FATAWA

RAMADAN

:









Mi li ca ngi v tn dng knh dng ln Allah, ng Ch T ca v tr v mun
loi, cu xin bng an v phc lnh cho v Nabi, v Thin s cui cng, Nabi ca chng ta
Muhammad, v cu xin bng an v phc lnh cho gia quyn ca Ngi cng cc bn o ca
Ngi ..
Nhn dp thng nhn chay Ramadan, chanlyislam xin trch 74 cu gii p (Fatawa)
lin quan v thng Ramadan ca Sheikh Abdulloh ibnu Abdurrohman Al Jubairy tr li
cho mt s cu hi nh sau:
1)- Xc nhn ngy vo v chm dt thng Ramadan bng cch no?
S xc nhn bt u v chay thng Ramadan l da vo s tuyn th ca mt
ngi xc nhn thy trng cng , nu c t hai ngi tr ln th cng tt. Nhng mun
xc nhn thy trng (chm dt) thng Ramadan th t nht phi c t hai ngi ng
ra tuyn th chng tht thy trng, hai ngi ny phi c tnh tnh trung trc v cng minh.
2)- Trng hp nhn chay c ba mi ngy ri, nhng n m th ba mi ca
thng Ramadan m khng mt ai thy trng thng bo chm dt thng Ramadan (hay
vo thng Shawal), vy chng ta c tip tc nhn chay na hay chm dt vo ngy th ba
mi?
Trng hp trong mt cng ng nhn chay n ngy th ba mi (do mt ngi
no tuyn th xc nhn thy trng vo chay), nhng n ngy th ba mi m cha
ai xc nhn thy trng chm dt thng Ramadan th chng ta khng c php x chay m
phi tip tc nhn chay thm mt ngy na. Tht ra theo nin lch Islam th mi thng khng
qu 30 ngy nhng trong trng hp ny c th c s lm ln ban u ca ngi xc nhn
thy trng vo thng Ramadan, cng c th h nhn thy mt trng trc khi mt tri v
mt trng cha mc ln trn vn, cho nn khi n ngy th ba mi ca thng Ramadan m
cha thy trng th cha th qua thng Shawal c. Theo hi ng Ulama gii quyt vn
lin quan n thng Ramadan phn tch l c th do s lm ln ca ngi thy trng ca
thng Ramadan khng ng nn v chay sm hn mt ngy.
Chanlyislam

3)- Trng hp c mt ngi Muslim no thy trng ca u thng Shawal, m khng ai

chp nhn li xc nhn ca anh ta, vy ngi nhn chay hay x chay?
Khi c mt ngi Muslim no chc chn rng thy trng vo thng Shawal,
nhng khng mt ai chp nhn li xc minh ca ngi , trng hp ny ngi phi tip
tc nhn chay theo cng ng ch khng c x chay, v mun xc minh thy trng chm
dt thng Ramadan th cn phi c t hai ngi mi xc nhn l ng x chay.
Qua bng chng nh sau: Vo thi ca ng Umar Ibnu Al Khottob c hai ngi t
vng nng thn n bo tin l h thy mt trng sng mai chun b cho ngy Id al-Fitro
(Tt Ramadan), nhng qun chng khng tin m vn nhn chay ngy . Hai ngi mi ni:
Chng ti xin xc nhn l chng ti thy trng vo ti hm qua.
ng Umar hi mt trong hai ngi : Vy ngy mai ng bn s nhn chay hay x
chay?
Ngi c hi tr li: Ti th vn nhn chay nh mi ngi
ng Umar hi tip: Ti sao?
ng y tr li: Khng l ti x chay m ngi ta vn nhn chay
ng Umar hi ngi th nh: Cn ng bn, nhn chay hay x chay?
Ngi ny tr li: Ti th x chay
ng Umar hi : Ti sao ng x chay?
ng ny tr li: Lm sao ti c th tip tc nhn chay khi ti thy trng vo
thng Shawal.
ng Umar ni: Nu khng c ng bn cng i chung vi ng cng thy trng th
lng ca ng s b au n ri. (C ngha l nu khng c ngi th hai cng xc nhn thy
trng th khng hai nhn chng, nu khng th ng s b nh vo lng v ng dm x
chay trong lc mi ngi ang nhn chay).

iu kin c chp nhn s nhn chay.

4)- iu kin chp nhn s nhn chay ca tr em nh th no? C phi s nhn chay ca
tr em c phc cho cha m khng?
Bn phn lm cha m nn khuyn bo con ci c gng nhn chay trong thng Ramadan
t khi tui cn nh (di mi tui), hy khuyn khch cc em c gng tp dn nu c kh
nng, n khi cc em n tui dy th th lc bt buc chng phi nhn chay trong thng
Ramadan theo gio lut. Nu chng nhn chay theo ng qui lut vo trc tui trng thnh
th chng cng c phc nhn chay nh ngi ln v cha m ca chng cng c hng
phc phn no.
5)- C bt buc tr em phi nhn chay khng?
Tr em cha n tui dy th th khng bt buc cho chng phi nhn chay, nhng hy
c gng khuyn khch cc em nhn chay nht l khi chng gn n tui trng thnh, v khi
chng n tui trng thnh th tr thnh thi quen, nn s nhn chay s d dng hn.
Ngc li nu chng ta c cho n tui trng thnh mi bt buc chng th chng s gp
kh khn hn.
Chanlyislam

Ngy xa nhng v sohabah ca Rasul thng ra lnh cho cc con tr nhn chay vo
ngy Ashuro (mng mi thng Muharram). Nhng v sohabah ni: - Khi nhng a tr i
n ung, th h a chi cho chng chng qun i ci i cho n gi x chay.
6)- Khi no mi bt buc nhng chu gi nhn chay?
Bt buc cho nhng chu gi nhn chay khi n tui trng thnh (dy th), s trng
thnh chnh chn nht l khong mi lm tui (15 tui), hoc khi nhng chu gi thy ni
kn c lng hoc xut tinh khi nm mng, hoc c mu ca kinh nguyt, hoc c mang.
Mt khi c mt trong nhng triu chng trn th bt buc cc chu gi phi nhn chay, d
lc ch mi c mi (10) tui. Bi v thng thng, ta thy cc chu gi va c mi
tui hay mi mt tui th c kinh nguyt, th m cha m khng m c tng con gi
mnh cn nh cha bt buc phi nhn chay, l s thiu st m cha m cn quan tm nhiu
hn, mt khi chu gi bt u c kinh nguyt, th t gi pht tr thnh s bt buc
cho chu nhng gio iu bt buc nh nhng ngi ph n khc. Wallohu alam.
7)- Khi ti c 15 tui th cha m ca ti c khuyn bo ti nn nhn chay, nhng lc ti
khng hiu c y l s bt buc v gi tr ca s nhn chay nn ti cng c nhn cho cha
m vui lng, nhng thnh thong ti cng t x chay trc gi n nh vo nhng ngy
trong thng Ramadan. n khi ti bit c y l gio lut bt buc cho nhng ai n tui
dy th th t ti khng dm t ng x chay na, Alhamdulillah. Ti mun hi l t khi
ti c 18 tui cho n nay ti c 23 tui th ti khng thiu ngy no, nhng nhng
nm trc ti c nhn chay ng hong (ngha l thiu), vy ti phi lm sao?
Nh ni phn trn, khi mt ngi n tui 15 th t l bc vo tui trng
thnh hon ton, l tui bt buc phi thi hnh nhng gio iu Islam bt buc. Cho nn,
nhng ai n 15 tui th bt buc ngi phi thi hnh bt buc tt c gio iu ca Islam
a ra. Theo cu hi trn th bt buc nhng ai trong trng hp ny phi nhn chay tr li
nhng ngy thiu trong nhng nm tnh t tui dy th, v chiu theo gio l th
ngi thiu va phi nhn chay tr li m cn phi xut tin (tnh theo s ngy thiu) cho
nhng ngi ngho mua n x chay.
Th d: Nu thiu ba chc ngy th phi nhn chay tr li ba chc ngy v cng
thm mi ngy l khong 5 Euros (30 x 5 = 150) gip ngi ngho c thc n thc ung
m x chay. Nu trng hp khng nh r s ngy thiu, th c phng nh s nhiu cho chc
chn hn l thiu ht, v s thiu ht s c ti vi Allah. Wallohu alam.
8)- (An Niyah) s nh tm khi nhn chay thng Ramadan nh th no?
Rasul ni vi ngha:

( :
.)
"Khng c gi tr nhn chay cho nhng ai khng c nh (nh tm) nhn chay."
An Niyah (tc l s nh tm) c ngha l: C nh lm mt vic g t trong tm
ca mnh, chng hn nh mun nhn chay pht xut t trong lng thnh tht, bit knh s
Chanlyislam

Allah. Bt c mt ngi Muslim no cng u bit nhn chay thng Ramadan l mt trong
nm nn tng cn bn ca Islam, mt khi bit r nh vy th khi bt u vo chay thng
Ramadan, trong lng h bit l s bt buc ri, bao nhiu cng xc nhn v s
nhn chay.
Hoc mt ngi no bit r trong lng ca h l ngy mai h s nhn chay v khng
c l do no bt buc phi x chay, th bao nhiu cng . Hoc nu mt ngi no
thc dy sm n cm khuya (sahur) th cng ni ln s nh tm ca mnh, ch khng
cn phi tht ra li.
Lu : Bt c nhng hnh o no, s nh tm l trong lng ch khng cn tht ra li. Ni
cch khc "An niyah hay nh tm" l trong lng. Cng nn lu khi nh tm nhn chay
ban ngy th chng ta khng c nh tm l s x chay hay lm h chay vo ban ngy ca
n, ngha l cha n gi x chay.
9)- C phi bt buc cho nhng ngi nhn chay phi bit rng mnh nhn chay l ngha
v hoc bn phn (fardu )hay khng?
Nhng v Ulama v gio l (Fukoha) c gii thch: Bt buc mi m chng ta phi
hiu trong lng l ngy mai (trong thng Ramadan) chng ta s nhn chay bt buc wajib
( )ch khng cn phi ni ln l fardu. V chng ta nh tm l nhn chay trn thng
Ramadan, ch khng cn phi ni: "Ti nh tm nhn chay v l ngha v hay bn phn
(fardu) g c." Bi v ai cng bit nhn chay thng Ramadan l bn phn ca mi ngi
Muslim v Muslimate.
10)- S nhn chay nafil (khng bt buc hay t nguyn) c th nh tm sau bui tra
khng?
Tht ra s nhn chay Nafil (khng bt buc hay t nguyn) th rt rng, chng ta c th
nh tm vo ban ngy ca n, nhng vn ny c s bt ng kin ca nhng nh hc
gi. Cho nn, s nh tm sau bui tra c gi tr hay khng? Tc gi quyn sch "Zaal
Mustakna" cho rng, s nh tm sau tra vn c gi tr. Nhng c mt s Ulama cho rng
ch c gi tr trc bui tra, ngha l sau bui tra th khng c gi tr.
S ng tht l: S nh tm nhn chay Nafil ch c hiu lc trc bui tra m
thi, v sau bui tra qu tr hay c phn na ban ngy, bi v s nh tm phi c
gi tr khi thi gian ca ban ngy di hn, ngay c ban ngy ch cn vi ba ting ng h, th
s nhn chay khng c gi tr. Cho nn iu kin l: Thi gian phi cn di trc khi nh
tm.
Trng hp mt ngi no thc dy vi nh tm khng nhn chay, nhng cha n
ung g, xong c nh tm nhn chay t gi pht (c th l 8-9 gi sng) th ngi c
tip tc nhn, v ngy nhn chay cn c gi tr. Qua hadith ca B Aysha rt ni ting v
vn ny thut li nh sau: Rasul n v hi ti: ' nh c g n khng?'. Ti tr li: Tha Rasul, khng c g c. Rasul ni: 'Vy th ti nhn chay'. V ri Ngi tip tc nhn

Chanlyislam

n ung cho ht ngy . Ngha l Ngi mi c nh nhn chay Nafil vo ban ngy sau khi
Ngi hi c g n khng, nu c th Ngi n m khng nhn chay ngy .
11)- Xin cho bit, gio l gii thch nh th no khi mt ngi nh tm ni ln ting nh
sau: 'i Allah ti nh tm nhn chay (v Ngi)'.
An Niyah (s nh tm) xut pht hay ni ln trong tm ch khng c tht ra li, d
l nh tm Solah, nhn chay hay ly nc Solah hoc mt s hnh o no khc. C
mt s ngi i theo h phi ca Imam As Shafiy cho rng: Bt buc khi nh tm phi tht
ra li mi c gi tr. V h cn pht hnh mt quyn sch ni v s nh tm phi tht ra li
l i theo "Sunnah v theo ng h phi ca Imam As Shafiy?"
Nhng tht ra, t xa n ngy hm nay cha ai tm thy c mt quyn sch no ni
rng chnh Imam As Shafiy ni nhng li nh trn c. y ch l nhng li gii thch v
cch nh tm ca nhng ngi i theo h phi Imam As Shafiy m thi, tht ra Imam As
Shafiy cha bao gi ni nhng li trn c.
12)- Vo ban ngy ca thng Ramadan, ti chch (tim) thuc vo gn, vy ngy nhn
chay c hiu lc hay khng?
Nu s tim thuc vi mc ch tng thm sc lc hay lm cho khe, th ngy
chay khng c gi tr, d tim vo gn hay da tht. Nhng nu tim thuc tr bnh hay
lm gim i cn au ca vt thng thi khng sao, ngha l ngy nhn chay vn c gi tr.
(Nh cn thit phi tim thuc nga chng hn, th ngy chay vn cn hiu lc).
13)- Sau khi vo chay ri, ti c th dng kem nh rng khng? Nu c php, nhng i
khi c chy mt cht t mu v bn chi nh rng qua cng, vy c sao khng?
Sau khi vo chay ri, chng ta c th dng bn chi v kem nh rng hay dng cy
"Siwak" ch rng cho sch, vn ny khng sao c. Nhng c mt s Ulama ni rng:
"Khng nn dng cy siwak ch rng sau bui tra v lm nh vy s bay i mi ming
khi nhn chay". Thc ra, th dng Siwak ch rng vo bui sng hay sau tra th cng
khng sao c, v n khng th lm mt i mi ming khi nhn chay ngy .
Ngc li, nu dng kem nh rng th khng nn v kem nh rng c cht thm
v mi v ca n c th thm vo cn c m chng ta cm gic c v ca n. Ngi no
quen dng, th nn dng kem nh rng sau khi n cm khuya v chay. Nhng nu dng
vo ban ngy m nhn thy mnh c th bo m c t mi v ca n hay v l do cn thit
th khng sao. Ngay c nu lc ch hay nh rng c chy t mu th cng khng sao, ngy
chay vn cn gi tr. Wallohu alam.
14)- Hin mu vo ban ngy ca thng Ramadan c h chay khng?
Khi hin nhiu mu th ngy nhn chay coi nh h, da theo s h chay khi vt
mu m t Arab gi l "Al Hijamah" (nh chng ta ct v vt ly mu c ra cn c hay
bn vai). Tm li, khi hin mu ly ra t gn cu nhng ngi ang hp hi hay bnh rt
nng th xem nh h ngy chay. Nhng nu ly mu t nh i th mu th khng sao.
Chanlyislam

15)- Nm nay ti hn 19 tui, ti c vn m khng sao t kim ch c bn thn l ti

thng hay th dm, t Arab gi l: "Al A'dah As Sirriyah". i khi ban ngy ca thng
Ramadan m ti cng khng th t kim ch dc vng c, vy c bt buc cho ti phi
n b g khng?
Trc ht ti khuyn cu hy c gng nhn nhc, chu ng, bi v th dm l iu
cm (Haram) trong Islam, mc d n nh ti hn ti gian dm hay thng dm (Zinah). Tuy c
mt s Ulama cho php nu ngi no khng nhn c s dc vng ca h, s gy ti
zinah v ng tnh luyn i (Liwat). Chng ti khuyn cu hy rng c gng m hon thnh
s nhn chay, v nh s nhn chay s gim i dc vng ca mnh, nh Rasul khuyn
nhng ai c iu kin m khng ci v c hy nhn chay, cn thanh nin thanh n no
lp gia nh c th hy lp gia nh, nh s bo m c sc kho, gim i ti li v
trnh xa nhng iu bt lnh, v Allah s ban cho s giu c.
Nhng ngy m cu vp phi li lm th nhng ngy nhn chay khng cn gi
tr na (ngha l h chay), bt buc cu phi nhn tr li tt c nhng ngy thiu . Cn
nhng ngy thiu t my nm trc th cu phi nhn chay tr km theo s b th tin cho
mt ngi ngho x chay chiu theo s ngy cu thiu, ngha l va nhn chay tr va b th
tin cho mt ngi ngho x chay. Xong cu phi sm hi cu xin vi Allah tha ti v khng
ti din na, bi v nhng g mnh bit v chp nhn t ti vi Allah, coi nh khng c ti
i vi Allah. Wallohu alam.
16)- Theo tn gio v trong lnh vc ngn ng hc th ch As-Siyam c ngha l g?
Theo ngn ng Arab th t As Siyam c ngha l cm gi hay b c lp li, m
ngi Arab gi l Sauman, v ngay c gi gn li ni cng c gi l Sauman. Bi v,
Allah phn trong kinh Quran nh sau:

V n v ung v mt mt. Nhng nu thy mt ngi phm no, th hy bo: Qu tht ti
nguyn nhn chay vi ng (Allah) Rt mc lng; ngy nay ti nht nh s khng
ni chuyn vi ai.
* Cn vic bt ng (ngha l khng c ng) th ngi Arab gi l Siyaman.
* Nu ni theo ngha gio l (Sharan) th t "As Siyam" c ngha l mt ngi no c
nh nhn khng n ung t hng ng (Fajar) cho n mt tri ln (Maghrib). Nhng y
cn c mt ngha khc l: Nhn mt cch c bit trong thi gian nht nh no , ca
ngi no v t nhng g
17)- Khi n gi x chay th c bt buc phi nghe ting Azan ct ln th mi c quyn x
chay hay khng? V khi n gi x chay m mi lo cng vic (bn i lm) kt thc nn
chm tr khng chu x chay lin, vy theo gio l c cho php x chay tr khng?
Chanlyislam

Trong Hadith Soheh ghi li vi ngha l: S hnh o ca n l c Allah mn

thch l (x chay ng gi gic ca n). Ngha l ng gi th x chay lin ch khng c
quyn tr ni. Cho nn, ngy nay cng ng cn gi gn c s tt lnh l nh cng nhau x
chay khi gi n n v n cm khuya (Sahur) trc khi vo chay. Th theo Sunnah th x
chay khi gi Solah Magrib n vi s xc nhn gi m mt tri ln xung, qua Hadith
ca Rasul :

( :
.)

"Mt khi ban m bt u t ni ny, v ban ngy ra i t ni ny, v mt tri ln th lc
l lc ngi nhn chay c php x chay."
Nhng chng ta cng c th tr hn mt vi pht nu c s nghi ng lin quan n vn
xem trng (my che ph kn) hay c l do chnh ng nh ang ch thc n, hay rng lm
cho xong chm dt mt cng vic quan trng no , hay trn ng i m khng c g
x chay... Wallohu asalam.
18)- Vo ban ngy ca thng Ramadan th ti thy mt ngi anh em ang n ung, nhng
theo ti bit c th l anh ta qun hm nay vo thng nhn chay, ti c nn ni vi anh
ta hay khng, v c mt s ngi ni: Khng nn ni, v l rizky (bng lc) ca Allah ban
cho anh ta?
Khi anh thy v bit chc nh vy, bt buc anh phi nhc nh ngi anh em , v
cng cch hnh o tt lnh v trnh xa s bt lnh. Khi anh thy nh vy, anh phi nhc nh
hay ku gi ngi ang n trong s qun hy nhn tc khc, bi v l iu bt buc, v
ngn cn s n ung l ngn cn h ang lm vic bt lnh. Nu anh c yn cho ngi anh
em n, v nhng ngi khc nhn n c ch , th s c s hiu lm i vi anh em qua
gio lut ca s nhn chay, v cng ngy cng hiu lm nhiu thm na.
19)- Thc n no tt nht khi x chay?
Khi x chay, thc n (u tin b vo ming) tt nht l tri ch l, nu khng c ch
l th ung nc trc. Qua bng chng hadith ca b Aysha thut li: "Rasul thng x
chay vi ch l kh, nu khng th ch l thng, nu khng th nc mt."
Nhng nu chng ta khng c ch l, hay nc, th chng ta c php x chay vi
bt c thc n no cho php, nu khng c g ht th chng ta nh tm x chay l cng
ri.
20)- Chiu theo Sunnah th khi x chay phi c nhng bi u-a no v c vo lc no?
Nhng bi u-a m Rasul thng c khi x chay nh sau:

)
(
Allohumma inny laka soumtu, wa ala rizkika aftartu fatakobbal minny innak antas samiul
alim.
(i Allah, ti nhn chay v Ngi, v do lc (thc n, ung) ca Ngi ban cho m ti x chay,
xin Ngi chp s nhn chay ca ti, Ngi l ng Nghe thu v Bit c ht).
Chanlyislam


(
)
,
Allohumma ya wa siul magfirotu igfirly, wa ya wa siur rohmah irhamny.
(i Allah, ng V Tha bao la, xin Ngi tha th cho b ti. i ng Khoan Dung xin Ngi
khoan dung lng cho b ti).
Ngoi ra cn nhiu bi u-a khc na m chng ti khng th k ht ra c, vag nhng bi
u-a ny nn c n trc khi x chay vi giy.
21)- S n cm khuya (sahar) c bt buc khng? V ngha barakat qua li ca Rasul (hy
n cm khuya v c nhiu barakat (phc lc)?
As Sahar l dng cm khuya trc khi vo gi nhn chay hay trc khi bc vo gi cm n
ung, l Mustahab, ngha l ai lm th c phc ch khng phi l bt buc, bi Rasul
c ni:
.)( :
"Hy n cm khuya v vo lc c nhiu phc lc."
Trong cu vn ny vi ngha l: "Hy n cm khuya, c ngha l: khuyn khch, c
v hy lm, v l do l nu ai thi hnh hay thc dy vo gi n cm khuya ri soly fajr
th s hng c nhiu phc lc."
C Hadith cng ghi li, khi Rasul nhn chay lin tc ngy ny qua ngy kia, Ngi
b khng n cm khuya. Nn qua bng chng c th ny, th s n cm khuya nhn chay
khng phi l bt buc. C Hadith khc ghi li lm bng chng cho s Istihabah ngha l
nn lm: Rasul khuyn rn nhng bn hu ca Ngi hy thc dy n cm khuya d ch
vi mt hp nc hay sa hoc mt tri ch l cng c phc (Barakat) .
Qua hadith khc Rasul ni:

.)

(
S nhn chay khc bit gia ta vi Ahlul Kitab l s n khuya.
S phc lc (barakat) y c ngha l: Allah ban s phc lc, hng phc cho nhng
ai thc dy n khuya (sahar), v l mt s hnh o tt lnh m h tin tng thi
hnh cng vic mt cch tt p trong ngy m . Bi v, nh hng phc nn s nhn
chay ca h khng gp s kh khn mi khi h i Solah (hnh l), v s khng nng n kh
nhc trong vic tng nim, nhc nh n (zikir) Allah hay thi hnh nhng cng vic tt lnh
trnh xa nhng s bt lnh khc. Ngc li, nu ai khng thc khuya n ung th s gp
kh khn trong vic hnh o, v h khng n ung y , v h ch n ung vo u ban
m, nn khng nng lng to s hng hi trong vic hnh o.
Ch : S khc bit cch nhn chay ca ngi Muslim v Do Thi hay Thin cha gio l
khng phi ch vic h khng thc dy n khuya, m cn nhiu iu khc na, v cng
khng phi ti nhng ngi khng thc dy n khuya th s nhn chay ca h ging nh s
nhn chay ca ngi Do Thi hay Thin Cha. Nh ni trn, s thc khuya n
khng phi l wajib (bt buc), nu ai lm th c barakat, khng lm th khng c ti hay
thiu ht, mt mt g c...
Chanlyislam

22)- Trng hp ti cn thiu mt ngy nhn chay bt buc vo thng Ramadan ca nm

ri, vy ti c th nhp chung hai ci nafil (t nguyn) nh ngy Arafat cng vi ngy tr bt
buc khng?
Trc khi n thng Ramadan th bt buc cho nhng ai cn thiu nhng ngy ca
thng Ramadan nm ri th phi nhn tr li tc khc, d l trc khi nhn chay t nguyn hay
sunnah khc. Nhng nu ngi no cn thiu m mun nhn chay t nguyn vo ngy
mng 9 Arafat, th s nhn chay t nguyn khng th thay th cho s thiu bt buc c.
Nhng cng ngy , li nh tm nhn chay tr ngy cn thiu ca thng Ramadan, th h s
c phc , (c th ni l c thm phc ngy nhn chay sunnah vo ngy Arafat);
Insha Allah.

Gio l lin quan n s vo chay

23)- Khi n thng Ramadan, nu c mt ngi Muslim mt quc gia no thy trng,
c bt buc cho nhng ngi Muslim quc gia khc phi nhn chay hay khng?
y l vn khc bit v a l v thi gian ca mi quc gia, cho nn a s Ulama
ng cho rng: Mi quc gia phi da vo s thy trng ca quc gia mnh ang sng, v
vn khc bit a l v thi gian khc nhau, bi v qua bng chng v cu chuyn ca ng
Kuraibu ngi hu ca ng Ibnu Abbas nh sau: Khi bt u thy trng v vo thng
Ramadan, th lc ng Kuraibu ang x Sham (Syria) nn ng v chay theo qun chng
ti l nhm ngy th Su. Trong khi Al-Medinah th thy trng vo m th By
(theo lch Islam m i trc ngy), cho nn dn chng Madinah nhn chay vo ngy Th
By. Khi tr v Medinah, ng Kuraibu bo tin cho ng Ibnu Abbas l ng Muaviyah v qun
chng Sham h nhn chay vo ngy th Su.
ng Ibnu Abbas tr li: Nhng y chng ti th nhn vo ngy th By v tip tc
nhn cho n khi thy trng hoc ba mi ngy mi x chay (n tt). l lnh m Rasul
ra lnh cho chng ti trc kia.
Sheikh Islam Ibnu Taimiyah gii thch: Bt buc cho nhng ngi x no thy
trng th phi v chay, v nhng quc gia ln cn m thi gian i trc hn quc gia
thy trng.
S tht th khi quc gia no thy trng th quc gia ln ln cng thy trng nh
nhau, v thi gian khc bit khi mt tri ln khng c bao nhiu, cng nh s ngn cch v
a l khng xa cho lm, khi mt tri hay mt trng mc hay ln ch khc nhau vi pht.
Th d nh Bahrain thy trng, th quc gia ln cn i sau cng bt buc phi v
chay, nh Nay, Al Hijaz (Saudi), Ai Cp, v Maroc, ch khng phi nhng quc gia i
trc nh n , Pakistan hay khc na.
24)- Chng ta c th no chp nhn s tnh ton ngy thng nht nh da vo m v
chay khng?
Gio l Islam n vi chng ta qua sc lnh khi thy trng ch khng phi da vo s
tnh ton. Qua li ni ca Rasul :
Chanlyislam

.) , ,
( :

.) (:
"Chng ta l cng ng m ch khng bit tnh ton cng nh khng bit vit, hy v chay
khi thy trng v x chay khi thy trng, trng hp b ng my che hay sng m th hy
nhn chay cho s ngy (30), Trong hadith ghi l: Hy phng nh n".
Nhng v Ulama da vo li ni trn ca Rasul : "Chng ta l cng ng m ch..."
nn khng th chp nhn s v chay tnh theo s tnh ton nht nh hng thng ca thng
Shaban v Ramadan, ngoi tr vi s thy trng, ni r hn, khi no thy trng mi v chay
v khi no thy trng mi ht nhn chay, ch khng th da vo thng Shaban 29 hoc 30.
Mt s hc gi cho rng: Mt khi thi i thay i, con ngi tin b v bit c
bit vit bit tnh ton, khng ging nh li ca Rasul ni trc kia, th chng ta c th
da vo s tnh ton tn thi c, nh tnh mt thng ba mi ngy (30) v thng khc
hai mi chn ngy (29) ngy trong mt nm thng. Cn cch tnh khc th h cho l trong
mt nm c by thng l 30 chc ngy, cn nm thng khc th ch c 29 ngy.
Nhng a s Ulama ng cho rng: Gio l l da theo li ni ca Rasul m khng
bao gi thay i, d ngy hm nay ngi ta khng cn m ch na, hay bit vit bit
c, bit tnh ton, nhng gio l vn l gio l, li ni ca Rasul ni vi ashabah
(nhng bn hu) ca Ngi, th n vn gi tr vi mi ngi Muslim cho n ngy Sau.
25)- Mt khi s xc nh vo thng Ramadan, nhng mt s hay (a s) ngi khng bit v
s xc nh ny cho n tm chn gi sng hay tra ngy , th gio l gii quyt nh th
no?
Mt khi s xc nh vo chay thng Ramadan, th bt buc ngi Muslim phi nhn
chay, cn i vi nhng ngi mi bit s v chay vo tm chn gi hay tra, bt buc h
phi nhn chay t gi pht h bit c, v ngy phi nhn tr li.
Qua mt cu chuyn ca mt ngi Arab du mc i n Al-Medinah thng bo vi
Rasul l ng ta thy trng vo thng Ramadan, sau khi nghe li xc nhn , Rasul ra
lnh phi nhn chay tc khc da theo li xc nhn ca ngi du mc ny. Nhng a s
nhng ngi dn Medinah thc dy m khng nhn chay, v tin bt buc nhn chay n
vi h qu tr, c ngi n chiu mi bit, nhng khi bit c, bt buc mi ngi phi
nhn n nhn ung t gi pht , v s v chay y khng phi l nhn n nhn ung l v
thi gian (hay thng Ramadan) n nn Haram cho ngi Muslim no n ung vo ban
ngy ca thng Ramadan, v sau phi nhn chay tr li ngy ny.
Nh gii thch trn, khng mt ngi Muslim no c th bin lun l: "Ti va
c tin xc nhn l vo thng Ramadan, ti s khng nhn, nhng ti s nhn tr li sau
ny???"
Li bin lun ny khng c chp nhn, v s cm n ung y l thi gian, nn d
ch cn mt ting ng h na s ht ngy cng bt buc ngi hin din v sng trong x
phi nhn chay. Cho nn, sau thng Ramadan ngi phi nhn chay tr li ngy thiu
. l li gii thch ng tht nht m a s Ulama thng cho Fatawa, Insha Allah.
Chanlyislam

10

26)- Trng hp sau khi Solah fajar xong th tin tc bo cho bit thng Ramadan vo
(khng c n ung g sau khi Solah fajar), vy c nn nhn tr li ngy khng?
Nu nghe tin tc bo cho bit ngy nhn chay thng Ramadan n sau khi Solah
Fajar... Vn ch yu y l khi ngi thc dy khng c nh tm l ngy s nhn
chay, trng hp ny bt buc ngi phi nhn chay ngy hm v sau khi ht chay phi
nhn chay tr li thm mt ngy khng nh tm nhn chay nh gii thch phn trn.
Wallohu A-lam.
27)- vo m ba mi (30) ca thng Shaban m khng thy c mt trng ( xc
nh) vo thng Ramadan v my hay sng m che li. Vy chng ta c bt buc phi nhn
chay vo ngy 30 ca thng Shaban hay khng th nhn vo thng Ramadan v ngy
l ngy nghi ng?
Vn ny em n s bt ng kin ca cc v Ulama, v c nhiu sch v
a ra lin quan n vn ny, mi trng phi u a ra bng chng ca h, nh ng
Imam Ahmad (r) a ra nhng kin ca ng nh sau:
1/. KIN TH NHT: Trong cun kinh Zaal Mustagna v vi quyn khc gii thch:
Nu vo m ba mi (30) m khng thy c trng, v l do my che hay sng m qu
c, th bt buc phi nhn chay vo sng hm sau , h a ra nhng dn chng nh sau:
a)- B Aysha ni:

.)(
"Ti thy nhn chay mt ngy trong thng Shaban cn tt cho ti hn l ti b x chay mt
ngy ca thng Ramadan". (B nhn vo ngy ny th theo s suy on ca B.)
Nhm ny gii thch thm: V ngy hm l ngy nghi ng khng chc chn cho
lm nhng bit u c trng, v ng my hay sng m qu dy c nn chng ta khng
nhn thy, cho nn tt hn ht l chng ta nn vo chay cho an tm hn l x mt ngy chay
ca thng Ramadan.
b)- H a ra dn chng hadith ca ng Malik ghi li t ng Na-fia thut li t Ibnu
Umar trong Soheh Hainy qua li ni ca Rasul :

.) ,(
"Hy v chay mt khi cc ngi thy trng, v hy x chay mt khi cc ngi thy trng,
nu v my hay sng m m cc ngi khng thy, hy phng nh n."
V h gii thch ch (" ) Uok iru lahu" c ngha l "Hy phng nh n",
ngha l Shaban 29 ngy thi, ri bt u v chay. H gii thch thm: S c nh l lun
lun t hn s ng tht, qua li phn trong kinh Quran nh sau:

: .) ( :
"V ngi eo hp phng tin s chi tiu theo phng tin m Allah ban cp." Surah
65:7
Da theo ngha dng kinh Quran trn th ch Kodar y c ngha l (eo hp)
ging nh Allah phn chng khc:
Chanlyislam

11



61 : .) ( :
Nhng khi Rabb ca y th thch y vi vic thu hp bng lc th Surah 89:16
H gii thch da vo ngha kinh Quran trn v li ca Rasul l (hy c nh) c
ngha l s c nh phi t hn.
c)- H dn chng thm mt Hadith na cng do ng Ibnu Umar ghi li v ng Ibnu
Umar thng lm nh sau: Khi n m 30 ca thng Shaban th ng Ibnu Umar gi
ngi i ra ngoi ng nhn trng, nu m tri sng t m khng thy trng th ngy
hm sau ng khng v chay (Ramadan). Cn ngc li nu m gp tri u m, y my
hay sng m, th ng vo chay ngay ngy (ngha l sng hm sau vo Ramadan).
Nhng y ch l kin ca ng Ibnu Umar m thi.
2/. KIN TH HAI: l trng phi ca a s (a s Majhab) da vo s ghi li ca Imam
Ahmad (r) l ng khng vo chay vo m (30) (nu khng thy r trng), qua li dn chng
nh sau:
a)- Hadith ghi li li ca Rasul cm khng cho (nhn chay) lin tc vi thng
Ramadan, qua hadith sau c ghi li trong Soheh Hainy:

,)(
"Trc Ramadan, mt hay hai ngy, cc ngi khng c php nhn chay, ngoi tr nhng
ai thng nhn (ngy th hai v Th nm) ri dnh lin vi Ramadan th khng sao." Al
Bukhory v Muslim ghi li.
V ngy 30 l ngy nghi ng khng chc chn nn khng c php nhn chay, ngoi
tr nhng ai quen nhn hng tun vo ngy th Hai v th Nm, ri ngy 30 (nghi ng) n
nhm ngy h nhn chay Sunnah th nhn c.
b)- H cn dn chng qua hadith m Rasul ku gi phi to cho thng Shaban l
thng y , ngha l c 30 chc ngy, Rasul ni:

.) ( :
"Mt khi b ng my che li m khng thy trng hy cho thng Shaban l y (30) chc
ngy".

.) ( :
"Mt khi b ng my che li, khng thy r th hy nhn ba chc ngy".
c)- Mt khi chng ta nhn chay vo ngy ba mi th chng ta s nhn chay vo ngy
nghi ng khng chc chn, nh vy th chng ta s b ri vo ngy nghi ng m Rasul cm
khng c nhn chay. Qua hadith ca ng Amar thut li nh sau:


( :
.
"Nhng ai nhn chay vo ngy nghi ng khng chc chn th h bt tun lnh Aba Al
Kosim (tc Nabi )."
V Rasul ni:

. ,
Chanlyislam

12

"Hy vo chay khi thy trng v hy x chay khi thy trng, mt khi nghi ng th phng nh
n".
Hadith ny c nhm th nht dn chng, nhng gii thch ngha khc nhau,
y th h gii thch s phng nh c ngha l hy cho thm hay nhiu hn, ngha l (chc
chn 30) ngy ca thng Shaban mi vo chay, ch nghi ng khng bit th khng vo thng
Ramadan c.
3/. KIN NHM TH BA: kin ny c Imam Ahmad (r) gii thch nh sau: Mt khi
Imam (lnh o tinh thn) v chay th bt buc chng ta phi v chay theo d Imam da vo
s tnh ton ngy thng hay thy trng, nu Imam khng v chay th chng ta cng khng
c v chay qua hadith sau:
, , ( :
: )

(
,)

Rasul ni: "Hy v chay, ngy m ngi ta v chay, v hy x chay ngy m ngi ta x
chay, hy dng hin con vt (Qurb'an) ngy m ngi ta dng hin); trong hadith ghi li:
"...ngy m ngi ta thi hnh hadj th chng ta cng thi hnh theo".
Vn y c rng buc v thit cht theo a phng v lnh ca v lnh o
tinh thn. C ngha l: Ton x nht nh v chay hay Hajj ngy no, th bt buc chng ta
phi thi hnh theo ngy .
Kt lun: S sng t v ng n nht l kin th nh, y l kin ca a s Ulama
da vo kin v s gii thch ca Imam Ahmad (r): "Mt khi nghi ng khng thy r
trng v ng my hay sng m dy c che li th khng c php v chay qua dn
chng nhng hadith gii thch r rng phn trn." Wallohu alam.
28)- Ti i tm trong h bi (hay tm sng), nc vo ming ti, vy ti c phi nhn chay
tr li hay khng?
Trong thng nhn chay Ramadan khi i tm sng, bin hay trong h bi v ngoi ra th
mi khi sc ming (ng thc dy hoc khi ly nc Solah), hay trong lc nh rng hay khi
tm ra hng ngy th nn cn thn cnh gic ng cho nc t nhin vo ming. Trng
hp nu nc vo ming khng phi do c , hay v l do no khng ng trc c th
chng ti ngh rng s khng c h chay ngy . Wallohu alam.
29)- Sc du thm v dng du thm xt nch hay mnh vo ban ngy Ramadan c sao
khng?
Dng du thm sc trn mnh hay trn qun o vo ban ngy ca thng Ramadan th
khng sao c, nhng khng nn (Makr'uh) ngi mi thm ca n cm thy d chu. Nh
ni phn trn, du thm sc ln qun o hay trn thn th hoc khi tm ra dng savon
thm th khng sao c, v n khng thm vo trong c th.
Chanlyislam

13

30)- i ma c h chay hay khng?

Trng hp b bnh hay t nhin i th khng h chay. Ngc li, nu ai c lm cho
i th h chay v bt buc phi tr li ngy chay , chng tht qua li ni ca Rasul :


.)
( :
"Nhng ai b i th khng phi nhn chay tr li, cn nhng ai c lm cho i th phi nhn tr
li ngy chay ."
31)- Lc nhn chay, ngi ch bp hay ngi nu n c th th thc n mn hay nht
khng?
Trng hp cn thit cn phi th thc n th khng sao, nhng ch nm th trn u
li bit mn hay nht, nng hay ngui t cho con nh n, nhng sau phi nh ra
tc khc (tt nht l nn sc ming li) ng mi v ca n nm trong ming. Vi s chn
la kin ny ca a s ulama, hy vng vic th thc n ny khng sao. Wallohu alam.
32)- Trng hp ngi b Junub (bt buc phi tm sau khi v chng gn gi nhau) c nhn
chay c khng?
C mt hadith soheh ghi li c ln Rasul ang trong tnh trng b junub (sau khi gn
gi vi v) nhng cha kp tm th vo gi Fajar, lc Ngi i tm nc junub bt
buc ri nhn chay. Bi rng s tm bt buc l iu kin lm sch mi Solah c, nn
khng th tr mt i gi Solah Fajar.
Nhng nu ng qun cho n sng, ngha l qu gi Fajar m ngi vn trong tnh
trng junub, th khi thc dy lp tc i tm nc junub bt buc, xong mi Solah fajar v tip
tc nhn chay. Trng hp nu ng tra c nm mng v xut tinh, ngi ch tm nc
bt buc v tip tc nhn chay ch khng h chay, v y khng phi l c .
33)- Tha ng, c nhng ngi phm phi nhng iu cu th trong thng Ramadan
mt cch v thc t nhiu nm nay. H cng khng tm nc junub bt buc m soly
trong tnh trng ?
y l mt iu cu th ng trch. Nhng ngi muslim sng v ln ln trong quc
gia Islam khng th vin l do l khng bit v nhng vn lin quan n cuc hnh o
hng ngy, nh ni: - Ti Solah m ti khng bit ly nc Solah l bt buc, l iu
chnh mng khng th chp nhn c. Trong lc sng chung vi cng ng, c thy anh
ch em ly nc Solah trc khi hnh l, c nghe c kinh Quran, c nghe v cch ty
sch lm v sinh nh v ln, nh Allah phn vi ngha:
:
1 : ...
...V nu cc ngi khng c sch (do vic chn gi) th phi ty sch ton thn (bng
cch tm). Surah 5 : 6
Cho nn, ngi Muslim khng th ni v lm nhng iu v thc m khng chu
hc hi. Khi nam n Muslim nhn chay, t ra cng phi bit nhng gio l cn thit, nhng g
phi lm trc khi nhn chay cng nh nhng g cm trong ban ngy nhn chay. Nu c g
Chanlyislam

14

xy ra mt cch v thc v ngi ngh rng c th b h ngy chay th bt buc

phi nhn chay tr li, nu qua mt nm hay nhiu nm v trc, nhn chay tr v b th
mt s tin cho mt ngi ngho x chay, s ngy thiu bao nhiu th nhn by nhiu v b
th by nhiu ngi. V t nn trnh xa nhng iu cm v cu xin vi Allah tha th.
V vic Solahh m khng tm junub, thi gian tri qua c th l mt hai thng hay mt
hai nm g , m h ni rng: Ti v khng bit lut bt buc... th nhng g tri qua
qu kh, chng ta c cu xin vi Allah tha th nhng g thiu st li lm , hy vng ni
Allah s rng lng khoan dung cho. Cn nhng ngy thng soly trong tnh trng bt hp
l , chng ta khng th nh v khng th Solah tr li y s ngy thiu , lm nh
vy cng qu kh khn, ch c cch duy nht l mi ngy sau khi Solah fardu xong, th nn
Solah sunnah hay nafil cho tht nhiu, b th v cu xin vi Allah tha th, chu kh tm hiu
hc hi thi hnh gio l cho ng.
34)- Tha ng, vic ni xu ng sau lng, hay ngi nhiu chuyn c h chay hay khng?
Nhng s th ny l Haram trong mi gi gic ch khng ring g thng Ramadan,
nhng c bit hn trong thng Ramadan, bt buc cho nhng ngi nhn chay phi thn
trng hn trong vic n ni, cnh gic t vic nhiu chuyn, gy xo trn trong gia nh, x
hi v cng ng, v cnh gic t nhng li ni di, la gt, v Rasul c ni:

.)


( :

"S nhn chay, khng phi nhn n nhn ung khng thi, m nhn t li n ting ni v c
dc vng na."
Qua hadith do ng Imam Ahmad (r) ghi li: C hai ngi n b nhn chay, v kht
nc gn nh ngt i m cht, nhng ngi bit c mi bo ln Rasul , Rasul cho vi hai
ngi n b n v ku hai ngi hy thc tay vo ming cho i ra, hai ngi i ra,
trong thau y mu v cht d, Rasul ni:

( :

.)
( :.)
"Hai ngi n b ny nhn chay vi nhng g halal ca Allah, nhng h x chay vi nhng
g Allah cm (haram), hai ngi ny ngi chung vi nhau m ni xu chuyn ca ngi khc.
Rasul ni tip: 'Phn thng ca nhng ngi nhn n nhn ung l s nhn chay, v phn
thng ca nhng ngi Solah m l khi h thc khuya Solah v n cm vo chay'.
Mc d, nhng iu nh nhiu chuyn, ni xu, la gt , n khng hon ton h
chay ngy , nhng ngy nhn chay s mt i rt nhiu phc. V vy, nhng ngi nhn
chay phi cnh gic li n ting ni, ngay c khng c gy g, go tht ln ting, chi
mng ngi ta, qua li ni ca Rasul :

( :
.)(:.)

Chanlyislam

15

"Mt khi cc ngi nhn chay, cc ngi phi trnh xa t s gy g, ni xu, nhc
dc, khng c go tht, mt khi c ai kim chuyn gay g hay chi mng cc ngi, cc
ngi hy tr li: ti ang nhn chay."
Trong hadith khc th ghi: "Ti c lnh nhn chay (nhn nhc, khng c gy g,
kim chuyn)."
Cho nn ngi nhn chay phi lun cao cnh gic, qua li thut li ca ng Jabir
nh sau:
( :

.)

"Mt khi cc ngi nhn chay, nn bit hy nhn t l tai, con mt, ming li t nhiu
chuyn v ni di, khng c lm phin lng ging, lun to s thanh bnh, thoi mi, sng
khoi an lnh, ng lm nn nhng ngy nhn chay ging nh nhng ngy x chay". V gi
tr ca ngy nhn chay nn hy lun cnh gic v thn trng gt hi c phc lc.
35)- Tha ng, vo ban ngy nhn chay, xut ra cht mazy (cht nhn mt git nh, m
khng cm gic nh xut tinh) c h chay v bt buc nhn tr li hay khng?
Vn ny c s bt ng kin ca cc v Ulama. Da theo li gii thch ca Sheikh
Islam Ibnu Taimiyah (r), nhng ai b xut ra cht Mazy ni trn th khng sao c, bi v l
s t nhin i vi nhng thanh nin hay nhng ngi sung sc ch nhn hay chm n l n
xut ra, cho nn khi tinh trng xut ra ngoi mun th s vic ny khng lm h s nhn
chay ngy . Nhng nu khng km ch m vn c n xut ra th bt buc phi nhn
chay tr li ngy , cn nu l c nhn thy hay l ng n m khng c ri n c xut
ra th vn ny cng khng c sao c. (Ngay c khi au bng b bn, c gng i cu nhng
n li xut ra cht , hay gi yu c b xut ra trong thng Ramadan, th khng sao c).
Wallohu alam.
36)- Ngi nhn chay c php hn v h hay khng?
S th ny, c s bt ng kin ca nhng v Ulama, qua hadith thut li ca b
Aysha :

.) : ( :
"Vo ban ngy nhn chay, Rasul c hn v ca Ngi, nhng Rasul thn trng v bo
m hn cc ngi v vic ."
Ngha l Rasul c thm quyn kim sot tnh dc ca Ngi, y s rng
chng ta khng ngh lc cm li s ham mun i thm mt bc na. Trng hp cn
tr, m chng ta bit c c th gn gi c vi v m hn c th i xa hn m khng cm
c, th ngi khng c hn v trong thng Ramadan. Cng c Hadith, Rasul cho
php nhng ngi ln tui hn v vo ban ngy Ramadan, nhng Ngi li cm nhng gii
tr hn v, bi v hai th h c sc lc v nguyn vng khc nhau.

Chanlyislam

16

S nhn chay tr v chuc ti (kafaroh)

37)- Ti l mt thanh nin tr, nm nay ti c 17 tui, cu hi ca ti l t hai nm nay,
khi bt u nhn chay, c nhng ngy ti thiu m cha c nhn tr li, vy ti phi lm sao?
Bt buc cho nhng ai thiu mt trong nhng ngy nhn chay th phi nhn tr li tc
khc ngay sau Ngy i l Eid Al Fitr (bi khng bit chng ta cn sng c bao lu) d
khng nhn lin tc ngy ny qua ngy kia. Cn nhng ngy thiu ca nm trc cng vy,
phi nhn tr li km theo mi ngy phi b th cho mt ngi ngho x chay. l kin
ca a s Ulama.
38)- Ti lp gia nh lc cn tr, v gn gi vi v ti sau khi azan fajar vo ngy thng
Ramadan ( v chay). V ti cng bng lng vi ti trong vic n i ny. Xin ng vui lng
gii thch cho chng ti bit cch gii quyt nhng g qua. Thc t s vic ny ko di
vi chng ti trong my nm ri.
Bt buc cho anh phi tr li ngy h chay v chuc li gn gi nhau vo ban ngy
ca thng Ramadan, ging nh s chuc ti ca nhng ngi mang ti Az Zihar (th hay ni:
ti gn vi b nh gn gi vi m ti) qua li phn ca Allah:

"Chc chn Allah nghe li ni ca ngi ph n (tn Khaulah) khiu ni vi Ngi
v vic ngi chng ca b (tn Ausi bin As Samit) v than th vi Allah v Allah nghe li
i thoi gia hai ngi. Qu tht Allah Hng Nghe v Hng Thy.
Ai trong cc ngi (mng v) ' My i vi tao nh ci lng ca m tao ' thi v
bng li Az Ziha (th nn bit) h (cc b v) khng th l ngi m ca h c, bi v
m ca h ch l nhng ai h sanh h. V chc chn h tht ra li l c c v sai
ngoa ( t c mc ch ca h). V qu tht, Allah Hng Lng v Hng Tha th.
V nhng ai thi v theo li Az Zihar ri mun rt li li mnh truyn b th (chu
pht bng cch) gii phng mt ngi n l trc khi hai ngi tr li n nm vi nhau.
l li cnh co v vic . V Allah rt mc Am tng v nhng iu cc ngi lm.
Nhng ai khng tm ra (phng tin lm vic ) th phi nhn chay theo ch
As Siyam sut hai thng lin tc trc khi hai ngi tr li n nm vi nhau, nhng nu
khng c kh nng (nhn chay) th phi nui n su mi ngi ngho. Nh th l
chng t cc ngi tin tng ni Allah v S gi ca Ngi. V l nhng gii hn qui
nh bi Allah. V nhng ngi ci lnh s b trng pht nhc nh." Sourate 58: 1-4.

Chanlyislam

17

 l ba gii php chuc ti cho nhng ai n nm vi v trong thng Ramadan,

trng hp v ca anh th cng ging nh vy, v hai ngi ng thun vi nhau. Wallohu
alam.
39)- Vo ban ngy ca thng Ramadan, c ngi n ng u ym vi v nhng khng giao
hp, ch bn ngoi xong c xut ra cht mazy ch khng phi xut tinh, vy ngy nhn chay
c h khng? Trng hp khng nh r s vic nh vy xy ra bao nhiu ln, v cng
xy ra vi nm v trc, vy anh ta phi lm sao?
Vo ban ngy ca thng Ramadan m ngi no u ym v nhng khng giao hp,
c xut ra mazy hay mani (tinh trng) vi s thch th, th bt buc phi nhn chay tr li
ngy . Nu khng bit r bao nhiu ngy qua, th c c lng nhng ngy c th nh
c nhn chay tr li.
Cng vy nu nhng nm qua, m ngi khng bit r v gio l ny, th h ch
n tr li ngy thiu, cn nu bit v gio l cm, th h phi nhn tr li km theo s b
th mi ngy cho mt ngi ngho chuc li lm . Wallohu alam.
40)- Vo ban ngy ca thng Ramadan, ti ng cnh bn v ti v c s u ym mt lc,
nhng khng c giao hp, v c ra cht mazy, vy trong trng hp ny ti phi lm sao?
Mt khi ch c s u ym m khng xy ra g, th Insha Allah s nhn chay khng
sao. Tuy nhin nu c giao hp m khng c xut tinh i na, th cng phi nhn tr ngy ny
v chuc li nh lut Az Zihar. Nhng nu ch u ym bn ngoi v c xut ra mazy th phi
nhn tr li ngy thi. Cho nn i vi ngi ang nhn chay hy cnh gic v nn trnh xa
ng vp nhng li lm . Wallohu alam. (Trch t kitab: Fatwa As Siyam ca shiekh
Abdulloh ibnu Abdurrohman Al Jubairi, T trang: 28-64).
41)- Mt khi Saudi thy trng, c phi bt buc cho nhng x khc nhn chay theo khng,
hoc mi x phi da vo s thy trng ca x ?
Vn ny c s bt ng kin ca nhiu v Ulama:
1. Th nht: Mt khi bt c x Islam no thy trng, th bt buc cho nhng x khc
nhn chay theo. Nhng ngi a ra lun iu ny cho rng, nhng ngy trong thng
u nh nhau ch khng c s thay i ngy gi trong thng. Cng vy mt khi x
no v hng ng thy trng th nhng quc gia hng Ty cng nhn theo,
v ngc li trong nhng x .
H cng bin chng rng: Lm sao chng ta li a ra hay cho nhng thng ca quc
gia ny li khc vi nhng quc gia khc, c th khc nhau n mt hai ngy, m tt c u
l ngi Muslim nh nhau, nn mt quc gia thy trng th quc gia cn li phi nhn chay
theo.
2. Th nh: Mi quc gia phi da vo s thy trng ca quc gia . Mt s Ulama
chp nhn l lun ny, trong c Sheikh Abdulloh ibnu Hamid (r) v Sheikh vit
ra sch vi nhng bng chng t hadith ni r v iu ny.

Chanlyislam

18

Mt trong nhng hadith m nhm Ulama ny a ra l cu chuyn ca ng Kuraibun

(ngi gip vic cho ng Ibnu Abbas . ng Kuraibun ang du hnh bn x Sham (Syria),
ng tr v Medinah vo gn nhng ngy cui ca thng Ramadan. ng Ibnu Abbas hi
ng Kuraibun v ngy v chay bn Sham. ng Kuraibun tr li : - Chng ti bn , thy
trng vo m th Su, nn chng ti v chay vo sng . ng Ibnu Abbas hi : Vy ng
Amirrulmoaminie (Lnh t) c nhn chay khng? ng Kuraibun tr li: C. (ngha l ton
dn nhn chay vo ngy th by, v theo lch Islam ban m i trc).
ng Ibnu Abbas ni: - Nhng chng ti y khng thy trng ngy th su m l
th by (sng ch nht), nn chng ti v chay v bt u nhn chay vo sng ch nht,
chng ti s tip tc nhn chay cho n khi no thy trng mi x chay hay phi nhn chay
ba mi ngy.
ng Kuraibun ni: - Tha, vy s thy trng v xc nhn ca Amirrulmoamine v
nhng ngi u nhn chay khng hay sao?
ng Ibnu Ababs tr li: - Nhng g chng ti thi hnh y l th theo li gio
hun ca Rasul .
Qua bng chng ca hadith ny, ng Ibnu Abbas xc minh l nhng ngi
Sham thy trng th h v chay, cn nhng ngi Medinah thy trng ngy no th h v
chay ngy , ngha l quc gia no th tnh vo quc gia ch khng phi nh Saudi thy
trng m nhng x khc khng thy trng m nhn chay theo Saudi.
3. Th ba: kin ca nhm ny cho rng, mt khi nhng ngi vng pha ng thy
trng th vng pha Ty cng nhn theo, nhng ngc li vng pha Ty thy trng th
khng phi vng phi ng nhn theo. L do l khi vng pha ng thy trng th
vng pha Ty cng thy, bi v mt trng khng th mc hay ln vng phi ng
trc vng pha Ty c. l s gii thch ca Ibnu Taimiyah (r).
Kt lun: S ng tht l li gii thch th nh, l mi quc gia u d vo s thy
trng ca quc gia mnh, ngay c khong cch a l t quc gia ny vi quc gia khc
khng xa cho lm, l s vic m chng phi noi theo. Wabilla hi tawfiq.
(Trch dch theo sch Fatawa As Siyam (Tr li thc mc v s nhn chay) ca Sheikh
Abdulloh ibnu Abdurrohman Al Jubairy. Trang 13-27.) Fatawa Ramadan : (Lin quan v s
nhn chay sunnah).
42)- Tha gio l ni nh th no v s nhn chay ngy Th Su (Jum'at) khng thi?
Ch nhn chay ngy th Su khng thi th khng c php, qua bng chng t
Sunnah ca Rasul .


.) ( :
"Khng c php nhn chay ring bit ngy th Su, m phi nhn thm mt ngy trc
hoc mt ngy sau ."
C mt hm Rasul n vi b Juwairiyah ( m ca nhng ngi tin tng) lc
b ang nhn chay vo ngy th Su, Ngi hi: "Hm qua b c nhn chay khng?" B
Juwairiyah tr li: Tha khng. Ngi hi tip: "Vy ngy mai b c nhn chay khng?" B
Juwairiyah tr li: - Tha, khng. Rasul ni: Vy th b hy x chay.
Chanlyislam

19

Qua bng chng trn c hiu r l khng c php nhn chay ring bit ch c mt
ngy th Su thi. c php nhn vi iu kin l nhn thm mt ngy trc hoc mt ngy
sau.
L do c th gii thch rng, v ngy th Su l ngy trng th trong tun hay c th
ni l ngy i l (Eid) trong tun. Nu l ngy 'Eid' th Haram khng c php nhn chay
vo ngy , cho nn ngy th Su cng l ngy Eid nn khng c nhn chay v tn trng
ngy trng i . V ngy , tt c ngi Muslim nhn nhp t tp nhau ti Masjid Solah
tp th chung vi nhau, cho nn khng c nhn chay ngy th su n l.
43)- Tha ci no tt hn, mi ngy u ca thng Zul Hadjah hay mi ngy cui ca
thng Ramadan?
Khi ai hi Sheikh Islam Ibnu Taimiyah (r) v cu hi ny th c ng tr li nh
sau: Nhng mi ngy m cui cng ca thng Ramadan rt tt hnh o v trong c
m Lailatul Qodry. Nhng mi ngy u ca thng Zul Hadjah cng rt tt hnh o
(nhn chay) v trong c nhng ngy gi l Yaumul Nahr, ngy Arafat, nhng ngy thng
Hajj.
44)- Tha ng gio l ni nh th no khi ngi no nhn chay ring nguyn thng
Rajab?
Thc t, l s Makrouh nhn chay ring r nguyn mt thng Rajab, c nhiu
Hadith ni v s phc c, hng n ca thng , nhng nhng Hadith ny u thuc loi
Mauou'a hay Do'if ( ngha l Hadith khng c nguyn cn v yu, khng th
p dng c).
C nhiu Ulama gom gp v vit nn tp sch v nhng Hadith lin quan v s cao
qu ca thng Rajab, trong c ng Ibnu Hajar vit cun kinh vi ta : "Nhng s l
lng c ghi li lin quan v s cao qu ca thng Rajab."
Nhng cng c bng chng ni v s cao qu ca thng Rajab, qua Hadith Soheh
m nhng v Sohabah hi Rasul v s cao qu ca thng ny, Rasul ni:

( .

.)
"Trong hai thng cao qu c nhng ngy tt lnh m con ngi khng bit n." Hadith
soheh.
Lu : S nhn chay ring bit nguyn thng hay i lm Umroh m ngi ta gi l
Umroh Rojabiyah , hoc ch trng c bit n m gi Lailatul Ar Rogoib
- l m th Su u tin ca thng Rajab, hoc h git th vt dng
hin m ngi ta gi l Al Atir . Tt c nhng u ny l bi'ah khng c ngun
gc xut x trong Islam.

Chanlyislam

20

45)- Tha c c php nhn chay nhiu ngy vo thng Shaban khng? V ngy cui cng
ca thng Shaban c c php nhn chay khng? Bi v ti c c qua Hadith ni khng
c nhn chay vo mi lm ngy cui ca thng Shaban?
Tht ra chng ta c php nhn chay nhiu ngy vo thng Shaban, qua Hadith do b
Aysha (R) thut li: C nm Rasul nhn chay rt nhiu ngy trong thng Shaban. V
Hadith khc B thut li: C nm Rasul nhn chay ch vi ngy trong thng Shaban m
thi. Qua bng chng ny, cho thy l nhn chay trong thng Shaban rt tt.
Nhn chay vo nhng ngy cui cng ca thng Shaban c Hadith ni khng nhn
c, qua Hadith ca ng Al Ala ibnu Abdurrohman thut li t ba ca ng. Ba ca ng ta
thut li t ng Abu Hurairoh rng: Rasul ni: "Mt khi vo na thng ca Shaban
khng nn nhn chay cho n Ramadan".
Mt s Ulama phn i v Hadith trn mc d Hadith hon ton ng tht, h li
dn chng qua Hadith khc m Rasul ni vi ngi n ng: "ng bn c nhn chay
vo nhng ngy cui no ca thng Shaban khng? Ngi n ng tr li: Tha khng
c. Rasul ni: "Nu ng bn c nhn chay th hy x chay hai ngy sau cng".
ngha ca hadith m Rasul ni l nhng ngy cui cng m khng thy trng. Qua
bng chng trn c hiu r l c php nhn chay vo u thng v cui thng. Ulama
gii thch l ti sao nn nhn chay nhiu ngy vo thng Shaban l cho ngi Muslim lm
quen dng vi s nhn chay chun b sn cho thng Ramadan sp ti.
Cn khng c nhn chay l trng hp nhn chay khng dt on lin tc t thng
Shaban vi thng Ramadan m gia hai thng khng c ngy x chay, iu ny khng c
php, v cn phi phn bit gia hai thng. Bi v ngi muslim phi phn bit gia thng
Ramadan vi nhng ngy thng thng khc nn Rasul bt buc phi x chay mt hay hai
ngy trc khi vo thng Ramadan. Rasul ni:

.)(
"Khng c nhn chay trc Ramadan mt hay hai ngy, ngoi tr nhng ai quen nhn
(nh th Hai v th Nm) th c nhn."
C ngha l, nhng ngi Muslim no quen nhn chay vo ngy th Hai v th
Nm hng tun, ri mt trong hai ngy ny ri ng vo ngy cui thng th h c php
nhn, v h quen nh vy.
Thc t, Insha Allah, c php nhn vo nhng ngy cn li trong thng Shaban
ngoi tr hai ngy cui cng ca thng Shaban khng c nhn, ngoi tr nh gii thch
trn.
46)- Tha ngy nghi ng (yaummulshak )l ngy no? C c php nhn chay ngy
khng?
Ngy nghi ng l ngy ba mi (30) ca thng Shaban, ngy khng c php nhn
chay, qua Hadith m ng Salman thut li t Rasul vi ngha: "Nhng ai nhn chay
vo ngy c coi l ngy nghi ng, th h bt tun Aba Qosim (Rasul )".
Chanlyislam

21

47)- Tha c c php nhn chay vo ngy Idul Fitroh v Idul Adha (tt Ramadan v tt
Haji) hay khng?
Haram, ngha l gio l cm khng c nhn chay vo hai ngy i l trn. Qua bng
chng m ng Umar thut li t Rasul : Hai ngy , ngha l ngy Idul Fitroh v Idul
Adha, Rasul cm khng cho php nhn chay, v ngy m chng ta c n sau khi mt
thng nhn chay v ngy m chng ta c n nhng con vt dng hin cho Allah. (Ct c vt
lm Qurb'an t l cho Allah).
Mt s Ulama gii thch thm ti sao khng c nhn chay vo hai ngy i l , v
l hai ngy vui mng sau khi thi hnh xong nhim v thing ling cao qu m Allah giao
ph.
a)- Sau khi hon tt nhn chay mt thng Ramadan, ngy Idul Fitroh l ng nhn phn
thng, nn phi vui v, n ung v t n Allah to s d dng chng ta hon tt ngha
v.
b)- Ngy Idul Adha cng l ngy vui mng sau khi thi hnh gn nh hon tt ngha
v thing ling ca hadj, l iu th nm trong nn tng cn bn ca Islam, nn vui mng v
c n nhng con vt hin dng cho Allah. Allah khng n con vt , nhng Ngi ch xt
x vo tm lng ca n l m thi.
48)- Tha c nhng ngi lao ng vt v trong tun, h ch c mt ngy ngh l ngy th
Su, h cn thiu nhng ngy ca thng Ramadan, vy h c c php nhn chay tr li
vo ngy th Su (m h c ngh) khng?
Trng hp nhng ai khng c ngy ngh hay rnh rang no khc ngoi tr ngy th
Su, h c php nhn chay tr li nhng ngy h thiu trong thng Ramadan v l do ngoi
kh nng hay hon cnh khng cho php , qua li phn ca Allah:

681 : .).. ( :
"Allah khng bt buc mt linh hn vc gnh nng (trch nhim) qu kh nng ca n."
Surah 2:286.
49)- Rasul c ni vi ngha: "Nhng ai nguyn th tun theo Allah th phi thi hnh n.
Trng hp ngi no h th nguyn nhn chay vo ngy Eid (i l) vy h c phi thi
hnh theo khng?
Trng hp nguyn th nhn chay vo ngy i l khng c php thi hnh, bi v
nhn chay vo ngy i l l Haram (cm). Cng vy, nu ai nguyn th nhn chay vo
ngy th Hai, v ri th hai ri vo ngy i l th Haram cho h nu nhn ngy th Hai
i l .
C mt ngi n ng n trnh vi ng Ibnu Umar l ng ta th nguyn s nhn
chay vo ngy no , xong ngy ri vo ngy i l; ng Ibnu Umar tr li: - Allah ra
lnh phi thi hnh (tr n) nhng g n l th nguyn ng vi gio l, nhng Rasul li
cm nhn chay vo ngy Eid (i l). Ngi n ng lp i lp cu hi v ng Ibnu Umar
cng lp i lp li cu tr li ny.
Chanlyislam

22

Nhng ng Ibnu Abbas v nhng Sohabah khc a ra Fatawa gii thch nh sau:
Ngi n ng c th nhn chay tr vo ngy khc, ch ngy Eid (i l) khng c
nhn chay v gio lut Cm nhn vo ngy Eid.
50)- Tha gio l ni nh th no v s nhn chay vo nhng ngy At Tashrik
(nhng ngy Muna)?
Nhng ngy ny khng c php nhn chay, v l nhng ngy vui mng v n
ung, qua Hadith c Muslim ghi li, qua li thut ca ng Rasulsha Al Hazaly rng:
"Rasul gi s gi (ngi truyn tin) i loan tin vo ngy Tashrik l ngy m Allah ban thc
n ung nn hy dng n (khng c nhn chay).
Qua Hadith vi nhng li ghi li t Rasul : ( Khng
c nhn chay vo nhng ngy ny, v l nhng ngy n ung.
l nhng ngy i lm Hajj v ti Muna, v nhng ngy sau khi lm tht dng
hin, tht cn li nu khng n th tht s h. V Allah phn v vn ny nh sau:

68 :) .. ( :

61 : .).. ( :

"...Do hy n tht ca chng (sau khi t) v phn phi (tht ca chng) cho nhng ngi
ngho." Surah 22:28
"...hy dng tht ca chng v b th cho nhng ngi ngho sng bng lng vi s phn
v cho nhng ngi n xin." Surah 22:36
Nhng ngy ny c php cho nhng ngi no phi tr (Dam) con cu m khng c
tin tr, h c th nhn chay ti ch tr th tin Dam khi h lm haj Tamattoau hay
kiran. Ch c bit cho nhng ngi ny c php m thi. (H nhn ba ngy ti v by
ngy khi tr v x).
51)- Tha c phi nhn chay su ngy ca thng Shawal cn phi c nu khng th s nhn
chay ca thng Ramadan khng th hon ho nu thiu su ngy ny?
Nhn chay su ngy ca thng Shawal l Sunnah, qua s ghi li nhiu Hadith t Rasul
nh sau:



.)
( :
"Nhng ai nhn chay thng Ramadan xong ri nhn tip su ngy ca thng Shawal c
phc nh nhn mt nm."
V vy, a s nhng Ulama ng cho rng l s sunnah ch khng phi bt buc,
nhng ai mun to thm phc th h nhn, cn nhng ai khng nhn th khng c ti. Chng
ta c th nhn vo nm nay nu hon cnh cho php v nm ti nu khng c iu kin th
khng nhn cng khng sao. Nu c nhn th chng ta c th nhn t u thng, hoc na
thng hoc cui thng min l ng su ngy trong thng l c. Cng nn nhc li, khng

Chanlyislam

23

bt but phi nhn lin tc su ngy, chng ta c th nhn ngy no ty trong thng, min
su ngy. Wallohu alam.
52)- Nu ti nhn chay su ngy ca thng Shawal tr nhng ngy thiu ca thng
Ramadan, nh vy c tnh cho ti nh ti nhn chay su ngy ca thng shawal khng?
Qua Hadith m Rasul ni vi ngha: "Nhng ai nhn chay thng Ramadan xong
ri nhn tip su ngy ca thng Shawal, c phc nh nhn mt nm".
Qua Hadith trn tht d cho chng ta hiu l: Mun c hng phc , bt buc
ngi no phi nhn chay bt buc mt thng, sau mi nhn thm su ngy na ca
thng Shawal sunnah th mi c phc nh nhn mt nm, qua hadith sau:

.)
( :
"Nhn chay thng Ramadan c phc nh nhn mi thng, v su ngy ca thng
Shawal ta nh hai thng.."
Ngha l ci phc tng ln mi ln, v vy i vi nhng ngi cn thiu nhng
ngy bt buc ca thng Ramadan v bnh, du hnh, kinh nguyt, hu sn, th bt buc h
phi nhn tr li s bt buc ny trc tt c nhng g gi l khng bt buc nh sunnah hay
t nguyn khc. Mt khi nhn tr li xong nhng ngy thiu bt buc , th h mi c
nhn thm su ngy v mi c phc nh trn, v iu kin y l phi nhn mt thng.
V cng nn hiu l khng th no nhn chay tr s bt buc thay th ch hay c thm
phc nhn su ngy sunnah.

S n mnh
Al-Etikaf (s n mnh): Theo ngha ca n l Lin h v b rng buc bi vic g
trong thi gian lu di hay nht nh no , ty theo s vic cn phi n mnh. Thng th t
ny dng ni v s n mnh mt cch thing ling cao c, nh nhng ngi a thn xa
kia lm, qua li phn ca Allah:

26 : .) ( :
"(Hy nh) khi Ngi tha vi ph thn v ngi dn ca Ngi bo: 'Nhng hnh tng
ny m qu v sng bi l g vy?" Surah 21:52.
ngha Akifu y l n mnh hay rng buc vi nhng bt tng . Sau nhng
ngi a thn, tha nhn nhng g h ang tn th qua li phn ca Allah:


7 6: .)
( :
"H p: 'Bn ta ang th cc tng thn v rt i sng knh h'". Surah 26:71.
Nhng ngi a thn lin h v sng knh tng thn mt cch tuyt i khng
tch ri c, ngha l n vo tm no ca h. Allah phn v nhng con ci ca Bani
Isroel:

( :

668 : .)
"V (TA) a con chu ca (Isroel) bng qua bin (Hng hi) an ton. (Trn ng i
n t ha) h gp mt m ngi ang sng bi mt s tng vt..." Surah 7:138.
Chanlyislam

24

 ngha Yakifu y l m ngi sng bi v lin h sng bn cnh nhng

tng vt t lu.
Al Etikaf cn c ngha l n mnh ni thing ling cao qu c knh trng, sng bi
tuyt i, nu rng l s th phng Allah duy nht th ni c knh trng v thing
ling phi l Masjid, qua li phn ca Allah:

687 : .)
( :
"...V khng c n nm vi v trong thi gian cc ngi lnh trn tu tnh trong thnh
ng." Surah 2:187.

( :
6 6 2 : .)
"... V TA bt Ibrahim v Ismael (con trai ca Ngi) cam kt phi gi Ngi n ca TA
cho trong sch." Surah 2:125.
Qua ngha cao qu ca s lnh trn tu tnh hay n mnh l mt s th phng cao c,
nn s tn knh nhn to ln mt a v cao c n mnh tu tnh th khng c php trong
Islam, nh trng hp nhng ngi n m m, lng tm tu tnh hay dng hin cu
nguyn l iu shirk phn li ng To Ha, v h tn sng to vt ngang hng vi To
Ha. Hn na i vi nhng ngi a thn, s n mnh tu tnh ca h l s th phng hnh
o nn n hon ton xa khi s th phng Allah. Cng vy nhng ngi n cu xin hay
tn sng nhng m m, h cng c ngha cao v sng bi ngi m ri tr thnh
nhng ngi sng bi to vt ngang hng vi ng To Ha. Ngc li nhng ngi n
mnh trong masjid th h n mnh tu tnh th phng Allah Duy Nht.
Al Etikaf theo ngha gio l: n mnh trong Masjid tu tnh hnh o mong
c gn gi vi Allah.
Cho nn nhng ngi mun n mnh tu tnh trong Masjid phi c nh tm l n mnh
th phng, vng lnh Allah hnh o. Cn nhng ngi ngho khng ni ng, h tr
tm trong Masjid th h khng phi l nhng ngi n mnh tu tnh.
ngha: n mnh thn phc th phng Allah. C ngha l: Tt c nhng s hnh
o no a n s thn phc v th phng Allah, bi v nhng ngi c nh n mnh
vi mc ch l tng thm s hnh o bng cch b qun cuc i bn ngoi Masjid m
dng nhng th gi trong masjid hnh o, d nhin iu quan trng nht ca ngi l
h phi nhn chay, bn cnh phi thc m hnh l m khuya (Tahaju), c tht
nhiu kinh Quran, hc hi suy ngm ngha ca nhng cu kinh , lun tng nh v tng
nim n Allah, c nhng cu Tahlil, Tashbir, Takbir v Istigfar cu xin Allah tha th v
nhng li tng nim cu nguyn khc.
Trong thi gian n thn tu hnh , ngi n thn phi lun tham kho v tng nh
n s tao ha cao c ca Allah, v nhng g chung quanh ta, nh n Allah to ra ta v to
ra v tr bao la ny, ri t m hc hi v suy ngh nhiu hn v bn phn, trch nhim v
gi tr con ngi m Allah to, khi bc ra khi thi gian n mnh hc hi v
cm nhn c nhng iu qu bu cao c ca Allah v thin nhin bn cnh ta. Cng vy
trong thi gian , chng ta khng nn lm mt th gi v ch nh lm nhng vic hay b l
c hi hc hi, hc thuc lng kinh Quran hay gio l khc na.
Chanlyislam

25

Nhng iu hoang ph v ch l i ra khi Masjid m khng c l do chnh ng, m lo

chuyn i cng nh m ca cho bn b n thm ving v lm mt i th gi v ch, bi v
nhng iu ny khng hp thc vi nh v iu lut ca s n thn v Allah. Qua tm
gng m b Sofiyah (m ca nhng ngi tin tng) n thm Rasul trong lc Rasul
ang Etikaf, hai ngi ch ni chuyn vi nhau vi cu, xong Rasul ng dy v ra khi
Masjid a b v nh.
Nhng v Ulama hay nhng v cao nhn o hnh trc kia thng din t v ngha
Etikaf: "S n thn l thot ly khi trn tc gn lin vi s phc tng ng To Ha".
ngha thot ly trn tc y l nhng ngi n thn, nn tm lin h vi thn nhn
bn b, khch ving thm trong thi gian n thn tu luyn ny, nu khng th nhng th
gi tm s vi khch hay thn nhn s lm mt i s thing ling cao qu ca tnh cch n
thn tu tnh trong thi gian giam mnh trong Masjid, nn mt i gi tr v cng lao phc lc
ca n.
Lu : iu kin ca s Etikah n thn gm c ba iu:
1)- Ngi lm Etikaf phi l ngi Muslim.
2)- Ni lm Etikaf phi l Masjid.
3)- Mc ch ca s lm Etikaf l vng lnh v th phng Allah.
53)- L mt trong nhng Sunnah m Rasul ku gi thi hnh l s Etikaf, xin ng vui
lng gii thch r hn gio l ny? iu kin ca n, nhng g c php v nhng g khng
c php? Vy ph n c th Etikaf c khng? V ni no?
Al Etikaf l s n thn, s rng buc vi Masjid vi mc ch duy nht l vng lnh v
phc tng Allah c Ngi hi lng. l Sunnah Muakkat mi thi i, v tt nht l
vo mi ngy cui cng ca thng Ramadan, nh b Aysha thut li:

.)

"Rasul thng n mnh vo mi ngy cui ca thng Ramadan cho n ngy ri trn
gian, sau chng ti (nhng ngi v) ca Ngi tip tc con ng iatikaf ca Ngi".
Qua Hadith khc do ng Abu Hurairoh thut li nh sau:

.)
(
"Hng nm, Rasul thng Etikaf mi ngy cui cng ca thng Ramadan, nhng nm
cui ca i Ngi, Ngi Etikaf hai chc ngy ca thng Ramadan". Hadith do Al Bukhory
ghi li.
ng Ibnu Rajab gii thch: "Rasul n mnh trong thi gian mi ngy ny vi mc
ch l n thn m lo vic tu tm, tng nim n Allah, v tm s gn gi vi Ngi qua
nhng s hnh o, tng nim thnh cu, tng nh Allah, cu xin vi Allah. Trong thi gian
n mnh ny, Ngi xa lnh v khng tip chuyn vi ai, gn nh thot trn m t ht tm
vo s th phng Allah".

Chanlyislam

26

V vy m ng Imam Ahmad (r) gii thch: Khi bc chn vo s Etikaf th phi ly

bit vi nhng ngi anh em xung quanh ngay c vic ging dy, d dy kinh Quran, m
phi tuyt i sng ring bit mt mnh m xa lnh cng ng. Ti sao li phi trong
Masjid v s khng b mt i s Solah tp th, nh ngy th Su hay nm ln trong ngy
m. Masjid cng l ni thing ling yn tnh giam mnh vo vic th phng Allah qua s
hnh o, tng nim, nhc nh n Allah m khng lm bt c mt vic g khc lin quan
n cuc i hay cuc sng hng ngy, nhng ngy Etikaf khng g quan trng hn l ch
bit v v Allah duy nht thi.
ngha thc th ca Etikaf l: on tuyt vi th gian lin h v phc tng ng
To Ha. Nhng gi pht thing ling cao qu suy ngm v tm hiu su rng hn
c c si dy thit cht vi Allah qua c tin ca mt con ngi hay nhn to vi ng
To Ha.
S Etikaf phi qua iu kin sau:
1)- S nh tm: "Mi cng vic u da vo s nh tm".
2)- Ni Etikaf phi l Masjid, nh Allah phn: "cc ngi lnh trn tu tnh trong
Masjid." Surah 2:187.
3)- Masjid phi c s t tp Solah tp th nm ln trong ngy m nhng
ngi n thn khi i ra ngoi mt i ngha ca s tu tnh.
Nhng ngi nh tm tu tnh n thn trong Masjid th khng c ra khi Masjid
ngoi tr v nhu cn thit m thi, khng c i thm bnh, cng nh i d m tang, cm
(haram) khng c n nm vi v trong thi gian ny. Mc ch duy nht l tng nim th
phng Allah, ch khng lm mt th gi v ch. Nu c thn nhn con ci n thm, ch tip
chuyn cn thit xong ri thi, ngi tu tnh c php ra ngoi tm ra, lm v sinh n
ung, nu khng c ai em thc n n cho h dng.
i vi ph n th khng nn nh tm lm Etikaf, tt nht l h nn nh lo cng
vic gia nh v phc v chng con, v cng l s hnh o ca h, c ngha l nhng g
ngi ph n phc v trong nh l s hnh o hay gi l Ibaath. Bi v khi h ra i mt
mnh nh vy, khng bit bao iu khng tt s xy ra. Nhng khng phi v th m ph n
khng c Etikaf trong Masjid, nh trng hp ngi ln tui, Masjid k bn nh, thn
nhn gn gi th h c php lm Etikaf. V vy m nhng ngi v ca Rasul lm
Etikaf sau khi Rasul qua i, h t nhau li lm Etikaf trong Masjid.
Tm li ph n khng c php nh tm lm Etikaf ti nh, nhng h c php
lm Etikaf trong bt c Masjid no , d Masjid nh khng t tp ng o Solah tp
th nm ln trong ngy m, nhng khuyn khch ngi ph n khng nn lm Etikaf mt
mnh v c th hi n thanh danh v nhng vic bt lnh khc.
54)- Trng hp nh tm Etikaf mt ngy hoc mt m, vy chng no mi bt u vo
gi Etikaf v gi chm dt ca n lc no?
Nu ai nh tm Etikaf mt ngy, th bt buc ngi phi vo Masjid trc khi
mt tri mc v ch i ra khi Masjid sau khi mt tri ln ngy hm . Nu ai nh tm

Chanlyislam

27

Etikaf vo ban m, th bt but phi vo Masjid trc trc khi mt tri ln v ch i ra khi
Masjid sau khi tri mc. Wallohu alam.
55)- Trng hp ngi no nh tm Etikaf trong Masjid no , vy h c c php
Etikaf Masjid khc khng?
Nhng ai nh tm Etikaf Masjid no ngoi ba Masjid (Haram Mecca, Medinah
v masjid Aqso) ra th c php Etikaf bt c Masjid no khc trn th gii, bi v nhng
Masjid u ging nhau trn phng din phc lc, khng ging nh ba Masjid k trn.
Nh trng hp nh tm Etikaf x ny, ri v l do no bt buc phi di chuyn i x
khc th c php Etikaf bt c Masjid no x .
Bi v cn bn ca s th l: Ni no gi tr cao qu hn th n ng qu hn v ngc
li, bi v tt c nhng Masjid trn th gii gi tr u nh nhau ngoi tr ba Masjid k trn,
nn t t ta nn tng thm nhng g ch li hn. Qua bng chng sau:
C mt ngi n ng n gp Rasul v ni vi Ngi: Tha Thin S, nu Allah
ban s thnh cng khi hon tr v Mecca ti s soly Masjid Al Mukoas (Aqso). Sau khi
khi hon, Rasul ni: "Hy soly ni ny (Mecca)". Ngi n ng tr li tha: - Ti
nh tm soly ti Masjid Aqso. Rasul ni: "Hy soly ti y, Mecca". Ngi n ng
dng nh cha hi lng cho lm. Thy vy Rasul hi: "ng bn cha hi lng?". Hadith
do Abu Dawud v Al Hakim ghi li vi ng dy soheh.
C ngha l Masjid Haram Mecca cao qu v thing ling hn Masjid Aqso nn c
php chn ci no tt lnh hn l ci km hn. l cn bn m chng ta phi chn la.
Wallohu alam.
56)- S cao qu m Lailatulqdar nh th no ? Ti sao li gi nh vy ? Ulama gii thch
nh th no v tn gi ca m ? V n xy ra vo 10 m cui cng hay na thng hay
10 m cui thng ? m c thay i t m ny qua m kia khng ? Ti sao li khng
cho bit r rng nht nh m no l m lailatulqdar ?
l m m Allah truyn xung nhng dng kinh Quran, v trong kinh Quran c
nhc l nu ai hnh o mt cch chn tht v Allah s c gi tr nh mt ngn thng khc,
hay mt m bng mt ngn thng. cng l s cao qu ca m vy.
Trong m nhng v thin thn v Ar Rouh ca Allah ging trn n nhn s
xm hi, n nn, cu nguyn, van xin ca n l dng ln Allah c Ngi tha th nhng
ti li, ban phc lnh v hng phc cho nhng ai cu xin v hnh o trong m . Cng
trong m Allah s ban s an lnh cho n l, nu ai c bnh th Insha-Allah cu xin
Ngi, Ngi s ban cho ht bnh v ban s an tm trong lng..V cng trong m , Allah s
tha th ti li cho nhng ai thnh tm cu xin Ngi qua hadith m Rasul ni :

. . )
( :
"Nhng ai thc m Lailatulqdr vi lng chn thnh v c mong c Ngi tha th, h s
c tha th nhng ti li qu kh ." Al Bukhory v Muslim.

Chanlyislam

28

c gi l Lalatuqdr (m nh Mnh), v m l m kt hp hay tng kt

nhng s hnh o ca n l quyt nh trong sut nm, qua li phn ca Allah :

.4 : . ) ( :
"Trong m , mi cng vic cng minh u c quyt nh." Suroh :44 :4
l tn gi m cng minh mi vic trong nm, nhng c s bt ng v m
ca n l m no. Theo s gii thch ca ng Al Hafis ibnu Hajar phn cui ca cun
kinh ni v Kitab As Siyam (Nhn chay) trong Fathul Al Bary n bn mi su li gii
thch v m no l m nh mnh, sau ng gii thch nh sau: S ng nht l n xy
ra vo m l ca mi m cui cng ca thng Ramadan, v m n thay i khng
phi nm no cng trng mt m. Ngha l nhng m l ca mi m cui.
Theo Imam As Shafiy th mt trong mi m l cui thng, c th l m 21 - 23
Theo kin ca a s Ulama cho rng m l m 27 ramadan. Theo s gii thch ca
Ulama: Rasul khng cho bit r m nht nh m no l v nu bit r nht nh m
no, th con ngi ch ch n m mi c gng hnh o, s qun i nhng m thing
ling khc, v vy khng ai bit r khuyn khch ngi Muslim hy c gng hnh o cho
nhiu, hn na nu bit trc, n khng cn l m thing ling cao qu na.
ng Ibnu Rajab gii thch v phn tch rt nhiu v ti ny qua nhng kin v
dn chng, xong ng cho rng theo s nghin cu ca ng th m xy ra vo by m l
ca cui thng, phn nhiu l m hai mi by, v sng hm , mt tri mc vi nh sng
khng chi sng nh ngy thng, ho quang v nh sng tht du mt v thch th. Wallohu
alam. Ch c Allah bit c s tht m thi.
57)- Gi tr ca m nh Mnh nh th no ? Ti sao li gi nh vy ? Khi gp c m
phi u-a nhng g ?
Allah nhc n m nh Mnh hai ni trong kinh Quran nh sau :

.6 : . ) ( :
"Qu tht TA ban N (Quran) xung vo m nh mnh." Suroh 97 :1

.6 : . )
( :
"Qu tht TA ban N (Quran) xung vo m y n phc (ca thng Ramadan). Qu tht
TA l ng hng cnh co." Suroh : 44 :3
Allah phn v s cao qu ca m nh mnh l ai hnh o trong m c gi tr
nh mt ngn thng, qua li phn ca Ngi :

6 : . )
( :
"m nh mnh tt hn mt ngn thng bnh thng..." Suroh 97 :3
Ti sao li gi l m nh mnh, bi v m l m m Allah an by s mng
ca con ngi Ngoi ra cn c gii thch l 'm y s huyn b, cao c, hnh o t
m gc hi c nhiu phc,' nh li ca Rosul ni vi ngha: "Hy c gng hnh

Chanlyislam

29

o v mi m cui." Ngha l nhng m l ca cui thng Ramadan. Vo m nh

mnh nn u-a nh sau, qua Hadith ca b Aysha thut li.

: ( : :

. )
"Tha thin s ca Allah, trng hp chng ti gp phi m nh mnh, chng ti phi ni
nh th no?"
Rasul tr li: "Allohumma in naka afwan tu hibbul afwa fafu anna" (i Allah, Ngi l
ng v tha , thch tha th, xin Ngi hy tha th cho chng ti).
58)- Rasul c ni :

. ) ( :

"Ta (thn th) khng ging nh cc ngi, v Ta c Rabb ca Ta che ch (ban cho thc n
v thc ung)." Vy ch thc n hay thc ung l tht hay trong tng ? Xin ng vui
lng gii thch dm ?
Hc gi Ulama c nhng kin khc nhau v ngha Hadith trn:
kin th nht cho rng l thc n v thc ung tht s c em xung t thin
ng cho Ngi dng.
kin khc cho rng l tr tng m thi ch khng phi thc n thc ung tht
s. ngha y l Allah m rng s hiu bit cng nh tm nhn v nghe ca Ngi m
ngi phm khc khng c c, cng vy lin quan n thc n thc ung. l kin ca
a s hc gi, ngha l Nhng v s gi v nhng v m Allah mn thng, Ngi ban cho h
mt sc mnh phi thng v nht l tinh thn vng chc chu ng, kin nhn m ngi
khc khng c. Nn Ngi c sc khe nhn chay lin tc hai ngy hay chu ng nhng
g gian nan kh hnh hn chng ta.
Chng minh cho kin ny, qua Hadith m bn hu ca Ngi hi v Ngi tr
li nh sau :

. ) (
(Ta nm trong s che ch ca Rabb ca Ta).
Theo t ng Arab t Aolla c ngha l: Che ch chu ng vo ban ngy.
Cng nh chng ta bit, ban ngy ca thng Ramadan khng c php n hay ung
d thc n t thin ng mang n hay khng !!!
59)- C mt ngui Muslim b o Murtat), vo mt ngy nm trong na thng 15
Ramadan, anh ta n nn sm hi tr v vi Islam, trng hp ny nh th no, h c phi
nhn tr li nhng ngy thiu trc hay khng?
Al Murtat - ngi b o) nu c n nn sm hi tr v Islam vo ban ngy ca thng
Ramadan, bt buc cho ngi phi nhn chay d na ngy cn li, v phi nhn nhng
ngy cn li ca thng Ramadan, cn nhng ngy thiu trc khng bt buc phi nhn tr
li bi trc h khng phi l Muslim, gio l ny cng p dng cho ngi ngoi o
Chanlyislam

30

trc khi h vo Islam. (Ngha l nu h vo o na thng Ramadan, ch bt buc cho h

nhn nhng ngy cn li ca thng m thi).
Bng chng qua cu chuyn c mt nhm ngi cui cng ca vng Al Hijaz chp
Islam trong thng Ramadan vo nm th 9 Hidry, Rasul ch ra lnh cho h nhn chay
nhng ngy cn li ca thng Ramadan, cn nhng g qu kh coi nh Allah xa ht ti
ca h. Wallohu Alam.
60)- Chng ta c c php nhn chay sunnah xong ri tng phc cho cha m hay thn
nhn qua i khng? Cn nhng ai cha kp nhn chay tr ri cht... c phi thn nhn
phi nhn th khng?
Nu nhn chay Nafil (t nguyn) th c php hin tng n phc , v Insha Allah
phc dng hin s n vi cha m hay thn nhn m ngi nhn chay nh tm dng
hin phc cho h..
Nu ngi bnh cn thiu nhng ngy nhn chay m khng nhn tr mt cch bt cn
v v thc c th m khng thi hnh th bt buc thn nhn phi nhn tr li, nhng ngi
bnh c gng nhng khng thi hnh c th cht ngoi kh nng, nn khng bt buc
phi nhn tr li.
61)- Nhng ngi cht i m cn thiu nhng ngy ca thng Ramadan, vy ch c bt
buc thn nhn phi nhn tr hay khng? hay ch tr nhng ngy m ngi cht nguynnazar phi nhn chay?
ng Imam Ahmad Hanbal gii thch: Ch bt buc nhn chay tr li cho nhng ai
nh tm nhn chay mt cch gi l nguyn nazar ch nhn chay fardu bt buc th khng,
nhng nu ngi cht c d tin th xut ra mi ngy na lt n cho ngi ngho
dng.
ng Imam Ahmad dn chng qua Hadith sau:

.) (
"Khng mt ai c th Solah th cho mt ai, cng nh khng mt ai c th nhn chay th cho
mt ngi khc."
Nhng a s Ulama cho rng: Khng c s khc bit gia s nhn chay bt buc
fardu v nhn chay nguyn nazar, m c hai nu ai cht i cn cha tr th bt buc thn
nhn phi nhn tr nhng ngy thiu . Qua Hadith ca b Aysha nh sau :


. )
( : :
"Nhng ai cht i cn thiu nhng ngy nhn chay, th thn nhn ( v bo h waly) phi nhn
chay th li cho ngi cht." Cn Haith m ng Imam Ahmad dn chng th n ch p
dng i vi ngi sng m thi, bi v ngi cn sng khng th nh ngi khc hnh o
th cho, ngoi tr vi s hnh o no thi. Cu tr li ng nht l "Bt buc phi nhn
tr li cho ngi cht, d bt buc fardu hay nguyn nazar)." Wallohu Alam.

Chanlyislam

31

62)- C mt ngi cht cn thiu li nm ngy nhn chay ca thng Ramadan, con ci ca
ng ta nm ngi mun chia nhau nhn tr, vy ch mi a c nhn tr mt ngy c
khng, hay ch mt ngui nhn thi ?
Trong Hadith Soheh c thut li:


. )
(
"Nhng ai cht i cn thiu nhng ngy nhn chay, thn nhn phi nhn tr th cho."
Waly y l con chu, l nhng ngi tha hng gia ti, nu ngi cht c nm
a con mun nhn tr cho cha, mi a c th nhn mt ngy, khng nht thit phi nhn
nm ngy lin m nm a con nhn mi ngi mt ngy cng c. Ngoi tr s nhn chay
gi l Al Kafaroh (n pht phi nhn chay lin tc hai thng) th mi bt buc nhn lin tc
mi ngy khng c dt an.
63)- Trng hp ti nhn chay sunnah (nafil t nguyn) vo thng Shawal, trong khi ti
cn thiu nhng ngy bt buc ca Ramadan, nh vy c coi nh ti nhn tr li nhng
ngy ti thiu ca Ramadan khng ?
S ng tht l khi ai nhn chay vi nh tm nafil t nguyn m h cn thiu
nhng ngy ca thng Ramadan, th nhng ngy thiu (Qoo) khng hiu lc, bi nhng
ngy thiu l nhng ngy Fardu bt buc.
Cng nh ngi no i lm Hajj vi nh tm nafil t nguyn trong lc anh ta
cha c thi hnh Hajj bt buc cho anh ta, th s nh tm n bin thnh s bt buc cho
ring anh ta, ch anh ta khng lm Hajj th cho ai c Qua Hadith m Rasul ni:

. ) (
"Allah khng chp nhn s hnh o t nguyn nafil trc khi h thi hnh s bt buc
fardu."
Cho nn, nu thiu s bt buc chng ta phi tr n trc khi thi hnh t nguyn. Wallohu
Alam.
64)- Mt ngui n b b bnh tim v tiu ng, mt vi bc s khuyn khng nn nhn
chay, c th hi n sc khe, nhng nm ri c ta nhn chay, v nm nay cng vy, tuy
nhin hu ht thi gi ban ngy ca c, c ng, nhng c cng Solah, xong tr li ng, nh
vy th khng t ra nh hng nhiu n ci bnh ca c. Vy ch s nhn chay ca c c
c hay khng, nm ri c khng nhn c nm ngy v kinh nguyt, vy c n b
chuc li khng ?
Mt khi nhn chay c th hi n sc khe hay bnh thm na, hay nhn chay s chm
i s lnh bnh th ngi c php x chay tt hn cho h nhn chay, nhng nu sau
c c th nhn tr li tt hn, qua li phn ca Allah :

.682 : . )
( :
"...v ai b bnh hoc xa nh th phi nhn b li s ngy thiu v sau. Allah mun iu
d dng cho cc ngi v khng mun gy kh khn cho cc ngi..." Suroh 2 :185.
Chanlyislam

32

Mt khi hai v bc s (Muslim) chuyn mn khuyn l khng nn nhn chay s hi

thm cho sc khe th ngi bnh c php x chay, nhng nu nhn chay c m
khng cm thy g hi n sc khe cng nh trng hp ca c nu trn th nn nhn
chay tt hn, nhng nu cm thy khng an tm cho sc khe th x chay tt hn v l n
hu ca Allah ban cho.
Sau , nu ngi bnh cm thy khe v nhn tr li th tt, nht l vo ma ng,
ban ngy ngn hn, nhng nu khng nhn tr c th phi tr cho mt ngi ngho na lt
n, vi s ngy thiu cho mi ngi ngho. Nm ngy m c y thiu v kinh nguyt
vo nm ri, th c phi tr mi ngy na lt n cho nm ngi ngho. Wallohu Alam.
65)- C ngi hi ti sanh con trc Ramadan khong mt tun, trc bn chc ngy ti
hon ton sch s (t mu sanh) vy c bt buc cho ti phi nhn chay hay khng?
ng vy, mt khi ph n no nhn thy hon ton sch t mu sanh (h bit c
mu ca n), khi bt buc h phi nhn chay v Solah, d sau khi sanh c vi ba ngy
hay mt tun, bi v thi gian sch ca mu sanh khng c n nh l bao nhiu ngy. C
nhiu ph n sau khi sanh xong h khng c thy mu sanh, cho nn khng phi ch n bn
chc ngy (40) mi gi l hon ton sch. Nhng nu mu sanh c v ko di hn bn chc
ngy, th mu vn c coi l mu sanh. Wallohu Alam.
66)- Mt khi ph n sch mu kinh nguyt sau Fajar, c phi bt buc cho c phi nhn chay
ngy khng, v ngy c phi nhn tr li hay khng ?
Mt khi mu kinh nguyt va dt khi mt tri l dng c mt khong (ngha l
vo gi Fajar) th bt buc phi nhn chay d cha kp tm lm sch cho n sau khi tri
sng, c vn phi nhn chay ngy , xong sau Ramadan phi nhn b li ngy ny v mu
ch ngng sau gi fajar.
Nhng nu mu ca kinh nguyt dt vo cui m ca Ramadan, th c phi n cm
khuya vo chay, bi v c sch trc gi Fajar (Subh), nhng c khng c Solah v
gn gi vi chng ngoi tr sau khi tm lm sch thn th xong. Qua li phn ca Allah :

.666 : . ) ( :
"Do , khi h (tm gi) sch s ri, cc ngi c th n vi h lc no, ni no nh
Allah ch th cho cc ngi." Suroh 2 : 222.
Cng nh trng hp ph n no thy mu ca kinh nguyt sch vo bui tra ca
Ramadan, vy ngy c c phi nhn chay khng?
Trng hp ph n no thy mu kinh nguyt hay mu sanh sch vo tra hay gi no
ca ban ngy Ramadan th bt buc ngi phi nhn chay k t gi pht , v ngy
chay c phi nhn b li sau ny.
Ti sao phi nhn, ti v thi gian ca ban ngy Ramadan cn , nn bt phi nhn d
na ngy hay ch cn li mt phn ba ca ban ngy (y l vn thi gian). Cn ti sao phi
nhn tr li l ti v c ch nhn c na ngy thi, nn khng hon ho ngy chay . Wallohu
Alam.
Chanlyislam

33

67)- Tha s Solah At Taraweh l sunnah khng thi hay sunnah muakkat? V cch thc thi
hnh n nh th no? (Sunnah Muakkat l s hnh o t nguyn nhng gi tr ca n cao
hn Sunnah thng, v Rasul thi hnh thng xuyn).
l sunnah Muakkat v Rasul ni vi ngha: "Nhng ai Solah vo m
Ramadan vi c tin trung trc v hy vng ni Allah, Allah s tha th cho nhng ti li
qua."
Theo Hadith ghi li, lc u Rasul Solah Taraweh vi mt vi v Sohabah ca
Ngi, ri s ngi Solah mi ngy tng thm, ch trong vi ba m li tng thm na, sau
Ngi s nhng v Sohabah xem l vic hnh o bt buc (fardu) nn Ngi khng ra
Solah chung vi h na, sau mi ngi Solah mt mnh, hoc hai ba ngi Solah chung
vi nhau.
Sau ny ng Umar ibnu Al Khottob mi tp hp nhau li cng Solah chung vi
mt Imam cng nhau nghe mt Imam c kinh Quran ch khng phi nhiu ngi nh
trc, t Muslim mi tp trung nhau la ti Masjid m Solah nh chng ta thi hnh theo
ngy hm nay.
Vo thi , h Solah hai mi ba rak'at, v c kinh Quran rt di, h c trn suroh
Al Bakarah trong mi hai rak'at, i lc c trn suroh trn ch trong tm rak'at m thi. Bi
v Rasul khng n nh l nn c di ngn nh th no ty vo kh nng ca Imam v
ngi Solah theo.
68)- Tha bi u-a no cn phi c khi Solah witr vo m Ramadan. V u-a c phi
bt buc khng?
Bi u-a Qunut khi Solah witr ch l sunnah ch khng phi l bt buc, cng khng
nn c n thng xuyn b coi nh bt buc, bi u-a Qunut ny l sunnah khi Solah witr
trong nhng m Ramadan v nhng m khc trong nm.
Mt s Ulama cho rng, ch nn c bi Qunut vo na thng cn li ca thng
Ramadan m thi. Cng c th c bi Qunut ny vo Solah Fajar mi bui sng, nhng khi
t nc bt an th phi c n trong mi ngy hay mi gi Solah.
Bi Qunut m ng Al Hasan ibu Aly ibnu Abi Talib hc thuc lng do Rasul
dy ng c khi Solah Witr nh sau:

:.)

( :

..)
"Allohummahiny fi man haaita, wa afiny fiman afaita, wa ta wallany fiman tawallaita
wa barak ly fiman aatgoita wa quiny sharroma qoartahu wa qoaita fa innaka taqi
bilhaqi alaika, innahu la yazillu man wa laita tabarakta robbana wa ta alaita."
ngha: i Allah, xin Ngi hy dn dt chng ti c chiu c trong s nhng ngi c
Ngi dn dt, v bo v chng ti trong s nhng ngi c Ngi che ch, v n nhn
Chanlyislam

34

chng ti trong s nhng ngi c Ngi hi lng tip nhn. i Allah ! Xin Ngi ban n
sng cho chng ti trong nhng n sng m Ngi ban v trnh iu xu do Ngi ra lnh,
v chnh Ngi l ng ban lnh, khng ai chng li Ngi c . Tht vy, ngi no quy
thun vi Ngi s khng bao gi b thit thi. Thng ca chng ti y n Sng v Cao
C.
ng Aly ibnu Abi Talib thut li l Rasul thng c vo cui bi Qunut nh
sau:
"Allohumma inny a-u-zubi rioka min sak hotika, wa a-u-zu bimuafatika min uqubatika
wa a-u-zu bika minka, la ahsy thana an alaika anta kama asthanaita ala nafsika."
ngha: "i Allah, ti cu xin Ngi che ch ti t s ni gin ca Ngi, v cu xin Ngi che
ch v ban s tt lnh cho ti t s trng pht ca Ngi, v xin Ngi che ch ti t nhng
iu bt lnh do Ngi to ra, v khng lm sao ti sc t n khen thng Ngi, nh
Ngi t khen thng c nhn Ngi."
Ngoi nhng li u-a trn, chng ta c th thm bt c nhng u-a no khc thch hp
vi s hy vng v mong c ca mnh, to dng hnh trang cho cuc sng hnh phc
i ny v ngy Sau.
69)- Tha s Qiyamullai (Solah m) ch vo thng Ramadan Al Mubarak khng thi hay vo
bt c m no trong nm? V n bt u t gi no n gi no mi chm dt? V s
Solah m c phi ch Solah khng thi hay c s c kinh Quran trong ?
S Qiyamullai (Solah m) v At Tahadjud l sunnah v s cao qu rt nhiu phc
m Rasul v nhng bn hu ca Ngi lun thi hnh, nh Allah phn trong thin kinh
Quran nh sau:

. 62 : . )
( :
"Qu tht Rabb ca Ngi bit vic Ngi ng dng l gn hai phn ba m, hoc phn
na m, hoc mt phn ba m vi mt thnh phn ca nhng ai theo Ngi." Suroh
73 :20.
Ngha l Solah m khng phi ch thi hnh vo thng Ramadan khng thi, m chng
ta c th dng thi gian mi ngy sau Solah Isa cho n Solah Fajar. Solah vo cui m tt
hn, nhng nu Solah vo gia thi gian ca s Solah th s c phc nh Solah vo
u m, tt nht l nn thc dy Solah m vo gn n gi Solah Fajar.
70)- Tha Imam hng dn Solah Taraweh c th Solah bn rak'at vi mt salam hay
khng? D Imam c ngi c At Tahiya sau mi hai rak'at ging nh Solah Dhur hoc Imam
Solah bn rak'at lin tc?
Qua Hadith soheh m Rasul ni vi ngha nh sau: "Solah m th hai rak'at,
hai rak'at."
Trong soheh Muslim do b Aysha thut li: "Rasul thng Solah hai rak'at vi
bi At Tahiya."
Chanlyislam

35

Qua ngha , l Rasul Solah hai rak'at ri salam, cng l nhng iu thut li
t nhng v ashabah ca Rasul v nhng v Ulama sau thi hnh, nhng s Solah ca
h rt di v lu trong lc c kinh Quran v khi ruk'ua v sujud, nn sau mi bn rak'at th
h ngi ngh mt lt nn mi gi l Solah Taraweh (ngh ngi).
Cn Solah witr th c th Solah ba rak'at vi mt salam, hoc nm rak'at hoc by
rak'at v salam vo rak'at cui cng, l do li ca b Aysha thut li, nhng d sao i
na khng nn Solah bn rak'at Tahadjud. Nhng li ca b Aysha ni: "Rasul Solah
bn rak'at" - c ngha l bn rak'at vi hai salam nh Hadith khc thut li.
71)- Imam hng dn Solah Taraweh, trong mi rak'at, Imam c khang mt trang kinh
Quran hay khang 15 ayat (dng), c ngi ni qu di c ngui th ni ngc li? Vy ch
sunnah khi Solah taraweh nh th no? C s gii hn trong khi c kinh Quran di ngn
hay khng? V Rasul Solah nh th no?
Da theo Hadith Soheh thut li Rasul Solah m vo thng Ramadan hay ngoi
thng Ramadan ra ch c Solah mi mt rak'at (11 rakat m thi), nhng Ngi Solah rt
lu v c kinh Quran rt di. C Hadith ghi li, c ln Rasul c trong mt rak'at n
nm jus (kinh Quran chia ra lm 30 jus) mt cch t tn, nghe rt r v m du.
Qua nhng Hadith thut li Rasul thng Solah m bt u sau na m, hoc sau
, hoc sau na, Ngi tip tc Solah cho n gn gi Solah Fajar, Ngi Solah trong
mi ba rak'at vi thi gian l khang nm ting ng h, qua s th , chng minh cho
chng ta bit l Ngi c kinh Quran rt di, cng nh ruk'ua v sujud rt lu.
Khi ng Umar ibnu Al Khottob tp hp qun chng li Solah Taraweh tp th
vi hai chc (20) rak'at, v c mi rak'at khong 30 ayat (dng) t Suroh Al Bakarah, hay
khong bn nm trang kinh Quran. Cng c lc, h Solah v c trn Suroh Al Bakarah
trong tm rak'at, nu h Solah c Suroh Al Bakarah vi mi hai rak'at th h cho l ngn
l Sunnah ca s Solah Taraweh, nu h c ngn th h Solah nhiu rak'at hn
cho n bn mi mt (41) rak'at, nh mt s hc gi ni v thi hnh, nhng nu h c
di th h ch Solah c 11 hoc 13 rak'at m thi. Cho nn, khng c gii hn trong vic c
cng nh rak'at trong khi Solah taraweh, iu quan trng l khi Solah cn phi c s t tn,
c phi r rng khng qu nhanh m ngi Solah theo khng nghe c g Imam c, cng
nh khi ruk'ua v sujud hay khi ng thng lng t ruk'ua hay sujud phi t tn.
Ngy nay, chng ta thng chng kin Imam hng dn Solah Taraweh trong khong
mt ting ng h (khng di qu cng nh khng ngn qu) thch hp cho mi ngi.
72)- Tha gio l suy nh v Solah At Taraweh nh th no ? V i vi nhng ngi l l
v s Solah m Ramadan m b th gi lo lm n bun bn v ngi trc mn nh
xem phim truyn hay nghe nhc...?
Solah At Taraweh l s Solah m ca thng Ramadan y hng phc, s Solah bt
u sau Solah Isa, l sunnah Mu'akkat (Rasul thng lm), qua Hadith m Rasul
ni vi ngha: "Nhng ai Solah m Ramadan vi nim tin trung trc hy vng ni Allah, th
Allah s tha th cho ti li qua kh."
Chanlyislam

36

S Qiyammuillai n bao gm nhng s Solah t u m cho n ht m, nn Solah

taraweh bao gm trong Qiyammullai trong nhng m Ramadan .
Allah din t v nhng n l trung kin ca Ngi thc m Solah v Ngi nh
sau:

.14 : . ) ( :
"V nhng ai thc m qu ly v ng nghim trc mt Rabb ca h." Suroh 25:64.

.67 : . )
( :
"Ban m h thng t ng." Suroh 51 :17
Cng nn nhc li, khi tham d vo cuc Solah m chung vi Imam, th nn Solah
cho ht s Solah chung vi Imam hay chm dt chung vi Imam mi c tan phc
Solah m, qua Hadith do ng Imam Ahmad ghi li t ng Abi Zar thut li t Rasul
nh sau :


( :

. )

"Nhng ai Solah chung vi Imam cho n chm dt chung vi Imam, th h s c lit vo
hng ng ca nhng ngi Solah m qiyammullai."
Qua Hadith trn m ng Imam Ahmad khng bao gi ra v trc khi Imam chm dt.
Qu tht, s Solah m vo thng Ramadan l mt s hnh o cao qu v n cng l
hin chng ca Islam, v l s hnh o m Rasul thi hnh v ku gi ngi Muslim
hy thi hnh theo to dng thm hnh trang cho mai sau, qua Hadith m ng
Abdurrohman ibnu Awfu thut li li ca Rasul nh sau :



. )
( :
"Allah ng ti cao ra lnh cho cc ngi nhn chay thng ramadan cn Ta th hng dn
cc ngi v Solah m."
Mt khi chng ta noi theo sunnah ca Rasul , th chng ta gt hi c thm
nhng tt lnh v s tun theo sunnah v lm sng n li hng nm nh gt hi c
nhiu phc lnh qua Hadith sau y:

. )

"Trn tri cao khng bit s lng nhng v thin thn ca Allah l bao nhiu ch c Allah
bit... mt khi n thng ramadan, nhng v thin thn xin php Allah cho h ging trn
Solah chung vi cng ng ca Rasul Muhammad , nhng ai c giao tip vi nhng v
thin thn (hay thin thn Solah gn h) th h s c hnh phc mi khng bao gi bt
hnh sau ."
Qua s cao qu th ti sao ngi Muslim dm b tha, l l m b hng ng trong
Masjid tm li ch ngn ngi trong cuc i tm b ny. Nhng g hin hu m con ngi
cho l cao qu nht trn th gian, khng so snh c bng mt cnh con rui i vi ci nhn
ca Allah.
Chanlyislam

37

i vi nhng ngi b l c hi ngn vng ny m tm nhng li ch th gian, h

khng ngh xa n nhng g tt lnh hn ngy Sau, v nhng tin bc li ch, danh vng
quyn hn m h tm kim trong nhng m y hng phc ca thng ramadan , c tn ti
ma hay khng !!! Ngoi cn c nhng ngi thit thi hn na qua nhng m b tha ca
h trong tr chi tiu khin mt thi gi v ch v gy thm ti li qua nhng phim nh hay
sch bo i try. Cho nn mt s nhng hc gi xa kia ni vi ngha: "Nhng ai b l
dp tt trn i ny, th s v l vo ngy Sau."
Nhng ai b l mt i thi gi v ch vo m ngy ca thng ramadan th h s l
nhng ngui mt mt, n hn, thua thit ln lao sau ny. Cho nn hy cnh gic ng b l
nhng dp tt lnh to thm hnh trang vng chc y thm cho ngy sau... Vng, thc
m mi chn Solah, nhn n nhn ung mt nhc ban ngy nhng hnh phc, thai mi
sung sng mi mi s ch chng ta vo ngy Sau, Insha Allah. Cu xin vi Allah che ch
chng ta t s l l bt lnh , Amin.
73)- Tha sunnah khi Solah Taraweh l bao nhiu rak'at ? C phi 11 hoc 13 rak'at khng ?
C phi ch c mt suroh duy nht hay c nhiu suroh ? Theo ng ngh nh th no khi
ngi ta Solah nhiu hn 13 rakat ?
Lin quan n vn cao qu ca thng Ramadan, c nhiu kin ca hc gi lin
quan v s lng rak'at khi Solah Taraweh v Witr nh sau: - bn mi mt 41 rakat . ba
mi chn 39 rakat;- hai mi chn 29 rakat;- ba mi 30 rakat,- mi chn 19,- mi
ba 13 rakat v mi mt 11 rakat v nhiu y kin khc na...
Theo s gii thch ca ng Abu Muhamamd ibnu Quamah trong cun kinh Al
Mougny th ng Abi Abdulloh, ng As Thawry, ng Abu Hanifah v As Shafi-y chn s
lng l hai chc 20 rakat. ng Malik th chn ba chc 30 rakat. y l nhng kin v
thi hnh da theo s thi hnh ca nhng ngi dn Medinah trc kia, bi v ng Soleh
ngi gip vic cho ng At Tuama ni rng: Ti Solah chung vi nhng ngi n
bn mi mt 41 rakat, trong c nm 5 rakat witr.
Nh chng ti gii thch, khi ng Umar ibnu Al Kottob tp hp li qun chng
Solah taraweh tp th theo mt Imam Ubai ibnu Kabun th lc h Solah hai chc
20 rak'at.
Theo ng Al Hassan thut li l: Khi ng Umar tp hp qun chng Solah tp th,
ng Imam Ubai ibnu Kabun hng dn trong hai mi m, ng ch c Qunut vo na
thng cn li m thi, nhng khi mi m cn li ca thng Ramadan, ng Ubai ibnu
Kabun khng Solah chung na m ng Solah nh ca ng .
ng Malik thut li t ng Yazid ibnu Ruman: Vo thi ca ng Umar ngi ta
Solah hai mi ba 23 rakat. Cn ng Aly th ra lnh cho Imam Solah hai chc 20 rakat .
l s dung ha gia qun chng, nn mt s Ulama gii thch: Ngi dn
Medinah lm nh vy l h mun dung ha vi qun chng Mecca, v ngi dn Mecca
thi h Solah hai ci Taraweh xong h i Tawaf, nn ngi dn Medinah chia ra by
ln ngh sau khi Solah c bn rakat (sau bn rakat h ngh mt cht ri tip tc Solah).
Chanlyislam

38

Theo s gii thch ca Sheikh Islam ibnu Taimiya : Nn Solah hai chc rakat m
chng ta c bit qua ng Imam Ahmad v As Shafi-y v cng nn Solah hai mi ba rakat.
S tht v Solah nhiu rakat khng c g hi c m cn em li s tt lnh hn, ty theo
kh nng c th thi hnh c hay khng l vn . Nhng vn quan trng nht l
chng ta khng nn bt ng vi nhau v th thc hay s lng rakat , nu a s ngi dn
mun Solah mi rakat taraweh v thm ba rakat na th lm ging nh Rasul Solah,
nh vy tt hn. Nhng nu a s mun Solah hai chc rakat th cng khng c sao, v l
s lng rakat trung dung m a s ngi Muslim thi hnh gia mi rakat v bn chc
rakat, nhng nu ai mun Solah bn chc rakat th khng c s cm trong .
Nhng ai cho rng s lng rakat Solah trong thng Ramadan c n nh hay nht
nh l bao nhiu th kin hon ton khng ng tht ngha l khng nht thit bt
buc phi l bao nhiu.
Theo s gii thch ca ng Sheikh Islam vi dn chng t s hnh o ca Rasul v
sohabah lm, vn khng phi l s lng rakat m l thi gian. Rasul Solah c mi
mt 11 rakat thi, nhng Ngi ko di n nm ting ng h, i lc Ngi phi ngng
v s mt i bui cm khuya suhur, y chng minh cho thy khng phi vn nhiu
rakat m vn l Rasul c rt di trong mt rakat khang bn chc pht.
Nhng v ashabah ca Rasul cng thi hnh nh vy, nhiu ngi khng ng ni
phi cm gy v h c rt lu, nhng nu h c ngn hn th h thm s rakat cho n gn
ht m.
l sunnah ca s Solah taraweh m Rasul v nhng bn hu ca Ngi thi
hnh, s lng rakat t nhiu khng mt ai phn i, m tt c u c gng thi hnh gt
hi c nhiu hng n phc lc ca Allah. Wallohu alam.
74)- Tha lut m kinh Quran ng sau lng Imam nhc v Imam khng thuc lng hon
tan kinh Quran c c khng? C nhiu ngi cm kinh Quran d theo Imam, nh
vy c c hay khng ?
Theo ti, vn nhng ngi Solah Taraweh theo Imam cm kinh Quran d nhc
nh mt khi Imam qun hay c sai l iu cn thit, nhng khng v th m ngi cm kinh
Quran b l nhng iu sunnah trong lc Solah. Nu trng hp Imam no khng thuc
ton b thin kinh Qur'an lc hng dn Solah Taraweh th cng c th nhn kinh Quran c
cng khng sao.
Quan trng trong vn cm kinh Quran d theo Imam l ngi cm kinh Quran
c th tp trung tinh thn vo nhng g Imam ang c hay khng? Hoc c nhc c
Imam khi c sai hay khng?
i khi, ngay c nhng v Imam hc thuc lng ton b kinh Quran, nhng i lc
khi lm Imam vn b vp bi ayat ny gn ging vi ayat khc ri qun, trong khi khng
c ai khc hc thuc lng, cho nn rt cn thit phi c mt ngi cm kinh Quran d theo
nhc Imam khi c sai, thit ngh v nhng l do cn thit chng ta c th cm kinh
Quran d v nhc nh Imam, nhng khi Solah bt buc (fardu) th khng c.

Chanlyislam

39

Hosen Mohamad trch t Kitab "Fatwa As Siyam"

ca Sheikh Abdulloh ibnu Abdurrohman Al Jubairi (trang 28-64).

Chanlyislam

40