Professional Documents
Culture Documents
-1-
-2-
CHNG I
C S KHOA HC CA VIC P DNG THU
CHNG BN PH GI
I.
1. Lch s v ngun gc ca bn ph gi
Khi nim bn ph gi trong thng mi quc t c mt lch s lu
i. Trong nhng cuc tranh lun ti M nm 1791, Alexander Halinton
cnh bo v cc th php ca cc i th cnh tranh bn h gi ti cc nc
khc nhm mc tiu chim lnh th trng. Nhng trng hp bn ph gi
ca cc nh sn xut Anh ti th trng mi m nc M c bo co.
Cuc tranh lun ca cng chng v vn ny, cng nhiu n lc ca ngnh
lp php nhm i ph vi n cng c ghi nhn trong gn ht th k 19.
u th k XX, o lut chng bn ph gi c th u tin c ban hnh
Canada nm 1904. Sau Lut chng bn ph gi c ban hnh ti
Newzealand nm 1905, Australia nm 1906 v Nam phi nm 1914. Nc M
c o lut chng bn ph gi nm 1916 v nc Anh c vo nm 1921.
Khi xy dng Hip nh chung v Bun bn v Thu quan (GATT)
nm 1947, mt iu khon c bit v cc trng hp chng bn ph gi
c son tho. iu VI ca GATT cho php cc bn k kt c s dng
cc sc thu chng bn ph gi b tr mc ph gi ca cc hng nhp
khu, min l chng minh c vic bn ph gi ang gy ra, hoc e do gy
ra thit hi vt cht cho cc ngnh cng nghip ni a c cnh tranh. Cho n
nay, y vn l lut quc t ct li v vic bn ph gi.
Tuy nhin, mt s quc gia trong GATT nhn thy rng c mt s
nc p dng Lut chng ph gi dng ln nhng hng ro thng mi
mi, cc th tc chng bn ph gi, nhng cch tnh ton mc ph gi gy
thit hi lm hn ch v lch lc cc dng thng mi quc t. Ti vng m
phn Kennedy ca GATT (1962 - 1967) cc bn k kt GATT tho lun
-3-
-4-
S
P1
P2
SF
D
Q2
Q1
Q2
-5-
-8-
HITACHI,
MISUBISHI, MASUSHITA, SANYO, SHARP v TOSHIBA
1.400
cnh tranh gay gt vi nhau. Nhng ngy 10/09/1964, h tho thun thng
1.200
thun ny l trong nhiu nm tri, ngi tiu dng Nht phi tr 700 USD
800
T
-9-
PT =700
600
PB =500
P =450
C1
C2
C3
-10-
-11-
-12-
-13-
-16-
cho ngnh sn xut trong nc, lm gim li ch ca ngi tiu dng cng
nh ca ton x hi.
6. Vai tr ca thu chng bn ph gi i vi bo h sn xut
Bin php c php s dng trong chng bn ph gi l thu theo t l
phn trm (ad-valorem), do vy tc ng v mt li ch i vi x hi ca
bin php ny cng ging nh tc ng ca thu nhp khu thng thng theo
t l phn trm.Tc ng c phn tch theo phng php cn bng tng
phn nh sau:
D
E
P2
P1
G
A
S F +T
H
C
Q2
Q1
Q2
SF
Q1
-19-
-21-
v
+ nhu cu ca th trng i vi SPTT nhp khu t nc khc
l khng ng k.
4.
-23-
-24-
Bnh qun gia quyn BPG (c) - bnh qun gia quyn BPG (mi)
Khi c yu cu t cc nh xut khu khng iu tra, c quan chc nng
s tnh li mc thu bng:
Bnh qun gia quyn GTTT (nh XK c iu tra) - gi xut khu
(nh XK khng iu tra)
Phi loi tr cc bin bng khng v bin ti thiu (2%) khi tnh
bnh qun gia quyn BPG.
Hng nhp khu mi, ngha l:
cha c xut khu sang nc nhp khu trong giai on
iu tra
nhp khu t ngun khng lin quan n cc nh xut khu
ang b nh thu chng bn ph gi trong thi gian tin
hnh r sot.
Tuy nhin, hng nhp khu ny c th b truy thu thu k t ngy bt u
r sot nu c quan chc nng xc nh c l c bn ph gi.
9. Truy thu thu
Cc bin php tm thi v thu chng bn ph gi ch c p dng vi
sn phm c a ra bn sau thi im quyt nh p dng bin php
tm thi (60 ngy sau khi iu tra) hoc quyt nh nh thu chng bn
ph gi (1 nm - 18 thng sau khi iu tra) c hiu lc.
C th truy thu thu trong cc trng hp sau:
1.
2.
3.
-30-
Tuy nhin khng c truy thu thu vi sn phm c nhp khu trc
ngy bt u iu tra.
Phi hon thu trong nhng trng hp sau:
nu mc thu cui cng xc nh c thp hn mc thu
tm thi thu th phi hon li khon chnh lch cho nh
nhp khu, nu cao hn th khng c thu thm.
Nu kt lun iu tra cui cng khng nh vic bn ph gi
s c th dn n thit hi hoc lm chm s pht trin ca
ngnh sn xut trong nc th thu chng bn ph gi ch
c nh t ngy ra kt lun iu tra cui cng v phi
hon li s tin t cc thu khi p dng bin php tm
thi.
Nu kt lun cui cng l khng nh thu chng ph gi
th khon tin t cc khi p dng bin php tm thi sc
c hon tr.
10. R sot
Sau khi p dng thu chng bn ph gi mt thi gian, c quan chc
nng s t tin hnh r sot vic tip tc nh thu hoc theo ngh ca bt
k bn lin quan no v vn :
c cn tip tc nh thu khng; hoc
nu ngng nh thu hoc thay i mc thu th c dn n thit
hi khng.
C quan chc nng s quyt nh ngng nh thu nu, sau khi r sot,
xc nh c rng khng cn tip tc nh thu na.
V nguyn tc, thu chng bn ph gi ch c p dng ti a trong 5
nm. Trc khi ht thi hn trn, c quan chc nng s tin hnh t r sot
-31-
hoc theo ngh ca i din ngnh sn xut trong nc. Nu nh sau khi r
sot (thng trong vng 12 thng), c quan chc nng xc nh c l vic
ngng nh thu c th dn n thit hi th c th tip tc nh thu.
11. Thng bo cng khai v gii thch cc kt lun
Khi c quan iu tra thy rng s c y bng chng tin hnh
iu tra ph gi th h s gi thng bo cho nc hoc nc c sn phm b
iu tra v cc bn c quan tm khc. Thng bo ny gm nhng thng tin
sau:
tn (cc) nc xut khu sn phm c lin quan;
ngy bt u iu tra;
cn c v hnh vi ph gi trong n xin iu tra;
tm tt cc yu t c coi l c s xc nh thit hi;
a ch lin h lin lc vi i din ca cc bn;
thi hn a ra quan im cho cc bn
C quan iu tra phi gi thng bo trong cc trng hp sau:
kt lun s b hay kt lun cui cng v vic c xy ra ph gi hay
khng;
nh xut khu chp nhn cam kt gi v khi chm dt cam kt gi;
p dng bin php tm thi;
kt lun v cuc iu tra v p dng, chm dt p dng thu chng
bn ph gi
Mi mt thng bo nh nu trn phi c son di dng mt bo co
ring, trong nu y thng tin v kt lun s b hay kt lun cui cng
v ph gi v thit hi v phi bao gm nhng thng tin nh sau:
tn (cc) nh cung cp sn phm hoc trng hp khng c thng
tin th phi nu tn nc cung cp sn phm ;
m t sn phm;
bin ph gi, gii thch phng php so snh gi xut khu vi
gi tr thng thng;
chng minh thit hi;
-32-
-34-
CHNG II
THC TRNG CHNG BN PH GI TRN TH
GII V VIT NAM
I. TNG QUAN V TNH HNH P DNG
1. Tnh hnh chung
Nm 1995, vng m phn Uruguay kt thc vi s ra i ca WTO v
mt s cc hip inh lin quan n thng mi quc t, trong c Hip nh
v chng bn ph gi ca WTO. y chnh l c s php lut quc t m cc
nc thnh vin WTO phi tun theo khi thc thi v p dng cc bin php
chng bn ph gi. WTO thnh lp mt U ban v chng bn ph gi
(Anti-dumping Committee) kim sot vic iu tra v p dng thu chng
bn phs gi ca cc nc thnh vin, kp thi cung cp nhng thng tin cn
thit cho cc nc thnh vin. Cc nc cha l thnh vin WTO cng c
khuyn ngh nn thc hin theo quy nh ca WTO, trong c quy nh lin
quan n chng bn ph gi.
K t khi WTO ra i, tnh n thi im cui nm 2001, trn th gii
c tt c 2132 cuc iu tra v chng bn ph gi v c tt c l 1066 ln p
dng thu chng bn ph gi (chim 50% tng s cuc iu tra). iu ny th
hin, khng phi tt c cc cuc iu tra v chng bn ph gi u c kt lun
dn n vic p dng thu chng bn ph gi. Cc loi mt hng chu thu
chng bn ph gi thng l cc sn phm dt may, giy dp, st thp, kim
loi v mt s sn phm cng c kh, v.v...
Trn thc t, cc nc p dng thu chng bn ph gi thng b nc
xut khu hng ho l i tng chu thu chng bn ph gi khi kin n
WTO, c th l C quan Gii quyt tranh chp. Cc v vic gii quyt tranh
chp v vic chng bn ph gi lun l vn phc tp v gy nhiu tranh
ci. i khi, kt qu thng dn n cc hnh vi tr a trong thng mi,
gy nhiu tranh ci. i khi, kt qu thng dn n cc hnh vi tr a trong
thng mi, gy ra nhiu mu thun, nh hng xu n tnh hnh thng mi
-35-
chung trn th gii. V vy, cc quc gia thng rt thn trng khi quyt nh
vic p dng thu chng bn ph gi i vi hng ho nhp khu b bn ph
gi vo nc mnh.
Trong thc tin p dng thu chng bn ph trn th gii, c nhiu
nc p dng bin php ny trc khi WTO ra i. Cn c thng k t nm
1990, vic p dng thu chng bn ph gi hin nay lun th hin s tin b
v xu hng pht trin ca cc nc ang pht trin so vi cc nc pht
trin. iu ny c th hin bng biu di y:
Xu hng iu tra v p dng thu chng bn ph gi
350
320
300
256
250
241
192
200
162
180
150
145
137
100
70
50
185
148
114
118 128
122
115
83
73
171
PT
163
PT
73
48
20
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
-36-
-37-
1.
-38-
tin p dng thu chng bn ph gi khi cha c iu tra v vic p dng thu
chng bn ph gi ca M phi tun th theo quy nh ca WTO.
2.1 C s tin hnh iu tra
Vic tin hnh iu tra chng ph gi thng bt u trn c s c t
chc hoc c nhn i din cho ngnh sn xut trong nc np h s khiu
ni v vic bn ph gi hng ho nhp khu gy ra hoc e do gy ra thit
hi ng k n tnh hnh sn xut kinh doanh ca ngnh sn xut m h i
din. Cc t chc hoc c nhn np h s yu cu phi tho mn iu kin l
i din cho t nht 25% tng sn lng ca mt ngnh sn xut trong nc
v phi c h tr bi cc ngnh sn xut trong nc c sn lng ln hn
50% tng sn lng ca mt b phn ngnh sn xut trong nc th hin s
ng h hoc phn i yu cu .
H s khiu ni s c gi ng thi n hai c quan c thm quyn
tin hnh iu tra chng bn ph gi ca M l B Thng mi (Department
of Commerce-DOC) v Hi ng Thng mi Quc t (International Trade
Commision - ITC).
Trong trng hp khng c h s khiu ni ca t chc hoc c nhn
trong nc, DOC v ITC vn c th tin hnh iu tra nu nh c bng chng
r rng chng minh c hnh vi bn ph gi hng ho nhp khu vo M
gy ra thit hi ng k cho ngnh sn xut trong nc. Tuy nhin, trng
hp ny rt him khi xy ra.
2.2 iu tra p dng thu chng bn ph gi
Sau 20 ngy k t ngy nhn c h s yu cu tin hnh iu tra
p dng thu chng bn ph ga, DOC phi ra quyt nh nu r c tin hnh
iu tra hay khng v l do c th dn ti quyt nh ny. Trong trng hp
c bit, thi hn ra quyt nh trn c th l 40 ngy k t ngy nhn h s
yu cu tin hnh iu tra.
M quy nh DOC l c quan chu trch nhim tin hnh iu tra v
vic bn ph gi. Cn ITC l c quan tin hnh iu tra v mc thit hi
-39-
-40-
nhp khu thuc i tng iu tra, DOC s p dng bin php tm thi i
vi hng ho nhp khu thuc i tng iu tra nh thu tm thi hay k
qu mt khon tin nht nh m bo trit tiu vic bn ph gi, m
bo tnh cnh tranh lnh mnh vi nh sn xut trong nc sn xut hng ho
tng t hoc cnh tranh trc tip.
-41-
1996
Ho cht
1997
8
-43-
1998
1999
2000
28
17
Hng dt
10
11
G v giy
in t
14
12
C kh
25
St thp
19
Sn phm khc
Tng s
25
45
29
86
31
S v iu tra ph gi
24
42
21
66
31
iu tra tr cp
20
-45-
-47-
-48-
-50-
-51-
-52-
-53-
IV.
1.
Xc nh ph gi v thit hi
Quy nh bn ph gi xy ra khi gi xut khu ca sn phm thp hn
-56-
3.4. Xc nh thit hi
Tn thng do hnh ng bn ph gi gy ra cho cc ngnh sn xut trong
nc c lin quan bao gm nhng tn thng thc t hoc e da gy ra tn
thng thc t.
4.
-57-
Thc tin v nguyn nhn Trung Quc b p dng nhiu nht bin
php chng bn ph gi trn th trng Quc t
-58-
M: 77 v
n :
37 v
Australia: 32 v Achentina: 27 v
Nam phi:
26 v
Canada:
15 v
Hn quc:
14 v
Mehico: 20 v
Braxin: 15 v
-60-
-61-
-62-
-63-
CHNG III
VN BN PH GI V CHNG BN PH GI
TI VIT NAM
I.
50-70% cng sut. Nm 1997, nhiu hng in t Vit nam c ting mt thi
phi ngng lp rp tivi nh in t Ging V, Sao Mai (B Quc phng),
TODIMAX (B Quc phng), Vietronics ng a ... Nh vy l cc hng
nc ngoi ang lm vic chia nhau th phn Vit nam. Nu h lm xong
vic ny th h s lm tip vic g? Nu khng ngn chn c tin trnh ny
th chc chn l nc ta s tr thnh th trng tiu th ca cc hng nc
ngoi.
1.5. Ngnh giy
Trong nhng nm 1996 - 1997, ngnh giy nc ta cng b nh hng
nng n v lng giy v bt giy nhp khu bn ph gi. Nm 1996 so vi
nm 1995, gi giy in bo ca Nga gim t 900USD/ tn xung cn 650USD/
tn, giy in offset ca i Loan t 1.100USD/ tn xung cn di 900USD/
tn, gi bt giy ca Thi Lan t 1.000USD/ tn xung cn 700USD/ tn.
Sang nm 1997, gi giy v bt giy nhp khu cn gim mnh hn na, so
vi mc gi ca nm 1996 th cc loi giy gim t 25 - 35%, gi bt giy
gim 35 - 45%, thm ch 2 loi bt giy A5 v B1 gim ti 79 - 80%. Gi
gim l do mt s doanh nghip sn xut giy nc ngoi b tn ng sn
phm vi s lng ln, y mnh vic xut khu bn ph gi ra nc
ngoi vi mc gi u i l gi rt thp v c thanh ton chm.
Thc t buc cc c s sn xut thuc ngnh giy Vit nam phi
gim cng sut hot ng. Nm 1996, mt s x nghip phi ngng my
bo dng trc thi hn thm ch phi ngng sn xut nh: Cng ty giy
Tn Mai ngng my trong 3 thng, Cng ty giy ng Nai ngng my trong
2 thng ng thi cc doanh nghip phi h thp gi bn 7 10%, song
vn gp kh khn trong vic tiu th. Sang nm 1997, nhiu thng u nm
cc nh my thuc tng cng ty giy ch vn hnh 50 60% cng sut ch
tiu th sn phm, m lng giy tn kho ca ton ngnh ln n gn 20.000
tn, vn nm ng trong sn phm c lc ln n 200 t ng. R rng l
cng nghip giy Vit nam b tn tht nng n do giy v bt giy nhp
khu ca cc hng nc ngoi mang vo bn ph gi vi gi qu r.
-67-
-72-
Trong hai nm 1999 - 2000 lng c tra, c basa Vit nam xut khu vo
M tng kh nhanh lm cho cc nh nui c nheo M lo ngi. V vy, ngay t
cui nm 2000, thng qua bo ch, M bt u c tnh a nhng thng tin sai
lch bi xu hnh nh c tra, c basa ca Vit nam. Mt trong nhng ni
dung nguy him c Hip hi cc ch tri c nheo M (CFA) hoch nh
trong chin dch ca h l tin hnh vn ng gy aps lc, li ko ngh s ca
cc Bang c ngh nui c nheo, huy ng mi lc lng cc c quan lp
php v hnh php to ra s h tr tn cng cc sn phm c da trn Vit
nam nhp khu.
Ba lun im chnh m cc ch trang tri c nheo M a ra chng li
vic nhp khu c tra v basa Vit nam gm:
Mt l, h cho rng c da trn Vit nam nhp khu t vo M lm
cho gi c nheo M b gim theo;
Hai l, h ni c da trn Vit nam nui trong mi trng b nhim,
thm ch trn nhng dng sng cn d lng cht ioxin (cht c my da
cam) m M ri xung Vit nam trong thi k chin tranh, do vy khng m
bo cht lng v an ton thc phm cho ngi tiu dng;
Ba l, sn phm c da trn Vit nam do cng c gi l catfish nn
to ra s nhm ln cho ngi tiu dng M v nh vy v hnh chung
c n theo uy tn ca c nheo M.
Vi nhng lp lun ny, u thng 2/2001, h bt u mt chin dch
qung co ko di 9 thng, tiu tn 5,2 triu USD do Vin c nheo M (TCI)
pht ng v c CFA ti tr chng li vic nhp khu c tra v basa ca
Vit nam. Cc bin php ch yu l:
Trong nc, pht ng chin dch Ngi M n c nheo M,
ng bao gi tin vo sn phm ngoi quc v sng tc ra nhn
hiu C catfish nui ca M, ti ra khng kh bi xch i vi
cc sn phm thu sn ca Vit nam.
Vn ng cc nh lp php M, nht l nhng ngi i din cho
cc Bang c ngh nui c nhe pht trin vo cuc.
-73-
2.1.2 Tnh hnh din bin v kin cc doanh nghip Vit nam bn ph gi
sn phm fillet c tra v c basa trn th trng M
Tip theo, CFA quyt tm y c da trn Vit nam ra khi th trng
M vnh vin bng v kin cc doanh nghip Vit nam bn ph gi sn phm
fillet c tra v basa vo th trng M. CFA hy vng vi hnh ng ny s
m bo th mnh cho c catfish M trn th trng. Cc ch tri c catfish
thuc Hip hi CFA v 8 doanh nghip ch bin thc phm ca M u nhim
cho Cng ty lut Akimgam, l cng ty lut ng hng th 8 v uy tn ca M,
khi kin cc sn phm fillet ng lnh ch bin t c tra v c basa ca Vit
nam theo lut chng bn ph gi ti hai t chc hu quan l B thng mi v
U ban thng mi quc t ca M. n kin dy 300 trang vi 37 ph lc
km theo c gi i ngy 28/6/2002. Theo th tc vic phn x chia lm
6 giai on v c th ko di ti hng nm v nu U ban thng mi quc t
ca M phn quyt l pha Vit nam vi phm lut chng bn ph gi th B
thng mi M s p t thu nhp khu dc bit cho cc doanh nghip Vit
nam xut khu c tra, c basa vi mc thu theo ngh ca CFA l 191%
trong trng hp xc nhn Vit nam cha c nn kinh t th trng, hoc
146% trong trng hp xc nhn Vit nam c nn kinh t th trng. Cc
mc thu ny s c p t cho tng nh xut khu c tra, c basa ca Vit
nam vi mc cao thp khc nhau, sau khi c kt qu iu tra chng n ph gi
i vi tng doanh nghip Vit nam.
Hip hi nui c nheo M lp lun cho rng Vit nam cha c nn
kinh t th trng, do h chn ly gi c da trn xut khu ca n so
snh vi gi c tra v basa ca Vit nam xut khu sang th trng M. c
bit hin nay, gi c da trn ca n bn cho nc ngoi gn gp i gi c
xut khu ca Vit nam. Hip hi nui c nheo M cn c vo l do ny
ni Vit nam bn ph gi khi a c vo th trng M l rt v l v gy bt
li cho Vit nam.
Hip hi ch bin v xut khu thu sn Vit nam (VASEP) bt u
bc vo cuc chin php l vi CFA ca M. VASEP thu Cng ty lut
-76-
cng vn v trang thit b cho vic nui trng thu sn nhm hng vo th
trng M.
Cc chuyn gia lut ca ta phn bc c nhiu iu vi phm v lut
ca bn nguyn n:
Th nht, CFA l Hip hi cc ch tri nui nhng h li i kin sn
phm c fillet ng lnh;
Th hai, sn phm b kin khng r rng v c fillet ng lnh bao hm
rng hn catfish nhiu, c th bao gm c r phi, sn phm tm bt ... Mt
khc, Chnh ph M ph nhn nhn hiu catfish cho c tra, c basa Vit
nam, do ng v mt lut php ca chnh nc M, c tra, c basa khng
cng loi vi catfish M. Nh vy, CFA khng c c s co buc c t Vit
nam chim th phn catfish ca h.
Th ba, danh sch khi kin di ti 53 doanh nghip, nhng trn thc
t ch c 14 doanh nghip Vit nam xut khu sang M. C nhng doanh
nghip b nu tn hai ln, hoc c doanh nghip nh Cng ty c H ty chng
c lin quan g n vic nui c catfish cng b CFA a vo danh sch khi
kin. Hnh ng chng t CFA c tnh phng i nguy c b ti 53
doanh nghip Vit nam e da li ch.
c bit, kin ca cc nh nhp khu M, nh li khng nh ca i
din Cng ty Maritime bang Masachussett trc U ban thng mi quc t
M (ITC) l cc sn phm c t Vit nam to ra mt th trng mi hon
ton v php lut ca M cho php pht trin th trng mi khin ting ni
ca Vit nam c thm trng lng. Ngay trong phin iu trn, CFA
khng chng minh c l phi thuc v h, thm ch khng tr li c mt
s cu hi ca ITC. S thiu thuyt phc ca CFA cng vi l lun cht ch
ca VASEP cho thy bc u v kin c nhng tn hiu kh quan cho cc
doanh nghip Vit nam.
Tuy vy, sng ngy 09/08/2002, Hi ng lnh o ca U ban thng
mi quc t M (ITC) b phiu s b kt lun vic gia tng t bin trong
vic nhp khu mt s sn phm ln c dc xng (fillet) ng lnh
-78-
cao nh sau: Cng ty xut nhp khu thu sn An Giang (Agifish) 61,8%;
Cng ty Vnh hon 53,9%; Cng ty Cataco (Cn th) 41% v Cng ty Nam
Vit 37,9%; 7 cng ty xut khu thu sn cn li chu mc thu chung l 49,
16%. Nh vy, mc thu trung bnh ca mt hng fillet c da trn ca Vit
nam l t 38 n 60%.
Phn ng trc kt lun sai tri trn, ngi pht ngn B Ngoi giao
Vit nam, B Thng mi, Hip hi ch bin v xut khu thu sn Vit nam
(VASEP) cng ln ting khng nh: Vit nam khng bn h gi cng nh
khng bn mc gi gy thng hi n ngnh sn xut c Nheo M v s
kin quyt bo v n cng quyn li chnh ng v hp php ca ngi chn
nui v sn xut ch bin c tra, c basa Vit nam trc nhng co buc v
cn c ca Hip hi cc nh nui c nheo M v kt lun hon ton khng
khch quan ca B Thng mi M.
Trc ht, khi gii quyt v vic ny, pha M khng nhng khng
xem xt mt cch y k lng cc t liu m cc doanh nghip Vit nam
cung cp theo ng yu cu v thi hn t ra, m cn phm nhiu sai st k
thut nghim trng nh tnh ton bin ph gi c th cho tng doanh nghip,
khng s dng phng php tnh ton b cc yu t ca qu trnh sn xut
khp kn (t sn xut c ging, nui thng phm n ch bin xut khu)
ng nh cc doanh nghip Vit nam ang thc hin m ch tnh ton gi
thnh cho mt giai on ch bin fillet ng lnh, b qua li th cnh tranh
ca Vit nam nh cng ngh nui c mt cao, gi nhn cngv thc n r.
Khng nhng th, pha M tnh gi thnh sn xut c ca Vit nam cng
khng cng bng khi c tnh khng s dng cc s liu v loi c Pangasius
sn xut ti Bng-la-t c nhiu im tng ng vi c tra, c basa Vit
nam do VASEP cung cp, ngc li h s dng mt s liu khc vi gi
cao gp i tri vi thc t khch quan. Chnh nhng iu ang gy ra
nhng nghi ngi v tnh nghim tc trong cc quyt nh ca B Thng mi
M khi thc hin cc trch nhim php l ca mnh v nh hng khng tt
n uy tn ca Chnh ph M i vi khng ch cc doanh nghip Vit nam
-80-
-81-
cho rng Vit Nam khng c nn kinh t th trng v khng theo quy lut
cung cu l cch lp lun mang tnh chnh tr, khng ng s tht i vi thc
t ngh nui v ch bin c Tra v c Basa Vit Nam.
Vic B thng mi M cng b cha cng nhn Vit Nam l nc c
nn kinh t th trng vo ngy 08-11-2002 l mt quyt nh thiu khch
quan v khng cng bng, phn nh khng ng thc tin vn hnh ca nn
kinh t Vit Nam. B trng B thng Mi Vit Nam gi th cho ngi
Donald L.Evans - B trng B thng mi M- v trc tip gp ngi
Raymond Burghrdt- i s M ti Vit Nam- phn i quyt nh trn,
yu cu pha M xem xt li quyt nh ny, nhanh chng chm dt v kin
v khng a ra cc quyt nh thiu khch quan, khng cng bng lm nh
hng n s pht trin ca quan h kinh t - thng mi gia hai nc theo
ni dung ca Hip nh thng mi Vit Nam-M.
Theo thng k nm 2001 cho thy tng sn lng sn phm fillet c Tra
v c Basa Vit Nam nhp khu vo M ch chim 1,7 - 2% tng sn lng c
da trn trn th trng M (Theo bn tin IPS. Do SEAFARE GROUP trch
dn) l mt s lng rt nh khng th l nguyn nhn chnh lm gim gi v
sn lng c Nheo M m l do nn kinh t M trong nhng nm 2000 - 2001
c du hiu suy thoi chung lm mc tiu th v gi c nhiu mt hng b
gim. c bit, sau s kin ngy 9/11/2001 nc M tuyn b trong tnh
trng chin tranh chng khng b, cc khu vc gii tr, vui chi nhng
thnh ph ln gim mnh s lng ngi tham gia, nhiu mt hng tiu dng
khc cng b gim gi, ch khng ring mt hng c da trn fillet, c th l
mt hng tm ng lnh gim gi 30% (theo thng tin LA SEAFOOD
Show 100/2001), cc dch v hng khng thua l nng sa thi nhiu nghn
cng nhn, cc ngnh ti chnh, chng khon, tin hc, du lch u b nh
hng nghim trng sau v khng b trn.
Nh vy, c th khng nh rng nguyn nhn lm gim sn lng v gi
c Nheo fillet ti M l do thc trng ca chnh nn kinh t M gy ra, ch
khng phi do c tra v Basa fillet nhp khu t Vit Nam vo M ch vi
lng nh b 1,7 - 2% gy ra.
Sn phm fillet c Tra, Basa ca Vit Nam c ch bin theo quy trnh
k thut chung cho sn phm c fillet, c cht lng thm, ngon, tht trng
hn hn c Nheo M. Cc quy cch sn phm, tiu chun phn loi, bao b
ng gi u p ng c theo ng yu cu ca khch hng l ngi tiu
-84-
-86-
(HsCB)
(B)
(C)
(VC)
(Fxk)
-88-
-89-
Vit nam hon ton khng mun hai loi c da trn ny ca Vit nam b nhm
ln l c Nheo nui M. C Tra v c Basa ca Vit nam l cc loi c c
hu ca vng chu th sng M Kng thuc ging Pangasius, h Pangasiidae,
b Siluriformes - b c gm hn 2.500 loi c da trn, phn b khp trn th
gii, k c c Nheo M (Ictalurus Punctatus) cng c chung tn ting Anh l
Catfish. V mt khoa hc v tp qun thng mi, khng th ly tn mt
nhm sn phm ln ca thy sn th gii dnh ring cho mt loi no
trong s . Vic M ginh ly tn Catfish cho ring loi c Nheo M l
khng tho ng.
V pha mnh cc doanh nghip Vit nam thc hin nghim tc Quyt
nh s 178/1998/Q-TTg ca Th tng Chnh ph v cc quy nh ca B
Thu sn, B Thng mi v vic ghi nhn mc hng ho. Trn tt c cc bao
v ca sn phm thu sn xut khu ghi r dng ch ting Anh Sn phm
ca Vit nam hoc Sn xut ti Vit nam v thc hin vic ghi tn y
c tn khoa hc ln tn thng mitheo ng quy nh ca c quan qun l
Nh nc c thm quyn ca M v Cc Qun l Thc phm v Dc phm
M i vi cc sn phm xut khu vo th trng M. C th l: i vi c
Basa - tn khoa hc l Pangasius Bocourti, tn thng mi: Basa, Bocuorti
Catfish. i vi c Tra - tn khoa hc Pangasius Hipothalmus, tn thng
mi: Swai Striped Catfish, Sutchi Catfish.
iu ng ni y l trong khi FDA v nhiu Vin Nghin cu c uy
tn ca M tn nhiu thi gian nh danh cc loi c da trn trn th
gii, trong xc nh r hai loi c ca Vit nam thuc nhm c c tn
chung l Catfish, v a thm vo tnh ng phn bit vi loi c da trn
khc, th H vin M li khng cho php s dng tn Catfish (d c tnh ng
hay khng) cho cc loi c da trn nhp khu, nu chng khng thuc h
Ictaluridae l loi c ch nui ti M. R rng, quyt nh ca H vin M
i ngc lun c khoa hc v tp qun khoa hc thng thng trn th gii,
i ngc li ch ca ng o ngi tiu dng M, ch nhm bo v li ch
ca mt nhm nh cc ch tri nui c Nheo ca M. ng Steven, Ch tch
-91-
-93-
ngch xut khu na. Hn ngch s c cng khai phn b minh bch cho
cc doanh nghip tham gia xut khu da trn khi lng xut khu mt hng
ny sang M trc y ca mi doanh nghip. Vic thc hin hn ngch s
c thc hin nghim ngt bng cc ch ti ca B thu sn v cc c quan
Chnh ph Vit nam. Cc doanh nghip xut khu vt qu hn ngch hng
nm c phn b s b pht bng hnh thc ct gim hn ngch xut khu
ca cc nm sau, vi mc ct gim bng 25% hn ngch. Ngoi ra, nu doanh
nghip no vi phm nghim trng th s b rt ton b hn ngch cp cho
n v khc, ng thi s p dng x pht hnh chnh theo php lut hin
hnh.
VASEP cng d kin s tin hnh vic ghi nhn i vi cc sn phm c
xut khu. Theo , cc doanh nghip thnh vin VASEP s phi cam kt
thc hin y v nghim tc cc bin php nhm m bo vic thng nht
ghi nhn i vi sn phm c tra, c basa xut khu sang th trng M, p
ng hon ton cc qui nh v ghi nhn ca Cc Qun l thc phm v dc
phm M (US.FDA). Cc doanh nghip thnh vin VASEP s phi thc hin
y cc qui trnh, qui phm cng ngh cn thit m bo cc sn phm
c tra, c basa xut khu sang M hon ton p ng tiu chun cht lng v
v sinh an ton thc phm ca US.FDA
II.
-94-
-95-
-96-
Trong tng lai s xut hin ngy cng nhiu ngnh sn xut hng ho
ln mnh. Tuy nhin, trong giai on u ca s hnh thnh v pht trin,
nhng ngy ny l nhng ngnh non tr vi nhng c im in hnh l u
tu vo sn xut ln nhng cha thu hi vn, gi thnh cao. Ngoi ra, l nc
i sau nn phn ln nhng ngnh ny l nhng ngnh s dng nhiu lao ng.
Trong nhng nm qua hnh thnh mt s ngnh sn xut nh vy.
Trong lnh vc cng nghip l nhng ngnh nh dt may, da giy, st thp, xi
mng, phn ho hc, ... Trong lnh vc nng nghip l mt s ngnh trng trt
nh ma ng, go, c ph, cao su thin nhin, ht tiu .. Trong lnh vc thu
sn l nui tm, nui c. C th thy rng nhng ngnh sn xut Vit nam c
li th so snh cao nh la gohy mui c th kh nng b nc ngoi p dng
thu chng bn ph gi kh ln. Ngc li, nhng ngnh i hi vn u t
ln, cng ngh tng i tin tin nh st thp, xi mng li c bo h rt
cao bng cc cng c thu quan v hn ch nh lng. Do , mc d c
nhiu kh nng nc ngoi n ph gi vo Vit nam mt s mt hng,
chng hn st thp hay xi mng nhng nhu cu s dng cng c thu chng
bn ph gi cha xut hin.
Trong nhng nm ti tnh hnh s thay i. Mt mt, nhiu ngnh s xut
hin vi quy m sn xut hng ho nh cng nghip ho du, in t, chn
nui ln, ch bin sa, ch bin nng sn ... Mt khc, do cc cam kt vi cc
t chc kinh t thng mi quc t v khu vc, Vit nam s dn dn phi ct
gim v tin ti loi b cc bin php hn ch nh lng. Phn ln nhng
ngnh ny c sc cnh tranh cha cao nn nhu cu p dng thu chng bn
ph gi tng cng bo h s ngy cng ln.
Ngoi ra, ng li lu di ca Vit nam l pht trin kinh t hng ho
nhiu thnh phn. Doanh nghip Nh nc vn tip tc ng vai tr quan
trng trong mt s lnh vc sn xut hng ho, nhng cc doanh nghip t
nhn, cng ty c phn v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi s pht
trin nhanh v s lng cng nh quy m.
-97-
-98-
-101-
-102-
D kin b cc ca vn bn
+ Chng I: Cc quy nh chung.
+ Chng II: iu tra p dng thu chng bn ph gi.
+ Chng III: p dng thu chng bn ph gi.
+ Chng IV: R sot vic p dng thu chng bn ph gi.
+ Chng V: Qun l Nh nc v thu chng bn ph gi.
+ Chng VI: Cc iu khon thi hnh.
-103-
-104-
php lnh cng nh trch c cc tranh chp quc t do vic p dng thu
chng bn ph gi khng ph hp vi Hip nh v chng bn ph gi.
Mi lin quan gia b my thc thi chng ph gi v t v
Thng 6 nm 2002 Vit Nam ban hnh Php lnh v t v i vi
hng ho nhp khu. Song song vi xy dng Php lnh v thu chng bn
ph gi, Vit Nam cng ang xy dng Php lnh v thu chng tr cp. y
l nhng bin php hn ch nhp khu bo h nh sn xut trong nc vi
iu kin chung l hng nhp khu gy ra hoc c nguy c gy ra thit hi
nghim trng i vi cc nh sn xut hng ho tng t trong nc.
Do cn cn nhc ti b my duy nht thc thi c ba bin php ny, trong
hon cnh Vit Nam ang ci cch hnh chnh, tinh gim b my c quan
qun l Nh nc, c l kh c th thnh lp mt c quan chuyn trch. Hn
na, kim ngch nhp khu hng nm ca Vit Nam cng cha qu ln nn
nu lp mt c quan chuyn trch c th khng hiu qu.
Nh vy c th thnh lp mt b my khng chuyn trch ph trch c
ba bin php. Cc thnh vic ca b phn ny l cc cn b c chuyn mn
su v thng mi quc t, lut quc t, k ton, ...
iu tra ph gi
iu tra ph gi rt phc tp v tn km ngun lc. Cc cn b tham gia
iu tra ph gi cn c kin thc su v kinh t vi m, kinh t ngnh, k ton
v ngoi ng. ng thi cn phi hp tc cht ch vi cc doanh nghip sn
xut mt hng tng t trong nc, trong qu trnh iu tra hng nhp khu
c bn ph gi nh th no.
iu tra thit hi
Ct v li ch ca nhng ngnh s dng hng nhp khu hay ngi tiu
dng th hng nhp khu b bn pha gi lm tng li ch ca h. Nh vy ch
nn p dng thu chng bn ph gi khi hng nhp khu gt thit hi
nghim trng i vi cc nh sn xut mt hng tng t trong nc.
Tuy nhin, vic nh gi thit hi va kh v mt k thut li va phc
tp v mt x hi. Chc chn l cc nh sn xut s tm mi cch vn ng
-105-
c quan iu tra thit hi thi phng t nhiu thit hi do hng nhp khu b
bn ph gi gy ra cho h. Trong thc hin Vit Nam tham nhng cn kh
ph bin th vic iu tra thit hi li cng phc tp.
Nu tch c quan iu tra thit hi c lp vi iu tra bn ph gi th s
m bo khch quan hn nhng t chc li cng knh. Nh vy Vit Nam
nn tip cn theo hng ch c mt c quan chung va iu tra bn ph gi
va iu tra thit hi. ng thi cn c nhng quy nh cht ch v tuyn
chn cn b c o c tt m bo cng vic iu tra thit hi.
C quan thc thi
Vit Nam nn hc hi kinh nghim ca Thi Lan lin quan ti c quan
thc thi Php lnh v thu chng bn ph gi. C quan ny c th l mt U
ban do B trng Thng mi ng u, cc thnh vin l cc th trng B
ti chnh, Cng nghip, Nng nghip v pht trin nng thn, Xy dng, Giao
thng vn ti v mt s chuyn gia v lut thng mi quc t, k ton, kinh
t.
Kt lun
Mun p dng c thu chng bn ph gi cn c s quan tm phi
hp cht ch ca nhiu c quan trung ng ti a phng v doanh nghip.
c th, c bit l khi c quan chc nng quyt nh iu tra. Nhng kin
ngh cn c th nh c nn p dng thu chng bn ph gi i vi hng nhp
khu ang c iu tra hay khng, li ch v thit hi i vi mi nhm l
bao nhiu, thu sut c ng bng mc bin ph gi khng hay nn thp
hn, nhng phn ng quc t khi p dng thu chng bn ph gi s nh th
no,.v.v..
Cn t chc, tuyn truyn cho cc doanh nghip c nhng hiu bit nht
nh v quyn ca h i vi vic tin hnh iu tra p dng thu chng bn
ph gi, ngha v tham gia ca h trong tin trnh iu tra,...
Ngoi ra, cc doanh nghip cng cn bit r nguy c hng xut khu ca
h cng c b nc nhp khu p dng thu chng bn ph gi. V vy cc
doanh nghip sn xut/ xut khu mt loi mt hng nn hp tc vi nhau
di hnh thc hip hi thng xuyn trao i thng tin, tm hiu bin
php i ph khi mt hng mnh xut khu b nc ngoi iu tra ph gi,
ng thi cc doanh nghip cng cn hp tc cht ch vi Chnh ph tin
hnh nhng vn ng cn thit khi hng xut khu ca Vit Nam c nguy c
b iu tra/ p dng thu chng bn ph gi.
-107-