CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM

c lp - T do - Hnh phc
Tp Lng Sn, ngy 15 thng 3 nm 2015
BO CO KINH NGHIM
Nm 2015
I/ TN KINH NGHIM:
Bi dng hc sinh trn chun v tm hai s khi bit tng (hiu) v t
s ca hai s
II/ L DO CHN KINH NGHIM
1 L do ch quan
Gio dc tiu hc l bc hc hin nay ang ngy cng c khng nh v
tr v cng to ln ca mnh, y l bc hc c nn tng, c v tr vai tr quan
trng trong h thng gio dc ph thng, hay ni cch khc l bc hc t
nhng vin gch u tin cho vic xy dng mt ngi nh.
Chnh v vy mt trong nhng mc tiu ch yu ca gio dc tiu hc l:
nhm gip hc sinh hnh thnh nhng c s ban u cho s pht trin ng n
v lu di v c, tr, th, m v cc k nng c bn gp phn hnh thnh nhn
cch v con ngi Vit Nam x hi ch ngha; bc u xy dng t cch v
trch nhim cng dn, chun b hc ln trung hc c s. Trong qu trnh 5 nm
hc tiu hc nhn cch hc sinh s dn dn hnh thnh v pht trin, thng qua
cc hot ng dy hc v gio dc trong nh trng. Cc hot ng dy hc
c thc hin ch yu cc gi ln lp, thng qua cc mn hc l mt trong
nhng vn quan trng trong vic hnh thnh v pht trin nhn cch cho hc
sinh, rn tnh cn thn, kin tr thng qua mn Ton.
2 L do khch quan

 Tiu hc vic chm lo, pht hin v bi dng hc sinh trn chun kin
thc k nng gp phn o to nhn ti cho t nc c xem l mt nhim v
quan trng. Mn Ton v Ting Vit l hai mn hc chnh pht hin v bi
dng hc sinh trn chun .
Hng nm u c nhng k giao lu hc sinh trn chun y l hot ng
thng xuyn trong nh trng tiu hc l vic lm khng ch c tc dng
thc y phong tro thi ua dy tt, hc tt m cn l nhim v hnh thnh pht
trin nhng thao tc v tr tu cn thit nhn thc v th gii hin thc nh
tru tng ho, phn tch v tng hp, so snh d on, chng minh v bc b.
Mn ton c vai tr quan trng trong vic rn luyn phng php suy ngh,
phng php suy lun, phng php suy lun, phng php gii quyt vn c
cn c khoa hc, ton din chnh xc, n c nhiu tc dng trong vic pht trin
tr thng minh, t duy c lp linh hot sng to gp phn gio dc tr v c
tnh tt nh cn c, nhn ni tr vt kh khn.
Xut pht t l do trn, nm hc 2014 2015 ti i su vo nghin cu
tm ti rt ra mt s kinh nghim Bi dng hc sinh trn chun v tm hai
s khi bit tng (hiu) v t s ca hai s.
III/ THC TRNG
Qua iu tra kho st cht lng hc sinh ngay t u nm ti thy lng
hc sinh gii ton dng tm hai s khi bit tng (hiu) v t s ca hai s cht
lng t.
Tng s hc sinh: 23 em
Trong phn loi:
Lm tt dng ton in hnh: 1 em
Lm cn chm dng ton in hnh: 3 em
Lm qu chm, khng lm c: 19 em

Phn tch thnh phn ca mi loi cho thy:

Nhng hc sinh lm chm, khng lm c do cc em c bi cn chm,
cha bit phn tch bi ton.
Cc em cn hay nhm ln vi dng ton Tm phn s ca mt s.
Mt khc, vi nhiu dng ton in hnh, i hi hc sinh phi t duy
nhiu hn nn nhiu em rt lng tng trong vic gii ton c li vn, c bit l
ton c li vn lin quan n t s. Qua nhiu nm ging dy, ti thy cc em
hc sinh lp 5 gii c bi ton n gin c lin quan n t s nhng ch
sau khi hc bi mi xong, cn sau thng nhm sang dng khc. iu
chng t t duy ca cc em cn hn ch v tr nh cng cha bn vng (chng
qun). Cn i vi bi ton nng cao c mt trong hai d kin ca bi ton b
n th cc em rt kh pht hin ra dng ton. Cc em cha bit lp lun tm
ra d kin b n. Chnh v vy m t em c th lm c nhng bi ton nng
cao lin quan n t s, c th l dng bi Tm hai s khi bit tng (hiu) v t
s ca hai s .
Nhiu em hc sinh vn b nh hng nhiu bi cc t t hn, nhiu
hn, gp bao nhiu ln, km bao nhiu ln trong vic xc nh cc php
ton tng ng m cha ch vo nhng gi thuyt v cc cch din t khc
nhau ca cng mt gi thit.
2. C s khoa hc xut kinh nghim:
Trong qu trnh pht trin, d cng la tui nhng do iu kin sng, v
tr a l, phong tc tp qun khc nhau hoc do di truyn m mi em c mt
nhn thc pht trin t duy khc nhau. C em t duy pht trin tt, c em t duy
pht trin bnh thng, nhng c em li km pht trin, do vy kh nng tip thu
nhn thc ca cc em cng khc nhau. c bit l trong vic hc tp v rn
luyn nhng k nng c, phn tch ton v gii ton.
IV. NI DUNG KINH NGHIM
1.

Ni dung
1.1 Dy tt chng trnh ton chnh kha
3

1.2 Gip hc sinh nm vng mt s kin thc cn ghi nh

1.3 H thng bi tp
2.

Cc gii php thc hin

Qua thc trng hc ton nh trn, thongo qua qu trnh ging dy, kim
tra kho st hc sinh ti xin a ra mt s gii php nh sau:

2.1

Dy tt chng trnh chnh kha

Mun cho hc sinh nm vng dng ton ny, trc ht phi dy tt

chng trnh ton chnh kha.

Dng ton Tm hai s khi bit tng (hiu) v t s ca hai s c hc
t hc k II ca lp 4. n lp 5, c cng c li tun 3 tit 15 v cui nm
hc. Vi dng ton in hnh nh vy gio vin cn phi gip hc sinh cng c
li, nm chc cc bc gii ca ca dng ton.
u tin phi nm chc v t s. y l khi nim tru tng m li c
a ra vi nhiu cch ni khc nhau:
1

V d: T s ca s b v s ln l 2
S b bng

1
3

s ln

S ln bng 1 s b
S ln gp 2 s b
S b bng

1
3

s ln

Chnh v vy m nhiu em kh nhn ra nhng cch ni trn l th hin t s

ca hai s cn tm dn n gii sai.
Cng c li cc bc gii ca bi ton:
+ Bc 1: V s minh ha bi ton
Hc sinh bit da vo t s ca hai s bit c mi s ng vi bao
nhiu phn, t v cc on thng biu th s ln, s b. (Cc phn phi bng
nhau)

Bc 2

Tm tng s phn bng nhau

Tm hiu s phn bng nhau

Ly s phn ca s b cng

Bc 3

Ly s phn ca s ln tr i s

vi s phn ca s ln.

phn ca s b.

Tm s b

Tm s b

Ly tng chia cho tng

s Ly hiu chia cho hiu s phn

phn bng nhau ri nhn vi bng nhau ri nhn vi s phn ca

Bc 4

s phn ca s b

s b

Tm s ln

Tm s ln

Ly tng hai s tr i s b Ly hiu cng vi s b (hoc ly

(hoc ly tng chia cho tng hiu chia cho hiu s phn bng
s phn bng nhau ri nhn nhau ri nhn vi s phn ca s
Bc 5

vi s phn ca s ln)
ln)
p s: Ghi c th s b, s p s: Ghi c th s b, s ln

Bc 6

ln
Th li : s b + s ln = tng Th li : s ln s b = hiu
S b / s ln = t s

S b / s ln = t s

Lu i vi hc sinh: C th tm s ln trc. Nu tm s ln khi tm s

b ta ly s ln tr i hiu (Dng ton tm hai s khi bit hiu v t s ca hai s)
trnh nhm hc sinh ly hiu cng vi s ln.
Dng ton tm hai s khi bit tng hiu ca hai s:
S b = (tng hiu) : 2
S ln = tng s b

S ln = (tng + hiu) : 2
S b = tng s ln

hoc s ln = hiu + s ln

hoc s b = s ln hiu

2.2 Gip hc sinh nm vng mt s kin thc cn ghi nh:

l mt s kin thc lin quan n tng (hiu) v t s 2 s. Trc v
trong khi dy dng ton Tm hai s khi bit tng (hiu) v t s ca hai s ,

bng h thng bi tp gio vin cn gip hc sinh nm chc kin thc ny s

dng trong khi gii bi tp ny.
Mt s kin thc lin quan n dng ton m ti thng hng dn
gip hc sinh ghi nh nh sau:
+ Trung bnh cng ca hai s l 15 th tng (hiu) ca hai s l 15 2= 30
(Tc l tng (hiu) ca hai s bng trung bnh cng ca hai s nhn vi 2)
+ Tng hai cnh chiu di v chiu rng th bng mt na chu vi hnh ch
nht .
+ Nu tng (hay gim) s ny a n v v gim (hay tng) s kia a n v
th tng (hiu) ca hai s s khng i.
+ Nu tng (hay gim) mt trong hai s a n v th tng (hiu) ca hai s s
tng (hay gim) a n v.
+ Nu c hai s cng tng (hay cng gim) a n v th tng (hiu) ca hai
s s tng (hay gim) a 2 n v
+ Nu tng (hay gim) s ny a n v v gim (hay tng) s kia cng a
n v th tng (hiu) ca hai s s khng thay i.
2.3 H thng bi tp
H thng bi tp t d n kh, bi tp sau da trn c s ca bi tp
trc.
a)

Kiu bi tng minh

Bi ton 1: Minh v Khi c 25 quyn v, s v ca Minh bng s v

ca Khi. Hi mi bn c bao nhiu quyn v:

Vi bi ton ny hc sinh phi nhn ra c y l dng ton tm hai s

khi bit tng (25) v t s ( ) v t s cho bit s v ca Minh c
chia thnh 2 phn th s v ca Khi s c 3 phn nh th.
Bi gii

V s v ca Minh bng s v ca Khi nn nu s v ca Minh c

chia thnh hai phn bng nhau th s v ca Khi c 3 phn nh th.
Ta c s :
6

? quyn
Minh:
25 quyn

Khi:
? quyn

Theo s , tng s phn bng nhau l:

2 + 3 = 5 (phn)
S v ca Minh l:
25 : 5 x 10 = 10 (quyn)
S v ca Khi l:
25 10 = 15 (quyn)
p s: Minh: 10 quyn
Khi: 15 quyn
Th li:
Tng s v ca Minh v Khi: 10 + 15 = 25 (quyn)
T s ch s v ca Minh v Khi:

10
15

2
3

Bi ton 2: Tm lm mt php tr hai s thp phn c kt qu l 37,2 sau

Tm em hai s chia cho nhau th c thng l . Hy tm php tr Tm
lm.
y l dng ton tm hai s khi bit hiu v t s ca hai s Hiu (37,2), t
s chnh l thng ( )
Bi gii
Thng hai s l nn nu s tr l 5 phn bng nhau th s b tr l 7 phn
nh th.
Ta c s :
?
S b tr:
7

37,2
S tr:
?
Theo s , hiu s phn bng nhau l:
7 5 = 2 (phn)
S tr l:
37,2 : 2 x 5 = 93
S b tr l:
93 + 37,2 = 130,2
Php tr m Tm lm l:
130,2 93 = 37,2
p s: 130,2 93 = 37,2
Th li: 93 : 130,2 =
b. Kiu bi n hiu
Bi ton 3: An v Bnh c tt c 84 vin bi, nu An cho Bnh 13 vin bi th
An cn nhiu hn Bnh 16 vin bi. Tm s bi ca mi bn?
Hc sinh xc nh c khi An cho Bnh bi th tng s bi ca hai bn
khng thay i (84). y l dng ton tng hiu; hiu chnh l s bi An
hn Bnh v hiu cha bit r.
Bi gii
Tm tt

S bi ca An:
16

13

S bi ca Bnh:

84

An hn Bnh s vin bi l:
13 + 16 +13 = 42 (vin)
S bi ca An l:
(84 + 42) : 2 = 63 (vin)
S bi ca Bnh l:
63 42 = 21 (vin)
p s: An: 63 vin bi
Bnh: 21 vin bi
Th li:
Tng s bi: 63 + 21 = 84 (vin)
Khi An cho Bnh, An cn nhiu hn Bnh 63 21 13 13 = 16 (vin)
Bi ton 4:
Mt hnh ch nht c chiu di hn chiu rng 25m. Nu tng chiu
rng ln 2m v gim chiu di 5m th chiu di gp 3 ln chiu rng. Tnh din
tch hnh ch nht.
Bi gii
Nu tng chiu rng ln 2m v gim chiu di 5m th chiu di cn
hn chiu rng l:
25 2 5 = 18 (m)
Ta c s khi tng chiu rng ln 2m v gim chiu di 5m:

Chiu rng:

18m

Chiu di:

Theo s , hiu s phn l:

3 1 = 2 (phn)
Chiu rng khi tng 2m l:

18 : 2 = 9 (m)
Chiu rng thc ca hnh ch nht l:
9 2 = 7 (m)
Chiu di thc ca hnh ch nht l:
7 + 25 = 32 (m)
Din tch hnh ch nht l:
32 x 7 = 224(m)
p s: 224 m
Th li:
Chiu di hn chiu rng: 32 7 = 25 (m)
Khi tng chiu rng ln 2m gim chiu di i 5m th chiu di gp chiu rng l:
(32 5) : (7 + 2) = 3 (ln)
c. Kiu bi n tng
Bi ton 5: Mt hnh ch nht c chu vi l 120cm. Chiu rng bng
2
3

chiu di.Tnh chiu di, chiu rng ca hnh .

* i vi bi ton ny,tng ca 2s n trong cu Mt hnh ch nht c chu vi

l 120 cm. V vy ta phi tnh na chu vi, tc l tnh tng di ca 2 cnh
chiu di v chiu rng.
Bi gii:
Na chu vi hnh ch nht l:
120 : 2 = 60 (cm)
Ta c s :

? cm

Chiu rng

60cm

Chiu di

10

? cm
Tng s phn bng nhau l:
3 + 2 = 5( phn)
Chiu di hnh ch nht l:
60 : 5 x 3 = 36 (cm)
Chiu rng l: 60 - 36 = 24 (cm)
p s: Chiu di: 36 cm
Chiu rng: 24 cm
Th li: Chu vi hnh ch nht: (36 + 24) x 2 = 120 (m)
T s ca chiu rng v chiu di:

24
36

2
3

Bi ton 5: Tm hai s c tng l 66, bit rng s th hai gim 6 n v th

ch cn bng s th nht.
y cng l dng ton tng ,t nhng tng khng phi l 66 m tng ca
hai s cha bit khi t s l .
Bi gii
Nu s th hai gim i 6 n v th tng ca hai s cn li l:
66 6 = 60
Ta c s khi s th hai gim i 6 n v:

S th nht:
S th hai:

60
Theo s , tng s phn bng nhau l:
2 +1 = 3 (phn)
S th hai sau khi gim i 6 n v l:
60 : 3 = 20
S th hai l:

11

20 + 6 = 26
S th nht l:
66 26 = 40
p s: S th nht: 40
S th hai: 26
Th li: Tng ca hai s:

26 + 40 = 66

T s khi s th hai gim i 6 n v: (26 6 ) : 40 =

1
2

Bi ton 6: Hai t cng nhn p ng c 86m, nu t Mt p t hn

10m v t Hai p thm 4m th t Mt p c qung ng bng qung
ng t th Hai p c. Tm xem mi t p dc bao nhiu mt ng?
y l dng ton tng, t nhng tng ng vi t s bit khng tng
minh.
Bi gii
Nu t Mt p t hn 10m v t Hai p thm 4m th hai t p c l:
86 10 + 4 = 80 (m)
Ta c s t Mt p t hn 10m v t Hai p thm 4m :
T Mt:
80m
T Hai:

Theo s , tng s phn bng nhau:

2 + 3 = 5 (phn)
Nu t Mt p t hn 10m th s mt ng p c l:
(80 : 5) x 2 = 32 (m)
T Mt p c l:
32 + 10 = 42 (m)
T Hai p c l:
12

86 42 = 44 (m)
p s: T Mt: 42m ng
T Hai: 44m ng
Th li: Hai t p c: 42 + 44 = 86 (m)
T s ch khi t Mt p t hn 10m v t Hai p thm 4m:
(42 10 ) : ( 44 + 4) =

2
3

d. Kiu bi n t s
Bi ton 7:
Ba lp 5A, 5B, 5C trng c tt c l 182 cy, s cy ca lp 5A bng s
cy ca lp 5B, s cy ca lp 5B bng s cy ca lp 5C. Tm s cy ca
mi lp.
y l dng ton tng, t nhng t s ca lp 5C cha tng minh

Bi gii
Nu coi lp 5A l 1 phn th s cy ca lp 5B l 3 phn v s cy lp 5C
l 9 phn nh th.
Ta c s :
? cy
S cy lp 5A:
? cy
S cy lp 5B:
?cy
S cy lp 5C:

Theo s , tng s phn bng nhau l:

1 + 3 + 9 = 13 (phn)

13

182cy

S cy ca lp 5A l:
182 : 13 = 14 (cy)
S cy ca lp 5B l:
14 x 3 = 42 (cy)
S cy ca lp 5C l:
182 14 42 = 126 (cy)
p s: Lp 5A: 14 cy
Lp 5B: 42 cy
Lp 5C: 126 cy
Th li: Tng s cy ca ba lp: 14 + 42 + 126 = 182 (cy)
T s cy ca lp 5A v 5B: 14 : 42 =

1
3

T s cy ca lp 5B v 5C: 42 : 126 =

1
3

Bi ton 8: Tng s hc sinh ca hai lp 5A v 5B l 77 hc sinh, bit s

hc sinh ca lp 5A th bng s hc sinh ca lp 5B. Hi lp no c nhiu
hc sinh hn v nhiu hn bao nhiu hc sinh?
y l dng ton tng, t nhng t s cha tng minh.
Bi gii
s hc sinh ca lp 5A th bng s hc sinh ca lp 5B, c ngha l hc
sinh lp 5A chia thnh 3 phn bng nhau th lp 5B l 4 phn nh vy.
Ta c s :
? hc sinh

Lp 5A:
77 hc sinh
Lp 5B:
? hc sinh
Theo s , tng s phn bng nhau l:
14

3 + 4 = 7 (phn)
S hc sinh ca lp 5A l:
77 : 7 x 3 = 33 (hc sinh)
S hc sinh ca lp 5B l:
77 33 = 44 (hc sinh)
S hc sinh lp 5B nhiu hn lp 5A v nhiu hn l:
44 33 = 11 (hc sinh)
p s: Lp 5A hn lp 5B 11 hc sinh.
Cch khc:
Theo s ta thy s hc sinh lp 5A gm 3phn v s hc sinh lp 5B
gm 4 phn nn s hc sinh lp 5B nhiu hn s hc sinh lp 5A l:
4 3 = 1 (phn)
S hc sinh ca 1 phn l:
77 : (3 + 4) = 11 (hc sinh)
p s: Lp 5A hn lp 5B 11 hc sinh.
V. KT QU THC HIN
1.

Thi gian p dng kinh nghim

Kinh nghim c p dng trong nm hc 2014- 2015

2.Phm vi p dng kinh nghim

Kinh nghim c p dng ti trng Tiu hc L Vn Tm v c kh nng
ph bin trong ton ngnh, ton tnh.
3.

Hiu qu ca kinh nghim

Sau mt nm tm ti, vn dng cc bin php bi dng cho mt s em

hc sinh ca lp thu c mt s kt qu nh sau:
Kt qu

15

Lm chm

Lm kh
nhanh

Lm nhanh

23

19- 82,6%

3- 13%

1- 0,4%

23

6 26,1%

6 26,1%

11- 47,8%

+ 13,1

+ 47,4%

Thi gian

S s

u nm
Thng 3
Tng(+),gi
m(-)

- 56,5%

Qua kt qu cho thy nhn chung cc em u c thc lm bi. Cc em

hng th khi hc ton. C th cht lng kim tra cui k mt mn ton tng ln
r rt, bi kim tra dng ton in hnh mc lm bi t kh nhanh tr ln
tng mt cch r rt. iu quan trng l kh nng phn tch, tng hp, kh nng
suy lun logc ca cc em c tng ln.
Chnh v nh pht trin nhng kh nng t duy nh th nn cc em gii
cc dng ton khc cng nhanh hn, d dng hn.
Tuy nhin bn cnh vn cn mt s em bi lm t kt qu cha c
cao v kh nng kh nng t duy, suy lun cn hn ch.
Kinh nghim ny c p dng trong khi 4+5, trng v c th s dng
trong ton khi tiu hc ca thnh ph, ton tnh.
Trn y l nhng suy ngh v mt s kinh nghim m bn thn ti v
ang p dng. Bc u bn thn ti nhn thy c nhng thnh cng song so vi
yu cu gio dc hin nay vn cn nhiu khim khuyt, knh mong cc ng
nghip gp b sung cng nhau thc hin tt vic dy dng ton in hnh
cho hc sinh.
Th trng n v

Ngi vit

nhn xt v xc nhn

T Th Bch Ho

16

17