1774 1918

Osmanl hkmeti byk bir Avrupa kuvvetine kar askeri risk almaktansa
diplomatik ilikiler yrtmeyi tercih ediyordu.
Ama yntem siyaset
eitli sebeplerle darya sklkla eli gnderilmesine ramen, 18. Yzyln
sonlarna kadar imparatorluun yurtdnda hibir daimi temsilcisi bulunmuyordu.
Balangta ayr bir d ileri bakanl yoktu. D politika daha baka grevleri de
olan merkezdeki sadrazamla onun yardmcs reislkttab tarafndan
belirleniyordu.
1835te d ileri bakanl imparatorlukta yaayan gayrimslim milletlerle olan
ilikileri de idare etti.
Osmanl devlet adamlar imparatorluun bir ya da birka byk Avrupa gcnn
desteini almadka bu devletlerle giriilecek bir sava kazanamayacan
anlamlard. Devlet yapsn ve ekonomiyi modernletirerek, orduyu yeniden
kurup finansman yeniden yaplandrarak, uzun vadede imparatorluu eski
gcne kavuturmay umuyorlard.
Snrlarn 3 tarafnda tehlikeler kmt;
1. Rusyayla dier devletlerin desteini alarak Osmanl ynetimini sona
erdirmek isteyen balkanlardaki milliyeti akmlar
2. Rusyann Boazii ve anakkale boazlarn akdenizle dnyadaki dier
okyanuslara gei olarak grp egemen olarak istemesi
3. Fransayla ingilterenin Msr ve araplarn yaad dier orta dou
blgeleriyle ilgili planlar
Osmanl devlet adamlarnn iki dncesi vard;
1. Byk glerden herhangi biriyle ittifak kurmak, krizlere ktka mdahale
etmek ve statkonun devamlln salamak iin g dengesine
gvenmekti.
2. Osmanl hkmetinin avrupadaki glerle istikrarl bir ittifak kurmak
konusunda anlamasyd.
Yrtlen diplomasi 1774 -1918
18. yzylda Avusturyayla onun ba mttefiki Fransa, Osmanl mparatorluunun
ba dmanydlar. 1770lerde bu durum deiti.
1774 kk kaynarca anlamas
1789 devriminden sonra Fransada ortaya kan i karklklar, Rusyann kart
kuvveti olmasn engelliyordu.
1856 Hatt Hmayun bu antlamayla Osmanl hkmeti kamu hukukuna ve
avrupadaki birlie itirak etmeye tevik ediliyordu. mparatorluk Avrupal bir g

statsnde kabul grdnden Osmanl hkmeti iin nemli bir anlam tayordu.
Bu ekilde tanmlanmak hala trk devletinin en nemli d politika hedeflerinden
biridir.
1886dan sonra hi biriyle ittifak kurmadan, tm byk glerle dostane ilikiler
yrtme yolunu setiler.
Jn Trk devrimi, ittihatlar ve liberaller arasndaki ekimelerden dolay ksa
zamanda dald
ktidara gelmeden nce tm Avrupa glerine kar dmanlk gsteren Jn
Trkler, devrimden sonra tam tersi bir politika izleyerek bu glerin tmyle dost
ilikiler gelitirmeye alyorlard.
Sava srasnda yaanan 3 olay, sava sonras Trk d politikasn da etkilemiti.
1. Dou snrnda ruslarla arpan trk kuvvetleri sarkamta yenilerek
perian olmutu. Osmanl hkmeti dmana taraf olduunu dnd
ermeni nfusun blgeden tehcir edilmesini emretmiti. 1915te yaanan
olaylar gnmze kadar trklerle Ermenilerin arasnda gvensizlik
yaratmtr.
2. Arap isyan arap milliyetilii tarihinde bir dnm noktas olmutur. 1914
ylnda bunun bir cihat olduunu ve tm iyi Mslmanlarn kafirlere kar
savamas gerektiini duyuran araplar, trkleri srtndan baklamlard.
3. Bolevik isyannn imparatorluk zerinde derin etkileri olmutur. 1878de
ruslara verdikleri topraklar Osmanllarn geri almasn salayan BrestLitovsk antlamasyla, Osmanl ordusu nemli bir cephede rahatlamt.
Bunlarda kan en nemli ders, imparatorluun blgesel ve yapsal adan ayakta
kalmasnn mmkn olmamasyd. Son dnem Osmanl hkmdarlar, tedbirli bir
diplomasi yrterek k srecini uzatmlar ama imparatorluu yeniletirmek
ve yeniden ina etmek iin gerekli zaman bulamamlardr.
1. Yeni trk devletinin savunmak zorunda kalabilecei blgelerin etrafna, ya
kendi bana ya da karlar kendisiyle uyuan mttefiklerin yardmyla
salam bir snr ekilmesi gerekiyordu. Genel olarak bunlar etnik trklerin
ya da trk devletiyle entegre olmak isteyen Mslmanlarn yaad
blgelerdi. Bu snrlarn dnda kalan etnik trkleri, trk askerlerinin
girebilecei baz zel haller hari, korumak mmkn deildi.
2. 19.yyda yaanan tecrbe, trk topraklarnda kalan gayrimslim ya da trk
olmayan aznlklarn etnik ya da dini farkllklarn ifade etmelerine kar
pheli bir tavr iine girilmesine neden olmutu. Bu tavr kaltsal bir
nyargdan deil, gemite d glerin bu tip hareketleri kendi emperyalist
arzularn
maskelemek
iin
kullanmalarndan
kaynaklanyordu.
mparatorluun klmesiyle birlikte balayan byk mlteci aknlar
batnn hyanetine duyulan fkeyi artrp, anadoluya yeni yerleenle
btnleme hislerini younlatrd.
3.