You are on page 1of 28

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn.

Nguyn Duy ng


MT S K THUT "PHN TCH " M TA THNG GP KHI I TM
NGUYN HM HOC TNH ZTCH PHN.
Th d 1 : Tm nguyn hm A1 = (x + 1)dx(x + 2)
Ta gi s rng : (x + 1)1(x + 2) = x + 1 + x + 2
Ta i tm 2 h s , theo ba cch nh sau :
x+1
1
1
Cch 1 : = x1
lim
= lim
=
=1
(x + 1) (x + 2) x1 x + 2
1 + 2
x+2
1
1
= lim
=
= 1
x2 (x + 1) (x + 2)
x2 x + 1
2 + 1

= lim

Cch 2 :
Cho x = 0 ta c : (0 + 1)1(0 + 2) = 0 + 1 + 0 + 2 12 = + 12
x=1

ta c : (1 + 1)1(1 + 2) = 1 + 1 + 1 + 2 16 = 12 + 31

+ 1 = 1

Do  m ta suy ra 2 h s , bng cch i gii h :


Cch 3 :
Ta gi s rng : (x + 1)1(x + 2) = x + 1 + x + 2

2
2
1
1
1
+ =
2
3
6

=1
= 1

1
(x + 2) + (x + 1)
x ( + ) + 2 +
=
=
(x + 1) (x + 2)
(x + 1) (x + 2) (
(x + 1) (x +
(2)

Cn bng cc h s 2 v m ta c h :

+ =0

=1

= 1
2 + = 1
Do  m ta suy ra : (x + 1)1(x + 2) = x +1 1 x +1 2
Z
Z
Z


dx
dx
dx
x + 1
Vy : (x + 1) (x + 2) = x + 1 x + 2 = ln |x + 1| ln |x + 2| + c = ln x + 2 + c
Z
2
: Tm nguyn hm A2 = x (x x2)+(x
dx
+ 5)
2

Ta gi s rng : x (x x2)+(x
= +
+
+ 5)
x x2 x+5

Th d 2
Cch 1 :

x (x + 2)
x+2
0+2
1
= lim
=
=
x0 x (x 2) (x + 5)
x0 (x 2) (x + 5)
(0 2) (0 + 5)
5
(x 2) (x + 2)
x+2
2+2
2
= lim
= lim
=
=
x2 x (x 2) (x + 5)
x2 x (x + 5)
2 (2 + 5)
7
(x + 5) (x + 2)
x+2
5 + 2
3
= lim
= lim
=
=
x5 x (x 2) (x + 5)
x5 x (x 2)
5 (5 2)
35
= lim

Cch 2 :
+2

1
1
1
Cho x = 1 ta c : 1 (11
=
+
+
+ =
2) (1 + 5)
1 1 2 1 + 5
3
4
12
x=1

ta c : 1 (1 12)+(12 + 5) = 1 + 1 2 + 1 + 5 + 61 = 12
1

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
ta c : 3 (3 32)+(32 + 5) = 3 + 3 2 + 3 + 5 13 + + 81 = 245
 tm c cc h s , , ta gii h phng trnh
:
x=3

1
1
1

+ =

3
4
12

1
1
+ =
6
2
1
1
5
++ =
3
8
24

2
7
3
=
35
=

Cch 3 :

2
= +
+
Gi s rng : x (x x2)+(x
+ 5)
x x2 x+5

(x 2) (x + 5) + x (x + 5) + x (x 2)
x+2
=
x (x 2) (x + 5)
x (x 2) (x + 5)
2
x ( + + ) + x (3 + 5 2) 10
x+2
=

x (x 2) (x + 5)
x (x 2) (x + 5)
1

=
0
5

2
Cn bng cc h s 2 v m ta c h : 3 + 5 2 = 1 =
7
10 = 2

=3
35
x+2
1
2
3
Do  : x (x 2) (x + 5) = 5x + 7 (x 2) 35 (x + 5)
Z
Z
Z
Z
x+2
1
dx 2
dx
3
Vy : x (x 2) (x + 5) dx = 5 x + 7 x 2 35 xdx
+5
2
3
1
ln |x + 5| + c
= ln |x| + ln |x 2|
5 Z
7
35
2
: Tm nguyn hm A3 = (3x2 2xx+ 5) (x + 1) dx
Ta cn nh phng trnh bc 2 c dng : ax2 + bx + c c 2 nghim x1, , x2 th c biu din di

Th d 3

dng : ax2 + bx + c = a (x x1) (x x2) 



5
2
Do  ta vit : 3x 2x + 5 = 3 (x 1) x + 3

x2

Ta gi s rng : (3x2 2xx+ 5) (x + 1) =

5
3 (x 1) x +
(x + 1)
3

+
x1

5
x+
3

x+1

x2 (x 1)
x2
1

=
lim

=





5
5
x1
x1
16
3 (x 1) x +
(x + 1)
3 x+
(x + 1)
3

 3 5


x2 x +
x2
25

3
= lim
= lim
=



5
3 (x 1) (x + 1)
48
x 53
x 53
3 (x 1) x +
(x + 1)
3

= lim

= lim

x1

Cch 2 :

x2 (x + 1)
x2

1
= lim
=





5
5 4
x1
3 (x 1) x +
(x + 1)
3 (x 1) x +
3
3

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
2

Cho x = 0 ta c : (3x2 2xx+ 5) (x + 1) = x 1 +

3
+
+ + = 0
5
x+1
5
x+
3

x2

4
3
1
+
x = 2 ta c :
=
+
=+ +
2
5
(3x 2x + 5) (x + 1)
x1
x+1
33
11
3
x+
3

9
1
3
1
x2
=
+
+

= + +
x = 3 ta c :
2
5
(3x 2x + 5) (x + 1)
x1
x+1
112
2
14
4
x+
3

3
1

+ + = 0
=

5
16

25
t  m ta c h : + 3 + 1 = 4

11
3
33
48

1 + 3 + 1 = 9
= 1
2
14
4
112
4

Cch 3 :
2
Gi s rng : (3x2 2xx+ 5) (x + 1) =

x2

Do  m ta2 c :

x
=
2
(3x 2x + 5) (x + 1)

3 (x 1) x +


5

+
x1

x+1

5
3


 3 5
5
x+
(x + 1) + (x 1) (x + 1) + (x 1) x +
x2
3
3
=





5
5
3 (x 1) x +
(x + 1)
(x 1) x +
(x + 1)
3
3
8

2
5
5
x2 = x2 ( + + ) + x
+ +
3
3
3
3

++=1
=

16
8

2
25

=
0

Cn bng cc h s 2 v ta c h : 3 3
=

48

5
5
=0

= 1
3
3
4

(x + 1)

x+

x2

1
25
1
=


+
5
5
16 (x 1)
4 (x + 1)
3 (x 1) x +
(x + 1)
48 x +
3 Z
3
Z
Z
Z
x2
1
dx
25
dx
1
dx
+
Suy ra : (3x2 2x + 5) (x + 1) dx = 16 x 1 48
5
4
x+4
x+
3


1
25
5 1
= ln |x 1|
ln x + + ln |x + 4| + c
16
48
3
4
Z
x1
: Tm nguyn hm A4 = (x2 + 4x + 5) (x2 4) dx
Ta cn ch rng phng trnh : ax2 + bx + c = 0 vi = b2 4ac < 0 th ta vit :

Th d 4

ax2 + bx + c = a (x x1 ) (x x2 )

trong  : x1 = + i, x2 = i, i2 = 1

Do  m ta c : x2 + 4x + 5 = (x + 2 + i) (x + 2 i)
Ta gi s rng :

x1
x1

=
=
+
+
+
2
2
+ 4x + 5) (x 4)
(x + 2 + i) (x + 2 i) (x 4)
x+2+i x+2i x2 x+2
(x 1) (x + 2 + i)
x1
13
1
= lim
= lim
= i
2
2
x2i (x + 2 + i) (x + 2 i) (x 4)
x2i (x + 2 i) (x 4)
34 34
(x2

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
(x 1) (x + 2 i)
x1
13
1
=
lim
=

+
i
x2+i (x + 2 + i) (x + 2 i) (x2 4)
x2+i (x + 2 + i) (x2 4)
34 34
(x 1) (x 2)
x1
1
= lim 2
= lim 2
=
x2 (x + 4x + 5) (x 2) (x + 2)
x2 (x + 4x + 5) (x + 2)
68
x1
3
(x 1) (x + 2)
= lim
=
= lim
2
2
x2 (x + 4x + 5) (x 2)
x2 (x + 4x + 5) (x 2) (x + 2)
4
13
13
1
3
1
1
i + i
x1
Do  m ta c : (x2 + 4x + 5) (x2 4) = x34+ 2 +34i + x34+ 2 34i + x 68
+ 4
2 x+2
13x 27
1
3
=
+
+
2
17 (x + 4x + 5) 68 (x 2) 4 (x + 2)
=

lim

Cch 2 :
+

+
+
Gi s rng : (x2 + 4xx+5)1 (x2 4) = x2x
+ 4x + 5 x 2 x + 2

Cho x = 0 ta c : 51 21 + 12 = 201
1
1
1
x = 1 ta c :
+ + =0
10
10
3
3
1
1
1
x = 3 ta c :
+ ++ =
26
26
5
65
4
1
1
1
1
x = 4 ta c :
+ + + =
37
37
2
6
148

t

m
ta
c
c
h
:

1
1
1
1

+ =

5
2
2
20

1 + 1 + 1 = 0
10

10

1
1
1
3

+ ++ =

26
26
5
65

1
1
1
1
4
37

1
2

= ++

5
10

1 1 2 = 1
10

30

30

3
27
6
3

+ =

26
650
5
650

22
2
11
4

13

17

= 27

+ + =

+ =
2
6
148
37
555
3
1110
x1
13x 27

3
=
+
+
2
2
2
(x + 4x + 5) (x 4)
17 (x + 4x + 5) 68 (x 2) 4 (x + 2)

37

17

68

Do  :
Cch 3 :
+

+
+
Gi s : (x2 + 4xx+5)1 (x2 4) = x2x
+ 4x + 5 x 2 x + 2

x 1 = (x + ) x2 4 + x2 + 4x + 5 (x + 2) + x2 + 4x + 5 (x 2)

x 1 = x3 ( + + ) + x2( + 6 + 2) + x (4 + 13
3) + (4 + 10 10)

=
++ =0

Cn bng cc h s 2 v ta c h :

+ 6 + 2 ( ) = 0
+ 6 + 2 = 0

4 + 13 3 = 1
4 + 13 3 ( ) = 1

4 10 + 10 = 1
4 10 + 10 ( ) = 1

13

17

27

2 + + 4 = 0

+ 16 = 1

10 + 4 20 = 1

=
17
1
=
68
3
=
4

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
13x 27
1
3
Do  : (x2 + 4xx+5)1 (x2 4) = 17 (x
+
+
2 + 4x + 5)
68 (x 2) 4 (x + 2)

Z 2x + 54
Z
Z
x1
13
1
dx
3
13
Vy : (x2 + 4x + 5) (x2 4) dx = 34 x2 + 4x + 5 dx + 68 x 2 + 4 xdx
+2
Z
Z
Z
Z
(2x + 4)
1
dx
1
dx
3
dx
13
dx
+
+
=
2
2
34
x + 4x + 5  17
x + 4x + 5 68
x2 4
x+2
Z
Z
Z
Z
2
d x + 4x + 5
13
1
1
dx
dx
3
dx
=
+

+
2
2
34
x + 4x + 5
17
x2 4
x+2
(x + 2) + 1 68


1
1
3
13
arctan (x + 2) +
ln |x 2| + ln |x + 2| + c
= ln x2 + 4x + 5
34
17 Z
68
4
x
: Tm nguyn hm A5 = x3 + 1 dx

Ta gi s rng : x3 x+ 1 = (x + 1) (xx2 x + 1) = x + 1 +
1
3
1
3
x
i x +
i
2
2
2
2
1
x
=
= lim 2
x1 x x + 1
3

1
x
3

=
= lim
i
6
6
1
3
x 21 + 23 i
i
(x + 1) x +
2
2

x
1
3

= +
= lim
i
6
6
1
3
x 12 23 i
(x + 1) x
i
2
2

3
1
3
1

i
+
i
x
1
Do  : x3 + 1 = 3 (x + 1) + 6 6 + 6 6 = 3 (x1+ 1) + 3 (x2x+x1+ 1)
1
1
3
3
x
i x +
i
2
2
2
2
Z

Th d 5

Cch 2 :
Gi s : x3 x+ 1 = x + 1 + x2x +x + 1
Cho x = 0 ta c : 0 = +
1
1
x = 1 ta c : = + +
2
2
2
1
2
1
x = 2 ta c : = + +
9
3
3
3

+=0

1
1
++=

=
2
2

1
2
1
2
+ + =

=
3
3
3
9
x
1
x+1
=

+
x3 + 1
3 (x + 1) 3 (x2 x + 1)

Do  m ta c h :

Vy :
Cch 3 :
Ta cng gi s rng : x3 x+ 1 = x + 1 + x2x +x + 1

1
3
1
3

x = x2 x + 1 + (x + ) (x + 1)

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

+ =0

Cn bng cc h s m ta c h : + + = 1
+=0
Z

1
3
1
=
3
=

1
2x + 2
+
dx
Vy : x3 x+ 1 dx = 13 xdx
2
Z +1 6 Z x x+1
Z
1
dx
1
2x + 1
1
dx
=
+
dx +
2
2
3
x+1 6
x x+1  6
x x+1
Z
Z
Z
2
d x x+1
dx
1
1
dx
1
+
+
=


3
x+1 6
x2 x + 1
6
1 2 3
x
+
2
4


1
1 2
1
2x 1

= ln |x + 1| + ln x x + 1 + arctan
+c
3
3 3
3
Z6
: Tm nguyn hm A6 = x4dx+ 1



Gi s rng : x4 + 1 = x2 + px + 1 x2 px + 1 = x4 + 2 p2 x + 1
ng nht 2 v ta c : 2 p2 =0 p = 2

Do  ta vit : x4 + 1 = x2 + 2x + 1 x2 2x + 1
1

=

2
x + 2x + 1 x2 2x + 1

+
+
+

=
2
2
2
2
2
2
2
2
+
i x+

i x
+
i x

i
x+
2
2
2
2
2
2
2
2
Tm cc h s : , , , nh sau :

Th d 6


=
lim

x 2 2 i

= 2 + 2i

8
8


=
lim

2
2
x + i

= 2 2i

8
8

2
2

i x2 2x + 1
x+
2
2


=
lim

2
2
x i
2

=
lim


x 2 + 2 i

Vy :

2
2
x+
+
i x2 2x + 1
2
2

= 2 + 2i

8
8

= 2 2i

8
8

2
2
x

i x2 + 2x + 1
2
2

2
2
2
2
x
+
i x2 + 2x + 1
 2 2

 



2
2
2
2
2
2
2
2
+
i
x+

i +

i
x+
+
i
8
8
2
2
8
8
2
2
1

=
+
x4 + 1
x2 + 2x + 1
6

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng


 



2
2
2
2
2
2
2
2
+
i
x

i +

i
x
+
i

8
8
2
2
8
8
2
2

+
2 2x + 1
x

1
1
2
2
x+
x+

4 2 +
4
2
=
2
2
x + 2x + 1 x 2x + 1
Cch 2 : Ta gi s rng : x4 1+ 1 = 2 x+ + 2 x+
x + 2x + 1 x 2x + 1
1
1
Cho x = 1 ta c : 2 = + 1 1 + 1
2 2
2 2
2+ 2
2+ 2
x = 0 ta c : + = 1
1
1
1
1
1
+

+

x = 1 ta c : =
2
2+ 2
2+ 2
2 2
2 2




1
1
2 + +
2 +
x = 2 ta c : =
5
5

+
=1

1
1
1
1
1

+

+
=

2
 t  ta c h : 21 2 21 2 21+ 2 21+ 2 1
+

+
=

2
2
+
2
2
+
2
2

2
2




1
1

2 + +
2 + =
5
5
+ =1

2 2 + 2 + 2 = 0



2
+
2

++ 3+2 2 + 3+2 2 =

2 + + 5 2 + 5 = 1

=
1

2 2 + 2 = 2
1

==


4
+
3
2

2
a 2+2 2 + 3+2 2 =

= 2
2 4 + 5 2 = 4
4

2
1
2
1
x+

x+
Vy ta c c : x4 1+ 1 = 2 4 2 + 2 4 2
x + 2x + 1 x 2x + 1

Cch 3 :
Ta cng gi s rng : x4 1+ 1 =

x +
x +

+
2
+ 2x
+ 1 x 2x + 1


1 = (x + ) x2 2x + 1 + (x + ) x2 + 2x + 1


1 = ( + ) x3 + 2 + + 2 + x2 + 2 + + 2 x + +
x2

Cn bng cc
h s 2 v m ta c c h sau:

+=0
+=0

2 + + 2 + = 0
2 + 2 = 1
1

==

2 + + 2 = 0
2 2 + = 2
2

= 2
+ =1
=1
4

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

1
1
2
2

x+
x+
1
Do  : x4 + 1 = 2 4 2 + 2 4 2
x + 2x + 1 x 2x + 1
1
1
1
1
Z
Z
Z x+
x+
Vy ta c : x4dx+ 1 = 22 2 2 dx + 2 2 2 2 dx
x + 2x + 1
x 2x + 1
1
1

Z
Z
Z
x+
1
1
2x + 2
dx
2
2 2

dx =
dx +
Ta c : 2
4
x + Z 2x + 1 4 2  x2 Z
+ 2x + 1
x2 + 2x + 1
2
d x + 2x + 1
1
1
dx

=
+

2
4
4 2
x2 + 2x + 1
1
1
x+
+
2
2



1
1
= ln x2 + 2x + 1 + arctan 2x + 1 + c1
4 2
2 2
1
1

Z
Z
Z x+
1
2x + 2
1
dx
2
2 2

dx =
dx +
Li c : 2
2
2
4
x Z2x + 1
x 2x + 1
4 2  x Z 2x + 1
2
d x 2x + 1
dx
1
1

=
+

2
4
4 2
x2 + 2x + 1
1
1
x
+
2
2



1
1
= ln x2 2x + 1 + arctan 2x 1 + c2
4 2
2
 2 2 
Z



dx
1
x + 2x + 1
1
1
Vy : x4 + 1 = ln 2
+ arctan 2x + 1 + arctan 2x 1 + c
4 2
x 2x
2 2
2 2
Z +1
dx
: Tm nguyn hm A7 = x8 + 1



Gi s rng : x8 + 1 = x4 + px2 + 1 x4 px2 + 1 = x8 + 2 p2 x4 + 1
ng nht 2 v ta c : 2  p2 = 0 p =  2
x8 + 1 = x4 + 2x2 + 1 x4 2x2 + 1




Ta c : x4 + 2x2 + 1 = x2 + qx + 1 x2 p
qx + 1 = x4 + 2 q 2 x2 + 1

2 p 2
ng nht
2
v
ta
c
:
2 p
q 2 = 2 q =



2

4
2
2
x + 2x + 1 = x + 2 2x + 1 x 2 2x + 1




Ta c : x4 2x2 + 1 = x2 + rx + 1 x2 rx + 1 p= x4 + 2 r2 x2 + 1

r =p
2+ 2 
ng nht
2
v
ta
c
c
:
2 r2 = 2


p

x4 2x2 + 1 = x2 + 2 + 2x + 1 x2 2 + 2x + 1

Th d 7

Do  m ta cp:





p
p
p

2x + 1 x2 2 2x + 1 x2 + 2 + 2x + 1 x2 2 + 2x + 1
p
p
p

1
1
2 2x + 2
1 2 2x + 2
1
2 + 2x + 2
p
p
p
=
+
+
+
8
x +1
8 x2 + 2 2x + 1 8 x2 2 2x + 1 8 x2 + 2 + 2x + 1
p

1 2 + 2x + 2
p
+
8 x2 2 + 2x + 1
x8 +1 = x2 +

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Ta ch :

1
dx
=
ax2 + bx + c
a

dx
, 4ac b2 > 0
b
c
x2 + x +
a
a
Z
Z
dx
1
dx
1
=
(1)
=
p




2
2
2
2
a
a
(x

p)
+
q
2
b
4ac b
+
x
2a
2a

4ac b2
t : p = b
,q =
, x = p + qt
2a
2a
Z
Z
1
1
2
1
2
Do  : (1) = aq t2 + 1 dt =
dt =
arctan t
2
t +1
4ac b2
4ac b2
2
2ax + b
=
arctan
+C
4ac b2
4ac b2
Trong  ta t : t = x q p = 2ax + b 2
Z
Z 4ac b
Z
Z
xdx
2ax + b b
2ax + b
1
1
b
Li c : ax2 + bx + c = 2a ax2 + bx + c dx = 2a ax2 + bx + c dx 2a ax2 +1bx + c dx
Z
2
b
1
dx
=
ln ax + bx + c
+C
2a
2a
ax2 + bx + c
Vi : aZ = c = 1, = 4 b2 >Z 0 ta c :
Z
xdx
dx
Ax + B
dx = A
+B
2
2
2
x + bx + 1
x + bx + 1
x + bx + 1

2x + b
A 2
2B Ab
arctan
+ ln x + bx + 1 + C
=
2
4 b2
b2
p 4
Z
+2
Do  : A7.1 = 81 2 2p 2x
dx =

x
+
2

2x
+
1
p
p
p



p

2+ 2
2x + 2 2
2 2
2
+
=
arctan p
ln
x
+
2

2x
+
1
+ C1

8
16
2
+
2
p

Z
1
2 2x + 2
p
dx =
A7.2 =

8
2
x
2

2x
+
1
p
p
p



p

2+ 2
2x 2 2
2 2
2
=
arctan p

ln x 2 2x + 1 + C2

8
16
2
+
2
p

Z
2 + 2x + 2
p
A7.3 =
dx =

2+
x
2
+
2x
+
1
p
p
p



p

2 2
2x + 2 2
2+ 2
2
=
arctan p
+
ln x + 2 + 2x + 1 + C3

8
16
2

2
p

Z
2 + 2x + 2
p
A7.4 =
dx =

2
x
2
+
2x
+
1
p
p
p



p

2 2
2x 2 2
2+ 2
2
p
=
arctan

ln x 2 + 2x + 1 + C4

8
16
2 2
Do  m ta c : A7 = A7.1 + A7.2 + A7.3 + A7.4

Cch 2 :
Ta c : x8 + 1 = 0 x8 = 1 = cos ( + k2) + i sin ( + k2)

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng


+ k2
+ k2
x = cos
+ i sin
, vi : k = 0, .., 7
8
8

3
1p
5

1p
3
Ta c : sin 8 = sin 7
= cos
=
= sin
= cos =
2 2, sin
2+ 2 ,
8
8
2
8
8
8
2

7
1p
5
= cos
=
2 2,
cos
8
8
2





Z
3  
dx
1X
(2k + 1)
(2k + 1)
2
Do  m ta c : 1 + x8 = 8
ln x 2x cos
+1
cos
+
8
8
k=0

(2k + 1)


3
x sin
(2k + 1)
1 X

8
+
+ C, k = 0, ..., 7
arctan
sin
(2k + 1)
4
8
k=0
1 x cos
8
trn ta nhn thy cc h s : , , , ..., l cc h s "bt nh" tc l "nhng h

Qua cc th d
s khng h thay i " d ta c thay i "gi tr ca bin x" .  tm hiu r vn  ny ta s
lm quen dng ton ny vi ccZbi tp mu tng t nh sau :
Bi 1 : Tm nguyn hm I1 = (x x3)+(x27+ 3) dx
Gi s rng : (x x3)+(x27+ 3) = x 3 + x + 3
x + 27 = (x + 3)
( + ) + (3 3)
( + (x 3) = x(

Cn bng h s 2 v ta c h :

+ =1

=5

= 4
=9
Z
Vy : (x x3)+(x27+ 3) dx = x 5 3 dx x +4 3 dx = 5 ln |x 3| 4 ln |x + 3| + c
Z
: Tm nguyn hm I2 = (x 8x3)(x17+ 4) dx
Gi s rng : (x 8x3)(x17+ 4) = x 3 + x + 4 = (x(x+4)3)+(x +(x4) 3) = x ((x+)3)+(x(4+ 4) 3)
(
(

Bi 2

 t  ta c h :

+ =8

=1

4 3 = 17
=7
Z
Z
Vy : (x 8x3)(x17+ 4) dx = x 1 3 dx + x +7 4 dx = ln |x 3| + 7 ln |x + 4| + c
Z
26
: Tm nguyn hm I3 = x2 7x
dx
6x 16
26
7x 26

( + ) x + (2 8)
Gi s rng : x2 7x
=
=
+
=
6x 16
(x (
8) (x + 2)
x 8 x(
+2
(x 8) (x + 2)

Bi 3

Cn bng h s 2 v m ta c h :

+ =7

=3

2 8 = 26
=4
Z
26
3
4
Vy : x2 7x
dx =
dx +
dx = 3 ln |x 8| + 4 ln |x + 2| + c
6x 16
x
x+2
Z 82
150
: Tm nguyn hm I4 = 7x x+3 75x
dx
25x
2
150
7x2 + 75x 150

Gi s rng : 7x x+3 75x


=
= +
+
25x
x (x 5) (x + 5)
x x5 x+5

Bi 4

10

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng


Cn bng

x2 25 + x2 + 5x + x2 5x
7x2 + 75x 150
=

x (x 5) (x + 5)
x (x 5) (x + 5)
( + + ) x2 + (5 5) x 25
=
x (x 5) (x +
5)

++=7
=6
h s 2 v m ta c h : 5 5 = 75 = 8

25 = 150
Z
Z

= 7
Z

7x2 + 75x 150


6
8
7
dx =
dx +
dx
dx
3
x 25x
x
x5
x+5
=Z
6 ln |x| + 8 ln |x 5| 7 ln |x + 5| + c
2
49
: Tm nguyn hm I5 = 2xx314x
dx
2
7x
2
49
2x2 14x 49

s rng : 2xx314x
=
= + 2+
2
2
7x
x (x 7)
x x
x7
2
2
= x 7x + (x
7) + x = ( + ) x2 + (7 + ) x 7

Vy :

Bi 5
Gi

+ = 2

Cn bng h s 2 v ta c h : 7 + = 14
Vy :

7 = 49
Z
Z

2x2 14x 49
dx =
x3 7x2
Z

Bi 6 : Tm nguyn hm I6 =
Gi s rng :

8x 36
(x 5)

3
dx +
x
8x 36

(x 5)2

7
dx
x2

=3
=7

= 5
Z

5
7
dx = 3 ln |x| 5 ln |x 7| + c
x7
x

dx

(x 5) +
x 5 +
+
=
=
2
2
x 5 (x 5)
(x 5)(
(x 5)2
(

Cn bng h s 2 v ta c h :

=8

=8

=4
5 + = 36
Z
4
4
Vy : 8x 362 dx = x 8 5 dx +
dx = 8 ln |x 5|
+c
2
x5
(x 5)
(x 5)
Z
2 + 20x + 9
: Tm nguyn hm I7 = 6x
dx
x3 + 2x2 + x
2 + 20x + 9
6x2 + 20x + 9

Gi s rng : 6x
=
=
+
+
x3 + 2x2 + x
x + 1 (x + 1)2 x
x(x + 1)2
2
x (x + 1) + x + (x + 1)
( + ) x2 + ( + + 2) x +
=
=
2
2
x(x + 1)

x(x + 1)

+=6
= 3
Cn bng h s 2 v ta c h : + + 2 = 20 = 5

Bi 7

Vy :

6x2 + 20x + 9
dx =
x3 + 2x2 + x

=9
Z

3
dx +
x+1

=9
Z
2

dx +

(x + 1)
5
= 3 ln |x + 1|
+ 9 ln |x| + 1
x+1

9
dx
x

11

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Bi 8 : Tm nguyn hm I8 =

9x3 20x2 + 30x 97


dx
(x 2) (x 3) (x2 + 5)
9x3 20x2 + 30x 97

x +
Gi s rng : (x
=
+
+
2) (x 3) (x2 + 5)
x 2 x 3 x2 + 5
3
2
9x3 20x2 + 30x 97
9x 20x + 30x 97
=
5
,

=
lim
=4
= lim
x3
x2
(x 3) (x2 + 5)
(x 2) (x2 + 5)
9x3 20x2 + 30x 97
+
Do  : (x 2) (x 3) (x2 + 5) = x 5 2 + x 4 3 + x
2
x +5
5 4 1
97
Cho x = 0 ta c : 30 = 2 3 + 5
1
13
x = 1 ta c : = 5 2 + ( + )
2
(6 1
(
3
=
Cn bng cc h s 2 v ta c h : 5 5 = 0
=3
+ =3
9x3 20x2 + 30x 97
5
4
3
Do  ta c : (x
=
+
+
2) (x 3) (x2 + 5) Z x 2 x Z3 x2 + 5 Z
Z
3
9x 20x2 + 30x 97
5
4
3
Vy : (x
dx =
dx +
dx +
dx
2
2
2) (x 3) (x + 5)
x2
x3
x + 5

3
x
= 5 ln |x 2| + 4 ln |x 3| + arctan
+c
5
5
Z
3
2
: Tm nguyn hm I9 = 4x 21x 2 + 248x + 17 dx
(x 3) (x + 7)
3
2
+
Ta gi s rng : 4x 21x 2 + 248x + 17 = x 3 + 2 + x
2
x +7
(x 3) (x + 7)
(x 3)

Bi 9

0

4x3 21x2 + 48x + 17


4x3 21x2 + 48x + 17
= lim
=
0
,

=
lim
=5
x3
x3
x2 + 7
x2 + 7
3
2
5
+
x +
=
Do  : 4x 21x 2 + 248x + 17 = x 0 3 + 5 2 + x
+
x2 + 7
x2 + 7
(x 3) (x + 7)
(x 3)
(x 3)2
5 1
Cho x = 0 ta c : 17
= + = 2
63
9 7
3
5 1
x = 1 ta c : = + ( + ) + = 2 = 2 = 4
2
4 8
4x3 21x2 + 48x + 17
5
4x 2
Suy ra :
=
+ 2
2
2
2 + 7)
x +7
(x Z
3)
Z (x3 3) (x
Z
2
4x 21x + 48x + 17
4x 2
5
Do  :
dx =
dx +
dx
2
2
x2 + 7
(x 3) (x2 + 7)
(x

3)
Z
Z
Z
5
4x
dx
dx +
dx 2
=
2
2
2
x +7
x +7
(x 3)
 

5
2
x
=
+ 2 ln x2 + 7 arctan
+c
x3
7
7

Ta cn ch nhng vn  nh sau :
P (x)
Gi s ta c hm phn thc : Q
trong  bc P (x) nh hn bc ca Q (x) v ta gi s rng :
(x)
Q (x) = K (x) .R (x) = K (x) .(x a)n

12

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
P (x)
P (x)
T (x)

Do  : Q
=
+
+
...
+
n =
n +
(x)
K (x) (x a)
xa
K (x) .(x a)
(x a)n1
Trong  bc ca T (x) nh hn bc
 tm cch h s , , ..., ta lm nh sau :
 ca K (x).
0

P (x)
P (x)
= lim
, = lim
xa K (x)
xa K (x)

P (x)
, = lim
xa K (x)

Mt vn  na khi phn tch mt phn thc l cc phn thc m khi mu c nghim phc .

P (x)
Cho phn thc c dng : Q
.Trong

:
Q (x) = K (x) .R (x) = K (x) . ax2 + bx + c
(x)
2
Vi : = b 4ac < 0 ta c cc nghim nh sau : xk = i, k = 0, 1, i2 = 1
P (x)
P (x)
T (x)
x +
Do  ta c : Q
=
=
+ 2
2
(x)
K (x) . (ax + bx + c)
K (x) ax + bx + c
 tm cc h
s
:
,

ta
lm
nh
sau
:


P (x)
Im [ + i]
Im [ + i]
= lim
,
= Rec [ + i] + || .
=

x+i K (x)
Cc th d mu nh sau :
2
+
x +
Tm cc h s , , , : (x2 + 4xx+ +6) x(x+2 +1 2x + 6) = x2x
+ 2
+ 4x+ 6 x + 2x + 6
2
Ta c nghim ca phng trnh : x + 4x + 6 = 0 x =
2 2 i
2
Nghim ca
 : x + 2x
 phng trnh
+ 6 = 0 x = 1 5 i
lim

x2+ 2i

2 5 2
x2 + x + 1
=
i
2
x + 2x + 6
3
12

Do  ta c :


2 5 2
Im

i
3
12
5

=
= ,
12
2


2 5 2


Im

i
3
12
2 10
2
2 5 2

i + 2.
=
=
= Rec
3
12
3 12
12
2
 2


x +x+1
1
5 5
Tng t ta cng c : lim x2 + 4x + 6 = 12 + 12 i
x1+ 5i


1
5 5
i
Im +
12
12
5

=
=
,
12
5


1
5 5

 Im +
i
12
12
1
5 5
1
5
4

= Rec +
i +
= +
=
12
12
12 12
12
5

2
5x + 4
Vy ta c c : (x2 + 4xx+ +6) x(x+2 +1 2x + 6) = 12 (x5x
+
2 + 4x + 6)
12 (x2 + 2x + 6)
2

Tm cc h s , , , : 2 x + 1 2 = x
+
+
2
x +6
x + 2 (x + 2)2
(x + 6) (x + 2)

Nghim ca phng trnh : x2 + 6 = 0 x = 6 i


13

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
x2 + 1

Ta c : lim
2
x 6i (x + 2)
Do  m ta c :

6
1
+
i
=
10
5

1
6
6
Im
+
i
10
5
1

=
= 5 =
5
6
6


1
6


Im
+
i
10
5
1
6
1

= Rec
=
+
i + 0.
10
5
10
6


= lim

x2

x2 + 1
4+1
5
1
=
=
=
2
x +6
4+6
10
2


= lim

x2

x2 + 1
x2 + 6

Vy ta c c :

0


= lim

x2

x2 + 1

10x
(x2 + 6)

20
1
=
100
5

1
1
2x + 1

+
2
(x2 + 6) (x + 2) Z 10 (x + 6) 5 (x + 2) 2(x + 2)2
: Tm nguyn hm I10 = (x2 x x++1)1(x2 + 1) dx
+
Gi s rng : (x2 x x++1)1(x2 + 1) = x2x +x + 1 + x
x2 +
1
Nghim ca phng trnh : x2 x + 1 = 0 x = 21 23 i
h x + 1 i 3 3
Ta c : lim
=
i

2
2
2
x 1 + 3 i x + 1
2

Bi 10

Do  m ta c :
2


3
3

i
Im
2
2

= 1
=
3
2


3
3
1
3 1
= Rec

i + |1| = + = 2
2
2
2
2 2

Ta c nghimh ca phngi trnh : x2 + 1 = 0 x = i


x+1
Li c : xi
lim 2
= 1 + i
x x+1
Do  suy ra :
= Im [1 + i] = 1 , = Rec [1 + i] = 1
+2
x1
+ 2
Do  ta c : (x2 x x++1)1(x2 + 1) = x2x
x+1 x +1

Vy :

Z
(x2

x+1
dx =
x + 1) (x2 + 1)
14

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Z

2x 1
3
dx
1
2x
dx
1
dx
+
+
dx

=
2+1
2
x2 x + 1  2
x2 x + 1 2
x2 + 1
x Z
Z
Z
Z
2
2
d x x+1
d x +1
3
dx
1
dx
1
+
+

=


2
2
2
2
2
x x+1
2
2
x +1
x +1
1
3
x
+
 2
4



2x

1
1
1

+ ln x2 + 1 arctan x + c
= ln x2 x + 1 + 3 arctan
2 
3  2


2

x +1
2x 1
1

= ln
+ 3 arctan
arctan x + c
2
2
x x+1
3

Bi tp bn c t luyn : Z
Bi 1 : Tm nguyn hm I1 =
Z
Bi 2 : Tm nguyn hm I2 =
Bi 3

x 2
dx
(x 1) (x + 1) (x + 2)
x2 1
dx


2 3x + 2 (x2 1)2
x
Z
1
dx
: Tm nguyn hm I3 =
2
2
2
Z (x + x2 + 2) (x + 1)
x 1
: Tm nguyn hm I4 =
dx
3
(x + 2) (x 1)3

Bi 4
PHNG PHP LNG GIC HA TRONG TCH PHN.
Dng tch phn
i bin s
iu kin
bini s
h



f x, a2 x2 dx
x = a sin t
t ;
h  2  2 3 


a
f x, x2 a2 dx
x=
t 0;
;
cos t
2h
 2

f x, x2 + a2 dx
x = a tan t
t 0;

 r
 2 
a+x
dx
f x,
x = a cos 2t
t 0;
ax
 p

h 2 i
f x, (x a) (b x) dx x = a + (b a) sin2 t
t 0;
2
Bng 1: Bng tm tt cc cng thc bin i lng gic bng cch i bin s.

1. Dng 1 : f x, a2 x2 dx
Z
Bi 1 : Tm nguyn hm A1 = 1xdx
x2


t : xZ = sin t dx Z= cos tdt


Z
xdx
sin t. cos tdt
p
Vy :
=
=
2
2
1x
Z

sin t. cos tdt


|cos t|

1
Z sin t
sin t. cos tdt

=
sin tdt = cos t + c, 0 t < ,

cos t
2
Z
= Z
sin t. cos tdt
3

= sin tdt = cos t + c, t <


,
cos t
2
15

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Cch 2 :
iu kin :Z1 < x < 1, Z
Bin i : xdx 2 =

xdx

1 + x. 1 x
1x
(1 x) (1 + x)

Ta nhn thy : 1 x + 1 + x = 2. t : 1 x = 2 sin t, 1 + x = 2 cos t


Do Zta c : 1 x = 2sin2t Zdx = 4 sin2t.cos tdt
Z
1 2sin t sin t. cos tdt
xdx

Vy :
= 2 cos 2tdt = sin 2t + c
= 4
2 sin t. cos t
1 + x. 1 x

Cch 3 :Z
Ta c :

xdx

p
 1

d 1 x2
1

1 x2 2 d 1 x2 = 1 x2 + c
=
2
Z1 x2
dx

: Tm nguyn hm A2 =
2+x+ 2x
Ta ch : 2 + x+ 2 x = 4,
Do  ta t : 2 + x = 2 sin t, 2 x = 2 cos t, 0 t 2 ;
2 + x = 4sin2 t Z dx = 8 sin t cos tdtZ
Z
dx
sin t cos tdt
(sin t + cos t)2 1

Vy :
=4
=2
dt
sin
t
+
cos
t
sin
t
+
cos
t
2
+
x
+
2

x
Z
Z
Z
Z

dt
dt


= 2 (sin t + cos t)dt 2
= 2 (sin t + cos t)dt 2

sin t + cos t
sin t +
4
Z
Z

dt
= 2 (sin t + cos t)dt 2
t 
t 
2 sin
+
. cos
+
2 8
2 8


t

= 2 (sin t cos t) 2 ln tan
+
+c
2 8

Bi 2

xdx

=
2
1 x2

Bi 3 : Tnh tch phn A3 =

Z2

1 x2

p

1 x2 dx

t : x = sin t dx = cos tdt. i cn : Vi x = 0 t = 0, x =

Vy : A3 =

Z3

p

1 sin2 t

1 sin2 t cos tdt =

1
(1 + cos 2t) dt =
4
2

1 + 2 cos 2t + cos2 2t dt

Z3 

1 + 2 cos 2t +


1 + cos 4t
2




1

=
3t + 2 sin 2t + sin 4t
8
4


1

Cch 2 :

cos4 tdt

1
4

Z3

t=
2
3

1 sin2 t cos2 tdt =

1
=
4

Z3

dt =

1
8

Z3
(3 + 4 cos 2t + cos 4t) dt
0

7 3
= +
8
64

16

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

Vi iu kin : 0 x 23 ta c : 1 x2 = 1 x. 1 + x
Ch rng : 1
x+1+x=2

Do  ta t : 1 x = 2 sint, 1 + x = 2 cos t, dx = 4 sin t. cos tdt

i cn : x = 0 t = 4 , x = 23 t = 12
p

Vy : A3 = 32

Z12

Z12

sin2 t.cos2 t. sin t. cos t. sin t. cos tdt = 32

12

= 2

sin 2tdt = 2

Z 

1 cos 4t 2
2

Bi 4 : Tnh tch phn A4 =

Vy : A4 =



1

= tan t
2

=
0

12

1 + cos 8t
dt
2

7 3
= +
8
64

Z4

p

2 2sin t

2 2sin t

1 2 cos 4t +

i cn : x = 0 t = 0, x = 1 t = 4 ,

2 cos tdt
2

Z 

dx

(2 x2 ) 2 x2

0
x = 2 sin t dx = 2 cos tdt.

Z4

1
dt =
2





1 3
1
1

=
t sin 4t +
sin 8t
2 2
2
16

Z1

t :

12

12

sin4 t.cos4 tdt

1
2 cos tdt

=
2
2
2 2sin t 2 cos t

Z4

dt
cos2 t

1
2

Cch 2 :
q
p
p

 p
2
Vi iu kin : 0 x 1 ta c : 2 x =
2x
2+x =
2 x.
2+x
q
q
p
p



t :
2 x = 2 2 sin t,
2 + x = 2 2 cos t,

Do  : 2 x = 2 2 sin t, dx = 4 2 sin t. cos tdt


i cn : x = 0 t = 4 , x = 1 t = 8 ,

Vy : A4 =

Z8

Z8
Z8 

4 2 sin t. cos tdt
dt
1
1
1

1
+
d (tan t)
4
4
tan2 t
sin2 t.cos2 t
8sin2 t.cos2 t.2 2 sin t. cos t




1
1

=
tan t

4
tan t
Z0

Bi 5 : Tnh tch phn A5 =

1
1
0=
2
2
dx

1+

x (x + 1)

12

Ta c : x (x + 1) =


1
1 1
x2 + x = x2 + 2. .x +
2
4 4


1
1
x+
4
2

2

17

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
t : x + 12 = 21 sin t dx = 12 cos tdt. i cn : x = 21 t = 0, x = 0 t = 2 ,
Z0

Vy : A5 =

12

1
2
2
Z
Z
cos tdt
cos
tdt
dt
dx

2
r
r
=
= 2
=


2 + cos t
2
2 + cos t
1 1 2
1
1 2
sin t
0 1+
0
0
1+
x+
4
2
 4 t 4

t
2
2
Z
Z d tan
2
tan
dt

4

2
2

2
= 4
= arctan

t
t
2
2
0
3
3
2
2
1 + 2cos
tan + 3
0
0
 2
2 

0
1
4
2
94 3
4

+ arctan

arctan
= =
2 3 3
18
3
3
3
3

Z2

Cch 2 :

Ta ch : x + x + 1 = 1 . t : x = sin t, 1 + x = cos t
1

x = sin2 t dx = 2 sin t. cos tdt. i cn : x = t = , x = 0 t = 0


2
4
Vy :

Z0

Z0

dx
1+

x (x + 1)

21

2
2

2 sin t. cos tdt


=
1 + sin t. cos t

Z0

(2 + 2 sin t. cos t 2) dt
1 + sin t. cos t

Z4

Z4

dt
= 2
1 + sin t. cos t
2

d (tan t)
tan2 t + tan t + 1

2
2

Z4

0

t : u = tan t, Vi :

d (tan t)
= 2J

2
2
1
3
tan t +
+
2
4

t = 0 u = 0, t = u = 1
4

Z1

Z4

d (tan t)
dt
J =
=




2
1
1 2 3
3
tan t +
t+
+
+
0
0
4
2
4
2


1
3
3
t : t + 2 = 2 tan v dt = 2 1 + tan2v dv
i cn : t = 0 v = 6 , t = 1 v = 3 ,


Z1
Z3 3 1 + tan2 v  dv
Z3

dt
2
2
2
Do  : 
=
=
dv = v

3
3
1 2 3
2
3
3
tan
v
+

t+
+
0
4
4
6
6
2
4

2
94 3
Vy ta c c : I = 2 2J = 2 = 18
3 3

=
3 3

2. Dng 2 : f x, x2 a2 dx
Z p
Bi 1 : Tm nguyn hm B1 = x x2 1 dx


18

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
t : x = cos1 t , t
Vy :

h 

Bi 2 : Tnh tch phn B2 =


t :
Vy :

Z4

3
2

sin t
dt
2
cos2 t


r
r
sin t
2
1
sin
t

Z
Z
Z sin t.
1
cos t
sin t
cos2 t
cos2 t sin t
B1 =
.
dt =
.
dt =
dt
cos t Z cos2 t
cos t cos2 t
cos3 t
Z
Z
sin2 t
1 cos2 t
1 cos2 t
=
dt
=
dt
=
d (tan t)
4t
4t
2t
cos
cos
cos
Z

tan3 t
=
1 + tan2 t 1 d (tan t) =
+c
3
0;

x2

dx =

x2 4 dx

2 sin t

2
dx =
dt
,
i
cn
:
Vi
gi
tr
x
=
2

t
=
0,
x
=
4

t
=
x=
cos t r
cos2 t
3
r
2

4
Z3 4
Z3 4 sin t
Z3
4
2
2 sin t
sin2 t
cos t
cos2 t 2 sin t
B2 =
.
dt
=
16
.
dt
=
16
dt
cos2 t
cos2 t
cos2 t
cos2 t
cos5 t
0

Z3

Z3

sin2 t

1 sin2 t

= 16

sin2 t
d (sin t) = 16
cos6 t

Li t : u = sin t, t = 0 u = 0, t = 3 u =
Do  :

sin2 t

(1 u2 )

16u2

(2)

u2

3
2

(u 1)3 (1 + u)3

16u2
=
+
+
+
+
+

3
3
2
3
2
u 1 (u 1)
1 + u (1 + u)
(1 u) (1 + u)
(u 1)
(1 + u)3

1 sin2 t

Phn tch :

u2

3 =

3 d (sin t)


= lim
x1

= lim

= 1, = lim

(1 + u)3
16u2


x1

(2)

16u2

,

(1 + u)3

16u2


= 1, = lim

= 1, = lim
3
x1
(u

1)
(u 1)3


16u2
= lim
=2
x1
(u 1)3
x1

Suy ra :

16u2
3

(1 u) (1 + u)

Vy : 16

sin2 t

Z
0

x1

16u2
(1 + u)3


= 2

,
= 1,

1
1
2
1
1
2

+
2
3
2
u 1 (u 1)
(1 + u) (1 + u)
(u 1)
(1 + u)3

3 d (sin t) =

1 sin2 t

3
2

Z 
=

1
1
2
1
1
2

+
du
2
3
2
u 1 (u 1)
(1 + u) (1 + u)
(u 1)
(1 + u)3

19

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

Z2

"

u2

= 16

(u 1)3 (1 + u)3

du =

#


u

1


+ ln

2
2
u
+
1

(u 1)

2 u3 + u

3
2

= 28 3+ln


2 3

2+ 3

Cch 2 : p
+ t)
t : t = x2 4 t2 = x2 4 tdt = xdx dxt = d (x
x+t
Do cch t m ta c : t2 = x2 4 (t x) (t + x) = 4
Ta li t : u = t + x t x = u4

i cnZ : x = 2 t = 2, x =Z4
t=4+2 3

2 
2 du Z  16 u3 2 
p
1
4
4
2

Vy : x x2 4dx = 16 u + u u u u =
+
du
u5 16 4
4
u4
2 ln |u| + c
+
4
u
64


4
u4

B2 = 4 +
2 ln |u|
u
64

=

Thay cn vo ta c :

Bi 3 : Tnh tch phn B3 =

Z2

4+2 3


= 28 3 2 ln 2 + 3

dx

(x2 1) x2 1

2
3

tdt
2
.i
cn
:
Vi
gi
tr
x=
t : x = cos1 t dx = sin
2
cos t

Vy : B3 =

sin tdt
cos2 t

1
=

sin t

 1
cos2 t

r 1

62 3
=
3

cos2 t

=
1

cos tdt
=
sin2 t

t=

,x = 2 t =
6
3

Z3

d (sin t)
sin2 t

Cch 2 : p
t : t = x2 1 t2 = x2 1 tdt = xdx, dtx = dxt
dt
d (x + t)
Do  ta suy ra : dxt = dxx +
=
+t
x+t
Do cch t m ta c : t2 = x2 1 (t + x) (t x) = 1

t : u = t + x t x = u1 ,Vi gi tr x = 2 u = 3, x = 2 u = 2 + 3
Vy :

2+
Z 3

2+
Z 3

du
udu
B3 = 4
=4
=2


2
2 1)2
1
(u

u
u
3
3
u

2+ 3
2
62 3
=
=

1 u2 3
3

Bi 4 : Tnh tch phn B4 =

Z0

2+
Z 3

d u2 1

(u2 1)

dx

(x + 1) 3 2x x2

12

20

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Ta c : B4 =

Z0
12

Z0

dx
(x + 1)

4 (x + 1)2

 1 
x+1
1

21

(x + 1)

Z2
1
4

ds

r
1

s2

1
4

Ch : Nu ta t :
th khi i cn th s ra hm s ngc arc... , do  m ta
chn cchr
gii nh sau :
+ t)
t : t = s2 41 tdt = sds dst = d (s
s+t
1
t=
2 cos s

Do cch t ta c : (t s) (t + s) = 1, t : u = t + s t s = u1

3
i cn : s = 1 u = 1 + 2 , s = 2 u = 2 + 215
Z
Z
1
ds
du
= ln |u| + c
Do , ta c : q
=
2u
2
2 s2 41

Thay cn vo ta c :


2+ 215



1
1
4
+
15

B4 = ln |u|
= ln
2
2
2+ 3
1+ 23
Z0

Bi 5 :Tnh tch phn B5 =

dx

(x + 1) 3 + 2x x2

12

Z0

Bin i :

dx

=
(x + 1) 3 + 2x x2

12

Z0

dx

(x + 1)

(x + 1) (3 x)

21

Z0

dx

=
12

(x + 1)

3x
x+1

3x
tdt
dx

=
x+1
2
(x + 1)2

i cn: x = 12 t = 7, x = 0 t = 3

Z0
Z7
dx
tdt
7 3
q
Vy :
=
=
2t
2
2
3x

(x + 1)
1
x+1

t : t =

Cch 2 :0
Ta c :

Z
21

dx

=
(x + 1) 3 + 2x x2

Z0
12

dx
(x + 1)

4 (x 1)2

2
Gi s rng
q : i = 1
t : t = 4 (x 1)2 t2 i2(x 1)2 = 4 (t ix + i) (t + ix i) = 4
dt
d (ix + t i)
Do  : tdt = i (x 1) d (ix) dix
=
=
t
i (x 1)
t + ix i

Li t : u = t + ix i ,do  m ta c : t ix + i = u4




Vy ta c : t = 21 u + u4 , x = 2i1 u u4 + 1
21

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Suy ra :

d (ix)

d (ix)
=
i (x + 1) t

du

 =2
1 
4
u
+ 2i u
2
u

du
u2 4 + 4ui

4 (x 1)2
Z
Z
du
d (u + 2i)
2
=2
+c
=2
=
2
2
2
u + 4ui + 4i
u + 2i
(u
+
2i)

1
Vi gi tr : x = 2 u = 27 32 i; x = 0 u = 3 i

3i
3 1
7 1
7 3
2
Thay cn vo ta c c : B5 = u + 2i = 2 + 2 i + 2 2 i = 2
7
3
i (x + 1)

3. Dng 3 : f

x,

2i


x2 + a2 dx

Bi 1 : Tnh tch phn C1 =

Z1 p

x2 + 1 dx

t : x = tan t dx = 1 + tan2t dt
i cn : x = 0 t = 0, x = 1 t = 4


Do  :

Z4 p

x2 + 1dx =

tan2 t + 1 1 + tan2 t dt =

Z4

dt
=
cos3 t

d (sin t)
cos4 t

Z4

d (sin t)

 =4
2 2
1 sin t

Z4 

1 sin t + 1 + sin t
(1 sin t) (1 + sin t)

Z 

2
d (sin t)

1
=
4

Z4

Z1 p

1
1
+
1 + sin t 1 sin t

2

d (sin t)

1
=
4

Z4 
0

1
1 + sin t

2

1
d (sin t)+
4

Z4 

1
1 sin t

2

1
d (sin t)+
2

Z4 

1
d (sin t)
(1 + sin t) (1 sin t)

 4

Z4 
1
1
1
1 + sin t + 1 sin t

=
+
d (sin t)
+
4 (1 + sin t) 4 (1 sin t) 0
4
(1 + sin t) (1 sin t)
0

4



2 1 1 + sin t
2 1
=
+ ln
+
ln
1
+
2
=

2
4
1 sin t 0
2
2


Cch 2 : p
t : t = x2 + 1 t2 = x2 + 1 tdt = xdx
+ tdx
tdt + tdx
d (x + t)
Do  : dxt = (x(x++t)t)dxt = xdx
=
=
(x + t) t
(x + t) t
x+t
2
2
Do cch t m ta c : t = x + 1 (t + x) (t x) = 1
Li t : u = t + x t x = u1

i cn : x = 0 t = 1, x = 1 t = 1 + 2

22

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
Do  :

Z p

1
u+
u
u

2


du Z 
x2 + 1 dx
2
1
1

=
u + + 3 du
+ 1dx =
=
4
u u
x2 + 1
2
u
1
1
=
+ ln |u| 2 + c
8 2
8u
 1+2
2

2 1
=
+ ln 1 + 2
ta c c : u8 + 12 ln |u| 8u1 2
2
2
1

x2

Thay cn vo

Bi 2 : Tnh tch phn C2 =

Z3

1 p
ln 1 + x2 dx
x2

2
t : x = tan t dx = 1 + tan
t dt

i cn : x = 1 t = 4 , x = 3 x = 3

Vy :

Z3

1
ln
x2

1 + x2 dx =

Z3

p

1
1 + tan2 t 1 + tan2 t dt
ln
2
tan t

Z3

Z3

cot2 x + 1 ln (cos t) dt =

ln (cos t) d (cot t)

Z
 

3
1
sin t
3
2


= cot t ln (cos t) + cot t.
dt =
ln
+
ln
cos t
3
2
2
12

4

Cch 2 :
t : t = x2 + 1 t2 = x2 + 1, tdt = xdx
+ tdx
d (x + t)
Do  m ta c : dxt = (x(x++t)t)dxt = xdx
=
(x + t) t
x+t
2
2
Do cch t m ta c : t = x + 1 (t + x) (t x) = 1
Li t : u = t + x t x = u1

i cn : x = 1 t = 1 + 2, x = 3 t = 2 + 3
Vy

1
1 

1
1
u
2
: x2 ln 1 + x dx = 2 
 ln 2 u + u du
1 2
u
u
u

1 

1
Z 1 1
Z
1 

ln
u+
1
1
2
u
u2 du + c0
u+
d
= 2
+2
= 2 ln

1
1
1
2
u
u
u
u2 2
u
u
1 

 1 u

1
1
Z
ln
u+
ln
u+
du
2
u
2
u
0
= 2
+2
+ c = 2
+ 2 arctan u + c
2
1
1
u +1
u
u
u
u

u+

Thay cn vo ta c :

23

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

1 


1
2+ 3
ln
u+


2
u
C2 = 2
+ 2 arctan u
1

u
1+ 2
u



ln 2
= + ln 2 + 2 arctan 2 + 3 2 arctan 1 + 2
 
3 
1
3
2

ln
ln
=
+
3
2
2
12


Bi 3 : Tnh tch phn C3 =

Bin i :

x2 + 1

dx
x x4 + 1

1
4
Z3

x2 + 1 d x2

x2 x4 + 1

x2 + 1
1

dx =
2
x x4 + 1

= 1 + tan2 t dt
t : = tan t d

i cn : x = 1 t = 4 , x = 3 t = 3
x2

x2

Vy :

1
C3 =
2

Z3

Z3

(tan x + 1) d (tan x)

1
p
=
2
tan x tan2 x + 1

1
2

(tan x + 1) cos2 x 1 + tan2 x dx


sin x

Z 
1
1

(tan x + 1) dx
=
sin x
2

cos x


1
sin x

dx =

1
2

Z3

Z3

d (sin x) 1
+
sin2 x 1 2

d (cos x)
cos2 x 1




 3

sin x 1
1
cos
x

1

+ ln
=
ln


4
sin x + 1
cos x + 1
4


1


2 ln 2


3 + ln 3 2 2 ln 3 ln 3 2 2

4


1
=
2 ln 2 3 ln 3
4

Bi 4 : Tnh tch phn C4 =

Z1

x3

x2 + 1 dx

t : x = tan t dx = 1 + tan2t dt
i cn : x = 0 t = 0, x = 1 t = 4


Vy : C4 =

Z4

tan t

tan2 t + 1 1 + tan t dt =

Z4
0

sin t
dt =
cos6 t

Z4

cos2 t 1 d (cos t)
cos6 t


Z 

h
i 4
1
1
1
1

=

d (cos t) =
+

cos4 t cos6 t
3cos3 t 5cos5 t 0
0

Cch 2

2 2 4 2
2
2+2 2
=
+
+
=
5
15
15
3
: t = x2 + 1 t2 = x2 + 1, tdt = xdx

24

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng
+ tdx
tdt + tdx
d (x + t)
Do  : dxt = (x(x++t)t)dxt = xdx
=
=
(x + t) t
(x + t) t
x+t
2
2
Do cch t m ta c : t = x + 1 (t + x) (t x) = 1
Li t : u = t + x t x = u1

Vi giZ tr : x = 0 u = 1, xZ=1 u = 1 + 2 
p
1 3
1 2 du
u
Vy : x3 x2 + 1dx = 321
u+
u
u
u
1 2
1 2
1
1
u
u+
1 2 du
=
32 Z
u
u
u




2
2 
1
1
1
1
u
=
u+
d u+
32 Z 
u
u
u






2
2 
1
1
1
1
u+
4 u+
d u+
=
u
u
u
32 



5
3
1
1
1
1
=
u+

u+
+c
160
u
24
u

Z 

Thay cn vo ta c :
1
1
u+
C4 =
160
u

5

1
1

u+
24
u



 


3
5

3  1+ 2
2
2
2
2
2
2+2 2

+
=
=

160
24
15
15
1

Bi 5 : Tnh tch phn C5 =

Z4

dx
cos x sin 2x + 2

Phn tch : sin 2x + 2 = 2 sin x cos x + 2 = cos2x


2

2 tan x +

2
2x
cos


= 2cos x tan x + tan x + 1 = 2cos x

Do  :

Z4

Z4

1
tan x +
2

2

3
+
4

dx
dx

q
=
2

cos x sin 2x + 2
2cos2 x
tan x + 12 + 34
0
0



1
3
t : tan x + 2 = 2 tan t 1 + tan2x dx = 23 1 + tan2t dt
i cn : x = 0 t = 6 , x = 4 t = 3



Z3
Z3
Z3
Z3
2
2
3 1 + tan t dt
1 + tan t dt
1
dt
1
d (sin t)
r
Vy : C5 =
=
=
=
p 2
cos t

sin2 t 1
2
2
3
3
2 tan t + 1
2

2 2
tan t +
6
6
6
6
4
4


sin t 1 3

1
1
= 1 ln 2 3
= ln
ln 3

sin t + 1
2 2
2
2 2

Bi 6 : Tnh tch phn C6 =


t : x = 3 tan t dx = 3

6
3

Z3

dx

q
0

(x2 + 9)

1 + tan2 t dt

, Vi : x = 0 t = 0, x = 3

3t=

3
25

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

Vy : C6 =

Z3
0

1 + tan2 t

dt

1
p
=

9
9 1 + tan2 t
1 + tan2 t

Z3
0

3
1
3

cos tdt = sin t =
9
18
0

Cch 2 :
t : t = x2 + 9 t2 = x2 + 9, tdt = xdx
+ tdx
dx + dt
d (x + t)
=
=
Do  : dxt = (x(x++t)t)dxt = xdx
(x + t) t
x+t
x+t
2
2
Do cch t m ta c : t = x + 9 (t + x) (t x) = 9
Li t : u = t + x t x = u9

i cnZ : x = 0 t = 3, xZ = 3 3 u = 6 +Z 3 3

d u2 + 9
dx
du
2
Vy : q
=4
=2
+c
= 2

2
2
2
9
u +9
(x2 + 9)

Thay cn vo ta c :

4.

u+


6+3 3

2
C6 = 2

u + 9 3

(u + 9)

4 + 2 3
2
3
+
=
=
36
18
18

 r

a+x
Dng 4 : f x,
dx
ax
1
Z2 r

Bi 1 : Tnh tch phn D1 =

1+x
dx
1x

t : x = cos 2t dx = 2 sin 2tdt


i cn : x = 0 t = 4 , x = 12 t = 6

Vy : D1 = 2

Z6

r
cos 2t. sin 2t

1 + cos 2t
dt = 2
1 cos 2t

r
cos 2t. sin 2t

2cos2 t
dt
2sin2 t

Z6

Z6

Z6

= 4

cos 2t. sin t. cos t

cos t
dt = 4
sin t

cos 2t.cos2 tdt = 2

= 2

Z6

Z 

cos 2t +


1 + cos 4t
2

cos 2t. (1 + cos 2t) dt

6
i
1
5 3 + 8


dt = sin 2t sin 4t t =
+
4
8
12

h

Cch 2 :

Ta nhn thy : 1 + x + 1 x = 2 do  t : 1 + x = 2 sin t, 1 x = 2 cos t


Suy ra : 1 + x = 2sin2t dx = 4 sin t. cos tdt
i cn : x = 0 t = 4 , x = 12 t = 3

Vy : D1 = 4

Z3

 sin t

2sin2 t 1

cos t

Z3
sin t. cos tdt =4

2sin2 t 1 sin2 tdt

26

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng

Z3
cos 2t (cos 2t 1) dt = 2

=2

Z3 

1 + cos 4t
cos 2t dt
2

h1
i 3
5 3 + 8


=
sin 4t sin 2t + t =
+
4
8
12

4
Z3

Bi 2 : Tnh tch phn D2 =

xdx

3+x+ 3x
0
x
3
Z3
Z
3+x
r
=
Bin i : xdx
dx
3+x+ 3x
3x
0 1+
0
3+x
t : x = 3 cos 2t dx = 6 sin 2tdt
i cn : x = 0 t = 4 , x = 3 t = 0

3 cos 2t
3 cos 2t
Z4
Z4
3 + 3 cos 2t
6cos2 t sin 2tdt
r
r
sin 2tdt = 6
Do  : D2 = 6
3 3 cos 2t
6sin2 t
0 1+
0 1+
3 + 3 cos 2t
6cos2 t

=6 6

Z4

Z4

=6 6

Z4

Z4

Z4

Z4

cos 2t
sin t cos tdt = 6 6
sin t + cos t

(cos t sin t) sin t cos tdt


0

sin tcos2 tdt6 6

sin2 t cos tdt = 6 6

= 6 6

cos3 t
3

cos2 td (cos t)6 6

sin2 td (sin t)

sin t 4
+
= 2 3 + 2 6
3
0
3

Cch 2 :

Ta nhn thy : 3 + x + 3 x = 6 , do  t : 3 + x = 6 sin t, 3 x = 6 cos t


Rt x ta c c : x = 6sin2t 3 = 3 2sin2t 1 , dx = 12 sin t cos tdt
i cn : x = 0 t = 4 , x = 3 t = 2

Vy : D2 =

Z2

Z
=

36 2sin t 1 sin t cos tdt

=
6 (sin t + cos t)

Z2

36 (sin t cos t) (cos t + sin t) sin t cos tdt

6 (sin t + cos t)

6 6 (sin t cos t) sin t cos tdt = 6 6

Z2

sin2 t cos tdt 6 6

=6 6

Z2

Z2

sin tcos2 tdt

sin2 td (sin t) + 6 6

Z2

cos2 td (cos t)

27

Tuyn tp cc chuyn  v k thut tnh nguyn hm,tch phn. Nguyn Duy ng



6 6
3
3
sin t + cos t = 2 6 2 3
=
3

4

5.


 p
Dng 1 : f x, (x a) (b x) dx

Bi 1 : Tnh tch phn E1 =

Z2 p

(x 1) (2 x) dx

t : x = 1 + sin t dx = 2 sin t. cos tdt . i cn : x = 1 t = 0, x = 2 t = 2


2

Do  : E1 = 2

Z2

1 + sin2 t 1

2 1 sin2 t dt

sin t. cos t

Z2

sin t. cos t

=2

sin2 t 1 sin2 t dt = 2

1
2

sin2 t.cos2 tdt

Z2

sin2 2tdt =

1
4

Z
0


2
i
1


(1 cos 4t)dt = t sin 4t =
4
8
8
0
h1

Cch 2 :

Ta ch : x 1 + 2 x = 1 , do  ta t : x 1 = sin t, 2 x = cos t
Do  : x 1 = sin2t dx = 2 sin t cos tdt .i cn : x = 1 t = 0, x = 2 t = 2
Vy : E1 = 2

Z2

Z2

Z2

sin2 t.cos2 t =

1
2

sin2 2tdt =

1
4


2
i
1


(1 cos 4t)dt = t sin 4t =
4
8
8
0
h1

28

You might also like