Cu 3: Thc trng thu ht u t trc tip nc ngoi ti Vit Nam (FDI)

K t khi c Lut u t trc tip nc ngoi c hiu lc nm 1988, dng vn FDI lun l
ng lc quan trng trong qu trnh pht trin kinh t x hi ca nc ta trong sut 26 nm
qua. Khu vc kinh t c vn u t nc ngoi (FDI) lun pht trin nng ng. Trong 25
nm t 1988-2013, tng vn FDI ng k vo Vit Nam t khong 218,8 t USD, tng vn
thc hin t 106,3 t USD, lnh vc cng nghip chim ti gn 60%. Theo thng k ca
Cc u t Nc ngoi (B K hoch v u t), trong 10 thng u nm 2014, cc nh
u t nc ngoi ng k u t vo Vit Nam 13,7 t USD, bng 71,2% so vi cng
k 2013. Nh vy, t l u t nc ngoi vo Vit Nam ang c chiu hng gim nh so
vi thi im Vit Nam t k lc v thu ht u t nc ngoi (vt mc 20 t USD).
V tin gii ngn, FDI giai on 2000-2005 c gi tr ng k thp, nhng t trng gii
ngn kh cao (69%) trong khi giai on 2006-2008 c mc ng k cao, gi tr gii ngn
tuyt i cng cao nhng t trng gii ngn so vi ng k li rt thp (25%). iu ny l
do giai on 2000-2005, Vit Nam ang tch cc thc hin chnh sch thu ht FDI, m ca,
hi nhp kinh t quc t, nn giai on ny, FDI ch yu tp trung vo cc ngnh thng
nghip, cng nghip nh. y l nhng ngnh c th gii ngn nhanh. Thi k 2006-2008,
Vit Nam tr thnh thnh vin ca T chc thng mi th gii, lng vn ng k rt
cao, tuy nhin li tp trung nhiu vo cc ngnh cng nghip nh xi mng, st thp, khin
thi gian trin khai d n di, gii ngn chm. T 2008 n nay, v nhiu nguyn nhn bn
trong nh vn t ai, n b gii phng mt bng.. v nguyn nhn bn ngoi nh cuc
khng hong ti chnh tin t, thay i trong danh mc u t v.v nn mc d vn cam kt
cao nhng tc gii ngn li thp.
Tc ng tch cc ca FDI i vi kinh t Vit Nam
- L ngun vn h tr cho pht trin kinh t: Nhm mc tiu xy dng Vit Nam tr thnh
mt nc cng nghip v c bn, v pht trin kinh t Vit Nam theo c ch kinh t th
trng nh hng X hi ch ngha, ngun vn FDI chnh l ngun vn quan trng h tr
cho pht trin kinh t ti Vit Nam. Nhn chung, ng gp ca FDI qua cc giai on u
chim khong 16% tng vn u t x hi trong giai on giai on 2001-2006, th giai
on 2007-2014, vi s gia tng ng k v vn gii ngn, khu vc TNN c s ci thin
v ng gp. C th t nm 2007 cho n 2012, vn FDI lun chim t trng t 21-30%
trong tng vn u t pht trin x hi.
- Li sut c nh: FDI c nhiu u th hn so vi cc hnh thc huy ng khc v d vic
vay vn nc ngoi lun i cng vi mt mc v i khi tr thnh gnh nng cho nn kinh
t, hoc l cc khon vin tr thng i km vi iu kin v chnh tr.
- Ngun vn FDI vo Vit Nam ng thi s to ra cc tc ng tch cc i vi vic huy
ng cc ngun vn khc nh ODA, NGO, ng thi kch thch thu ht vn u t trong
nc.
- Chuyn giao cng ngh: Vi mc tiu cng nghip ha, hin i ha t nc theo nh
hng XHCN, khong cch pht trin khoa hc cng ngh gia cc nc pht trin, nht l
Vit Nam vi cc nc cng nghip pht trin cn ln. Vic cc nc ang pht trin t
nghin cu pht trin khoa hc k thut cho kp vi trnh ca cc nc pht trin l
vic kh khn v tn km. y l c hi cho cc nc ang pht trin, trong c Vit

Nam c th tip thu c k thut- cng ngh thun li nht, to iu kin thun li
rt ngn con ng pht trin ca mnh.
- Thc y qu trnh dch chuyn c cu kinh t: Thng qua u t trc tip nc ngoi,
nhiu lnh vc v ngnh kinh t mi nc nhn u t xut hin nh du kh, cng
ngh thng tin, ha cht, t, xe my, thp, in t v in t gia dng, cng nghip ch
bin nng sn thc phm, da giy, dt mayFDI gip nhanh chng thc y trnh k
thut - cng ngh nhiu ngnh kinh t, gp phn tng nng sut lao ng cc ngnh ny
v lm tng t trng ca n trong nn kinh t.
Tc ng tiu cc ca FDI i vi s pht trin ca Vit Nam
Mc d c nhiu tc ng tch cc ti kinh t v s pht trin bn vng ca t nc, vn
FDI cng c nhng tc ng tiu cc trn nhiu lnh vc.
- Vn FDI to c hi mt ngun vn ln chy ra bn ngoi (li nhun, cc khon thanh
ton khc v.v. ca cc nh u t nc ngoi ti Vit Nam), nh hng n lc lng ngoi
hi ca nc nhn u t, gim ng gp vo ngun thu thu ca Vit Nam. u t nc
ngoi i khi bit lp vi cc ngnh sn xut trong nc, do khng c nhng hiu ng
lan truyn c li v mt ph bin cng ngh sn xut, qun l v marketing. Tip nhn FDI
nht l ca cc cng ty a quc gia, xuyn quc gia mt cch khng hn ch c th y cc
nh sn xut trong nc vo mt cuc cnh tranh khng cn sc v qu sm.
- i vi mi trng: Vic chuyn giao cng ngh ca cc d n FDI cng c mt hn ch.
l bt k mt t chc no mun thay th k thut- cng ngh mi th phi tm c ni
thi nhng k thut- cng ngh c. Vic thi cc cng ngh c ny d dng c nhiu ni
chp nhn. Tuy nhin, cc nc pht trin xem cc nc ang pht trin nh ni thi cc
may mc lc hu. Bi vy, cc nc ang pht trin c th d dng b bin thnh bi rc
cng nghip.
Trong tng cc d n FDI ng k, nhiu d n u t vo cc ngnh khai thc ti nguyn,
tn dng bo h, cng nghip gy nhim v bt ng sn. y l c cu khng mong i
bi v vn u t vo khai thc ti nguyn th khng c tc dng lan ta. Vn u t vo cc
ngnh bo h th khng c sc cnh tranh ch lm cho chi ph ca nn kinh t gia tng; vn
u t vo cc ngnh cng nghip gy nhim th li nhun h hng, cn hu qu v chi
ph khc phc th ta chu; vn u t vo bt ng sn th c th lm cng thm bong
bng, d gy ra bt n.
- Cng ngh c s dng thng cao hn mt bng cng ngh cng ngnh v cng loi
sn phm ca khu vc kinh t trong nc, nhng do phn ln l t cc nc chu (69%,
ng Nam chim 19%), cc nc chu u mi chim 24%, chu M chim 5%, cc
nc G8 mi chim 23,7% nn cha thu ht c nhiu u t t cc nc cng nghip
pht trin, cng ngh ngun. C mt s trng hp, nh u t nc ngoi li dng s
h ca php lut Vit Nam, cng nh s yu km trong vic kim tra, gim st ti cc ca
khu, nn nhp vo Vit Nam mt s my mc, thit b c cng ngh lc hu.
Thc trng ny tip tc t ra cho Vit Nam nhng bi ton ln t vn lut php, chnh
sch, quy hoch lnh th, ngnh ngh, c s h tng, ngun nhn lc, cng tc gii phng
mt bng, phn cp trong qun l FDI, mi trng v.v. khai thc li th cng nh hn ch

nhng tc ng tiu cc ca FDI khi Vit Nam ngy cng hi nhp su rng hn vo nn
kinh t th gii.