You are on page 1of 39

Chuyn I: Cn thc bc hai

Bi 1 :
1) n gin biu thc :
2) Cho biu thc :

P=

Q =

14 6 5 14 6 5 .
x2
x 2
x 1

x 2 x 1 x 1
x

a) Rt gn biu thc Q.
b) Tm x Q > - Q.
c) Tm s nguyn x Q c gi tr nguyn.

Hng dn :
1. P = 6
2. a) KX : x > 0 ; x 1. Biu thc rt gn : Q =
b) Q > - Q x > 1.
c) x = 2;3 th Q Z
1

Bi 2 : Cho biu thc P =

x 1

a) Rt gn biu thc sau P.

x
xx

b) Tnh gi tr ca biu thc P khi x =

.
2
Hng dn :

a) KX : x > 0 ; x 1. Biu thc rt gn : P =


b) Vi x =

1
2

2
.
x 1

x 1
.
1 x

th P = - 3 2 2 .

Bi 3 : Cho biu thc : A =

x x 1
x 1

x 1
x 1

a) Rt gn biu thc sau A.


b) Tnh gi tr ca biu thc A khi x =
c) Tm x A < 0.
A = A.
d) Tm x

1
4

Hng dn :
a) KX : x 0, x 1. Biu thc rt gn : A =
b) Vi x =

x
x 1

1
th A = - 1.
4

c) Vi 0 x < 1 th A < 0.
d) Vi x > 1 th A = A.

Bi 4 : Cho biu thc : A =

a3

1
3
1
a 3
a

a) Rt gn biu thc sau A.


Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

b) Xc nh a biu thc A >

1
.
2

Hng dn :
2
.
a 3

a) KX : a > 0 v a 9. Biu thc rt gn : A =


b) Vi 0 < a < 1 th biu thc A >

1
.
2

x 1 x 1 x2 4x 1 x 2003

Bi 5 : Cho biu thc:


A=
.
.
x2 1
x
x1 x1
1) Tm iu kin i vi x biu thc c ngha.
2) Rt gn A.
3) Vi x Z ? A Z ?
Hng dn :
a) KX : x 0 ; x 1.
b) Biu thc rt gn : A =

x 2003
vi x 0 ; x
x

1.

c) x = - 2003 ; 2003 th A Z .

x x 1 x x 1 2 x 2 x 1
A=
.

:
x x x x

Bi 6 : Cho biu thc:

a) Rt gn A.
b) Tm x A < 0.
c) Tm x nguyn A c gi tr nguyn.

Hng dn :
x 1

a) KX : x > 0 ; x 1. Biu thc rt gn : A =

x 1

b) Vi 0 < x < 1 th A < 0.


c) x = 4;9 th A Z.

x 2
x
1
x 1

:
A =

2
x x 1 x x 1 1 x

Bi 7 : Cho biu thc:

a) Rt gn biu thc A.
b) Chng minh rng: 0 < A < 2.

Hng dn :
a) KX : x > 0 ; x 1. Biu thc rt gn : A =

2
x x 1

b) Ta xt hai trng hp :
+) A > 0
+) A < 2

2
x

x 1

> 0 lun ng vi x > 0 ; x 1 (1)

2
<2
x x 1

2( x

x 1)

>2

> 0 ng v theo gt

th x > 0. (2)
T (1) v (2) suy ra 0 < A < 2(pcm).
Bi 8 : Cho biu thc:

P=

a 3
a 2

a1 4 a 4

(a 0; a 4)
4 a
a 2

a) Rt gn P.
b) Tnh gi tr ca P vi a = 9.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

Hng dn :
4
a 2

a) KX : a 0, a 4. Biu thc rt gn : P =
b) Ta thy a = 9

KX . Suy ra P = 4

a a
a a
1
Bi 9 : Cho biu thc:
N = 1

a 1
a 1

1) Rt gn biu thc N.
2) Tm gi tr ca a N = -2004.
Hng dn :
a) KX : a 0, a 1. Biu thc rt gn : N = 1 a .
b) Ta thy a = - 2004 KX . Suy ra N = 2005.
x x 26 x 19 2 x

x 2 x 3
x 1

Bi 10 : Cho biu thc P

x 3
x 3

a. Rt gn P.
b. Tnh gi tr ca P khi x 7 4 3
c. Vi gi tr no ca x th P t gi tr nh nht v tnh gi tr nh nht .
Hng dn :
x 16
x 3
103
3 3
KX . Suy ra P
22

a ) KX : x 0, x 1. Biu thc rt gn :
b) Ta thy

x 7 4 3

c) Pmin=4 khi x=4.

3x 3 2 x 2
:
1

x 3 x 9
x 3
x 3

1
b. Tm x P
c. Tm gi tr nh nht
2

Bi 11 : Cho biu thc P


a. Rt gn P.

2 x

ca P.
Hng dn :
3
x 3

a. ) KX : x 0, x 9. Biu thc rt gn : P
b. Vi 0 x 9 th P
c. Pmin= -1 khi x = 0


a 1
a 1

4 a
.
a 1
a 1

Bi 12: Cho A=

a. Rt gn A

1
2

b. Tnh A vi a = 4 15 .

10 6 .

1
vi x>0 ,x 1
a

4 15

( KQ : A= 4a )
x 3 x
9 x
x 3
x 2
1
:

vi x 0 , x 9, x 4 .

x 2
x 3
x9
x x 6

Bi 13: Cho A=

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

a. Rt gn A.
b. x= ? Th A < 1.
c. Tm x Z A Z

3
)
x 2

(KQ : A=

15 x 11 3 x 2 2 x 3

vi x 0 , x 1.
x 2 x 3 1 x
x 3
Rt gn A.
Tm GTLN ca A.
1
Tm x A =
2
2
25 x
CMR : A .
(KQ:
A=
)
3
x 3

Bi 14: Cho A =
a.
b.
c.
d.
Bi 15:

Cho A =

x2
x 1
1

x x 1 x x 1 1 x

vi x 0 , x 1.

a . Rt gn A.
b. Tm GTLN ca A .
Bi 16: Cho A =

( KQ : A =

x
)
x x 1

1
3
2

vi x 0 , x 1.
x 1 x x 1 x x 1

a . Rt gn A.
b. CMR : 0 A 1

( KQ :
A=
x
)
x x 1

x 5 x
25 x
x 3
x 5
1
:


x 5
x 3
x 25 x 2 x 15
a. Rt gn A.
b. Tm x Z A Z
( KQ :
A=
5
)
x 3

Bi 17: Cho A =

2 a 9
a 3 2 a 1

a 5 a 6
a 2 3 a
a. Rt gn A.
b. Tm a A < 1

Bi 18: Cho A =

c. Tm a Z

A Z

x x 7
1

:
x4
x 2


a. Rt gn A.

Bi 19: Cho A=

vi a 0 , a 9 , a 4.

( KQ : A =
x 2
x 2 2 x

x 2
x 2 x 4

a 1
)
a 3
vi x > 0 , x 4.

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

1
A

b. So snh A vi

( KQ :

x y
x y
:

yx
x y

Bi20: Cho A =

x y

x9
)
6 x

A=

xy

x y

vi x 0 , y 0, x y

a. Rt gn A.
b. CMR : A 0

( KQ :

x x 1 x x 1

x x
x x
a. Rt gn A.

Bi 21 : Cho A =

b. Tm x A = 6

Bi 22 : Cho A =

a. Rt gn A
b. Tnh A vi x = 6 2 5

1
.
x

( KQ :

x 2
x 2

x 4

A=

(KQ:

xy
x xy y

x 1
x 1

x 1
x 1

A=

Vi x > 0 , x 1.

2 x x 1

x 2
x

x
x 2

vi x > 0 , x 4.

A = 1 x )

1
1
1
1
1

vi x > 0 , x 1.
:

2 x
1 x 1 x 1 x 1 x
a. Rt gn A
3
b. Tnh A vi x = 6 2 5
(KQ:
A=
)
2 x
2x 1
1
x4

: 1
Bi 24 : Cho A=

vi x 0 , x 1.
3

x

1
x

x 1

a. Rt gn A.
x
b. Tm x Z A Z
(KQ:
A=
)
x 3

1
2 x 2
1
2

Bi 25: Cho A=

vi x 0 , x 1.

x 1 x x x x 1 x 1 x 1
a. Rt gn A.
b. Tm x Z A Z
x 1
c. Tm x A t GTNN .
(KQ:
A=
)
x 1
2 x
x
3x 3 2 x 2

1
Bi 26 : Cho A =
vi x 0 , x 9
:
x 3 x 9
x 3
x 3

.
a. Rt gn A.
1
b. Tm x A < 2
Bi 23 : Cho A=

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

3
)
a 3

( KQ : A =

x 1
x 1 8 x

:
x 1 x 1
x 1

a. Rt gn A

Bi 27 : Cho A =

x x3
1

x 1
x
1

b. Tnh A vi x = 6 2 5

(KQ:

vi x 0 , x 1.

A=

c . CMR : A 1
1
1
x 1

:
x 1 x 2 x 1
x x

Bi 28 :

vi x > 0 , x 1.

Cho A =
a.

Rt gn A

4 x
)
x4

(KQ:

A=

x 1
)
x

b.So snh A vi 1

x 1
1
8 x
3 x 2
1

:
1

Cho A =
Vi x 0, x

9
3 x 1
3 x 1 3 x 1 9 x 1
a. Rt gn A.
6
b. Tm x A =
5
c. Tm x A < 1.
x x
( KQ : A =
)
3 x 1
x 2
x 2 x2 2 x 1

Bi30 : Cho A =
vi x 0 , x 1.

.
2
x 1 x 2 x 1
a. Rt gn A.
b. CMR nu 0 < x < 1 th A > 0
c. Tnh A khi x =3+2 2
d. Tm GTLN ca A
(KQ:
A = x (1 x ) )
Bi 29 :

Bi 31 : Cho

x2
x
1

A =
x x 1 x x 1 1

:
x

x 1
2

vi x 0 , x 1.

a. Rt gn A.
b. CMR nu x 0 , x 1 th A > 0 , (KQ:
Bi 32 :

4
1 x2 x

Cho A = 1
: x 1
x 1 x 1

A=

2
)
x x 1

vi x > 0 , x 1, x 4.

a. Rt gn
b. Tm x A =

1
2

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

x 1 x 2 x 3 x 3
2

vi x 0 , x 1.

x 1 x 1
x 1
x 1
a. Rt gn A.
b. Tnh A khi x= 0,36
c. Tm x Z A Z

x
x 3
x 2
x 2
:

Cho A= 1


vi x 0 , x 9 , x
1

x
x

2
3

x
x

5
x

Bi 33 : Cho A =

Bi 34 :

4.
a. Rt gn A.
b. Tm x Z

c. Tm x A < 0

A Z
x 2
)
x 1
Chuyn II: hm s bc nht
(KQ:

A=

Bi 1 :
1) Vit phng trnh ng thng i qua hai im (1 ; 2) v (-1 ; -4).
2) Tm to giao im ca ng thng trn vi trc tung v trc honh.
Hng dn :
1) Gi pt ng thng cn tm c dng : y = ax + b.
Do ng thng i qua hai im (1 ; 2) v (-1 ; -4) ta c h pt :

a3

b 1

2 ab

4 a b

Vy pt ng thng cn tm l y = 3x 1
2) th ct trc tung ti im c tung bng -1 ; th ct trc honh
ti im c honh bng

1
.
3

Bi 2 : Cho hm s y = (m 2)x + m + 3.
1) Tm iu kin ca m hm s lun nghch bin.
2) Tm m th ca hm s ct trc honh ti im c honh bng
3.
3) Tm m th ca hm s trn v cc th ca cc hm s y = -x +
2 ; y = 2x 1 ng quy.
Hng dn :
1) Hm s y = (m 2)x + m + 3 m 2 < 0 m < 2.
2) Do th ca hm s ct trc honh ti im c honh bng 3. Suy
ra : x= 3 ; y = 0
Thay x= 3 ; y = 0 vo hm s y = (m 2)x + m + 3, ta c m =

3
.
4

3) Giao im ca hai th y = -x + 2 ; y = 2x 1 l nghim ca h pt :

y x 2

y 2x 1
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

(x;y) = (1;1).
3 th y = (m 2)x + m + 3, y = -x + 2 v y = 2x 1 ng quy cn :
(x;y) = (1;1) l nghim ca pt : y = (m 2)x + m + 3.
Vi (x;y) = (1;1) m =

1
2

B i 3 : Cho hm s y = (m 1)x + m + 3.
1) Tm gi tr ca m th ca hm s song song vi th hm s y =
-2x + 1.
2) Tm gi tr ca m th ca hm s i qua im (1 ; -4).
3) Tm im c nh m th ca hm s lun i qua vi mi m.
Hng dn :
1) hai th ca hm s song song vi nhau cn : m 1 = - 2 m = -1.
Vy vi m = -1 th ca hm s song song vi th hm s y = -2x + 1.
2) Thay (x;y) = (1 ; -4) vo pt : y = (m 1)x + m + 3. Ta c : m = -3.
Vy vi m = -3 th th ca hm s i qua im (1 ; -4).
3) Gi im c nh m th lun i qua l M(x0 ;y0). Ta c
y0 = (m 1)x0 + m + 3 (x0 1)m - x0 - y0 + 3 = 0

x0 1

y0 2

Vy vi mi m th th lun i qua im c nh (1;2).


Bi 4 : Cho hai im A(1 ; 1), B(2 ; -1).
1) Vit phng trnh ng thng AB.
2) Tm cc gi tr ca m ng thng y = (m2 3m)x + m2 2m + 2
song song vi ng thng AB ng thi i qua im C(0 ; 2).
Hng dn :
1) Gi pt ng thng AB c dng : y = ax + b.
Do ng thng i qua hai im (1 ; 1) v (2 ;-1) ta c h pt :

a 2

b3

1 a b

1 2a b

Vy pt ng thng cn tm l y = - 2x + 3.
2) ng thng y = (m2 3m)x + m2 2m + 2 song song vi ng thng
2
AB ng thi i qua im C(0 ; 2) ta cn :

m 3m 2

m 2m 2 2
2

m = 2.

Vy m = 2 th ng thng y = (m2 3m)x + m2 2m + 2 song song vi ng thng AB ng thi i qua im C(0 ; 2)


Bi 5 : Cho hm s y = (2m 1)x + m 3.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

1) Tm m th ca hm s i qua im (2; 5)
2) Chng minh rng th ca hm s lun i qua mt im c nh vi
mi m. Tm im c nh y.
3) Tm m th ca hm s ct trc honh ti im c honh x =
2 1.
Hng dn :
1) m = 2.
2) Gi im c nh m th lun i qua l M(x0 ;y0). Ta c

1
x

y 5
0 2

y0 = (2m 1)x0 + m - 3 (2x0 + 1)m - x0 - y0 - 3 = 0

Vy vi mi m th th lun i qua im c nh (

1 5
;
).
2
2

Bai 6 : Tm gi tr ca k cc ng thng sau :


6 x
4x 5
y=
;y=
v y = kx + k + 1 ct nhau ti mt im.
4
3
Bi 7 : Gi s ng thng (d) c phng trnh y = ax + b. Xc nh a, b
(d) i qua hai im A(1; 3) v B(-3; -1).
Bi 8 : Cho hm s : y = x + m
(D).
Tm cc gi tr ca m ng thng (D) :
1) i qua im A(1; 2003).
2) Song song vi ng thng x y + 3 = 0.
Chuyn III:
Phng trnh bt phng trnh bc nht mt n
H phng trnh bc nht 2 n .
A. kin thc cn nh :
1. Phng trnh bc nht : ax + b = 0.
Phng php gii :
+ Nu a 0 phng trnh c nghim duy nht : x =

a
.
b

+ Nu a = 0 v b 0 phng trnh v nghim.


+ Nu a = 0 v b = 0 phng trnh c v s nghim.
2. H phng trnh bc nht hai n :

ax by c

a' x b' y c'

Phng php gii :


S dng mt trong cc cch sau :
+) Phng php th : T mt trong hai phng trnh rt ra mt n theo n kia ,
th vo phng trnh th 2 ta c phng trnh bc nht 1 n.
+) Phng php cng i s :
- Quy ng h s mt n no (lm cho mt n no ca h c h s
bng nhau hoc i nhau).
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

- Tr hoc cng v vi v kh n .
- Gii ra mt n, suy ra n th hai.
B. V d minh ha :
V d 1 : Gii cc phng trnh sau y :
a)

x
x

2
x -1 x 2

S : KX : x 1 ; x - 2. S = 4 .

2x 3 - 1
=2
x3 x 1
Gii : KX : x 3 x 1 0. (*)
2x 3 - 1
Khi : 3
= 2 2x = - 3
x x 1

b)

3
2
3 3
3
3
Vi x =
thay vo (* ) ta c (
) +
+10
2
2
2
3
Vy x =
l nghim.
2

x=

V d 2 : Gii v bin lun phng trnh theo m :


(m 2)x + m2 4 = 0
(1)
+ Nu m 2 th (1) x = - (m + 2).
+ Nu m = 2 th (1) v nghim.
V d 3 : Tm m Z phng trnh sau y c nghim nguyn .
(2m 3)x + 2m2 + m - 2 = 0.
Gii :
Ta c : vi m Z th 2m 3 0 , vy phng trnh c nghim : x = - (m + 2)
-

4
.
2m - 3

pt c nghim nguyn th 4 2m 3 .
Gii ra ta c m = 2, m = 1.
V d 3 : Tm nghim nguyn dng ca phng trnh :
Gii :
a) Ta c : 7x + 4y = 23 y =
V y Z x 1 4.
Gii ra ta c x = 1 v y = 4

7x + 4y = 23.

23 - 7x
x 1
= 6 2x +
4
4

bi tp phn h pt
Bi 1 : Gii h phng trnh:
2x 3y 5
x 4y 6
a)
b)
3x 4y 2
4x 3y 5
5
2

2x 4 0
x x y
e)
f)
4x 2y 3
3 1 1,7
x x y

2x y 3
5 y 4x

c)

x y 1
x y 5

d)

Bi 2 : Cho h phng trnh :


mx y 2

x my 1
1) Gii h phng trnh theo tham s m.
2) Gi nghim ca h phng trnh l (x, y). Tm cc gi tr ca m x + y
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

10

= -1.
3) Tm ng thc lin h gia x v y khng ph thuc vo m.

Bi 3 : Cho h phng trnh:


x 2y 3 m

2x y 3(m 2)
1) Gii h phng trnh khi thay m = -1.
2) Gi nghim ca h phng trnh l (x, y). Tm m x2 + y2 t gi tr
nh nht.
Bi 4 : Cho h phng trnh:
(a 1)x y a
c nghim duy nht l (x; y).

x (a 1)y 2
1) Tm ng thc lin h gia x v y khng ph thuc vo a.
2) Tm cc gi tr ca a tho mn 6x2 17y = 5.
2x 5y
3) Tm cc gi tr nguyn ca a biu thc
nhn gi tr nguyn.
x y
B i5 : Cho h phng trnh:
x ay 1
(1)

ax y 2
1) Gii h (1) khi a = 2.
2) Vi gi tr no ca a th h c nghim duy nht.
mx y n
nx my 1

Bi 6 : Xc nh cc h s m v n, bit rng h phng trnh

c nghim l 1; 3 .
a 1 x y 4

Bi 7 : Cho h phng trnh

ax y 2a

(a l tham s).

1) Gii h khi a = 1.
2) Chng minh rng vi mi a h lun c nghim duy nht (x ; y) tho mn x +
y 2.
Bi 8 (trang 22): Cho h phng trnh :
s).
a) Gii h khi m = -1.
b) Gii v bin lun pt theo m.
Bi 9 : (trang 24): Cho h phng trnh :

x - (m 3)y 0

(m - 2)x 4y m - 1

x - my0

mx 4y m 1

(m l tham

(m l tham s).

a) Gii h khi m = -1.


b) Tm gia tr nguyen cua m e he co hai nghiem nguyen.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

11

c) Xac nh moi he co nghiem x > 0, y > 0.


Bi 10 (trang 23): Mot oto va mot xe ap chuyen ong i t 2
au mot oan ng sau 3 gi th gap nhau. Neu i cung chieu va
xuat phat tai mot iem th sau 1 gi hai xe cach nhau 28 km. Tnh
van toc cua moi xe.
HD : Van toc xe ap : 12 km/h . Van toc oto : 40 km/h.
Bi 11 : (trang 24): Mot oto i t A d nh en B luc 12 gi tra.
Neu xe chay vi van toc
35 km/h th se en B luc 2 gi chieu.
Neu xe chay vi van toc 50 km/h th se en B luc 11 gi tra. Tnh
o quang ng AB va thi diem xuat phat tai A.
ap so : AB = 350 km, xuat phat tai A luc 4gi sang.
Bi 12 : (trang 24): Hai voi nc cung chay vao mot cai be nc
4
gi th ay be. Neu luc au ch m voi th nhat,
5
6
sau 9 gi m voi th hai th sau
gi na mi nay be . Neu mot
5

can, sau 4

mnh voi th hai chay bao lau se nay be.


ap so : 8 gi.
Bi 13 : (trang 24): Biet rang m gam kg nc giam t 0C th toa nhiet
lng Q = mt (kcal). Hoi phai dung bao nhieu lt 100 0C va bao nhieu
lt 200C e c hon hp 10 lt 400C.
Hng dan :
Ta co he pt :

x y 10

100x 20y 400

x 2,5

y 7,5

Vay can 2,5 lt nc soi va 75 lt nc 200C.


Bi 14 : Khi them 200g axt vao dung dch axt th dung dch mi co
nong o 50%. Lai them 300g nc vao dung dch mi c dung
dch axt co nong o 40%. Tnh nong o axt trong dung dch ban au.
Hng dan :Goi x khoi axit ban au, y la khoi lng dung dch ban
au.

Theo bai ra ta co he pt :

( x 200)
y 200 .100% 50%

( x 200) .100% 40%


y 500

x 400

y 1000

Vay nong o phan tram cua dung dch axt ban au la 40%.
Chuyn iV: Phng trnh bc hai
nh l viet v ng dng
A.Kin thc cn ghi nh
1. bin lun s c nghim ca phng trnh : ax 2 + bx + c = 0 (1) trong a,b ,c ph
thuc tham s m,ta xt 2 trng hp
a)Nu a= 0 khi ta tm c mt vi gi tr no ca m ,thay gi tr vo
(1).Phng trnh (1) tr thnh phng trnh bc nht nn c th : - C mt nghim duy
nht
- hoc v nghim
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

12

- hoc v s nghim
b)Nu a 0
Lp bit s = b2 4ac hoc / = b/2 ac
* < 0 ( / < 0 ) th phng trnh (1) v nghim
* = 0 ( / = 0 ) : phng trnh (1) c nghim kp x1,2 = (hoc x1,2 = -

b
2a

b/
)
a

* > 0 ( / > 0 ) : phng trnh (1) c 2 nghim phn bit:


b
2a
b / /
(hoc x1 =
a

x1 =

b
2a
b / /
; x2 =
)
a

; x2 =

2. nh l Vit.
Nu x1 , x2 l nghim ca phng trnh ax2 + bx + c = 0 (a
b
S = x 1 + x2 = a
c
p = x1x2 =
a

0) th

o li: Nu c hai s x1,x2 m x1 + x2 = S v x1x2 = p th hai s l nghim (nu c )


ca phng trnh bc 2:
x2 S x + p = 0
3. Du ca nghim s ca phng trnh bc hai.
Cho phng trnh bc hai ax2 + bx + c = 0 (a 0) . Gi x1 ,x2 l cc nghim ca
phng trnh .Ta c cc kt qu sau:
x1 v x2 tri du( x1 < 0 < x2 ) p < 0

Hai nghim cng dng( x1 > 0 v x2 > 0 )

Hai nghim cng m (x1 < 0 v x2 < 0)

p0
S 0

p0
S 0

Mt nghim bng 0 v 1 nghim dng( x2 > x1 = 0)

Mt nghim bng 0 v 1 nghim m (x1 < x2 = 0)

4. Vi bi ton ng dng nh l Vit


a)Tnh nhm nghim.
Xt phng trnh bc hai: ax2 + bx + c = 0 (a

p0
S 0

p0
S0

0)

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

13

c
a

Nu a + b + c = 0 th phng trnh c hai nghim x1 = 1 , x2 =

Nu a b + c = 0 th phng trnh c hai nghim x1 = -1 , x2 = -

Nu x1 + x2 = m +n , x1x2 = mn v 0 th phng trnh c nghim


x1 = m , x2 = n hoc x1 = n , x2 = m

c
a

b) Lp phng trnh bc hai khi bit hai nghim x1 ,x2 ca n


Cch lm : - Lp tng S = x1 + x2
- Lp tch p = x1x2
- Phng trnh cn tm l : x2 S x + p = 0
c)Tm iu kin ca tham s phng trnh bc 2 c nghm x1 ,
x2 tho mn iu kin cho trc.(Cc iu kin cho trc thng gp v
cch bin i):
*) x12+ x22 = (x1+ x2)2 2x1x2 = S2 2p
*) (x1 x2)2 = (x1 + x2)2 4x1x2 = S2 4p
*) x13 + x23 = (x1 + x2)3 3x1x2(x1 + x2) = S3 3Sp
*) x14 + x24 = (x12 + x22)2 2x12x22
*)

1 1 x1 x 2
S

= p
x1 x 2
x1 x 2
2

x x
x x2
S2 2p
*) 1 2 1
=
p
x 2 x1
x1 x 2
*) (x1 a)( x2 a) = x1x2 a(x1 + x2) + a2 = p aS + a2
x x 2 2a
1
1
S 2a

x1 a x 2 a ( x1 a)( x 2 a ) p aS a 2
(Ch : cc gi tr ca tham s rt ra t iu kin cho trc phi tho mn
iu kin 0 )
d)Tm iu kin ca tham s phng trnh bc hai c mt

*)

nghim x = x1 cho trc .Tm nghim th 2


Cch gii:

Tm iu kin phng trnh c nghim x= x1 cho trc c hai cch


lm

+) Cch 1:- Lp iu kin phng trnh bc 2 cho c 2 nghim:


0 (hoc / 0 )

(*)

- Thay x = x1 vo phng trnh cho ,tm c gi tr ca


tham s
i chiu gi tr va tm c ca tham s vi iu kin(*)
kt lun
+) Cch 2: - Khng cn lp iu kin 0 (hoc / 0 ) m ta thay lun
x = x1 vo phng trnh cho, tm c gi tr ca tham s
- Sau thay gi tr tm c ca tham s vo phng trnh
-

v
gii phng trnh
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

14

Ch : Nu sau khi thay gi tr ca tham s vo phng trnh cho m


phng trnh bc hai ny c < 0 th kt lun khng c gi tr no ca
tham s phng trnh c nghim x1 cho trc.
tm nghim th 2 ta c 3 cch lm
+) Cch 1: Thay gi tr ca tham s tm c vo phng trnh ri gii phng trnh (nh cch 2 trnh by trn)
+) Cch 2 :Thay gi tr ca tham s tm c vo cng thc tng 2
nghim s tm c nghim th 2
+) Cch 3: thay gi tr ca tham s tm c vo cng thc tch hai
nghim ,t tm c nghim th 2
B . Bi tp p dng
Bi 1: Gii v bin lun phng trnh : x2 2(m + 1) +2m+10 = 0
Gii.
Ta c / = (m + 1)2 2m + 10 = m2 9
+ Nu / > 0 m2 9 > 0 m < - 3 hoc m > 3 .Phng trnh cho
c 2 nghim phn bit:
x1 = m + 1 - m 2 9
x2 = m + 1 + m 2 9
+ Nu / = 0 m = 3
- Vi m =3 th phng trnh c nghim l x1.2 = 4
- Vi m = -3 th phng trnh c nghim l x1.2 = -2
+ Nu / < 0 -3 < m < 3 th phng trnh v nghim
Kt kun:
Vi m = 3 th phng trnh c nghim x = 4
Vi m = - 3 th phng trnh c nghim x = -2
Vi m < - 3 hoc m > 3 th phng trnh c 2 nghim phn bit

x1 = m + 1 - m 2 9
x2 = m + 1 +
Vi -3< m < 3 th phng trnh v nghim

m2 9

Bi 2: Gii v bin lun phng trnh: (m- 3) x2 2mx + m 6 = 0


Hng dn
Nu m 3 = 0 m = 3 th phng trnh cho c dng
- 6x 3 = 0

x=-

1
2

* Nu m 3 0 m 3 .Phng trnh cho l phng trnh bc hai c


bit s / = m2 (m 3)(m 6) = 9m 18
- Nu / = 0 9m 18 = 0 m = 2 .phng trnh c nghim kp
x1 = x2 = -

b/
2

=-2
a
23

- Nu / > 0 m >2 .Phng trnh c hai nghim phn bit


x1,2 =

m3 m2
m3

- Nu / < 0 m < 2 .Phng trnh v nghim

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

15

Kt lun:
Vi m = 3 phng trnh c nghim x = -

1
2

Vi m = 2 phng trnh c nghim x1 = x2 = -2


Vi m > 2 v m

3 phng trnh c nghim x1,2 =

Vi m < 2 phng trnh v nghim

m3 m2
m3

Bi 3: Gii cc phng trnh sau bng cch nhm nhanh nht


a) 2x2 + 2007x 2009 = 0
b) 17x2 + 221x + 204 = 0
c) x2 + ( 3 5 )x - 15 = 0
d) x2 (3 - 2 7 )x - 6 7 = 0
Gii
a) 2x2 + 2007x 2009 = 0 c a + b + c = 2 + 2007 +(-2009) = 0
Vy phng trnh c hai nghim phn bit: x1 = 1 , x2 =

c 2009

a
2

b) 17x2 + 221x + 204 = 0 c a b + c = 17 221 + 204 = 0


Vy phng trnh c hai nghim phn bit: x1 = -1 ,
x2 = -

c
204

= - 12
a
17

c) x2 + ( 3 5 )x - 15 = 0 c: ac = - 15 < 0 .
Do phng trnh c hai nghim phn bit x1 , x2 .p dng h thc Viet
ta c :
x1 + x2 = -( 3 5 ) = - 3 + 5
x1x2 = - 15 = (- 3 ) 5
Vy phng trnh c 2 nghim l x1 = - 3 , x2= 5
(hoc x1 = 5 , x2 = - 3 )
2
7
7
d ) x (3 - 2
)x - 6
= 0 c : ac = - 6 7 < 0
Do phng trnh c hai nghim phn bit x1 , x2 .p dng h thc Vit
,ta c

x 1 x 2 3 - 2 7

x 1 x 2 - 6 7 3(-2 7 )
Vy phng trnh c 2 nghim x1 = 3 , x2 = - 2

Bi 4 : Gii cc phng trnh sau bng cnh nhm nhanh nht (m l tham
s)
a) x2 + (3m 5)x 3m + 4 = 0
b) (m 3)x2 (m + 1)x 2m + 2 = 0
Hng dn :
a) x2 + (3m 5)x 3m + 4 = 0 c a + b + c = 1 + 3m 5 3m + 4 = 0
Suy ra :
x1 = 2
Hoc x2 =

m 1
3

b) (m 3)x2 (m + 1)x 2m + 2 = 0
(*)
* m- 3 = 0 m = 3 (*) tr thnh 4x 4 = 0 x = - 1
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

16

*m3

0 m

x1 1
3 (*)
x 2 2m 2
m3

Bi 5: Gi x1 , x2 l cc nghm ca phng trnh : x2 3x 7 = 0


a) Tnh:
A = x 1 2 + x2 2
B = x1 x 2
C=

1
1

x1 1 x 2 1

D = (3x1 + x2)(3x2 + x1)

b) lp phng trnh bc 2 c cc nghim l

1
v
x1 1

1
x2 1

Gii ;
Phng trnh bc hai x 3x 7 = 0 c tch ac = - 7 < 0 , suy ra phng
trnh c hai nghim phn bit x1 , x2 .
Theo h thc Vit ,ta c : S = x1 + x2 = 3 v p = x1x2 = -7
a)Ta c
+ A = x12 + x22 = (x1 + x2)2 2x1x2 = S2 2p = 9 2(-7) = 23
+ (x1 x2)2 = S2 4p =>
B = x1 x 2 = S 2 4 p 37
( x1 x 2 ) 2
1
1
S 2
1

+C=
=
x1 1 x 2 1
( x1 1)( x 2 1) p S 1
9
2
2
+ D = (3x1 + x2)(3x2 + x1) = 9x1x2 + 3(x1 + x2 ) + x1x2
= 10x1x2 + 3 (x12 + x22)
= 10p + 3(S2 2p) = 3S2 + 4p = - 1
b)Ta c :
2

1
1
1

(theo cu a)
x1 1 x 2 1
9
1
1
1

p=
( x1 1)( x 2 1)
p S 1
9
1
1
Vy
v
l nghim ca hng trnh :
x1 1
x2 1
1
1
X2 SX + p = 0 X2 +
X= 0 9X2 + X - 1 = 0
9
9

S=

Bi 6 : Cho phng trnh :


x2 ( k 1)x - k2 + k 2 = 0 (1) (k l tham s)
1. Chng minh phng trnh (1 ) lun c hai nghim phn bit vi mi gi
tr ca k
2. Tm nhng gi tr ca k phng trnh (1) c 2 nghim phn bit
tri du
3. Gi x1 , x2 l nghm ca phng trnh (1) .Tm k : x13 + x23 > 0
Gii.
1. Phng trnh (1) l phng trnh bc hai c:

= (k -1)2 4(- k2 + k 2) = 5k2 6k + 9 = 5(k2 -

6
9
k+
)
5
5

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

17

= 5(k2 2.

3
9
36
3
36
k+
+
) = 5(k )+
> 0 vi mi gi tr ca
5
25
25
5
5

k. Vy phng trnh (1) lun c hai nghim phn bit


2. Phng trnh (1) c hai nghim phn bit tri du p < 0

- k2 + k 2 < 0 - ( k2 2.
-(k -

1
1
7
k+
+
)<0
2
4
4

1 2
7
) < 0 lun ng vi mi k.Vy phng trnh (1) c hai
2
4

nghim phn bit tri du vi mi k


3. Ta c x13 + x23 = (x1 + x2)3 3x1x2(x1 + x2)
V phng trnh c nghim vi mi k .Theo h thc vit ta c
x1 + x2 = k 1 v x1x2 = - k2 + k 2
x13 + x23 = (k 1)3 3(- k2 + k 2)( k 1)
= (k 1) [(k 1)2 - 3(- k2 + k 2)]
= (k 1) (4k2 5k + 7)

5 2
87
) +
]
4
16
5 2
87
> 0 (k 1)[(2k ) +
] >0
4
16
5
87
k 1 > 0 ( v (2k - )2 +
> 0 vi mi k)
4
16

= (k 1)[(2k -

Do x13 + x23

k> 1

Vy k > 1 l gi tr cn tm
Bi 7:
Cho phng trnh : x2 2( m + 1) x + m 4 = 0 (1) (m l tham s)
1. Gii phng trnh (1) vi m = -5
2. Chng minh rng phng trnh (1) lun c hai nghim x1 , x2 phn bit
vi mi m
3. Tm m x1 x 2 t gi tr nh nht (x1 , x2 l hao nghim ca phng trnh (1) ni trong phn 2.)
Gii
1. Vi m = - 5 phng trnh (1) tr thnh x2 + 8x 9 = 0 v c 2 nghim
l x1 = 1 , x2 = - 9
2. C / = (m + 1)2 (m 4) = m2 + 2m + 1 m + 4 = m2 + m + 5
= m2 + 2.m.

1
1
19
+
+
2
4
4

= (m +

1 2
19
) +
> 0 vi mi m
2
4

Vy phng trnh (1) lun c 2 nghim phn bit x1 , x2


3. V phng trnh c nghim vi mi m ,theo h thc Vit ta c:
x1 + x2 = 2( m + 1) v x1x2 = m 4
Ta c (x1 x2)2 = (x1 + x2)2 4x1x2 = 4( m + 1)2 4 (m 4)
1 2
19
) +
]
2
4
1
1
1
19
19
2
= 2 (m ) 2
= 19 khi m +
= 0 m = 2
2
2
4
4
1
t gi tr nh nht bng 19 khi m = 2

= 4m2 + 4m + 20 = 4(m2 + m + 5) = 4[(m +

=>

x1 x 2

Vy

x1 x 2

Bi 8 : Cho phng trnh (m + 2) x2 + (1 2m)x + m 3 = 0 (m l tham


s)
1) Gii phng trnh khi m = -

9
2

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

18

2) Chng minh rng phng trnh cho c nghim vi mi m


3) Tm tt c cc gi tr ca m sao cho phng trnh c hai nghim
phn bit v nghim ny gp ba ln nghim kia.
Gii:
1) Thay m = -

9
vo phng trnh cho v thu gn ta c
2

5x2 - 20 x + 15 = 0
phng trnh c hai nghim x1 = 1 , x2= 3
2) + Nu: m + 2 = 0 => m = - 2 khi phng trnh cho tr thnh;
5x 5 = 0 x = 1
+ Nu : m + 2 0 => m - 2 .Khi phng trnh cho l phng
trnh bc hai c bit s :
= (1 2m)2 - 4(m + 2)( m 3) = 1 4m + 4m2 4(m2- m 6) = 25 > 0
Do phng trnh c hai nghim phn bit
x1 =

2m 1 5
2m 4
1
=
2( m 2)
2m 4

x2 =

2m 1 5 2(m 3) m 3

2( m 2)
2( m 2) m 2

Tm li phng trnh cho lun c nghim vi mi m


3)Theo cu 2 ta c m - 2 th phng trnh cho c hai nghim phn
bit. nghim ny gp 3 ln nghim kia ta st 2 trng hp
Trng hp 1 : 3x1 = x2 3 =
1)

m3
9
gii ra ta c m = ( gii cu
m2
2

Trng hp 2: x1 = 3x2 1= 3.
(tho mn iu kin m

- 2)

m3
m2

m + 2 = 3m 9 m =

11
2

11
Kim tra li: Thay m =
vo phng trnh cho ta c phng trnh :
2

15x2 20x + 5 = 0 phng trnh ny c hai nghim


x1 = 1 , x 2 =

5
1
=
(tho mn u bi)
15
3

Bi 9: Cho phng trnh : mx2 2(m-2)x + m 3 = 0 (1) vi m l tham s .


1. Bin lun theo m s c nghim ca phng trnh (1)
2. Tm m (1) c 2 nghim tri du.
3. Tm m (1) c mt nghim bng 3. Tm nghim th hai.
Gii
1.+ Nu m = 0 thay vo (1) ta c : 4x 3 = 0 x =
+ Nu m

0 .Lp bit s

3
4

2
/ = (m 2) m(m-3)

= m2- 4m + 4 m2 + 3m
=-m+4
/

-m+4<0
m > 4 : (1) v nghim
<0
/ = 0 - m + 4 = 0 m = 4 : (1) c nghim kp
x1 = x2 = -

b/
m2 42 1

a
m
2
2

/ > 0 - m + 4 > 0 m < 4: (1) c 2 nghim phn bit

x1 =

m2 m4
m

x2 =

m2 m4
m

Vy : m > 4 : phng trnh (1) v nghim


m = 4 : phng trnh (1) C nghim kp x =

1
2

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

19

m < 4 : phng trnh (1) c hai nghim phn bit:


x1 =

m2 m4
m

x2 =

m2 m4
m

m = 0 : Phng trnh (1) c nghim n x =


2. (1) c nghim tri du

Trng hp

m3

m0

Trng hp

m3

m0

m3 0

m0

m3 0

m 0

c
m3
<0
<0
a
m

3
4

m3

m0

m3

m 0

khng tho mn

0<m<3

3. *)Cch 1: Lp iu kin phng trnh (1) c hai nghim


/ 0 0

m 4 (*) ( cu a c)

- Thay x = 3 vo phng trnh (1) ta c :

9m 6(m 2) + m -3 = 0 4m = -9 m = - i chiu vi iu kin (*), gi tr m = -

9
4

9
tho mn
4

*) Cch 2: Khng cn lp iu kin / 0 m thay x = 3 vo (1)


9
9
.Sau thay m = vo phng trnh (1) :
4
4
9
9
9
- x2 2(- 2)x - 3 = 0 -9x2 +34x 21 = 0
4
4
4

tm c m = -

x1 3
c = 289 189 = 100 > 0 =>
7
x2
9

Vy vi m = -

9
th phng trnh (1) c mt nghim x= 3
4

*) tm nghim th 2 ,ta c 3 cch lm

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

20

Cch 1: Thay m = -

9
vo phng trnh cho ri gii phng trnh
4

7
(Nh phn trn lm)
9
9
Cch 2: Thay m = vo cng thc tnh tng 2 nghim:
4

tm c x2 =

x1 + x2 =

2( m 2)

9
2)
34
4

9
9
4

2(

34
34
7
- x1 =
-3=
9
9
9
9
Cch 3: Thay m = vo cng trc tnh tch hai nghim
4

x2 =

9
3
21
21
21
7
4

=> x2 =
: x1 =
:3=
9
9
9
9
9

4
Bi 10: Cho phng trnh : x2 + 2kx + 2 5k = 0 (1) vi k l tham s
1.Tm k phng trnh (1) c nghim kp
2. Tim k phng trnh (1) c 2 nghim x1 , x2 tho mn iu kin :
x12 + x22 = 10
Gii.
1.Phng trnh (1) c nghim kp / = 0 k2 (2 5k) = 0
m3

x1x2 =
m

k2 + 5k 2 = 0 ( c = 25 + 8 = 33 > 0 )
k1 = 5 33 ; k2 = 5 33
2

Vy c 2 gi tr k1 =

5 33
2

hoc k2 =

5 33
th phng trnh (1)
2

C nghim kp.
2.C 2 cch gii.
Cch 1: Lp iu kin phng trnh (1) c nghim:
2
/ 0 k + 5k 2 0 (*)
Ta c x12 + x22 = (x1 + x2)2 2x1x2
Theo bi ra ta c (x1 + x2)2 2x1x2 = 10
Vi iu kin(*) , p dng h trc vi t: x1 + x2 = Vy (-2k)2 2(2 5k) = 10 2k2 + 5k 7 = 0
(C a + b + c = 2+ 5 7 = 0 ) => k1 = 1 , k2 = -

b
- 2k v x1x2 = 2 5k
a

7
2

i chiu vi iu kin (*) ta thay ln lt k1 , k2 vo / = k2 + 5k 2


+ k1 = 1 => / = 1 + 5 2 = 4 > 0 ; tho mn
+ k2 = -

7
49 35
49 70 8
29

=> / =
khng tho mn
2
4
2
4
8

Vy k = 1 l gi tr cn tm
Cch 2 : Khng cn lp iu kin / 0 .Cch gii l:
T iu kin x12 + x22 = 10 ta tm c k1 = 1 ; k2 = Thay ln lt k1 , k2 vo phng trnh (1)

7
(cch tm nh trn)
2

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

21

+ Vi k1 = 1 : (1) => x2 + 2x 3 = 0 c x1 = 1 , x2 = 3
+ Vi k2 = -

7
39
(1) => x2- 7x +
= 0 (c = 49 -78 = - 29 < 0 ) .Phng
2
2

trnh v nghim
Vy k = 1 l gi tr cn tm
Bi tp v pt bc hai
Bi 1 : Cho phng trnh : x2 6x + 1 = 0, gi x1 v x2 l hai nghim ca
phng trnh. Khng gii phng trnh, hy tnh:
x12 x22 x1xx x1 x2
2
2
1) x1 + x2
;2) x1 x1 x2 x2 ; 3) 2 2
.
x1 x1 1 x22 x22 1

Bi 2 : Cho phng trnh: 2x 5x + 1 = 0.


Tnh x1 x2 x2 x1 (vi x1, x2 l hai nghim ca phng trnh).
Bi 3 : Cho phng trnh bc hai:
x2 2(m + 1)x + m2 + 3m + 2 = 0
1) Tm cc gi tr ca m phng trnh lun c hai nghim phn bit.
2) Tm gi tr ca m tho mn x12 + x22 = 12 (trong x1, x2 l hai nghim
ca phng trnh).
Bi 4 : Cho phng trnh:
x2 2mx + 2m 5 = 0.
1) Chng minh rng phng trnh lun c hai nghim phn bit vi mi m.
2) Tm iu kin ca m phng trnh c hai nghim tri du.
3) Gi hai nghim ca phng trnh l x1 v x2, tm cc gi tr ca m :
x12(1 x22) + x22(1 x12) = -8.
Bi 5 : Cho phng trnh:
x2 2(m + 1)x + 2m 15 = 0.
1) Gii phng trnh vi m = 0.
2) Gi hai nghim ca phng trnh l x1 v x2. Tm cc gi tr ca m tho
mn 5x1 + x2 = 4.
Bai 6 : Cho phng trnh: x2 + 4x + 1 = 0 (1)
1) Gii phng trnh (1).
2) Gi x1, x2 l hai nghim ca phng trnh (1). Tnh B = x13 + x23.
Bi 7 : Cho phng trnh : x2 - (m + 4)x + 3m + 3 = 0 (m l tham s).
a) Xc nh m phng trnh c mt nghim l bng 2. Tm nghim cn
li.
b) Xc nh m phng trnh c hai nghim x1, x2 tho mn x13 + x23 0.
Bi 8 : Cho phng trnh:
(m 1)x2 + 2mx + m 2 = 0
(*)
1) Gii phng trnh khi m = 1.
2) Tm m phng trnh (*) c 2 nghim phn bit.
Bi 9.
Cho phng trnh (2m-1)x2-2mx+1=0
Xc nh m phng trnh trn c nghim thuc khong (-1,0)
Bi 10: Phng trnh: ( 2m-1)x2-2mx+1=0
Xt 2m-1=0=> m=1/2 pt tr thnh x+1=0=> x=1
Xt 2m-10=> m 1/2 khi ta c
, = m2-2m+1= (m-1)20 mi m=> pt c nghim vi mi m
ta thy nghim x=1 khng thuc (-1,0)
vi m 1/2 pt cn c nghim x=

m m 1
1
=
2m 1
2m 1

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

22

pt c nghim trong khong (-1,0)=> -1<

1
<0
2m 1

1
2m
1 0
0

=>
=>m<0
2
m

1
2
m

2m 1 0
2m 1 0
Vy Pt c nghim trong khong (-1,0) khi v ch khi m<0
Chuyn I: GiI bi ton bng cch lp pt
Bi1 : Hai t khi hnh cng mt lc i t A n B cch nhau 300 km .
t th nht mi gi chy nhanh hn t th hai 10 km nn n B sm hn
t th hai 1 gi . Tnh vn tc mi xe t .
Bi 12 : Mt t d nh i t A n B vi vn tc 50 km/h. Sau khi i c
2/3 qung ng vi vn tc , v ng kh i nn ngi li xe phi gim vn
tc mi gi 10 km trn qung ng cn li. Do t n B chm 30 pht
so vi d nh. Tnh qung ng AB.
Bi 2 : Hai vi nc cng chy vo b th sau 4 gi 48 pht th y. Nu
chy cng mt thi gian nh nhau th lng nc ca vi II bng 2/3 lng nc ca
vi I chy c. Hi mi vi chy ring th sau bao lu y b.
Bi 3 : Mt t d nh i t A n B trong mt thi gian nht nh .
Nu xe chy vi vn tc 35 km/h th n chm mt 2 gi . Nu xe chy vi
vn tc 50 km/h th n sm hn 1 gi . Tnh qung ng AB v thi gian
d nh i lc u .
Bi 4 : Qung ng AB di 180 km. Cng mt lc hai t khi hnh t A
n B. Do vn tc ca t th nht hn vn tc ca t th hai l 15 km/h
nn t th nht n sm hn t th hai 2h. Tnh vn tc ca mi t?
Bi 5 : Trong mt bui lao ng trng cy, mt t gm 13 hc sinh (c
nam v n) trng c tt c 80 cy. Bit rng s cy cc bn nam trng
c v s cy cc bn n trng c l bng nhau ; mi bn nam trng c
nhiu hn mi bn n 3 cy. Tnh s hc sinh nam v s hc sinh n ca t.
Bi 6 : Khong cch gia hai thnh ph A v B l 180 km. Mt t i t A
n B, ngh 90 pht B ri tr li t B v A. Thi gian t lc i n lc tr
v l 10 gi. Bit vn tc lc v km vn tc lc i l 5 km/h. Tnh vn tc
lc i ca t.
Bi 7 : Mt hnh ch nht c din tch 300m 2. Nu gim chiu rng 3m,
tng chiu di thm 5m th ta c hnh ch nht mi c din tch bng din
tch hnh ch nht ban u. Tnh chu vi ca hnh ch nht ban u.
Bi 8 : Mt ca n xui dng t bn sng A n bn sng B cch nhau 24
km, cng lc cng t A mt b na tri vi vn tc dng nc 4 km/h. Khi
n B ca n quay li ngay v gp b na tri ti mt a im C cch A l 8
km. Tnh vn tc thc ca ca n.
Bi 9 : Khong cch gia hai tnh A v B l 108 km. Hai t cng khi hnh
mt lc i t A n B, mi gi xe th nht chy nhanh hn xe th hai 6 km
nn n B trc xe th hai 12 pht. Tnh vn tc mi xe.
Bi 10 : Theo k hoch, mt t cng nhn phi sn xut 360 sn phm. n
khi lm vic, do phi iu 3 cng nhn i lm vic khc nn mi cng nhn
cn li phi lm nhiu hn d nh 4 sn phm. Hi lc u t c bao nhiu
cng nhn? Bit rng nng sut lao ng ca mi cng nhn l nh nhau.
Bi 11: Ba chic bnh c th tch tng cng 120lt . Nu y nc vo
bnh th nht ri em rt vo hai bnh kia th hoc bnh th 3 y nc,
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

23

bnh th 2 ch c 1/2 th tch ca n, hoc bnh th 2 y nc th


bnh th 3 ch c 1/3 th tch ca n. Tm th tch ca mi bnh
Bi 11 : Hai a im A, B cch nhau 56km. Lc 6h45' mt ngi i t A vi
vn tc 10km/h. Sau 2h , mt ngi i xe p t B ti A vi vn tc 14km/h .
Hi n my gi th h gp nhau, ch gp nhau cch A bao nhiu km
Bi 12 : Mt ca n xui t A n B vi vn tc 30km/h, sau ngc t B tr
v A. Thi gian i xui t hn thi gian i ngc l 40'. Tnh khong cch
gia A v B . Bit vn tc ca n khng i, vn tc dng nc l 3km/h.
Bi 13 : Mt ngi i xe p t A n B cch nhau 50km. Sau 1h30' mt ngi i xe my cng t A v n B sm hn mt gi. Tnh vn tc ca mi xe,
bit rng vn tc xe my gp 2.5 ln xe p
Bi 14 : Mt phng hp c 360 gh ngi c xp thnh tng hng v s
gh mi hng bng nhau. Nu s hng tng thm 1 v s gh mi hng
tng thm 1 th trong phng c 400 gh. Hi c bao nhiu hng, mi hng c
bao nhiu gh?
Bi 15 : Hai ngi th cng lm mt cng vic trong 16 gi th xong. Nu ngi
th nht lm 3 gi v ngi th 2 lm 6 gi th h lm c 25% cng vic. Hi
mi ngi lm mt mnh cng vic trong my gii th xong?.
Bi 16 : Hai vt chuyn ng trn mt ng trn c ng knh 20m , xut
pht cng mt nc t cng mt im. Nu chng chuyn ng ngc chiu
nhau
th c 2 giy li gp nhau. Nu chng chuyn ng cng chiu nhauth c
sau 10 giy li gp nhua. Tnh vn tc ca mi vt.
Bi 17 : Thng th nht hai t sn xut c 800 sn phm. Sang thng th
hai t 1 vt 15%.t 2 vt 20%. Do cui thng c hai t xn xut oc
945 sn phm. Tnh xem trong thng th nht mi t sn xut c bao nhiu
sn phm
Bi 18 : Mt khi lp t chc i tham quan bng t. Mi xe ch 22 h/s th
cn tha 01 h/s. Nu bt i 01 t th c th xp u cc h/s trn cc t
cn li. Hi lc u c bao nhiu t, bao nhiu h/s. Mi xe ch khng qu 32
h/s.
Bi 19 : Mt nh my d nh sn xut chi tit my trong thi gian
nh v d nh s sn xut 300 chi tit my trong mt ngy. Nhng thc t
mi ngy lm thm c 100 chi tit, nn sn xut thm c tt c l
600 chi tit v hon thnh k hoch trc 1 ngy
Tnh s chi tit my d nh sn xut.
Bi 20: Mt ca n xui dng 42km ri ngc dng tr li l 20km mt tng
cng 5gi. Bit vn tc ca dng chy l 2km/h. Tm vn tc ca ca n lc
dng nc yn lng
Bi 21: Mt i xe cn chuyn ch 120 tn hng. Hm lm vic c 2 xe phi
iu i ni khc nn mi xe phi ch thm 16 tn. Hi i c bao nhiu xe?
Bi 22: Hai t khi hnh cng mt lc t a im A n a im B.
Mi gi t th nht chy nhanh hn t th hai 12km nn n a im B
trc t th hai 100pht. Tnh vn tc ca mi t bit qung ng AB di
240km
Bi 23: Nu m c hai vi nc chy vo mt b cn th sau 2 gi 55pht b
y b. Nu m ring tng vi th vi th nht lm y b nhanh hn vi
th hai l hai gi. Hi nu m ring tng vi th mi vi chy bao lu y
b?
Bi 24: Hai t hc sinh trng c mt s cy trong sn trng.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

24

Nu ly 5 cy ca t 2 chuyn cho t mt th s cy trng c ca c hai


t s bng nhau.
Nu ly 10 cy ca t mt chuyn cho t hai th s cy trng c ca t
hai s gp i s cy ca t mt.
Hi mi t trng c bao nhiu cy?
Bi 25: Hai t A v B khi hnh cng mt lc t hai tnh cch nhau 150km,
i ngc chiu v gp nhau sau 2 gi. Tm vn tc ca mi t, bit rng
nu vn tc ca t A tng thm 5km/h v vn tc t B gim 5km/h th
vn tc ca t A bng 2 ln vn tc ca t B.
Bi 26: Hai hp tc x bn cho nh nc 860 tn thc. Tnh s thc m mi
hp tc x
bn cho nh nc. Bit rng 3 ln s thc hp tc x th nht bn cho nh nc
nhiu hn hai ln s thc hp tc x th hai bn l 280 tn
n tp hnh hc 9
Phn 1 : hnh hc phng
A.

l thuyt:

I.ng trn:
1,nh ngha:
Tp hp cc im cch im 0 cho trc mt khong cch R > 0 khng
i gi l ng trn tm 0 bn knh R . K hiu : ( 0 ; R)
2, V tr tng i:
* Ca mt im vi mt ng trn :
xt (0 ; R ) v im M bt k
v tr tng i

H thc

M nm ngoi ( O ; R )

OM > R

M nm trn ( O ; R ) hay M thuc OM = R


( O ; R)
M nm trong ( O ; R )

OM < R

* Ca mt ng thng vi mt ng trn :
xt ( O ; R ) v ng thng a bt k ( vi d l khong cch t tm O n
ng thng a )
v tr tng i

S im chung

H thc

a ct ( O ; R )

d<R

d=R

a v ( O ; R ) khng 0
giao nhau

d>R

a tip xc ( O ; R )

* Ca hai ng trn :
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

25

xt ( O;R) v (O; R) ( vi d = O O )
v tr tng i

S im chung

Hai ng trn ct 2
nhau

H thc
R r < d < R- r

Hai ng trn tip 1


xc nhau :
+ tip xc ngoi :

d=R+r

+ tip xc trong :

d=Rr

Haing trn khng 0


giao nhau :
+hai ng
ngoi nhau :

trn

+ng trn ln ng
ng trn nh :

d>R+r
d < R -r

3 . Tip tuyn ca ng trn :


a. nh ngha :
ng thng d c gi l tip tuyn ca mt ng trn nu n ch c mt
im chung vi ng .
b, Tnh cht :
+ Tnh cht 1 : Nu mt ng thng l mt tip tuyn ca mt ng trn
th n vung gc vi bn knh I qua tip im .
+ Tnh cht 2 : Nu hai tip tuyn ca mt ng trn ct nhau ti mt
im th giao im ny cch u hai tip im v tia k t giao im
qua tm ng trn l tia phn gic ca gc to bi hai tip tuyn .
c, Cch chng minh :

Cch 1 : chng minh ng thng c mt im chung vi ng trn


.

Cch 2 : chng minh ng thng vung gc vi bn knh ca ng


trn ti mt im v im thuc ng trn .
4 . Quan h gia ng knh v dy cung :
* nh l 1 : ng knh vung gc vi mt dy cung th chia dy cung y ra
thnh hai phn bng nhau .
* nh l 2 : ng knh I qua trung im ca mt dy cung khng i qua
tm th vung gc vi dy cung y.
5 . Quan h gia dy cung v khong cch n tm :
* nh l 1 : Trong mt ng trn hai dy cung bng nhau khi v ch khi
chng cch u tm .
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

26

* nh l 2 : Trong hai dy cung khng bng nhau ca mt ng trn, dy


cung ln hn khi v ch khi n gn tm hn .
II. Gc trong ng trn:
1, Cc loi gc trong ng trn:
- Gc tm
- Gc ni tip
- Gc c nh bn trong hay bn ngoi ng trn
- Gc to bi tia tip tuyn v dy cung
2, Mi quan h gia cung v dy cung:
* nh l 1: i vi hai cung nh trong mt ng trn:
a, Hai cung bng nhau cng hai dy bng nhau
b, o li, hai dy bng nhau trng hai cung bng nhau.
* nh l 2: i vi hai cung nh trong mt ng trn:
a, Cung ln hn cng dy ln hn
b, Dy ln hn trng cung ln hn.
3, T gic ni tip:
a, nh ngha:
T gic ni tip mt ng trn l t gic c bn nh nm trn mt ng
trn . ng trn c gi l ng trn ngoi tip t gic.
b, Cch chng minh :
* Cch 1: chng minh bn nh ca t gic cng thuc mt ng trn
* Cch 2: chng minh t gic c tng hai gc i din bng 1800
* Cch 3: chng minh t gic c hai nh k nhau nhn cnh i din di
cng mt gc.
B. Bi tp:
Bi 1: Cho tam gic ABC ( = 1v ), ng cao AH. ng trn ng knh AH
ct cc cnh AB, AC ln lt ti E v F.
a.

CM: t gic AEHF l hnh ch nht.

b.

CM: t gic EFCB ni tip.

c.
ng thng qua A vung gc vi EF ct BC ti I. Chng minh I l trung
im ca BC.
d.

CMR: Nu S

ABC

= 2. S AEHF th tam gic ABC vung cn.

Bi 2: Cho tam gic ABC ( AB> AC ) ni tip (O). V ng phn gic ca gc


ct (O) ti M. Ni OM ct BC ti I.
1. Chng minh tam gic BMC cn.
2. Chng minh: gc BMA < gc AMC.

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

27

3. Chng minh: gc ABC + gc ACB = gc BMC.


4. ng cao AH v BP ca tam gic ABC ct nhau ti Q. Chng minh OH // AH.
5. Trn AH ly im D sao cho AD = MO. T gic OMDA l hnh g?
6. Chng minh AM l phn gic ca gc OAH.
7. OM ko di ct (O) ti N. V OE vung gc vi NC. Chng minh OE

1
MB .
2

8. Chng minh t gic OICE ni tip. Xc nh tm ca ng trn ngoi tip


t gic OICE.
9. Chng minh cc t gic ABHP v QPCH ni tip.
10. T C v tip tuyn ca (O) ct BM ko di ti K. Chng minh CM l
phn gic ca gc BCK.
11.

So snh cc gc KMC v KCB vi gc A.

12. T B v ng thng song song vi OM ct CM ti S. Chng minh tam


gic BMS cn ti M.
13.

13.Chng minh gc S = gc EOI gc MOC.

14.

Chng minh gc SBC = gc NCM.

15.

Chng minh gc ABF = gc AON.

16.

T A k AF // BC, F thuc (O). Chng minh BF = CA.

Bi 3: Cho tam gic ABC c ba gc nhn. ng trn tm O ng knh BC ct


AB, AC theo th t ti D, E. Gi I l giao im ca BE v CD.
1. Chng minh AI vung gc vi BC.
2. Chng minh gc IDE = gc IAE.
3. Chng minh : AE . EC = BE . EI.
4. Cho gc BAC = 600 . Chng minh tam gic DOE u.
Bi 4: Cho tam gic ABC nhn ni tip (O). ng cao AH ca tam gic ABC
ct (O) ti D , AO ko di ct (O) ti E.
a.

Chng minh t gic BDEC l hnh thang cn.

b.
Gi M l im chnh gia ca cung DE, OM ct BC ti I. Chng minh I
l trung im ca BC.
c.

Tnh bn knh ca (O) bit BC = 24 cm v IM = 8 cm.

Bi 5: Trn na ng trn tm O ng knh AB ly hai im M v N sao


cho cc cung AM, MN, NB bng nhau. Gi P l giao im ca AM v BN, H l
giao im ca AN vi BM. CMR:
a.

T gic AMNB l hnh thang cn.

b.

PH AB. T suy ra P, H, O thng hng.

c.

ON l tip tuyn ca ng trn nngf knh PH.


Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

28

Bi 6: Cho (O, R) , dy cung AB < 2R. Gi M l im chnh gia ca cung


nh AB. K hai dy MC, MD ln lt ct AB ti E v F. CMR:
a.

Tam gic MAE v MCA ng dng.

b.

ME . MC = MF . MD.

c.

T gic CEFD ni tip.

d.

Khi

AB R 3

th tam gic OAM u.

Bi 7: Cho tam gic ABC vung cn ti A ( AB > AC ), ng cao AH. V ng


trn tm I ng knh BH ct AB ti E, ng trn tm K ng knh CH ct
AC ti F.
a.

T gic AEHF l hnh g?

b.

Chng minh t gic BEFC ni tip.

c.

Chng minh AE . AB = AF . AC.

d.

Chmg minh EF l tip tuyn chung ca (O) v (I).

e.
Gi Ax l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic ABC. Chng
minh Ax // EF.
Bi 8: Cho tam gic ABC vung cn ti A. im D thuc AB. Qua B v ng
thng vung gc vi CD ti H, ng thng BH ct CA ti E.
a.

Chng minh t gic AHBC ni tip.

b.

Tnh gc AHE.

c.

Chng minh tam gic EAH v EBC ng dng.

d.

Chng minh AD = AE.

e.
Khi im D di chuyn trn cnh AB th im H di chuyn trn ng
no?
Bi 9: T gic ABCD ni tip ng trn ng knh AC ( AB > BC ; AD > CD ).
Gi E l giao im ca AB v CD, F l giao im ca AD v BC. Chng minh
rng:
a.

EF AC

b.

DA . DF = DC . DE

c.

T gic BDFE ni tip.

Bi 10: Cho ng trn tm O ng knh BC, im A thuc (O). V bn knh


OK // BA ( K v A nm cng pha i vi BC ). Tip tuyn vi ng trn (O) ti
C ct OK ti I.
a.

Chng minh IA l tip tuyn ca (O).

b.

Chng minh CK l tia phn gic ca gc ACI.

c.

Cho BC = 30 cm; AB = 18 cm. Tnh OI, CI.


Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

29

Bi 11: Cho on thng AB v O l trung im ca AB. V v cng pha vi


AB cc tia Ax, By cng vung gc vi AB. Cc im M, N theo th t di chuyn
trn Ax v By sao cho gc MON = 90 0. Gi I l trung im ca MN. Chng
minh rng :
a.

AB l tip tuyn ca (I ; IO).

b.

MO l tia phn gic ca gc AMN.

c.

MN l tip tuyn ca ng trn ng knh AB.

d.

Khi cc im M, N di chuyn trn Ax, By th tch AM. BN khng di.

Bi 12: Cho (O;R) v (O; r)tip xc ngoi ti A. Gi BC l tip tuyn chung


ngoi ca hai ng trn ( B thuc (O); C thuc (O) ). Tip tuyn chung
trong ca hai ng trn ti A ct BC ti M.
a.

Chng minh A, B, C thuc ng trn tm M.

b.

ng thng OO c v tr tng i g vi (M) ni trn?

c.

Xc nh tm ng trn i qua ba im O, O , M.

d.

Chng minh BC l tip tuyn ca ng trn i qua ba im O, O, M.

Bi 13: Cho (O) v (O)tip xcngoi ti A. ng thng ct (O) v (O) theo


th t tu B v C ( khc A ). Gi DE l tip tuyn chung ngoi ca hai ng
trn ( D thuc (O); E thuc (O)) . M l giao im ca BD v CE. Chng minh
rng :
a.

Gc DME l gc vung.

b.

MA l tip tuyn chung ca hai ng trn.

c.

MD . MB = ME . MC.

Bi 14: Cho tam gic ABC c ba gc nhn ni tip (O), ng cao BD, CE , M
l trung im ca BC.
a.

Chng minh t gic BCDE ni tip.

b.

Chng minh cc tam gic ADE v ABC ng dng .

c.

K tip tuyn Ax vi (O) . Chng minh Ax // DE.

d.
Chng minh rng nu gc BAC = 600 th tam gic DME l tam gic
u.
Bi 15: Cho (O) v im A nm bn ngoi (O). V cc tip tuyn AB v AC ,
ct tuyn ADE. Gi H l trung im ca DE.
a.

Chng minh t gic BHOC ni tip.

b.

Chng minh HA l tia phn gic ca gc BHA.

c.

Gi I l giao im ca BC v DE. Chng minh : AB2 = AI . AH.


Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

30

d.

BH ct (O) ti K . Chng minh AE // CK.

Bi 16: Cho (O), ng trn AB. V tip tuyn xBy. Gi C,D l hai im di
ng trn hai na mt phng b AB i nhau. Tia AC ct Bx ti M, tia AD
ct By ti N.
a.

Chng minh cc tam gic ACD v AMN ng dng.

b.

T gic MNDC ni tip.

c.
Chng minh AC . AM = AD . AN v tch ny khng i khi C, D di
ng.
Bi 17: Xt na ng trn (O), ng knh AB. Trn na mt phng b AB
cha na ng trn. k tip tuyn Ax v dy AC bt k. Tia phn gic ca
gc Cax ct na ng trn ti D, cc tia AD v BC ct nhau ti E.
a.

Chng minh tam gic ABE cn ti B.

b.

Cc dy AC v BD ct nhau ti K. Chng minh EK AB.

c.

Tia BD ct tia Ax ti F. Chng minh t gic AKEF l hnh thoi.

Bi 18: Cho na lc gic u ABCD ni tip trong na ng trn (O ; R).


Hai tip tuyn ti B v D ct nhau ti T.
a.

Chng minh rng OT // AB.

b.

Chng minh ba im O, C, T thng hng.

c.

Tnh chu vi v din tch tam gic TBD theo R.

d.

Tnh din tch hnh gii hn bi hai cnh TB, TD v cung BCD theo R.

Bi 19: Hai ngtrn (O) v (O) c bn knh R v R ( R > R) tip xc ngoi


nhau ti C. Gi AC v BC l hai ng knh i qua C ca (O) v (O). DE l dy
cung ca (O) vung gc vi AB ti trung im ca M ca AB. Gi giao im
th hai ca ng thng DC vi (O) l F.
a.

T gic AEBD l hnh g?

b.

Chng minh rng ba im B, E, F thng hng.

c.

Chng minh t gic MDBF ni tip.

d.

DB ct (O) ti G. Chng minh DF, EG, AB ng qui.

e.

Chng minh MF

1
DE v MF l tip tuyn ca (O).
2

Bi 20: Cho ng trn tm O, ng knh AC. Trn on OC ly mt im B


v v ng trn tm O ng knh BC. Gi M l trung im ca AB. T M k
dy cung DE vung gc vi AB, DC ct (O) ti I.
a.T gic ADBE l hnh g ? ti sao?
b.Chng minh BI // AD.
c.Chng minh ba im I, B, E thng hng v MD = MI.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

31

d.Xc nh v gii thch v tr tng i ca ng thng MI vi (O).


Bi 21: T mt im A bn ngoi ng trn (O) v hai tip tuyn AB, AC
v ct tuyn AMN ca ng trn . Gi I l trung im ca dy MN.
a.

Chng minh 5 im A,B,I,O,C cng nm trn mt ng trn.

b.
Nu AB = OB th t gic ABOC l hnh g ? Ti sao? Tnh din tch
hnh trn v di ng trn ngoi tip t gic ABOC theo bn knh R ca
(O).
Bi 22: Cho tam gic ABC ni tip (O). Tia phn gic ca gc A ct BC ti D,
ct (O) ti E. Tip tuyn ca ng trn ti A ct ng thng BC ti M.
a.

Chng minh MA = MD.

b.
Gi I l im i xng vi D qua M, gi F l giao im ca IA vi
(O).Chng minh E, O, F thng hng.
Bi 23: Cho tam gic ABC vung ti A. Trn cnh AC ly im M, dng (O) ng knh MC. ng thng BM ct (O) ti D. ng thng AD ct ng trn
(O) ti S.
a.

Chng minh t gic ABCD ni tip. CA l tia phn gic ca gc SCB.

b.
Gi E l giao im ca BC vi (O) . Chng minh cc ng thng BA,
EM, CD ng qui.
c.

Chng minh DM l phn gic ca gc ADE.

d.

Chng minh M l tm ng trn ni tip tam gic ADE.

Bi 24: Cho tam gic ABC vung ti A.


a.
Nu cch dng (O) qua A v tip xc vi BC ti B. Nu cch dng (O) qua
tip xc vi BC ti C.
b.

Hai ng trn (O) v (O) v tr tng i no?

c.
Gi M l trung im ca BC. Chng minh AM l tip tuyn chung ca
(O) v (O).
d.
Cho AB = 36cm, AC = 48 cm. Tnh di BC v cc bn knh ca (O) ,
(O).
Bi 25: Cho na ng trn (O) ng knh AB, bn knh OC vung gc vi AB.
Gi M l mt im di ng trn cung BC ( M B, M C). AM ct OC ti N.
a.

Chng minh rng tch AM . AN khng i.

b.

V CD AM . Chng minh cc t gic MNOB v AODC ni tip.

c.

Xc nh v tr ca im M trn cung BC tam gic COD cn ti D.

Bi 26: Cho tam gic ABC nhn ni tip (O), H l trc tm ca tam gic ABC,
M l mt im trn cung BC khng cha im A.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

32

a. Xc nh v tr ca M t gic BHCM l hnh bnh hnh.


b. Gi N v E ln lt l cc im i xng ca M qua AB v AC. Chng minh
ba im N. H , E thng hng.
c. Xc nh v tr ca M NE c di ln nht.
Bi 27: Cho (O,R) v (O,r) tip xc ngoi ti M ( R > r ). ng thng OO ct
(O) ti C, ct (O) ti D . Tip tuyn chung ngoi AB ( A (O ), B (O ' ) ) ct ng thng OO ti H. Tip tuyn chung ca hai ng trn M ct AB ti I.
a.

Chng minh cc tam gic OIO v AMB l cc tam gic vung.

b.

Chng minh

AB 2 R.r

c.
Tia AM ct (O) ti A, tia BM ct (O) ti B. Chng minh ba im A, O,
B v A , O , B thng hng v CD2 = BB2 + AA2.
d.
Gi N v N ln lt l giao im ca AM vi OI v BM vi OI. Tnh di
cc on thng MI, AB, OI, OI, OH, OH theo R v r.
Bi 28: Cho ng trn (O) ng knh AB, mt im C ( khc A, B ) nm trn
ng trn . Tip tuyn Cx ca (O) ct tia AB ti I. Phn gic gc CIA ct OC
ti O.
a. Chng minh (O, OC) va tip xc vi (O) va tip xc vi ng thng AB.
b. Gi D,E theo th t l giao im th hai ca CA, CB vi (O). Chng minh D,
O, E thng hng .
c. Tm v tr ca C sao cho ng trn ngoi tip tam gic OCI tip xc vi
AC.
Bi 29: Cho na ng trn ng knh AB = 2R. K tip tuyn Bx vi na ng trn. C v D l hai im di ng trn na ng trn. Cc tia AC v AD
ct Bx ln lt ti E v F ( F nm gia B v E ).
a.

Chng minh hai tam gic ABF v BDF ng dng.

b.

Chng minh t gic CEFD ni tip.

c.

Khi D v C di ng trn na ng trn , chng t rng :


AC. AE = AD . AF = const .

Bi 30: Cho (O). V hai dy AB v CD vung gc ti M bn trong (O). T A v


mt ng thng vung gc vi BC ti H, ct CD ti E. F l im i xng ca
C qua AB. Tia AF ct tia BD ti K. Chng minh rng:
a.

Gc MAH = gc MCB.

b.

Tam gic ADE cn.

c.

T gic AHBK ni tip.

Bi 31. Cho on thng AB v C l mt im nm gia A v B. Ngi ta k


trn cng mt na mt phng b AB hai tia Ax v By vung gc vi AB. Trn
tia Ax ly mt im I. Tia Cz vung gc vi tia CI ti C v ct By ti K. ng
trn ng knh IC ct IK ti P. Chng minh:
a. T gic CPKB ni tip.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

33

b. AI.BK=AC.CB.
c. APB vung.
d. Gi s A, B, I c nh. Hy xc nh v tr im C sao cho din tch
hnh thang vung ABKI ln nht.
Bi 32. Cho (O) v mt im A nm ngoi (O). T A k hai tip tuyn AB, AC
v ct tuyn AMN vi (O). (B, C, M, N cng thuc (O); AM<AN). Gi E l trung
im ca dy MN, I l giao im th hai ca ng thng CE vi (O).
a. Chng minh bn im A, O, E, C cng nm trn mt ng trn.
b. Chng minh gc AOC=gc BIC
c. Chng minh BI//MN.
d. Xc nh v tr ct tuyn AMN din tch tam gic AIN ln nht.
Bi 33. Cho tam gic ABC vung A (AB<AC), ng cao AH. Trn on
thng HC ly D sao cho HD=HB. V CE vung gc vi AD (EAD).
a. Chng minh t gic AHCE ni tip.
b. Chng minh AB l tip tuyn ca ng trn ngoi tip t gic AHCE.
c. Chng minh CH l tia phn gic ca gc ACE.
d. Tnh din tch hnh gii hn bi cc on thng CA, CH v cung nh
AH ca ng trn ni trn bit AC=6cm; gc ACB = 30o.
Bi 34. Cho (O) c ng knh BC. Gi A l mt im thuc cung BC (cung
AB < cung AC). D l im thuc bn knh OC. ng vung gc vi BC ti D ct
AC E, ct tia BA F.
a. Chng minh t gic ADCF ni tip.
b. Gi M l trung im ca EF. Chng minh: gc AME=2 gc ACB.
c. Chng minh AM l tip tuyn ca (O).
d. Tnh din tch hnh gii hn bi cc on thng BC, BA v cung nh
AC ca (O) bit BC=8cm; gc ABC = 60o.
Bi 35. Cho ng trn (O) ng knh AB=2R v mt im M di chuyn
trn na ng trn. Ngi ta v ng trn tm E tip xc vi (O) ti M v tip
xc vi AB ti N. ng trn ny ct MA, MB ln lt ti cc im th hai C, D.
a. Chng minh CD//AB.
b. Chng minh MN l tia phn gic ca gc AMB v ng thng MN i
qua mt im K c nh.
c. Chng minh tch KM.KN c nh.
d. Gi giao im ca cc tia CN, DN vi KB, KA ln lt l C', D'. Tm v tr
ca M chu vi tam gic NC'D' t gi tr nh nht c th c.
Bi 36. Cho mt ng trn ng knh AB, cc im C, D trn ng trn
sao cho C, D khng nm trn cng mt na mt phng b AB ng thi
AD>AC. Gi cc im chnh gia cc cung AC, AD ln lt l M, N. Giao im
ca MN vi AC, AD ln lt l H, I. Giao im ca MD vi CN l K.
a. CM: NKD v MAK cn.
b. CM: t gic MCKH ni tip c. Suy ra KH//AD.
c. So snh cc gc CAK vi gc DAK.
d. Tm mt h thc gia s o AC, s o AD l iu kin cn v
AK//ND.
Bi 37. Cho (O1) v (O2) tip xc ngoi vi nhau ti im A v tip tuyn
chung Ax. Mt ng thng d tip xc vi (O1), (O2) ln lt ti B, C v ct Ax ti
im M. K cc ng knh BO1D, CO2E.
a. Chng minh M l trung im BC.
b. Chng minh O1MO2 vung.
c. Chng minh B, A, E thng hng; C, A, D thng hng.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

34

d. Gi I l trung im ca DE. Chng minh rng ng trn ngoi tip


tam gic IO1O2 tip xc vi d.
d.

Phn 2: Hnh hc khng gian.


A. L thuyt:
I. Mt s kin thc c bn v hnh hc khng gian:
1. Cc v tr tng i:
a.V tr tng i ca hai ng thng:
* a // b a , b (P), a v b khng c im chung.
* a ct b a , b (P), a v b c mt im chung.
* a v b cho nhau a v b khng cng thuc mt mt phng.
b. V tr tng i ca ng thng a v mt phng (P):
* a // (P) a v (P) khng c im chung.
* a ct (P) a v (P) c mt im chung.
* a (P) a v (P) c v s im chung.
c. V tr tng i ca hai mt phng (P) v (Q):
* (P) // (Q) khng c im chung.
* (P) (Q) = a c mt ng thng a chung ( a gi l giao tuyn ca hai
mt phng).
* (P) (Q).
2. Mt s cch chng minh:
a. Chng minh hai ng thng song song:
C1: a v b cng thuc mt mt phng.
a v b khng c im chung.
C2: a // c v b // c.

( P ) //(Q )

C3 : ( P ) ( R ) a a // b
(Q ) ( R ) b

b.Chng minh ng thng song song vi mt phng:


a // b
a //( P)
b ( P)

c.Chng minh hai mt phng song song:


a, b (Q ), aXb

( P ) //(Q)

a //( P ), b //( P )

d.Chng minh hai ng thng vung gc:


Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

35

a ( P)
ab
b ( P)

e.Chng minh ng thng vung gc vi mt phng:


a b, a c

a ( P)
bXc, b ( P ), c ( P )

g.Chng minh hai mt phng vung gc:


a ( P)

( P ) (Q)

a (Q)

II. Mt s hnh khng gian:


1. Hnh lng tr:
Sxq = P . h

1. Hnh tr:

vi P: chu vi y

V=B.h

Sxq = P.h = 2R.h vi R: bn knh y

h : chiu cao V = B.h = R2.h


B: din tch

h: chiu cao.

y
2. Hnh chp:
S xq
V

1
P.d
2

1
B.h
3

2. Hnh nn:
1
P.d R.l
2
1
1
V B.h R 2 .h
3
3
S xq

vi d: ng cao mt

bn

d: ng sinh; h: chiu cao.


3. Hnh chp ct:

S xq
V

1
P P'.d
2

3. Hnh nn ct:
1
P P'.d R r d
2
1
.h 2
V B B ' B.B ' .h
R r 2 R.r
3
3
S xq

1
B B ' B.B ' .h
3

4. Hnh cu:
S 4R 2
V

4
R 3
3

B. Bi tp:
Bi 1: Cho hnh bnh hnh ABCD v im S nm ngoi mp(ABCD). Gi M, N
theo th t l trung im ca SA, SD. T gic MNCB l hnh g?
Bi 2: Cho t din ABCD. Gi G, H theo th t l trung im ca AD, CD. Ly
im E AB, F BC sao cho: AE

1
1
AB; CF CB .
4
4

a. Chng minh GH // (ABC); EF // (ACD); EF // GH.


b. Gi I l giao im ca EG v (BCD). CMR: F, H, I thng hng.

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

36

Bi 3: CMR: Nu mt mt phng song song vi ng thng a ca mp(Q) m


(P) v (Q) ct nhau th giao tuyn ca chng song song vi a.
Bi 4: Cho hai mt phng (P) v (Q) ct nhau theo giao tuyn d. Mt mt
phng th ba (R) ct (P) , (Q) theo th t l cc giao tuyn a v b. CMR:
a. Nu a x d = M th a, b, d ng qui.
b. Nu a // d th a, b, d i mt song song.
Bi 5: Cho t din S.ABC, im D SA sao cho SD
BE

1
SA, E AB sao cho
4

1
BA . Gi M l trung im ca SC, I l giao im ca DM v AC, N l
4

giao im ca IE v BC. CMR:


a. SB // (IDE).

b. N l trung im ca BC.
Bi 6: Cho tam gic ABC vung ti A, ng cao AH. Mt ng thng d
(ABC) ti A. Trn d ly im S bt k.
a. Chng minh BC SH.
b. K AI l ng cao ca tam gic SAH. Chng minh AI (SBC).
c. Cho AB = 15 cm, AC = 20 cm , SA = 16 cm. Tnh BC, SH ri tnh S xq, Stp,
V ca hnh chp S . ABC.
Bi 7: Cho tam gic ABC u v trung tuyn AM, im I AM sao cho IA =
2.IM . Qua I v ng thng d vung gc vi mp(ABC), trn d ly im S bt
k.
a. Chng minh SA = SB = SC.
b. Gi IH l ng cao ca tam gic SIM. CMR: IH (SBC).
c. Tnh Sxq v V ca hnh chp S . ABC bit

AB 3 3cm ;

SA = 5 cm.

Bi 8: Cho t din S . ABC. im E SA, F AB sao cho SE

1
1
SA; BF BA .
3
3

Gi G, H theo th t l trung im ca SC, BC. CMR:


a. EF // GH.
b. EG, FH, AC ng qui.
Bi 9: Cho tam gic ABC vung ti A, AB = 8 cm, AC = 6 cm. Mt ng
thng d vung gc vi mp(ABC) ti B, trn d ly im S sao cho SA = 10 cm.
a. CMR: SB AC.
b. Tnh SB, BC, SC.
c. CM: Tam gic SAC vung.
d. Tnh Stp , V.
Bi 10: Cho hnh vung ABCD cnh 3 cm. Trn ng thng d vung gc vi
mp(ABCD) ti A ly im S sao cho SA = 4 cm. CMR:
a. (SAB) (SAD).
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

37

b. SC BD.
c. Cc tam gic SBC v SDC vung.
d. Tnh Sxq , V ca hnh chp S . ABCD.
Bi 11: Cho lng tr ng ABCD . ABCD c y l hnh thoi. Bit ng
cao AA = 5 cm, cc ng cho AC = 15 cm , DB = 9 cm.
a. Tnh AB?
b. Tnh Sxq, V ca hnh lng tr ABCD . ABCD.
c. Tnh Sxq, V ca hnh chp B . ABCD.
Bi 12: Cho lng tr tam gic u ABC . ABC c AA = 4 cm , gc BAB =
450 . Tnh Sxq v V.
Bi 13: Hnh hp ch nht ABCD . ABCD c AD = 3 cm, AB = 4 cm, BD =
13 cm. Tnh Sxq v V ?
Bi 14: Cho hnh hp ch nht ABCD . ABCD c AB = 12 cm, AD = 16 cm,
AA = 25 cm.
a. CM: Cc t gic ACCA, BDDB l hnh ch nht.
b. CM: AC2 = AB2 + AD2 + AA2.
c. Tnh Stp , V ?
Bi 15: Cho hnh hp ch nht ABCD . ABCDc AB = AA = a v gc ACA
= 300. Tnh Stp v V ?
Bi 16: Cho hnh lp phng ABCD . ABCD c di cnh l 6 cm .
a. Tnh ng cho BD.
b. Tnh Stp v V ca hnh chp A . ABD.
c. Tnh Stp v V ca hnh chp A.BCD.
Bi 17: Mt thng hnh tr c din tch xung quanh bng tng din tch hai
y, ng cao ca hnh tr bng 6 dm. Hi thng cha c bao nhiu lt nc ? ( bit rng 1 dm3 = 1 lt ).
Bi 18: Mt mt phng qua trc OO ca mt hnh tr, phn mt phng b
gii hn bi hnh tr ( cn gi l thit din) l mt hnh ch nht c din
tch bng 72 cm2. Tnh bn knh y, ng cao ca hnh tr bit rng ng knh y bng mt na chiu cao.
Bi 19: Mt hnh tr c thit din qua trc l mt hnh ch nht c chiu
di 4 cm, chiu rng 3 cm. Tnh Sxq v V ca hnh tr .
Bi 20: Cho hnh nn nh A, ng sinh AB = 5 cm, bn knh y OB = 3
cm.
a. Tnh Sxq ca hnh nn.
b. Tnh V ca hnh nn.
c. Gi CD l dy cung ca (O; OB)vung gc vi OB. CMR: CD (AOB).
Bi 21: Cho tam gic ABC vung ti A quay mt vng quanh AB. Tnh bn
knh y, ng cao ca hnh nn to thnh. T tnh S xq , v V ca hnh
nn bit rng BC = 6 cm, gc ACB = 600.
Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

38

Bi 22: Mt hnh nn c thit din qua trc l mt tam gic u cnh bng
4 cm. Tnh Sxq v V .
Bi 23: Mt hnh nn ct c ng cao 12 cm, cc bn knh y l 10 cm v
15 cm.
a. Tnh Sxq ca hnh nn ct.
b. Tnh V ca hnh nn sinh ra hnh nn ct .
Bi 24: Mt hnh thang ABCD c gc A v gc D =90 0, AB = BC = a , gc C =
600. Tnh Stp ca hnh to thnh khi quay hnh thang vung mt vng xung
quanh:
a. Cnh AD.
b. Cnh DC.

Cc bi tp chn lc - n tp ton 9 nm hc 2009 - 2010

39

You might also like