PHAP LUAT

AI CNG
TS. LE VAN HNG
Khoa Luat H Kinh te TP. Ho ch Minh
Email: lehunglkt@ueh.edu.vn

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

Mi quan h gia php lut v nh nc

NH NC

PHP LUT

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

1.1 Khi nim, c trng ca nh nc

S
PHT
TRIN
CA
LC
LNG
SN
XUT

KINH T
PHT
TRIN
V C
S
PHN
CNG
LAO
NG
X HI

XUT
HIN
CA CI
D
THA
V CH
T
HU

S HNH
THNH
GIAI
CP V
MU
THUN
GIAI
CP

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

NH
NC

NH NC
Nh nc l mt t chc c bit ca
quyn lc chnh tr, mt b my chuyn lm
nhim v cng ch v thc hin cc chc

nng qun l c bit nhm duy tr trt t x

hi, thc hin mc ch bo v a v ca giai

cp thng tr trong x hi.

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

NH NC

C b my cng ch nhm
t chc v qun l x hi
Bo v li ch ca giai cp thng tr
trong x hi c s i khng v giai cp

Duy tr trt t x hi v phc v

nhu cu thit yu ca i sng cng ng
TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

BN CHT CA NH NC

TNH
GIAI CP

TNH
X HI

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

C TRNG CA NH NC
CH
QUYN
QUC GIA

THIT LP
QUYN
LC CNG

NH NC
QUI NH
THU, THU
THU

BAN HNH
PHP LUT

PHN B D.C
THEO LNH TH
TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

HNH THC NH NC

HNH THC
CHNH THE

CHNH THE
CONG HOA

HNH THC
CAU TRUC

CHNH THE
QUAN CHU

NHA NC
N NHAT

CONG HOA
AI NGH

QUAN CHU
TUYET OI

CONG HOA
TONG THONG

QUN CHU
TNG I

CONG HOA
LNG TNH

NHA NC
LIEN BANG

CHE O
CHNH TR

DAN CHU

PHAN
DAN CHU

B MY NH NC CHXHCN
VIT NAM

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

10

BO MAY NHA NC VN
QH
CTN

C.PHU

TAND

VKS

UBND

HND

TAND

VKS

UBND

HND

TAND

VKS

UBND

HND

B MY NH NC CHXHCN VIT NAM

Tt c quyn lc nh
nc thuc v nhn dn

m bo s lnh o
ca ng i vi
nh nc

Nguyn tc t
chc v hot ng

Nguyn tc
tp trung dn ch

Nguyn tc php ch
X hi ch ngha

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

12

CC C QUAN TRONG
B MY NH NC VN
CQ quyn lc CQ hnh chnh

CQ t php

Quc hi
HND cc cp

Ta n ND
Vin kim st
ND

Chnh Ph
UBND cc cp

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

13

C QUAN QUYN LC
C quan
quyn
lc Nh
nc cao
nht ca
nc
Cng ho
x hi
ch
ngha
Vit Nam

L c quan a
biu cao nht ca
nhn dn

QUC
HI

L c
quan do
nhn dn
trc tip
bu ra v
phi chu
trch
nhim
trc tip
trc
nhn dn

L c quan c
quyn lc cao
nht TW
TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

14

QUC HI

y ban thng
v Quc hi

Hi ng

Cc y ban ca

dn tc

Quc hi

BU C

Nhn dn c nc

Bu c v gim st.
Ch o, iu ha

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

15

CHC NNG CA QUC HI

L c
quan duy
nht c
quyn lp
hin v
lp php

Quyt
nh cc
vn
quan
trng ca
t nc

T chc
xy dng
b my
nh nc

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

Thc hin
quyn
gim st
ti cao i
vi ca
Nh nc
16

HI NG NHN DN
HND l c quan quyn lc nh
nc a phng, i din cho
ch, nguyn vng v quyn lm ch
ca nhn dn

Do nhn dn a phng bu ra,

chu trch nhim trc nhn dn a
phng v c quan nh nc cp
trn
Chu s gim st, hng dn ca c
quan quyn lc nh nc cao nht thng
qua U ban thng v QH; s kim tra
hng dn ca Chnh ph, chu trch
nhim trc nhn dn a phng v c
quan nh nc cp trn

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

17

CHC NNG CA HND

Quyt nh

Bo m thc hin

Gim st hot ng

nhng ch

cc quy nh v

ca cc c quan

trng bin

quyt nh ca c

cng cp; Gim st

php quan trng

quan NN cp trn

thc hin ngh

pht huy tim

v trung ng

quyt ca HND,

nng ca a

a phng

vic tun theo hin

phng

php, php lut

a phng

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

18

CH TCH NC
Ch tch nc do Quc hi bu
trong s i biu Quc hi, chu
trch nhim v bo co cng
tc trc Quc hi

Nhim k ca Ch tch
nc theo nhim k ca
Quc hi. Khi Quc hi
ht nhim k, Ch tch
nc tip tc lm nhim
v cho n khi Quc hi
kho mi bu Ch tch
nc mi

L ngi ng u nh
nc, thay mt nh nc v
i ni v i ngoi

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

19

CHNH PH VIT NAM

L c quan
chp hnh
ca QH,
chnh ph
chu s gim
st ca QH

CHNH
PH

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

L c quan hnh
chnh nh nc
cao nht, chnh
ph c chc nng
thng nht qun
l tt c cc lnh
vc ca i sng
x hi nhm bo
m thi hnh hin
php v php lut

20

Th tng

Thnh
vin
ca CP

P.Th
tng
B trng

C cu t chc ca
chnh ph

C quan

ngang B

Th trng
CQ ngang b

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

21

y ban nhn dn
V tr ca UBND trong b
my nh nc

Hnh thc hot ng

L c quan chp hnh ca

HND, c quan hnh chnh

Cc phin hp ca UBND

nh nc a phng, chu

Hot ng ca Ch tch

trch nhim chp hnh Hin

php, lut, cc vn bn ca cc
c quan Nh nc cp trn v

Ngh quyt ca HND

UBND.
Hot ng ca cc thnh
vin khc thuc UBND

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

22

TA N NHN DN

TA
N
NHN
DN

TAND TI CAO

TA N QUN
S TW

TAND TNH

T. A Q.S
QUN KHU

TAND HUYN

T. A Q.S
KHU VC

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

23

VIN KIM ST NHN DN

VIN KIM
ST NHN
DN

VKSND
TI
CAO
VKSND
TNH
VKSND
HUYN

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

VKS QUN
S TW
VKS Q.S
QUN KHU
VKS Q.S
KHU VC

24

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

25

1.1. Ngun gc cua phap lut

Nha nc
Phap lut

Y ch ca
giai cp
thng tr

C chung
ngun gc
ra i

Bt buc c XH
phi thc hin

Khi x hi
phn ha
giai cp

Trong XH co
Giai cp
thng tri va
cac giai cp,
tng lp khac

1.2 Ban cht cua phap lut

B MAY
CUA G/C
THNG TRI

NH
NC

BN CHT
CA NN
V PL L
NH NHAU
QUN LY XA
HI BNG PL

TNH
GIAI CP

PL L Y CH CA G/C THNG TR

TNH
XA HI

1.3 c trng cua phap lut

c trng ca phap lut la chng ta cp n

nhng thuc tnh, du hiu ring co ca phap lut.

PHP LUT

c trng
ca php lut

QUI PHAM
XA HI KHC

Php lut l h thng cc qui tc x s mang

tnh bt buc chung do nh nc ban hnh v bo m
thc hin, th hin ch ca giai cp thng tr trong x
hi v l nhn t c bn iu chnh cc quan h x hi.

2. QUY PHM PHP LUT

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

30

2.1. Qui phm l mnh lnh c ch, mang tnh iu

chnh da trn c s phn nh cc qui lut khch quan,
cha ng thng tin v mt trt t hp l ca hot ng
trong mt iu kin nht nh.

2.2 QUI PHAM PHAP LUT

QUI PHAM PHAP LUT l qui tc x s c tnh bt
buc chung, dc biu th di nhng hnh thc nht
nh, do nh nc ban hnh v m bo thc hin
iu chnh cc quan h x hi theo nhng nh hng
nhm t dc mc ch nht nh.

C IM QPPL

Qui tc
hnh vi
c tnh
bt buc
chung.

Tiu
chun
xc nh
gii hn
v nh
gi hnh
vi ca
con ngi.

Do c
quan nh
nc c
thm quyn
ban hnh
v m
bo thc
hin

Qui
Ni dung
phm
cho php;
php
cm v
lut
bt buc
c tnh
h thng.

CU TRUC CA QPPL
Ni n cu trc ca qui phm php lut l ni n
ni dung, l c cu bn trong, l cc b phn hp thnh qui
phm php lut.

NU

TH

(GI NH]

[QUI NH CH TI]

GI NH

QPPL

QPPL

QPPL

QUI NH

CU TRUC

CH TI

Cu trc o ham cha nhng cu hi:

- Ai, khi nao, trong nhng iu kin, hoan cnh
no?
- Phi lam g va khng c lam g?
- Nu khng lm th hu qu nh th no?

GI NH

Gi nh chnh l phn m t nhng tnh hung

thc t ca nh lm lut xy ra trong quan h x hi
m qui phm php lut s tc ng i vi nhng ch
th nht nh.
iu 147 (BLHS). Ti vi phm ch mt v, mt
chng: Ngi no ang c v, c chng m kt hn hoc
chung sng nh v chng vi ngi khc hoc ngi cha
c v, cha c chng m kt hn hoc chung sng nh v
chng vi ngi m mnh bit r l ang c chng, c v
gy hu qu nghim trng hoc b x pht hnh chnh v
hnh vi ny m cn vi phm, th b pht cnh co, ci to
khng giam gi n mt nm hoc pht t t ba thng n
mt nm.

QUI NH

Nu gi inh ca qui phm php lut nu ln nhng

tnh hung c th xy ra trong thc t m php lut tc
ng ti, th qui inh s ch ra cho ch th (mnh lnh ca
nh nc, yu cu ca php lut) quyn v ngha v (cch
thc x s) khi ch th ri vo gi inh.

Phn qui inh s tr li cho cu hi ch th phi lm

g? c lm g? v khng c lm g? m gi inh d
liu trc.

- Khi tham gia giao thng ti phi lm gi?

- Ti c t, c tin l ti xy nh c khng?

C th ni rng, phn qui inh l linh hn, l li ca

qui phm php lut, th hin ch ca nh nc i vi ch
th khi ri vo gi inh.
Phn qui inh ca qui phm php lut thng c
nu dng mnh lnh nh: Cm, khng c, phi, th, c,
c
Nhng yu cu ca php lut i vi ch th c
nu trong qui nh c th l:
- X s m ch th c php thc hin hoc khng
c thc hin.
- Nhng li ch vt cht hoc tinh thn m ch th
c hng.
- Nhng x s m ch th phi lm v thm ch l
lm nh th no.

PHN LOAI QUI NH

Cn c vao tnh cht, phng

phap tac ng

Qui nh
dt khot

Qui nh
ty nghi

Qui nh
giao quyn

Ch nu ra mt
cch thc x
s, khng c
s la chn.

Nu ra hai
hoc
nhiu
cch thc x
s khc nhau
v cho php
la chn

Ni dung trc
tip xc inh
quyn hn ca
c nhn hay t
chc no o

CH TI

Ch ti l s phn ng ca nh nc i vi ch th
vi phm qui inh.

Ch ti tr li cho cu hi nu khng tun th qui

inh th phi gnh chiu hu qu g? Phn ch ti khng ch
l hu qu php l i vi ch th vi phm m n cn l s
cnh bo ca nh nc i vi ch th khi ri vo nhng
tnh hung c nu trong gi inh.
Ch ti trong qui phm php lut c ch ti c inh
v ch ti khng c inh.
Ch ti co v nhng mc ch khc nhau: c th ch
ti mang tnh cht trng tri, gio dc; khi phc, khc phc
nhng hu.

ch ti hnh s,
ch ti hnh chnh,

ch ti dn s,
ch ti k lut.

3. QUAN H PHP LUT

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

42

Quan h x hi la quan h gia ngi

vi ngi.
N tn ti mt cch khch quan v
con ngi khng th t t mnh ra
ngoi cc quan h y.

QUAN H AO C

QUI
PHAM

Tc
ng

QUAN H
XA HI

QUAN H TP QUAN

QUAN H TN GIAO
QUAN H PHAP LUT

QHXH
QPPL

QHPL

Quan h php lut l quan h x hi c cc quy

phm php lut iu chnh, trong cc bn tham gia
p ng c nhng iu kin do nh nc quy nh, c
nhng quyn v ngha v nht nh theo quy nh ca
php lut.
- Quan h php lut hinh thnh,
tn ti v vn ng trn c s QPPL.
c
im
QHPL

- Quan h php lut l quan h mang

tnh ch.
- Quan h PL xc nh r c cu ca
ch th.
- Quan h php lut c ni dung
l quyn v ngha v php l ca ch th.

3.2 Cu thnh quan h php lut.

CH TH

QHPL

QHPL

QHPL

NI DUNG

KHCH TH

CH TH

Quan h php lut l hin tng anh du vai tr c

bit quan trng ca ch th. Quan h php lut s khng
pht sinh, tn ti nu thiu i yu t ch th.

Ch th ca QHPL l c nhn hoc t chc tham gia

vo QHPL, mang quyn v ngha v theo qui nh ca PL.

NNG
LC
CH TH

Nng lc php lut

[CN]

Nng lc hnh vi
[]

Nng lc ch th l phm tr c tnh n inh tng

i, no vn ng, pht trin v tng dn v dung lng
cng vi tui, c bit l nng lc hnh vi v n mt
tui nht inh th c coi l y .

Nng lc PL c hiu l kh nng hng quyn v thc

hin ngha v php l m NN qui nh cho ch th.

Nng lc php lut

[CN]

Nng lc PL ca c nhn hnh

thnh t khi ngi sinh ra
v kt thc khi cht. Vi t
chc?

Nng lc hnh vi
[]

L kh nng ch
ch th bng chnh
hnh vi ca minh
xc lp cc
quyn v ngha v

c lp gnh chu
trch nhim php
l v chnh hnh
vi .

iu
kin
C nng
lc
hnh vi

Ph thuc vao
nhiu yu t
ma NLHV
ca ch th

C nhn phi
t n mt
tui nht nh

Phi nhn thc v

iu khin hnh vi

Khng c NLHV
NLHV hn ch
NLHV y

QUYN

QUYN

NI DUNG

NI
DUNG
QHPL

NGHIA VU

NGHIA VU

Ni dung ca quan h php

lut l mt trong nhng yu t cu
thnh nn quan h php lut,
thng qua nng lc hnh vi ca
ch th m ch th chuyn ha
cc quyn v ngha v v mt
php l i vo i sng thc t.

QUYN V NGHIA VU?

Q U Y N

Kh nng
ca ch th
x s theo cch
thc nht nh
m PL
cho php.

Yu cu
ch th khc
phi thc hin
hoc khng thc
hin mt hnh vi
no

Yu cu
CQNN
bo v
li ch
ca minh.

Quyn ca ch th khng phi l phm tr bt bin; quyn ca ch

th cng c th chuyn giao cho ch th khc trong nhng iu kin
c php lut tha nhn; quyn ca ch th cng c th bi hn ch
hoc bi mt bi chnh hnh vi c li ca ch th.

NGHIA VU

Cn phi
tin hnh mt
hot ng nht
nh.
(bt buc)

Kim ch
khng c
tin hnh mt
s hot ng
nht nh.

Phi chu
trch nhim php
l khi x s
khng ng vi
qui nh ca
PL.

Bn hy cho bit mt vi quyn v ngha v c

bn ca ngi hc?

KHCH TH

Khch th l yu t to nn s quan tm ca ch th
trong vic thc hin quyn v ngha v php l ca mnh.
Khch th c quan h cht ch vi mc ch, bi v
bt c ch th no khi lam g u c nhng mc ch nht
inh, mc ch o c th tha mn cc li ch vt cht hoc
tinh thn ca ch th.
Khch th ca QHPL l li ch vt cht hoc
tinh thn m cc ch th php lut mong mun t
c khi tham gia vo QHPL

KHCH TH

I TNG

Bn hy phn bit khch th v i tng trong

cc quan h sau:
- ng A bn nha cho ba B.
- Anh N kt hn vi ch M.
- ng T m cng ty kinh doanh.

S KIN PHP L.

QUI PHAM PL
QUAN H
PHP LUT
(pht sinh,
thay i,
chm dt

CH TH PL

S KIN PHP LY

QUI PHAM PL

S KIN PHP L

QUAN H PL

S kin php l l nhng s kin trong thc t m s

xut hin hay mt i ca chng c PL gn lin vi
vic hnh thnh, thay i hoc chm dt QHPL.

4. THC HIN PHP LUT,

VI PHM PHP LUT V
TRCH NHIM PHP L

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

59

K/n: THPL l mt hot ng c mc ch nhm

bin cc Qui phm PL thnh hin thc trong cuc sng
cc ch th khi tham gia vo quan h x hi c PL
iu chnh thc hin ng, y cc i hi ca PL.
L hnh thc t/h chc nng NN

L h/ hin thc ha QPPL

C
IM

Hnh thc- hnh vi PL ca ch th

Ni dung- T/H Quyn & ngha v
Do ch th c NLHV thc hin

Tun th (tun theo) PL

Cc hnh thc
THPL

Thi hanh (chp hanh) PL

S dng (vn dng) PL

Ap dng Php Lut

Ch th php lut kim ch khng tin hnh nhng

hot ng m PL ngn cm.
Ch th: mi ch th PL
Cch thc: hnh vi khng hnh ng.
Tun th
(tun theo)
PL

Ni dung: l ngha v.
ch: ch th th ng.
M: tho mn li ch ca ch th khc.

Khng c kh nng la chn.

Ch th thc hin ngha v ca mnh khi tham gia vo

quan h PL, hoc chp hnh trch nhim php l.
Ch th: mi ch th PL
Cch thc: hnh vi hnh ng.

Thi hnh
(chp
hnh) PL

Ni dung: l ngha v.

ch: ch th ch ng.
M: V li ch ca ch th
khc.
Khng c kh nng la chn.

Ch th da vo cc qui nh ca PL thc hin

quyn php l ca mnh.
Ch th: mi ch th PL
Cch thc: Hnh ng v khng h/.

S dng
(vn dng)
PL

Ni dung: l quyn.

ch: ch th ch ng.
M: V li ch ca ch th.

C kh nng la chn.

C quan v cn b nh nc c thm quyn t chc

cho cc ch th thc hin nhng qui nh ca PL.
Ch th: c quan, cn b nh nc
Cch thc: Hnh ng v khng h/.
Ap dng
PL

Ni dung: l quyn v ngha v.

ch: ch th ch ng.
M: V li ch ca mi ch th.

C v khng c kh nng la chn.

KHI CH TH
THAM GIA
VO QHPL

THC HIN
PHP LUT
VI PHAM
PHP LUT

KHAI NIM: Vi phm php lut l hnh vi tri php

lut, do ch th c nng lc hnh vi thc hin mt cch
c hoc v , xm hi n cc quan h x hi c php
lut bo v v gy hu qu hoc e da gy hu qu thit
hi cho x hi.

- Vi phm php lut lun lun

l hnh vi ca con ngi.
- Hnh vi phi l hnh vi
tri php lut.
c im
VPPL

- Hnh vi phi c li.

- Hnh vi c tnh nguy him
cho x hi.
- Hnh vi phi do ch th
c nng lc hnh vi thc hin.

Cu
thnh
vi
phm
php
lut.

MT
KHCH
QUAN
KHCH
TH

CU THNH
VPPL

CH TH

MT CH
QUAN

Ni n cu thnh vi phm php lut l chng ta

cp n cc yu t ca n theo quan im cu trc,
l cc yu t khng th thiu c mt hnh vi
c coi l vi phm php lut.

MT
KHCH
QUAN

Mt khch quan ca vi phm php

lut l nhng biu hin ra bn ngoi m
khng ph thuc vo mun ch quan
ca ch th thc hin.
Hanh vi tri php lut
Hu qu
Mi quan h nhn qu gia hanh vi
tri php lut va hu qu
Thi gian, a im, cng c, phng
tin vi phm

MT CH
QUAN

Mt ch quan ca vi phm php

lut l nhng biu hin tm l bn trong
ca ch th vi phm.
Li

ng c

Li l trng thi tm l
(th hin hai mt l tr
v ch) ca ch th
i vi hnh vi v hu
qu.

Mc ch

Li v

Li c

CH TH
VPPL

KHCH
TH
VPPL

Khch th
Ca
QHPL

Ca nhn, t chc; ch th
phi co nng lc hanh vi.
L quan h x hi c
PL bo v nhng b hnh vi
VPPL b xm hi.

Vi phm hnh s
Phn loi
vi phm php lut.

Vi phm hnh chnh

Vi phm dn s
Vi phm k lut

Tham gia
QHPL

VPPL

Trch nhim

PHP LY

Trch nhim php l: l hu qu bt li i vi

ch th vi phm php lut, th hin mi quan h c bit
gia nh nc v ch th vi phm php lut, c cc
qui phm php lut xc lp v iu chnh trong bn vi
phm php lut phi gnh chu nhng hu qu bt li
(vt cht hoc tinh thn), nhng bin php cng ch
nh nc c quy nh ch ti cc quy phm php
lut.

TN hnh s
Phn loi
TNPL

TN hnh chnh

TN dn s
TN k lut

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

75

 3.1 Cc hnh thc php lut trn th

gii:
Tp qun php
Tin l php
Vn bn QPPL

3.2 Hnh thc php lut Vit Nam:

Vn bn quy phm php lut l vn bn do

c quan nh nc ban hnh hoc phi hp

ban hnh theo thm quyn, hnh thc, trnh
t, th tc lut nh; trong c quy tc x
s chung, c hiu lc bt buc chung, c
Nh nc bo m thc hin iu chnh
cc quan h x hi.

 C IM:

Do c quan NN c thm quyn ban hnh;

Ni dung - VBQPPL c cha ng cc quy tc x
s mang tnh bt buc chung i vi mi ch th PL

m n iu chnh;
VBQPPL c p dng nhiu ln trong thc tin
i sng cho n khi n b thay th, bi b, ht hiu
lc theo cc quy nh php lut;
Tn gi, ni dung v trnh t ban hnh VBQPPL
lun phi tun th nhng quy nh cht ch ca
php lut

NGUYN TC BAN HNH VBQPPL ( Lut 2008):

1. Bo m tnh hp hin, hp php v tnh thng nht ca

vn bn QPPL trong h thng php lut.

2. Tun th thm quyn, hnh thc, trnh t, th tc xy
dng, ban hnh vn bn quy phm php lut.
3. Bo m tnh cng khai trong qu trnh xy dng, ban
hnh vn bn QPPL tr trng hp vn bn QPPL c ni
dung thuc b mt nh nc; bo m tnh minh bch
trong cc quy nh ca vn bn QPPL.
4. Bo m tnh kh thi ca vn bn QPPL.
5. Khng lm cn tr vic thc hin iu c quc t m
CHXHCN Vit Nam l thnh vin.

NT. TNH HHIEN,

HP& TNH THONG
NHAT CUA HT
VBQPPL
VB cap di
khong ><
vi VB cap tren.

C che giam sat

VB trai luat .

HP - gia tr toi cao luat &

di luat khong trai HP

STT

C QUAN BAN HNH

TN VN BN

QUC HI

Hin php, Lut,

Ngh quyt.

Y BAN THNG VU QUC

HI

Php lnh, Ngh

quyt

CH TCH NC

Lnh, Quyt nh

CHNH PH

Ngh nh

TH TNG CP

Quyt nh

- H TP TANDTC
- Chnh n TANDTC

- Ngh quyt
- Thng t

STT

C QUAN BAN HNH

TN VN BN

Vin trng VKSNDTC

Thng t

B trng, Th trng c quan ngang

b

Thng t

Tng kim ton Nh nc

Quyt nh

10

Gia UBTV QH hoc CP vi c quan

TW ca t chc CT-XH

Ngh quyt lin tch

11

Gia CA TATC vi VT VKSTC; BT, TTCQNB vi

CA TATC, VT VKSTC; BT, TTCQNB

Thng t lin tch

12

Hi ng ND
y ban ND

- Ngh quyt

- Q, Ch th

H thng vn bn quy phm php lut

( theo Lut BHVBQPPL 2008):
1. Hin php, lut, ngh quyt ca QH.
2. Php lnh, ngh quyt ca UBTV QH.
3. Lnh, quyt nh ca Ch tch nc.
4. Ngh nh ca Chnh ph.
5. Quyt nh ca Th tng Chnh ph.
6. Ngh quyt ca Hi ng Thm phn TANDTC,
Thng t ca Chnh n TANDTC.

 7. Thng t ca Vin trng Vin kim st nhn dn

ti cao.
8. Thng t ca B trng, Th trng c quan ngang
b.
9. Quyt nh ca Tng Kim ton Nh nc.
10. Ngh quyt lin tch gia U ban thng v Quc
hi hoc gia Chnh ph vi c quan trung ng ca
t chc chnh tr - x hi.

 11. Thng t lin tch gia Chnh n To n nhn dn

ti cao vi Vin trng Vin kim st nhn dn ti

cao; gia B trng, Th trng c quan ngang b vi
Chnh n Ta n nhn dn ti cao, Vin trng Vin
kim st nhn dn ti cao; gia cc B trng, Th
trng c quan ngang b.
12. Vn bn quy phm php lut ca Hi ng nhn
dn, U ban nhn dn.

VN BN LUT:
L vn bn do Quc hi- c quan quyn lc nh nc
cao nht ban hnh;
C hiu lc php l cao nht;
Tt c cc vn bn quy phm php lut khc khi ban
hnh u phi da trn vn bn lut, khng c tri
vi vn bn lut.
Vn bn lut gm c:
Hin php
Cc lut

 HIN PHP:
L o lut c bn ca NN, c gi tr php l cao nht;
Mi vn bn khc khi ban hnh u phi da trn Hin php, khng

c tri vi Hin php;

Hin php quy nh nhng vn c bn, quan trng nht ca nh
nc nh bn cht, hnh thc nh nc, ch kinh t, ch chnh
tr, cc vn ch yu v vn ho, x hi, khoa hc cng ngh, an ninh,
quc phng, quyn v ngha v c bn ca cng dn, h thng t chc,
nguyn tc hot ng v thm quyn ca cc c quan nh nc;
Hin php c thng qua khi c t nht 2/3 tng s i biu quc hi
biu quyt tn thnh;
Lch s lp hin ca Vit nam cho n nay tri qua 4 bn Hin
php: Hin php 1946, 1959, 1980 v 1992 ( c sa i, b sung
nm 2001)

BAN CHAT, HNH

THC NN

GIA TR
TOI CAO

>2/3

HIEN
PHAP

CHE O KTE,
CHTR, VH-XH
AN NINH, Q PHONG,..

QUYEN & NGHA VU

CONG DAN
1946
1959
1980
1992

NG TAC T CHC&
HONG CUA NN

LUT:
Do QH ban hnh nhm c th ho HP, iu chnh cc loi
quan h XH trong cc lnh vc i sng x hi;
C gi tr php l sau Hin php;
Quy nh nhng vn c bn, quan trng thuc cc lnh vc v
i ni/ngoi, nhim v KT-XH, quc phng, an ninh ca t
nc, nhng nguyn tc ch yu v t chc v hot ng ca b
my NN, v quan h XH v hot ng ca cng dn;
Lut (B lut) c ban hnh theo trnh t sau: lp chng
trnh, thng qua chng trnh xy dng lut, thnh lp ban son
tho, thm tra d n lut, thng qua d n lut, cng b lut.

HIU LC CA VBQPPL:
Hiu lc theo thi gian ca vn bn quy phm php
lut l gi tr thi hnh ca VBQPPL trong mt thi hn
nht nh.
Thi im pht sinh hiu lc:
Nu trong vn bn c ghi r thi im ny th p dng
theo vn bn.
Nu vn bn khng nu r th thi im pht sinh hiu
lc c xc nh nh sau:

VB ghi ngy
pht sinh HL

VB
khng
ghi ngy
pht
sinh HL

C hiu lc t ngy c ghi trong VB

Lut, NQ

QH

Php lnh, NQ

UBTVQH

Lnh, Q

Ch tch nc

NQ, N

Chnh ph

Q, Ch th

Th tng CP

Q,
Ch th,
Thng t

- BT, Th trng CQNB

- Chnh n TANDTC
- VT VKSNDTC

NQ

H Thm phn TANDTC

Vn bn QP
lin tch

B - CQ ngang b - TANDTC
VKSNDTC CQ TW ca t
chc CT-XH

CTN k lnh
cng b
Ngy ng cng
bo

Sau 15 ngy k
t ngy ng
cng bo

NQ

HND

Cp
VB

tnh

tnh chm nht l 5 ngy t ngy

Q, CT

UBND

ghi ngy
NQ

sinh HL

HND thng qua hoc CT UBND

k ban hnh

khng

pht

Sau 10 ngy & phi ng cng bo

Cp
huyn

Cp

HND

Sau

7 ngy & phi nim yt chm

nht l 3 ngy t ngy HND thng

Q, CT

UBND

NQ

HND

qua hoc CT UBND k ban hnh

Sau

5 ngy & phi c nim yt

chm nht l 2 ngy t ngy HND

x
Q, CT

UBND

thng qua hoc CT UBND k ban

hnh

NGNG HIEU LC

iu 77 lut BHVBQPPL : vn bn QPPL b nh ch thi

hnh, th ngng hiu lc cho n khi c quyt nh x l
ca c quan nh nc c thm quyn v vic:
Khng b hy b th vn bn tip tc c hiu lc;
B hy b th vn bn ht hiu lc;
Thi im ngng hiu lc, tip tc c hiu lc ca vn bn
hoc ht hiu lc ca vn bn phi quy nh r ti quyt
nh nh ch thi hnh, quyt nh x l ca c quan nh
nc c thm quyn;
Quyt nh nh ch, quyt nh x l vn bn quy phm
php lut ca c quan nh nc c thm quyn phi c
ng Cng bo, a tin trn cc phng tin thng tin i
chng.

Thi im ht hiu lc
VBQPPL ht hiu lc ton b / mt phn trong cc trng

hp sau y:
Ht thi hn c quy nh trong vn bn.
c thay th bng vn bn mi ca chnh c quan nh
nc ban hnh vn bn ;
B hy b hoc bi b bng mt vn bn ca c quan
nh nc c thm quyn;
Vn bn quy nh chi tit, hng dn thi hnh ca vn bn
ht hiu lc cng ng thi ht hiu lc cng vi VB tr
trng hp c gi li ton b hoc mt phn v cn ph
hp vi quy nh ca VBQPPL mi.
Cch xc nh thi im chm dt hiu lc ca VBQPPL:
Nu vn bn c quy nh thi im ht hiu lc th p
dng theo vn bn ny
Nu khng quy nh: p dng theo nhng quy nh v
cc trng hp trn

Nguyn tc bt hi t
Hiu lc hi t ca VBQPPL l hiu lc c p
dng tr v trc ngy c ban hnh hay cng b
vn bn.
Nguyn tc chung l hnh vi ca chng ta ch b
iu chnh bng cc vn bn c hiu lc ti thi
im vn bn c hiu lc, khng s dng cc
quy nh mi iu chnh cc hnh vi xy ra
trc .
VBQPPL c p dng t thi im c hiu lc
ch trong nhng trng hp tht cn thit,
VBQPPL mi c quy nh hiu lc tr v trc
(tc p dng hi t).

Nguyn tc bt hi t(tt)
Hiu lc hi t ca VBQPPL c p dng trong

trng hp vn bn QPPL mi khng quy nh trch

nhim php l hoc quy nh trch nhim php l nh
hn i vi hnh vi xy ra trc ngy vn bn c hiu
lc, th p dng vn bn mi (k.4 . 80 lut
BHVBQPPL).
Khng c quy nh hiu lc tr v trc i vi cc
trng hp sau:
Quy nh trch nhim php l mi i vi hnh

vi m vo thi im thc hin hnh vi php

lut khng quy nh trch nhim php l;
Quy nh trch nhim php l nng hn.

Hiu lc theo khng gian

Hiu lc theo khng gian ca VBQPPL l gi tr thi hnh

ca vn bn QPPL trong mt phm vi lnh th nht nh.

VB c hiu lc trong phm vi lnh th rng hay hp ph
thuc vo nhiu yu t nh: thm quyn ca c quan ban
hnh, tnh cht, mc ch v ni dung c th hin trong
vn bn.
Cch xc nh:
Nu c ghi r trong vn bn th p dng theo vn bn ny.
Nu khng c ghi r:
VBQPPL ca c quan NN TW c hiu lc trong phm vi
c nc tr trng hp ni dung VB c quy nh khc;
VBQPPL ca HND, UBND c hiu lc trong phm vi
a phng thuc thm quyn qun l ca c quan ;
Trong mt s trng hp VBQPPL cng c th c p
dng i vi cc hnh vi xy ra ngoi lnh th VN.

Hiu lc theo i tng tc ng

i tng tac ng cua mt vn ban QPPL bao

gm cac ca nhn, t chc v nhng quan h x
hi m vn ban iu chnh.
Thng thng, cc vn bn quy phm php lut
tc ng n tt c cc i tng nm trong
phm vi lnh th m vn bn c hiu lc.
i vi vn bn quy phm php lut quy nh cc
lnh vc, ngnh ngh khc nhau th ch c hiu
lc i vi c nhn, t chc hot ng trong lnh
vc, ngnh ngh .
VBQPPL cng c hiu lc i vi c quan, t
chc, ngi nc ngoi VN, tr trng hp
PL ca VN hoc iu c quc t m Cng ho
XHCN VN k kt hoc tham gia c quy nh khc.

 3.3 MQH gia PL quc gia v PL quc t

Cng php quc t: tng hp cc nguyn

tc, quy phm php lut iu chnh cc quan

h chnh tr gia cc quc gia; cc quan h
hp tc gia cc quc gia v kinh t, vn
ho, khoa hc k thut,....
T php quc t: tng hp nhng nguyn
tc, quy phm php lut iu chnh nhng
quan h dn s, t tng dn s, lao ng,
thng mi, hn nhn v gia nh c yu t
quc t.

VIET NAM GIA NHAP WTO

Quoc Hoi thong qua Ngh quyet 71 phe chuan NT gia nhap

WTO ngay 29/11/2006;

Ngay 11/12/2006 VN thong bao cho WTO
Ngay 11/01/2007 VN chnh thc tr thanh thanh vien WTO va
cac cam ket bat au co hieu lc.
Lu y: VN c xem la nen kinh te ang chuyen oi nen c
hng mot thi gian chuyen oi e thc hien cac cam ket lien
quan en thue TTB, tr cap phi nong nghiep, quyen kinh
doanh;

NGH QUYT 71
Ngh Quyt s 71/2006/QH 11 ngy 29/11/2006 ca

Quc Hi ph chun Ngh nh th gia nhp Hip

nh thnh lp T chc Thng mi th gii
(WTO) ca nc Cng Ho XHCN Vit Nam.
Ngh quyt cp n 2 nguyn tc c bn:
Trong trng hp phap lut VN khng ph hp vi

quy nh cua WTO th ap dng quy nh cua WTO.

Cac cam kt khac cua VN vi WTO c quy nh
u r, chi tit cng c xem xt ap dng trc tip.

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

102

PHP LUT DN S
Khai nim: Lut dn s l mt ngnh lut c v
tr quan trng trong h thng php lut Vit
nam, iu chnh cc quan h ti sn v cc

quan h nhn thn trong x hi.

i tng iu chnh cua lut dn s gm hai nhm quan
h c bn l: quan h ti sn v quan h nhn thn phi ti sn.
Phng phap iu chnh cua lut dn s ch yu l phng
php t do tha thun gia cc ch th bnh ng v a v php
l, nhng khng c xm phm n li ch ca nh nc, li
ch cng cng, quyn v li ch hp php ca ngi khc.

Ti sn:

Trong quan nim ca lut dn s bao

gm: vt, tin, giy t c gi v quyn ti
sn.
Mi loi ti sn khc nhau u c nhng
tnh cht php l ring bit.
Trong kinh doanh, gp vn vo cng ty:
c th di hnh thc tin ng VN,
ngoi t chuyn i, vng, bt ng sn,
ng sn, bn quyn SHCN v cc quyn
v ti sn khc.

Quyn s hu:
Quyn chim hu, l quyn nm gi,
qun l ti sn.
Chim hu hp php
Chim hu bt hp php
Quyn s dng, l quyn khai thc cng
dng v nhng li ch ca ti sn trong
phm vi php lut cho php tha mn
nhu cu trong sinh hot hoc kinh
doanh ca ch s hu.

 Quyn nh ot:
nh ot v s phn thc t ca ti
sn (nh tiu dng ht, hy b, t b
quyn s hu vi ti sn);
nh ot v s phn php l ca ti
sn (chuyn giao quyn s hu ti
sn thng qua cc giao dch dn s
nh mua bn, i, tng cho)

Cac hnh thc s hu:

- S hu nh nc:
- S hu tp th:
- S hu t nhn:
- S hu chung:
- S hu ca t chc chnh tr, t chc
chnh tr - x hi:
- S hu ca t chc chnh tr x hi ngh nghip, t chc x hi, t chc x
hi - ngh nghip:

QUYN S HU TR TU:
Quyn tc gi
Quyn s hu cng nghip:
Sng ch; gii php hu ch;
Kiu dng cng nghip;
Nhn hiu hng ha;
Ch dn a l;
Tn thng mi;
B mt kinh doanh.

THA K:
Tha k theo php lut dn s l s chuyn
quyn s hu i vi di sn ca ngi cht
sang cho ngi tha k theo di chc hoc theo
quy nh ca php lut.

Di sn bao gm ti sn ring, quyn v ngha v

m ngi cht li.
Ngi tha k l ngi cn sng vo thi im
m tha k (thi im ngi li di sn cht),
hoc sinh ra v cn sng sau thi im m
tha k, nhng thnh thai trc khi ngi
li di sn cht.
Trong trng hp khng c ngi tha k, ngi
tha k khng c quyn hng di sn hoc t
chi quyn hng di sn th di sn thuc v nh
nc.

 Tha k theo di chc l vic di chuyn di sn

tha k ca ngi cht cho nhng ngi cn

sng, theo s nh ot ca ngi khi cn
sng.
Di chc th hin ch ca c nhn v vic nh
ot ti sn ca mnh sau khi cht.
Mi ngi u c quyn lp di chc, nu 18
tui.
Di chc c th lp bng vn bn hoc di chc
ming nhng phi p ng y d cc iu kin
sau: ngi lp di chc phi t nguyn, minh
mn, khng b cng p; ni dung v hnh thc
ca di chc khng c tri php lut.

 Tha k theo php lut l vic di chuyn di sn ca ngi

cht cho nhng ngi tha k theo quy nh ca php

lut.
Hnh thc tha k ny pht sinh do ngi cht khng
li di chc, di chc khng hp php hoc mt s l do
khc theo quy nh ca php lut.
Vic nhn tha k theo lut c phn nh theo hng
tha k:
Hng th nht: v, chng, cha m , cha m nui, con ,

con nui ca ngi cht;

Hng th hai: ng b ni ngoi, anh ch em rut ca ngi
cht;
Hng th ba: c ni ngoi, bc ch c d cu chu rut ca
ngi cht.

Cch thc: nhng ngi cng hng tha k c hng

phn di sn ngang nhau, ngi hng tha k sau ch

c hng tha k khi khng c ai hng tha k
trc, tha k th v

HP NG DN S
iu 388 B Lut dn s (2005):
Hp ng dn s l s tho thun gia
cc bn v vic xc lp, thay i hoc
chm dt quyn, ngha v dn s.

Cc loi hp ng ph bin:
- H mua bn ti sn(gm c bn G ti sn);
- H mua bn nh;
- H trao i ti sn;
- H tng cho ti sn;
- H vay ti sn;
- H thu ti sn (thu nh, thu khon ti sn);
- H mn ti sn;
- H dch v;
- H vn chuyn (ngi v ti sn);
- H gia cng;
- H gi gi;
- H bo him;
- H u quyn;
- Ha thng v thi c gii.

LUT HN NHN & GIA NH

Lut HN v G quy nh cc nguyn tc c bn sau:
HN t nguyn, tin b, mt v mt chng bnh ng.
Hn nhn gia cng dn Vit Nam, thuc cc dn tc,
cc tn gio khc, gia nhng ngi theo tn gio v
khng theo tn gio, gia cng dn Vit Nam v ngi
nc ngoi c tn trng v php lut bo v.
V chng c ngha v thc hin chnh sch dn s v
k hoch ho gia nh.

Cha m c ngha v nui dy con thnh cng dn c

ch cho x hi; con c ngha v knh trng, chm sc,
nui dng cha m; chu c ngha v knh trng,
chm sc, phng dng ng b; cc thnh vin trong
gia nh c ngha v quan tm, chm sc, gip
nhau.
Nh nc v x hi khng tha nhn s phn bit i
x gia cc con, gia con trai v con gi, con v con
nui, con trong gi th v con ngoi gi th.
Nh nc, x hi v gia nh c trch nhim bo v
ph n, tr em, gip cc b m thc hin tt chc
nng cao qu ca ngi m.

KT HN
iu kin kt hn:
Nam n khi kt hn phi tun theo cc iu kin sau:
Nam t 20 tui tr ln, n t 18 tui tr ln
Vic kt hn do nam n t nguyn quyt nh, khng
bn no c p buc bn no, khng ai c cng
p hoc cn tr.

 Vic kt hn b cm trong nhng trng hp: ngi

ang c v hoc c chng; ngi mt nng lc hnh

vi dn s; gia nhng ngi cng dng mu v trc
h; gia nhng ngi c h trong phm vi ba i;
gia cha, m nui vi con nui; gia ngi tng l
cha, m nui vi con nui, b chng vi con du, m
v vi con r, b dng vi con ring ca v, m k
vi con ring ca chng; gia nhng ngi cng gii
tnh.

LY HN
Quyn yu cu to an giai quyt vic ly hn
V, chng hoc c hai ngi c quyn yu cu to
n gii quyt vic ly hn.
Trong trng hp v c thai hoc ang nui con
di mi hai thng tui th chng khng c
quyn yu cu xin ly hn.
Nh nc v x hi khuyn khch vic ho gii c
s khi v, chng c yu cu ly hn. Vic ho gii
c thc hin theo quy nh ca PL v ho gii
c s.

Thun tnh ly hn
Trong trng hp v chng cng yu cu ly hn m ho gii ti
to n khng thnh, nu xt thy hai bn tht s t nguyn ly
hn v tho thun v vic chia ti sn, vic trng nom, nui
dng, chm sc, gio dc con th to n cng nhn thun tnh
ly hn v s tho thun v ti sn v con trn c s bo m
quyn li chnh ng ca v v con; nu khng tho thun c
hoc tuy c tho thun nhng khng bo m quyn li chnh
ng ca v v con th to n quyt nh.
Ly hn theo yu cu cua mt bn
Khi mt bn v hoc chng yu cu ly hn m ho gii ti to n
khng thnh th to n xem xt, gii quyt vic ly hn.

Nguyn tc chia ti san khi ly hn

Vic chia ti sn khi ly hn do cc bn tho thun; nu khng tho
thun c th yu cu to n gii quyt. Ti sn ring ca bn no th
thuc quyn s hu ca bn . Vic chia ti sn chung c gii
quyt theo cc nguyn tc sau y:
- Ti sn chung ca v chng v nguyn tc c chia i, nhng c
xem xt hon cnh ca mi bn, tnh trng ti sn, cng sc ng gp
ca mi bn vo vic to lp, duy tr, pht trin ti sn ny. Lao ng
ca v, chng trong gia nh c coi nh lao ng c thu nhp.
- Bo v quyn, li ch hp php ca v, con cha thnh nin hoc
thnh nin b tn tt, mt nng lc hnh vi dn s, khng c kh nng
lao ng v khng c ti sn t nui mnh.
- Bo v li ch chnh ng ca mi bn trong sn xut, kinh doanh v
ngh nghip cc bn c iu kin tip tc lao ng to thu nhp.
- Ti sn chung ca v chng c chia bng hin vt hoc theo gi tr;
bn no nhn phn ti sn bng hin vt c gi tr ln hn phn mnh
c hng th phi thanh ton cho bn kia phn gi tr chnh lch.

T TNG DN S:
PL v TTDS l tp hp nhng quy nh PL v nhng nguyn tc
c bn trong TTDS; trnh t, th tc khi kin yu cu TA gii
quyt cc v vic dn s; trnh t, th tc gii quyt v vic dn
s ti TA; thi hnh n dn s;. (bao gm cc loi v vic trong
DS, TM,L, HNG).

Ch th ca t tng dn s, gm:
Ngi tin hnh t tng: Cac c quan tin hnh t tng
gm c: to an nhn dn; vin kim sat nhn dn. Nhng
ngi tin hnh t tng gm c: chanh an to an, thm
phan, hi thm nhn dn, th k to an; vin trng vin
kim sat, kim sat vin.
Ngi tham gia t tng: bao gm nguyn n, b n,

ngi c quyn li, ngha v lin quan.

Nhng nguyn tc ca t tng dn s:

- Bo m php ch x hi ch ngha trong t tng dn s
- Quyn yu cu To n bo v quyn v li ch hp php.
- Quyn quyt nh v t nh ot ca ng s
- Cung cp chng c v chng minh trong t tng dn s
- Trch nhim cung cp chng c ca c nhn, c quan, t
chc c thm quyn
- Bnh ng v quyn v ngha v trong t tng dn s.
- Bo m quyn bo v ca ng s
- Ho gii trong t tng dn s
- Hi thm nhn dn tham gia xt x v n dn s.
- Thm phn v Hi thm nhn dn xt x c lp v ch
tun theo php lut.
- Trch nhim ca c quan, ngi tin hnh t tng dn
s.

 - To n xt x tp th v n dn s v quyt nh theo a s.
- Xt x cng khai.
- Bo m s v t ca nhng ngi tin hnh hoc tham gia t

tng dn s.
- To n thc hin ch hai cp xt x,
- Gim c vic xt x.
- Bo m hiu lc ca bn n, quyt nh ca To n.
- Ting ni v ch vit dng trong t tng dn s l ting Vit.
- Kim st vic tun theo php lut trong t tng dn s.
- Trch nhim chuyn giao ti liu, giy t ca To n.
- Vic tham gia t tng dn s ca c nhn, c quan, t chc
- Bo m quyn khiu ni, t co trong t tng dn s

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

125

 i tng iu chnh ca Lut lao ng l nhng

quan h x hi pht sinh gia mt bn l ngi lao

ng vi mt bn l c nhn hoc t chc s dng,
thu mn c tr cng cho ngi lao ng v cc
quan h khc c lin quan cht ch hoc pht sinh t
quan h lao ng.
i tng iu chnh ca Lut lao ng bao gm hai
nhm quan h x hi:
Quan h lao ng;
Cc quan h lin quan n quan h lao ng (pht

sinh trong qu trnh s dng lao ng).

 Chu th cua quan h lao ng, l cc bn tham gia

quan h lao ng, gm ngi lao ng v ngi s

dng lao ng:
Ngi lao ng l cng dn Vit Nam hoc ngi

nc ngoi. Cc c nhn ny phi tho iu kin c bn

do php lut quy nh l c nng lc php lut lao ng
v nng lc hnh vi lao ng; tc l ngi t nht
15 tui, c kh nng lao ng v c giao kt hp
ng lao ng. Trong mt s trng hp, php lut
cho php s dng sc lao ng ca ngi cha 15
tui nhng phi c s ng bng vn bn ca
cha m hoc ngi gim h ngi .
Ngi s dng lao ng l cc c nhn (t nht phi
18 tui), t chc c tuyn dng, s dng v tr cng
lao ng.

MT S CH NH CA LUT LAO NG:

HP NG LAO NG:
Hp ng lao ng l s tha thun gia ngi
lao ng v ngi s dng lao ng v vic lm
c tra cng, iu kin lao ng, quyn v ngha v
cua mi bn trong quan h lao ng.

 LU Y:

- Phm vi v i tng p dng HL: HL p dng cho

cc i tng NL lam cng n lng. Nh vy, HL
c p dng i vi hu ht cc ch th thuc mi thanh
phn kinh t nh doanh nghip, h kinh doanhBn cnh
, HL cng c th c p dng cho mt s i tng
(khng phi la cng chc nha nc) lam vic trong cc n
v nh: cc n v kinh t ca lc lng VTND, cc n vi
HCSN hoc thm ch c quan nha nc.
- Nh vy, cc trng hp thuc i tng iu chnh ca
Lut Cn b, cng chc, i biu Quc hi, i biu HND
cc cp, S quan, h s quan, chin s, qun nhn chuyn
nghip v vin chc trong lc lng QND, cng an nhn
dn khng p dng HL tuyn dng L m theo
trnh t khc.

- Ni dung ca hp ng lao ng.

HL phi c nhng ni dung ch yu sau y: cng vic
phi lm, thi gi lm vic, thi gi ngh ngi, tin lng,
a im lm vic, thi hn hp ng, iu kin v an ton
lao ng, v sinh lao ng v bo him x hi i vi NL.

Trong trng hp mt phn hoc ton b ni dung ca

HL quy nh quyn li ca NL thp hn mc c
quy nh trong PL lao ng, tho c L tp th, ni quy
L ang p dng trong doanh nghip hoc hn ch cc
quyn khc ca NL th mt phn hoc ton b ni dung
phi c sa i, b sung.


- Phn loi hp ng lao ng:
Cn c vo trnh t giao kt: c hp ng th vic v

hp ng chnh thc;
Cn c vo tnh cht hp phap cua hp ng: c hp
ng hp php v hp ng v hiu.
Ph bin nht l cn c vo hnh thc cua hp ng:
c hai loi:
- Hp ng bng li ni: l hp ng m cc bn
giao kt khng lp thnh vn bn. N c p dng
i vi nhng loi hp ng c thi hn di ba
thang hoc i vi lao ng gip vic gia nh. Trong
trng hp giao kt bng ming, nu cn phi c
ngi th ba chng kin th do hai bn tha thun.
ng thi, cc bn phi ng nhin tun theo cc
quy nh ca php lut lao ng.
- Hp ng lao ng bng vn ban: c lp bng
vn bn c ch k ca cc bn. Vn bn hp ng phi
theo mu thng nht do B L-TB&XH ban hnh v
thng nht qun l.

Hp ng bng vn bn p dng cho cc loi hp

ng sau:

- HL khng xac nh thi hn: l hp ng m

trong hai bn khng xac nh thi hn, thi im
chm dt hiu lc cua hp ng.

- HL xac nh thi hn: l hp ng m trong

hai bn xac nh thi hn, thi im chm dt
hiu lc cua hp ng trong khoang thi gian t u
12 thang n 36 thng.

- HL theo ma v hoc theo mt cng vic nht

nh m thi hn di 12 thng. Cac bn khng c
giao kt HL theo ma v hoc theo mt cng vic
nht nh m thi hn di 12 thang lm nhng
cng vic c tnh cht thng xuyn t mt nm tr
ln, tr trng hp phai tm thi thay th ngi lao
ng i lm NVQS, ngh theo ch thai san hoc
ngh vic c tnh cht tm thi khac.

- Giao kt hp ng lao ng: HL c giao kt

trc tip gia NL vi ngi s dng L.

- HL c th c k kt gia ngi s dng lao

ng vi ngi c u quyn hp php thay mt
cho nhm NL; trong trng hp ny hp ng c
hiu lc nh k kt vi tng ngi.
- NL c th giao kt mt hoc nhiu HL, vi
mt hoc nhiu ngi s dng L, nhng phi bo
m thc hin y cc hp ng giao kt.
- Cng vic theo HL phi do ngi giao kt thc
hin, khng c giao cho ngi khc, nu khng c
s ng ca ngi s dng L.

- Chm dt HL: l s kin ngi lao ng chm

dt lm vic cho ngi s dng lao ng do HL
ng nhin chm dt, do ngi lao ng b sa thi,
hoc do mt trong hai bn n phng chm dt
HL trc thi hn.
HL ng nhin chm dt trong nhng trng
hp sau y:
- Ht hn hp ng;
- hon thnh cng vic theo hp ng;
- Hai bn thoa thun chm dt hp ng;
- NL b kt an t giam hoc b cm
lm cng
vic c theo quyt nh cua To an;
- NL cht; mt tch theo tuyn b cua To an.

Ngoi ra NL v ngi s dng lao ng c quyn

n phng chm dt HL trc thi hn khi
tha mn nhng trng hp lut nh. Vic n
phng chm dt HL ch hp phap khi tha
mn cac trng hp lut nh v bao am thi
hn bao trc cho bn kia. Nu mt bn n
phng chm dt HL tri php lut th phi chu
trch nhim php l. C th nh sau:

 iu 37 BLL:
1- NL lm vic theo HL xc nh thi hn t mt nm

n ba nm, HL theo ma v hoc theo mt cng vic

nht nh m thi hn di mt nm c quyn n
phng chm dt hp ng trc thi hn trong nhng
trng hp sau y:
a) Khng c b tr theo ng cng vic, a im lm
vic hoc khng c bo m cc iu kin lm vic
tho thun trong hp ng;
b) Khng c tr cng y hoc tr cng khng ng
thi hn theo hp ng;
c) B ngc i; b cng bc lao ng;
d) Bn thn hoc gia nh tht s c hon cnh kh khn
khng th tip tc thc hin hp ng;
) c bu lm nhim v chuyn trch cc c quan dn
c hoc c b nhim gi chc v trong b my Nh
nc;
e) NL c thai phi ngh vic theo ch nh ca thy thuc.

 iu 37 BLL(tt):

2- Khi n phng chm dt HL theo quy nh ti

khon 1 iu ny, ngi L phi bo cho ngi s dng
L bit trc:
a) i vi cc trng hp quy nh ti cc im a, b v c: t
nht ba ngy;
b) i vi cc trng hp quy nh ti im d v im : t
nht ba mi ngy nu l hp ng xc nh thi hn t
mt nm n ba nm; t nht ba ngy nu l hp ng theo
ma v hoc theo mt cng vic nht nh m thi hn
di mt nm;
c) i vi trng hp quy nh ti im e: theo thi hn
quy nh ti iu 112: phi bo trc cho ngi s dng lao
ng tu thuc vo thi hn do thy thuc ch nh.
3- Ngi L lm theo HL khng xc nh thi hn c
quyn n phng chm dt HL, nhng phi bo cho
ngi s dng L bit trc t nht 45 ngy.

 iu 38 BLL:
1- Ngi s dng L c quyn n phng chm dt

hp ng lao ng trong nhng trng hp sau y:

a) NL thng xuyn khng hon thnh cng vic
theo hp ng;
b) NL b x l k lut sa thi (theo quy nh ti iu
85);
c) NL lm theo HL khng xc nh thi hn m
au iu tr 12 thng lin, NL lm theo HL xc
nh thi hn m au iu tr su thng lin v
NL lm theo HL di mt nm m au iu
tr qu na thi hn HL, m kh nng lao ng
cha hi phc. Khi sc kho ca NL bnh phc, th
c xem xt giao kt tip HL;
d) Do thin tai, ho hon hoc nhng l do bt kh
khng khc m ngi s dng L tm mi bin
php khc phc nhng vn buc phi thu hp sn
xut, gim ch lm vic;
) Doanh nghip, c quan, t chc chm dt hot
ng.

 iu 38 BLL (tt):
2- Trc khi n phng chm dt HL theo
cc im a, b v c khon 1 iu ny, ngi s dng
lao ng phi trao i, nht tr vi Ban chp hnh
cng on c s. Trong trng hp khng nht

tr, hai bn phi bo co vi c quan, t chc c

thm quyn. Sau 30 ngy, k t ngy bo cho c
quan lao ng bit, ngi s dng lao ng mi
c quyn quyt nh v phi chu trch nhim v
quyt nh ca mnh. Trng hp khng nht tr
vi quyt nh ca ngi s dng lao ng, Ban
chp hnh cng on c s v ngi lao ng c
quyn yu cu gii quyt tranh chp lao ng theo
trnh t do php lut quy nh.

 iu 38 BLL (tt):
3- Khi n phng chm dt HL, tr trng hp

quy nh ti im b khon 1 iu ny, ngi s dng

lao ng phi bo cho ngi lao ng bit trc:
a) t nht 45 ngy i vi hp ng lao ng khng
xc nh thi hn;
b) t nht 30 ngy i vi hp ng lao ng xc nh
thi hn t mt nm n ba nm;
c) t nht ba ngy i vi hp ng lao ng theo ma
v, theo mt cng vic nht nh m thi hn di
mt nm.

 iu 39
Ngi s dng lao ng khng c n phng chm

dt hp ng lao ng trong nhng trng hp sau y:

1- Ngi lao ng m au hoc b tai nn lao ng, bnh
ngh nghip ang iu tr, iu dng theo quyt nh ca
thy thuc, tr trng hp quy nh ti im c v im
khon 1 iu 38 ca B lut ny;
2- Ngi lao ng ang ngh hng nm, ngh v vic ring
v nhng trng hp ngh khc c ngi s dng lao
ng cho php;
3- Ngi lao ng l n trong cc trng hp quy nh ti
khon 3 iu 111: (v l do kt hn, c thai, ngh thai sn,
nui con di 12 thng tui)

 - Trong trng hp ngi s dng L n phng

chm dt HL trai phap lut th:

phai nhn NL tr li lm cng vic theo hp ng
k
phai bi thng mt khoan tin tng ng vi
tin lng trong nhng ngy NL khng c bao
trc.
Trong trng hp NL n phng chm dt HL
trai phap lut th :
khng c tr cp thi vic
phai bi thng mt khoan tin tng ng vi
tin lng trong nhng ngy NL khng bao
trc.
phai bi thng chi ph o to (nu c) theo quy
nh.
(. 41 BLL)

THI GI LM VIC - THI GI NGH NGI

ngha:
- L cn c mi DN xc nh st v ng chi ph nhn cng,
tng mc tin lng phi chi tr cho NL theo cc trng hp
lm vic v ngh ngi khc nhau;
- NL bit r ch thi gi lm vic, thi gi ngh ngi s ch
ng b tr qu thi gian c nhn hng ngy, hng tun, hng
nm, t cng t gic tun th k lut v ni quy L ca DN;
- Ch thi gi lm vic v thi gi ngh ngi l cn c php
l thanh tra L ni ring v c quan ph trch qun l L ni
chung lm chc nng bo v vic thc hin php lut L
nghim minh, hng dn t chc lao ng hp l cho cc ni
s dng L.

- Thi gi lm vic: l di thi gian m NL

phi tin hnh L theo quy nh ca php lut, theo
tho c L tp th hoc theo hp ng L.
Thi gi lm vic khng qu 8 gi trong mt ngy
hoc 48 gi trong mt tun. Ngi s dng L c
quyn quy nh thi gi lm vic theo ngy hoc tun,
nhng phi thng bo trc cho NL bit.
Thi gi lm vic hng ngy c rt ngn t mt
n hai gi i vi nhng ngi lm cc cng vic
c bit nng nhc, c hi, nguy him theo danh
mc do B L-TB-XH v B Y t ban hnh.
Ngi s dng L v NL c th tho thun lm
thm gi, nhng khng c qu bn gi trong mt
ngy, 200 gi trong mt nm. Mt s trng hp c
bit cng khng c vt qu 300 gi trong mt
nm.

- Thi gi ngh ngi: l di thi gian m NL

c t do s dng ngoi ngha v L thc hin
trong thi gi lm vic.

NL lm vic 8 gi lin tc th c ngh t nht

na gi, tnh vo gi lm vic. Ngi lm ca m
c ngh gia ca t nht 45 pht, tnh vo gi lm
vic. NL lm vic theo ca c ngh t nht 12 gi
trc khi chuyn sang ca khc.

Mi tun NL c ngh t nht mt ngy (24 gi

lin tc). Ngi s dng L c th sp xp ngy ngh
hng tun vo ch nht hoc vo mt ngy c nh
khc trong tun. Trong trng hp c bit do chu k
L khng th ngh hng tun th ngi s dng L
phi bo m cho NL c ngh tnh bnh qun mt
thng t nht l bn ngy.

Ngi lao ng c ngh lm vic, hng nguyn

lng nhng ngy l sau y:
Tt dng lch: mt ngy (ngy 1 thng 1 dng lch).
Tt m lch: bn ngy (mt ngy cui nm v ba ngy
u nm m lch).
Ngy Chin thng: mt ngy (ngy 30 thng 4 dng
lch).
Ngy Quc t lao ng: mt ngy (ngy 1 thng 5
dng lch).
Ngy Quc khanh: mt ngy (ngy 2 thng 9 dng
lch).
Ngy gi t Hng Vng( ngy 10 thng 03 m lch)
Nu nhng ngy ngh ni trn trng vo ngy ngh
hng tun th NL c ngh b vo ngy tip theo.

NL c 12 thang lm vic ti mt DN hoc vi mt

ngi s dng L th c ngh hng nm, hng
nguyn lng theo quy nh sau y:
12 ngy lm vic, i vi ngi lm cng vic trong iu

kin bnh thng;

14 ngy lm vic, i vi ngi lm cng vic nng nhc,
c hi, nguy him hoc lm vic nhng ni c iu kin
sinh sng khc nghit v i vi ngi di 18 tui;
16 ngy lm vic, i vi ngi lm cng vic c bit nng
nhc, c hi, nguy him; ngi lm cng vic nng nhc,
c hi, nguy him nhng ni c iu kin sinh sng khc
nghit.
S ngy ngh hng nm c tng thm theo thm nin
lm vic ti mt DN hoc vi mt ngi s dng lao ng,
c nm nm c ngh thm mt ngy.

Ngi lao ng c ngh v vic ring m vn

hng nguyn lng trong nhng trng hp
sau y:
Kt hn, ngh ba ngy;
Con kt hn, ngh mt ngy;
B m (c bn chng v bn v) cht, v hoc chng
cht, con cht, ngh ba ngy.
Ngi lao ng c th tho thun vi ngi s dng
lao ng ngh khng hng lng.

TIN LNG:
Tin lng l s tin m ngi s dng lao ng tr cho
ngi lao ng khi h hon thnh mt cng vic theo hp
ng lao ng ph hp vi cc quy nh ca php lut.
Tin lng do hai bn tho thun nhng v nguyn tc
khng c thp hn mc lng ti thiu do nh nc
quy nh. Cc thang lng, bng lng do nh nc cng
b ch dng lm c s tnh ch bo him, tin lng
lm thm gi, lm m, ngng vic, ngh hng nm.
Mc lng ti thiu l mc lng tr cho ngi lao ng
lm cng vic n gin nht trong iu kin lao ng bnh
thng. Mc lng ti thiu chung c iu chnh tu
thuc vo mc tng trng kinh t, ch s gi sinh hot v
cung cu lao ng theo tng thi k.

 C ba hnh thc tr lng l: theo thi gian, theo sn

phm v theo khon. Vic la chn hnh thc tr

lng no l quyn ca ngi s dng lao ng.
Khi xy dng thang lng, bng lng, nh mc lao
ng, ngi s dng lao ng phi tham kho kin
ban chp hnh cng on c s.
Thang lng, bng lng phi c ng k vi c
quan qun l nh nc v lao ng cp tnh, thnh
ph trc thuc trung ng ni t tr s chnh ca
ngi s dng lao ng v phi cng b cng khai
trong n v lao ng.

 Ngi lao ng lm thm gi c tr lng

nh sau:
- Vo ngy thng, t nht bng 150%.
- Vo ngy ngh hng tun, t nht bng 200%
- Vo ngy l, ngy ngh c hng lng, t nht
bng 300%
Nu lm thm gi vo ban m th c tr thm
t nht bng 30% tin lng tnh theo n gi
tin lng hoc tin lng ca cng vic ang
lm vo ban ngy. Nu lm thm gi vo ban m,
ngi lao ng cn c tr tin lng lm
thm gi.

 Ngoi tin lng, ngi lao ng cn c th c

hng ph cp lng, l khon tin c tr ngoi

tin lng b p thm do c nhng yu t khng
n nh hoc vt qu iu kin bnh thng nhm
khuyn khch ngi lao ng yn tm lm vic.
C nhiu loi ph cp lng vi mc v ngnh ngh
khc nhau, chng hn: ph cp khu vc; ph cp trch
nhim; ph cp c hi, nguy him; ph cp thu ht,
ph cp thm nin vt khung

BO HIM X HI
BHXH c hiu vi ngha l s bo m an ton ca

XH dnh cho thnh vin ca n thng qua cc quy

trnh ca h thng cng cng, nhm gii to nhng lo
u v kinh t v XH cho thnh vin.

Di gc php l, BHXH l mt ch nh bo v

NL, s dng ngun tin ng gp ca NL, ngi s

dng L v c s ti tr, bo h ca NN nhm tr
cp vt cht cho ngi c BH trong trng hp b
gim hoc mt thu nhp bnh qun do m au, tai nn
L, bnh ngh nghip, thai sn, ht tui L hoc khi
cht.

 Bo him x hi
Bo him x hi l s tr gip v mt vt cht cn thit

c php lut quy nh nhm gip phc hi nhanh

chng sc kho, duy tr sc lao ng, gp phn gim
bt nhng kh khn v kinh t, n nh i sng cho
ngi lao ng v gia nh ca h khi h gp phi
nhng bin c dn n b gim hay b mt ngun thu
nhp trong c trng hp ngi lao ng n au, thai
sn, ht tui lao ng, cht do b ti nn lao ng,
bnh ngh nghip, gp ri ro hoc cc kh khn khc
theo quy nh ca php lut.

i tng c hng cac ch BHXH chnh l

NL.

Theo quy nh ca php lut L nc ta, ch

BHXH bt buc c p dng cho cc i tng sau

y:
NL lm vic theo HL c thi hn t u 3
thang tr ln v HL khng xac nh thi hn
trong cac DN, HTX, c quan, t chc

Cac ch BHXH: Theo quy nh ca PLL,

hin nay nc ta c cc ch BH nh sau:
- BHXH bt buc bao gm cc ch sau y:
m au; Thai sn; Tai nn lao ng, bnh ngh
nghip; Hu tr; T tut.

- BHXH t nguyn bao gm cc ch sau y:

Hu tr; T tut.

- BH tht nghip bao gm cc ch sau y:

Tr cp tht nghip; H tr hc ngh; H tr tm
vic lm.

K LUT LAO NG
Ch nh k lut lao ng l tng hp cc quy phm

quy nh v ngha v, trch nhim ca ngi lao ng

v ngi s dng lao ng i vi n v lao ng;
Trong mt n v lao ng th k lut lao ng l vic
tun theo thi gian, cng ngh v iu hnh sn xut
kinh doanh th hin trong ni quy lao ng ca
ngi lao ng.
Theo quy nh ca B lut Lao ng doanh nghip s
dng t 10 ngi lao ng tr ln phi c ni quy lao
ng bng vn bn.

Bn ni quy lao ng trong doanh nghip xy dng

phi tun th cc nguyn tc nh: khng tri php
lut lao ng v php lut khc, trc khi ban hnh
phi tham kho kin ca Ban chp hnh Cng on
c s, phi c ng k ti c quan lao ng cp
tnh.

Ngi s dng lao ng phi ng k bn ni quy

lao ng ti c quan lao ng cp tnh. Ni quy lao
ng c hiu lc, k t ngy c ng k. Chm
nht l 10 ngy, k t ngy nhn c bn ni quy lao
ng, c quan qun l nh nc v lao ng cp tnh
phi thng bo vic ng k. Nu ht thi hn trn m
khng c thng bo, th bn ni quy lao ng ng
nhin c hiu lc.

Ni dung cua ni quy lao ng phai c nhng ni dung

chu yu sau y:
- Thi gi lm vic, thi gi ngh ngi;
- Trt t trong doanh nghip;
- An ton L, v sinh L ni lm vic;
- Vic bo v ti sn v b mt cng ngh, kinh
doanh ca DN;

- Cc hnh vi vi phm k lut L, cc hnh thc

x l k lut L v trch nhim vt cht.

Ni quy L phi c thng bo n tng

ngi v nhng im chnh phi c nim yt
nhng ni cn thit trong DN.

Khi nim trch nhim k lut lao ng:

Trch nhim k lut lao ng l mt loi trch
nhim php l do ngi s dng lao ng p
dng i vi nhng ngi lao ng c hnh vi
vi phm k lut lao ng bng cch bt h
chu mt trong cc hnh thc k lut

Khi x l vi phm k lut lao ng, ngi s dng lao

ng phi tun th cc nguyn tc php l sau:

- Mi hnh vi vi phm k lut lao ng ch b x l

mt hnh thc k lut. Khi mt ngi lao ng c
nhiu hnh vi vi phm k lut lao ng ng thi th
ch ap dng hnh thc k lut cao nht tng ng vi
hnh vi vi phm nng nht.
- Khng x l k lut lao ng i vi ngi lao
ng vi phm ni quy lao ng trong khi mc bnh
tm thn hoc mt bnh khac lm mt kha nng nhn
thc hay kha nng iu khin hnh vi.
- Cm xm phm thn th, nhn phm ngi lao
ng khi x l vi phm k lut lao ng.
- Cm dng hnh thc pht tin, cp lng thay
vic x l k lut lao ng.
- Cm x l k lut lao ng v l do tham gia nh
cng theo quy nh cua phap lut.

Ngi vi phm k lut lao ng ty theo mc

phm li, b x l theo mt trong nhng hnh thc
(3)sau y:

- Khin trch: p dng i vi nhng ngi phm

li ln u nhng mc nh. Vic khin trach
ngi lao ng c th thc hin bng ming hoc
bng vn ban.
- Ko di thi hn nng lng khng qu su thng
hoc chuyn lm cng vic khc c mc lng thp
hn trong thi hn ti a l su thng hoc cch chc
Hnh thc x l ny p dng i vi ngi lao ng
b khin trch bng vn bn m ti phm trong
thi hn ba thng k t ngy b khin trch hoc c
nhng hnh vi vi phm c quy nh trong ni
quy lao ng. Ht thi hn c nu trn (6 thng)
th ngi s dng lao ng phi b tr cng vic c.
Nu trong thi gian chu k lut lao ng m ngi
lao ng c hnh vi ci to tt th s gim thi hn
ny.

- Sa thai: Hnh thc x l k lut sa thi ch c

p dng trong nhng trng hp sau:

- Ngi lao ng c hnh vi trm cp, tham , tit

l b mt cng ngh, kinh doanh hoc c hnh vi khac
gy thit hi nghim trng v ti san, li ch cua
doanh nghip

- Ngi lao ng b x l k lut ko di thi hn

nng lng, chuyn lm cng vic khac m tai phm
trong thi gian cha xa k lut hoc b x l k lut
cach chc m tai phm.

- Ngi lao ng t b vic 05 ngy cng dn

trong 1 thang hoc 20 ngy cng dn trong 1 nm m
khng c l do chnh ang.

Thi hiu x l k lut ti a l ba thng k t ngy xy ra hnh

vi vi phm, trng hp c bit cng khng qu su thng.
Ngi s dng lao ng khng sa thi hoc n phng chm
dt hp ng lao ng i vi ngi lao ng n v l do kt
hn, c thai, ngh thai sn, nui con di 12 thng, tr trng
hp n v lao ng chm dt hot ng.
Xoa, giam k lut
Ngi b khin trch sau ba thng v ngi b x l k lut
chuyn lm cng vic khc sau su thng, k t ngy b x l,
nu khng ti phm th ng nhin c xo k lut.
Ngi b x l k lut chuyn lm cng vic khc, sau khi chp
hnh c mt na thi hn, nu sa cha tin b, th c
ngi s dng lao ng xt gim thi hn.

TRANH CHP LAO NG

Tranh chp lao ng l cc tranh chp v quyn v

li ch hp php lin quan n vic lm, tin lng,

thu nhp v cc iu kin lao ng khc pht sinh
trong qu trnh thc hin hp ng lao ng, tho
c lao ng tp th hay trong qu trnh hc ngh.
Tranh chp lao ng bao gm tranh chp c nhn
(gia ngi lao ng v ngi s dng lao ng) v
tranh chp tp th (gia tp th ngi lao ng vi
ngi s dng lao ng).

c im:

- L nhng tranh chp pht sinh t quan h L

(quyn v ngha v).
- Khng ch bao gm cc tranh chp v quyn v ngha
v ca cc bn m cn gm c nhng tranh chp v li
ch gia hai bn ch th. Tranh chp L c th pht
sinh m khng c vi phm PL.
- Quy m v mc tham gia ca cc ch th c th
lm thay i c bn tnh cht v mc ca tranh
chp. (tranh chp lao ng tp th khc tranh chp c
nhn).
- C tc ng trc tip v rt ln n bn thn v gia
nh ngi L. Thm ch cn c th tc ng n an
ninh v trt t cng cng cng nh i sng kinh t
chnh tr ton XH.

Phn loi tranh chp lao ng:

- Cn c vo quy m ca tranh chp: Tng ng

vi hai loi quan h L: quan h L gia c nhn
NL vi ngi s dng L v quan h gia tp th
ngi L vi i din ngi s dng L hoc ngi
s dng L, c hai loi tranh chp L l:
Tranh chp lao ng ca nhn
Tranh chp lao ng tp th.

 Tranh chp L nu ch pht sinh gia mt NL v

ngi s dng L th l tranh chp lao ng ca

nhn. S nh hng ca n n hot ng SX ca DN
ch mc hn ch.
Nu tranh chp xy ra gia tp th NL v ngi s
dng L trong phm vi ton DN th lc tranh chp
s c tc ng tiu cc rt ln n SX v nhiu khi cn
nh hng n c an ninh trt t cng cng. V th
hu qu php l cng c nhng biu hin khc nhau
v v tnh cht y cc quy nh p dng gii quyt,
cc c ch gii quyt cng c s khc nhau.

 Cn c vo tnh cht cua tranh chp: c 2 loi:

tranh chp v quyn v tranh chp v li ch.

Tranh chp v quyn l nhng tranh chp

pht sinh trong vic thc hin quyn v ngha v
c quy nh trong lut L, tha c L tp
th hay HL.

Tranh chp v li ch l nhng tranh chp v

cc quyn li cha c php lut quy nh hoc
ng, cha c cc bn ghi nhn trong tha
c tp th hoc tha thun trong tha c
nhng khng cn ph hp do cc yu t pht sinh
vo thi im tranh chp.

C quan, t chc c thm quyn gii quyt tranh chp

lao ng:

- Thm quyn v trnh t giai quyt tranh chp

lao ng ca nhn
C quan, t chc c thm quyn gii quyt tranh chp
L c nhn bao gm:
Hi ng ho gii L c s hoc ho gii vin L;
To n nhn dn.

 TRNH T:
Tranh chp L c nhn, th tc bt buc phi thng

qua HHGL c s hoc HGVL.

Nu hai bn chp nhn phng n HG th HHGL
c s hoc HGVL lp bin bn ho gii thnh, hai
bn c ngha v chp hnh cc tho thun ghi trong
bin bn HG thnh.
Nu hai bn khng chp nhn phng n HG hoc
mt bn tranh chp c triu tp hp l n ln
th hai m vn vng mt khng c l do chnh ng
th HHGL c s, HGVL lp bin bn HG khng
thnh; mi bn tranh chp c quyn yu cu TAND
gii quyt.

- Thm quyn v trnh t giai quyt tranh chp

lao ng tp th: C quan, t chc c thm quyn
gii quyt tranh chp lao ng tp th v quyn bao
gm:
Hi ng ho gii lao ng c s hoc ho gii vin lao

ng;
Ch tch U ban nhn dn huyn, qun, th x, thnh ph
thuc tnh;
To n nhn dn.

 - Thm quyn v trnh t giai quyt tranh chp

lao ng tp th(tt):
C quan, t chc c thm quyn gii quyt tranh chp
L tp th v li ch bao gm:
Hi ng ho gii lao ng c s hoc ho gii vin lao

ng;
Hi ng trng ti lao ng.

- Trnh t giai quyt i vi tranh chp lao ng

tp th v quyn:
Chn HHGL c s hoc HGVL gii quyt tranh
chp L tp th
Nu hai bn chp nhn phng n HG th HHGL
c s hoc HGVL lp bin bn HG thnh, th hai bn
c ngha v chp hnh cc tho thun ghi trong bin
bn HG thnh.
Nu hai bn khng chp nhn phng n HG hoc
mt bn tranh chp c triu tp hp l n ln
th hai m vn vng mt khng c l do chnh ng
th HHGL c s hoc HGVL lp bin bn HG
khng thnh th mi bn tranh chp c quyn
yu cu Ch tch UBND cp huyn gii quyt
Sau khi Ch tch UBND cp huyn gii quyt m hai
bn vn cn tranh chp hoc ht thi hn gii quyt
m Ch tch UBND cp huyn khng gii quyt th
mi bn c quyn yu cu TAND cp tnh gii quyt
hoc tp th L c quyn tin hnh cc th tc
nh cng.

Trnh t giai quyt tranh chp L tp th v li ch:

>>Chn HHGL c s hoc HGVL gii quyt tranh
chp L tp th.
Nu hai bn chp nhn phng n HG th HHGL
c s hoc HGVL lp bin bn HG thnh;
Nu hai bn khng chp nhn phng n HG hoc
mt bn tranh chp c triu tp hp l n ln
th hai m vn vng mt khng c l do chnh ng
th HHGL c s hoc HGVL lp bin bn HG
khng thnh.
Mi bn tranh chp c quyn yu cu HTTL gii
quyt tranh chp. HTTL a ra phng n HG.
Nu hai bn chp nhn phng n HG th HTTL
lp bin bn HG thnh.Trng hp hai bn khng
chp nhn phng n HG hoc mt bn tranh chp
c triu tp hp l n ln th hai m vn vng
mt khng c l do chnh ng th HTTL lp bin
bn HG khng thnh, trong trng hp ny tp th
L c quyn nh cng.

NH CNG:
nh cng l vic u tranh c t chc cua tp th L

trong DN hay mt b phn cua DN bng cach cng

nhau ngh vic nhm yu cu ngi s dng L ap
ng nhng quyn v li ch hp phap phat sinh trong
quan h L.
nh cng l bin php trc tip, mnh m nht ca
NL i thc hin ng cc ngha v ca ngi s
dng L theo PL, nht l i tha mn nhng yu
sch ca NL v tin lng, iu kin lm vic v
nhng m bo XH, nhm bo v quyn v li ch
hp php ca h.
Do phm vi nh hng rt ln ca nh cng i vi
hot ng SXKD cng nh vi XH, quyn nh cng
phi c gii hn trong mt khun kh PL cho php
v phi tun theo nhng trnh t th tc nht nh
theo quy nh ca PL.

 nh cng c cc c im:
- nh cng l s ngng vic cua tp th L.
- nh cng l hnh thc u tranh c t chc. Tnh t

chc th hin ch: vic quyt nh nh cng, th

tc chun b nh cng, tin hnh nh cng, gii
quyt nh cng u do i din ca tp th L v C
tin hnh. Ngoi t chc C, khng ai c quyn ng
ra t chc nh cng.
- Vic nh cng ch tin hnh trong phm vi DN hoc
b phn cua DN.

Phn loi nh cng:

Cn c vo tnh hp php ca nh cng ta c:
nh cng hp phap
nh cng bt hp phap.

Cn c vo phm vi nh cng:
nh cng doanh nghip,
nh cng b phn,
nh cng ton ngnh.
Phap lut nc ta ch tha nhn nhng cuc nh cng trong
phm vi DN (nh cng DN v nh cng b phn) l hp phap
./.

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

179

Khi nim Lut Hnh s

Lut Hnh s l mt ngnh lut c lp trong h

thng php lut Vit Nam, bao gm tng hp cc
quy phm php lut do nh nc ban hnh trong
xc nh hnh vi nguy him no cho x hi l
ti phm ng thi quy nh hnh pht cho ch
th ti phm

 i tng iu chnh l nhng quan h x hi pht

sinh gia mt bn l nh nc (m i din l cc c

quan c thm quyn theo lut nh) v bn cn li l
ngi phm ti khi ngi ny thc hin hnh vi nguy
him cho x hi c quy nh trong B lut Hnh
s
Phng php iu chnh l phng php quyn
uy.

Mt s ch nh c bn ca Lut Hnh s

Ch nh v ti phm
Ti phm l hnh vi nguy him cho x hi c quy
nh trong B lut hnh s, do ngi c nng lc trch
nhim hnh s thc hin mt cch c hoc v , xm
phm c lp, ch quyn, thng nht, ton vn lnh
th T quc, xm phm ch chnh tr, ch kinh
t, nn vn ho, quc phng, an ninh, trt t, an ton
x hi, quyn, li ch hp php ca t chc, xm phm
tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm, t do, ti
sn, cc quyn, li ch hp php khc ca cng dn,
xm phm nhng lnh vc khc ca trt t php lut
x hi ch ngha.

 V phn loi ti phm

Cn c vo tnh cht v mc nguy him cho x hi ca

hnh vi ti phm, BLHS chia ti phm thnh 4 loi, l :

Ti phm t nghim trng: l ti phm gy nguy hi khng
ln cho x hi m mc cao nht ca khung hnh pht i vi
ti y l n ba nm t
Ti phm nghim trng: l ti phm gy nguy hi ln cho x
hi m mc cao nht ca khung hnh pht i vi ti y l n
by nm t
Ti phm rt nghim trng: l ti phm gy nguy hi rt ln
cho x hi m mc cao nht ca khung hnh pht i vi ti
y l n mi lm nm t
Ti phm c bit nghim trng: l ti phm gy nguy hi
c bit ln cho x hi m mc cao nht ca khung hnh pht
i vi ti y l trn mi lm nm t, t chung thn hoc t
hnh.

 V tui chu trch nhim hnh s:

C nhn t 16 tui tr ln phi chu trch nhim
hnh s v mi ti phm.
Ngi t 14 tui tr ln, nhng cha 16 tui
phi chu trch nhim hnh s v ti phm rt nghim
trng do c hoc ti phm c bit nghim trng.
V thi hiu truy cu trch nhim hnh s:

- 5 nm i vi cc ti phm t nghim trng

- 10 nm i vi cc ti phm nghim trng
- 15 nm i vi cc ti phm rt nghim trng.
- 20 nm i vi cc ti phm c bit nghim trng.

 Ch nh v hnh pht
Hnh pht l bin php cng ch nghim khc nht

ca Nh nc nhm tc b hoc hn ch quyn,

li ch ca ngi phm ti.

 + Hnh pht chnh : L hnh pht tn ti c lp.

Mi ngi phm ti Ta n ch c tuyn mt hnh

pht chnh m thi, khng c p dng ng thi
nhiu hnh pht chnh. Hnh pht chnh trong Lut
Hnh s gm c :
Cnh co
Pht tin
Ci to khng giam gi
Trc xut
T c thi hn :
T chung thn
T hnh

Hnh pht b sung : l hnh pht khng th tn ti

c lp c. Khi tuyn n i vi ngi phm ti
th bn cnh hnh pht chnh Ta n c th tuyn
km theo mt hoc mt s hnh pht b sung nu
iu lut v ti danh c quy nh.
Hnh pht b sung trong Lut HS gm c :
Cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm
cng vic nht nh
Cm c tr
Qun ch
Tc mt s quyn cng dn
Tch thu ti sn

 Cc bin php t php : Ngoi vic p dng hnh

pht chnh v hnh pht b sung theo quy cc quy

nh nu trn th Ta n cn c th p dng cc bin
php t php l nhng bin php cng ch hnh
s c p dng i vi thc hin ti phm hoc c
du hiu ca ti phm.
Tch thu vt, tin trc tip lin quan n ti phm;
Tr li ti sn, sa cha hoc bi thng thit hi,
buc cng khai xin li;
Bt buc cha bnh .

Ngnh lut t tng hnh s

i tng iu chnh ca Lut t tng
hnh s l nhng quan h x hi pht sinh
trong qu trnh khi t, iu tra, truy t, xt
x v thi hnh n hnh s.
Phng phap iu chnh gm: phng
php quyn uy v phng php phi hp ch c.

Nhng nguyn tc c ban cua lut t tng hnh s :

- Bo m php ch x hi ch ngha trong t tng hnh s.
- Bo m quyn tham gia t tng hnh s ca cc t chc x hi
v cng dn.
- Bo m quyn bnh ng ca mi cng dn trc php lut.
- Khng ai c th b coi l c ti nu cha c bn n kt ti c
hiu lc ca ta n.
- Xc nh s tht ca v n.
- m bo quyn bo cha ca b can, b co.
- Bo m quyn bnh ng trc to n.
- Thm phn v hi thm xt x c lp v ch tun theo php
lut.
- S phi hp gia cc c quan tin hnh t tng.

Gii quyt mt v n hnh s:

Khi t v n hnh s
iu tra v n hnh s
Khi t b can
Hi cung b can
Bt ngi
Tm gi
Tm giam
Cm i khi ni c tr
Bo lnh
t tin hoc ti sn c gi tr bo m
Quyt nh truy t
Xt x s thm
Xt x phc thm
Thi hnh bn n, quyt nh ca Ta n

TS L Vn Hng - Khoa Lut Kinh T - HKT

192

Lut Hnh chnh l tng hp cc quy phm php

lut do nh nc ban hnh iu chnh cc quan
h x hi pht sinh trong:
Qu trnh hot ng qun l hnh chnh ca cc
c quan hnh chnh nh nc,
Qu trnh cc c quan nh nc xy dng v n
nh ch cng tc ni b ca mnh,
Qu trnh cc c nhn, t chc thc hin hot
ng qun l hnh chnh i vi cc vn c th
do php lut quy nh

 Cc quan h ny c th chia thnh ba nhm:

Nhm 1 : l nhng quan h x hi pht sinh trong

hot ng qun l nh nc ca cc c quan hnh

chnh nh nc (quan h trn di theo HT dc,
thm quyn chung chuyn mn),
Nhm 2 : L nhng quan h c tnh cht qun l, hnh
thnh trong qu trnh cc c quan nh nc xy dng,
cng c t chc b my v ch cng tc ni b ca
c quan;
Nhm 3 : L nhng quan h qun l hnh thnh trong
qu trnh thc hin chc nng qun l nh nc i
vi nhng vn c th m php lut quy nh.
Chng hn, mi quan h gia nhn vin cnh st giao
thng vi ngi vi phm hnh chnh trong lnh vc
giao thng.

Cc ch nh c bn ca Lut Hnh chnh:

Ch nh v cn b, cng chc
Ch nh v trch nhim hnh chnh trong Lut
Hnh chnh
T tng hnh chnh

1. CN B CNG CHC
Lut Cn b, cng chc do Quc hi ban hnh vo
ngy 13 thng 11 nm 2008, c hiu lc thc hin
t ngy 01 thng 01 nm 2010
Khi nim cn b c hiu l cng dn Vit
Nam, c bu c, ph chun, b nhim gi
chc v, chc danh theo nhim k trong c quan
ca ng Cng sn Vit Nam, Nh nc, t chc
chnh tr - x hi trung ng, cp tnh, cp
huyn, trong bin ch v hng lng t ngn
sch nh nc.

 Cng chc c hiu l cng dn VN, c tuyn

dng, b nhim vo ngch, chc v, chc danh

trong c quan ca ng CSVN, Nh nc, t chc
chnh tr - x hi trung ng, cp tnh, cp
huyn; trong c quan, n v thuc Qun i
nhn dn m khng phi l s quan, qun nhn
chuyn nghip, cng nhn quc phng; trong c
quan, n v thuc Cng an nhn dn m khng
phi l s quan, h s quan chuyn nghip v trong
b my lnh o, qun l ca n v s nghip
cng lp, trong bin ch v hng lng t ngn
sch nh nc.

 Cn b cp x c hiu l cng dn Vit Nam,

c bu c gi chc v theo nhim k trong

Thng trc Hi ng nhn dn, y ban nhn
dn, B th, Ph B th ng y, ngi ng u
t chc chnh tr - x hi;
Cng chc cp x l cng dn Vit Nam c
tuyn dng gi mt chc danh chuyn mn,
nghip v thuc y ban nhn dn cp x, trong
bin ch v hng lng t ngn sch nh nc.

 Cc hnh thc k lut i vi cn b, cng chc

Cn b vi phm quy nh ca Lut cn b, cng chc v cc quy

nh khc ca php lut c lin quan th tu theo tnh cht, mc

vi phm phi chu mt trong nhng hnh thc k lut sau :
- Khin trch
- Cnh co
- Cch chc : Bin php k lut ny ch p dng i vi cn b
c ph chun gi chc v theo nhim k
- Bi nhim.
Cn b phm ti b Ta n kt n v bn n, quyt nh c
hiu lc php lut th ng nhin thi gi chc v do bu c,
ph chun, b nhim. Trng hp b Ta n pht t m khng
c hng n treo th ng nhin b thi vic.

2. TRCH NHIM HNH CHNH

Trch nhim hnh chnh: l nhng bin php cng ch

nh nc do c quan nh nc c thm quyn hoc nh chc

trch c nh nc trao quyn p dng i vi c nhn, t
chc vi phm hnh chnh.
Bin php x pht hnh chnh gm c :
+ Cc bin php x pht chnh : l cc bin php x pht tn
ti c lp. i vi mi vi phm hnh chnh th ch th vi phm
ch chu mt trong cc bin php x pht chnh sau :
- Cnh co : c p dng i vi c nhn, t chc vi phm
hnh chnh nh, ln u, c tnh tit gim nh hoc i vi mi
hnh vi vi phm hnh chnh do ngi cha thnh nin t 14
tui n di 16 tui thc hin. Cnh co c quyt nh bng
vn bn.
- Pht tin : Mc pht tin trong x pht vi phm hnh chnh ti
thiu l 10.000 v ti a l 500 triu ng.

+ Cc bin php pht b sung : Ty theo tnh cht v mc vi

phm ca ch th vi phm, nh nc c th p dng mt hoc
cc hnh thc x pht b sung nh tc quyn s dng giy
php, chng ch hnh ngh; tch thu tang vt, phng tin c
s dng vi phm hnh chnh.
+ Cc bin php khc phc hu qu : Ngoi cc hnh thc x
pht chnh v x pht b sung theo quy nh, ch th vi phm
hnh chnh cn c th b p dng mt hoc nhiu bin php
khc phc hu qu sau :
Buc khi phc li tnh trng ban u b thay i do vi phm
hnh chnh gy ra hoc buc tho d cng trnh xy dng tri
php.
Buc thc hin cc bin php khc phc tnh trng nhim mi
trng, ly lan dch bnh do vi phm hnh chnh gy ra.
Buc a ra khi lnh th Vit Nam hoc buc ti xut hng
ho, vt phm, phng tin.
Buc tiu hu vt phm gy hi cho sc khe con ngi, vt
nui v cy trng, vn ho phm c hi.

3.T TNG HNH CHNH

T tng hnh chnh l tng hp cc quy phm php
lut do nh nc ban hnh iu chnh mi quan h
t tng gia Ta n vi cc bn tham gia vo qu trnh
gii quyt mt v n hnh chnh

Cc giai on xt x ca t tng hnh chnh:

Khi kin v th l v n
Chun b xt x
a v n ra xt x.
Tm nh ch vic gii quyt v n.
nh ch vic gii quyt v n.
Xt x s thm
Xt x phc thm

HT