MAÏNG MAÙY TÍNH 1

A. MUÏC ÑÍCH
- Trang bò nhöõng kieán thöùc cô baûn veà maïng maùy tính
- Giuùp cho hoïc vieân söû duïng ñöôïc maïng internet, quaûn trò ñöôïc caùc phoøng maùy tính cuïc
boä LAN vôùi heä ñieàu haønh Windows NT.
B. SOÁ TIEÁT:
Lyù thuyeát: 30
C. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Giaùo trình maïng maùy tính, Taäp 1,2 NXB Giaùo Duïc 1998
2. Upgrading and Repairing Network, Press QUE, Robert Thomson, Kevil Makela

Baøi 1: TOÅNG QUAN VEÀ MAÏNG MAÙY TÍNH

1./ Khaùi nieäm maïng maùy tính

- Laø moät heä thoáng maùy tính keát noái vôùi nhau qua nhöõng giao thöùc truyeàn naøo ñoù vaø cuøng
khai thaùc caùc taøi nguyeân treân heä thoáng.
- Heä thoáng maïng thoâng thöôøng goàm coù: Maùy tính, Card giao tieáp vôùi ñöôøng truyeàn, Giao
thöùc truyeàn vaø Heä ñieàu haønh maïng

Hình 1: moâ hình maïng maùy tính

2./ Ích lôïi cuûa heä thoáng maïng
- Chi phí cho heä thoáng maùy traïm thaáp
- Chia seû taøi nguyeân do ñoù giaûm chi phí caùc thieát bò ngoaïi vi
- Xöû lyù thoâng tin chính xaùc, caäp nhaät ñoàng boä.
- Coù theå truy caäp ôû baát kyø vò trí naøo vaø coù khaû naêng giao tieáp tröïc tuyeán vôùi nhau.
3./ Caùc thaønh phaàn heä thoáng maïng
3.1 Server:
+ Laø moät maùy chuû hoaëc heä thoáng maùy chuû: chaïy heä ñieàu haønh maïng, cung caáp caùc
dòch vuï, quaûn lyù ñieàu haønh treân heä thoáng.
+ Maùy server coù theå chöùa taøi nguyeân nhö oå ñóa, maùy in, ñöôøng truyeàn ra caùc maïng laân
caän hoaëc internet.
+ Maùy server thoâng thöôøng laø caùc heä maùy chuyeân duïng coù caáu hình maïnh vaø ñoä an
toaøn cao. .
Maïng maùy tính caên baûn Trang 1/22
3.2 Client (traïm)
+ Laø caùc maùy tính thoâng thöôøng chaïy caùc chöông trình Client keát noái vôùi heä thoáng maùy
chuû qua ñöôøng caùp truyeàn, khai thaùc, trao ñoåi thoâng tin, taøi nguyeân duøng chung.
VD: Windows 95 - 98 - Win Nt Workstation, Linux

3.3 Heä ñieàu haønh maïng

- Laø caùc chöông trình chuyeân duïng caøi ñaët treân caùc heä maïng cho pheùp ngöôøi söû duïng:
ñaêng nhaäp, quaûn lyù, chia seû taøi nguyeân cho caùc client vaø server khaùc nhau treân maïng.
- Hieän nay coù raát nhieàu heä ñieàu haønh maïng treân theá giôùi nhöng phoå bieán laø caùc heä:
Unix, Linux, Windows NT, Novell Netware…

3.4 Giao thöùc truyeàn

+ Treân nhieàu heä ñieàu haønh maïng khaùc nhau nhöng coù theå giao tieáp vôùi nhau, trao ñoåi
thoâng tin cho nhau ñöôïc laø nhôø heä thoáng maïng coù nhöõng phöông thöùc truyeàn chuaån vaø
baát kyø heä thoáng naøo ñeàu duøng ñeán.
+ Giao thöùc truyeàn (protocol): thöôøng ñöôïc söû duïng treân caùc heä thoáng maïng laø:
TCP/IP, IPX/SPX, NETBUI,
3.5 Döõ lieäu duøng chung
+ Ñaây laø toaøn boä taøi nguyeân cuûa heä thoáng ñöôïc phaân caáp söû duïng theo caùc quyeàn haïn khaùc
nhau cuûa ngöôøi söû duïng treân maïng
+Döõ lieäu naøy ñöôïc ñaët treân toaøn heä thoáng maïng, do moät hoaëc nhieàu maùy chuû quaûn lyù.

3.6 Caùc thieát bò ngoaïi vi duøng chung

+ Ñaây cuõng laø caùc öu ñieåm cuûa heä thoáng maïng , cho pheùp user duøng chung caùc thieát bò phaàn
cöùng treân caùc maùy khaùc nhau cuûa heä thoáng maïng.

Maïng maùy tính caên baûn Trang 2/22

Baøi 2 SÖÛ DUÏNG MAÙY IN, DÖÕ LIEÄU TREÂN MAÏNG
1. Caøi ñaët maùy in (Start-Settings-Printers)

-Xoùa moät maùy in (Delete)

-Vaøo thuoäc tính cuûa maùy in

1. 1. Caøi maùy in cuïc boä: choïn Add Printer-Next

-Choïn Local printer (choïn maùy in cuïc boä, trong tröôøng hôïp coù maùy in)

Maïng maùy tính caên baûn Trang 3/22

-Choïn haõng saûn xuaát (Manufactures) vaø kieåu maùy in (Printers) - Next

-Coù hay khoâng giöõa laïi Driver cuõ hay chaáp nhaän thay theá? – choïn Next

-Choïn coång xuaát (thöôøng laø Port LPT1) – choïn Next

Maïng maùy tính caên baûn Trang 4/22

-Choïn teân nhaõn cuûa maùy in vaø coù hay khoâng laáy maùy in naøy laø maëc nhieân (Default) – choïn Next

-Coù hay khoâng in thöû moät trang giaáy? – choïn Finish

-Quaù trình copy töø boä Source vaøo

Maïng maùy tính caên baûn Trang 5/22

1. 2. Caøi maùy in qua maïng: choïn Add Printer-Next
-Caùc böôùc ñaàu cuõng töông töï nhö Maùy in cuïc boä.

-Choïn Browse vaø choïn Computer name coù maùy in ñaõ Share

-Caùc böôùc sau töông töï nhö caøi ñaët maùy in cuïc boä
1. 3. Chia seõ maùy in:

-Control Panel-Network-Choïn File and Print

Maïng maùy tính caên baûn Trang 6/22
Sharing
2. Chia seû döõ lieäu

-Caùc Computer name trong cuøng moät nhoùm

-Coù theå truy caäp caùc Computer nam khaùc ôû caùc
nhoùm khaùc: choïn Entire Network
-Truy caäp vaøo Computer name: CDWRITE, vôùi
caùc Folder, maùy in ñaõ ñöôïc chia seõ (Share).
-Choïn Folder ñeå thöïc hieän caùc thao taùc (copy,
delete (neáu coù theå), ....)

-Thöïc hieän vieäc (Share) chia seõ Folder cho caùc maùy tính treân maïng coù theå truy caäp

Maïng maùy tính caên baûn Trang 7/22

-Thöïc hieän vieäc chia seõ (Share) vôùi teân Software
-Coù theå ñaët Password theo Read-Only, Full, Depends on Password

-Thöïc hieän vieäc loaïi boû Not Share

Maïng maùy tính caên baûn Trang 8/22

 -Söû duïng Windows Explore ñeå
truy caäp caùc taøi nguyeân töø
nhöõng maùy khaùc, coù theå sao
cheùp, delete (neáu coù theå), ....

-Yeâu caàu nhaäp Password

ñoái vôùi Folder
DKCUONG töø Computer
name: GIS-PC02

-Chia seõ moät Folder vôùi

hai caáp ñoä:
+Read-Only Password:
maät khaåu chæ ñoïc
+Full Access Password:
maät khaåu Full

Maïng maùy tính caên baûn Trang 9/22

Baøi 3 SÖÛ DUÏNG DÒCH VUÏ MAIL POST OFFICE

1/Taïo Client Mail PostOffice

-Vaøo Properties cuûa Inbox - Add
Choïn Microsoft Mail (boûcaùc dòch vuï khaùc)

-Tìm Computer Name coù

chöùa MailPostOffice -
choïn Browse

-Choïn User name töø danh saùch (do ngöôøi quaûn trò caáp)

Maïng maùy tính caên baûn Trang 10/22

-Nhaäp maät khaåu neáu coù

-Xaùc ñònh oå ñóa löu tröõ

Maïng maùy tính caên baûn Trang 11/22

-Muïc Add…….: Sau laàn khôûi ñoäng vaøo thì Inbox seõ ñöôïc khôûi ñoäng
-Muïc Do not …….: Chæ kích hoaït khi ngöôøi duøng khôûi ñoäng

-Choïn Finish: ñeå keát thuùc

2/ Chænh söûa:
-Vaøo Properties cuûa Inbox - choïn Microsoft Mail - choïn Properties

Maïng maùy tính caên baûn Trang 12/22

-Choïn the Logon vaø coù theå ñoåi teân User name + Password (neáu coù)

3/ Xoùa:
-Vaøo Properties cuûa Inbox
Xoùa caùc dòch vuï töø Profile

Xoùa Show Profile

4/Göûi - nhaän mail:

-Khôûi ñoäng Inbox

-Soaïn thö (Ctrl-N)

Maïng maùy tính caên baûn Trang 13/22

Address Book: choïn nhöõng ñòa chæ caàn göûi (Ctrl-Shift-B)

-Hoài ñaùp thö:

-Cheøn file: (töø menu Insert hoaëc )

Baøi 4: MOÂ HÌNH MAÏNG

Maïng maùy tính caên baûn Trang 14/22

1 Phaân loaïi theo moâ hình (logic maïng)
a. Peer to peer (ngang haøng)
- Caùc maùy keát noái vôùi nhau khoâng caàn ñeán maùy chuû ñieàu haønh
- Tính naêng: Keát noái ñôn giaûn, deã ñieàu haønh, baûo maät thaáp.

Hình 2: Moâ hình maïng maùy tính ngang haøng

b. Client/Server
- Trong moâ hình chuû/tôù naøy caàn coù maùy chuû ñieàu khieån vaø maùy traïm khai
thaùc taøi nguyeân:
- Tính naêng: Ñaây laø heä maïng chuyeân duïng, baûo maät cao, chia seû taøi
nguyeân toát, quaûn lyù ñieàu haønh phöùc taïp.
- Thöôøng söû duïng Linux, - Windows 95 -98 - 2000,hoaëc Windows NT
server - Windows 95 -98 -2000

c. Hoãn hôïp: Peer to peer vaø Client/Server

+ Keát hôïp caû hai moâ hình: Tuøy theo öùng duïng maø ngöôøi söû duïng choïn caùc moâ
hình maïng nhöng khi heä thoáng khoâng caàn thöôøng xuyeân keát noái vaøo maïng
hoaëc chæ söû duïng moät soá chöùc naêng maïng ngoaøi ra coøn duøng moät heä thoáng
ngang haøng deã ñieàu haønh hôn.

2 Phaân loaïi theo vò trí ñòa lyù:

a. Maïng cuï boä (LAN)
- Heä thoáng maïng trong caùc cô quan, nhaø maùy, xí nghieäp coù ít hôn 100
maùy tính keát noái vôùi nhau, trong phaïm vi caùc phoøng laøm vieäc gaàn nhau
(khoâng quaù 200 m).
- Thöôøng duøng caùc giao thöùc truyeàn IPX/SPX, NETBUI vaø caùc heä ñieàu
haønh Windows 9x, Novell Netware (phoøng maùy tính) Windows NT..

Maïng maùy tính caên baûn Trang 15/22

 Hình 3: Moâ hình maïng LAN
b. Maïng dieän roäng (WAN)
Hình 5: Moâ hình maïng WAN

- Maïng keát noái nhieàu LAN

- Duøng giao thöùc truyeàn chính laø TCP/IP
- Maïng cuûa moät Tröôøng Ñaïi Hoïc, Quoác Gia, Tænh thaønh…
- Thöôøng goïi laø Intranet

3 Phaân loaïi theo moâ hình keát noái (Topology)

a. Ñöôøng thaúng: (Bus)

- Hình 7: Moâ hình noái kieåu Bus

- Caùc maùy tính noái vôùi nhau treân moät daây caùp lieân tuïc
- Öu ñieåm: keát noái ñôn giaûn, giaù thaønh reû
- Nhöôïc ñieåm: möùc ñoä an toaøn thaáp deã hö hoûng. Toác ñoä ñöôøng truyeàn
thaáp. <=10 Mbps

Maïng maùy tính caên baûn Trang 16/22

b. Ring

Hình 8: Moâ hình maïng kieåu Ring

- Caùc maùy tính keát thaønh voøng, khoâng coù ñieåm baét ñaàu vaø keát thuùc

c. Phoái hôïp

SERVER

WS 1 WS 2 WS 3

WS 1 WS 2 WS 3

Hình 9: Moâ hình hoãn hôïp lieân keát giöõa Star vaø Bus

Baøi 5 THIEÁT BÒ MAÏNG

1. Maùy chuû Server

+ Choïn heä thoáng maùy coù caáu hình maïnh, hoaït ñoäng oån ñònh, ñoä an toaøn cao.
+ Neân choïn caùc loaïi maùy Server chuyeân duïng nhö: IBM, Compag, HP, Acer
VD: Choïn moät maùy Server chaïy heä ñieàu haønh Windows NT server: phuïc vuï
cho coâng taùc quaûn lyù hoà sô, coâng vaên, thö ñieän töû, Website thoâng tin noäi boä
cho cô quan <100 maùy. Neân choïn maùy coù caáu hình sau:
+ Boä vi xöû lyù Pentium IV – 500 MHz trôû leân
+ Boä nhôù: RAM : 256 MB trôû leân
+ Ñóa cöùng E_IDE hoaëc SCSI 20GB trôû leân
+ Card maïng 100 Mbps
2. Maùy traïm Workstation

Maïng maùy tính caên baûn Trang 17/22

 + Taát caû caùc maùy PC thoâng thöôøng ñeàu coù theå duøng laøm Workstation cho caùc
heä thoáng maïng.
+ Toát nhaát neân choïn caùc maùy chaïy ñöôïc HÑH Windows 95 trôû leân

3. Boä card giao tieáp (NIC):

+ Chöùc naêng:
- Maõ hoaù döõ lieäu vaø truyeàn treân daây caùp
- Giaûi maõ döõ lieäu töø caùp truyeàn chuyeån vaøo maùy tính xöû lyù
+ Hieän nay coù caùc loaïi sau:
Card ISA toác ñoä truyeàn 10 Mbps

Card PCI coù caùc toác ñoä truyeàn 10 vaø 100 Mbps

Hình 9: Card maïng PCI vôùi caùc ñaàu noái BNC vaø UTP - AUI
4. Caùc nuùt noái maïng
a. Caùp ñoàng truïc:
+ Thin caùp: Terminal, T connector, BNC connector

Maïng maùy tính caên baûn Trang 18/22

 Hình daây caùp RG 58 caét ngang –

Ñaàu noái BNC connect tor

Hình T connector
+ Thick caùp: Transceiver, Transceiver cable
Hình caùp RJ 45 vaø ñaàu noái UTP

Maïng maùy tính caên baûn Trang 19/22

c. Caùp quang
5. Ñöôøng truyeàn keát noái maïng
5.1 Kyõ thuaät ñöôøng truyeàn
- Base band
- Broad band
- Band width: löôïng thoâng tin truyeàn taûi.
5.3 Ñöôøng tuyeàn voâ tuyeán:
- Truyeàn theo soùng Radio
- Truyeàn theo soùng vi ba
- Truyeàn theo tia hoàng ngoaïi (Infrare)
5.4 Heä thoáng Cable theo IBM
6. Caùc thieát bò khaùc:
Chöùc naêng vaø öùng duïng
a. Hub:
+ Passive Hub
+ Active Hub
+ Intelligent Hub
b. Repeater
c. Bridge
d. Router
e. Gateway
f. Modem: Internal, External

Baøi 6: GIÔÙI THIEÄU VEÀ BAÛO MAÄT TREÂN MAÏNG

I. Khaùi nieäm
+ Baûo maät heä thoáng
+ An toaøn cho heä thoáng
II. Caùc caáp baûo maät
1. Baûo maät ñaêng nhaäp (login)
2. Baûo maät truy caäp taøi nguyeân file, thö muïc…
III. Heä thoáng quyeàn treân maïng
1. Moâ hình chung veà heä thoáng quyeàn vaø taøi nguyeân
2. Quyeàn cuûa Administrator, Root…
3. Quyeàn cuûa User, caùch gaùn quyeàn, gôõ boõ quyeàn
4. Quyeàn cuûa User treân thö muïc, taäp tin

Baøi 7 GIÔÙI THIEÄU INTERNET

I. Internet
1. Khaùi nieäm
2. Caùc taøi nguyeân treân Internet
a. WWW
b. Email
c. FTP

Maïng maùy tính caên baûn Trang 20/22

d. Chatting & Conferrencing, …
II. Hoaït ñoäng Internet
1. Moâ hình Client – Server
a. Chöông trình Client
b. Chöông trình Server
2. Noái keát Internet vôùi ISP
a. Noái keát qua LAN:
+ Noái tröïc tieáp ñöôøng lease line, veä tinh, Backbone
+ Noái qua Proxy Server
+ Noâi qua Firewall
+ Intranet
b. Noái Internet vôùi PPP/SLIP
+ Noái qua Modem vôùi chöùc naêng Dial-up söû duïng phone line

Maïng maùy tính caên baûn Trang 21/22

THÖÏC HAØNH

Baøi 1: Quan saùt caùc thieát bò maïng

1. Chuaån bò caùc thieát bò maïng sau:
+ Card maïng: BNC, UTP, AUI
+ Caùp maïng RG 58, RJ45, Caùp quang Indoor, Outdoor
+ Caùc thieát bò noái caùp: Ñaàu BNC connector, UTP connector, Kìm baám daây,
T connector, HUB
2. Caùch laép raùp vaø caøi ñaët
+ Caùch laép card vaøo maùy tính
+ Caøi ñaët vôùi caùc loaïi card Jumper, PNP, treân heä ñieàu haønh Windows,
Winnt
3. Kieåm tra vieäc laép raùp card vaøo heä thoáng Server hoaëc Client

Baøi 2: Ñieàu haønh maïng Windows NT

1. Chuaån bò moät heä thoáng Windows NT server, vaø Windows 95

+ Hoïc vieân thöïc haønh taïo user, maät khaåu, login
+ Gaùn quyeàn treân thö muïc, oå ñóa, taäp tin
2. Hoïc vieân ñaêng nhaäp töø heä thoáng Workstation vaøo heä thoáng Winnt truy caäp taøi
nguyeân nhö CD ROM, Ñóa, Thö muïc

Baøi 3: Söû duïng dòch vuï Mail Post Office Treân heä thoáng Windows NT
1. Hoïc vieân taïo ra hoäp thö, taïo user
2. Söû duïng hoäp thö gôûi nhaän email noäi boä

Baøi 4: Söû duïng dòch vuï Internet

1. Truy caäp Web site
2. Gôûi email quoác teá
3. Khai thaùc thö vieän phaàn meàm treân maïng
4. Caùc dòch vuï khaùc

Maïng maùy tính caên baûn Trang 22/22