You are on page 1of 122

B LAO NG - THNG BINH V X HI

N TNG TH
CHUYN I PHNG PHP TIP CN O LNG NGHO
T N CHIU DA VO THU NHP SANG A CHIU
P DNG TRONG GIAI ON 2016-2020

H Ni, thng 4 nm 2015


MC LC

M U.................................................................................................................
I. Qu trnh t chc nghin cu chuyn i phng php tip cn o lng ngho
sang a chiu...........................................................................................................
II. S cn thit chuyn i phng php ti p cn o lng ngho sang a chiu...........
1. Khi nim ngho - ngho a chiu.................................................................................
2. Xu hng chuyn i phng php tip cn o lng ngho i trn th gii..............
3. C s thc tin.................................................................................................................
4. C s php l...................................................................................................................
III. Ni dung chnh ca n chuyn i phng php tip cn o lng ngho
sang a chiu...........................................................................................................
1. M t s nguyn tc chuyn i phng php tip cn o lng ngho a chiu.............
2. Mc tiu ca o lng ngho a chiu Vit Nam.........................................................
3. xut phng php lun tip cn o lng ngho a chiu Vit Nam.....................
4. xut xy dng cc tiu ch chun thu nhp p dng cho giai on 2016-2020
............................................................................................................................................
5. xut cc phng n xc nh chun h ngho tip cn a chiu lm c s thc
hin cc chnh sch gim ngho v an sinh x hi............................................................
6. Phn loi h dn c khi tip cn o lng ngho a chiu v nh hng gii
php tc ng.....................................................................................................................
7. nh hng khung chnh sch gim ngho...................................................................
8. Phn cng trch nhim xc nh i tng h ngho v nh gi tinh trng ngho v
thiu ht cc dch v x hi c bn.......................................................................................
9. nh gi tc ng v hiu qu kinh t - x hi khi p dng phng php o
lng ngho a chiu.........................................................................................................
10. Khi ton ngn sch khi p dng phng php o lng ngho a chiu.........................
11. D bo nhng vn kh khn, vng mc khi chuyn i phng php tip
cn o lng ngho a chiu.............................................................................................
IV. Tin thc hin..............................................................................................
V. Kin ngh, xut..............................................................................................
CC PH LC KM THEO..................................................................................
1

Ph lc s 1. Chun ngho Vit Nam qua cc giai on...................................................


Ph lc s 2. Phng php lun v o lng ngho a chiu...........................................
Ph lc s 3. S liu tnh ton cc ch s thiu ht a chiu.............................................
Ph lc s 4. Phng php v cc phng n tnh mc sng ti thiu.............................
Ph lc s 5. R sot chnh sch v cc phng n tnh ton ngn sch gim ngho
giai on 2016-2020..........................................................................................................

M U

Thc hi n Ngh quyt 76/2014/QH13 ca Quc hi kha 13 v y mnh


thc hin mc tiu gim ngho bn vng n nm 2020, trong quy nh: giao
Chnh ph ch o xy dng chun ngho mi theo phng php tip cn a
chiu nhm bo m mc sng ti thiu v tip cn cc dch v x hi c bn;
kin ch o ca Ph Th tng V Vn Ninh, Trng Ban Ch o Trung
ng v gim ngho bn vng (ti cng vn s 7126/VPCP-KGVX ngy
26/8/2013 ca Vn phng Chnh ph): giao cho B Lao ng - Thng binh v
X hi ch tr, phi hp vi cc B, c quan lin quan nghin cu xy dng
n tng th v i mi phng php tip cn ngho i Vit Nam t n chiu
sang a chiu, bo co Ban Ch o Trung ng v gim ngho bn vng cho
kin trc khi trnh Th tng Chnh ph quyt nh, B Lao ng - Thng
binh v X hi phi hp vi B K hoch v u t (Tng cc Thng k),
cc B, ngnh lin quan, T chc pht trin Lin hp quc (UNDP) tin hnh
nghin cu, xy dng phng php lun, n chuyn i tip cn ngho t
n chiu da vo thu nhp sang a chiu p dng cho giai on 2016-2020 nh
sau:
I. Qu trnh t chc nghin cu chuyn i phng php tip cn o
lng ngho sang a chiu
Theo Ngh quyt 76/2014/QH13 ca Quc hi v ch o ca Chnh ph,
t thng 5 nm 2013 n nay, B Lao ng - Thng binh v X hi phi
hp vi B K hoch v u t (Tng cc Thng k), cc B, ngnh lin quan,
UNDP tin hnh cc cng vic sau:
- T chc on Lin B kho st, tim hiu kinh nghim, phng php
lun o lng ngho a chiu ti Mexico (thng 5/2013);
- Xin ch trng v c s ng ca Chnh ph nghin cu, xy dng
n tng th chuyn i phng php o lng ngho t n chiu da vo
thu nhp sang tip cn o lng ngho a chiu (Thng 9/2013);
- Thnh lp Ban son tho xy dng n tip cn o lng ngho a
chiu do 01 Th trng B Lao ng - Thng binh v X hi lm Trng ban,
thnh vin l Lnh o cp V ca cc B, ngnh lin quan; hinh thnh t gip
vic Ban son tho v nhm h tr k thut;
- T chc cc cuc hi tho chia s kinh nghim o lng ngho a chiu,
xy dng phng php lun v kt qu nghin cu o lng ngho a chiu
nc ta;

- T chc ly kin cc B , ngnh lin quan v chiu, ch s o lng v


ngng thiu ht;
- T chc ly kin dn c v cc nhu cu x hi c bn qua Trang thng
tin in t gim ngho; th im o lng ngho a chiu 4 n v Qun,
huyn ca thnh ph H Ch Minh; th nghim p dng iu tra mc thiu
ht cc nhu cu x hi c bn i vi ton b dn c thuc 3 x ca 3 tnh: Lo
Cai, Thanh Ho v Tr Vinh (khong 5 nghin h);
- Phi hp vi Tng cc Thng k nghin cu, xy dng cc phng n
mc sng ti thiu, tnh ton t l thiu ht cc nhu cu x hi c bn, t l h
ngho ca c nc, tng vng khi p dng phng php o lng ngho a
chiu;
- Bo co, xin kin Thng trc y ban v cc vn x hi ca Quc
hi ti cc hi tho c t chc ti H Ni v Lm ng (Qu I/2015);
n nay, nhng cng vi c nghin cu c bn hon thnh, l c s
B Lao ng - Thng binh v X h i Bo co, xin kin cc c quan lin
quan, kin cc B, ngnh trinh Th tng Chnh ph ph duyt n
chuyn i phng php tip cn o lng ngho t n chiu sang a chiu, p
dng cho giai on 2016-2020.
II. S cn thit chuyn i phng php tip cn o lng ngho sang
a chiu
1. Khi nim ngho - ngho a chiu
Cho n nay, khi nim v ngho i cha h c s thay i, mc d cha
c nh ngha chnh thc, tuy nhin nhiu quan nim v ngho i hin ang
c cc quc gia tha nhn;
Theo Lin hp quc (UN): Ngho l thiu nng lc ti thiu tham
gia hiu qu vo cc hot ng x hi. Ngho c ngha l khng c n,
mc, khng c i hc, khng c i khm, khng c t ai trng trt
hoc khng c ngh nghip nui sng bn thn, khng c tip cn tn
dng. Ngho cng c ngha l khng an ton, khng c quyn, v b loi tr ca
cc c nhn, h gia inh v cng ng. Ngho c ngha l d b bo hnh, phi
sng ngoi l x hi hoc trong cc iu kin ri ro, khng c tip cn nc
sch v cng trinh v sinh an ton (Tuyn b Lin hp quc, 6/2008, c lnh
o ca tt c cc t chc UN thng qua).
Ti Hi ngh v chng ngho i do U ban Kinh t X hi Khu vc
Chu - Thi Binh Dng (ESCAP) ti Bangkok, Thi Lan vo thng 9 nm
4

1993, cc quc gia trong khu vc thng nht cao rng: "Ngho kh l tinh
trng mt b phn dn c khng c kh nng tho mn nhng nhu cu c bn
ca con ngi m nhng nhu cu y ph thuc vo trinh pht trin kinh t x
hi, phong tc tp qun ca tng vng v nhng phong tc y c x hi tha
nhn."
Theo Amartya Kumar Sen, nh Kinh t hc n (ot gii Nobel Kinh
t): tn ti, con ngi cn c nhng nhu cu vt cht v tinh thn ti thiu;
di mc ti thiu ny, con ngi s b coi l ang sng trong ngho nn.
Cc khi nim trn cho thy s thng nht cao ca cc quc gia, cc nh
chnh tr v cc hc gi cho rng ngho l mt hin tng a chiu, tnh trng
ngho cn c nhn nhn l s thiu ht/khng c tha mn cc nhu cu c
bn ca con ngi.
V vy, ngho a chiu c th c hiu l tnh trng con ngi
khng c p ng mt hoc mt s nhu cu c bn trong cuc sng.
2. Xu hng chuyn i phng php tip cn o lng ngho i trn
th gii
Trong nhng nm trc y ngho i thng c o lng thng qua
thu nhp hoc chi tiu. Chun ngho c xc nh da trn mc chi tiu p
ng nhng nhu cu ti thiu v c quy ra bng tin. Ngi ngho hay h
ngho l nhng i tng c mc thu nhp hoc chi tiu thp hn chun ngho.
Cch thc o lng ny duy tri trong thi gian di v bt u bc l nhng
hn ch. Th nht, mt s nhu cu c bn ca con ngi khng th quy ra tin
(nh tham gia x hi, an ninh, v th x hi, v.v...) hoc khng th mua c
bng tin (tip cn giao thng, th trng, ng x v cc loi c s h tng
khc, an ninh, mi trng, mt s dch v y t/gio dc cng v.v...). Th hai, c
nhng trng hp h gia inh c tin nhng khng chi tiu vo vic p ng
nhng nhu cu ti thiu (do c nhng l do khch quan nh khng c sn dch
v hay l do ch quan nh do tp tc vn ha a phng hay do chnh nhn
thc ca ngi dn). Vi nhng hn ch trn nu ch s dng chun ngho thu
nhp o lng v xc nh i tng ngho i s dn n b st i tng,
nhn din ngho v phn loi i tng cha chnh xc, t chnh sch h tr
mang tnh co bng v cha ph hp vi nhu cu.
T nm 2007, Alkire v Foster bt u nghin cu v mt cch thc o
lng mi v ngho i, n gin nhng vn p ng tnh a chiu ca ngho
i. Cch thc o lng ny c UNDP s dng tnh ton ch s Ngho
5

a chiu (MPI) ln u tin c gii thiu trong Bo co Pht trin con ngi
nm 2010 v c xut p dng thng nht trn th gii sau nm 2015
theo di, nh gi i ngho. Ch s tng hp ny c tnh ton da trn 3
chiu ngho Y t, Gio dc v iu kin sng vi 10 ch s v phc li. Chun
ngho c xc nh bng 1/3 tng s thiu ht.
Hin nay, c 32 nc trn th gii (nh Mexico, Colombia, Braxin, Costa
Rica, Trung quc...) nghin cu chuyn i v p dng phng php tip cn
o lng ngho n chiu da vo thu nhp sang o lng ngho a chiu trong
o lng v gim st ngho, xc nh i tng ngho, nh gi v xy dng
cc chnh sch gim ngho v pht trin x hi.
3. C s thc tin
Chun ngho l thc o (hay tiu ch) nhm xc nh ai l ngi ngho
(ho c khng ngho) thc hi n cc chnh sch h tr gim ngho ca nh
nc; nhm bo m cng bng trong thc hin cc chnh sch gim ngho, n
nay, nc ta 6 ln iu chnh chun ngho theo hng ngy cng p ng tt
hn nhu cu ca ngi ngho (Ph lc s 1).
Trn c s chun ngho c ban hnh trong giai on 2011-2015 theo
Quyt nh s 09/2011/Q-TTg ngy 30/01/2011, Th tng Chnh ph ph
duy t Chng trinh mc tiu quc gia gim ngho bn vng giai on 20122015; Chng trinh 135 giai on III; tip tc thc hin Ngh quyt
30a/2008/NQ-CP v chng trinh h tr gim ngho nhanh v bn vng i vi
61 huyn ngho (nay l 64 huyn), ban hnh 7 nhm gii php vi khong trn
70 vn bn chnh sch thc hin mc tiu gim ngho, h tr i sng cho
ng bo dn tc thiu s; chnh sch tr cp x hi vi kinh ph thc hin trong
5 nm khong hn 32 ngn t ng. Cc chnh sch h tr gim ngho, bo m
an sinh x hi gp phn thc y tng trng kinh t, thu hp khong cch v
trinh pht trin gia cc vng, cc dn tc v nhm dn c. Thng qua vic
thc hin cc chng trinh pht trin kinh t - x hi, cc chng trinh gim
ngho, t l h ngho ca c nc gim t trn 14,2% (nm 2010) xung cn
11,76% (nm 2011); 9,7% (nm 2012); 7,8% (nm 2013), 5,97% (nm 2014) v
d kin cn khong 4- 4,2% vo cui nm 2015, binh qun c nc gim
2%/nm, t mc tiu gim ngho theo Ngh quyt Quc hi ra.
Chun ngho hin hnh c tnh ton da trn phng php chi ph cho
cc nhu cu ti thiu ca con ngi (o bng chi tiu cho lng thc thc phm
p ng nhu cu nng lng ti thiu cn thit duy tri sinh hot binh thng
ca con ngi, khong 2.100 Kcal/ngi/ngy v nhu cu chi tiu phi lng
6

thc, thc phm), y l m t trong cc phng php c cc t chc quc t


khuyn ngh p dng cho cc nc ang pht trin, cng l phng php nc
ta p dng cho cc giai on trc y.
Tuy nhin, vic p dng duy nht tiu ch thu nhp xc nh i tng
h ngho, cn ngho dn n s phn loi i tng cha thc s chnh xc;
mt khc, chun ngho hin hnh cha p ng c y d cc nhu cu c
bn, li c duy tri trong c giai on trong iu kin ch s gi tiu dng
(CPI) hng nm u tng, dn n gi tr chun ngho khng cn ph hp,
khng p ng c nhu cu bo mc sng ti thiu ca ngi dn.
Phng php o lng ngho a chiu c nghin cu, p dng s khc
phc nhng im yu trong o lng ngho bng thu nhp vn bc l nhng
im yu trong bi cnh thay i c cu kinh t v th ha vi nhng thch
thc v khi lng ln i tng cn ngho v cc vn th mi pht sinh.
4. C s php l
a) Trong ni dung Hin php sa i nm 2013, ti iu 34 quy nh
Cng dn c quyn c bo m an sinh x hi;
b) Ngh quyt 15-NQ/TW, Hi ngh ln th nm Ban Chp hnh Trung
ng kho XI, v chnh sch x hi giai on 2012 - 2020: ra cc nhim
v v m bo an sinh x hi, ch trng n vic lm, bo him x hi, tr gip
x hi cho nhng ngi c hon cnh c bit kh khn, p ng cc nhu cu
ti thiu v y t, gio dc, nh , nc sch v thng tin;
c) thc hin mc tiu gim ngho hiu qu, bn vng hn, va qua,
Quc hi kha 13, k hp th 7 thng qua Ngh quyt v y mnh thc hin
mc tiu gim ngho bn vng n nm 2020, trong nu r: xy dng chun
ngho mi theo phng php tip cn a chiu nhm bo m mc sng ti
thiu v p ng cc dch v x hi c bn;
d) Chnh ph cng ch o, giao cho B Lao ng - Thng binh v
X hi phi hp vi cc B, ngnh nghin cu xy dng n tng th v i
mi phng php tip cn ngho i Vit Nam t n chiu sang a chiu,
trinh Chnh ph xem xt vo cui nm 2014.

III. Ni dung chnh ca n tng th v i mi phng php tip


cn o lng ngho sang a chiu
1. M t s nguyn tc chuyn i phng php tip cn o lng ngho
a chiu
a) o lng ngho a chiu l phng php mi ang c cc t chc
quc t, mt s quc gia trn th gii nghin cu, chuyn i, cha c hinh mu
v quy nh chung, vi vy nc ta, vic p dng phng php ny cn vn
dng ph hp vi c im kinh t - x hi c th ca t nc;
b) Trong qu trinh chuyn i phng php tip cp o lng ngho t
n chiu sang a chiu, chun ngho a chiu v chun ngho chi tiu/thu
nhp s c s dng song song;
c) Phng php tip cn o lng ngho a chiu c xy dng trn c s
khoa hc, c th so snh vi quc t v khu vc;
d) Ph hp vi kh nng cn i ngn sch.
2. Mc tiu ca o lng ngho a chiu Vit Nam
a) o lng v gim st mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn ca c
nc v tng a phng, nhm nh gi s thay i, tin b x hi hng nm
v tng giai on, trn c s phc v cho vic hoch nh chnh sch tc
ng ci thin kh nng tip cn cc dch v x hi c bn ca ngi dn;
b) Xc nh i tng th hng chnh sch gim ngho v an sinh x
hi: trn c s tip cn o lng ngho a chiu, t chc xc nh i tng h
ngho, h cn ngho, h c mc sng trung binh, h d b tn thng c cc
gii php tc ng ph hp;
c) Lm c s thit k cc chnh sch tc ng n lnh vc, a bn: cn
c thc trng mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn, cc B, ngnh s
tham mu cho Chnh ph hoch nh k hoch, l trinh ci thin mc tip
cn nhu cu x hi c bn theo lnh vc ngnh, a bn u tin.
3. xut phng php lun tip cn o lng ngho a chiu Vit
Nam (Ph lc s 2, 3)
o lng ngho a chiu Vit Nam s s dng phng php Alkire v
Foster do tnh n gin v ph bin ca phng php ny.
Theo phng php ny, o lng ngho a chiu cn xc nh c
cc chiu thiu ht, xc nh cc ch s o lng v ngng thiu ht trong tng
chiu, xc nh cch tnh mc thiu ht v chun ngho a chiu.
8

3.1. Chiu v ch s o lng


Cch tip cn ngho a chiu xut p dng nc ta thi gian ti l
cch tip cn theo quyn nhm p ng nhng nhu cu c bn ca con ngi.
Cc nhu cu c bn ny c coi l quan trng ngang bng nhau 1 v con ngi
c quyn c p ng tt c cc nhu cu ny c th m bo mt cuc sng.
a) Xc nh cc nhu cu x hi c bn - cc chiu thiu ht
Vic la chn cc chiu thiu ht ty thuc vo c im c th ca mi
quc gia, i vi Vit Nam, cc chiu c la chn da vo cc nhu cu c
bn trong cuc sng c quy nh trong Hin php 2013, Ngh quyt 15NQ/TW v Ngh quyt 76/2014/QH13.
Qua tho lun vi cc B, ngnh, tham kho kin vi cc t chc quc
t, trc mt d kin 5 chiu: tip cn v y t, gio dc, nh , nc sinh hot
v v sinh, tip cn thng tin2.
b) Xc nh cc ch s o lng, cc ch s c xc nh theo nhng
nguyn tc sau:
- Cc ch s cn phn nh c vic c p ng hay khng c p
ng cc nhu cu c bn.
- Cc ch s c th, o m c, c bit khi thu thp s liu quy m
ln3.
- u tin la chn ch s phn nh kt qu, hoc cc ch s o lng mc
tip cn v kh nng chi tr cc dch v c bn4.
- Cc ch s nn linh hot vi thay i chnh sch, c li th v ngun lc
v kh nng thc thi, c tnh nh hng chnh sch.
(Qua tho lun vi cc B, ngnh, tm thi xc nh c 10 ch s o
lng mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn).
3.2. Xc nh ngng thiu ht v im ca tng ch s
1 Quyn khng th thay th
2 Vic lm cng l nhu cu ca ngi dn, tuy nhin qua tho lun, cha la chn c ch s o
lng ph hp; Bo him x hi cng rt quan trng hn ch ri ro, tuy nhin hin nay t l bao
ph BHXH nc ta mi t di 20%, mt khc lin quan nhiu hn n i tng c thu nhp kh,
vi vy tm thi cha a vo o lng;
3 C s liu Thng k qua iu tra mc sng h gia inh
4 Trong giai on u, khi cha c s liu v tip cn cc dch v x hi c bn, tm thi s dng cc
ch s u vo hoc ch s kt qu o lng
9

Ngng thiu ht ca tng ch s c th xc nh mc ti thiu hoc


mc tiu cn hng ti, v phi c quy nh trong cc vn bn Lut, vn bn
quy phm php lut; ty theo iu kin kinh t - x hi, ngng thiu ht c th
thay i hoc iu chnh cho ph hp.
(Cc vn bn iu chnh nh: Lut Lao ng, Lut Vic lm, Lut Bo
him x hi, Lut Gio dc v o to, Lut Nh , Lut Bo him y t, Lut
Khm cha bnh, Chin lc pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam 20112020, K hoch pht trin kinh t - x hi Vit Nam 2011-2015, cc chin
lc/k hoch pht trin ngnh).
Cc chiu, th hin quyn c p ng cc nhm nhu cu c bn, s
c cho im bng nhau, chng t cc nhm quyn c vai tr quan trng
ngang bng nhau. V d: c tt c 5 chiu, mi chiu c 20 im, nh vy
tng s im thiu ht s l 100 im.
Trong mi chiu, cc ch s cng c cho im bng nhau. V d: trong
chiu Gio dc c 2 ch s, thi mi ch s s c 10 im. mi ch s trong
chiu Gio dc ny, nu h gia inh khng thiu ht thi s c im bng 0, nu
thiu ht s c im bng 10.
Tng im ca tt c cc ch s thiu ht s cng thnh im thiu ht
chung ca c h. Nu im thiu ht chung ny nhiu hn ngng thiu ht
chung thi h s b coi l thiu ht cc nhu cu c bn.
3.3. Xc nh ngng thiu ht a chiu
Ngng thiu ht a chiu l mc thiu ht m nu h gia inh thiu
nhiu hn mc ny thi b coi l thiu ht cc nhu cu c bn. Theo quan nim
ca cc t chc quc t, ngng thiu ht i vi mt h gia inh l thiu t 1/3
tng im thiu ht tr ln.
Ngng thiu ht a chiu s khng thay i trong thi gian nht nh (05
nm), khng ph thuc kh nng ngn sch, khng thay i khi thay i mc
tiu hay khi tinh hinh thay i do tc ng chnh sch.
Theo s liu Kho st Mc sng dn c 2012 (Tng cc Thng k):
+ C khong 3,78% h dn c thiu ht t 1/2 nhu cu x hi c bn tr ln;
+ C khong 17,14% h dn c thiu ht t 1/3- di 1/2 nhu cu x hi c
bn;
+ C khong 22,74% h dn c thiu ht t 1/5- di 1/3 nhu cu x hi
c bn.
10

4. xut xy dng cc tiu ch chun thu nhp cho giai on 20162020


4.1. Chun mc sng ti thiu
Mc sng ti thiu l mc chi tiu/thu nhp nhm p ng chi tr nhng
nhu cu ti thiu nht m mi ngi cn phi c sinh sng.
Chun mc sng ti thiu c xy dng da trn c s cc nhu cu ti
thiu v tiu dng lng thc, thc phm v nhu cu chi tiu phi lng thc,
thc phm. y l tiu ch mang tnh khch quan, khng ph thuc vo kh
nng p ng ca ngn sch nh nc, cn c gi l chun phc li x
hi y .
Cc phng n tnh ton mc sng ti thiu:
a) Phng n 1 (theo nhu cu dinh dng 2.100 Kcal)
c lng theo c cu chi tiu nm 2012 ca nhm dn c c mc tiu
dng t nhu cu ti thiu, (tnh ton nhu cu chi lng thc, thc phm v cc
nhu cu thit yu nh y t, gio dc, nh ...) theo gi n v trung binh nm
2012 v cc ch s gi binh qun nm thi chun mc sng ti thiu tnh n nm
2015 s c gi tr nh sau: 1,3 triu ng/ngi/thng i vi khu vc thnh th
v 01 triu ng/ngi/thng i vi khu vc nng thn; theo phng n ny,
d bo c nc c khong 16-20% h dn c c thu nhp di mc sng
ti thiu, tng ng vi khong 3,82- 4,27 tri u h , trong khu vc thnh th
khong 11,23% v khu vc nng thn khong 20,61%.
Phn tch u, nhc im ca Phng n 1:
- u im:
+ Ph hp vi kh nng ngn sch;
+ Khng to s t bin v s lng h ngho so vi thi im hin hnh;
+ C tnh kh thi cao.
- Nhc im: cha tip cn c y nhu cu v dinh dng theo
khuyn ngh ca Vin Dinh dng.
b) Phng n 2 (theo nhu cu dinh dng 2.230 Kcal)
Cch tnh ton nh Phng n 1 nhng p dng nhu cu dinh dng l
2.230Kcal tnh ton r hng ha, thi chun mc sng ti thiu tnh n nm
2015 s c gi tr nh sau: 1,6 triu ng/ngi/thng i vi khu vc thnh th
v 1,3 triu ng/ngi/thng i vi khu vc nng thn; theo phng n ny,
11

d bo c nc c khong 22,5- 24,5% h dn c c thu nhp di mc


sng ti thiu, tng ng vi khong 5- 5,5 tri u h , trong khu vc thnh
th khong 15,24% v khu vc nng thn khong 26,45%.
Phn tch u, nhc im ca Phng n 2:
- u im: tip cn c mc nhu cu dinh dng theo khuyn ngh ca
Vin Dinh dng.
- Nhc im: tng t bin v s lng i tng c thu nhp di mc
sng ti thiu, i hi nhu cu chi ngn sch ln, cha ph hp vi bi cnh
kinh t t nc trong giai on ti.
c) xut la chn chun mc sng ti thiu
Tuy chun ngho theo Phng n 2 phn nh c st hn c cu chi tiu
ca ngi ngho nhng li khng ph hp vi kh nng cn i ngn sch, vi
vy, B Lao ng - Thng binh v X hi ngh la chn phng n 1 trinh
Th tng Chnh ph quyt nh.
Bng 1. D kin chun mc sng ti thiu giai on 2016-2020
n v tnh: 1.000 ng
S
TT

Cc tiu ch

Khu vc NT

Khu vc TT

Chun ngho LTTP

600

700

Chun ngho phi LTTP

400

600

Chun mc sng ti thiu

1.000

1.300

4.2. Xy dng chun ngho chnh sch


ph hp vi kh nng cn i ngn sch, tng bc tip cn chun
mc sng ti thiu, trc mt xy dng v p dng chun ngho chnh sch, d
kin bng 80% so vi chun mc sng ti thiu giai on 2016-2020.
Chun ngho chnh sch c xy dng da trn c s p ng nhu cu
chi tiu lng thc, thc phm v mt s nhu cu chi tiu phi lng thc, thc
phm thit yu nh y t, gio dc, nh , may mc, in, nc sinh hot.
Theo tnh ton ca Tng cc Thng k, chun ngho lng thc, thc
phm n nm 2015 khong 600 ngn ng/ngi/thng khu vc nng thn v
700 ngn ng/ngi/thng khu vc thnh th; chi ph p ng cho cc nhu cu
12

c bn nh y t, gio dc, nh , may mc, in, nc sinh hot khong 200


ngn ng/ngi/thng khu vc nng thn v 300 ngn ng/ngi thng khu
vc thnh th, nh vy chun ngho chnh sch d kin l 800 ngn
ng/ngi/thng khu vc nng thn v 01 triu ng/ngi/thng khu vc
thnh th.
Bng 2: D kin chun ngho chnh sch giai on 2016-2020
n v: 1.000 ng
S
TT

Cc tiu ch

Khu vc NT

Khu vc TT

Chun ngho LTTP

600

700

Chi ph cho 3 nhu cu c bn: y


t, gio dc, nh

200

300

Chun ngho chnh sch

800

1.000

4.3. Xy dng chun mc sng trung bnh


Ngoi ra, ph hp vi cc chnh sch c quy nh trong cc vn bn
php lut hin hnh, s xy dng tiu ch mc sng trung binh; theo kt qu
nghin cu, tiu ch mc sng trung binh cao gp 1,5 ln chun mc sng ti
thiu, tng ng vi 1,5 triu ng/ngi /thng khu vc nng thn v 1,95
triu ng/ngi/thng khu vc thnh th.
Bng 3: D kin chun mc sng trung bnh giai on 2016-2020
n v: 1.000 ng
S
TT

Cc tiu ch

Khu vc NT

Khu vc TT

Chun mc sng ti thiu

1.000

1.300

Chun mc sng trung binh

1.500

1.950

5. xut cc phng n xc nh chun h ngho tip cn a chiu


lm c s thc hin cc chnh sch gim ngho v an sinh x hi
Phng n 1: s dng chun mc sng ti thiu xc nh i tng
chnh sch, trn c s , phn loi i tng h ngho, h cn ngho, h c
mc sng trung binh bng mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn.
13

Theo phng n ny, cc tiu ch c xc nh nh sau:


H ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu
tr xung (1,3 triu ng/ngi/thng khu vc thnh th v 01 triu
ng/ngi/thng khu vc nng thn) v thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c
bn tr ln.
H cn ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti
thiu tr xung (1,3 triu ng/ngi/thng khu vc thnh th v 01 triu
ng/ngi/thng khu vc nng thn) v thiu ht di 1/3 nhu cu x hi c
bn.
H c mc sng trung bnh: l h c thu nhp binh qun u ngi di
mc sng trung binh v cao hn mc sng ti thiu.
Theo phng n 1, t l h ngho, h cn ngho c nc nh sau:
M hnh phn loi h theo phng n 1
H KHNG NGHO
71.9% h c TNBQ trn MSTT
16,1 triu h gia inh
MSTT
S liu 2012

H NGHO
12% h c thiu ht a chiu t
1/3 tr ln v c TNBQ di
MSTT
2,7 triu h gia inh

H CN NGHO
16.1% h c thiu ht a chiu
di 1/3 v c TNBQ di MSTT
3,6 triu h gia inh

Phn tch u, nhc im ca Phng n 1:


- u im:
+ Khi nim v h ngho c bn khng thay i, s dng mc thiu
ht cc nhu cu x hi c bn xc nh, phn loi h ngho, h cn ngho;
+ Ph hp vi mt bng chnh sch gim ngho hin hnh c quy nh
trong cc vn bn php lut;
+ Ph hp vi nh hng h tr t ngn sch nh nc v kh nng cn
i.
- Nhc im: cha bo ph c nhm i tng khng ngho v thu
nhp nhng li khng tip cn c mt s nhu cu x hi c bn (thiu ht t
1/3 nhu cu x hi c bn tr ln).
Phng n 2: cn c vo mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn v
mc sng ti thiu phn loi i tng.
14

Theo phng n ny, cc tiu ch c xc nh nh sau:


H ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr
xung (1,3 triu ng/ngi/thng khu vc thnh th v 01 triu
ng/ngi/thng khu vc nng thn) v thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c
bn tr ln.
H cn ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti
thiu tr xung (1,3 triu ng/ngi/thng khu vc thnh th v 01 triu
ng/ngi/thng khu vc nng thn) nhng thiu ht di 1/3 nhu cu x hi
c bn hoc thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c bn tr ln nhng c thu nhp
binh qun u ngi cao hn mc sng ti thiu.
Phn tch u, nhc im ca Phng n 2:
- u im:
+ Ph hp vi cch tip cn o lng ngho a chiu;
+ Khng b st i tng.
- Nhc im:
+ Khng ph hp vi quan im ngho v h thng chnh sch hin hnh;
+ Kh cho vic xc nh i tng h tr v kh nng cn i ngn sch.
Theo phng n 2, t l h ngho, h cn ngho c nc nh sau:
M hnh phn loi h theo phng n 2

MSTT
S liu
2012

H CN NGHO
9% h c thiu ht a chiu t 1/3
tr ln v c TNBQ trn MSTT
2 triu h gia inh

H KHNG NGHO
62.9% h c thiu ht a chiu
di 1/3 v c TNBQ trn MSTT
14,1 triu h gia inh

H NGHO
12% h c thiu ht a chiu t
1/3 tr ln v c TNBQ di
MSTT
2,7 triu h gia inh

H CN NGHO
16.1% h c thiu ht a chiu
di 1/3 v c TNBQ di
MSTT
3,6 triu h gia inh

Phng n 3: s dng ng thi chun mc sng ti thiu v chun


ngho chnh sch phn loi i tng h ngho, h cn ngho, h c mc
sng trung binh; ng thi dng chun o lng mc thiu ht cc nhu cu
x hi c bn xc nh nhm i tng d b tn thng lm c s xy dng
cc gii php tc ng ph hp.
Theo phng n ny, cc tiu ch c xc nh nh sau:
15

H ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi/thng t chun ngho


chnh sch tr xung;
H cn ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi/thng t chun mc
sng ti thiu tr xung v cao hn chun ngho chnh sch;
H d b tn thng: l h c thu nhp binh qun u ngi cao hn chun
mc sng ti thiu v thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c bn tr ln.
H c mc sng trung bnh: l h c thu nhp binh qun u ngi/thng
di mc sng trung binh, cao hn mc sng ti thiu.
Theo phng n 3, t l h ngho, h cn ngho c nc nh sau:
M hnh phn loi h theo phng n 3
H D B TN THNG
9% h c thiu ht a chiu t 1/3
tr ln v c TNBQ trn MSTT
MSTT 2 triu h gia inh

H KHNG NGHO
62.9% h c thiu ht a chiu
di 1/3 v c TNBQ trn MSTT
14,1 triu h gia inh

H CN NGHO
4 - 5% h c TNBQ trn chun ngho chnh sch v di MSTT
0,9 - 1,1 triu h gia inh
80% MSTT

H NGHO
12 - 15% h c TNBQ di chun ngho chnh sch
2,7 n
- 3,42015
triu h gia inh
S liu tnh tin

Phn tch u, nhc im ca Phng n 3:


- u im:
+ Khi nim v h ngho c bn khng thay i, vn s dng 02 chun thu
nhp phn loi i tng;
+ Ph hp vi mt bng chnh sch gim ngho hin hnh c quy nh
trong cc vn bn php lut;
+ Ph hp vi nh hng h tr v kh nng cn i ca ngn sch nh nc;
+ Xc nh c nhm i tng d b tn thng theo phng php tip
cn o lng ngho a chiu.
- Nhc im:
+ Cha thc s ph hp vi phng php tip cn o lng ngho a chiu;
+ Cn qu nhiu tiu ch xc nh i tng th hng cc chnh sch
gim ngho v an sinh x hi.
16

xut la chn phng n: qua phn tch u, nhc im ca tng


phng n, ngh la chn phng n 3 p dng vi c bn ph hp vi
phng php tip cn o lng ngho a chiu, ph hp vi h thng chnh sch
gim ngho hin hnh v kh nng cn i ngn sch.
Mt khc, khi s dng chun ngho chnh sch v chun mc sng ti
thiu phn loi i tng h ngho, h cn ngho, ngoi p ng nhu cu n,
p ng c mt phn cc nhu cu x hi c bn khc nh y t, gio dc,
nh , iu cng ph hp vi phng php tip cn o lng ngho a chiu.
Bng 4: So snh chun ngho chnh sch vi mt s tiu ch khc
n v tnh: 1.000 ng
S
TT

Cc tiu ch

Khu vc NT

Khu vc TT

Chun ngho chnh sch

800

1.000

Chun ngho giai on


2011-2015 cp nht CPI
n nm 2015

590

740

Chun ngho do TCTK v


WB p dng tnh n nm
2015

Chun ngho chnh sch so


snh vi sc mua tng
ng (PPP)

874 (tnh n 01/2015, chung cho c khu


vc thnh th v nng thn)

2 USD/ngy

2,5 USD/ngy

6. Phn loi h dn c khi tip cn o lng ngho a chiu v nh


hng gii php tc ng
Khi tip cn phng php o lng ngho a chiu, s dng song song o
lng ngng thiu ht cc nhu cu x hi c bn v mc sng ti thiu (chun
thu nhp), dn c trong x hi s c phn loi v nh hng gii php tc
ng nh sau:
(1) Nhm dn c c mc kh khn nghim trng cn c u tin h
tr nht: l nhm h gia inh c thu nhp binh qun u ngi t chun ngho
chnh sch tr xung (nhm h ngho).
17

i vi nhm h ngho, s u tin cc chnh sch h tr trc tip cho h


gia nh v thnh vin ci thin kh nng tip cn cc dch v x hi c bn
v nng cao mc thu nhp.
(2) Nhm dn c kh khn cn c u tin h tr th hai l nhm h gia
inh c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr xung v trn
chun ngho chnh sch (nhm h cn ngho).
i vi nhm h cn ngho, gii php tc ng nh nhm h ngho,
nhng mc u tin thp hn.
(3) Nhm d b tn thng, l nhm h gia inh khng ngho v thu nhp
nhng thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c bn tr ln.
i vi nhm h gia nh d b tn thng, gii php tc ng gm: tng
cng cc chnh sch h tr i vi lnh vc, vng (y t, gio dc, cc vng
trng im); tng cng bin php tuyn truyn, nng cao nhn thc, thc
ca h gia nh trong vic tip cn cc nhu cu c bn (hc ngh, tham gia bo
him x hi, bo him y t, v sinh); tng cng c s vt cht v h tng cung
cp cc dch v x hi c bn (dch v thng tin, khm cha bnh); m rng
din ph cp chnh sch (y t, gio dc)
(4) Nhm dn c khng thiu ht v cc nhu cu x hi c bn v c thu
nhp binh qun u ngi trn mc sng ti thiu: y l nhm dn c c iu
kin t bo m cuc sng, gii php tc ng bng cc chnh sch v m,
chnh sch pht trin kinh t - x hi nhm to hnh lang php l h t t
chc cuc sng gia nh.
7. nh hng khung chnh sch gim ngho
Trn c s xc nh v phn loi i tng, cc chnh sch gim ngho v
an sinh x hi trong thi gian ti d kin s thit k theo hng sau:
a) Phn loi chnh sch tc ng n tng nhm i tng c th:
- Chnh sch h tr c nhn ngi ngho, cn ngho: nh chnh sch h tr
bo him y t, h tr gio dc o to...;
- Chnh sch h tr h ngho, h cn ngho: nh chnh sch h tr nh ,
vay vn tn dng u i, h tr t sn xut;
- Chnh sch h tr nhm h, cng ng: nh chnh sch u t c s h
tng thit yu thn bn, h tr sinh k da vo cng ng;
- Chnh sch h tr vng v h tng, v quy hoch pht trin sn xut, quy
hoch dn c
18

b) Phn nh r chnh sch pht trin kinh t - x hi, chnh sch u t


cng, chnh sch pht trin ngnh, lnh vc, chnh sch an sinh x hi vi chnh
sch gim ngho.
8. Phn cng trch nhim xc nh i tng h ngho v nh gi tnh
trng ngho v thiu ht cc dch v x hi c bn
a) B Lao ng - Thng binh v X hi
- Phi hp vi Tng cc Thng k v cc B, ngnh lin quan xy dng
cc tiu ch: chun mc sng ti thiu, chun ngho chnh sch, tiu ch mc
sng trung binh; chun h ngho, h cn ngho, h c mc sng trung binh,
trinh Th tng Chnh ph ban hnh, lm c s thc hin cc chnh sch
gim ngho v an sinh x hi giai on 2016-2020;
- Xy dng k hoch, phng php, cng c hng dn cc a phng t
chc iu tra, xc nh cc i tng th hng chnh sch u k, cui k v
hng nm;
- Tng hp, bo co Quc hi, Chnh ph t l h ngho, h cn ngho
hng nm ca c nc v cc tnh, thnh ph;
- Xy dng phn mm trc tuyn qun l i tng h ngho, h cn
ngho ca c nc trong giai on 2016-2020.
b) B K hoch v u t (Tng cc Thng k)
- Trn c s kt qu iu tra mc sng h gia inh hng nm, Tng cc
Thng k cng b t l thiu ht cc nhu cu x hi ca c nc v tng a
phng, phn tch mc thay i, lm c s nh hng cc chnh sch
pht trin kinh t vng, lnh vc, chnh sch gim ngho v an sinh x hi;
- Nghin cu b sung cc ch tiu iu tra mc sng h gia inh lm c s
o lng s thay i t l tip cn cc nhu cu x hi c bn ca ngi dn,
nht l cc ch tiu phn nh tc ng, u ra;
- Phi hp vi B Lao ng - Thng binh v X hi xy dng tiu ch
chun mc sng ti thiu, chun ngho chnh sch, chun mc sng trung binh
v cc tiu ch xc nh i tng th hng chnh sch gim ngho v an sinh
x hi giai on 2016-2020 trinh Th tng Chnh ph ban hnh.
c) B Ti chnh: phi hp vi B Lao ng - Thng binh v X hi tnh
ton cn i ngun lc ngn sch thc hin cc chnh sch gim ngho v an
sinh x hi khi chuyn i phng php tip cn o lng ngho sang a chiu.

19

d) Cc B, ngnh Trung ng: trn c s mc thiu ht cc nhu cu x


hi ca c nc v tng a phng, xut vi Chnh ph, Th tng Chnh
ph cc gii php tc ng nhm nng cao kh nng tip cn cc dch v x
hi c bn ca ngi dn, nht l cc vng c t l tip cn thp v dch v x
hi c bn, c th:
- B Y t: xy dng gii php nng cao kh nng tip cn ca ngi dn
v dch v khm cha bnh, tng bao ph tham gia bo him y t, nng cao
cht lng dch v khm cha bnh;
- B Gio dc v o to: xy dng gii php tng t l tr em n trng
ng tui theo tng cp hc, gim t l b hc, lu ban; tng t l bit ch
ca ngi ln; quy hoch xy dng c s vt cht trng hc ph hp hc
sinh tip cn thun li;
- B Nng nghip v Pht trin nng thn: xy dng gii php tng t l
ngi dn s dng nc hp v sinh khu vc nng thn; tuyn truyn, nng cao
t l s dng h x hp v sinh khu vc nng thn;
- B Xy dng: xy dng gii php tng t l ngi dn c nh bo
m v din tch v cht lng; nng cao t l ngi dn s dng nc my
khu vc thnh th;
- B Thng tin v truyn thng: xy dng gii php tng cng kh
nng tip cn thng tin ca ngi dn; m rng v nng cao cht lng cc dch
v cung cp thng tin, vin thng, pht thanh, truyn hinh.
e) y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng
- Ch o t chc iu tra, xc nh i tng th hng chnh sch gim
ngho v an sinh x hi nh k, hng nm, t chc phn loi i tng tc ng
ph hp;
- C gii php, k hoch tc ng ph hp nng cao kh nng tip cn
cc dch v x hi c bn ca ngi dn trn a bn;
- Ch o xy dng phn mm qun l i tng h ngho, h cn ngho
trn a bn.
Cn c iu kin v kh nng thc t ca a phng, cc tnh, thnh ph
trc thuc Trung ng c th b sung cc nhu cu x hi c bn, iu chnh
ngng o lng cc ch s thiu ht, p dng y phng php tip cn o
lng ngho a chiu, nng chun ngho thu nhp cao hn chun ca quc gia
vi iu kin t cn i ngn sch a phng theo quy nh ca php lut h
20

tr cc chnh sch cho i tng ngho, cn ngho trn a bn do iu chnh,


nng chun.
9. nh gi tc ng v hiu qu kinh t - x hi khi p dng phng
php o lng ngho a chiu
Chuyn i phng php tip cn o lng ngho theo hng a chiu s
to iu kin nhn dng i tng ngho chnh xc, c th hn, p ng a
dng hn cc nhu cu x hi c bn ca i tng th hng, ng thi c gii
php h tr ph hp hn nhu cu ca h ngho, h cn ngho.
Thng qua tip cn o lng ngho a chiu, s nh gi c mc thay
i kh nng tip cn cc nhu cu x hi c bn ca ngi dn, ng thi thng
qua , gip cho c quan qun l nhin nhn r hn cc khu vc c mc thiu
ht cao, lm c s xy dng cc chnh sch v m, chnh sch ngnh tng
bc gim dn mc thiu ht gia cc vng, nhm dn c.
Vic xc nh mc thiu ht thng qua tip cn o lng ngho a chiu
s gp phn tng tnh hiu qu ca chnh sch h tr, hn ch tinh trng trng
ch, li ca i tng th hng, ng thi l c s xy dng k hoch
ngn sch thc hin chnh sch gim ngho v an sinh x hi ph hp hn.
Vic chuyn i phng php tip cn o lng ngho theo hng a chiu
s gp phn nng cao v th ca Vit Nam trn cc din n th gii, l mt
im sng trong vic thc hin khuyn ngh ca cng ng quc t v p dng
phng php o lng ngho a chiu, gp phn thc hin quyn con ngi mt
cch c th, thit thc nht.
10. Khi ton ngn sch khi p dng phng php o lng ngho a chiu
Vic p dng phng php tip cn o lng ngho a chiu nc ta giai
on ti s c thc hin tng bc, ph hp vi mt bng cc chnh sch
gim ngho hin hnh v kh nng cn i ngn sch.
i vi ngn sch thc hin mc tiu gim ngho, c 02 ni dung ln:
- Chnh sch gim ngho h tr cho vng, a bn (huyn ngho, x ngho,
thn, bn c bit kh khn), c bn s khng c s thay i ln, l do:
+ Vic m rng hay thu hp i tng a bn l do c quan qun l xc
nh trong giai on ti, khng ph thuc nhiu vo khi nim h ngho;
+ nh mc h tr c th gi nguyn nh giai on 2011-2015 hoc c h
s tng thm (h s 1,5 ln) nu ngn sch b tr c, nh vy vic chuyn i

21

phng php tip cn o lng ngho sang a chiu c bn khng lm tng


ngn sch nh nc.
- Chnh sch h tr ngi/h ngho, ngi/h cn ngho:
+ S lng i tng khng tng so vi giai on 2011-2015, c h ngho
v h cn ngho chim khong di 20% s h ca c nc.
Cc chnh sch h tr h ngho, h cn ngho c bn khng thay i, c
tch hp h tr hiu qu hn, theo hng gim dn chnh sch h tr cho
khng, tng chnh sch h tr cho vay, c iu kin, c hon tr; mt khc s
cn c vo mc thiu ht ca tng c nhn, h gia inh h tr, khng co
bng, kh nng ngn sch s gim ch khng tng so vi giai on trc.
Ngn sch nh nc cng c th tng thm nu m rng din ph cp
chnh sch (nh bo him y t ton dn, ph cp gio dc trung hc).
+ i vi nhm h d b tn thng, nhin chung khng phi tc ng bng
vic h tr tin, ch yu dng cc gii php nh tuyn truyn, nng cao nhn
thc ngi dn tham gia v thc hin, nng cao cht lng cung cp dch v
11. D bo nhng vn kh khn, vng mc khi chuyn i phng
php tip cn o lng ngho a chiu
- Tip cn ngho a chiu l khi nim mi, khc hn quan nim v ngho
thu nhp/chi tiu nh hin nay, i hi cn c thi gian chuyn i;
- Khi tip cn o lng ngho a chiu, khi nim h ngho khc so vi
chun ngho thu nhp, trong khi h thng chnh sch gim ngho hin hnh
ang quy nh tiu ch h ngho da vo thu nhp;
- Vic xc nh cc chiu, ch s, ngng thiu ht i hi phi da trn
ngun d liu sn c o t s liu iu tra mc sng h gia inh, nhng hin
nay mt s nhu cu v s liu cha phn nh y nh vic lm, hoc thiu s
liu thng k xc nh cc ch s tip cn dch v x hi nh y t, thng tin...;
- xc nh c i tng th hng chnh sch theo phng php tip
cn o lng ngho a chiu, i hi phi iu tra ton b dn c, kh thc hin
trong iu kin hin nay;
- Mt s chnh sch mun thay i phi da trn vic sa i, b sung h
thng vn bn php lut, i hi phi c thi gian, l trinh, bc i c th;
- Vic p dng mc sng ti thiu cho giai on ti cn tnh ton cn i
vi cc tiu ch thc hin cc chnh sch lin quan nh tin lng ti thiu,
chnh sch ngi c cng...;
22

- Cn to c s ng thun, thng nht cao gia cc cp, cc ngnh trong


tip cn o lng ngho a chiu.
IV. Tin thc hin
Sau khi Th tng Chnh ph Ph duyt ch trng chuyn i phng
php tip cn o lng ngho a chiu, B Lao ng - Thng binh v X hi
s phi hp vi Tng cc Thng k v cc B, ngnh lin quan tin hnh cc
cng vic tip theo, nh sau:
1. Thng 6/2015, Trinh Th tng Chnh ph ban hnh cc tiu ch:
- Chun mc sng ti thiu, chun ngho chnh sch, tiu ch mc sng
trung binh.
- Tiu ch h ngho, h cn ngho, h c mc sng trung binh, tiu ch h
d b tn thng p dng cho giai on 2016-2020.
2. Qu II/2015, xy dng phng n, cng c hng dn iu tra, xc
nh i tng th hng chnh sch, t chc tp hun cho cc a phng.
3. Qu III/2015, cc a phng t chc iu tra, xc nh cc i tng
th hng chnh sch trn a bn.
4. Qu IV/2015, tng hp, bo co kt qu iu tra, xc nh phn loi
cc i tng theo tiu ch ngho a chiu ca c nc v tng a phng, bo
co Th tng Chnh ph.
Song song vi qu trinh , xy dng v chuyn giao phn mm trc
tuyn, qun l i tng trong c nc, nhp d liu iu tra theo di kt qu
thc hin cc chnh sch gim ngho.
V. Kin ngh, xut
1. ngh Th tng Chnh ph ph duyt n tng th chuyn i
phng php tip cn o lng ngho t n chiu sang a chiu Vit Nam p
dng cho giai on 2016-2020;
2. ngh Th tng Chnh ph ph duyt, ban hnh cc tiu ch p dng
cho giai on 2016-2020, c th:
- Cc nhu cu x hi c bn o lng ngho a chiu, ngng thiu
ht a chiu;
- Tiu ch chun mc sng ti thiu;
- Tiu ch chun ngho chnh sch;
23

- Tiu ch chun mc sng trung binh.


3. ngh Th tng Chnh ph giao nhim v cho cc B, ngnh, a
phng trong vic t chc thc hin chuyn i phng php o lng ngho
sang a chiu p dng cho giai on 2016-2020 nc ta./.

CC PH LC KM THEO
Ph lc s 1: Chun ngho Vit Nam qua cc giai on
Chun ngho l thc o (hay tiu ch) nhm xc nh ai l ngi ngho
(ho c khng ngho) thc hi n cc chnh sch h tr gim ngho ca nh
nc; nhm bo m cng bng trong thc hin cc chnh sch gim ngho, Cn
c vo mc sng thc t cc a phng, trinh pht trin KT - XH, t nm
1993 n nay, B Lao ng - Thng binh v X hi 6 ln cng b tiu
chun c th cho h ngho. Cc tiu ch ny thay i theo thi gian cng vi s
thay i mt bng thu nhp quc gia.
- Chun ngho 1993-1995 :
H i: binh qun thu nhp u ngi quy theo go/thng di 13kg i
vi thnh th, di 8kg i vi khu vc nng thn.
H ngho l h c thu nhp binh qun u ngi quy theo go/thng di
20 kg i vi thnh th, di 15kg i vi khu vc nng thn.
- Chun ngho 1995-1997 :
+ H i: l h c mc thu nhp binh qun mt ngi trong h mt thng
quy ra go di 13kg, tnh cho mi vng.
24

+ H ngho: l h c thu nhp:


+ Vng nng thn min ni, hi o: di 15kg/ngi/thng.
+ Vng nng thn, ng bng, trung du: di 20kg/ngi/thng.
+ Vng thnh th: di 25kg/ngi/thng.
- Chun ngho 1997-2000 (cng vn s 1751/LTBXH):
+ H i: l h c mc thu nhp binh qun mt ngi trong h mt thng
quy ra go di 13kg, tng ng 45 ngn ng (gi nm 1997, tnh cho mi
vng).
+ H ngho: l h c thu nhp ty theo tng vng cc mc tng ng
nh sau:
. Vng nng thn min ni, hi o: di 15 kg/ngi/thng (tng
ng 55 ngn ng).
. Vng nng thn, ng bng, trung du: di 20kg/ngi/thng (tng
ng 70 ngn ng).
. Vng thnh th: di 25kg/ngi/thng (tng ng 90 ngn ng).
- Giai on 2001-2005 (theo Quyt nh s 1143/2000/Q-LTBXH)
+ Vng nng thn min ni, hi o: 80.000 ng/ngi/thng.
+ Vng nng thn ng bng: 100.000 ng/ngi/thng.
+ Vng thnh th: 150.000 ng/ngi/thng.
- Giai on 2006-2010 (Theo Quyt nh s 170/2005/Q-TTg ngy 8
thng 7 nm 2005) quy nh nhng ngi c mc thu nhp sau c xp vo
nhm h ngho:
+ Thu nhp binh qun u ngi i vi khu vc nng thn l di
200.000 ng/ngi/thng.
+ Thu nhp binh qun u ngi i vi khu vc thnh th l di
260.000ng/ngi/thng.
- Giai on 2011-2015: (Quyt nh s 09/2011/Q-TTg ngy
30/01/2011) c quy nh nh sau :
+ H ngho:
. Vng nng thn: c mc thu nhp t 400.000 ng/ngi/thng tr
xung.
. Vng thnh th: c mc thu nhp t 500.000 ng/ngi/thng tr
xung.
+ H cn ngho:
. Vng nng thn: c mc thu nhp t 401.000 - 520.000
ng/ngi/thng.
25

. Vng thnh th: c mc thu nhp t 501.000 - 650.000


ng/ngi/thng.

Ph lc s 2. Phng php lun v o lng ngho a chiu


1. Tng quan v ngho
1.1. Khi nim ngho
C nhiu nh ngha v khi nim v phc li; Th d, chng ta c th
hiu mt ngi sng m no, pht trin tt l ngi bit lm ch c ngun lc;
Nhng ngi thiu kh nng hot ng trong x hi c th pht trin km i
(Sen 1987) hoc tr ln d b tn thng, gp ri ro trong thu nhp v thin tai.
Do vy, i ngho ngha l thiu s lm ch i vi ngun lc ni chung (b hn
ch trong cc loi la chn hay c rt t s la chn (Watts, 1968) hoc thiu ht
tiu dng thit yu (nh qu t khi lng lng thc thc phm) cu thnh
chun mc v mc sng trong x hi, hay thiu kh nng hot ng trong x
hi; Ngho cn c hiu l thiu c hi, khng c c hi tip cn v tha mn
cc dch x hi thit yu cho cuc sng ca con ngi, thiu c hi tham gia vo
qu trinh pht trin ca cng ng.
Theo Lin hp quc (UN): Ngho l thiu nng lc ti thiu tham gia
hiu qu vo cc hot ng x hi. Ngho c ngha l khng c n, mc,
khng c i hc, khng c i khm, khng c t ai trng trt hoc
khng c ngh nghip nui sng bn thn, khng c tip cn tn dng.
Ngho cng c ngha l khng an ton, khng c quyn, v b loi tr ca cc
c nhn, h gia inh v cng ng. Ngho c ngha l d b bo hnh, phi sng
26

ngoi l x hi hoc trong cc iu kin ri ro, khng c tip cn nc sch


v cng trinh v sinh an ton (Tuyn b Lin hp quc, 6/2008, c lnh o
ca tt c cc t chc UN thng qua).
Theo Ngn hng Th gii (WB 2000), "i ngho l s mt i tinh trng
m no", m no c th c o bng vic s hu ca c nhn v thu nhp, sc
kho, dinh dng, gio dc, ti sn, nh v cc quyn nht nh trong x hi
nh quyn t do ngn lun. i ngho l s thiu cc c hi, thiu quyn lc v
kh nng d b tn thng; i ngho thc s l l hin tng do rt nhiu
nguyn nhn nh vy v cn c chnh sch ton din v chng trinh can thip
nhm thc y s m no, v gip h ra khi i ngho.
Ti Hi ngh v chng ngho i do U ban Kinh t X hi Khu vc
Chu - Thi Binh Dng (ESCAP) ti Bangkok, Thi Lan vo thng 9 nm
1993, cc quc gia trong khu vc thng nht cao rng: "Ngho kh l tinh
trng mt b phn dn c khng c kh nng tho mn nhng nhu cu c bn
ca con ngi m nhng nhu cu y ph thuc vo trinh pht trin kinh t x
hi, phong tc tp qun ca tng vng v nhng phong tc y c x hi tha
nhn." Nhng nhu cu c bn y bao gm: n mc, , y t, gio dc, vn ha,
i li v giao tip x hi.
Tuy vy ngho i l mt khi nim ng theo thi gian v khng gian,
do vy vic pht trin hon thin khi nim v ngho i l mt vn tt yu
khch quan;
Theo Amartya Kumar Sen, nh Kinh t hc n (ot gii Nobel Kinh
t): tn ti, con ngi cn c nhng nhu cu vt cht v tinh thn ti thiu;
di mc ti thiu ny, con ngi s b coi l ang sng trong ngho nn.
Cc khi nim trn cho thy s thng nht cao ca cc quc gia, cc nh
chnh tr v cc hc gi cho rng ngho l mt hin tng a chiu, tnh trng
ngho cn c nhn nhn l s thiu ht/khng c p ng, khng c
tha mn cc nhu cu c bn ca con ngi.Tuy vy, vic nhn dng v o
lng ngho a chiu cng l vn mi, cn c nghin cu mt cch khoa
hc v c c s thc tin.
1.2. o lng ngho
Ngho l tinh trng h gia inh hay cc c nhn c ngun lc hay nng
lc p ng cc nhu cu ca h khng. Vic ny da vo so snh thu nhp, tiu
dng, gio dc hay cc nhu cu khc ca c nhn vi ngng c xc nh no
m di ngng h b coi l l ngho trong nhu cu . Ngho l thiu
ht cc ti sn c gi tr v c hi m mi con ngi c quyn c hng nh
quyn ca con ngi v quyn c sng, quyn c bo m an sinh x hi
v quyn c bo v;. Chnh vi vy m ngi ta c th nh ngha ngho da
vo cc thiu ht khc ngoi thu nhp nh tip cn vi y t, chm sc sc
khe, gio dc v mi trng hay iu kin sng. Mc du c dng rng ri,
ngho c tnh bng tin khng phi l m hinh c nht o ngho v cc
27

xu hng o lng ngho da vo cc nhu cu khc cng c dng nh


gi tnh a dng ca ngho hay cn gi l ngho a chiu..
Ti sao li phi o lng ngho? Tm quan trng ca c s d liu v
ngho tin C l li bin h mnh nht l ca Ravallion (1998), ngi cho rng
mt thc o ngho tin cy c th l mt cng c mnh nhm tp trung ch
ca cc nh lp chnh sch ti iu kin sng ca ngi ngho. S liu ngho
qua thi gian c th cho bit chnh sch gim ngho ca mt quc gia ph hp
hay cha ph hp. Mt thc o ngho tt s:
Cho chng ta c thu thp thng tin v xy dng c c s d liu
quc gia tin cy v ngho v c th coi l u vo quan trng ca
qu trinh thit k chnh sch v chng trinh gim ngho;
Khi c c s d liu tin cy v ngho se cho php nh gi tc ng
ca cc chnh sch, chng trinh , hay bin ng, hoc chnh sch ca
chnh ph ti ngho .t iu chnh chnh sch chng trinh gim
ngho ph hp vi iu kin thc t ca t nc v c th cc vng
min;
Cho php so snh ngho theo thi gian, khng gian, dn tc
To iu kin so snh vi cc nc khc v hc hi kinh nghim ca
h
Hng vo ngi ngho, a phng ngho ci thin cht lng
ca ngi ngho , a phng ngho
Thng thng khi nghin cu v phn tch ngho , c t nht 4 cu hi
chng ta cn phi quan tm lm r, l:
C bao nhiu ngi ngho (quy m) v tinh trng ngho ( su) ca h ra
sao? tr li cu hi ny chng ta phi
o lng ngho
Ai l ngi ngho?
Ti sao h li ngho?

Lp h s ngho
Phn tch cc nguyn nhn ngho

Lm th no gip h vn ln thot ngho Cc xut thit k chnh


sch, chng trnh gim ngho
Cc thc o ngho
C mt s cch tip cn v khi nim o phc li. Cch thng dng nht
l o phc li kinh t da vo chi tiu tiu dng hay thu nhp h gia inh do
mi thnh vin trong h ng gp nn, l thc o v tiu dng/chi tiu
hay thu nhp tnh theo u ngi. Tt nhin cn c thc o phc li c nhn
khng tnh c bng tin, bao gm cc ch tiu nh t l cht ca tr s sinh
trong vng, tui th, phn trm chi tiu dnh cho lng thc thc phm, iu
kin nh , v tr em n trng. Phc li l mt khi nim rng hn khi
nim phc li kinh t ch o c s kim sot ca c nhn i vi hng ho
m thi.
28

Theo quan im truyn thng, c hai la chn ph bin nht o phc


li l thu nhp v chi tiu.
Thu nhp
Khi o phc li h gia inh bng vic xem xt thu nhp h gia inh thi pht
sinh ngay cc vn thc t: thu nhp l gi? v c th o thu nhp chnh xc
khng? Phng php o thu nhp c chp nhn rng ri nht l phng php
c xy dng bi Haig v Simons:
Thu nhp tiu dng + thay i gi tr dng
Th d: Gi s ti c ti sn tr gi 10.000 $ vo thi im u nm.
Trong 1 nm ti chi tiu ht 3000 $ cho tiu dung, v cui nm ti c 11.000$
tin ti sn; Thu nhp ca ti l 4000$, trong chi tiu ht 3000$, v
phn cn li l 1000$ b sung vo ti sn ca ti.
Vn u tin cng vi nh ngha ny l ch cha r thi gian no l
ph hp; Chng ta c nn xem xt thu nhp ca ngi no trong mt nm? 5
nm? sut i? Hin c nhiu sinh vin ngho, nhng c trin vng sut i tt,
v chng ta khng mun xem h nh ngi ngho thc s; Mt khc, nu chng
ta i n khi chng ta c thng tin v thu nhp c i ca h, thi s l qu
mun c dp gip anh/ch y lc ang ngho.
Vn th hai l thc o. o cc yu t cu thnh thu nhp nh tin
cng, tin lng l vic khng kh khn gi. Vn l c th c c thng tin
hp l v li sut tit kim, li sut c phiu, v thu nhp t mt vi hinh thc t
lm khng (do khng khai bo y )? Tuy nhin c th kh m c c thc
o chnh xc v thu nhp trong nng nghip; hay gi tr v dch v nh hay v
mn li t vn (th d nh tng gi tr gia sc trong mt trang tri, hoc thay i
gi tr mt ngi nh m h s hu).
Th d, iu tra mc sng dn c Vit nam (VLSS; thc hin nm 1993 v
ti iu tra nm 1998) thu thp thng tin v gi tr n gia sc ca nng h vo
thi im iu tra, nhng khng phi gi tr ca 1 nm trc . Do khng
th tnh c gi tr thay i ti sn n gia sc . Nhiu nng h ni thu nhp
tin mt l m, do h u t vo vic mua sm ti sn, v thc t l h c thu
nhp dng.
iu ny xy ra trong x hi a s dn s sng bng ngh nng hoc t
lm, trong thu nhp b khai thp ng k. Vit Nam cng l quc gia c ng
dn s sng bng ngh nng v cung xnawmf trong tinh trng .. .Kt qu thu
nhp binh qun u ngi h gia inh nm 1993 cho mi mt trong nm nhm
chi tiu (ng v phn-quintiles): mi nhm (quintiles) bng 1/5 s mu, v nhm
1 gm 20% ngi ngho, v.v. i vi mi nhm, cc h gia inh tnh trung
binh u khai thu nhp thp hn chi tiu, hon ton khng hp l. iu cho
thy cc h gia inh hn phi khai thp ti sn ca minh hoc l phi vay n rt
nhiu, iu khng th xy ra trong mt nm tng bt thinh linh nh nm
1993.
29

C mt s l do gii thch vi sao thu nhp c hng khai thp:


i tng iu tra qun do phi hi tng trong 1 nm trc, c bit khi hi
phng vn c lp v cc mn hng h c th mua trong mt nm trc.
i tng iu tra khng mun khai ht thu nhp vi s nh thu hoc
ngi ngoi bit thu nhp ca minh d b gy rc ri.
i tng iu tra thng che giu cc khon thu nhp bt hp php, th d
bun lu, hay tham nhng, hi l, hoc trng cy thuc phin, hoc lm mi
dm.
Nhiu khon thu nhp rt kh nh gi chng hn nh gi tr tng thm ca
n gia sc, gia cm..
Chi tiu/Tiu dng
Tiu dng gm c hng ho v dch v c mua v dng v nhng sn
phm bng hin vt do chnh h sn xut ra. cc nc pht trin, tiu dng l
ch tiu tt hn ch tiu thu nhp v phc li sut i. Thu nhp ln xung bp
bnh qua cc nm, v ngoi ra tng hn ln v ri gim i trong i sng ca h
trong khi tiu dng vn gi mc kh n nh. Dao ng khng ng k trong
thi gian ngn cng l mt s xc nhn v gi nh thu nhp thng xuyn, theo
gi thit thu nhp nht thi c tit kim dnh dm trong khi thu nhp
thng xuyn trong thi gian di thi b tiu dng nhiu.
Vng i thu nhp v tiu dng c th hin bng th trn hinh 1. Tuy
nhin cc bng chng khng ng h mnh cho gi thit vng i trong iu kin
ca cc nc km pht trin cho d h gia inh khng iu chnh c dao ng
thi v trong thu nhp m h ang phi ng u trong c nm (xem Aldeman
v Paxson 1994; Paxson 1993).
Mt trng hp thc t na v s dng tiu dng hn l thu nhp, l
h gia inh c th c kh nng hn, hay sn sng, k ra nhng th h chi tiu
hn l k ra nhng ngun h thu nhp c. D c ng nh th thi tiu dng
vn c kh nng b khai bo thp mt cch c h thng, bi vi:
$
Tiu dng

Thu nhp
Tui

30

Hinh 1. Vng i gi nh: ng thu nhp v tiu dng theo thi gian
Cc h gia inh c xu th khai bo khng ht nhng gi h chi cho xa x
(nh ru, bnh gat, thuc l v nhng tiu dng ring t khc) hay nhng
mt hng tri php, bt hp php (thuc phin, mi dm). Th d, tng chi
tiu m h gia inh ni h chi tiu vo ru, theo iu tra ngn sch h
gia inh nm 72-73 M, ch bng mt na s lng cc cng ty bn cho
h.
Vn t ra. Theo iu tra mc sng dn c Vit Nam 1993, cc h gia
inh dnh 1,7% chi tiu ca h cho thuc l; s liu iu tra mc sng dn c
Vit Nam 1998 cho thy khon chi tiu ny tng ln 3%. Mt s tng c
tnh trng i ny n gin c v khng hp l, v khng ph hp vi bo
co doanh thu ca cc cng ty thuc l. Mt s gii thch hp l hn l
VLSS98 c nhiu cu hi chi tit hn v s dng thuc l. Khi cu hi c
chi tit hn thi ngi tr li c kh nng nh r hn, v bo co chi tiu cng
cao hn.
Cc thc o khc
Thm ch ngay c khi c o mt cch hon ho, c thu nhp ln chi tiu
u khng phi l mt thc o hon ho phn nh m no ca h gia inh.
V d, cch o khng nh c gi tr cho khong thi gian nhn ri m h c
c, khng o c gi tr hng ho cng (nh l gio dc, hay dch v y t
cng cng); hay l khng o c nhng gi tr v hinh nh ho binh v an
ninh.
C th c cc cch o khc v m no. Trong s cch c tnh thuyt phc hn
l:
Theo lng calories tiu dng cho mt ngi mt ngy: Nu ta tha nhn
quan nim rng dinh dng l iu kin tin quyt v mc m no, thi
chng ta c th xem xt s lng calories tiu dng cho mt ngi. Bt c
mt ngi no tiu th t hn s ti thiu- thng l 2.100 kcal mt ngi
mt ngy- u c xem l ngho. Tuy nhin, ti y chng ta cn phi ch
rng khng phi lc no cng d dng tnh c lng calories thu c, c
bit nu mun phn bit gia nhng thnh vin khc nhau trong h. V cng
khng d thit lp mt con s ti thiu thch hp v lng calories cho
mi ngi, iu ny cn ph thuc vo la tui, gii tnh v hot ng ca c
nhn.

31

Tiu dng lng thc thc, phm l mt phn ca tng chi tiu. Hn mt th
k trc y Ernst Engel quan st ti c, khi thu nhp h gia inh (binh
qun mt u ngi) tng ln, chi tiu cho lng thc, thc phm cng tng
ln, nhng chm hn; Kt qu ca mi quan h ny l t l chi tiu lng
thc, thc phm trong tng chi tiu gim xung khi thu nhp binh qun u
ngi tng ln. Ta c th s dng kt qu kh c th v d thy ny, nu
ln cch o m no v i ngho. V d, cc h gia inh c mc chi tiu cho
lng thc, thc phm trong tng chi tiu ln hn 60% c th c xem l
h ngho. Vn chnh ca cch o ny l phn chi tiu cho lng thc, thc
phm trong tng chi tiu cng ph thuc vo t l cc thnh vin tr (nhiu
tr em hn thi t l ny cao hn), v trong mi quan h vi gi c lng thc,
thc phm (nu lng thc hay thc phm t thi t l ny s c xu hng
cao hn).
o lng u ra hn l u vo. Lng thc l mt yu t u vo nhng
tinh trng dinh dng li l yu t u ra. Bi vy, ta c th o i ngho
bng cch xem xt tinh trng thiu dinh dng. Tt nhin n i hi xy
dng mt chun ranh gii nh gi mt ngi no l thiu dinh dng.
Cc o c v mt nhn trc c u im l chng c th biu l iu kin
sng trong h gia inh (hn l n nh cch o tiu dng gia inh chung tt
c cc thnh vin m khng thc s bit chi tiu dng c phn chia trong
cc thnh vin nh th no). Tuy nhin, c mt im xa hn ca cc cch o
ny: qua mt s tnh ton, vic s dng cch o nhn trc tr em tnh nhu
cu dinh dng l c vn khi cc khi nim rng hn v m no c dn
chng. V d, c th thy rng t l tng trng th cht ca tr em i khi
khng th hin c khi m duy tri cc mc u vo nng lng-lng
thc, thc phm mc thp. iu r rng l s mt mt nghim trng c
lin quan n lng thc, thc phm, iu khng th coi thng i vi bt
k mt a tr no.
Phng php nhn trc hc S quan st gn cp gia inh trong mt
khong thi gian ko di c th cung cp thng tin b sung hu hiu v mc
sng trong cc mu nh. Tuy nhin, iu ny c l khng phi l mt phng
php kh thi cho vic o lng v so snh ngho i cp quc gia. Lanjous
v Stern (1991) s dng nhng nh gi ch quan v ngho i mt lng
pha Bc n , da trn phn loi cc h gia inh thnh 7 nhm (rt ngho,
ngho, va phi, an ton, pht t, giu v rt giu) trn c s quan st v
tho lun vi cc lng trong nm .
Mt ch cn quan tm khi xt n phng php ny r rng l tnh
khch quan ca n. Cc iu tra vin c th ang lm vic cn c vo mt s m
32

t c cch iu ho qu mc. V d, s ngho n c tha nhn rng


ri l khng c t v bn tht nghip; Trong h s ngho i ca Lanjouw v
Stern (1991) chng ta nhn thy nhng ngi lao ng nng nghip m khng
c t ai trong nhng lng m h iu tra hu nh l mt iu kin xem
l ngho, Theo phng php nhn trc hc ca h, thi c 99% nh vy c
nhin nhn l ngho, mc d iu ny ch ng 54% khi thc o thu nhp
thng xuyn ca h c s dng. R rng l s nhn thc v ngho i c
lin kt nhiu hn vi tinh trng khng c t hn l d liu v thu nhp a ra.
Khi ta xem xt ti mt cng ng (tnh, vng) hn l mt h gia inh c
th, c th c nhn nh nh gi cng ng ngho i thng qua tui th, hay
t l cht ca tr s sinh, mc d nhng ch tiu ny thng khng c o mt
cch chnh xc; S tr em c n trng (mt cch o u t cho th h
tng lai) i din cho mt u ra khc m c th ch ra tinh trng m no tng
i ca dn c. Tt nhin, tt c cc cch o m no khc trn y khng th thay
th cho tiu dng binh qun u ngi cng nh tiu dng binh qun u ngi
khng th thay th cho cc cch o trn. ng hn, cng cc thc o chng
ta c th c mt ci nhin hon thin v a din hn v tinh trng m no ca dn
c; Xem xt s liu tng k trong bng 1 ti 11 quc gia khc nhau. Cch xp
hng cc quc gia ny theo mc sng r rng l ph thuc vo cch o hay ch
tiu no c xem xt.
Bng 1: Cc ch tiu ngho i v cht lng cuc sng
Quc gia

An gi ri

GNP binh
% dn s
Tui th
qun u
sng di binh qun
ngi
mc ngho ca ph
(1999,USD)
i
n (1998,

% tr em
di 5 tui
suy dinh
dng
(1992-1998)

T l ph n
m ch trn
tng s ngi
trn 15 tui
(1998)

1.550

22,6
(1995)

72

13

46

Bng la t

370

35,6
(1995/96)

59

56

71

Campuchia

260

36,1
(1997)

55

Na*

80

C lm bia

2.250

17,7
(1992)

73

33

Inon xia

580

20,3
(1998)

67

34

20

Gic an ni

1.500

11,7
(1997)

73

17

Ma rc

1.200

19,0
(1998/99)

69

10

66

Nigieria

310

34,1
(1992/93)

55

39

48

2.390

49,0
(1997)

71

16

820

35,3
(1990/91)

76

38

12

2.100

14,1
(1990)

74

42

P ru

Sri Lanka

Tunisia

Ngun: Ngn hng th gii (2000). * Khng c thng tin


Tm li, khng c mt cch o ngho i no l hon ho. Ng rt n
gin: tt c cc cch o ngho i u khng hon chnh. Thay vi trnh vic o
lng i ngho chng ta nn tip cn tt c cc cch o vi mt mc cn
thn v tim thng tin chi tit xem cc cch o c xy dng nh th no.
2. Phng php lun v o lng ngho a chiu
2.1. Nhn thc v o lng ngho a chiu
Ngho c nh ngha l s thiu ht, khng p ng cc nhu cu c
bn ca cuc sng con ngi, m cc nhu cu c bn ny ph thuc vo iu
kin kinh t x hi, phong tc tp qun ca tng a phng v s pht trin
kinh t x hi trong tng giai on nht nh; chnh vi l m theo thi gian
c nhiu quan im khc nhau v cch thc o lng ngho i.
Trong nhng nm trc y ngho i thng c o lng thng qua
thu nhp hoc chi tiu. Chun ngho c xc nh da trn mc chi tiu p
ng nhng nhu cu ti thiu v c qui ra bng tin; Ngi ngho hay h
ngho l nhng i tng c mc thu nhp hoc chi tiu thp hn chun ngho.
Cch thc o lng ny duy tri trong thi gian di v bt u bc l nhng
34

hn ch. Th nht, mt s nhu cu c bn ca con ngi khng th quy ra tin


(nh tham gia x hi, an ninh, v th x hi, v.v...) hoc khng th mua c
bng tin (tip cn giao thng, th trng, ng x v cc loi c s h tng
khc, an ninh, mi trng, mt s dch v y t/gio dc cng v.v...). Th hai, c
nhng trng hp h gia inh c tin nhng khng chi tiu vo vic p ng
nhng nhu cu ti thiu (do c nhng l do khch quan nh khng c sn dch
v hay l do ch quan nh do tp tc vn ha a phng hay do chnh nhn
thc ca ngi dn). Vi nhng hn ch trn nu ch s dng chun ngho thu
nhp thay cho chi tiu o lng v xc nh i tng ngho i s dn n
b st i tng, nhn din ngho v phn loi i tng cha chnh xc, t
chnh sch h tr mang tnh co bng v cha ph hp vi nhu cu.
Mt phng php o lng ngho a chiu c th kt hp nhiu tiu ch
khc nhau nm bt c tnh a dng v phc tp ca ngho, qua cung
cp thng tin xy dng nhng chnh sch v chng trinh ph hp cho gim
ngho. Cc ch tiu o lng s c la chn sao cho ph hp vi x hi v
hon cnh thc t ca quc gia
T nm 2007, Alkire and Foster bt u nghin cu v mt cch thc
o lng mi v ngho i, n gin nhng vn p ng tnh a chiu ca
ngho i. Cch thc o lng ny c UNDP s dng tnh ton ch s
Ngho a chiu (MPI) ln u tin c gii thiu trong Bo co Pht trin con
ngi nm 2010. Ch s tng hp ny c tnh ton da trn 3 chiu ngho c
bn l (i) ngho v Y t, (ii) ngho v Gio dc v (iii) ngho v iu kin
sng vi 10 ch s v phc li; Chun ngho c xc nh bng 1/3 tng s
thiu ht. c mt s quc gia p dng phng php o lng ngho a chiu
o lng v gim st ngho cp quc gia da trn khung phn tch ca
Alkire v Foster.
Bng 2. Cc tiu ch s dng o lng trong MPI
Chiu

Tiu ch

1. Gio dc

1.1 S nm i hc (ngi ln)


1.2 Tnh trng i hc (tr em)

2. Y t

2.1 Tr em t vong
2.2 Tnh trng dinh dng

3. iu kin sng

3.1 in
3.2 iu kin v sinh

35

3.3 Nc ung hp v sinh


3.4 Sn nh
3.5 Nhin liu nu n
3.6 S hu ti sn
Ngun: Bo co pht trin con ngi, UNDP, 2010
2.2. Phng php o lng ngho a chiu
Mc d bn cht a din ca ngho c thng nht rng ri nhng
vic tim c mt phng php o lng ph hp truyn ti c thng tin
v phm vi, mc thiu ht theo cch hiu qu nht cho cc nh phn tch v
hoch nh chnh sch khng phi l iu n gin.
Nhiu phng php lun/phng php tip cn c xy dng o
lng ngho a chiu. Trong s , mt vi cch tip cn, nh Alkire-Foster
(2011) hay Maasoumi-Logu (2008), s dng cc ch s a chiu v hng th
hin thng tin t nhiu chiu thiu ht trong mt con s tng hp. Thun li ln
nht ca cc phng php ch s tng hp l chng gip ta xp hng v so
snh ngho qua nhiu giai on, vng min, quc gia v.v Tuy nhin, cc ch
s tng hp thng b ph phn vi vic s dng trng s tng i cho mi
chiu m cc trng s ny thng c tu chn v b chi phi bi mun ch
quan ca nhng nh thit lp v s dng phng php p lng ny.
Mt cch tip cn khc ca Ravallion (2011) xut phng php bng
thng tin bao gm tt c thng tin v cc ch s o lng v phn tch ngho a
chiu; Cch tip cn ny cho php ngi dng tp trung phn tch vo bt k
chiu no m h cm thy quan trng. Tuy nhin, cch tip cn bng thng tin
ch cho php nghin cu v c thng tin theo tng chiu ring l (hoc phn
phi ring l - marginal distribution) m khng cho thy c mi tng quan
(hay phn phi c iu kin conditional distribution) gia cc chiu. iu ny
lm cho phn tch ngho a chiu t hp dn hn do phn phi c iu kin
(tng quan) bao hm nhiu thng tin hn v c th cung cp mt bc tranh
khng ging vi nhng gi thy c qua phn phi ca cc chiu ring l.
Mt s phng php tip cn khc cng c xy dng v c th dng
thay th hoc b sung cho phng php ch s tng hp v phng php bng
thng tin, v d nh phng php Multivariate Stochastic Dominance

36

Techniques, phng php th hin cu trc tng quan s dng biu Ven, hay
hm Copula (Ferreira and Lugo, 2012)
Phng php Alkire-Foster
Gn y, phng php Alkire-Foster ca Sabina Alkire v James Foster
thu ht s quan tm ln t cng ng quc t nh vo cng c n gin trong o
lng v xp hng ngho a chiu (Alkire v Foster, 2007, 2011).Phng php
ny tng hp cc thng tin thiu ht ca nhiu chiu trong mt con s tng hp,
do n c cc li th ca cch tip cn ny. l, n cho php mt xp hng
n nht cc quc gia, cc vng hay cc h/c nhn, mc d c th xp hng
da trn tng chiu c th khc nhau. ng thi, c th so snh gia cc thi
im khc nhau (Ferreira and Lugo, 2012); y l cc c tnh quan trng
xc nh u tin v mt chnh sch cho cc c nhn/h hay cc vng v n cho
php theo di vn ngho theo thi gian cng nh nh gi tc ng v mt
chnh sch. Thc t, y l cc tnh cht cn c ca cc ch s o lng ngho
c tnh k thut5.
Phng php ny c p dng trong phn tch ngho i nhiu
quc gia; Phng php ny bt u bng vic xc nh s lng chiu trong
phn tch ngho a chiu; Cc chiu c bn c th bao gm y t, gio dc, mc
sng, vv Mi chiu ngho ny s c o lng da trn cc ch s thnh
phn (k hiu Ik). Bc tip theo l xc nh mc thiu ht ca tng ch s thnh
phn. Khi c mc thiu ht ca tng ch s thnh phn, Vi mi h gia inh
i, chng ta s c lng im thiu ht (deprivation score) theo cng thc:
K

ci wk I ki

(1)

k 1

Trong wk l quyn s ca ch s thnh phn Iki, v Iki l gi tr ca ch


s thnh phn k ca h i, v K l tng s ch s thnh phn. Cc ch s thnh
phn Ikic xc nh l cc ch s nh phn, vi gi tr bng 1 tng ng vi
thiu ht v thnh phn y v bng 0 tng ng khng thiu ht.Gi tr quyn
s ca ch s thnh phn ph thuc vo s lng chiu v s lng ch s thnh
K

phn trong tng chiu. Gi tr quyn s bng 1,

w
k 1

im thiu ht c bin ng t 0 n 1, vi gi tr cng cao th hin mc


thiu ht cng ln ca h. H khng b thiu ht bt c chiu no s c gi
tr im thit ht bng 0, cn h b thiu ht tt c cc chiu thi c im thiu
5 Xem Herrera (2013) v cc tnh cht cn c ca cc ch s o lng ngho c tnh k thut.
37

ht bng 1. xc nh t l ngho a chiu theo phng php ca Alkire v


Foster (2007, 2011), chng ta cn phi xc nh ngng ngho a chiu (the
poverty cut-off), k hiu l L. Mt h gia inh s c xc nh l ngho nu
nh c im thiu ht ln hn chun ngho, tc l ci L . Chng hn Alkire v
Foster (2007, 2011) s dng ngng ngho l 1/3, tc l nu h ngho c im
thiu ht ln hn 1/3 thi s coi l h ngho.
Sau khi tnh c s h ngho a chiu, chng ta c lng t l h
ngho a chiu (cn gi l ch s m u, k hiu l H):
H

q
n

(2)

Trong q l s lng h ngho a chiu v n l tng s h gia inh. Chng ta


c th tnh t l ngi ngho bng cch ly tng s ngi ngho a chiu chia
cho tng dn s.
T l ngho a chiu khng phn nh c mc hay su thiu ht
ca cc h ngho. Vi h thiu ht tt c cc chiu cng nh h ch thiu ht 1/L
chiu cng u c coi l h ngho. T l ngho a chiu gin n khng cho
thy c s chiu thiu htca cc h ngho. Chnh vi vy Alkire v Foster
(2007, 2011) xut c tnh mc tp trung ca Ngho a chiu A:
n

c ( L)
i 1

(3)

Trong ci (L) l im thiu ht ch tnh cho h ngho (censored deprivation


score), c tnh nh sau:
ci ( L) ci

nu h l h ngho a chiu, ci L

ci ( L) 0

nu h l h khng ngho a chiu, ci L

Cui cng chng ta tnh ch s Ngho a chiu (cn gi l ch s m u


iu chnh), bng tch ca T l ngho a chiu H v Mc tp trung ca
ngho a chiu A
MPI = H A.

(4)

Ch s MPI ny cng cao phn nh mc ngho a chiu cng ln. Ch


s MPI khc vi ch s m u H, vi n khng ch phn nh t l ngho a
38

chiu m cn phn nh mc thiu ht ca ngi ngho a chiu. Ni cch


khc, theo Alkire v Foster (2007, 2011), thi ch s MPI phn nh t l dn s
ngho a chiu c iu chnh theo su ca ngho a chiu.
Cc hm chnh sch t phng php ca Alkire v Foster
So snh vi cc phng php o lng ngho a chiu khc, phng
php ca Alkire v Foster m c bit l ch s MPI mang li nhng thun li
sau:
- N cung cp mt bc tranh tng th v khng c s tch bit cc chiu
ngho i vi cc nhm dn c cng nhu cc khu vc a l khc nhau.
Hn na, n to iu kin so snh gia cc nhm, khu vc v qua cc giai
on.
- Phng php ny c th cho thy mi tng quan gia 2 hay 3 hoc nhiu
thiu ht ca cc chiu ngho. Thng tin t vic phn tch mi tng quan
ny c th cung cp hng i hiu qu cho cc gi h tr ci thin mt
thiu ht no ca chiu ngho c th no , vic h tr s hiu qu
nu cc h tr c cung cp cng lc ci thin mt s cc thiu ht.
Phn tch s gip tim ra xem liu vic xc nh mt thiu ht c gy ra
hiu ng nh git vi cc thiu ht khc hay khng hoc ti sao mt s
thiu ht li c xu hng xut hin cng nhau trong mt s nhm dn c.
Bng vic gim st ngho qua nhiu chiu v ch s, phng php ny c
kh nng nh gi nhng nhu cu khc nhau ca h gia inh trong mt s
nhu cu c th cn c h tr hn l nhng nhu cu cn li. Thng tin gim st
gip phn b ngn sch da theo nhu cu, iu ny s ci thin nhng h tr
c mang tnh cht binh qun ( cng bng ha) m hin ti ang c thc
hin da trn cc ngng thu nhp/ chi tiu.
2.3. Kinh nghim th gii
Mt s quc gia i mi v to ra cc phng php o lng ngho a
chiu ca chnh h da trn phng php tip cn Alkire-Foster6.
2.3.1. Mexico - a phng php o lng ngho a chiu vo lut
Mexico ra mt phng php o lng ngho a chiu da theo phng
php Alkire-Foster ln u tin vo nm 2009. Phng php ny c thit k
bi Hi ng nh gi Chnh sch Pht trin X hi c lp ca Mexico

6 o lng ngho a chiu C: Hiu bit t th gii (OPHI)


39

(CONEVAL) theo yu cu ca Lut Pht trin X hi (LGDS). y l phng


php o lng ngho cp quc gia u tin gip phn nh y b rng ca
ngho cp h gia inh, bao gm cc yu t x hi nh y t, nh , gio dc,
tip cn lng thc, cng nh thu nhp cp quc gia, bang v thnh ph.
Tt c ngi dn c s ha da trn quyn x hi: nhng ngi
khng thiu ht quyn x hi no v nhng ngi thiu t nht 01 quyn (v 03
quyn i vi ngho cng cc). Dn s cng c s ha theo thu nhp v
phn chia gia nhng ngi c thu nhp qu thp khng th tip cn cc quyn
c bn (v r lng thc i vi ngho cng cc) v nhng ngi khng ngho
thu nhp.
S bao gm 05 nhm:
Ngho a chiu: nhng ngi c thu nhp khng p ng cc nhu cu
c bn v thiu ht t nht mt trong s cc nhu cu v quyn x hi7.
Ngho a chiu cng cc: nhng ngi c thu nhp khng p ng nhu
cu lng thc ti thiu v chu t nht 03 thiu ht x hi. H l nhm nh
trong s nhng ngi ngho a chiu.
D tn thng v thu nhp: nhng ngi ngho thu nhp m khng thiu
bt k quyn li x hi no.
D tn thng v quyn li x hi: nhng ngi khng ngho thu nhp
nhng chu t nht 01 thiu ht x hi.
- y : nhng ngi c thu nhp p ng cc nhu cu c bn ca h v
khng thiu ht quyn li x hi no.
Nhng chiu, trng s v ngng ngho ca phng php o lng ny
tun th theo Hin php v Lut Pht trin X hi ca Mexico. Phc li kinh t
v quyn li x hi c xem l quan trng ngang nhau nn mi chiu chim
50% trong php o ny. Trong s cc quyn li x hi, tt c cc chiu thnh
phn c Hin php nh ngha l cc quyn (v cc quyn ny quan trng
ngang nhau).T , mt trng s ngang bng c p vo mi chiu x hi.Cc
quy inh ca Mexico cng chn ra nhiu ngng thiu ht.V d, Hin php
khng nh rng cp gio dc ti thiu Mexico phi l trung hc.
2.3.2. Colombia - MPI c a vo K hoch Pht trin Quc gia 20102014 v gim st cng tc gim ngho

7Lt ct ngho tng th xc nh mt ngi l ngho a chiu nu anh ta ngho thu nhp v thiu ht t nht mt
nhu cu x hi (cc thiu ht c trng s vt qu 50%)

40

Colombia l nc tin phong s dng phng php o lng ngho a


chiu trong gim ngho. Nm 2011, Chnh ph Colombia ban hnh chin lc
gim ngho mi, chin lc ny ra cc mc tiu v kt qu u ra chc chn
v mang tnh rng buc. Tng thng Colombia, ng Juan Manuel Santos, tuyn
b mt K hoch Pht trin Quc gia m trng tm l gim ngho. Chnh ph d
nh gim 13% ngho a chiu vo cui nm 2014 t 35% trong ton dn s
vo nm 2008 xung cn 22% nm 2014. y l K hoch Pht trin Quc gia
u tin, a ra bi B K hoch Colombia, c s dng phng php AlkireFoster (AF) o ngho a chiu thng qua Ch s ngho a chiu Colombia
(MPI-Colombia).
Da trn tnh linh hot vn c ca phng php AF, MPI-Colombia h tr
cc kha cnh rng hn v ngho v xc nh 05 chiu vi 15 tiu ch :

Theo phng php ny, mt ngi c coi l ngho a chiu nu anh ta


thiu ht t nht33% cc tiu ch nu trn, v c coi l ngho cng cc nu
thiu ht t nht 47%. C chiu v tiu ch u c nh ngha theo chnh sch
x hi ca Chnh ph Colombia. Ngho a chiu Colombia i cng vi
phng php o lng ngho thu nhp nc ny.
2.3.3. Brazil - MPI dng trong xc nh i tng ngho
Brazil cng l nc tin phong p dng MPI xc inh i tng trong
chng trinh Travessia - mt chng trinh gim ngho ca bang Minas Gerais.
Chng trinh ny tp trung vo ngho a chiu s dng phng php Alkire41

Foster.Ti nay Travessia c p dng MPI 132 thnh ph ca Brazil.Mc


tiu ca chng trinh l "Thc y ha nhp kinh t x hi ca ngi dn
ngho nht v d b tn thng nht thng qua vn dng chnh sch cng trong
vng lnh th."Chng trinh Travessia s dng quy trinh 02 bc khi la chn
ngi tham gia vo chng trinh gim ngho. Trc tin, cc thnh ph c
la chn da trn im s theo Ch s pht trin con ngi. Sau , cc bng
cu hi c s dng thu thp thng tin v phn tch xc nh ai ngho
theo MPI v iu phi cc dch v x hi c mc tiu.
2.3.4. Trung Quc - Kt hp cc d liu v mi trng
cng Gim ngho v pht trin Nng thn Trung Quc (20112020) do y ban Trung ng ng cng sn Trung Quc cng b ti Cuc hp
ti cao lm vic v Gim ngho v pht trin nm 2011. cng nhn mnh
nhim v chnh gia 2011 v 2020: gip ngi dn thot ngho v nng cao
mc sng nhanh hn. cng yu cu s dng phng php o lng ngho
a chiu nhn din cc c im ca ngho ti Trung Quc. Da trn mc
ch ny, Trung tm Gim ngho Quc t Trung Quc (IPRCC) ang xy dng
mt H thng thng tin a l (GIS) cho cng tc gim ngho quc gia (h thng
s xc nh v gim st ngho a chiu ) cng vi cc k hoch th nghim h
thng ny vng ni Ng Lnh. GIS c k vng s c hon thin v a
vo s dng t nm 2014.
Phng php o ny bao gm cc chiu v nhn khu hc, kinh t, x hi,
sinh thi hc v mi trng, c cc ch s ngho tiu chun (v d nh loi nh
, nc sinh hot, v sinh, in sinh hot, ti sn, tip cn th trng, t sn
xut v bo him y t) v cc ch s v ngun lc (nh l cht lng t, an ton
mi trng v sinh thi).
3. nh gi cch thc o lng ngho hin hnh ca Vit Nam
3.1. Tnh trng ngho
Vit Nam t c thnh tu rt n tng trong cng tc gim ngho
nhng nm va qua; T l ngho gim lin tc tt c cc nhm dn c, c
thnh th v nng thn, trong c cng ng dn tc Kinh v cng ng cc dn
tc thiu s (DTTS), v trn mi khu vc a l. T l ngho chung gim ng
k t 58,1% nm 1993 xung cn 14,5% nm 2008, v xung di 10% nm
2010 (Ngn hng Th gii ti Vit Nam, 2012). T l ngho lng thc gim
hn 2/3, t 24,9% nm 1993 xung cn 6,9% nm 2008, v thm ch cn gim
nhiu hn trong nm 2010. Tinh trng ngho khng ch gim trn din rng m
cn gim ng k v chiu su theo o lng da trn ch s khong cch
42

ngho trn c nc (t 18,5% nm 1993xung cn 3,5% nm 2008) c thnh


th (t 6,4% nm 1993xung 0,5% nm 2008) v nng thn (t 21,5% nm
1993 xung 4,6% nm 2008), trong tt c cc nhm dn tc v vng lnh th
a l8.
Tuy t c thnh tch ng k nh trn nhng Vit Nam vn ang phi
i din vi nhiu thch thc duy tri kt qu gim ngho t c;
Tc gim ngho khng ng u gia cc khu vc v nhm dn s
khc nhau.;T l ngho vn kh cao vng Ty Bc (32,7%), vng ven bin
Bc Trung B (19,3%), Ty Bc v ng Bc (17%), nhng ni c t l cao
cc DTTS c tr9. S khng ng u tr thnh vn ni bt, khng ch
vi mc sng tin t, m cn s tip cn cc dch v x hi c bn, an sinh x
hi v nhng lnh vc khc ca cuc sng.
Ngho cng cc vn tn ti, c bit cc nhm DTTS v cc khu vc
kh khn. Nm 2008, 50% dn s DTTS vn sng di chun ngho chung v
c ti 31% ri vo cnh ngho lng thc. Cc nhm DTTS (c bit l Ba-na,
Gia-rai, , Co-ho, Hmong v Mng...) chim hn mt na tng s ngi
ngho Vit Nam v c tc gim ngho thp hn nhiu so vi dn tc Kinh;
Ngho cng cc vn tn ti trong nhm dn tc thiu s (thiu lng thc, thu
nhp binh qun u ngi thp hn chun ngho v tip cn cc dch v x hi
hn ch)
Ngho thnh th, ngho ca nhng lao ng di c, lao ng khu vc
khng chnh thc, v.v... ang hinh thnh nhng nhm ngho mi. Ngho
thnh th gim t 25,1% nm 1993 xung 3,3%nm 2008 10cho thy rng
ngho thu nhp khng cn l hin tng lan rng khu vc thnh th na. Tuy
nhin, th ha nhanh v tinh trng di c t nng thn ra thnh th nhng
nm gn y c lin quan vi nhng vn x hi bc xc , bao gm nh
khng tiu chun, nc sch v v sinh, nhim, hn ch trong tip cn
cc dch v x hi c bn v an sinh x hi, v.v... c bit nhm lao ng di
c ngho v lao ng khu vc khng chnh thc. Kt qu l, mt t l ang
gia tng trong cc nhm dn thnh th phi i din vi thiu thn v nhiu
mt trong cuc sng thay vi thu nhp thp. Kt qu Kho st ngho th nm

8Kho st mc sng h gia inh Vit Nam (VHLSS), Tng cc thng k (GSO), da trn chun ngho
ca GSO/WB
9 VHLSS2010, da trn chun ngho quc gia 2006-2010
10 VHLSS, GSO
43

200911ch ra rng trong khi t l ngho thu nhp H Ni v thnh ph H


Ch Minh rt thp (1,27% v 0,31%,), vi t l ny thi c th coi nh H Ni
v thnh ph H Ch Minh khng cn ngho v thu nhp hay chi tiu, nhng
xt kha cnh khc thi mt b phn ln ngi dn di c hai thnh ph ny
ang phi i din vi nhiu thiu thn khc nh vn nh ti tn, nc
khng bo m v sinh hoc thiu, mi trng sng b nhim nghim trng,
tip cn gio dc, chm sc sc khe cn nhiu ro cn v c ch hnh chnh
hoc qu t so vi thu nhp ca h.Thnh ph H Ch Minh "giu
hn" H Ni v thu nhp nhng li "ngho a chiu hn H Ni. Phng
php tip cn a chiu rt quan trng khi cho thy khc bit ng k gia dn
di c v dn nh c, trong khi phng php tip cn da vo thu nhp li
n i chnh lch ny. Do vy nh gi ngho i hi mt phng php tip
cn a chiu nhm m bo tnh ton din v bn vng ca gim ngho.
Nguy c ti ngho cao do nh hng ca cuc khng hong ti chnh ton cu,
s bt n kinh t v m, nhng thm ha thin tai nghim trng do bin i kh
hu, v nhng c sc mang tnh c th nh chi tiu y t trong nhng hon cnh
mc bnh him ngho. T l h thot ngho nm 2006 li ti ngho vo nm
2008 tng ln 32% trong tng s h ngho nm 2008 12. iu ny mang hm
chnh sch quan trng: n lc gim ngho cn mt khung ton din hn (i)
m rng c hi v pht huy nng lc nm bt thi c gip ngi ngho thot
ngho bn vng, v (ii) gim ri ro v bo v ngi dn khi ri vo ngho i
trong bi cnh nn kinh t ang tng tc chuyn dch sang kinh t th trng v
hi nhp kinh t.
Cc nh nghin cu v cc nh hoch nh chnh sch Vit Nam u thng nht
rng ngho l mt hin tng nhiu mt trong thiu thu nhp ch l mt trong
s nhng thiu ht m ngi dn phi i mt. H cng ngy cng nhn ra rng
cc phng php o lng ngho cn bao trm nhng thiu ht cp thit nht v
c lin h ln nhau m ngi ngho phi i mt, v rng phng php o
lng ngho a chiu s gip cc bn lin quan hiu r hn v tinh trng ngho,
t ci thin vic hoch nh v thc thi chnh sch gim ngho hiu qu hn
3.2. S dng thc o ngho trong thc hin chnh sch gim ngho
Cng tc gim st, xc nh i tng v xy dng chng trinh gim
ngho hin hnh Vit Nam hon ton da vo cc tiu ch "tin t", trong
chun ngho, t l ngho v h tr cho ngi ngho c tnh da trn mc thu
nhp/chi tiu. Cc phng php o lng ngho chnh thc da trn chun
11UNDP, UBND thnh ph H Ni, UBND thnh ph H Ch Minh thc hin,
12 VHLSS, GSO
44

ngho hin hnh c xc nh theo phng php chi ph cho cc nhu cu c


bn; y l phng php ch yu da vo chi ph ca r thc phm c gi tr
calorie ti thiu c chp nhn (khong 2100 kcal/1 ngi/1 ngy) v mt c
cu tiu dng ph hp vi mc tiu dng ca h ngho cng thm chi ph cho
nhng mn hng phi lng thc/thc phm thit yu. Tuy vy thun li cho
vic thu thp thng tin, nh gi ca cp c s v ngi dn, chun ngho chi
tiu c thay th bng chun ngho thu nhp, tc l tnh thu nhp binh qun
u ngi ca h gia inh trong mt thng , nu mc thu nhp thp hn chun
ngho thi c xc nh l ngho. Vic xem xt hin tng ngho ch da vo
yu t kinh t (thu nhp hoc chi tiu) ang dn bc l s khng ph hp, c
bit khi Vit Nam tr thnh nc c thu nhp trung binh thp vo nm 2010
v vi tc th ha, cng nghip ha v di c rt nhanh ang din ra
Chun ngho l thc o (hay tiu ch) nhm xc nh ai l ngi ngho
(ho c khng ngho) thc hi n cc chnh sch h tr gim ngho ca nh
nc; nhm bo m cng bng trong thc hin cc chnh sch gim ngho, n
nay, nc ta 6 ln iu chnh chun ngho theo hng ngy cng p ng tt
hn nhu cu ca ngi ngho.
Trn c s chun ngho c ban hnh trong giai on 2011-2015 theo
Quyt nh s 09/2011/Q-TTg ngy 30/01/2011 ca Th tng Chnh ph,
nm 2012, Th tng Chnh ph ph duy t Chng trinh mc tiu quc gia
gim ngho bn vng giai on 2012-2015; Chng trinh 135 giai on III;
Ngh quyt 30a/2008/NQ-CP v chng trinh h tr gim ngho nhanh v bn
vng i vi 61 huyn ngho (nay l 64 huyn v c 30 huyn c h tr kinh
ph gim ngho hng nm bng mc 70% cc huyn ngho v c p dng c
ch nh cc huyn ngho), ban hnh 7 nhm gii php thc hin mc tiu
gim ngho, h tr i sng ng bo dn tc thiu s; Cc chnh sch h tr
gim ngho, bo m an sinh x hi ban hnh v thc hin trong thi gian qua
gp phn thc y tng trng kinh t, thu hp khong cch v trinh pht
trin gia cc vng, cc dn tc v nhm dn c. Thng qua vic thc hin cc
chng trinh pht trin kinh t- x hi, cc chng trinh gim ngho, t l h
ngho ca c nc gim t trn 14,2% (nm 2010) xung cn 11,76%%
(nm 2011); 9,7% (nm 2012); 7,8% (nm 2013), c khong 5,8-6% (nm
2014) v d kin cn khong 4-4,2% vo cui nm 2015, binh qun c nc
gim 2%/nm, ring cc huyn ngho tc gim ngho khong 3-4% nm, t
mc tiu gim ngho theo Ngh quyt Quc hi ra.
Chun ngho hin hnh c tnh ton da trn phng php chi ph cho
cc nhu cu ti thiu ca con ngi (o bng chi tiu cho lng thc thc phm
45

p ng nhu cu nng lng ti thiu cn thit duy tri sinh hot binh thng
ca con ngi, khong 2.100 Kcal/ngi/ngy v nhu cu chi tiu phi lng
thc, thc phm), y l m t trong cc phng php c cc t chc quc t
khuyn ngh p dng cho cc nc ang pht trin, cng l phng php nc
ta p dng cho cc giai on trc y.
Tuy nhin, vic p dng duy nht tiu ch thu nhp thay cho chi tiu xc
nh i tng h ngho, cn ngho dn n s phn loi i tng cha
thc s chnh xc; mt khc, chun ngho c duy tri trong c giai on trong
iu kin ch s gi tiu dng (CPI) hng nm u tng, dn n gi tr chun
ngho khng cn ph hp, khng p ng c nhu cu bo bo mc sng ti
thiu ca ngi dn.
Tng trng kinh t ci thin rt nhiu trong nhng nm gn y, c
bit cc thnh ph ln. Tuy nhin, mt t l ln nhng ngi ang phi chu
ng h qu ca vic chi ph sinh hot tng v thiu ht cc nhu cu c bn
trong cuc sng.V d nh, t l ngho thu nhp 13 ch l 2% thnh ph H Ch
Minh nm 2009. Tuy nhin, c ti 54% ngi dn thnh ph ny khng c
hng bt k dch v bo tr x hi no v 36% cha tip cn c i vi cc
dch v nh ph hp (nh in sinh hot, nc sch v.v..) 14. Cc chnh
sch/chng trinh gim ngho gn y c thit k h tr ngi ngho thu
nhp li b qua nhng ngi hoc h gia inh c thu nhp cao hn chun ngho
nhng vn sng trong hon cnh thiu nh, in, nc, tip cn cc dch v x
hi c bn nh gio dc, y t v h thng phc li x hi; Nhng ngi/h ny
rt d tn thng i vi cc c sc kinh t-x hi v d ri xung di ngng
ngho.
ng thi, cc nh nghin cu v cc nh hoch nh chnh sch Vit
Nam nht qun cho rng ngho l mt hin tng a chiu v ngho thu nhp
khng ng ngha vi ngho a chiu. Chng hn c nhiu tr em trong cc h
gia inh khng ngho theo thu nhp khng c n trng. Theo s liu Kho
st Mc sng H gia inh 2012 thi trong s cc tr em t 6-14 tui khng n
trng thi c ti 66% tr l thuc cc h khng ngho.Bo co ca UNICEF,
MOLISA v Tng cc Thng k (2008)v ngho a chiu tr em ch ra rng,
nm 2006,ch c 12% tr em ng thi ngho v tin t v a chiu, trong khi
ln lt 18% v 11% tr em ch ngho a chiu hoc ngho tin t.

13 T l ngho 2USD/ngy/ngi
14 Kho st Ngho th 2009 H Ni v thnh ph H Ch Minh
46

Hn na, vic s dng tiu ch v thu nhp/ti sn xc nh i tng


ngho ang co bng nhu cu ca ngi ngho, vi khng xc nh nhu cu c
th ca mi h hoc mi nhm h c h tr ph hp, gy ra tinh trng nhu
cu khng c p ng. Vic s dng danh sch h ngho (xc nh da trn
tiu ch thu nhp/ti sn) trong cc chng trinh/chnh sch gim ngho hin
hnh cng vi vic cung cp cc gi h tr ging nhau cho nhng h ny cng
vi thc trng khng phi hp tt gia cc B, ngnh/c quan lin quan gy
ra nhng h tr trng lp v km hiu qu. Bo co R sot tng quan cc
chng trinh v chnh sch gim ngho Vit Nam" do UNDP tin hnh nm
2009 a ra bng chng r rng v nhng thiu st trong cng tc h tr gy ra
bi c ch xc nh i tng ngho hin hnh.
Phng php o lng ngho a chiu mang n hy vng c th khc phc
c nhng im yu trong o lng ngho bng thu nhp vn bc l trong
bi cnh thay i c cu kinh t v th ha vi nhng thch thc v khi
lng ln i tng cn ngho v cc vn th mi pht sinh.
4. xut phng php o lng ngho a chiu cho giai on 20162020 nc ta
4.1. Nguyn tc
o lng ngho a chiu l phng php mi ang c cc t chc quc t,
mt s quc gia trn th gii nghin cu, chuyn i, cha c hinh mu v quy
nh chung, vi vy nc ta, vic p dng phng php ny cn vn dng
ph hp vi c im kinh t- x hi c th ca t nc.
Trong qu trinh chuyn i phng php tip cp o lng ngho da trn thu
nhp/ chi tiu sang o lng ngho a chiu, v vic s dng chun ngho a
chiu v thay cho chun ngho chi tiu/thu nhp cn c bc i thch hp
( chuyn i tng bc hoc s dng song hnh trong mt giai on nht nh
cui cng i n p dng thng nht chun ngho a chiu v o lng
ngho a chiu trn phm vi quc gia)
Phng php tip cn o lng ngho a chiu c xy c trn c s khoa
hc, c th so snh vi quc t v khu vc.
4.2. Mc ch
o lng quy m ngho a chiu v mc ngho a chiu nhm phc
v cho vic theo di tin trinh gim ngho v nh gi tc ng ca cc chng
trinh, chnh sch gim ngho v pht trin x hi qua thi gian, gia cc vng,
cc nhm dn c, c bit l theo cc chiu ngho, ng thi phc v cho hoch
47

nh chng trinh, chnh sch gim ngho mt cch ph hp nht.


o lng v gim st ngho a chiu c th c tin hnh bi B Lao
ng Thng binh v X hi hoc c tin hnh c lp bi c quan thng k
hoc c s phi hp ca hai c quan ny v s dng cc chun ngho a chiu
khch quan, c xy dng trn c s khoa hc, nhm gim st v nh gi s
thay i tinh trng ngho qua thi gian, khng gian v i tng, nhm cung
cp thng tin cho hoch nh chnh sch v m; B Lao ng Thng binh v
X hi hoc c quan Thng k s chu trch nhim cng b t l ngho hng
nm, giai on ca c nc cng nh tng a phng;
Xc nh i tng h ngho th hng chnh sch: c bit l nhng h
ngho nht v cc thiu ht ca h t mc tiu, thit lp u tin, xy dng
v thc hin cc chng trinh, chnh sch gim ngho v an sinh x hi hiu
qu, ph hp vi cc i tng v nhu cu khc nhau. Vic xc nh h ngho
v cc i tng an sinh x hi khc c tin hnh bi ngnh Lao ng Thng binh v X hi phc v cho cng tc qun l, xc nh i tng th
hng v hoch nh chnh sch c cp trung ng v a phng;
Thit k chnh sch: thu thp thng tin v tinh trng ngho v i tng
ngho kt hp vi cc tiu ch b sung khc s gip tng chng trinh, chnh
sch gim ngho v an sinh x hi xc nh c cc h tr ph hp nht cho
cc i tng ca minh.
Mi chnh sch ph thuc vo ni dung v ngun lc c th s xc nh
i tng th hng tng ng; cc i tng th hng cng khng nhn c
s h tr nh nhau m ty thuc nhu cu s c phn loi h tr cho ph hp;
4.3 Phng php tip cn: Phng n 1
o lng ngho a chiu Vit Nam s s dng phng php Alkire v
Foster do tnh n gin v ph bin ca phng php ny.
Theo phng php ny, o lng ngho a chiu cn xc nh c
cc chiu ngho xc nh cc ch s o lng v ngng thiu ht trong tng
chiu, xc nh cch tnh mc thiu ht v chun ngho a chiu.
4.3.1. Chiu v tiu ch o lng
Cch tip cn ngho a chiu xut p dng nc ta thi gian ti l
cch tip cn da theo quyn con ngi, quyn c bo m an sinh x hi
nhm p ng nhng nhu cu c bn ca con ngi. Cc nhu cu c bn ny

48

c coi l quan trng ngang bng nhau15 v con ngi c quyn c p ng


tt c cc nhu cu ny c th m bo cuc sng binh thng
a) Xc nh cc nhu cu x hi c bn- cc chiu ngho
Vic la chn cc chiu ngho ty thuc vo c im c th ca mi
quc gia, i vi Vit Nam, cc chiu c la chn da vo cc nhu cu c
bn trong cuc sng c quy nh trong Hin php 2013, Ngh quyt 15NQ/TW v Ngh quyt 76/2014/QH13.
Qua tho lun vi cc b, ngnh, tham kho kin vi cc t chc Quc
t, chng ti xut 4 chiu : Sinh k, y t, gio dc, mi trng sng
b) Xc nh cc ch s o lng, cc ch s c xc nh theo nhng
nguyn tc sau:
+ Cc ch s cn phn nh vic c p ng hay khng c p ng
cc nhu cu c bn.
+ Cc ch s c th, o m c, c bit khi thu thp s liu quy m
16

ln .
+ u tin la chn ch s phn nh kt qu, hoc cc ch s o lng mc
tip cn v kh nng chi tr cc dch v c bn17;
+ Cc ch s nn linh hot vi thay i chnh sch, c li th v ngun
lc v kh nng thc thi, c tnh nh hng chnh sch.
Qua tho lun vi cc b, ngnh, tm thi xc nh c mt s tiu ch
o lng mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn.
4.3.2. Xc nh ngng thiu ht v im ca tng tiu ch
Ngng thiu ht ca tng tiu ch c th xc nh mc ti thiu hoc
mc tiu cn hng ti, v phi c quy nh trong cc vn bn Lut, vn bn
quy phm php lut; ty theo iu kin kinh t- x hi, ngng thiu ht c th
thay i hoc iu chnh cho ph hp
(Cc vn bn iu chnh nh: Lut Lao ng, Lut Vic lm, Lut Bo
him x hi, Lut Gio dc - o to, Lut Nh , Lut Bo him y t, Lut
15 Quyn khng th thay th
16 C s liu Thng k qua iu tra mc sng h gia inh
17 Trong giai on u, khi cha c s liu v tip cn cc dch v x hi c bn, tam thi s dng
cc ch s u vo hoc ch s kt qu o lng
49

Khm cha bnh, Chin lc pht trin kinh t - x hi ca Vit Nam 20112020, K hoch pht trin kinh t - x hi Vit Nam 2011-2015, cc chin
lc/k hoch pht trin ngnh).
Cc chiu, th hin quyn c p ng cc nhm nhu cu c bn, s
c cho im bng nhau, chng t cc nhm quyn c vai tr quan trng
ngang bng nhau; V d: c tt c 5 chiu ( mi chiu l mt tiu ch thnh
phn), mi chiu c 20 im, nh vy tng s im s l 100 im.
Trong mi chiu, cc tiu ch con cng c cho im bng nhau; V d:
trong chiu Gio dc c 2 tiu ch con, thi mi tiu ch con s c 10 im.
mi ch tiu con trong chiu Gio dc ny, nu h gia inh khng thiu ht thi
s c im bng 0, nu thiu ht s c im bng 10;

Chiu
ngho

1) Gio
dc

Tiu ch o
lng

1.1. Trinh
gio dc ca
ngi ln

Ngng thiu ht

C s hnh thnh
chiu ngho v tiu
ch o lng

im
s

H gia inh c t nht 1


thnh vin trong
tui lao ng cha tt
nghip Trung hc c s
v hin khng i hc

Hin php nm 2013

10

NQ 15/NQ-TW
Mt s vn
chnh sch x
hi giai on
2012-2020.
Ngh quyt s
41/2000/QH (b
sung bi Ngh nh
s 88/2001/N-CP)

Hin php nm 2013


1.2. Tinh trng H gia inh c t nht 1
i hc ca tr tr em trong tui i Lut Gio dc 2005
em
hc (5- di 16 tui)
Lut bo v,
hin khng i hc
chm sc v gio
dc tr em
NQ 15/NQ-TW
Mt s vn
chnh sch x

10

50

hi giai on
2012-2020.

2)Y t

3) Nh

2.1. Tip cn
cc dch v y
t

Hin php nm
H gia inh c ngi b
2013
m au nhng khng i
Lut Khm cha
khm cha bnh(m
bnh
au c xc nh l b
bnh/chn thng nng
n mc phi nm mt
ch v phi c ngi
chm sc ti ging
hoc ngh vic/hc
khng tham gia c
cc hot ng binh
thng)

2.2. Bo him
y t

H gia inh c t nht 1


thnh vin t 6 tui tr
ln hin ti khng c
bo him y t

3.1. Cht
lng nh

H gia inh ang


trong nh thiu kin c
hoc nh n s

3.2. Din tch


nh binh

Din tch nh binh


qun u ngi ca h

Hin php nm
2013
Lut bo him y
t 2014
NQ 15/NQ-TW
Mt s vn
chnh sch x
hi giai on
2012-2020.

Lut Nh ;
NQ 15/NQ-TW
Mt s vn
chnh sch x
(Nh chia thnh 4 cp hi giai on
2012-2020.
: nh kin c, bn
kin c, nh thiu kin
c, nh n s)
Lut Nh ;

10

10

10

10

Quyt nh
51

qun u
ngi

gia inh nh hn 8m2

2127/Q-Ttg ca
Th tng Chnh
ph Ph duyt
Chin lc pht
trin nh quc
gia n nm 2020
v tm nhn n
nm 2030

NQ 15/NQ-TW
Mt s vn
chnh sch x
hi giai on
2012-2020.
NQ 15/NQ-TW
H gia inh khng s
dng h x/nh tiu hp Mt s vn
chnh sch x
v sinh
hi giai on
2012-2020.
Lut Vin thng
H gia inh khng c
thnh vin no s dng NQ 15/NQ-TW
thu bao in thoi v Mt s vn
chnh sch x
internet
hi giai on
2012-2020.
Lut Thng tin
H gia inh khng c
ti sn no trong s cc truyn thng
NQ 15/NQ-TW
ti sn: Ti vi, radio,
Mt s vn
my tnh; v khng
nghe c h thng loa chnh sch x
hi giai on
i truyn thanh
2012-2020.
x/thn

4) iu
H gia inh khng
4.1 Ngun
kin sng
nc sinh hot c tip cn ngun
nc hp v sinh

4.2. H x/nh
tiu

5)Tip
cn
thng tin

5.1 S dng
dch v vin
thng

5.2 Ti sn
phc v tip
cn thng tin

10

10

10

10

Tng im ca tt c cc ch s thiu ht s cng thnh im thiu ht


chung ca c h. Nu im thiu ht chung ny nhiu hn ngng thiu ht
chung thi h s b coi l thiu ht cc nhu cu c bn.
4.3.3. Xc nh ngng thiu ht a chiu
Ngng thiu ht a chiu l mc thiu ht m nu h gia inh thiu
52

nhiu hn mc ny thi b coi l thiu ht cc nhu cu c bn; Theo quan


nim ca cc t chc quc t, ngng thiu ht i vi mt h gia inh thiu t
1/3 tng im thiu ht tr ln;
Ngng thiu ht a chiu s khng thay i trong thi gian nht nh (5
nm), khng ph thuc kh nng ngn sch, khng thay i khi thay i mc
tiu hay khi tinh hinh thay i do tc ng chnh sch;
Theo s liu Kho st Mc sng dn c 2012 (Tng cc Thng k):
+ C khong 4,06% h dn c thiu ht t 1/2 nhu cu x hi c bn tr ln;
+ C khong 16,88% h dn c thiu ht t 1/3- di 1/2 nhu cu x hi c
bn;
+ C khong 20,53% h dn c thiu ht t 1/5- di 1/3 nhu cu x hi
c bn.
4.4. Mi quan h gia ngho a chiu v ngho thu nhp
Cng tc gim st, xc nh i tng v xy dng chng trinh gim
ngho hin hnh Vit Nam hon ton da vo cc tiu ch "tin t", trong
chun ngho, t l ngho v h tr cho ngi ngho c tnh da trn mc thu
nhp/chi tiu, trong chnh thc l thu nhp. Cc phng php o lng ngho
chnh thc da trn chun ngho tuyt i c xc nh theo phng php chi
ph cho cc nhu cu c bn; y l phng php ch yu da vo chi ph ca r
hng lng thc thc phm cung cp lng calo ti thiu c chp nhn
(khong 2,100-2,300 kcal/ngi/ngy) v mt c cu tiu dng ph hp vi
mc tiu dng ca h ngho cng thm chi ph cho nhng mt hng phi lng
thc/thc phm thit yu.
Nh vy, mt cu hi t ra trong khi xy dng thc o ngho a chiu
l vai tr ca thu nhp/chi tiu. Theo tho lun vi B LTBXH v cc i tc
c lin quan, trong giai on nghin cu,xy dng n, thu nhp vn l tiu ch
chnh thc s dng gim st, o lng, v xc nh i tng ngho. Thc
o ngho a chiu trong giai on nghin cu, th nghim s ch bao gm
nhng chiu ngho phi thu nhp, thu nhp s c dng song song so snh v
i chiu vi thc o ngho a chiu trong phn tch.
Khi tip cn phng php o lng ngho a chiu, s dng song song
o lng ngng thiu ht cc nhu cu x hi c bn v mc sng ti thiu
(chun thu nhp), dn c trong x hi s c phn loi v nh hng gii
php tc ng nh sau:
53

(1) Nhm dn c c mc kh khn nghim trng cn c u tin h


tr nht: l nhm h gia inh c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti
thiu tr xung v thiu ht t 1/3 nhu cu c bn tr ln (nhm u tin 1);
i vi nhm h ngho, s u tin cc chnh sch h tr trc tip cho h
gia nh v thnh vin ci thin kh nng tip cn cc dch v x hi c bn
v nng cao mc thu nhp.
(2) Nhm dn c kh khn cn c cn c u tin h tr th hai l
nhm h gia inh c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr
xung v thiu ht di 1/3 nhu cu x hi c bn (nhm u tin 2);
i vi nhm h cn ngho, gii php tc ng nh nhm h ngho,
nhng mc u tin thp hn.
(3) Nhm d b tn thng, l nhm h gia inh khng ngho v thu nhp
nhng thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c bn tr ln (nhm u tin 3);
i vi nhm h gia nh d b tn thng, gii php tc ng gm: tng
cng cc chnh sch h tr i vi lnh vc, vng (y t, gio dc, cc vng
trng im); tng cng bin php tuyn truyn, nng cao nhn thc, thc
ca h gia nh trong vic tip cn cc nhu cu c bn (hc ngh, tham gia bo
him x hi, bo him y t, v sinh); tng cng c s vt cht v h tng cung
cp cc dch v x hi c bn (dch v thng tin, khm cha bnh); m rng
din ph cp chnh sch (y t, gio dc);
(4) Nhm dn c khng thiu ht v cc nhu cu x hi c bn v c thu
nhp binh qun u ngi trn mc sng ti thiu: y l nhm dn c c iu
kin t bo m cuc sng, gii php tc ng bng cc chnh sch v m,
chnh sch pht trin kinh t- x hi nhm to hnh lang php l h t t
chc cuc sng gia nh.
4.5. xut phng n 2 v tip cn o lng ngho a chiu
n gin hn v xc nh ngho a chiu v kt hp cht ch gia
ngho v thu nhp/ chi tiu vi v cc chiu ngho x hi khc ( y t, gio dc,
iu kin sng) chng ti xut mt phng th hai v o lng ngho a
chiu; phng n ny cho php nhn dng ngi ngho vi cc mc khc
nhau v iu quan trng ca n l hm chnh sch ca nh nc cho vic gii
quyt cc chiu ngho, tnh a dng ca ngho nc ta trong giai on ti c
bit l giai on 2016-2020.

54

Tip cn v o lng ngho a chiu l cch tip cn mi v n s hn


ch vic b st nhng i tng tuy khng ngho v thu nhp nhng li ngho
v cc chiu khc hay d b tn thng khc bi c chiu khc, iu quan trng
l cn x nh cc chiu ngho cho ph hp v xc nh cc trng s cho ph
hp.

Hnh 2: S o lng ngho a chiu xut

Thu nhp

Y t

Gio dc

5,0

1,5

1,5

,,,nn

Thu nhp bnh


qun u
ngi h G
di mc
chun

H G c
ngi trong
tui lao ng
c nhu cu
lm vic
nhng cha
tm c vic
lm

iu kin
sng
2,0

H G c tr
em suy dinh
dng th nh
cn

H G c tr
em trong
tui i hc b
hc

0,5
H G c ngi
cha c th
BHYT

1,0

H G c ngi
m au khng
tip cn c
dch v khm
cha bnh

H G c
ngi trong
tui lao ng
khng bit
c, khng
bit vit

Nh , nc sch, v
sinh : 1,0
-Tng nh bng tm
che: 0,2
- Mi nh bng tm l:
0,2
-Nn nh t: 0,2
Nc ko hp v sinh :
0,2
Cng trnh v sinh
cha ph hp : 0,2
Tip cn thng tin, i
li : 1,0
- Ko c ti sn, 55
thit b
tip cn thng tin: 0,5

Theo s trn thi s c 4 chiu ngho v 10 tiu ch con: (i) v thu nhp
v sinh k, (ii) Y t, (iii) Gio dc, (iv) iu kin sng hay cn gi l mi
trng sng. Do tnh cht quan trng ca thu nhp v sinh k nn chiu ny c
trng s 50%; iu kin sng 20%, hai chiu cn li l y t v gio dc mi
chiu 15%. Ring v iu kin sng thi 2 tiu ch con s c chi tit thm
thnh 7 tiu ch ph d nhn dng nh gi cho im;
Tng im 10 v mc thiu ht s chy t 1- 10; v s c cc ngng
ngho khc nhau tng ng vi cc dng ngho khc nhau bao gm:
- Ngho a chiu (c th hiu l ngho cng cc): ngho v thu nhp v
thiu ht cc chiu ngho x hi vi ngng thiu ht l 6 tr ln
- Ngho v thu nhp: Ch ngho v thu nhp, khng ngho v cc chiu x
hi khc, ngng thiu ht l 5 n di 6
- Ngho x hi (nhm d b tn thng): Khng ngho v thu nhp,
nhng ngho v cc chiu x hi (y t, gio dc iu kin sng), ngng thiu
ht l 1,5 n di 5
C th c nhiu cch xc nh cc dng ngho v ngng ngho, iu
quan trng l ph thuc vo ngun lc xc nh i tng cho ph hp;
ngho v thu nhp theo truyn thng chng ta ang lm ln ny chng ti
xut b sung thm vn v sinh k l vic lm, Vi sinh k ngha rt quan
trng n thu nhp ca h gia inh; bn cnh l ngho v cc chiu x hi
nh Y t, gio dc, mi trng hay iu kin sng; Tip cn thng tin v i li
cng l vn mi t ra sau khi c ngh quyt 15 ca ban chp hnh trung
ng v chnh sch an sinh x hi, l vn cn cn nhc a vo.
Trong 2 phng n nu trn chng ti xut la chn phng n 2, theo
phng n ny thi c tnh t l ngho ca nc ta s tng ln t nht gp i,
nu iu chnh chun ngho thu nhp ln gn vi mc sng ti thiu khong 1
triu ng mt ngi mt thng thi t l ngho cng tng ln gp i, nh vy
thi t l ngho ca ta khi p dng chun ngho mi ( iu chnh thu nhp v b
sung t nht 03 chiu ngho x hi) nh sau:
- Ngho v thu nhp khong 24-25%;
56

- Ngho a chiu khong 12-13%;


- Ngho x hi cng khong 20-25%
Trn y ch l tng ban u v thc o ngho a chiu v nhn dng
cc nhm ngho, n s l ti liu tham kho tt cho cho cc nh qun l, hoch
nh chnh sch.

Ph lc s 3. S liu tnh ton cc ch s thiu ht a chiu

1. Tm tt chung.
2. Phng php tnh.
2.1. H thng tiu ch v ch s tnh ton ngho a chiu.
T l phn trm hay s h ngho a chiu, cn ngho a chiu c tnh
ton thng qua h thng ch tiu ngho a chiu do b LTBXH cung cp bao
gm 5 tiu ch v 10 ch tiu v cch thc cho im nh sau:
BNG CH S NGHO A CHIU D KIN
CHIU
NGHO
1) Gio
dc

CH S O
LNG

NGNG THIU HT

1.1. Trinh
gio dc ca
ngi ln

H gia inh c t nht 1


thnh vin 15 tui sinh t
nm 1986 tr li khng tt
nghip Trung hc c s v
hin khng i hc

C S PHP L

IM

Hin php nm 2013


NQ 15/NQ-TW
Mt s vn chnh
sch x hi giai on
2012-2020.
Ngh quyt s 41/2000/QH
(b sung bi Ngh nh s
88/2001/N-CP)

10

57

2)Y t

3) Nh

1.2. Tinh
trng i hc
ca tr em

H gia inh c t nht 1 tr


em trong tui i hc (5di 15 tui) hin khng i
hc

Hin php nm 2013


Lut Gio dc 2005
Lut bo v, chm sc v
gio dc tr em
NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.

10

2.1. Tip cn
cc dch v y
t

H gia inh c ngi b m


au nhng khng i khm
cha bnh(m au c xc
nh l b bnh/chn thng
nng n mc phi nm mt
ch v phi c ngi chm
sc ti ging hoc ngh
vic/hc khng tham gia
c cc hot ng binh
thng)

Hin php nm 2013


Lut Khm cha bnh

10

2.2. Bo
him y t

H gia inh c t nht 1


thnh vin t 6 tui tr ln
hin ti khng c bo him y
t

3.1. Cht
lng nh

H gia inh ang trong nh


thiu kin c hoc nh n
s
(Nh chia thnh 4 cp :
nh kin c, bn kin c, nh
thiu kin c, nh n s)

3.2. Din
tch nh
binh qun
u ngi

Din tch nh binh qun


u ngi ca h gia inh
nh hn 8m2

Hin php nm 2013


Lut bo him y t
2014
NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.

10

Lut Nh ;
NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.

10

Lut Nh ;

10

Quyt nh 2127/Q-Ttg
ca Th tng Chnh
ph Ph duyt Chin
lc pht trin nh
quc gia n nm 2020 v
tm nhn n nm 2030

58

4) iu
kin sng

5)Tip cn
thng tin

4.1 Ngun
nc sinh
hot

H gia inh khng c tip


cn ngun nc hp v sinh

4.2. H
x/nh tiu

H gia inh khng s dng


h x/nh tiu hp v sinh

5.1 S dng
dch v vin
thng

H gia inh khng c thnh


vin no s dng thu bao
in thoi v internet

5.2 Ti sn
phc v tip
cn thng tin

H gia inh khng c ti sn


no trong s cc ti sn: Ti
vi, radio, my tnh; v khng
nghe c h thng loa i
truyn thanh x/thn

NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.
NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.
Lut Vin thng
NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.
Lut Thng tin truyn
thng
NQ 15/NQ-TW Mt s
vn chnh sch x
hi giai on 20122020.

10

10

10

10

59

2.2 Phng php tnh tng ch s dung s liu KSMS 2012


*Lu : cch tnh ton di y u tnh theo s liu v b cu hi Kho st mc sng nm 2012. V d: Mc 1A cu
4b t 1997 n 1986 c ngha l thng tin ny c tnh ton bng cch ly m nm sinh t 1997 n 1986 ca thnh vin
h gia nh ti cu 4b trong mc 1A ca phiu Kho st mc sng dn c nm 2012.
Sau y phng php tnh tng ch tiu s c th hin ln lt theo tng chiu v tng ch s

GIO DC
Ch tiu

Ni dung

Phng php tnh

Trinh gio dc

H gia inh c t nht 1 thnh

ngi ln

vin 15 tui sinh t nm thnh vin no c nm sinh t 1997 n 1986 (mc 1A cu

Trong danh sch tt c cc thnh vin h lit k nhng

1986 tr li khng tt nghip 4b t 1997 n 1986) hin cha bao gi i hc (mc 2 cu 2a


Trung hc c s v hin khng
i hc

trng) hoc hin nay khng cn i hc (mc 2 cu 4 m 3) v


khng c bng tt nghip THCS (mc 2 cu 2a c m nh
hn 2). H gia inh no c bt mt thnh vin no c thnh
vin h nh trn c coi l thiu ht ch tiu ny v c 10
im.

Trinh gio dc

H gia inh c t nht 1 tr em

Trong danh sch tt c thnh vin h lit k nhng thnh

tr em

trong tui i hc (5-di 15

vin c tui t 5 n 14 (sinh t nm 1997 n 2008) cha

tui) hin khng i hc

bao gi i hc hoc hin nay khng cn i hc. H gia inh


c bt ki thnh vin no nh trn c coi l thiu ht ch

Nhng vn trong tnh ton

tiu ny v c 10 im

Lu : Ch tiu trinh gio dc tr em cn c tnh ton theo phng n 2 da vo gi thuyt coi nhng gia inh h ngho v nu khng c h tr hc
ph thi cc thnh vin tr em ca h cng s khng c i hc, tnh ton theo phng n ny thi lit k ging nh phng n 1 v thm nhng tr em hin ti vn
ang i hc nhng c min gim hc ph vi l do h ngho (mc 2 cu 10a hoc cu 10b c m 1 ).

Y T
Tip cn cc
dch v y t

H gia inh c ngi b m


au nhng khng i khm cha
bnh(m au c xc nh l b
bnh/chn thng nng n mc
phi nm mt ch v phi c
ngi chm sc ti ging hoc
ngh vic/hc khng tham gia
c cc hot ng binh thng)

Lit k nhng ngi c i khm cha bnh (KCB) trong

Thng tin v khm cha bnh ca

vng 12 thng qua nhng khai t nht mt ln trong khng

cc thnh vin h l thng tin v s ln

hay thiu tin chi tr khm/cha bnh (mc 3 cu 7 m

n cc c s y t ca thnh vin h v

2 hoc 3). Nhng h gia inh no c bt ki mt thnh vin

c hi tng trong vng 12 thng qua.

no nh trn s coi l thiu ht v c 10 im.

Mi dng thng tin c th l thng tin


c ghi gp li ca nhiu ln khc nhau
nu ghi cho 1 ngi n cng mt loi
c s y t vi cng mt nhm l do.

Bo him y t

H gia inh c t nht 1 thnh

Lit k nhng thnh vin no khng c th BHYT (mc

vin t 6 tui tr ln hin ti 3 cu 9 m 2), h no c bt ki mt thnh vin no khng c


khng c bo him y t

BHYT s thiu ht ch tiu ny v c 10 im.

Lu : Ch tiu v bo him y t cn c tnh theo phng n 2 da vo gi thuyt coi nhng h ngho v cn ngho thu nhp nu khng c nh nc
h tr BHYT cho ngi ngho thi h cng s khng mua BHYT, tnh ton theo phng n ny thi lit k nhng h c thnh vin ging nh phng n 1 v
thm nhng h no c thnh vin c BHYT cho ngi ngho (mc 3 cu 10a hoc mc 3 cu 10b c m 2,3).

NH

Cht lng nh

H gia inh ang trong nh


thiu kin c hoc nh n s
(Nh chia thnh 4 cp : nh
kin c, bn kin c, nh thiu
kin c, nh n s)

H gia inh no c mt trong hai iu kin thi c coi

Trong thc t nhiu vng khc

l thiu ht v nh . Vi iu kin h sng trong nh tm thi

nhau c nhiu loi vt liu lm nh khc

lit k nhng vt liu lm ct , tng v mi nh ca h, h

nhau v vic quy nh tng loi vt liu

gia inh no c 2 trong 3 thnh phn nh tr ln k trn thuc

lm nh c bn chc hay khng bao gm

loi khng bn chc thi c coi l nh thiu kin c, n s.

rt nhiu trng hp. Hin nay trong tnh

H gia inh no trong nh tm, thiu kin c, n s thi coi

ton v cht lng nh c tnh theo

l thiu ht v ch tiu ny v c 10 im.

quy c ca tng iu tra v Nh v


quy nh ca B Xy Dng. Tuy nhin
vn cn nghin cu v quy c thm v
loi vt liu no c tnh l bn chc
hay khng theo vng v a phng v
c quy c c th.

Din tch nh
binh qun u
ngi

Din tch nh binh qun u


ngi ca h gia inh nh hn
8m2

Din tch binh qun nh u ngi ca h c tnh


bng tng din tch ca h chia cho tng s thnh vin h,
nu kt qu nh hn 8m2 thi h c coi l thiu ht v
nh v c 10 im.

IU KIN SNG
Ngun nc
sinh hot

H gia inh khng c tip cn


ngun nc hp v sinh

Xem xt ngun nc sinh hot h gia inh khai, h gia


inh no khng s dng ngun nc hp v sinh thi coi l
thiu ht ngun nc sinh hot v c 10 im. Trong
ngun nc hp v sinh bao gm: nc my vo nh, nc
my cng cng, ging khoan, ging o c bo v, nc
khe/mo c bo v, nc mua, nc ma. Ngun nc
khng hp v sinh v cc ngun nc khng thuc ngun

nc trn.

H x/nh tiu

H gia inh khng s dng h


x/nh tiu hp v sinh

Xem xt h x h gia inh s dng, h gia inh no khai


s dng h x khng hp v sinh thi coi l thiu ht v h x
v c 10 im. Trong h x hp v sinh l: t hoi/bn
t hoi, thm di nc, hai ngn. H x khng hp v sinh l
nhng h x khng thuc loi trn.

Trong thc t c nhiu h khng c


h x, trong vic xt h s dng h x
hp v sinh hay khng hin nay ca v
thi khng tnh nhng h khng c h x.
Nhng trong tnh ton ngho a chiu thi
coi nhng h khng c h x l thiu ht
v h x/nh tiu.

DCH V VIN THNG


S dng dch v H gia inh khng c thnh vin
no s dng thu bao in thoi
vin thng
v internet

Tnh ton ch tiu ny da trn vic lit k nhng h


khng chi tiu khon thanh ton internet trong mc 5 chi tiu
hoc khng c bt ki thnh vin h no khai c in thoi di
ng v int thoi c nh trong mc 6 DLLB. H gia
inh no nh trn coi l thiu ht v tip cn dch v vin
thng v c 10 im.

Ti sn phc v
tip cn thng
tin

H gia inh khng c ti sn no


trong s cc ti sn: Ti vi, radio,
my tnh; v khng nghe c h
thng loa i truyn thanh
x/thn

2.3 Phng php nh gi

Xem xt dng lu bn ca h, h no khai khng c


tt c cc dng tivi, radio, my tnh thi c coi l thiu
ht v ti sn phc v tip cn thng tin v c 10 im.

Trong KSMS 2012 khng c thng


tin thu thp v loa truyn thanh.

Lu : Qua bn bc gia B LTBXH v Tng cc Thng k, cc chuyn gia th cc i tng ngho v cn ngho
c xc nh vi 4 phng n (cc phng n s c nu r di).
i vi ring cc i tng ngho a chiu thi trong phng n 1 v 2 thi cc tiu ch v ch s, phng php nh
gi l ging nhau nh sau:
- Nhng h c tng im t 50 im tr ln l h ngho a chiu nghim trng
- Nhng h c tng im t 30 n di 50 im l h ngho a chiu.
- Nhng h c tng im t 20 n di 30 im l h cn ngho a chiu.
Trong phng n 3 thi h ngho v cn ngho thi phng php xc nh khng tnh n ngho a chiu m ch lien
quan n chun mc sng ti thiu v chun ngho chnh sch (chun ngho chnh sch y s c tnh ton theo 2
trng hp: trng hp 1 l 700 nghin ng mt ngi mt thng vi thnh th v 550 nghin ng mt ngi mt thng vi
nng thn; trng hp 2 l 980 nghin ng mt ngi mt thng vi thnh th, 820 nghin ng mt ngi mt thng vi
nng thn;)
Trong phng n 4 thi coi thu nhp l mt chiu v c im nh gi l 50 im (chim 1/3 tng s im nh gi),
trong nhng h gia inh no c thu nhp binh qun u ngi di chun thu nhp s coi l thiu ht v c 50 im.
phng n ny chun thu nhp l 570 nghin ng mt ngi mt thng vi thnh th v 520 nghin ng mt ngi mt
thng vi nng thn.
Sau y l c th cc phng php nh gi:

Phng n 1: s dng chun mc sng ti thiu xc nh i tng chnh sch, trn c s , phn loi i tng
h ngho, h cn ngho, h c mc sng trung binh bng mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn, theo phng n ny,
vic o lng c thc hin nh sau:
H ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr xung (1,3 triu/ngi/thng KVTT v
01 triu/ngi/thng KVNT) v thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c bn tr ln;
H cn ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr xung (1,3 triu/ngi/thng KVTT
v 01 triu/ngi/thng KVNT) v thiu ht di 1/3 nhu cu x hi c bn;
H c mc sng trung bnh: l h c thu nhp binh qun u ngi di mc sng trung binh (cao gp 1,5 ln mc
sng ti thiu), cao hn mc sng ti thiu v thiu ht di 1/3 nhu cu x hi c bn.
Phng n 2: cn c vo mc thiu ht cc nhu cu x hi c bn v mc sng ti thiu phn loi i tng.
Theo phng n ny, cc tiu ch c xc inh nh sau:
H ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr xung (1,3 triu/ngi/thng KVTT v
01 triu/ngi/thng KVNT) hoc thiu ht t 1/3 nhu cu x hi c bn tr ln;
H cn ngho: l h c thu nhp binh qun u ngi t mc sng ti thiu tr xung (1,3 triu/ngi/thng KVTT
v 01 triu/ngi/thng KVNT) hoc thiu ht di 1/3 nhu cu x hi c bn;
Phng n 3: vic o lng, gim st mc thay i kh nng tip cn cc dch v x hi c bn do Tng cc
Thng k thc hin theo phng n 1, nhng vic xc nh i tng h ngho, cn ngho s da trn c s chun mc
sng ti thiu v chun ngho chnh sch (khong bng 60% mc sng ti thiu), s dng mc thiu ht cc nhu cu x
hi c bn phn tch nguyn nhn ngho v nhu cu h tr.
Theo phng n ny, cc tiu ch c xc inh nh sau:
H ngho l h c thu nhp binh qun u ngi/thng t chun ngho chnh sch tr xung;
H cn ngho l h c thu nhp binh qun u ngi/thng t chun mc sng ti thiu tr xung v cao hn chun
ngho chnh sch;

H c mc sng trung bnh l h c thu nhp binh qun u ngi/thng di mc sng trung binh (cao gp 1,5 ln
mc sng ti thiu), cao hn mc sng ti thiu.
Phng n 4: coi thu nhp l 01 chiu thiu ht, gn im tnh trng s vi mc u tin (khong 1/3 tng s
im), theo chun tip cn a chiu.
Theo phng n ny, cc tiu ch c xc inh nh sau:
H ngho cng cc l h thiu ht trn 1/2 nhu cu x hi c bn;
H ngho l h thiu ht t 1/3 n di 1/2 nhu cu x hi c bn;
H cn ngho l h thiu ht t 1/5 n di 1/3 nhu cu x hi c bn.
2.4 Phn t trong tnh ton:
Bo co tnh ton cc ch tiu v tng hp v ngho a chiu qua 4 phn t:
(1) Chung ton quc
(2) Dn tc (bao gm 2 loi l (i)dn tc Kinh v Hoa, (ii) dn tc khc)
(3) 6 vng kinh t.
(4) Thnh th v nng thn.
3. Kt qu
3.1 Phng n 1 v 2:
Phng n 1 v 2 trnh by trn xc nh h ngho, cn ngho v nh gi ngho a chiu v c bn l ging
nhau nn s c trnh by chung di y:
T l phn trm s h cc mc im tng hp

im Tng Hp
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90

Phn trm thnh phn


18.72
39.8
20.53
11.08
5.8
2.52
1.12
0.37
0.03
0.02

Bng trn c tnh ton nh sau: Tnh ton im ca cc h da theo h thng tiu ch (5 tiu ch) v ch s (10 ch s)
c nu ln trn. im tng hp ca mi h l tng im nh gi ca 10 ch s, phn trm thnh phn l phn trm s
h c tng im tng ng. V d im tng hp l 0 c 18.72% tc l c 18.72% s h c tng im nh gi ca c 10
ch s l 0 im.

T l h thiu ht tng ch s
n v tnh: %

11.58

Gio
dc tr
em
4.59

Khm
cha
bnh
5.85

Bo
him y
t
59.42

Cht
lng
nh
11.91

8.09

3.63

4.07

57.9

4.77

Gio dc
ngi ln
C NC/ WHOLE
COUNTRY
Thnh th - Nng thn/ Urban Rural
Thnh th/ Urban

8.08

Ngun
nc hp
v sinh
8.28

H x
hp v
sinh
26.5

Tip cn
dch v
thng tin
15.31

10.33

2.2

6.97

6.35

Din tch
nh

Ti sn
thng tin
8.13
3.98

6.61

60.07

14.97

7.11

10.89

34.87

19.15

9.92

9.19

3.93

5.52

64.91

8.77

7.1

5.55

19.53

11.54

9.19

27.79

9.05

8.05

22.14

33.19

14.68

26.82

73.74

40.87

27.79

2.65

2.25

4.37

64.14

0.37

5.95

0.97

7.92

13.42

5.56

14.28

5.06

6.87

35.96

23.7

6.88

20.32

47.83

24.72

13.62

8.57

3.59

6.35

54.83

4.77

7.8

7.83

24.15

18.26

9.29

18.38

7.28

8.03

59.84

11.49

14.44

12.89

42.25

16.68

10.25

ng Nam B/ South East

13.78

3.83

4.64

64.96

4.79

12.35

1.54

8.18

7.97

5.32

ng bng sng Cu Long/

20.77

8.33

6.89

69.72

33.42

6.29

14.59

50.21

13.97

8.23

Nng thn/ Rural

13.08

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

Kinh Hoa
Khc
6 Vng/ 6 Regions
ng bng sng Hng/ Red
River Delta
Trung du v min ni pha
Bc/Northern midland and
mountain areas
Bc Trung B v duyn hi
min Trung/North Central
area and Central coastal area

Ty Nguyn/ Central
Highlands

Mekong River Delta

Ngho a chiu

Cn ngho a
chiu

ngho a chiu
nghim trng

33.4

20

55

Thnh th/ Urban

33.5

20

55.3

Nng thn/ Rural

33.4

20

54.9

Kinh Hoa

32.9

20

54

Khc

34.7

20

56

31.5

20

50

Trung du v min ni pha Bc/Northern midland and


mountain areas

34.1

20

55

Bc Trung B v duyn hi min Trung/North Central

33.3

20

57

Ty Nguyn/ Central Highlands

33.6

20

57.9

ng Nam B/ South East

33.5

20

52

ng bng sng Cu Long/ Mekong River Delta

33.6

20

54.2

C NC/ WHOLE COUNTRY


Thnh th - Nng thn/ Urban Rural

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

6 Vng/ 6 Regions
ng bng sng Hng/ Red River Delta

area and Central coastal area

S im bnh qun ca h

Mc ng gp ca tng chiu vo ch s tng hp


i vi cc h ngho a chiu

n v tnh: %
Gio dc
ngi ln

Gio
dc tr
em

Khm
cha
bnh

Bo
him y
t

Cht
lng
nh

Din tch
nh

9.99

3.12

3.93

19.34

11.52

5.17

Ngun
nc
hp v
sinh
6.69

Thnh th/ Urban

15.37

4.76

4.17

24.42

7.69

11.20

Nng thn/ Rural

9.11

2.86

3.89

18.51

12.14

9.77

3.35

4.46

24.44

10.53

2.56

2.62

4.55

3.60

8.22

H x hp
v sinh

Tip cn
dch v
thng tin

Ti sn
thng tin

22.53

10.96

6.74

2.69

12.45

10.13

7.11

4.20

7.34

24.17

11.10

6.68

10.96

5.25

5.44

20.94

9.21

6.17

6.62

12.91

5.00

9.80

26.49

15.32

8.16

7.37

23.94

0.72

7.14

2.16

16.79

19.40

14.33

2.19

3.18

7.76

14.94

3.20

11.58

26.66

14.60

7.67

9.45

3.34

4.62

16.46

4.73

6.65

6.79

22.52

16.09

9.34

11.76

3.04

4.76

14.70

6.82

8.68

7.08

26.76

10.01

6.41

ng Nam B/ South East

15.94

4.14

3.73

25.90

7.23

11.23

2.38

11.31

9.99

8.16

ng bng sng Cu Long/

10.05

3.04

3.10

23.85

17.78

2.39

6.67

24.53

5.53

3.07

C NC/ WHOLE
COUNTRY
Thnh th - Nng thn/ Urban Rural

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

Kinh Hoa
Khc
6 Vng/ 6 Regions
ng bng sng Hng/ Red
River Delta
Trung du v min ni pha
Bc/Northern midland and
mountain areas
Bc Trung B v duyn hi
min Trung/North Central
area and Central coastal area

Ty Nguyn/ Central
Highlands

Mekong River Delta

Mc ng gp ca tng chiu vo ch s tng hp


i vi cc h cn ngho a chiu
n v tnh: %
Gio dc
ngi ln

Gio
dc tr
em

Khm
cha
bnh

Bo
him y
t

Cht
lng
nh

Din tch
nh

7.3

2.8

4.8

36.1

4.5

6.8

Ngun
nc
hp v
sinh
4.5

8.7

4.1

6.2

43.3

4.2

15.1

7.0

2.4

4.4

34.1

4.6

7.3

3.1

5.0

40.1

7.4

1.1

3.6

4.3

3.5

Trung du v min ni pha


Bc/Northern midland and
mountain areas

4.6

Bc Trung B v duyn hi
min Trung/North Central area

C NC/ WHOLE COUNTRY

H x hp
v sinh

Tip cn
dch v
thng tin

Ti sn
thng tin

18.5

10.2

4.5

1.9

6.0

6.2

4.2

4.4

5.2

22.0

11.3

4.6

3.7

7.3

3.7

15.6

9.6

4.7

11.7

9.8

3.4

9.2

36.7

13.8

3.3

5.7

41.0

0.4

10.2

0.7

9.6

17.7

6.9

1.5

4.7

21.8

10.7

3.2

10.0

30.9

10.6

2.1

4.7

2.3

5.3

35.2

2.0

5.6

6.6

19.5

12.4

6.3

9.9

2.6

5.9

33.7

3.2

6.0

4.6

26.4

6.0

1.7

Thnh th - Nng thn/ Urban Rural


Thnh th/ Urban
Nng thn/ Rural

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

Kinh Hoa
Khc
6 Vng/ 6 Regions
ng bng sng Hng/ Red
River Delta

and Central coastal area

Ty Nguyn/ Central
Highlands

ng Nam B/ South East


ng bng sng Cu Long/
Mekong River Delta

14.4

3.7

5.3

43.3

1.8

14.6

1.3

6.2

5.6

3.9

9.0

3.0

2.6

36.8

9.8

1.6

4.7

24.9

4.6

2.9

T l ngho, cn ngho a chiu, ngho a chiu nghim trng


n v tnh:%

Ngho a chiu
16.88

Cn ngho
20.53

ngho a chiu
nghim trng
4.06

Thnh th/ Urban

7.85

15.16

1.47

Nng thn/ Rural

20.75

22.83

5.17

14.02

20.28

2.24

36.28

22.26

16.43

6.13

17.42

0.24

22

21.02

9.19

area and Central coastal area

13.72

22.1

2.47

Ty Nguyn/ Central Highlands

23.16

22.7

7.36

ng Nam B/ South East

11.66

18.84

1.31

ng bng sng Cu Long/ Mekong River Delta

33.68

23.23

8.8

C NC/ WHOLE COUNTRY


Thnh th - Nng thn/ Urban Rural

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

Kinh Hoa
Khc
6 Vng/ 6 Regions
ng bng sng Hng/ Red River Delta
Trung du v min ni pha Bc/Northern midland and
mountain areas
Bc Trung B v duyn hi min Trung/North Central

*Lu : t l h ngho a chiu trn l nhng h c tng im cc ch s t


30 n di 50 im (tc l khng bao gm nhng h ngho a chiu nghim
trng)

73

Cn ngho a

ngho a chiu

chiu

nghim trng

0.06

0.04

0.02

Thnh th/ Urban

0.03

0.03

0.01

Nng thn/ Rural

0.07

0.05

0.03

Kinh Hoa

0.05

0.04

0.01

Khc

0.13

0.04

0.09

0.02

0.03

0.00

0.08

0.04

0.05

0.05

0.04

0.01

Ty Nguyn/ Central Highlands

0.08

0.05

0.04

ng Nam B/ South East

0.04

0.04

0.01

ng bng sng Cu Long/ Mekong River Delta

0.11

0.05

0.05

Ngho a chiu
C NC/ WHOLE COUNTRY
Thnh th - Nng thn/ Urban Rural

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

6 Vng/ 6 Regions
ng bng sng Hng/ Red River Delta
Trung du v min ni pha Bc/Northern midland and
mountain areas
Bc Trung B v duyn hi min Trung/North Central
area and Central coastal area

74

Ch s MPIBNG CHO GIA NGHO A CHIU V NGHO MC SNG TI


THIU
4.06 %
h
ngho
a
chiu
nghi
m
trng

1% h ngho
a chiu nghim
trng nhng c
TNBQ trn
MSTT

3.1% h va
ngho a chiu
nghim trng
va c TNBQ
di MSTT

16.9%
h
ngho
a
chiu

8% h ngho a
chiu nhng c
TNBQ trn MSTT

20.53
% h
cn
ngho
a
chiu

13.34% cn h
ngho a chiu
nhng c TNBQ
trn MSTT

49.6% s
h khng
ngho a
chiu v c
TNBQ trn
MSTT

8.93%
8.9% h va
ngho a chiu va
c TNBQ di
MSTT

7.19%

h cn
ngho a chiu v
c TNBQ di
MSTT

h khng
ngho a
chiu
nhng c
TNBQ di
MSTT

28.1% H c TNBQ
di MSTT

75

4.06 %
h
ngho
a
chiu
nghim
trng

2.01% h ngho
a chiu nghim
trng nhng c
TNBQ trn chun
700-550

2.05% h va
ngho a chiu
nghim trng va c
TNBQ di chun
700-550

16.9%
h
ngho
a
chiu

12.4% h ngho
a chiu nhng c
TNBQ trn chun
700-550

20.53%
h cn
ngho
a
chiu

17.7% cn h ngho
a chiu nhng c
TNBQ trn chun
700-550

55.8% s h khng
ngho a chiu v
c TNBQ trn
chun 700-550

12.06% H ngho

4.5% h va
ngho a chiu va
c TNBQ di
chun 700-550

2.8%

h cn ngho
a chiu v c TNBQ
di chun 700-550

2.7% htheo
khng
chun 700-550
ngho a chiu
nhng c TNBQ
di chun 700550

BNG CHO GIA NGHO A CHIU V CHUN NGHO CHNH SCH 1

Lu : chun ngho chnh sch 1 (chun 700-550) l 700 nghn ng mt ngi mt thng
vi thnh th v 550 nghn ng mt ngi mt thng vi nng thn.

76

BNG CHO GIA NGHO A CHIU V CHUN NGHO CHNH SCH 2


4.06 %
h
ngho
a
chiu
nghim
trng

1.1% h ngho
a chiu nghim
trng nhng c
TNBQ trn chun
980-820

16.9%
h
ngho
a
chiu

20.53
% h
cn
ngho
a
chiu

9.3% h ngho

15% cn h ngho
a chiu nhng c
TNBQ trn chun
980-820

a chiu nhng
c TNBQ trn
chun 980-820

2.95% h va

7.6% h va

ngho a chiu
nghim trng va
c TNBQ di
chun 980-820

ngho a chiu
va c TNBQ
di chun 980820

5.6% h cn
ngho a chiu v
c TNBQ di
chun 980-820

52.1% s h khng
ngho a chiu v
c TNBQ trn
chun 980-820
22.5% h ngho
theo chun
6.4% h khng 980-820
ngho a chiu
nhng c TNBQ
di chun 980820

Lu : chun ngho chnh sch 2 (chun 980-820) l 980 nghn ng mt ngi mt thng
vi thnh th v 820 nghn ng mt ngi mt thng vi nng thn.

77

3.2 Phng n 4

T l h ngho, cn ngho, ngho cng cc


n v tnh:%

Ngho
6.6

Cn ngho
13.0

ngho cng cc
5.8

Thnh th/ Urban

2.9

7.0

1.3

Nng thn/ Rural

8.2

15.5

7.7

5.4

12.1

2.5

15.0

19.1

28.2

ng bng sng Hng/ Red River Delta

4.2

4.7

1.6

Trung du v min ni pha Bc/Northern midland and


mountain areas

10.9

12.9

15.6

area and Central coastal area

7.6

9.0

6.5

Ty Nguyn/ Central Highlands

8.3

15.0

12.0

ng Nam B/ South East

1.9

11.0

0.7

ng bng sng Cu Long/ Mekong River Delta

9.3

29.4

6.4

C NC/ WHOLE COUNTRY


Thnh th - Nng thn/ Urban Rural

Dn tc ca ch h/ Ethnicity of houshold head

Kinh Hoa
Khc
6 Vng/ 6 Regions

Bc Trung B v duyn hi min Trung/North Central

*Lu : t l h ngho trn l nhng h c tng im cc ch s t 50 n


di 75 im (tc l khng bao gm nhng h ngho cng cc)

Ph lc s 4. Phng php v cc phng n tnh mc sng ti thiu


1. Tm tt chung
78

Bo co ny gii thiu v s cn thit ca vic xy dng mc sng ti


thiu cho giai on 2016-2020, phng php xy dng mc sng ti thiu, v
cc phng n xut mc sng ti thiu cho giai on ny.
Chun ngho ca c hai giai on (2006-2010, 2011-2015) u c
tnh ton da vo s liu VHLSS v phng php chi ph cho cc nhu cu ti
thiu (Cost of Basic Need) bao gm lng thc thc phm (LTTP) v phi
lng thc thc phm. Phn chi ph LTTP phm thit yu c tnh ton da
trn nhu cu nng lng ti thiu cho mt ngi mt ngy; phn chi ph phi
LTTP phm thit c gi nh bng vi tr gi trung binh cc mt hng phi
LTTP ca nhm dn s p ng mc tiu dng LTTP thit yu. Chun mc
sng ti thiu giai on 2016-2020 da vo VHLSS 2012 v s dng cng
phng php tip cn xc nh chi ph LTTP. Ring chi ph phi LTTP ca
chun s c xc nh da vo h s Engel18.
Chun ngho giai on 2006-2010 c xy dng da vo s li u
VHLSS 2002. T l LTTP trong chun ngho thnh th l 57% v trong chun
ngho nng thn l 63%.
Chun ngho giai on 2011-2015 c xy dng da vo s li u
VHLSS 2006. T l LTTP trong chun ngho thnh th l 47% v trong chun
ngho nng thn l 57%.
Chun mc sng ti thiu giai on 2016-2020 c xy dng theo hai
phng n mc Kcal thit yu, cc gi nh khc nhau v ch s gi giai on
2015-2016.C th nh sau:
Phng n 1: p dng r hng ha LTTP cung cp 2100Kcal19 1 ngi
1 ngy, h s Engel tng ng, gi binh qun ring thnh th, nng thn nm
2012 v ch s gi t thng 2/2012 n thng 1/2016 (s dng cc gi nh v
ch s gi t thng 12/2015 n thng 1/2016):
Chun mc sng ti thiu khu vc thnh th trong khong t 1376
n 1416 nghin ng 1 ngi 1 thng.
Chun mc sng ti thiu khu vc nng thn trong khong t
1096 n 1128 nghin ng 1 ngi 1 thng.
Chnh l ch chun ngho gia thnh th v nng thn khong 1,26
ln.
18 Martin Ravallion and Benu Bidani How Robust Is a Poverty Profile, 1993 Martin Ravallion Poverty
Lines in Theory and Practics, 1998

19 Tiu chun 2100 Kcal 1 ngi 1 ngy do t chc FAO khuyn ngh cho cc nc ang pht trin
v c TCTK v NHTG s dng t nm 1993-2008, p dng chnh thc trong xc nh chun
ngho quc gia t nm 2006.
79

Phng n 2: p dng r hng ha LTTP cung cp 2230Kcal20 1 ngi


1 ngy, h s Engel tng ng, gi binh qun ring thnh th, nng thn nm
2012 v ch s gi t thng 2/2012 n thng 1/2016 (s dng cc gi nh v
ch s gi t thng 12/2015 n thng 1/2016):
Chun ngho khu vc thnh th trong khong t 1682 n 1731
nghin ng 1 ngi 1 thng.
Chun ngho khu vc nng thn trong khong t 1309 n 1348
nghin ng 1 ngi 1 thng.
Chnh l ch chun ngho gia thnh th v nng thn khong 1,28
ln.

2. S cn thit ca vic xy dng mc sng ti thiu cho giai on


2016-2020
S pht trin khng ngng trong mi lnh vc kinh t v x hi l kt
qu thc hin cc chnh sch, ng li thch hp, kp thi ca ng v nh
nc trong tng giai on pht trin ca t nc. Trong , s ci thi n v
i sng cc tng lp dn c c th hi n rt r qua ch tiu thu nh p, chi
tiu binh qun cng nh cc ch tiu o lng v gio dc, y t, nh , i n
nc, phng ti n sinh hot v iu ki n v sinh.
Mt khc chun ngho giai on 2011-2015 c c lng t tr gi
chun ngho theo gi thng 1 nm 2011 v khng c cp nht ch s gi cho
cc nm sau . Do v y , r hng ha LTTP v chun ngho giai on 20112015 s khng phn nh st nhu cu tiu dng ti thiu ca dn c nu tip tc
p dng cho giai on ti do s thay i v: (1) c cu LTTP v phi LTTP; (2)
c cu chnh cc m t hng LTTP trong r hng ha; v (3) s dng ch s gi
quy i chun trong nhiu nm s lm thp i gi tr thc ca chun ngho
(khi lm pht vn tip tc tng nh cc nm qua). Hn na, gi nh mc chi
tiu thit yu v phi LTTP cng lm nh hng n mc chnh xc ca
chun. Chnh vi th m vi c xy dng chun ngho cho giai on mi (20162020) da trn s li u mc sng h gia inh nm 2012 v p dng phng
php h mi trong c lng phn chi ph phi LTTP l cn thit v ph hp
20 Tiu chun 2230 Kcal 1 ngi 1 ngy c c lng da trn mc nhu cu
nng lng khuyn ngh cho tng tui, gii tnh, loi hnh lao ng v c
bnh qun ha bng dn s thc tng ng nm 2010. Tiu chun ny c
TCTK v NHTG p dng xc nh chun ngho t nm 2010.
80

vi li ch ca ngi ngho cng nh cng tc hoch nh cc chng trinh,


chnh sch lin quan n i tng ny ca ng v Nh nc.

3. Phng php tnh


Chun ngho c tnh ton da trn phng php chi ph cho cc nhu
cu ti thiu. y l m t trong cc phng php c cc chuyn gia Ngn
hng Th gii nghin cu v ph bin p dng. c bi t phng php ny
c khuyn ngh p dng cho cc nc ang pht trin 21. Do v y s dng
phng php ny tnh chun ngho s m bo tnh khoa hc, c th so
snh quc t cng nh ph hp vi tinh hinh pht trn kinh t - x h i ca
Vi t Nam.
Phng php chi ph cho cc nhu cu ti thiu gm cc bc: (1) c
lng gi chi tiu va cho nhng nhu cu v c LTTP v phi LTTP; (2)
tnh chi ph ca gi chi tiu ny cho tng phn t p dng (thnh th, nng
thn; tng vng; tng nhm i tng,).
Cn c vo mc nng lng ti thiu binh qun cho m t ngi trong
m t ngy c th hot n g c binh thng v thc n trung binh (gm c
lng v gi) cc m t hng LTTP (cn gi l r hng LTTP) ca nhm dn c
t mc tiu dng tng ng mc nng lng ti thiu ny tnh c chi
ph tiu dng ti thiu v LTTP. Phn chi ph phi LTTP c tnh ton da trn
h s ca ng cong LTTP Engel.
Chun mc tiu dng LTTP ti thiu giai on 2006-2010, 2011-2015 v
giai on 2016-2020 ca Vi t Nam u c p dng theo phng php nu
trn v cc tiu chun la chn ph hp vi tng giai on ca Vi t Nam:
Mc nng lng ti thiu binh qun m t ngi m t ngy c s
dng trong vi c tnh ton chun mc tiu dng LTTP ti thiu l
2100Kcal. y l mc nng lng thit yu c khuyn ngh bi T
chc Lng thc v Nng nghi p Lin hi p quc cho nhng ngi dn
sng trong cc nc ang pht trin.
Mc nng lng ti thiu binh qun m t ngi m t ngy c s
dng trong vi c tnh ton chun mc tiu dng LTTP ti thiu l
2230Kcal. Mc nng lng ny c c lng da trn Nhu cu nng
21 Cac phng phap tinh chun ngheo trong ly thuyt va thc tin, Martin Ravallion, Ngn hang Th
gii,1998;
2005

Gii thiu v phn tich ngheo oi, Shahid Khandker va Jonathan Haughton, Ngn hang Th gii,

81

lng khuyn ngh cho ngi Vit Nam (Nh Xut bn Y hc, 2012)
theo tng tui, gii tnh, loi hinh lao ng v c binh qun ha
bng dn s thc tng ng nm 2010. Tiu chun ny c TCTK v
NHTG p dng xc nh chun ngho t nm 2010 (Khi u tt, nhng
cha phi hon thnh: Thnh tu n tng ca Vit Nam trong gim
ngho v nhng thch thc mi, Ngn hng Th gii, 2012).
Cn c vo thnh phn dinh dng ca thc n Vi t Nam - Bng
thnh phn thc phm Vit Nam (Vi n Dinh dng v B Y t, Nh
xut bn Y hc, 2007).
Cn c vo thc n hng ngy ca ngi Vi t Nam theo thp phn
v chi tiu (mi nhm gm 10% dn s, trong : nhm 1 gm 10% dn
s c chi tiu binh qun u ngi thp nhp n nhm 10 l nhm gm
10% dn s c chi tiu binh qun u ngi cao nht).
Cn c s li u Kho st mc sng h gia inh Vi t Nam do Tng
cc Thng k thc hi n tnh chun ngho cho nm c s - nm 2012.
S dng ch s gi hng thng do Tng cc Thng k cng b
a chun ngho t thng 1 nm c s v thng 1 nm p dng.

82

4. Chun ngho xy dng da trn s liu VHLSS 2012


4.1. R hng LTTP nm c s
Cn c vo s liu chi tiu v nng lng binh qun 1 ngi 1 ngy ca 9396 h gia
inh v s dng quyn s chn mu c lng c mc Kcal binh qun 1 ngi
1 ngy ca 10 nhm chi tiu (mi nhm gm 10% dn s v c chi tiu binh qun
theo th t t thp n cao), c th nh sau:
Nhm 1:
Nhm 2:
Nhm 3:
Nhm 4:
Nhm 5:
Nhm 6:
Nhm 7:
Nhm 8:
Nhm 9:
Nhm 10:

1740,1 Kcal
1886,8 Kcal
2039,2 Kcal
2103,9 Kcal
2215,5 Kcal
2328,6 Kcal
2350,6 Kcal
2470,0 Kcal
2573,6 Kcal
2778,9 Kcal

2071,5 Kcal
2159,7 Kcal

Nh vy nhm 20% dn s c la chn xc nh mc LTTP thit

yu l nhm 3 v 4 vi mc nng lng binh qun 1 ngi 1 ngy t


2071,5Kcal gn nht vi 2100Kcal; l nhm 4 v nhm 5 vi mc nng lng
binh qun 1 ngi 1 ngy t 2159,7Kcal gn nht vi 2230Kcal.
Khi lng v tr gi ca tng nhm hng c xc nh da vo nhm
20% dn s c chn tng ng cho c nc.
Gi ca tng nhm hng c xc nh da trn gi binh qun ca nhm
dn s khu vc nng thn thuc nhm 20% dn s c chn. Ring khu
vc thnh th vic tnh gi binh qun ca tng nhm s c m rng ra nhm
dn s tng ng thuc khu vc thnh th thuc 20% nhm c chn chung
c nc v b sung thm nhm dn s c nhm chi tiu tng ng nhng chia
ring khu vc thnh th.
R hng LTTP c xc nh gm 41 nhm hng LTTP c c khi
lng v tr gi; 10 nhm hng khng c khi lng nhng c tr gi tiu dng
cung cp va mc tiu chun Kcal cho mt ngi mt ngy nh (Bng 1).

83

Bng 1: c im r hng lng thc thc phm cung cp 2100Kcal v


2230Kcal 1 ngi 1 ngy
Theo tiu chun 2100Kcal
Tn cc nhm hng

%
Kcal

Theo tiu chun 2230Kcal

Tr gi r bnh qun 1
ngi 1 thng theo gi
thng 1/2012

%
Kcal

Tr gi r bnh qun 1 ngi


1 thng theo gi thng
1/2012

Thnh th
(1000)

Nng thn
(1000)

52,82
0,39
1,71
1,80
0,64
0,15
0,23
0,39

114,0
1,1
4,6
6,2
1,6
0,7
1,6
2,0

105,1
1,0
4,3
5,6
1,3
0,5
1,2
2,0

48,85
0,46
2,18
1,63
0,59
0,15
0,23
0,41

115,3
1,4
6,2
6,1
1,7
0,8
1,7
2,3

104,4
1,2
6,2
5,4
1,3
0,5
1,3
2,2

1,91
0,42
0,24
3,47
0,12
0,01
0,49
0,33
0,35
0,92
0,98
2,03
0,08
1,57
0,24
0,41
0,34

10,6
2,2
1,4
68,9
8,8
1,0
25,4
10,1
2,0
5,2
3,6
7,8
9,8
54,6
5,5
2,3
7,9

9,6
2,3
1,0
64,0
8,1
0,9
25,2
8,5
1,8
4,7
3,5
7,5
8,0
45,9
4,2
2,1
7,8

2,04
0,47
0,23
3,74
0,16
0,01
0,57
0,36
0,44
1,11
0,85
2,29
0,09
1,51
0,23
0,47
0,35

12,1
2,6
1,3
79,3
12,9
1,0
31,8
11,9
2,9
7,3
3,4
9,5
11,8
57,5
6,6
3,1
8,8

11,2
2,8
1,1
73,7
11,9
0,9
31,6
9,9
2,6
6,5
3,2
9,1
9,6
47,9
4,5
2,8
8,8

122. u ph/tu h

0,60

6,2

5,9

0,62

6,9

6,6

123. Lc nhn, vng

0,36

1,7

1,6

0,36

1,8

1,6

1011. Go t thng
10101. Go c sn L, Tt
1012. Go t c sn
102. Go np
103. Ng/bp
104. Sn/khoai m
105. Khoai cc loi
106. M ht, bnh m, bt m
107. M si, m, ph/cho n
lin
108. Bnh ph, bn, bnh a
109. Min
110. Tht ln
111. Tht b
112. Tht tru
113. Tht g
114. Tht vt & gia cm khc
115. Cc loi tht khc
116. Tht ch bin
1171. M n
1172. Du n
1181. Tm ti
1182. C ti
119. Tm, c kh v ch bin
120. Thu, hi sn khc
121. Trng/ht g, vt

Thnh th
(1000)

Nng thn
(1000)

84

Theo tiu chun 2100Kcal


Tn cc nhm hng

124. ht cc loi
125. n qu ti cc loi
126. Rau mung
127. Xu ho
128. Bp ci
129. C chua
130. Cc loi rau khc
131. Cam
132. Chui
133. Xoi, mun
134. Hoa qu/tri cy
135. Nc mm, nc
chm
137. Bt nm, bt canh
139. ng mt
140. Bnh, mt, ko
1411. Sa c
1412. Sa bt
142. Kem, sa chua
143. Sa ti
144. Ru cc loi
145. Bia cc loi
146. Nc gii kht ng
chai, lon, hp, bnh
147. C ph ung lin
148. C ph bt
153. n, ung ngoi gia nh
154. Cc th khc
Chun LTTP

%
Kcal

Theo tiu chun 2230Kcal

Tr gi r bnh qun 1
ngi 1 thng theo gi
thng 1/2012

%
Kcal

Tr gi r bnh qun 1
ngi 1 thng theo gi
thng 1/2012

0,27
0,17
0,22
0,07
0,15
0,07
3,04
0,03
0,41
0,10
2,01

1,6
2,4
6,2
1,5
3,4
2,5
17,3
1,5
4,5
2,3
11,4

1,5
1,9
4,8
1,0
2,8
2,3
15,6
1,4
3,5
1,7
10,3

0,28
0,17
0,23
0,07
0,16
0,08
3,06
0,04
0,42
0,11
2,24

1,8
2,7
7,2
1,6
3,8
2,9
20,2
2,2
5,1
2,9
14,8

1,7
2,1
5,4
1,1
3,1
2,7
18,1
2,1
3,6
2,0
13,2

0,23
0,39
1,64
0,78
0,18
0,28
0,33
0,25
0,17
0,13

6,4
2,2
5,6
7,0
1,6
9,9
1,9
5,6
7,7
4,8

5,4
2,0
5,4
5,5
1,5
8,2
1,7
6,1
6,5
4,0

0,23
0,42
1,66
0,82
0,20
0,31
0,43
0,32
0,17
0,18

7,0
2,8
6,0
8,0
1,8
12,3
2,9
7,6
8,2
7,5

5,9
2,5
5,9
6,4
1,6
10,1
2,6
8,2
7,0
6,3

0,20
0,31
0,02
11,49
4,07

5,9
1,8
1,2
65,5
23,2

5,6
1,6
1,2
59,0
20,9

0,20
0,29
0,03
13,48
4,00

6,2
1,9
1,7
89,1
26,5

6,0
1,7
1,6
79,7
23,7

571,7

514,8

662,7

592,9

85

4.2. Chun mc sng ti thiu nm c s


Theo quy lut Engel, t trng chi cho LTTP v tng chi tiu c quan h
t l nghch vi mi cu trc h gia inh. T l ny xc nh c da trn
hm hi quy tuyn tnh - ng cong t l LTTP Engel (Ravallion and Bidani,
1993):

Trong :

l t l chi tiu cho lng thc thc phm


l h s chn
l t l gia tng chi tiu v chun ngho lng thc

thc phm
l vector nhn khu theo nhm tui j,
l vc t c tnh khc nh trinh hc vn, ngh nghip,
dn tc,..
l s d
Theo thng l Quc t cng nh thc t p dng chun ngho cc giai
on trc y Vit Nam lun tip cn vi tiu chun m bo nhu cu c
bn c v LTTP v phi LTTP nn chun mc sng ti thiu giai on 20162020 c xc nh da vo mc cn trn (tc l nhu cu v phi LTTP c
phn b ti thiu nhng ). Mc sng ti thiu c xc nh cn c theo
chun LTTP v h s Engel c c t hm hi quy trn theo cng thc:

Trong

xc

nh

86

Bng 2: Chun mc sng ti thiu v chun LTTP nm c c - nm 2012


Da vo r hng LTTP
2100Kcal
Thnh th Nng thn
Nm 2012 - gi thng 1
Chun LTTP (1000)
Chun mc sng ti thiu (1000)
T trng LTTP - H s Engel

572
1150
49,7%

515
916
56,2%

Da vo r hng
LTTP 2230Kcal
Thnh th Nng thn
663
1406
47,1%

593
1095
54,2%

5. Cc phng n mc sng ti thiu, chun LTTP giai on 20162020


Chun ngho giai on 2016-2020 c c lng bng cch ly chun
c c tnh n thng 1/2012 nhn vi ch s gi hng thng, t thng
2/2012 n thng 12/2015 v ch s gi d tnh ca thng 1/2016 so vi thng
1/2015. Vi 3 phng n ch s gi thng 1/2016 so vi thng 1/2015 l
102,5%, 104,0% v 105,5% thi chun mc sng ti thiu tng ng vo thng
1/2016 nh Bng 3:
Bng 3: Chun mc sng ti thiu v chun ngho LTTP
Phng an1: R hng
LTTP 2100Kcal
Thnh th Nng thn
Nm 2016 - gi thng 1
Ch s gi thng 1/2016 so thng 1/2015 l
Chun LTTP (1000)
Chun mc sng ti thiu (1000)
Ch s gi thng 1/2016 so thng 1/2015 l
Chun LTTP (1000)
Chun mc sng ti thiu (1000)
Ch s gi thng 1/2016 so thng 1/2015 l
Chun LTTP (1000)
Chun mc sng ti thiu (1000)

Phng an2: R
hng LTTP 2230Kcal
Thnh th Nng thn

102,5
684
1376

616
1096

793
1682

709
1309

694
1396

625
1112

804
1706

720
1329

704
1416

634
1128

816
1731

730
1348

104,0

105,5

87

Ph lc s 5. R sot chnh sch v cc phng n tnh ton ngn


sch gim ngho giai on 2016-2020

1. CCH TIP CN
Yu cu ca Chnh ph khi r sot, sa i chnh sch gim ngho:
Sa i chnh sch nhng phi ph hp vi ngun lc.
Sa i chnh sch, nhng khng lm gin on cc chnh sch gim ngho
hin hnh (Lu : rt nhiu vn bn ht hiu lc vo cui nm 2015).
Gim s trng cho, tn mn, nhiu u mi, nhng vn m bo c tnh
ton din ca chnh sch gim ngho.
Kin quyt sa i nhng chnh sch bt hp l, nhng phi theo l trinh, t
thp n cao, khng nng vi ch quan.
C chnh sch cho h ngho, h cn ngho, h mi thot ngho, u tin ng
bo dn tc thiu s (DTTS) vng min ni c bit kh khn (BKK).
Phng hng r sot chnh sch khi p dng ngho a chiu:
Phn loi chnh sch theo Phng thc huy ng v phn b ngun lc: chia
lm 2 nhm chnh sch c bn:
Chnh sch h tr theo a bn: CTMTQG GNBV, bao gm CT 30a, CT 135
v x bi ngang BKK. Ngn sch = nh mc h tr binh qun x S a bn,
Chnh sch h tr CSHT: h tr chung cho a bn ngho (c cng ng, gm
h ngho v khng ngho, cng hng li)
Chnh sch h tr PTSX: mt s t chnh sch h tr chung, a s chnh sch
h tr cho h ngho/cn ngho a bn ngho.
Chnh sch h tr theo i tng: h/ngi ngho, cn ngho, mi thot ngho
7 chnh sch cng- bt buc cn i ngn sch hng nm. Ngn sch =
nh mc h tr x s i tng thuc din hng li. Gm 3 chnh sch h tr
gio dc (min hc ph/h tr chi ph hc tp, hc sinh bn tr v ni tr, tin
n tra cho tr mm non 3-5 tui), 2 chnh sch h tr y t (BHYT cho h
ngho, BHYT cho h cn ngho), h tr tin in, h tr trc tip chi ph sn
xut theo Q 102/Q-TTg.
9 chnh sch mm - ty theo kh nng cn i ngn sch hng nm. C
nh mc h tr, nhng s i tng hng li hn ch. Gm cc chnh sch
dy ngh, c tuyn, h tr XKL, nh , t /t sn xut, tn dng, tr gip
php l.
Ngoi ra, mt s t chnh sch h tr theo D n: bng cch h tr Ngn sch
Nh nc trc tip cho cc d n c th. Hin c 2 chnh sch thc hin theo
cch Chnh ph phn b vn trc tip cho tng d n, gm chnh sch h tr
nh canh nh c cho ng bo DTTS (theo Q 1342/Q-TTg v Q
33/2013/Q-TTg, gm 297 d n CC) v chnh sch qui hoch dn c. Tuy
nhin, y l knh chnh huy ng cc ngun vn khc ngoi Ngn sch
Nh nc nh: d n ODA/NGO, h tr ca doanh nghip, s tham gia v
ng gp ca ngi dn trong tng d n c th.
88

Cc chnh sch bt buc phn b ngn sch hng nm (chnh sch


cng) t gp vng mc v huy ng ngun lc do c TW cp vn theo
nh mc h tr v s lng i tng th hng theo danh sch cc tnh bo
co. Nu trong k n nh ngn sch c chnh sch mi thi TW s cp b cho
phn thiu ht. Ngc li, cc chnh sch phn b ty theo cn i ngn sch
hng nm (chnh sch mm) thng b thiu ht ngun vn so vi k hoch
(nhu cu), d vn qui nh mc tiu cn t c trong vn kin chnh sch
cp TW.
T trng ngn sch dnh cho cc chnh sch cng (chnh sch theo i
tng bt buc phn b ngn sch hng nm) tng mnh, t mc binh
qun 41% trong tng chi NSNN h tr trc tip cho gim ngho giai on
2005-2012 tng ln mc 58% ring trong nm 2012. (Hinh 1 v 2). Cc chnh
sch cng u mang bn cht ASXH, do t trng ngn sch cho cc chnh
sch cng tng ln th hin bc chuyn tip tin ti mt h thng ASXH
ton din v bao trm trong tng lai. Mc d vy, y l mt p lc ln cho
NSNN trong bi cnh kh khn chung v cn i ngn sch hin nay.

Hnh 1. Vn ngn sch NN h tr trc tip cho gim


ngho,
giai on
- 2012
Hnh 2.
Vn ngn
sch 2005
NN h
tr trc ti

Ngun: Bao cao s 660/BC-UBTVQH13 ngay 19/5/2014 ca y ban Thng v Quc hi

Phn loi chnh sch theo Mc ch chnh sch: gm 5 nhm chnh sch
o Chnh sch h tr vng v CSHT: hp phn CSHT trong cc CT 30a, bi
ngang, 135
o Chnh sch h tr sinh k, tng thu nhp: hp phn h tr PTSX trong cc CT
30a, bi ngang, 135; dy ngh; h tr XKL, h tr t sn xut.
o Chnh sch tn dng: gm 2 phn nhm l tn dng h tr SXKD/tng thu
nhp; v tn dng h tr tip cn dch v x hi c bn.
89

o Chnh sch c bn cht an sinh x hi/tip cn dch v x hi c bn: chnh


sch h tr gio dc, y t, h tr tin in, h tr trc tip theo Q 102/QTTg.
o Chnh sch c th: nh canh nh c, qui hoch dn c, c tuyn, tr gip
php l
2. CHNG TRNH MC TIU QUC GIA GIM NGHO BN
VNG
Bao gm c CT 30a, CT 135, x bi ngang BKK. H tr theo a bn.
Ngn sch = Mc h tr binh qun x S a bn.
Mc h tr binh qun cho mt a bn khng ph thuc vo vic o
lng NC, m ph thuc vo Nh nc u tin n mc no, kh nng cn
i Ngn sch n u.
H tr c s h tng (CSHT):
Cc d n h tr CSHT cho cc huyn ngho, x/thn BKK nhm mc
ch to mi trng pht trin v gim ngho, h tr chung cho c cng ng
(gm h ngho v h khng ngho trn mt a bn). Trong , u tin
nhng cng trinh CSHT c ngha gim ngho ln nht, nhng thn ngho
nht.
Hp phn h tr pht trin sn xut (PTSX):
Ngoi tr mt s t chnh sch trong CT 30a h tr tt c nhng h trn
a bn huyn ngho (v d: khon chm sc, bo v rng; tim phng dch
bnh). a s chnh sch sinh k khc ch h tr h ngho/cn ngho (h cn
ngho ch c h tr trong CT 135), mc ch l nhm h tr nhng h
thiu ht v thu nhp.
xut khi p dng NC (PA1 v PA3): H tr PTSX cho h ngho +
cn ngho (h tr PTSX cho tt c cc h c TNBQ di mc sng ti thiu).
2011

2012

2013

2014

2011-2014

Chng trinh Gim ngho Bn vng22

7.212

5.728

5.986,06

7.020,67

25.947

- TPT

5.600

4.952

4.442,40

4.981,00

19.975

- S nghip

1.612

776

1.543,66

2.039,67

5.971

Kch bn ngn sch CTMTQG GNBV giai on 2016-2020:


Mc h tr binh qun cho mt a bn (huyn, x, thn) khng b nh hng
bi vic p dng cch tip cn ngho a chiu.
Danh sch x/thn BKK sau 2015 do Chnh ph quyt nh (u tin u t
n u, hon ton c th khng tng so vi hin ti). tnh ton kch bn
22 Cc s liu ngn sch nh nc h tr trc tip cho gim ngho giai on
2011-2014 trch t Bo co ca B L-TBXH ti Hi ngh trc tuyn gim ngho
ton quc ngy 5/2/2015.
90

o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

ngn sch giai on 2016-2020, gi nh s lng huyn ngho, x/thn


BKK khng thay i so vi hin nay.
Theo tinh thn Ngh quyt ca Quc Hi Quyt nh ca Chnh ph: tng
dn nh mc u t cho Chng trnh Gim ngho. Ngh quyt
76/2014/QH13 ca Quc hi nu r Tng ngun lc u t v cn i ngun
lc trung hn ca Nh nc cho cc chnh sch, chng trnh gim ngho.
Theo Q 551/Q-TTg ph duyt CT 135 nm 2014-2015 tng 1,5 ln so vi
nh mc 2013, cc nm sau b tr tng ph hp vi kh nng cn i ngn
sch. Vi nh mc 2013 h tr cho mt x 135 l 1,3 t (1 t CSHT, 300
triu h tr PTSX), nh mc 2014-2015 s l 1,95 t (1,5 t CSHT, 450 triu
h tr PTSX), nhng thc t ko tng do kh khn ngn sch.
Lu : nh mc u t 1 x CT135: 1 t cho CSHT, 300 triu cho HTSX
gi nguyn t nm 2009 n nay theo Quyt nh 101/2009/Q-TTg ngy
5/8/2009.
D kin mc tng thp: tng 50% so vi hin ti (ch bng vi nh mc d
kin trong CT 135 cho giai on 2014-2015 nhng cha thc hin c). nh
mc binh qun giai on 2016-2020 s l 1,95 t/x (1,5 t CSHT, 450 triu h
tr PTSX).
D kin mc tng cao: tng 100% so vi hin ti. nh mc binh qun giai
on 2016-2020 s l 2,6 t/x (2 t CSHT, 600 triu h tr PTSX).
nh mc u t thn bn BKK: hin ti CSHT 200 triu/thn, PTSX 50
triu/thn. Mc thp tng 50%: CSHT 300 triu, PTSX 75 triu/thn. Mc cao
tng 100%: CSHT 400 triu/thn, PTSX 100 triu/thn.
B sung hp phn h tr PTSX cho cc x bi ngang BKK (hin ti khng
c)
B sung hp phn h tr PTSX cho 30 huyn ngho hng c ch nh huyn
30a, vi nh mc bng 70% huyn 30a (hin ti khng c)
Vn duy tu, bo dng bng 10% vn u t CSHT thc hin trong nm.
Phng n thp: tng 50%
64 huyn ngho 30a:
CSHT: 25 t/huyn/nm x 64 huyn = 1.600 t/nm
PTSX: 15 t/huyn/nm x 64 huyn = 960 t/nm
30 huyn theo c ch 70% huyn 30a:
CSHT: 25 t/huyn/nm x 0.7 x 30 huyn = 525 t/nm
PTSX: 15 t/huyn/nm x 0.7 x 30 huyn = 315 t/nm
2331 x 135:
CSHT: 1,5 t/x/nm x 2331 x = 3.496,5 t/nm
PTSX: 450 triu/x/nm x 2331 x = 1.048,95 t/nm
311 x bi ngang BKK: (Q 539/Q-TTg ngy 1/4/2013)
CSHT: 1,5 t/x/nm x 311 x = 466,5 t/nm
PTSX: 450 triu/x/nm x 311 x = 139,95 t/nm
3506 thn BKK (thuc x KV II v I) (Q 582/Q-UBDT ngy 18/12/2013)
91

o
o

o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

CSHT: 300 triu/thn/nm x 3506 thn = 1.051,8 t/nm


PTSX: 75 triu/thn/nm x 3506 thn = 262,95 t/nm
Phng n cao: tng 100%
64 huyn ngho 30a:
CSHT: 25 t/huyn/nm x 64 huyn = 1.600 t/nm
PTSX: 15 t/huyn/nm x 64 huyn = 960 t/nm
30 huyn theo c ch 70% huyn 30a:
CSHT: 25 t/huyn/nm x 0.7 x 30 huyn = 525 t/nm
PTSX: 15 t/huyn/nm x 0.7 x 30 huyn = 315 t/nm
2331 x 135:
CSHT: 2 t/x/nm x 2331 x = 4662 t/nm
PTSX: 600 triu/x/nm x 2331 x = 1.398,6 t/nm
311 x bi ngang BKK: (Q 539/Q-TTg ngy 1/4/2013)
CSHT: 2 t/x/nm x 311 x = 622 t/nm
PTSX: 600 triu/x/nm x 311 x = 186,6 t/nm
3506 thn BKK (thuc x KV II v I) (Q 582/Q-UBDT ngy 18/12/2013)
CSHT: 400 triu/thn/nm x 3506 thn = 1.402,4 t/nm
PTSX: 100 triu/thn/nm x 3506 thn = 350,6 t/nm
D kin vn bnh qun hng nm trong CTMTQG GNBV giai on 2016-2020
T ng
PA thp
PA cao
(+50%)
(+100%)
64 huyn ngho 30a:
CSHT (25 t/huyn/nm)
1600
1600
PTSX (15 t/huyn/nm)
960
960
Duy tu bo dng 10%
160
160
30 huyn theo c ch 70% huyn
30a:
CSHT
525
525
PTSX
315
315
Duy tu bo dng 10%
52,5
52,5
2331 x 135:
CSHT
3496,5
4662
PTSX
1049,95
1398,6
Duy tu bo dng 10%
349,65
466,2
311 x bi ngang BKK
CSHT
466,5
622
PTSX
139,95
186,6
Duy tu bo dng 10%
46,65
62,2
3506 thn BKK (thuc x KV II v
I)
CSHT
1051,8
1402,4
PTSX
262,95
350,6
92

Duy tu bo dng 10%

105,18

140,24

Cng

10581,63

12903,34

CSHT v duy tu bo dng


PTSX

7853,78
2727,85

9692,54
3210,8

Hp phn NCNL, truyn thng,


M&E
Tng cng (khong)
So vi nm 2014 (khong 7000 t
ng)

400

600

11000
+4000

13500
+6500

Phng n tng cao hn na: nu cn i ngn sch cho php.


C ch huy ng, phn b ngn sch cho CTMTQG GNBV c th theo
phng n tnh xui nh trn (da trn d ton chi tit cho tng hp
phn, tng chng trinh); hoc theo phng n tnh ngc (xut pht t
cam kt ca Chnh ph dnh mt t l nht nh trong tng chi NSNN hng
nm cho gim ngho, cn c vo kh nng cn i NSNN c con s tng
NS cho gim ngho hng nm v 5 nm phn b cho CTMTQG GNBV v
cc chnh sch gim ngho khc). Kch bn ngn sch gim ngho theo
phng n tnh ngc c nu phn Kt lun.
u im ca phng n tnh xui l tnh ton c c th ngun vn b tr
cho tng chng trinh, tng hp phn, nhng s to p lc ngn sch (nu giai
on 2016-2020 thc hin theo PA thp tng 50% hoc PA cao tng 100%
nh mc so vi giai on 2011-2015). Ngc li, u im ca phng n
tnh ngc l khng to p lc ngn sch (duy tri mt t l c nh ngn
sch gim ngho trong tng chi NSNN hng nm v 5 nm), TW phn b NS
trn gi cho tnh, to s ch ng cho cp tnh trong phn b ngn sch.
Nhng phng n tnh ngc cn i km mt s iu kin quan trng: (i) c
ch h tr trn gi, tng cng phn cp, trao quyn cho cp c s v cng
ng; (ii) ngn sch v phng php nng cao nng lc cho a phng v
cng ng; (iii) ngn sch v c ch gim st nh gi vic s dng ngn
sch theo kt qu u ra; (iv) c ch cng khai, minh bch v m bo trch
nhim gii trinh.

93

Phng n xut l p dng kt hp c hai phng n tnh ngc v


tnh xui. Vn gim ngho tng th ca c nc c tnh ngc da
trn mt t l nht nh ca tng chi NSNN hng nm. Vn gim ngho
trc tin c phn b cho cc chnh sch cng (bt buc cn i
ngn sch hng nm, nh cc chnh sch h tr gio dc, y t). Phn cn
li c phn b cho CTMTQG GNBV v cc chnh sch mm (phn
b ty theo cn i ngn sch hng nm). Sau khi xc nh mt con s
tng ngn sch hng nm cho CTMTQG GNBV, s tnh ra mc h tr
bnh qun hng nm cho tng a bn, tng hp phn (da trn h s t
cch tnh xui) lm cn c phn b ngn sch cho cc tnh (nh mc
bnh qun x s lng a bn hng li ca mi tnh). Sau , mi tnh s
phn b tip cho cc huyn ngho, x, thn BKK khng co bng, m
da trn mc h tr bnh qun v h s kh khn ca tng huyn, x,
thn do tnh qui nh (trong cc ch tiu tnh h s kh khn c ch
tiu % ngho+cn ngho+d b tn thng).
3. MT S CHNH SCH H TR SINH K KHC
Phng hng chung l m rng cc chnh sch h tr sinh k ra nhm cn
ngho khi p dng ngho a chiu (p dng chnh sch h tr sinh k cho tt
c cc h c thu nhp di mc sng ti thiu)
3.1. Chnh sch dy ngh (Q 1956):
Hin c nhiu chnh sch h tr dy ngh ngn hn (trinh s cp, hc ngh
thng xuyn di 3 thng). Ngoi n o to ngh cho lao ng nng
thn (Q 1956/Q-TTg ngy 27/11/2009), cn c chnh sch h tr o to
ngh cho lao ng n (Q 295/Q-TTg ngy 26/02/2010); chnh sch h tr
hc ngh ngn hn i vi ngi DTTS ti vng min ni, huyn ngho (Q
42/2012/Q-TTg ngy 08/10/2012); h tr hc ngh i vi ngi khuyt t t
(Q 1019/Q-TTg ngy 05/8/2012); h tr hc ngh i vi ngi lao ng
thu c h gia inh b thu hi t nng nghi p(Q 52/2012/Q-TTg ngy
16/11/2012); chnh sch h tr lao ng l ngi DTTS, h ngho cc x,
thn, bn BKK hc ngh chuyn i ngh (Q 755/Q-TTg ngy
20/5/2013); chnh sch h tr o to ngh cho lao ng tht nghip (Q
55/2013/Q-TTg ngy 10/3/2013).
o i tng chnh Hin ti: h tr dy ngh cho ngi thuc h ngho (mc 3
triu), h cn ngho (mc 2,5 triu).
o xut khi p dng NC theo PA1: Ngho + cn ngho chung mc h tr
(tt c ngi thuc h c TNBQ di MSTT c h tr dy ngh chung nh
mc).

94

Chnh sch Dy ngh (Phng n 1)


H D B TN THNG
10%
2,2 triu h gia inh
H NGHO
8,5%
1,9 triu h gia inh

H KHNG NGHO
70%
15,7 triu h gia inh
H CN NGHO
11,5%
2,6 triu h gia inh

xut khi p dng NC theo PA3: nh hin ti (ngi thuc h ngho, cn


ngho vi nh mc h tr hc ngh khc nhau). Phng n cn xem xt thm p
dng nh PA1: ngi thuc h ngho + cn ngho chung mc h tr.
Chnh sch Dy ngh (Phng n 3)
H D B TN THNG
10%
2,2 triu h gia inh
H CN NGHO
5%
1,1 triu h gia inh
H NGHO
15%
3,4 triu h gia inh

H KHNG NGHO
70%
15,7 triu h gia inh

Ngoi ra, xut h tr dy ngh cho ngi DTTS, ngi ngho/cn ngho x/thn
BKK vi mc h tr cao hn (mc 4 triu),
2011
H tr o to ngh cho lao ng nng
thn theo Quyt nh 1956/Q-TTg

1.000

2012
1.033

2013 2014
1.016,8

2.193

2011-2014
5.243

Phng hng sa i ( c Th tng Chnh ph ch o, ang c B


L-TBXH d tho) l tch hp cc chnh sch h tr hc ngh ngn hn vo
mt vn bn, p dng mt c ch t chc thc hin thng nht (theo c ch
giao nhim v, t hng dch v cng), c s phn bit nh mc h tr cho
tng nhm i tng (ngi khuyt tt, ngi DTTS a bn BKK, ngi
ngho/cn ngho), ng thi sa i mt s qui nh bc l s bt hp l
trong thi gian qua (v mc h tr tin n, tin i li, qui nh i vi lao ng
cao tui, ngi c h tr hc ngh nay mt vic lm mun tip tc hc
ngh).
3.2. Chnh sch h tr t , t SX, nc sinh hot:
Theo cc Q 134/Q-TTg ngy 20/7/2004, Q 1592/Q-TTg ngy
12/10/2009, Q 755/Q-TTg ngy 20/5/2013. Ring h ngho ngi DTTS
ti vng ng bng sng Cu long thc hin theo Q 29/2013/Q-TTg ngy
20/5/2013.
95

Bn cht l chnh sch lng dng: h tr t v nc sinh hot c tnh


cht an sinh x hi, h tr t SX c tnh cht pht trin sinh k, tng thu nhp.
o i tng Hin ti: h tr h ngho DTTS trn c nc, h ngho (ngi
Kinh) vng BKK + khng c t , thiu t SX. Ring h tr nc sinh
hot c th l h tr nc sinh hot phn tn cho tng h gia inh (tiu ch
hng li ging nh h tr t , t SX) hoc nc sinh hot tp trung (tiu
ch hng li l % s h DTTS trong mt thn bn: t 50% tr ln Ngn sch
TW h tr 100%, t 20-50% Ngn sch TW h tr 50% khng ph thuc
vo vic p dng ngho a chiu)
o xut khi p dng NC theo PA1: H DTTS thuc h ngho + cn ngho
(h c TNBQ di MSTT) trn c nc; h ngho + cn ngho ngi Kinh
(h c TNBQ di MSTT) vng BKK thiu t , t SX.
H tr t SX, t cho h ngho (Phng n 1)
H D B TN THNG
10%
2,2 triu h gia inh
H NGHO
8,5%
1,9 triu h gia inh

H KHNG NGHO
70%
15,7 triu h gia inh
H CN NGHO
11,5%
2,6 triu h gia inh

H DTTS; h ngi Kinh x/thn BKK

o xut khi p dng NC theo PA3: Nh hin ti.


H tr t SX, t cho h ngho (Phng n 3)
H D B TN THNG
10%
2,2 triu h gia inh
H CN NGHO
5%
1,1 triu h gia inh
H NGHO
15%
3,4 triu h gia inh

H KHNG NGHO
70%
15,7 triu h gia inh

H DTTS; h ngi Kinh x/thn BKK


2011

2012

2013

H tr t sn xut, t , nh v nc
sinh hot theo Quyt nh 134/2004/QTTg, Quyt nh 1592/Q-TTg v Quyt
nh 755/Q-TTg

500

550

550

H tr t sn xut, t vng ng bng


sng Cu Long theo Quyt nh
74/2008/Q-TTg

200

260

2014

2011-2014

1.600

460

96

3.3. Chnh sch h tr XKL huyn ngho 30a:


Theo Quyt nh 71/2009/Q-TTg ngy 29/4/2009.
o i tng Hin ti: Ngi lao ng thuc h ngho, ngi DTTS huyn
ngho c h tr nng cao trinh vn ha, vay vn u i i XKL
o xut khi p dng NC theo PA1: Ngi lao ng thuc h ngho + cn
ngho (c TNBQ di MSTT), ngi DTTS huyn ngho.
H tr XKL huyn ngho 30a (Phng n 1)
DTTS huyn ngho
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh

DTTS, ngi Kinh x/thn BKK

o xut khi p dng NC theo PA3: gi nguyn nh hin ti: Ngi lao ng
thuc h ngho (c TNBQ di chun ngho chnh sch), ngi DTTS
huyn ngho. Phng n cn xem xt thm p dng nh PA1: ngi lao
ng thuc h ngho + cn ngho, ngi DTTS huyn ngho.
H tr XKL huyn ngho 30a (Phng n 3)
DTTS huyn ngho
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H CN NGHO
5%
1,1 triu h gia inh
H NGHO
15%
3,4 triu h gia inh

H tr o to ngh, ngoi ng cho lao


ng huyn ngho i xut khu lao ng
theo Quyt nh s 71/2009/Q-TTg ngy
29/4/2009

2011

2012

2013

2014

2011-2014

100

80

80

60

320

Kch bn ngn sch giai on 2016-2020 cho cc chnh sch h tr


sinh k (h tr dy ngh, h tr t , t SX, nc sinh hot, h tr
XKL huyn ngho):
97

p dng ngho a chiu s lm tng ng k s lng ngi ngho, cn ngho


(TNBQ di mc sng ti thiu) c th hng li t cc chnh sch h tr sinh
k. xut tng mt s nh mc (v d, tng nh mc h tr hc ngh ngn
hn) cng s lm tng Ngn sch Nh nc h tr cho tng i tng hng
li trong giai on ti. Tuy nhin, bn cht ca cc chnh sch h tr sinh k
ny l chnh sch mm phn b ty theo kh nng cn i ngn sch hng
nm, nn s khng to thm p lc ln v ngn sch khi p dng ngho a
chiu.
C ch phn b ngn sch cn c i mi theo hng TW phn b c gi
ngn sch h tr sinh k cho tnh, tnh t quyt nh phn b cho tng chnh
sch, tng a bn theo u tin ca a phng. Hng n tng nhm i
tng cn c bin php khc nhau. Tch hp cc chnh sch c cng mc tiu
v lng ghp vi cc chnh sch khc (v d, lng ghp dy ngh vi khuyn
nng, khuyn cng, tn dng).
Theo nh hng trong giai on 2016-2020 ct gim t 16 CTMTQG cn 2
CTMTQG v NTM v Gim ngho, mt s chnh sch/d n h tr sinh k
ang nm trong cc CTMTQG khc (nh h tr hc ngh cho lao ng nng
thn thuc CTMTQG Vic lm v Dy ngh, cp nc sinh hot nng thn
thuc CTMTQG Nc sch v VSMT nng thn) s c lng ghp vo
CTMTQG NTM. Ch trng ny cng gip cng c cho c ch phn b ngn
sch trn gi cho tnh, tnh t quyt nh phn b cho tng chnh sch, tng
a bn u tin.

4. NHM CHNH SCH TN DNG


Hin c rt nhiu chnh sch tn dng u i (16 nhm chnh sch
chng trinh tn dng) hng n cc i tng khc nhau, nhm cc mc
tiu khc nhau.
o i tng Hin ti: h ngho, h cn ngho, h mi thot ngho, h DTTS
BKK (thu nhp di 50% chun ngho)... Km theo tiu ch vng/a bn:
huyn 30a, vng kh khn, x BKK...
4.1. Tn dng SXKD:
xut khi p dng NC theo Phng n 1:
Tn dng SXKD cho h ngho khi p dng PA1: h c thu nhp di mc
sng ti thiu: h ngho + cn ngho;
Tn dng SXKD cho h cn ngho khi p dng PA1: gp vi tn dng
h c thu nhp di mc sng ti thiu)
Tn dng t , t SX: h DTTS thuc h ngho khi p dng PA1: h
DTTS thuc h ngho + cn ngho + thiu t , t SX
Tn dng XKL: h ngho, h DTTS thuc huyn ngho (li sut = 50%
li sut hin hnh cho vay XKL ca NHCSXH) khi p dng PA1: h
ngho + cn ngho, h DTTS thuc huyn ngho
98

Tn dng SXKD cho h mi thot ngho (ang trinh) khi p dng PA1:
h c TNBQ vt qua mc sng ti thiu, nhng ri vo h d b tn thng.
H mi
thot
ngho

Tn dng u i SXKD, XKL (Phng n 1)


H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh

o Tn dng SXKD h DTTS BKK theo Quyt nh 54/2012/Q-TTg ngy


4/12/2012: h DTTS thuc vng Kh khn c thu nhp di 50% chun
ngho.
xut khi p dng PA1: h DTTS thuc vng Kh khn c TNBQ di mc
sng ti thiu v thiu ht trn 1/2 nhu cu x hi c bn (thiu ht a chiu
trm trng).
Tn dng u i h DTTS BKK vng Kh khn theo Q 54 (Phng n 1)
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
BKK
11,5%
2,6 triu h gia inh
Thiu ht trn 1/2 nhu cu x hi c bn

xut khi p dng NC theo Phng n 3:


o C bn gi nguyn i tng hng li nh hin ti khi p dng PA3 i vi
Tn dng SXKD cho h ngho; Tn dng SXKD cho h cn ngho; Tn dng
t , t SX: Tn dng XKL.
o Ring Tn dng SXKD cho h mi thot ngho (ang trinh) khi p dng
PA3: h thot ngho (c TNBQ vt qua chun ngho chnh sch), nhng ri
vo h cn ngho hoc ri vo h d b tn thng.

H mi
thot
ngho

Tn dng u i SXKD, XKL (Phng n 3)


H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H CN NGHO
5%
1,1 triu h gia inh
H NGHO
15%
3,4 triu h gia inh

o Tn dng SXKD h DTTS BKK theo Quyt nh 54/2012/Q-TTg ngy


4/12/2012: h DTTS thuc vng Kh khn c thu nhp di 50% chun
ngho.
xut khi p dng PA3: h ngho (c TNBQ di chun ngho chnh sch)
v thiu ht trn 1/3 nhu cu x hi c bn (thiu ht a chiu).
99

Tn dng u i h DTTS BKK vng Kh khn theo Q 54 (Phng n 3)


H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H CN NGHO
5%
1,1 triu h gia inh
H NGHO BKK
Thiu ht trn 1/3 nhu cu x hi c bn

4.2. Tn dng c tnh cht an sinh x hi:


xut khi p dng NC theo Phng n 1: b sung i tng hng li
l nhm h d b tn thng vng BKK
o Tn dng HSSV: Hin ti: h ngho + cn ngho (+ h KK t xut).
Khi p dng PA1: H ngho + cn ngho + h d b tn thng vng BKK
(ngho + cn ngho theo tn dng h ngho hin hnh; h d b tn thng
vng BKK theo tn dng h cn ngho hin hnh)
o Tn dng Nh : Hin ti: h ngho c nh tm b
Khi p dng PA1: H ngho + cn ngho + h d b tn thng vng BKK,
cng vi thiu ht chiu nh (ngho + cn ngho theo tn dng h ngho hin
hnh; h d b tn thng vng BKK theo tn dng h cn ngho hin
hnh).
o Tn dng NS-VSMT: Hin ti: ton b h gia inh nng thn
Khi p dng PA1: ton b h gia inh nng thn, cng vi thiu ht chiu NSNVS
Tn dng u i c tnh cht An sinh x hi: HSSV, Nh , NS-VSMT (Phng n 1)
X/thn BKK
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh

xut khi p dng NC theo Phng n 3: c bn gi nguyn nh hin


ti
o

Tn dng HSSV: Hin ti: h ngho + cn ngho (+ h KK t xut).


Khi p dng PA3: gi nguyn nh hin ti (h c thu nhp di chun MSTT)
Tn dng Nh : Hin ti: h ngho c nh tm b
Khi p dng PA3: gi nguyn nh hin ti (h c thu nhp di chun ngho
chnh sch v thiu ht chiu nh )
100

xut hin nay l thc hin Chng trinh 167 giai on 2 theo hng tng
mnh tn dng u i cho ngi ngho ci thin nh , gim mnh/bi b phn
Ngn sch h tr trc tip (tng cho vay, gim cho khng).
o Tn dng NS-VSMT: Hin ti: ton b h gia inh nng thn
Khi p dng PA3: : ton b h gia inh nng thn, cng vi thiu ht chiu
NS-NVS.
Tn dng u i c tnh cht An sinh x hi: HSSV, Nh , NS-VSMT (Phng n 3)
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H CN NGHO
5%
1,1 triu h gia inh
H NGHO
15%
3,4 triu h gia inh

Ngoi ra cn mt s chnh sch tn dng c th khc, khng b nh


hng bi vic p dng ngho a chiu:
o Tn dng thng nhn vng kh khn, h SXKD vng Kh khn (danh sch
vng Kh khn s b nh hng bi p dng ngho a chiu, nhng tng s
lng x/thn thuc vng Kh khn v nguyn tc s khng thay i nhiu
xem phn 2).
o Tn dng gii quyt vic lm
o Tn dng CSSX s dng ngi sau cai nghin
2011

2012

2013

2014

2011-2014

Cp b chnh lch li sut tn dng nh


nc thc hin cc chnh sch tn dng
u i i vi ngi ngho, h ngho, h
cn ngho, h dn tc thiu s

6.
159

5.
003

11.16
2

Chuyn vn cho NHCSXH thc hin


chnh sch tn dng i vi h ngho,
ng bo dn tc thiu s

1.71
6

82
0

85
0

46

3.432

Kch bn ngn sch cho cc chnh sch tn dng u i:


Tn dng u i/li sut thp l tr ct ca chng trinh/chnh sch gim
ngho qui m/mc tng trng tn dng chc chn s tng. Do chun ngho
thu nhp tng mnh so vi hin ti chun mc sng ti thiu (PA1) hoc
chun ngho chnh sch (PA3). Do m rng i tng c vay trong mt s
chnh sch, (ang trinh, nh cho vay h mi thot ngho; ang xut, nh
cho vay h tr nh 167 giai on 2).
o Nm 2014, mc tng trng d n ca NHCSXH t 6,5%/nm, tng ng
7,100 t ng trong tng d n 129.000 t ng (doanh s cho vay trong nm
101

t 40.000 t ng)23. (nm 2015 TTg ch th tip tc tng thm 10% d n


so vi k hoch tng trng d n 7.600 t ng). Mc tn dng ny tng
quan vi t l h ngho nm 2013 l 7,8%, h cn ngho 6,3% tng t l h
ngho v cn ngho l 14,1%24.
Theo chun ngho mi theo cch tip cn a chiu: tng t l h ngho v
cn ngho nm 2016 l khong 20% (PA1 cng nh PA3), tng gn gp ri so
vi t l h ngho v cn ngho 14,1% theo chun thu nhp c vo nm 2013.
D kin c khong 1,4 triu h ngho v cn ngho pht sinh mi do p
dng chun ngho a chiu s thuc din c hng chnh sch vay u i
(cha k b sung s lng h mi thot ngho theo chnh sch tn dng cho h
mi thot ngho ang trinh, hoc b sung lng vn cho chnh sch tn dng
h tr nh cho h ngho ang d kin). Doanh s cho vay v d n tn dng
s tng ng k.
Nu gi nh mi nm c thm 0,5 triu h ngho/cn ngho/mi thot ngho
vay vn vi mc binh qun 20 triu/h, doanh s cho vay s tng thm 10.000
t ng/nm - tng khong 25% so vi nm 2014. Tng ng cn tng khong
25% khon NSNN cp b li sut v cp chuyn vn cho NHCSXH hng nm
so vi hin nay (so vi mc cp b li sut v chuyn vn cho NHCSXH nm
2012 l gn 6.000 t/nm thi t nht cn tng thm 1.200 t/nm ?)
nh hng sa i Ngh nh 78/2002/N-CP (th im trong nm 2015, sa
ton din t nm 2016 tr i): tch hp cc chnh sch tn dng u i (c phn
loi i tng vay, gp 16 chng trinh tn dng hin nay thnh mt s t
chng trinh/mc ch vay ln, vi li sut tng ng vi tng i tng v
tng chng trinh/mc ch vay), cho vay theo hn mc tn dng. Trong hn
mc tn dng cho php, tng h gia inh s t cn nhc la chn mc ch vay
v kh nng tr n khi vay.
Va qua, NHCSXH tng hn mc tn dng vay SXKD (t 30 triu/h ln
50 triu/h t 1/5/2014). Thc t ti mt s a phng, c t h ngho vay
thm (do ngi dn cn nhc kh nng tr n, do cha tr n c) 25.
Gii php tng ngun vn tn dng u i: Ngn sch Trung ng + Ngn sch
a phng (cn y mnh) + Huy ng cc t chc quc t.
Hin ti, Ngh nh 78 khng qui nh bt buc NS a phng cp vn cho
NHCSXH (ch khuyn khch).
Nhn xt:

23 Tin trn trang web ca NHCSXH http://vbsp.org.vn/nhcsxh-thuc-hien-tot-chi-tieu-giam-ngheogop-phan-thuc-day-an-sinh-xa-hoi.html

24 Lu : D n tn dng u i vn tng trng d t l ngho theo chun ngho 2011-2015


ngy cng gim.

25 Li sut cho vay h ngho v nht l cho vay h cn ngho ca NHCSXH hin nay gim mc hp dn so vi cc
NHTM cho vay khu vc nng thn, nng nghip.

102

p dng ngho a chiu cho php phn loi cc chnh sch tn dng (chia lm
2 nhm) ty thuc vo mc ch chnh sch, ph hp vi nhu cu/thiu ht ca
tng nhm hng li.
p dng Phng n 1 cho php m rng i tng hng li n nhm d b
tn thng vng BKK: c th khng thiu ht v thu nhp nhng thiu ht
cc nhu cu x hi c bn (in hinh l cc chnh sch tn dng HSSV, Nh ,
NS-VSMT). Thc t vng BKK, h gia inh thiu ht cc nhu cu x hi
c bn nh gio dc, y t k c khi h khng thiu ht thu nhp thng do cc
yu t a l, iu kin t nhin (xa trung tm, i li kh khn, trng lp cha
tt) do cn c h tr.
Khc phc c khim khuyt hin ti v kh xc nh nhm hng li (chnh
sch tn dng cho h DTTS BKK vng kh khn, tn dng v nc
sch/nh v sinh).
5. NHM CHNH SCH C BN CHT AN SINH X HI

Gm cc chnh sch h tr gio dc, y t, tin in; h tr trc tip cho h


ngho vng kh khn theo Q102/2009/Q-TTg. y l cc chnh sch
nhy cm nht v mt ngn sch khi p dng ngho a chiu, nht l khi
chng ta gii thiu MSTT v chun ngho chnh sch cao hn nhiu so vi
chun ngho thu nhp hin hnh.
Phng hng xut chung khi p dng Phng n 1: p dng cc tiu ch
lng dng: ngho thu nhp theo mc sng ti thiu v ngho a chiu/thiu
ht cc nhu cu x hi c bn. Tng bc m rng din hng li khi p
dng NC: ngho + cn ngho (a chiu) + mi thot ngho. Trng hp kh
khn trong cn i Ngn sch, trc mt ngh tip cn theo Vng u tin
m rng h tr h cn ngho v h d b tn thng cc x/thn BKK.
i vi Phng n 3: v c bn vn gi nguyn cch xc nh i tng th
hng nh hin ti.
5.1. Chnh sch h tr Gio dc
L chnh sch cng bt buc cn i Ngn sch.
xut khi p dng NC theo Phng n 1:
Min gim hc ph, h tr chi ph hc tp theo N 49/74:
Hin ti: Tr em mu gio v ph thng thuc h ngho, cn ngho m
ci/khuyt tt: min hc ph (tt c HS tiu hc c min hc ph) v c
h tr chi ph hc tp. Tr em mu gio v ph thng thuc h cn ngho:
c gim 50% hc ph.
Nhn xt:
By ngho a chiu theo PA1: Kh phn tch thiu ht chiu gio dc a
vo xc nh i tng u tin ca chnh sch h tr gio dc, vi mu thun
gia NC o lng kt qu (ngi sau xe: o lng tr c i hc hay khng)
vs. chnh sch hng n mc tiu (ngi trc xe: khuyn khch tr i hc).
Ni cch khc, h c tr i hc s c h tr khuyn khch duy tri vic
hc, khng ph thuc vo h c tr (khc) khng i hc hay khng.
103

Da trn phn tch nguyn nhn dn n thiu ht v gio dc ngi ln v tr


em theo vng, ngnh Gio dc s tng cng cc chng trinh u t thng
xuyn theo vng, c nhng gii php sng to ph hp vi tng vng, tng
nhm i tng (v d, tuyn truyn nng cao nhn thc, dy ting Vit cho tr
DTTS vo lp 1, dy song ng, y mnh gio dc thng xuyn, trung tm
hc tp cng ng, phn lung gio dc ngh nghip)
xut khi p dng PA1:
Mu gio v gio dc ph thng: M rng i tng c min hc ph v
h tr chi ph hc tp ra tt c h cn ngho vng (x/thn) BKK (hin ti,
tr em h cn ngho phi thuc din m ci, tn tt, khuyt tt mi c min
hc ph v h tr chi ph hc tp).
Khi p dng PA1: Tr em thuc h ngho; h cn ngho m ci/khuyt tt, h
cn ngho vng BKK c min hc ph v c h tr chi ph hc tp.
H cn ngho cn li v H d b tn thng vng BKK c gim 50%
hc ph.
Min gim hc ph, h tr chi ph hc tp Mu gio v Ph thng theo Ngh nh 49/74 (Phng n 1)
Vng BKK
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh
M ci, khuyt tt
Vng BKK

Ring vi gio dc ngh nghip v i hc: ngi DTTS thuc h ngho +


cn ngho c min hc ph. ng thi, theo Quyt nh 66/2013/Q-TTg
ngy 11/11/2013, sinh vin H, C ngi DTTS thuc h ngho v cn ngho
c h tr chi ph hc tp (60% mc lng ti thiu, 10 thng/nm).
Khi p dng PA1: Hc sinh ngi DTTS thuc h ngho + cn ngho + d b
tn thng vng BKK c min hc ph.
Sinh vin H, C ngi DTTS thuc h ngho + cn ngho c h tr chi
ph hc tp.
Min hc ph Hc ngh v i hc theo N 49/74, h tr chi ph hc tp H,
C ngi DTTS theo Q 66 (Phng n 1)
Vng BKK
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh
Hc sinh ngi DTTS

o H tr hc sinh bn tr, hc xa nh vng BKK: Hin ti:


104

Q 85/2010/Q-TTg ngy 21/12/2010: hc sinh tiu hc v THCS bn tr


vng BKK. Q 36/2013/Q-TTg ngy 18/6/2013 h tr go: hc sinh tiu
hc v THCS bn tr vng BKK, hc sinh DTTS THPT vng BKK.
Q 12/2013/Q-TTg ngy 24/1/2013: hc sinh DTTS THPT bn tr/hc xa
nh vng BKK, hc sinh ngi Kinh THPT bn tr/hc xa nh thuc h
ngho vng BKK
B GD-T ang ch tri vic tch hp 3 chnh sch h tr hc sinh bn tr, hc
xa nh vng BKK (gp cc Q 85, 36 v 12 thnh mt Quyt nh), theo
hng tng nh mc h tr tin n theo tng cp hc, b sung h tr cho sut
hp ng cp dng cho hc sinh bn tr, thng nht v n gin ha h s
th tc, ci tin cch h tr go (nu vn gi, hoc thay bng h tr tin), b
sung i tng hc sinh TH, THCS bn tr c h khu thng tr ti cc thn
BKK, hc cc trng cng lp khng ng trn khu vc BKK nhng hc
sinh xa trng, khng th i hc v v trong ngy... Theo d tnh ca nhm
t vn gio dc trong ti do d n PRPP h tr, ngn sch hng nm tng
thm khi tch hp 3 chnh sch ny l khong 344 t ng.
Cc Q 85, 36 ch lin quan n tiu ch x/thn BKK, khng cn tiu ch h
ngho c hng h tr.
Ch c Q 12 cn tiu ch h ngho ngi Kinh Khi p dng PA1: Hc sinh
thuc h ngho + h cn ngho ngi Kinh vng BKK
H tr chi ph hc tp cho hc sinh ngi Kinh THPT bn tr/hc xa nh vng BKK theo Quyt
nh 12 (Phng n 1)
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh
Hc sinh ngi Kinh vng BKK

o H tr tin n tra tr em mu gio 3-5 tui. Hin ti:


Quyt nh 239/Q-TTg ngy 9/2/2010 v Quyt nh 60/2011/Q-TTg ngy
26/10/2011: tr 3-5 tui vng BKK, hoc tr 3-5 tui thuc h ngho c
h tr tin n tra.
xut khi p dng PA1: H ngho + h cn ngho (m rng n h cn
ngho theo ch trng chung l tng chnh sch h tr x hi giai on u
i).
H tr tin n tra cho tr mu gio 3-5 tui theo Quyt nh 239 v 60 (Phng n 1)
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO
H CN NGHO
8,5%
11,5%
1,9 triu h gia inh
2,6 triu h gia inh
Tr 3-5 tui vng BKK, hoc thuc h ngho + cn ngho

xut khi p dng NC (Phng n 3):


105

o V c bn, khng thay i v cch xc nh i tng hng li hin ti khi p


dng PA3.
o Tuy nhin, nhng xut v tch hp chnh sch h tr gio dc cho hc sinh
bn tr, hc xa nh vng BKK vn p dng cho PA3 nh vi PA1.
Ngoi cc chnh sch hng n h tr i tng hc sinh, cn c nhng
chnh sch hng n h tr xy dng trng lp, mua sm trang b dng c
hc tp, h tr hc sinh dn tc rt t ngi (m rng ra 16 dn tc, theo hng
sa Q 2123/Q-TTg ngy 22/11/2010), h tr cc nh gio, cn b qun l
gio dc vng BKK. in hinh l Ngh nh 61/2006/N-CP ngy
20/6/2006 v chnh sch i vi nh gio, cn b qun l gio dc cng tc
trng chuyn bit, vng c iu kin kinh t - x hi BKK; Ngh nh s
19/2013/N-CP ngy 23/02/1013 sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh
s 61/2006-N-CP. Khi p dng ngho a chiu s nh hng n cc chnh
sch ny do danh sch cc a bn (x, thn) BKK s c s thay i.
Nh nu phn 2, hon ton c th cn i khng tng tng s cc a
bn BKK khi p dng ngho a chiu, do hm v kch bn tng ngn
sch h tr gio vin, cn b qun l gio dc a bn BKK khi p dng
ngho a chiu khng t ra y.
2011

2012

2013

2014

2011-2014

3.
800

5.36
7

5.00
0

4.86
0

19.027

900

2.34
9

2.30
6

2.22
5

7.780

180

41
3

1.20
0

1.24
0

3.033

Thc hin h tr chi ph hc tp, min gim


hc ph cho hc sinh con h ngho, chnh
sch x hi theo Ngh nh 49/2010/N-CP
Chi tr cp hc bng cho hc sinh dn tc
ni tr theo Quyt nh 82/2006/Q-TTg v
hc sinh bn tr v trng dn tc bn tr
theo Quyt nh s 85/2011/Q-TTg
Chi h tr tin n tra cho tr em 3-5 tui
theo Quyt nh s 239/Q-TTg v Quyt
nh s 60/2012/Q-TTg

Ngun: Bo co s 660/BC-UBTVQH13 ngy 19/5/2014 ca y ban Thng v Quc hi

Hnh 3. C cu chi ngn sch y


t, gio dc trong tng chi ngn
sch TW cho cc CT, CS gim
ngho trc tip, giai on 2005-

Hnh 4. C cu chi ngn sch y t,


gio dc trong tng chi ngn sch
TW cho cc CT, CS gim ngho
trc tip, nm 2012

106

Kch bn ngn sch cho chnh sch h tr Gio dc:


S liu nn: C nc c hn 22 triu hc sinh bc vo nm hc mi 20132014. Trong c 4,7 triu hc sinh bc mm non, 15 triu hc sinh ph thng
cc cp, 520.000 hc sinh trung cp chuyn nghip v 2,1 triu sinh vin cao
ng, i hc.26
o Ph thng: 15 triu em
o Mu gio: 4,7 triu em.
o TC, C, H: 2,6 triu em
Khi p dng NC theo PA1:
T l ngho theo PA1 c tnh cho nm 2016 l 8,5% - cao hn mt cht so
vi t l ngho theo chun thu nhp c vo cui nm 2013 l 7,8%. Cn t l
cn ngho theo PA1 c tnh cho nm 2016 l 11,5% - cao hn gn gp i so
vi t l cn ngho theo chun cn ngho c vo cui nm 2013 l 6,3%. Lu
y, t l ngho v cn ngho vo cui nm 2013 c coi l cn c xc
nh ngn sch h tr gio dc cho nm hc 2013-2014.
Thay i s h ngho. 8,5% theo PA1 nm 2016 so vi 7,8% theo chun c
nm 2013 tng thm 0,7% h ngho. Ngn sch gio dc h tr HS ngho
nm 2016 s tng khng ng k so vi ngn sch nm 2014.
o Ph thng: 15 triu em h tr tng thm 0,7% ngho = tng thm 105.000
em ton quc. Nu c tnh 20% tr ngho hc ph thng l vng BKK 27,
tng ng 21.000 em 21.000 em x 90.000 ng/thng x 9 thng = tng
thm 17 t.
o Mu gio 4,7 triu em (coi nh tt c l 3-5 tui, thc t c th t 6 thng 5
tui) h tr tng thm 0,7% ngho = 32.900 em x 120.000 ng/thng x 9
thng = tng thm 35,5 t.
o TC, C, H: 2,6 triu em h tr tng thm 0,7% ngho. Nu c tnh t l
ngi DTTS hc TC, C, H l 5% tng s hc sinh 130.000 em DTTS
tng thm 0,7% ngho l 910 em x 690.000 ng/thng (60% x 1,15 triu) x 10
thng = tng thm 6,3 t.
Thay i s cn ngho. Nu p dng h tr m rng: gia tng ng k ngn
sch h tr s cn ngho = 11,5% theo PA1 (so vi 6,3% cn ngho cui
nm 2013).

26 http://www.vietnamplus.vn/hon-22-trieu-hoc-sinh-ca-nuoc-bat-dau-nam-hocmoi/219061.vnp
27 Theo s liu nu trong Bo co VIC THC HIN CC CHNH SCH H TR HC SINH BN TR TI
VNG C IU KIN KINH T X HI BIT KH KHN THEO CC QUYT NH S 85/2010/Q-TTg,
S 12/2013/Q-TTg V S 36/2013/Q-TTg CA TH TNG CHNH PH ca nhm t vn gio dc do d

n PRPP h tr, trong tng s gn 15 triu hc sinh ph thng nm hc 2013-2014 c 17% hc sinh l ngi
DTTS.

107

o Ph thng: 15 triu em 11,5% cn ngho = 1,725 triu em. Nu p dng


chnh sch h tr chi ph hc tp cho ton b hc sinh cn ngho vng
BKK. c tnh 20% tr cn ngho hc ph thng vng BKK, tng
ng 345.000 em x 90.000 ng/thng x 9 thng = tng thm 279 t.
o Mu gio 4,7 triu em (coi nh tt c l 3-5 tui, thc t c th t 6 thng 5
tui) 11,5% cn ngho = 540.000 em x 120.000 ng/thng x 9 thng =
tng thm 583 t
o TC, C, H: 2,6 triu em h tr tng thm khong 5,2% hc sinh thuc h
cn ngho ngi DTTS. Nu c tnh t l ngi DTTS hc TC, C, H l
5% tng s hc sinh 130.000 em DTTS tng thm 5,2% cn ngho l
6.760 em x 690.000 ng/thng (60% x 1,15 triu) x 10 thng = tng thm
46,6 t ng.
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA1 v theo
phng n xut h tr m rng ra nhm h cn ngho (a chiu), thi ngn
sch h tr gio dc nm 2016 s tng thm khong 967 t ng so vi ngn
sch h tr gio dc nm 2014 (cha tnh n nhng xut tng thm mc v
i tng h tr khi tch hp 3 chnh sch h tr hc sinh bn tr/hc xa nh
khong 344 t ng, cng cha tnh n mc tng thm v mt min gim chi
ph hc tp cho hc sinh thuc h ngho).
Khi p dng NC theo PA3:
T l ngho theo PA3 c tnh cho nm 2016 l 15% - cao hn gn gp i so
vi t l ngho theo chun thu nhp c vo cui nm 2013 l 7,8%. Cn t l
cn ngho theo PA3 c tnh cho nm 2016 l 5% - thp hn mt cht so vi
t l cn ngho theo chun cn ngho c vo cui nm 2013 l 6,3%. Lu
y, t l ngho v cn ngho vo cui nm 2013 c coi l cn c xc
nh ngn sch h tr gio dc cho nm hc 2013-2014.
Thay i s h ngho. 15% theo PA3 nm 2016, so vi 7,8% theo chun c
nm 2013 tng thm 7,2% h ngho.
o Ph thng: 15 triu em h tr tng thm 7,2% ngho = tng thm 1.080.000
em ton quc. Nu c tnh 20% tr ngho hc ph thng l vng BKK 28,
tng ng 216.000 em 216.000 em x 90.000 ng/thng x 9 thng = tng
thm 175 t.
o Mu gio 4,7 triu em (coi nh tt c l 3-5 tui, thc t c th t 6 thng 5
tui) h tr tng thm 7,2% ngho = 338.400 em x 120.000 ng/thng x 9
thng = tng thm 365,5 t.
28 Theo s liu nu trong Bo co VIC THC HIN CC CHNH SCH H TR HC SINH BN TR TI
VNG C IU KIN KINH T X HI BIT KH KHN THEO CC QUYT NH S 85/2010/Q-TTg,
S 12/2013/Q-TTg V S 36/2013/Q-TTg CA TH TNG CHNH PH ca Nhm t vn gio dc nm

2015 do d n PRPP h tr, trong tng s gn 15 triu hc sinh ph thng nm hc 2013-2014 c 17% hc
sinh l ngi DTTS.

108

o TC, C, H: 2,6 triu em h tr tng thm 7,2% ngho. Nu c tnh t l


ngi DTTS hc TC, C, H l 5% tng s hc sinh 130.000 em DTTS
tng thm 7,2% ngho l 9360 em x 690.000 ng/thng (60% x 1,15 triu) x
10 thng = tng thm 64,5 t.
Thay i s cn ngho. 5% theo PA3 nm 2016, so vi 6,3% cn ngho theo
chun c nm 2013. Nh vy ngn sch h tr hc sinh h cn ngho nm
2016 cn gim mt cht t so vi ngn sch nm 2014, ch yu nhm hc
sinh DTTS i hc TC, C, H.
o TC, C, H: 2,6 triu em h tr gim khong 1,3% hc sinh thuc h cn
ngho ngi DTTS. Nu c tnh t l ngi DTTS hc TC, C, H l 5%
tng s hc sinh 130.000 em DTTS gim 1,3% cn ngho l 1.690 em x
690.000 ng/thng (60% x 1,15 triu) x 10 thng = gim 11,6 t ng.
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA3 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li nh trc, thi ngn sch h tr gio
dc nm 2016 s tng thm khong 593 t ng so vi ngn sch h tr gio
dc nm 2014 (cha tnh n nhng xut tng thm mc v i tng h
tr khi tch hp 3 chnh sch h tr hc sinh bn tr/hc xa nh khong 344
t ng, cng cha tnh n mc tng thm v mt min gim chi ph hc tp
cho hc sinh thuc h ngho).
5.2. Chnh sch h tr Y t
L chnh sch cng bt buc cn i Ngn sch.
xut khi p dng NC theo Phng n 1:
Lut BHYT (sa i 2014): cc i tng c cp 100% th BHYT: ngi
thuc din h ngho, ngi DTTS sinh sng vng Kh khn, ngi sinh
sng vng BKK, ngi sinh sng x o, huyn o. Nng dn c mc
thu nhp trung binh (521.000 n 900.000 ng/thng nng thn) c h
tr 30% th BHYT theo c ch h gia inh lm n ngh.
o Quyt nh 797/Q-TTg ngy 26/6/2012: h tr 70% th BHYT cho h cn
ngho
o Quyt nh 705/Q-TTg ngy 8/5/2013: h tr 100% th BHYT cho h cn
ngho mi thot ngho (trong 5 nm) v h cn ngho thuc huyn ngho 30a.
Ghi ch: o lng ch s BHYT hin ti bao gm chnh sch h tr BHYT
cho h ngho/cn ngho theo chun thu nhp hin hnh. H khng thiu ht vi
c Nh nc h tr. Khi tnh ton i tng hng li cho chnh sch h
tr BHYT theo chun a chiu mi s kh phc tp, do cn loi b phn h tr
ca NN (cng tng t nh khi tnh thu nhp theo chun c phi loi b phn
thu nhp do chnh sch tr gip x hi ca NN). Gi nh ca TCTK: coi h
109

ngho theo chun thu nhp c, ngi DTTS vng kh khn, ngi sinh sng
vng BKK l thiu ht chiu BHYT.
Theo tnh ton s b ca TCTK (trinh by ti hi tho), t l ngho loi b
h tr BHYT (v h tr min hc ph) cao hn khong 3%, ng thi gim
tng ng t l h cn ngho 3%. Theo , t l ngho theo PA1 iu chnh
loi b h tr BHYT khong 11,5%, t l h cn ngho iu chnh loi b
h tr BHYT khong 8,5%.
xut khi p dng PA1: H ngho c h tr 100% th BHYT, h cn
ngho c h tr 70% ( iu chnh loi b phn h tr BHYT), ring h
cn ngho thuc huyn 30a v vng (x/thn) BKK c h tr 100%.
H ngho mi thot ngho, nhng ri vo h cn ngho hoc ri vo h d b
tn thng: c h tr 100% th BHYT
o Phng n cn cn nhc thm: h tr 100% th BHYT cho tt c h c thu
nhp di MSTT (ton b h ngho v cn ngho theo PA1), khi ngn sch
h tr BHYT s tng kh mnh.
H tr Bo him y t theo Lut BHYT, Q 795 v Q 705 (Phng n 1)
H D B TN THNG
H KHNG NGHO
10%
70%
2,2 triu h gia inh
15,7 triu h gia inh
H NGHO ( iu chnh
H CN NGHO ( iu
BHYT)
chnh BHYT)
11,5%
8,5%
2,6 triu h gia inh
1,9 triu h gia inh

xut khi p dng NC (Phng n 3):


o V c bn, khng thay i v cch xc nh i tng hng li hin ti khi p
dng PA3.
o Tuy nhin, d p dng PA1 hay PA3 cn tip tc cn nhc cc xut iu
chnh chnh sch h tr y t trong thi gian ti 29, nh tip tc u t mnh hn
cho cc x, nht l cc x BKK, t chun quc gia v y t (v c s vt cht,
nhn lc); cc tnh s dng 20% kt d ngun qu BHYT li a phng
tng h tr BHYT cho h cn ngho; u t cho cc m hinh a dch v y t
n gn ngi dn vng min ni BKK, nh m hinh c thn bn,
khm cha bnh lu ng, qun dn y kt hp vng bin gii hi o; cc
tnh dnh ngn sch thnh lp v duy tri Qu khm cha bnh cho ngi
ngho nh quy nh. Cc bin php do ngnh Y t v cc a phng thc hin
s hng i tng tt hn khi da vo s liu o lng ngho a chiu phn
vng (bn ha mapping theo huyn, x, thn).
29 Nh nu trong cc bo nh gi gia k v r sot chnh sch gim ngho trong cc nm 2013-2014,
bo co TNG QUAN CC CHNH SCH, CHNG TRNH Y T C LIN QUAN HOC NH HNG N
GIM NGHO BN VNG CHO NGI DN nm 2015 do d n PRPP h tr.

110

o Ring vi h tr th BHYT cho ngi thuc h cn ngho, vi mc h tr


70% hin nay t l ngi thuc h cn ngho tham gia BHYT cn rt thp, do
kh khn v kinh ph v do hn ch trong nhn thc v BHYT. Do , cn
nghin cu phng n h tr 100% th BHYT cho ton b h cn ngho,
bng ngun ngn sch a phng v ngun x hi ha, ng thi vi tng
cng thng tin tuyn truyn v BHYT, ci thin cht lng khm cha bnh
bng BHYT...
o Mt vn mi pht sinh sau khi Lut BHYT ra i, l cn xem xt k qui
nh mua th BHYT t nguyn cho c h gia nh (mua theo c h gia inh
s c nhiu u i gim gi cho cc thnh vin th hai, th ba...). Mt b phn
h gia inh i sng ch trn mc ngho/cn ngho mt cht s gp kh khn
khi phi mua th BHYT cho c h gia inh. Vic khng th/khng khuyn
khch mua th BHYT cho tng c nhn c th gy ra nhng h ly tiu cc,
nhng phn ng, bc xc trong mt b phn ngi dn, cn tch cc thng tin
tuyn truyn, v theo di nh gi cht ch c iu chnh cho ph hp. 30
2011

2012

2013

2014

2011-2014

Nhm chnh sch Y T

11.304

12.398

14.630

12.822

51.154

Kinh ph mua th BHYT cho ngi ngho,


ng bo dn tc thiu s, tr em di 6 tui

10.604

11.569

11.500

11.922

45.595

H tr BHYT cho ngi cn ngho, hc sinh,


sinh vin

700

829

900

900

3.329

Kch bn ngn sch cho chnh sch h tr BHYT:


Khi p dng NC theo PA1:
T l ngho theo PA1 ( iu chnh chiu BHYT) l 11,5%, cao hn 3,7% so
vi t l ngho theo chun thu nhp c vo cui nm 2013 (7,8%). ng thi
t l cn ngho theo PA1 ( iu chnh chiu BHYT) l 8,5%, cao hn 2,2%
so vi t l cn ngho theo chun thu nhp c vo cui nm 2013 (6,3%).
Tng ng, tng cng tng thm khong 827.000 h ngho v tng thm
khong 492.000 h cn ngho. Lu y, t l ngho v cn ngho vo cui
nm 2013 c coi l cn c xc nh ngn sch h tr mua th BHYT cho
nm 2014.
Tnh binh qun 1 h gia inh 4 ngi. Tng ng mc chi BHYT cho h
ngho tng thm khong (0,62 triu ng/ngi/nm x 827.000 h x 4

30 Mt cch theo di nh gi kh d tng a bn, vi tng nhm


x hi, l so snh t l ngi mua th BHYT t nguyn sau khi Lut
BHYT qui nh vic mua th BHYT theo h gia nh, vi t l cho php
mua th BHYTtheo c nhn trong thi gian trc .
111

ngi/h) 2.051 t; chi BHYT cho h cn ngho tng thm khong (0,62 triu
ng/ngi/nm x 492.000 h x 4 ngi/h x 0,7) 854 t.
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA1 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li nh trc, thi ngn sch h tr th
BHYT nm 2016 s tng thm khong 2.905 t ng so vi ngn sch h tr
th BHYT nm 2014 (cha tnh n nhng xut h tr 100% th BHYT cho
ton b h cn ngho, v cc h tr khc nhm tng kh nng v hiu qu tip
cn dch v y t cho ngi ngho, cn ngho).
Khi p dng NC theo PA3:
T l ngho theo PA3 l 15%, cao hn 7,2% so vi t l ngho theo chun thu
nhp c vo cui nm 2013 (7,8%). ng thi t l cn ngho theo PA3 l 5%,
thp hn 1,3% so vi t l cn ngho theo chun thu nhp c vo cui nm
2013 (6,3%).
Tng ng, tng cng tng thm khong 1.609.000 h ngho v gim khong
290.000 h cn ngho. Lu y, t l ngho v cn ngho vo cui nm
2013 c coi l cn c xc nh ngn sch h tr mua th BHYT cho nm
2014.
Tnh binh qun 1 h gia inh 4 ngi. Tng ng mc chi BHYT cho h
ngho tng thm khong (0,62 triu ng/ngi/nm x 1.609.000 h x 4
ngi/h) 3.990 t; chi BHYT cho h cn ngho gim i khong (0,62 triu
ng/ngi/nm x 290.000 h x 4 ngi/h x 0,7) 503 t.
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA3 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li nh trc, thi ngn sch h tr th
BHYT nm 2016 s tng thm khong 3.487 t ng so vi ngn sch h tr
th BHYT nm 2014 (cha tnh n nhng xut h tr 100% th BHYT
cho ton b h cn ngho, v cc h tr khc nhm tng kh nng v hiu qu
tip cn dch v y t cho ngi ngho, cn ngho).
5.3. Chnh sch h tr tin in
Quyt nh s 28/2014/Q-TTg ngy 7/4/2014. l chnh sch cng
bt buc cn i Ngn sch.
xut khi p dng NC theo Phng n 1 v Phng n 3:
o Hin ti: H ngho (v h chnh sch c lng in s dng hng thng di
50KWh) c h tr tin in = 30KWh gi bc 1 (mc h tr bng 46.000
/h/thng = 0,552 triu /h/nm t 1/6/2014).
o Khi p dng PA1 v PA3: h ngho (v h chnh sch c lng in s dng
hng thng di 50KWh)
o Phng n cn cn nhc thm l h tr tin in cho h cn ngho vng
BKK.
112

o xut: tch hp vo gi Tr gip x hi (cng vi tin in, h tr chi ph


gio dc, N 136)
o Theo phn nh ca cc a phng, cn xem xt li qui nh h tr tin in
cho h chnh sch c lng in s dng hng thng di 50KWh, vi rt tn
thi gian v cng sc ca cn b a phng trong vic lp v r sot danh
sch h hng li (phi r sot lin tc theo ha n tin in hng thng
vic iu chnh danh sch hng li thng xuyn t cp thn/x ln cc cp
huyn/tnh tn rt nhiu thi gian v cng sc, d xy ra sai st).
2011
H tr tin in cho h ngho

910

2012

2013

2014

2011-2014

928

921

700

3.459

Kch bn ngn sch cho chnh sch h tr tin in:


Khi p dng NC theo PA1:
T l ngho theo PA1 l 8,5%, cao hn 0,7% so vi t l ngho theo chun thu
nhp c vo cui nm 2013 (7,8%). Tng ng, tng cng tng thm khong
156.500 h ngho
T l cn ngho theo PA1 l 11,5%, tng ng 2,6 triu h.
Lu y, t l ngho vo cui nm 2013 c coi l cn c xc nh
ngn sch h tr tin in cho nm 2014.
Tng ng mc chi h tr tin in cho h ngho tng thm khong (0,552
triu ng/h/nm x 156.500 h) 86 t
Nu m rng ra h tr thm h cn ngho vng BKK c tnh binh
qun s h cn ngho vng BKK = 20% tng s h cn ngho, tng
ng 520.000 h chi h tr tin in cho h cn ngho vng BKK tng
thm khong (0,552 triu ng/h/nm x 520.000 h) 287 t.
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA1 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li nh trc, thi ngn sch h tr tin
in cho h ngho nm 2016 s tng thm khong 86 t ng so vi ngn sch
h tr tin in cho h ngho nm 2014 (nu tnh phng n xut h tr
thm tin in cho h cn ngho vng BKK, thi ngn sch tng thm l
373 t ng), ), cha tnh vic h tr thm h chnh sch.
Khi p dng NC theo PA3:
T l ngho theo PA3 l 15%, cao hn 7,2% so vi t l ngho theo chun thu
nhp c vo cui nm 2013 (7,8%). Tng ng, tng cng tng thm khong
1.609.000 h ngho.
T l cn ngho theo PA3 l 5%, tng ng 1.100.000 h.
Lu y, t l ngho vo cui nm 2013 c coi l cn c xc nh
ngn sch h tr tin in cho nm 2014.
Tng ng mc chi h tr tin in cho h ngho tng thm khong (0,552
triu ng/h/nm x 1.609.000 h) 888 t
113

Nu m rng ra h tr thm h cn ngho vng BKK c tnh binh


qun s h cn ngho vng BKK = 20% tng s h cn ngho, tng
ng 220.000 h chi h tr tin in cho h cn ngho vng BKK tng
thm khong (0,552 triu ng/h/nm x 220.000 h) 121 t.
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA3 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li nh trc, thi ngn sch h tr tin
in cho h ngho nm 2016 s tng thm khong 888 t ng so vi ngn
sch h tr tin in cho h ngho nm 2014 (nu tnh phng n xut h
tr thm tin in cho h cn ngho vng BKK, thi ngn sch tng thm l
1.009 t ng), cha tnh vic h tr thm h chnh sch.
5.4. Chnh sch h tr trc tip cho h ngho vng kh khn theo
Q 102

o
o
o

L chnh sch cng bt buc cn i Ngn sch.


H ngho x khu vc II c h tr 80.000 ng/ngi/nm, khu vc III
c h tr 100.000 ng/ngi/nm.
Hin ti c 3815 x thuc vng Kh khn (Theo Q 1049/Q-TTg ngy
26/6/2014)
xut khi p dng NC theo Phng n 1 v Phng n 3:
Hin ti: H ngho vng kh khn.
Khi p dng PA1 v PA3: (khng thay i) h ngho vng kh khn
xut: vic h tr trc tip nh l hiu qu khng cao, gy nhiu h ly tiu
cc xut bi b, hoc tch hp vo gi Tr gip x hi (cng vi tin
in, h tr chi ph gio dc, N 136)

H tr h ngho vng kh khn mua sm


nguyn liu, vt t phc v sn xut theo
Q102/2009/Q-TTg

2011

2012

2013

2014

2011-2014

642

642

654

549

2.487

Kch bn ngn sch cho chnh sch h tr trc tip:


Khi p dng NC theo PA1:
T l ngho theo PA1 l 8,5%, cao hn 0,7% so vi t l ngho theo chun thu
nhp c vo cui nm 2013 (7,8%).
Lu y, t l ngho vo cui nm 2013 c coi l cn c xc nh
ngn sch h tr trc tip cho nm 2014.
Tng ng mc chi h tr trc tip cho h ngho tng thm khong 49 t (c
tnh tuyn tnh)
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA1 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li v mc h tr nh trc, thi ngn
sch h tr trc tip cho h ngho nm 2016 s tng thm khong 49 t ng
so vi ngn sch h tr trc tip cho h ngho nm 2014.
114

Khi p dng NC theo PA3:


T l ngho theo PA3 l 15%, cao hn 7,2% so vi t l ngho theo chun thu
nhp c vo cui nm 2013 (7,8%).
Lu y, t l ngho vo cui nm 2013 c coi l cn c xc nh
ngn sch h tr trc tip cho nm 2014.
Tng ng mc chi h tr trc tip cho h ngho tng thm khong 507 t
(c tnh tuyn tnh)
Tm li, theo cch c tnh th, p dng ngho a chiu theo PA3 v gi
nguyn cch xc nh i tng hng li v mc h tr nh trc, thi ngn
sch h tr trc tip cho h ngho nm 2016 s tng thm khong 507 t ng
so vi ngn sch h tr trc tip cho h ngho nm 2014.
5.5. Chnh sch tr gip x hi
Theo Ngh nh 136/2013/N-CP ngy 21/10/2013: mt s nhm i
tng c gn vi tiu ch ngho l: tr b nhim HIV thuc h ngho; ngi
nhim HIV thuc h ngho khng c lng hu/tr cp XH hng thng; ngi
n thn nui con nh/con ang i hc thuc h ngho; ngi cao tui (t 60
tui tr ln) thuc h ngho khng c ngi phng dng.
o Khi p dng NC theo PA1 v PA3: gn vi h ngho.
o xut: Tng bc c chnh sch tr gip x hi cho nhm h cn ngho v
nhm h d tn thng vng BKK. Khi m rng i tng hng li s
lm tng khng nhiu ngn sch tr gip x hi, vi y l nhm rt c th.
Tch hp vo gi Tr gip x hi (cng vi tin in, h tr trc tip, h tr
chi ph gio dc).
6. CHNH SCH C TH KHC
Chnh sch tr gip php l: ngi ngho, ngi DTTS a bn x/thn
BKK, thuc huyn ngho.
o Khi p dng NC theo PA1 v PA3: m rng ra ton b 3 nhm: ngho + cn
ngho + d b tn thng tng khng ng k ngn sch.
Chnh sch h tr hc sinh c tuyn DTTS: lin quan n tiu ch vng
BKK (5 nm lin tc), dn tc khng c/c t cn b i hc, cao ng, trung
cp; khng lin quan n xc nh h ngho/cn ngho theo NC.
Chnh sch nh canh nh c: theo d n c th, khng ph thuc p dng
NC.
Chnh sch qui hoch dn c: theo d n c th, khng ph thuc p dng
NC.
2011

2012

2013

2014

2011-2014

Chnh sch tr gip php l

25

27

52

H tr kinh ph c tuyn i vi hc sinh


thuc h ngho

80

83

115

H tr Chng trnh nh canh, nh c


theo Quyt nh s 33/Q-TTg

295

385

680

H tr b tr quy hoch dn c theo Quyt


nh s 193/Q-TTg

297

905

1.202

7. KT LUN
Tnh kh thi ca kch bn ngn sch nh nc h tr trc tip cho
gim ngho khi p dng cch tip cn ngho a chiu:
Ngn sch gim ngho giai on 2016-2020 s tng so vi giai on
trc , d c p dng chun ngho theo cch tip cn a chiu hay khng, v
d p dng cch tip cn a chiu theo Phng n 1 hoc Phng n 3.
Tng hp cc phng n tnh xui ngn sch tng thm c tnh cho
nm 2016 so vi ngn sch nm 2014 khi p dng ngho a chiu theo Phng
n 1 (s dng chun MSTT v mc thiu ht nhu cu x hi c bn xc
nh i tng chnh sch) hoc Phng n 3 (s dng chun MSTT v chun
ngho chnh sch xc nh i tng chnh sch), nh sau:

c tnh NS gim ngho tng thm nm 2016 so vi nm 2014 khi


p dng NC
T ng

116

CTMTQG GNBV

Phng n 1

Phng n 3

Ghi ch

PA thp: 4000

PA thp: 4000

PA cao:

PA cao:

Mc tng khng ph
thuc p dng NC
theo PA no

Cc chnh sch
cng

6500

6500

5207

6675

Tn dng

1200

1200

Gio dc

967

593

Y t

2905

3487

Tin in

86

888

H tr trc tip
theo Q102

49

507

Cc chnh sch
mm

Bt buc phn b
ngn sch hng nm

Phn b ty theo
cn i ngn sch
hng nm

Tuy nhin, p dng ngho a chiu khng gy thm p lc qu ln n


ngn sch gim ngho cc nm ti, m mc tng vn nm trong cc phng n
d tnh. Mt cch khng nh tnh kh thi ca NS gim ngho khi p dng
ngho a chiu l p dng cch tnh ngc t t l dnh cho ngn sch
117

gim ngho trong tng chi NSNN hng nm, theo hai phng n thp v
phng n cao nh sau:

Phng n thp:
Theo thng k, NSNN trc tip h tr gim ngho c giai on 2005-2012 =
khong 3% tng d ton chi NSNN trong cng giai on.
Tng d ton chi NSNN nm 2014 = 1.006,7 nghin t ng, nm 2015 =
1.174,1 nghin t ng
Gi nh t l 3% tng d ton chi NSNN hng nm dnh cho gim ngo p
dng cho c giai on 2016-2020, v gi nh d ton NSNN tng 10% hng
nm trong giai on 2016-2020.
Tng NSNN gim ngho trc tip giai on 2016-2020 l 236.500 t ng.
Binh qun mi nm l 47.300 t ng.
Nghin t ng
2016

2017

2018

2019

2020

Tng 5
nm
20162020

Tng chi NSNN


(gi nh mi nm
tng 10%)

1291,
5

1420,
7

1562,
7

1719,
0

1890,
9

7884,8

NS chi cho GN trc


tip (3% tng chi
NSNN)

38,7

42,6

46,9

51,6

56,7

236,5

Bnh
qun
mt
nm

47,3

Vi con s binh qun 47.300 t ng/nm ca NSNN trc tip cho gim
ngho trong giai on 2016-2020 tng khong 13.700 t ng so vi mc
binh qun 33.600 t/nm giai on 2012-2014, :
o Tng nh mc cho CTMTQG GNBV theo PA thp tng 4.000 t/nm, v
thm ch l p dng PA cao tng 6.500 t/nm.
o B khong 5.200-6.600 t/nm cho vic tng NS h tr cho cc chnh sch
cng khi p dng NC theo PA1 v PA3, gm c tng ngn sch cho chnh
sch tn dng, gio dc, y t.
o Cn khong 1.000-3.000 t cho vic tng ngn sch cho cc chnh sch
mm, nht l cc chnh sch h tr sinh k; hoc m rng i tng hng
li (h tr h cn ngho, mi thot ngho) trong mt s chnh sch.
Phng n cao:
Theo thng k, NSNN trc tip h tr gim ngho giai on 2012-2014 =
khong 3,5% tng d ton chi NSNN trong cng giai on.
118

Tng d ton chi NSNN nm 2014 = 1.006,7 nghin t ng, nm 2015 =


1.174,1 nghin t ng
Gi nh t l 3,5% tng d ton chi NSNN hng nm dnh cho gim ngo p
dng cho c giai on 2016-2020, v gi nh d ton NSNN tng 10% hng
nm trong giai on 2016-2020.
Tng NSNN gim ngho trc tip giai on 2016-2020 l 276.000 t ng.
Binh qun mi nm l 55.200 t ng.
Nghin t ng
2016

2017

2018

2019

2020

Tng 5
nm
20162020

Tng chi NSNN (d


tnh mi nm tng
10%)

1291,
5

1420,
7

1562,
7

1719,
0

1890,
9

7884,8

NS chi cho GN trc


tip (3,5% tng chi
NSNN)

45,2

49,7

54,7

60,2

66,2

276,0

Bnh
qun
mt
nm

55,2

Vi con s binh qun 55.200 t ng/nm ca NSNN trc tip cho gim
ngho trong giai on 2016-2020 tng khong 21.600 t ng so vi mc
binh qun 33.600 t/nm giai on 2012-2014, :
o Tng nh mc cho CTMTQG GNBV theo PA cao: tng 6.500 t/nm. Cc
nm sau c th tng nh mc h tr cao hn na.
o B khong 5.200-6.600 t/nm cho vic tng NS h tr cho cc chnh sch
cng khi p dng NC theo PA1 v PA3, gm c tng ngn sch cho chnh
sch tn dng, gio dc, y t. Cn d a ngn sch ln cho vic thc hin m
rng i tng hng li cho hu ht cc xut nu trong cc phn trc,
nht l cc xut tng h tr h cn ngho, mi thot ngho.
o C d a ngn sch ln (vi nghin t/nm tr ln) cho vic tng h tr cho
cc chnh sch mm, nht l cc chnh sch h tr sinh k hng n gim
ngho cc vng BKK.
Quan trng hn, p dng Ngho a chiu gip thay i c bn cch
thc huy ng, phn b v s dng vn gim ngho hiu qu hn:
Chia lm 5 nhm chinh sch, vi nh hng i mi c th cho tng
nhm:
o u t CSHT trong cc chng trinh gim ngho: chim trn 75% vn trong
cc chng trinh, gm u t cp huyn, cp x, cp thn bn.
119

Ban hnh c ch thng nht, hp nht gia cc chng trinh GN (bao gm c


CT NTM) v phn cp trn gi cho cp x v trao quyn cho cng ng trong
xy dng cng trinh nh v n gin cp thn bn (giao cho cng ng t
thc hin), t tng c mc huy ng ng gp trong dn: 10-20% gi tr
cng trinh, gim c trn 20% chi ph gin tip do khng phi thu nh thu.
o H tr PTSX, to vic lm, tng thu nhp: gm hp phn PTSX trong cc
chng trinh gim ngho, cc chnh sch dy ngh, h tr t SX, h tr
XKL.
Tch hp chnh sch, thng nht nh mc trn mt a bn, p dng c ch h
tr PTSX theo cch tip cn d n pht trin cng ng tng thn bn, c
i ng c thu hi (cho mn) nhm duy tri v pht trin ngun vn. M
rng i tng h tr sinh k cho h cn ngho nhm gim ngho bn vng.
o Chnh sch Tn dng u i: bao gm c tn dng h mi thot ngho, tn dng
h tr lm nh (167 giai on 2). Tch hp cc chnh sch tn dng. Cho vay
theo hn mc tn dng.
o Cc chnh sch c tnh cht H tr x hi:
Tng bc m rng bao ph ph hp kh nng cn i ngn sch (nht l
h tr v gio dc giai on u i).
Mt s chnh sch nn gom li thnh Gi tr gip x hi cp cho h gia inh:
tin in, h tr trc tip theo Q 102 (nu cn gi), h tr gio dc, h tr x
hi theo Ngh nh 136/CP do ngnh L-TBXH ch tri31.
o Chnh sch c th khc: h tr php l, c tuyn (lu vn b tr vic lm
sau khi hc xong), nh canh nh c, qui hoch dn c (lu b tr vn
lm ng b dt im tng d n CC)
Cc thng tin phn vng v ngho a chiu (tng hp, v phn tch theo tng
chiu thiu ht) gip cc c quan, ban ngnh thc hin cc chng trnh u
t thng xuyn hiu qu hn, c gii php c th hng ng n nhng
a bn/i tng mc tiu, m khng nht thit cn nhiu ngn sch (cc gii
php thng tin, tuyn truyn, da vo cng ng)
Cc chnh sch mm (dy ngh, h tr XKL, t /t sn xut, nh ):
thc hin c ch giao ngn sch c gi cho tnh, cc tnh ch ng phn b
cho tng chnh sch theo u tin ca a phng, da trn phn tch cc chiu
thiu ht theo cch tip cn a chiu. Cp TW ch ban hnh mc tiu chung,
chnh sch khung, v gim st nh gi; cn li giao cho a phng ban
hnh mc tiu c th, chnh sch/gii php c th. Tm li, ngho a chiu
31 B L-TBXH ang thc hin d n Tng cng h thng tr gip x hi SASSP vay vn WB,
theo hng th nghim tch hp Gi tr gip x hi cho h gia nh.

120

thc y phn cp, trao quyn thc cht, pht huy s ch ng sng to ca
cc a phng trong gim ngho.
Cc a phng dnh mt t l nht nh ngn sch a phng (3%, tng
ng t l NS TW) cho cc chng trinh v chnh sch gim ngho (trong
c cp vn cho NHCSXH)./.

121

You might also like