You are on page 1of 45

Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

§1 hÖ to¹ ®é ®Ò c¸c vu«ng gãc trong


kh«ng gian. to¹ ®é cña vÐc t¬ vµ cña ®iÓm
1. HÖ to¹ ®é §Ò c¸c vu«ng gãc trong kh«ng gian
Trôc:ox,oy,oz

 
Cho ba trôc Ox  Oy Oz  Ox Gäi c¸c vÐc t¬ i , j, k lµ c¸c vÐc t¬ ®¬n vÞ t¬ng øng trªn c¸c trôc ®ã. HÖ trôc nh vËy gäi
lµ hÖ trôc to¹ ®é ®Ò c¸c vu«ng gãc trong kh«ng gian.
Trôc Ox gäi lµ trôc hoµnh
Trôc Oy gäi lµ trôc tung
Trôc Oz gäi lµ trôc cao
2. To¹ ®é cña vÐc t¬ ®èi víi hÖ to¹ ®é
  
- Cho hÖ to¹ ®é Oxyz vµ mét vÐc t¬ v tuú ý . v× ba vÐc t¬ i , j, k kh«ng ®ång ph¼ng nªn  ! (x ; y ; z) sao cho :
   
v  xi  yj  zk
  
Bé ba sè (x ; y ; z) lµ to¹ ®é cña vÐc t¬ v vµ kÝ hiÖu lµ : v  (x;y; z) hoÆc v (x ;y ; z)
    
VËy : v  xi  yj  zk  v(x ; y ;z)
3. §Þnh lÝ - c¸c phÐp to¸n cña to¹ ®é
 
§èi víi hÖ to¹ ®é Oxyz nÕu v(x ;y ;z) vµv'(x ';y ';z ') th× ta cã :
 
a) v  v'  (x  x ';y  y ';z  z')
 
b)v  v'  (x  x ';y  y ';z  z')

c) kv  (kx; ky; kz), k  R
x  x '
  
d)v  v'  y  y '
z  z'

Chøng minh : ( Sgk)


4. To¹ ®é cña mét ®iÓm

Trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz cho ®iÓm M bÊt kú. To¹ ®é cña vÐc t¬ OM lµ to¹ ®é ®iÓm M

Tõ ®ã ta cã : OM  (x;y;z)  M(x;y;z)
M  Ox  M  x;0;0 
M  Oy  M  0; y;0 
M  Oz  M  0;0; z 
M   0 xy   M  x; y;0 
M   0 yz   M  0; y; z 
M   0 xz   M  x;0; z 
5. §Þnh lÝ
Trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz cho hai ®iÓm A(x ; y ; z) , B(x’;y’;z’) khi ®ã :

AB  (x ' x ; y '  y ; z '  z)
6. Chia mét ®o¹n th¼ng theo mét tØ sè cho tríc  
Bµi to¸n : Gi¶ sö ®iÓm M chia ®o¹n AB theo tØ sè k (k  1) MA  k MB . H·y t×m to¹ ®é ®iÓm M
Gi¶i
Ph©n tÝch bµi to¸n theo to¹ ®é vµ c¸c tÝnh chÊt ®· häc ta cã :
x A  kx B y  ky B z  kz B
xM  ; yM  A ; zM  A
1 k 1 k 1 k
NÕu M lµ trung ®iÓm AB th× ta cã to¹ ®é cña M lµ trung b×nh céng to¹ ®é hai ®iÓm A vµ B:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
§2 biÓu thøc to¹ ®é cña tÝch v« híng
tÝch cã híng cña hai vÐc t¬ vµ ¸p dông
1. §Þnh lÝ:
Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho hai vÐc t¬
 
a  (x;y;z) vµb  (x ';y ';z') (*) th× :

a.b  xx ' yy ' zz' (1)
C«ng thøc (1) gäi lµ biÓu thøc to¹ ®é tÝch v« híng cña hai vÐc t¬

a 2  x 2  y 2  z2
Ta cã : 
a  x 2  y 2  z2
2. Kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®iÓm
Cho A( x ; y ; z) : B(x’ ; y’ ; z’) ta cã

AB  (x ' x)2  (y ' y)2  (z ' z)2 (2)

3. Gãc gi÷a hai vÐc t¬


Cho hai vÐc t¬ (*) gäi  lµ gãc gi÷a hai vÐc t¬ ta cã

a.b xx ' yy ' zz'
cos     
a.b x 2  y 2  z2 . x '2  y '2  z'2
HÖ qu¶:gãc cña hai ®êng th¼ng
HÖ qu¶:gãc cña hai mÆt ph¼ng
  
a  b  a.b  0
4. TÝch v« híng cña hai vÐc t¬ vµ øng dông
a) Bµi to¸n : Chøng minh r»ng hai vÐc t¬ (*) cïng ph¬ng khi vµ chØ khi c¶ ba ®Þnh thøc cÊp 2 ®Òu b»ng kh«ng
 y z z x x y 
 ; ;  (2)
 y' z' z' x' x' y' 
Chøng minh : sgk
b) §Þnh nghÜa : Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho hai vÐc t¬
 
a  (x;y;z) vµb  (x ';y ';z')
  y z z x x y 
[a.b]   ; ; 
 y ' z' z' x ' x' y' 
c) TÝnh chÊt :
  
i)a, b cï ng ph­ ong khi vµchØkhi[a.b]  0
   
ii)[a, b]  a vµ [a, b]  b
  
iii) [a.b]  a . b .sin 
 
d)DiÖn tÝch h×nh b×nh hµnh ABCD: SABCD  [AB.AC]

e) DiÖn tÝch tam gi¸c


1  
SABC  [AB.AC]
2
f) §iÒu kiÖn ®ång ph¼ng cña ba vÐc t¬
 
[a.b].c  0
g) ThÓ tÝch h×nh hép
  
VABCD.A ' B'C' D'  [AB.AD].AA '
h)ThÓ tÝch h×nh chãp ABCD:

1   


VABCD  [AB.AC].AD
6
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi

tËp vÒ

nhµ sè

1 
Bµi 1: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho a  2; 1;3 ; b(4; 2;5); c  3;1; 2  ; d (5;3; 6)

  
       
a)TÝnh x  a  2 b  3 c ; y  a  b a b
   
b) T×m x,y,z s a o cho d  x a  y b  z c
    
Bài 2: OA   2;5; 4  ;OB  3 i  j  2 k ;C  4; 3;0 
a)CM:A,B,C lµ ba ®Ønh cña mét tam gi¸c
b)T×m to¹ ®é ®iÓm D sao cho tø gi¸c ABCD lµ mét h×nh b×nh hµnh.
c)T×m to¹ ®é trong t©m cña tam gi¸c ABC.
d)TÝnh diÖn tÝch cña h×nh b×nh hµnh ABCD ë trªn.
Bài 3: Trong
 kh«ng
 gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz
 cho
 4®iÓm
 A,B,C,D cã to¹ ®é x¸c ®Þnh bëi c¸c hÖ thøc
A(2;4;-1), OB  i  4 j  k ,C   2;4;3  ,OD  2 i  2 j  k
a)CMR: AB  AC ; AC  AD; AD  AB
b)TÝnh thÓ tÝch tø diÖn ABCD.
Bµi 4: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho 4 ®iÓm A,B,C,D cã to¹ ®é A(-4;4;0),B(2;0;4),C(1;2;-1);D(7;-2;3)
a)CMR:A,B,C,D ®ång ph¼ng.
b)TÝnh diÖn tÝch tø gi¸c ABDC.
Bµi 5:Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho 3 ®iÓm A,B,C:A(2;-1;3);B(-10;5;3);C(2m-1;2;n+2)
a)T×m m,n ®Ó A,B,C th¼ng hµng
b)T×m trªn oy ®iÓm N ®Ó tam gi¸c NAB c©n t¹i N.
c)Víi m=3/2,n=7 CMR:tam gi¸c ABC kh«ng vu«ng khi ®ã tÝnh diÖn tÝch tam gi¸c ABC vµ ®é dµi ®êng ph©n gi¸c trong
vµ ph©n gi¸c ngoµi gãc A.
Bµi 6: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é oxyz cho 4 ®iÓm A(6;-2;3),B(0;1;6),C(2;0;-1),D(4;1;0)
a)CM:A,B,C,D lµ 4 ®Ønh cña mét tø diÖn.
b)TÝnh thÓ tÝch cña tø diÖn ABCD.
c)TÝnh ®êng cao cña tø diÖn h¹ tõ ®Ønh A.
d) TÝnh gãc gi÷a hai ®êng th¼ng (AB) vµ (CD).
Bµi 7:Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é oxyz cho ba ®iÓm A(2;0;0),B(0;2;0),C(0;0;2)
a)CMR:Tam gi¸c ABC ®Òu vµ tÝnh diÖn tÝch tam gi¸c ABC.
b)T×m ®iÓm S trªn trôc ox sao cho h×nh chãp S.ABC ®Òu.
Bµi 8:Trong kh«ng gian víi hÖ trôc oxyz cho A(1;3;1),B(-4;3;3)
®êng th¼ng AB c¾t mp(oyz) t¹i ®iÓm M
a)§iÓm M chia ®o¹n AB theo tØ sè nµo?
b)T×m to¹ ®é ®iÓm M .
c)T×m ®iÓm C thuéc mp(Oxy) sao cho A,B,C th¼ng hµng.
Bµi 9:Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é oxyz cho h×nh hép ABCD.A’B’C’D’ biÕt A(1;-1;2),
C(3;-1;1),B’(3;5;-6),D’(1;4;-6).
a)T×m to¹ ®é c¸c ®Ønh cßn l¹i cña h×nh hép.
b)TÝnh thÓ tÝch cña h×nh hép.
Bµi 10: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é oxyz cho h×nh hép ABCD.A’B’C’D’ biÕt A(1;0;1),
B(2;1;2),C’(4;5;-5),D(1;-1;1).
a)T×m to¹ ®é c¸c ®Ønh cßn l¹i cña h×nh hép.
b)TÝnh thÓ tÝch cña h×nh hép.
§¸p ¸n:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
§3 ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng
1. VÐc t¬ ph¸p tuyÕn cña mÆt ph¼ng
 
1.1.§Þnh nghÜa: VÐc t¬ n(n  0) ®îc gäi lµ vÐc t¬ ph¸p tuyÕn cña mÆt ph¼ng ( ) nÕu nã n»m trªn ®êng th¼ng  
().

KÝ hiÖu : n  ()
 
Gi¶ sö M0  ()  M  ()  M 0 M  n
VËy mét nÆt ph¼ng ®îc x¸c ®Þnh khi biÕt mét ®iÓm thuéc nã vµ mét vÐc t¬ ph¸p tuyÕn cña nã
   
1.2.Chó ý : Cho a(x;y;z) vµ b(x ';y ';z') kh«ng cïng ph¬ng vµ cïng //() thÕ th× n  [a.b] lµ mét vÐc t¬ ph¸p tuyÕn cña
mp()
- Hai vÐc t¬ trªn gäi lµ cÆp vÐc t¬ chØ ph¬ng cña mp()
- §Ó c¸c
 ®Þnh
 vÐc t¬ ph¸p tuyÕn cña mp ®i qua A, B, C ta x¸c ®Þnh vÐc t¬ ph¸p tuyÕn b»ng c¸ch
n  [AB.AC]
2. Ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng
Trong hÖ to¹ ®é Oxyz
2.1.§Þnh lÝ: Mçi mÆt ph¼ng lµ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ®iÓm cã to¹ ®é tho¶ m·n ph¬ng tr×nh d¹ng
Ax + By + Cz + D = 0 (1)
víi A2 + B2 + C2  0, vµ ngîc l¹i tÊt c¶ nh÷ng ®iÓm cã to¹ ®é tho¶ m·n (1) lµ mét mÆt ph¼ng
Ch¾ng minh : sgk

2.2. §Þnh nghÜa. Ph¬ng tr×nh d¹ng


Ax + By + Cz + D = 0 (1) ( A2 + B2 + C2  0) ®îc gäi lµ ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng

2.3 Chó ý :

* NÕu M0(x’ ; y’ ; x’)  () vµ n(A;B;C)  () th× ph¬ng tr×nh cña () lµ :
A(x - x’) + B(y - y’) + C(z - z’) = 0

*NÕu () cã ph¬ng tr×nh (1) th× nã cã vÐc t¬ ph¸p tuyÕn lµ : n(A;B;C)

3. C¸c trêng hîp riªng cña ph¬ng tr×nh tæng qu¸t


3.1) D = 0  () ®i qua gèc to¹ ®é
3.2) Mét trong ba hÖ sè A, B, C b»ng kh«ng th× mÆt ph¼ng chøa hoÆc song song víi trôc t¬ng øng
3.3) NÕu hai trong ba hÖ sè b»ng kh«ng th× mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi trôc cßn l¹i

x y z
3.4 Ph¬ng tr×nh ®o¹n ch¾n   1
a b c
4. C¸c vÝ dô :
VÝ dô 1:
LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua M(1; -2 ; 3) vµ // 2x - 3y + z + 5 = 0
§¸p sè : 2x - 3y + z -11 = 0
VÝ dô 2: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua ba ®iÓm A(1 ; -2 ; 3), B(2 ; 0 ; 1), C(-1 ; 1 ; -2)
Gi¶i
Bíc 1. Ba ®iÓm A, B, C kh«ng th¼ng hµng
  
Bíc 2: MÆt ph¼ng (ABC) cã vÐc t¬ ph¸p tuyÕn lµ : n  [AB.AC]  ( 4;9;7)
Bíc 3: Ph¬ng tr×nh cã d¹ng
:-4x + 9y + 7z + 1 = 0

VÝ dô 3: Cho A(1 ; 2 ; -5) ; B(3 ; 1 ; 1) t×m tËp hîp nh÷ng ®iÓm M sao cho |MA 2 - MB2| = 4
Gi¶i
Gäi M(x ; y ; z) ta cã
MA2 = (x - 1)2 + (y - 2)2 + (z + 5)2
MB2 = (x - 3)2 + (y - 1)2 + (z - 1)2
4x - 2y + 12z + 19 = 0
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi 2: LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua
M(x’ ; y’ ; z’) vµ lÇn lît song song víi c¸c mÆt
§¸p sè : //Oxy lµ z = z’ ; //Oyz lµ x = x’ vµ //Ozx lµ y = y’
VÝ dô 4Bµi 3: LËp ph¬ng tr×nh cña mÆt ph¼ng trong c¸c trêng hîp sau :
a) §®i qua A(1 ; 3 ; -2) vµ vu«ng gãc víi Oy
 VÐc t¬ ph¸p tuyÕn lµ (0 ; 1 ; 0) nªn ph¬ng tr×nh cã d¹ng : y = 3
b) §¸p sè : x - 6y + 4z + 25 = 0
c) §¸p sè : 2x - y + 3z + 7 = 0
Bµi 4: MÆt ph¼ng trng trôc cña M1M2:§¸p sè x - 2y + 2z + 3 = 0
§4 vÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai mÆt ph¼ng chïm mÆt ph¼ng
1. Mét sè qui íc, kÝ hiÖu
Cho hai bé sè (A1,A2 …An) vµ (A’1,A’2 …A’n). Hai bé sè ®îc gäi lµ tØ lÖ víi nhau nÕu :
A1 = tA’1; A2 = tA’2. . .An = tA’n
vµ kÝ hiÖu : A1:A2 :…: An = A’1: A’2 :…:A’n
KÝ hiÖu kh¸c :
A1 A 2 A
'
 '  ...  'n
A1 A 2 An

2.VÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai mÆt ph¼ng


Trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz cho hai mÆt ph¼ng
() : Ax + By + Cz + D = 0
(’) : A’x + B’y + C’z + D’ = 0
Khi ®ã
a) () c¾t (’) A : B : C  A’ : B’ : C’
b) () // (’) A : B : C = A’ : B’ : C’ vµ
A : B : C : D  A’ : B’ : C’ : D’
c) ()  (’) A : B : C : D =A’ : B’ : C’ : D’
VD:
Bµi 1.(SGK TR 87) XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña c¸c cÆp mÆt ph¼ng
§¸p sè :
a) C¾t nhau
b) c¾t nhau
c) C¾t nhau
d) Song song
e) Trïng nhau
Bµi 2: <sgk tr87> X¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ l vµ m ®Ó c¸c cÆp mÆt ph¼ng song song
a) ®Ó hai mÆt ph¼ng song song víi nhau ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ lµ :
2 l 2 3 m  4
   
m 2 4 7 l  1
b) §¸p sè : l=1/2 ; m = 4

3. Chïm mÆt ph¼ng


Trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz cho hai mÆt ph¼ng c¾t nhau lÇn lît cã ph¬ng tr×nh
() : Ax + By + Cz + D = 0 (1)
(’) : A’x + B’y + C’z + D’ = 0 (1’)
a) §Þnh lÝ: Mçi mÆt ph¼ng qua giao tuyÕn cña () vµ (’) ®Òu cã ph¬ng tr×nh d¹ng
m(Ax + By + Cz + D) + n(A’x + B’y + C’z + D’)=0 (2)
(m2 + n2  0) vµ ngîc l¹i
b) §Þnh nghÜa . TËp hîp c¸c mÆt ph¼ng qua giao tuyÕn cña hai mÆt ph¼ng trªn gäi lµ mét chïm mÆt ph¼ng.
Ph¬ng tr×nh (2) gäi lµ ph¬ng tr×nh cña chïm mÆt ph¼ng
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
c) VÝ dô:
VD1: LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng qua giao tuyÕn cña hai mÆt ph¼ng
2x - y + z + 1 = 0 vµ x + 3y - z + 2 = 0 vµ ®i qua ®iÓm M(1 ; 2 ;1)
Gi¶i
Ph¬ng tr×nh chïm cã d¹ng :
m(2x - y + z + 1) +n(x + 3y - z + 2) = 0
(2m+n)x +(3n-m)y + (m-n)z + m + 2n = 0
§iÓm M(1 ; 2 ;1)  chïm nªn ta cã
(2m+n).1 +(3n-m).2 + (m-n).1 + m + 2n = 0
 m + 4n = 0 chän m = 4, n = -1 thay l¹i ta cã
7x - 7y + 5z + 2 = 0
VD2: LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng qua giao tuyÕn cña hai mÆt ph¼ng
2x - y + z + 1 = 0 vµ x + 3y - z + 2 = 0 vµ
a)song song víi trôc ox
b)vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng :x+2y-z+3=0
VD3 Hai mÆt ph¼ng cho bëi pt
2x - my + 3z - 6 + m = 0 ;(m + 3)x - 2y + (5m + 1) - 10 = 0
a) Hai mÆt ph¼ng song song : Kh«ng  m
b) Hai mÆt ph¼ng trïng nhau  m = 1
c) Hai mÆt ph¼ng c¾t nhau  m  1
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

Bµi tËp vÒ nhµ sè 2


Bµi 1 LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng (P) ®i qua ®iÓm M(2,3,2) vµ cÆp VTCP lµ
a ( 2,1,2); b(3,2,1)
Bµi 2: LËp ph¬ng tr×nh cña mÆt ph¼ng (P) ®i qua M(1,1,1) vµ
1) Song song víi c¸c trôc 0x vµ 0y.
2) Song song víi c¸c trôc 0x,0z.
3) Song song víi c¸c trôc 0y, 0z.
Bµi 3: LËp ph¬ng tr×nh cña mÆt ph¼ng ®i qua 2 ®iÓm M(1,-1,1) vµ B(2,1,1) vµ :
1) Cïng ph¬ng víi trôc 0x.
2) Cïng ph¬ng víi trôc 0y.
3) Cïng ph¬ng víi trôc 0z.
Bµi 4: X¸c ®Þnh to¹ ®é cña vÐc t¬ n vu«ng gãc víi hai vÐc t¬ a (6,1,3); b (3,2,1) .
Bµi 5: T×m mét VTPT cña mÆt ph¼ng (P) ,biÕt (P) cã cÆp VTCP lµ a (2,7,2); b(3,2,4)
Bµi 6: LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng (P) biÕt :
1) (P) ®i qua ®iÓm A(-1,3,-2) vµ nhËn n(2,3,4); lµm VTPT.
2) (P) ®i qua ®iÓm M(-1,3,-2) vµ song song víi (Q): x+2y+z+4=0.
Bµi7: LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña c¸c mÆt ph¼ng ®i qua I(2,6,-3) vµ song song víi c¸c mÆt ph¼ng
to¹ ®é.
Bµi 8: (§HL-99) :Trong kh«ng gian 0xyz cho ®iÓm A(-1,2,3) vµ hai mÆt ph¼ng (P): x-2=0 ,
(Q) : y-z-1=0 .ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (R) ®i qua ®iÓm A vµ vu«ng gãc víi hai mÆt ph¼ng (P),
(Q).
Bµi9: XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña c¸c cÆp mÆt ph¼ng sau:
 x  3  2t1

1) (P1): y-z+4=0, vµ  P2  
:  y  1  t1  4t 2 ,  t1 , t 2

 z  5  t1  4t 2
 R

 x  1  2t1  3t 2

2)(P1): 9x+10y-7z+9=0  
P2  :  y  7  t1  2t 2 ,
 z  3  4t
 1  t2
 t1 , t 2  R

Bµi 10:LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua ®iÓm M(2,1,-1) vµ qua hai giao tuyÕn cña hai mÆt
ph¼ng (P1) vµ (P2) cã ph¬ng tr×nh :
(P1): x-y+z-4=0 vµ (P2) 3x-y+z-1=0
Bµi 11: LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng qua giao tuyÕn cña (P1): y+2z-4=0 vµ (P2) : x+y-z-3=0 vµ song
song víi mÆt ph¼ng (Q):x+y+z-2=0.
Bµi 12: LËp ph¬ng tr×nh cña mÆt ph¼ng qua hai giao tuyÕn cña hai mÆt ph¼ng (P1): 3x-y+z-2=0 vµ
(P2): x+4y-5=0 vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng (Q):2x-z+7=0.
§¸p sè:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

§5 ph¬ng tr×nh cña ®êng th¼ng


1.VÐct¬ ph¸p tuyÕn cu¶ ®êng th¼ng
2. VÐct¬ chØ ph¬ng cu¶ ®êng th¼ng
3. Ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña ®êng th¼ng
Trong Kg víi hÖ trôc to¹ ®é Oxyz cho hai mÆt ph¼ng : ()  (’) = d
 Ax  By  Cz  D  0
Khi ®o  M (x ; y ; z)  d  to¹ ®é cña nã tho¶ m·n :  (1)
 A ' x  B' y  C' z  D '  0
trong ®ã : A : B : C  A’: B’ : C’
- HÖ (1) goi lµ ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña ®êng th¼ng
Chó ý:
 
1) ud   n , n ' 
2)C¸ch chän ®iÓm M(x0;y0;z0)  d
3)§k ®Ó hÖ (1) lµ pttq cña mÆt ph¼ng
4. Ph¬ng tr×nh tham sè cña ®êng th¼ng
§êng th¼ng hoµn to¸n x¸c ®Þnh khi biÕt mét ®iÓm thuéc nã vµ mét vÐc t¬ chØ ph¬ng cña nã

Cho ®iÓm M(x0 ; y0 ; z0)  d vµ vÐc t¬ chØ ph¬ng v(a ;b ;c) khi ®ã mäi ®iÓm M(x ; y ; z) tho¶ m·n
 x  x 0  at

 y  y 0  bt (a  b  c  0) (2)
2 2 2

 z  z  ct
 0
HÖ ph¬ng tr×nh (2) gäi lµ ph¬ng tr×nh tham sè cña ®êng th¼ng
Chó ý:1.
2.
3.
Vd:
4. Ph¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng
x  x 0 y  y 0 z  z0
  (3)
a b c
Ph¬ng tr×nh (3) gäi lµ ph¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng
Vd:
T×m vÐct¬ chØ ph¬ng cña c¸c ®êng th¼ng sau
x 1 y  2 z 1
1) (d ) :  
3 4 3
2)  x  y  4 z  10  0
d : 
2 x  4 y  z  6  0

5. ChuyÓn ®æi c¸c d¹ng ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng


Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

§6 vÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng


vµ mÆt ph¼ng
1. VÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai ®êng th¼ng
Cho hai ®êng th¼ng d vµ d’ cã ph¬ng tr×nh
d: x = x0 + at ; y = y0 + bt ; z = z0 + ct
d’: x = x’0 + a’t ; y = y’0 + b’t ; z = z’0 + c’t
Tõ ®ã ta cã :

v(a;b;c) ; M (x 0 ; y 0 ;z 0 )

v'(a ';b ';c') ; M ' (x ' 0 ;y ' 0 ;z' 0 )

M M ' (x ' 0  x 0 ;y ' 0  y 0 ;z' 0  z 0 )
Ta cã c¸c kÕt luËn :
 
  v, v '   0
 
a) d // d’     
v, MM '  0
 
 
  v, v '   0
 
b) Hai ®êng th¼ng trung nhau     
v, MM '  0
 
 
  v, v '   0
 
c) Hai ®êng d vµ d’ c¾t nhau      
v, v ' .MM '  0
 
   
d) Hai ®êng th¼ng chÐo nhau   v, v ' .MM '  0
   
e) Hai ®êng th¼ng ®ång ph¼ng   v, v ' .MM '  0
Chó ý:s¬ ®å sÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai ®êng th¼ng.
Vd1:X¸c ®Þnh vÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai ®êng th¼ng d1 vµ d2 trong c¸c trêng hîp sau.
 x  1  t x 2 y 5 z 7
a )  d1  :  y  2  3t ,  d 2  :  
 z  3  4t 1 3 4


b)  d1  : x  y  1  0 ,  d 2  :
4 y  z 1  0
x 1 y 1 z  2
1

1

4
 x  1  t x 1 y  2 z  4
c)  d1  :  y  t ,  d2  :  
 z  2  3t 2 1 3
 x  1  2t  x  2  u
d )  d1  :  y  2  t ,  d 2  :  y  3  2u
 z  3  3t  z  1  3u
§s:a)trïng nhau b)song song c)c¾t nhau d)chÐo nhau
2.Giao ®iÓm cña hai ®êng th¼ng
M  x; y; z   d1  d 2 Khi täa ®é cña M tháa m·n hÖ pt
Vd2:T×m giao ®iÓm cña hai ®êng th¼ng d1 vµ d2 trong c¸c trêng hîp sau.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
 
a )  d1  : 2 x  y  1  0 ,  d 2  : 3x  y  z  3  0
x  y  z 1  0 2x  y 1  0
 x  1  t x 1 y  2 z  4
b)  d1  :  y  t ,  d2  :  
 z  2  3t 2 1 3
 1 3
§s:a)   ;0;  b)(1;-2;4)
 2 2
3. VÞ trÝ tt¬ng ®èi cña ®êng th¼ng vµ mÆt ph¼ng
Trong kh«ng gian cho ®êng th¼ng d vµ mp()
d: x = x0 + at ; y = y0 + bt ; z = z0 + ct (): Ax + By + Cz + D = 0

ud .n  0
a )d //( )  
 M   d   M    

b) d  ( )  ud .n  0
M   d   M    
c )d cat ( )  ud .n 0
d )d  ( )  ud , n   0
Vd3:XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña (d)vµ mp()
x y 6 z
a)  d  :   va  p  : 3 x  2 y  z  12  0
1 3 3
b)  d  : 2 x  y  1  0 va p : x  2 y  z  4  0
x  y  z 1  0  
 x  1  t
c)  d  :  y  t va  p  : x  2 y  z  3  0
 z  2  3 t
Vd4:Cho mp(P) vµ ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh.
(P):2x+my+z-5=0  3x  y  2 z  4  0
vµ ( d ) : x  y  2 z  7  0
a)T×m m ®Ó (d)//(P)
b)t×m m ®Ó (d) c¾t (P)
§s:a)m=1 b)m kh¸c 1

4.T×m giao ®iÓm gi÷a ®êng th¼ng vµ mÆt ph¼ng


Vd5: T×m giao ®iÓm gi÷a ®êng th¼ng vµ mÆt ph¼ng


a )  d  : 2 x  y  1  0 va  p  : x  2 y  z  2  0
x  y  z 1  0
 x  1  t
b)  d  :  y  t va  p  : x  2 y  z  5  0
 z  2  3t
Kq : a)  ; ;  b)  2;1; 5 
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

Bµi tËp vÒ nhµ sè 3


Bµi 1:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) trong c¸c trêng hîp sau :
1) (d) ®i qua ®iÓm M(1,0,1) vµ nhËn a (3,2,3) lµm VTCP
2) (d) ®i qua 2 ®iÓm A(1,0,-1) vµ B(2,-1,3)
Bµi 2: Trong kh«ng gian Oxyz lËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña c¸c giao tuyÕn cña mÆt ph¼ng
(P) : x-3y+2z-6=0 vµ c¸c mÆt ph¼ng to¹ ®é
Bµi 3: ViÕt ph¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng ®i qua ®iÓm M(2,3,-5) vµ song song víi ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng
tr×nh
3 x  y  2 z  7  0
d  : 
x  3 y  2z  3  0

Bµi 4: Cho mÆt ph¼ng (P) ®i qua 3 ®iÓm A(3,0,0), B(0,6,0), C(0,0,9). ViÕt ph¬ng tr×nh tham sè cña ®êng th¼ng (d) ®i
qua träng t©m tam gi¸c ABC vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng chøa tam gi¸c ®ã
 x  y  4 z  10  0
Bµi 5:Cho ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :  d  : 
2 x  4 y  z  6  0

H·y viÕt ph¬ng tr×nh tham sè cña ®êng th¼ng ®ã


 x  y  4 z  10  0
Bµi 6:Cho ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :  d  : 
2 x  4 y  z  6  0

H·y viÕt ph¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng ®ã


 x  t

Bµi 7:Cho ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :  d  


:  y  2  2t

 z  1  2t
, t  R

H·y viÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña ®êng th¼ng ®ã


Bµi 8:LËp ph¬ng tr×nh tham sè, chÝnh t¾c vµ tæng qu¸t cña ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(2,1,3) vµ vu«ng gãc víi mÆt
ph¼ng (P) trong c¸c trêng hîp sau:
(P): x+2y+3z-4=0
Bµi 9:LËp ph¬ng tr×nh tham sè, chÝnh t¾c vµ tæng qu¸t cña ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(1,2,3) vµ song song víi ®-
êng th¼ng (d1) cho bëi :

 x  y 1  0
 x  2  2t
1)  d1  :  y  3t tR . 2)  d1  : 4 x  z  1  0
 z  3  t
Bµi 10:LËp ph¬ng tr×nh tham sè, chÝnh t¾c vµ tæng qu¸t cña ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(1,2,3) vµ vu«ng gãc víi 2
®êng th¼ng :
2x  y  2  0  x  y  4 z  10  0
d  : 
1  , d  : 2
2 x  z  3  0 2 x  4 y  z  6  0
Bµi 11: XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) ,biÕt:
x  1  t  x  12  4t

1)  d  
:  y  3  t
z  2  t

,
(P): x-y+z+3=0
t  R
2)  d  
(P): y+4z+17=0
:  y  9  t
z  1  t

, t  R

2 x  3 y  6 z  10  0 x  y  z  3  0
3)  d : 
x  y  z  5  0 (P): y+4z+17=0 4)  d : 
 y 1  0 (P): x+y-2=0
Bµi 12: (§HNN_TH-98): Cho mÆt ph¼ng (P) vµ ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh
x 1 y z  2
(P) :2x+y+z=0 vµ  d  :   .T×m to¹ ®é giao ®iÓm A cña (d) vµ (P) .
2 1 3
Bµi 13: (§H Khèi A-2002): Trong kh«ng gian 0xyz ,cho mÆt ph¼ng (P) vµ ®êng th¼ng (dm) cã ph¬ng tr×nh : (P) :2x-
( 2m  1) x  (1  m ) y  m  1  0
y+2=0 ,  d  :  m
mx  ( 2m  1) z  4 m  2  0
x¸c ®Þnh m ®Ó (dm)//(P)
Bµi 14: X¸c ®Þnh vÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2) cã ph¬ng tr×nh :
 x  3  2t
4 x  y  19  0  x  1  2t

1)  d1 
:  y  2  3t
 z  6  4t

t  R
,d  :  2
 x  z  15  0
2)   d1
, 
: y  2  t
 z  3  3t

t  R

x  u  2
 d 2  : 
 y  3  2u
 z  3u  1

2 x  y  1  0 3 x  y  z  3  0
3)  d 
1 : ,d  : 
x  y  z  1  0
2
2 x  y  1  0
Bµi 15: Trong kh«ng gian 0xyz ,cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) cã ph¬ng tr×nh cho bëi :
 x  5  2t  x  3  2t1
  d1

:  y  1  t
z  5  t

,   d 2  
:  y  3  t1
z  1  t
 1
t, t 1  R 

Chøng tá r»ng hai ®êng th¼ng (d1),(d2) song song víi nhau .
Bµi 16: Cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) cã ph¬ng tr×nh cho bëi :
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x y  4 z  18
 d1  : x  7 
y 5 z 9
 ,  d2  :  
3 1 4 3 1 4
Chøng tá r»ng hai ®êng th¼ng (d1),(d2) song song víi nhau .
Bµi 17: Trong kh«ng gian 0xyz ,cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) cã ph¬ng tr×nh cho bëi :
 x  3  2t
4 x  y  19  0
d1  
:  y  2  t
 z  6  4t

t  R
, d  : 
2
 x  z  15  0

Chøng tá r»ng hai ®êng th¼ng (d1),(d2) c¾t nhau vµ t×m täa ®é giao ®iÓm .
x y z  x  1  2t
Bµi 18: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho 2 ®êng th¼ng ( d1 ) :   (d2 ) :  y  t
1 1 2  z  1  t
XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña 2 ®êng th¼ng trªn
T×m to¹ ®é c¸c ®iÓm M thuéc d1, N thuéc d2 sao cho MN song song víi mÆt ph¼ng (P) x-y+z=0 vµ MN  2
§s:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
§7 Gãc vµ kho¶ng c¸ch
1)kho¶ng c¸ch tõ mét ®iÓm ®Õn mét mÆt ph¼ng .
Ax 0 +By 0 +Cz 0 +D
d  M,(P)  =
A 2 +B2 +C 2
Vd1:TÝnh kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm M(3,-2,5) ®Õn mÆt ph¼ng (P): 12x+4y-3z+3=0
2)Kho¶ng c¸ch gi÷a ®êng th¼ng (d) vµ mp(P) biÕt (d)//(P).
x  1  t

Vd2;  d  
:  y  3  t

z  2  t
(P): x-y-2z+3=0
, t  R

3)Kho¶ng c¸ch gi÷a hai mp // (P1) vµ (P2).


Vd3:TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai mp (P1):3x+6y-2z+5=0 vµ (P2):3x+6y-2z+21=0
4)Kho¶ng c¸ch tõ mét ®iÓm tíi mét ®êng th¼ng.
  
 u1 ,MM1   u1 ,M1M   MM1 ,u1 
     
d  M,d  =  =  = 
u1 u1 u1
Vd4:TÝnh kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm A(2;-1;3) ®Õn ®êng th¼ng (d) biÕt
a)  d 
x  1  t

:  y  3  t

z  2  t
, t  R
b) d :  32xx  yy  1z  30  0
5) Kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®êng th¼ng song song
x 7 y 5 z 9 x y  4 z  18
Vd5:TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®êng th¼ng song song  d1  :   ,  d2  :  
3 1 4 3 1 4
6) Kho¶ng c¸ch gi÷a hai ®êng th¼ng chÐo nhau.
   
 u1 ,u 2  .M1M 2  u1 ,u 2  .M 2 M1
   
d  d1 ,d 2  =  = 
 u1 ,u 2   u1 ,u 2 
   
 x  1  2t  x  2  u
Vd6:  d1  :  y  2  t ,  d 2  :  y  3  2u
 z  3  3t  z  1  3u
7)Gãc gi÷a hai ®êng th¼ng
x y z  x  1  2t
Vd7: TÝnh gãc gi÷a hai ®êng th¼ng ( d1 ) :   (d2 ) :  y  t
1 1 2  z  1  t
8)Gãc gi÷a ®êng th¼ng vµ mÆt ph¼ng.
 
u d .n p
sin    
u d . np

 x  1  t
Vd8:TÝnh gãc gi÷a ®êng th¼ng (d)vµ mÆt ph¼ng(P) biÕt  d  :  y  3  t , t  R (P): x-y+z+3=0
 z  2  t
9)Gãc gi÷a hai mÆt ph¼ng

n1.n2
cos    
u1 . n2
Vd9: TÝnh gãc gi÷a hai mÆt ph¼ng (P1): x-y+z-4=0 vµ (P2) 3x-y+z-1=0
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi tËp vÒ nhµ sè 4
Bµi 1:TÝnh kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm M(2,2,1) ®Õn mÆt ph¼ng (P) trong c¸c trêng hîp sau:
1) (P): 2x+y-3z+3=0
2) (P):12x-4x+3y-15=0
Bµi 2:Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é trùc chuÈn Oxyz , cho tø diÖn cã 4 ®Ønh A(5;1;3) ,B(1;6;2) ,C(5;0;4) ,D(4;0;6)
1) LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t mÆt ph¼ng (ABC).
2) TÝnh chiÒu dµi ®êng cao h¹ tõ ®Ønh D cña tø diÖn, tõ ®ã suy ra thÓ tÝch cña tø diÖn .
Bµi 3: h·y tÝnh sè ®o gãc t¹o bëi ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) cho bëi :
x  1  2t
 d 

:  y  2  t

z  2 
(P): x-2y+2z+3=0.
2t
, t  R

Bµi 4:X¸c ®Þnh sè ®o gãc gi÷a 2 ®êng th¼ng (d1),(d2) cã ph¬ng tr×nh :
 x  3  2t

1)   d1

 z  6  4t

 4x  y - 19  0
:  y  2  3t & (d 2 ) : 
 x - z  15  0

 x  2t  1 x  u  2

2)  
d1  :  y  2  t

 z  3  3t
,
 d 2  
:  y  3  2u

 z  1  3u

2 x  y  1  0 3 x  y  z  3  0
3)  d 1  :
x  y  z 1  0
 d2  :
2 x  y  1  0

Bµi 5:Cho hai mÆt ph¼ng ,(P1):2x-2y+z-5=0 vµ (P2):3x-4y-2=0.§êng th¼ng (d): 2 x  y  3 z  2  0  x  y  2z  3  0


T×m ®iÓm M trªn (d) sao cho d(M,(P1))=2d(M,(P2)).
x 1 y z  2
Bµi 6:Cho ®êng th¼ng  d  :   vµ: (P) :2x+2y+z-6=0
2 1 3
T×m ®iÓm M trªn ®êng th¼ng (d) sao cho d(M,(P))=2.
Bµi 7: Cho hai mÆt ph¼ng  P1  ,  P2  tÝnh gãc t¹o bëi hai mÆt ph¼ng (P1)vµ (P2) biÕt
a) (P1):x+y-2z+5=0 vµ (P2):2x-y+z+2=0
b) (P1):2x-y+2z-2=0 vµ (P2):x-y+2=0
Bµi 8:Cho ®iÓm A(2;-1;3) .TÝnh kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm A ®Õn ®êng th¼ng (d) biÕt

 3x  y  z  3  0
 x  1  3t x 1 y  3 z  2
a)  d  :  y  3  4t , tR b)  d  :   c)  d  : 2 x  y  1  0
 z  2  12t 2 1 2
Bµi 9:Cho hai mÆt ph¼ng, (P1):2x-2y+z-3=0 vµ (P2):2x-2y+z+5=0 .LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) song song vµ c¸ch
®Òu hai mÆt ph¼ng (P1) vµ (P2).
x 1 y 1 z  2
Bµi 10:Cho mÆt ph¼ng (P):x+2y+mz+3m-2=0 , (d):  d  :   vµ ®iÓm A(2;1;-1)
2 1 2
T×m m sao cho d(A,d)=d(A,(P)).
§s:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
§8 MÆt cÇu
1)Ph¬ng tr×nh mÆt cÇu
a.§n mÆt cÇu:
b.Ph¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña mÆt cÇu
S(I;R) víi t©m I(a;b;c), b¸n kÝnh R cã d¹ng: Ptct:  x  a  2   y  b  2   z  c  2  R 2 (S)
Chó ý:
 MÆt cÇu (S) qua 2 ®iÓm A, B  t©m I n»m trªn mÆt ph¼ng trung trùc cña AB.
 (S):x2+y2+z2=R2 lµ mÆt cÇu cã t©m trïng víi gèc to¹ ®é
Vd1:X¸c ®Þnh t©m vµ b¸n kÝnh cña mÆt cÇu (S) trong c¸c trêng hîp sau
1.  S  : x 2  y 2  z 2  2 x  4 y  2 z  3  0
2.  S  : x 2  y 2  z 2  4 y  6 z  3  0
3.  S  : x 2  y 2  z 2  x  y  z  1  0

Vd2:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ®êng kÝnh AB biÕt A(1;2;3) ,B(3;4;-1)
c b.Ph¬ng tr×nh d¹ng khai triÓn.
Vd3:Cho pt:x2+y2+z2+2mx+4my-2(m-1)z+2m+3=0 (*)
a)T×m m ®Ó pt(*) lµ pt mÆt cÇu S(I;R).
b)T×m m ®Ó mÆt cÇu S(I;R) cã R= 2 2

§s:
Vd4: Cho pt:x2+y2+z2-2mx+4(m2-1)y+2z-m2+3=0 (*)
a) T×m m ®Ó pt(*) lµ pt mÆt cÇu S(I;R).
b)T×m nh÷ng ®iÓm cè ®Þnh cña mÆt cÇu S(I:R).

2)VÞ trÝ t¬ng ®èi cña mét ®iÓm vµ mÆt cÇu


Vd5:
3)VÞ trÝ t¬ng ®èi cña mÆt ph¼ng vµ mÆt cÇu
VÞ trÝ t¬ng ®èi cña mÆt cÇu víi mÆt ph¼ng
Cho mÆt cÇu  x  a  2   y  b  2   z  c  2  R 2 (S)
MÆt ph¼ng Ax + By + Cz + D = 0 (P)
  S   P     d I,  P    R
 (P) tiÕp xóc víi (S)  d I,  P    R , khi ®ã (P) gäi lµ mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) vµ

 P    S   M th× M ®îc gäi lµ tiÕp ®iÓm vµ IM(P)


  S    P   C  I '; r   d  I,  P    R , khi ®ã r 2
 R 2  II' 2 (II’=d(I,(P)))
Chó ý:+C¸ch t×m tiÕp ®iÓm M.
+C¸ch t×m t©m vµ b¸n kÝnh cña ®êng trßn C  I '; r  .
Vd6: cho mÆt cÇu: x 2  y 2  z 2  4 (S) vµ mÆt ph¼ng x  z  2 (P)
Chøng minh r»ng mÆt ph¼ng (P) c¾t mÆt cÇu (S).
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
ph¬ng tr×nh ®êng trßn
Vd71: Cho mÆt cÇu (S):Gäi T lµ giao tuyÕn cña mÆt cÇu  x  3   y  2    z  1  100 víi mÆt ph¼ng(P): 2x
2 2 2

– 2y – z + 9 = 0.
a)CMR:mp(P) c¾t mÆt cÇu (S) theo giao tuyÕn lµ ®êng trßn C(I’;r).
b) X¸c ®Þnh to¹ ®é t©m vµ b¸n kÝnh cña ®êng trßn C(I’;r).T?
Vd2: cho mÆt cÇu: x 2  y 2  z 2  4 (S) vµ mÆt ph¼ng x  z  2 (P)
Chøng minh r»ng mÆt ph¼ng (P) c¾t mÆt cÇu (S). X¸c ®Þnh to¹ ®é t©m vµ tÝnh b¸n kÝnh cña ®êng
trßn (C) lµ giao tuyÕn gia (P) vµ (S).
Vd3:lËp ph¬ng tr×nh mp tiÕp diÖn cña mc(s) biÕt nã // víi (P)
Vd4: lËp ph¬ng tr×nh mp tiÕp diÖn cña mc(s) biÕt nã vu«ng gãc víi (d)
Vd85:lËp ph¬ng tr×nh mp tiÕp diªn t¹i ®iÓm M(2;3;4) thuéc mc(S).  x  2    y  3    z  1  9
2 2 2

Vd96:Cho mc (S):(x-1)2+(y+1)2+(z-1)2=9
Vµ mp(P):2x+2y+z-m2-3m=0.T×m m ®Ó (P) tiÕp xóc víi (S) víi m t×m ®îc h·y x¸c ®Þnh täa ®é tiÕp ®iÓm.
4)VÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng vµ mÆt cÇu
Cho mÆt cÇu (S) vµ ®êng th¼ng (d)
  S    d     d  I, d   R
 (d) tiÕp xóc víi (S)  d  I, d   R , khi ®ã (d) gäi lµ tiÕp tuyÕn cña mÆt cÇu (S) vµ  d    S   M

th× M gäi lµ tiÕp ®iÓm vµ IM (d)

  S    d    A, B   d  I, d   R
Chó ý:
+C¸ch t×m tiÕp ®iÓmM.
+C¸ch t×m to¹ ®é A,B(viÕt ptts(d)).
Vd10:XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi gi÷acña ®êng th¼ng (d) vµ mÆt cÇu (S): x 2  y 2  z 2  2 x  4 y  6 z  67  0 trong
c¸c trêng hîp sau vµ nÕu (d). c¾t mÆt cÇu (S) th× t×m to¹ ®é giao ®iÓm.


a)  d  : 3 x  2 y  z  8  0
2x  y  3  0
 x  2  u
b )  d  :  y  3  2 u  u  R 
 z  1  u
x  2 y 1 z  4
c) d  :  
3 1 3
5)vÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai mÆt cÇu.
Cho S1(I1;R1) vµ S2(I2;R2)
+(S1) vµ (S2) n»m ngoµi nhau khi vµ chØ khi I1I2>R1+R2
+(S1) vµ (S2) tiÕp xóc ngoµi khi vµ chØ khi I1I2=R1+R2
+(S1) c¾t (S2) khi vµ chØ khi R1-R2<I1I2<R1+R2
+(S1) vµ (S2) tiÕp xóc trong khi vµ chØ khi I1I2=R1-R2
+(S1) vµ (S2) lång vµo nhau khi vµ chØ khi I1I2<R1-R2

Vd11:Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é trùc chuÈn Oxyz, cho mÆt cÇu (S 1) vµ (S2) lÇn lît cã ph¬ng tr×nh
nh sau:
 S1  : x 2  y 2  z 2  2x  2y  4z  3  0
 S 2  : x 2  y 2  z 2  4 x  2 z  11  0
XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña hai mÆt cÇu trªn.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi tËp vÒ nhµ sè 5
Bµi 1: Trong c¸c ph¬ng tr×nh sau ®©y ,ph¬ng tr×nh nµo lµ ph¬ng tr×nh cña mÆt cÇu ,khi ®ã chØ râ to¹ ®é
t©m vµ b¸n kÝnh cña nã ,biÕt:
1)  S  : x 2  y 2  z 2  2 x  4 y  6 z  2  0
2)  S  : x 2  y 2  z 2  2 x  4 y  2 z  9  0
3)  S  : 3x 2  3 y 2  3 z 2  6 x  3 y  9 z  3  0
4)  S  :  x 2  y 2  z 2  4 x  2 y  5 z  7  0
5)  S  : 2 x 2  y 2  z 2  x  y  2  0
Bµi 2: Cho hä mÆt cong (Sm) cã ph¬ng tr×nh :
 S m  : x 2  y 2  z 2  4mx  2my  6 z  m 2  4m  0
1) T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó (Sm) lµ mét hä mÆt cÇu .
2) CMR t©m cña (Sm) lu«n n»m trªn mét ®êng th¼ng cè ®Þnh.
Bµi 3: Cho hä mÆt cong (Sm) cã ph¬ng tr×nh :
 S m  : x 2  y 2  z 2  4mx  2m 2 y  8m 2  5  0
1) T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó (Sm) lµ mét hä mÆt cÇu .
2) T×m quÜ tÝch t©m cña hä (Sm) khi m thay ®æi.
3) T×m ®iÓm cè ®Þnh M mµ (Sm) lu«n ®i qua.
Bµi 4: Cho hä mÆt cong (Sm) cã ph¬ng tr×nh :
 S m  : x 2  y 2  z 2  2 x sin m  2 y cos m  3  0
1) T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó (Sm) lµ mét hä mÆt cÇu .
2) CMR t©m cña (Sm) lu«n ch¹y trªn mét ®êng trßn (C) cè ®Þnh trong mÆt ph¼ng 0xy khi m thay ®æi.

Bµi 5: Cho mÆt cÇu  S  : x 2  y 2  z 2  x  4 y  z  3  0 .xÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®iÓm A ®èi víi mÆt cÇu (S)
trong c¸c trêng hîp sau:
1) ®iÓm A(1,3,2). 2)®iÓm A(3,1,-4). 3)®iÓm A(-3,5,1).
Bµi 6: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®« trùc chuÈn 0xyz, cho mÆt cÇu (S) vµ mÆt ph¼ng (P) cã ph¬ng tr×nh :
 S  : x 2  y 2  z 2  2 x  2  0 ,(P):x+z-1=0.
1) TÝnh b¸n kÝnh vµ to¹ ®é t©m cña mÆt cÇu (S).
2) TÝnh b¸n kÝnh vµ to¹ ®é t©m cña ®êng trßn giao cña (S) vµ (P).
Bµi 7: Cho hai mÆt cÇu:  S1  : x 2  y 2  z 2  2 x  2 y  7  0 ,  S 2  : x 2  y 2  z 2  2 x  0
CMR hai mÆt cÇu (S1) vµ (S2) lång vµo nhaukh«ng c¾t nhau.
Bµi 8: Cho hai mÆt cÇu:  S1  : x 2  y 2  z 2  9 ,  S 2  : x 2  y 2  z 2  2 x  2 y  2 z  6  0
CMR hai mÆt cÇu (S1) vµ (S2) c¾t nhau
Bµi 9: Cho mÆt cÇu:  S  : x  y  z  4 x  2 y  2 z  10  0 vµ (P) :2x+2y+z-6=0
2 2 2

XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña mp(P) vµ mÆt cÇu (S).


x 1 y  3 z  2
Bµi 10: Cho mÆt cÇu:  S  : x  y  z  4 x  2 y  2 z  3  0 vµ  d  :  
2 2 2

2 1 2
XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng (d) vµ mÆt cÇu (S) và t×m c¸c giao ®iÓm cña ®êng th¼ng (d) vµ mÆt cÇu (S) nÕu
cã.
§s:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

Chuyªn ®Ò 1:LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng


Chó ý:
®i qua M x 0 ;y 0 ; z 0  
1.  P  :    P  :A  x-x 0  +B  y-y 0  +C  z-z 0  =0
cã vÐct¬ ph¸ p tuyÕn n  A; B ;C 

2.  P  : cã vtpt n  A;B;C    P  : Ax+By+Cz+m=0
3.  P  : Chøa ®­ ê ng th¼ng (d): 1 A x  B1y  C1z  D1  0
A2 x  B2 y  C 2 z  D2  0
  P  cã d¹ ng


m  A1x+B1y+C1z+D1  +n  A2 x+B2 y+C 2 z +D2   0 ®k:m 2  n 2  0 
4.  P  //  Q  : Ax+By+Cz+D=0
   P  : Ax+By+Cz+m=0  ®k:m  D 
5.(P ) //(d ) th×vtcp ucña ®­ ê ng th¼ng  d  lµ mé t vtcp cña mp(P ).
6.(P )  (Q) th×vtptn cña mp(Q) lµ mé t vtcp cña mp(P ).
7.(P )//(Q) th×vtpt n cña m p(Q) lµ mé t vtpt cña mp(P ).
8.(P )  (d ) th×vtcp  u cña ®­ ê ng th¼ng  d  lµ mé t vtpt cña mp(P ).
9.A,B   P  vµ AB  0th×AB lµ mé t vtcp cña mp(P ).
10.  P    d  th×vtcp u cña ®­ ê ng th¼ng  d  lµ mé t vtcp cña mp(P ).
   
11.(P ) cã ha i vtcp u1,u 2 vµ u1,u 2   0 th× u1,u 2  lµ mé t vtpt cña (P ).
12.  P  lµ mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu S  I;R   d  I,  P    R
Vd1:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng trung trùc cña ®o¹n th¼ng AB víi A(2;1;4) vµ B(-2;-3;2)
§s:Gäi (P) lµ mÆt ph¼ng trung trùc cña ®o¹n th¼ng AB ta cã :(P):2x+2y+z-+1=0
Vd2:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua 3 ®iÓm, A(1;3;5);B(2;0;-1);C(0;2;4).
§s:(ABC):3x-7y+4z-2=0
x  3y  z 1  0
Vd3: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua ®iÓm M (3;2;-1) vµ vu«ng gãc víi    : 2 x  y  z  2  0 
§s:(P):2x-3y-7z-7=0
Vd4:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua ®iÓm M(4;5;-2) vµ song song (P) :2x+3y+z-2=0
§s:2x+3y+z-21=0
Vd5:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) ®i qua ®iÓm A(1;2;-1) vµ song song víi hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2)
biÕt
x 1 y  3 z x 1 y  5 z
 d1  :   ; d 2  :  
2 1 4 3 1 2
§s:(Q):6x+8y-5z-27=0
Vd6:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua ®iÓm M(-2;3;1) vµ vu«ng gãc víi hai mÆt ph¼ng
(Q1):2x+y+2z-10=0 vµ (Q2):3x+2y+z+8=0
§s:3x-4y-z+19=0
Vd7:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua ®iÓm M(2;-1;4) ,(P)//(d) vµ (P)(Q) biÕt
x  2 y 1 z  3
d :   ; Q  : 2 x  3 y  z  5  0
1 1 2
§s:(P):x+y-z+3=0
Vd8: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua ®iÓm M vµ chøa ®êng th¼ng (d) biÕt
x 1 y  3 z  2
1. M  4;3;5  v µ  d  :  
2 1 3

2. M  1;2;5  v µ  d  : x  y  z  1 
2x  3y  z  5  0
0

§s:1.(P):x+y-z-2=0 2. (P):6x+13y-15z+43=0
Vd9:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua hai ®iÓm A,B vµ vu«ng gãc víi mp(Q) biÕt A(1;0;1),B(2;1;2) vµ
(Q):x+2y+3z+3=0
§s:(P):x-2y+z-2=0
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Vd10: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua hai ®iÓm A,B vµ song song víi ®êng th¼ng (d) biÕt A(2;-

 x y z 3  0
1;3),B(1;2;4) vµ  d  : x  2 y  z  3  0
§s:7x+2y+z-15=0
Vd11: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa (d1) vµ vu«ng gãc víi (d2) biÕt
 d1  :
x 2
1
 y 1  
z 2
1
; d2  : x  y  z  2  0
x  2y  3z 1  0
Chó ý:nÕu (d1) kh«ng vu«ng gãc víi (d2) th× kh«ng tån t¹i mp(P)
§s:x-4y-3z-4=0
Vd12: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa (d1) vµ song song víi (Q) biÕt


 d 1  : 2x x22y yz z5100  Q  : x  4 y  3  0
Chó ý:nÕu (d1) kh«ng song song víi (Q) th× kh«ng tån t¹i mp(P).
§s:x-4y-4=0

Vd13:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa ®êng th¼ng (d) vµ vu«ng gãc víi (Q) biÕt
x 1 y  2 z
d :   ; Q  : x  2 y  z  5  0
2 1 3
§s:(P):5x-y-3z-3=0
Chó ý:nÕu (d) kh«ng vu«ng gãc víi (Q) th× kh«ng tån t¹i mp(P)

Vd14: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa ®êng th¼ng (d) vµ / / víi () biÕt
X 2 Y 3 Z x 1 y z  2
1)  d  :   ;   :  
1 2 3 3 5 1

2)  d  : x  2 y  5 z
x  y z 2  0
 1  0 ;   :
x  2 y 1 z  2
3

5

1
§s:1.(P)17x-8y-11z-10=0 2.(P):x+10y-53z+25=0
Vd15:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa hai ®êng th¼ng c¾t nhau (d1) vµ (d2) biÕt
x 1 y 1 z x  3 y z 1
 d 1  : 2  1  1 ;  d 2  : 1  2  1
§s:(P):3x-y+5z-4=0
Vd16: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa hai ®êng th¼ng song song (d1) vµ (d2) biÕt
 d1  :
x 1 y  2 z
4

4

2  ; d 2  : x  y  1  0
y  2z  1  0
§s:(P):3x-y-8z-1=0
Vd17: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2) biÕt


x  u
 d 1  : y  8  4 u  u  R  ;  d 2  : 2x xy yz 2z 0 0
z  3  3 u
§s:(P):12x-3y+8z=0
Vd18:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng () song song vµ c¸ch ®Òu hai mÆt ph¼ng (P) vµ (Q) biÕt
 P  : x  2y  3z 1  0 ; Q  : x  2 y  3 z  7  0
§s: ():x-2y+3z+3=0
Vd19: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng () song song (P) vµ (Q) vµ d((),(P))=2d((),(Q)) biÕt
 P  : 2 x  3 y  6 z  2  0 ;  Q  : 2 x  3 y  6 z  13  0
§s: ():2x-3y+6z+8=0 và 2x-3y+6z+28=0
Vd20: ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c mÆt ph¼ng (P),(P) // (Q) vµ d((P),(Q))=2 biÕt (Q):2x+3y-6z+12=0
§s:2x+3y-6z+26=0 và 2x+3y-6z-2=0
Vd21:Cho hai ®iÓm A(2;1;-1),B(3;-1;5) vµ mÆt ph¼ng (Q):x-2y+2z-7=0.LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P)
song song vµ c¸ch ®Òu hai ®iÓm A,B.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Đs:2x-4y+4z-13=0 
Vd22: ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c mÆt ph¼ng (P) cã vÐct¬ ph¸p tuyÕn n   3;4; 12  vµ
d(A,(P))=2 biÕt A(2;2;1).
§s:3x+4y-12z+24=0 và 3x+4y-12z-28=0
x  2 y 1 z 1
Vd23: Cho (Q):2x-3y-6z+12=0 vµ  d  :   .ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c mÆt ph¼ng (P) biÕt (P)//(d),
2 2 1
(P)(Q) vµ d((P),d)=1.
§s: 15x+14y-12z+5 17  14  0 vµ 15x+14y-12z-5 17  14  0
x 1 y 1 z x  3 y z 1
Vd24:Cho hai ®êng th¼ng  d 1  :   ;  d2  :   .ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c mÆt
2 1 1 1 2 1
ph¼ng (P) song song víi hai ®êng th¼ng (d1),(d2) vµ d((P),d1)=1.
§s: 3 x  y  5 z  35  4  0 vµ 3 x  y  5 z  35  4  0
Vd25: Cho hai mÆt ph¼ng ,(P1):2x-y-z+1=0 vµ (P2):x+y+2z-1=0 vµ ®iÓm A(2;1;-1) .ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c
mÆt ph¼ng (Q) vu«ng gãc víi hai mÆt ph¼ng trªn vµ d(A,(Q))=1.
§s: x  5 y  3 z  35  10  0 vµ x  5 y  3 z  35  10  0
Vd26:Cho ®iÓm M(4;1;-3) vµ hai mÆt ph¼ng (P) vµ (Q) cã ph¬ng tr×nh .
(P):2x-y+z-4=0 ; (Q):x+y-3z-1=0.ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c mÆt ph¼ng () ®i qua giao tuyÕn cña (P) vµ (Q) ®ång
thêi kho¶ng c¸ch tõ M tíi () b»ng 13
§s: ():3x-2z-5=0 hoÆc ():x+4y-10z+1=0
x 1 y  2 z 1
Vd27:ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c mÆt ph¼ng (P) chøa ®êng th¼ng (d):   vµ cã kho¶ng c¸ch ®Õn
2 1 1
®iÓm A(1;1;0) b»ng 1.
   
§s:  P1  : 2  2 x  3  2 2 y  z  9  5 2  0;  P2  :  2    
2 x  3 2 2 y z 9 5 2  0
 x  1  2t  x  2  u
Vd28:Cho hai ®êng th¼ng chÐo nhau (d1) vµ (d2) cã ph¬ng tr×nh  d1  :  y  2  t ,  d 2  :  y  3  2u
 z  3  3t  z  1  3u
LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng song song vµ c¸ch ®Òu hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2).
§s:x+y-z-2=0
Vd29: LËp ph¬ng tr×nh mp(R) c¸ch (Q) mét kho¶ng b»ng 1 vµ thuéc phÇn nöa kh«ng gian giíi h¹n bëi (Q) vµ
chøa ®iÓm A biÕt (Q):2x-6y+3z-1=0 vµ A(2;3;2).
Vd30:LËp ph¬ng tr×nh c¸c mÆt ph¼ng ph©n gÝac cña c¸c gãc t¹o bëi hai mÆt ph¼ng
(P):x-2y+2z-3=0 vµ (Q):3x-4y+1=0
§s:2x-y-5z+9=0 vµ 7x-11y+5z-6=0
Vd31:ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ph©n gi¸c cña gãc t¹o bëi hai mÆt ph¼ng (P1),(P2) vµ gãc ®ã chøa ®iÓm
M(1;2;1) biÕt (P1):2x-2y-z+1=0 vµ (P2):3x-4z+6=0
§s:19x-10y-17z+23=0
x  y  z  3  0
Vd32:Cho ®iÓm A(1;2;-1) vµ  d  :  viÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa (d) vµ d(A,(P)) lµ
y  z  1  0
lín nhÊt.
§s:(P):x-2=0


x  y 2  0
Vd332:Cho ®êng th¼ng (d): y  z  2  0 vµ (P):x+2y-2z+2=0.LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) chøa (d) vµ

5
t¹o víi (P) mét gãc  sao cho sin  .
6
§s:(Q1):x+2y+z-4=0 vµ (Q2):x-y-2z+2=0
Vd343:LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa ®êng th¼ng (d) vµ t¹o víi ®êng th¼ng () mét gãc b»ng 600 biÕt
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x  u x 2 y 3 z 5
 d  :  y
 2  u (u  R ) ;   :  
z  u 2 1 1
§s:x-z=0 vµ x+y-2=0
x  2 y 1 z  3
Vd354:Cho hai ®iÓm A(1;1;1) ,B(2;0;2).vµ ®êng th¼ng  d  :   .LËp ph¬ng tr×nh mÆt
2 1 1
ph¼ng (P) ®i qua hai ®iÓm A,B vµ t¹o víi (d) mét gãc 600
§s:x-z=0 vµ x+y-2=0

Vd365:Cho mÆt cÇu (S):x2+y2+z2-6x-2y+4z+5=0 lËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) t¹i
M(4;3;0)
§s:x+2y+2z-10=0
Vd376: Cho mÆt cÇu (S):x2+y2+z2-2x-4y-6z-2=0 vµ mp(P):4x+3y-12z+1=0 .LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng tiÕp
diÖn cña mÆt cÇu (S) biÕt nã // víi mp(P).
§s: 4x+3y-12z-26=0 vµ 4x+3y-12z+78=0
Vd387: Cho mÆt cÇu (S):x2+y2+z2-6x-2y+4z+5=0 vµ ®êng th¼ng    : y  z  1  0 
x  y z 3  0
.LËp ph¬ng tr×nh
mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) biÕt nã vu«ng gãc víi ().
§s: y  z  3  3 2  0 ; y  z  3  3 2  0
Vd398:(§TN-2005) Cho mÆt cÇu (S):x2+y2+z2-2x+2y+4z-3=0 vµ hai ®êng th¼ng


 1  : xx  22 zy  20  0 ;  2  :
x 1 y
1
 
z
1 1
.ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) biÕt

nã // víi hai ®êng th¼ng  1  ,  2  .


§s:  P1  : y  z  3  3 2  0 ;  P2  : y  z  3  3 2  0
Vd4039:Cho mÆt cÇu (S): x  y 2  x 2  4 x  2 y  2 z  3  0 vµ hai mÆt ph¼ng (P1):2x-y-z+1=0 vµ(P2):x+3y-
2

2z-3=0
LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) biÕt nã vu«ng gãc víi hai mÆt ph¼ng (P1),(P2).
§s:  Q1  :5x+3y+7z-14-3 83 =0 ;  Q 2  :5x+3y+7z-14+3 83 =0
Vd410: Cho mÆt cÇu (S): x 2  y 2  x 2  4 x  2 y  2 z  3  0 , mÆt ph¼ng (P):x+2y-z+1=0 vµ
x  2 y 1 z 1
  :   LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S) biÕt nã vu«ng gãc víi (P) vµ
2 4 1
//().
§s:  Q1  : 2 x  y  3  3 5  0 ;  Q2  : 2 x  y  3  3 5  0

Vd421:Cho mÆt cÇu (S): x2+y2+z2-2x+2y+4z-3=0 vµ ®êng th¼ng    : y  z  1  0 


x  y z 3  0
.LËp ph¬ng tr×nh c¸c
mÆt ph¼ng chøa ®êng th¼ng () vµ tiÕp xóc víi mÆt cÇu (S).
§s:x+2y+2z-4=0
Vd432: Cho mÆt cÇu (S):x2+y2+z2-6x-2y+4z+5=0 .LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng tiÕp diÖn cña mÆt cÇu (S)
biÕt nã ®i qua hai ®iÓm A(4;2;1),B(2;5;-1).
§s:  P1  : x  2 y  2 z  10  0 ;  P2  : 2 x  14 y  23 z  43  0 .
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

*********
Bµi 1 : Cho A(1;-3;-4) , B (5;3;2) vµ M (-2;1;3). ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua M vµ
vu«ng gãc víi AB.
Bµi 2 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) biÕt (P) ®i qua M (1;-3;4) vµ (P) song song víi mÆt
ph¼ng (Q) : 2x  y  5z  1  0 .
Bµi 3 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) biÕt (P) vu«ng gãc víi AB t¹i B vµ A(2;-7;1), B(3;5;8)
Bµi 4 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng trung trùc cña AB biÐt A (2; 4; 5), B(6; 2;1) .
Bµi 5 : Cho A(1; 1;1), B(2;0; 2) , C(3; 2;1), D( 3; 4;5) .
a) Chøng minh r»ng 4 ®iÓm A , B, C, D kh«ng ®ång ph¼ng .
b) ViÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng (ABC).
c) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua AB vµ (P) song song víi CD.
d) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) biÕt (Q) ®i qua G vµ (Q) song song víi AC vµ BD.
Bµi 6 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) biÕt (P) ®i qua A (2; 4;1) , B( 1;3;5) vµ (P) vu«ng gãc
víi mÆt ph¼ng (Q) : 2x  y  6z  1  0 .
x 1 y  3 z  2  x  y  3z  2  0
Bµi 7 : Cho hai ®êng th¼ng 1 :   vµ  2 
2 1 3  4x  2y  z  2  0
vµ hai mÆt ph¼ng () : 2x  3y  z  5  0 , () : x  2y  6z  5  0
a) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa 1 vµ (P) vu«ng gãc víi () .
b) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) chøa  2 vµ (Q) vu«ng gãc víi () .
 x  2  3t
  x  2y  z  3  0 x  3 y  4 z 1
Bµi 8 : Cho ba ®êng th¼ng 1 :  y  1  4t ,  2  vµ  3 :  
z   2x  y  z  0 2 3 1
 t
a) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa 1 vµ song song víi  3 .
b) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa  2 vµ song song víi  3 .
x2 y2 z4  x  2y  z  3  0  x  2y  z  1  0
Bµi 9 : Cho ba ®êng th¼ng 1 :   , 2  vµ  3 
1 3 2  2x  y  z  0 2x  3z  2  0
a) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa 1 vµ song song víi  3 .
b) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa  2 vµ song song víi  3 .
Bµi 10 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) ®i qua A (1; 2;  2) vµ (P) song song víi 2 ®êng th¼ng :
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x 1 y  2 z  5  x  3y  z  2  0
1 :  vµ  2 
4 3 1 5x  y  2z  0
Bµi 11 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) biÕt (P) ®i qua A (2;3;5) , B(1; 3; 2) vµ (P) song song
x  y  z  1  0
víi ®êng th¼ng  
 2x  y  z  0
Bµi 12 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) biÕt (P) ®i qua A (1;3; 2) vµ (P) vu«ng gãc víi hai mÆt ph¼ng (Q) : x + y +3z
= 0 vµ (R) : 3x  2y  z  7  0 .
Bµi 13 : ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) biÕt (P) ®i qua A (7;1; 2) vµ (P) song song víi
x  y  z  1  0
®êng th¼ng   vµ (P) vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng (Q) : x  2y  5z  8  0
 2x  y  z  0
Bµi 14: (C§SP TP.HCM-99): Cho ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) cã ph¬ng tr×nh :
 d  : x 1 3  y 2 4  z13 vµ (P):2x+y+z-1=0,(Q):x-2y+2z-5=0
1) X¸c ®Þnh sè ®o gãc gi÷a ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) .
2) T×m to¹ ®é giao ®iÓm A cña ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P).
3) LËp ph¬ng tr×nh mp(R) c¸ch (Q) mét kho¶ng b»ng 1 vµ thuéc phÇn nöa kh«ng gian giíi h¹n bëi (Q) vµ chøa
®iÓm A
Bµi15: Cho ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) cã ph¬ng tr×nh :
 d  : x 1 1  y23  z 2 1 vµ (P): 2x-z+2=0
1) X¸c ®Þnh sè ®o gãc gi÷a ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) .
2) LËp ph¬ng tr×nh mp(Q) chøa (d) vµ vµ t¹o víi (P) mét gãc 600.
Bµi16: :Cho mp(Q) vµ mÆt ph¼ng (P)cã ph¬ng tr×nh :
(P):2x-y-2z+1=0. (Q):2x-y-2z-7=0
LËp ph¬ng tr×nh (R) song song vµ c¸ch ®Òu hai mp (P),(Q)
Bµi 17: Cho ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) cã ph¬ng tr×nh :
x  1  t
 d  
:  y  1  t
 z  2t

vµ (P): x+2y+z-1=0.
t  R

1) T×m to¹ ®é c¸c ®iÓm thuéc ®êng th¼ng(d) sao cho kho¶ng c¸ch tõ mçi ®iÓm ®ã ®Õn mÆt ph¼ng (P) b»ng
6.
2)ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) chøa (d) vµ cã kho¶ng c¸ch ®Õn ®iÓm A(2;1;-1) mét kho¶ng b»ng 1.
Bµi 18: Cho ®iÓm A(-4,4,0),B(2,0,4),C(1,2,-1),D(-7,-2,3).
1) CMR: A,B,C,D kh«ng ®ång ph¼ng .
2)LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ph©n gi¸c cña gãc nhÞ diÖn (A,BC,D).
Bµi1 9:Cho hai mÆt ph¼ng (P):x-2y-2z-3=0 vµ (Q):3x-4y-5=0
L©p ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ph©n gi¸c cña gãc t¹o bëi hai mÆt ph¼ng (P) vµ (Q)
2 x  y  1  0
Bµi 20: Cho hai ®êng th¼ng  d  :  1
x  y  z 1  0 
 d 2  : xx  yy  zz  13  00
LËp ph¬ng tr×nh mp(P) chøa (d1) vµ t¹o víi (d2) mét gãc 300
x  1  t

Bµi 21:LËp ph¬ng tr×nh mp(P) chøa  d  


:  y  1  t

 z  2t
vµ cã kho¶ng c¸ch ®Õn ®iÓm A(1,2,-2) b»ng
t  R

2.


3x  y  z  3  0
Bµi 22:Cho ®iÓm A(1,2,-1), mp(P):x-2y-1=0 vµ  d  : 2 x  y  1  0
a)T×m giao ®iÓm gi÷a (d) vµ (P)
b)LËp ph¬ng tr×nh mp(Q) biÕt (Q) song song víi (d) vµ (Q) vu«ng gãc víi (P) vµ cã kho¶ng c¸ch ®Õn ®iÓm A
b»ng 2 .
Bµi23: Cho ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) cã ph¬ng tr×nh :
 d  : x 1 1  y23  z 2 1 vµ (P): x-y+z+2=0
LËp ph¬ng tr×nh mp(Q) biÕt mp(Q) song song víi (d) vµ vu«ng gãc víi (P) vµ cã kho¶ng c¸ch ®Õn (d) b»ng 1.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi 24: Cho hai ®iÓm A(1,-2,1), B(2;-3;1) vµ (P):2x+2y+z-1=0 lËp ph¬ng tr×nh (Q)song song víi (P) vµ c¸ch
®Òu hai ®iÓm A,B
Bµi 25: Cho hai ®iÓm A(1,-2,1), B(2;-3;1) vµ (P):2x+2y+z-1=0 lËp ph¬ng tr×nh (Q) chøa hai ®iÓm A,B vµ t¹o
víi (P) mét gãc 600.
Bµi 26:Cho hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2)

x 1 y  2 z  3
(d1):
1

2

3 
x  2y  z  0
; (d2): 2 x  y  3 z  5  0
a)CMR: hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2) chÐo nhau
b)LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng song song vµ c¸ch ®Òu hai ®êng th¼ng (d1) vµ (d2).

Chuyªn ®Ò 2: LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng


Chó ý: 
1.NÕu ®êng th¼ng (d) ®i qua hai ®iÓm A,B th× (d) cã mét vÐct¬ chØ ph¬ng lµ AB
2.NÕu ®êng th¼ng (d) vu«ng gãc víi mp(P) th× vÐct¬ ph¸p tuyÕn cña mp(P) lµ mét vtcp cña (d)
   
u d =n p hoÆc u d  kn p  k  0 

3.NÕu ®êng th¼ng (d)//() th× u  lµ mét vÐct¬ chØ ph¬ng cña (d) vµ ta viÕt
   
u d  u  hoÆc u d  ku   k  0 
 
4. a  0 gäi lµ mét vÐct¬ ph¸p tuyÕn cña (d) nÕu gi¸ cña nã lµ mét ®êng th¼ng vu«ng gãc víi (d)
 
khi ®ã ta lu«n cã a  u d .
  
5.NÕu (d) cã hai vÐct¬ ph¸p tuyÕn a 1,a 2 vµ  a 1 ,a 2   0 th× (d) cã mét vÐct¬ chØ ph¬ng lµ
     
u d  a 1,a 2  hoÆc u d =k a 1,a 2 
   
6.NÕu ®êng th¼ng (d) //(P) th× vÐct¬ ph¸p tuyÕn cña mp(P) lµ mét vtpt cña (d)
7.NÕu ®êng th¼ng  d    P  th× vÐct¬ ph¸p tuyÕn cña mp(P) lµ mét vtpt cña (d)

8. NÕu ®êng th¼ng (d)() th× u  lµ mét vÐct¬ ph¸p tuyÕn cña (d) .
9.Cã hai c¸ch lËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d)
C¸ch 1:T×m mét ®iÓm thuéc ®êng th¼ng (d) vµ mét vÐct¬ chØ ph¬ng cña ®êng th¼ng
(d).
 § i qua M x 0 ;y 0 ;z 0  x-x 0 y-y 0 z-z 0
  d :    ptct  d  : = =
 Cã vÐct¬ chØ ph­ ¬ng u d  a ;b;c  a b c

 x=x 0 +a t
 § i qua M x 0 ;y 0 ;z 0  
  d :    ptts  d  : y=y 0 +bt  t  R 
Cã vÐct¬ chØ ph­ ¬ng u d  a ;b;c  z=z +ct
 0

C¸ch 2:LËp ph¬ng tr×nh hai mÆt ph¼ng c¾t nhau cïng chøa (d).
+ LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) chøa (d).
+ LËp ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) chøa (d).
  
+ TÝnh  nP , nQ   0 suy ra (P) c¾t (Q)
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
 P    d 
 pt  P 
+KL:  Q    d    P    Q    d   pttq  d  : 
 pt  Q 
 P  c¾t  Q 
Vd1:LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña ®êng th¼ng ®i qua hai ®iÓm A(2;-1;3),B(1;1;-2)
§s:
Vd2:L©p ph¬ng tr×nh chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm M(1;1;2) vµ (d)//() biÕt
3 x  y  2 z  7  0
  : 
x  3 y  2 z  3  0
x 1 y 1 z  2
§s:Ptct(d):  
4 8 10
Vd3:LËp ph¬ng tr×nh tham sè vµ ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña (d) biÕt (d) ®i qua M(1;1;1) vµ vu«ng gãc víi
mp(P):x+2y+3z-12=0
x  1  t
 2 x  y  1  0
§s: P tts  d  :  y  1  2 t  t  R  P ttq  d  : 
z  1  3t 3 x  z  2  0

Vd4:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(1;1;-2) biÕt (d)//mp(P):x-y-z-1=0 vµ (d)():
 x=-1+2t

 y=1+t  t  R 
 z=2+3t

x 1 y 1 z  2 x  y  z  2  0
§s:C¸ch1:  d  :   C¸ch2:  d  : 
2 5 3 2 x  y  3 z  3  0
Vd5:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) di qua ®iÓm A(0;1;1) vµ vu«ng gãc víi hai ®êng th¼ng (d1),(d2) biÕt
x 1 y  2 x  y  z  2  0
 d1  :   z ; d 2  : 
8 1 x  1  0
x y 1 z 1 8 x  y  z  2  0
§s:C¸ch1:  d  :  C¸ch2:  d  : 
0 1 1 y  z  2  0
Vd6:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(2;-1;-3) vµ // víi hai mÆt ph¼ng (P1),(P2) biÕt
(P1):x-2y-z+3=0 vµ (P2):2x-3y+z-5=0
x  2 y 1 z  3 x  2y  z  7  0
§s: C¸ch1:  d  :   C¸ch2:  d  : 
5 3 1 2 x  3y  z  4  0
Vd7:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(2;-5;4) biÕt
3 x  y  4 z  27  0
 d    P  : 2 x  5 y  z  17  0 vµ  d      : 
6 x  3 y  z  7  0
11x  27 y  15 z  97  0
§s:  d  : 
2 x  5 y  z  17  0
Vd8: LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(2;3;-1) biÕt  d    P  : 2 x  4 y  z  15  0
x 2 y 4 z 4
vµ (d) c¾t ():  
2 4 1
2 x  4 y  z  15  0
§s:  d  : 
19 x  10 y  2 z  6  0
Vd9: LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(1;1;-2) biÕt  d    P  : 2 x  y  3 z  3  0
vµ (d)//(Q):x-y-z-6=0.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x  y  z  2  0
§s:  d  : 
2 x  y  3 z  3  0
Vd10: LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) biÕt  d    P  : x  y  z  3  0 vµ c¾t hai ®êng th¼ng (d1),(d2) cã
x  1  t
x  2 y  z  2  0 
ph¬ng tr×nh:  d1  :  ; d 2  : y  2  t  t  R 
x  y  2 z  2  0  z  2  2 t

x 1 y 1 z 1
§s:  d  :  
1 0 1
Vd11:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(1;1;1) vµ c¾t hai ®êng th¼ng (d1),(d2) biÕt
 x=-2+2t
x  y  2 z  0
 d1  : y=-t  t  R  ;  d2  : 
 z=2+t x  y  z  0

3 x  5 y  2 z  0
§s:  d  : 
y  z  2  0
Vd12:(§HDîc)LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm M(0;0;1) , (d) c¾t (d1) vµ (d) vu«ng gãc víi (d2)
biÕt
x 1 x  y  z  2  0
 d1  :  y  2  z;  d2  : 
3 x  1  0
Cã hai c¸ch gi¶i:
x  4 y  7 z  7  0
§s:  d  : 
y  z  1  0
x 1 y 1 z  3
Vd13:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(-1;2;-3) biÕt (d) c¾t ():  
3 2 5
vµ // mp(P):6x-2y-3z+3=0.
6 x  2 y  3 z  1  0
§s:  d  : 
3 x  28 y  13 z  14  0
x y z 3
Vd14:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®i qua A(2;3;-1) biÕt (d) vu«ng gãc () vµ c¾t ():   .
2 4 1
2 x  4 y  z  15  0 x  2 y  3 z 1
§s:C¸ch1:  d  :  C¸ch2:  d  :  
19 x  10 y  2 z  6  0 6 5 32
Vd15:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) // () vµ c¾t c¶ hai ®êng th¼ng (d1),(d2) biÕt
z 5 x 1 y  2 z  3 x y 1 z
  : x  y 1  ;  d1  :   ; d2  :  
3 2 3 4 1 1 2
5 x  2 y  z  2  0
§s:  d  : 
5 x  y  2 z  1  0
Vd16: (§HXD)LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d)(P) vµ c¾t c¶ hai ®êng th¼ng (d1),(d2) biÕt
x 1 y 1 x  2 y  z  4  0
(P):x+y+z-1=0;  d1  :   z ; d2  : 
2 1 2 x  y  2 z  1  0
2 x  y  3 z  1  0
§s:  d  : 
x  2 y  z  4  0
Vd17:ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng vu«ng gãc chung cña hai ®êng th¼ng chÐo nhau (d1) vµ (d2) biÕt
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x  1  t
x y 4 z 5
 d1  :  y  0  t  R  ;  d 2  :  
 z  5  t 0  2 3

x 4 y z 2 3 x  4 y  3 z  18  0
§s:C¸ch1:  d  :   C¸ch2:  d  : 
2 3 2 13 x  6 y  4 z  44  0
Vd18:ViÕt ph¬ng tr×nh h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®êng th¼ng (d) lªn mÆt ph¼ng (P) biÕt
x  z  3  0 x  4 y  5 z  3  0
a)(§HB¸o chÝ 2001)  d :  ;  P  : x  y  z  3  0 §s:    : 
2 y  3 z  0 x  y  z  3  0

b)(HVQY2001)
m x  y  m z  1  0
 d :  ; P  : z  0 §s:    : 
 
2 m x  m 2  1 y  m 2  1  0
x  m y  z  m  0  z  0
Chó ý:
+(d)(P) th× h×nh chiÕu cña (d) lªn (P) lµ mét ®iÓm A=(d) (P)
+(d) kh«ng vu«ng gãc víi (P) th× h×nh chiÕu cña (d) lªn (P) lµ mét ®êng th¼ng ()=(Q)(P) trong ®ã (Q)chøa
(d) vµ vu«ng gãc víi (P).
Vd19: ViÕt ph¬ng tr×nh h×nh chiÕu song song cña ®êng th¼ng (d) lªn mÆt ph¼ng (P) theo ph¬ng chiÕu ()
biÕt
2 x  y  11  0 x 5 y 2 z 6 7 x  5 y  3 z  2  0
 d :  ;   :   ;  P  : 3 x  2 y  2 z  1  0 §s:  d'  : 
x  y  z  8  0 2 1 3 3 x  2 y  2 z  1  0
Chó ý:
+(d)//() th× h×nh chiÕu cña (d) lªn (P) lµ mét ®iÓm A=(d) (P)
+(d) kh«ng // víi () th× h×nh chiÕu cña (d) lªn (P) lµ mét ®êng th¼ng (d’)=(Q)(P) trong ®ã (Q)chøa (d) vµ
song song hoÆc chøa ().
Vd20:ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng ph©n gi¸c trong vµ ngoµi cña gãc B trong tam gi¸c ABC biÕt A(2;-1;3),B(4;0;1),
C(-10;5;3).
x y z 3 x 4 y z 1
§s:ph©n gi¸c trong gãc B:   Ph©n gi¸c ngoµi gãc B:  
2 0 1 2 5 4
Chó ý: Cã hai c¸ch lËp pt ph©n gi¸c
C¸ch 1:T×m ch©n ®êng ph©n gi¸c
C¸ch2:T×m c¸c vÐct¬ ®¬n vÞ
  
 AB  AC  AC
e1  ;e 2  ;e 3 
AB AC AC
  
e  e 1  e 2 lµ mé t vtcp cña ®­ ê ng ph©n gi¸ c trong gã c A
  
e  e 1  e 3 lµ mé t vtcp cña ®­ ê ng ph©n gi¸ c ngoµi gã c A
Vd21:Cho tam gi¸c ABC biÕt A(1;2-1),B(2;-1;3),C(-4;7;5)
1)LËp ph¬ng tr×nh ®êng trung tuyÕn kÎ tõ ®Ønh A
2)LËp ph¬ng tr×nh ®êng cao kÎ tõ ®Ønh A
3)LËp ph¬ng tr×nh ®êng trung trùc c¹nh BC
4)LËp ph¬ng tr×nh ®êng ph©n gi¸c trong gãc B.
x 1 y  2 z 1 x 1 y  2 z 1  x  2 y 1 z  3
§s: 1)   ;2)   ;3)  ;4)  
2 1 5 7 34 115 3 x  4 y  z  19  0 4 7 3
Vd22:Cho tam gi¸c ABC biÕt A(1;2;5) vµ ph¬ng tr×nh hai trung tuyÕn lÇn lît cã ph¬ng tr×nh
x  3 y  6 z 1 x  4 y  2 z  2
  ;   ViÕt ph¬ng tr×nh c¸c c¹nh cña tam gi¸c ABC.
2 2 1 1 4 1
x 1 y  2 z  5 x 1 y  2 z  5 x  7 y  2 z 1
§s:  AB  :   ;  AC  :   ;  BC  :  
1 0 1 0 2 1 1 2 0
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
VD23:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d1) ®èi xøng víi (d2) qua (d)
x y 1 2 x  y  4  0
biÕt  d  :   z ; d2  : 
2 1 y  z  1  0
x 1 y z 1
§s:  d 1  :  
3 0 0
VD24:LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d) ®èi xøng víi ®êng th¼ng () qua mÆt ph¼ng (P):2x+y-z+4=0 biÕt
 x  3t
x  2 y  4  0 x  3 y 1 z  5 
1)   :  ; 2)   :   ; 3)   :  y  2  t
y  z  2  0 5 0 4 z  5 t

x  2 y 1 z 1 x 4 y z 2
§s: 1)  d     2)  d  :   3)  d  :  
1 2 6 3 1 5
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

Bµi 1 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 3;0; 4 ) vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng
(P) : 2x  5y  z  1  0 .
Bµi 2 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 3;0; 4 ) vµ song song víi ®êng th¼ng
x 2 y 5 z 3
:   .
3 1 4
Bµi 3 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 5;1; 4 ) vµ song song víi ®êng th¼ng
 x  2y  3z  1  0
:
7x  11y  z  0
Bµi 4 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 9;7;1 ) vµ song song víi 2 mÆt ph¼ng
(P) : x  y  z  3  0 vµ (Q) : 4x  y  7z  1  0 .
Bµi 5 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 1; 5; 2 ) vµ vu«ng gãc víi 2 ®êng th¼ng
x 1 y  2 z  5  x  2y  z  1  0
1 :   vµ  2 : 
3 2 4  2x  y  z  3  0
Bµi 6 : ViÕt ph¬ng tr×nh tham sè cña ®êng th¼ng khi biÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t :
 x  2y  z  2  0  2x  y  3  0
a) 1 :  b)  2 : 
4x  3y  z  5  0  x  y  5z  6  0
Bµi 7 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 2;1;3 ) vµ c¾t c¶ 2 ®êng th¼ng :
 x  4  5t
x  2 y  1 z 1 
1 :   vµ  2 :  y  2  3t
3 2 4 z 
 t
Bµi 8 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 1;0; 2 ) vµ c¾t c¶ 2 ®êng th¼ng :
 x  2  3t
 x  y  z  3  0
1 :  y  2  t vµ  2 : 
z  4  5t 5y  3z  1  0

Bµi 9 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  n»m trong mÆt ph¼ng (P) : x  y  2z  0 vµ c¾t c¶ 2
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x  2  t x  1  t
 
®êng th¼ng 1 :  y  3  2t vµ  2 : y  1  t
z  1  3t z  t
 
Bµi 10 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  n»m trong mÆt ph¼ng (P) : 2y  3z  1  0 vµ c¾t c¶ 2
x  2  t
 x  y  z  0
®êng th¼ng 1 :  y  7  2t vµ  2 : 
 z  2  t 2x  3y  z  13  0

Bµi 11 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng (P) : x  2y  3z  4  0
x  2  t
x 1 y  2 z  4 
vµ c¾t c¶ 2 ®êng th¼ng 1 :   vµ  2 :  y  1  4t
2 3 1 z  6  5t

Bµi 12 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng (P) : x  2y  3z  4  0
x  2 y  7 z 1  x  2y  z  1  0
vµ c¾t c¶ 2 ®êng th¼ng 1 :   vµ  2 : 
1 2 8 3x  y  4z  5  0

x 1 y  4 z 1
Bµi 13 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  song song víi ®êng th¼ng 1 :  
2 3 5
x 1 y  2 z  7 2x  y  z  1  0
vµ c¾t c¶ 2 ®êng th¼ng  2 :   vµ  3 : 
1 1 3  x  3y  2z  4  0
Bµi 14 : ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  biÕt  ®i qua A ( 1; 2;5 ) vµ  vu«ng gãc víi ®êng th¼ng
 x  2  3t
  x  3y  2z  1  0
1 :  y  3  2t vµ c¾t  2 : 
z  1  3t 2x  5y  3  0

 x  2  3t
 2x  3y  4z  1  0
Bµi 15 : Cho 2 ®êng th¼ng d1 :  y  5  7t vµ d 2 : 
z  6  8t  x  2y  z  2  0

a) ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng 1 biÕt 1 ®i qua A (1 ; 4 ;  2) , 1 vu«ng gãc vµ c¾t d1 .
b) ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  2 biÕt  2 ®i qua B ( 3; 2;5 ) ,  2 vu«ng gãc vµ c¾t d 2 .
 x  5  2t

Bµiµi 16 : Cho mÆt ph¼ng (P) : x  y  2z  3  0 vµ ®êng th¼ng 1 :  y  2  t
 z  7  3t

a) T×m täa ®é giao ®iÓm A cña (P) vµ 1 .
b) ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng  ®i qua A ,  n»m trong (P) vµ 1 vu«ng gãc víi 1
Bµi 17:LËp ph¬ng tr×nh h×nh chiÕu vu«ng gãc cña (d) lªn mp(P) biÕt
x 1 y 1 z  3
d :   ; mp  p  : 2 x  2 y  z  3  0
1 2 2
Bµi 18:ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng vu«ng gãc chung cña hai ®êng th¼ng chÐo nhau
x  2  t
  x  2z  2  0
1 :  y  1  t (t  R) vµ  2 : 
z  2t y  3  0

Bµi 19: Cho DABC bݪt A(1,2,5), B(1,4,3), C(5,2,1)
LËp ph¬ng tr×nh ®êng trung tuyÕn ,®êng cao vµ ®êng ph©n gi¸c trong kÎ tõ ®Ønh A.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi20:Cho tam gi¸c ABC,BiÕt C(3;2;3) vµ ph¬ng tr×nh ®êng cao AH vµ ®êng ph©n gi¸c trong BM cña gãc B
lÇn lît cã ph¬ng tr×nh :
x  2 y  3 z  3 x 1 y  4 z  3
  ;  
1 1 2 1 2 1
1)TÝnh ®é dµi c¸c c¹nh cña tam gi¸c ABC
2)LËp ph¬ng tr×nh c¸c ®êng trung trùc cña tam gi¸c ABC.
Bµi21:(§HBCVT)LËp ph¬ng tr×nh h×nh chiÕu song song cña (d2) theo ph¬ng (d1) lªn mp(P) biÕt
x  3 y 1 z 1 x 7 y 3 z 9
 d1  :   ; d2  :   ; P  : x  y  z  3  0
7 2 3 1 2 1
Bµi22: ViÕt ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d2) ®èi xøng víi (d1) qua ®êng th¼ng (d) biÕt

 x  2  3t
  x  3y  2z  1  0
d1 :  y  3  2t vµ d : 
 z  1  3t 2x  5y  3  0

Chuyªn ®Ò 3: T×m ®iÓm n»m trªn mÆt ph¼ng


Vd1:Cho ®iÓm A(3;3;0) vµ mÆt ph¼ng (P):x+2y-z-3=0
1)X¸c ®Þnh to¹ ®é ®iÓm H lµ h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®iÓm A lªn mÆt ph¼ng (P).
2)T×m ®iÓm B ®èi xøng víi ®iÓm A qua mp(P).
3)KÐo dµi AH vÒ phÝa H sau ®ã lÊy ®iÓm C sao cho CH=2AH.T×m to¹ ®é ®iÓm C.
§s:1)H(2;1;1) 2)B(1;-1;2) 3)C(0;-3;3)
Chó ý:Cho ®iÓm A cè ®Þnh M lµ ®iÓm di ®éng trªn mÆt ph¼ng (P) khi ®ã MA nhá nhÊt khi vµ chØ khi M lµ h×nh
chiÕu cña A lªn mp(P).
Vd2:Cho ®êng th¼ng () vµ mÆt ph¼ng (P) t×m ®iÓm M thuéc mÆt ph¼ng (P) sao cho d(M, ) ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt biÕt
 x  1  t
  : y
 t vµ  P  : x  2y  z  5  0
z  2  3t
§ s:M  2;1; 5 
x  2y  3  0
Vd3:Cho ®iÓm A(1;1;2),mp(P):2x+y+z+4=0 vµ ®êng th¼ng   :  x¸c ®Þnh to¹ ®é h×nh chiÕu song
3x  2 z  7  0
song cña ®iÓm A lªn mp(P) theo ph¬ng ().
 5 5
§s:  2; ;  
 2 2
Chó ý:
+ NÕu A() th× h×nh chiÕu // cña A lªn mp(P) theo ph¬ng () lµ ®iÓm B=     P  .
+ NÕu A    th× h×nh chiÕu // cña A lªn mp(P) theo ph¬ng () lµ ®iÓm B=  d    P  trong ®ã (d) lµ ®êng th¼ng ®i
qua A vµ //().
Vd4:Cho tam gi¸c ABC biÕt A(3;1;0),B(2;2;4),C(-1;2;1)
1)T×m to¹ ®é t©m ®êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c ABC.
2) T×m to¹ ®é t©m ®êng trßn néi tiÕp tam gi¸c ABC.
4 5 5
§s: ; ; 
3 3 3
Chó ý:Tam gi¸c ABC ®Òu
Vd5:Cho ba ®iÓm A(2;1;3),B(1;-3;2),C(1;1;-3) vµ mp(P):x+y+z-3=0.T×m ®iÓm D thuéc mÆt ph¼ng (P) sao cho tø gi¸c
ABCD lµ mét h×nh thang.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
 5 11 7   6 8 
§s:  ; ;   ;  ;1; 
3 3 3 7 7
Vd6:Cho 3 ®iÓm A(-2;0;1),B(1;1;2),C(-1;1;-3) vµ mp(P):x+y+z-3=0.T×m ®iÓm M thuéc mÆt ph¼ng (P) sao cho
MA=MB=MC.
 5 17 
§s:  ; ;0 
 4 4 
Vd7:Cho hai ®iÓm A(5;3;-1),B(2;3;-4) vµ (P):x+2y-z-5=0.T×m ®iÓm C thuéc vµo (P) sao cho tam gi¸c ABC lµ tam gi¸c
®Òu.
 11 -2 -8 
§s:C(1;2;0) hoÆc C  ; ; 
 3 3 3
Vd8:Cho A(5;3;-1),B(2;3;-4) vµ mp(P):x-y-z-4=0. T×m ®iÓm C thuéc vµo mp(P) sao cho tam gi¸c ABC vu«ng c©n t¹i C.
 14 13 11 
§s:C(3;1;-2) hoÆc C  ; ; 
 3 3 3 
C   P 

C¸ch1:Gi¶ sö C(x;y;z) theo gt ta cã hÖ pt CA=CB
 
 AC.BC  0
C¸ch2:
Gäi (Q) lµ mp trung trùc cña ®o¹n AB.gi¶ sö (d)=(P)(Q) v× CA=CB suy ra C thuéc (Q ) mµ C l¹i thuéc (P) suy ra C(d).
ViÕt ptts(d) suy ra to¹ ®é C(x0+at;y
 0+bt;z0+ct)
Tam gi¸c ABC vu«ng t¹i C suy ra AC.BC=0 suy ra C.
Vd9:(HV-BCVT2000)Cho hai ®iÓm A(3;1;1),B(7;3;9) vµ mp(P):x+y+z+3=0
 
1)T×m ®iÓm M(P) sao cho MA+MB ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
2)T×m ®iÓm N(P) sao cho NA2+NB2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
§s:M(0;-3;0)
Vd10:Cho ba ®iÓm A(4;-1;2),B(3;5;-1),C(2;5;-1) vµ mp(P):x+2y-z-3=0
  
1)T×m ®iÓm M(P) sao cho MA+MB  MC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
2)T×m ®iÓm N(P) sao cho NA2+NB2+NC2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
§s:M(2;1;1)
Vd11: Cho ba ®iÓm A(2;-1;1),B(3;0;-5),C(1;-2;1) vµ mp(P):x+y+z-1=0
  
1)T×m ®iÓm M(P) sao cho 4MA+MB  MC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
  
2)T×m ®iÓm M(P) sao cho MA+6MB  MC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
Vd12: cho hai ®iÓm A(1;1;2) ;B(2;1;-3) vµ mÆt ph¼ng (P): 2x+y-3z-5=0.
1)Chøng tá r»ng ®êng th¼ng ®i qua A,B c¾t mÆt ph¼ng (P) t¹i mét ®iÓm I, t×m to¹ ®é ®iÓm ®ã .
2)T×m ®iÓm M thuéc (P) sao cho AM+BM nhá nhÊt.
 25 6   25 6 
§s:1) I  17 ;1;  17  2) M  17 ;1;  17 
   
Vd13: cho hai ®iÓm A(-1;3;-2) ;B(-9;4;9) vµ mÆt ph¼ng (P): 2x-y+z+1=0.
1)Chøng tá r»ng ®êng th¼ng ®i qua A,B c¾t mÆt ph¼ng (P) t¹i mét ®iÓm I, t×m to¹ ®é ®iÓm ®ã .
2)T×m ®iÓm M thuéc (P) sao cho AM+BM nhá nhÊt.
§s:1)I(7;2;-13) 2)M(-1;2;3)
Chó ý:
+ NÕu A,B n»m vÒ hai phÝa cña mp(P) th× MA+MB nhá nhÊt M=(AB)(P)
+ NÕu A,B n»m vÒ cïng mét phÝa cña (P) th× gäi A1 lµ ®iÓm ®èi xøng víi A qua (P) suy ra MA+MB=MA1+MB vµ A1,B
n»m vÒ hai phÝa kh¸c nhau cña (P) nªn MA+MB nhá nhÊt M=(A1B)(P).
VD14: cho hai ®iÓm A(1;2;3) ,B(4;4;5) vµ mÆt ph¼ng (P): x-y+z-1=0.
1)Chøng tá r»ng ®êng th¼ng ®i qua A,B c¾t mÆt ph¼ng (P) t¹i mét ®iÓm I, t×m to¹ ®é ®iÓm ®ã .
2)T×m ®iÓm M thuéc (P) sao cho MA-MB lín nhÊt.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
 4 7
§s: I  0; ;  M trïng I
 3 3
VD15: cho hai ®iÓm A(3;1;0) ,B(-9;4;9) vµ mÆt ph¼ng (P): 2x-y+z+1=0.
1)Chøng tá r»ng ®êng th¼ng ®i qua A,B c¾t mÆt ph¼ng (P) t¹i mét ®iÓm I, t×m to¹ ®é ®iÓm ®ã .
2)T×m ®iÓm M thuéc (P) sao cho MA-MB lín nhÊt.
§s:1)I(-1;2;3) 2)M(7;2;-13)
Chó ý:
+ NÕu A,B n»m vÒ cïng mét phÝa cña mp(P) vµ AB kh«ng // (P) th× MA-MB nhá nhÊt M=(AB)(P)
+ NÕu A,B n»m vÒ hai phÝa kh¸c nhau cña (P) th× gäi A1 lµ ®iÓm ®èi xøng víi A qua (P) suy ra MA=MA1 vµ A1,B n»m
vÒ cïng mét phÝa cña (P) vµ nÕu A1B kh«ng // (P) th× MA-MB = MA1 -MB nhá nhÊt M=(A1B)(P)

x  y  7 z  14  0
Bµi 1:Cho ®iÓm C(8;6;0),mp(P):3x+6y-z-2=0 vµ ®êng th¼ng   :  x¸c ®Þnh to¹ ®é ®iÓm
x  y  z  2  0
B lµ h×nh chiÕu song song cña ®iÓm C theo ph¬ng () lªn mp(P).
Bµi 2:Cho hai mÆt ph¼ng (P1),(P2) vµ ®iÓm A(2;5;-1).M lµ mét ®iÓm di ®éng trªn hai mÆt ph¼ng (P1),(P2)
t×m to¹ ®é ®iÓm M sao cho MA ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt biÕt (P1):2x-3y+6z-2=0 vµ (P2):3x-12y+4z-6=0.
Bµi3:Cho tam gi¸c ABC biÕt A(2;-1;3),B(4;0;1),C(-10;5;3).
1)T×m to¹ ®é t©m ®êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c ABC.
2) T×m to¹ ®é t©m ®êng trßn néi tiÕp tam gi¸c ABC.
Bµi4:Cho ba ®iÓm A(-2;1;3),B(1;-3;2),C(1;1;-3) vµ mp(P):2x+5y+4z-3=0.T×m ®iÓm D thuéc mÆt ph¼ng (P) sao cho tø
gi¸c ABCD lµ mét h×nh thang.
Chó ý:BC//(P) nªn kh«ng tån t¹i h×nh thang cã ®¸y BC.
Bµi5:(§HQG Hµ Néi 2000)Cho hai ®iÓm A(0;0;-3),B(2;0;-1) vµ mp(P):3x-8y+7z-1=0 T×m ®iÓm C thuéc mp(P) sao cho
tam gi¸c ABC lµ tam gi¸c ®Òu.
Bµi6:Cho A(1;2;0),B(2;3;-4) vµ mp(P):x+2y+z-3=0. T×m ®iÓm C thuéc vµo mp(P) sao cho tam gi¸c ABC vu«ng c©n t¹i C.
§s:C(3;1;-2),...
Bµi7:(§HKB-2008) Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz,cho ba ®iÓm A(0;1;2),B(2;-2;1),C(-2;0;1) vµ
mp(P):2x+2y+z-3=0.
1)ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng ®i qua 3 ®iÓm A,B,C.
2)T×m to¹ ®é ®iÓm M(P) sao cho MA=MB=MC.
§s:1)x+2y-4z+6=0 2)M(2;3;-7)
  
Bµi8:Cho ba ®iÓm A(1;4;5),B(0;3;1),C(2;-1;0) vµ (P):3x-3y-2z-15=0. T×m ®iÓm M(P) sao cho MA+MB  MC
®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.§s:M(4;-1;0)
Bµi9: Cho hai ®iÓm A(2;-1;5),B(0;3;-1);C(4;1;5) vµ mp(P):x-y+z-2=0
  
T×m ®iÓm M(P) sao cho 5MA+2MB  5MC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
Bµi10: Cho hai ®iÓm A(3;-1;4),B(3;3;-2) vµ mp(P):2x-y-z-1=0
T×m ®iÓm M(P) sao cho MA2+MB2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
Bµi11: cho ba ®iÓm A(-1;2;0) B(0;3;1) ,C(-2;1;5) vµ mÆt ph¼ng (P): x-y-2z-3=0.Gäi G lµ träng t©m ABC
.CMR ®iÒu kÞªn cÇn vµ ®ñ ®Ó M n»m trªn mÆt ph¼ng (P) cã MA2+MB2+MC2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt lµ ®iÓm M
ph¶i lµ h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®iÓm G trªn mÆt ph¼ng (P) .X¸c ®Þnh to¹ ®é cña ®iÓm M ®ã.
Bµi12: cho hai ®iÓm A(1;0;2),B(2;1;3) vµ mp(P): x-2y+z-4=0.T×m ®iÓm M thuéc (P) sao cho AM+BM nhá
nhÊt.
Chó ý:AB//(P) suy ra A,B n»m vÒ cïng mét phÝa cña (P)
Bµi13: cho hai ®iÓm A(-4;1;2),B(-3;1;3) vµ mp(P): x-y+z+2=0.T×m ®iÓm M thuéc (P) sao cho AM+BM nhá
nhÊt.
Bµi14: Cho mÆt ph¼ng (P):x+y+z-1=0 vµ hai ®iÓm A(1,-3,0) ,B(5,-1,-2)
1)Chøng tá r»ng ®êng th¼ng ®i qua A,B c¾t mÆt ph¼ng (P) t¹i mét ®iÓm I, t×m to¹ ®é ®iÓm ®ã .
2)T×m to¹ ®é ®iÓm M trªn mÆt ph¼ng (P) sao cho MA  MB ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt.
Bµi15:Cho tam gi¸c ABC biÕt A(3;1;-2),B(2;3;-4),C(1;2;0)
1)T×m to¹ ®é t©m ®êng trßn ngo¹i tiÕp tam gi¸c ABC.
2) T×m to¹ ®é t©m ®êng trßn néi tiÕp tam gi¸c ABC.
3 5 
§s:1)  ; ; 2  2)
2 2 
Bµi16: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz,cho bèn ®iÓm A(0;1;2),B(2;-2;1),C(-2;0;1),D(4;-3;0) vµ
mp(P):2x+2y+z-3=0.     
1)T×m to¹ ®é ®iÓm G sao cho GA+GB+GC+GD=0 .
2)T×m to¹ ®é ®iÓm M(P) sao cho MA2+MB2+MC2 +MD2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
*Bµi17:Trong hÖ trôc to¹ ®é Oxyz cho mÆt ph¼ng (P): 3x+3y+mz-6-m=0.
1) CMR (P) lu«n ®i qua mét ®iÓm cè ®Þnh M, t×m to¹ ®é cña M.
2) Gi¶ sö (P) c¾t 0x,0y,0z theo thø tù t¹i A,B,C vµ m>0
 T×m to¹ ®é A,B,C ®Ó thÓ tÝch tø diÖn 0ABC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt .
 T×m to¹ ®é A,B,C ®Ó 0A+0B+0C lµ nhá nhÊt .

Chuyªn ®Ò 4: T×m ®iÓm n»m trªn ®êng th¼ng


x  y  z  3  0
Vd1:Cho ®iÓm A(1;2;-1) vµ ®êng th¼ng  d  :  X¸c ®Þnh to¹ ®é h×nh chiÕu vu«ng gãc cña
y  z  1  0
®iÓm A lªn ®êng th¼ng (d).
§s:H(2;2;-1)
Ph¬ng ph¸p gi¶i
C¸ch1:
+ Gäi H lµ h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®iÓm A lªn (d)
+ Gäi mp(P) lµ mp ®i qua A vµ vu«ng gãc víi (d) suy ra H=(P)(d)
®i qua A
+LËp pt(P):   
cã vtpt n  ud
pt(P)
+H(x;y;z) =(P)(d) suy ra to¹ ®é ®iÓm H tho¶ m·n hÖ pt 
pt(d)
C¸ch2:
+ Gäi H lµ h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®iÓm A lªn (d)
+ ViÕt ptts(d),H(d)
 suy ra H(x0+at;y0+bt;z0+ct)
+TÝnh AH
  
+V× H lµ h×nh chiÕu cña A lªn (d) suy ra AH  Ud  AH.Ud  0 suy ra H
C¸ch3:(¸p dông khi biÕt ptts(d) )
+ Gäi H(x;y;z)
 lµ h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®iÓm A lªn (d).
+TÝnh AH
  
+ V× H lµ h×nh chiÕu cña A lªn (d) suy ra AH  Ud  AH.Ud  0 (1)
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
+V× H(d) suy ra to¹ ®é H tho¶ m·n pt(d). (2)
 
 AH.Ud  0
+Tõ (1) vµ (2) suy ra to¹ ®é ®iÓm H tho¶ m·n hÖ pt 
pt(d)
Chó ý: Cho ®iÓm A cè ®Þnh vµ (d) , M(d) khi ®ã AM ng¾n nhÊt khi vµ chØ khi M lµ h×nh chiÕu cña A trªn
(d).
 x=1+t

Vd2:Cho ®iÓm A(2;3;-1) vµ ®êng th¼ng (d):  y=2+t  t  R 
 z=1+2t

1)T×m to¹ ®é ®iÓm H(d) sao cho AH ng¾n nhÊt.


2)KÐo dµi AH vÒ phÝa H råi lÊy ®iÓm B sao cho BH=2AH.T×m to¹ ®é ®iÓm B?
2 5 1
§s: 1)H  ; ;  2)B  -2;-1;3 
3 3 3
x  y  z  3  0
Vd3: Cho hai ®iÓm A(1;1;-3) ,B(3;-3;1) vµ ®êng th¼ng  d  : 
2x  3y  z  1  0
T×m to¹ ®é ®iÓm M(d) sao cho tam gi¸c MAB c©n t¹i M.
Ph¬ng ph¸p:
C¸ch1:
®i qua I lµ trung ®iÓm AB
+ Gäi (P) lµ mÆt ph¼ng trung trùc cña ®o¹n AB suy ra (P):   
cã Vtpt n=AB
+ V× tam gi¸c MAB c©n t¹i M suy ra MA=MB vËy M(P)
Pt(P)
+Gi¶ sö M(x;y;z),theo gi¶ thiÕt M(d) vµ M(P) suy ra to¹ ®é ®iÓm M tho¶ m·n hpt: 
Pt(d)
C¸ch2(¸p dông cho tam gi¸c c©n ®Ønh tuú ý)
+ViÕt Ptts(d) suy ra to¹ ®é cña M(d)
+ V× tam gi¸c MAB c©n t¹i M suy ra MA=MB
+Gi¶i pt MA=MB suy ra M
 4 2
§s:   ; 1; 
 3 3
x  2  t

Vd4:Cho hai ®iÓm A(1;2;5), B(1;4;3) vµ () :  y  1  t (t  R)
 z  2t

T×m ®iÓm C() sao cho tam gi¸c ABC vu«ng t¹i A.
 10 -1 8 
§s: C  ; ; 
 3 3 3
ph¬ng ph¸p:
+ViÕt Ptts() suy ra to¹ ®é cña C()   
+V× tam gi¸c ABC vu«ng t¹i A suy ra AB  AC  AB.AC  0

+Gi¶i ph¬ng tr×nh AB.AC=0 suy ra C
+Thö l¹i xem cã tån t¹i tam gi¸c kh«ng råi kÕt
luËn.
  
chó ý: NÕu tam gi¸c ABC vu«ng t¹i B th× BA  BC  BA.BC  0
   
NÕu tam gi¸c ABC vu«ng t¹i C th× CA  CB  CA.CB  0
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x  1 t

Vd5:Cho hai ®iÓm A(1;-1;2), B(3;9;-2) vµ () :  y  2  t (t  R)
 z  5  2t

T×m ®iÓm C() sao cho tam gi¸c ABC vu«ng t¹i C.
§s: C  1;2;-5  hoÆc C  4;-1;1 
x 1 y 1 z 1
Vd6:Cho hai ®iÓm A(3;1;-2),B(2;3;-4) vµ ®êng th¼ng () t×m ®iÓm C():   sao cho diÖn
2 1 1
9
tÝch tam gi¸c ABC b»ng (®vdt).
2
Ph¬ng ph¸p
+Gi¶ sö tån t¹i tam gi¸c ABC tm ycbt
+ViÕt Ptts() suy ra to¹ ®é cña C()
1  
+SABC=  AB,AC  = at 2 +bt+c(a>0)  t  C
2
+KiÓm tra xem víi C t×m ®îc cã lËp thµnh tam gi¸c ABC.
+KÕt LuËn

 43 59 9 
§s:C(1;2;0) hoÆc C  ; ; 
 25 25 25 
 x  2z  2  0
Vd7: Cho hai ®iÓm A(2;1;0),B(1;2;-2) vµ ®êng th¼ng () :  .T×m ®iÓm C() sao cho tam gi¸c
y  3  0
ABC cã diÖn tÝch nhá nhÊt.
§s:C(2;3;0).
Ph¬ng ph¸p:
C¸ch1:(Ph¬ng ph¸p ®¹i sè)
+Gi¶ sö tån t¹i tam gi¸c ABC tm ycbt
+ViÕt Ptts() suy ra to¹ ®é cña C()
1  
+SABC=  AB,AC  = at 2 +bt+c(a>0)
2
+T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña SABC theo ph¬ng ph¸p tam thøc bËc hai suy ra C
+KiÓm tra xem víi C t×m ®îc cã lËp thµnh tam gi¸c ABC.
+KÕt LuËn
C¸ch2: (Ph¬ng ph¸p h×nh häc)
+Cm (AB) vµ () chÐo nhau, C() suy ra lu«n tån t¹i tam gi¸c ABC
+SABC nhá nhÊt  d  C,  Min  d  AB,   C

x y z  x  1  2t
Vd8: Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é Oxyz cho 2 ®êng th¼ng ( d1 ) :   (d2 ) :  y  t
1 1 2  z  1  t
XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña 2 ®êng th¼ng trªn
T×m to¹ ®é c¸c ®iÓm A thuéc (d1), B thuéc (d2) sao cho (AB) song song víi mÆt ph¼ng (P): x-y+z-3=0 vµ AB= 2 2
 3 3 6   13 3 10 
§s:A(1;1;2),B(1;-1;0) hoÆc A  ; ;  , B  ; ; 
 7 7 7   7 7 7 
x  2 y 1 z  2
Vd9: T×m trªn ®êng th¼ng  d  :   ®iÓm M(xM;yM;zM) sao cho x 2 M  y 2 M  z 2 M nhá nhÊt
1 2 1
§s:M(1;-1;-1)
Chó ý:
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
  
Bµi to¸n 1:Cho ba ®iÓm A,B,C vµ (d).T×m M(d) sao cho biÓu thøc kMA+mMB+nMC (k,m,n=conts)®¹t gi¸
trÞ nhá nhÊt.
Ph¬ng ph¸p:
+ ViÕt ptts(d),M(d) suyra to¹ ®é®iÓm M(x0+at;y0+bt;z0+ct)
+TÝnh tæng c¸c vÐct¬ kMA+mMB+nMC
+TÝnh
  
kMA+mMB+nMC  a1t 2 +b1t+c1  a1>0 

b1 b2 b2
 ( a1t )2  2 a1t .  1  c1  1
2 a1 4a1 4a1
2
 b  4a c  b 2 4a1c 1  b12
  a1t  1   1 1 1
  conts t
 2 a1  4a1 4a1
 
  
2

 v× a t  b1   0 t 
  1 2 a1  
   
2
   4a1c 1  b12  b  b
suy ra kMA+mMB+nMC Min    a1t  1   0  t   1  M
4a1  2 a1  2a1

Bµi to¸n 2: Cho ba ®iÓm A,B,C vµ (d).T×m M(d) sao cho biÓu thøc kMA2+mMB2+nMC2 (k,m,n=conts) ®¹t
GTNN hoÆc GTLN.
Ph¬ng ph¸p:
+ ViÕt ptts(d),M(d) suy ra to¹ ®é ®iÓm M(x0+at;y0+bt;z0+ct)
+ TÝnh tæng kMA2+mMB2+nMC2=a1t2+b1t+c1
+Sö dông ph¬ng ph¸p tam thøc bËc hai nh bµi to¸n 1 t×m GTNN hoÆc GTLN cña a1t2+b1t+c1suy ra tM
2x  y  1  0
Vd10:Cho hai ®iÓm A(1;3;-2),B(3;-11;-2) vµ  d  :  T×m trªn (d) mét ®iÓm M sao cho
x  y  z  1  0
 
MA+MB nhá nhÊt.
§s:M(1;-3;-3).
x  2y  z  1  0
Vd11:Cho hai ®iÓm A(1;-1;2) , B(3;-1;4) vµ  d  :  T×m ®iÓm M thuéc (d) sao cho
2 x  y  2z  1  0
MA2+MB2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
§s:M(-1;-1;0)
x  y  z  0
Vd12:Cho ba ®iÓm A(2;0;1),B(2;-1;0),C(1;0;1) vµ  d  :  T×m trªn (d) mét ®iÓm M sao cho
2 x  y  0
  
MA+MB  MC nhá nhÊt.
 3 3 9 
§s: M  ; ; 
 14 7 14 
x
Vd13: Cho hai ®iÓm A(2;1;-1) , B(1;2;1),C(0;0;3) vµ  d  :  1  y  z  5 T×m ®iÓm M thuéc (d) sao cho
3
MA2+MB2+MC2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
 3 12 54 
§s: M  ; ; 
 11 11 11 
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
x 1 y  3 z 1
Vd14:Cho ba ®iÓm A(1;-2;1),B(2;-1;-4),C(3;0;-2) vµ ®êng th¼ng  d  :  
2 1 2
  
1) T×m trªn (d) mét ®iÓm M sao cho MA+2MB  MC nhá nhÊt.
2)T×m ®iÓm M thuéc (d) sao cho -MA2+MB2-MC2 ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt.
§s:
x 1 y 1 z  2
Vd15:Cho A(1;1;0),B(3;-1;4) vµ  d  :   T×m ®iÓm M thuéc (d) sao cho MA+MB nhá nhÊt.
1 1 2
§s:M(1;-1;2)
Ph¬ng ph¸p:
C¸ch1:
 x=x 0 +at

+ViÕt ptts(d):  y=y0 +bt  t  R  ,M(d)M(x0+at;y0+bt;z0+ct)
 z=z +ct
 0

2  2 
+MA+MB= a +b +c .   t-m  +d1 +  t-n  +d2  (a,b,c,m,n,d1 ,d2 lµ h»ng sè)
2 2 2 2 2

 
+XÐt A0(m;d1;0),B0(n;d2;0),M0(t;0;0) sao cho d1d2<0 suy ra A0,B0,M0 thuéc mp(oxy) vµ A0,B0 n»m vÒ hai
phÝa kh¸c nhau cña trôc hoµnh cßn M0 thuéc trôc Ox.
+Ta cã MA+MB= a2 +b2 +c 2  A 0M0 +B0M0   a2 +b2 +c 2 .A 0B 0 M0  Ox
DÊu “=” x¶y ra khi vµ chØ khi A0,M0,B0 th¼ng hµng.
  

+VËy MA+MB nhá nhÊt  A0,M0,B0 th¼ng hµng  0 0 0 0  A M ,A B   0 t M
 x=x 0 +at

C¸ch2: +ViÕt ptts(d):  y=y0 +bt  t  R  ,M(d)M(x0+at;y0+bt;z0+ct)
 z=z +ct
 0

2 
 t-m   t-n  +d22  (a,b,c,m,n,d1 ,d2 lµ h»ng sè)
2 2 2 2
+MA+MB= a +b +c .  +d12 +
 
+CM B§T:
a  b   c d 
2 2
a2 c 2  b2 d 2 
ab+cd  0
DÊu = x¶y ra  
ad-bc=0
Chó ý :§Ó dÊu = x¶y ra ta chän c,d lµ hai h»ng sè cïng dÊu,a+b=conts
+¸p dông:a=t-m,c=d1,b=n-t,d=d2(víi d1.d2>0)
x y z 9
Vd16:Cho A(9;0;9),B(12;-6;-3) vµ (d):   .T×m ®iÓm M (d) sao cho MA-MB ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt.
1 1 1
§s:M(0;0;9).
Ph¬ng ph¸p:
C¸ch1:
 x=x 0 +at

+ViÕt ptts(d):  y=y0 +bt  t  R  ,M(d)M(x0+at;y0+bt;z0+ct)
 z=z +ct
 0

 t-m  t-n
2 2 2 2 2
+ MA-MB = a +b +c . +d12  +d22 (a,b,c,m,n,d1 ,d2 lµ h»ng sè)

+XÐt A0(m;d1;0),B0(n;d2;0),M0(t;0;0) sao cho d1d2>0 suy ra A0,B0,M0 thuéc mp(oxy) vµ A0,B0 n»m vÒ cïng
mét phÝa cña trôc hoµnh cßn M0 thuéc trôc Ox.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
+Ta cã MA-MB = a2 +b2 +c 2 A 0M0 -B0M0  a2 +b2 +c 2 .A 0B0 M0  Ox
DÊu “=” x¶y ra khi vµ chØ khi A0,M0,B0 th¼ng hµng.
  
+VËy MA-MB lín nhÊt  A0,M0,B0 th¼ng hµng  A 0M0 ,A 0B0   0  t  M
 x=x 0 +at

C¸ch2: +ViÕt ptts(d):  y=y0 +bt  t  R  ,M(d)M(x0+at;y0+bt;z0+ct)
 z=z +ct
 0

 t-m  t-n
2 2 2 2 2
+ MA-MB = a +b +c . +d12  +d22 (a,b,c,m,n,d1 ,d2 lµ h»ng sè)

+CM B§T:
a b   c d 
2 2
a2 c 2  b2 d 2 

ab+cd  0
DÊu = x¶y ra  
ad-bc=0
Chó ý :§Ó dÊu = x¶y ra ta chän c,d lµ hai h»ng sè cïng dÊu,a-b=conts
+¸p dông:a=t-m,c=d1,b=t-n,d=d2(víi d1.d2>0)

 x  2t  1

Bµi1: cho ®iÓm A(1;2;-1) vµ ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :  d  


:  y  t  2
 z  3t  3

t  R
.X¸c ®Þnh to¹ ®é
h×nh chiÕu vu«ng gãc cña A lªn (d) .Tõ ®ã t×m to¹ ®é ®iÓm A1 ®èi xøng víi A qua (d) .
x 1 y  2 z  3
Bµi2: cho ®iÓm A(2;1;-3) vµ ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :  d  :   .M lµ mét ®iÓm di
1 2 1
®éng trªn (d) T×m to¹ ®é ®iÓm M sao cho MA ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt .
Bµi3: T×m trªn ®êng th¼ng (d) ®iÓm M(xM;yM;zM) sao cho x 2 M  y 2 M  z 2 M nhá nhÊt ,biÕt:
x  3 y 1 z  4
2)  d  :  
x  2  t
3 x  y  4 z  1  0
1)  d  
:  y  1  2t t  R
3)  d  : 
2 x  3 y  z  7  0
2
z  t  3

3 5
x  2 y 1 z 1
Bµi4:Cho ba ®iÓm A(2;2;-1),B(4;-2;-1),C(3;2;-1) vµ (d):  
2 1 2
 
1)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA  MB ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
  
2)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA  MB  MC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
3)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA2+MB2 +MC2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
4 )T×m ®iÓm M   d  sao cho MA2+MB2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
5)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA+MB ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
6)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA-MB ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
7)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA-MB ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
  
8) T×m ®iÓm M   d  sao cho MA  MB  2MC ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.

9)T×m ®iÓm M   d  sao cho MA2+2MB2 +3MC2 ®¹t gi¸ trÞ nhá nhÊt.
10)T×m ®iÓm M   d  sao cho tam gi¸c ABM vu«ng t¹i A
Bµi5:Cho tam gi¸c nhän ABC biÕt A(1;2;2),B(3;1;0);C(1;2;4).
1)T×m to¹ ®é ®iÓm G sao cho G lµ träng t©m tam gi¸c ABC.
2)LËp ph¬ng tr×nh c¸c c¹nh cña tam gi¸c ABC.
3)Gäi M lµ mét ®iÓm di ®éng trªn c¸c c¹nh cña tam gi¸c ABC x¸c ®Þnh to¹ ®é ®iÓm M sao cho MG nhá nhÊt.
x  2y  3  0
Bµi6:Cho ®iÓm A(1;1;2),B(2;-1;5) vµ ®êng th¼ng   :  x¸c ®Þnh to¹ ®é ®iÓm M () (nÕu cã )sao
3 x  2 z  7  0
cho MA=2MB.
x 2 y 2 z 4 x  y  z  2  0
Bµi7:Cho ®iÓm A(3;1;0) vµ hai ®êng th¼ng  
1 :   ;  2  :  .T×m
1 2 2 x  2y  z  4  0
®iÓm B(1),C(2) sao cho tam gi¸c ABC ®Òu.

§s:B(2;2;4),C(-1;2;1)...
x 2 y3 z
Bµi8:Cho hai ®iÓm A(2;1;0),B(1;2;-2) vµ ®êng th¼ng () :   .T×m ®iÓm C() sao cho tam
2 0 1
gi¸c ABC cã chu vi nhá nhÊt.

Chuyªn ®Ò 5: LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu


Chó ý:
cã t©m I  a ; b ;c 
1)  S  :   ptmc  S  : x-a  +  y-b  +  z-c   R 2
2 2 2

cã b¸n kÝnh R>0


2)Pt : x 2 +y2 +z2  2ax-2by-2cz+d=0 tm®k a 2 +b 2 +c 2 -d>0 Lµ ptmc cã t©m I  a;b;c 
vµ cã b¸n kÝnh R= a2 +b2 +c 2 -d
Vd1:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu biÕt t©m I(2;-1;3) vµ ®i qua A(-2;4;1)
§s:  x-2  +  y+1 +  z-3  =45
2 2 2

Vd2:Cho A(1;3;5),B(3;1;-1).LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ®êng kÝnh AB.


§s:  x-2  +  y-2  +  z-2  =11
2 2 2

Vd3: LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu biÕt t©m I(3;2;1) vµ mÆt cÇu tiÕp xóc víi mÆt ph¼ng (P):2x+2y+2z-3=0
64
§s:  x-3  +  y-2  +  z-1 =
2 2 2

9
Vd4: LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu biÕt t©m I(1;2;-1) vµ mÆt cÇu tiÕp xóc víi ®êng th¼ng ():
x 1 y 1 z  2
 
2 1 2
§s:  x-1 +  y-2  +  z+1  =9
2 2 2

5 x  4 y  3 z  20  0
Vd5:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu cã t©m I(2;3;-1) vµ c¾t (d): 
3 x  4 y  z  8  0
t¹i hai ®iÓm A,B sao cho AB=16.
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
§s:(S):  x-2  +  y-3  +  z+1 =289
2 2 2

Vd6:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu t©m I(0;2;-1) vµ (P):2x+y-2z-1=0 c¾t mÆt cÇu theo thiÕt diÖn lµ mét ®êng
trßn (C)
1)Cã diÖn tÝch lµ 16
2)Cã chu vi lµ 2
§s:1) x 2 +  y-2  +  z+1 =17 2) x 2 +  y-2  +  z+1 =2
2 2 2 2

Vd7:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã t©m n»m trªn (P):x+y+z-3=0 vµ ®i qua 3 ®iÓm
A(1;0;0),B(0;1;0),C(0;0;1)
§s:  S  : x  y  z  2x  2y  2 z  1  0
2 2 2

Vd8:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ®i qua hai ®iÓm A(3;1;0),B(5;5;0) vµ


1)T©m IOx.
x 1 y 1 z  3
2)T©m I(d):  
2 1 2
2 2 2
 9  11   1 89
§s:1) x  y  z  20 x  50  0
2 2 2
2)  x     y     z   
 2  4   2 16
x  t

Vd9:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã t©m I(d): y  0  t  R  vµ mÆt cÇu tiÕp xóc víi hai mÆt ph¼ng
 z  1

(P):3x+4y+3=0,(Q):2x+2y-z+39=0
§s:  S  :  x  11  y 2   z  1  36 hoÆc  S  :  x  11   y 2   z  1   12996
2 2 2 2

x 3 y  2 z 1
Vd10:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã t©m thuéc ®êng th¼ng (d):   vµ tiÕp xóc víi ®êng
2 1 3
x  1  2t

th¼ng    : y  2  t t¹i H(3;1;3).
z  3t

2 2 2
 3  1  7  19
§s:  S  :  x     y     z   
 2  2  2 4
x 1 y  2 z
Vd11:Cho mÆt cÇu (S) cã b¸n kÝnh R= 1 .LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) biÕt t©m I(d):  
3 1 1
vµ mÆt cÇu (S) tiÕp xóc víi (P):2x+y-2z+2=0.
2 2 2
 8  9  1
§s:  S  :  x  2    y  3    z  1   1 hoÆc  S  :  x     y     z    1
2 2 2

 5  5  5
Vd12: Cho mÆt cÇu (S) cã b¸n kÝnh R=3 .LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) biÕt (S) tiÕp xóc víi (P):2x+2y+z+3=0
t¹i M(-3;1;1).
§s:  S  :  x  1   y  3    z  2   9 hoÆc  S  :  x  5    y  1   z 2  9
2 2 2 2 2

Vd13:LËp ph¬ng tr×nh (S) tiÕp xóc víi hai mÆt ph¼ng (P),(Q) lÇn lît t¹i A,B biÕt (P):y+z=0,
(Q):x+z=0,A(1;0;0),B(0;1;0).
§s:(S):  x  1   y  1   z  1  2
2 2 2

x  z  1  0
Vd14:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã t©m thuéc (d):  vµ c¾t (P):y-z=0 theo thiÕt diÖn lµ mét ®-
y  2  0
êng trßn lín cã b¸n kÝnh b»ng 4.
§s: (S):  x  1   y  2    z  2   16
2 2 2
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng
 x  1  2t x  u  2
 
Vd15: Cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) ,biÕt :   d1 : y  2  t
, 
 z  3  3t

(t  R) d 2 :  y  3  2u
 z  1  3u


(P):x+y+z-3=0
LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã t©m thuéc mp(P) vµ tiÕp xóc víi hai ®êng th¼ng (d1),(d2) lÇn lît t¹i
A(3;3;0),B(2;-3;1).
2 2 2
 20   10   1  161
§s:  x    y    z   
 3   3   3 3
Vd16:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) cã t©m thuéc (d) vµ tiÕp xóc víi hai ®êng th¼ng (d1),(d2) biÕt
x  t x  1  t x  u
 d  : y  2t (t  R ),  d1  : y  2  t  t  R  ,  d2  : y  2u  u  R 
 
z  6  t z  3  t z  2
  
2 2
 1  13  86
§s: (S):  x     y  1   z 
2
 
 2  2  2
Vd17:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ngo¹i tiÕp h×nh chãp S.ABC biÕt S(3;1-2);A(5;3;-1),B(2;3;-4),C(1;2;0)
§s:(S): x 2  y 2  z 2  5x  7y  3 z  14  0
Vd18:LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ®i qua ba ®iÓm A(1;0;0),B(0;1;0),C(1;2;0) vµ cã b¸n kÝnh R= 5
§s:  S  : x  y  z  2 x  2y  4 z  1  0
2 2 2

Vd19:Cho (P):2x+2y+z=0 vµ A(1;0;0),B(0;1;0),C(0;3;2).LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ®i qua ba ®iÓm A,B,C vµ
c¾t (P) theo thiÕt diÖn lµ mét ®êng trßn cã b¸n kÝnh r=1.
§s:  S  : x  y  z  2x  2 y  4 z  1  0 hoÆc  S  : x  y  z  8 x  8 y  2 z  7  0
2 2 2 2 2 2

 x 2  y 2  z 2  29  x 2  y 2  z 2  25
Vd20:Cho hai ®êng trßn (C1):  ,(C2):  .LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) chøa
y  2 y  3
hai ®êng trßn (C1),(C2).
§s:(S): x 2  y 2  z 2  4 y  37  0
Vd21:Cho (S):x2+y2+z2=1 vµ (P):x+y+z-1=0. LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S1) ®i qua giao ®iÓm cña (S) vµ (P)
®ång thêi tho¶ m·n.
1)(S1) ®i qua A(2;1;-1).
2)(S1) cã t©m thuéc mp(Q):x+y+2z+2=0
3)(S1) tiÕp xóc víi mp(R):x+1=0
§s:
1)  S1  : x 2  y 2  z 2  5 x  5y  5z  4  0
2)  S1  : x 2  y 2  z 2  x  y  z  2  0
3)  S1  : x 2  y 2  z 2  4 x  4 y  4 z  3  0 hoÆc  S1  : x 2  y 2  z 2  1  0
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng

Bµi1: LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) ,biÕt :


1) T©m I(2,1,-1), b¸n kÝnh R=4.
2) §i qua ®iÓm A(2,1,-3) vµ t©m I(3,-2,-1).
3) Hai ®Çu ®êng kÝnh lµ A(-1,2,3), B(3,2,-7)
Bµi 2: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) biÕt :
1) (C§GTVT-2000): T©m I(1,4,-7) vµ tiÕp xóc víi mÆt ph¼ng (P) :6x+6y-7z+42=0.
2) B¸n kÝnh R=9 vµ tiÕp xóc víi (P): x+2y+2z+3=0 t¹i ®iÓm M(1,1,-3).
Bµi 3: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt cÇu cã t©m I trªn ®êng th¼ng (d) vµ tiÕp xóc víi hai mÆt ph¼ng (P1)vµ (P2) ,
biÕt :
x  2 y 1 z 1
1) (§HL-95):  d  :  
3 2 2
 P1  :x+2y-2z-2=0. vµ  P2  :x+2y-2z+4=0.
 x  1  2t

2) d  
:  y  3  t

 z  2  t
,
t  R

 P1  :3x4y+2z-10=0  P2  :2x-3y+4z-10=0
Bµi 4: LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu cã t©m t¹i giao ®iÓm I cña mÆt ph¼ng (P) vµ ®êng th¼ng (d) sao cho mÆt
ph¼ng (Q) c¾t mÆt cÇu theo thݪt diÖn lµ h×nh trßn cã diÖn tÝch 12П ,biÕt :
x  1  t

1)  d

:  y  3  t

z  2  t
,(P):x-y-z+3=0
t  R

x  y  z  3  0
2)  d  : 
 y 1  0 , (P):x+y-2=0.
Bµi5: LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu cã t©m thuéc ®êng th¼ng (d) vµ c¾t mÆt ph¨ng (P) theo thiÕt diÖn lµ ®êng
trßn lín cã b¸n kÝnh b»ng 18.biÕt:
 x  12  4t

d  
:  y  9  3t
z  1  t

vµ (P):y+4z+17=0.
t  R

Bµi 6: Trong kh«ng gian 0xyz , cho hai ®iÓm A(0,0,-3),B(2,0,-1) ,vµ mÆt ph¼ng
(P):3x-8y+7z-1=0 .
1) T×m to¹ ®é ®iÓm C n»m trªn mÆt ph¼ng (P) sao cho tam gi¸c ®Òu .
2) LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) ®i qua 3 ®iÓm A,B,C vµ cã t©m thuéc mÆt ph¼ng
(P):x-y-z-2=0.
Bµi7: ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) biÕt :
Gi¸o viªn :§ç ThÕ NhÊt THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng x  1  t

1) T©m I(1,2,-1) vµ tiÕp xóc víi ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :   d

:  y  t

 z  1
t  R

2 x  y  2 z  3  0
2) T©m I(3,-1,2) vµ tiÕp xóc víi ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :  d  : 
2 x  2 y  3 z  17  0

Bµi 8: Trong kh«ng gian 0xyz, cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) ,biÕt :
 x  1  2t
x  3 y  4  0
d1 
: y  1 t
 z  2  3t

,d  : 
t  R
2
x  y  2z  1  0

LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) tiÕp xóc víi (d1) t¹i ®iÓm H(3,1,3) vµ cã t©m thuéc ®êng th¼ng (d2).
Bµi 9: Trong kh«ng gian 0xyz, cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) ,biÕt :
 x  3  2t
4 x  y  19  0
d1 
:  y  2  3t
 z  6  4t

,d  : 
(t  R)
2
 x  z  15  0

LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu tiÕp xóc víi (d1),(d2) vµ cã t©m thuéc ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh :
d : x  7  y 5 z 9

3 1 4
Bµi10: Trong kh«ng gian 0xyz, cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) ,biÕt :
x  y  z 3  0 x  2 y  2z  9  0
d  : 
1  ,d  : 2
x  z  1  0 y  z 1  0

LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) tiÕp xóc víi (d1),(d2) lÇn lît t¹i A(0;2;1),B(1;2;3)vµ cã t©m thuéc mÆt ph¼ng
(P):2x-y+3z-6=0.
 x  1  2t

Bµi 11: Cho ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) cã ph¬ng tr×nh :  d  
:  y  2  t
 z  3t

t  R
,
(P):2x-y-2z+1=0.
LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu t©m I(2,-1,3) vµ c¾t ®êng th¼ng (d) t¹i hai ®iÓm ph©n biÖt A,B sao cho AB=12.
Bµi 12: (§H HuÕ-96): Trong kh«ng gian víi hÖ to¹ ®é trùc chuÈn 0xyz ,cho bèn ®iÓm A(1,0,1), B(2,1,2),C(1,-
1,1),D(4,5,-5).
ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt cÇu ngo¹i tiÕp tø diÖn ABCD.
Bµi13: (§HSPV-99): Cho ®iÓm I(1,2,-2) vµ mÆt ph¼ng (P):2x+2y+z+5=0 .
LËp ph¬ng tr×nh mÆt cÇu (S) t©m I sao cho giao cña (S) vµ (P) lµ ®êng trßn cã chu vi b»ng 8П .
x 2
 y 2
 z 2
 14
Bµi 14: (§HPCCC-2000): Cho ®êng trßn (C) cã ph¬ng tr×nh :  C  :  z  0 .LËp h¬ng tr×nh mÆt
cÇu chøa (C) vµ tiÖp xóc víi mÆt ph¼ng: 2x+2y-z-6=0.
Bµi 15: Cho hai mÆt cÇu:  S1  : x 2  y 2  z 2  2 x  2 y  7  0 ,  S 2  : x 2  y 2  z 2  2 x  0
1) CMR hai mÆt cÇu (S1) vµ (S2) c¾t nhau.
2) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt cÇu qua giao ®iÓm cña (S1) vµ (S2) ®ång thêi ®i qua ®iÓm M(2,0,1).

Gv:§ç ThÕ NhÊt Trêng THPT KÎ SÆt -B×nh Giang-H¶i D¬ng


K25C To¸n-Trêng §HSP Hµ Néi 2
§Þa chØ liªn hÖ:Nhatks@gmail.com.vn
RÊt mong ®îc trao ®æi tµi liÖu cïng b¹n ®äc.(Tài liệu ôn thi đại học ,ôn thi hsg,ôn thi cao học)
Hãy chia sẻ các bạn sẽ được nhiều hơn nữa.

You might also like