chnh nhit ca khng kh vo ra thit b ngng t,
tn = 610 oC;
6.3.2 Xc nh h s to nhit v cc mi trng
6.3.2.1 Xc nh h s to nhit khi ngng t mi cht trong thit
b ngng t
H s to nhit khi ngng t mi cht trong cc thit b ngng t rt
nhiu dng v c xc nh c th cho tng trng hp nh sau:
* Ngng t trn chm ng trn nm ngang
Ngng t trn chm ng trn nm ngang xy ra bnh ngng ng
chm nm ngang NH3. H s to nhit khi ngng trong trng hp
ny c tnh theo cng thc:
i. .3 .g
= 0,72.4
(6-6)
. ' h
. a .d ng

266

i Hiu entanpi ca tc nhn lnh khi vo ra bnh ngng, J/kg;

- Khi lng ring ca mi cht lng trong bnh ngng, kg/m3;
- H s dn nhit ca mi cht lng trong bnh ngng, W/m.K;
- nht ca mi cht lng trong bnh ngng, m2/s;
= tk tw : chnh nhit ngng t v vch ng, ;K
g Gia tc trng trng, m/s2;
dng - ng knh ngoi ca ng trao i nhit, m;
h H s hiu chnh s thay i tc dng hi v mng nc t
trn xung:
' h = n z 0,167
(6-7)
nz S hng theo chiu thng ng khi b tr song song v mt na
s hng khi b tr so le.
Nu chm ng b tr so le trong thn tr th:
.n S1
.
(6-8)
n z = 1,393.
2

S2

n Tng s ng trong bnh;

S1 v S2 Bc ngang v bc ng, m.
* Ngng t trn chm ng c cnh nm ngang
H s to nhit khi ngng trong trng hp ny c tnh:
i. .3 .g
= 0,72.4
. ' h . c
(6-9)
. a .d ng
c H s tnh n iu kin c cnh
Fd .E 3 / 4
C = 1,3.
F

d ng
.
h'

0 , 25

Fn
F

(6-10)

Fd, Fn B mt ng v ngang ca 1m ng c cnh, m2/m

.( D 2 d 2 ng )
(6-11)
Fd =
2.S c

v

Fn = .d ng .1 o
Sc

.D. d
+
Sc

D, dng - ng knh nh v chn cnh, m;

Sc Bc cnh, m;

267

(6-12)

o, d B dy chn v nh cnh, m;
F = Fd + Fn Tng din tch b mt ngoi ca ng c cnh, m2/m;
E Hiu sut ca cnh;
h Chiu cao qui c ca cnh:
D 2 d 2 ng
h' = .
,m
(6-13)
D

* Ngng t trn vch ng v bn ngoi ng ng

- Tiu chun Re i vi trng hp ny c xc nh nh sau:
4.G 4. . a .H
=
(6-14)
Re =

r.
G Lu lng mi cht chy qua trn mt n v b dy ca lp
cht lng, kg/m.s;
- nht ng lc hc ca tc nhn lnh lng, PaS.
- Khi Re < 1600 Chy sng
i. .3 .g
4
= 0,943.
. v
(6-15)
. a .H
H Chiu cao b mt truyn nhit, m
v H s hiu chnh :
Re
v =
4

0 , 04

(6-16)

- Khi Re > 1600 Chy ri

r.
= 400.
H . a

H . a

1 + 0,625. Pr 0,5 .

(
.
)
H

a
th

4/3

(6-17)

Cc thng s cng thc trn y u c tnh tK

Tch s (H.)th ti hn c xc nh:
1/ 3
r. '. 5 / 3 '

( H . a ) th = 2300. 1 / 3
.
(6-18)
g . '+ "
* Ngng t bn trong ng ng v rnh ng
i vi dng hi ng yn c th s dng cc cng thc ging nh
khi ngng bn ngoi ng ng trn. Khi dng hi chuyn ng th
tu thuc v gi tr Re ca hi tc nhn lnh
- Nu Re = 1,2.105 4,5.106
= 0,2. N.(Re)0,12.(Pr)-0,33
(6-19)
268

- Nu Re = 4,5.106 2,5.107
= 0,246. N.10-3.(Re)0,55.(Pr)-0,33
(6-20)
Gi tr N xc nh theo cng thc:
r. .3 .g
N = 0,943.4
(6-21)
. a .H
* Ngng t bn trong ng nm ngang
Ngi ta nhn thy tu thuc vo tc hi v ng knh
trong ca ng dtr m qu trnh ngng t ca hi bn trong ng phn
thnh mt trong 3 ch : phn lp, qu v vnh khn. Ch phn
lp l lng chy di hi trn, khi tng tc hi n s chuyn
qua ch qu v sau chuyn qua ch vnh khn, lng bao
xung quanh v hi gia ng.
Tiu chun Re l c s xc nh cc ch :
".d tr 4.q F .l
Re" =
=
= C.q F .l
(6-22)
r. ". "
"
l Chiu di ng, m;
Nu tK = 30oC th:
i vi NH3 : C = 0,3 ;
i vi R12 : C = 2,1;
i vi R22 : C=1,73
Trong bnh ngng qu trnh ngng t trong ng nm ngang thng
l ch phn lp, (Re < 60.103 ). Khi ngng t NH3 th :
= 2100.a-0,167.dtr-0,25
(6-23)
- i vi mi cht frn ngng t trong ng ng nm ngang c th
xc nh h s to nhit khi ngng tng qut vi C = 0,72 v l = dtr
r. .3 .g
N = 0,72.4
(6-24)
. a .d tr
- Nu ngng t trong ng xon nm ngang th:
(6-25)
x = N . x
x H s hiu chnh ng xon:
(6-26)
x = 0,25.qtr0,15
2
qtr Mt dng nhit i vi b mt trong, w/m
6.3.2.2 Xc nh h s to nhit v pha mi trng gii nhit
* Trng hp mi cht chuyn ng bn trong ng hoc rnh

269

- Ch chy tng Re < 2300

Nu = 0,15. Re

0 , 33

. Pr

0 , 43

Pr f
.Gr .
Prw
0 ,1

0 , 25

. l . R

(6-27)

trong cc tiu chun Re, Pr, Gr, Nu tnh theo cc cng thc
thng thng nhit xc nh l nhit ca mi trng.
Kch thc xc nh l ng knh trong hoc ng knh tng
ng bn trong nu l rnh: d td =

4. f
U

f, U L din tch v chu vi tit din ca rnh;

Prf, Prw Tiu chun Pr nhit ca mi trng gii nhit v b
mt trong vch ng.
i vi khng kh, do tiu chun Pr khng i nn:
Nu = 0,13. Re 0,33 .Gr 0,1 . l . R
(6-28)
H s l l h s hiu chnh khi chiu di ca ng , nu l/dt > 50 th
l = 1 nu l/dt < 50 th tra theo bng di y:
Re
3

2.10
104
2.104
5.104
105

1
1,9
1,56
1,51
1,34
1,28

Bng 6-2: H s hiu chnh chiu di ng

L/dt
2
5
10
15
20
30
1,7 1,44 1,28 1,18 1,13 1,05
1,5 1,34 1,23 1,17 1,13 1,05
1,4 1,27 1,18 1,13 1,10 1,05
1,27 1,18 1,13 1,10 1,08 1,04
1,22 1,15 1,10 1,08 1,06 1,03

40
1,02
1,03
1,02
1,02
1,02

H s R l h s hiu chnh khi ng b un cong

R = 1 + 1,77.

dt
R

(6-29)

R bn knh un cong ca tm ng
- Ch chy ri Re > 104
Nu = 0,021. Re

0 ,8

. Pr

0 , 43

Pr f
.
Prw

0 , 25

. l . R

(6-30)

i vi khng kh
Nu = 0,018. Re 0,8 . l . R
270

(6-31)

50
1
1
1
1
1

- Ch chy qu 2300 < Re < 104

Tnh ging nh trng hp chy ri nhng nhn vi h s hiu
chnh di y:
Bng 6-3: H s hiu chnh qd
Re 2.500 3.000 4.000 5.000 6.000 8.000 10.000
1
qd 0,40 0,57 0,72 0,81 0,88 0,96
* Trng hp khng kh chuyn ng ngang qua chm ng
Chm ng c th b tr theo kiu song song hoc so le.
S2

S2

S 2'

S1

S1

S1

S2

S1

S2

(6-32)
Nu = C . Rem . Prn . z
Z H s hiu chnh tnh n s dy ng theo chiu chuyn ng
ca khng kh, nu s dy ln hn 10 th c th ly bng Z = 1.
Bng 6-4: H s hiu chnh s dy ng z
S dy
Chm song song
Re > 103
Chm so le
102 < Re < 103
Chm so le
Re > 103

1
2
0,71 0,80

4
0,89

6
8
10
12
0,93 0,95 0,98 0,99

0,83 0,88

0,93

0,96 0,97 0,99

0,61 0,73

0,88

0,92 0,95 0,98 0,99

1,0

Kch thc xc nh l ng knh ngoi, nhit xc nh l nhit

khng kh.

271

Cc tr s C, m v n tra theo bng di y, ph thuc vo ch

chuyn ng
Bng 6-5: Cc hng s C,m v n
Ch chy
Chy tng
Re=102103
Qu
Re=1032.105
Chy ri
R > 2.105

Chm ng song
song
C
m
n
0,52 0,5 0,36
0,27

0,63 0,36

0,03
3

0,80

0,4

Chm ng so le
C
0,71

m
0,5

n
a/b
0,36

0,35.(a/b)0,2
0,4
0,031.(a/b)0,

0,6
0,6
0,8

0,36 < 2
0,36 > 2
0,4

Trong , a = S1/dng v b = S2/dng

* Trng hp khng kh chuyn ng ngang qua chm ng c
cnh
- i vi cnh trn:
Nu = C.C z .C s . m ng . Re n
(6-33)
- Cc hng s C v m xc nh nh sau:
Chm ng song song : C = 0,18; m = 0,7;
Chm ng so le
: C = 0,32; m = 0,5.
- Hng s Cz hiu chnh nh hng ca s hng ng z theo chiu
chuyn ng ca dng khng kh, tra theo bng di y:
Bng 6-6 : H s hiu chnh s dy ng Cz
B tr
So le
Song song

Re
12.000
50.000
12.000
30.000
50.000

1
0,62
0,75
1,4
1,2
1,0

272

S hng ng
2
3
0,9
0,97
0,88
0,97
1,3
1,0
1,2
1,0
1,0
1,0

>4
1,0
1,0
1,0
1,0
1,0

- H s Cs hiu chnh nh hng ca cch b tr

S 1 d ng
+ B tr song song : C s =
S 2 d ng

0 ,1

(6-34)

0 ,1

S 1 d ng

+ B tr so le
: C s =

S
'
d
ng
2

- Ch s n c xc nh nh sau : n = 0,6. ng0, 07 ;

(6-35)

trong ng h s lm cnh bn ngoi ng = F/Fng ;

F, Fng Ton b din tch bn ngoi v din tch b ngoi ngoi phn
ng, m2/m.
- Kch thc xc nh ca cc tiu chun c xc nh nh sau:
l=

Fo
F
.dng + c . 0,785.( D 2 d 2 ng )
F
F

(6-36)

Fo, Fc, F Din tch ngoi phn ng gia cc cnh, din tch mt
ngoi ca cnh v tng din tch ca chng, m2;
D, dng - ng knh ngoi ca cnh v ng, m.
- i vi cnh ch nht:
Khi chm ng b tr song song:
L
Nu = C. Re .
d td
n

(6-37)

y dt - ng knh tng ng, m:

2( S1 d ng ).( S c c)
dt d =
(6-38)
( S1 d ng ) + ( S c c )
L Tng chiu di cnh theo chiu chuyn ng ca khng kh,
m;
n = 0,45 + 0,0066.L/dt ;
m = -0,28 + 0,08.Re/1000;
C = A. (1,36 0,24.Re/1000)
Tr s A tra theo bng sau:
Bng 6-7: H s A
L/dt
A

5
0,412

10
0,326

20
0,201
273

30
0,125

40
0,080

50
0,0475

Trong trng hp b tr so le vn tnh nh trn nhng h s to

nhit tng thm 10%.
* To nhit ca mng nc
Khi tnh h s truyn nhit ca dn ngng kiu ti v bay hi, ta
gp trng hp trao i nhit gia b mt ng trao i nhit vi mng
nc bao quanh. Trong trng hp ny h s to nhit v pha mng
nc c xc nh nh sau:
- i vi ng nm ngang
+ Nu Re = 1,1 200:
(6-39)
Nu = 0,51.Re0,33.Pr0,48
+ Nu Re > 200:
(6-40)
Nu = 0,1.Re0,63.Pr0,48
Trong cc cng thc trn, xc nh Re theo ng knh ngoi v tc
chuyn ng trung bnh ca mng nc qua ng :
tb =

G1
, m/s
n . m

(6-41)

G1 Lng nc xi trn 1m chiu di ng:

G1 =

Gn
, kg/m.s
2.l.z

(6-42)

Gn Lu lng nc xi ti, kg/s;

l Chiu di ng, m;
Z S dy ng t song song (nm ngang) cng c xi ti;
m Chiu dy mng nc, m.
.G1
(6-43)
m = 1,94.3
g . 2
Kch thc tnh ton : dtd = 4.m
i vi nc c th tnh h s to nhit theo cng thc n gin sau:
= 9750.G11/3
(6-44)
- i vi ng t thng ng
+ Nu Re < 2000:
Nu = 0,67.9 Ga 2 . Pr 3 . Re m
(6-45)
+ Nu Re > 2000:
274

Nu = 0,01.3 Ga. Pr . Re m
Gn
trong : Rem = 4.G1/ vi G1 =
.d tr .n

Chiu di xc nh l chiu cao ng, m;

n S ng;
dtr - ng knh trong ca ng, m.
***

275

(6-46)

Chng VII

Thit b bay hi
7.1. vai tr, v tr v phn loi thit b bay hi
7.1.1 Vai tr, v tr ca thit b bay hi
Thit b bay hi c nhim v ho hi gas bo ho m sau tit lu
ng thi lm lnh mi trng cn lm lnh. Nh vy cng vi thit
b ngng t, my nn v thit b tit lu, thit b bay hi l mt trong
nhng thit b quan trng nht khng th thiu c trong cc h
thng lnh. Qu trnh lm vic ca thit b bay hi nh hng n thi
gian v hiu qu lm lnh. l mc ch chnh ca h thng lnh.
V vy, d ton b trang thit b h thng tt n u nhng thit b
bay hi lm vic km hiu qu th tt c tr nn v ch.
Khi qu trnh trao i nhit thit b bay hi km th thi gian lm
lnh tng, nhit phng khng m bo yu cu, trong mt s trng
hp do khng bay hi ht lng trong dn lnh dn ti my nn c th
ht m v gy ngp lng.
Ngc li, khi thit b bay hi c din tch qu ln so vi yu cu,
th chi ph u t cao v ng thi cn lm cho qu nhit hi ra
thit b ln. Khi qu nhit ln th nhit cui qu trnh nn cao,
tng cng sut nn.
La chn thit b bay hi da trn nhiu yu t nh hiu qu lm
vic, c im v tnh cht sn phm cn lm lnh.
7.1.2 Phn loi thit b bay hi
Thit b bay hi s dng trong cc h thng lnh rt a dng. Tu
thuc vo mc ch s dng khc nhau m nn chn loi dn cho thch
hp. C nhiu cch phn loi thit b bay hi.
- Theo mi trng cn lm lnh:
+ Bnh bay hi, c s dng lm lnh cht lng nh nc, nc
mui, glycol vv..
+ Dn lnh khng kh, c s dng lm lnh khng kh.

276

+ Dn lnh kiu tm, c th s dng lm lnh khng kh, cht lng

hoc sn phm dng c. V d nh cc tm lc trong t ng tip xc,
trng lm trong t vy vv
+ Dn lm lnh cht lng: dn lnh xng c, panen trong cc h
thng lnh my cy.
- Theo mc cha dch trong dn lnh:
Dn lnh kiu ngp lng hoc khng ngp lng.
Ngoi ra ngi ta cn phn loi theo tnh cht kn h ca mi trng
lm lnh
7.2. THIT B bay hi
7.2.1 Thit b bay hi lm lnh cht lng
7.2.1.1 Bnh bay hi lm lnh cht lng
a. Cu to v nguyn l hot ng
Bnh bay hi lm lnh cht lng c cu to tng t bnh ngng t
ng chm nm ngang. C th phn bnh bay hi lm lnh cht lng
thnh 02 loi:
- Bnh bay hi h thng NH3 : c im c bn ca bnh bay hi
kiu ny l mi cht lnh bay hi bn ngoi cc ng trao i nhit, tc
khong khng gian gia cc ng, cht lng cn lm lnh chuyn ng
bn trong cc ng trao i nhit.
- Bnh bay hi frn : Bnh bay hi frn ngc li mi cht lnh c
th si bn trong hoc ngoi ng trao i nhit, cht lng cn lm
lnh chuyn ng dch dc bn ngoi hoc bn trong cc ng trao i
nhit.
* Bnh bay hi NH3
Trn hnh 7-1 trnh by bnh bay hi NH3. Bnh s dng cc trao i
nhit l thp p lc trn C20 ng knh 38x3, 51x3,5 hoc
57x3,5. Cc chm ng c b tr so le, cch u v nm trn cc
nh tam gic u, mt tng i dy gim kch thc bnh,
ng thi gim dung tch cha NH3. Thn v np bnh bng thp CT3.
bnh c hnh dng p, hp l t s gia chiu di v ng knh
cn duy tr trong khong L/D=58. Cc mt sng thng c lm
bng thp ccbon hoc thp hp kim v c dy kh ln 2030mm.
ng c nc cht vo mt sng hoc hn. Khong h cn thit nh
nht gia cc ng ngoi cng v mt trong ca thn bnh l 1520mm.
277

Pha di bnh c th c rn thu hi du, t y du c a v

bnh thu hi du. Mi cht c tit lu vo bnh t pha di, sau khi
trao i nhit hi s c ht v my t bnh tch lng gn pha trn
bnh bay hi. i vi cc bnh cng sut ln, lng c a vo ng
gp ri a vo mt s ng nhnh dn vo bnh, phn b u theo
chiu di. Hi ra bnh cng c dn ra t nhiu ng phn b u
trong khng gian. Bnh bay hi c trang b van phao khng ch mc
lng trnh ht hi m v my nn. Van phao tc ng ng van in
t cp dch khi mc dch vt qu mc cho php. Trng hp mun
khng ch mc dch di c th dng thm van phao th 2 tc ng
m van in t cp dch khi lng dch qu thp.
Cc np bnh cng c cc vch phn dng cht ti lnh chuyn
ng nhiu ln trong bnh, tng thi gian lm lnh v tc chuyn
ng ca n nhm nng cao hiu qu trao i nhit.

1- np bnh; 2-Thn bnh; 3-Tch lng; 4- ng NH3 ra; 5- Tm chn

lng; 6- ng TN; 7- ng lng ra; 8- ng lng vo; 9- Chn bnh;
10- Rn bnh; 11- ng ni van phao

Hnh 7-1: Bnh bay hi NH3

Cng trao i nhit trong thit b ph thuc vo nhiu yu t
nh ch nhit, tc chuyn ng, nhit v bn cht vt l ca
cht lng trong ng. i vi bnh lm lnh nc mui khi tc
v=11,5 m/s, lm lnh nc mui khong 23oC, h s truyn nhit
k = 400520 W/m2.K; mt dng nhit qof = 20004500 W/m2 .
Cht lng thng c lm lnh l nc, glycol, mui Nacl v
CaCl2. Khi lm lnh mui NaCl v CaCl2 th thit b chu n mn c
278

bit khi lt kh vo bn trong nn thc t t s dng. Trng hp

ny nn s dng cc dn lnh kiu h khi b h hng d sa cha v
thay th. lm lnh nc v glycol ngi ta thng s dng bnh
bay hi frn.
u im ca bnh bay hi l cht ti lnh tun hon trong h thng
kn khng lt khng kh vo bn trong nn gim n mn.
* Bnh bay hi frn
Trn hnh 7-2 gii thiu 02 loi bnh bay hi khc nhau loi mi
cht si ngoi ng v bn trong ng trao i nhit. Bnh bay hi frn
mi cht si trong ng thng c s dng lm lnh cc mi cht
c nhit ng bng cao nh nc trong cc h thng iu ho
water chiller.

a) Mi cht si ngoi ng: 1) ng phn phi lng, 2,3- Cht ti

lnh vo, ra; 4- Van an ton; 5- Hi ra; 6- p k; 7- ng thu
b) Mi cht si trong ng (dng ch U)
c) Tit din ng c cnh trong gm 02 lp: lp ngoi l ng
niken, trong l nhm

Hnh 7-2: Bnh bay hi frn

279

Khi xy ra ng bng t nguy him hn trng hp nc chuyn

ng bn trong ng. i vi bnh mi cht si trong ng khi lng
mi cht gim 2 3 ln so vi si ngoi ng. iu ny rt c ngha
i vi h thng frn v gi thnh frn cao hn NH3 nhiu. nng
cao hiu qu trao i nhit i vi bnh frn, c bit R12 ngi ta
lm cnh v pha mi cht. Khi mi cht chuyn ng bn trong ngi
ta ch to ng c cnh bng 02 lp vt liu khc nhau, bn ngoi l
ng, bn trong l nhm.
H s truyn nhit bnh ngng s dng mi cht R12 khong
230350 W/m2.K, chnh nhit khong 58K. i vi mi cht
R22 ng trao i nhit c th l ng dng nhn v h s truyn nhit
ca n cao hn so vi R12 t 2030%.
7.2.1.2 Dn lnh panen
lm lnh cc cht lng trong chu trnh h ngi ta s dng cc
dn lnh panen
Cu to ca dn gm 02 ng gp ln nm pha trn v pha di,
ni gia hai ng gp l cc ng trao i nhit dng ng trn thng
ng. Mi cht chuyn ng v si trong cc ng, cht lng cn lm
lnh chuyn ng ngang qua ng. Cc dn lnh panen c cp dch
theo kiu ngp lng nh bnh gi mc- tch lng. Mi cht lnh i vo
ng gp di v i ra ng gp trn.
Tc lun chuyn ca nc mui trong b khong 0,50,8 m/s, h
s truyn nhit k=460580 w/m2.K. Khi hiu nhit gia mi cht
v nc mui khong 56K, mt dng nhit ca dn bay hi panen
kh cao khong 29003500 W/m2
Dn lnh panen kiu ng thng c nhc im l qung ng i
ca dng mi cht trong cc ng trao i nhit kh ngn v kch
thc tng i cng knh. khc phc iu ngi ta lm dn
lnh theo kiu xng c.

280

1- Bnh gi mc-tch lng; 2- Hi v my nn; 3- ng gp hi; 4- Gp

lng vo; 5- Lng vo; 6- X trn nc mui; 7- X nc mui ; 8- X
cn; 9- Nn cch nhit; 10- X du; 11- Van an ton
Hnh 7-3: Thit b bay hi kiu panen
7.2.1.3 Dn lnh xng c
Dn lnh xng c c s dng rt ph bin trong cc h thng
lm lnh nc hoc nc mui, v d nh h thng my cy. V
cu to, tng t dn lnh panen nhng y cc ng trao i nhit
c un cong, do chiu di mi ng tng ln ng k. Cc ng
trao i nhit gn vo cc ng gp trng ging nh mt xng c
khng l. l cc ng thp p lc dng trn, khng cnh. Dn lnh
xng c cng c cu to gm ngiu cm (mun), mi cm c 01
ng gp trn v 01 ng gp di v h thng 24 dy ng trao i
nhit ni gia cc ng gp.
Mt dng nhit ca dn bay hi xng c tng ng dn
lnh kiu panen tc khong 29003500 W/m2

281

1- ng gp ngang; 2- ng trao i nhit; 3- ng gp dc; 4- Kp ng;

5- Thanh
Hnh 7-4: Dn lnh xng c
7.2.1.4 Dn lnh tm bn
Ngoi cc dn lnh thng c s dng trn, trong cng nghip
ngi ta cn s dng dn bay hi kiu tm bn lm lnh nhanh cc
cht lng. V d h nhanh dch ng v glycol trong cng nghip
bia, sn xut nc lnh ch bin trong nh my ch bin thc phm
vv..
Cu to dn lnh kiu tm bn hon ton ging dn ngng tm bn,
gm cc tm trao i nhit dng phng c dp sng c ghp vi
nhau bng m kn. Hai u l cc tm khung dy, chc chn c gi
nh thanh ging v bu lng. ng chuyn ng ca mi cht v cht
ti lnh ngc chiu v xen k nhau. Tng din tch trao i nhit rt
ln. Qu trnh trao i nhit gia hai mi cht thc hin qua vch
tng i mng nn hiu qu trao i nhit cao. Cc lp cht ti lnh
kh mng nn qu trnh trao i nhit din ra nhanh chng. Dn lnh
tm bn NH3 c th t k =25004500 W/m2.K khi lm lnh nc.
i vi R22 lm lnh nc h s truyn nhit t k =15003000

282

W/m2.K. c im ca dn lnh kiu tm bn l thi gian lm lnh rt

nhanh, khi lng mi cht lnh cn thit nh.
Nhc im l ch to phc tp nn ch c cc hng ni ting mi
c kh nng ch to. Do khi h hng, khng c vt t thay th, sa
cha kh khn.

Hnh 7-5: Dn lnh kiu tm bn

7.2.2 Thit b bay hi lm lnh khng kh
7.2.2.1 Dn lnh i lu t nhin
Dn lnh i lu t nhin khng dng qut c s dng lm
lnh khng kh trong cc bung lnh. Dn c th c lp t p trn
hoc p tng, ng trao i nhit l ng thp trn hoc ng c cnh
bn ngoi. Cnh tn nhit s dng l cnh thng hoc cnh xon.
i vi dn ng trn thng dng l ng thp 57x3,5, bc ng t
180300mm. Dn ng c h s truyn nhit khong k=710 W/m2.K
i vi dn ng c cnh ca Nga c lm t cc ng trao i nhit
38x3, cnh tn nhit dng xon thp dy 0,81,0mm, chiu rng l
thp l 45mm, bc cnh khong 2030mm. H s truyn nhit tnh
theo din tch mt ngoi c cnh i vi dn p tng k=34,5
283

W/m2.K v dn p trn k =45,5 W/m2.K . Nhc im ca dn lnh

i lu t nhin l hiu qu trao i nhit thp, nn thc t t s dng.
i vi dn ng ca Nga ngi ta thng ch to theo cc kiu nh
sau: Dn ng c 01 ng gp (hnh 7-6a), dn ng xon u (7-6b), dn
ng xon ui (7-6c) v dn ng c 02 ng gp (7-6d)
3

a)
4

c)
1

b)

d)

1- ng trao i nhit; 2- Cnh tn nhit; 3- ng gp; 4- Thanh

Hnh 7-6: Dn lnh i lu t nhin c cnh
7.2.2.2 Dn lnh i lu cng bc
Dn lnh i lu khng kh cng bc c s dng rt rng ri
trong cc h thng lnh lm lnh khng kh nh trong cc kho
lnh, thit b cp ng, trong iu ho khng kh vv
Dn lnh i lu cng bc c 02 loi : Loi ng ng v ng st.
Thng cc dn lnh u c lm cnh nhm hoc cnh st. Dn
lnh c v bao bc, lng quat, ng khuych tn gi, khay hng nc
ngng. Vic x nc ngng c th s dng bng nhiu phng php,
nhng ph bin nht l dng in tr x bng.
Dn lnh ng trn NH3 c k = 3543 W/m2.K. i vi dn lnh
frn k = 12 W/m2.K
Dn lnh s dng trong cc kho lnh c cu to vi chiu rng kh
ln, tri di theo chiu rng kho lnh.
284

Hnh 7-7: Dn lnh i lu cng bc

Mi dn c t 16 qut, cc dn lnh t pha trc mi dn, ht
khng kh chuyn ng qua cc dn. Dn lnh c bc cnh t 38
mm, tu thuc mc thot m ca cc sn phm trong kho. V bao
che ca dn lnh l tn m km, pha di c mng hng nc ngng.
Mng hng nc nghing v pha sau nc ngng chy kt, trnh
ng nc trong mng, nc ng c th ng bng lm tc ng
thot nc. Dn gm nhiu cm ng c lp song song dc theo chiu
cao ca dn, v vy thng c cc bp phn phi ga ga phn b dch
lng u cho cc cm.

285

1- Qut dn lnh; 2- ng mi cht vo, ra; 3- Hp u dy; 4- ng x

nc ngng;
5- Mng nc ngng; 6- Bch treo
Hnh 7-8: Dn lnh trong cc kho lnh
7.3 Tnh ton thit b bay hi
C hai bi ton tnh ton thit b bay hi : Tnh kim tra v tnh
thit k
Tnh ton thit b bay hi l xc nh din tch b mt trao i nhit
cn thit p ng ph ti nhit cho.
- Thng s ban u:
+ Ch nhit m ca bung lnh
+ Loi thit b bay hi
+ Cng sut lnh cu Qo
- Thng s cn xc nh : Din tch trao i nhit, b tr v kt cu
thit b bay hi.
7.3.1 Cc bc tnh ton dn lnh
1. Chn loi thit b bay hi
Chn kiu loi dn lnh cho h thng lnh cng da trn nhiu tiu
ch khc nhau nhu c im cu to, yu cu v lm lnh vv
2. Tnh din tch trao i nhit
F=

Qo
Q
= o , m2
k .t o q of

(7-1)

Qo Cng sut lnh yu cu ca thit b bay hi, W

k H s truyn nhit, W/m2.K;

286

to - chnh nhit trung bnh lgarit, oK;

qof Mt dng nhit ca thit b bay hi, W/m2.
a. Xc nh h s truyn nhit k
H s truyn nhit k c th xc nh theo kinh nghim theo bng 71 di y. Trong trng hp c th c th tin hnh tnh ton theo cc
cng thc tnh ton truyn nhit thng thng. i vi thit b bay hi
h thng lnh, h s to nhit v cc mi trng thit b bay hi c
nhng c im khc.
Bng 7-1 : H s truyn nhit k v mt dng nhit cc dn lnh
TT

Kiu thit b bay hi

1 Thit b bay hi lm lnh cht lng

- Bnh bay hi NH3
- Bnh bay hi frn
+ R12
+ R22
- Dn lnh kiu panen
- Dn lnh xng c
- Dn lnh kiu tm bn
+ NH3
+ R22
2 Thit b bay hi lm lnh khng kh
- Thit b bay hi i lu t nhin
- Thit b bay hi i lu cng bc
+ ng trn NH3
+ Frn

k
(W/m2.K)

qf
(W/m2)

t
(oC)

460580

20004500

46

230350
350400
460580

810
810
29003500
29003500

25004500
15003000
35,5
35 43
12

H s truyn nhit c tnh tu thuc trng hp c th ca b

mt trao i nhit. Chng hn nh trng hp ng trn c th tnh nh
sau:
k=

1
d
1
1
1
+
. ln 2 +
.d 1 . 1 2..
d 1 .d 2 . 2

trong :
287

, W / m.K

(7-2)

1, 2 H s to nhit bn trong v ngoi ng trao i nhit,

W/m2.K;
d1, d2 - ng knh trong v ngoi ng trao i nhit, mm;
- H s dn nhit vt liu ng, W/m.K.
b. Xc nh chnh nhit trung bnh logarit
t tb =

t max t min
t
ln max
t min

(7-3)

tmax, tmin- Hiu nhit ln nht v b nht u vo v ra ca thit

b trao i nhit.
c. Xc nh lu lng cht lng hoc khng kh lm lnh
* Lu lng cht lng
Lu lng cht lng c lm lnh thit b bay hi c xc nh
theo cng thc sau:
G=

Qo
, kg/s
C. .t

(7-4)

C Nhit dung ring ca cht lng, J/kg.K;

Khi lng ring ca cht lng, kg/m3;
t - chnh nhit ca cht lng vo ra thit b bay hi, oC.
* Lu lng khng kh
Lu lng khng kh lm lnh c xc nh theo cng thc sau:
G KK =

Qo
C KK . KK .t KK

, kg/s

(7-5)

CKK Nhit dung ring ca khng kh, Cn = 1,0 kJ/kg.K;

KK Khi lng ring ca khng kh , kg/m3, KK = 1,151,2
kg/m3;
tKK - chnh nhit ca khng kh vo ra thit b bay hi , oC.
7.3.2 Xc nh h s to nhit v pha cc mi cht thit b bay
hi
7.3.2.1 H s to nhit khi si mi cht lnh
* Si trong ng v rnh nm ngang
- i vi Frn

288

 = C.q tr 0,15 (. ) n

(7-6)

- Tc chuyn ng ca frn lng, m/s;

- Khi lng ring ca frn lng, kg/m3;
Tr s C v n c xc nh nh sau:
+ i vi R12 : C = 23,4 v n = 0,47;
+ i vi R22 : C = 32,0 v n = 0,47.
Tuy nhin cng thc trn ch ng khi mt dng nhit q (W/m2)
nh tc l nh hn gi tr nm trong bng 7-2 di y:
Bng 7-2: Gii hn mt dng nhit, W/m2
Mi
., Kg/m2.s
cht
60
120
250
400
650
R12
1500
1800
2000
2500
3000
R22
1500
1800
2000
2500
3500
Trong trng hp mt dng nhit q ln hn tr s nu trong
bng 7-2 th h s to nhit c xc nh theo cng thc sau y:
0, 2
0 , 6 .
(7-7)
= A.q tr .

hay:
.
= A . .

d
2,5

0,5

1, 5

(7-8)

trong : = tw to.
H s A tra theo bng 7-3 di y:
Bng 7-3 : H s A
to , oC
0
1,14
1,32

Mi cht
R12
R22
- i vi NH3

-30
0,85
0,95

-10
1,045
1,17

p
= w .1 +
w

1, 5

10
1,23
1,47

30
1,47
1,25

0 , 667

289

(7-9)

w H s to nhit ca lng NH3 khi chuyn ng trong ng tnh

nh cht lng thng chuy ng trong ng, W/m2.K.
p H s to nhit trung bnh ca NH3 khi si mnh, W/m2.K.
0,7
P = 2,2.q ng
.Po0, 21

(7-10)

hay
P = 13,85. 2,333 .PO0,7
(7-11)
qng Mt dng nhit theo b mt ngoi ca dn lnh, W/m2;
Po - p sut si ca NH3 , bar.

* Si trong ng v rnh ng
- i vi Frn
+ Khi si bt ( x < 0,02)
P .d
q .d .C '
Nu = 0,25. tr tr x 1. o tr
r. "

0 , 31

+ Khi si vnh khn (x = 0,17 0,89) th:

0 ,1
1,16
.r.
1+ x
= 3,79.
.

w q tr
1 x

(7-12)

(7-13)

trong h s to nhit w c tnh theo tiu chun Nu nh sau:

(7-14)
Nu = 0,023.Re0,8.Pr0,33
v vn tc c xc nh :
=

4.G.(1 x)
, m/s
.d tr2 .z

trong :
G Lu lng tc nhn i vo dn lnh, kg/s;
dtr - ng knh trong ca ng, m;
x - kh ca tc nhn lnh vo ng, kg/kg;
z- S ng t song song ca dn lnh;
, Khi lng ring ca mi cht lng, kg/m3;
Khi lng ring ca hi, kg/m3;
- H s dn nhit ca frn lng, W/m.K;
C Nhit dung ring ca frn lng, J/kg.K;

290

(7-15)

Po - p sut si, bar;

- Sc cng b mt, N/m;
r Nhit n ho hi ca frn, J/kg.
Cc tr s Re v Pr u xc nh theo frn lng
- i vi NH3
= (27,3 + 0,04.t o ).q tr0, 45 .d tr0, 24

(7-15)

7.3.2.2 H s to nhit v pha khng kh

- i lu cng bc
i b phn cc loi dn lnh u c khng kh v mi cht ti
lnh khc i lu cng bc i qua dn lnh. Trong trng hp ny
cc tnh ton cng tng t nh tnh ton cho dn ngng. iu khc
bit duy nht l phm vi nhit lm vic ca dn lnh khc dn
ngng m thi.
- i lu t nhin
Cc dn lnh s dng phng php i lu t nhin t gp hn nn
y chng ti khng trnh by.
***

291

Chng IX

Qui hoch mt bng

nh my ch bin thc phm
9.1 Yu cu khi qui hoch mt nh my ch bin
thc phm
9.1.1 Yu cu chung khi qui hoch nh my
Cc nh my ch bin thc phm, trong khu ch bin, iu
ho, cp ng, bo qun lnh v xut hng lin quan mt thit vi
nhau. V th khi thit k v qui hoch mt bng nh my cn nm r
qui trnh cng ngh v yu cu v mi mt ca cc khu trong dy
chuyn .
Qui hoch mt bng nh my ch bin thc phm l b tr nhng
ni sn xut, x l lnh, bo qun v nhng ni ph tr ph hp vi
dy chuyn cng ngh. t c nhng mc ch cn tun th
cc yu cu c bn sau y:
1) B tr cc khu phi hp l, ph hp dy chuyn v qui trnh
cng ngh sn xut, ch bin thc phm trong nh my. Dy chuyn
phi m bo sn phm i theo mt trnh t khoa hc, khng an cho,
giao nhau, cn tr ln nhau, nhng vn m bo sao cho ng i l
ngn nht.
Ni chung cn b tr theo trnh t dy chuyn ch bin ca mt
hng ch yu ca nh my. Cc h thng thit b ph tr b tr ring r
trnh nh hng n dy chuyn chnh.
2) Cc khu yu cu nghim ngt v v sinh phi cch ly vi cc
khu khc. Chng hn khu vc nhp hng, s ch v khu phn xng,
sa cha phi cch xa v tch bit vi khu tinh ch, ng gi v bo
qun. Khi i vo cc khu i hi v sinh cao cn phi b tr cc h
chao chn kh trng v phi mang dy ng, o qun bo h ng qui
nh.
3) Qui hoch nh my ch bin thc phm cn phi t chi ph
u t l b nht. Cn s dng rng ri cc cu kin tiu chun gim
n mc thp nht cc din tch ph nhng phi m bo tin nghi.
Gim cng sut thit b n mc thp nht.

331

4) Qui hoch mt bng cn phi m bo s vn hnh tin li v

r tin.
- Phi m bo khng gian lm vic, ng i li li, bc xp v
vn chuyn th cng hoc c gii thun li.
- Sp xp khoa hc cc khu vc ng i ngn nht.
- C khng gian cn thit sp xp cc thit b, phng tin trong
dy chuyn.
5) Mt bng phi ph hp vi h thng lnh chn.
6) Mt bng phi m bo thm m cng nghip, an ton chy
n. Khi xy ra cc s c c th d dng ra khi khu vc v i vo
khc phc s c.
7) Khi qui hoch cng cn phi tnh ton n kh nng m rng
nh my.
9.1.2 Yu cu i vi gian my lnh, phn xng c kh sa
cha, l hi
i vi cc nh my ch bin thc phm, cn phi b tr cc gian
my lnh, phn xng c kh, gian l hi hp l, khng gy nh
hng n khu vc ch bin, nht l vn v sinh.
9.1.2.1.Yu cu i vi gian my lnh
B tr my v thit b hp l trong bung my l rt quan trng nhm
mc ch:
- Gian my b tr sao cho khng gy n, nh hng n cc khu vc
gia cng ch bin v bo qun thc phm.
- Nm v tr thun li, khng gian thong ng c th a xe vo
ra vn chuyn di di thit b khi cn thit hoc cc xe phng chy
cha chy c th vo ra.
- Khng nh hng n cc khu vc khc nh : khu vn phng, khu
KCS vv. . .
- Khng qu xa cc khu vc gia cng ch bin v bo qun thc
phm ng ng t gian my n cc dn lnh ngn.
- Cu to v b tr gian my hp l
+ Vn hnh my thun tin.
+ B tr gn, hiu qu.
+ m bo an ton phng chy cha chy, phng n v v sinh
cng nghip : cc ca ra vo ln, m ra bn ngoi, c trang b cc
lam thng gi gian my, chiu cao ln thong ng. Trong phng
332

my c y cc bng, ni qui, qui nh, cc dng c vn hnh sa

cha, bo h lao ng, mt n phng c vv. . .
+ m bo thun tin cho vic bo dng, sa cha, thay th
my v thit b.
Bung my v thit b thng c b tr vo st tng khu vc gia
cng ch bin v bo qun thc phm ng ni ng gia my thit
b v dn lnh l ngn nht.
Bung my v thit b c th nm chung trong khi nh ca khu vc
gia cng ch bin v bo qun thc phm hoc tch ri. i vi cc h
thng ln c th c bung my ring v bung thit b ring.
Trong bung my thng b tr: cc my nn, cc t my nn bnh
ngng, bm cc loi, dng c o c, kim tra; c th c thm bnh
trung gian, bnh tch du vv... Chiu rng chnh ca li i trong bung
my l 1,5m tr ln, cc my v thit b ln n 2,5m. Khong cch
ny i li, tho lp sa cha my d dng, khong cch gia my
v thit b t nht l 1m, gia thit b v tng l 0,8m nu y khng
phi l li i vn hnh chnh. Cc thit b c th t st tng nu pha
ca thit b hon ton khng cn n vn hnh bo dng. Bng
iu khin vi cc dng c o kim v bo hiu phi b tr sao cho c
th quan st c d dng t bt k v tr no trong bung my.
V an ton phng chng chy n, bung my v thit b t nht phi
c hai ca b tr i din khong cch xa nht trong bung my, t
nht c mt ca thng ra ngoi tri, cc cnh ca m ra ngoi. Chiu
cao bung my amniac t nht t 4,2m, frn 3,5m i vi cng sut
ln v 2,6m i vi thit b nh hn. Bung my phi c qut thng
gi thi ra ngoi, mi gi c th thay i khng kh trong bung 344
ln.
Trong bung thit b b tr cc thit b nh bnh ngng, bnh bay
hi, cc bnh cha, bnh qu lnh, bnh cha du, bnh tch du, cc
bm nc v bm amnic, bnh tch kh khng ngng, bnh tch lng
v.v... Chiu cao bung thit b khng nh hn 3,6m. Khi b tr bnh
bay hi v bnh ngng ng v nm ngang phi ch n vic v sinh,
lm sch nh k cn bn pha nc mui v nc lm mt. Phi b tr
khng gian thao tc v sinh ng bng bn chi ui co c chiu
di t nht bng chiu di bnh. Bnh ngng ng chm thng ng, dn
ngng ti, c th t ngoi tri. Bnh cha cao p tch du, gom du
trng hp ny cng c th t ngoi hin c mi che. Mt s thit b
333

c th t chng ln nhau: bnh ngng trn bnh cha cao p, bnh tch
kh khng ngng trn bnh cha cao p.
Cc ng dn gia cc thit b c th b tr trn cao hoc di sn.
B tr ng dn trn cao c nhc im l gy tr ngi cho vic tho lp
bc d cc thit b khi s dng cc thit b nng h. Chnh v vy nn
b tr st tng v ch sng c th bo dng thng xuyn. Cc
ng dn t trn cao cn t nghing, nghing t nht 0,002 ngc
hng dng chy ca hi y v t nht 0,003 ngc hng dng chy
ca hi ht m bo du v lng khng chy vo my nn. ng
ng cng c th b tr trong knh di sn. Cc knh c chiu cao
khng nh hn 1,9m v chng c trang b qut gi thay i ba ln
khng kh th tch knh trong mt gi. Khi b tr ng ng pha
di, ng ng ht v y ca mi my nn u phi b tr van x
amoniac lng cc im thp nht ca ng ng v bnh cha thu
hi.
Cc bung khc nh bung hnh chnh, din tch ph, phng thay
qun o, bung sinh hot thng c b tr gn bung my v thit
b.
B tr dn lnh hp l tun hon gi u. Tm vi ca cc qut
dn lnh ch t mt khong nht nh, khi chiu di bung lnh ln
cn b tr thi theo chiu rng v b tr mt vi dn lnh.
9.1.2.2.Yu cu i vi phn xng c kh v gian l hi
i i vi phn gian my mc thit b, trong cc x nghip ch bin
thc phm cn c phn xng c kh v gian l hi.
Phn xng c kh l ni c s dng bo tr, bo dng v
sa cha cc thit b my mc h hng, sn xut v ch to cc thit b
mi vv
L hi c s dng trong cc nh my ch bin thc phm nhm
cp nhit cho bng chuyn hp luc thc phm. Yu cu hi hp luc
thng khng ln ln nn gian l hi cng nh. Nn s dng l hi
t du , khng nn s dng thn v bi nhiu nh hng n v sinh
thc phm ni chung.
Do tnh cht cng vic ca gian c kh v l hi ging gian my
lnh nn yu cu v xy dng cc gian ny tng t nh gian my v
nn b tr gn gian my, xa khu vc ch bin v khu vn phng.

334

9.1.3 Yu cu i khu vc ch bin

Khu ch bin c th ni l khu vc c din tch ln nht trong cc
nh my ch bin thc phm, l ni tp trung ng ngi v trc tip
ch bin thc phm. V vy khu ch bin phi m bo cc yu cu c
bn sau:
1. Phi m bo an ton v sinh thc phm tuyt i. Khu vc ch
bin phi cch ly hon ton vi cc khu vc khc. Trc khi vo khu
vc ch bin phi tin hnh kh trng bng cch phi i qua cc b
ra c pha ho cht tit trng.
2. Ngi vo khu vc ch bin phi thay i trang phc v mc o
qun, dy ng bo h ng yu cu, khng c mc o qun thng
vo khu vc ny.
3. Khu vc ch bin phi c iu ho nhit m bo yu cu.
Nhit v m phi m bo yu cu, tu thuc vo loi thc
phm.
4. Tng khu vc ch bin c lt gch men ln 100% v pha trn
lp t knh ngi bn ngoi c th theo di v quan st mi hot
ng bn trong khu ch bin qua knh.
5. Ngun nc ch bin phi m bo t yu cu k thut.
6. Cp thot nc khu ch bin phi m bo tt nht v khu vc
ny s dng mt lng nc rt ln trong ngy. c bit rnh thot
nc khu ch bin phi ln, thot nc tt v m bo v sinh trnh
to ngun gy nhim vi trng t ln.
7. Din tch khu ch bin phi rng, thong ng m bo nhu cu
cn thit cho ngi lao ng lm vic thun li nht.
8. Vic a vo vo ra khu ch bin c th thc hin qua cc ca
chnh nhng tt nht l a qua cc ca ra vo hng chuyn dng, n
c cu to ging cc ca s trn b tr bn trt a sn phm vo
ra thun li.
9. Trong qu trnh ch bin thng s dng rt nhiu bo
qun thc phm trc v sau ch bin. Ngy nay ngi ta thng s
dng vy ch bin, trong trng hp ny ci vy c lp t
ngay gia khu vc ch bin. Vi ci ln ngi ta t ngay tng
ngn ca khu s ch v tinh ch.
10. Yu cu v chiu sng: Chiu sng khu vc ch bin phi t
tiu chun quc t, t khong 12 W/m2.

335

9.1.4 Yu cu i khu vc cp ng
Khu cp ng l ni lp t cc thit b cp ng thc phm sau
ch bin, bao gm cc t, kho v dy chuyn cp ng. V vy khu cp
ng phi b tr lin k vi khu ch bin. Ngoi cc thit b cp ng ,
kho ch ng cng c b tr khu vc ny. So vi kho lnh, kch
thc kho ch ng khng ln lm nn chim din tch nh.
i vi i b phn cc h thng cp ng, din tch yu cu cho
cc thit b cp ng thng khng ln lm. Nhng i vi dy
chuyn I.Q.F do c nhiu khu i km nn chim din ng k. S
lng ngi lm vic khu vc ny cng khng nhiu lm. Khi thit
k, b tr khu cp ng ch cn lu dnh khng gian vn chuyn
v y cc xe hng. Ring cc t ng cn b tr cc khong h v c
2 pha t m cc cnh ca t. V vo, ra hng. H thng I.Q.F
cng cn cc khong cn thit v hai pha ngi vn hnh d dng
i li xung quanh quan st.
Mt khc cn b tr hp l cc t ng, kho ng mt cch ph hp
v m bo yu cu thm m.
Nhit yu cu ca khng kh mi trng khu cp ng khng c
yu cu g c bit. V vy khu cp ng khng nht thit phi iu
ho khng kh v thc phm khi a sang khu vc ny hoc c a
vo kho ch ng hoc a vo cp ng ngay.
Cng nh khu ch bin, khu cp ng cng yu cu v v sinh rt
nghim ngt v i hi cch ly vi bn ngoi , nn, tng cng c
lt gch men m bo sch s. Khng gian b tr hp l v c tnh n
m rng cng sut cp ng.
Kch thc cc t cp ng tng i gn ging nhau v vy cn b
tr thng hng thng li va tit kim khng gian va m bo m
quan cng nghip.
9.1.5 Yu cu i vi khu vc bo qun
Sau cp ng thc phm c a sang ng gi v a vo bo
qun. Nh vy khu vc bo qun cn b tr cnh khu cp ng v
ng bao gi. Ngoi ra khu bo qun phi c m thng ra khu xut
hng.
Nhit khu vc bo qun khng c yu cu g c bit. Do
cng nh khu cp ng khu bo qun cng khng cn iu ho khng
kh. Vic iu ho l hon ton khng cn thit.
336

Tuy khng yu cu iu ho khng kh nhng khu vc bo qun

cng i hi m bo v sinh cn thit, trnh gy nhim vinh sinh vt
vo thc phm bo qun.
Cm my lnh ca cc kho lnh c th b tr ngay cnh tng cc
kho lnh, nhm gim thiu ng ng. Hin nay ngi ta c xu b tr
cm my gian my, hn ch ti a ngi vn hnh c th vo ra khu
bo qun v cp ng cng nh nh hng ca du m ly lan khu
vc ny.
9.2 qui trnh sn xut mt s hng thc phm
b tr v qui hoch mt bng nh my ch bin thc phm tt,
nht thit phi tm hiu qui trnh cng ngh sn xut ca cc mt hng
thc phm t b tr dy chuyn thit b ph hp vi cng ngh
ch bin thc phm.
Di y xin gii thiu qui trnh cng ngh sn xut v ch bin
ca mt s mt hng thc phm thng dng nht.
9.2.1 Qui trnh ch bin cc loi thu sn
Mi mt hng thy sn u c qui trnh cng ngh sn xut v ch
bin ring v c ch r trong nhiu sch vit v k thut ch bin
thu sn. T cc qui trnh cng ngh c th , chng ti rt ra qui
trnh tng qut cho tt c cc mt hng t c th nh hng b
tr dy chuyn cng ngh nh my ch bin thu sn.
Qui trnh cng ngh ch bin ca i a s cc mt hng thu sn
c trnh by trn hnh 9-1. i vi tng khu i vi tng sn phm
cc cng vic c th c khc nhau.
9.2.1.1 Tip nhn nguyn liu, ra v bo qun s b
Thu sn l mt hng c gi tr kinh t cao. m bo cht lng
sn phm, mt trong nhng khu then cht l phi gi ti ca
nguyn liu trc khi a vo dy chuyn ch bin. Thu sn sau khi
tip nhn cn ra s b v sau p hoc dung dch nc mui
lnh. T l p tu thuc vo tng sn phm, ma v
9.2.1.2 Khu ch bin
Khu ch bin cc mt hng bao gm s ch v tinh ch, i vi
cc nguyn liu rt khc nhau, ngay c cng mt nguyn liu nhng
337

c th ch bin theo nhiu cch khc nhau cho cc sn phm a

dng.
- Cc khu ch bin tm: Ch bin tm bao gm cc cng vic: Vt
u, bc v, b gn, rt rut, luc, nhum mu, ra v xp khun. Tu
thuc sn phm khc nhau m c th c hoc khng c mt s khu.
- Ch bin mc: Ra, m bng, b rut, xp khun
- Ch bin c: Ra, vut nht, cht u, vy, nh vy, m bng, b
rut, lt da, ct phi l, rt xng, xp khun, khay
- Ch bin ln : Ra nht bng ho cht, ra sch, m bng, b
rut, xp khun
- S huyt : Ngm 68 gi, loi b s cht, ch, ra sch bn ru,
phn loi.
- c bu, c sn: Ngm, ra, ra nht bng ho cht, cht t c,
ly tht ra khi v, tch b vy ming, ra, ro nc, xp khun.
Kt thc qu trnh ch bin sn phm c phn c theo qui nh
i vi tng mt hng khc nhau, gi tr ca chng cng v th s rt
khc nhau. Qu trnh phn c phi c tin hnh k lng v nhanh
chng. Sau sn phm c xp vo cc khay theo ng qui nh
m bo m quan v khi lng cn thit ca cc khay. Mi khay
thng c 2 hoc 5 kg sn phm.
9.2.1.3 Ch ng v cp ng
Qu trnh ch bin thc phm din ra trong thi gian kh di, mt
lc khng th c hng cp ng. V vy sau khi ch bin xong
khay cp ng no, ngi ta a vo tm thi bo qun trong cc kho
ch ng. Trong kho ch ng sn phm c lm lnh n khong
1012oC.
Tu thuc vo tng loi sn phm m khu cp ng c th c hoc
khng cc bc sau: Hp, luc, lm ngui, lm kh, cp ng, chm
nc, m bng, ho cng v ti ng. Ton b cc bc trn to thnh
mt dy chuyn cp ng chung, chim kh nhiu din tch.
Cc sn phm chn phi qua khu hp, luc bng hi nc. Cc sn
phm ri cn phi m bng tng thm m sn phm v chng xi
ho.
i i vi khu hp luc phi b tr bng chuyn lm mt v lm
kh.

338

tip nhn nguyn liu

XUT HNG
ra
BO QUN
BO QUN NGUYN LIU

S CH

RA NG, M BNG,
NG TI NYLNG,
NG THNG CACTON

TINH CH

CP NG

PHN C, RA, CN, XP

KHAY

CH NG

Hnh 9-1: Qui trnh cng ngh ch bin cc mt hng thu sn

9.2.2 Qui trnh ch bin tht v thc n chn
9.2.2.1 Tht v cc sn phm t tht ng vt
Tht ng vt bao gm tht ln, tru, b, d vv.. Tht c lm
lnh ng cc bung ng hoc cc hm cp ng. Tht c
nguyn khi ln hoc dng block, fil v ming vn.
- Dng khi nguyn: Tht b, tru c nguyn khi dng 1/4 con,
tht ln dng 1/2 con, tht cu v ln sa nguyn con.
Sau khi git m, b rut , co lng v loi b cc b phn khng
cn thit nh chn, u vv.. cc khi tht c treo bng cc mc c
bit trn cc xe vn chuyn. Nh vy vic vn chuyn nh nhng v c
th t ng ho c.
339

Trong cc kho cp ng, cc sn phm c lm lnh bng khng

kh i lu cng bc, tc t 5 m/s v nhit khong 35oC40oC
Tht cp ng c coi l t yu cu khi ng bng 86% nc
trong tht v nhit trong c i tm khi tht t 12oC . Tn hao
khi lng trong qu trnh cp ng khong 0,62,6% tu thuc vo
cht lng tht, phng php cp ng v iu kin k thut ca thit
b.
Phng php cp ng c th thc hin 2 pha hoc 1 pha. Phng
php cp ng 1 pha cho sn phm cht lng tt hn v tn hao nng
lng t hn.
- Ngoi cp ng dng khi nguyn nh trn, ngi ta cn ch bin
tht di dng block, fil hoc ming vn. Sn phm c xp trn
cc khay v xp vo cc xe cp ng hoc a thng vo vo thit b
cp ng (kiu tip xc) cp ng h nhit tm xung nhit
yu cu. Thi gian cp ng tu thuc vo sn phm, kch thc v
thit b cp ng. Tuy nhin m bo yu cu k thut thi gian cp
ng khng nn ko di qu 9 gi. Hin nay c nhiu loi thit b cp
ng cho php rt ngn ng k thi gian cp ng xung khong
cng 60 pht.
+ Ch bin tht b 1/4 v 1/2 con : i vi sn phm 1/4 con, mi
con c c cia lm 4 phn bng cch x i gia ct sng v ct
ngang gia t xng s 910 v 1011. Khi lng mi phn t t
3050 kg. Lp m di da t c n mng gi li dy khng qu
1cm. Lp m bn trong, c honh, ng mch ch, ni tng, v, huyt
v b phn sinh dc phi b loi b. Khi cp ng, nhit tm tht
t t nht 12OC, thi gian bo qun khng qu 90 ngy.
+ Tht b 1/2 con : Mi con c chia i bng cch x dc xng
sng t u n ui. Ct b khp xng s 1, ct chn n gi, mi
phn cn nng t 20 kg tr ln. Ln m phanh thnh tm phng, b ht
ni tng, da nguyn v, khng xy xc. Tht phi qua cp ng
35oC-40oC, bo qun 18oC v tm tht phi t 12oC.
+ Ln sa nguyn con, c m t hu mn v bc ht ton b
ni tng. Sau cp ng cho 30 gam mui ht to vo mch m t mng
ui n vai trc. Dng bao ti loi 30 kg ng kin, mi bao
chng 45 con, tu theo khi lng.

340

9.2.2.2 Tht g v vt
- i vi g: G git m xong, ly u, c, chn, tim, gan, rut v
m. Sau c lm sch ni tng, cho vo ti nylng v t km vo
bng tng con mt. Tu thuc vo th trng m u, c, ni tng
km theo hoc ch bin ring. Khi lng thnh phm mi con phi t
0,5 kg tr ln.
Thnh phm c cho vo ti nylng, dn kn ming, xp khay v
cho vo cp ng. Thi gian cp ng t 5 n 8 gi. Sau cp ng g
c ng kin trong cc thng cactng vi s lng 20 con/thng v
c bo qun 18oC.
- i vi vt: Qui trnh c phc tp hn bao gm:
+ Ct tit.
+ Nhng nc nng 90100oC
+ Nh lng;
+ Nhng colophan;
+ Tut sch lng con;
+ Ra sch;
+ M, tch ni tng, u, chn
+ Ra sch, phn loi
+ Cho vo ti nylng;
+ Lm lnh ng;
+ ng kin;
+ Tr ng
9.2.2.3 Thc phm ch bin sn v thc n chn
nng cao gi tr ca thc phm xut khu, tn dng ngun nhn
cng r trong nc, trong nhng nm qua nhiu n v xut khu thc
phm u t cc dy chuyn ch bin thc phm ch bin sn v
thc phm chn. Cc sn phm sau khi xut khu sang th trng
cc nc, c th c a thng vo cc siu th v mang thng hiu
Vit Nam, c gi l sn phm gi tr gia tng. Vic xut khu cc
mt hng gi tr gia tng khng nhng mang li hiu qu kinh t cao
m cn rt ch ng trong xut khu.
Vic sn xut cc mt hng nu trn i hi phi c trang thit b
c bit nh h thng cp ng I.Q.F dy chuyn hp luc vv..

341

9.2.3 Qui trnh ch bin sa v sn phm t sa.

* Lnh ng sa: bo qun sa lu di cn phi lm lnh ng
nhit thp t 0-35oC. Qu trnh lm lnh ng sa cn tin hnh
nhanh, nu tin hnh chm th phn m s b tch ra, cc cht tan nh
ng, mui tp trung vo tm khi sa, do khi lm tan gi n s
khng tr li trng thi ban u nh sa ti. V vy phi tin hnh
lm lnh ng nhanh theo tng lp mng th mi hn ch s ph v
h phn b t nhin ca cc thnh phn trong sa. Sa qua lnh ng
c bo qun 20oC.
* Lnh ng pho mt : Cc loi pho mt l sn phm cha nhiu
prtin ca sa. Trc y pho mt ch c lm lnh ng trong cc
thng ln v ng chm do nhit lm lnh ng ch khong
20oC, khi em s dng pho mt b vn cc. Khi lm lnh ng
30oC trong cc hp nh, thi gian lm lnh ng khong 5 n 14 gi
tu thuc v phng php cp ng, kch thc hp pha mt. Nhit
tm pha mt sau cp ng t 18oC, c bo qun trong cc kho
nhit 18-20oC, vi nhit ny thi gian bo qun c th t
c 1 nm.
Pho mt mui c th lm lnh ng nhanh v tr n 1 nm, tuy
nhin ngi ta thng tr nhit trn im ng bng mt t va
bo qun trn 6 thng va cho pho mt chn thm m va s dng
tin li.
* Lnh ng b
Trc khi em lnh ng cn phi kh trng b nhit
9598oC, trong thi gian 20 giy, sau lm ngui n 35oC .
B c lnh ng n 18oC v bo qun di dng gi nh hay
tng mng ln. N c kh nng chu ng c nhit thp. c
cht lng b tt, sau khi sn xut v ng gi phi a i lm lnh
nhanh ngay, sau gi nhit thp trong qu trnh bo qun tm
thi, vn chuyn cho ti khi a vo kho bo qun. Ch bo qun
b phi lin tc v khp kn. Trong qu trnh bo qun b c th bin
i khng c li, v vy phi duy tr tt nhit bo qun v phi lc
khng kh trong phng loi tr mi l hoc vi sinh vt.
* Ch bin cc loi kem sa.
Cc loi kem sa c s dng phc v gii kht v n trng ming,
c hn 100 loi kem sa khc nhau: Kem sa, kem m sa, kem tri

342

cy vv c sn xut t cc hn hp pha ch theo nhng cng thc

v qui trnh sn xut nht nh. Hn hp sau khi pha ch xong c
quy trn u, ng ho k trong thit b lnh ng, kem xp ngi
ta sc kh vo hn hp. Sau khi lm lnh ng hn hp kem n
6-8oC thit b lm lnh nhanh , kem sa c chuyn sang b phn
to hnh v lm cng thm gi l b phn ti kem. Sau khi kem t
nhit 18oC c ua i ng gi v bo qun nhit -1825oC t 1 n 2 thng. Trong qu trnh bo qun cn duy tr nhit
u n trnh lm cho nhit dao ng v nh vy s c hin tng
ti lp tinh th lm gim cht lng kem v cm quan b gim.
9.2.4 Qui trnh ch bin cc loi rau qu
Khc vi sn phm tht, c l sn phm ca sinh vt ch, nn
qu trnh lm lnh ng l km hm cc qu trnh bin i khng c
li ca thc phm mt hot ng sng di s hot ng ca cc vi
sinh vt; cn rau qu l km hm cc hot ng sng ca t bo rau
qu. V vy bo qun rau qu phi duy tr tnh cht ti sng ca rau
qu v ch nh vy mi m bo duy tr cc sinh t, thnh phn vi
lng, gi tr cm quan ca rau qu.
C hai phng php ch bin rau qu : Bo qun lnh v ch bin
lnh ng.
9.3 Quy hoch Mt bng nh my ch bin thu
sn
9.3.1 Cc cn c qui hoch mt bng nh my ch bin thc
phm
Vic b tr mt bng quy trnh cng ngh c cn c vo :
- Yu cu c bn khi quy hoch mt bng nh my ch bin thc
phm.
- Quy trnh cng ngh sn xut ca tng mt hng. i vi yu cu
ny cn lu :
+ B tr theo tng nhm mt hng c qui trnh sn xut tng t :
y s phn cc mt hng theo nhm qui trnh cng ngh nhm b tr
mt bng sn xut p ng y i hi nghim ngt ca qui trnh
v sinh trong sn xut cc mt hng cao cp, xut khu sang cc th
trng kh tnh nht nh EU, M, Nht. Mt khc phi m bo chi

343

ph xy dng thp v hiu qu s dng cao, t hiu qu kinh t chung

ca d n.
+ B tr dy chuyn ch bin cc mt hng theo nhm c cc qui
trnh cng ngh hoc cng on chnh tng t nhau v c mc v
sinh ging nhau. Mt hng trong cng nhm nu khng qui m sn
lng b tr sn xut ring th c th thit k s dng chung tng
cng on, hoc dng xen k c iu kin trn cng mt mt bng.
V d cc nhm mt hng c quy trnh cng ngh tng t nhau ti
khu vc ch bin nh nhau:
1. Cc sn phm ng block, IQF nguyn liu t tm
2. Sn phm ng block v IQF: nguyn liu t mc, c , gh.

344

9.3.2 Mt s s liu v qui hoch mt bng nh my ch bin thc phm

Bng 9-1: Thng s xy dng cc kho lnh mu ca MYCOM
Cng sut bo qun (Tn)
Cng sut cp ng (Tn/ngy)
- Kho lnh
- Phng ch
- Bung cp ng
Din tch - Bung ch cp ng
- Bung my
nn
2
- Bung ch bin
(m )
- Vn phng
- Phng n v ngh ngi
Tng cng
- Kho lnh
Cch
- Bung cp ng
nhit
- Phng ch
(mm)
- Vt liu cch nhit
Cng sut - Kho lnh
my nn - Bung cp ng
- Phng ch
lnh
(Kcal/h)
Tng cng

100
132
33,1
33,1
49,6
247,8
150
200
100
Styrofor
34.780
2.720
37.500

200
5
231,5
54,5
23,2
46,3
66,1
421,6
150
200
100

300
10
283,5
69,5
40,5
23,2
52,9
66,1
26,4
21,5
583,6
150
200
100

500
15
443,5
84,5
63,6
36,4
59,5
92,5
33,1
24,8
837,6
150
200
100

800
20
698,0
99,2
89,3
39,7
109,0
158,5
59,5
44,6
1297,8
150
200
100

1000
20
978,0
132,0
89,3
39,7
129,0
158,5
59,5
44,7
1630,7
150
200
100

68.040
44.150
3.930
116.120

76.200
88.300
7.560
172.060

102.720
132.750
7.860
244.330

141.220
177.810
10.280
329.290

194.440
177.810
11.490
383.740

345

My nn
MYCOM

My nn piston
My nn trc vt

N4A
1 Cm

N4A
1 Cm

N6A
2 Cm

N8A
2 Cm

N100L
1 Cm

N125L
1 Cm

N160S
1 Cm

N125L
2 Cm

N4B
N6B
2 Cm
N160S
2 Cm

N6B
2 Cm
N160S
N160L

Trn bng 9-1 v 9-2 trnh by cc thng s xy dng ca mt s nh my ch bin bo qun lnh
v sn xut, bo qun mu ca MYCOM dng tham kho
Bng 9-2: Thng s xy dng khu vc sn xut v bo qun ca MYCOM
Nng sut b (Tn/Ngy)
Kho bo qun (Tn)
- Bung sn xut
- Kho cha
- Phng i bo qun
- Phng my
Din tch - Trm in
sn (m2) - Vn phng hnh
chnh
- Nh n, hnh lang,
ngh ngi
Tng cng

10
600
87,0
178,5
49,6
49,6
24,8
-

15
700
148,5
218,0
26,8
69,5
28,9
-

20
1100
178,5
294,0
33,1
79,4
46,3
-

30
1500
231,0
397,0
33,1
66,2
39,7
26,4

50
2000
377,0
535,0
39,7
89,3
19,8
52,9
36,4

100
2800
755,0
775,0
99,0
139,0
33,1
52,9
62,8

359,7

491,3

631,3

793,4

1150,1

1917,0

346

Cch nhit
(mm)
Cng sut
my nn
(Kcal/h)
My nn
MYCOM

- B
- Kho bo qun
- Sn xut
- Bo qun
Tng cng
- My nn piston
- My nn trc vt

150 mmT
100 mmT
113.100 202.910
43.240
65.620
156.340 268.530
N6A
2 my
N8A

57.760
30.844
88.604
N8A

85.280
279.420
34.170
77.720
119.450
357.140
N4A
2 my
hoc
N6B
N6A
N125LU N125LU N160LSU N160LU N160SU

347

558.840
93.140
651.980
N8A
v N8B
N200SU

9.3.3 Qui hoch mt bng nh my ch bin thu sn

c ti liu tham kho v qui hoch mt bng cc nh my ch
bin thu sn, di y chng ti gii thiu, qui hoch mt bng ca
mt s x nghip ng lnh mu ca MYCOM v mt s x nghip
ng lnh mi ti Vit Nam.
1. Nh my ch bin thu sn vi : Kho lnh 270tn, my cp ng
10 Tn/ngy.
32000

kho lnh 250 Tons

-25C n -30C

gian my

phng ch
my nn trc vt

4800

gian ch bin
128m2

Hnh 9-2 : Mt bng kho lnh

348

nh n

vn phng

3800

8000

Dn lnh

bung bo qun

4000

20000

192 m2

bcca

8000

Dn lnh

8000
bo qun c tui
0C, 20Tons, 32m2

bung cp ng
-23C , 10 Tons/Ngy

8000

dn ngung

16000

6000

Cu 2 Tn

6000

phng my

b cy

KHO lnh bo qun

7500

8500

20000

4650

21000
12000

gian ch bin

snh tip nhn hng

vn phng

Hnh 9-2 : Mt bng kho lnh

349

9000

6000
t ng tip xc
6 Tn/ngy

6000

KHO C TI
0C
70 - 80 Tons

6000

KHO bo
qun
-5C

lm lnh s
b nuc

nh n

5000

6000

KHO lnh bo qun

-25C n -30C
500 - 700 Tons

42000

phng my

Dn lnh

6000

my cy
30 Tons/Ngy

My
pht in

03 My nn trc vt

Cm bnh ngung - bnh chua

1. Nh my ch bin thu sn vi kho lnh 500 n 700 tn, t

ng kiu tip xc 12 Tn/ngy v my 30 Tn/ngy.

12000

900

6500

3. Nh my bo qun lnh ng.

snh

vn phng

nh n

kho lnh -30c

71994

kho lnh -30c

phng my

nh n

12000

vn phng

snh

3000

18000

18000

3000

18000
96000

3000

18000

Hnh 9-3 : Mt bng kho lnh

350

18000

3000

4. Qui hoch nh my ch bin thu sn xut khu Ca Lu

6000

6000

6000

6000

6000

Qung Ngi (d n)

6000

6000

6000

6000

p. qun c
px ch bin
W c n
BHL

W c nam
bhl

5000

kho dng c
ch bin
W c n

kho dng c

thay ca nam

KCS
phng y t

phng lm
vic

phng thu
mua hng kh

khu d kin m
rng sn xut

ch bin

W c nam

tm

tm

ph ng
dng c

p. bo qun
nguyn liu

kho hng kh

kh u ch bin hng kh

khay m m
cp ng

kho cha bao b

carto v ni lng

khu ng gi carton

khu s ch

5000

50000

khu nhp liu

5000

khu tinh ch

5000

5000

6000

thay ca n

5000

2500

kho ch ng

m y vy

khu cp ng

kho lnh bo qun

d2

5000

t cp ng tip xc
N6W A

Phng
ng g i p.e

5000

t cp ng g i
phng
dng c

p. bo qun
nguyn liu

N62W B

bu ng ti ng

6000

N6W A

gian my

b cy
( Bn cho tu

thuyn)

BNH CHA H P

phng
dng c

N42W B

N62W B

dn ngng

BNH TRUNG GIAN

dy chuyn cp ng i.q.f

4000

N62W B
tm
phng
dng c

phng
my iu ho

WC

dn ngng

l hi
p. thay ca
px c in

p. qun c
px c in

phn xng c kh v
Kho vt t

dng c iqf

BNH CHA CAO P

60000

Hnh 9-5 :Mt bng nh my ch bin thu sn xut khu 1000 Tn sn phm / nm
351

5000

4200

THAY CA

THAY CA

4200

4800

3000

4800

3900

3900

4800

BHL

THAY CA

KHAY MM

KHAY MM

THAY CA

2400

4800

PC-XK

b
14 tn/ngy

12000

KHO LNH 40 TN

phn c

NG GI
CARTON

kho vy
10 tn/ngy

tinh ch

KHO LNH 160 TN

40000

T NG TIP XC
1000 KG/M

15000

CA XUT HNG

khu s ch
tip nhn
nguyn liu

500

14000

40000

4400

KHO BBTC

WC

DNG C
S CH

PH LIU

5100

4200

2400

3000

9500

3000

8000

1000 Tn SP/nm

3000

5. Qui hoch nh my ch bin thu sn xut khu Th Quang - Nng

phn c & xp khay

NG GI P.E

QUN C
THUT

TH. CA TN

HCPC
PHNG KCS

8000

THAY CA N

THAY CA NAM

4000

3500

8000

7200

7100

KHO BAO B

3500

7200

3000

THAY CA I.Q.F
NI HI

PHNG Y T &
BHL KHCH

6000

KHO VT T

DNG C I.Q.F

3500

PHNG
MY

VN PHNG
PX

1500

2500

PH G.C

5200

1900 3200

16900

CP NG I.Q.F
VP TNNL

WC

3500

T NG GI 250 KG/M

11000

78000

Hnh 9-6 : Mt bng nh my ch bin thu sn xut khu Th Quang 1000 Tn sn phm / nm
352

353

***

323

Chng X

h thng IN NG LC, IU KHIN V

BO V CA H THNG LNH
10.1. CC THIT B IN THNG HAY S DNG TRONG
H THNG LNH
10.1.1 Cc thit b iu khin
lm nhim v iu khin, ng m my trong cc mch in
ngi ta s dng nhiu thit b in khc nhau.
10.1.1.1 Aptomat (MCCB)
ng ngt khng thng xuyn trong cc mch in ngi ta s
dng cc aptomat. Cu to aptomat gm h thng cc tip im c b
phn dp h quang, b phn t ng ct mch bo v qu ti v
ngn mch. B phn ct mch in bng tc ng in t theo dng
cc i. Khi dng vt qu tr s cho php chng s ct mch in
bo v thit b.
Nh vy ptomat c s dng ng, ngt cc mch in v bo
v thit b trong trong trng hp qu ti.

Hnh 10-1: Thit b ng ngt in t ng (aptomat)

10.1.1.2 R le nhit bo v qu dng v qu nhit (OCR)
R le nhit c s dng bo v qu dng hoc qu nhit. Khi
dng in qu ln hoc v mt l do g nhit cun dy m t qu
cao. R le nhit ngt mch in bo v m t my nn.

352

R le nhit c th t bn trong hoc bn ngoi my nn. Trng

hp t bn ngoi r le nhm bo v qu dng thng c lp i
km cng tc t. Mt s my lnh nh c b tr r le nhit bn trong
ngay u my nn.

1- Dy ni, 2- Chp ni; 3- Cht tip im; 4- u cc 5- Tip im;

6- C cu lng kim; 7- in tr; 8- Thn; 9- Vt
Hnh 10-2: R le nhit lp trong my nn

Hnh 10-3: R le nhit v mch in

Phn t c bn ca r le nhit l mt c cu lng kim gm c 2
kim loi khc nhau v bn cht, c h s gin n nhit khc nhau v
hn vi nhau. Bn lng kim c t nng bng in tr c dng
in ca mch cn bo v chy qua. Khi lm vic bnh thng s pht
nng in tr ny khng c cu lng kim bin dng. Khi

353

dng in vt qu nh mc bn lng kim b t nng v b un

cong, kt qu mch in ca thit b bo v h
10.1.1.3 Cng tc t v r le trung gian
Cc cng tc t v r le trung gian c s dng ng ngt cc
mch in. Cu to ca chng bao gm cc b phn chnh sau y :
1. Cun dy ht
2. Mch t tnh
3. Phn ng (phn ng)
4. H thng tip im (thng ng v thng m)

Hnh 10-4: Cng tc t

Cn lu cc tip im thng m ca thit b ch ng khi cun
dy ht c in v ngc li cc tip im thng ng s m khi
cun dy c in, ng khi mt in.
H thng cc tip im c cu to khc nhau v thng c m
km m bo tip xc tt. Cc thit b ng ngt ln c b phn
dp h quang ngoi ra cn c thm cc tip im ph ng mch
iu khin.
10.1.2 R le bo v p sut v thermostat
bo v my nn khi p sut du v p sut ht thp, p sut u
y qu cao ngi ta s dng cc r le p sut du (OP), r le p sut
thp (LP) v r le p sut cao (HP). Khi c mt trong cc s c nu
354

trn, cc r le p sut s ngt mch in cun dy ca cng tc t my

my nn dng my.
Di y chng l cu to v nguyn l lm vic ca cc r le p
sut
10.1.2.1 R le p sut du

1- Phn t cm bin p sut du; 2- Phn t cm bin p sut ht; 3C cu iu chnh; 4- Cn iu chnh; 5Hnh 10-5 : R le p sut du
p su du ca my nn phi c duy tr mt gi tr cao hn
p sut ht ca my nn mt khong nht nh no , tu thuc vo
tng my nn c th nhm m bo qu trnh lu chuyn trong h
thng rnh cp du bi trn v tc ng c cu gim ti ca my nn.
Khi lm vic r le p sut du s so snh hiu p sut du v p sut
trong cacte my nn nn cn gi l r le hiu p sut. V vy khi hiu
p sut qu thp, ch bi trn khng m bo, khng iu khin
c c cu gim ti.
p sut du xung thp c th do cc nguyn nhn sau:
- Bm du b hng
- Thiu du bi trn.
355

- Phin lc du b bn, tc ng dn du;

- Ln mi cht vo du qu nhiu.
Trn hnh 10-5 gii thiu cu to bn ngoi v bn trong r le p
sut du.
R le bo v p sut du ly tn hiu ca p sut du v p sut
cacte my nn. Phn t cm bin p sut du OIL (1) pha di
ca r le c ni u y bm du v phn t cm bin p sut thp
LP (2) c ni vi cacte my nn.
Nu chnh lch p sut du so vi p sut trong cacte p = pd - po
nh hn gi tr t trc c duy tr trong mt khong thi gian nht
nh th mch iu khin tc ng dng my nn. Khi p nh th
dng in s i qua r le thi gian (hoc mch sy c cu lng kim).
Sau mt khong thi gian tr nht nh, th r le thi gian (hoc c cu
lng kim ngt mch in) ngt dng iu khin khi n khi ng
t my nn
chnh lch p sut cc tiu cho php c th iu chnh nh c
cu 3. Khi quay theo chiu kim ng h s tng chnh lch p sut
cho php, ngha lm tng p sut du cc tiu my nn c th lm
vic.
chnh p sut c c nh 0,2 bar
10.1.2.2. R le p sut cao HP v r le p sut thp LP
R le p sut cao v r le p sut thp c hai kiu khc nhau :
* Dng t hp gm 02 r le
* Dng cc r le ri nhau
Trn hnh 10-6 l cp r le t hp ca HP v LP, chng hot ng
hon ton c lp vi nhau, mi r le c ng ni ly tn hiu ring.
Cm LP thng b tr nm pha tri, cn Hp b tr nm pha phi.
C th phn bit LP v HP theo gi tr nhit t trn cc thang k,
trnh nhm ln.
Trn hnh 10-7 l cc r le p sut cao v thp dng ri.
R le p sut cao c s dng bo v my nn khi p sut u y
cao qu mc quy nh, n s tc ng trc khi van an ton m. Hi
u y c dn vo hp xp pha di ca r le, tn hiu p sut
c hp xp chuyn thnh tn hiu c kh v chuyn dch h thng
tip im, qua ngt mch in khi ng t my nn.

356

Hnh 10-6 : R le t hp p sut cao v thp

Gi tr t ca r le p sut cao l 18,5 kG/cm2 thp hn gi tr t
ca van an ton 19,5 kG/cm2. Gi tr t ny c th iu chnh thng
qua vt A. chnh p sut lm vic c iu chnh bng vt B.
Khi quay cc vt A v B kim ch p sut t di chuyn trn bng
ch th p sut.

a- R le p sut cao HP
b- R le p sut thp
Hnh 10-7 : R le p sut cao v thp
Sau khi xy ra s c p sut v tin hnh x l, khc phc xong cn
nhn nt Reset ngt mch duy tr s c mi c th khi ng li
c.

357

Tng t HP, r le p sut thp LP c s dng t ng ng

m my nn, trong cc h thng lnh chy t ng. Khi nhit
bung lnh t yu cu, van in t ngng cp dch cho dn lnh, my
thc hin rt gas v bnh cha v p sut pha u ht gim xung
di gi tr t, r le p sut tc ng dng my. Khi nhit phng
lnh ln cao van in t m, dch vo dn lnh v p sut ht ln cao
v vt gi tr t, r le p sut thp t ng ng mch cho ng c
hot ng.
10.1.2.3. Thermostat

Hnh 10-8 : Thermostat

Thermostat l mt thit b iu khin dng duy tr nhit ca
phng lnh. Cu to gm c mt cng tc i hng n cc (12) duy
tr mch in gi cc tip im 1 v 2 khi nhit bu cm bin tng
ln, ngha l nhit phng tng. Khi quay trc (1) theo chiu kim
ng h th s tng nhit ng v ngt ca Thermostat. Khi quay
trc vi sai (2) theo chiu kim th gim vi sai gia nhit ng v
ngt thit b.

358

Hnh 10-9 : Cu to bn ngoi ca thermostat

10.1.2.4. R le bo v p sut nc (WP) v r le lu lng (Flow
Switch)
Nhm bo v my nn khi cc bm gii nhit thit b ngng t v
bm gii nhit my nn lm vic khng c tt (p sut tt, thiu
nc ..) ngi ta s dng r le p sut nc v r le lu lng.
R le p sut nc hot ng ging cc r le p sut khc, khi p
sut nc thp, khng m bo iu kin gii nhit cho dn ngng hay
my nn, r le s ngt in cun dy khi ng t ca my nn
dng my. Nh vy r le p sut nc ly tn hiu p sut u y ca
cc bm nc.
Ngc li r le lu lng ly tn hiu ca dng chy. Khi c nc
chy qua r le lu lng tip im tip xc h, h thng hot ng
bnh thng. Khi khng c nc chy qua, tip im ca r le lu
lng ng li, ng thi ngt mch in cun dy khi ng t v
dng my.
10.1.3 Cc k hiu trn bn v
thun li cho vic c cc bn v cc mch in, trn hnh 1010 di y xin gii thiu mt s k hiu qui c cc thit b in ca
mch in cc h thng lnh. y l cc k hiu thng hay s dng
cho cc mch in h thng lnh hin nay thng hay c s dng.
359

Mt khc trnh nhm ln khi thuyt minh nguyn l hot ng

ca cc mch in chng ti k hiu ch s 1 cho tip im thng
ng v ch s 2 cho tip im thng m.
1. Tip im cu dao, my ct, aptomat
a. Thng m

b. Thng ng

2. Tip im cng tc t, khi ng t, r le

a. Thng m

b. Thng ng

3. Nt nhn
a. Thng m

b. Thng ng

4. Cun dy r le, cng tc

t, khi ng t.

AX

6. Tip im r le nhit

OCR 7. n bo s c

5. R le thi gian

5S

OFF

8. Nm xoay

MAN

hp

AUT

9. R le p sut cao

COS

up-on

10. R le p sut du

op

11. Van in t

sv

down-on
wp

12. R le p sut nc

Th

13. Thermostat
down-on

down-off

Hnh 10-10: Cc k hiu qui c trn cc mach in

10.2 iu khin v bo v cc thit b lnh
10.2.1 Bo v my nn
360

My nn l thit b quan trng nht trong h thng lnh, v vy n

c bo v rt nghim ngt. Khi cc iu kin lm vic khng t
yu cu, h thng bo v t ng ngt in dng my. C th,
my nn c bo v bi cc thit b sau:
1. Bo v p sut
- p sut cao HP.
- p sut du OP.
- p sut thp LP
2. Bo v qu dng v qu nhit (OCR):
- Bo v qu dng.
- Bo v qu nhit.
3. Bo v khi cc iu kin gii nhit khng tt
- Bo v p sut nc, lu lng nc
- Bo v khi bm nc gii nhit dn ngng hoc my nn ngng
hot ng
- Bo v khi qut dn ngng khng lm vic
- Bo v khi qut thp gii nhit khng lm vic
4. Bo v khi mt s thit b khc khng lm vic
Trong mt s mch in, my nn s t ng dng khi mt
thit b no khng lm vic, chng hn nh qut dn lnh, m t
cnh khuy nc mui, bm nc lnh vv..
10.2.2 iu khin mc dch bnh trung gian
iu khin mc dch cc bnh trung gian trong cc h thng
lnh 2 cp ngi ta s dng cc van phao in t.
Mc dch bnh trung gian, ni chung c c khng ch gia
02 mc: cc i v cc tiu.
- Mc cc i : Khng ch mc cc i nhm bo v my nn
trnh ht m, gy ngp lng pha cao p.
- Mc cc tiu : Nhm m bo lng dch ti thiu trong bnh
tng cng trao i nhit cho ng xon.
Khi mc dch trong bnh t mc cc i van phao pha trn tc
ng ngt in cun dy van in t cp dch cho bnh trung gian, khi
mc dch trong bnh s khng tng.
Khi mc dch h xung mc cc tiu van phao tc ng m van
in t v dch c tit lu vo bnh.

361

10.2.3 iu khin mc dch bnh gia mc

i vi cc bnh gi mc ca cc dn lnh, yu cu ch bo v mc
dch trn ca bnh trnh ht lng v my nn, do ch cn 01 van
phao tc ng ng m van in t cp dch cho bnh v qua duy
tr mc dch trong bnh gii hn cho php.
10.2.4 iu khin mc dch bnh cha h p
Bnh cha h p c bo v bng 03 van phao. Nhim v ca cc
van phao nh sau:
- Van phao trn cng, bo v mc dch cc i trnh vt qu mc
cho php, my nn c th ht lng v nguy him. Khi t mc cc i
van phao tc ng ng van in t cp dch vo bnh.
- Van phao gia, duy tr mc dch trung bnh, khi mc dch trong
bnh gim xung mc trung bnh, van phao ng mch in van in
t v cp dch vo bnh cha h p.
- Van phao di cng bo v mc dch cc tiu, y l mc dch s
c, nhm bo v bm. Khi lng dch trong bnh qu thp, van phao
tc ng ngt in cun dy khi ng t bm cp dch v bm cp
dch s ngng hot ng.
10.2.5 iu khin nhit phng lnh
i vi kho lnh bo qun h thng lnh hot ng hon ton t
ng v c iu khin ng tt theo nhit phng.
Qu trnh tc ng nh sau : Khi nhit phng lnh t yu cu
(xung bng nhit t ca thermostat), thermostat tc ng ng
van in t ngng cp dch cho dn lnh, my nn tip tc hot ng
nn p sut ht h xung, sau mt thi gian khi p sut ht xung thp
r le p sut thp tc ng dng my.
Khi nhit phng nng ln cao, thermostat tc ng m van in
t cp dch cho dn lnh, p sut ht tng ln v r p sut thp ng
mch khi ng li my nn.
V mt nguyn tc, thermostat c th trc tip tc ng mch iu
khin ng my nn. Tuy nhin m bo an ton khi dng my
phi ht kit gas khi dn lnh nn ngi ta mi cho hot ng nh
nu trn.

362

10.3 MCH IN NG LC V IU KHIN my nn

10.3.1 Mch ng lc ca cc my nn, bm v qut
Mch in ng lc cn gi l mch in ngun l mch in cp
in ngun chy cc thit b nh my nn, bm, qut vv.. Dng
in trong mch in ng lc ln nh tu thuc vo cng sut thit b
v do cng sut cc thit b i km mch in ng lc ph thuc
cng sut thit b v la chn mt cch tng ng.
c khi nim v mt mch in ng lc ta gi s c h thng
lnh kho cp ng gm cc thit b chnh sau y (hnh 10-11):
- My nn vi m t 75kW
- Bm cp dch dn lnh 1,5 kW
- Bm nc gii nhit my nn 2,2 kW
- Bm nc gii nhit dn ngng 3,7 kW
- Bm nc x bng dn lnh 2,2 kW
- Qut gii nhit dn ngng : 2 x 1,5 kW
- Qut gii nhit dn lnh : 2 x 2,2 kW
i vi cc ng c v thit b in ca h thng lnh, do cng sut
ln nn vic ng m cc ng c u thc hin bng cc khi ng
t. Cc thit b u c ng m v bo v bng cc aptomat, tt c
cc thit b u c r le nhit bo v qu dng. Cc thit b c cng
sut nh, ampek ni trc tip vo mch in, cn cc thit b c cng
sut ln ampek c qua bin dng CT.
Cc thit b chnh trn mch in ng lc bao gm :
- MCCB - Aptomat
- CT : Bin dng
- MC : Tip im khi ng t cun chy ca my nn
- MD - Tip im khi ng t mch tam gic
- MS - Tip im khi ng t mch sao
- OCR - Rle nhit
- M - Mt ; P Bm (Pump); F Qut (Fan)
- A Ampek
- Dy in cc loi

363

MCCB2
15A

MCCB1
200A

MCCB3
50A

CT 200/5A

MD
100A

MCCB5
30A

CT 50/5A

A1

MC
100A

MCCB4
15A

A3

A2

MS
80A

OCR
85A

6x25 + 1x25
mm2

A5

A4

MCLP
11A

MCP1
11A

MCP2
11A

MCCF1
11A

MCCF2
11A

MCP3
11A

MCF1
11A

MCF2
11A

OCRLP
3A

OCRP1
4,5A

OCRP2
4,5A

OCRCF1
3A

OCRCF2
3A

OCRP3
4,5A

OCRF1
4,5A

OCRF2
4,5A

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2

4x2
mm2
M
75KW

MLP
1,5KW

MP1
2,2KW

MP2
3,7KW

MCF1
1,5KW

MCF2
1,5KW

MP3
2,2KW

MF1
2,2KW

MF2
2,2KW

BM NC
X BNG

QUT 1

MY NN
KHI NG Y/

M T
BM DCH NH3

BM NC
BM NC
GII NHIT MN GII NHIT

QUT GII NHIT

QUT 1

QUT 2

Hnh 10-11 : Mch in ng lc trong h thng lnh

364

QUT DN LNH
QUT 2

i vi ng c my nn qu trnh khi ng din ra nh sau :

Khi nhn nt START trn mch iu khin, nu khng c bt c s
c no th cun dy khi ng t (MC) c in v ng tip im
thng m MC trn mch ng lc. Trong khong 5 giy u tin (t
r le thi gian), cun dy khi ng t (MS) c in v tip im
thng m MS ca n trn mch ng lc ng. Lc my chy
theo s sao, dng khi ng gim ng k. Sau thi gian t, r le
thi gian tc ng ngt in cun (MS) v ng in cho cun (MD),
tng ng cc tip im trn mch ng lc, MD ng v MS m.
My chuyn t s ni sao sang s tam gic.
i vi cc thit b c cng sut nh nh bm, qut dng khi
ng nh nn khng cn khi ng theo s sao tam gic nh
my nn.
10.3.2 Mch khi ng sao - tam gic
10.3.2.1 Dng in khi ng
Hu ht cc my nn lnh c ln u s dng ng c khng ng
b 3 pha. khi ng c cc ng c khng ng b 3 pha m
men khi ng ca ng c phi ln thng c m men cn
ca ti khi khi ng v ng thi m bo thi gian khi ng nm
trong gii hn cho php.
Dng in pha khi khi ng c xc nh theo cng thc sau:
I PKD =

U1
( R1 + R 2' ) 2 + ( X 1 + X 2' ) 2

(10-1)

trong :
R1 - in tr dy qun stato;
X1 - in khng stato;
R2 - in tr dy qun rto qui i v stato;
X2 - in khng dy qun rto qui i v stato;
Dng in khi m my kh ln, gp 5 7 ln dng in nh mc.
Do i vi li in cng sut nh khi khi ng my c th lm
st p mng nh hng n s lm vic ca cc thit b khc. V vy
cn c cc bin php khi ng hp l gim dng khi ng.
10.3.2.2 Cc phng php khi ng
1. i vi ng c rto dy qun
365

 gim dng khi ng i vi ng c loi ny ngi ta ni

dy qun rto vi 01 bin tr khi ng.
Mun m men khi ng cc i h s trt ti hn phi bng 1
tc l
S TH

'
R 2' + R KD
=
=1
X 1 + X 2'

(10-2)

T xc nh c in tr khi ng ti u t m men cc
i
Nh mch rto c thm in tr Rk nn dng in khi ng
gim
I PKD =

U1
'
( R1 + R 2' + R KD
) 2 + ( X 1 + X 2' ) 2

(10-3)

2. i vi ng c lng sc
* Khi ng trc tip
ng trc tip ng c vo mch in. Phng php ny ch p
dng cho cc ng c cng sut nh. y l phng php n gin,
nhng dng khi ng ln, in p st nhiu, thi gian khi ng
lu.
* Gim in p stato
Khi gim in p stato th dng in m my gim. Tuy nhin lc
m men khi ng cng gim theo, nn phng php ny ch p
dng cho ng c khng i hi m men khi ng ln. gim in
p stato c cc cch sau :
- Dng in khng ni tip vo mch stato
- Dng my t bin p
* i mch ni sao - tam gic
Phng php ny p dng cho cc ng c khi lm vic bnh
thng dy qun stato ni theo kiu tam gic.
Khi khi ng, mch in t ng chuyn ni sao, lc in p
t vo mi pha gim 3 ln. Sau thi gian khi ng ngi ta
chuyn sang mch ni tam gic nh qui nh.
- Dng in dy khi ni tam gic:
I d =

3.U 1
zn

(10-4)

366

- Dng in dy khi ni sao:

I d =

.U 1

(10-5)

3.z n

Theo cc cng thc trn, dng in khi ng khi ni sao nh hn

khi ni tam gic 3 ln.
Qua vic nghin cu cc phng php khi ng, chng ta nhn
thy hu ht cc phng php u lm gim m men khi ng.
khc phc iu ny ngi ta ch to loi ng c lng sc kp v
loi rnh su c c tnh m my tt.
10.3.2.3 Mch khi ng sao tam gic
Trn hnh 10-12 gii thiu mch in khi ng sao - tam gic
thng hay c s dng trong cc h thng lnh.
1
AX

MCX
START
T

MS

AX

MC

MS

STOP

MD

OPX
HPX
L1

MC

MD

MS

WPX

5S
AX

OCR

Hnh 10-12 : Mch khi ng sao - tam gic

367

Cc k hiu trn mch in

- MC, MS v MD Cun dy khi ng t s dng ng mch
chnh, mch sao v mch tam gic ca m t my nn.
- AX - R le trung gian
- T - R le thi gian
Khi h thng ang dng cun dy ca r le trung gian (AX) khng
c in, cc tip im thng m ca n trng thi h nn cc cun
dy (MC), (MD), (MS) khng c in.
Khi nhn nt START khi ng my, nu h thng khng c cc
s c p sut cao, p sut du, p sut nc, qu nhit th tt c cc
tip im thng ng HPX, OPX, WPX, OCR trng thi ng.
Dng in i qua cun dy ca r le trung gian (AX). Khi cun dy
(AX) c in nh tip im thng ng AX mc ni tip vi tip
im MCX nn t duy tr in cho cun AX. Tip im thng m
MCX ng khi khng c s c p sut nc bm gii nhit my nn
v bm gii nhit dn ngng (xem mch bo v p sut nc).
Khi cun (AX) c in, tip im thng m AX th hai ca n s
ng mch in cho cc cun dy khi ng t (MC) v (MS) hoc
(MD). Trong thi gian 5 giy u (thi gian ny c th thay i tu
) r le thi gian T c in v bt u m thi gian, mch cun dy
khi ng t (MS) c in, my chy theo s ni sao, cun (MD)
khng c in.
Sau thi gian t 5 giy, tip im ca r le thi gian nhy v ng
mch cun (MD) v mch cun (MS) mt in. Kt qu my chuyn
t s ni sao sang tam gic.
Do cun dy (MC) ni vi cp tip im thng m MS, MD ni
song song nn d my c chy theo s no th cun (MC) cng c
in.
Khi xy ra qu nhit (do my qu nng hay dng in qu ln) th
c cu lng kim ca r le qu nhit OCR nhy v ng mch in
n bo hiu s c (L1) bo hiu s c ng thi cun (AX) mt in
v ng thi cc khi ng t ca m t my nn mt in v my
dng.
Nu xy ra mt trong cc s c p sut du, p sut cao hoc p
sut nc, hoc nhn nt STOP th cun (AX) mt in v my nn
cng s dng.
368

10.4 CC MCH IN BO V khc TRONG H THNG

LNH
Hu ht cc mch bo v p sut du OP, p sut cao HP, p sut
nc WP ca cc h thng lnh u c thit k ngt in cun
dy (AX) trn mch iu khin chy my nn. Khi cun dy (AX)
mt in cc cun dy khi ng t m t my nn s mt in theo
v my nn ngng chy.
Khi xy ra bt c s c no nu trn th cun (AX) s ngay lp tc
mt in v my nn s ngng hot ng, ng thi cc n bo hiu
s c sng ngi vn hnh c th nhanh chng bit c s c
xy ra, ng thi chung bo s c reo ln.
Di y chng ti xin gii thiu nguyn tc lm vic ca cc mch
in iu khin nu trn.
10.4.1 Mch bo v p sut du
Trn hnh 10-13 gii thiu s nguyn l hot ng ca r le p
sut du. Khi hiu p sut du v p sut trong cacte my nn gim
xung qu thp, tip im mch in tr ng, dng in i qua in
tr v t nng c cu lng kim. Khi nhit c cu lng kim
ln, do gin n nhit nn c cu lng kim b un cong lm h tip
im (Timer switch), mch in ni vi r le p sut OP mt in.
Trn hnh 10-14 trnh by mch in bo v p sut du. Khi h
thng ang hot ng bnh thng c cu lng kim ca r le p sut
du ng, cun dy r le trung gian (OP) mc ni tip vi n c in.
Mch in cun (OPX) v n (L2) khng c in do tip im
thng ng OP v thng m OPX ang trng thi h.
- Khi p sut du nh hn gi tr nh sn, dng in i qua in
tr sy ca r le v bt u t nng c cu lng kim, khi c cu
lng kim nh ra cun dy r le trung gian (OP) mc ni tip vi n
mt in, ko theo cc tip im thng ng OP ng li, cun dy
r le trung gian (OPX) v n (L2) c in. Cun dy (OPX) c in
ko theo tt c cc tip im thng ng ca n nh ra, cun dy
(AX) trn mch khi ng my nn mt in v tc ng dng my
nn.
Thng thng khi s c xy ra, cc mch in s c s t duy tr,
ch sau khi x l xong s c v nhn nt RESET mi c th khi ng
li my nn. Mch in cun s c (OPX) cng t duy tr thng qua
369

tip im thng ng ca n trn s . Nu khng c mch ny

th s rt nguy him, v ngi vn hnh c th chy li my ngay m
khng l ang c c p sut du.
Trn mch p sut du, ngi ta s dng tip im thng m ca
cun dy r le trung gian AX nh l iu kin mch p sut du c
hiu lc. Mch s c ca cun (OPX) ch c hiu lc khi cun (AX)
c in tc khi my nn ang hot ng m mt p sut du. Trng
hp khi khi ng my, do bm du cha hot ng nn hiu p sut
s bng 0, nhng nh cun (AX) cha c in nn mch s c p sut
du cha c hiu lc v my vn c th khi ng c.

Hnh 10-13: S hot ng ca r le p sut du

Mt im trong cu to ca r le p sut du cng cn lu l khi
hiu p sut gim, r le khng tc ng dng my ngay m phi thng
qua in tr t nng c cu lng kim, c cu lng kim gin n
nhit mi dng my. C ngha rng, hiu p sut phi thc s gim v
gim trong mt thi gian nht nh. iu ny c ngha rt quan trng

370

v trong qu trnh lm vic, do s dao ng hoc do c ln cc bt kh

hiu p sut c th gim tc thi. y khng phi l s c m ch l
nhng tc ng mang tnh nht thi.
Trng hp r le p sut khng c in tr sy v c cu lng kim
nh trn, cn phi s dng r le thi gian m thi gian gim hiu
p sut. Ch khi hiu p sut gim trong mt khong thi gian nht
nh (thng l 10 giy) th mi tc ng dng my nn.
10.4.2 Mch gim ti
Mch gim ti trong s ch ra trn hnh 10-14 c s dng
gim ti trong cc trng hp sau:
a) Khi mi khi ng ang chy theo s sao Y, do dng khi
ng rt ln nn bt buc gim ti.
b) Khi vn hnh do ph ti ln, ngi vn hnh mun gim ti
bng tay.
c) Lc chy bnh thng (ch tam gic ) nhng p sut ht qu
thp, h thng hot ng khng hiu qa nn my chuyn sang ch
gim ti.
Khi gim ti, cun dy van in t (SV) c in v m thng ng
du tc ng ln c cu gim ti ca my nn gim ti.
Cng tc xoay COS trn s iu khin cho php la chn ch
gim ti bng tay MANUAL (ngay lp tc), ch gim ti t ng
AUTO hoc ngt mch gim ti OFF.
S mch in trn hnh 10-13 cho thy trong qu trnh khi ng
khi ang chy theo s sao Y th my nn lun lun gim ti v lc
ny cun dy khi ng t (MS) ang c in, tip im thng m
ca n trn mch gim ti ng v cun (SV) c in.
Khi ch t ng AUTO, ch khi p sut ht nh hn gi tr t
trc th s gim ti.
Ngoi ra thi im bt k no cng c th gim ti my nn c
khi xoay cng tc COS sang v tr MANUAL.
Khi my nn ang ch gim ti, n (L3) s sng bo hiu h
thng ang chy ch gim ti.

371

AX

MCX

MD

AX

RES

MD

OP

OPX

LP

AX

MC

STOP

MD

OPX

DOWN-ON

MS

HPX
L1

MC

MD

MS

HPX

DOWN-ON

OP

RES

UP-ON

START

MS

HP

MS

OFF
WPX

AUT

5S

MAN
COS

AX

OP

OPX

L2

SV
L3

L4

HPX

OCR
0
BO V
QU DNG

BO V

KHI NG Y/

P SUT DU

GIM TI

Hnh 10-14: Mch in iu khin h thng lnh

373

BO V
P SUT CAO

10.4.3 Mch bo v p sut cao

Trn hnh 10-14 biu din mch in bo v p sut cao.
Khi h thng hot ng bnh thng, tip im ca r le p sut
cao HP m, n (L4) v cun (HPX) khng c in.
Khi p sut pha y ca my nn vt qu gi tr t trc khong
18,5 kG/cm2, tip im r le p sut cao HP ng (UP-ON), cun dy
r le trung gian (HPX) c in v n (L4) sng bo hiu s c. Lc
ny cc tip im thng ng HPX nh ra. Trn mch khi ng
cun (AX) mt in v tc ng dng my nn.
R le s c (HPX) cng t duy tr in cho n thng qua cc tip
im thng ng RES v tip im thng m HPX.
Ch sau khi khc phc xong s c v nhn nt RESET th cun
(HPX) mi mt in.
10.4.4 Mch bo v qu dng
Trn hnh 10-14, OCR biu th c cu lng kim ca r le nhit.
nhit bnh thng c cu lng kim ng tip im mch in cho
cc cng tc t my nn v cun (AX). Lc ny h thng c th khi
ng lm vic.
Khi dng in chy qua mt qu ln, my nn nng c cu lng
kim ca r le nhit nh ra v mch in khi ng mt in, c cu
lng kim nhy sang pha mch n (L1), n (L1) sng bo hiu s
c qu dng.
Khi xy ra s c qu dng, phi i cho c cu lng kim ngui v
nhy tr v v tr bnh thng, th mi c th khi ng li c.
Mch bo v qu dng, khng phc hi qua nt RESET nh cc
mch s c p sut khc.
10.4.5 Mch iu khin v bo v bm, qut gii nhit
Trn hnh 10-15 gii thiu mch iu khin, bo v bm, qut gii
nhit v bo v p sut nc. Mch in c tc dng iu khin chy
cc bm, qut gii nhit dn ngng v bo v my nn khi p sut
nc thp.

374

AX

MCP2

OFF

MCP1

T2

RES

COS
MAN

AUX

L5

DOWN-ON

WP1
WPX

MCP1

MCP1

OCRP1

MCP2

MCP2

OCRP2

OCCF1

WPX

MCCF1

MCCF1

MCCF1

WP2
DOWN-ON

AUT

MCCF2

MCCF2

OCRCF2

MCX

T2
10S

WPX

L6

0
BM GN
MY NN

BM NC
GII NHIT

QUT GII NHIT

BO V P SUT NC
QUT 1

QUT 2

Hnh 10-15: Mch bo v p sut nc v qu dng bm, qut gii nhit

375

* iu khin chy cc bm v qut

chy cc bm v qut gii nhit c th thc hin theo hai ch
:
- Ch bng tay : Bt cng tc COS sang v tr MAN , nu khng
c s c p sut nc v s c qu dng ca cc bm qut (tip im
WPX v OCR ng) cc cun dy khi ng t ca cc bm, qut c
in v ng in cho m t cc bm, qut.
- Ch t ng : Bt cng tc COS sang v tr AUT. ch t
ng bm qut s khi ng cng vi my nn. Sau khi nhn nt
START trn mch khi ng nu khng c bt c s c no th cun
(AX) c in, ng thi ng tip im AX cp in cho cc cun dy
ca cc khi ng t (MCP1), (MCP2), (MCCF1) v (MCCF2) ca
bm, qut gii nhit v bm, qut hot ng.
Khi mt trong cc thit b bm gii nhit my nn, bm v qut gii
nhit dn ngng khng lm vic th cun (MCX) mt in, mch khi
ng my nn mt in v ngng my nn.
* Bo v qu dng bm, qut gii nhit
Khi mt trong 4 thit b gm bm gii nhit my nn, bm gii
nhit v cc qut gii nhit dn ngng b qu dng, r le nhit nhy
khi v tr thng ng v ng mch in cun dy r le trung gian
(AUX) v n (L5) sng bo s c. Cun dy s c (AUX) ng mch
chung bo hiu s c (hnh 10- ), ng thi cun dy ca r le trung
gian (MCX) mt in. Tip im thng m ca n trn mch khi
ng nh ra, cun (AX) mt in v my dng ngay lp tc.
10.4.6 Mch bo v p sut nc
Trn hnh 10-15 trnh by mch bo v p sut nc. Trong h
thng ny c 02 bm: Bm gii nhit dn ngng v bm gii nhit
my nn, v th tng ng s c 02 r le p sut nc WP1 v WP2 bo
v.
Khi ang hot ng bnh thng, tip im ca cc r le p sut
nc m, cun dy r le thi gian T2 khng c in.
Khi xy ra s c mt p sut nc ca mt trong hai bm th cun
dy r le thi gian (T2) c in v bt u m thi gian. Nu s c
ko di qu thi gian t (10 giy) tip im T2 ng, cun (WPX) c
in v n (L6) sng bo hiu s c. Cun (WPX) t duy tr nh tip
in thng ng ca n v tip im RES.
376

ng thi vi bo hiu s c tip im thng ng ca WPX trn

mch khi ng nh ra, cun (AX) mt in v my dng.
R le thi gian T2 rt quan trng, n c tc dng iu khin dng
my khi p sut nc thc s gim trong mt thi gian nht nh, m
khng tc dng tc thi. Trnh trng hp dng my do gim p sut
tc thi khi c cc bt kh trong dng nc hoc dao ng bt thng
khc.
Sau s c p sut nc, mun khi ng li h thng, phi nhn nt
RESET mi c th khi ng li my nn.
10.4.7 Mch cp dch v iu khin qut dn lnh
1

MCF1

XD2

MCF2

L9

AX
OFF

OFF
COS1

COS2
AUT

AUT

MAN

Th

MAN

MCF1

XD1

OCRF1

MCF2

OCRF2

L7
SV

L8

0
N BO QUT
DN LNH CHY

CP DCH
DN LNH

QUT DN LNH
QUT 1

QUT 2

Hnh 10-16 : Mch cp dch v iu khin qut dn lnh.

377

Trn hnh 10-16 trnh by mch cp dch, bo v qu dng qut dn

lnh v bo chy dn lnh. Trn mch ny van in t (SV) l van in
t iu khin cp dch cho dn lnh. Thermostat (Th) iu khin nhit
phng lnh, khi nhit t th khng cp dch cho dn lnh na,
cc tip im XD1 v XD2 l lin quan ti mch x bng. Khi x
bng c nhng giai on phi khng ch dng cp dch hoc dng
khng cho qut hot ng trnh bn nc tung to trong kho lnh.
a) Mch cp dch dn lnh : Mch in s tc ng ngng cp
dch cho dn lnh trong cc trng hp sau y :
+ Trong giai on ht dch ca qu trnh x bng (cun XD1 c
in v tip im thng ng XD1 m)
+ Khi nhit phng t yu cu : Tip im thermostat (Th) ngt.
+ Ngi vn hnh c th ngng cp dch dn lnh bt c lc no khi
xoay cng tc COS1 v v tr OFF
C 02 ch cp dch :
- Ch t ng : Bt cng tc COS1 sang v tr AUT. ch
ny vic cp dch ch dng khi x bng hoc khi nhit phng t
yu cu. Khi h thng dng, mch cp dch ng.
- Ch bng tay: Bt cng tc COS1 sang v tr MAN. ch
cp dch bng tay vic cp dch c th thc hin ngay c khi my nn
ang ngng hot ng min l nhit phng khng qu thp v
khng phi trong giai on rt dch ca qu trnh x bng
Khi h thng ang cp dch th n L8 s sng bo hiu ang thc
hin cp dch.
b). Mch iu khin qut dn lnh.
Mch in ny c cc dng iu khin cp in cho cc bm, qut
gii nhit v bo v cc thit b khi qu dng.
* iu khin chy qut :
Khi khi ng h thng, cun dy ca r le trung gian (AX) c
in, tip im thng m AX ca n ng mch cung cp in cho
cc cun dy ca khi ng t (MCF1) v (MCF2) ca cc qut gii
nhit v m t qut c in v bt u lm vic.
Thng qua cng tc COS2 c th la chn ch chy quat l t
ng AUT hoc bng tay MAN v c th dng qut khi xoay v v tr
OFF. Tuy nhin d ch no th khi ang x bng (cun XD2 c
in) th qut cng phi dng.
378

* Bo v qu dng
Khi xy ra s c qu dng ca mt trong 2 qut th tip im r le
nhit nhy v n (L9) sng bo hiu s c.
Lc ny cc cun dy ca khi ng t (MCF1 hoc MCF2 ) tng
ng s mt in, trn mch in bo v p sut nc (hnh 10-14) cun
(MCX) mt in v ko theo cun (AX) trn mch khi ng mt in
v dng my.
10.4.8 Mch x bng ba giai on
Khi bng bm nhiu trn dn lnh, hiu qu trao i nhit gim, m
t qut c th b qu ti v chy. Vy th lc no cn x bng cho
dn lnh ? Trong qu trnh lm vic, vic phi vo trong cc bung
lnh l bt c d v cn hn ch, mt khc bn trong bung lnh khi
ang hot ng cng rt kh quan st, kim tra mc bm bng.
Hn na nhiu dn lnh c v bao che kh kn bn ngoi nn cng rt
kh xc nh mc bm bng.
V vy, xc nh mc bm bng dn lnh gin tip thng qua
dng in m t qut. Khi bng bm nhiu, ng gi tun hon
trong dn lnh b thu hp, tr lc tng ln v dng in m t tng
theo. i vi ngi vn hnh c kinh nhim, khi dng in m t tng
n mt gi tr no so vi dng chy bnh thng th bit cn phi
tin hnh x bng. Mt s h thng lnh do MYCOM lp t ti Vit
Nam ngi ta nh du v tr cn x bng trn ampek ca qut dn
lnh.
Qu trnh x bng thc hin qua 3 giai on v hot ng hon ton
t ng. Thi gian thc hin mt giai on c t sn thng qua r
le thi gian TD1, TD2 v TD3. Qu trnh lm vic thc t c th iu
chnh li thi gian cho ph hp.
Tin hnh x bng nh sau:
- Nhn nt START bt u qu trnh x bng.
- Khi cn dng x bng nhn nt STOP1
Sau khi nhn nt START qu trnh x bng thc hin theo cc giai
on sau :

379

L9

AX

WPX

OFF

OFF

STAR

COS1

XD1

TD1

XD2

XD3

TD2

COS2
AUT

AUT

MAN

Th

MAN

STOP1

XD2

XD2

MCP1

MCF1

XD1

OCRF1

L9

TD3

MCP3

MCF2

OCRF2

XD3

XD1

XD3

OCRP3

L10
SV

XD2

XD1

TD1
5M

L8

XD2

TD2
15M

XD3

TD3
5M

0
CP DCH
DN LNH

QUT DN LNH
QUT 1

QUT 2

MCH X BNG 3 GIAI ON

BM X BNG

RT DCH

Hnh 10-17 : Mch in x bng

381

X BNG

LM RO

STOP2

- Giai on 1: Rt dch khi dn lnh

Thc hin trong khong 5 pht, thi gian ny c khng ch bng
r le thi gian (TD1).
Sau khi nhn nt START trn mch x bng, cun dy r le trung
gian (XD1) c in, tip im thng m XD1 ca n ng, r le
trung gian t duy tr in cho n v r le thi gian TD1 c in. R le
thi gian TD1 bt u m thi gian. Trong lc ny tip im thng
ng XD1 ca n trn mch cp dch dn lnh nh ra, van in t (SV)
mt in v ngng cp dch cho dn lnh, h thng lnh vn chy nn
ht dch ra khi dn lnh.
Nu trong thi gian 5 pht m vn cha ht kit gas trong dn lnh
(Ph = -50CmHg) th phi tng thi gian t (TD1).
- Giai on 2: Giai on x bng
Sau thi gian nh (5 pht), r le thi gian TD1 iu khin ng
tip im TD1 ni ni tip vi r le trung gian (XD2). R le trung
gian (XD2) v r le thi gian (TD2) c in. R le thi gian TD2 bt
u m thi gian. Trong thi gian ny, tip im thng m ca XD2
trn mch bm x bng ng, bm x bng hot ng v thc hin
bm nc x bng.
Trong lc x bng r le trung gian XD2 iu khin dng cc qut
dn lnh nc khng bn tung to trong bung lnh, ng thi ngt
in vo r le thi gian TD1.
R le trung gan (XD2) cng t duy tr in thng qua tip im
thng m ca n trn mch x bng.
- Giai on 3: Giai on lm kh dn lnh
Sau thi gian x bng (15 pht), r le thi gian (TD2) iu khin
ng tip im TD2 trn mch lm lm kh dn lnh, cun (XD3) v
r le thi gian TD3 c in. R le thi gian TD3 bt u m thi
gian lm kh dn lnh.
Trong giai on ny bm x bng ngng chy v cc qut dn lnh
lm vic. Mt im cn lu l trong sut thi gian x bng, cun
(XD1) lun lun c in.
Sau thi gian lm kh r le thi gian (TD3) ngt in cun (XD1)
thng qua tip im thng ng TD3 v cun dy r le trung gian
(XD3) mt in theo. Qu trnh x bng kt thc.
382

Ghi ch:
- Trong qu trnh vn hnh x bng, nu pht hin sau mt thi gian
ngn hn qui nh bng dn lnh c x tan ht, lc c th
dng x bng gim tn tht nhit, khng cn duy tr ng thi gian
qui nh, nh nt STOP2 c th chuyn ngay sang giai on 3.
- C th ngng hon ton qu trnh x bng bt c lc no thng qua
nt nhn STOP1
- Cc tip im XD2 v XD3 ni ni tip vi r le thi gian (TD1)
nhm ngt in vo n khi ang giai on 2 v 3.
- Tip im thng ng XD3 ni ni tip vi cun dy r le trung
gian (XD2) c tc dng ngt in cun khi chuyn sang giai on 3.
- Tip im XD1 trn mch lm ro dng ngt in cho cun (XD3)
v r le thi gian TD3 khi kt thc x bng.
10.4.9 Mch chung bo ng s c
1

HPX

BZX

OPX

WPX

OCX

AUX

BELL
STOP

BZX

RESET

BZ

BZX

RES

Hnh 10-18 : Mch chung bo s c

383

Khi x ra cc s c p sut hoc qu dng mch in ca chung

BZ c in v chung reo bo s c.
Khi , ngi vn hnh phi nht nt BELL STOP ngng ting
chung. Lc cun dy ca r le trung gian (BZX) c in v tip
im thng ng ca n nh ra, ngt in ca chung (BZ)
Sau khi khc phc cc s c xong, nhn nt RESET, in i qua
cun dy ca r le trung gian (RES), tt c cc tip im thng ng
RES ca n trn cc mch s c s nh ra, lm mt in mch bo s
c v h thng c th bt u khi ng.

**
***

384

385

Chng XI

THIT K, lp t, TH NGHIM v vn
hnh h thng lnh
11.1 NHNG VN CN QUAN TM KHI THIT K H
THNG LNH
11.1.1 Chn phng php cp dch dn lnh
La chn phng php cp dch cho dn lnh c ngha rt quan
trng n hiu qu lm vic, kh nng thu hi du..
C cc phng php cp dch ch yu sau :
- Cp dch bng tit lu trc tip
- Cp dch kiu ngp dch t bnh gi mc
- Cp dch bng bm dch
11.1.2.1 Phng php cp dch tit lu trc tip
Phng php cp dch tit lu trc tip l phng php cp dch
m mi cht sau tit lu i trc tip vo dn lnh khng qua bt c
khu trung gian no (hnh 11-1).
Mi cht lnh sau tit lu i trc tip vo dn lnh khng qua cc
khu trung gian nn tn tht nhit thp. y l phng php n gin,
khng i hi phi c cc thit b khc i km, chi ph u t thp.
Phng php tit lu trc tip c th s dng van tit lu tay v van
tit lu t ng. Nhng van tit lu tay ch nn s dng tit lu trc
tip cho cc h thng c ch nhit n nh lu di. i vi cc h
thng hot ng khng n nh, ph ti lun bin ng khng nn s
dng van tit lu tay, v c th gy ngp dch khi ph ti gim, nhit
bung lnh thp.
Tuy nhin, iu chnh lu lng hp l theo ph ti thc t, ch
nn s dng van tit lu t ng v cng sut ca van phi tng ng
vi ph ti ca h thng. Trong trng hp s dng van tit lu tay
hoc s dung van tit lu t ng nhng c cng sut ln hn s rt
nguy him khi ph ti nhit bn ngoi thay i. Khi ph ti nhit
gim, rt d gy ra ngp lng.

385

3
1
2

4
1- Dn lnh; 2- Qut dn lnh; 3- Cm van tit lu; 4- X nc ngng
Hnh 11-1 : Phng php tit lu trc tip

Phng php tit lu trc tip thng c s dng cho cc dn

lnh nh, ph ti nhit khng ln, v d nh h thng lnh my iu
ho, kho lnh thng nghip, kho bo qun, kho ch ng vv i
vi cc h thng cng sut ln, phng php ny t ra hiu qu thp,
trong nhiu trng hp dn lnh thiu mi cht trm trng lm cho
thi gian lm lnh tng ln ng k, c bit cui dn lnh.
Mt khc do mi cht trong dn lnh ch yu th hi nn hiu
qu trao i nhit khng cao, i vi h thng lm lnh nhanh ngi ta
t s dng kiu cp dch ny.
11.1.2.2 Phng php cp dch kiu ngp lng t bnh gi mc
Phng php cp dch kiu ngp lng t bnh gi mc c s dng
cho cc thit b bay hi i hi lu lng mi cht v ph ti nhit ln,
thi gian lm lnh tng i nhanh (hnh 11-2).
Thit b bay hi trong h thng lnh cp dch kiu ngp lng lun
lun cha ngp lng lng bo ho. Dch lng c cp trc tip t
bnh gi mc xung nh ct p thu tnh. m bo cung cp dch
lng y cho dn lnh, mc dch ti thiu trong bnh gi mc lun
c duy tr.
Do trong dn lnh lun lun ngp dch lng nn hiu qu trao i
nhit kh ln so vi hi bo ho khi tit lu trc tip, gim ng k
thi gian lm lnh.

386

Tuy nhin, phng php ny c mt s nhc im :

- Phi trang b thm bnh gi mc v cc thit b khc i km (van
phao, van an ton, ng h p sut, van chn vv..) nn chi ph u t
tng ln ng k.
- Lng mi cht s dng trong h thng tng do trong qu trnh
hot ng mt lng ln tch t ti bnh gi mc.
- Chuyn ng ca mi cht trong dn bay hi l chuyn ng i
lu t nhin, nh ct p thu tnh nn tc kh thp. Tc ph
thuc vo tc ho hi ca mi cht trong dn lnh. Nu tc ho
hi chm th ko theo tc lun chuyn chm. Do tc mi cht
bn trong dn lnh chm nn hiu qu trao i nhit cng khng thc
s cao v thi gian lm lnh vn cn di. i vi h thng i hi thi
gian lm lnh ngn nh cc h thng cp ng nhanh phng php
ny khng m bo yu cu k thut.
- Vng tun hon mi cht gia dn lnh v bnh gia mc l ring
bit so vi h thng, hu nh khng chu tc ng ca my nn m ch
ph thuc tc ho hi dn lnh, nn rt kh can thip thay i
tc . Nu tc lm lnh chm th vng lun chuyn cng chm
theo.

1- Dn lnh, 2- Bnh gi mc
Hnh 11-2 : Phng php tit lu ngp lng
Phng php cp dch kiu ngp lng thng s dng cho cc h
thng sau y :
- My cy v my vy.
387

- T cp ng tip xc (thi gian lm lnh 4-5 gi/m)

- Thit b lm lnh nc ch bin v iu ho khng kh trong cc
nh my ch bin thc phm
- Mt s thit b cp ng I.Q.F
Mc d bn trong dn lnh l mi cht lng, nhng do tc
chuyn ng chm nn trong cc h thng lm lnh nhanh hoc siu
tc phng php cp dch t bnh gi mc khng m bo yu cu
nn ngi ta bt buc s dng phng php i lu cng bc nh
bm.
11.1.2.3 Phng php cp dch bng bm cp dch
tng tc chuyn ng ca dch lng tun hon trong dn
lnh, nng cao hiu qu gii nhit, gim thi gian lm lnh, ngi ta s
dng phng php cp dch bng bm. Phng php ny c s dng
dng trong cc thit b cp ng lnh nhanh. S d cp dch bng bm
th hiu qu trao i nhit rt cao v thi gian lm lnh gim l v 2 l
do sau :
- Mi cht trong dn lnh trng thi lng c nhit rt thp.
- Mi cht lng chuyn ng cng bc vi tc ln.
v my nn

DP

Hnh 11-3 : Phng php cp dch bng bm

Tuy nhin s dng bm cp dch cho dn lnh c nhc im ch
c mt lng lng khi qua dn lnh s ho hi, mt lng ln sau dn
388

lnh khng kp ho hi nn kh nng ngp lng rt ln nu ht trc

tip v my nn ngay. Trong trng hp ny bt buc phi c bnh
cha h p. Bnh cha h p c chc nng va l ni cha lng cho
bm cp dch hot ng n nh va l thit b tch lng v hi sau
dn lnh.
11.1.2 La chn thit b ngng t
chn thit b ngng t ph hp vi tng h thng c th, chng
ta cn nm r cc c im ca tng loi thit b ngng t.
Cc h thng lnh ln thng s dng cc thit b ngng t sau y:
- Dn ngng khng kh
- Bnh ngng ng chm nm ngang
- Dn ngng t bay hi
- Dn ngng kiu ti
Bng 11-1 : Phm vi ng dng ca cc thit b ngng t
STT
1

Loi thit b ngng t

Phm vi s dng
Bnh ngng t
- Bnh ngng t nm - H thng NH3 v frn cng sut trung
bnh v ln: T ng, kho cp ng,
ngang ng thp
my .
- Bnh ngng ng ng - H thng lnh frn cng sut nh,
trung bnh v ln: Kho lnh, kho cp
ng, kho ch ng, my , my iu
ho khng kh

Dn ngng t bay hi

Dn ngng kiu ti

- H thng lnh cng sut ln v rt ln:

My , t cp ng, h thng lnh
I.Q.F, h thng lnh nh my bia, h
thng lnh trung tm, c bit hay s
dng trong cc h thng NH3 cng sut
ln.
- Ni ngun nc khan him, phi s
dng nc thu cc hoc nc ngm
qua x l.
- Dng trong cc h thng cng sut

389

Dn ngng khng kh

Dn ng lng ng

trung bnh v ln, ni cht lng ngun

nc khng tt (sng, ao, h), khu vc
xa dn c, ven sng, h.
- H thng s dng: My cy
- Dng cho h thng lnh cng sut nh
v trung bnh, c bit cc h thng
lnh, mi cht frn
- H thng s dng: Kho lnh, kho ch
ng, h thng iu ho khng kh .
- Dng trong cc h thng nh, c bit
h thng lnh frn , trong cc my iu
ho khng kh

11.1.3 Chn mi cht lnh

La chn mi cht lnh hp l l mt trong nhng vn rt quan
trng khi thit k cc h thng lnh.
- Mi cht amnic NH3 l mi cht lnh khng gy ph hu tng
zn v hiu ng nh knh, c th ni NH3 l mi cht lnh ca hin
ti v tng lai. Hin nay hu ht cc h thng lnh trong cc nh
my ch bin thu sn (tr kho lnh bo qun), trong cc nh my bia
u c thit k s dng mi cht NH3. c im ca NH3 l rt
thch hp i vi h thng ln v rt ln, do nng sut lnh ring th
tch ln. Cc h thng lnh my cy, my vy, kho cp ng,
t cp ng cc loi v dy chuyn I.Q.F, h thng lm lnh glycol
trong nh my bia u rt thch hp khi s dng NH3. Nhc im
ca NH3 l lm hng thc phm v n mn kim loi mu nn khng
ph hp khi s dng cho cc h thng nh.
Tuyt i khng nn s dng NH3 cho cc kho lnh bo qun, v
c im ca NH3 l c v lm hng thc phm, nu xy ra r r
mi cht bn trong cc kho lnh th rt kh pht hin, khi pht hin th
qu tr. Khc vi cc thit b cp ng, my hot ng theo
m, hng ho ch a vo lm lnh trong mt thi gian ngn, mi ln
lm lnh s lng hng khng ln lm, cc kho lnh hot ng lu di,
hng ho c bo qun hng thng, c khi c nm tri, trong qu
trnh xc sut r r rt ln, ngha l ri ro rt cao. Mt khc kho
lnh l ni tp trung mt khi lng hng rt ln, hng trm thm ch
nghn tn sn phm. Gi tr hng ho trong cc kho lnh cc k ln,
nu xy ra r r mi cht NH3 vo bn trong cc kho lnh, hng ho b
390

hng cc x nghip c th s b ph sn. Vic thit k k cc kho lnh

s dng NH3 l cha ng nhiu nguy c v ri ro cho doanh nghip.
- i vi h thng nh , trung bnh nn s dng mi cht lnh frn
+ Mi cht R134a l mi cht thay th thch hp nht cho R12, n
c s dng cho cc h thng lnh cng sut rt nh nh t lnh gia
nh, my iu ho cng sut nh, my iu ho xe hi vv.. v nng
sut lnh ring th tch nh.
+ Mi cht lnh R22 c s dng ch yu cho cc h thng lnh
nh v trung bnh, v d trong cc my iu ho cng sut trung bnh
v ln (t 24.000 Btu/h tr ln) , mi cht R22 cng rt thch hp cc
kho lnh bo qun, kho lnh thng nghip, kho ch ng v cc h
thng lnh cng sut ln khc nh t ng, my n l. Hin nay
v trong tng lai gn ngi ta s dng R404A hoc R407C thay cho
R22. Trc mt nc ta cn c th s dng R22 n nm 2040.
u im ni tri khi s dng l khng lm hng thc phm,
khng c nn c s dng cho cc kho lnh bo qun, khng n
mn kim loi mu nh ng nn thit b gn nh v rt ph hp cc
h thng lnh trong dn dng nh iu ho, cc t lnh thng nghip.
11.1.4 Chn du my lnh
Cht lng v c tnh ca du c nh hng n tui th ca my
nn. Trong mi trng hp cng phi chn loi du tt nht. Khi t s
nn, nhit u y khng cao, du tiu hao mc bnh thng m
than bm nhiu vng cch ca van x (dischage valve cage) hay cc
b phn chuyn ng chng mn th cn kim tra:
1. Trong du c ln tp cht hay khng
2. Phm cht ca du
3. Du c ph hp vi my hay khng
Phn on phm cht ca du l rt kh m ch c th xc nh
thng qua s dng.
Do vy nn s dng loi du ca cc nh hiu c uy tn c nh
cung cp gii thiu. Khng nn cho rng du tt nu gi cao. Nhng
thng s quan trng ca du l im ng c thp, im bt la cao,
nht t thay i khi nhit thay i. Bo qun du cn thn
trnh lt m, bi vo bn trong du.
Khng nn s dng tu tin du. Khi cn thay du cn c s gp
ca nh sn xut.
391

11.2 Lp t h thng lnh

11.2.1. Lp t cc thit b
11.2.1.1 Lp t my nn lnh
* Yu cu i vi phng my
- Cc phng my tt nht nn b tr tng trt, cch bit hn khu
sn xut, trnh nh hng xu n qu trnh ch bin thc phm.
- C y trang thit b phng chy, cha chy, mt n phng
c, dng c thao tc vn hnh, sa cha, cc bng ni quy, quy trnh
vn hnh v an ton chy, n.
- Gian my phi m bo thng thong, c b tr cc lam v ca s
thng gi, khng gian b tr my rng ri, cao ro ngi vn hnh
d dng i li v thao tc, x l. Ca chnh l ca 02 cnh m ra pha
ngoi, cc thit b o lng, iu khin phi nm v tr thun li thao
tc, d quan st. M gian my c t nht 02 ca.
- B tr gian my phi tnh n t gy nh hng n sn xut nht.
- sng trong gian my phi m bo trong mi hon cnh , ban
ngy cng nh ban m ngi vn hnh my d dng thao tc, c
cc thng s.
- Nn phng my m bo cao ro, trnh ngp lt khi ma bo c
th lm h hi my mc thit b.
- Nu gian my khng c thng gi t nhin tt, c th lp qut
thng gi, m bo khng kh trong phng c trong lnh, nhit thi
t cc m t c thi ra bn ngoi.
* Lp t my nn
- a my vo v tr lp t : Khi cu chuyn cn ch ch c
mc vo cc v tr c nh sn, khng c mc tu tin vo ng,
thn my gy try xc v h hng my nn.
- Khi lp t my nn cn ch n cc vn : thao tc vn hnh,
kim tra, an ton, bo tr, tho d, thi cng ng ng, sa cha, thng
gi v chiu sng thun li nht.
- My nn lnh thng c lp t trn cc b mng b tng ct
thp (hnh 11-4). i vi cc my nh c th lp t trn cc khung
st hoc ngay trn cc bnh ngng thnh 01 khi nh cc cm my
lnh water chiller. B mng phi cao hn b mt nn ti thiu 100mm,
trnh b t bn khi v sinh gian my. B mng c tnh ton theo
ti trng ng ca n, my c gn cht ln nn b tng bng cc bu

392

lng chn sn, chc chn. Kh nng chu ng ca mng phi t t

nht 2,3 ln ti trng ca my nn k c mt.
- B mng khng c c lin vi kt cu xy dng ca to nh
trnh truyn chn ng lm hng kt cu xy dng. chn ng
khng truyn vo kt cu xy dng nh khong cch ti thiu t b
mng n mng nht t nht 30cm. Ngoi ra nn dng vt liu chng
rung gia mng gia mng my v mng nh.
- Cc bu lng c nh my vo b mng c th c sn trong b
tng trc hoc sau khi lp t my ri chn vo sau cng c.
Phng php chn bu lng sau khi lp my thun li hn. Mun vy
cn sn cc l c kch thc ln hn yu cu, khi a thit b vo v
tr , ta tin hnh lp bu lng ri sau cho va xi mng vo c nh
bu lng (xem hnh 11-4).
1450

125

150

125

100

1700

100
1000

Nn gian my
Lp b tng dm
4x6, M150
Nn t m k

100

200

600

1200

200

B tng ct thp M200

St 8, a=200

100

Hnh 11-4: Mng cm my nn kho lnh

- Nu t my cc tng trn th phi t trn cc b chng rung v
b qu tnh (hnh 11-5).
- Sau khi a c my vo v tr lp t dng thc level kim tra
mc nm ngang, kim tra mc ng trc ca dy ai. Khng
393

c c y cc dy ai vo puli, nn ni lng khong cch gia mt

v my nn ri cho dy ai vo, sau vn bu lng y bn trt.
Kim tra cng ca dy ai bng cch n nu thy lng bng chiu
dy ca dy l t yu cu.
Khi thay nn thay c b dy ai, khng nn dng chung c ln mi
v khng tng xng d lm rung bt thng, gim tui th ca dy.
Khng c cho du, m vo dy ai.
Khi thay cc dy ai mi th sau 48 gi lm vic cn kim tra li
cng ca cc dy ai v nh k kim tra, c bit khi thy cc dy ai
chuyn ng khng u. Khng c cho du m vo dy ai lm
hng dy.
4
3

2
1

1- Nn nh; 2- B l xo gim chn; 3- B qu tnh; 4- Cm my lnh

Hnh 11-5: Gim chn cm my khi t cc tng lu
C th kh cc truyn ng ca my nn theo ng ng bng cch
s dng ng mm ni vo my nn theo tt c cc hng, c bit cn
ch ti cc gi ng.
11.2.1.2 Lp t panel kho lnh, kho cp ng
Hu ht cc kho lnh bo qun v kho cp ng hin nay u s
dng cc tm panel polyurethan c ch to theo cc kch thc
tiu chun. B rng ca cc tm panel thng l 300mm, 600mm,

394

1200mm. V vy khi thit k cn chn kch thc kho thch hp : kch

thc b rng, ngang phi l bi s ca 300mm.
Cc panel sau khi sn xut u c bc lp ni lng bo v trnh xy
xc b mt trong qu trnh vn chuyn, lp t. Lp ni lng ch
nn c d ra sau khi lp t hon thin v chy th kho, m bo
thm m cho v kho.
1. Lp t panel kho lnh
Panel kho lnh c lp t trn cc con ln thng gi. Cc con
ln thng gi c xy bng b tng hoc gch th, cao khong
100200mm m bo thng gi tt trnh ng bng lm hng panel.
B mt cc con ln dc v hai pha 2% trnh ng nc.
So vi panel trn v tng, panel nn do phi chu ti trng ln ca
hng nn s dng loi c mt cao hn, kh nng chu nn tt. Cc
tm panel nn c xp vung gc vi cc con ln thng gi.
Khong cch hp l gia cc con lng khong 300500mm.
Cc tm panel c lin kt vi nhau bng cc mc kho gi l
camlocking c gn sn trong panel, v th lp ghp rt nhanh, va
st v chc chn..
Panel trn c gi ln cc tm panel tng i din nhau. Khi kch
thc kho qu ln cn c khung treo panel, nu khng panel s b
vng.
Sau khi lp t xong cc khe h gia cc tm panel c lm kn
bng cch phun silicon hoc sealant. Do c s bin ng v nhit
nn p sut trong kho lun thay i, cn bng p bn trong v bn
ngoi kho, ngi ta gn trn tng cc van thng p. Nu khng c
van thng p th khi p sut trong kho thay i s rt kh khn khi m
ca hoc ngc li khi p sut ln ca s b t ng m ra.
gim tn tht nhit khi m ca, ngay ca kho c lp qut
mng dng ngn cn lung khng kh thm nhp vo ra. Mt khc do
thi gian xut nhp hng thng di nn ngi ta c b tr trn tng
kho 01 ca nh, kch thc 600x600mm ra vo hng. Khng nn
ra, vo hng ca ln v nh th tn tht nhit rt ln.
Ca kho lnh c trang b b cht t m chng nht ngi, ci bo
ng, b in tr sy chng ng bng.

395

Do kh nng chu ti trng ca panel khng ln, nn cc dn lnh

c treo trn b gi v c treo ging ln x nh nh h thng
tng , dy cp.
2. Lp t kho (hm) cp ng
Do hng cp ng a vo kho t trn cc xe ti trng lng kh
ln nn nn c xy dng ging nh kho xy.
Cc tm panel cng c lin kt vi nhau nh kho lnh bo qun
nh cc kho camlocking.
Pha bn trong hm cp ng c h thng knh hng gi v palet
bo qun panel trnh xe va p lm thng lp tn bo v.
11.2.1.3 Lp t thit b ngng t
Khi lp t thit b ngng t cn lu n vn gii nhit ca
thit b, nh hng c nhit ngng t n xung quanh, kh nng thot
mi cht lng v bnh cha gii phng b mt trao i nhit.
- mi cht lnh sau khi ngng t c th t chy v bnh cha cao
p, thit b ngng t thng c lp t trn cao, trn cc b b
tng, cc gi hoc ngay trn bnh cha thnh 01 cm m ngi ta
thng gi l cm condensing unit.
- V tr lp t thit b ngng t cn thong mt cho php d dng
thot c nhit ra mi trng xung quanh, khng gy nh hngvti
con ngi v qu trnh sn xut.
* i vi bnh ngng t ng chm nm ngang.
Bnh ngng t nm ngang c cu to tng i gn, tuy nhin khi
lp cn lu dnh cc khong h hai u bnh c th v
sinh bnh trong thi k bo dng. Cc on ng ng nc gii
nhit vo ra bnh d dng tho d khi v sinh.
Khi din tch trao i nhit ca bnh F = 200 400m2 ng knh
ng dn lng phi d > 70mm. Khi din tch nh hn 200m2 th d >
50mm. i vi bnh ngng thun li cho vic tun hon mi cht
lnh, bt buc phi c ng cn bng ni vi bnh cha. Bnh ngng
cn c trang b ng h p sut v van an ton vi p sut tc ng
19,5kG/cm2. Cc np bnh v ni cc ng nc vo ra phi c cc van
x air. Bnh ngng c sn mu .
* Dn ngng t bay hi
396

Dn ngng t bay hi thng c lp t trn cc b b tng t

ngoi tri. Khi hot ng, nc c th b cun theo gi hoc bn ra t
b cha nc, v th nn t dn xa cc cng trnh xy dng t nht
1500mm.
Dn ngng t bay hi c trang b van x nc y, van phao t
ng cp nc, thang tro ln nh dn. y b cha nc dc
chy kit nc khi v sinh. u ht bm c li chn rc.
Pha trn dn ngng t c cc ca v sinh v thay th cc u
phun ca dn phun nc. Chn nc lp trn cng dng dch dc.
* Dn ngng kiu ti
Dn ngng t kiu ti c lp t ngay trn b nc tun hon.
B t ni thong mt v d dng thot nhit ra mi trng, khng gy
nh hng ti xung quanh. Pha di b nc c t cc tm li tre
tng cng qu trnh tn nhit.
* Dn ngng khng kh :
Khi lng ni chung ca cc dn ngng khng kh thng khng
ln, v th i b phn cc dn ngng u c lp t trn cc gi
t ngoi tri.
Do hiu qu trao i nhit thng khng ln nn khi lp cn lu
trnh b bc x nhit trc tip, cn c khng gian thot gi ln.
11.2.1.4. Lp t thit b bay hi.
Thit b bay hi c nhiu dng, mi mt dng c nhng cch lp t
khc nhau.
* Dn lnh xng c
Dn lnh xng c ch yu c s dng lm lnh nc mui
trong cc my cy v lm lnh cc loi cht lng cho cc mc ch
khc nhau.
Khi lp dn lnh xng c phi ngp hon ton trong cht lng cn
lm lnh.
Nn b tr dn lnh gia b mui qu trnh trao i nhit c
nhanh v t tn tht nhit.
Thng ngi ta b tr dng nc chy theo chiu t nh n chn
ca cc ng trao i nhit. Cp dch t pha di v hi i ra pha
trn.
* Dn lnh khng kh
397

Dn lnh khng kh c s dng trong cc h thng kho lnh, kho

cp ng, h thng cp ng gi v I.Q.F
Khi lp t cn lu hng tun hon gi sao cho thun li v thch
hp nht. Tm vi ca gi thot ra dn lnh khong 10m khi chiu di
ln cn b tr thm dn lnh hoc lp thm h thng knh dn gi trn
u ra ca dn lnh.
Khi lp dn lnh cn phi khong h pha sau dn lnh mt
khong t nht 500mm. ng thot nc dn lnh phi dc, u ra
nn c chi tit c ngng ngn khng kh nng trn vo kho, gy ra
cc tn tht nhit khng cn thit.
* Bnh bay hi
Bnh bay hi c s dng lm lnh cht lng nh glycol, nc,
nc mui. Bnh thng c lp t bn trong nh t trn cc gi
bng b tng.
11.2.1.5. Lp t cc thit b khc
- Bnh tch du: Bnh tch du c lp t ngay sau u y ca
my nn v thng lp t trn cao trong phng my. Nhit bnh
rt cao nn lp t n v tr thong gi gii nhit c tt.
- Bnh tch lng: Bnh tch lng lm vic nhit thp nn phi
bc cch nhit. Khc vi bnh tch du, bnh tch lng thng lp t
ngoi gian my, trn cao ngay trn bung lnh.
- Bnh tch kh khng ngng c lp t trn cao kh khng
ngng t dn ngng c th i ln , thc hin lm lnh tch phn
mi cht cn li trc khi thi ra ngoi.
- Cc bnh trung gian, bnh thu hi du, bnh cha cao p, bnh cha
h p thng c lp t ngay trong gian my thun li cho vic
lp t ng ng v vn hnh. Tt c cc bnh u c lp t trn
cc b mng b tng chc chn, cao hn nn phng my t nht
100mm.
11.2.2. Lp t ng
11.2.2.1 Lp t ng ng mi cht
Trong qu trnh thi cng v lp t ng ng mi cht cn lu cc
im sau:
- Khng c bi bn, rc lt vo bn trong ng ng. Loi b
cc u nt ng, trnh b st rt nguy him.
398

- Khng c ng ln thit b, ng ng, dng ng mi cht

by di di thit b, cc vt nng ln ng,
- Khng dng gi hoc vt liu x, mm lau bn trong ng v
x vi st li gy tc b lc my nn.
- Khng nc lt vo bn trong ng, c bit mi cht frn.
ng trc khi lp t cn ni kh ro, trong phng, tt nht nn
ng trn cc gi cao ro, chc chn.
- Khng ta, gi thit b ln cc cm van, van an ton, cc tay van,
ng mi cht
- i vi ng ng frn phi ch hi du, ng ht t nghing.
- Cc ng ng trong trng hp c th nn lp t trn cng mt
cao , b tr song song vi cc tng, khng nn i cho t gc ny
n gc khc lm gim m quan cng trnh.
1. ng dn NH3
- Vt liu : Thp p lc C20
- Kch c ng ng
Bng 11-2 : Qui cch ng ng thp p lc
K hiu
Kch c
K hiu
Kch c

10A
15A
20A
25A
32A
40A
15x2,5 21x3 27x3 34x3,5 38x3,5 51x3,5
50A
65A
80A
90A
100A
125A
60x3,5 76x4 89x4 104x5 108x5 140x7

- Hn ng ng : Trc khi hn cn v sinh k, vt mp theo

ng quy nh. V tr im hn phi nm ch d dng kim tra v x
l.
- Un ng : Bn knh cong un ng ln ng khng b bp khi
un. Khi un phi s dng thit b un ng chuyn dng hoc s dng
ct c sn. Khng nn s dng ct un ng v ct ln bn trong
nguy him.
- Cch nhit : Vic bc cch nhit ch c tin hnh sau khi kt
thc cng vic th kn v th bn h thng. Cch nhit ng ng thp
l styrofor hoc polyurethan. Chiu dy ln khng ng sng
thng nm trong khong 50 200mm, tu thuc kch thc ng

399

ng, ng cng ln cch nhit cng dy. Cc lp cch nhit ng ng

nh sau: Sn chng r, Lp cch nhit, giy du chng thm v ngoi
cng l lp inox hoc nhm bc thm m.
Chiu dy c th cch nhit ph thuc vo kch thc ng ng v
nhit lm vic cho bng 11-3 di y.
Bng 11-3: Chiu dy cch nhit ng ng mi cht
Thit b

Chiu dy cch nhit, mm

- 40oC

- Bnh bay hi
- B lm lnh khng kh v thit b ph
- ng c ng knh d > 200mm
- ng c ng knh d = 50 200 mm
- ng c ng knh d < 50mm

200250
150200
150
100150
75100

- 33oC
- 28oC
150200
150200
100150
100125
50 100

- 15oC
- 10oC
125150
125150
100
75
50

- Sn ng : ng ng NH3 c quy nh sn mu nh sau :

Bng 11-4: Mu sc ng ng mi cht
ng ng
- ng ht (p sut thp)
- ng y (hi cao p)
- ng dn lng
- ng nc mui
- ng nc lm mt

Mi cht lnh
Frn
NH3
Mu xanh da tri
Mu xanh l cy
Mu
Mu
Mu vng
Mu nhm
Mu xm
Mu xm
Mu xanh l cy
Mu xanh da tri

Cc lu khi lp t ng ng
+ Cc ng ng khi lp t phi ch du v dch lng khi
dng my khng t chy v my nn, mun vy ng ng thng
ng t my nn ln ng gp phi i vng ln pha trn ng gp.
+ Trng hp nhiu cm my chung mt dn ngng trnh nh
hng qua li gia cc my nn u y phi lp t van 1 chiu.
Ngoi ra van 1 chiu pha u y cn c tc dng ngn nga lng
400

ngng t chy ngc v my nn v p lc cao pha dn ngng t

khng tc ng lin tc ln clpp my nn lm cho n chng hng.

Hnh 11-6 : Lp t ng ng vo ra my nn
+ Ni chung cc ng ht ca cc my nn trong cc h thng
lnh trung tm u c lp vi nhau, c bit cc my c ch nhit
bay hi khc nhau bt buc phi tch bit. Ngoi tr trng hp
dng chung mt vi my nn cho mt h thng hoc c tnh n vic
thay th ln nhau khi sa cha v bo dng. Tuy nhin gia cc
ng ht cng nn c cc van thng ng ht c th tr gip ln
nhau khi mt trong cc my trn b ngp lng.
- Kch c ng ng lp t
Cc thit b chnh, c bit my nn khi thit k ngi ta tnh
ton kch thc ng ng vo ra hp l. V vy khi lp t c th cn
c vo cc ng m xc nh kch thc ng ng.
Tuy nhin, tt nht l phi tnh ton kim tra theo cng thc di
y. ng knh trong ca ng ng c xc nh theo cng thc:
dt =

4.V
.

(11-1)

401

trong :
V Lu lng mi cht chuyn ng qua ng ng, m3/s;
V = G.v = G/
(11-2)
G Lu lng khi lng chuyn ng qua ng ng, kg/s;
, v - Khi lng ring (kg/m3) v th tch ring ca mi cht
trng thi khi chuyn dch qua ng ng, m3/kg;
- Tc mi cht chuyn ng trn ng ng, m/s.
Tc mi cht c chn theo bng 11-5 .

t01
t02

Hnh 11-7 : Lp t h thng nhiu my nn nhiu nhit bay

hi
2. Lp t ng Frn
- Vt liu : ng thp hoc ng ng. Tt nht nn s dng ng ng
v mi cht lnh frn c tnh ty ra cao, vi cc ng ng b mt
bn trong thng bng v sch hn, trong khi b mt ng st thng b
hoen r v d bi bi bm bn nn trong qu trnh vn hnh cc bi
bn hoc vt hoen r s b cun theo dng mi cht gy tc van tit lu
hoc lc c kh.
- i vi mi cht frn cn m bo bn trong ng lun lun kh
ro, trnh tc m.
- Vic hn ng ng bng cc que hn bc
- Ct ng bng dao ct ng chuyn dng hoc dao ct c rng nh.
402

- i vi mi cht lnh frn do ho tan du nn du i theo mi

cht n dn lnh kh nhiu v ng li. V th hi du d dng
ngi ta thng cp dch t pha trn, mi cht ra dn lnh t pha di
v pha sau dn lnh thng c by du. Mt khc ng ng ht phi
nghing dn v my nn du c th t chy v.
Bng 11-5: Tc mi cht trn ng ng, m/s
STT
1
2
3
4
5

ng ng
ng ng y
ng ng ht
ng cp lng
Nc mui
Nc

NH3
15 25
15 20
0,5 2

, m/s
R12
7 12
5 10
0,4 1,0
0,3 1,0
0,5 2,0

R22, R502
8 15
7 12
0,4 1,0

11.2.2.2 Lp t ng ng nc
ng ng nc trong cc h thng lnh c s dng : Gii
nhit my nn, thit b ngng t, x bng, nc ch bin v x nc
ngng cc loi.
- ng ng nc gii nhit v x bng s dng ng thp trng
km, bn ngoi sn mu xanh nc bin.
- i vi nc ngng t cc dn lnh v cc thit b khc c th s
dng ng PVC, c th bc hoc khng bc cch nhit, tu v tr lp
t.
- ng nc ch bin nn s dng ng inox bc cch nhit
* ng ng gii nhit my nn
Trong cc h thng lnh NH3 v R22 nhit u y kh ln nn
np my nn v du c nhit kh cao. ng ng nc lnh ln
gii nhit cho my nn v b gii nhit du. Bng 11-6 di y l
lu lng nc gii nhit yu cu cho cc my nn lnh MYCOM
tng ng vi nhit nc gii nhit.

403

Bng 11-6: Lu lng nc gii nhit my nn MYCOM, L/pht

Nhit
nc
20OC
30OC

2A
18
26

4A
20
30

6A
24
37

My nn MYCOM
8A 4B
6B 8B
28
30
32
38
43
40
47
55

12B 12-4B
44
50
66
75

Trng hp gii nhit cc my b tr song song cn phi lp u

vo cc my van chn iu chnh lng nc thch hp cho cc
my. Trong trng hp vn hnh t ng, c th lp van in t t
ng cp nc gii nhit cho cc my nn khi h thng lm vic.
11.2.3 Lp t thit b ph, o lng, iu khin v bo v
11.2.3.1 Lp t van chn
Cc van chn h thng lnh cn c lp t ti v tr d thao tc,
vn hnh, c th nm trn ng nm ngang hoc thng ng. Khi
nm trn on ng nm ngang th phi lp cc tay van ln pha trn.
Khong h cc pha ca van thao tc v sa cha, tho lp
van khi cn.
Phng php ni van ch yu l hn v ni bch. i vi van ni
bch cn lu s dng cc m kn thch hp. i vi van ni bng
phng php hn, khi hn trnh khng van qu nng lm hng ron
bn trong van. V th khi hn c th tho cc b phn chnh ca van
hoc qun bng gi nhng nc gim nhit phn thn van.
Trn thn van c mi tn ch chiu chuyn ng ca mi cht, cn
ch v lp t ng chiu. Trng hp trn mt bnh c nhiu van,
cc van cn lp thng hng v ngay pha trn cc bnh. Khng nn lp
van v tr qu cao kh thao tc vn hnh.
11.2.3.2 Lp t van in t
Li st ca van in t chuyn ng ln xung nh sc ht ca
cun dy v trng lc, nn van in t bt buc phi c lp t trn
on ng nm ngang. Cun dy ca van in t nm ln pha trn.

404

Do van in t l thit b hay b chy hng thng xuyn v cn

phi c thay th, nn trc v sau van in t phi b tr cc van
chn, nhm c lp van in t khi cn thit thay th hoc sa cha.
11.2.3.3 Lp t van tit lu t ng
Van tit lu t ng c lp t trn ng cp dch vo dn lnh.
Vic chn van tit lu phi ph hp vi cng sut v ch nhit
ca h thng. Trong trng hp chn cng sut ca van ln th khi vn
hnh thng hay b ngp lng v ngc li khi cng sut ca van nh
th lng mi cht cung cp khng cho dn lnh nh hng nhiu
n nng sut lnh ca h thng.
- Khi lp t van tit lu t ng cn ch lp t bu cm bin
ng v tr quy nh, c th nh sau :
+ t ng hi ra ngay sau dn lnh v m bo tip xc tt
nht bng kp ng hay nhm, trnh nh hng ca nhit bn
ngoi cn bc cch nhit bu cm bin cng ng ht c bu cm bin.
+ Khi ng ht nh th t bu ngay trn ng ht, nhng kh ng
ln hn 18mm th t v tr 4 gi.
+ Khng c qun hoc lm dp ng mao dn ti bu cm bin.
11.3 TH NGHIM H THNG LNH
11.3.1 p sut th
Theo qui nh, p sut th cc thit b p lc nh sau: p sut th
kn bng p sut lm vic, p sut th bn bng 1,5 ln p sut lm
vic. Trn c s c th tin hnh th p sut cc thit b theo cc s
liu nu cc bng di y.
* Ti ni ch to :
Bng 11-7: p sut th kn v th bn
p sut th, bar
H thng lnh
Pha
Th bn bng Th kn bng
cht lng
cht kh
H thng NH3 v R22
Cao p
25
16
H p
16
10
H thng R12
Cao p
24
16
H p
15
10
405

* Ti ni lp t
Bng 11-8: p sut th kn v th bn
H thng lnh
H thng NH3 v R22
H thng R12

Pha
Cao p
H p
Cao p
H p

p sut th, bar

Th bn bng Th kn bng
cht kh
cht kh
25
18
15
12
24
15
15
10

th cc h thng lnh thng ngi ta s dng : Kh nn, kh CO2

hoc N2.
- i vi h thng NH3 khng c s dng CO2 v gy phn
ng ho hc.
- i Frn khng c dng khng kh v hi nc trong
khng kh gy tc m.
- Khi dng khng kh th trong h thng NH3 th phi s dng
01 my nn ring, khng c s dng my nn lnh nn to p
sut v nhit u y qu ln lm chy du my lnh. im t bc
chy ca ndu my lnh khong 180200oC, nu nn khng kh t
16oC ln 10 kG/cm2 nhit c th t 260oC vt qu nhit t
bc chy ca du.
- Khi ni vi bnh N2 khng c ni trc tip m phi qua 01
van gim p.
- Khi th phi ng cc van ni vi cc r le p sut HP, LP v
OP nu khng c th lm hng thit b.
- Khi nn kh th nu nhit kh nn tng cao phi dng
ngay cho kh nn ngui ri nn tip, khng c cho nhit tng
cao.
- i vi mch c cc van in t, van tit lu t ng th phi
m thng mch bng tay (Manual circuit), i vi mch t ng
mun thng mch phi m van in t bng tay.
- Sau khi th m van x thi bi ra ngoi. Nu h thng frn
th dng bm chn khng ng thi x nc ra ngoi.

406

- Sau khi ht chn khng t 700mmHg cn th chn khng

bng cch ngm nh vy trong 24 gi. Nu p sut ln t hn 5mmHg
coi nh t yu cu.
Cn lu trng hp s dng R22, khi nhit ln 135140oC
nu thnh phn hi nc trn 100 ppm s c s thu phn (hydrolize)
to nn axit clohydric v axit florhydric lm gim cht lng du, n
mn ng ng, n mn chi tit my lnh gy nn hng hc.
11.3.2. Qui trnh th nghim
1.3.2.1 Th bn
Th bn h thng c tin hnh nh sau :
- Chun b th : C lp my nn, ngt p k u ht, m van (tr
van x), ni bnh kh (hoc N2) qua van gim p.
- Nng p sut h thng t t ln p sut th bn cho pha cao p v
h p
- Duy tr p sut th trong vng 5 pht ri gim dn ti p sut th
kn
Tuy nhin cn lu , my nn v thit b c th bn ti ni
ch to ri nn c th khng cn th bn li ln na, m ch th h
thng ng ng, mi hn.
1.3.2.2. Th kn
- Nng p sut ln p sut th kn.
- Duy tr p lc th trong vng 24 gi. Trong 6 gi u p sut th
gim khng qu 10% v sau khng gim.
- Tin hnh th bng nc x phng. Kh nng r r trn ng ng
nguyn rt t xy ra v th nn kim tra cc mi hn, mt bch, ni
van trc. Nu th ht m khng pht hin vt x h m p sut vn
gim th c th kim tra trn ng ng.
Khi khng pht hin c ch r r cn khoanh vng kim tra.
Mt iu cn lu l p sut trong h thng ph thuc nhiu vo
nhit mi trng, tc l ph thuc vo gi trong ngy, v vy cn
kim tra theo mt thi im nht nh trong ngy.
Khi pht hin r r cn loi b p lc trn h thng ri mi x l.
Tuyt i khng c x l khi p lc vn cn.
Ch sau khi th xong hon chnh khng pht hin r r mi tin
hnh bc cch nhit ng ng v thit b.
407

11.3.3. Ht chn khng

Vic ht chn khng c tin hnh nhiu ln mi m bo ht kit
khng kh v hi m c trong h thng ng ng v thit b. Duy tr
p lc 50 75mmHg (tc chn khng khong 700mmHg) trong
24 gi, trong 6 gi u p lc cho php tng 50% nhng sau khng
tng.
11.4 Np mi cht cho h thng lnh
11.4.1 Xc nh s lng mi cht cn np
np mi cht trc ht cn xc nh lng mi cht cn thit np
vo h thng. Vic np mi cht qu nhiu hay qu t u nh hng
n nng sut v hiu qu ca h thng.
- Nu np mi cht qu t : Mi cht khng cho hot ng bnh
thng ca h thng dn n dn lnh khng mi cht, nng sut
lnh h thng gim, ch lm lnh khng t (thi gian ko di,
nhit khng t..). Mt khc, nu thiu mi cht lu lng tit lu
gim do qu nhit tng lm cho nhit u y tng ln.
- Nu np mi cht qu nhiu: bnh cha khng cha ht dn n
mt lng lng s nm thit b ngng t, lm gim din tch trao i
nhit, p sut ngng t tng, my c th b qu ti.
C nhiu phng php xc nh lng mi cht cn np. Tuy nhin
trn thc t cch xc nh hp l v chnh xc nht l xc nh lng
mi cht trn tng thit b khi h thng ang hot ng. mi mt
thit b mi cht thng tn ti 2 trng thi : Pha trn l hi, di
l lng, r rng khi lng mi cht trng thi lng mi ng k cn
khi lng mi cht trng thi hi khng ln, nn ch cn xc nh
lng lng thit b khi h thng ang hot ng ch nhit bnh
thng. Sau c th nhn thm 1015% khi tnh n mi cht
trng thi hi.
Theo kinh nghim s lng phn trm cha mi cht lng trong cc
thit b c th nh sau :
- Bnh cha cao p
: 20%
- Bnh trung gian nm ngang : 90%
- Bnh trung gian kiu ng : 60%
- Bnh tch du
: 0%
- Bnh tch lng
: 20%

408

- Dn lnh lm vic theo ch ngp lng

: 80 100%
- Dn lnh cp dch theo kiu tit lu trc tip : 30%
- Thit b ngng t
: 10%
- Bnh cha h p
: 60%
- ng cp dch
: 100%
- Bnh gi mc lng
: 60%
Khi lng mi cht trng thi lng trn ton h thng :
G1 = ai.Vi.i
(11-3)
ai - S lng phn trm khng gian cha lng tng thit b, %
Vi - Dung tch ca thit b th i, m3
i - Khi lng ring ca mi cht lng trng thi ca thit b th
i, kg/m3
Khi lng mi cht ca h thng nhiu hn lng mi cht G1 do
cn mt lng mi cht trng thi hi cc thit b, lng ny
chim 10 15% lng lng. V th lng mi cht cn np l :
G = G1 . k
(11-4)
k - H s d phng tnh ti lng mi cht trng thi hi cc
thit b.
11.4.2. Np mi cht cho h thng lnh
C 02 phng php np mi cht : Np theo ng ht v np theo
ng cp dch
11.4.2.1. Np mi cht theo ng ht
Np mi cht theo ng ht thng p dng cho h thng my
lnh nh. Phng php ny c c im :
- Np trng thi hi, s lng np t, thi gian np lu.
- Ch p dng cho my cng sut nh.
- Vic np mi cht thc hin khi h thng ang hot ng.
Cc thao tc :
- Ni bnh mi cht vo u ht my nn qua b ng h p sut
- Dng mi cht ui ht khng kh trong ng ni
- M t t van ni mi cht i theo ng ng ht v h
thng.

409

Hnh 1-8 : S np mi cht dng hi theo ng ht

Theo di lng bng bm trn thn my, kim tra dng in ca
my nn v p sut u ht khng qu 3 kG/cm2. Nu p sut ht ln
th c th qu dng
Khi np mi cht ch khng c cho lng b ht v my nn
gy ra hin tng ngp lng rt nguy him. V th u ht ch c
ni vo pha trn ca bnh, tc l ch ht hi v my nn, khng c
dc ngc hoc nghing bnh trong khi np v tt nht bnh mi cht
nn t thp hn my nn.
Trong qu trnh np c th theo di lng mi cht np bng cch
t bnh mi cht trn cn a.
11.4.2.2. Np mi cht theo ng cp dch
Vic np mi cht theo ng cp dch c thc hin cho cc h
thng ln. Phng php ny c cc c im sau :
- Np di dng lng, s lng np nhiu, thi gian np nhanh
- S dng cho h thng ln.
Trn hnh 11-9 l s np mi cht theo ng cp dch, c s
dng rt ph bin trn thc t.

410

n dn bay hi

b
d

a)- Bnh mi cht; b- B ng h np mi cht; c- Bnh cha; dB lc m

Hnh 11-9 : S np mi cht dng lng theo ng cp dch
- Bnh thng cc van (1), (2) v (3) m, cc van (4) v (5) ng,
mi cht c cp n dn bay hi t bnh cha cao p.
- Khi cn np mi cht, ng van (1) v (4), mi cht t bnh mi
cht i theo van (5), (2) vo b lc, ra van (3) n thit b bay hi.
- Khi thay th, sa cha hoc bo dng b lc, h thng vn hot
ng c, ng cc van (2), (3) v (5) mi cht t bnh cha qua van
(1) v van (4) n dn bay hi.
Trong trng hp ny vn c th np thm mi cht bng cch ng
cc van (1), (2) v (3), m cc van (4) v (5). Mi cht t bnh np i
qua van (5) v (4) vo h thng.
11.5 VN HNH H THNG LNH
11.5.1 Chun b vn hnh
- Kim tra in p ngun khng c sai lch nh mc 5% :
360V < U < 400V
- Kim tra bn ngoi my nn v cc thit b chuyn ng xem c
vt g gy tr ngi s lm vic bnh thng ca thit b khng.
- Kim tra s lng v cht lng du trong my nn. Mc du
thng phi chim 2/3 mt knh quan st. Mc du qu ln v qu b
u khng tt.
- Kim tra mc nc trong cc b cha nc, trong thp gii nhit,
trong b dn ngng ng thi kim tra cht lng nc xem c m

411

bo yu cu k thut khng. Nu khng m bo th phi b b

sung nc mi, sch hn.
- Kim tra cc thit b o lng, iu khin v bo v h thng
- Kim tra h thng in trong t in, m bo trong tnh trng
hot ng tt.
- Kim tra tnh trng ng m ca cc van :
+ Cc van thng ng : van x y cc bnh, van np mi cht,
van by-pass, van x kh khng ngng, van thu hi du hoc x b du,
van u ho cc h thng, van x air. Ring van chn ng ht khi
dng my thng phi ng v khi khi ng th m t t.
+ Tt c cc van cn li u trng thi m. c bit lu van
u y my nn, van chn ca cc thit b o lng v bo v phi
lun lun m.
+ Cc van iu chnh : Van tit lu t ng, r le nhit, r le p
sut vv... Ch c ngi c trch nhim mi c m v iu chnh.
11.5.2 Vn hnh
Tu thuc vo tng h thng c th m qui trnh vn hnh c khc
nhau. Tuy nhin trong hu ht cc h thng lnh c thit k thng
c 02 ch vn hnh : Ch vn hnh t ng (AUTO) v ch
vn hnh bng tay (MANUAL).
- Ch t ng: H thng hot ng hon ton t ng, trnh t
khi ng c ngi thit k nh sn. Ch ny c u im hn
ch nhng sai st ca ngi vn hnh. Tuy nhin ch t ng cc
thit b nh hng, khng ch qua li vi nhau nn khng th tu tin
thay i c.
- Ch bng tay: Ngi vn hnh cho chy c lp cc thit b .
Khi chy ch ny, i hi ngi vn hnh phi c kinh nghim.
Ch chy bng tay ch nn s dng khi cn kim tra hiu chnh cc
thit b hoc khi cn chy mt thit b ring l no m thi.
1.5.2.1 Cc bc vn hnh t ng AUTO
- Bt Aptomat tng ca t in ng lc, aptomat ca tt c cc
thit b ca h thng cn chy.
- Bt cc cng tc chy cc thit b sang v tr AUTO
- Nht nt START cho h thng hot ng. Khi cc thit b s
hot ng theo mt trnh t nht nh.
412

- T t m van chn ht ca my nn. Nu m nhanh c th gy ra

ngp lng, mt khc khi m qu ln dng in m t cao s qu dng,
khng tt.
- Lng nghe ting n ca my, nu c ting g bt thng, km
sng bm nhiu u ht th dng my ngay.
- Theo di dng in my nn. Dng in khng c ln qu so
vi qui nh. Nu dng in ln qu th ng van chn ht li hoc
thc hin gim ti bng tay. Trong cc t in, giai on du mch
chy sao, h thng lun lun c gim ti, nhng giai on ny
thng rt ngn.
- Quan st tnh trng bm tuyt trn carte my nn. Tuyt khng
c bm ln phn thn my qu nhiu. Nu ln qu th ng van
chn ht li v tip tc theo di.
- Tip tc m van chn ht cho n khi m hon ton nhng dng
in my nn khng ln qu quy nh, tuyt bm trn thn my
khng nhiu th qu trnh khi ng xong.
- Bt cng tc cp dch cho dn lnh, bnh trung gian v bnh cha
h p (nu c)
- Kim tra p sut h thng:
+ p sut ngng t
NH3 : Pk < 16,5 kG/cm2 (tk < 40oC)
R22 : Pk < 16 kG/cm2
R12 : Pk < 12 kG/cm2
+ p sut du
Pd = Ph + (23) kG/cm2
- Ghi li ton b cc thng s hot ng ca h thng. C 30 pht
ghi 01 ln. Cc s liu bao gm : in p ngun, dng in cc thit
b, nhit u y, u ht v nhit tt c cc thit b, bung
lnh, p sut u y, u ht, p sut trung gian, p sut du, p sut
nc.
So snh v nh gi cc s liu vi cc thng s vn hnh thng
ngy.
1.5.2.2. Cc bc vn hnh bng tay (MANUAL)
- Bt Aptomat tng ca t in ng lc, aptomat ca tt c cc
thit b ca h thng cn chy.

413

- Bt cc cng tc chy cc thit b nh bm, qut gii nhit, b

cnh khuy, qut dn lnh, thp gii nhit vv.. sang v tr MANUAL.
Tt c cc thit b ny s c chy trc.
- Bc cng tc gim ti my nn sang MANUAL gim ti trc
khi chy my.
- Nhn nt START cho my nn hot ng.
- M t t van chn ht v quan st dng in my nn nm trong
gii hn cho php.
- Bt cng tc cp dch dn lnh, bnh trung gian, bnh cha h p
(nu c) ng thi quan st v theo di cc thng s nh ch
AUTO.
- Sau khi m hon ton van chn ht, nhng cc thng s nh
dng in, p sut ht, bm tuyt bnh thng th tin hnh ghi li
cc thng s vn hnh, c 30 pht ghi 01 ln.
11.5.3. Dng my
1.5.3.1 Dng my bnh thng
* H thng ang hot ng ch t ng
- Tt tt c cc cng tc cp dch cho dn lnh, bnh cha h p,
bnh trung gian.
- Khi p sut Ph < 50cmHg th nhn nt STOP dng my hoc
i cho rle p sut thp LP tc ng dng my.
- ng van chn ht my nn
- Sau khi my ngng hot ng c th cho bm gii nhit
hoc qut dn ngng chy thm 5 pht gii ht nhit cho dn ngng
bng cch bt cng tc chy bm, qut sang v tr MANUAL
- Ngt aptomat ca cc thit b
- ng ca t in
* H thng ang hot ng ch bng tay
- Tt tt c cc cng tc cp dch cho dn lnh, bnh cha h p,
bnh trung gian.
- Khi p sut Ph < 50cmHg th nht nt STOP dng my.
- Bt cc cng tc chy bm, qut sang v tr OFF dng chy
cc thit b ny.
- ng van chn ht
- Ngt cc aptomat ca cc thit b
- ng ca t in
1.5.3.2. Dng my s c
414

Khi c s c khn cp cn tin hnh ngay lp tc:

- Nht nt EMERENCY hoc STOP dng my
- Tt aptomat tng ca t in
- ng van chn ht
- Nhanh chng tm hiu v khc phc s c
Cn lu :
+ Nu s c r r NH3 th phi s dng mt n phng c x
l s c.
+ Cc s c p sut xy ra, sau khi x l xong mun phc hi
chy li cn nhn nt RESET trn t in.
+ Trng hp s c ngp lng th khng c chy li ngay. Bn
c th s dng my khc ht kit mi cht trong my ngp lng ri
mi c th chy li tip. Trng hp khng c my nn khc th phi
nh vy cho mi cht t bc hi ht hoc s dng my nn bn
ngoi rt dch trong cacte my ngp lng.
1.5.3.3. Dng my lu di
dng my lu di cn tin hnh ht nhiu ln ht kit mi
cht trong dn lnh v a v bnh cha cao p.
Sau khi tin hnh dng my, tt aptomat ngun v kho t in.
11.6 MT S THAO TC TRONG QU TRNH VN HNH
11.6.1 X bng dn lnh
Khi bng bm dn lnh qu nhiu hiu qu lm lnh km do bng
to nn lp cch nhit, ng gi i b tc, lm chy qut gi, lm
ngp lng my nn. V vy phi thng xuyn x bng cho dn lnh.
x bng c 2 phng php: Quan st trc tip trn dn lnh nu
thy bng bm nhiu th tin hnh cng vic x bng, quan st dng
in qut dn lnh, nu ln hn tr s quy nh th thc hin x bng.
C 3 phng thc x bng : Dng in tr, mi cht nng v dng
nc
Qu trnh x bng qua 3 giai on :
1.6.1.1. Rt mi cht dn lnh
Rt kit mi cht trong dn lnh: iu ny rt quan trng, v nu
mi cht cn tn ng nhiu trong dn lnh, khi x bng s bc hi v
u ht my nn v ngng t li thnh lng, khi khi ng my
li s gy ra hin tng ngp lng, rt nguy him.
415

Rt mi cht cho ti khi p sut trong dn bay hi t chn

khng Pck = 600mmHg th c th coi t yu cu. Thi gian x bng
c t sn nh r le thi gian, i vi mi mt h thng nn quan
st v t cho ph hp va ht kit mi cht l c.
1.6.1.2. X bng
Qu trnh x bng dn lnh din ra trong vng 15 30 pht tu
thuc vo tng thit b c th v phng thc x bng. Trong giai
on ny c th quan st thy nc bng tan chy ra ng thot nc
dn lnh.
Trong qu trnh x bng cc qut dn lnh phi dng trnh thi bn
nc x bng tung to trong bung lnh. Thi gian x bng cng cn
chnh l cho ph hp thc t, khng nn ko di qu lu, gy tn tht
lnh khng cn thit. C th ngng giai on x bng bt c lc no
chuyn sang giai on sau bng cch nhn nt dng x bng trn t
in.
1.6.1.3. Lm kh dn lnh
Sau khi x bng xong, dn lnh vn cn b t, nht l khi dng
nc x bng. Nu cho h thng hot ng li ngay nc bm trn
dn lnh s lp tc ng li to nn mt lp bng mi. V vy cn tin
hnh lm kh dn lnh trc khi khi ng li. Giai on ny cc
qut dn lnh lm vic, h thng x bng dng. Thi gian lm kh
thng t 10 pht.
11.6.2 X kh khng ngng
Kh khng ngng lt vo h thng lm cho p sut ngng t cao nh
hng n bn v hiu qa lm vic ca h thng.
Khi quan st thy p sut ngng t cao hn bnh thng, kim ng
h p sut rung mnh th trong h thng b lt kh khng ngng.
Kh khng ngng c th lt vo h thng do r r pha h p hoc
lt vo cc thit b trong qu trnh sa cha, bo dng.
Vic x kh khng ngng trong h thng c trang b bnh x kh
khng ngng khc vi trong h thng khng trang b thit b ny.
Kh khng ngng thng tch t nhiu nht ti thit b ngng t,
mt khc nh qu trnh gii nhit , nn qu trnh tch kh din
ra t nhiu thit b ny. Kh khng ngng c ln mi cht c ly
416

t thit b ngng t dn ln bnh tch kh khng ngng. y hn

hp c lm lnh tch phn mi cht cn ln trc khi x kh
khng ngng ra ngoi.
1.6.2.1. H thng khng c bnh x kh khng ngng
Qu trnh x kh khng ngng thc hin trc tip t thit b ngng
t v thc hin theo cc bc sau:
- Cho dng h thng lnh.
- Bt cng tc chy bm, qut gii nhit sang v tr MANUAL
gii nhit thit b ngng t, tip tc ngng lng mi cht cn tch t
thit bi v chy v bnh cha. Thi gian lm mt khong 15 20 pht.
- Ngng chy bm, qut v ng cc van c lp thit b ngng
t vi h thng.
- Tin hnh x kh khng ngng trong thit b ngng t. Quan st p
sut thit b ngng t, khng nn x qu nhiu mi ln. Cn ch d
qu trnh lm mt c lu nh th no th trong kh khng ngng vn
ln mt t mi cht lnh. V vy i vi h thng NH3 kh x phi c
a vo b nc nc hp th ht NH3 ln v kh, trnh gy nh
hng i vi xung quanh.
1.6.2.2 H thng c bnh x kh khng ngng
Qu trnh x kh khng ngng trong trng hp h thng c thit b
x kh khng ngng ch c th tin hnh khi h thng ang hot ng.
Tuy nhin hn ch lu lng mi cht tun hon khi x khi nn tt
cp dch dn lnh.
- Cp dch lm lnh bnh x kh khng ngng.
- M thng ng ly kh khng ngng t thit b ngng t n
bnh x kh khng ngng kh khng ngng i vo thit b x kh
- Sau mt thi gian lm lnh thit b x kh ngng t ht mi
cht cn ln, tin hnh x kh ra ngoi.
11.6.3 Ngp lng v x l ngp lng
Phn ln cc s c my nn l do ngp lng.
11.6.3.1. Ngp lng : Ngp lng l hin tng ht dch lng v my
nn. Do trng thi lng khng th nn c nn nu my nn ht
lng vo xi lanh th khi nn my nn s b hng, nh gy tay quay, v
xi lanh vv..
417

Nguyn nhn ca ngp lng l do :

- Ph ti nhit qu ln qu trnh si dn lnh mnh lit v hi
cun lng v my nn
- Van tit lu m qu ln hoc khng ph hp.
- Khi mi khi ng, do c lng nm sn trn ng ht hoc trong
dn lnh.
- Van phao khng ch mc dch dn lnh hng nn dch trn v
my nn.
- Mi cht khng bay hi dn lnh c : do bm tuyt nhiu
dn lnh, nhit bung lnh thp, qut dn lnh hng...
11.6.3.2. X l ngp lng
a. Ngp lng nh
- ng van tit lu hoc tt cp dch dn lnh v kim tra tnh trng
ngp lng, ng thi kim tra nguyn nhn gy ngp lng. Khi bit
c nguyn nhn phi khc phc ngay.
Trong trng hp nh c th m van x kh tp cho mi cht bc
hi ra sau khi lm nng ccte ln 30oC, sau c th vn hnh tr
li.
Trng hp nng hn, sng bt u bm thn cc te, nhit
u ht thp nhng nhit bm du trn 30oC th p dng cch sau :
a. ng van tit lu hoc tt van in t cp dch. Cho my chy
tip tc.
b. Khi p sut ht xung thp m t t van chn ht ri quan st
tnh trng. Qua 30 pht d m ht van ht nhng p sut khng
tng chng t dch trong dn lnh bc hi ht.
c. M van tit lu cp dch cho dn lnh h thng hot ng li
v quan st.
b. Ngp lng nng
Khi quan st qua knh xem mi cht thy dch trong ccte ni thnh
tng th l lc ngp nng. Lp tc cho my ngp lng dng v thc
hin cc bin php sau :
* Trng hp h thng c nhiu my u chung
- ng van tit lu hoc tt van in t cp dch.
- ng van x my ngp lng
418

- S dng van by-pass gia cc my nn dng my nn khng ngp

lng ht ht mi cht trong my ngp lng.
- Khi p sut xung thp lm nng cc te my ngp lng cho bc
ht mi cht bn trong.
- Quan st qua knh xem du mi cht lnh bn trong ccte.
- Rt b du trong ccte
- Np du mi c lm nng ln 3540oC
- Khi hon tt m van x v cho my hot ng li, theo di v
kim tra
* Trng hp khng c my u chung
- Tt cp dch, dng my.
- ng van x v van ht.
- Qua l x du x b du v mi cht lnh.
- Np li du cho my lnh.
- M van x.
- Cho my hot ng tr li v t t m van ht.
- Sau khi m hon ton m khng c hin tng g th coi nh
x l xong.
Trong trng hp ny cng c th ht dch trong cacte my nn
ngp lng bng my nn nh khc bn ngoi.
***

419

Chng XII

bo dng, sa cha v khc phc

s c h thng lnh
12.1 bo dng h thng lnh
12.1.1. Bo dng my nn
Vic bo dng my nn l cc k quan trng m bo cho h
thng hot ng c tt, bn, hiu sut lm vic cao nht, c bit
i vi cc my c cng sut ln.
My lnh d xy ra s c trong 3 thi k : Thi k ban u khi
mi chy th v thi k xy ra cc hao mn cc chi tit my.
a. C sau 6.000 gi th phi i tu my mt ln. D my t chy th
01 nm cng phi i tu 01 ln.
b. Cc my dng lu ngy , trc khi chy li phi tin hnh kim
tra.
Cng tc i tu v kim tra bao gm:
(1) - Kim tra kn v tnh trng ca cc van x van ht my nn.
(2) - Kim tra bn trong my nn, tnh trng du, cc chi tit my
c b hoen r, lau chi cc chi tit. Trong cc k i tu cn phi tho
cc chi tit, lau chi v thay du m.
- Kim tra du bn trong cacte qua ca quan st du. Nu thy c
bt kim loi mu vng, cn bn th phi kim tra nguyn nhn. C
nhiu nguyn nhn do bn trn ng ht, do mi mn cc chi tit
my
- Kim mc mi mn ca cc thit b nh trc khuu, cc m
kn, vng bc, pittng, vng gng, thanh truyn vv.. so vi kch thc
tiu chun. Mi chi tit yu cu mn ti a khc nhau. Khi mn
vt qa mc cho php th phi thay th ci mi.
(3) - Th tc ng ca cc thit b iu khin HP, OP, WP, LP v
b phn cp du
(4) - Lau chi v sinh b lc ht my nn.
i vi cc my nn lnh cc b lc bao gm: Lc ht my nn,
bb lc du kiu a v b lc tinh.
- i vi b lc ht: Kim tra xem li c b tc, b rch hay khng.
Sau s dng cc ho cht chuyn dng lau ra li lc.
420

- i vi b lc tinh cn kim tra xem b lc c xoay nh nhng

khng. Nu cn bn bm gia cc ming gt th s dng ming thp
mng nh dao lam gt cn bn. Sau chi sch bn trong. Sau
khi chi xong thi hi nn t trong ra lm sch b lc.
(5) - Kim tra h thng nc gii nhit.
(6) - V sinh bn trong m t: Trong qu trnh lm vic khng kh
c ht vo gii nhit cun dy m t v cun theo bi kh nhiu,
bi lu ngy tch t tr thnh lp cch nhit nh hng gii nhit
cun dy.
- Bo dng nh k : Theo quy nh c sau 72 n 100 gi lm
vic u tin phi tin hnh thay du my nn. Trong 5 ln u tin
phi tin hnh thay du hon ton, bng cch m np bn tho sch
du, dng gi sch thm ht du bn trong cc te, v sinh sch s v
chm du mi vo vi s lng y .
- Kim tra d phng : C sau 3 thng phi m v kim tra cc chi
tit quan trng ca my nh : xilanh, piston, tay quay thanh truyn,
clppe, npbt vv...
- Ph cn o nc lm mt : Nu trn o nc lm mt b ng cu
cn nhiu th phi tin hnh x b cn bng cch dng hn hp axit
clohidric 25% ngm 8 12 gi sau ra sch bng dung dch NaOH
10 15% v ra li bng nc sch.
- Tin hnh cn chnh v cng li dy ai ca mt khi thy lng.
Cng vic ny tin hnh kim tra hng tun.
12.1.2. Bo dng thit b ngng t
Tnh trng lm vic ca thit b ngng t nh hng nhiu n hiu
sut lm vic ca h thng, an ton, bn ca cc thit b.
Bo dng thit b ngng t bao gm cc cng vic chnh sau y:
- V sinh b mt trao i nhit.
- X du tch t bn trong thit b.
- Bo dng cn chnh bm qut gii nhit
- X kh khng ngng thit b ngng t.
- V sinh b nc, x cn.
- Kim tra thay th cc vi phun nc, cc tm chn nc (nu c)
- Sn sa bn ngoi
421

- Sa cha thay th thit b in, cc thit b an ton v iu khin

lin quan.
12.1.2.1. Bo dng bnh ngng
v sinh bnh ngng c th tin hnh v sinh bng th cng hoc
c th s dng ho cht v sinh.
Khi cu cn bm vo bn trong thnh lp dy, bm cht th nn s
dng ho cht ph cu cn. Ra bng dung dch NaCO3 m, sau
thi kh bng kh nn.
Trong trng hp cu cn d v sinh th c th tin hnh bng
phng php v sinh c hc. Khi tin hnh v sinh, phi tho cc np
bnh, dng que thp c qun vi lau chi bn trong ng ng. Cn
ch trong qu trnh v sinh khng c lm xy xc bn trong
ng ng, cc vt xc c th lm cho ng ng hoen r hoc tch t
bn d hn. c bit khi s dng ng ng th phi cng cn thn.
- V sinh thp gii nhit, thay nc mi.
- X du : Ni chung du t khi tch t trong bnh ngng m chy
theo ng lng v bnh cha nn thc t thng khng c.
- nh k x air v cn bn cc np bnh v pha ng nc gii
nhit.
- X kh khng ngng trong bnh ngng: Khi p sut trong bnh
khc vi p sut ngng t ca mi cht cng nhit th chng t
trong bnh c lt kh khng ngng. x khi khng ngng ta cho
nc tun hon nhiu ln qua bnh ngng ngng t ht gas cn
trong bnh ngng. Sau c lp bnh ngng bng cch ng van hi
vo v lng ra khi bnh ngng. Nu h thng c bnh x kh khng
ngng th ni thng bnh ngng vi bnh x kh khng ngng, sau
tin hnh lm mt v x kh khng ngng. Nu khng c thit b x
kh khng ngng th c th x trc tip.
- Bo dng bm gii nhit v qut gii nhit ca thp gii nhit.
12.1.2.2. Bo dng dn ngng t bay hi
- Khi dn ng trao i nhit ca dn ngng b bm bn c th lau
chi bng gi hoc dng ho cht nh trng hp bnh ngng. Cng
vic ny cn tin hnh thng xuyn. B mt cc ng trao i nhit
thng xuyn tip xc vi nc v khng kh nn tc n mn kh

422

nhanh. V vy thng cc ng c nhng km nng, khi v sinh cn

cn thn, khng c gy try xc, gy n mn cc b.
- Qu trnh lm vic ca dn ngng lm bay hi mt lng nc
ln, cn bn c tch t li b. Sau mt thi gian ngn nc trong
b rt bn. Nu tip tc s dng cc u phun s b tc hoc cn bn
bm trn b mt dn trao i nhit lm gim hiu qa ca chng. V
vy phi thng xuyn x cn bn trong b, cng vic ny c tin
hnh tu thuc cht lng ngun nc.
- V sinh v thay th vi phun : Kch thc cc l phun rt nh nn
rt d b tc bn, c bit khi cht lng ngun nc km. Khi mt s
mi phun b tc, mt s vng ca dn ngng khng c gii nhit
lm gim hiu qu trao i nhit r rt. V vy phi thng xuyn
kim tra, v sinh v thay th cc vi phun h hng
- nh k cn chnh cnh qut dn ngng m bo cn bng ng
tt nht.
- Bo dng cc bm, mt qut, thay du m.
- Kim tra thay th tm chn nc, nu khng qut b m chng
hng.
12.1.2.3. Dn ngng kiu ti
- c th ca dn ngng t kiu ti l cc dn trao i nhit
trn trong mi trng k nc thng xuyn nn cc loi ru thng
hay pht trin,. V vy dn thng b bm bn rt nhanh. Vic v sinh
dn trao i nhit tng i d dng. Trong trng hp ny cch tt
nht l s dng cc bn chi mm lau chi cn bn.
- Ngun nc s dng, c cht lng khng cao nn thng xuyn
x cn b cha nc.
- X du tn ng bn trong dn ngng.
- Bo dng bm nc tun hon, thay du m
12.1.2.4. Bo dng dn ngng t khng kh
- V sinh dn trao i nhit : Mt s dn trao i nhit khng kh
c b lc kh bng nha hoc st t pha trc. Trong trng hp ny
c th rt b lc ra lau chi v sinh bng chi hoc s dng nc.
i vi dn bnh thng : Dng chi mm qut sch bi bn bm
trn cc ng v cnh trao i nhit. Trong trng hp bi bn bm

423

nhiu v su bn trong c th dng kh nn hoc nc phun mnh vo

ra.
- Cn chnh cnh qut v bo dng m t qut
- Tin hnh x du trong dn ngng
12.1.3. Bo dng thit b bay hi
12.1.3.1. Bo dng dn bay hi khng kh
- X bng dn lnh : Khi bng bm trn dn lnh nhiu s lm tng
nhit tr ca dn lnh, dng khng kh i qua dn b tc, gim lu
lng gi, trong mt s trng hp lm tc cc cnh qut, m t qut
khng th quay lm chy m t.
V vy phi thng xuyn x bng dn lnh.
Trong 01 ngy ti thiu x 02 ln. Trong nhiu h thng c th
quan st dng in qut dn lnh tin hnh x bng. Ni chung khi
bng bm nhiu, dng khng kh b thu hp dng lm tng tr lc ko
theo dng in ca qut tng. Theo di dng in qut dn lnh c th
bit chng no x bng l hp l nht.
Qu trnh x bng chia ra lm 3 giai on :
+ Giai on 1 : Ht ht gas trong dn lnh
+ Giai on 2 : X bng dn lnh
+ Giai on 3 : Lm kh dn lnh
- Bo dng qut dn lnh.
- V sinh dn trao i nhit, cmun vy cn ngng h thng hon
ton, kh dn lnh v dng chi qut sch. Nu khng c cn
phi ra bng nc, h thng c x nc ngng bng nuc c th dng
v sinh dn.
- X du dn lnh v bnh thu hi du hoc x trc tip ra ngoi.
- V sinh mng thot nc dn lnh.
- Kim tra bo dng cc thit b o lng, iu khin.
12.1.3.2. Bo dng dn lnh xng c
i vi dn lnh xng c kh nng bm bn t v thng xuyn
ngp trong nc mui. Cc cng vic lin quan ti dn lnh xng c
bao gm:
- nh k x du tch t trong dn lnh. Do dung tch dn lnh
xng c rt ln nn kh nng tch t dn rt nhiu du. Khi du tch
dn lnh xng c hiu qu trao i nhit gim, qu trnh tun hon
424

mi cht b nh hng v c bit lm my thiu du nghim trng

nh hng nhiu ti ch bi trn.
- Bo dng b cnh khuy
ng thi vi qu trnh bo dng dn lnh xng c cn tin
hnh kim tra, lc nc bn trong b. Nu qu bn c th x b
thay nc mi. Trong qu trnh lm vic, nc c th chy trn t cc
khun ra b lm gim nng mui, nu nng nc mui
khng m bo cn b dung thm mui.
12.1.3.3. Bo dng bnh bay hi
Bnh bay hi t x ra hng hc, ngoi tr tnh trng tch t du bn
trong bnh. V vy i vi bnh bay hi cn lu thng xuyn x
du tn ng bn trong bnh. Trng hp s dng lm lnh nc, c
th xy ra tnh trng bm bn bn trong theo hng ng nc, do
cng cn phi v sinh, x cn trong trng hp .
12.1.4. Bo dng thp gii nhit
Nhim v ca thp gii nhit trong h thng lnh l lm ngui nc
gii nhit t bnh ngng. V sinh bo dng thp gii nhit nhm nng
cao hiu qu gii nhit bnh ngng.
Qu trnh bo dng bao gm cc cng vic ch yu sau:
- Kim tra hot ng ca cnh qut, mt, bm, dy ai, trc ria
phn phi nc.
- nh k v sinh li nha tn nc
- X cn bn y thp, v sinh, thay nc mi.
- Kim tra dng hot ng ca mt bm, qut, tnh trng lm vic
ca van phao. Bo dng bm qut gii nhit.
12.1.5. Bo dng bm
Bm trong h thng lnh gm :
- Bm nc gii nhit, bm nc x bng v bm nc lnh.
- Bm glycol v cc cht ti lnh khc.
- Bm mi cht lnh.
Tt c cc bm ny d s dng bm cc tc nhn khc nhau nhng v
nguyn l v cu to li hon ton tng t. V vy quy trnh bo
dng ca chng cng tng t nhau, c th l:

425

- Kim tra tnh trng lm vic, bc trc, m kn nc, x air cho

bm, kim tra khp ni truyn ng. Bi trn bc trc .
- Kim tra p sut trc sau bm m bo b lc khng b tc.
- Hon i chc nng ca cc bm d phng.
- Kim tra hiu chnh hoc thay th dy ai (nu c)
- Kim tra dng in v so snh vi bnh thng.
12.1.6. Bo dng qut
- Kim tra n , rung ng bt thng
- Kim tra cng dy ai, hiu chnh v thay th.
- Kim tra bc trc, v du m.
- V sinh cnh qut, trong trng hp cnh qut chy khng m cn
tin hnh sa cha cn bng ng tt nht.
12.2 CC S C THNG GP, NGUYN NHN V TRIU
CHNG
Trong qu trnh vn hnh v s dng h thng lnh, chng ta bt
gp rt nhiu s c c th xy ra. Phn tch cc triu chng v nm
bt c nguyn nhn chng ta s c bin php hp l nht sa
cha.
12.2.1. M t my nn khng quay
Bng 12-1: Cc nguyn nhn v triu chng m t khng quay
Nguyn nhn
Triu chng
1. M t c s c : Chy, tip xc - Khng c tn hiu g
khng tt , khi ng t chy vv..
2. Dy ai qu cng
- M t ku nhng khng
chy c
3. Ti qu ln (p sut pha cao p
- nt v h p cao, dng ln)
4. in th thp
- C ting ku
5. C cu c kh bn trong b hng - C ting ku v rung bt
thng
6. Ni dy vo m t sai

426

7. t cu ch, cng tc t hng,

t dy in
8. Cc cng tc HP, OP v OCR
ang trong tnh trng hot ng
9. Ni dy vo b iu khin sai
hoc tip im khng tt.
10. Cc cng tc OP tc ng : Do
ht du, p sut du thp, dch vo
carte nn p sut du khng ln
11. Cng tc HP tc ng
12. Cng tc LP tc ng :
13. Dng khi ng qu ln

Khng c phn ng g khi n

nt cng tc in t.
- nt in qua khi n nt, nhng nh
ra th b ngt
M t chy v sau dng
ngay
- nt - nt - nt -

12.2.2 p sut y qu cao

S c p sut cao l s c thng gp nht trn thc t . C rt nhiu
nguyn nhn gy nn p sut cao.
Bng 12-2: Cc nguyn nhn v triu chng p sut y cao
Nguyn nhn
1. Thiu nc gii nhit : Do bm
nh, do tc lc, do ng nc nh,
bm hng, ng ng bn, tc vi
phun, nc trong b vi.

Triu chng
- Nc nng
- Dng in bm gii nhit
cao.
- Thit b ngng t nng bt
thng
2. Qut thp gii nhit khng lm
- Nc trong thp nng
vic
- Dng in qut ch 0
3. B mt trao i nhit b bn, b - Nc ra khng nng
bm du
- Thit b ngng t nng bt
thng
4. Bnh cha nh, gas ngp mt - Gas ngp knh xem gas
phn thit b ngng t
bnh cha
- Phn di thit b ngng t
lnh, trn nng
5. Lt kh khng ngng
- Kim ng h rung mnh
- p sut ngng t cao bt
427

thng
6. Do nhit nc, khng kh gii - Nhit nc(khng kh ) v
nhit qu cao.
ra cao
- Thit b ngng t nng bt
thng
7. Din tch thit b ngng t - Thit b ngng t nng
khng .
8. Np qu nhiu gas
- Phn di thit b ngng t
lnh, trn nng.
9 Nc gii nhit phn b khng - Nhit trong thit b ngng
u
t khng u

12.2.3 p sut y qu thp

Nu p sut ngng t thp do qu trnh gii nhit tt th rt tt.
Nhng nu do cc nguyn nhn khc th s lm nh hng n h
thng.
Bng 12-3: Cc nguyn nhn v triu chng p sut y thp
Nguyn nhn
1. ng dch hay ng ht b nghn
2. Nn m do m van tit lu to.
3. Thiu hoc mt mi cht lnh
4. Ga x van ht, van y, vng
gng ca pittng van by-pass
5. My ang hot ng gim ti

Triu chng
ng dch c sng bm, ng
khng
Sng bm carte, np my
lnh
p sut ht thp, van tit lu
pht ting ku x x
p sut ht cao
p sut ht cao

12.2.4 p sut ht cao

p sut ht cao c th lm cho my b qu ti hoc n gin l
khng th h nhit ca bung lnh xung thp.

428

Bng 12-4: Cc nguyn nhn v triu chng p sut ht cao

Nguyn nhn
1. Van tit lu m qu to, Chn
van c cng sut ln qu
2. Phu ti nhit ln
3. Ga x van ht, van y, vng
gng ca pittng van by-pass
4. ang ch gim ti

Triu chng
Sng bm carte do nn m
Dng in ln
p sut y nh, phng lnh
khng lnh
p sut y nh, phng lnh
khng lnh

12.2.5 p sut ht thp

Khi p sut ht thp h thng hot ng hiu qu rt thp, nhit
phng lnh khng m bo v vy nn trnh hot ng cc ch
ny .
Bng 12-5: Cc nguyn nhn v triu chng p sut ht thp
Nguyn nhn
1. Thiu mi cht lnh, van tit lu
nh hoc m qu nh.
2. Du ng trong dn lnh, tuyt
bm qu dy, bung lnh nhit
thp
3. ng knh ng trao i nhit
dn lnh, ng ht nh so vi chiu
di nn ma st ln, b lc ht my
nn bn, tc

429

Triu chng
Nhit bung lnh cao hn
nhiu so vi nhit ht.
Ngp dch, sng bm cc
te

12.2.6 C ting l pht ra t my nn

Bng 12-6: Cc nguyn nhn v triu chng khi c ting pht l t
my nn
Nguyn nhn
Triu chng
1. C vt ri vo gia xi lanh v
m thanh pht ra lin tc
piston. Van x ht, hng
2. Vng lt b m kn hng, bm B m kn b qu nhit
du hng
3. Ngp dch
Sng bm carte
4. Ngp du
m thanh x ln np my
12.2.7 Carte b qu nhit
Bng 12-7: Cc nguyn nhn v triu chng carte qu nhit
Nguyn nhn
Triu chng
1. T s nn cao do Pk cao, ph ti Np my b qu nhit
nhit ln, ng gas ra b nghn,
van x gy
2. B gii nhit du hng, thiu
Nhit du tng
du, bm du hng lc du tc
3. Gii nhit my nn km hoc
khng m.
4. Cc c cu c kh (xi lanh,
Np my hoc b m kn
piston) hng, try xc, mi mn.
nng
B m kn hng
12.2.8 Du tiu th qu nhiu
Bng 12-8: Cc nguyn nhn v triu chng p du tiu th nhiu
Nguyn nhn
Triu chng
1. Ngp dch, du si ln nn ht i Sng bm carte
nhiu
2. Du chy do nhit cao
My , u y v thit b
ngng t nng
3. H thng tch du v thu hi du
km

430

12.2.9 Nhit bung lnh khng t

Bng 12-9: Cc nguyn nhn v triu chng nhit bung lnh
khng t
Nguyn nhn
1. Cng sut lnh thiu: my nn,
dn ngng, bay hi nh
2. Cch nhit bung lnh khng tt
3. Ga x
4. Gii nhit cao p km
5. Ph ti qu ln
6. Vn hnh pha dn lnh khng
tt :
- Thiu gas , qu nhit ln
- Dn lnh nh
- Tuyt dn lnh nhiu, du ng
dn lnh, ng ht nh
7. Vn hnh dn ngng khng tt :
Thiu nc, dn ngng nh, dn b
bm bn, chm nhiu mi cht,
ng x nghn, bm du dn
ngng..
8. Cc c cu c kh bn trong
hng

Triu chng
p sut thp p khng xung
- nt - nt - nt - nt - p sut ht thp
- ng ht khng ng sng
- D xy ra ngp dch
- p sut ngng t cao

C ting ku bt thng, nhit

my cao, tiu th du ln.

12.2.10 Cc trc trc thng gp my nn

Bng 12-10: Cc trc trc ca my nn lnh v nguyn nhn
Cc trc trc
1. My nn v trc trc v
in
2. Cc s c v cc c cu

Nguyn nhn
M t trc trc, t dy, chy my,
khng cch in, ht du. Cc thit b
iu khin hay an ton hng, iu
chnh sai.
C cu chuyn ng hng, gy, lp sai,

431

c kh

dng vt t km, van h, du bi trn

km my khng chy c, b cc bon
ho do dng ln ln cc loi du khc
nhau.
3. Khu chuyn ng trc Dy curoa t, gin nhiu, Puli mt
trc
cn bng, Rnh hoc gc ca puli
khng ng, Trc m t v my nn
khng song song
4. My lm vic qu nng p sut cao p cao, thiu nc gii
nhit, o nc b nghn, ng ng
gii nhit my nh, b nghn, chy b
phn chuyn ng , thiu du bi trn.
5. m thanh ku to qu
T s nn cao, cc vng lt b mn hay
lng, p sut du nh hay thiu du bi
trn, ngp dch, hng bn trong c cu
chuyn ng.
6. Chn ng my nn ln Bu lng bt my nn lng, Puli , m t
mt cn bng, trc khng song song,
dy ai lng, cng hng vi kt cu
xy dng.
7. Du tiu hao nhiu
Ho trn vi dch khi ngp dch, Vng
gng b mi mn, pttng v s mi b
xc
8. Du bi trn b bn
Nc vo carte, do mi mn v do cn
bn trn h thng, do du b xi ho,
do nhit cao du chy.
9. Du r ra b m kn,
Lp khng ng, mi mn
10. o nc v do ng vng lnh, khi my dng nc trong
o dng bng gy nt v o nc.

777

432

433

ph lc
Ph lc 1: Thng s tnh ton ngoi tri ca cc a phng
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28

a phng
Lai Chu
in Bin
Lao Cai
Sa Pa
Sn La
Mc Chu
Sng M
H Giang
Tuyn Quang
Cao Bng
Lng Sn
Thi Nguyn
Bc Kn
Bc Giang
Hng gai
Mng ci
Vnh Yn
Yn Bi
Vit Tr
Tam o
H Ni
Hi Dng
Hng Yn
Ph Lin
Hi Phng
Thi Bnh
Sn Ty
Ho Bnh

Nhit , oC
Trung
Ma
bnh nm
h
23,1
37,7
22,0
36,9
22,8
37,8
15,3
28,2
21,0
35,6
18,5
31,8
22,4
36,8
22,6
37,6
23,0
37,1
21,5
37,2
21,3
35,7
23,0
37,2
22,0
37,2
23,3
37,6
22,9
36,2
35,2
22,5
23,6
37,4
22,7
37,2
23,3
37,5
18,0
30,8
23,4
37,2
23,5
36,6
23,3
37,4
23,0
36,7
23,5
37,0
23,2
37,2
23,2
37,6
23,2
38,6

433

Ma
ng
9,0
5,9
7,7
4,1
4,0
4,9
5,9
7,2
6,7
6,1
6,1
8,0
6,2
8,3
9,2
6,6
8,0
7,4
8,4
5,0
8,4
8,4
8,7
9,3
9,6
9,6
8,5
7,2

m, %
Ma Ma
h
ng
80
80
82
82
81
85
88
86
76
78
81
85
78
80
81
86
84
83
79
78
82
76
82
78
84
82
83
77
82
77
86
79
81
78
87
88
83
82
86
89
83
80
83
80
85
82
86
83
83
76
82
84
84
82
83
83

29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64

Nam nh
Ninh Bnh
Nho Quan
Thanh Ho
Yn nh
Hi Xun
Vinh
Tng Dng
H Tnh
ng Hi
Qung Tr
Hu
Nng
Qung Ngi
Quy Nhn
Plycu
Bun M Thut
Tuy Ho
Nha Trang
Lin Khng
Bo Lc
Phan Thit
Phc Long
Lc Ninh
Vng Tu
Hip Ho
M Tho
Vnh Long
Sc Trng
Cn Th
Cn Sn
Rch Gi
Ph Quc
C Mau
Hong Sa
TP. H Ch
Minh

23,5
23,5
23,4
23,6
23,5
23,1
23,9
23,7
23,9
24,4
25,0
25,2
25,6
25,8
26,7
21,7
23,4
26,5
26,5
21,0
21,3
26,6
26,2
26,0
25,8
27,7
27,9
26,6
6,8
26,7
27,1
27,3
27,0
26,5
26,8
27,0

434

37,4
37,0
38,1
37,5
37,1
38,4
38,0
39,5
37,5
38,2
37,1
37,3
37,7
37,8
37,9
32,2
36,0
37,0
36,6
31,9
31,6
34,9
36,6
36,2
35,1
36,6
36,8
34,7
35,9
37,3
32,9
35,4
35,0
35,7
35,6
37,3

9,0
9,9
7,7
10,1
9,1
8,5
9,7
8,8
11,3
12,1
13,3
13,1
14,
16,0
17,8
14,5
12,3
18,2
17,7
10,0
8,8
17,2
15,6
14,5
18,9
15,9
17,9
18,9
19,0
17,4
21,2
18,1
18,9
18,3
18,4
17,4

82
81
81
82
83
86
74
81
75
72
74
73
77
81
74
76
82
73
79
76
83
82
69
76
85
77
74
76
77
78
81
79
81
81
83
74

84
83
82
84
83
85
89
82
90
88
90
90
86
89
82
76
80
84
78
74
81
76
69
72
82
76
78
78
80
82
78
78
77
83
82
74

Ph lc 2 : Cc tnh cht nhit vt l ca khng kh kh

t,
C

Cp

Kg/cm3 KCal/KgK KCal/mh.K

a.102
m2/h

.106
kG.S/m2

.106
m2/S

Pr

-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90

1,584
1,515
1,453
1,395
1,342
1,293
1,247
1,205
1,165
1,128
1,093
1,060
1,029
1,000
0,972

0,242
0,242
0,242
0,241
0,241
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,240
0,241
0,241
0,241

1,75
1,82
1,89
1,96
2,03
2,10
2,16
2,23
2,30
2,37
2,43
2,49
2,55
2,62
2,69

4,57
4,96
5,37
5,83
6,28
6,77
7,22
7,71
8,23
8,75
9,26
9,79
10,28
10,87
11,48

1,49
1,55
1,60
1,65
1,70
1,75
1,80
1,85
1,90
1,95
2,00
2,05
2,10
2,15
2,19

9,23
10,04
10,80
12,79
12,43
13,28
14,16
15,06
16,00
16,96
17,95
18,97
20,02
21,09
22,10

0,728
0,728
0,723
0,716
0,712
0,707
0,705
0,703
0,701
0,699
0,698
0,696
0,694
0,692
0,690

100
120
140
160
180
200
250
300
350
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200

0,946
0,898
0,854
0,815
0,779
0,746
0,674
0,615
0,566
0,524
0,456
0,404
0,362
0,329
0,301
0,277
0,257
0,239

0,241
0,241
0,242
0,243
0,244
0,245
0,248
0,250
0,253
0,255
0,261
0,266
0,271
0,276
0,280
0,283
0,286
0,289

2,76
2,87
3,00
3,13
3,25
3,38
3,67
3,96
4,22
4,48
4,94
5,35
5,77
6,17
6,56
6,94
7,31
7,87

12,11
13,26
14,52
15,80
17,10
18,49
21,96
25,76
29,47
33,52
41,51
49,78
58,82
67,95
77,84
88,53
99,45
113,94

2,23
2,33
2,42
2,50
2,58
2,65
2,79
3,03
3,20
3,37
3,69
3,99
4,26
4,52
4,76
5,00
5,22
5,45

23,13
25,45
27,80
30,09
32,49
31,85
40,61
48,33
55,46
63,09
79,38
96,89
115,40
134,80
155,10
177,10
199,30
223,70

0,688
0,686
0,684
0,682
0,681
0,680
0,677
0,674
0,676
0,678
0,687
0,699
0,706
0,713
0,717
0,719
0,722
0,724

435

Ph lc 3 : Cc tnh cht nhit vt l ca NH3 lng bo ho

t,
o
C
-77,9
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
132,4

a.104 .104
Cp

2
Kg/m3 KCal/Kg.K KCal/m.h.K m /h kG.S/m2
1,032
0,473
0,663
725,3
1,036
0,473
6,295 0,483
713,8
1,044
0,475
6,374 0,388
702,0
1,053
0,475
6,426 0,330
690,0
1,060
0,474
6,481 0,291
677,7
1,067
0,472
6,527 0,260
665,0
1,077
0,468
6,534 0,237
652,0
1,087
0,462
6,519 0,210
638,6
1,098
0,451
6,432 0,191
624,7
1,110
0,438
6,316 0,172
610,3
1,125
0,425
6,190 0,155
595,2
1,146
0,408
5,982 0,140
579,5
1,170
0,391
5,779 0,128
562,8
1,199
0,372
5,513 0,116
544,0
1,230
0,353
5,276 0,105
524,8
1,270
0,094
504,2
1,321
0,084
481,6
0,075
456,3
1,481
0,065
242,0
0,027

.106 .104 .104 Pr

m2/S kG/m 1/
58,2
0,653 56,0 15,6 3,73
0,533 52,4 16,1 3,01
0,461 49,1 16,9 2,58
0,414 45,7 17,7 2,30
0,376 42,5 18,3 2,07
0,342 39,2 19,3 1,88
0,316 36,0 20,2 1,74
0,293 33,0 21,1 1,64
0,270 29,9 22,5 1,54
0,249 26,9 23,9 1,45
0,230 23,9 25,7 1,38
0,216 21,0 27,9 1,34
0,202 18,1 30,3 1,32
0,189 15,2 33,2 1,29
36,8
0,176
42,3
0,163
0,153
0,140
0,109

Ph lc 4 : Cc tnh cht nhit vt l ca NH3 hi bo ho

t,
o
C

Cp

.102
3 KCal/Kg.K KCal/m.h.K
Kg/m

a.102
m2/h

.106
kG.S/m2

.106
m2/S

Pr

-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0

0,121
0,213
0,381
0,645
1,038
1,604
2,390
3,452

12,64
7,17
4,32
2,71
1,78
1,20
0,85

0,714
0,748
0,780
0,816
0,852
0,886
0,928
0,975

63,12
34,46
20,07
12,41
8,04
5,42
3,81
2,77

0,93
1,01
1,04
1,07
1,10
1,14
1,18

0,51
0,52
0,54
0,57
0,59
0,62
0,65

1,30
1,37
1,44
1,51
1,51
1,69
1,78
1,90
436

10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
132,4

4,859
6,694
9,034
12,005
15,75
20,35
26,36
33,90
43,60
56,10
-

0,69
0,73
0,79
0,85
0,92
1,00
1,10
1,29
1,36
1,52
1,74
2,01
2,53
-

2,04
2,19
2,36
2,57
2,88
-

0,61
0,45
0,33
0,25
0,20
-

1,010
1,065
1,153
1,199
1,332
1,522
1,747
2,073
2,662

2,04
1,56
1,28
0,98
0,83
0,73
0,65
0,60
0,11

1,21
1,25
1,34
1,40
1,50
-

Ph lc 6 : Cc tnh cht nhit vt l ca R22 lng bo ho

t,
o
C
-70
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80

Kg/m3
1489
1465
1439
1411
1382
1350
1318
1285
1249
1213
1176
1132
1084
1032
969
895

Cp

KCal/Kg.K

KCal/m.h.K

0,227
0,235
0,243
0,250
0,258
0,266
0,274
0,282
0,290
0,298
0,305
0,313
0,321
0,328
0,336
0,344

0,107
0,103
0,100
0,096
0,093
0,089
0,086
0,082
0,078
0,075
0,071
0,068
0,064
0,061
0,059
0,054

a.104 .104
m2/h kG.S/m2
3,16 0,661
3,00 0,484
2,86 0,404
2,71 0,358
2,60 0,326
2,48 0,301
2,38 0,282
2,26 0,268
2,16 0,254
2,08 0,243
1,98 0,234
1,91 0,226
1,84 0,217
1,80 0,212
1,77 0,205
1,75 02,00

437

.106
m2/S
0,434
0,323
0,275
0,249
0,232
0,218
0,210
0,204
0,199
0,197
0,196
0,196
0,196
0,202
0,208
0,219

.104
kG/m
23,5
21,9
20,5
18,8
17,2
15,5
13,9
12,25
10,60
9,19
7,74
6,14
4,76
3,44
2,17
1,14

.104
1/
15,69
16,91
19,50
19,84
20,82
23,74
24,52
29,72
29,53
30,51
33,70
39,95
45,50
54,60
68,83
95,71

Pr
3,94
3,88
3,46
3,31
3,20
3,17
3,18
3,25
3,32
3,41
3,55
3,67
3,78
3,92
4,11
4,41

Ph lc 7 : Cc tnh cht nhit vt l ca R22 hi bo ho

t,
Cp
a.103

.106

2
C Kg/m3 KCal/Kg.K KCal/m.h.K m /h kG.S/m2
-100 0,120
0,120
0,0060
418,7
0,78
-80 0,563
0,124
0,0068
96,73
0,88
-60 1,869
0,129
0,0073
30,33
0,98
-50 3,096
0,132
0,0076
18,44
1,02
-40 4,878
0,136
0,0080
12,06
1,07
-30 7,407
0,140
0,0083
7,96
1,11
-20 10,76
0,144
0,0086
5,55
1,14
-10 15,29
0,148
0,0089
3,95
1,19
0
21,23
0,153
0,0092
2,83
1,22
10
28,90
0,160
0,0095
2,04
1,25
20
38,76
0,169
0,0098
1,49
1,30
30
51,55
0,180
0,0101
1,09
1,33
40
67,57
0,192
0,0104
0,80
1,37
50
88,50
0,205
60
111,5
0,0110
1,42
o

.106
m2/S
63,8
15,3
5,14
3,23
2,15
1,47
1,04
0,763
0,563
0,424
0,329
0,253
0,199
0,125

Pr
0,55
0,57
0,61
0,63
0,64
0,66
0,67
0,70
0,72
0,75
0,79
0,84
0,90
-

Ph lc 8 : Cc tnh cht nhit vt l ca nc

t,

C Kg/m3
0 999,9
10 999,7
20 998,2
30 995,7
40 992,2

1,006
1,001
0,999
0,997
0,997

47,74
49,4
51,5
53,1
54,5

a.104 .106 .106 .104

m2/h kG.S/m2 m2/S kG/m
4,71 182,3 1,789 77,1
4,94 133,1 1,306 75,6
5,16 102,4 1,006 74,1
5,35 81,7 0,805 72,6
5,51 66,6 0,659 71,0

988,1
983,2
977,8
971,8
965,3

0,997
0,998
1,000
1,002
1,005

55,7
56,7
57,4
58,0
58,5

5,65
5,78
5,87
5,96
6,03

56,0
47,9
41,4
36,2
32,1

0,556
0,478
0,415
0,365
0,326

69,0
67,5
65,6
63,8
61,9

4,49
5,11
5,70
6,32
6,95

3,54
2,98
2,55
2,21
1,95

100 958,4

1,008

58,7

6,08

28,8

0,295 60,0

7,52

1,75

50
60
70
80
90

Cp

.102

KCal/Kg.K KCal/m.h.K

438

.104
1/
0,63
0,70
1,82
3,21
3,87

13,67
9,52
7,02
5,42
4,31

Pr

110
120
130
140

951,0
943,1
934,8
926,1

1,011
1,015
1,019
1,024

58,9
59,0
59,0
58,9

6,13
6,16
6,19
6,21

26,4
24,2
22,2
20,5

0,272
0,252
0,233
0,217

58,0
55,9
53,9
51,7

8,08
8,64
9,19
9,72

1,60
1,47
1,36
1,26

150
160
170
180
190

917,0
907,4
897,3
886,9
876,0

1,030
1,038
1,046
1,055
1,065

58,8
58,7
58,4
58,0
57,6

6,22
6,23
6,22
6,20
6,17

19,0
17,7
16,6
15,6
14,7

0,203
0,191
0,181
0,173
0,165

49,6
47,5
45,2
43,1
40,8

10,3
10,7
11,3
11,9
12,6

1,17
1,10
1,05
1,00
0,96

200
210
220
230
240

863,0
852,8
840,3
827,3
813,6

1,076
1,088
1,102
1,118
1,136

57,0
56,3
55,5
54,8
54,0

6,14
6,07
5,99
5,92
5,84

13,9
13,3
12,7
12,2
11,7

0,158
0,153
0,148
0,145
0,141

38,4
36,1
33,8
31,6
29,1

13,3
14,1
14,8
15,9
16,8

0,93
0,91
0,89
0,88
0,87

250
260
270
280
290

799,0
784,0
767,9
750,7
732,3

1,157
1,182
1,211
1,249
1,310

53,1
52,0
50,7
49,4
48,0

5,74
5,61
5,45
5,27
5,00

11,2
10,8
10,4
10,0
9,6

0,137
0,135
0,133
0,131
0,129

26,7
24,2
21,9
19,5
17,2

18,1
19,7
21,6
23,7
26,2

0,86
0,87
0,88
0,90
0,93

300
310
320
330
340

712,5
691,1
667,1
640,2
610,1

1,370
1,450
1,570
1,730
1,950

46,4
45,0
43,5
41,6
39,3

4,75
4,49
4,15
3,76
3,30

9,3
9,0
8,7
8,3
7,9

0,128
0,128
0,128
0,127
0,127

14,7
12,3
10,0
7,82
5,78

29,2
32,9
38,2
43,3
53,4

0,97
1,03
1,11
1,22
1,39

350 574,4
360 528,0
370 450,5

2,270
3,340
9,630

37,0
34,0
29,0

2,84
1,93
0,67

7,4
6,8
5,8

0,126 3,89 66,8 1,60

0,126 2,06 109,0 2,35
0,126 0,48 264,0 6,79

Ph lc 9 : Cc tnh cht nhit vt l ca dung dch mui NaCl

%
7

t,
C
-4,4
o

Kg/m3
1050

t, oC
20
10

a.104
.104 .106
2
KCal/Kg.K KCal/m.h.K m /h kG.S/m2 m2/S
0,918
0,510
5,31
1,10
1,03
0,916
0,495
5,16
1,44
1,34

439

Pr
6,9
9,4

0
-4

0,914
0,912

0,481
0,478

5,02
5,00

1,91
2,20

1,78
2,06

12,7
14,8

11

-7,5

1030

20
10
0
-5
-7,5

0,883
0,880
0,878
0,877
0,877

0,510
0,490
0,478
0,472
0,469

5,33
5,15
5,03
4,98
4,96

1,17
1,55
2,06
2,49
2,70

1,06
1,41
1,87
2,26
2,45

7,2
9,9
13,4
16,4
17,8

13,6

-9,8

1100

20
10
0
-5
-9,8

0,862
0,860
0,857
0,856
0,855

0,510
0,488
0,476
0,470
0,464

5,40
5,15
5,07
5,00
4,94

1,25
1,65
2,19
2,66
3,50

1,12
1,47
1,95
2,37
3,13

7,4
10,3
13,9
17,1
22,9

16,2 -12,2

1120

20
10
-5
-10
-12,2

0,844
0,842
0,838
0,837
0,836

0,493
0,489
0,468
0,460
0,458

5,21
5,18
5,00
4,93
4,90

1,34
1,76
2,89
3,56
4,30

1,20
1,57
2,58
3,18
3,84

8,3
10,9
18,6
23,2
28,3

18,8 -15,1

1140

20
10
0
-5
-10
-15

0,827
0,825
0,822
0,820
0,819
0,818

0,500
0,487
0,473
0,466
0,458
0,451

5,32
5,17
5,05
5,00
4,92
4,86

1,46
1,89
2,61
3,18
3,95
4,87

1,26
1,63
2,25
2,74
3,40
4,19

8,5
11,4
16,1
19,8
24,8
31,0

21,2 -18,2

1160

20
10
0
-5
-10
-15
-18

0,811
0,808
0,806
0,804
0,803
0,802
0,802

0,498
0,484
0,470
0,463
0,456
0,449
0,445

5,27
5,17
5,03
4,96
4,90
4,85
4,80

1,53
2,05
2,88
3,51
4,39
5,38
6,20

1,33
1,73
2,44
2,96
3,70
4,55
5,24

9,1
12,1
17,5
21,5
27,1
33,9
39,4

23,1 -21,2

1175
20
10
0
-5
-10
-15
-21

0,799
0,796
0,794
0,793
0,791
0,790
0,789

0,486
0,472
0,468
0,461
0,454
0,447
0,442

5,30
5,05
5,02
4,95
4,89
4,83
4,77

1,70
2,20
3,10
3,82
4,80
5,86
7,90

1,42
1,84
2,59
3,20
4,02
4,90
6,60

9,6
13,1
18,6
23,3
29,5
36,5
50,0

440

Ph lc 10 : Cc tnh cht nhit vt l ca dung dch mui CaCl2

%
9,4

t,
C
-5,2

C
t, oC

3
KCal/Kg.K
KCal/m.h.K
Kg/m
0,870
0,502
1080 20
0,868
0,490
10
0,866
0,478
0
0,860
0,472
-5

14,7

-10,2

1130

10
20
0
-5
-10

0,803
0,800
0,795
0,792
0,790

0,495
0,484
0,472
0,466
0,459

5,46
5,35
5,26
5,20
5,15

18,9

-15,7

1170

20
10
0
-5
-10
-15

0,752
0,750
0,747
0,740
0,737
0,732

0,492
0,480
0,468
0,462
0,455
0,450

20,9

-19,2

1190

20
10
0
-5
-10
-15

0,735
0,730
0,727
0,720
0,720
0,720

23,8

-25,7

1220

20
10
0
-5
-10
-15
-20
-25

25,7

-31,2

1240
20
10
0
-10

.104
.106
2
kG.S/m m2/S
1,15
1,26
1,44
1,58
2,00
2,20
2,36
2,60

7,8
9,9
14,1
16,7

1,52
1,90
2,61
3,10
4,14

1,32
1,64
2,27
2,70
3,60

8,7
11,0
15,6
18,7
25,3

5,60
5,47
5,37
5,34
5,29
5,28

1,84
2,28
3,05
3,50
4,76
6,27

1,54
1,91
2,56
2,94
4,00
5,27

9,9
12,6
17,2
19,8
27,3
35,9

0,489
0,477
0,466
0,460
0,453
0,448

5,59
5,50
5,38
5,38
5,30
5,23

2,04
2,50
3,34
3,90
5,17
6,72

1,68
2,06
2,76
3,22
4,25
5,53

10,9
13,4
18,5
21,5
28,9
38,2

0,710
0,705
0,700
0,695
0,695
0,695
0,690
0,690

0,486
0,474
0,463
0,456
0,450
0,445
0,439
0,433

5,62
5,50
5,43
5,38
5,32
5,27
5,20
5,15

2,40
2,93
3,89
4,50
6,04
7,70
9,66
11,80

1,94
2,35
3,13
3,63
4,87
6,20
7,77
9,48

12,5
15,4
20,8
24,4
33,0
42,5
53,8
66,5

0,690
0,690
0,685
0,680

0,483
0,471
0,460
0,448

5,66
5,50
5,43
5,32

2,68
3,28
4,34
6,81

2,12
2,51
3,43
5,40

13,5
16,5
22,7
36,6

441

a.104
m2/h
5,35
5,23
5,11
5,08

Pr

-15
-20
-25
-30

0,680
0,670
0,670
0,660

0,442
0,437
0,431
0,425

5,25
5,26
5,20
5,21

8,53
10,77
13,16
15,10

6,75
8,52
10,40
12,00

20
10
0
-10
-20
-25
-30
-35

0,680
0,675
0,671
0,665
0,660
0,655
0,655
0,650

0,480
0,469
0,457
0,446
0,435
0,429
0,423
0,418

5,63
5,50
5,41
5,33
5,24
5,20
5,12
5,12

2,99
3,68
4,99
7,67
12,1
15,0
17,5
22,0

2,33 14,9
2,87 18,8
3,81 25,3
5,97 40,3
9,45 65,0
11,70 80,7
13,60 95,5
17,10 120,0

28,5

20
0
-10
-20
-25
-30
-35
-40

0,670
0,664
0,660
0,650
0,650
0,645
0,645
0,640

0,479
0,455
0,445
0,434
0,428
0,422
0,416
0,411

5,62
5,40
5,31
5,25
5,18
5,16
5,10
5,07

3,20
5,22
8,18
12,9
16,3
19,2
25,0
31,0

2,47
4,02
6,32
10,0
12,6
14,9
19,3
24,0

15,8
26,7
42,7
68,8
87,5
103,5
136,5
171,0

29,4

20
0
-10
-20
-30
-35
-40
-45
-50

0,670
0,658
0,650
0,640
0,635
0,630
0,630
0,625
0,625

0,477
0,454
0,444
0,433
0,421
0,415
0,410
0,404
0,399

5,57
5,40
5,35
5,28
5,19
5,15
5,10
5,06
4,68

3,4
5,6
8,8
14,1
21,7
26,0
33,0
41,0
50,0

2,65
4,30
6,75
10,8
16,6
19,9
25,3
31,4
38,3

17,2
28,7
45,4
73,4
115,0
139,0
179,0
223,0
295,0

29,9

20
0
-10
-20
-30
-35
-40
-45
-50
-55

0,665
0,654
0,645
0,640
0,635
0,630
0,630
0,625
0,625
0,620

0,476
0,454
0,443
0,432
0,420
0,415
0,409
0,404
0,398
0,392

5,58
5,40
5,34
5,25
5,16
5,10
5,06
5,02
4,96
4,91

3,53
5,80
9,22
14,7
23,0
29,0
36,0
44,0
52,0
66,0

2,75
4,43
7,04
11,23
17,6
22,1
27,5
33,5
39,7
50,2

17,8
29,5
47,5
77,0
123,0
156,5
196,0
240,0
290,0
368,0

27,5

-38,6

1260

442

46,3
58,5
72,0
83,0

Ph lc 11 : Cc tnh cht nhit vt l ca vt liu

t,
Cp

3
KCal/Kg.K
KCal/m.h.K
C
Kg/m
vt liu xy dng v cch nhit
- Nhm l
50
20
0,04
- Nhm l c dng ht
20
160
0,25
0,20
- Aming
+ Loi tm
30
770
0,10
0,195
+ Loi si
50
470
0,095
0,195
- Bakelit aming
20
156
0,061
0,280
0,074
0,280
20
210
0,093
0,280
20
293
0,106
0,280
20
363
0,30
-Tm lp ximng amian
1800
- Nha ng
20
2110
0,60
0,50
- Keo
-196
90
0,0108
0,126
-80
90
0,016
0,18
-30
90
0,018
0,20
0
90
0,020
0,218
20
90
0,023
0,231
50
90
0,025
0,246
- Sn bakelit
20
1400
0,25
- B tng
20
2300
1,10
0,27
- B tng kh
600
0,10
B tng thch cao bng
+ X l luyn kim
1000
0,32
0,19
+ X than
1300
0,48
0,19
- B tng xp
90
400
0,108
0,20
25
360
0,082
0,19
-14
520
0,22
0,33
- Bng
50
50
0,055
0,437
9
50
0,046
0,401
-78
50
0,037
0,331
-196
50
0,023
0,211
- Pht
300
0,050
+ Loi giy
330
0,045
+ Loi vi
30
- Cao su tm lu ho
50
400
0,078
- Thch cao
+ Thch cao c n
700
0,20
0,25
cht hu c
- t st chu la
450
1845
0,89
0,26
- Si
20
1840
0,31
Vt liu

443

a.103
m2/h

m
%

18,5

0,712
1,04
13,96
12,47
11,32
10,12
0,57
8,52
10,2
10,0
10,2
11,0
11,2
1,77
16,8
19,4
13,8
12,2
12,9
25,4
23,0
22,7
21,9

1,5
1,5
77,5
-

11,4

1,855
-

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu

t,
C

Kg/m3

Cp

KCal/m.h.K

18
18
-25
18
10
-14
16
0
-25
17
18
-16
17
18
-20
24
-10
-14

2160
1500
2160
1280
2000
2000
2000
1430
2000
1500
2200
2200
1270
2020
2020
1900
2060
2060

30
20
20
20
20
20
25
-

KCal/Kg.K

a.103
m2/h

m
%

1,19
0,16
1,64
0,26
1,15
0,95
1,93
0,16
2,50
0,19
1,29
2,30
0,13
1,17
1,46
0,68
1,13
0,96

0,31
0,17
0,22
0,23
0,33
0,27
0,37
0,16
0,24
0,19
0,40
0,27
0,16
0,46
0,28
0,15
0,21
0,08

17,70
6,4
33,6
8,74
17,4
17,5
26,2
7,1
54,1
6,8
14,7
39,0
6,3
12,6
25,8
24,0
26,1
26,0

17,5
0,0
17,5
0,0
12,8
12,8
25,0
0,24
25,0
0,0
35,0
35,0
0,0
35,0
35,0
0,0
7,4
7,4

128
800
800
448
448
200
150
150
250
600

0,045
0,178
0,312
0,092
0,220
0,600
0,007
0,050
0,065
0,140

0,42
0,66
0,60
0,60
0,60

0,53
7,46
5,60
4,3
3,

11,4
-

20
-

1700
1500
1400
400

0,565
0,119
0,16
0,12

0,48
0,312
0,35

0,693
0,37
8,6

150
-

0,055
0,055

0,35
-

10,5
-

- t
+ t st
+ t st Cambri
+ t ct mn
+ t ct chy
+ t st bng tch
+ t pha ct
- G
+ H tp
+ G si th ngang
+ G si th dc
+ G thng th ngang
+ G thng th dc
+ Mn ca
+ Dm bo
+ Tm lm t dm bo
- t
+ t m
+ t kh
- Than
- Tm ci
- Cc tng
+ Loi m
+ Gn sng

444

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu

t,
C

Kg/m3

Cp

KCal/m.h.K

KCal/Kg.K

a.103
m2/h

700
1000
1600

0,150
0,200
0,184

0,35
0,35
0,373

6,1
5,7
3,1

m
%
-

0
0
-

2500280
0
1400

6,2
11,7
0,45

0,2
0,20

12,0
26,1

0,162
0,34
0,29
0,54
0,21
0,200
0,192
0,174
0,162
0,142
0,082
0,250
0,180

0,60
0,41
0,125
3,89
1,91
22,1
22,0
21,8
20,9
19,7
17,1
5,8
12,9

0,220
0,338
0,322
0,302
0,260
0,138
0,10
-

0,91
51,2
51,0
50,0
48,0
42,8
4,15
-

+ Loi thng
+ Loi p cht
+ Cao su tng hp
- Thch anh tinh th
+ Loi trc ngang
+ Loi trc dc
- Keramzit thnh ng
- Gch
+ Gch cch nhit
+ Gch cacborundum
+ Gch xy dng
- Clinke
- Da
- Than cc loi bt
- M hng
- Nc
- Vi du
- Ma nh 85% (bt)
- Phn
- Bng khong

100
20
30
30
100
40
0
20
100
50
100
50
0
-30
-80
-196
- Bng khong tm bitum
25
- Tm bng khong nn
cht
- Vi khong
-50
- Mt xp
20
0
-30
-80
-196
- Cm thch
90
- Lp cu l hi
65

550
0,12
1000
0,97
8001500 0,20,25
1400
0,14
1000
0,137
449
0,164
190
0,027
920
1,935
1180
0,16
216
0,058
2000
0,80
100
0,045
100
0,042
100
0,038
100
0,034
0,028
100
0,014
100
0,060
390
0,100
400
200
20
20
20
20
20
2700
-

445

0,04
0,035
0,033
0,030
0,025
0,012
1,12
1,132,7

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu

t,
C
20
o

- Paraphin
- Giy nha chng
thm
- Ct
+ Ct kh
20
+ Ct m
20
- Nha
+ Polystyrol
20
+ Polyclovinyl
20
- Xi mng pooclan
30
- Li-e (bn, in)
+ Loi ht
20
+ Loi tm
30
- Cao su
0
- Giy du
- phin
100
- Mica
- Tuyt
- Thu tinh
- Bng thu tinh
- Si thu tinh

- Tm than bn
- G dn
- s
- Tm cch in
si php
- Xlul
- Seltec

20
0
50
0
-30
-80
196
50
0
95
105
5
20
30
20

Kg/m3
920
600

KCal/m.h.K
0,23
0,15

Cp
KCal/Kg.K
0,35

a.103
m2/h
7,1

m
%
-

1500
1650

0,28
0,97

0,19
0,50

9,85
1,77

33
50
1900

0,035
0,037
0,26

0,28
0,28
0,27

34,4
26,7
0,506

45
190
1200
600
2800
290
290
560
2500
200
50
50
50
50
50

0,033
0,036
0,14
0,15
1,28
0,5
0,5
0,4
0,64
0,032
0,041
0,035
0,032
0,026
0,013

0,45
0,33
0,35
0,21
0,21
0,50
0,16
0,16
0,222
0,206
0,192
0,170
0,104

0,42
0,353
0,71
8,2
8,20
1,43
1,6
1,0
36,9
34,0
33,1
30,4
25,1

220
600
2400
2400

0,055
0,13
0,89
1,69

0,6
0,26
-

3,61
1,43
-

240

0,042

1400
215

0,18
0,04

446

Ph lc 11 : (Tip theo)
Vt liu
- Sevlin
- Vi b xy dng
- X ht
- Bng x

- Va
- bnt
Kim loi
- Nhm
- ng thanh
- ng thau
- ng
- Niken
- Thic
- Thu ngn
- Ch
- Bc
- Thp
- Km
- Gang

t,
C
14
20
40
100
170
320
490
20
20

Kg/m3
260
150
574
100
200
250
300
300
300
1680
1200

KCal/m.h.K
0,047
0,05
0,114
0,04
0,055
0,06
0,071
0,081
0,092
0,67
0,14

Cp
KCal/Kg.K
0,40
0,45
0,205
0,177
0,200
0,20
0,20
0,22
0,34

a.103
m2/h
7,4
9,7
22,4
5,8
11,4
13,5
14,0
3,43

m
%
-

0
20
0
0
20
0
0
0
0
20
20
20

2670
8000
8600
8800
900
7230
13600
11400
10500
7900
7000
7220

175
55
73,5
330
50
55
6,8
30
394
39
100
54

0,22
0,091
0,090
0,091
0,11
0,054
0,033
0,031
0,056
0,011
0,094
0,120

328
75
95
412
50,5
141
15,3
85
670
45
152
62,5

Ph lc 12: Tnh cht ca khng kh kh b=760mmHg

t
o
C
-50
-40
-30
-20

kg/m3
1,584
1,515
1,453
1,395

Cp
kJ/kg.oC
1,013
1,013
1,013
1,009

.102
W/m.oC
2,04
2,12
2,20
2,28
447

a.106
m2/s
12,7
13,8
14,9
16,2

.106 .106
m2/s m2/s
14,6 9,23
15,2 10,04
15,7 10,80
16,2 11,79

Pr
0,728
0,728
0,723
0,716

-10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
120
140
160
180
200
250
300
350
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200

1,342
1,293
1,247
1,205
1,165
1,128
1,093
1,060
1,029
1,000
0,972
0,946
0,898
0,854
0,815
0,779
0,746
0,674
0,615
0,566
0,524
0,456
0,404
0,362
0,329
0,301
0,277
0,257
0,239

1,009
1,005
1,005
1,005
1,005
1,005
1,005
1,005
1,009
1,009
1,009
1,009
1,009
1,013
1,017
1,022
1,026
1,038
1,047
1,059
1,068
1,093
1,114
1,135
1,156
1,172
1,185
1,197
1,210

2,36
2,44
2,51
2,59
2,67
2,76
2,83
1,90
2,96
3,05
3,13
3,21
3,34
3,49
3,64
3,78
3,93
4,27
4,60
4,91
5,21
5,74
6,22
6,71
7,18
7,63
8,07
8,50
9,15

448

17,4
18,8
20,0
21,4
22,9
24,3
25,7
27,2
28,6
30,2
31,9
33,6
36,8
40,3
43,9
47,5
51,4
61,0
71,6
81,9
93,1
115,3
138,3
163,4
188,8
216,2
245,9
276,2
316,5

16,7
17,2
17,6
18,1
18,6
19,1
19,6
20,1
20,6
21,1
21,5
21,9
22,8
23,7
24,5
25,3
26,0
27,4
29,7
31,4
33,0
36,2
39,1
41,8
44,3
46,7
49,0
51,2
53,5

12,43
13,28
14,16
15,06
16,00
16,96
17,95
18,97
20,02
21,09
22,10
23,13
25,45
27,80
30,09
32,49
34,85
40,61
48,33
55,46
63,09
79,38
96,89
115,4
134,8
155,1
177,1
199,3
233,7

0,712
0,707
0,705
0,703
0,701
0,699
0,698
0,696
0,694
0,692
0,690
0,688
0,686
0,684
0,682
0,681
0,680
0,677
0,674
0,676
0,678
0,687
0,699
0,706
0,713
0,717
0,719
0,722
0,724

Bng chuyn i n v
1. p sut
1 psi = 6,89476 kPa = 6894,76 N/m2
1 in Hg = 3,38639 kPa
1 in H2O = 0,24908 kPa
1 ft H2O = 2,98896 kPa
1 tonf/in2 = 15,4443 MPa
1 bar = 105 N/m2 = 105 Pa
1 at = 0,9807 Bar = 735,5 mmHg = 10 mH2O
1 kgf/cm2 = 1 at = 98,0665 kPa = 104 mmAq
1 mm Hg = 1 torr = 133,322 Pa
1 mmH2O = 9,80665 Pa
1 mmAq = 1 kgf/m2 = 9,807 N/m2
2. Nhit :
5
5
t o C = T o K 273,15 = [t o F 32] = T o R 273,15
9
9

3. Khi lng ring

1 lb/in3 = 27,68 g/cm3
1 lb/ft3 = 16,019 kg/m3
1 kg/m3 = 0,06243 lb/ft3
4. Gia tc
1 ft/s2 = 0,3048 m/s2
1 m/s2 = 3,2835 ft/s2
5. Lu lng th tch
1 cfm = 4,71947.10-4 m3/s = 1,699 m3/h
1 m3/h = 0,588578 cfm
6. Chiu di
1 in = 25,4 mm
1 ft = 12 in = 304,8 mm = 0,333 yard
1 yard = 0,9144 m
1 mile = 1,609344 km = 5280 ft
1 m = 3,2808 ft
7. Din tch
1 m2 = 10,7639 ft2 = 1550 in2
1 are = 100 m2
1 hectare = 104 m2
449

1 ft2 = 144 in2 = 929 cm2

1 in2 = 645,16 mm2
8. Th tch
1 Gal (US) = 3,7854 Lt = 0,13368 ft3
1 in3 = 16,387 cm3
1 ft3 = 0,0283168 m3
1 m3 = 35,3147 ft3
1 cm2 = 0,061024 in3
9. Khi lng
1 oz = 28,3495 g
1 lb = 0,45359237 kg = 16 oz
1 quital = 100 kg
1 Ton = 1016,05 kg
1 kg = 2,2046 lb
1 g = 15,432 grains
10. Cng sut
1 HP = 0,7457 kW
1 W = 1 J/s
1 Ton lanh (US) = 12.000 Btu/h = 3,5169 kW
1 Tonlanh (Japan) = 13.175 Btu/h = 3,86 kW
11. Nng lng
1 kWh = 3600 kJ = 3412 Btu
1 kCal = 4,187 kJ
1 Btu = 1,05506 kJ = 0,25198 kCal
1 Cal = 3,968 Btu
1 ft.lbf = 1,35582 J
1 Therm = 105,506 MJ
1 kJ = 1 kW.s
12. Tc :
1 fpm = 0,00508 m/s
1 fps = 0,3048 m/s
1 m/s = 196,85 fpm
13. Lc
1 lbf = 4,44822 N
1 tonf = 9,964 kN
1 kip = 4,44822 kN
1 kgf = 1 kp = 9,80665 N
450

451

 th lgp-i ca R12

451

 th lgp-i ca R134a

452

 th lgp-i ca R22

453

 th lgp-i ca NH3

454

 th lgp-i ca R401A

455

 th lgp-i ca R401B

 th lgp-i ca R401C

457

 th lgp-i ca R402A

458

 th lgp-i ca R402B

459

 th lgp-i ca R401A

460

 th lgp-i ca R407A

461

 th lgp-i ca R407B

462

 th lgp-i ca R407C

463

464

465

TAI LIU THAM KHAO

[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]

Nguyn c Li
Hng dn thit k h thng lnh
Nh xut bn khoa hc k thut, H Ni 1999
Nguyn c Li, Phm Vn Tu
My v thit b lnh
Nh xut bn gio dc, H Ni, 1999
Nguyn c Li, Phm Vn Tu, inh Vn Thun
K thut lnh ng dng
Nh xut bn gio dc, H Ni, 1995
Nguyn c Li, Phm Vn Tu
Mi Cht lnh
Nh xut bn gio dc, H Ni, 1998
Nguyn c Li, Phm Vn Tu
K thut lnh c s
Nh xut bn gio dc, H Ni, 1996
ng Quc Ph, Trn Th Sn, Trn Vn Ph
Truyn nhit
Trng i hc Bch Khoa H Ni nm 1991
Trn Thanh K
My lnh
i hc Quc Gia TP. H Ch Minh
Trn c Ba, L Vi Phc, Nguyn Vn Quan
K thut ch bin lnh thu sn
Nh xut bn H v gio dc chuyn nghip H Ni 1990
Trn c Ba, Phm Vn Bn, Choumak I.G, Larianovski C.I
Cng Ngh lanh thc phm nhit i
Trng i hc bch khoa TP. H Ch Minh Nm 1993
Cc bn thng tin zn v bin i kh hu cc s t 2000 n
2003 - Vn phng cng c quc t.
Cc ti liu v mi cht lnh ca cc hng Dupont, ICI.
Ti liu k thut ca hng Copeland (M)
Ti liu k thut ca hng Bitzer (c)
Ti liu k thut ca hng MYCOM (Nht)
Ti liu k thut ca hng Friga-Bohn (Anh)
Ti liu k thut ca hng Pointer (i Loan)

464

[17]
Ti liu k thut ca hng DANFOSS (an Mch)
[18]
Ti liu k thut ca hng Copeland (M)
[19]
Ti liu k thut ca hng FRIGOSCANDIA (Thy in)
[20]
Ti liu k thut ca hng GRASSO (EU)
[21]
Cc ti liu k thut ca hng MYCOM (Nht)
[22] A.D. Althouse / C.H.Turnquist / A.F Bracciano.
Modern Refrigeration and Air Conditioning .
The goodheart Willcox Company, inc. 1988
[23] Billy C Langley,
Reffrigeration and Air Conditioning,
Reston Publishing Company 1978
[24] Wilbert F.Stoecker / Jerold W.Jones.
Refrigeration and Air Conditioning.
McGraw Hill - Book Company. Singapore
[25] .C. KPOB, .. PO, B.B. BACTOB, A.B.
KAPOB,
A.. EMENTEB
POEKTPOBAHE XOOHKOB
ATECTBO EBA POMEHHOCT
MOCKBA 1972
[26] E.B. MAHA, .b. MAH, B.. CYEOB
XOOHE MAH YCTAHOBK
ATECTBO EBA POMEHHOCT
MOCKBA 1980
[27] A.. EPKH, A.M. KOPEHEB, B.. XAPTOHOB
YCTPOCTBO KCYATA XOOHX
YCTAHOBOK
ATECTBO EBA POMEHHOCT
MOCKBA 1980
[28] .K. H
XOOHA TEXHKA KOHOHHPOBAHE
BOYXA
ATECTBO EKA EBA POMEHHOCT
MOCKBA 1981

***

465

466

Mc LC
CHNG I
vai tr cc h thng lnh
trong nn kinh t quc dn
1.1 ng dng trong ngnh ch bin v bo qun thc phm
1.1.1 Tc dng ca nhit thp i vi thc phm
1.1.2 Cc ch x l lnh thc phm
1.2 ng dng trong cc ngnh khc
1.2.1 ng dng trong sn xut bia, nc ngt
1.2.1.1. S dng lm lnh nhanh dch ng sau khi nu
1.2.1.2. Qu trnh ln men bia
1.2.1.3. Bo qun v nhn men ging
1.2.1.4. Lm lnh ng CO2
1.2.1.5. Lm lnh nc 1oC
1.2.1.6. Lm lnh hm bo qun tank ln men v iu ho
1.2.2 ng dng trong cng nghip ho cht
1.2.2.1 Tch cc cht t cc hn hp
1.2.2.2 iu khin tc phn ng
1.2.2.3 Lu kho v vn chuyn ho cht
1.2.3 ng dng trong iu ho khng kh
1.2.3.1 Cc h thng iu ho trong dn dng
1.2.3.2 Cc h thng iu ho trong cng nghip.
1.2.4 ng dng trong siu dn
1.2.5 ng dng trong y t v sinh hc cry
1.2.5.1 ng dng trong y t
1.2.5.2 K thut cry
1.2.6 ng dng trong k thut o v t ng
1.2.7 ng dng trong th thao
1.2.7.1 H thng lm lnh sn bng
1.2.7.2 Tnh ton ti lnh sn bng
1.2.8 ng dng trong sy thng hoa
1.2.9 ng dng trong xy dng
466

1.2.9.1 Lm lnh b tng cc p chn nc

1.2.9.2 Kt ng nn mng
1.2.10 ng dng trong cng nghip ch to vt liu v dng c
1.2.10.1 Kim loi
1.2.10.2 Vt liu phi kim loi v cc vt liu khc
1.2.11 ng dng khc
1.2.11.1 Cc phng th nghim
1.2.11.2 Lm mt ng c v my pht
1.2.11.3 X l lnh cc sn phm khc nhau
DEFG
CHNG II
H THNG V THIT B KHO LNH BO QUN
2.1 Khi nim, phn loi v chn nhit bo qun
2.1.1 Kho lnh bo qun
2.1.2 Phn loi
2.1.3 Chn nhit bo qun
2.2 Kt cu, lp t v tnh ton dung tch kho lnh
2.2.1 Kt cu kho lnh
2.2.2 Tnh ton dung tch kho lnh
2.2.2.1. Th tch kho lnh
2.2.2.2. Din tch cht ti
2.2.2.3. Din tch cn xy dng
2.2.3 Mt s vn khi thit k, lp t v s dng kho lnh
2.2.3.1. Hin tng lt m
2.2.3.2. Hin tng ci nn do bng
2.2.3.3. Hin tng lt khng kh
2.2.3.4. Tun hon gi trong kho lnh
2.2.3.5. X bng dn lnh
2.3 Tnh ph ti nhit kho lnh
2.3.1 Tnh nhit kho lnh bo qun
2.3.1.1 Dng nhit truyn qua kt cu bao che
2.3.1.2 Dng nhit do sn phm v bao b to ra
2.3.1.3 Dng nhit do thng gi bung lnh
2.3.1.4 Cc dng nhit do vn hnh
2.3.1.5 Dng nhit do hoa qu h hp

467

2.3.2 Xc nh ph ti thit b, my nn v tng hp cc kt qu

2.3.2.1 Ph ti nhit thit b
2.3.2.2 Ph ti nhit my nn
2.4 S nguyn l h thng lnh v cu to cc thit b chnh
2.4.1 S nguyn l
2.4.2 Chn thit b chnh
2.4.2.1 Chn my nn
2.4.2.2 Thit b ngng t
2.4.2.3 Thit b bay hi
2.4.2.4 Cm my nn - bnh ngng, bnh cha
2.4.2.5 Mi cht, ng ng
DEFG
Chng III
h thng lnh my
3.1 Mt s vn cn quan tm khi sn xut nc
3.1.1 Nng tp cht cho php
3.1.3 Phn loi nc
3.1.3.1 Phn loi theo mu sc
3.1.3.2 Phn loi theo hnh dng
3.1.3.3 Phn loi theo ngun nc sn xut
3.2 H thng my cy
3.2.1 S nguyn l h thng my cy
3.2.2 Kt cu b
3.2.2.1. Kt cu cch nhit tng
3.2.2.2. Kt cu cch nhit nn
3.2.2.3. Kt cu np b
3.2.2.4. Xc nh chiu dy cch nhit v kim tra ng sng
tng b
3.2.3 Xc nh kch thc b
3.2.3.1 Xc nh s lng v kch thc khun
3.2.3.2 Xc nh s lng v kch thc linh
3.2.3.3 Xc nh kch thc bn trong b
3.2.4 Thi gian lm
3.2.5 Tnh nhit b

468

3.2.4.1 Nhit truyn qua kt cu bao che b

3.2.4.2 Nhit ng v lm lnh khun
3.2.4.3 Nhit do b cnh khuy gy ra
3.2.4.4 Nhit do nhng cy
3.2.4.5 Tn tht nhit phng bo qun
3.2.6 Cc thit b ph my cy
3.2.5.1 Dn lnh b
3.2.5.2 Bnh gi mc - tch lng
3.2.7 Chn my nn lnh
3.3 H thng my vy
3.3.1 Nguyn l lm vic ca my vy
3.3.2 S nguyn l h thng lnh my vy
3.3.2 Cu to, kch thc v cch nhit ci vy
3.3.2.1 Cu to ci vy
3.3.2.2 Xc nh kch thc ci vy
3.3.2.3 Kt cu cch nhit
3.3.3 Tnh nhit h thng ci vy
3.3.3.1 Tn tht nhit do truyn nhit
3.3.3.2 Nhit lm lnh
3.3.3.3 Nhit do m t dao ct to ra
3.3.3.4 Tn tht nhit do bm nc tun hon
3.3.3.5 Tn tht nhit kho cha
3.3.4 Chn ci vy
3.4 Cc loi my kiu khc
3.4.1 My vin
3.4.2 My tuyt
DEFG
Chng IV
h thng THIT B CP NG
4.1 Cc vn v cp ng thc phm
4.1.1 Mc ch v ngha
4.1.1.1 Phn loi gii hn lm lnh
4.1.1.2 Mc ch v ngha
4.1.2 S kt tinh ca nc trong thc phm

469

4.1.2.1 Nc trong thc phm

4.1.2.2 C ch ng bng trong thc phm khi cp ng.
4.1.2.3. Tc ng ca s kt tinh ca nc i vi thc phm.
4.1.2.4 Cc yu t nh hng n s kt tinh ca nc trong
thc phm.
4.1.3 S bin i ca thc phm trong qu trnh kt ng
4.1.3.1. Bin i v nhit vt l
4.1.3.2 Bin i ho hc
4.1.3.3 Bin i do vi sinh
4.1.4. Thi gian lm lnh ng thc phm
4.1.4.1 Xc nh thi gian kt tinh nc trong thc phm
4.1.4.2 Cc yu t nh hng n thi gian kt ng
4.1.5. Cc phng php v thit b kt ng thc phm
4.1.5.1 Lm ng thc phm trong khng kh lnh
4.1.5.2 Lm ng tip xc
4.1.5.3 Lm ng cc nhanh
4.1.5.4 Lm ng bng hn hp v mui
4.1.5.5 Lm ng bng nc mui lnh
4.1.6 X l thc phm sau cp ng
4.1.6.1 M bng sn phm ng
4.1.6.2 Bao gi thc phm
4.1.6.3 Ti ng thc phm
4.2 H thng kho cp ng
4.2.1 S nguyn l
4.2.2 Kt cu cch nhit v kch thc kho cp ng
4.2.2.1 Kch thc kho cp ng
4.2.2.2 Kt cu cch nhit kho cp ng
4.2.3 Tnh nhit kho cp ng
4.2.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.2.3.2 Nhit do lm lnh sn phm
4.2.3.3 Tn tht nhit do vn hnh
4.2.4 Cu to mt s thit b chnh
4.2.4.1 Bnh trung gian kiu nm ngang
4.2.4.2 Bnh hi nhit tch lng
4.3 H thng t cp ng tip xc
4.3.1 Cu to t cp ng
4.3.2 S nguyn l h thng lnh
470

4.3.2.1 S nguyn l t cp ng cp dch t bnh trng

trn
4.3.2.2 S nguyn l t cp ng cp dch nh bm
4.3.3 Cu to v kch thc t cp ng
4.3.3.1 Cu cch nhit v t cp ng
4.3.3.2 Xc nh kch thc t cp ng
4.3.4 Tnh nhit t cp ng
4.3.4.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.3.4.2 Tn tht do sn phm mang vo
4.3.4.3 Tn tht do lm lnh cc thit b trong t
4.3.5 Cu to mt s thit b chnh
4.4 H thng t cp ng gi
4.4.1 S nguyn l h thng
4.4.2 Kt cu v c tnh k thut t ng gi
4.4.3 Tnh nhit t ng gi
4.4.3.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.4.3.2 Tn tht do lm lnh sn phm.
4.4.3.3. Tn tht x bng Q3
4.4.3.4 Tn tht do ng c qut
4.5 H thng cp ng I.Q.F
4.5.1 Khi nim v phn loi
4.5.2 H thng cp ng I.Q.F vi bung cp ng c bng ti
dng xon
4.5.2.1 S nguyn l
4.5.2.2 Kt cu bung cp ng I.Q.F dng xon
4.5.3 H thng cp ng I.Q.F bung cp ng c bng chuyn
kiu thng
4.5.3.1 Cu to bng chuyn dng thng
4.5.3.2. Thng s k thut bung cp ng I.Q.F kiu
thng
4.5.4 H thng cp ng I.Q.F siu tc
4.5.4.1 Cu to v nguyn l lm vic
4.5.4.2 Thng s k thut mt s bung cp ng siu tc
4.5.5 Cc bng chuyn thng i km cc bung cp ng I.Q.F
4.5.5.1 Thit b hp
4.5.5.2 Thit b lm mt sau hp

471

4.5.5.3 Ni hi ca bng chuyn hp

4.5.5.4 Thit b m bng
4.5.5.5 Bng chuyn lm cng
4.5.6 Tnh ton nhit h thng cp ng I.Q.F
4.5.6.1 Tn tht do truyn nhit qua kt cu bao che
4.5.6.2 Tn tht do lm lnh sn phm
4.5.6.3 Tn tht do ng c in
4.6 Chn my lnh
DEFG
Chng V
h thng lnh khc
trong cng nghip v i sng
5.1. H thng lnh trong nh my bia
5.1.1 S nguyn l h thng lnh trung tm
5.1.2 Tnh ton nhit nh my bia
5.1.2.1 Tn tht nhit do truyn nhit cc thit b s dng
v bo qun lnh
5.1.2.2 Tn tht nhit do lm lnh dch ng
5.1.2.3 Tn tht nhit lm lnh cc i tng khc.
5.2. H thng lnh trong iu ho khng kh
5.2.1 H thng lnh my iu ho c nh
5.2.2 H thng iu ho cng sut trung bnh v ln trong i sng
5.2.2.1 S nguyn l
5.2.2.2 Tnh chn cm water chiller
5.2.3 H thng iu ho gian ch bin nh my ch bin thc phm.
5.2.3.1 S nguyn l
5.2.3.2 Dn lnh khng kh
5.3. H thng lnh trong t lnh gia nh v thng nghip
5.3.1 H thng lnh t lnh gia nh
5.3.2 H thng lnh cc bung bo qun thc phm thng nghip
(Show case)
5.3.3 H thng lnh xe ti lnh
5.4. H thng lm lnh nc ch bin
5.4.1 S nguyn l
5.4.2 Tnh ton cng sut lnh h thng
472

5.4.2.1. Tn tht nhit lm lnh nc

5.4.2.2. Tn tht nhit qua bnh tr nc lnh
DEFG
Chng VI
Thit b NGNG T
6.1. Vai tr, v tr ca cc thit b trao i nhit trong h thng
lnh
6.1.1 Vai tr thit b ngng t
6.1.2 Phn loi thit b ngng t
6.2. Thit b ngng t
6.2.1 Bnh ngng gii nhit bng nc
6.2.1.1 Bnh ngng ng chm nm ngang
6.2.1.2 Bnh ngng ng v thng ng
6.2.1.3 Thit b ngng t kiu ng lng ng
6.2.1.4 Thit b ngng t kiu tm bn
6.2.2 Thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh
6.2.2.1 Thit b ngng t kiu bay hi
6.2.2.2 Dn ngng kiu ti
6.2.3 Dn ngng gii nhit bng khng kh
6.3 Tnh ton thit b ngng t
6.3.1 Cc bc tnh ton thit b ngng t
6.3.2 Xc nh h s to nhit v cc mi trng
6.3.2.1 Xc nh h s to nhit khi ngng t mi cht trong
thit b ngng t
6.3.2.2 Xc nh h s to nhit v pha mi trng gii nhit
DEFG
Chng VII
Thit b bay hi
7.1. Vai tr, v tr v phn loi thit b bay hi
7.1.1 Vai tr, v tr ca thit b bay hi
7.1.2 Phn loi thit b bay hi
7.2. Thit b bay hi
7.2.1 Thit b bay hi lm lnh cht lng
473

7.2.1.1 Bnh bay hi lm lnh cht lng

7.2.1.2 Dn lnh panen
7.2.1.3 Dn lnh xng c
7.2.1.4 Dn lnh tm bn
7.2.2 Thit b bay hi lm lnh khng kh
7.2.2.1 Dn lnh i lu t nhin
7.2.2.2 Dn lnh i lu cng bc
7.3 Tnh ton thit b bay hi
7.3.1 Cc bc tnh ton dn lnh
7.3.2 Xc nh h s to nhit v pha cc mi cht thit bi bay
hi
7.3.2.1 H s to nhit khi si mi cht lnh
7.3.2.2 H s to nhit v pha khng kh
DEFG
Chng VIIi
Thit b ph trong h thng lnh
8.1. Vai tr, v tr thit b ph trong h thng lnh
8.2. Thit b ph trong h thng lnh
8.2.1 Thit b trung gian
8.2.1.1 Bnh trung gian t ng c ng xon rut g
8.2.1.2 Bnh trung gian kiu nm ngang
8.2.1.3 Thit b trung gian kiu tm bn
8.2.1.4 Tnh ton bnh trung gian
8.2.2 Bnh tch du
8.2.2.1 Bnh tch du kiu nn chn
8.2.2.2 Bnh tch du c van phao thu hi du
8.2.3 Bnh tch lng
8.2.3.1 Bnh tch lng kiu nn chn
8.2.3.2 Bnh tch lng hi nhit
8.2.3.3 Bnh tch lng kiu khc
8.2.4 Bnh gi mc - tch lng
8.2.5 Bnh thu hi du
8.2.6 Bnh tch kh khng ngng

474

8.2.7 Bnh cha cao p v h p

8.2.7.1 Bnh cha cao p
8.2.7.2 Bnh cha h p
8.2.8 Thp gii nhit
8.2.9 Van tit lu t ng
8.2.10 Bp phn phi lng
8.2.11 B lc m v lc c kh
8.2.12 Cc thit b ng ng
8.2.12.1 Van chn
8.2.12.2 Van 1 chiu
8.2.12.3 Knh xem ga
8.2.12.4 ng tiu m
8.2.12.5 Van np ga
8.2.12.6 Van x gas (relief valve)
DEFG
Chng IX
Qui hoch mt bng
nh my ch bin thc phm
9.1 Yu cu khi qui hoch mt nh my ch bin thc phm
9.1.1 Yu cu chung khi qui hoch nh my
9.1.2 Yu cu i vi gian my lnh, phn xng c kh sa cha,
l hi
9.1.2.1. Yu cu i vi gian my lnh
9.1.2.2. Yu cu i vi phn xng c kh v gian l hi
9.1.3 Yu cu i khu vc ch bin
9.1.4 Yu cu i khu vc cp ng
9.1.5 Yu cu i vi khu vc bo qun
9.2 Qui trnh sn xut mt s hng thc phm
9.2.1 Qui trnh ch bin cc loi thu sn
9.2.1.1 Tip nhn nguyn liu, ra v bo qun s b
9.2.1.2 Khu ch bin
9.2.1.3 Ch ng v cp ng
9.2.2 Qui trnh ch bin tht v thc n chn
9.2.2.1 Tht v cc sn phm t tht ng vt

475

9.2.2.2 Tht g v vt
9.2.2.3 Thc phm ch bin sn v thc n chn
9.2.3 Qui trnh ch bin sa v sn phm t sa.
9.2.4 Qui trnh ch bin cc loi rau qu
9.3 Quy hoch Mt bng nh my ch bin thu sn
9.3.1. Cc cn c qui hoch mt bng nh my ch bin thc
phm
9.3.2. Mt s s liu v qui hoch mt bng nh my ch bin thc
phm
9.3.3. Qui hoch mt bng nh my ch bin thu sn
DEFG
Chng X
h thng IN NG LC, IU KHIN V BO V
CA H THNG LNH
10.1. Cc thit b in thng hay s dng trong cc h thng lnh
10.1.1 Cc thit b iu khin
10.1.1.1 Aptomat (MCCB)
10.1.1.2 R le nhit bo v qu dng v qu nhit (OCR)
10.1.1.3 Cng tc t v r le trung gian
10.1.2 R le bo v p sut v thermostat
10.1.2.2. R le p sut cao HP v r le p sut thp LP
10.1.2.3. Thermostat
10.1.2.4. R le bo v p sut nc (WP) v r le lu lng
(Flow Switch)
10.1.3 Cc k hiu trn bn v
10.2 iu khin v bo v cc thit b lnh
10.2.1 Bo v my nn
10.2.2 iu khin mc dch bnh trung gian
10.2.3 iu khin mc dch bnh gia mc
10.2.4 iu khin mc dch bnh cha h p
10.2.5 iu khin nhit phng lnh
10.3 Mch in ng lc v iu khin my nn
10.3.1 Mch ng lc ca cc my nn, bm v qut
10.3.2 Mch khi ng sao - tam gic

476

10.3.2.1 Dng in khi ng

10.3.2.2 Cc phng php khi ng
10.3.2.3 Mch khi ng sao tam gic
10.4 Cc mch in khc trong h thng lnh
10.4.1 Mch bo v p sut du
10.4.2 Mch gim ti
10.4.3 Mch bo v p sut cao
10.4.4 Mch bo v qu dng
10.4.5 Mch iu khin v bo v bm, qut gii nhit
10.4.6 Mch bo v p sut nc
10.4.7 Mch cp dch v iu khin qut dn lnh
10.4.8 Mch x bng ba giai on
DEFG
Chng XI
THIT K, lp t, TH NGHIM v vn hnh
h thng lnh
11.1 Nhng vn cn quan tm khi thit k h thng lnh
11.1.1 Chn phng php cp dch dn lnh
11.1.2.1 Phng php cp dch tit lu trc tip
11.1.2.2 Phng php cp dch kiu ngp lng t bnh gi
mc
11.1.2.3 Phng php cp dch bng bm cp dch
11.1.2 La chn thit b ngng t
11.1.3 Chn mi cht lnh
11.1.4 Chn du my lnh
11.2 Lp t h thng lnh
11.2.1. Lp t cc thit b
11.2.1.1 Lp t my nn lnh
11.2.1.2 Lp t panel kho lnh, kho cp ng
11.2.1.3 Lp t thit b ngng t
11.2.1.4. Lp t thit b bay hi.
11.2.1.5. Lp t cc thit b khc
11.2.2. Lp t ng
11.2.2.1 Lp t ng ng mi cht

477

11.2.2.2 Lp t ng ng nc
11.2.3 Lp t thit b ph, o lng, iu khin v bo v
11.2.3.1 Lp t van chn
11.2.3.2 Lp t van in t
11.2.3.3 Lp t van tit lu t ng
11.3 Th nghim h thng lnh
11.3.1 p sut th
11.3.2. Qui trnh th nghim
1.3.2.1 Th bn
1.3.2.2. Th kn
11.3.3. Ht chn khng
11.4 Np mi cht cho h thng lnh
11.4.1 Xc nh s lng mi cht cn np
11.4.2. Np mi cht cho h thng lnh
11.4.2.1. Np mi cht theo ng ht
11.4.2.2. Np mi cht theo ng cp dch
11.5 Vn hnh h thng lnh
11.5.1 Chun b vn hnh
11.5.2 Vn hnh
1.5.2.1 Cc bc vn hnh t ng AUTO
1.5.2.2. Cc bc vn hnh bng tay (MANUAL)
11.5.3. Dng my
1.5.3.1 Dng my bnh thng
1.5.3.2. Dng my s c
1.5.3.3. Dng my lu di
11.6 Mt s thao tc trong qu trnh vn hnh
11.6.1 X bng dn lnh
1.6.1.1. Rt mi cht dn lnh
1.6.1.2. X bng
1.6.1.3. Lm kh dn lnh
11.6.2 X kh khng ngng
1.6.2.1. H thng khng c bnh x kh khng ngng
1.6.2.2 H thng c bnh x kh khng ngng
11.6.3 Ngp lng v x l ngp lng
11.6.3.1. Ngp lng
11.6.3.2. X l ngp lng
DEFG
478

Chng XII
bo dng, sa cha v khc phc s c
h thng lnh
12.1 Bo dng h thng lnh
12.1.1. Bo dng my nn
12.1.2. Bo dng thit b ngng t
12.1.2.1. Bo dng bnh ngng
12.1.2.2. Bo dng dn ngng t bay hi
12.1.2.3. Dn ngng kiu ti
12.1.2.4. Bo dng dn ngng t khng kh
12.1.3. Bo dng thit b bay hi
12.1.3.1. Bo dng dn bay hi khng kh
12.1.3.2. Bo dng dn lnh xng c
12.1.3.3. Bo dng bnh bay hi
12.1.4. Bo dng thp gii nhit
12.1.5. Bo dng bm
12.1.6. Bo dng qut
12.2 Cc s c thng gp, nguyn nhn v triu chng
12.2.1. M t my nn khng quay
12.2.2 p sut y qu cao
12.2.3 p sut y qu thp
12.2.4 p sut ht cao
12.2.5 p sut ht thp
12.2.6 C ting l pht ra t my nn
12.2.7 Carte b qu nhit
12.2.8 Du tiu th qu nhiu
12.2.9 Nhit bung lnh khng t
12.2.10 Cc trc trc thng gp my nn
PH LC
Ti liu tham kho
MC LC

479

***

480

481