CHUYN 2 : PHNG PHP BO TON NGUYN T

1. Ni dung nh lut bo ton nguyn t:

- Trong phn ng ha hc, cc nguyn t lun c bo ton.
2. Nguyn tc p dng:
- Trong phn ng ha hc, tng s mol ca nguyn t trc v sau phn ng lun bng
nhau.
3. Cc v d minh ha:
V d 1: t chy hon ton 4,04 gam mt hn hp bt kim loi gm Al, Fe, Cu trong
khng kh
thu c 5,96 gam hn hp 3 oxit. Ha tan ht hn hp 3 oxit bng dung dch HCl 2M.
Tnh th
tch dung dch HCl cn dng.
A. 0,5 lt.
B. 0,7 lt.
C. 0,12 lt.
D. 1 lt.
Hng dn gii
mO = moxit mkl = 5,96 4,04 = 1,92 gam
nO

1,92
0,12 mol
16

Ha tan ht hn hp ba oxit bng dung dch HCl to thnh H2O nh sau:

2H+ + O2 H2O
0,24 0,12 mol

VHCl

0,24
0,12 lt
2

p n C.

V d 2: Cho hn hp A gm Al, Zn, Mg. em oxi ho hon ton 28,6 gam A bng oxi
d thu c
44,6 gam hn hp oxit B. Ho tan ht B trong dung dch HCl thu c dung dch D. C
cn dung
dch D c hn hp mui khan l
A. 99,6 gam.
B. 49,8 gam.
C. 74,7 gam.
D. 100,8
gam.
Hng dn gii
Gi M l kim loi i din cho ba kim loi trn vi ho tr l n
M +

n
O2
2

M2On

(1)

M2On + 2nHCl
2MCln + nH2O
(2)
Theo phng trnh (1) (2) n HCl 4.n O
p dng nh lut bo ton khi lng m O 44,6 28,6 16 gam
n O 0,5 mol nHCl = 40,5 = 2 mol

n Cl 2 mol

mmui = mhhkl + m Cl = 28,6 + 235,5 = 99,6 gam. p n A.

V d 3: kh hon ton 3,04 gam hn hp X gm FeO, Fe3O4, Fe2O3 cn 0,05 mol

H2. Mt khc
ha tan hon ton 3,04 gam hn hp X trong dung dch H 2SO4 c thu c th tch kh
SO2 (sn
phm kh duy nht) iu kin tiu chun l
A. 448 ml.
B. 224 ml.
C. 336 ml.
D. 112 ml.
Hng dn gii
Thc cht phn ng kh cc oxit trn l
H2
+
O
H2O
0,05 0,05 mol
t s mol hn hp X gm FeO, Fe3O4, Fe2O3 ln lt l x, y, z. Ta c:
nO = x + 4y + 3z = 0,05 mol
(1)

n Fe

3,04 0,05 16
0,04 mol
56

x + 3y + 2z = 0,04 mol
(2)
Nhn hai v ca (2) vi 3 ri tr (1) ta c:
x + y = 0,02 mol.
Mt khc:
2FeO + 4H2SO4 Fe2(SO4)3 + SO2 + 4H2O
x

x/2
2Fe3O4 + 10H2SO4 3Fe2(SO4)3 + SO2 + 10H2O
y

y/2
tng: n SO2

x y 0,2

0,01 mol
2
2

Vy:

VSO2 224 ml. p n B.

V d 4: Thi t t V lt hn hp kh (ktc) gm CO v H 2 i qua mt ng ng 16,8

gam hn hp
3 oxit: CuO, Fe3O4, Al2O3 nung nng, phn ng hon ton. Sau phn ng thu c m
gam cht rn
v mt hn hp kh v hi nng hn khi lng ca hn hp V l 0,32 gam. Tnh V v
m.
A. 0,224 lt v 14,48 gam.
B. 0,448 lt v 18,46 gam.
C. 0,112 lt v 12,28 gam.
D. 0,448 lt v 16,48 gam.
Hng dn gii
Thc cht phn ng kh cc oxit trn l
CO + O
CO2
H2 + O H2O.
Khi lng hn hp kh to thnh nng hn hn hp kh ban u chnh l khi
lng ca nguyn t Oxi trong cc oxit tham gia phn ng. Do vy:
mO = 0,32 gam.

0,32
0,02 mol
16
n CO n H2 0,02 mol .

nO

p dng nh lut bo ton khi lng ta c:

moxit = mcht rn + 0,32

16,8 = m + 0,32

m = 16,48 gam.
Vhh (CO H ) 0,02 22,4 0,448 lt p n D.

V d 5: Thi rt chm 2,24 lt (ktc) mt hn hp kh gm CO v H2 qua mt ng s

ng hn
hp Al2O3, CuO, Fe3O4, Fe2O3 c khi lng l 24 gam d ang c un nng. Sau khi
kt thc
phn ng khi lng cht rn cn li trong ng s l
A. 22,4 gam.
B. 11,2 gam.
C. 20,8 gam.
D.
16,8
gam.
Hng dn gii
n hh (CO H 2 )

2,24
0,1 mol
22,4

Thc cht phn ng kh cc oxit l:

CO + O
CO2
H2 + O
H2O.
Vy: n O n CO n H 0,1 mol .
mO = 1,6 gam. Khi lng cht rn cn li trong ng s l: 24 1,6 = 22,4 gam p
n A.
2

V d 6: Cho 4,48 lt CO (ktc) t t i qua ng s nung nng ng 8 gam mt oxit st

n khi
phn ng xy ra hon ton. Kh thu c sau phn ng c t khi so vi hiro bng 20.
Cng thc
ca oxit st v phn trm th tch ca kh CO2 trong hn hp kh sau phn ng l
A. FeO; 75%.
B. Fe2O3; 75%.
C. Fe2O3; 65%.
D. Fe3O4; 65%.
Hng dn gii
FexOy + yCO
xFe + yCO2
Kh thu c c M 40 gm 2 kh CO2 v CO d
n CO2

44

12
40

n CO2
n CO

Mt khc:

3
1

n CO

28

%VCO2 75% .

n CO ( p. ) n CO2

75
0,2 0,15 mol nCO d = 0,05 mol.
100

Thc cht phn ng kh oxit st l do

CO + O (trong oxit st) CO2

nCO = nO = 0,15 mol mO = 0,1516 = 2,4 gam

mFe = 8 2,4 = 5,6 gam nFe = 0,1 mol.

Theo phng trnh phn ng ta c:
n Fe
x 0,1 2

n CO2 y 0,15 3

Fe2O3 p n B.

V d 7: Cho mt lung kh CO i qua ng ng 0,01 mol FeO v 0,03 mol Fe 2O3 (hn
hp A) t
nng. Sau khi kt thc th nghim thu c 4,784 gam cht rn B gm 4 cht. Ho tan
cht rn B
bng dung dch HCl d thy thot ra 0,6272 lt H2 (ktc). Tnh s mol oxit st t trong
hn hp B.
Bit rng trong B s mol oxit st t bng 1/3 tng s mol st (II) oxit v st (III) oxit.
A. 0,006.
B. 0,008.
C. 0,01.
D. 0,012.
Hng dn gii
FeO

: 0,01 mol

Hn hp A Fe O : 0,03 mol + CO 4,784 gam B (Fe, Fe 2O3, FeO, Fe3O4) tng

2 3

ng vi s mol l: a, b, c, d (mol).
Ho tan B bng dung dch HCl d thu c n H 0,028 mol.
Fe + 2HCl FeCl2 + H2

a = 0,028 mol.
(1)
2

Theo u bi:

n Fe3O4

1
n FeO n Fe2O3
3

1
3

d b c (2)

Tng mB l:
(56.a + 160.b + 72.c + 232.d) = 4,78 gam. (3)
S mol nguyn t Fe trong hn hp A bng s mol nguyn t Fe trong hn hp B.
Ta c:
nFe (A) = 0,01 + 0,032 = 0,07 mol
nFe (B) = a + 2b + c + 3d

a + 2b + c + 3d = 0,07
(4)
T (1, 2, 3, 4)

b = 0,006 mol
c = 0,012 mol
d = 0,006 mol p n A.
V d 8: Kh hon ton 24 gam hn hp CuO v Fe xOy bng H2 d nhit cao thu
c 17,6
gam hn hp 2 kim loi. Khi lng H2O to thnh l
A. 1,8 gam.
B. 5,4 gam.
C. 7,2 gam.
D. 3,6 gam.
Hng dn gii
mO (trong oxit) = moxit mkloi = 24 17,6 = 6,4 gam.

mOH26,4gam ; n H O 6,4 0,4 mol.

2
16
m H2O 0,4 18 7,2 gam p n C.

V d 9: Kh ht m gam Fe3O4 bng CO thu c hn hp A gm FeO v Fe. A tan va

trong
0,3 lt dung dch H2SO4 1M cho ra 4,48 lt kh (ktc). Tnh m?
A. 23,2 gam.
B. 46,4 gam.
C. 11,2 gam.
D. 16,04
gam.
Hng dn gii
Fe3O4 (FeO, Fe) 3Fe2+
n mol
n Fe trong FeSO n SO 0,3 mol
p dng nh lut bo ton nguyn t Fe:
2
4

n Fe Fe3O4 n Fe FeSO4

3n = 0,3 n = 0,1
m Fe O 23,2 gam p n A.
3

V d 10: t chy hon ton m gam hn hp X gm CH 4, C3H6 v C4H10 thu c 4,4

gam CO2 v 2,52 gam H2O. m c gi tr l:
A. 1,48 gam.
B. 2,48 gam.
C. 14,8 gam.
D.
24 gam.
Hng dn gii
mX mC mH

4,4
2,52
x12
x2 1,2 0,28 1,48(g)
44
18

p n A.

V d 11: Cho m gam mt ancol (ru) no, n chc X qua bnh ng CuO (d), nung
nng. Sau khi phn ng hon ton, khi lng cht rn trong bnh gim 0,32 gam. Hn
hp hi thu c c t
khi i vi hiro l 15,5. Gi tr ca m l
A. 0,92 gam.
B. 0,32 gam.
C. 0,64 gam.
D.
0,46
gam.
Hng dn gii
CnH2n+1CH2OH + CuO t
CnH2n+1CHO + Cu + H2O
Khi lng cht rn trong bnh gim chnh l s gam nguyn t O trong CuO phn
o

0,32
0,02 mol
16
C n H 2n 1CHO : 0,02 mol

: 0,02 mol.
H 2O

ng. Do nhn c: mO = 0,32 gam n O

Hn hp hi gm:

Vy hn hp hi c tng s mol l 0,04 mol.

C M = 31

mhh hi = 31 0,04 = 1,24 gam.

mancol + 0,32 = mhh hi

mancol = 1,24 0,32 = 0,92 gam p n A.
Ch : Vi ru bc (I) hoc ru bc (II) u tha mn u bi.
V d 12: Chia hn hp 2 anehit no n chc thnh 2 phn bng nhau:
- t chy hon ton phn 1 thu c 0,54 gam H2O.
- Phn 2 cng H2 (Ni, to ) thu c hn hp A.
Nu t chy hon ton A th th tch kh CO2 thu c (ktc) l:
A. 0,112 lt.
B. 0,672 lt.
C. 1,68 lt.
D. 2,24 lt.
Hng dn gii
P1: hn hp l anehit no n chc nCO2 nH2O 0,03(mol)
Theo nh lut bo ton nguyn t v bo ton khi lng
nC(P1) nC(A ) 0,03(mol)
=> nCO2 (P2 ) nC(A ) 0,03(mol)
VCO2 0,672 lt p n B.
V d 13: Tch nc hon ton t hn hp X gm 2 ru A v B ta c hn hp Y
gm cc olefin. Nu t chy hon ton X th thu c 1,76 gam CO 2. Vy khi t chy
hon ton Y th tng khi lng nc v CO2 to ra l:
A. 2,94 gam.
B. 2,48 gam.
C. 1,76 gam.
D.
2,76
gam.
Hng dn gii
X H2O Y
nC(X ) nC(Y ) nCO2 (doX ) nCO2(doY ) 0,04 (mol)
M khi
Y O2 s mol CO2 = nH2O = 0,04 mol

mCO2 H2O 1,76 (0,04x18) 2,47(g) p n B.

V d 14: Hn hp X gm ru no n chc A v 1 axit no n chc B. Chia thnh 2

phn bng nhau.
- Phn 1: B t chy hon ton thy to ra 2,24 lt CO2 (ktc)
- Phn 2: c este ha hon ton v va thu c 1 este.
Khi t chy este ny th lng nc sinh ra l:
A. 1,8 gam.
B. 3,6 gam.
C. 19,8 gam.
D. 2,2 gam.
Hng dn gii
P1: nCO2 0,1(mol)
Theo nh lut bo ton nguyn t v bo ton khi lng
nC(este) nC(P2 ) nC(P1) 0,1(mol)
O2 nH2O nCO2 nC(este)
Este no, n chc
mH2O 0,1x18 1,8(g) p n A.

0,1mol

V d 15: t chy hon ton 0,1 mol mt axit cacbonxylic n chc cn va V lt

O2 (ktc),
thu c 0,3 mol CO2 v 0,2 mol H2O. Gi tr ca V l
A. 8,96 lt.
B. 11,2 lt.
C. 6,72 lt.
D. 4,48 lt.
Hng dn gii
Axit cacbonxylic n chc c 2 nguyn t Oxi nn c th t l RO2. Vy:
n O ( RO2 ) n O (CO2 ) n O (CO2 ) n O ( H2O)

0,12 + nO (p.) = 0,32 + 0,21

nO (p.) = 0,6 mol

nO0,3mol

VO 6,72 lt

p n C.
2

V d 16: un hai ru n chc vi H2SO4 c, 140oC c hn hp ba ete. Ly 0,72

gam mt
trong ba ete em t chy hon ton thu c 1,76 gam CO 2 v 0,72 gam H2O. Hai ru
l
A. CH3OH v C2H5OH. B. C2H5OH v C3H7OH.
C. C2H5OH v C4H9OH. D. CH3OH v C3H5OH.
Hng dn gii
t cng thc tng qut ca mt trong ba ete l CxHyO, ta c:
mC

0,72
0,72
12 0,48 gam ; m H
2 0,08 gam
44
18

mO = 0,72 0,48 0,08 = 0,16 gam.

x : y :1

0,48 0,08 0,16

:
:
= 4 : 8 : 1.
12
1
16

Cng thc phn t ca mt trong ba ete l C4H8O.

Cng thc cu to l CH3OCH2CH=CH2.
Vy hai ancol l CH3OH v CH2=CHCH2OH.

p n D.

4. Bi tp p dng :
Cu 1: Cho hn hp gm 0,3 mol Fe, 0,15 mol Fe 2O3 v 0,1 mol Fe3O4 tc dng ht vi
dung dch H2SO4 long thu c dung dch A. Cho dung dch A tc dng vi dung dch
NaOH d, lc kt ta em nung trong khng kh n khi lng khng i thu c m
gam cht rn C. Tnh m
A. 70.
B. 72.
C. 65.
D. 75.
Cu 2: Kh 16 gam Fe2O3 thu c hn hp A gm Fe, Fe2O3, FeO, Fe3O4. Cho A tc
dng ht vi dung dch H2SO4 c, nng. Khi lng mui sunfat to ra trong dung dch
l
A. 48 gam.
B. 50 gam.
C. 32 gam.
D. 40 gam.
Cu 3: Ha tan hon ton hn hp gm 0,1 mol Fe2O3 v 0,2 mol FeO vo dung dch
HCl d thu c dung dch A. Cho NaOH d vo dung dch A thu c kt ta B. Lc

ly kt ta B ri em nung trong khng kh n khi lng khng i c m gam cht

rn, m c gi tr l
A. 16 gam.
B. 32 gam.
C. 48 g
am.
D. 52 gam.
Cu 4: Cho 1,56 gam hn hp gm Al v Al 2O3 phn ng ht vi dung dch HCl (d),
thu c V lt kh H2 (ktc) v dung dch X. Nh t t dung dch NH 3 n d vo dung
dch X thu c kt ta, lc ht lng kt ta, nung n khi lng khng i thu c
2,04 gam cht rn. Gi tr ca V lA. 0,672.
B. 0,224.
C. 0,448.
D. 1,344.
Cu 5: Cho 4,48 lt kh CO ( ktc) t t i qua ng s nung nng ng 8 gam mt oxit
st n khi phn ng xy ra hon ton. Kh thu c sau phn ng c t khi so vi
hiro bng 20. Cng thc ca oxit st v phn trm th tch ca kh CO2 trong hn hp
kh sau phn ng l
A. FeO; 75%.
B. Fe2O3; 75%.
C. Fe2O3; 65%.
D. Fe3O4;
75%.
Cu 6: Dn t t V lt kh CO (ktc) i qua mt ng s ng lng d hn hp rn gm
CuO, Fe2O3 ( nhit cao). Sau khi cc phn ng xy ra hon ton, thu c kh X.
Dn ton b kh X trn vo lng d dung dch Ca(OH)2 th to thnh 4 gam kt ta.
Gi tr ca V l
A. 1,120.
B. 0,896.
C. 0,448.
D. 0,224.
Cu 7: Kh hon ton mt oxit st X nhit cao cn va V lt kh CO (ktc), sau
phn ng thu c 0,84 gam Fe v 0,02 mol kh CO2. Cng thc ca X v gi tr V ln
lt l
A. Fe3O4 v 0,224.
B. Fe2O3 v 0,448. C. Fe3O4 v 0,448.
D. FeO v
0,224.
Cu 8: Cho V lt hn hp kh ( ktc) gm CO v H2 phn ng vi mt lng d hn
hp rn gm CuO v Fe3O4 nung nng. Sau khi cc phn ng xy ra hon ton, khi
lng hn hp rn gim 0,32 gam. Gi tr ca V l A. 0,448.
B. 0,112.
C. 0,224.
D. 0,560.
Cu 9: Ho tan hon ton hn hp gm 0,12 mol FeS2 v a mol Cu2S vo axit
HNO3 (va ), thu c dung dch X (ch cha hai mui sunfat) v kh duy nht
NO. Gi tr ca a l
A. 0,04.
B. 0,075.
C. 0,12.
D. 0,06.
Cu 10: Khi t 1 lt kh X cn 6 lt O2 thu c 4 lt CO2 v 5 lt hi H2O (cc th tch
kh o cng iu kin nhit , p sut). CTPT ca X l
A. C4H10O.
B. C4H8O2.
C. C4H10O2.
D. C3H8O.
Cu 11: t chy 1 lt hi hirocacbon vi mt th tch khng kh (lng d). Hn hp
kh thu c sau khi hi H2O ngng t c th tch l 18,5 lt, cho qua dung dch KOH
d cn 16,5 lt, cho hn hp kh i qua ng ng photpho d th cn li 16 lt. Xc nh
CTPT ca hp cht trn bit cc th tch kh o cng iu kin nhit , p sut v O2
chim 1/5 khng kh, cn li l N2.
A. C2H6.
B. C2H4.
C. C3H8.
D. C2H2.
Cu 12: t chy hon ton mt hirocacbon trong 0,5 lt hn hp ca n vi CO2 bng
2,5 lt O2 thu c 3,4 lt kh. Hn hp ny sau khi ngng t ht hi nc cn 1,8 lt,

tip tc cho hn hp kh cn li qua dung dch kim d th cn li 0,5 lt kh. Cc th

tch c o cng iu kin nhit , p sut. CTPT ca hirocacbon l
A. C4H10.
B. C3H8.
C. C4H8.
D. C3H6.
Cu 13: Cho 224,00 lt metan (ktc) qua h quang c V lt hn hp A (ktc) cha
12% C2H2 ; 10% CH4 ; 78% H2 (v th tch). Gi s ch xy ra 2 phn ng :
2CH4 C2H2 + 3H2 (1)
CH4 C + 2H2
(2)
Gi tr ca V l
A. 407,27.
B. 448,00.
C. 520,18
D. 472,64.
Cu 14: t chy hon ton mt th tch kh thin nhin gm metan, etan, propan bng
oxi khng kh (trong khng kh, oxi chim 20% th tch), thu c 7,84 lt kh CO2
(ktc) v 9,9 gam nc. Th tch khng kh ( ktc) nh nht cn dng t chy hon
ton lng kh thin nhin trn l
A. 70,0 lt.
B. 78,4 lt.
C. 84,0 lt.
D.
56,0 lt.
Cu 15: t chy hon ton 0,1 mol mt axit cacboxylic n chc, cn va V lt O2
(ktc), thu c 0,3 mol CO2 v 0,2 mol H2O. Gi tr ca V l
A. 8,96.
B. 11,2.
C. 6,72.
D.
4,48.