You are on page 1of 98

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

CC PHNG PHP CHNG MINH


BT NG THC

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

PHNG PHP 1: S dng nh ngha v bin i


tng ng.
1.C s l thuyt:
Ta s dng mt s bin i s cp a bt ng thc cn phi chng minh
v mt bt ng thc mi m bt ng thc mi lun ng hoc c th chng
minh c ng.

2.Mt s v d minh ha
Ta c th bin i tng ng trc tip hoc t n ph ri bin i tng
ng

A.Bin i tng ng trc tip


VD1: Cho a,b,c>0.Cmr:

a
b
c
a2
b2
c2

b c c a a b b c2 c2 a 2 a2 b2

(1)

Gii
a2
a
b2
b
c2
c

)0
2
2
2
2
2
2
bc
ca
ab
b c
c a
a b
a 2 b a 2 c ab 2 ac 2 b 2 c b 2 a bc 2 ba 2 c 2 a c 2 b ca 2 cb 2

0
(b 2 c 2 )(b c)
(c 2 a 2 )(c a )
(a 2 b 2 )(a b )
ab(a b) ac(a c) bc(b c) ab(b a) ca (c a) cb(c b)

0
(b 2 c 2 )(b c)
(c 2 a 2 )(c a)
(a 2 b 2 )(a b)

(1) (

1
1
1
1
ab( a b ) 2
2
2
bc(b c) 2

2
2
2
2
(b c )(b c) ( c a )(c a )
(c a )(c a ) ( a b )(a b)

1
1
ca (c a ) 2
2
0 (2)
2
2
(a b )(a b ) (b c )(b c)

a b 0
Do a,b,c>0 nn nu a b th:
1
1
(b 2 c 2 )(b c) (c 2 a 2 )(c a ) 0

1
1
2
0
2
2
(b c )(b c) (c a )(c a )

ab(a b)

a b 0
Nu a b th:
1
1
(b 2 c 2 )(b c) (c 2 a 2 )(c a ) 0

1
1
ab(a b) 2
2
0
2
2
(b c )(b c) (c a )(c a )

1
1
ab(a b) 2
2
0
2
2
(b c )(b c) (c a )(c a )

Nh vy ta lun c:

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Tng t:

1
1
bc(b c) 2
2
0
2
2
(c a )(c a ) (a b )(a b )

1
1
ca (c a ) 2
2
0
2
2
(a b )(a b ) (b c )(b c)
Cng v vi v ca cc bt ng thc trn (2) lun ng vi a,b,c>0
pcm.

VD2: Cho a, b, c 0;1.Cmr:

a
b
c

(1 a )(1 b )(1 c) 1
b c 1 c a 1 a b 1

Gii:
Do vai tr ca a,b,c nh nhau nn c th gi s:

0 a, b, c 1

a
a
a
(1)

b c 1 S a S c
b
b
b

(2)
c a 1 S b S c
1 c
Ta cm cho: (1 a)(1 b)(1 c)
(3)
a b 1

t S a b c 1

(1 c) (1 a)(1 b)
0
a b 1

(1 a b ab)( a b 1) 1
(1 c)
0
a b 1
a b 1 a 2 ab a ab b 2 b a 2 b ab 2 ab 1
(1 c)
0
a b 1
a 2 b ab 2 a 2 b 2 ab
0
a b 1
b(a 1)(a b)
(1 c)
0 .iu ny lun ng v a, b, c 0;1.
a b 1

(1 c)

T (1),(2),(3)

a
b
c
a
b
c
1 c

(1 a )(1 b)(1 c)

1
b c 1 c a 1 a b 1
S c S c S c S c

pcm.

VD3:
n

n1

Cho p(x) a0 x a1x ... an1x an c n nghim phn bit, n 2, n .


Chng t: (n 1)a1 2 2n 0 n 2 (1)
Gii
a
(1) (n 1) 1
a0

n
2 2 (2)
n0

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Do a thc p(x) c n nghim phn bit nn theo nh l Viet ta c:


A : x1 x 2 ... x n

a1
a
v B : x1 x 2 x 2 x3 ... x n1 x n 2
a0
a0

n
n
n
n
Ta c: A xi x 2 i xi x j x 2 i 2B
i 1
i , j 1
i 1
i 1
2

i j

(2) (n 1) A 2 2nB (n 1)( x 2 i 2 B) 2nB (n 1) x 2 i 2B


i 1

i 1

n x 2 i x 2 i 2 B A 2
i 1

i 1

n x
i 1

n
xi .iu ny lun ng theo bt Bunhiacopski vi 2 b s
i 1
( x1 , x2 ,..., x n ) v (1,1,...,1) .Du bng khng xy ra v:
x1 x2
x

... n (cc nghim ca p(x) phn bit).


1
1
1

(1) lun ng pcm.

B.t n ph sau bin i tng ng


VD1: CMR: a, b, c ta c a 6 b 6 b 6 c 6 c 6 a 6 3a 4 b 4 c 4 2(a 3 b 3 c 3 )a 3 b 3 c 3 (1)
Gii
a 2b 2 b 2 c 2 c 2 a 2
a2 b2 c2

2
(

) (2)
bc ca ab
c4
a4
b4
c2
a2
b2
t x , y , z
.Ta c: xyz=1
ab
bc
ca
1
1
1
Khi (2) tr thnh: 2 2 2 3 2( x y z )
x
y
z
1 1
( ) 2 2( x 1)( y 1) ( xy 1) 2 0 (3)
x y

(1)

V xyz=1 nn tn ti 2 s nh hn hay bng 1 hoc 2 s ln hn hay bng 1


( x 1)( y 1) 0 (3) lun ng
Vy bt ng thc cho c chng minh.
VD2: CMR: (1 cos A)(1 cos B)(1 cos C ) cos A cos B cos C (1)
Gii
Ta lun c: cos A, cos B, cos C 1 (1 cos A)(1 cos B)(1 cos C ) 0
Nu ABC vung hoc t th cos A cos B cos C 0 .Khi (1) lun ng.
Nu ABC nhn cos A cos B cos C 0
Khi (1)

1 cos A 1 cos B 1 cos C


1 (2)
cos A
cos B
cos C

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

A
2

B
2

t x tan , y tan , z tan

C
2

2
1 x2 1 1 y
1 z2
1

1 y2
1 x2
1 z2 1
1 x2
1 y2
1 z2
1 x2
1 y2
1 z2

Ta c (1)

2x2 2y 2 2z 2
2x
2y
2z
1
1

2
2
2
2
2
2
xyz
1 x 1 y 1 z
1 x 1 y 1 z

tan A tan B tan C

A
B
C
tan tan
2
2
2
A
B
C
(3)
tan A tan B tan C cot cot cot
2
2
2
Mt khc: ABC lun c: tan A tan B tan C tan A tan B tan C
A
B
C
A
B
C
cot cot cot cot cot cot
2
2
2
2
2
2
A
B
C
T (3) tan A tan B tan C cot cot cot
2
2
2
A
B
C
(4)
tan A tan B tan C tan tan tan
2
2
2

x y
Ta c b sau: x, y : 0 x, y
tan x tan y 2 tan
2
2

ABC nhn 0 A, B, C .
2
A B
C
p dng b : tan A tan B 2 tan
2 cot
2
2
BC
A
tan B tan C 2 tan
2 cot
2
2
CA
B
tan C tan A 2 tan
2 cot
2
2
A
B
C
Cng v vi v ta c: 2(tan A tan B tan C ) 2(tan tan tan )
2
2
2
A
B
C
tan A tan B tan C tan tan tan (pcm)
2
2
2
tan

Vy bt ng thc cho c chng minh.

3.Bi tp p dng
Bi 1: Vi mi a,b cng du v m,n l cc s t nhin cng chn hoc cng l.
CMR:

a m b m a n b n a m n b m n

(1)
2
2
2

HD:
5

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

(1) (a n b n )(a m b m ) 0 lun ng do a,b cng du v m,n l cc s t nhin


cng chn hoc cng l.
Bi 2: Cho a,b,c l cc s thc tha mn: 0 a, b, c 1 .Cmr:
a 2 b 2 c 2 1 a 2 b b 2 c c 2 a (1)
HD: (1) a 2 (1 b) b 2 (1 c) c 2 (1 a) 1

M a 2 (1 b) b 2 (1 c) c 2 (1 a ) a (1 b) b(1 c) c(1 a )
a b c ab bc ca
(a 1)(b 1)(c 1) 1 abc 1

(do 0 a, b, c 1 )
Bi 3: Cho a,b >0.Cm: (a b)(a 2 b 2 )(a 3 b 3 ) 4(a 6 b 6 ) (1)
b
a

b
a

b
a

b
a

HD: (1) (1 )(1 ( ) 2 )(1 ( ) 3 ) 4(1 ( ) 6 )


b
khi (1 t )(1 t 2 )(1 t 3 ) 4(1 t 6 )
a
ba ba 2 ba ba 2
Bi 4: Cho

ab
ab
c
ab
ab
c

t t

1 1 1
a b c

Cmr: f (a, b, c) 4 max , ,


Bi 5: Cho a,b,c>0.Cm bt ng thc:

b2 c2 c 2 a2 a 2 b2

2( a b c )
a
b
c

HD: p dng vd1.A

PHNG PHP 2:S dng tam thc bc hai


1.C s l thuyt:
Xt f ( x) ax 2 bx c (a 0) , : b 2 4ac
Xut pht t ng nht thc
b

f ( x) a ( x ) 2 2 ta c cc kt qu sau:
2
a
4a

a 0
nh l 1: f ( x) 0 x
0

a 0
0

nh l 2: f ( x) 0 x

a 0
0

nh l 3: f ( x) 0 x

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a 0
0

nh l 4: f ( x) 0 x

nh l 5: f ( x) 0 c nghim x1 x2 0
b

x1 x 2 a
Khi f ( x) a( x x1 )( x x 2 ) v
x x c
1 2 a
chng minh A B ta vit biu thc A B thnh tam thc bc hai theo mt

bin s no .Sau da vo cc nh l v du ca tam thc bc hai suy ra


iu phi chng minh.

2.Cc v d minh ha
VD1: Cho a,b,c l cc s thc tha mn: a 3 36 v abc 1
Cmr:

a2
b 2 c 2 ab bc ca
3

(1)

Gii
(1) (b c) 2 a(b c) 3bc

a2
0 (2)
3

1
a

T abc 1 bc .
a2
12 4a 2 12 a 2
0 (3) a 2

0
3
a
3
a
3
(do a 3 36 ). Theo nh v du tam thc bc hai (3) lun ng. (1) lun ng.
pcm.
1
a

Th vo (2) ta c: (b c) 2 a(b c) 3

VD2: Gi s A, B, C l 3 gc ca mt tam gic khng cn tai C.Bit rng phng


trnh : (sin A sin B) x 2 (sin C sin A) x sin B sin C 0 (1)
C ng mt nghim thc.Cmr: B 60 0
Gii
V ABC khng cn ti C nn A B sin A sin B .Vy (1) l pt bc hai.
Mt khc sin A sin B sin B sin C sin C sin A 0 nn (1) c 1 nghim x1 1
nghim kia l: x 2

c sin B sin C

a sin A sin B

V (1) c ng mt nghim thc nn x1 x 2


sin B sin C
1 sin A sin C 2 sin B
sin A sin B
AC
AC
B
B
AC
B
2 sin
cos
4 sin cos
cos
2 sin
2
2
2
2
2
2
B
B 1
B
0 2 sin 1 0 sin
30 0 B 60 0 pcm.
2
2 2
2

VD3: Cho ABC c di 3 cnh l a,b,c v din tch S.Khi ta c:


7

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2
(2 x 1)a 2 ( 1)b 2 c 2 4 3S , x 0 (1)
x

Gii:
(1) 2a 2 x 2 a 2 x 2b 2 b 2 x c 2 x 4 3Sx, x 0

2a 2 x 2 ( a 2 b 2 c 2 4 3S ) x 2b 2 0 x 0 (2)

C (a 2 b 2 c 2 4 3S ) 2 (4 ab) 2
(a 2 b 2 c 2 4 3S 4ab)(a 2 b 2 c 2 4 3S 4ab)
Theo nh l csin: c 2 a 2 b 2 2ab cos C a 2 b 2 c 2 2ab cos C
Xt a 2 b 2 c 2 4 3S 2ab cos C 4 3S
1
2 ab cos C 4 3S ab sin C
2
2ab(cos C 3 sin C )

p dng Bunhiacopski ta c: (cos C 3 sin C ) 2 4


2 cos C 3 sin C 2
4ab 2ab(cos C 3 sin C ) 4ab
( a b c 4 3S 4ab)(a 2 b 2 c 2 4 3S 4ab) 0
0
Theo nh l v du ca tam thc bc hai (2) lun ng (1) c cm.
cos C sin C

Du = xy ra
tan C 3 C 120 0
1
3
VD4: Cho ABC c di 3 cnh l a,b,c.Cmr:
50abc 20a 3 15b 3 12c 3 20a(b 2 c 2 ) 15b(c 2 a 2 ) 12c(a 2 b 2 ) (1)

Nn

Gii:
Theo nh l hm s cos ta c: b 2 c 2 a 2 2bc cos A
c 2 a 2 b 2 2ac cos B
a 2 b 2 c 2 2ab cos C

(1) 50abc 40ab cos A 30abc cos B 24abc cos C


50 40 cos A 30 cos B 24 cos C
25 (8 cos A 6 cos B)5 24 cos C 25 0
5 2 (8 cos A 6 cos B )5 24 cos C 25 0 (2)
Coi 5 l n c: 64sos 2 A 96 cos A cos B 36 cos 2 B 96 cos( A B) 100

64 cos 2 A 96 cos A cos B 36 cos 2 B 96 cos A cos B 96 sin A sin B 100


100 64 sin 2 A 36 sin 2 B 96 sin A sin B 100
(8 sin A 6 sin B ) 2 0 (2) lun ng. (1) c cm.
sin A 3
Du bng xy ra khi 0

sin B 4

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

VD5: Cho a,b,c tha mn a 2 b 2 0 v x,y thay i tha mn ax by c (1)


CMR: x 2 y 2

c2
a2 b2

Gii
a 0

T gi thit a 2 b 2 0
b 0
Khng mt tnh tng qut ta gi s: b 0
2

c ax
c ax
T (1) y
.Do x 2 y 2 x 2

b
b
1
2 (a 2 b 2 ) x 2 2acx c 2
b
t f ( x) (a 2 b 2 ) x 2 2acx c 2

ac
b2c2
)

a2 b2
a 2 b2
2 2
1 b c
c2
x2 y2 2 2

pcm.
b a b2 a2 b2

C a 2 b 2 0 f ( x) f (

VD6: Cho a 2 b 2 1 v c d 3 vi a, b, c
CMR: ac bd cd

96 2
4

Gii
t S ac bd cd
T c d 3 d 3 c .Nn S ac b(3 c ) c(3 c ) c 2 (a b 3)c 3b (*)
Xt tam thc f ( x) Ax 2 Bx C
B
4 AC B 2
)
2A
4A
2
12b (a b 3)
(a b) 2 6(a b) 11
(*) S
S
4
4
2
2
2
2
t t a b t (a b) 2(a b ) 2

Nu A 0 th f ( x) f (

2 t 2
Trn 2 ; 2 hm f (t ) t 2 6t 11 tng f (t ) f ( 2 ) 9 6 2

Do S

96 2
pcm.
4

3.Bi tp p dng:
Bi 1: Vi n l s nguyn dng cho 2n s bt k: a1 , a 2 ,..., a n , b1 , b2 ,..., bn .
n

i 1

i 1

i 1

Cmr: ( ai 2 )( bi 2 ) ( ai bi ) 2 .Du bng xy ra khi no?


(Bt ng thc Bunhiacopski)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

HD: Xt f ( x) (ai x bi ) 2 0 x
i 1
n

i 1

i 1

i 1

Vit li: f ( x) ( ai 2 )x 2 2( ai bi ) x bi 2 0 x
Theo nh l v du ca tam thc bc hai 0 . pcm.
Bi 2: Cho ABC .Cmr x ta u c:
x2
cos A x(cos B cos C ) (1)
2
HD: (1) x 2 2(cos B cos C ) x 2(1 cos A) 0 x
BC
BC
A
Cm: ' 4 cos 2
cos 2
4 sin 2 0
2
2
2
Bi 3: Cmr nu b,c,d l 3 s thc tha mn d c b ,th vi mi s thc a ta
c bt ng thc: (a b c d ) 2 8(ac bd ) (1)
1

HD
a (1) v bt ng thc bc 2 n a v chng minh cho ' 0
Bi 4: Cho a,b,c l 3 s dng tha mn:
a 2b 2 b 2 c 2 c 2 a 2

1 4
(a b 4 c 4 )
2

Cmr c th dng c mt tam gic c di 3 cnh l a,b,c.


x y z 4
xy yz zx 4

Bi 5: Cho x,y,z l 3 nghim ca h:


Cmr: 0 x, y, z

(1)

8
3

HD:
y z 4 x
y z 4 x

2
yz 4 x( y z )
yz x 4 x 4
y,z l hai nghim ca phng trnh: X 2 ( x 4) X x 2 4 x 4 0 (2)
Do x,y,z tn ti nn (2) c nghim 0
1
1
1
x2 y2 z 2
Bi 6: Cmr : cos A cos B cos C
(1) vi x, y, z 0
x
y
z
2 xyz

(1)

HD:
a (1) v bt phng trnh bc hai vi n l x v chng minh cho 0
Bi 7: Cho a,b,c l di 3 cnh ca 1 tam gic.Cmr nu ax by cz 0 th
ayz bzx cxy 0

Bi 8: Cho ABC vi 3 cnh a,b,c v 3 ng cao ha , hb , hc vi p

abc
2

ta c:
p 2 (1 2 ) 2
2

a (a 2ha ) b(b 2 hb ) c(c 2hc ) a (b c) b(c a ) c(a b)

ca
a b a 2ha b 2hb
c 2hc
bc

10

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

PHNG PHP 3: S dng cc bt ng thc c


in
A.Bt ng thc Cauchy
1.C s l thuyt:
Vi n s khng m a1 , a 2 ,..., a n ta lun c:
n

a1 a 2 ...a n

a1 a 2 ... a n
.Du bt ng thc xy ra khi a1 a 2 ... a n
n

2.Cc v d minh ha
3
4
a, T 3 a 3b 3 b 3c 3 c 3a 3

VD1. Cho a,b,c>0 v a b c .CMR:


b, S 3 a 7b 3 b 7c 3 c 7a 33 2
Gii
a, p dng bt ng thc csi cho cc s dng a+3b,1,1:
a 3b 1 1
3
b

3c 1 1
Tng t: 3 b 3c
3
c

3
a

1
1
3
c 3a
3

Ta c:

a 3b

Cng cc v bt ng thc trn ta c:


4( a b c) 6
3
3 v a b c theo gi thit.
3
4
1
Du bng xy ra a b c
4
T 3 a 3b 3 b 3c 3 c 3a

b, p dng bt ng thc csi cho cc s dng a+7b,2,2


a 7b 2 2
3
b

7c 2 2
b 7c 3 4
3
c

7
a
22
c 7a 3 4
3

Ta c: 3 a 7b 3 4
Tng t:

Cng cc v bt ng thc trn ta c:


8( a b c ) 12
3
6 (v a b c )
3
4
6
1
S 3 a 7b 3 b 7c 3 c 7a 3 33 2 .Du bng xy ra a b c
4
4
a
b
c
3
VD2: Cho a,b,c l 3 s dng.Cmr

bc ca ab 2
( 3 a 7b 3 b 7c 3 c 7 a ) 3 4

Gii
t S

a
b
c
a
b
c

Ta c: S 3
1
1
1
bc ca ab
bc
ca
ab

11

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

S 3

S 3 ( a b c)(

abc abc abc

bc
ca
ab

1
1
1

) (1)
bc ca ab

p dng bt ng thc Cauchy


Cho 3 s dng: a+b,b+c,c+a c: a b b c c a 33 (a b)(b c)(c a )
Cho 3 s dng

1
1
1
1
1
1
1
,
,
c:

33
ab bc ca
ab bc ca
(a b)(b c)(c a )

Nhn 2 v bt ng thc trn ta c:


2( S 3) ( a b b c c a )(

1
1
1
1

) 33 ( a b)(b c )(c a ) 33

ab bc ca
( a b )(b c)(c a )

9
3
S
pcm.
2
2
Du bng xy ra a b c .
S 3

VD3: Tm gi tr nh nht ca hm s: f ( x) x 2

2
trn khong 0;
x3

Gii:
x2 x2 x2 1
1
1
x3
5

3 3 55 ( x 2 ) 3 ( ) 2 5
3
3
3 x
3
2
x
27
2
x
1
Du = xy ra
3 x5 3
3
x
min f ( x)
5
Vy
=
khi x 5 3
0; 5 27

Vi x 0 ta c: f ( x)

a
b

b
c

c
a

VD4: cho a,b,c>0.Cmr: 3 ( c)( a)( b) 1 3 abc (1)


Gii:
a
b

b
c
c
a
2
a a
c
Ta c VT(1)= ( b ca)( b)
c b
a
ab ac
bc
1

a2
b 2 c 2 abc
c
b
a
ab
ac
bc
p dng bt cauchy cho
0,
0, 0 v a 2 0, b 2 0, c 2 0
c
b
a
ab ac bc

33 abc v a 2 b 2 c 2 33 a 2 b 2 c 2
c
b
a

(1) ( c)( a)( b) (1 3 abc ) 3 (2)

VT 1 33 abc 33 (abc) 2 abc VT (1 3 abc ) 3 .pcm

Du bng xy ra khi a=b=c.


VD5: Cho a, b, c 0 , a b c 3 .
CMR:

a
b
c
1
1
1

2
2
2
1 a 1 b 1 c
1 a
1 b
1 c

12

(1)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Gii
a
b
c
a
b
c

111 (

)
2
2
2
1 a 1 b 1 c
1 a
1 b
1 c
a
b
c
a
b
c

3 (2)
2
2
2
1 a 1 b 1 c
1 a
1 b
1 c
a
a
1
a.1 1 a 1
Xt


2
1 a 1
a 1 2
4
1 a
a
a
b
b
1 b 1
c
c
1 c 1
Tng t


2
2
1

b
2
4
1

c
2
4
1 b
1 c
a
b
c
a
b
c
3 3 abc
Vy


2
2
2
1 a 1 b 1 c 2 4
4
1 a
1 b
1 c

(1)

a
b
c
a
b
c
3 3 3

3 (do a+b+c=3)
2
2
2
1 a 1 b 1 c 2 4 4
1 a
1 b
1 c

Du bng xy ra khi a=b=c=1


VD6: Cho a,b,c>0.
Cmr:

a 8bc

b 8ac

c 8ab

Gii
4

Ta c: (a 3 b 3 c 3 ) 2 (a 3 ) 2 (a 3 b 3 c 3 a 3 )(a 3 b 3 c 3 a 3 )
4
3

4
3

4
3

4
3

4
3

4
3

2
3

(a b c a )(b c ) 8a bc
4
3

4
3

4
3

2
3

(a b c ) 2 8a bc (a 3 ) 2
2

(a 3 b 3 c 3 ) 2 a 3 (bc a 2 )
4

a
a 2 8bc

a3
4
3

4
3

a b c

4
3

Tng t:

b 2 8ac

b3
4

a3 b3 c3
4

c
c 2 8ab
a

Vy T

a 8bc

b
2

b 8ac

1.

c 8ab

Du bng xy ra khi a=b=c


VD7: Cho n s dng a1 , a 2 ,..., a n .
Cmr:

1
1
1
n2

...

a1 a 2
a n a1 a 2 ... a n

Gii
p dng bt ng thc cauchy cho n s dng
Ta c: a1 a2 ... an n n a1a 2 ...an 0

13

c3
4

a3 b3 c3

Bt ng thc

1
1
1

...

a1 a 2
an

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

0
a1 a 2 ...a n
1
1
1
(a1 a 2 ... a n )(
... ) n 2
a1 a 2
an

1
1
1
n2
.

...

a1 a 2
a n a1 a 2 ... a n

Du bng xy ra khi a1 a 2 ... a n


VD8: Cho x,y,z>0.Cmr:

x y z x yz

3 xyz
y z x

Gii
p dng cauchy cho 3 s dng c:

x x z
x x z
3x
33

y y x
y y x 3 xyz
y y z
y yz
3y
33
3
z z x
z z x
zzx
z z x
z z x
3z
33

x x y
x x y 3 xxy

x y z
3( x y z )
3( )
3 xyz
y z x

Nhn xt: Ta c th thm bt iu kin bi tan trn c bi ton mi


x y z
x yz
y z x
x y z
1
Bi ton 2: Cho x,y,z>0 v x+y+z=1.Cmr:
3
y z x
xyz

Bi ton 1: Cho x,y,z>0 v xyz=1.Cmr:

x
y

y
z

z
x

Bi ton 3: Chng minh x, y, z 0 c: (1 )(1 )(1 ) 2

x yz
3

xyz

3.K thut Cauchy ngc du:


y l mt trong nhng k thut kho lo,mi m v n tng nht ca bt
ng thc cauchy.Ta hy xt cc v d sau:
VD1: Cho x,y,z>0 v x+y+z=3.Cmr:

1
1
1
3

2
2
2
2
1 x
1 y
1 z

Gii
Ta khng th s dng trc tip bt ng thc cauchy v du i chiu:
1
1
1
1
1
1

2
2
2
2x 2 y 2z
1 x
1 y
1 z
1
1
1 3
M

2 x 2 y 2z 2

Tuy nhin ta c th s dng bt ng thc cauchy theo cch sau:


1
x2

1 x2
1 x2

14

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

V 1 x 2 2 x

x2
x2 x
x2
x
1
x

1 .Vy
1
2
2
2
2x
2
2
2
1 x
1 x
1 x

Tng t ta c:
1
1
1
x y z
3 3

3( ) 3
2
2
2
2 2 2
2 2
1 x
1 y
1 z

Du = xy ra khi x=y=z=1.
VD2: Cmr mi s dng c tng bng 4 th
S

a 1
1
c 1
d 1
2
2
2
4
2
b 1 b 1 c 1 d 1

Gii
Lm tng t v d trn:
a 1
(a 1)b 2
b 2 (a 1)
ab b

a 1
2
2
2b
2
b 1
b 1
ab b
bc c
cd d
da d
Tng t suy ra: S a 1
b 1
c 1
d 1
2
2
2
2
ab bc cd da a b c d
S (a b c d ) 4
2
( ab bc cd da ) a b c d
S 4
2
a b c d ( ab bc cd da)
4
S 4
2

Du bng xy ra khi a=b=c=d=1.

4.Bi tp ngh:
Bi 1:Cho a, b 0 .Cmr: (a b) 3 4(a 3 b 3 )
Bi 2:Cmr x, y, z , a, b, c ta c:
ax by cz ( a 2 b 2 c 2 )( x 2 y 2 z 2 )

3
( a b c)( x y z )
2

Bi3: Cho a,b,c dng tha mn: 4(a b c) 3abc


1
1
1 3
3 3
3
8
a
b
c
1
1
1 3
HD: T gi thit

ab bc ca 4

Cmr:

p dng b t cauchy cho 3 s dng:

1
1 1
3
3
3
8 2ab
a
b
1
1 1
3
3
3
8 2bc
b
c
1
1 1
3
3
3
8 2ca
c
a

C ng v vi v pcm.
a, b, c 0
Chng minh rng:
a b c 1

Bi 4: Cho

15

ab bc ca 6

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2
3
3
( a b)
(a b )
2
2 3
2 2
a, b, c 0 .Cm: a 1 b 1 c 1 3
Bi 5: Cho
b2 1 c2 1 a2 1
abc 3

HD: a b

HD: S dng k thut cauchy ngc du:


a 1
(a 1)b 2
b 2 (a 1)
ab b

a 1
2
2
2b
2
b 1
b 1

Bi 6: Cho a,b,c>0 v a+b+c=1.Cmr:


1
1
1
(1 )(1 )(1 ) 64
a
b
c

a 1 a a b c 44 a 2 bc

a
a
a
Bi 7: Tm GTLN ca hm s: f ( x) x 3 (2 x) 5 trn on 0;2
1
a

HD: 1

HD: Vit f ( x)

33 5 3
( x) (2 x) 5
3
5 3

p dng bt cauchy cho 8 s khng m:3 s bng

5
x ,5 s bng 2-x.
3

Bi 8: Cmr: nu n s dng a1 , a 2 ,..., a n tha mn


1
1
1
1

...
n 1 th phi c: a1a 2 ...an
1 a1 1 a2
1 an
(n 1) n

Bi 9: Cho n s a i 0 c tng a1 a 2 ... a n 1


phi chng bt ng thc sau y lun ng: (

1
1
1
1)( 1)...( 1) (n 1) n
a1
a2
an

B/Bt ng thc bunhiacopski:


1.C s l thuyt:
Vi 2 b n s (a1 , a 2 ,..., a n ) v (b1 , b2 ,..., bn ) ta lun c:
2

( a1b1 a 2 b2 ... a n bn ) 2 ( a1 a 2 ... a n )(b1 b2 ... bn ) (1)

Du ng thc xy ra khi (a1 , a2 ,..., an ) v (b1 , b2 ,..., bn ) l 2 b s t l.


Tc l:

a1 a 2
a
b
b
b

... n hoc 1 2 ... n


b1 b2
bn
a1 a 2
an

Gii
Nu a12 a 2 2 ... a n 2 0 hoc b1 2 b2 2 ... bn 2 0 th (1) hin nhin ng.
Do vy ch cn xt trng hp: a12 a 2 2 ... a n 2 0 v b1 2 b2 2 ... bn 2 0
Ta c x R : a12 x 2 2a1b1 x b1 2 (a1 x b1 ) 2 0
2

a 2 x 2 2a 2 b2 x b2 ( a 2 x b2 ) 2 0

a n x 2 2a n bn x bn ( a n x bn ) 2 0

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c:

16

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

( a1 a 2 ... a n ) x 2 ( a1b1 a 2 b2 ... a n bn ) x b1 b2 ... bn 0

Tam thc b c hai v tri khng m vi mi x nn 0


2

( a1b1 a 2 b2 ... a n bn ) 2 ( a1 a 2 ... a n )(b1 b2 ... bn ) 0


( a1b1 a 2 b2 ... a n bn ) 2 ( a1 a 2 ... a n )(b1 b2 ... bn )

Du bng xy ra khi x0 sao cho:


a1 x0 b0 a1 x0 b1 ... a n x 0 bn

a
a1 a 2

... n
b1 b2
bn

2.Cc h qu:
HQ1: Vi 2 dy s (a1 , a2 ,..., an ) v (b1 , b2 ,..., bn ) , bi 0, i 1,2,..., n
2

a1
a2
an
(a1 a 2 ... a n ) 2

...

b1
b2
bn
b1 b2 ... bn

HQ2: Vi 2 dy s (a1 , a2 ,..., an ) v (b1 , b2 ,..., bn ) , bi 0, i 1,2,..., n


Ta c: (a1 a 2 ... a n ) 2 n(a12 a 2 2 ... a n 2 )
Bt ng thc bunhiacopski thng c p dng chng minh bt ng thc
ng vi cc s thc v thng c dng sau:
a, f ( x) g ( x) c vi f ( x), g ( x) 0, f ( x) g ( x) A
b, f 2 ( x) g 2 ( x)

c
vi af ( x) bg ( x) c
a b2
2

c, af ( x) bg ( x) a 2 b 2 k vi f 2 ( x) g 2 ( x) k 2 (k 0)
d, h 2 ( x) f ( x) g ( x )
, a cos x b sin x a 2 b 2
e, a cos 2 x b sin x cos x c sin 2 x d m
f,

a cos x b sin x cos x c


M
m cos x n sin x p

g, f ( x) M

3.Mt s v d:
VD1: Cho phng trnh x 4 ax 3 bx 2 ax 1 0 (1) trong a, b R
4
5

Bit (1) c t nht 1 nghim thc.Cmr: a 2 b 2 .Du bng xy ra khi no?


Gii
Gi s (1) c 1 nghim thc x0 .Ta c: x 0 4 ax0 3 bx0 2 ax0 1 0 (2)
x0 0

T (2) ( x 0 2
t y0 x0

1
x0

) a ( x0

1
) b 0 (3)
x0

1
.T (3) y0 2 2 ay 0 b 0 ( y 0 2 2) 2 (ay0 b) 2
x0

17

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

p dng bunhiacopski cho 2 b s (a,b) v ( y0 ,1)


2

( ay 0 b ) 2 ( a 2 b 2 )( y 0 1)
2

( y 0 2) 2 ( a 2 b 2 )( y 0 1)
2

a2 b2

( y 0 2) 2
2

y0 1

Mt khc: y0 2 ( x0

1 2
2
) 4 .t y0 4 t , t 0
x0

(t 2) 2
9
4
9
9
t 1
t

t5
t5 5
t5 5
4
9t
4
9
4
t
t (1
)
5
(t 5)5 5
5t 25
5
4
Do : a 2 b 2
5
Du bng xy ra khi t=0 y0 2 4 x 0 1
4
2 2
4
Vi x0 1 a , b
, a b2
5
5
5
4
2 2
4
Vi x 0 1 a , b
, a b2
5
5
5

a2 b2

VD2: x, y, z 0 ,Cmr:

x2 1

y 2 1 z 2 1 6( x y z )

Gii:
Gi s h qu 2 vi 2 dy s ( x, y, z ) v (1,1,1) c:
x2 1

y 2 1 z 2 1 ( x y z) 2 32

p dng bt ng thc cauchy vi 2 s dng ( x y z ) 2 v 32 ta c:

x2 1

y 2 1 z 2 1 6( x y z )

Du ng thc xy ra khi x=y=z=1.


VD3: Trong ABC chng minh:

ha
hb

hb
hc

hc
ha

1
r

Gii
1
1
1
2
2
2
1
1
1
1
( )2 ( )2
r
ha hb hc

Ta c S aha bhb chc

1
1
1
1
2p 1

(a b c)

ha hb hc 2S
2 pr r

h
h
h 1
1
( ) 2 ( c2 b2 a2 )
r
ha
hc
hb r
h
h
h
1
c2 b2 a2 .Du bng xy ra khi ha hb hc
r
ha
hc
hb

18

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

VD4: Gi s x, y, z 1 v

1 1 1
2.
x y z

Cmr: x y z x 1 y 1 z 1
Gii
T

1 1 1
x 1 y 1 z 1
2

1
x y z
x
y
z

p dng bt Bunhiacopski cho ( x , y , z ) v (

x 1

y 1

x
y
x 1 y 1 z 1
Ta c: ( x 1 y 1 z 1) 2 ( x y z )(

)
x
y
z

z 1
z

y 1 z 1 (pcm)
3
Du bng xy ra khi x y z
2
VD5: Cho ABC cnh a,b,c. im M trong ABC .Gi khong cch t M ti

x y z x 1

BC,CA,AB ln lt l :x,y,z.
Cmr:

a2 b2 c2
(R bn knh ng trn ngoi tip ABC )
2R

x y z

Gii
abc
a 2 b 2 c 2 (a 2 b 2 c 2 )(ax by cz )

4R
2R
abc
Lun c: a 2 b 2 c 2 ab bc ca
( a 2 b 2 c 2 )(ax by cz ) ( ab bc ca)( ax by cz )
1 1 1

( )(ax by cz )

abc
abc
a b c

Ta c: ax by cz 2S

p dng bt bunhiacopski:
( x y z ) 2 ( ax

1
a

by

1
b

cz

1 1 1
) 2 ( ax by cz )( )
a b c
c

a2 b2 c2
a 2 b2 c2
x y z

2R
2R
a b c
Du bng xy ra khi
ABC u, M l trng tm.
x y z

( x y z )2

VD6: Cho 2 s dng x,y thay i sao cho: 0 x y a b trong a,b l 2 s


cho trc.
Cmr: S

x2
(a x) 2
a2

.Du bng xy ra khi no?


x y a b ( x y) a b

Gii
p dng bt Bunhiacopski cho 4 s ta c:
(

x
x y

x y

(a x) a b ( x y )
a b ( x y)

( x a x) 2 (a b)(

) 2 ( x y a b x y )(

x2
(a x) 2

)
x y ab x y

19

x2
(a x) 2

)
x y abx y

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

x2
(a x) 2
a2

x y ab x y ab
x
ax
Du bng xy ra
: x y
: abx y
x y
abx y
x
ax

x y ab x y
x(a b x y ) (a x )( x y )
ax by

VD7: Xc nh iu kin cn v vi cc h s thc r1 , r2 ,..., rn sao cho


2
2
2
x1 x 2 ... x n ( r1 x1 r2 x 2 ... rn x n ) 2 ng dy x1 , x 2 ,..., x n R
Gii
iu kin cn:
Chn ( x1 , x2 ,..., xn ) (r1 , r2 ,..., rn ) r1 2 r2 2 ... rn 2 1 (*)
iu cn :
Dy (ri ) tha mn iu kin (*) theo bunhiacopski
2

( r1 x1 r2 x 2 ... rn x n ) 2 ( r1 r2 ... rn )( x1 x 2 ... x n )

( r1 r2 ... rn )( x1 x2 ... x n ) ( x1 x 2 ... x n )

( do r1 2 r2 2 ... rn 2 1 )
2

( x1 x 2 ... x n ) ( r1 x1 r2 x 2 ... rn x n ) 2

Kt lun iu kin cn v l: r12 r2 2 ... rn 2 1

4.Bt ng thc Bunhiacopski m rng


Cho cc s a1 , a2 , a3 , b1 , b2 , b3 , c1 , c 2 , c3 0.
Cmr: (a1b1c1 a 2 b2 c 2 a 3b3 c3 ) 3 (a13 b13 c13 )(a 2 3 b2 3 c 2 3 )(a3 3 b3 3 c3 3 ) (1)
Gii
p dng bt cauchy cho 3 s dng ta c:
a1
3

3
3

a1 a 2 a 3

b1
3

3
3

b1 b2 b3

c1
3

3
3

c1 c 2 c3

3a1b1c1

a1 a 2 a3

33

b1 b2 b3

Tng t c bt cho 3 s dng c t s l: a 2 , b2 , c 2 v a 3 , b3 , c3


Cng v vi v ca 3 bt ng thc trn ta c:
3(a1b1c1 a 2 b2 c 2 a 3b3 c3 )
3

(a1 a 2 a 3 )(b1 b2 b3 )(c1 c 2 c3 )


3

( a1b1c1 a 2 b2 c 2 a 3b3 c3 ) 3 ( a1 a 2 a 3 )(b1 b2 b3 )(c1 c2 c3 )

pcm.
Lu : vi cch lm tng t ta c trng hp tng qut:
Cho m b s, mi b gm n s khng m: (ai , bi ,..., k i ), i 1,2,..., m

20

33

c1 c2 c3

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Th th:
m

( a1a 2 ...a m b1b2 ...bm ... k1k 2 ...k m ) m ( a1 b1 ... k1 )(a 2 b2 ... k 2 )...(a m bm ... k m

5.Bi tp ngh:
Bi 1: Cho x, y, z 0 v x y z 1
x
y
z
3

x 1 y 1 z 1 4
1 (a b)(1 ab) 1
Bi 2: Cmr a, b u c:

2 (1 a 2 )(1 b 2 ) 2

Cmr:

HD: Bin i tng ng p dng bunhicopski cho 4 s: 2a ,1 a 2 ,1 b 2 ,2b


Bi 3: a,b,c l 3 s dng cho trc cn x,y,z l 3 s dng thay i lun tha
a b c
1 vi mi s nguyn dng n,hy tm gi tr nh nht
x y z
ca tng: S n x n y n z n (n 1,2,..., n)

mn iu kin:

Bi 4: Cho x,y,z>0 cmr: s nguyn dng n v m ta u c:


xn yn z n
m m x n m y n m z n m
m
y
z
x

C.Bt ng thc Chebyshev


1. C s l thuyt:
Cho 2 dy n s (a1 , a 2 ,..., a n ) v (b1 , b2 ,..., bn )
a, Nu c 2 dy u cng tng hoc cng gim,tc l:
a1 a 2 ... a n
a a ... a n
hoc 1 2
b1 b2 ... bn
b1 b2 ... bn

hoc

Th ta c:

a1b1 a 2 b2 ... a n bn a1 a 2 ... a n b1 b2 ... bn

n
n
n

b, Nu 1 dy tng dy kia gim,tc l:


a a ... a

a a ... a

n
n
hoc 1 2
hoc 1 2
b

...

b
b

...

b
2
n
2
n
1
1

Th ta c:

a1b1 a 2 b2 ... a n bn a1 a 2 ... a n b1 b2 ... bn

n
n
n

Chng minh
Ta chng minh cho trng hp 2 dy cng tng
a1 a 2 ... a n
ch s i sao cho: a1 a 2 ... ai a a ni 1 ... a n
n
Ly b sao cho b1 b2 ... bi b bni 1 ... bn

Gi a

Cng n bt ng thc li ta c:
n

0 a k bk a bk b a k nab
k 1

k 1

k 1

(4) (v na ak ; nb bk )
k 1

21

k 1

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Vy (4) tng ng :

a k bk a bk nab nab 0
k 1

k 1

a k bk a bk
k 1

k 1

a a 2 ... a n b1 b2 ... bn
a1b1 a 2 b2 ... a n bn 1
n
n
n
a b a 2 b2 ... a n bn a1 a 2 ... a n b1 b2 ... bn
1 1

n
n
n
Du = ch xy ra khi c: (a k a )(bk b ) 0

Nu (a1 , a 2 ,..., a n ) khng phi l dy s dng th a1 a a n nn ta c:


(a1 a )(b1 b ) 0
b1 bn b

(a n a )(bn b) 0
(b1 , b2 ,..., bn ) l dy s dng.Ngc li ta c iu phi chng minh.

H qu:
Nu a1 , a 2 ,..., a n l cc s thc dng c tng bng n th
a1

n 1

a2

n 1

... a n

n 1

a1 a 2 ... a n

2.Cc v d
VD1: a,b,c l cc s thc dng tha mn iu kin a 2 b 2 c 2 1 .Cm:
a3
b3
c3
1

bc ca ab 2
a2
b2
c2
3
b,

bc ca ab
2

a,

Gii
a, V a,b,c c vai tr nh nhau.Gi s a b c a 2 b 2 c 2

a
b
c

bc ca ab

p dng bt Chebyshev cho 2 dy s n iu gim (a 2 , b 2 , c 2 )


v (

a
b
a
,
,
)
bc ca bc

1 a3
b3
c3
1 a
b
c 1 2
(

) (

) (a b 2 c 2 )
3 bc ca ab
3 bc ca ab 3
a3
b3
c3
1 a
b
c
(

) (

) v a 2 b 2 c 2 1
bc ca ab
3 bc ca ab
a
b
c
3
M

(bt ng thc Nesbnit)


bc ca ab 2
a3
b3
c3
13 1
1
Vy

.Du bng xy ra khi a b c


bc ca ab 3 2 2
3

b,Tng t
VD2: M rng bi ton vd1:
Cho a1 , a 2 ,..., a n l cc s dng tha mn iu kin:
2

a1 a 2 ... a n 1

22

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a1
a2
an
1
a,

...

a 2 a 3 ... a n a 3 a 4 ... a n a1
a1 a 2 ... a n 1 n 1

Cmr:

b,

a1
a2
an
n

...

a 2 a 3 ... a n a 3 a 4 ... a n a1
a1 a 2 ... a n 1 n 1

Gii
a, p dng Chebyshev cho 2 dy n iu gim
a1
a2
an
,
,...,
)
a 2 a 3 ... a n a 3 a 4 ... a n a1
a1 a 2 ... a n 1
a1
an
1
VT (
...
)
n a 2 a 3 ... a n
a1 a 2 ... a n 1
an
a1
a2
n
Cm cho

...

a 2 a3 ... an a3 a 4 ... an a1
a1 a 2 ... an 1 n 1
2

( a1 , a 2 ,..., a n ) v (

pcm.

b, Lm tng t

3.K thut tch Chebyshev


VD1: Cho cc s thc dng a,b,c,d tha mn iu kin
abcd

CMR:

1 1 1 1

a b c d

2( a b c d ) a 2 3 b 2 3 c 2 3 d 2 3

Gii
Ta tr tng ng tng s hng ca 2 v: 2a a 2 3
Khi (1)

3( a 2 1)
2a a 2 3

3(b 2 1)
2b b 2 3

3(c 2 1)
2c c 2 3

3(a 1)
2a a 2 3
3( d 2 1)
2d d 2 3

Khng th p dng bt ng thc chebyshev ngay c v c t s v mu s u


l hm n iu tng
1 1 1 1
a b c d
2
2
2
a 1 b 1 c 1 d 2 1
(1)

0
a
b
c
d
a 2 1
b2 1
c2 1
d 2 1
a
b
c
d

0 (2)

3
3
3
3
2 1 2 2 1 2 2 1 2 2 1 2
a
b
c
d
x2 1
1
Xt hm:
f ( x)
, x 0 v g ( x)
x
3
2 1 2
x
Ta thy f(x),g(x) l cc hm n iu tng trn R

Tuy nhin t gi thit a b c d

Ta c th p dng chebyshev cho bt ng thc

23

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

(2)
VT 1 a 2 1 b 2 1 c 2 1 d 2 1 1
(

). .
4
4 a
b
c
d
4

2 1

3
3
3
3
2 1 2 2 1 2 2 1 2
2
a
b
c
d

VT 0

Du bng xy ra khi a=b=c=d=1


VD2: Cho a,b,c 0 tha mn iu kin a+b+c=3
CMR:

1
1
1
2
2
1
c ab b ca a bc
2

Gii
1
1
1
1 3 c2 3 c
c(1 c)

2
2
2
c a b 3 c 3 c 3 3(c c 3) 3(c 2 c 3)
c(1 c)
b(1 b)
a (1 a )
(1)

0
2
2
3(c c 3) 3(b b 3) 3(a 2 a 3)

Ta thy

c(c 1)
b(b 1)
a (a 1)

0
2
2
3(c c 3) 3(b b 3) 3(a 2 a 3)
c 1
b 1
a 1

0
3
3
3
c 1
b 1
a 1
c
b
a
V vai tr ca a,b,c nh nhau ta gi s a b c a 1 b 1 c 1
Mt khc a+b+c=3 nn ab, bc, ca 3
1
1
1

3
3
3
a 1
b 1
c 1
a
b
c

p dng Chebyshev cho 2 dy trn ta c


(2)

1
1
1
VT (a 1 b 1 c 1) (
3
3
3

VT 0

1
3
a 1
a

1
3
b 1
b

1
3
c 1
c

pcm.

4.Bi tp ngh
Bi1: Cm a, b, c 0 ta c: a 2 8bc b 2 8ca c 2 8ab 3(a b c)
HD: 3a a 2 8bc

8( a 2 bc)(b c)
(3a a 2 8bc )(b c)

Sau p dng Chebyshev vi tng cc t s bng khng


Bi 2: Cho cc s thc dng a,b,c,d c tng bng 4.
Cmr:

1
1
1
1
1

2
2
2
2
3
11 a
11 b
11 c
11 d

24

Bt ng thc

HD:

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
1
1
a 1

(a 1)
2
12 12
11 a
11 a 2

Bi 3: Cho n s ai 0, i 1,2,..., n .Cmr mi s t nhin m ta c:


m

a1 a 2 ... a n
a a 2 ... a n m
( 1
)
n
n

Bi 4: Chng minh bt ng thc Nesbnit 3 bin bng cch s dng bt ng


Chebyshev.

Sng to bt ng thc
Phng php1:
T bi ton gc thm bt iu kin pht trin thnh bi ton mi
VD1: Xt bi ton sau:

a2 b2 c2

a b c, a, b, c 0 (1)
b
c
a

Gii
p dng bt ng thc Csi cho 2 s dng c:
Tng t:

a2
a2
b 2a
2a b
b
b

b2
2b c
c
c2
2c a
a

Cng 3 v bt trn ta c:

a2 b2 c2

a b c, a, b, c 0 .
b
c
a

Du bng xy ra khi a=b=c.


Pht trin bi ton:
2

Vd1.1: a, b, c 0 v a b c 1 .Tm gi tr nh nht ca: T


Vd1.2: Cho a, b, c 0 .Cmr:

a2 b2 c

b
c
a

a3 b3 c3

abc
b
c
a

a3 b3 c3

a2 b2 c2
b
c
a

Vd1.3:

*Tng qut ha ca v d 1.2


a, Cho n s nguyn dng a1 , a 2 ,..., a n .Cmr:
2

a1
a
a
a
2 ... n 1 n a1 a 2 ... a n
a2
a3
an
a1

b, Cho a, b, c 0 v n nguyn dng.Cm:

a n 1 b n1 c n1
n n abc
bn
c
a

25

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Vd1.4: Khi qut ha bt ng thc vd1,vd1.2,vd1.3,vd1.5


Cho n,m l cc s nguyn dng , a, b, c 0 .
Cmr:

a n m b m n c m n
n n am bm c m
n
b
c
a

Gii
p dng bt ng thc csi cho n+m s dng ta c:
a mn
a m n
a mn m m n
m
m
mn (

...

...

(
m

n
)
) (b )

n
n
b
b
bn
n

ma m n
nb m (m n) a m (1)
bn
mb m n
Tng t ta c:
nc m (m n)b m (2)
cn

mc m n
na m (m n)c m
n
a

(3)

Cng cc v ca (1),(2),(3) ta c:
a n m b m n c m n
n n a m b m c m .Du bng xy ra khi a=b=c.
bn
c
a

VD2: Cho cc s dng a,b,c c abc=1.Cmr: a 3 b 3 c 3 a b c


Gii
p dng Cauchy cho 3 s dng,ta c: a 3 1 1 3a
b 3 1 1 3b
c 3 1 1 3c

a 3 b 3 c 3 3(a b c) 6

p dng bt ng thc csi cho 3 s dng a,b,c: a b c 33 abc 3


2 (a b c ) 6

a 3 b3 c3 a b c

Du ng thc xy ra khi a=b=c.


Vd2.1: Cho a,b,c>0 v abc=1.
a3 b3 c3
abc
abc
N 3
a b3 c3

Tm gi tr nh nht ca M
Tm gi tr ln nht ca:

Vd2.2: Cho cc s thc x,y,z c x+y+z=1.Cmr:


8x 8 y 8z 2x 2 y 2z
Vd2.3: Cho a1 , a 2 ,..., a n 0 v a1 a2 ... an 1

Cmr: a13 a 2 3 ... a n 3 a1 a 2 ... a n


Vd2.4: Cho a,b,c>0 v abc=1
Cmr: a 4 b 4 c 4 a b c
a 3 b3 c3 a 2 b2 c 2

Vd2.5: Cho a,b,c>0, n nguyn dng ty . abc=1


26

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Cmr: a n b n c n a b c
Vd2.6: Cho a,b,c>0, abc=1, n>m l s nguyn dng.
Cmr: a n b n c n a m b m c m
VD3: Cho x,y,z>0.Cmr:

x y z x yz

3 xyz
y z x

Gii
p dng Cauchy cho 3 s dng c:

x x z
x x z
3x
33

y y x
y y x 3 xyz
y y z
y yz
3y
33
3
z z x
z z x
zzx
z z x
z z x
3z
33

3
x x y
xx y
xxy

x y z
3( x y z )
3( )
3 xyz
y z x

Nhn xt: Ta c th thm bt iu kin bi tan trn c bi ton mi


x y z
x yz
y z x
x y z
1
V d 3.2: Cho x,y,z>0 v x+y+z=1.Cmr:
y z x 3 xyz

V d 3.1: Cho x,y,z>0 v xyz=1.Cmr:

x
y

y
z

z
x

V d 3.3: Chng minh x, y, z 0 c: (1 )(1 )(1 ) 2

x y z
3

xyz

PHNG PHP 4: Phng php nh gi qua cc i


lng trung gian
1.C s l thuyt
nh gi A B ta nh gi A C ri chng minh C B
Thng thng ta nh gi tng s hng ca mt v sau ng gi c v
v so snh vi v kia
Trong mt bt ng thc nu vai tr cc bin l bnh ng nh nhau,chng
ta c th s dng phng php ng gi tng nhm s hng chng minh
Gi s A B C A0 B0 C0
A B A0 B0
: Chn v chng minh
C C0
A B A0 B0

C2 : Chn v chng minh B C B0 C0


C A C A
0
0

27

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

A B 2 A0

C3 : Chn v chng minh B C 2 B0


C A 2C
0

Tng t cho chng minh : ABC A0 B0C0

2.Phng php
Sau y chng ti a ra 2 phng php nh gi qua cc i lng trung
gian

1)Biu thc trung gian tm c thng qua tnh cht c bn ca


bt ng thc
VD1: Chng minh bt ng thc sau
3 8 15
n2 1
2 n 2, (n 2)
4 9 16
n

Gii:
8 15
n2 1
2
9 16
n
1
1
1
1
A 1 1 1 1 2
4
9
16
n
3
4

t A

1
1 1 1
A n 1 2
n
4 9 16
1 1 1
1
Khi : A n 2 n 1 2 n 2
n
4 8 16
1 1 1
1
Suy ra: 2 1
4 9 16
n

Tht vy

1
1
1

1
2
2
1 .2
2
1
1
1 1


2
3
2 .3 2 3

1
1
1
1

n2
n 1 .n n 1 n

1
1
1
1
2 ... 2 1 1, n 2
2
n
2
3
n

VD2:Chng minh

28

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
1.2008

1
2.2007

1
k (2008 k 1)

1
2008.1

2.

2008
2009

Li gii:
a; b 0; a b
Trc ht ta c: 1
2

1
ab a b

p dng (1) cho 2008 ln ta c


1
2
2

1.2008 1 2008 2009


1
2
2

2.2007 2 2007 2009

1
k (2008 k 1)
VT 2.

2
2

k 2008 k 1 2009

2008
2009

Ch :Vi n nguyn dng ta c


1
1
1
1
n



2.
n 1
1.n
2.( n 1)
k (n k 1)
n.1

a1 1
VD3: Cho dy s a1; a2 ; ; an tha mn
1
an an 1 a
n 1

CMR: a12 2(n 1) an a12 3(n 1)


p dng chng minh: 110 a1000 a 2008 133
Gii
a2 2 (a1

1 2
1
) a12 2 2
a1
a1

a12 2 a2 2 a12 3
a2 2 2 a3 2 a2 2 3

an 12 2 an 2 an 12 3
a12 a2 2 an 12 2(n 1) a2 2 a3 2 an 2 a12 a2 2 an 12 3(n 1)
a12 2(n 1) an 2 a12 3(n 1) (dpcm)

AD ln lt vi n=1000 v n=2008 ta c:

29

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

47 1 2.999 a1000 1 3.999 55


63 1 2.2007 a2008 1 3.2007 78
110 a1000 a2008 133

2)S dng BT Cauchy


VD1: Cho 3 s a;b;c dng tha mn a+b+c=1
CMR: ab bc ca

18abc
2 abc

Gii:
AD BT Cauchy ta c
1 1 1
a b b c a c
abbcac
(a b c)( ) 3 3 6 6
9
a b c
b a c b c a
bacbca
1 1 1
9
a b c
18abc 1babc
ab bc ca 9abc

, a, b, c 0
2
2 abc

VD2: Cho a,b,c,d>0 tha mn :


1
1
1
1

3 (1)
1 a 1 b 1 c 1 d

CMR:

abcd

1
81

Gii
1
1
1
1
1
1
1
1 a
1 b
1 c
1 d
cs
1
b
c
d
bcd

33
1 a 1 b 1 c 1 d
(1 b)(1 c)(1 d )

(1)

1
acd
33
1 b
(1 a )(1 c)(1 d )

Tng t

1
abd
33
1 c
(1 a )(1 b)(1 d )
1
abc
33
1 d
(1 a )(1 b )(1 c)

Nhn tng v bn bt ng thc trn ta c

30

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
abcd
81
(1 a )(1 b)(1 c)(1 d )
(1 a )(1 b )(1 c)(1 d )
1
abcd
81

*M rng VD2
Cho n s nguyn dng xi (i 1, n ) tha mn:
CMR x1 x2 xn

1
1
1


n 1
1 x1 1 x2
1 xn

1
(n 1)n

Gii
Thy vy:
p dng gi thit:

x
x
x
1
2 3 ... n
1 x1 1 x2 1 x3
1 xn

x2
x
x
, 3 ,..., n ta c:
1 x 2 1 x3
1 xn
x2
x
x
x2 x3 ...x n
3 ... n ( n 1) n1
1 x2 1 x3
1 xn
(1 x 2 )(1 x3 )...(1 x n )

t A (1 x1 )(1 x2 )...(1 x n )
B x1 x 2 ...x n

Ta c:

B(1 x1 )
1
(n 1)n 1
1 x1
Ax1

Tng t:

B (1 x 2 )
1
( n 1) n 1
1 x2
Ax 2

B(1 x n )
1
(n 1)n1
1 xn
Axn

Nhn tng v n bt ng thc cng chiu,cng dng ta c:


1
B
1
( n 1) n
B
pcm.
A
A
(n 2) n
a
b
c
d
VD3: Cho a, b, c 0,1.CMR: S

3
bcd 1 acd 1 abd 1 abc 1

Gii
abc 1 abcd 1
bcd 1 abcd 1
v a, b, c 0,1 nn
cda 1 abcd 1
dab 1 abcd 1

31

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

bcd abcd
cda abcd
du bng (1) xy ra
dab abcd
abc abcd

abcd
3
abcd 1
V a, b, c 0,1 nn (a 1)(1 b) 0 a b 1 ab
(c 1)(1 d ) 0 c d 1 cd
(ab 1)(1 cd ) 0 ab cd 1 abcd

chng minh S 3 ta a v chng minh

a b c d 2 ab cd 3 abcd
a b c d 3 abcd
2

1
abcd 1
abcd 1
abcd 1
3

bcd abcd
cda abcd

dab abcd

abc abcd
Du bng xy ra
(a 1)(1 b) 0
(c 1)(1 d ) 0

(ab 1)(1 cd ) 0
abcd 0

trong 4 s a,b,c,d c 3 s bng 1,mt s bng 0


n 1 1
1
1
V d 4: Chng minh rng: n1
2 2 ... 2
2
1
2
n

Li gii:
1
1
1
1
1
1
2 ... 2 2
...
2
2.3
(n 1)n
1
2
n
1
1 1
1
1
1 ...
2 3
n n 1
Ta c
3
1

2 n 1
n 1
n
2

n 1
n 1
n 1
n 1
(n 1)n 1
n
1 1 ... 1
2 n1 n 1
2
2
Mt khc
n 1
n 1
n 1
2

Vy ta c pcm.
*M rng:
Nu a1 , a 2 ,..., a n 0,1 ta c bt ng thc sau:

32

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

an
a1
a2

...
n 1
a 2 a3 ...a n 1 a3 a 4 ..a n a1 1
a1 a2 ...a n1 1

Vi

3.Bi tp p dng:
Bi 1: CMR: 1

1
1
1 5
3 ... 3
3
4
2
3
n

HD:
1
1
1 1
1 1 1
2
1

(

)

3
(n 1)n(n 1) 2 (n 1)n n(n 1) 2 n 1 n n 1
n

Bi 2: Cho a,b,c,d l cc s dng.


Cmr:

2a b c 2b c d 2c d a 2 d a b

6
abc
bcd
cd a
d ab

(1)

HD:
a
b
c
d

2
abc bcd cd a d ab
a
a
a
p dng:

abcd abc ac
b
b
b

abcd abc ac
c
c
c

abcd abc ac
d
d
d

abcd abc ac

(1) 1

Bi 4: Nu cc s t nhin a,b,c tha mn iu kin: a n b n c n


Th ta c: min( a, b) n, n 0
HD:
Khng mt tnh tng qut ta gi s: a b
V a n b n c n b n (a, b, c 0)

cn bn c b c b 1
c n (b 1) n b n nb n 1 ... nb 1
c n b n nb n1
a n b n b n nb n 1 a n nb n1 na n 1 (a b)
a n min( a, b) n, n 0

Bi 5: Cho a, b, c 1,2 , a b c 0 .Cmr: a 2 b 2 c 2 6


HD:
a 1,2 a 2 a 2 .
Tng t: b 2 b 2 v c 2 c 2 a 2 b 2 c 2 6
Tng qut: a1 , a 2 ,..., a n 1,2 v a1 a 2 ... a n 0
Chng minh: a12 a 2 2 ... a n 2 2n
Bi 6: Cho a, b, c 1 .Cmr:

1
1
1
3

(1)
ab a 1 bc b 1 ca c 1 2 abc

33

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

HD:
1 1
4

, x, y 0
x y x y
1
1
4
Ta c:

ab a 1 bc b 1 ab bc a b 2

p dng:

1
1
4

ca c 1 2 abc abc ac c 3
1
1
1
1
4
4

ab a 1 bc b 1 ca c 1 2 abc ab bc a b 2 abc ca c 3
16

abc ab bc ca a b c 8
16
4
cm (1) ta phi cm:

abc ab bc ca a b c 8 2 abc
4(2 abc) abc ab bc ca a b c 8
3abc (ab bc ca a b c) 3 0
ab(c 1) bc(a 1) ca(b 1) a 1 b 1 c 1 0
(ab 1)(a 1) (bc 1)(a 1) (ca 1)(b 1) 0 lun ng

Bi 7:
Cho a, b, c 0,1.CMR:
a, 3 a 3b 2 b 3 c 2 c 3 a 2 2(a 3 b 3 c 3 ) (1)
b, 2( x 3 y 3 z 3 ) ( x 2 y y 2 z z 2 x) 3 vi x, y, z 0,1 (2)
HD:
3 a 3 b 2 b 3 c 2 c 3 a 2 2 (a 3 b 3 c 3 )
2( a 3 b 3 c 3 ) a 3 b 2 b 3 c 2 c 3 a 2 3
Ta c: (1 a 3 )(1 b 2 ) 0a, b 0,1
1 b 2 a 3 a 3b 2 0 1 b 2 a 3 a 3 b 2
Tng t: 1 c 2 b 3 b 3 c 2
1 a 2 c 3 c3a 2
a 3 b 3 c 3 (a 3b 2 b 3 c 2 c 3 a 2 ) 3 (a 2 b 2 c 2 )
2 (a 3 b 3 c 3 ) a 3 b 2 b 3 c 2 c 3 a 2 ( a 3 b 3 c 3 ) ( a 2 b 2 c 2 ) 3
Ta cn chng minh: a 3 b 3 c 3 (a 2 b 2 c 2 ) 3 3
a 3 b 3 c 3 ( a 2 b 2 c 2 ) 0, a , b, c 0,1 pcm.

b, Tng t
Tng qut: a, b, c 0,1 , n 1
i, 3 a n b n1 b n c n 1 c n b n 1 2(a n b n c n )
ii, n (a13 a 2 2 a 2 3 a 3 2 ... a n13 a n 2 a n 3 a1 2 ) 2(a13 a 2 3 ... a n 3 )
iii, n a1 n a 2 n1 a 2 n a3 n 1 ... a n 2 n a n1 n1 a n 1 n a n n 1 a n n a1 n1 2(a1 n a 2 n ... a n n )
Bi 8: Cho a,b,c>0 v ab bc ca abc

34

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

CMR:

b 2 2a 2
c 2 2b 2
a 2 2c 2

3 (1)
ab
bc
ca

HD:
b 2 2a 2
b 2 2a 2

ab
a 2b 2
1
1
1
t x , y , z
a
b
c

1
2
2
2
a
b

x 2 2 y 2 y 2 2 z 2 z 2 2x 2 3
1 1 1 ab bc ca

1 x y z 1
a b c
abc
x y z 1
Ta c: 2
x 2 y 2 y 2 2 z 2 z 2 2 x 2 3
1
1
1
1
Bi 9: a,b,c>0.Cmr: 3 3
3
3

3
3
a b abc b c abc c a abc abc

(1)

HD:
a 3 b 3 abc (a b)(a 2 b 2 ab) abc (a b)ab abc ab(a b c)

Bi 10: Cho a,b,c>0.


Cmr: a m n b m n c m n a m b n b m c n c m a n
Gii
ma m n b m n m n m n m m n n

( a ) (b ) a m b n
mn
mb m n c m n
mc m n a m n
Tng t:
b m c n v
cman
mn
mn
(m n)(a m n b m n c m n )

a mb n b m c n c m a n
mn

Theo bt ng thc cauchy:

a m n b m n c m n a m b n b m c n c m a n
a 5 b5 c5
Bi 11: Cho a,b,c>0.Cmr: 2 2 2 a 3 b 3 c 3
b
c
a

HD
a5
b5
c5
2
3
2
3

ab

2a
,

bc

2b
,
ca 2 2c 3
2
2
2
b
c
a
V a 2 b 2 c 2 ab bc ca

Cng v vi v cc bt ng thc trn ta c pcm


a 5 b5 c 5

a 3 b3 c 3
bc ca ab
a5
a3
a5
a3 a3
a3
HD: 3 ab 2
3 2ab

ab
2a 2
b
b
b
b
b
b
5
3
a
a
3 2ab
2a 2
b
b

Bi 12: Cho a,b,c>0.CM:

35

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Bi 13: Cho a,b,c>0.Cmr: a b c 2(

a2
b2
c2

)
bc ca ab

HD
a

abc

bc

ac

ab
bc
ac
ab
a2
b2
c2
VT 2 (

)(2a 2b 2c) pcm


bc ca ab

Bi 14: Cho a,b,c>0 v a 2 b 2 c 2 1


1
a

1
b

1
c

Cmr: ( ) (a b c) 2 3
HD:
1
4 3
a
2 3a 2
a
3
Tng qut: mi cp s dng a,b v b s dng xk vi tng:

Xt ( 3 x 1) 2 (2 3 x 3) 0, x suy ra
n

xk 1 ta u c: a(
k 1

k 1

n
1
) ( x k ) ( a b) n
xk
k 1

Bi 15: Cho a,b,c>0 v

a b c 1 .Cmr:
1 a 1 b 1 c
b a b

2( )
1 a 1 b 1 c
a b c

HD:
1 a 1 b 1 c
2a
2b
2c
a b c

2( )
1 a 1 b 1 c
1 a 1 b 1 c
b c a
1
1
1
1
1
1
2a (
) 2b(
) 2c (
)3
c 1 a
a 1 b
b 1 a

Ta c:

1
1
1
1
1
1
3
a(
) b(
) c(
)
c bc
a ca
b ab
2

ab
bc
ca
3

c (b c ) a (c a ) b ( a b ) 2

Bi 16:
Cho u1 , u 2 ,..., u n l dy s nguyn dng tng thc s:
Cmr:
u 2 u1
u1

u3 u2
u2

...

u n u n 1
u n1

u1 u n
un

Gii
C 2 kh nng xy ra:

36

1 1
1
1
.. 2
2
2 3
n 1 n

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

+ Nu u n n 2 khi
Tht vy: (1)

u i u i 1

ui

u i u i 1
, i 2,3,.., n (1)
ui

ui ui 1 ui u i 1

u i u i 1 (u i u i 1 ) 2
(u i u i 1 )(1 u i u i 1 ) 0

Do ui 1 u i , ui l s nguyn dng i 1,2,.., n ui ui 1 1 (1) ng.


Ta thy ui u i 1 l 1 s nguyn dng nn t (1) ta c:
u i u i 1
ui

u i u i 1 1
1
...
ui
u
u
i i
ui ui 1

R rng:

1
1
1
1
1
1
...

...

(2)
u
u
u i 1 1 u i 1 2
u i 1 u i
i i
ui ui 1

Cng tng v ca n-1 bt ng thc dng (2) ta c


VT

1
1
1
1
1
1
1
1
1

...

... ...

... (3)
u 1 u1 2
u2 u2 1 u 2 2
u3
u 1 1 u n 1 2
u
1

n
n
u 2 u1

u3 u 2

u n u n 1

Nhn xt: u1 1 ... u 2 u 2 1 ... u 3 ... u n 1 1 ... u n l mt dy cc s t


nhin tng dn gm u n u1 s.Do u n u1 u n n 2
1 1
1
1 1
1
1
1 ... 2
2
2
2 3
2 3
n
n 1 n
2, Trong cc s u1 , u 2 ,..., u n c s ln hn n

Vy t (3) suy ra VT ...

nu u i n 2 th

u i u i 1
ui

Nh vy mi phn s dng
y <

ui

ui

1
ui

u i u i 1
ui

1
n

m mu s ui n 2 th theo trn phn thc

1
n

Do cc phn s c dng nh vy (r rng s phn s y ti a l n-1) c tng


n 1
1 1
1
1 .Tng cn li theo phn trc < ... 2
n
2 3
n
1 1
1
1
VT 1 ... 2
2
2 3
n 1 n

<

(3).
Nhn xt: u1 1 ... u 2 u 2 1

PHNG PHP 5: Phng php phn chng

37

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1.C s l thuyt: Mun chng minh bt ng thc

A B ng ta gi s

A B sai ngha l A B ng.Bng lp lun chnh xc ta suy ra mu thun.

2.Mt s v d minh ha:


x 3 y 9

VD1: CMR h

3 x y 6

v nghim.

Gii
x 3 y 9
Gi s h cho c nghim ( x0 , y 0 ) .Khi 0 0

(1)

3 x0 y 0 6 (2)
3 x 0
x0 0
T (1) x 0 y 0 0 (3 x0 ) y 0 0 .Kt hp vi (2) suy ra 0

y0 0
y0 0
p dng bt ng thc csi cho 4 s dng x 0 , x0 , x0 , y 0

Ta c:

3 x0 y 0 x0 x0 x0 y 0 4 4 x0 y 0

6 4 3 .V l.
Vy iu gi s l sai pcm.
6 44 9

VD2:Cho a,b,c,d>0.Cmr 3 bt ng thc sau khng th cng ng:


a b c d ; ( a b)(c d ) ab cd ; (a b)cd (c d )ab
Gii
Gi s c 3 bt ng thc trn cng ng.Tc l:
A cd ab 0
B ab cd (a b)(c d ) ab cd ac ad bc bd 0
C (c d )ab (a b)cd abc bcd acd bcd 0
Xt a thc: f ( x) ( x a)( x b)( x c)( x d )

Ta thy f(x) lun c 2 nghim dng l a,b (*)


Mt khc:
f ( x) x 4 ( c d a b) x 3 (cd ab ac ad bc bd ) x 2 ( abc bcd acd bcd ) x abcd

x 4 Ax 3 Bx 2 Cx abcd .

T : f(x) l a thc vi cc h s dng (do A,B,C>0 va a,b,c,d>0)


nn f(x) khng th c nghim dng c. Mu thun vi (*).
Vy iu gi s sai. pcm.
ax 2 by c y

VD3: Cho h bt phng trnh: ay 2 bz c z vi a 0 v (b 1) 2 4ac 0


2
az bx c x

Chng minh rng h cho v nghim.


Gii:

38

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

ax0 2 by0 c y 0

Gi s h cho c nghim ( x 0 , y 0 , z0 ) ay0 2 bz 0 c z 0


2
az 0 bx0 c x0
2
2
2
ax0 (b 1) x0 c ay 0 (b 1) y 0 c az 0 (b 1) z 0 c 0 (*)

Xt tam thc bc hai: f (t ) aX 2 (b 1) X c (a 0)


C (b 1) 2 4ac 0 (theo gi thit)
Theo nh l v du ca tam thc bc hai af (t ) 0, t
af ( x 0 ) 0

af ( y 0 0 (**)
af ( z ) 0
0

T (*) f ( x 0 ) f ( y0 ) f ( z 0 ) 0 .iu ny mu thun vi (**)

Vy iu gi s sai. pcm.
VD4: Cho f ( x) x n a n1 x n1 a n 2 x n 2 ... a1 x a 0 .
Trong ai 1, i 0,1,2,..., n 1 .Gi s a thc c n nghim.Cm n 3
Gii
Gi s phn chng: n 3 (*)
Gi n nghim ca a thc f(x) l: x1 , x 2 ,..., x n
Ta vit f ( x) ( x x1 )( x x 2 )...( x x n )
x n ( x1 x 2 ... x n ) x n1 ( x1 x2 x2 x3 ... x n1 xn ) x n 2 .... x1 x 2 ...xn

a n 1 ( x1 x 2 ... xn ) x1 x2 ... xn 1
a n 2 x1 x 2 x 2 x3 ... xn 1 x n 1
n

Ta c:

2
i

i 1

( xi ) 2 2 xi x j 1 2a vi a 1
i 1

Nu a=1 th

i , j 1
i j

2
i

1 2 1 0 .V l

i 1

Nu a=-1 th

2
i

1 2 3 (1)

i 1

Mt khc x1 x2 ...xn a0 0 (v a 0 1 0 ) xi 0, i 1,2,..., n


V xi , i 1,2,..., n l nghim ca f(x) nn:
n
n 1
n 2
n
xi a n 1 xi a n 2 xi ... a1 xi a 0 0 .Chia 2 v cho xi ta c:
1 a n 1

1
1
1
1
a n 2 2 ... a 0 n 0
, i 1,2,..., n l nghim ca a thc:
xi
xi
xi
xi

g ( x) a 0 x n a1 x n 1 ... a n1 x 1

Lp lun tng t nh trn ta c:

39

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a
1
1
1

...
2 1
x1 x 2 x 2 x3
xn 1 x n
a0

a
1
1
1
1
1
1

... ) 1 1

...
1
x1 x 2
xn
a0
x1 x 2
xn

x
i 1

(2)

T (1) v (2)

3 ( x i )(
i 1

i 1

1
)n 2
2
xi

n 3 .Mu thun vi (*)

Vy iu gi s sai. pcm.
VD5: Chng minh rng h phng trnh sau v nghim:
x 2 xy y 2 25
2
2
y yz z 49
2
2
z zx x 121
x, y , z 0

Gii:
x0 2 x0 y 0 y 0 2 25 (1)
2
2
y y 0 z 0 z 0 49 (2)
Gi s h cho c nghim ( x 0 , y 0 , z0 ) 02
2
z 0 z 0 x 0 x0 121 (3)

x0 , y 0 , z 0 0

T (1) 25 x0 2 x0 y 0 y 0 2 ( x0 y 0 ) 2 x 0 y 0 5 (do x 0 , y 0 0 )
Tng t t (2) y0 z 0 7
(3) z 0 x0 11
y
2

Ta c 25 x 2 xy y 2 ( x ) 2

3y 2
y
(x ) 2
4
2

0 x

y
5
2

y
7
2
0 x y z 12 .Tng t 0 x y z 18
0 x y z 16
Tm li 0 x y z 12
x y 5
0 x 7
y z 7

Ta c h:
0 z 5
z

11
0 y 1

0 x y z 12

Tng t t (2) 0 z

Suy ra: 121 x 2 xz z 2 7 2 5 2 7.5 109 .V l.Vy iu gi s l sai


pcm.

40

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

VD5: Cho a,b,c,d tha mn ab 2(b c d ) c(a b) .Chng minh trong 3 bt


phng trnh di y t nht mt bt phng trnh c nghim:
x 2 ax b 0, x 2 bx c 0, x 2 cx d 0

Gii
Gi s c 3 bt phng trnh trn u v nghim.Tc l:
x 2 ax b 0 (1)
2
x bx c 0 (2) x
2
x cx d 0 (3)
a 2 4b 0

Theo nh l v du ca tam thc bc hai ta c: b 2 4c 0


c 2 4d 0

a 2 b 2 c 2 4(b c d ) 0
T ab 2(b c d ) c(a b) 2(b c d ) c(a b) ab

T ta c: a 2 b 2 c 2 2c(a b) 2ab 0
( a b) 2 c 2 2c( a b) 0 ( a b c) 2 0 . V l
b 2 4ac Vy iu gi s l sai. pcm

3.Bi tp p dng
x3 y 9
v nghim.
3 x y 6

Bi 1: Cmr h
HD:

x 3 y 9
Gi s h cho c nghim ( x0 , y 0 ) .Khi 0 0

(1)

3 x0 y 0 6 (2)
3 x 0

x 0

T (1) x 0 y 0 0 (3x0 ) y 0 0 .Kt hp vi (2) suy ra 0


0
y

0
0
y0 0
p dng bt ng thc csi cho 4 s dng x 0 , x0 , x0 , y 0
Ta c:

3 x0 y 0 x0 x0 x0 y 0 4 4 x0 y 0

64 3.
a b c 0
Bi 2: Cho a,b,c tha mn: ab bc ca 0 .Cm: a,b,c>0
abc 0

6 44 9

Bi 3: Cmr trong 3 bt ng thc sau c t nht mt bt ng thc ng:


2( a 2 b 2 ) (b c) 2 ,2(b 2 c 2 ) (c a ) 2 ,2(c 2 a 2 ) ( a b) 2
Bi 4: Cho a,b,c >0 v abc=1.Cmr a b c 3

41

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

abc 0

Bi 5: Cho a, b, c 0 tha mn ab bc ca 0 .Cmr: a,b,c<0


1
1
1

0
ab bc ca

Bi 6: Cho a+b+c>0.Cmr trong 3 bt ng thc sau c mt bt ng thc ng:


a 3 abc 1, b 3 abc 1, c 3 abc 1

PHNG PHP 6: Phng php hnh hc


I. Phng php vecto
Mt s bt ng thc c th c chng minh bng cc tnh cht ca vecto.

Trong mt phng oxy cho 2 vecto a ( a 1 , a 2 ); b ( b1 , b 2 ) th ta c:

)
a a12 a22

)
a b (a1 b1 , a 2 b2 )

)
ab a1b1 a2 b2



)
ab a b cos(a, b ) ab a b

2
(a ) 2 a

ab a b

u1 (a1 , b1 ); u 2 (a 2 , b2 )....u n (an , bn ) th c :

Chng minh rng:

V d 1:

x 2 x 7 x 2 x 1 13
HD:
2

2
1 2 3 3
1
3

VT ( x )
x

2
2
2

t:


1 3 3
;
u x ,

2
2


u v (1, 2 3 )

1
3

v x,

2
2

Ta c:


u v u v x2 x 7 x2 x 1 13

Du = xy ra khi v ch khi: u v v cng hng

42

ui

i 1

i 1

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
3 3
2 2 x1

1
4
3
x
2
2
Cho x,y,z>0 v x y z 1. Cmr:
x

V d 2:

x2
HD:

1
1
1
y2 2 z2 2 82
2
x
y
z

1
1
a (x, ); b ( y, );
x
y

Xet

1
c ( z, )
z

Ta c:

a b c ab c
1 1 1
1
1
1
x 2 y 2 2 z 2 2 ( x y z ) 2
x
y
z
x y z
2

1 1 1
VT 81( x y z ) 80( x y z ) 2
x y z
2

cos i

V d 3:

1 1 1
2.9( x y z ) 80( x y z ) 2
z y z

2.9.9 80 82
y
z
x
1 1 1

y
z
x
1

x, y , z 0 x y z
Du = xy ra
3

x y z 1

x y z
Chng minh rng:
a , b , c R c : abc ( a b c ) a 4 b 4 c 4

HD:

(a) a 2bc ab2 c abc2 a 4 b 4 c 4


Xt :

43

(a)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

u (ab, bc, ca) ; v (ca, ab, bc)

u a 2b 2 b 2 c 2 a 2 c 2 ; v c 2 a 2 a 2 b 2 b 2 c 2 u


Do u v u v u v u v abc(a b c) a 2b2 b 2c 2 c 2 a 2 (1)
Xt (1):

u1 (a 2 , b 2 , c 2 ); v1 (b 2 , c 2 , a 2 )


u1v1 u1 v1 a 2 b 2 b 2 c 2 c 2 a 2 a 4 b 4 c 4
(2)
T (1) v (2) ta c pcm
Du = xy ra khi v ch khi a=b=c.
V d 4: Cho ABC . Cmr:
A
bc cos A ca cos B ab cos C

abc

e1
2

Gii

AB
e1
AB

BC
e2
BC

e3

CA
e3
CA

e1 e2 e3 1

Ta c:

( a e2

b e 3 c e1 ) 2 0


a b c 2( ab e 2 e 3 bc e 3 e 1
a b c - 2( ab cosC

ab cos C


ca e 1 e 2 ) 0

bc cosA

bc cos A

e2

ca cos B

ca cosB) 0
abc
2

V d 5: Cho ABC v xyz>0. Chng minh rng:

HD:

1
1
1
x2 y2 z2
cos A cos B cos C
x
y
z
2 xyz
Gi O l tm ng trn ni tip ABC

M, N, P ln lt l hnh chiu ca O ln BC, CA, AB.


OM=ON=OP=r

A
P

N
44

C
M

(pcmd)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

O
B

( xOM yON z OP) 2 0


(x 2 y 2 z 2 )r 2 2 xy.OM .ON 2 yz.ON .OP 2 zx.OP.OM 0
( x 2 y 2 z 2 )r 2 2r 2 [ xy cos C yz cos A zx cos B] 0
1
xy cos C yz cos A zx cos B ( x 2 y 2 z 2 )
2
2
1
1
1
x y2 z2
cos A cos B cos C
x
y
z
2 xyz

Ta c:

Du = xy ra xOM yON z OP 0
V d 6:
cho: x 2 y 2 1. Cmr:
3 x 2 2 xy 3 y 2 2

HD:
Xt:

u ( 3 , 1);

uv u v

v ( x 2 y 2 , 2 xy ) . Ta c:

3 ( x 2 y 2 ) 2 xy 2( x 2 y 2 )

3 x 2 2 xy 3 y 2 2

Du = xy ra khi v ch khi u v v cng hng

3 1
x2 y2
x

2
2 xy

x 2 y 2 1

3 3

y
4

V d 7: Gii h phng trnh:

Gii:
Ta c:

1999
2000
xi 1 1999
1999
i 1
1999
2000

1 xi 1999

1999
i 1

Xt ui ( 1 xi , 1 xi ) ; i 1, 1999

45

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1999

1999

i 1

i 1

1999

1999

1999 2 ( 1 xi ) 2 ( 1 xi ) 2
i 1

i 1

1999 2 2.1999.2000

(v l)

Vy h phng trnh v nghim.

Bi tp ngh:
Bi 1: Cho 2x-y=2. Cmr:
x 2 ( y 1) 2 x 2 ( y 3) 2 2 5

Bi 2: Cho 4 s dng phn bit a, b, c, d. Chng minh rng ta c:


( a x ) 2 b 2 (c x ) 2 d 2 ( a c ) 2 ( b d ) 2

Bi 3. Cmr:
(a b)(1 ab)
1

2
2
(1 a )(1 b ) 2

Bi 4: Cho t din ABCD vung nh A. Cmr vi mi im M ta c:


3MA MB MC MD AB AC AD

Bi 5: Cmr:
4 cos 2 x. cos 2 y sin 2 ( x y ) 4 sin 2 x. sin 2 y sin 2 ( x y ) 2

Bi 6: Cho ABC , chng minh rng:


cos A cos B cos C

3
2

II. Dng hnh hc chng minh bt ng thc


Mt s nh l tnh cht c bn trong hnh hc thng dng trong chng
minh bt ng thc hnh hc
1)
nh l hm cosin trong ABC c 3 cnh a, b, c
a 2 b 2 c 2 2bc cos A
b 2 c 2 a 2 2ca cos B
c 2 a 2 b 2 2ab cos C

2)

Cng thc din tch


1
1
1
aha bhb chc
2
2
2
1
1
1
bc sin A ca sin B ab sin C
2
2
2

pr

abc
4R

3) Vi 3 im A,B,C trong mt phng th:

46

AB AC BC

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

4)

Cho H l hnh kn c din tch S. C H i (i 1, n ) l cc hnh kn c din tch


S i trong hnh H tha mn 2 hnh bt k c phn trong giao vi nhau bng rng ta
c S1 S 2 ... S n S

V d 1:
Cho a, b, c tha mn:

0ca
c( c a ) c(b c) ab

v 0 c b . Cmr:

Dng hnh v ABC c cc cnh

Gii:

AB a ;

AC b

BC a c b c
ng cao AH c

Ta c:

S ABH S AHC S ABC

ac

bc

1
1
1
c(a c)
c(b c)
ab sin A
2
2
2
c(a c) c(b c) ab

Du = xy ra sin A 1 A
2

V d 2:
Cho a, b, c [0,2] chng minh:
a(2 b) b(2 c) c(2 a) 4

Gii:
Xt ABC u c cnh bng 2.
Ly M, N, P ln lt trn cc cnh:
Ab, BC, CA sao cho BM=a, Cn=b, Ap=c
Khi :

a
B

C
N

S AMP S BMN S CPN S ABC


1
1
1
1

AM.AP.sin A BM.BN.sin B CN.CP.sin C AB.BC.sin


2
2
2
2
3
3
3
3
3

a(2 b)
b(2 c)
c(2 a)
.4
4
4
4
4
a(2 b) b(2 c) c(2 a) 4

Du = xy ra khi v ch khi c 1 s bng 2, mt s bng 0 v 1 s ty


[0,2]

V d 3:
Cho x, y, z ty . Cmr:
x 2 xy y 2 x 2 xz z 2 y 2 yz z 2

Gii:
47

(1)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2
y 3

(1) x
2 2

z 3

y x
2 2

3
y z 3
z
y
z
2
2 2 2

Trong mt phng oxy xt:


2
y 3

AB x
2 2

2
3
y z 3
BC
y
z
2
2 2 2

2
z 3

CA x
z
2 2

Ta c : AB AC BC
( pcm)

Du = xy ra khi v ch khi A, B, C thng hang v A gia B v


C. xy yz zx 0

V d 4:
Cho a, b, c, d [0,1] chng minh rng:

a2006 b2006 c2006 d 2006 2 a2006b b2006c c2006d d 2006a


Gii:
Vi

a, b, c, d [0,1]

a 2006b 2006 b2006c 2006 c 2006d 2006 d 2006a 2006 a 2006b b2006c c2006d d 2006a
v a2006, b2006, c 2006, d 2006 [0,1]
Xt hnh vung ABCD c di cc cnh bng 1.
Ly M, N, P, Q ln lt trn AB, BC, CD, DA sao cho: M
A

BM a 2006 ; CN b 2006
DP c 2006 ;
Khi

AQ d 2006
N
Q

S BMN SCNP S DPQ S AQM S ABCD

1 2006
a (1 b2006 ) b 2006(1 c 2006) c 2006(1 d 2006 ) d 2006(1 a 2006 ) 1
2
a 2006 b2006 c 2006 d 2006 2 a 2006b 2006 b2006c 2006 c 2006d 2006 d 2006a 2006

2 a 2006b b 2006c c 2006d d 2006a

Du = xy ra khi v ch khio c 2 s bng 0 v 2 s bng 1.


Tng qut: Cho a, b, c, d [0,1] chng minh n 1 th:
48

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a bn c n d n 2 a nb b nc c n d d n a

V d 5:
x 2 6 x 34 x 2 6 x 10 4
B

Cmr:
HD:

( x 3) 2 25 ( x 3) 2 1 4

(1)

x 3 Vt 4

(1)

x 3

)
x 3 . Ta dng ABC vung ti A v c:
AB x 3 ; AC 5; D AC ; AD 1;
VT BC BD CD 4

x 6 x 34 x 6 x 10 4

C
D

V d 6:
Cho a,b,c >0. CMR:
a 2 2 ab b 2 b 2 3bc c 2 a 2

2 3 ac c 2

HD:
Dng cc on OA, OB, OC sao cho
OA=a; OB=b; OC=c tha mn:
???????????
Ta c:
cos 75 0 cos(45 0 30 0 )

1 3 1

2 2

2 3
2

p dng nh l cosin trong OAB; OBC; OAC Ta c:


AB a 2 b 2 2 ab
BC b 2 c 2 3bc
CA c 2 a 2 2 3 ac
m

AB BC AC pcm

Du = xy ra khi v ch khi A, B, C thng hang theo th t .


Khi :
A
S OAB S OBC S OAC

ab 2 bc 1
ac 2 3

ac sin 75 0
4
4 2
4
ac 2 3
b
a 2 c

B
c

49
C

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

V d 7:
CM vi 0 x

th sinx<x
2

HD:
V ng trn n v.
Gi x l s o cung AC th sinx=AB
AB<AC(ng vung gc ngn hn ng xin)
Hnh trn l hnh n v,
do x l s o cung AC cng
l s o di cung AC.
Ta bit AB<AC< di cung AC=x nn sinx<x.

V d 8:
CMR:

( a 2 b 2 )(c 2 d 2 ) ( ac bd ) y2

Q(c,d)

HD:
Trn mt phng oxy ly P(a,b); Q(c,d)
Gi l gc gia OP v OQ th
OP 2 a 2 b 2
2

OQ c d

P(a,b)

PQ 2 OP 2 OQ 2 2.OP.OQ. cos
M : PQ 2 (a c) 2 (b d ) 2

O
OP 2 OQ 2 PQ 2 a 2 b 2 c 2 d 2 [(a c) 2 (b d ) 2 ]
cos

2.OP.OQ
2 a2 b2 c2 d 2

ac bd
(a 2 b 2 )(c 2 d 2 )

cos 1 (ac bd ) 2 (a 2 b 2 )(c 2 d 2 )

Du = xy ra cos 1

a b

c d

V d 9:
Cho n s thc a1;;an. CMR:
n

i 1

a i2 (1 a i 1 ) 2

n 2
2

vi ai+1=a1

A6

HD:
TH1: Xt n chn
Xy dng cc on
A1A2=A2A3==AnAn+1=An+1An+2=1
Trn AiAi+1 (i=1,,n+1) ly Bi

A4

A5
B4

A2

B2

50B1
A1

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

sao cho BiAi+1=ai


Trn An+1An+2 ly B n+1
sao cho Bn+1An+2=a n+1=a1
Khi :
Bi nm di v bn tri Ai+1; ai>0
Bi nm trn v bn phi Ai+1; ai<0
(hnh bn 0<a1;a2<1;a3>1;a4<0)
Theo cch xc nh ta c:
Bi 1 Ai 1 1 ai 1
Bi Bi1 Bi Ai21 Bi 1 Ai2 a i2 (1 a i 1 ) 2

T v tri ca bddt cho l di ca ng gp khc B1B2;;BnBn+1


Do n chn nn B1C A2 A3 A4 A5 ... An An 1

n
2

CBn1 A1 A2 A3 A4 ... An1 An

Vy tam gic vung B1CBn+1 c: B1 Bn 1

n
2

n 2
2

di ng gp khc ni B1;; Bn+1 khng nh hn B1Bn+1 (pcm)


TH2: n l
t an+1=a1 ; an+2=a2 ;; a2n=a n
p dng TH1 ta c:
2n

a i2 (1 a i 1 ) 2

i 1

Hay 2( ai2 (1 ai1 ) 2 )

2n 2
vi a2n+1=a1
2

2n 2
pcm
2

Du = xy ra khi v ch khi Bi(i=1,,n+1)


a1 a 3 ... a n1 a

a 2 a 4 ... a n 1 a
a a ... a
1
2
n

(n 2k)

vi k l s nguyn

(n 2k 1)

ty .

Bi tp ngh:
Bi 1:

Cho a, b, c, d [0, 1] Cmr:


a (1 b) b(1 c) c(1 d ) d (1 a ) 2

HD: Xt hnh vung ABCD cnh 1. Trn Ab, BC, CD, DA ln lt ly M, N,


P, Q sao cho BM=a; CN=b; DP=c; AQ=d
Th: S AMQ S BNC S CNP S DPQ S ABCD
Bi 2:
cho a, b, c tha mn: a 2 b 2 c 2 d 2 5 Cmr:
5 a 2b 5 c 2 d 5 ac bd

51

3 20
2

(1)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

HD:
(a 1) 2 (b 2) 2
(c 1) 2 (d 2) 2
(a c) 2 (b d ) 2 3 30

2
2
2
2

(1)

MP NP MN 3 15
Chu vi MNP 3 15

Vi M(a,b); N(c,d) P(1, 2) cng thuc (0, 5 )


Bi 3: CMR:
n 2 1 n 2 2 ... n 2 (n 1) 2

n 2
4

n 2

HD: V ng trn n v (O,1)


Chia OB thnh n phn bng nhau OB1 B1 B2 ... Bn1 Bn
Dng (n-1) hnh ch nht t B1; B2; ; Bn c cnh bng

1
n

C cnh Bi Bi'
S l tng din tch ca (n-1) hnh ch nht th S< SqutAOB=

Bi 4: Cho x, y, z ty Cmr
x 2 xy y 2 x 2 xz z 2

y 2 yz z 2

HD: Xt
A( x
Do

y 3
3
3
y z
;
z );
B(0;
y
z ); C ( ;0)
2 2
2
2
2 2
AB AC BC pcm

Bi 5: Cho x+2y+3z=2. Chng minh rng


1 x 2 2 1 y 2 3 1 z 2 2 10

HD:
Xt A(1, x); B(3, x+2y); C(6, x+2y+3z) th iu phi chng minh tng
ng vi OA AB BC OC

III. Dng biu din min nghim cminh bt ng


thc
V d 1:
(a 1) 2 (b 1) 2 1
2
c d 2 36 12(c d )
( 2 1) 6 (a c) 2 (b d ) 2 ( 2 1) 6

Cho a, b, c, d tha mn:

HD:
(a 1) 2 (b 1) 2 1
(*)
(c 6) 2 (d 6) 2 36

Xt M(a, b) thuc ng trn O1(1, 1) bn knh R1=1


N(c, d) thuc ng trn O2(6, 6) bn knh R2=6
52

N2

(*)

CMR:

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

(pcm) ( 2 1) 3 (a c) 2 (b d ) 2 ( 2 1) 3
5 2 7 MN 5 2 7
Ta c O; O1 ; O2 thng hng v O1O2 5 2
Ni O; O1 ; O2 ct (O1 ) ln lt ti M1; M2 v ct (O 2 ) ln lt tai N 1; N2
M 2 N 1 MN O1O2 R1 R2
O1O2 R1 R2 MN O1O2 R1 R2
(1)

( 2)

5 2 7 MN 5 2 7

Du = xy ra

2 2
a b
)bdt (1) M M 2 ; N N 1
2
c d 6 3 2

2 2
a b
)bdt (2) M M 1 ; N N 2
2
c d 6 3 2

V d 2:
2 x y 2
Cho x, y R tha mn: x 3 y 9
x 0; y 0

35
x 2 y 2 4 x 8 y 59
2

(*) . CMR:

(1)

HD:
Trn mt phng oxy ly A(1, 0); B(0, 2); C(0, 3); D(9, 0); O1(2, 4)
Tp hp im M(x, y) tha mn (*) l t gic ABCD
y

O1

4
D
C

53
D

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

5
( x 2) 2 ( y 4) 2 79
2
10

O1 M 79
2

(1)

O1 M O1 H vi O1 H CD O1 M

10
2

3 5
2 2
O1 M O1 D 79. C " " M O M (9,0)

Du = xy ra M H M ,

V d 3:
Cmr:

17 cos 2 2 cos 3 cos 2 4 cos 6 2 11

HD:
Trn mt phng oxy ly im:
M 0 ( 2 ,0); M 1 ( 2 ,2); N ' (2 2 ,1 cos )
N (2 2 ,3); M ( 2 ,1 cos )
0 1 cos 2
M chy trn on thng M0M1

54

(*)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

N
M1

2
1 cos

N
M

M0

2 2

(*) 17 (1 cos ) 2 2 (2 cos ) 2 2 2 11


NN ' 2 cos
(1)

17 (1 cos ) 2 2 (2 cos ) 2 2 2 11
OM MN ON 17
OM MN maxOM 0 M 0 N ; OM 1 M 1 N MAX

11; 6 3 2 11

PCM
(1) M ON M 1 M 0 cos

1
2

(2) M M 0 cos 1

Bi tp ngh
Bi 1: Cho:
a 2 b 2 2a 2b 1 0
2
c d 2 17 6(c d )

CMR:

4 2 2 (a c) 2 (b d ) 2 4 2 2
2

HD:

(*)

(a 1) (b 1) 1
(*)
(c 3) 2 (d 3) 2 1

M(a, b) thuc ng trn tm I(-1, -1) bn knh r=1


N(c, d) thuc ng trn tam J(3, 3) bn knh R=1
(1) 4 2 2 MN 4 2 2

Bi 2:

Cho a 2 b 2 2a 4b 1 (*) CMR:


1 2 2 a b 1 2 2

55

(1)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

HD:
(*) (a 1) 2 (b 2) 2 4

M(a, b) thuc ng trn tm I(1, -2) bn knh r=2 v xt ng thng


y=a+b.
2 y x 8 0

x y 2 0
y 2x 4 0

Bi 3: Cho

16
x 2 y 2 20
5

cmr:

PHNG PHP 7: Phng php lng gic


I)

C s l thuyt

1) Nu x 1 th t x=cos , 0, hoc x=sin ,


,
2
2

2
2
2) Nu x R hoc trong bt ng thc c cha R x th t
x R cos , 0,

x R sin , ,
2 2

1
3
3) Nu x 1 th t x
, 0, ,

cos
2
2

4) Nu x R >0 hoc bi ton c cha biu thc x 2 R 2 th t

R
3
x cos , 0, 2 , 2

R
x sin , 0,

x R cos
( R 0), 0,2
y R sin

5) Nu x 2 y 2 R 2 ( R 0) th t

x a R cos
, 0,2
y b R sin

6) Nu x a 2 y b 2 R 2 R 0 th t

x Ra cos
x2 y 2
2 R 2 a, b, R 0 th t
, 0,2
2
a
b
y Rb sin
2
2
x Ra cos
x y
2
8) Nu
0,2

R a, b, R 0 th t
a b
y Rb sin

7) Nu

9) Nu
10)

x Ra cos
x2 y 2
2 1a, b 0 th t
0 R 1, 0,2
2
a
b
y Rb sin

Nu trong bi ton xut hin biu thc x2+R2 th t



x R tan , ,
2 2

56

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Nu trong bi ton xut hin biu thc (ax)2+b2 (a,b>0) t t

11)
x

b

tan , ,
a
2 2

12)

Nu trong bi ton ch xut hin x khng rng buc iu kin th ta



,
2 2

cng c khi t x tan ,


13)

Nu trong bi ton xut hin mt hay nhiu biu thc dng


a b a b 2a 1 a 2 2a 3a a 3
,
,
,
,
,
... th t
1 ab 1 ab 1 a 2 1 a 2 1 a 2 1 3a 2

a tan , b tan , , ,
2 2

14)

Nu bi ton c gi thit a+b+c= abc th t



a tan , b tan , c tan , , , , k, k
2 2

II) Cc v d
V d 1:
Chng minh rng

1 x

2 5

x9 1x 0,1

LG:
9

Theo l thuyt ta t x cos , 0, VT sin 5 cos 2 sin 2 cos 2 1

T ta c PCM.
V d 2:
Cho
x 2 y 2 a 2 , a 0.CMR

T x 2 x 2 a 2 8 y 8 8a 2 y 2 a 4 a 7

LG:
x a cos
vi 0,2
y a sin

Do x2 + y2=a2 nn c th t

T a cos 2 a 2 cos 2 2 8a 4 sin 4 8a 4 sin 2 a 4

Khi

a 7 cos . cos 2 1 8 sin 2 cos 2

Do

a 7 cos 2 cos 2 1 8 sin 2 sin 2 1 1

cos 1, cos 2 1, 1 8 sin 2 cos 2 1


T a 7 pcm

V d 3:
57

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Chng minh rng: Vi mi x 1;1 ta lun c:


a) 4 x 3 3x 1
b) 8 x 4 8 x 2 1 1

LG:
b) Theo l thuyt: t
x cos , 0; 4 x 3 3 x 4 cos 3 3 cos cos 3 1
4 x 3 3x 1

pcm

c) Tong t:

V d 4: Cho ab 0. CMR :
a 2 a 4b
2 22
a 4b 2
2

2 2 2

LG: t

a 2b tan , ,
2 2
2

a 2 a 4b
tan 2 tan 2

a 2 4b 2
1 tan 2
4tan 1 cos 2 2 sin 2 21 cos 2
2sin 2 cos 2 2

2 2 sin 2 2 2 2 2; 2 2 2
4

pcm.

V d 5:
Chng minh rng:

a 1 b 2 b 1 a 2 3 ab

1 a 1 b 2, a, b 1;1
2

LG: t

58

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a cos

b cos

, 0;

1 a 1 b

a 1 b 2 b 1 a 2 3 ab

cos sin cos sin 3 cos cos sin sin


sin 3 cos

2 cos 2;2
6

pcm.

V d 6:
Chng minh rng:

1 a b 1 ab 1

2 1 a2 1 b2
2

LG: t
a tan

b tan


, ,
2 2

a b 1 ab tan tan 1 tan tan cos 2 cos 2

1 a2 1 b2
sin

cos cos sin sin cos cos


cos cos
sin cos

1
1 1
sin 2 2 ;
2
2 2

pcm.
1
4

V d 7 : CMR :

a b 1 a b 1
1 a 1 b 4
2

LG: t

59

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a tan

b tan

a b 1 a b tan tan 1 tan tan


1 a 1 b
1 tan 1 tan
sin cos sin cos cos cos


, ;
2 2

cos cos 4 .

sin 2 sin 2

cos . cos 4
sin sin cos cos

1
1 1
sin 2 2 cos2 2 ;
4
4 4

pcm.

V d 8:
CMR :
x y

yz

2001 x 2 . 2001 y 2

2001 y 2 . 2001 z 2

zx
2001 z 2 . 2001 x 2

x, y, z R

LG: t
x 2001 tan

y 2001 tan

z 2001 tan


, , ;
2 2

x y

2001 x

2001 y

2001
1

2001

cos . cos tan tan


sin

Tng t ta c:
yz
2

2001 y . 2001 x

zx

1
2001

sin

sin
2001
Bt ng cn chng minh sin sin sin
2

2001 z . 2001 x

*
sin sin sin cos cos sin
sin cos cos sin
Ta c
sin sin
* ng
pcm.

60

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

V d 9:
Chng minh rng:
n

2 n 1 x n 1 x x 1, n , n 2

LG:

V x 1 nn t x cos 2 , 0;

n 1 x n 1 x n 2 sin 2 n 2 cos 2
2
2

n 2 sin n cos n n 2 sin 2 cos 2 n 2

T ta c pcm.
V d 10:
Cho 36x 2 + 16y2 = 9. CMR:
15
25
y 2x 5
4
4

LG: t
1

x 2 cos

y 3 sin

4
3
1
sin cos 5 3 sin 4 cos 5
4
4
m 5 3 sin 4 cos 5

y 2x 5

15 25
y 2x 5 ;
4 4
pcm.

V d 11:
Cho x, y l hai s thc tha mn 3x + 4y = 5
Chng minh rng: x 2 y 2 1
LG:
3
5

4
5

Theo gi thit ta c 3x + 4y = 5 x y 1

61

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

3
5 cos
3 4
Do 1 nn ta t
0; 2
5 5
4 sin
5
x cos y sin 1
2

x
2

x y

cos

x
Do 2 2
x y

x y
2

sin x

1
2

x y2

y

1
x2 y2

cos
2
x y2

0; 2 :
y
sin
2

x y2

1
cos cos sin sin
2
x y2
cos

1
2

x y

1 x2 y2 1

Vy ta c PCM.
Tng qut: Cho x, y l 2 s thc tha mn ax + by = c trong
a 2 b 2 c 2
. Chng minh rng x 2 y 2 1

a, b, c 0

2. Bi tp SGT:
Bi 1:
Cho x 1 . CMR T x2 x 2 18x 4 8 x 2 1 1
LG:
t x=cos

62

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

T cos 2 cos 2 1 8 cos 4 8 cos 2 1

cos . cos 2 .1 2 sin

cos .cos 2 . 1 8 cos 2 . sin 2


2

cos . cos 2 . cos 4


Do cos 1, cos 2 1, cos 4 1
T cos . cos 2 . cos 4 1
pcm.

Bi 2:
Cho x 2 4 y 2 6 x 16 y.CMR 3x 8 y 18
LG:
Ta c:
x 2 4 y 2 6 x 16 y
2

x 3 2 y 4 25
2

x 3
2y 4


1
5
5

t
x 3 5. cos

5
y 2 2 sin

0; 2

3 x 8 y 18 3 3 5 cos 8 2 sin 18
2

9 15. cos 16 20 sin 18


15. cos 20 sin 25

*
2
Theo B Bunhiakowski 3 cos 4 sin 3 2 4 2 cos 2 sin 2 25
3 cos 4 sin 5
* lun ng
Do 3 x 8 y 18 pcm
3. cos 4 sin 5

Bi 3: Cho x, y > 0. Khi : T

xy 2

2 x

4x2 y 2

LG:
t

63

1
16

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

x cos

y 2 sin
T


0;
2

cos .4 sin 2

2 cos

16

cos .4 1 cos 2
16
2 cos 23

4 cos 2 4 sin 2
cos 1 cos

16 cos cos 2 32 cos 2 2 cos 1


2
2cos 1

33 cos 2 63 cos 32 0

* lun ng do 632 4.33.32 255 0


T 16 pcm

3. Bi tp ngh:
Bi 1: Cho cc s x, y, z tha mn:
0 x, y, z 1

xy yz zx 1
a ) CMR :
2x
2y
2z
2x
2y
2z

.
.
2
2
2
2
2
1 x
1 y
1 z
1 x 1 y 1 z2
b) CMR :
x
y
z
3 3

2
2
2
2
1 x
1 y
1 z

Bi 2: Cho a, b, c, d l cc s tha mn
a c. 1 d 2 v b d . 1 c 2
CMR :

a b 1

Bi 3: Cho

1 x .sin 2 x. cos
2

f x
CM :

1 x2
f x 1 , x R

Bi 4: Bit x2 + y2 > 0 v a, b R . CM:


a2 b2

2axy b x 2 y 2
a2 b2
2
2
x y

Bi 5: Chng minh rng vi mi a v n l s nguyn (n 2 ) ta c


n

(1 a 2 ) n 2a 1 a 2

1 a
n

2 n

64

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Bi 6: Cho dy s (an) vi a1 = 1, a2 = 3 v an+2 = 2an+1- a n + 2, n 1


a) CMR vi mi n c m an.an+1 = am
b) Cho mi I gi i l gc nhn cot i ai . Chng minh bt ng thc
n

Theo bt ng thc cauchy cho n-1 s dng:


x2
x
x
, 3 ,..., n ta c:
1 x 2 1 x3
1 xn

x2
x
x
x2 x3 ...x n
3 ... n (n 1)n1
1 x2 1 x3
1 xn
(1 x 2 )(1 x3 )...(1 x n )

t A (1 x1 )(1 x2 )...(1 x n )
B x1 x 2 ...x n

Ta c:

B (1 x1 )
1
( n 1) n 1
1 x1
Ax1

Tng t:

B(1 x 2 )
1
(n 1)n 1
1 x2
Ax 2

B(1 x n )
1
(n 1)n1
1 xn
Axn

Nhn tng v n bt ng thc cng chiu,cng dng ta c:


1
B
1
( n 1) n
B
pcm.
A
A
(n 2) n

PHNG PHP 8: Phng php qui np ton hc:


1.C s l thuyt:
B1: Bc c s: kim tra bt ng thc vi n n0
B2: Bc qui np: gi s bt ng thc ng vi n k n0 ta phi chng minh bt
ng thc ng vi n=k+1
B3: Kt lun

2.Mt s v d minh ha
VD1: Chng minh bt ng thc: 2 n 2n 1 (1) vi n 3
Gii
+ Vi n=3 th (1) lun ng
+ Gi s (1) ng vi n=k tc 2 k 2k 1
Ta phi chng minh bt ng thc ng vi n=k+1 tc l: 2 k 1 2(k 1) 1
Tht vy:
Ta c: 2 k 2k 1
V k 3 2 k 2
Cng 2 v bt ng thc trn ta c:
65

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2 k 2 k 2k 3 2 k 1 2(k 1) 1 pcm.
Vy bt ng thc ng vi n 3
VD2: Cmr: vi n 0 ta c bt ng thc:
1
1
1

...
1 (1)
n 1 n 2
3n 1

Gii
1 1 1 13

1 lun ng
2 3 4 12
1
1
1
+Gi s bt ng thc ng vi n k 1 .Tc l:

...
1
k 1 k 2
3k 1
Ta phi chng minh bt ng thc ng vi n k 1.
1
1
1
Tc l:

...
1
k 2 k 3
3( k 1) 1
1
1
1
t S k

...
k 1 k 2
3k 1
1
1
1
1
1
1
2
Xt S (k 1) S (k )

3k 4 3k 3 3k 2 k 1 3k 2 3k 4 3( k 1)
1
1
4
2
1 1
4
p dng bt ng thc:

a b ab
3k 2 3k 4 6k 6 3(k 1)
S ( k 1) S ( k ) 0, k 1 hay S ( k 1) S (k ) 1 (theo gi thit qui np)
pcm.
Vy bt ng thc ng vi k 1
VD3: Cho 0 x1 x 2 ... xn .

+n=1 bt ng thc c dng:

Cmr:

x1 x 2
x
x
x
x
x
x

... n 1 n 2 3 ... n 1
x 2 x3
xn
x1 x1 x 2
x n1 xn

Gii
x1 x 2 x 2 x1

lun ng
x 2 x1 x1 x 2
x
x
x
x
x
x
+n=3 bt ng thc c dng 1 2 3 2 3 1
x 2 x3 x1 x1 x2 x3
x
x
x
x
x
x
1 2 3 2 3 1 0
x 2 x3 x1 x1 x 2 x3
( x3 x 2 )( x2 x1 )( x1 x3 )

0 .lun ng
x1 x2 x3

+n=2 bt ng thc c dng:

+Gi s bt ng thc ng vi n=k-1


tc l:

x1 x 2
x
x
x
x
x
x

... k 2 k 1 2 3 ... k 1 1 (1)


x 2 x3
xk 1
x1
x1 x 2
x k 2 xk 1

Ta phi chng minh bt ng thc ng vi n=k


tc l:

x
x
x
x
x1 x 2
x
x

... k 1 k 2 3 ... k 1
x2 x3
xk
x1 x1 x 2
x k 1 x k

66

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Do bt ng vi n =3 nn ta c:

x1
x
x
x
x
x
k 1 k k 1 k 1 (2)
x k 1
xk
x1
x1
x k 1 x k

cng v vi v ca bt (1) v (2) ta c bt ng vi n =k


vy bt ng vi n 2
VD4: Chng minh rng
a1b1
ab
ab
(a1 a 2 ... a n )(b1 b2 ... bn )
2 2 ... n n
a1 b1 a 2 b2
a n bn (a1 a 2 ... a n ) (b1 b2 ... bn )
a i , bi l nhng s dng.

Gii
a1b1
a .b
1 1 lun ng
a1 b1 a1 b1
ab
ab
(a a )(b b )
+i=2 bt ng thc c dng 1 1 2 2 1 2 1 2
(*)
a1 b1 a2 b2 (a1 a2 ) (b1 b2 )

+i=1 bt ng thc c dng

a1b1
ab
2 2 )(a1 b1 ) (a 2 b2 ) (a1 a 2 )(b1 b2 )
a1 b1 a 2 b2
a b
a b2
a1b1 a 2 b2 1 1 a1b1 2
a 2 b2 a1b1 a 2 b1 b2 a1 a 2 b2
a 2 b2
a1 b1
a b
a b2
a 2 b2 1 1 a1b1 2
a 2 b1 b2 a1
a 2 b2
a1 b1

a 2 b2 (a1 b1 ) 2 a1b1 (a2 b2 ) 2 (a 2 b1 a1b2 )(a1 b1 )(a 2 b2 )


( a1b2 a 2 b1 ) 2 0 . (*) Lun ng
+ Gi s bt ng thc ng vi n k 2
ab
ab
ab
(a a ... a k )(b1 b2 ... bk )
tc l: 1 1 2 2 ... k k 1 2
a1 b1 a 2 b2
a k bk (a1 a 2 ... a k ) (b1 b2 ... bk )

Ta phi chng minh bt ng thc ng n=k+1 tc


a b
a b
(a a2 ... ak a k 1 )(b1 b2 ... bk bk 1 )
a1b1
ab
Th
2 2 ... k k k 1 k 1 1
a1 b1 a2 b2
a k bk ak 1 bk 1 (a1 a 2 ... a k ak 1 ) (b1 b2 ...bk bk 1 )

t vy:
VT

(a1 ... a k )(b1 ... bk )


a b
(a1 ... a k a k 1 )(b1 ... bk bk 1 )
k 1 k 1
(a1 ... a k ) (b1 ... bk ) a k 1 bk 1 (a1 ... a k a k 1 ) (b1 ... bk bk 1 )

pcm.

Vy bt ng thc ng vi n
VD5: Cmr vi mi s thc x>0 v mi s t nhin n ta c bt ng thc sau:
x n x n 2 ...

1
x

n 2

1
n 1
xn

Gii
1
x

+n=1 bt ng thc c dng x 2 lun ng(*)


+n=2 bt ng thc c dng x 2 1

1
3 lun ng(**)
x2

67

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

+ Gi s bt ng thc ng vi n=k ngha l


x k x k 2 ....

1
x

k 2

1
k 1 (1)
xk

Ta chng minh bt ng thc ng n=k+2 tc l


1
1
k 2 k 3 (***)
k
x
x
1
tht vy ta c x k 2 k 2 2 (2)
x
x k 2 x k ....

cng v vi v ca (1) v (2) ta c (***)


t (*) v (***) c bt ng vi s l
t (**) v (***) c bt ng vi s chn
Vy bt ng vi n

Quy np kiu cauchy


Cm: x1 x 2 ... x n n n x1 .x 2 ...x n
+Quy np hng ln trn
xut pht : u 2 v 2 2uv , u, v
x1 x 2
x1 .x 2 , x1 , x 2 0
2
x x x x
p dng cho 2 s 1 2 , 3 4 ta c:
2
2
x

x
x1 x 2
4
3
x x 2 x3 x 4
2
2
1
.

x1 x 2 x 3 x 4 4 x1 x 2 x3 x 4
2
2
2
Tng t ta cm bt ng vi n =2,4,8, 2 n

+Quy np hng xung di


Ta cm bt ng vi n tc :
x1 x 2 ... x n n n x1 .x 2 ...x n

Th ng vi n-1 tc
x1 x 2 ... x n 1 (n 1) x1. ...x n 1
x1 x 2 ... x n 1
1
x x 2 ... x n1 1n
n 1
VT=
( x1 x 2 ...x n 1 ) n ( 1
)
n
n 1
1
x x ... x n 1
x x 2 ... x n 1 1n
Hay 1 2
( x1 x 2 ...x n1 ) n1 ( 1
)
n 1
n 1
x x ... x n1
Rt gn ta c: 1 2
n 1 x1 x 2 ...x nn 1
n 1
x1 x 2 ... x n 1

T kt qu chng minh qui np hng ln xung ta thu c php chng minh


qui np ca nh l.

3.Bi tp p dng
Bi 1: cmr 2 n1 (a n b n ) (a b) n , a b 0, a b, n 1

68

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

HD
+n=k ta c: 2 k 1 (a k b k ) (a b) k
+Cm vi n=k+1 VP (a b) k (a b) 2 k 1 (a k b k )(a b) 2 k (a k 1 b k 1 )
(a b)(a k b k ) 0 lun ng.
Bi 2: a,b>0.cmr: (n 1)a n b n na n 1b
Bi 3: chng minh rng mi s nguyn n 2 v x 1 th bt ng thc sau lun
ng:
(1 x) n (1 x) n 2 n

Bi 4: chng minh rng x : 0 x sin nx n sin x, n 0


HD
+n=k c sin kx k sin x
+n=k+1 VT sin( k 1) x sin kx cos x cos kx sin x
sin kx cos x cos kx sin x sin kx sin x
k sin x sin x ( k 1) sin x VP

Bi 5: Cho x1 x2 ... x n .cmr:


5

( x1 x 2 ... xn )( x1 x 2 ... x n ) 2( x1 x 2 ... x n ) 2

Bi 6: Chng minh bt ng thc:


2

( a1 a 2 ... a k ) 2 k ( a1 a 2 ... a k ), k 1, a i

HD
Vi n=k+1 tc
(

a1 a 2 ... a k 1 2
1
)
k 1
(k 1) 2

1
(k 1) 2

2
2
2 a2
a

k
1

a 2 ... a k 1
a ... a k 1 2
2
k2( 2
)
a1 2ka1
k
k

2
... a k 1
a .. a k 1 2
2
ka1 k ( 2
)
k
k

2
2
2
a 2 ... a k 1
2
2
2
a1 k (a 2 ... a k 1 ) ka1 k
VP
k

n
Bi 7: Bt Bernuli: Cmr x 1, x 0, n 2 : (1 x) nx

()k 1

HD
Vi n=k+1 VT (1 k ) k 1 (1 kx)( x 1) 1 (k 1) x kx 2 1 (k 1) x VP
Bi 8: Bt Cauchy Bunhiacopski:
2

( x1 x 2 ... x n )( y1 ... y n ) ( x1 y1 ... xn y n ) 2

HD
Vi n=k+1 VT ( x1 2 ... x k 1 2 )( y1 2 ... y k 1 2 )
2

( x1 ... x k )( y1 ... y k ) ( x1 ... x k ) y k 1 ( y1 ... y k ) x k 1 x k 1 y k 1


2

( x1 y1 ... x k y k ) 2 ( x1 y k 1 y1 x k 1 ) ... ( x k y k 1 y k x k 1 ) x k 1 y k 1

69

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

( x1 y1 ... x k y k ) 2 2 x k 1 y k 1 ( x1 y1 ... x k y k ) x k 1 y k 1 VT

Bi 9: Bt Chebyshev: xi , y i gm 2 n s.Cmr:
x1 ... x n y1 ... y n x1 y1 ... x n y n
(1)

n
n
n

HD
An x1 x 2 ... x n

Bn y1 y 2 ... y n
C n x1 y1 ... x n y n
Dn nC n An Bn

Khi (1) Dn 0, n 1,2,3...


D on:
Dn Dn 1 ( x n x n 1 )( y n y n 1 ) ( x n x n 2 )( y n y n 2 ) ... ( x n x1 )( y n y1 ) (*)

Ta thy (*)ng vi n=2,3


Gi s (*)ng vi n=k ta chng minh (*)ng vi n=k+1
Dk 1 (k 1)C k 1 Ak 1 Bk 1 (k 1)(C n x n 1 y n1 ) ( Ak x n 1 )( Bk y n 1 )
( kC k Ak B k ) (C k B k x k 1 ) kx k 1 y k 1 Ak y k 1
C k B k .x k 1 x1 y1 x 2 y 2 ... x k y k y1 x k 1 y 2 x k 1 ... y k x k 1
y1 ( x1 x k 1 ) ... y k ( x k x k 1 )
kx k 1 y k 1 Ak y k 1 kx k 1 y k 1 x1 y k 1 x 2 y k 1 ... x k y k 1
y1 ( x k x1 ) ... y k ( x k 1 x k )

Dk 1 Dk ( y k 1 y1 )( x k 1 x1 ) .... ( y k 1 y k )( x k 1 x k )
(*)ng vi n 2

Dn Dn 1 0, n 1 (theo gi thit) pcm.


1
Bi 10: cho n s khng m x1 , x 2 ,..., x n tha mn x1 x 2 ... x n
2
1
Cmr: (1 x n )(1 x n1 )...(1 x2 )(1 x1 )
2

HD
Vi n=k+1 VT (1 x k 1 )(1 x k )...(1 x1 ) (1 x k 1 x k x k 1 x k )(1 x k 1 )...(1 x1 )
(1 x k 1 x k )(1 x k 1 )...(1 x1 )

1
2

PHNG PHP 9: S dng hm n iu


I. C s l thuyt:
1) nh l:
Cho hm s y=f(x) xc nh v lin tc trn khong (a,b) v c o hm
f(x) lin tc trn (a,b). Khi :
- Nu f(x)<0 x (a,b) th f(x) nghch bin trn (a,b).
- Nu f(x)>0 x (a,b) th f(x) ng bin trn (a,b.
Vic chng minh A B c a v vic xt hm A-B qua vic kho st
tnh n iu ca hm t c iu phi chng minh.
70

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2) Mt s lu :
Cho hm s y=f(x) n iu trn (a,b)
u v f (u ) f (v) nu f(x) ng bin.
u v f (u ) f (v) nu f(x) nghch bin.
max f ( x) f ( x) x (a, b)
( a ,b )

min f ( x) f ( x) x (a, b)
( a,b)
Nu f(x) nghch bin trn v lim f ( x) a th f(x)>a
x

Nu f(x) ng bin trn v lim f ( x ) b th f(x)<b


x

II. Mt s dng bi tp thng gp:


1)
2)
3)
4)

Xt trc tip hm A,B hoc A-B; B-A


Xt hm c trng.
Coi 1 i s l bin cc i s cn li c xem nh tham s
t n ph a v 1 hm mi

III. V d (Gii mt s bi tp trong SGT)


Bi 1/134:
Cho a1,a2,a3,p1,p2,p3 l cc s dng tha mn a1+a2+a3=1.
Chng minh rng:
p1a1 p 2a 2 p 3a3 a1 p1 a 2 p 2 a 3 p 3
Gii:
(1)

p1a1 p2a2 p3a3 a1 p1 a2 p2 a3 p3 0

V vai tr p1,p2,p3 nh nhau nn ta c th gi s: 0 p 3 p 2 p1


Do a1,a2,a3 l cc s dng v a1+a2+a3=1 nn ta c 0< a1,a2,a3, a1+a2, <1
a
a
a
Xt hm f ( p1 ) p1 1 p2 2 p3 3 a1 p1 a2 p2 a3 p3
C
f ' ( p1 ) a1 p1a 1 p2a p3a a1
1

f ' ' ( p1 ) a1 (a1 1) p1a1 2 p 2a2 p3a3 0

Vy f(p1) l hm nghch bin nn f ' ( p1 ) f ' (0) a1 0 p1 0


Do f(p 1) l hm nghch bin m 0 p3 p 2 p1 nn: f ( p1 ) f ( p 2 )
M f ( p 2 ) p 2a a p 3a (a1 a 2 ) p 2 a 3 p 3 : g ( p 2 )
1

g ' ( p 2 ) ( a1 a 2 ) p 2a1 a2 1 p 3a3 ( a1 a 2 )


g ' ( p 2 ) ( a1 a 2 )( a1 a 2 1) p 2a1 a2 2 p3a3 0

Vy g(p2) l hm nghch bin g ' ( p 2 ) g ' (0) (a1 a 2 ) 0


Do c g(p2) l hm nghch bin
g ( p 2 ) g ( p 3 ) p3a1 a2 a3 (a1 a 2 a 3 ) p 3 0

Vy ta c ddpcm. Du = xy ra khi v ch khi 0<p1=p2=p3


Bi 2: Cho 0 a; b; c 1 . Chng minh rng

71

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

a
b
c

1
(1)
bc 2 ac 2 ab 2
a
b
c
1
b)

1
(2)
bc 1 ac 1 ab 1
1 abc
Gii: V vai tr a,b,c nh nhau nn gi s: 0 a b c 1 .
(*)
0 ab ac bc 1

(**)
0 abc 1
abc
a) T (1) ta c: VT (1)
: f (a)
ab 2
b
1
f ' ( a)
(a b c)
2
ab 2
(ab 2)
a)

1
(2 b 2 c 2 ) 0
2
(ab 2)

do b 2 , c 2 1

f(a) ng bin vy: f ( a ) f (b)

2b c
: g (b)
b2 2

4 2b 2 2bc
0 g(b) ng bin
(b 2 2) 2
3c
g (b) g (c) 2
1
c 2
g ' (b )

Nh vy ta c iu pcm. Du = xy ra khi v ch khi: a=b=c=1.


b) Tng t trn.
Bi 7/135: Cho 0 a, b, c, d 1 . Chng minh rng:
a
b
c

2
bc 1 ac 1 ab 1
a
b
c
d
1

1
bcd 2 cda 2 dab 2 abc 2
1 abcd

a)
b)

HD:
a) c suy ra t bi 2b) trn.
b) Lm tng t bi 2 vi gi s tng qut: 0 a b c d 1 ta c cc nh
0 abc bad cda bcd 1
0 abcd abc 1

gi:

Tng qut ha cho dng bi tp ny:


Cho a1,a2,a3,an (0,1) . Chng minh rng:
n

i 1

ai
n

a j ( n 2)

1 j i

1
n

1 ai
i 1

V. Bi tp ngh phn theo cc dng


Dng 1: Xt hm trc tip:
72

Bt ng thc

Bi 1:
HD:

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2
cos x tan x 2 x

Cho x (0, ) Chng minh rng:


Xt y sin x tan x 2 x
C y' cos x

x ( 0, )
2

1
2
cos 2 x

V x (0, ) 0 cos x 1 0 cos 2 x cos x


cos i
1
1
2

cos
x

2
22 0
cos x 2 x
cos 2 x
y ng bin y y (0)

y ' cos x

Bi 2: Dng bi c lng cho cc hm sinx, cosx, lnx, e


Bng cch chuyn v v xt hm trc tip ta c cc bt ng thc:
x3
x3 x5
a) Cho x 0. Cmr: x sin x x
3!
3! 5!
TQ : Cho x 0,k . Cmr:
x-

x3 x5 x 7
x4k1
x 4 k 3
x3 x5 x 7
x 4k 3
x 4k 5
...

sin x x ...

3! 5! 7!
(4h 1)! (4k 3)!
3! 5! 7!
(4k 3)! (4k 5)!

x2
x2 x4
b) Cho x 0.Cmr:
1 cosx 1
2!
2! 4!
TQ : CHo x 0, k . Cmr:
x2 x 4 x6
x 4k
x 4 k 2
x 2 x 4 x6
x 4k 2
x 4k4
- ...

cosx 1 - - ...
2! 4! 6!
(4k)! (4k 2)!
2! 4! 6!
(4k 2)! (4k 4)!
T y ta c th thay k bi nhng gi tr c th c cc bt ng thc p.
Tng t vi cc hm cn li.
1

Dng 2: Xt hm c trng:
Bi 1: Cho x>0. Chng minh rng:
1 x 1
1
) (1 ) x
(1)
x 1
x
1
1
HD: (1) ( x 1) ln(1
) x ln(1 )
x 1
x
1
Xt hm f (t ) t ln(1 ) t (0,)
t
1
1
f ' (t ) ln(1 )
t t 1
1
f ' ' (t )
0
t (t 1) 2
f ' (t ) nghch bin trn (0,+ )
(1

73

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
t

M lim f ' (t ) lim [ln(1 )


t
t

1
]0
t 1

Nn f ' (t ) 0 t 0
f(t) ng bin trn (0,+ )
f(x)<f(x+1) pcm.
Bi 2:

Cho n , n>2. Chng minh rng:


n n (n 2) n 2 (n 1) 2( n 1)

(1)

HD:
(1) n ln n (n 1) ln( n 1) (n 1) ln( n 1) (n 2) ln( n 2)
xt
f (t ) t ln t (t 1) ln(t 1)

T bi ny thay cho n cc gi tr c th ta s c cc bi ton loi so


snh cc s m khng dng my tnh.
VD: 20082008 20062006 2007 4014
Cho ABC . Chng minh rng:

Bi 3:

(1 sin A)(1 sin B )(1 sin C ) e

3 3

(1)

HD:
(1) ln(1 sin A) ln(1 sin B) ln(1 sin C)
Xt f (t ) ln(1 t ) t
f ' (t )

t
0
1 t

3 3
2

t0
t 0

f(t) nghch bin trn (0,1) f (t ) f (0) 0 ln(1 t ) t t (0,1)

Vy

ln(1 sin A) ln(1 sin B) ln(1 sin C ) sin A sin B sin C

2
ln( 2008 cos x) 2007 cos x

ln( 2008 cot x) 2009 cot x


2007 t
Xt
f (t )
t (0,1)
ln( 2008 t )

Bi 4:Cho x (0, ) chng minh rng:

HD:
Bi 5:

Cho x>0. Chng minh rng:

ex ex 2ln(x 1 x2 )
HD:
Bi 6:
HD:

xt f (t) et ln(t 1 t 2 )
Chng minh rng:
4 tan 90 tan 50 3 tan 6 0 tan100
tan t

Xt f (t )

t (0, )
4

74

3 3
2

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Cho x 2 . Chng minh rng

Bi 7:

( x 1) cos

HD:

x cos 1
x 1
x

t [ 2,)
t

f ' (t ) cos sin 1


t t
t

f ' ' (t ) 3 cos 0


t
t
f ' (t ) nghch bin trn [2,)

Li c: lim f ' (t ) lim [cos sin 1] 0


t
t
t t
t
Vy f(t)>0 t [2,)

xt f (t ) t cos t ,

f(t) ng bin trn [2,) f ( x 1) f ( x) ( x 1) cos

( x 1) x cos x
x 1
x

. Chng minh:
2
a sin a b sin b 2 (cos a cos b )

Bi 8:

Cho 0 a, b

HD:

Xt t sin t 2 cost

t (0, )
2

Cho 0<x,y<1 v x y chng minh:

Bi 9:

1
y
x
(ln
ln
)4
y x 1 y
1 x

HD:
Xt 2 trng hp: 0<x<y<1 v 0<y<x<1. u quy v xt hm:
t
4t
1 t
Cho 0 y x, a; b 0 . Chng minh rng:

f (t ) ln

Bi 10:

a
HD:

bx

a
y

by

(*)

* y ln a x b x x ln a y b y

ln a x b x
ln a y b y

x
y
t
t
ln a b
Xt f (t )
t

v x y 0

75

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

f ' (t )

1
a t ln a b t ln b
t
t
ln
a

t2
t at bt

ln a b b ln a b a
t a b

a t b t ln a t b t t a t ln a b t ln b
t 2 at bt
at

ln a t b t ln b t

t
at
bt
t
a ln t

b
ln
a bt
a t b t

at
at
V a, b 0 a t a t b t t t 1 ln t t 0
a b
a b
t
b
Tng t: ln t t 0
a b
Vy: f ' (t ) 0 f (t ) nghch bin.
f ( x) f ( y )

1
2
t
t a bt

Thay cho x,y,a,b nhng gi tr c th ta c cc bi ton so snh cc s


V d: cho a,b>0 chng minh rng:

1
1
ln( a 2007 b 2007 )
ln( a 2008 b 2008 )
2007
2008

Cho ABC nhn chng minh rng:

Bi 11.

(tan A) tan A (tan B) tan B (tanC) tan C ( 3)3

HD:

(1)

V ABC nhn nn tanA,tanB,tanC>0

(1) log 3 (tanAtanA tanBtanB tanCtanC ) log 3 ( 3)3 3


tanAlog 3 tanA tanBlog 3 tanB tanClog 3 tanC 3 3
Xt

f (t ) t log

t (1 ln 3 )

t
ln 3

t ln t
ln 3

76

t (1 ln 3 )
ln 3

Bt ng thc

f ' (t )

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

ln t ln 3
ln 3

f ' (t ) 0 t 3
f (t ) f ( 3 )

3
ln 3

tan A log

tan A

tan B log

tan B

tan C log

tan C

t log

(1 ln 3 ) tan A
ln 3
(1 ln 3 ) tan B
ln 3
(1 ln 3 ) tan C
ln 3

(1 ln 3 )t
ln 3

3
ln 3

t log

(1 ln 3 )t
ln 3

3
ln 3

3
ln 3
3
ln 3
3
ln 3

1 ln 3
3 3
(tan A tan b tan C )
S

ln 3
ln 3

M
1 ln 3
3 3 3 3 3 3 (pcm)
tan A tan B tan C tan A tan B tan C 3 3 S

ln 3
ln 3
Du = xy ra khi v ch khi ABC u.

Bi 12: Cho ABC chng minh rng:


(1 sin A)(1 sin B)(1 sin C ) e

3 3
2

(1)

HD:
(1) ln(1 sin A) ln(1 sin B) ln(1 sin C )

Xt

f (t ) ln(1 t ) t

3 3
2

t (0,1)

Dng 3: Xt hm theo 1 i s, cc i s cn li c xem


nh cc tham s:
Phng php ny thng dng khi cc i s trong bt ng thc c vai tr
nh nhau, v cc iu kin kp tng i cht.
Bi 1 (BT Schur):
Chng minh rng a, b, c 0 ta c:
a 3 b 3 c 3 3abc ab( a b) bc(b c) ac( a c)

Gii:
Khng mt tnh tng qut ta c th gi s: a b c 0
Xt hm s: f (a) a 3 b 3 c 3 3abc ab(a b) bc(b c) ca(c a)
f ' (a ) 3a 2 3bc 2 ab b 2 c 2 2ac : g (a )
g ' (a ) 6a 2b 2c 0

77

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

g(a) n iu tng
g (a) g (b) c(b c) 0 f ' (a ) 0
f(a) l hm ng bin
f (a ) f (b) c 3 b 2 c 2bc 2

c 2 (c b) bc(b c) (b c)(cb c 2 ) 0

Vy c ddpcm.
Bi 2: Chng minh rng s thc dng a,b,c v s t 0 ta c:
as
bs
cs
at
bt
ct

bs c s c s a s a s b s bt c t ct a t at bt

HD: Xt hm s:
f ( x)

ax
bx
cx

bx c x c x ax a x bx

f ' ( x) a x b x (a x b x )(ln a ln b)
sym

2c x a x b x
0
(b x c x ) 2 (a x c x ) 2

Vy f(x) ng bin trn [0,) f ( s ) f (t ) pcm


Thay cho s, t cc gi tr c th ta s c cc bi ton p
V d nh:
Cho s=2 v t=1 ta c:
a2
b2
c2
a
b
c

2
2
2
2
2
2
b c c a a b b c c a a b

Cho s=3, t=2 ta c:


a3
b3
c3
a2
b2
c2

b3 c3 c3 a3 a3 b3 b2 c2 c2 a2 a2 b2

Bi 3:
HD:

Cho x>0, t>0 chng minh rng:


(1 t )(1 x t ) e x
Xt f (t ) e x (1 t )(1 x t )

Xt f ' (t ) e x (1 t )
f(t)=0 e x 1 t x ln(1 t )
f ( x) f ln 1 t

x 0

f ( x) (1 t ) (1 t )1 ln 1 t t
(1 t)t - ln 1 t

Xt (t ) t ln(1 t )
' (t ) 1

1
t

0
1 t 1 t

(t ) ng bin trn khong 0,


(t ) (0) 0

Vy: f ( x) 0 x 0; t 0
Ba 4: Cho x,y,z khng m v tha mn: x+y+z=1. Chng minh rng

78

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1 1
1 1 1 1 7
xyz x y z 1
z x y x 27
y z

(1)

HD:
x y z x y z x y z

7
(1) xyz

2
x
y
z

27.
1 1 1
7
7
xyz 2
xy yz zx 2 xyz
27
x y z
27
x( y z ) yz (1 2 x)

7
7
x(1 x) yz (1 2 x )
27
27

V
2

(1 2 x x 2 )(1 2 x)
yz
1 x
1 x
2
yz

VT

x
(
1

x
)

(
1

2
x
)

f ( x)

4
2
2
2
1
Do vai tr x,y,z nh nhau nn gi s x minx, y, z x
3
3 2 1
1
1
1
7
C f ' ( x)
x x 0 x (0, ] f(x) ng bin trn ( 0, ] f ( x ) f ( )
2
2
3
3
3
27

Dng 4: t n ph a v hm mi:
Bi 1:

HD:

Bi 2:

Cho x y 0 chng minh rng:


x y
x y

(1)
2
ln x ln y
x
x
1
1
y
y
(1)

x
2
ln
y
x
x
x
( 1) ln 2 2 0
y
y
y
Xt: f (t ) (t 1) ln t 2t 2
t (1,)

Cho a, b > 0. Chng minh rng:


( a 1) ln( a 1) e b ( a 1)(b 1)

HD:
Xt hm qua bin trung gian:
b
t u a 1 0, v e 0 ta c:

79

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

u ln u v u (ln v 1)
u (ln u ln v ) u v
v
ln u ln v 1
u
u
v
ln 1
v
u
1
u

ln t 1 0
t 0
t
v

1
Xt hm s: f (t ) ln t 1 vi t > 0
t
1 1 t 1
f ' (t ) 2 2
t t
t
f ' (t ) 0 t 1

T bng bin thin f (t ) f (1) 0


pcm.
Bi 3:
Cho x 0,1. Chng minh rng:
(*)
2(u v) x 2 x u x v x
HD:
(*) 2(u v) x 2u 2v
x

u v 2u 2v u v
x

Do vai tr u, v nh nhau, gi s u v 0 .
C:
2u u v (u v)
2 v u v (u v )
u v 2v (u v)

Xt hm f ( x) t x t u v x
C f ' (t ) xt x 1 xt u v x 1

x t x 1 t u v
x 0
f ' (t ) 0
x 1

x 1

Vai tr u, v nh nhau, gi s u v
u v 2v
uv 0
t t u v
V x 0,1 x 1 0 t x 1 t u v x 1
x t x 1 (t u v) x 1 0

Vy: f(x) ng bin trn 0, , x 0,1


M: 0 2v u v

80

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

f ( 2 v ) f (u v )
(2v) x 2v u v u v u v u v
x

2v u v u v 2u

(pcm)

Bi 4: Cho x 0; 0 . Chng minh rng:


ln(1

(2 x )
)
x
2 x( x )

(1)

HD:
1
1
)
0
x
2 x x

1
ln(1 )

0
x
2x x
1

1
1
1
t

Xt f (t ) ln(1 t ) t
ln(1 t ) t
; t 0
1
2
2 1 t
x
1
t
1
1
1
t 2 1
f ' (t )

0
1 t 2 (1 t ) 2 (1 t ) 2
f(t) nghch bin trn (0,)
1
t
M lim f (t ) lim ln(1 t ) t
0 f (t ) 0t 0
(pcm )
t 0
t 0
2
t 1

(1) ln(1

IV. Nhn xt:


Vic kho st tnh n iu ca hm s mang tnh thut ton kh n gin hn
vic s dng cc phng php khc trong chng minh bt ng thc, c bit l
vic s dng cc bt ng thc c in ta thng gp kh khn trong vic chn
im ri. V vy ng dng tnh n iu hm s dung d hn vi cc bi ton co
nhiu iu kin ca i s. iu ny c minh ha trong chng minh bt ng
thc lng gic trong tam gic.
Bi 1:Cho ABC Cmr:
a)

sin

A
B
C
sin sin
2
2
2

1
A
sin
2

1
B
sin
2

1
C
sin
2

15
2

HD:
p dng bt ng thc Cosi c bn ta c:
1

Xt hm

A
B
C
A
B
C
sin
sin
sin sin sin
2
2
2
2
2
2
3
A
B
C
sin sin sin cos A cos B cos C 1
2
2
2
2
9
3
f (t ) t ;
t (1, ]
t
2
sin

81

Bt ng thc

*)

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

b) sin

A
B
C
sin sin
2
2
2

A
B
C
sin 2
sin 2
2
2
2
1
4
HD: p dng bt ng thc Cosi
4
A
A
sin 2
sin
2
2
sin 2

27
2

Tng t cho cc gc B,C


p dng bt ng thc Cosi c bn
4
sin

C
2

sin

B
2

Xt hm f (t ) t

4
sin

C
2

1
t

36
A
B
C
sin sin sin
2
2
2
3 3
t (0,
]
2

Cc bi tng t:
a) cos
b)

A
B
C 7 3
cos cos
2
2
2
2
1

sin A sin B sin C

d)
e)
f)

13
6

A
B
C
sin sin
2
2
2
1
1
1
3 3 8
sin A sin B sin C

2
2
2
3
sin A sin B sin C
1
1
1
15
cos A cos B cos C

(ABC nhon)
cos A cos B cos C 2
1
1
1
27
cos A cos B cos C

2
2
2
2
cos A cos B cos C
A
B
C
1
1
1
7 3
cos cos cos

A
B
C
2
2
2
2
cos
cos
cos
2
2
2
sin

c)

...

Bi 2: Cho ABC c C maxA, B, C

2
7 3

sin C
3


3
HD: V ABC c C maxA, B, C nn C [ , ) sin C [ ,1)
2
3 2
2
2
1
VT 2 sin C cos( A B)
2(sin C
)
sin C
sin C
1
3
Xt f (t ) t
t [ ,1)
t
2
Bi tng t: Cho ABC c C minA, B, C

Chng minh rng:

sin 2 A sin 2 B

82

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Chng minh: sin A sin B

HD:

Bi 4:

7 3
3

C
2
2
A
B
C
Cho ABC c maxA, B, C
cminh tan tan tan 4 3
3
2
2
2
2
A
A
1
Gi s A maxA, B, C
tan [
)
3
6 4 4
2
3,1
B
C
A
Ta c tan tan 2 tan( )
2
2
4 4
A
A
2 tan 2 2 tan 2
A
B
C
A
A
4
4
tan tan tan tan 2 tan( )
A
2
2
2
2
4 4
1 tan 2
4
2
2t 2t 2
1
Xt f (t )
t [ ,1)
2
1 t
3
Cho ABC chng minh rng:
A
B
C
A
B
C
a)
(sin sin sin ) 2 cos 2 cos 2 cos 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
b)
(cos A cos B cos C ) sin A sin B sin C
cos

Bi 3:

HD:
A
B
C
A
B
B
C
A
B
A
B
C
sin 2 sin 2 2 sin sin 2 sin sin 2 sin sin cos 2 cos 2 cos 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
A
B
B
C
A
C
2 sin sin 2 sin sin 2 sin sin cos A cos B cos C
2
2
2
2
2
2
A
B
B
C
C
A
A
B
C
2 sin sin 2 sin sin 2 sin sin 1 4 sin sin sin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
B
C
A
A
B
C
2 sin sin (1 2 sin ) 2 sin (sin sin ) 1 0
2
2
2
2
2
2

V vai tr A,B,C nh nhau nn gi s: A minA, B, C 0 A


3
A
1
sin (0, ]
2
2
B
C
BC
A
Ta c 2 sin sin 1 cos
; 1 2 sin 0
2
2
2
2
B
C
A
BC
A
2 sin sin (1 2 sin ) (1 cos
)(1 2 sin )
2
2
2
2
2
B
C
BC
V sin sin 2 sin
2
2
4
A
B
C
A
BC
2 sin (sin sin ) 4 sin sin
2
2
2
2
4
BC
BC
A
BC
VT (1 cos
)(1 2 cos
) 4 sin sin
1
2
2
2
4
a ) sin 2

83

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

BC
. Do
4
A
BC
BC
A
1
1 2
sin cos
1 2 sin 2
1 2t 2 v sin (0, ] t [ ,
]
2
2
4
2
2
2 2
Ta c: f (t ) (1 1 2t 2 )(1 2 4t 2 ) 4t (1 2t 2 ) 1 8t 4 8t 3 2t 2 4t 1

t t sin

f ' (t ) 32t 3 24t 2 4t 4


1
t 2
3
2
2
f ' (t ) 0 8t 6t t 1 0 (2t 1)(4t t 1) 0
1 17
t
8
1
2
1 17
f (t ) max f ( ); f ( ); f (
) 0
2
8
2

VT 0

B C

1
cos
2

Du = xy ra cos B C 1
B C
4
3

B C
1

sin
4
2

B C
2

sin
4
2

Vy ABC u.

b) Gii tng t trn.


T cc bt ng thc lng gic ny ta c th c c cc bt ng thc
i s nh vic thay cc hm lng gic bi cc n i s vi cc iu kin
tng ng.

PHNG PHP 10:

Chng minh bt ng
thc nh nh l Lagrang
Hm f lin tc trn a, b v c o hm trn (a,b) th c a,b :
f (b ) f (a )
hay (b a ) f ' (c) f (b) f (a )
ba

ba
ba
VD1: Hm y=tanx 0 a b .cmr:
tan b tan a
2
2
cos a
cos 2 b
Ta c: y=tanx tha mn iu kin ca nh l Lagrang c (a, b) sao cho
f ' (c )

84

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
(b a ) tan b tan a
cos 2 c
cos c cos a

1
1
V c (a, b) (0, )
(b a ) tan b tan a
(b a )

2
2
cos a
cos 2 b
cos c cos b
ba
ba
VD2: Hm y=lnx.0<a<b.Cmr:
ln b ln a
b
a
VD3: Hm y t : x 1, 1. Vi 1 t x : f ' ( x)( x 1) t 1
f ' (c)(b a ) f (b) f ( a )

f ' (t ) t 1

.1 1 ( x 1) x 1 x 1 ( x 1)

( x 1) x 1 .pcm

VD4: y x b , x 0 .Xt hm f (t ) t b trn 0, x


c (0, x) : f ' (c)( x 0) f ( x) f (0)
1
( x 0) x b b

2 t b
1
x

x xb b
2 xb
2 b

PHNG PHP 11:Mt s


A.Bt ng thc tch phn

phng php khc

1.Mt s tnh cht quan trng:


Gi s f(x),g(x) lin tc trn a; b .Khi :
b

1.1 Nu f ( x) 0, x a; b th

f ( x)dx 0
a

1.2 Nu f ( x) g ( x), x a; b th

f ( x)dx g ( x)dx
a

1.3 Nu m f ( x) M , x a; b th (b a)m f ( x)dx (b a)M


a

1.4 Tn ti c a; b sao cho f (c)

1
f ( x) dx
b a a
b

1.5 Mi f(x) xc nh trn a; b c

f ( x)dx f ( x) dx
a

1.6 Bt ng thc Bunhiacopski:


b

( f ( x) g ( x)dx) 2 f 2 ( x)dx g 2 ( x)dx


a

Chng minh
b

Ta lun c: (tf ( x) g ( x)) 2 dx 0, t


a

t 2 f 2 ( x)dx 2t f ( x) g ( x)dx g 2 ( x)dx 0, t


a

85

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Theo nh l v du ca tam thc bc hai ta c:


b

' ( f ( x) g ( x)dx) 2 f 2 ( x)dx g 2 ( x)dx 0 ( f ( x) g ( x)dx) 2 f 2 ( x)dx g 2 ( x)dx


a

pcm.

2. Mt s v d:
VD1: Chng minh bt ng thc:

1 m 2x
m 2 m 3
x
e
dx

,m
2 0
m2 m3

Gii
Xt hm f ( x) e 2 x 2( x 2 x) , x 0
Ta c: f ' ( x) 2(e 2 x 2 x 1) 0, x 0
f(x) ng bin trn 0; . f ( x) f (0) 1 0 e 2 x 2( x 2 x), x 0

1 m 2x
1 m
m 3 m 2
2
m
2
,m
x
e
dx

x
2
(
x

x
)
dx

x
(
x

x
)

0
2 0
2 0
m3 m2

T ta c:
pcm.

VD2: Chng minh bt ng thc: x tan n xdx


0

1 n 2
( ) ,n
n2 4

Gii

Ta c: x 0; ta lun c: 0 x tan x

Nn x n1 x tan n x vi x 0;

x tan

4
n

xdx x n1 dx
0

1 n2
( ) , n * pcm.
n2 4

VD3:
Cho b a 0 v cho hm s f lin tc trn a; tha mn iu kin:
t

f 2 ( x) dx x 2 dx, t a .Cmr:
a

f ( x) dx xdx
a

Gii
t

p dng bt ng thc bunhiacopski ta c: ( xf ( x)dx) 2 x 2 dx f 2 ( x)dx, t a


a

Theo gi thit

f
a

t
2

( x)dx x 2 dx, t a ( xf ( x)dx) 2 ( x 2 dx) 2 , t a


a

86

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

xf ( x)dx x

dx, t a

Do : xx f ( x)dx 0, t a
a

Xt hm s: F(t) xx - f(x)dx
a

Ta c: F (a) 0, F (t ) 0 khi t a v F ' (t ) t (t f (t ))


b

1
1
Do : x f ( x)dx x( x f ( x))dx F ' ( x)dx
x
x
a
a
a
b

1
1
F (b )
F ( x)
F ( x) ba 2 F ( x) dx
2 dx 0
x
b
a x
a x
b

Vy nn ( x f ( x ))dx 0, b a hay xdx f ( x)dx, b a


a

pcm.

VD4: Cho f(x) l hm s c o hm lin tc trn 0;1 v f (1) f (0) 1 .Cmr


1

( f

'

( x)) 2 dx 1

Gii
p dng bt ng thc bunhiacopski vi cp s: f ' ( x) v g ( x) 1
1

Ta c: ( f ' ( x)dx) 2 ( f ' ( x)) 2 dx dx ( f ' ( x)) 2 dx


0

Theo cng thc Newton-Leibnitz th:

'

( x)dx f ( x)10 f (1) f (0) 1

T ta c: ( f ' ( x)) 2 dx 1 pcm.


0

VD5: Cho hm s lin tc f: 0,1 1,1 .Cmr:


1

1 f 2 ( x)dx 1 ( f ( x)dx) 2
0

Gii
p dng bt ng thc bunhiacopski cho cc cp hm s:
h( x) 1 f 2 ( x) v g ( x) 1 trn 0,1 ta c:
1

( 1 f 2 ( x)dx) 2 (1 f 2 ( x))dx dx
0

1 f 2 ( x)dx 1 f 2 ( x)dx
0

Tip tc p dng bt ng thc bunhiacopski cho cc cp s:


H ( x) f ( x), G ( x) 1 trn 0,1
87

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
2

Ta c: ( f ( x)dx) f ( x)dx dx 1 ( f ( x)dx) 1 f 2 ( x)dx


0

Vy

1 f 2 ( x) dx 1 ( f ( x)dx) 2 pcm.
0

3.Bi tp p dng:
Bi 1: Chng minh bt ng thc:
n

n
1
5
(
(cos x) km n sin x) dx ,1 m , n *

2 0 k 1
4

1
HD: vi 1 m ta c: (cos x) km cos 2 x 1 sin 2 x, x 0, , n * (1)
n

Du bng xy ra x 0
5
1
5
1
(sin x ) 2 , x 0, , n * (2)
4
2
4
n
1
Du bng xy ra sin x
2
n
5
5
T (1) v (2) suy ra (cos x) km sin x

(cos x ) km n sin x n

4
4
k 1
*
Bi 2: Cho x 0 v n .Cmr:
x2 x3
xn
ex 1 x

...
2! 3!
n!
1 sin 2 x sin x

Bi 3: Cho I n t 2 sin n tdt.


1

Cmr:

2
2 n 3 1
In ( )n (
)

n3

B.S dng phng php khai trin nh thc Niuton


1.Cng thc:
n

(a b ) n C nk a n k b k
k 0

Nhn xt:cc s hng cch u hai u th bng nhau

2.Mt s v d minh ha
VD1:
Chng minh rng: 19992002 20002002 20012002
Gii
Ta c: 19992002 20002002 2.20002002 (1)
Mt khc:
2001 2002
1 2002 2002 k
1
1
2002
0
1
)
(1
)
C 2002
C 2002
C 2002
1
2
k
2000
2000
2000
2000
2000
k 1
20012002 2.2000 2002 (2)
T (1) v (2) 19992002 2000 2002 20012002 (pcm)
(

88

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

VD2:
Chng minh rng:

C n1 2C n2 ... nC nn
n!, n , n 3
n

Gii
Ta c: (1 x) n C n0 C n1 x C n2 x 2 ... C nn x n
Ly o hm hai v ta c: n(1 x) n1 C n1 2C n2 x ... nCnn n n1
Thay x=1 ta c: n 2 n1 C n1 2C n2 ... nC nn
n 1
Vi n 3 ta c: n! 2.3.4...n 2.
2...
2 2
( n 1)

T :

1
n

2
n

n
n

C 2C ... nC
n!, n , n 3 (pcm)
n

VD3:
1
m

1
n

Chng minh rng: (1 ) m (1 ) n , m, n , m n 1


Gii
1
n

1
n
1
1
1
1
2
1
1
n 1
2 (1 ) (1 )(1 ) ... (1 )(1
)
2!
n 3!
n
n
n!
n
n

Theo cng thc nh thc Newton: (1 ) n 1 C n1 C n2

1
1
... C nn n
2
n
n

Tng t ta c:
1 n1
1
1
1
1
2
1
1
n
) 2 (1
) (1
)(1
) ...
(1
)(1
)
n 1
2!
n 1 3!
n 1
n 1
( n 1)!
n 1
n 1
1 n1
1
T (1
) (1 ) n
n 1
n

1
1
1

(1 ) n l dy tng ngt (1 ) m (1 ) n , m, n , m n 1 (pcm)


n 1
m
n

(1

VD4
Chng minh rng: C n1 2 C n2 3 C n3 ... n C nn 2 n n 3 , n * (1)
Gii
Theo Bunhiacopski: C n1 2 C n2 ... n Cnn 12 2 2 ... n 2 C n1 C n2 ... C nn
n( n 1)(2n 1)
2
2
2
1 2 ... n
Ta c:
6
C 1 C 2 ... C n 2 n 1
n
n
n

VT (1)

(2 n 1)n(n 1)(2 n 1)
6

cm (1) ta chng minh cho:

(2 n 1)n (n 1)(2n 1)
2 n1 n 3
6

3.2 n n 3 (n 1)(2n 1)(2 n 1) (*)

Tht vy: vi n 3 n 2 3n n 2 3n 1
3n 2 2n 2 3n 1 (n 1)(2n 1)

89

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

3.2 n n 3 2 n (n 1)(2n 1) (n 1)(2n 1)(2 n 1)


3.2 n n 3 ( n 1)( 2n 1)( 2 n 1) (*) c cm

1
2

1
3

VD5: Chng minh: 1 C n1 Cn2 ...

1
2 n1
C nn
, n *
n 1
n 1

Gii:
Xt (1 x) n C n0 C n1 x C n2 x 2 ... C nn x n
Ly tch phn 2 v t 0 n 1 ta c:
1

n
0
1
n n
(1 x) dx Cn dx C n xdx ... C n x dx
0

n 1

2 1
1
1
1
C n0 C n1 C n2 ...
C nn
1 n
2
3
n 1
n 1
1
1
1
2 1 2 n 1
C nn

(pcm)
1 C n1 C n2 ...
2
3
n 1
n 1
n 1

3.Bi tp p dng:
Bi 1: Cmr: C n2 2C n3 ... (n 1)C nn (n 2).2 n 1 , n \ 0,1
HD:
Xt f ( x) (1 x ) n C n0 Cn1 x C n2 x 2 ... C nn x n
Ta c: f (1) 2 n C n0 C n1 ... C nn
f ' (1) n 2 n 1 C n1 2C n2 ... nC nn

f ' (1) f (1) n 2 n1 2 n C n0 C n2 2C n3 ... ( n 1)C nn


C n2 2C n3 ... (n 1)C nn 1 (n 2).2 n1 (n 2).2 n1 , n \ 0,1 (pcm)
1
3

1
5

Bi 2: Cmr: C n0 C n1 C n2 ...

0
2n

2
2n

4
2n

Bi 3: Cmr: C .C .C ...C

2n
2n

(1) n n
Cn
2n 1

4n

2(n 1)

3n 1
4n 4n 1
2

n 1

, n *

2n

2n

HD: Khai trin: 2 2 n C 2kn 4 n v 0 (1 1) 2n (1) k C nk


k 0

k 0

4
C 20n C 22n C 24n ... C 22nn (n 1)n 1 C 20n C 22n ...C 22nn (bt ng thc Cauchy)
2

MT S NG DNG CA BT NG THC
I. ng dng trong vic tm gi tr ln nht, nh nht:
Phn ny c cc nhm khc trnh by thnh 1 chuyn ring c th v
chi tit nn y ch xin a ra 1 v d mang tnh cht minh ha cho phng
php:
V d: Tm gi tr nh nht ca biu thc sau vi a,b,c>0
1
1
1
4( a b c )

1 2ab 1 2bc 1 2ca


9

90

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Gii:
p dng bt ng thc Cosi c bn ta c:
1
1
1
9

1 2ab 1 2bc 1 2ca 3 2(ab bc ca)


C (a b c) 2 a 2 b 2 c 2 2ab 2bc 2ca
M

2(a 2 b 2 c 2 ) (a 2 b 2 ) (b 2 c 2 ) (c 2 a 2 ) 2ab 2bc 2ca

(a b c) 2 3(ab bc ca )
2( a b c ) 2
3
2( a b c ) 2 1
3 2(ab bc ca) 3
(9 2 ( a b c ) 2 )
3
3
9
27

3 2(ab bc ca) 9 2(a b c) 2


1
1
1
4(a b c)
27
4( a b c )
Vy

2
1 2ab 1 2bc 1 2ca
9
9
9 2(a b c)
27
4t
Xt f (t )

t0
2
9
9 2t
108t
4
f ' (t )

2 2
9
(9 2t )
2(ab bc ca)

f ' (t ) 0

108t
4
4t 4 36t 2 243t 81 0
2 2
9
(9 2t )

(t 3)(4t 3 12t 2 74t 27) 0


t 3
3
2
4t 12t 74t 27 0
Xt g (t ) 4t 3 12t 2 74t 27

t 0

g ' (t ) 12t 24t 74 0

t 0
Vy g(t) ng bin trn (0,)

pt g(t)=0 c khng qu 1 nghim trn (0,)


1
M g g (1) 0 v g(t) lien tc trn [0, 1] nn g(t) c 1 nghim
3

trong (0, 1)
Vy g(t)=0 c duy nht 1 nghim t=a v nghim ny nm trong (0, 1)
BBT:
t
f(t)

a
0

3
0

91

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

f(t)

7
3

7
3
1
1
1
4(a b c) 7

1 2ab 1 2bc 1 2ca


9
3
t a b c 3
Du = xy ra
a b c 1
a b c 0
7
Vy gi tr nh nht ca biu thc bng xy ra tai a=b=c=1.
3

T bng bin thin ta c

f (t )

II. ng dng trong vic gii cc phng trnh, h phng trnh, bt

phng trnh, h bt phng trnh:


Thng minh ha qua phng php nh gi.
Cng ging nh phn trn, phn ny c nhm lm v phng trnh bt
phng trnh, h phng trnh lm chi tit, y nn y ch a vo v d
mang tnh tng trng cho phng php.
V d 1: Gii phng trnh:

sin x

cos x

HD:

t sin x cosx 1 t 2

sin x

sin x

2 sin x
sin x

Xt f (t ) 2 t 2

sin x

sin x

1 t 2

f ' (t ) 2 t ln 2

t [0.1]

cos x

2t 2

1 t 2

t (0,1)
2t

2 1 t2

ln 2.2

1 t 2

2t
2 1t
f ' (t ) 0

t
1t2
2y
g(y)
; y (0,1)
y

(*)

2 y y. ln 2 2 y 2 y ( y ln 2 1)
g ' ( y)

0
y2
y2
g(y) nghch bin trn (0, 1)

92

y (0,1)

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

g (t ) g ( 1 t 2 ) t 1 t 2 t

2
2

v t (0,1)

Bng bin thin


t
f(t)
f(t)

2 2

V f(t) xc nh ti t=0; t=1 nn c f (t ) 3

sin x

cos x

sin x

cos x

t [0,1]

sin x 0

PT c nghim khi v ch khi sin x 0 sin x 0 x k

sin x 1
Vy pt c nghim x k
(k Z )

(k Z )

III. ng dng trong vic tnh gii hn ca hm s, biu thc phc

tp:
Minh ha qua phng php dng nguyn l kp.
Sn lim( 2 3 2)( 2 5 2)...( 2 2n1 2)
Bi 1:
Tnh: lim
n
n
HD:

0 ( 2 3 2)( 2 5 2)...( 2 2n1 2) ( 2 1)n

Ta c

( 2 1) n 0 . Nn theo nguyn l kp ta c:
M lim
n

lim S n 0
n

Tnh:

Bi 2:

limSn lim(
n

HD:

1
2
n
2
... 2 )
n 1 n 2
n n
2

Ta c:
1
1
2
n
1
2
2
... 2
(1 2 ... n) 2
n n n 1 n 2
n n
n 1
n(n 1)
n(n 1)

Sn
2
2( n n)
2(n 2 1)
n(n 1)
n(n 1) 1
lim
lim
. Nn theo nguyn l kp ta c
M
n 2(n 2 n)
n 2(n 2 1)
2

(1 2 ... n)

lim S n
n

1
2

93

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

HD:

lim(n n 1) n

Tnh:

Bi 3:
Ta c

n
n

l 1 dy n iu gim v gii hn ca n bng 1

n2

Tht vy ta chng minh: n n n1 n 1 ; n 2


1
t

Xt f (t ) t t y
1

1
1 lnt 1 1 lnt
1 lnt
ln y lnt y' 2 2 2 y' t t 2 0
t
y
t t
t
t

t 3

n
n1
Vy y l hm nghch bin f (n) f (n 1) n n 1
n
n 1
Mt khc lim
n

1
( n n 1) n ( ) n
n
2
Tht vy ta chng minh bng quy np:

Ta li c

+ vi n=1 th 0

1
lun ng
2

1
2

k
k
+ Gi s pcm ng n n=k tc l ( k k 1) ( )

Ta

( k 1 k 1 1) k 1

chng

minh

cng

ng

vi

n=k+1

2 k 1
Ta c k k k 1 k 1 k k 1 k 1 k 1 1

Vy ( k 1 k 1 1) k 1 (k k 1) k (k 1 k 1 1)
Ta chng minh
(*)
Xt

k 1

k 1

k 1 1

1
2

(*)

3
3
k 1 k 1
2
2

3
f (k )
2

1 k 1
( k 1 1)
2k

k 1

3

2

k 1

k 1 0

k 1

k 1
k

k 1

3
3
f ' (k ) (k 1) 1 f ' ' (k ) k (k 1) 0
2
2
3
f(k) l hm ng bin f ' ( k ) f ' (1) .2 1 0
2
2

3
f(k) l hm ng bin f (k ) f (1) 2 0
2

1
2

Nh vy ta c: (n n 1) n ( ) n

94

tc

l:

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
0
Mt khc: lim
n 2

v lim(n n 1) 0
n

1
( n 1) ( n 1) nn
2
n

Do

theo

nguyn

kp

ta

lim ( n n 1) n 0
n

Tnh

Bi 6:

lim S n lim (
n

1
n2 1

1
n2 2

...

1
n2 n 1

HD:
p dng bt ng thc:
n 1
n2 n 1

M lim
n

n 1
2

Sn

n n 1

lim

n 1
n2 1
n 1
n2 1

1 , nn theo nguyn l kp ta

Sn 1
c lim
n
Bi 7:

Tnh:
lim S n lim n 2 sin 2
n

n 2008
n 2008
cos 2
n 1
n 1

HD
2008
2008
2 n2008

n2008
2 n
2 n
cos
2sin
cos
Ta c: 2sin
2
n 1
n 1
n 1
n 1
2

2008
2008
2008
n 2008
2 n
2 n
2 n
2 sin
cos
sin
cos
1
n 1
n 1
n 1
n 1
Vy 1 Sn n 2 . M lim n 2 1 nn theo nguyn l kp ta c lim S n 1
2

Bi 8*:

Tnh

lim Sn lim(n 1 n cosn)


n

1
2nn sin n

HD:
Ta c: n+1+cosn=1+n(1+cosn)
Vi
1 cos n 1 0 1 cos n 2
1 1 n(1 cos n) 1 2n
1 (1 n(1 cos n))

1
2 n n sin n

1
2 n n sin n

(1 2n)

(*) Ta chng minh lim(1 2n) 2n n sin n 1


n

95

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

1
2nn sin n

1
n

(1 2n)
Tht vy ta c 1 (1 2n)
V 1 sinn 1 n n sinn n n 2n nsin n 3n
1
1

;
3n 2n n sin n

(1 2 n)

1
2 n n sin n

1
1

2n n sin n n

(1 2 n) 2 n n sin n (1 2 n) n
1

1 (1 2n ) 2 n n sin n (1 2 n) n

1
n

lim n (1 2 n ) 1 lim (1 2 n )
n

Sn 1
Vy theo nguyn l kp ta c lim
n
Bi 9: Tnh:
n

lim S n lim
n


k 1

k
1
2
n

HD:
t

k
k

1 x
;
k

1
,
n
n2
n2

, x 0

p dng bt ng thc Cosi ta c:


1 x 1
x
1
2
2
1
1
2
x
1 2
1 x
1
1
1 x
1 x
2 x
1
1 x
x
x
1
1 x 1
2 x
2
x
x

1 x 1
2 x
2
k
Thay k=1, 2,, 2 ri cng v ta c:
n
1 x (1 x ).1

k
n2

n
n k
k

k 1 2 n
k
n2
k 1
k 1

2 2
n
n

Ta li c:

96

1
2 n n sin n

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

2n

k 1

k
n2

1
2
n
n ( n 1)
2 ... 2
2
2n
2n
2n
4n 2
n

n( n 1)
2
n)

k 2(2n
n

k
2n
k 1 2 n k
k 1
2
n
n(n 1)
n(n 1)

Sn
2
2(2n n)
4n 2
n(n 1)
1
n(n 1) 1
M c:
lim

v lim
. Nn theo nguyn l kp ta c:
2
n 2 ( 2 n n )
n
4
4
4n 2
1
lim S n
n
4
n

k2
S n lim 3 1 3 1
Bi 10 : Tnh lim
n
n

n
k 1

k 1

HD: Cch gii hon ton tng t bi 9

( 2 n x 1) n x 2
Bi 11: Cho x 1. CMR : lim
n
HD:
+) pcm hin nhin ng vi x=1.
+) Xt vi x>1. Ta c:
0 ( n x 1) 2
2n x 1

x 2 2n x 1

x2

( 2 n x 1) n ( n x 2 ) n x 2

Mt khc:
2
1
(2 x 1) x n
n
x2
x
n

x 2 1 2 1 1

n
x 2

p dng bt ng thc Bernoulli


n

*)

*)

1
1
1 n n 2 1 1 n n n 2 1
x
x

( n x 1) 2
(2 n x 1) n x 2 1 n

n
x2

x (1 n x - 1) n 1 n( n x 1) n( n x 1)
( n x 1) 2

x2
( n x 1) 2 x 2

n
n
n
n2
n x
x2

x2
n
2
n

(
2
x

1
)

x
1

Vy

n
2
n x

x2
M lim x 2 1
n
2
n
n x
97

x2

Bt ng thc

http://thptyenvien.edu.vn/forum - ducduyspt

Theo nguyn l kp ta c pcm


Bi 12: Tnh:

1
2
n
lim S n lim ln 1 2 1 2 ...1 2
n
n
n n n

HD:
Ta c:

1
2
n

S n ln1 2 ln1 2 ... ln1 2


n
n
n

S dng bt ng thc :
x2
x
ln(1 x) x
2
Ta c:
1
1

2
n
2n

2
22

n2
2n 4
.....

x 0

ln 1 2
n

ln 1 2
n


n2


n2

n
n2
n
n

ln 1 2
2
4
n
2n
n
n2

Cng v cc bt ng thc trn ta c:


1 2
n 1
22
n2
1 2
n

S n 2 2 ... 2

...

...

2
2
2
4
4
4

n n
n 2n 2n
2n
n n
n
1 2
n n(n 1) n 1

...

2n
n2 n 2
n2
2n 2
2
2
1
2
n
1 n(n 1)(2n 1) (n 1)(2n 1)
4 ... 4 4

4
6
2n 2n
2n
2n
12n3
n 1 (n 1)(2n 1)
n 1

Sn
3
2n
2n
12n
n 1 1
n 1 (n 1)(2n 1) 1
Do : lim
; lim

n 2n
n

2
12n3
2n
2
1
Sn
Nn theo nguyn l kp ta c: lim
n
2
M

98

You might also like