Professional Documents
Culture Documents
-----------------------
------------------------
NGUYN TH LI
H NI 2012
-----------------------
------------------------
NGUYN TH LI
H NI 2012
LI CAM OAN
H Ni, ngy
thng
nm 2012
Tc gi lun vn
Nguyn Th Li
LI CM N
c c kt qu ny, ti xin trn trng by t lng bit n su sc
nht n TS. Phm Hng Sn ngi tn tnh du dt, hng dn v to
mi iu kin gip ti hon thnh cng trnh nghin cu ny.
Ti xin chn thnh cm n cc thy c gio Ban o to sau i hc,
Vin Khoa hc Nng nghip Vit Nam to iu kin gip ti hon
thnh lun vn.
Ti xin chn thnh cm n s gip ca gia nh v cc bn b ng
nghip Trung tm Sinh hc Thc nghim, Vin ng dng Cng ngh cho
ti ng lc v to iu kin trong qu trnh hc tp v nghin cu.
H Ni, ngy
thng
nm 2012
Tc gi
Nguyn Th Li
ii
MC LC
M U .................................................................................................... 1
1. Tnh cp thit ca ti .......................................................................... 1
2. Mc ch v yu cu ca ti ............................................................... 3
3. ngha khoa hc v thc tin ca ti ................................................. 4
4. i tng v phm vi nghin cu ca ti ........................................... 5
CHNG 1 - TNG QUAN TI LIU V C S KHOA HC CA
TI....................................................................................... 6
1.1. C s khoa hc ca phng php nui cy m t bo thc vt............. 6
1.1.1. Tnh ton nng ca t bo thc vt................................................. 6
1.1.2. S phn ho v phn phn ho t bo ............................................ 6
1.1.3. Cc nhn t nh hng ti qu trnh nhn ging bng nui cy m
t bo....................................................................................................... 8
1.1.3.1. Mi trng nui cy ................................................................ 8
1.1.3.2. Cc cht iu ho sinh trng................................................ 11
1.1.3.3. Mi trng vt l................................................................... 13
1.1.3.4. Vt liu nui cy.................................................................... 14
1.1.3.5. iu kin v trng ................................................................. 14
1.1.4. Cc giai on chnh trong qu trnh nhn ging nui cy in vitro. 15
1.2. Mt vi nt v Lan kim tuyn............................................................. 17
1.2.1. Phn loi ...................................................................................... 17
1.2.2. c im hnh thi....................................................................... 17
1.2.3. Sinh hc v sinh thi .................................................................... 18
1.2.4. Phn b........................................................................................ 19
1.2.5. Gi tr dc liu ca A. roxburghii (Wall.) Lindl. ........................ 19
1.2.5.1. Hot tnh sinh hc ca A. roxburghii (Wall.) Lindl. ............... 19
1.2.5.2. Tc dng v cng dng ca A. roxburghii (Wall.) Lindl. ....... 22
1.2.6. Thc trng khai thc v pht trin cy Lan A. roxburghii (Wall.)
Lindl.).................................................................................................... 23
Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip
iii
iv
vi
2,4-dichlorophenoxyacetic acid
BA:
Benzyladenine acid
CITES:
CT:
Cng thc
CTTN:
CV% :
/C:
i chng
IAA:
Indol-3-acetic acid
IBA:
Indolbutyride acid
NAA :
Kin:
Kinetin (6-furfuryl-aminopurine)
LSD:
MS:
RE:
Robert Ernst
TB:
Trung bnh
TDZ:
Thidiazuron (N-phenyl-N,-1,2,3-thiadiazol-5-ylurea)
VW:
WHO:
WWF:
vii
DANH MC CC BNG
Bng 2.1. Nghin cu nh hng ca cht kh trng H2O2 v NaOCl......... 35
Bng 2.2. nh hng ca mi trng khong khc nhau n kh nng to
chi t mu cy ban u ............................................................. 35
Bng 3.1. nh hng ca cht kh trng H2O2 ln mu cy Lan A. roxburghii
(Wall.) Lindl............................................................................... 44
Bng 3.2. nh hng ca cht kh trng NaOCl ln mu cy Lan A.
roxburghii (Wall.) Lindl. ............................................................ 46
Bng 3.3. nh hng ca mi trng khong khc nhau n kh nng to
chi t mu cy ban u ............................................................. 47
Bng 3.4. nh hng ca cht iu tit sinh trng BA n kh nng to
chi t mu cy ban u ............................................................. 50
Bng 3.5. nh hng ca Kin n kh nng nhn nhanh chi Lan A.
roxburghii (Wall.) Lindl. ............................................................ 52
Bng 3.6. nh hng ca TDZ n kh nng nhn nhanh chi ca Lan A.
roxburghii (Wall.) Lindl. ............................................................ 55
Bng 3.7. Kt qu nh hng ca t hp (TDZ + IBA) n kh nng nhn
nhanh chi Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl.............................. 57
Bng 3.8. nh hng ca t hp (BA + NAA) n kh nng nhn nhanh
chi Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. ....................................... 60
Bng 3.9. Nghin cu nh hng ca dch nghin khoai ty n kh nng
nhn nhanh chi Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. .................... 62
Bng 3.10. nh hng ca than hot tnh ti giai on to cy hon chnh . 66
Bng 3.11. nh hng ca NAA ti giai on to cy hon chnh ............ 68
Bng 3.12. nh hng ca gi th trng khc nhau n s sinh trng pht
trin ca cy Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. (sau 12 tun)..... 72
Bng 3.13. nh hng ca mt s loi phn bn khc nhau n s sinh
trng pht trin ca cy Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. (sau 12
tun) ........................................................................................... 74
viii
DANH MC CC HNH
Hnh 1.1. Cy Lan kim tuyn (A. roxburghii (Wall.) Lindl.) ....................... 18
Hnh 2.1. Cy Lan kim tuyn (A. roxburghii (Wall.) Lindl.) c a vo
nui cy m ................................................................................ 31
Hnh 2.2. Ru Sphagnum moss.................................................................... 32
Hnh 2.3. Dn t qu ................................................................................... 32
Hnh 2.4. HVP 1601 WP N: P: K = 30: 10: 10 ............................................ 33
Hnh 2.5. Growmore (M) N: P: K = 30: 10: 10 .......................................... 33
Hnh 2.6. B1 Thi Lan ................................................................................. 33
Hnh 3.1. nh hng ca mi trng khong khc nhau n kh nng to
chi t mu cy ban u ............................................................ 48
Hnh 3.2. Giai on nhn nhanh chi Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. ....... 64
Hnh 3.3. To cy hon chnh in vitro.......................................................... 70
Hnh 3.4. nh hng ca gi th trng khc nhau n t l sng ca cy Lan
A. roxburghii (Wall.) Lindl. (sau 12 tun)................................... 72
Hnh 3.5. nh hng ca mt s loi phn bn n s r mi xut hin ca
cy Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. (sau 12 tun) ..................... 75
Hnh 3.6. Cy Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. nui cy m sinh trng pht
trin vn m. ....................................................................... 76
ix
M U
1. Tnh cp thit ca ti
Theo t chc Y t th gii, hin nay khong 80% dn s ton cu s
dng cc loi tho dc truyn thng bo v sc khe. Phong tro dng
cy thuc phng v cha bnh trn th gii t ra mt vn cn quan
tm l 2/3 trong s 50.000 loi cy thuc c s dng l khai thc t cy
hoang di m khng h c trng b sung. Theo mt nghin cu ca nh
thc vt hc ngi Anh, Alan Hamilton, thnh vin ca qu Quc t Bo v
Thin nhin (WWF) c ti 4.000 10.000 loi cy c lm thuc c nguy c
b tuyt chng. Nguyn nhn khng phi hon ton do s pht trin ca y hc
c truyn m theo tc gi l do th trng dc tho Chu u v Bc M
tng 10% mi nm trong vng 10 nm nay. Trn quy m ton cu, doanh thu
mua bn cy thuc hng nm c tnh ln ti 16 t Euro. Trung Quc, mi
nm c khong 700.000 tn dc liu c a vo sn xut 6.266 mt hng,
mang li doanh thu khong 17,57 t USD; vic bun bn dc liu cng l
mt ngun thu ln ca n , mt hng ny em v cho quc gia ny trn 60
t rupi, cung cp 12% nhu cu th gii.
Theo Pawar V. M. v Puri S. N (2005) th trng tho dc tip tc
tng trng vi tc 15% /nm. Theo c tnh ca WHO th trng ton
cu v cc sn phm tho dc s t 5 nghn t USD. Trong Trung Quc
t 5 t USD t tho dc mi nm.
Vin Thc vt hc Trung Quc cho rng, cng vi Trung Quc, Lo,
Vit Nam l mt trong nhng nc c ti nguyn cy thuc phong ph nht.
Tuy nhin, ngun cy thuc ca Vit Nam ang cn kit v hot ng khai
thc ba bi v s yu km trong cng tc bo tn, ngay c cc khu bo tn
Trn thc t cho thy Lan kim tuyn (A. roxburghii (Wall.) Lindl.) l
mt cy thuc quan trng thuc h Lan (Orchidaceae). N khng ch l mt
loi hoa c b l rt p m n cn l mt loi dc liu qu him ca Vit
Nam v cc nc Chu khc. N thng c gi vi ci tn l Lan kim
tuyn. A. roxburghii (Wall.) Lindl. phn b cc nc chu : Trung Quc,
Nht Bn, Sri Lanka, n , Nepal v Vit Nam... Vit Nam, A.
roxburghii (Wall.) Lindl. phn b ti Hu, Tam o, Lo Cai, Qung Tr,
Kon Tum, Gia Lai. Chng mc ri rc trong rng ni vi, ni m, dc theo
khe sui, cao 300 - 1800 m.
A. roxburghii (Wall.) Lindl. c coi l mt loi thn dc v c tc
dng cha bnh a dng nh: iu tr tiu ng, ung th, tr em suy dinh
dng, bnh gan, bnh tim mch, vim thn, cao huyt p v tr rn c cn
...(Xiao Xue Wang v cng s, 2011).
Hin nay, loi A. roxburghii (Wall.) Lindl. nc ta ang ng trc
nguy c b tuyt chng do nn khai thc ba bi v bun bn tri php ra
nc ngoi. Do vic nghin cu nhn nhanh loi Lan kim tuyn (A.
roxburghii (Wall.) Lindl.) ca Vit Nam l ht sc cn thit. V l , chng
ti tin hnh ti: Nghin cu nhn nhanh loi Lan kim tuyn
(Anoectochilus roxburghii (Wall.) Lindl.) ca Vit Nam bng phng php
nui cy m t bo nhm gp phn bo tn v pht trin loi Lan dc liu
qu him ca Vit Nam.
2. Mc ch v yu cu ca ti
Mc ch ca ti
Xy dng c quy trnh nhn nhanh loi Lan kim tuyn (A. roxburghii
(Wall.) Lindl.) bng phng php nui cy m t bo, nhm gp phn bo tn
v pht trin loi Lan dc liu qu him ca Vit Nam.
Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip
Yu cu ca ti
ti tp trung gii quyt mt s vn sau:
- Nghin cu to ngun vt liu khi u cho nui cy m t bo, tm ra
phng php kh trng ti u.
- Nghin cu cng on nhn nhanh chi.
- Nghin cu s sinh trng pht trin ca chi v to cy hon chnh.
- Nghin cu k thut a cy ra ngoi vn m, bao gm nghin cu v
cc gi th v mt s loi phn bn thch hp.
3. ngha khoa hc v thc tin ca ti
ngha khoa hc
- Bc u xy dng c quy trnh nhn ging bng phng php nui cy
m cy Lan kim tuyn.
- Gp phn trng trt v pht trin cy dc liu qu him m trc ch
khai thc trong t nhin, trn c s bo tn ngun gen qu him ang c
nguy c tuyt dit.
- Cung cp c s d liu cho vic xy dng quy trnh nhn ging in vitro cc
loi cy dc liu khc Vit Nam.
ngha thc tin ca ti
- A. roxburghii (Wall.) Lindl. l ngun gen qu him ca Vit Nam ang
ng trc nguy c tuyt chng, nhn ging Lan kim tuyn l nhm bo tn
a vo trng trt v pht trin ngun gen qu him ny.
- To ra c ngun cy ging vi s lng ln v sch bnh, gi c ph
hp, p ng nhu cu ca th trng, to ngun nguyn liu qu cho ngnh
Dc.
- Gp phn gip ng bo dn tc vng ni cao tng thu nhp, gp phn
xa i gim ngho v ng thi l bin php tt bo v rng.
T bo gin
t
TboT
bo phi sinh
T bo dn
T bo chuyn ha
Phn phn ha
V bn cht th s phn ho v phn phn ho l mt qu trnh hot ho
phn ho gen. Ti mt thi im no trong qu trnh pht trin c th, c
mt s gen c hot ho cho ra tnh trng mi, mt s gen khc li b c
ch hot ng. Qu trnh ny xy ra theo mt chng trnh c m ha
trong cu trc ca phn t DNA ca mi t bo. Khi t bo nm trong c th
thc vt, chng b c ch bi cc t bo xung quanh. Khi tch t bo ring r,
gp iu kin bt li th cc gen c hot ho, qu trnh phn chia s c
xy ra theo mt chng trnh nh sn trong DNA ca t bo (V Vn V,
1994).
Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip
10
11
12
cy, khi ABA tng tc vi BAP cho h s nhn chi cao hn khi dng BAP
ring r (L Vn Chi, 1992).
+ Ethylen: C biu hin tc ng hai chiu, n km hm s hnh thnh chi
giai on sm nhng li kch thch s pht trin chi giai on mun. Trong
mt s trng hp, Ethylen c tc dng kch thch hnh thnh r nhng mt s
trng hp n li km hm qu trnh ny (Nguyn Vn Uyn, 1993).
Ngoi ra, cn phi ch ti pH ca mi trng. pH thng c
s dng trong nui cy m t bo thc vt ni chung t 5,6 - 6.
1.1.3.3. Mi trng vt l
Trong nui cy m t bo cc yu t ca mi trng vt l c quan
tm l nh sng, m, nhit .
+ nh sng: y l yu t cn thit cho s pht trin v pht sinh hnh thi
ca cc m nui cy. nh sng c nh hng ti mu cy thng qua thi gian
chiu sng, cng nh sng v cht lng nh sng. Thi gian chiu sng
c vai tr quan trng trong qu trnh pht trin ca m nui cy. Vi a s cc
loi cy, thi gian chiu sng thch hp l 8-12h/ngy. Cng nh sng
nh hng n qu trnh pht sinh hnh thi m nui cy.
Cng nh sng cao kch thch sinh trng ca m so trong khi
cng thp gy nn s to chi. Nhn chung, cng nh sng thch hp
cho m nui cy l t 1000 - 7000 lux.
Bn cnh thi gian chiu sng, cng nh sng th cht lng nh
sng cng nh hng kh r ti s pht sinh hnh thi ca m nui cy. nh
sng lm tng chiu cao ca thn chi hn so vi nh sng trng, cn nh
sng xanh th c ch s vn cao ca chi nhng li nh hng tt ti s sinh
trng ca m so. Chnh v vy m trong phng th nghim thng s dng
nh sng ca n hunh quang vi cng 2000 - 3000 lux.
13
14
15
16
17
chp thp nhn, di 8 - 10mm, mu hng. Hoa thng mu trng, di 2,5 3cm; cc mnh bao hoa di khong 6mm.
18
1.2.4. Phn b
Trong nc: Lo Cai (Sa Pa: Phng Xi png, Vn Bn: Lim Ph), H
Tnh (Hng Sn: Ro n), Qung Tr, Kom Tum (k Glie: ni Ngc Linh,
Sa Thy: ni Ch Mom Ray), k Lk (Knng Bng: ni Ch Yang Sinh),
Lm ng (Lc Dng: ni B p).
Th gii: n , NePan, Butan, Trung Quc, Mianma, Thi Lan, lo,
Campuchia, Malaixia, Innxia.
1.2.5. Gi tr dc liu ca A. roxburghii (Wall.) Lindl.
1.2.5.1. Hot tnh sinh hc ca A. roxburghii (Wall.) Lindl.
Trn th gii vic xc nh cc cht c hot tnh sinh hc bng cc
phng php khc nhau Lan kim tuyn c rt nhiu nh khoa hc s
dng.
He CN v cng s (2005) s dng phng php sc k phn lp
c 5 hp cht l: p-Hydroxybenzaldehyde (I), ferulic acid (II), quercetin
(III), daucosterol (IV), cirsilineol (V).
Trong Lan kim tuyn cn cha cc hp cht chng oxy ha l dn xut
ca
phenol
nh:
8hydroxybenzylquercetin,
isorhamnetin7OD
4',
7trimethoxyflavonol3Drutinoside,
isorhamnetin3D
rutinoside v quercetin7OD[6''O(transferuloyl)]glucopyranoside
cc hot cht ny c kh nng t tm ra gc t do DPPH.
Theo nghin cu ca Chun-Nian He v cng s (2006), trong A.
roxburghii (Wall.) Lindl. c cha quercetin-7-O--D-[6''-O-(trans-feruloyl)]glucopyranoside (compound 1), 8-C-p-Hydroxybenzylquercetin (compound
19
20
21
(8),
5,
4dihydroxy6,
7,
22
23
1.3.2. Nhit
Nhit thch hp cng ty thuc vo tng loi, ty thuc vo a
im pht sinh ca chng. Ni chung, nhit l tng cho Lan kim tuyn
13 - 16C vo ban m, 24 - 30C vo ban ngy. Cy s chu c nhit
100C v ln ti 380C trong mt thi gian ngn, nhit cao hn cn to s
thng gi tt trong vn.
1.3.3. m
m khng kh trong vn, m ca gi th nui cy u phi thch
hp, cy mi sinh trng pht trin tt. Lan kim tuyn yu cu m cao.
m khng kh thch hp cho Lan kim tuyn 70 80%. Nu m thp cy s
sinh trng km, m qu cao cy d b nhim bnh.
1.3.4. Ngun nc ti
Dng bt c ngun nc ti no cho Lan kim tuyn cng c, min
l nc sch, khng mn, khng vi, khng c clo v c pH 5,5 7. i
vi nhng cy lan con trng trong chu yu cu ti phun sng nh. Lan
kim tuyn cn m cao, nhng cng cn s thng thong to ra khng gian
thch hp lm cho cy sinh trng pht trin.
1.3.5. Phn bn
Lan kim tuyn khng yu cu lng phn bn nhiu. Vo ma xun v
ma thu bn phn 10 15 ngy/ln. Vo ma ng v ma ma ch bn phn
30 ngy/ln. Bn vi lng phn bn c t l N:P:K (15-15-15) vi tha c
ph/4,5 lt nc. Phn bn c s dng bng cch phun phn ha tan trong
nc, phun bng bnh c tia mn, phun u ton cy l v r. Ti cy sng
sm v chiu mun.
1.4. Mt s nghin cu v nhn ging v bo tn cy Lan kim tuyn
24
25
26
Y.J. Shiau v cng s (2005) nghin cu nhn ging loi Lan kim
tuyn (Haemaria discolor (Ker) Lindl. var.) bng phng php gieo ht in
vitro. Cc ht c cy trn mi trng MS c b sung 3% sucrose and
0,85% thch. Cc ht sau khi ny mm cy chuyn trn mi trng MS b
sung 0,2% hot tnh, 8% dch chui, 0,1mg dm3 (TDZ) v 1,0mg dm3
(NAA) cho cy sinh trng v pht trin tt. C ti 96% cy sng sau khi
chuyn ra nh knh.
X F Xu (2008) tin hnh nghin cu nhn nhanh v nui trng cy A.
formosanus. Cc kt qu cho thy, mi trng B5 + 5mg/L BA + 0,3mg/L
NAA l thch hp nht cho nhn chi. Mi trng MS + 5mg/L IBA l thch
hp nht cho s ra r. Cc cy ra ngoi vn m, phun 0,2% carbamide,
0,2% KH2PO4 4 ln v na thng/ln. Sau 4-5 thng cy pht trin n chiu
di 10cm, 1-2g trng lng ti c th thu hoch.
Zhang F v cng s (2009) ng dng phn mm SPSS trong nui
cy m cy A. roxburghii, cc cy c thu hoch sau khi nui cy 60 ngy.
Cc th nghim ca ng nhm nghin cu nh hng ca NAA v BA n s
l, chi nh, chi bn v chiu cao ca chi. Tt c s liu c s l bng
phn mm SPSS. Kt qu cc nng NAA khc nhau t <1mg/L hoc
>1mg/L u c nh hng n s sinh trng v pht trin ca A. roxburghii.
Trn mi trng MS c b sung 0,5mg/L NAA v 1mg/L BA thch hp nht
cho pht trin cc chi nh, vi nng 1mg/L NAA v 2mg/L BA thch
hp nht cho s pht trin ca chi bn v h s nhn chi. Cc nng khc
nhau ca NAA v BA u c nh hng khc nhau n s tng trng gia
chi nh v chi bn ca A. roxburghii.
Zhou YuMei v cng s (2009) nghin cu xy dng quy trnh nhn
nhanh ging cy A. formosanus. Kt qu cho thy: Mi trng ti u cho
nhn nhanh chi l mi trng MS b sung 0,1mg/L TDZ, 5% nc da v
Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip
27
28
29
30
31
- Cn in t ca c
- My o pH
- T sy
- Bnh tam gic c kch thc t 250ml - 500ml, pipet loi 1ml, dng c nui
cy...
* Ho cht
Thnh phn ho cht ca mi trng Murashige & Skoog (MS) c
trnh by ph lc bng 1 (trang 84); mi trng Vacin Went (VW) c
trnh by ph lc bng 2 (trang 85); mi trng Robert Ernst (RE) c
trnh by ph lc bng 3 (trang 85).
* Cc cht iu tit sinh trng
1.BA: (Benzyladenine acid )
2.Kin: Kinetin (6-furfuryl-aminopurine)
3.TDZ: Thidiazuron (N-phenyl-N,-1,2,3-thiadiazol-5-ylurea)
4. NAA: ( -naphthalene acetic acid)
5. IBA ( Indolbutyride acid)
* Dch nghin hp cht hu c t nhin : Khoai ty, chui,...
* Cc yu t nh hng n nhn nhanh in vitro: ng, than hot tnh,
nc da...
2.1.3. Cc gi th s dng trong nghin cu
Hnh 2.3. Dn t qu
32
33
34
Cng
thc
l (NaOCl)
CT1
CT1
3% NaOCl + 5 pht
CT2
CT2
3 % NaOCl + 10 pht
CT3
CT3
3 % NaOCl + 15 pht
CT4
CT4
3 % NaOCl + 20 pht
CT5
CT5
3 % NaOCl + 25 pht
CT6
3 % NaOCl + 30 pht
Mi trng khong c
bn
Cht b sung
20g ng + 100ml nc da
trng, pH 5,5
35
36
37
38
39
da + 6,5g/L thch + 1,0g/L than hot tnh, pH 5,5 vi nng NAA thay
i trong mi cng thc th nghim l:
CT1(/C): Nn (MS + 20g/L ng + 100ml/L nc da + 6,5g/L
thch + 1,0g/L than hot tnh)
CT2: Nn + 0,3mg/L NAA
CT3: Nn + 0,6mg/L NAA
CT4: Nn + 0,9mg/L NAA
CT5: Nn + 1,2mg/L NAA
CT6: Nn + 1,5mg/L NAA
iu kin nui cy: Mi trng c v trng 1210C v 1at trong 20 pht.
Cng nh sng: 2400 - 3000 lux, nhit phng nui: 25
20C, s gi
40
41
x 100
Tng s mu a vo
Tng s mu sng
- T l mu sng (%) =
x 100
Tng s mu a vo
Tng s mu cht
- T l mu cht (%) =
x 100
Tng s mu a vo
Tng s chi sau 8 tun nui cy
42
x 100
Tng cy ban u (cy)
Tng chiu cao cy
43
x l nc oxy gi
(H2O2 )
T l
T l mu
T l mu
cht (%)
nhim (%)
mu sng
(%)
CT1
3,6 e
80,8 a
15,6 e
CT2
5,4 d
70,6 b
24,5 c
CT3
20,9 c
35,9 c
43,2 a
CT4
40,5 b
24,0 d
35,7b
CT5
57,2 a
22,1 e
20,7 d
LSD 0,05
1,06
1,67
0,34
CV (%)
2,3
2,0
2,1
44
45
T l mu
T l mu
T l mu
cht (%)
nhim (%)
sng (%)
CT1
3% NaOCl + 5 pht
2,1 f
80,7 a
17,2 e
CT2
3% NaOCl+10 pht
13,4e
51,0 b
35,6 c
CT3
3%NaOCl+15 pht
18,8 d
15,7 c
65,5 a
CT4
3% NaOCl+20 pht
31,4 c
13,2 d
55,4 b
CT5
3% NaOCl+25 pht
61,2b
10,3 e
28,5 d
CT6
3% NaOCl+30 pht
76,0 a
5,6 f
18,4 e
LSD 0,05
1,0
1,8
1,2
CV (%)
1,7
2,3
1,8
46
H s nhn
Chiu cao TB
Cht lng
trng
chi (ln)
ca chi (cm)
chi
CT1
RE
1,06 c
0,21b
CT2
MS
1,49 a
0,42 a
+++
CT3
VW
1,30 b
0,25 b
++
LSD 0,05
0,17
0,05
CV (%)
4,6
8,3
CTTN
47
RE
MS
VW
48
49
t cao nht l 2,21 2,53cm nhm a; cng thc (/C) khng b sung
BA c chiu cao trung bnh ca chi thp nht l 0,38cm mc c; nng
0,5mg/L c chiu cao trung bnh ca chi l 2,05cm mc bc. Nng
3,0mg/L c chiu cao trung bnh ca chi l 1,75cm mc b. nng
BA t 1,0 n 2,5mg/L chi mp, l xanh thm.
Bng 3.4. nh hng ca cht iu tit sinh trng BA n kh nng to
chi t mu cy ban u
Chiu cao
TB ca
Cht
lng
chi (cm)
chi
1,49 e
0,38 c
0,5
2,15 d
2,05 ab
++
CT3
1,0
2,36 d
2,21 a
+++
CT4
1,5
2,65 c
2,32 a
+++
CT5
2,0
4,44 a
2,53 a
++++
CT6
2,5
3,60 b
2,43 a
+++
CT7
3,0
2,61 c
1,75 b
LSD 0,05
0,21
0,33
CV (%)
4,3
4,7
Nng
BA (mg/L)
H s nhn
chi (ln)
CT1(/C)
0,0
CT2
CTTN
50
51
CTTN
Nng
Kin (mg/L)
H s
Chiu cao
Cht
nhn chi
TB ca chi
lng
(ln)
(cm)
chi
CT1(/C)
0,0
1,50 f
0,39 cd
CT2
0,5
2,88 a
0,82 a
+++
CT3
1,0
2,42 b
0,60 b
++
CT4
1,5
2,16 c
0,49 c
++
CT5
2,0
1,89 d
0,40 cd
CT6
2,5
1,69 e
0,34 d
LSD 0,05
0,12
0,1
CV (%)
3,2
4,5
52
Sau 8 tun nui cy kt qu thu c bng 3.5 cho thy. Nhn chung,
khi b sung Kin vo mi trng nui cy cc cng thc trong th nghim
u c h s nhn v chiu cao trung bnh ca chi tng khng ng k. Song
cng th hin s sai khc gia cc cng thc so snh theo gi tr khc bit c
ngha nh nht (LSD). C th: cng thc i chng khng b sung Kin cho
t l h s nhn chi v chiu cao trung bnh ca chi thp nht l 1,50 ln v
0,39cm. Khi b sung 0,5mg/L vo mi trng h s nhn chi v chiu cao
trung bnh ca chi t cao nht tng ng l 2,88 ln v 0,82 cm. Tip tc
tng nng Kin t 1,0mg/L n 2,5mg/L, h s nhn chi v chiu cao
trung bnh chi c xu th gim dn. nng 2,5mg/L h s nhn chi gim
xung thp ch l 1,69 ln, trong khi chiu cao trung bnh ca chi li gim
thp hn so vi i chng 0,34cm.
Kt qu nghin cu ca chng ti cho thy: h s nhn chi ca loi
Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl. khng tng theo t l thun vi mc tng ca
nng Kin t 0,5 2,5mg/L. Vi cy A. roxburghii (Wall.) Lindl., ngng
nng Kin thch hp cho h s nhn chi v chiu cao trung bnh ca
chi l 0,5mg/L. Vt qu ngng ny s lm c ch s nhn chi. la
chn ng nng Kin thch hp cho nhn nhanh chi ngoi ch tiu h s
nhn chi, chiu cao trung bnh ca chi cn phi ch n cht lng chi.
Ti cng thc th nghim c nng Kin 0,5mg/L chi pht trin bnh thng
sau 8 tun nui cy c nh gi l mc kh (chi khe, l xanh). Tuy
nhin nng Kin tng ln cao qu 1,0 - 2,5mg/L th s lng v cht
lng chi c xu th gim chi gy v l xanh nht.
Vy vi tin cy 95% cho chng ti nhn xt l: Nng Kinetin
thch hp nht cho h s nhn chi v chiu cao trung bnh ca chi l
0,5mg/L.
53
54
trung bnh ca chi thp nht l 0,40cm mc c; cng thc 2, cng thc 3
v cng thc 6 c chiu cao trung bnh ca chi t tng ng l 1,95cm;
2,20cm v 2,01cm mc b trong so snh (LSD).
Bng 3.6. nh hng ca TDZ n kh nng nhn nhanh chi ca Lan
A. roxburghii (Wall.) Lindl.
Nng
CTTN
TDZ
H s nhn
(mg/L)
chi (ln)
Chiu cao
TB ca chi
(cm)
Cht
lng chi
CT1(/C)
0,0
1,50 e
0,40 c
CT2
0,2
2,86 d
1,95 b
CT3
0,4
3,58 b
2,20 b
+++
CT4
0,6
3,97 a
2,51 a
++++
CT5
0,8
3,24 c
2,26 ab
++ ++
CT6
1,0
2,79 d
2,01 b
++
LSD 0,05
0,24
0,3
CV (%)
4,5
0,9
55
56
H s
Chiu cao
Cht
trng (mg/L)
nhn chi
TB ca
lng
CTTN
TDZ
IBA
(ln)
chi (cm)
chi
CT1(/C)
0,6
0,0
3,96 d
2,51 b
CT2
0,6
0,5
9,16 a
2,85 a
++++
CT3
0,6
1,0
7,08 b
2,56 b
+++
CT4
0,6
1,5
6,36 c
2,28 c
++
CT5
0,6
2,0
6,18 c
2,15 c
LSD 0,05
0,42
0,19
CV (%)
3,5
4,0
Chng ti nhn thy nh hng ca t hp gia hai loi cht kch thch
sinh trng ny rt tt i vi vic nhn Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl..
tt c cc cng thc th nghim, h s nhn chi cng nh s sinh trng ca
57
58
59
H s
Chiu cao
Cht
trng (mg/L)
nhn chi
TB ca
lng
CTTN
BA
NAA
(ln)
chi (cm)
chi
CT1 (/C)
2,0
0,0
4,44 d
2,53 c
CT2
2,0
0,5
9,12 b
2,76 b
+++
CT3
2,0
1,0
11,56 a
3,05 a
++++
CT4
2,0
1,5
8,05 b
2,41 c
+++
CT5
2,0
2,0
6,75 c
2,22 d
LSD 0,05
1,14
0,13
CV (%)
7,8
2,8
60
61
CTTN
Cht iu tit
sinh trng
Hm
lng dch
(mg/L)
H s
nhn
Chiu
cao TB
chi
(ln)
ca chi
(cm)
Cht
lng
BA
NAA
nghin
khoai ty
(g/L)
CT1 (/C)
2,0
1,0
0,0
11,53 e
3,05 e
CT2
2,0
1,0
20
13,36 d
3,58 d
++
CT3
2,0
1,0
40
16,83 c
3,94 c
+++
CT4
2,0
1,0
60
18,08 b
4,09 b
++++
CT5
2,0
1,0
80
21,83 a
4,31 a
++++
CT6
2,0
1,0
100
17,58 bc
4,08 b
+++
LSD 0,05
1,33
0,12
CV (%)
4,5
1,8
chi
62
63
Hnh 3.2. Giai on nhn nhanh chi Lan A. roxburghii (Wall.) Lindl.
64
65
CTTN
Hm lng
than
hot tnh
(g/L)
Chiu
cao TB
ca cy
(cm)
S l
TB(l)
S r
TB (r)
CT1(/C)
0,0
4,90 c
3,20 cd
1,87 d
CT2
0,5
5,25 b
3,51 b
2,25 c
CT3
1,0
5,70 a
3,90 a
3,62 a
CT4
1,5
5,34 b
3,25 c
3,42 ab
CT5
2,0
5,03 bc
3,04 d
3,23 b
LSD 0,05
0,25
0,19
0,23
CV (%)
2,7
3,1
4,5
Hnh thi r
u r nu
u r nu,
ngn
u r trng,
mp v u
u r trng,
di
u r trng,
mnh
66
67
CT1(/C)
0,0
Chiu
cao TB
ca cy
(cm)
5,68 d
CT2
0,3
5,90 cd
3,96 b
3,89 b
u r nu, ngn
CT3
0,6
6,59 a
4,38 a
4,11 a
u r trng, nhiu
CTTN
Nng
NAA
(mg/L)
S l
TB
(l)
S r
TB (r)
3,80 b
3,54 c
u r nu
Hnh thi r
lng ht nh, mp
v di u
CT4
0,9
6,21 b
4,17 ab
3,85 b
u r trng, di
CT5
1,2
5,92 c
4,01 b
3,60 c
u r trng, mnh
CT6
1,5
5,30 e
3,82 b
3,57 c
u r nu, yu
LSD 0,05
0,22
0,24
0,15
CV (%)
2,1
3,3
2,2
68
69
70
71
Chiu cao
TB ca cy
S l TB
S nhnh TB
(l)
(nhnh)
(cm)
S r mi
TB xut hin
(r)
CT1
6,14 b
4,22 a
1,21 b
1,75 b
CT2
5,93 c
3,47 b
1,09 b
1,58c
CT3
6,38 a
4,36 a
1,46 a
1,99 a
LSD 0,05
0,11
0,14
0,19
0,13
CV (%)
0,9
1,7
7,4
3,6
Ghi ch: a, b, c: so snh theo gi tr khc bit c ngha nh nht mc xc sut 95%
Cng thc 1: Ru Sphagnum moss
Cng thc 2: Dn t qu
Cng thc 3: Ru Sphagnum moss : Dn t qu
88,17
T l sng (%)
82,07
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
60,87
CT1
CT2
CT3
72
73
S l TB
(l)
S nhnh TB
(nhnh )
6,92 c
4,53 c
1,29 b
7,21 b
4,89 b
1,61 b
7,53 a
5,24 a
1,86 a
LSD 0,05
0,12
0,18
0,13
CV (%)
0,8
1,9
4,1
Loi phn
bn
HVP
(30:10:10)
Growmore
(30:10:10)
B1 -Thi
Lan
Ghi ch: a, b, c: so snh theo gi tr khc bit c ngha nh nht mc xc sut 95%).
74
2,62
2,6
2,5
2,4
2,36
2,3
2,2
2,22
2,1
2
HVP (30:10:10)
Growmore (30:10:10)
B1 -Thi Lan
Loi phn bn
75
76
77
78
79
KT LUN V NGH
1. Kt lun
Trong qu trnh nghin cu nhn nhanh loi Lan kim tuyn (A.
roxburghii (Wall.) Lindl.) qu him ca Vit Nam, t cc kt qu thu
c chng ti c nhn xt nh sau:
1.1. Kh trng mu lan nui cy thch hp nht l 3% NaOCl + 15 pht, t l
mu sng t ti 65,5%.
1.2. Mi trng khi ng to vt liu khi u thch hp nht trn mi
trng MS + 20g/L ng + 100ml/L nc da + 2,0mg/L BA + 6,5g/L
thch, pH 5,5 cho h s nhn chi t 4,44 ln; chiu cao trung bnh ca
chi t 2,53cm sau 4 tun nui cy cho chi mp, xanh thm.
1.3. Mi trng nhn nhanh cm chi thch hp trn mi trng MS + 20g/L
ng + 100 ml/L nc da + 2,0mg/L BA + 1,0mg/L NAA+ 80g/L
dch nghin khoai ty + 6,5g/L thch, pH 5,5 cho h s nhn chi cao
nht 21,83 chi; chiu cao trung bnh ca chi t 4,31cm sau 8 tun
nui cy cho cht lng chi tt nht, ko di tui th ca chi trong
nhn nhanh.
1.4. To cy hon chnh in vitro thch hp nht trn mi trng MS + 20g/L
ng + 100ml/L nc da + 1,0g/L than hot tnh + 0,6mg/L NAA +
6,5g/L thch, pH 5,5 cho chiu cao trung bnh ca cy t cao nht
6,59cm; s l trung bnh 4,38 l; s r trung bnh t 4,11 r.
1.5. Kh nng sng v sinh trng pht trin ca cy Lan khi a t ng
nghim nui cy m trong vn m ph thuc cht ch vo gi th
trng v loi phn bn.
+ Gi th ra cy thch hp nht l gi th ru Sphagnum moss : dn t
qu (1:1) cho t l cy sng v cc ch tiu sinh trng pht trin t cao
Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip
80
81
82
13. Cai Jin-yan, Zhang Yong-hui,Wu Ji-zhou (2008), Study on the Chemical
Constituents of the Essential Oil and PE Extract from Anoectochilus
roxburghii, Lishizhen Medicine and Materia Medica Research, DOI:
CNKI:SUN:SZGY.0.2008-07-003.
14. Chun-Nian He, Chun-Lan Wang, Shun-Xing Guo, Jun-Shan Yang and
Pei-Gen Xiao (2006), A novel flavonoid glucoside from Anoectochilus
roxburghii (Wall.) Lindl., J. Integrat Plant Biol, 48(3), pp. 359-363.
15. Gangaprasad A, Latha PG, Seeni S (2000), Micropropagation of
terrestrial orchids, Anoectochilus sikkimensis and Anoectochilus regalis ,
Indian J Exp Biol, 38(2), pp. 149-54.
16. George, E.F., (1993), Shipment and distribution. In: Storing and
distributing clonal material. In: Plant propagation by tissue culture. Part
1, The technology. Exegetics Ltd., Edington, Wetsbury, Wilts, England.
17. He CN, Wang CL, Guo SX, et al (2005), Study on chemical constituents
in herbs of Anoectochilus roxburghii II , Zhongguo Zhong Yao Za Zhi,
30(10), pp. 761-3.
18. Hu Guo-hai et al (2010), Content Measurement of Microelements in
Artificial Anoectochilus roxburghii in Wenshan of Yunnan Province,
Journal of Anhui Agricultural Sciences, DOI: CNKI:SUN:AHNY.0.201014-051.
19. Huang H, Liu X, Wu X, Lai X, Zhang S (2002), Study on seedling
inducement from seed of Anoectochilus roxburghii , Journal of Chinese
Medicinal Materials, 25(1), pp. 35.
20. Li Chun-yan, Ruan Guan-yu, Ni Bi-lian,et al (2009), Extraction of
Ferulic Acid and Cinnamic Acid from Anoectochilus roxburghii and Its
Determination by HPLC, Journal of Fujian University of Traditional
Chinese Medicine, DOI: CNKI:SUN:FYXB.0.2009-05-006.
21. Li Ya-jun, Zhou Wei-xiang, Gong Ning, Li Qi-hong, Li Guang (2011),
Effect of Low Temperature Stress on Antioxidase Activity of
Sciences,
DOI:
83
Agricultural
22. Liying Huang, Tianwen Chen, Zhao Ye, Guonan Chen (2007), Use of
liquid chromatographyatmospheric pressure chemical ionization-ion trap
mass spectrometry for identification of oleanolic acid and ursolic acid
in Anoectochilus roxburghii (wall.) Lindl, Journal of Mass Spectrometry,
42(7), pp. 910917.
23. Liying Huang, Tianhua Zhong, Tianwen Chen, Zhao Ye, Guonan Chen
(2007), Identification of -sitosterol, stigmasterol and ergosterin in A.
roxburghii using supercritical fluid extraction followed by liquid
chromatography/atmospheric pressure chemical ionization ion trap mass
spectrometry, Rapid Communications in Mass Spectrometry,Volume
21, Issue 18, pp. 30243032.
24. Liying Huang, Yangyuan Cao, Hui Xu, Guonan Chen (2011),Separation
and purification of ergosterol and stigmasterol in Anoectochilus
roxburghii (wall) Lindl by high-speed counter-current chromatography,
Journal of Separation Science, 34 (4), pp. 385392.
25. Mamoru Kusomoto (1980), Coconut Milk, Agar and Sucrose
Concentrations, Media pH on the Proliferation of Cymbidium Protocormlike Bodies Cultured in vitro, J. Japan. Soc. Hort. Effects of and Sci.
48(4), pp. 503-509..
26. Mei-Hua Han, Xiu-Wei Yang, Yan-Ping Jin (2008), Novel triterpenoid
acyl esters and alkaloids from Anoectochilus roxburghii, Phytochemical
Analysis, 19 (5), pp. 438443.
27. Nayak, N.R., S.P. Rath, and S.N. Patnaik (1997), In vitro propagation of
three epiphytic orchids, Cymbidium aloifolium (L.) Sw., Dendrobidium
aphyllum (Roxb.) Fisch. and Dendrobidium moschatum (Buch-Ham) Sw.
through thidiazuron-induced high frequency proliferation. Scientia Hort,
71, pp. 243-250.
28. N. Ahamed Sherif, J. H. Franklin Benjamin, S. Muthukrishnan, T. Senthil
Kumar and M. V. Rao (2012), Regeneration of plantlets from nodal and
shoot tip explants of Anoectochilus elatus Lindley, an endangered
84
terrestrial orchid, African Journal of Biotechnology, 11 (29), pp. 75497553, DOI: 10.5897/AJB11.3684.
29. N.V. Ket, E.J. Hahn, S.Y. Park, D. Chakrabarty and K.Y. Paek (2004),
Micropropagation of an Endangered Orchid Anoectochilus formosanus,
Biologia Plantarum, 48(3), pp. 339-344.
30. Pawar V. M. v Puri S. N (2005). Selection of suitable medicinal and
aromatic plants for various agro-climatic conditions of aharashtra, in
terms of domestic marketing, exports and processing. Medicinal and
aromatic plants.
31. Qiu Yue, Gong Ning, Zhang KuiYi (2010), Seed germination and the
protocorm multiplication of Anoectochilus roxburghii, Guihaia, 2010 04, pp. 555-559.
32. Shi-Chao Cui, Yu Jie, Xiao-Hui Zhang, Mei-Zhen Cheng, La-Wei
Yang, Jing-Yan Xu (2012), Antihyperglycemic and antioxidant activity
of water extract from Anoectochilus roxburghii in experimental diabetes,
Experimental and Toxicologic Pathology, 20 March 2012.
33. Street (1974), Plant tissue and cell culture, Bormonogrvol, Black well
scient, London.
34. Thorpe TA, Stasolla C, Yeung EC, de Klerk G-J, Roberts, George EF
(2008), The Components of Plant Tissue Culture Media II: Organic
Additions, Osmotic and pH Effects, and Support Systems, In George EF,
Hall MA, de Kelrk G-J, eds., Plant Propagation by Tissue Culture, 3rd
Edition, Vol.1. The Background. Springer- Verlag, Dordrecht, pp. 115173.
36. X F Xu (2008), Study On Mass Propagation Of Seeding And Culture Of
Anoectochilus, Masters of Agricultural Sciences, Agricultural extension,
China.
37. Xiao Xue Wang and et (2011), Simultaneous Structural Identification
of Natural Products in Frations of Crude Extract of the Rare Endangered
Plant.Using 1H NMR/RRLC-MS Paradell Dynamic Spectroscopy,
International Journal of Molecular Sciences, (12), pp. 2556-2571.
Trng i hc Nng nghip H Ni Lun vn thc s khoa hc nng nghip
85
38. Yeo-Joong Yoon, Hosakatte Niranjana Murthy, Eun Joo Hahn, Kee
Yoeup Paek (2007), Biomass production of Anoectochilus formosanus
hayata in a bioreactor system , Journal of Plant Biology, 50 (5), pp. 573576.
39. Yih-Juh Shiau, Abhay P. Sagare, Uei-Chin Chen, Shu-Ru Yang, and
Hsin-Sheng Tsay (2002), Conservation of Anoectochilus formosanus
Hayata by artificial cross-pollination and in vitro culture of seeds ,
Botanical Bulletin of Academia Sinica, 43, pp. 123-130.
40. Y.-J. Shiau, S. M. Nalawade, C.-N. Hsai and H.-S. Tsay (2005),
Propagation of Haemaria discolor via in vitro seed germination,
Biologia Plantarum, 49(3), pp. 341-346.
41.Yonghui Zhang, Jinyan Cai, Hanli Ruan, Huifang Pi, Jizhou Wu (2007),
Antihyperglycemic activity of kinsenoside, a high yielding constituent
from Anoectochilus roxburghii in streptozotocin diabetic rats, Journal of
Ethnopharmacology, 114 (2), pp. 141145.
42. Zhang F, Guo S (2009), Application of SPSS orthogonal design in tissue
culture of Anoectochilus roxburghii, Zhongguo Zhong Yao Za Zhi,
34(20), pp. 2581-5.
43. Zhang Y, Cai J, Ruan H, Pi H, Wu J (2007), Antihyperglycemic activity
of kinsenoside, a high yielding constituent from Anoectochilus roxburghii
in streptozotocin diabetic rats, J Ethnopharmacol, 114(2), pp. 141-5.
44. Zhong Tian-hua, Huang Li-ying, Fang Jing (2011), Determination of
Free Amino Acids in Precious Substances of Anoectochilus Roxburghii by
Anion Chromatography-Integral Pulse Ampere, Analysis and Testing
Technology and Instruments, 17(2), pp. 74-78.
45. Zhong HJ, Zhong JJ, Chen HY, Wang SD (2000), Delectis florae
reipublicae popularis sinicae, pp. 238-239.
46. Zhou YuMei, Chen Li, Cui YongYi, Paek KeeYoeup (2009),
Construction of rapid propagation system for Anoectochilus formosanus
, Journal of Northeast Forestry University, 37(12), pp. 43-47.
86
PH LC
I. Thnh phn c bn ca cc loi mi trng nui cy
Bng 1. Mi trng Murashige & Skoog (1962)
Thnh phn
a lng
Vi lng
CaCl2.2H2O
440
KH2PO4
170
KNO3
1900
MgSO4.7H2O
370
NH4NO3
1650
MnSO4.4H2O
22,3
ZnSO4.7H2O
8,6
H3BO3
6,2
KI
0,83
Na2MoO4.2H2O
0,25
FeSO4.7H2O
27,8
Na2EDTA
37,5
CuSO4.5H2O
0,025
CoCl2.6H2O
0,025
Glyxin
Vitamin v cc
thnh
phn hu c
Nng (mg/L)
Myo-inositol
100
0,5
0,1
0,5
87
Vi lng
Vitamin
Nng (mg/L)
KNO3
52500
(NH4)2SO4
50000
10000
KH2PO4
12500
MnSO4 .4H2O
370
Na2EDTA
7450
FeSO4 .7H2O
5570
Glyxin
2000
Myo-inositol
100
100
500
Vi lng
Nng (mg/L)
KNO3
400
(NH4)2SO4
150
Ca (NO3)2 .4H2O
150
KH2PO4
300
NH4 NO3
400
Mg(NO3)2 .6H2O
100
Na2EDTA
37
FeSO4 .7H2O
25
88