Professional Documents
Culture Documents
203.
x2 y x x 3
x x 2 1 xy 3 y x 2 y 2
205.
2
y y 1 xy 3 x 0
x 6 y 3 x 2 9 y 2 28 y 30
202.
2 x 3 x y
x 2 y 3 x 1 y 2
1
204.
log 2 y 2 1 1 log 2 2
2
2
x y xy x 5 y 0
206.
2
2 xy y 5 y 1 0
2
2
x 2 y 2 x 3 y 0
207. 2
2
3
2
x 2 xy y 3 x 2 y 6 y 1 0
209.
211.
213.
215.
217.
219.
4
7 y 13x 8 2 y 4 . 3 x 3x 2 3 y 2 1
2 x 2 y 4 2 xy 2 y 4 1 2 3 2 x y 2
x y 2 x 3
3 x 3 y 3 3x y 2. 6 3x 2 10 xy 3 y 2
2
2
x 2 x 4 y 5 y 3
1
3
3
2
x 3 y 2 xy 4 y x
2
y 3 3 x 2ln x ln x 2ln y 0
3
3x 10 xy y 12
6 x3 y 3
2 x2 y 2 3
x 2
2
x y xy
2 x3 4 x 2 3x 1 2 x3 2 y 3 2 y
x 2 14 x 3 2 y 1
2
2
3
x y 2 xy 3 y 4 x y 0
2
2
2
xy
x
3
xy
2 y 4 y 2 3 x 2 x 4 x 2 3
208.
x
2 y 2 x 5 x 1 454
227
x y x y 4x y
210.
2
x 16 2 y 3x
x x 2 y 3 2
212.
2 x 4 3 y 8 13
214.
216.
218.
220.
x 2 x 1 y 2 y 1 4
2
x x 6 y 2 y 4 6
1 2 x 2 1 2 y 2 2 1 2 xy
3
68 15
x 3
x
y
1 2x x y
2
3x 3 y 2 x y
2 2 x y 2 x 6 y
x3 x 2 2 y 1 x 2 y y 1
x y 1 y 1 10
3 2
2 2
2
2
2
x y x y y x 2x 2x y
221.
222. 3
2
2 x 3x 6 y 12 x 13
y
x y 4 3 4 x y
x
y2 0
x 1 x
223. x 4 y 4 9 x 2 y 2 7 x y
224. 2
x 3
3ln
x 2 1 x2 y 2 3
0
64
32
8
y
y 2
Trang 1
y
2x
4
9x 2 y
x
y
226.
2 x 1 y 9 18
x2
y 2
30 x 18 y 1
228.
45 2 y 20 x 2
3
2
x 2 y x 2 3 y x 5 y 1 0
227.
2
3 y 1 3x 14 x 14
2
x 2 2 y 5 6 y 7 0
y
2207
y
1
229.
230.
2
2
2
2
2
2
2
2
5 x 4 y 5 11x 12 y 7
2 x 2 y xy 4 x y 10 x 14 xy 5 y
1 1
2
2
2
2
x 2 y x 3 y 3x y
231.
1 1 2 y 4 x4
x 2 y
x x2 y 2 9 x
x x2 y 2
5
232.
x 5 3x
y 6 5 y
2
2
3 y 2 y x 1 1 4 y x 2 y 1
233.
y y x 3 3y
2 y 2 7 y 10 x y 3 y 1 x 1
235.
3
x 2y
y 1
x 1
3
3
3x 5 y 2 xy 6
234. 3
3
2 x 3 y 3xy 8
x 1 4 2 y 5 2 y x 12 5
237.
3x 4 ( x y )2 6 x3 y y 2
239.
241.
243.
245.
247.
x y x2 y 2
3
2
1 x2 y 2
2
2
2
y x x y
2
2
2
1 x y
x 2 9 x 2 9 y 22 y 12
2
x 2 4 y y 1 0
4x y 3y 4x 1
2 3 y 4 x y 5 x y x 4 x y 1
3
2
2 y 2 y x 1 y x 1
4 x x 2 y x 1 4 y x 1 0
2
2 x y x y x 2 x 1 7 2 y
x 4 x 1 7 3 y
x 1 y 1 2
236. 72 xy
2
3 2
x y 29. x y 4
x x y y
xy
238. y
x
x10 y10 8 x 4 y 4
x y 1 4x y
x
x
2
240.
2 y x 2 2 y x
y
y
y 2 4 x 12 3 32 x 2 4 x
242.
40 x 2 x y 14 x 1
3x y x 3 y xy 14
244.
2
2
x y x 14 xy y 36
2 x 3 17 x 2 13xy
246.
2
2 y 4 10 y 13xy
x y xy 2 x y 5 xy
248.
x y xy 3x y 4 xy
Trang 2
249.
2
x3 y 3 x 4 y 4
243
251.
253.
255.
257.
259.
261.
263.
x 1 y 1 1 x 2 x 1 y 2 y 1
3
3
3
x 3x x y 4 x y 1 0
2 x3 8 x 3xy 3x 2 y 3 y 2
2
x x y 2 1 0
2 x y 3 4 xy 3 0
4
2
2
x y 2 x 4 xy 2 y x 3 y 1 0
3
3
2 2
x y 3 y 4 x y 4 xy 45
2 xy 3 x 4 y
3
2
3
2
x x y 1 3x 2 xy y x 1 y 3 y 3
2
3
x 3y 5 y 2 1 x
x 1 y y 1 x
2 x 2 y
2
2
x
3
2
e x y ln y x 2 e 3 x
2
2
x x 2x 5 3 y y 4
2
2
x y 3x 3 y 1 0
8 y 3 6 xy 2 x y 6 x3 13
265. 3
3
3
x 5 x x 2 y 6 x 2 y 1 0
x y 1 y 1 x
267.
2 x2 9 x 6
2
y 1
4 x 18 x 20 2
2x 9x 8
2 x 2 6 x 5 4 y 3
269.
2
4
3
2
x y 2 y 5 y 4 y 4
y xy 1 2
2
y
1
5
250.
x xy 1 1
x 2 1
2
2
2
x xy y x y
252. 4
2 2
4
x x y y x y
x 2 y 2 4 x 2 y
254.
xy xy 2 x y 2 3
y x x3 3
256.
x y x 1
12 2 x 2 4 y
258.
2
1 2 y y 5 2 x
x 2 y 2 2 x 2 y 1 0
260.
2 x y 2 y 1
x 2 xy y 2 3
262. x5 y 5 31
x3 y 3 7
2
3
6 x y 2 y 35 0
264. 2
2
5 x 5 y 2 xy 5 x 13 y 0
2
2
x y xy x y
266. 2
2
x y 3
2
2
2
2 3
x x y x 2 x y
268.
76 x 2 20 y 2 2 3 4 x 8 x 1
3
2
2
3
2
y 12 x 3xy 7 x 3x y 7 x y 2
271. 2
2 x xy 3x 5 0
3
3
xy 1 2 y 9 5 xy
270.
xy 5 y 1 1 3 y
x3 3 y 55 64
272.
2
xy y 3 y 3 12 51x
x x 2 1 2007 y
273.
1
2007 x
2
y 1 y
4 x 1 x y 4
274. 4 xy
2
3 2
x y 2 x y 1
Trang 3
3x 2 x 5 2 x x 1 2 y 1 y 2 y 2
275.
276.
2
2
x
2
y
2
x
4
y
x y 2
x
2 xy
y
3
x2 7 x
2
3
7
x
y 1 x 1
xy 1
2
277. 2
278.
3x 35 x 98
2
1 7 2
1
3x 21 y 3 x 7 2 y
x7
3 y 1 3 x 1 2 y 4 x 2
2 x 2 x y 1 34 2 xy x
279.
2
2 y 2 x y 1 34 xy 2 y
281.
283.
285.
287.
289.
291.
293.
295.
2 x 1 2 x y log3 x 2 log 3 y 2
2
x2
y2
y 4 x 4 32.2 260
1 x x 1 x x y y
2
2
2
32 x 1 x 2 x 1 y 0
2 x y x 1 4 y
x 1 x y2 2 y y2 x 1
x3 3x 2 2 y 3 3 y 2
3 x 2 y 2 8 y
x 2010 2011 2012 3 y 2013 1
y 3xy 17 x 27 x 3x 13 y
2
2
x y xy 6 y 5 x 10 0
2
2
x 3 y 4 xy 18 x 22 y 31 0
2
2
2 x 4 y 2 xy 6 x 46 y 175 0
y 3 7 x3
4
log 2
2
log 2 x
2
2
x
3
2
4 y y 2 x 1 6 y
6 x 11y
x2
x 4 2 x3 11y 2 12 y 41
297. 4
3
2
y 2 y 11x 12 x 31
x2 1 4x2 y x
4 y 2 1 1 8x2 y3
299.
8 x 5 y 2 4 x 2 y x 2 0
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
x y 3xy 4 x 2
280.
y x 3 yx 4 y 2
x y 2 6 y x 2 3 7 xy
282.
2
2
2
2
x x 3 y y 6 2 x y
2 x 4 y 1 2
284.
2
x 12 x y 19
2
2
x y 1
286.
2 x y 1 4 xy 3
2 x 4 y 1 2
288.
2
x 12 x y 19
x3 3xy 2 x 1 y 2 2 xy x 2
290. 3
2
2
2
y 3 yx y 1 y 2 xy x
4
x y 13x 4
292.
x y 3x y 2
xy x y 1
294. 3
2
3
4 x 12 x 9 x y 6 y 7
1
x 1 1 y 1
x
296.
4 xy x 2 y 2 x y
x y
x 1 x 2 x 3 7 y 2
298. 2
2
6 y 2 x y 7
y 3 x 28 x 4
300. 2
2
3
xy 2 x y x 18 2
Trang 4
CC BI GII
Bi 201: iu kin y 3 v 3x 4 .
Khng kh pht hin ra hm s phng trnh th nht ca h. Phng trnh th nht ca
x 2 1 x 4 y 3 y (*).
h tng ng vi:
. Hm s c o hm f ' t 3t 2 1 0 nn hm s f t
Xt hm s f t t 2 1 t trn
ng bin trn
x 0
x 0
3 y x 3 y
2
2
3
y 3 x
(**).
4
u khng l nghim ca (**).
3
2
4
Xt hm s g x 22 x 2 9 3 x 2 18 4 3x trn 0; . Hm s c o hm:
3
27
16
27
4
4
27
g ' x 36 x3 64 x
36 x x 2
36 x x x
9
3
3
4 3x
4 3x
4 3x
27
4
4
4
0 ) nn hm s g x
Vi x 0; th g ' x 0 (do x x x 0 v
3
3
4 3x
3
4
nghch bin trn 0; . Mt khc thy f 1 76 nn (**) x 1 y 3 x2 2 .
3
Vy h c nghim duy nht l x , y 1;2
Bi 202: iu kin 2 x 3 0 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
2
x6 x 2 y 3 9 y 2 28 y 30 x 2 x 2 1 y 3 y 3 1
(*).
Xt hm s f t t 2 1 t trn . Hm s c o hm f ' t 3t 2 1 0 nn hm s f t
Nhn thy x = 0 v x =
ng bin trn
2
x
3
x
1
x
2
x
x 2 y 1
2 x 3 x x 2 3 x 2 x 6 3 2 x 3 0 x 3 x 2
6 2x
0
2x 3 3
x 3
2
x 3 x 2
2
0 x 2
0 (**)
2x 3 3
2x 3 3
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 5
2x 3 3 2 .
Vi x ; th hm s g x x 2
2
x
x x2 y x2 3 x2 y x x2 3
x2 y x2 3
Th vo phng trnh th hai ca h ta c: x x 2 3 x x 3
n y bi lm gn ta dng cch nh gi:
+) Nu 0 x 1 th
+) x = 1 tha mn.
(*).
x2 3 x 3 .
log 2 y 2 1 log 2 4 y 2 1 4 xy 2 3x 2 .
x
x
2
3
x y x 1 y 2 x 2 y 3 xy 2 x y 2 (1)
Lc ny h c vit li thnh:
2
2
3x 2 xy (2)
3x 2 xy
Cng v theo v ca (1) v (2) ta c:
x 2 y3 x xy xy 2 y x 2 xy y 3 xy 2 x y 0
x y
x x y y 2 x y x y 0 x y x y 2 1 0
2
x y 1 0
x 1 y
2
+) Vi x = y thay vo (2) ta c: 3x 2 x3 x 2 x 1 0
(tha mn)
x
+) Vi x y 2 1 0 y 2 x 1, thay vo (2) ta c:
3x 2 x x 1 x 2 2 x 2 0 x 1 3 (tha mn iu kin).
Nu x 1 3 th y 2 x 1 2 3 y 2 3
6 2
.
2
Trang 6
6 2
.
2
6 2
6 2
Vy nghim ca h l x , y 1; 1 , 2;2 , 1 3;
, 1 3;
2
2
3 y y 2
y 0.
Bi 205: Nu x = 0 th h tr thnh:
2
y
y
y y 2 1
Nu x khc 0 th phng trnh th hai ca h tng ng vi: xy 3
.
x
Thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
y 2 y 2 1
2
x x 1
x 2 y 2 x 2 x 2 1 y 4 y 2 x x 2 y 2
x
4
4
2
x y x y 2 x x 2 y 2 0 x 2 y 2 x 2 y 2 1 x 0
Nu x 1 3 th y 2 2 3 y 2 3
x2 y 2 1 x 0 (do x 0 nn x 2 y 2 0 ) y 2 1 x 2 x .
Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
y x 2 x xy 3 x 0 x 2 xy y 3 0 2 xy y 3 0 y
3
.
1 2x
1
1
th phng trnh trn tr thnh 3 = 0, v l x )
2
2
Li tip tc th vo y phng trnh th nht ta c:
2
3x
3
3
2
2
x x 1
3 .
x
2
x
1
2
x
1 2x
3 3x
3
3
3x
2
x x 2 x 1
3
.
0
0 x x x 1
1 2x 1 2x
1 2x
1 2x 1 2x
9
2
x2 x 1
0 1 2 x x 2 x 1 9 0 4 x 4 8 x3 x 2 3x 10 0
2
1 2 x
3
1 2x
2
x 2 x 1 4 x 4 x 5 0
(tha mn)
3
x 1 y
1
1 2x
Vy nghim ca h l x , y 0;0 , 2; 1 , 1;1
Bi 206: R rng thy y = 0 khng tha mn phng trnh th hai ca h nn y phi khc 0.
y2 5 y 1
Lc ny phng trnh th hai ca h tng ng vi: x
.
2y
Th x vo phng trnh th nht ca h ta c:
(d thy x =
y2 5 y 1
y2 5 y 1 2 y2 5 y 1
.y
5y 0
.y
2y
2y
2y
Trang 7
5 1
3 5 5 1
5 1
hoc y
y 3y 1 0 y
y
2
2
2
2
5 1
5 1
5 5
5 5
y
2
2
2
2
hoc
1 5
5 1
5 5
5 5
y
2
2
2
2
5 5 5 1 5 5 5 1
;
;
Vy h c bn nghim l x , y
,
2
2
2
2
2 xy 2 2 xy 2 x 3 y 2 xy 3x 2 y3 6 y 2 1 0
2 xy 2 xy x 2 y 3 3 y 2 1 0 x y 1 2 y 1 2 y 1 y 1 0
2
1
y x 1.
2
+) Vi y 1 , thay vo phng trnh th nht ca h ta c: x2 3 0 x 3 .
y 1 2 y 1 x y 1 0 y 1 y
1
3
3 2 3
, thay vo phng trnh th nht ca h: x 2 3x x
.
4
2
2
+) Vi y x 1 , thay vo phng trnh th nht ca h:
+) Vi y
x 2 2 x 2 3 x 1 0 4 x 2 6 x 3 0 , v nghim do 0 .
2
3 2 3 1
3; 1 ,
;
2
2
Cch gii khc: Phn tch h a hai phng trnh trong h v dng:
x y 2 2 x 2 y 2 0
x 2 y x y 3 1 0
n y ta t n ph a x y v b x 2 y 2 gii h hai n.
Dng nh cch gii ny c v c h thng hn, bi v khng d g pht hin c vic phi
tr hai v ca h cho nhau.
Bi 208: iu kin 2 y 5 2 x . Bin i phng trnh th nht:
Vy h c bn nghim l
x, y
2 y 4 y 2 3 x 2 x 4 x 2 3 8 y 3 x 6 6 x 2 y 3x 4 0
2 y x2 4 y 2 2 yx 2 x 4 3x 2 2 y x 2 0 2 y x 2 4 y 2 2 yx 2 x 4 3x 2 0
2 y x2
2 y x2 0
2 y x2
2
2
2
2
4
2
2
2
4
y
2
yx
3
x
0
x
3
y
3
x
x y 0
x 2 2 x 5 x 1 454 (*).
Trang 8
x 2 2 x 5 x 1 trn
x 1
o hm f ' x 227 x.
1 x 2 2 x 5 x 1 .227 x ln 227 .
2
x 2x 5
x 1 x2 2 x 5
f ' x 227 x.
x 2 2 x 5 x 1 .227 x ln 227 .
2
x 2x 5
1
f ' x 227 x x 1 x 2 2 x 5
ln 227 .
2
x 2x 5
1
1
1
1
Ta c:
ln 227
ln 227 0 .
2
2
2
2
x 2x 5
x 2x 5
x 1 4
x 1 x2 2x 5 x 1
x 1
5 x 1
x 1 x 1 x 1 0 .
f 1 454 nn phng trnh
2
(*) c
x2 1
.
2 2
1
Vy nghim ca h l x , y 1;
2
Bi 209: Vi y = 0 th thay vo phng trnh th nht ta c x = 0. R rng cp s ny khng
tha mn h, vy nn ta phi c y khc 0.
11
x
x
Lc ny chia hai v ca phng trnh th nht cho y ta c: y11 y (*).
y
y
Xt hm s f t t11 t trn . o hm f ' t 11t10 1 0 nn ng bin trn . Mt
11
x
x
khc (*) li c dng f f y y y 2 x (suy ra x > 0).
y
y
Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
7 13 8
3 1
7 x 2 13x 8 2 x 2 . 3 x 3x 2 3x 1 2 3 2. 3 3 2
x x
x
x x
8 12 10
1 3
1 3
3 2 3 2 3 2. 3 2 3
x
x
x
x
x
x
x
1 3
2
2 1 3
1 2. 1 2 3 2. 3 2 3
x
x
x
x
x x
3
Xt hm s g t t 2t trn . Hm s c o hm g ' t 3t 2 2 0 nn hm s g t
ng bin trn . Mt khc (*) c dng:
3
1
3
2
1
3
2
1 3
2
g 1 g 3 2 3 1 3 2 3 1 2 3
x
x
x
x
x
x
x
x
x
8 13 3
1
1 5 89
1 8
2 2 0 1 2 5 x 2 0 1
.
3
x
x
x
x
x
16
x x
Trang 9
4
2
Do x > 0 nn
Bi 210: iu kin x 4, y 3x v 4x y .
Bnh phng hai v phng trnh th nht ca h ta thu c:
2 x 2 x 2 y 4 x y y 2 x 2 x 2 y y 2x 4 x 2 y (do y 3x 2 x )
2
y 2 4 xy 4 y 0 y y 4 x 4 0 y 4 x 4 0 (do y 3x 0 ) y 4 x 4 .
Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
x 2 16 2 x 4
x 2 16 3 1 x 4 0
5 x
x5
1
0 x 5
0 x 5 (tha mn)
2
1
4
x 2 16 3 1 x 4
x
16
x5
x5
x5
1
(D thy
nn biu thc trong ngoc vung lun
1
1 x 4
x 2 16 3
x2 3 x 3
dng)
Vi x = 5 th ta tm c y = 16.
Vy nghim ca h l x , y 5;16
x 2 25
Bi 211: iu kin x y 2 v x 2 y 4 2 xy 2 1 y 4 .
xy
x 2 y 4 2 xy 2 y 4 1
Thy rng
cn v tri phng trnh th nht th s c dng hiu ca hai bnh phng chnh l
xy
nhn lin hp. iu ch l khi thc hin php nhn lin hp ny th phi ch n iu kin
ca biu thc lin hp khc 0.
(+) Nu y = 0 th phng trnh th nht ca h tr thnh: 2 1 0 , v l!
(+) Nu y khc 0 th phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x 2 y 4 2 xy 2 y 4 1 2 2 y 2 2 3 x y 2 2 0
xy
xy
xy
1 9 y 4
2
1 y 4 2 2 y 2
2
1 3 y 2 xy 2 1 3 y 2
xy
1 y 4 2 2 y 2
2
xy 1 3 y
2 3 y 2 xy 2 1 0
2 xy 2 1 3 y 2 0
2 0
2
xy 2 1 y 4 2 2 y 2
xy 2 1 3 y 2
Trang 10
ab
a
a
2 a b 2 a b 4 2b 1 2 1 4 2 (***).
b
b
a 2 b 2 2 2b
a
t t t 1 th phng trnh (***) tr thnh:
b
t 4 2 1
t 4 2 1
2
t 1 4 2 2 t 1
2
2
t 1 4 2 4 t 2 1
3t 2 4 2 1 t 37 8 2 0
x
x 3
3 x x 2 1 3x
2
3 x
x3
x 3
x3
x 2
3 x
3 x
2
x 2 x 2 8 x 14 0
x
3
x
x 4 2
+) Vi x = 2 th y 2 1 y 1, tha mn cc iu kin.
2
+) Vi x 4 2 th y 2 2 1 y 1 2 , tha mn cc iu kin.
Vy h c cc nghim l x 2 ; 1 , 4 2 ; 1 2
nh trn.
Bi 212: iu kin x 0 , y 8 v x 2 y 3 0 .
p dng bt ng thc CauchySchwart:
132 2 x 4 3 y 8
2
2
32 x 4 y 8 x y 1
(*).
x x 2 y 3 2 x x 2 y 3 4 x y 1 x 2 2 x x 2 y 3 1
(**).
x 0
y 8
y 1
x4
3
2
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 11
Nhn xt thm
x 3 y 2. 6 x 3 y . 6 3x y 3 3x y 0
x 3 y 6 3x y
(*)
6 x 3 y 6 3x y x 3 y 3x y x y .
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c: x 2 x 2 4 x 5 x 2 3 (**).
Ta gii nhanh (**) bng cch nhn lng lin hp:
(**) x 2 x 2 4 x 5 x 2 4 1 x 2 x 2 4 x 5 x 2 1
2
x 2 4 x 5 x 2
x2
x 2 x2 4x 5 x 2 x2 4x 5 4
2
x 4x 5 x 2
x2 4 x 9 0 x 2 15 .
(+) Nu x 2 15 th y 2 15 , khng tha mn iu kin (*).
(+) Nu x 2 15 th y 2 15 , tha mn iu kin (*).
Vy nghim ca h l x , y 2 15;2 15
Bi 214: iu kin y 2 y 1 .
H ny thc ra l mt h d, nhng vi v b ngoi li nhn c v khng d!
3
, b 0 th h tr thnh:
Tht vy nu ta t a x2 x 1 v b y 2 y 1 a
4
a b 4
b 4 a
2
2
2
a
a 5
4 a
b 4 a
2
5 6
4
a
5 6 a2 5
b 4 a
b 4 a
2
a 56
a 2 31
4 a 2 5 36 a 2 5 12 a 2 5
2a 5 3 a 5
b 4 a
b 4 a
2
2
a2
(tha mn)
31 a
31 a
b2
5
5
2
2
2
2
a
9
a
5a 20a 20 0
1 13
x
x x 3 0
Vi a b 2 th x 2 x 1 y 2 y 1 a 2 4 2
y y 5 0
1 21
y
Trang 12
2
2
1 1
5
1
1
2
(d thy x 2 xy 3 y 2 x2 y2 x y 0 ).
4 2
2
2
4
2
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c: x3 3 x 2ln x ln x 2ln x 0 .
3
x 2ln x
(*).
Xt hm s f t t 3 t 2 ln t trn 0 ; .
2
Hm s c o hm: f ' t 3t 2 1 0 t 0; nn hm s ng bin trn 0 ; .
t
Mt khc (*) c dng f x f
(**).
x y 2ln y
x3 x 2ln x y 3 y 2ln y (tr hai phng trnh trong h).
3
y x 2ln x
T y tng t ta cng xt hm v suy ra rng x y .
Bi 216: iu kin 1 2 xy 0 . Ta s dng bt ng thc x l phng trnh th nht:
1 2 x 2 1 2 y 2 12 x 2
12 y 2
1 1
x 2 y 2
(*).
1 1
x 2 y 2
2.2 xy
2 1 2 xy 2 1 2 xy
(**).
Trang 13
x3
x 2 17 x 4 x 2 . 17 2 0 x 2 17 ( loi x 2
x 4 17 .
n y ta kt lun h c hai nghim l x , y
17 3
0 , v l).
2
17 ; 4 17 , 4 17 ; 4 17
Cch gii khc: C nhiu cch dng bt ng thc chng minh bt ng thc trn, v d l
dng bin i tng ng phng trnh th nht (bnh phng hai v):
2 2 x 2 2 y 2 2 1 2 x 2 1 2 y 2 4 1 2 xy
1 x2 y 2
1 2x 1 2 y 2 4xy .
2
1 x 2 y 2 1 2 xy
Ta c:
1 2 x 2 1 2 y 2 1 2 xy 1 2 xy (Cauchy Schwart)
T y ta cng suy ra x y 0 .
Bi 217: iu kin xy 0 v x 2 y 2 0 .
Nhn thy trong tt c ba s hng phng trnh th hai ca h (khng k h s t do) th
chng u c bc l 1. Nhn xt thm phng trnh th nht ca h c v phi cha mt a thc
bc 1. V vy ta hon ton c th a h phng trnh trn v dng ng cp. V bi gii
c gn hn, ta s nh gi nh sau:
x 2 y 2 xy
Bin i phng trnh th hai ca h: x 6 x y . 2
2 x 2 y 2 3 0 (*).
2
x y xy
x 2 y 2 xy
Ta thy rng nu x < 0 th y 0 . Lc ny th x 6 x y . 2
0 , mu thun (*).
x y 2 xy
Nh vy ta phi c x 0 y 0 . Th s 3 phng trnh th hai nh sau:
6 x3 y 3
3x 10 xy y
x y xy
4
3
x
3x
x
6 3 1
10
1
2
y
y
y
x
x
2
2
(*) (do y 0 ).
2 1
x
y x
y
4
1
2
y
y
x
2 x2 y 2
6 t 3 1
x
3t 10 t 1
n y ta t t 0 th (*) tr thnh: t 2
(**).
2 t 2 1
y
t t 1
4
n y ta nhm c nghim l t = 1. Th nhng nu dng nhn lin hp thng thng th
dng nh cng khng c kt qu. S dng o hm cng khng kh quan. Ta ngh n s
3
t 1 6 t 1
5 t
dng bt ng thc. Bin i (**) thnh:
(***).
2
2 t 2 1
4
t t 1
2
Trang 14
2 t 2 1 th s lm
2 t2 1
tng bc ca n (thnh bc hai, c th: 2 t 1
). V vy khi chng minh th ta
2
5 t
nn bnh phng hai v ln. V gn gng th ta s c gng quy s hng
b hn hoc
2
2
bng mt bi no ca
5 t 5 t2 1 5
.
. 2 t 2 1 , t y suy ra:
Ta c:
2
2
2
4
2 t 2 1
3
9
t 1 6 t 1
2
By gi ta s i chng minh rng:
. 2 t 1
2
4
4
t t 1
Tht vy bt ng thc trn tng ng vi:
5 t 9
. 2 t 2 1 .
2
4
(1).
(1) 9 t 2 t 1 2 t 2 1 t 1 t 2 t 1 24 t 3 1
81.2 t 2 1 t 2 t 1 25t 3 2t 2 2t 25
2
3
5 t t 1 6 t 1
Vy (1) lun ng. Suy ra 2 t 1
. Vy nn nu mun c (***) th
2
2
4
t t 1
du bng ti (1) phi xy ra, tc l t = 1. Th li t = 1 tha mn (***).
Vi t = 1 th x y . Thay vo phng trnh th nht ca h tm c x = y = 1. y cng chnh
l nghim duy nht ca h.
Vy nghim ca h l x , y 1;1
Nhn xt: Bi ton trn s dng phng php ng bc, kh rc ri v mt bin i. Li gii c
th gn hn nh sau:
x y
y 8x 4 y 2 x y 3 .
Ta c: 12 3x 10 xy y 3x 10.
2
2
Suy ra
2 x2 y 2 3 2 x2 y 2 2 x y .
Ta s chng minh:
2 x y
6 x3 y 3
2x y x x
6 x3 y 3
2 x y x y 2
.
y 2 xy
x y 2 xy
chng minh iu ny ta i chng minh mt kt qu mnh hn l:
6 x3 y 3
2
2
2 2 x y 2
x 2 y 2 xy 2 x 2 y 2 3 x3 y 3 (2).
2
x y xy
2
Trang 15
1 t 2 t 2 1 3 t 3 1 2 t 2 1 t 2 t 1 9 t 3 1
2
3x 10 xy y 12
* Bi ton gc ca bi h trn c bi l
6 x3 y 3
2 x2 y 2 3
x 2
2
x y xy
2
3t 2 t 1
2
2
2
3x 3t x
2x t x
3t x 2 t x
3t
2t
t 4 3t 3 t 2 4 0 t 2 t 2 t 1 0 t 2 0 t 2 y 2 x (x > 0)
2
2 2 x 2 x 2 x 6 4 x2 4 x2 8x 2 x 6 4 x2 8x 2 x 6
2
2
1 1
1 1
4 x 2 8 x 2. 4 x 2 8 x . 2 x 6 2. 4 x 2 8 x .
2 4
2 4
2
2
2
1
25
1
5
2
2
2
4 x 8 x 4 x 10 x
4 x 8x 2 x
2
4
2
2
1
5
2
4
x
8
x
2
x
4 x2 6 x 2 0
2
2
2
4 x 2 8 x 1 2 x 5
4 x 10 x 3 0
2
2
3 17
x 2 13 3 17
y
4
32
3
Bi 219: iu kin x 2 v y .
2
Nhn xt rng x = 0 lm phng trnh th nht ca h tr thnh iu v l nn suy ra x khc 0.
Vi x khc 0 th ta c th chia hai v ca phng trnh th nht cho x 3 ta c:
Trang 16
Xt hm s f t t 2 1 t trn
(*).
. Hm s c o hm f ' t 3t 2 1 0 nn hm s ng
1
1
. Mt khc (*) c dng f 1 f 3 2 y nn (*) 1 3 2 y .
x
x
bin trn
Xt hm s g t x 2 3 15 x 1 trn D 2; .
1
1
Hm s lin tc trn D v c o hm g ' t
0 x D \ 2;15 nn
2 x 2 3. 3 15 x 2
128
Bi 220: iu kin y 1 , x2 2 y 1 0 v nhn xt thm x y 1 0 x y 1.
Vi iu kin trn th phng trnh th nht ca h tng ng vi:
2
2
x
2
y
3
2
2
2
0
x x y x 2 y 1 y 1 0 x x y 2
x 2 y 1 y 1
x y
0 x y.
0 x y x2
2
2
x 2 y 1 y 1
x 2 y 1 y 1
x x y
2
x2 y 2
(*).
Vi t = 2 th x = y = 3.
Vy nghim ca h l x , y 3;3
Bi 221: Bi ton ny tng t cu 3 thi tuyn sinh i hc khi A nm 2011 2012.
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
xy x 2 y 2 1 xy x 2 y 2 x 2 y 2 xy 1 xy 1 0
xy 1 x 2 y 2 1 0 xy 1 x 2 y 2 1.
Trang 17
x 2 y 2 xy 2 3 y3 4 x2 y 2 x y 0 4 x3 5 x 2 y 2 xy 2 y3 0
(*).
x
4x2 x
4 x3 5 x 2 2 x
x
x
2
1 0 1 2 1 0 1 0 1 y x .
3
y
y
y
y
y
y
y
y
1
4 x2 x
1 x
(d thy 2 1 1 0 ).
y
y
2 y
2
2
2
y
x
2
2
Vi y = x, thay vo x 2 y 2 1 ta c 2 x 2 1
2
2
y
x
2
2
2 2 2 2
;
;
Vy h c cc nghim x , y 1; 1, 1;1,
,
2
2
2
2
x 1
x 1 x 2 y 2 y 2 2 x 0 2 2
2
x y y 2x
13
.
3
2x
x2 1
1.
+) Nu x y y 2 x (d thy x 0) y x 1 2 x y 2
x 1 x2 1
T y cng suy ra 1 y 1 y 1 0 .
Phng trnh th hai ca h li c vit li thnh:
2x3 3x2 12x 7 6 y 6 0 2x 7 x 12 6 y 1 0 (*).
2
2 x 7 x 12 0 x 1
(*)
y 1
y 1 0
Th li thy chnh l nghim ca h phng trnh.
13
Vy h c hai nghim l x , y 1; 1 , 1;
Bi 223: iu kin x 3 y 3 0 .
t t = x + y th phng trnh th nht ca h tr thnh:
2
t 4 3 4t t 4 4t 3 0 t 1 t 2 2t 3 0 t 1 .
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 18
3ln 3 x 3ln 3 y 0
64
32
8
x4 9 x2 7 x
y4 9 y2 7 y
3ln 3 x
3ln 3 y (1)
64 32
8
64 32
8
t 4 9t 2 7t
0 t D
16 16 8 3 t
16 t 3
16 t 3
2
y x 1 x2
x y 1 x2 x y 2 0
x
2
x 2 1 x 2
2
H c vit li:
x
x2
2 2 1 x2 y 2 3
2
2
y
2 2 1 x y 3
y
x
2
2
y
1 x x 0
y
x y 2 2 x 2 1 x 2 2 x 3 x
2
y y 2 1 x x 3
y 2
x
y v b 1 x 2 x th h trn li tr thnh:
y
a b 0
b a
a 1
a 3
2
2
b 3
a 2b 3 a 2a 3 0 b 1
x 1 0
x
x
1
a
x 0
x
y
y
y 1
(+) Nu
b 1
y 1
1 x2 x 1 1 x2 1 x
y
1 x 2 1 x 2
t a
Trang 19
(4).
3 1
x
3
x y 3
Kt hp (3) v (4) ta c h:
3
x y 1
y 3 1
2
3 3 1 3 3 1
;
Vy nghim ca h l x , y
2
2
Bi 226: iu kin x 0 , y 0 , y 2 2 x 0 v 9 x 2 y 0 .
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
2 18 x y
18 x y
2
18 x 2 y 2
2 9 18 9 2 2
9 xy
2.
xy y 2
x
y
x
xy
y
x
t a 9 x
y
2x
v b y
x
y
a , b 0
th ta c:
y
2x
18 x 2 y 2
a b 9 x y
9 xy
2 2 2 4 ab 2 (do a , b 0 )
x
y
y
x
Nh vy ta c h
(tha mn)
ab 2
4 2b b 2 2b 4b 2 0 a 2
y
2
9
x
a2 4
2
9 x 2 y 4 x
x
y 4 x 9 x
y 4 x 9 x
2
2
2 2
2
x
2
y
2
x
y
y
2
x
0
4
x
9
x
2x 4x 9x2 0
b 1
2 2
Trang 20
2
x
x 0
y 4x 9x
y 4x 9x
9
2
3
2
y 0
81x 72 x 25 x 2 x 0
y 1
x 9 x 1 9 x 7 x 2 0
3
1 1
Nh vy h cho c hai nghim l x , y 0;0 , ;
9 3
Bi 227: iu kin y 1.
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x3 x 2 y x 2 3x 2 3xy 3x 5x 5 y 5 0
2
x2 x y 1 3x x y 1 5 x y 1 0
2
3 11
x 3x 5 x y 1 0 x y 1 0 (do x 3x 5 x )
2
4
(*).
t t x t 0 th (*) tr thnh:
t 2 x 4 y 3
3t 3t 4 14t 2 14 t 1 t 2 3t 2 9t 7 0 t 1 x 1 y 0
3t 2 9t 7 0 (VN)
Vy h c hai nghim l x , y 1;0 , 4;3
45
y 18 v 30 x 20 .
Bi 228: iu kin
2
H phng trnh ny khng h kh, ch c iu hnh thc ca n lm chng ta hi s. Tht
9 2
vy, ta t a 30 x v b 18 y (iu kin 0 a 5 2 v 0 b
) th:
2
2
2
2
b 18 y
y 18 b
45 2 y 81 b
2
2
2
a
30
x
x
30
20 x 50 a
a b 1
b a 1
H ban u tr thnh:
2
2
2
2
81
2
b
50
81 2 1 a 50 a 2 (1)
(1) 81 2 1 a 50 a 2 2 81 2 1 a 50 a 2 4 4 50 a 2
2
25 a 2 4a 4 50 a 2 (*) 25 a 2 4a 16 50 a 2
2
Trang 21
chnh l nghim ca h.
+) Nu x khc 0, t y tx t 0 . Lc ny phng trnh th hai ca h tr thnh:
2x 2t x tx 4x t x 10x 14tx 5t y
x 2t t 2 x t 4 5t 14t 10 2t t 2 t 4 5t
2t t 2 t 4 5t 14t 10 t 10t 37t 60t 36 0
2
2 2
14t 10
t 2 t 3 0 t 2 t 3 (tha mn).
li gii c ngn gn th ta s bin i phng trnh th nht thnh:
2
y 2207
1 1 x
y 2207
y
1 1 x
y .
1 1 x
2207
y 2207 y 2207 2207
hay chnh l t
. iu ny cho thy hai nghim t
2
x 1 1 x 11
2
trn u khng tha mn.
Vy nghim duy nht ca h l x , y 0;0
Bi 230: iu kin x 2 4 y 5 0 .
Vi bi ton ny ta s s dng mt n gin nhng li t c s dng, l rt th.
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
5 x 2 7
2
2
2
2
2 x y 6 y 5 x 7 y 2 x 6 5 x 7 y
.
2 x2 6
Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
5 x
2
4 5x2 7
5 x 2 3
2 x2 6
5 11x
2
12 5 x 2 7
2 x2 6
x2 3
x2 3
x 1 11x 2 12 x 21
(1).
x 3
Nhn thy v tri lun khng m nn v phi cng khng m. Ta li c 11x2 12 x 21 0 (v
n l mt tam thc bc hai c h s a > 0 v 0 ), nn t suy ra x 1 0 , tc x 1 .
2
(1) 5 x 2 1 x 2 3 x 1 11x 2 12 x 21
5 x 1 x 1 x 2 1 x 1 11x 2 12 x 21
x 1
x 1 0
2
2
2
2
2
2
5
x
1
x
11
x
12
x
21
25 x 1 x 1 11x 12 x 21
3
+) Nu x = 1 th y =
.
2
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
(*)
Trang 22
Nh vy nghim ca h l x , y 1;
2
Bi 231: Tng t Bi 225, th vic gii phng trnh ny theo kiu ng cp li kh khn hn
(do h ny ng cp bc 6!). Ta p dng cch gii cng tr i s.
iu kin x , y 0 .
Cng v theo v hai phng trnh trong h ta c:
2
2
2 y 4 2 x 4 x 2 3 y 2 3x 2 y 2 x 4 10 x 2 y 2 5 y 4 x5 10 x3 y 2 5xy 4 2 (1).
x
x
Ly phng trnh th nht tr i phng trnh th hai v theo v ta c:
1
1
x 2 3 y 2 3x 2 y 2 2 x 4 2 y 4 y 4 10 y 2 x 2 5x 4 y 5 10 x 2 y 3 5x 4 y 1 (2).
y
y
Ly phng trnh (1) cng vi phng trnh (2) v theo v ta c:
5
x5 5x 4 y 10 x3 y 2 5x 2 y 3 y 5 3 x y 3 x y 5 3 .
Ly phng trnh (1) tr i phng trnh (2) v theo v ta c:
5
x5 5x 4 y 10 x3 y 2 5x 2 y 3 y 5 1 x y 1 x y 1.
1 5 3 1 5 3
x y 5 3
x, y
;
Ta c h:
2
2
x
1 5 3 1 5 3
;
Nh vy h c duy nht mt nghim l x , y
2
2
Bi 232: iu kin x y 0 , x x 2 y 2 , y 5 .
Nhn thy v tri ca phng trnh th nht c bc 0, cn v phi li l bc nht. V nu ta
thay c v phi bng mt a thc bc 0 th n s tr thnh mt phng trnh ng cp, d
lm hn rt nhiu. Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
9x 6x
6 x 5 y y 5 3x 9 xy 30 x 5 y
1 (1).
5
y
Th ln phng trnh th nht ca h ta c:
x x y
2
6x
1
y
x x2 y 2
x x2 y 2
y2
2x2 2x x2 y 2 y 2 6 x
6x
1
y
y2
y
2
2
2
2
x2 y 2
2 x2 2 x x y
6x
x2 x x y
3x
x x
2 .
1
1 2 .
3 0 (2)
y
y
y
y
y
y
y
y
y y
y
x
Nhn xt rng x y 0 nn 0 . Mt khc ta bin i nh trn th thy rng:
y
Trang 23
x x2 y 2
9x
nn x 0 . Kt hp vi (1) ta suy ra y 0 .
y2
5
x
y 3
2
2
2
x y
x
x
x
x 5
30
.
Nh vy (2)
2
2
y
y
y2
y
y
3
x 1 3 x
y2
y
x 5
9x
3x
Vi , thay vo (1) ta tm c
9 x 5 y
3 (tha mn iu kin).
y 3
5
5
Vy h c nghim x , y 5;3
Bi 233: iu kin x 2 2 y 1 0 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
4 y 2 4 y x 2 2 y 1 x 2 2 y 1 x 2 2 xy y 2 2 y x 2 2 y 1 x y
2
x y x2 2 y 1
2y x 2y 1 x y
3 y x x 2 2 y 1
y x 0
2
y 2 xy 2 y 1
3 y x 0
2
9 y 6 xy 2 y 1
y x 0
3 y x 0
y2 2 y 1
9 y2 2 y 1
2y
6y
y2 2 y 1
+) Trng hp 1: y x 0 v x
. Thay vo phng trnh th hai ca h:
2y
y 1 x 1
y2 2 y 1
3y2
7
y y
2y 0
7
41
3 3y
y
2y
2
2
x
3
21
9 y2 2 y 1
7 y 2
5
y y
4 y 0 (phng trnh ny v nghim).
3 3y
2y
2
2
Nh vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 234: y l mt h phng trnh kh th v!
Ta xem h trn nh l h phng trnh bc nht hai n l x 3 v y 3 , cn tham s l xy .
3
x 22 21xy
Lc ta tm c 3
(*).
y
13
xy
12
Nhn thy x = 0 khng tha mn h nn ta c th nhn v theo v ca hai phng trnh trn:
3
2
x3 y3 22 21xy 13xy 12 xy 273 xy 538xy 264 0
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 24
x 2899 21 19033
x 2899 21 19033
3
3
y 1793 13 19033
y 1793 13 19033
x 2899 21 19033
x 2899 21 19033
3
3
y
1793
13
19033
y 1793 13 19033
Vy nghim ca h l x , y 1;1 ,
Bi 235: iu kin x 1, y 1 v 2 y 2 7 y 10 x y 3 0 .
Phng trnh th hai ca h c vit li thnh:
x 1 y 1 3 x 1 x 2 y x 1 y 1 x2 2xy x 2 y 3
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
(1).
2 y 2 7 y 10 x y 3 x 1 y 1
x 1 y 1
2
2
2 y 7 y 10 x y 3 x 1 y 1 2 x 1 y 1 (2)
Th (1) vo (2) ta c:
2
2 y 2 7 y 10 x y 3 x 1 y 1 2 x 2 2 xy x 2 y 3
x2 3xy 3x 2 y 2 4 y 2 0 (3).
Xem (3) nh l phng trnh bc hai n x v tham s y th ta c:
2
2
3 y 3 4 2 y 2 4 y 2 y 1 .
2 y 3 y 1 4 y 3 4 y 3 24 y 2 21y 0 y 0 y
2
6 15
.
2
y 0 x 2
Th li ch c hai gi tr tha mn l
y 6 15 x 15 4
2
Th li iu kin xc nh ta ch ly nghim x , y 2;0 .
+) Nu x 1 y x 1 y 2 , thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 25
x y a b
2
Ta s t x 1 a v y 1 b y b 1
2
2
x y a b 2
a, b 0;2
a b 2 (1)
Lc ny h tr thnh: 72 a 2 1 b 2 1
29 3 a 2 b 2 a 2 b 2 2 4 (2)
2
2
a b
2
T (1) ta rt b 2 a b a 2 4a 4 , ri th vo phng trnh (2) ta c:
72 a 2 1 a 2 4a 3
29. 3 4a 4 2a 2 4a 2 4
4a 4
18 a 1 a 2 4a 3 29. 3 8 a 1 a 2 2a 1 4
18 a3 3a 2 a 3 58. 3 a 1 4 9 a3 3a 2 a 3 29 a 1 2
3
1
2
a (tha).
3
3
+) Nu a = 2 th b = 0. Thay tr li bc t ta tm c x 3 v y 1 .
16
8
5
1
+) Nu a th b . Thay tr li bc t tm c x
v y .
9
9
3
3
5
7
2
4
+) Nu a th b . Thay tr li bc t ta tm c x
v y .
3
3
9
9
8 16 5 7
Vy h c ba nghim l x , y 3; 1 , ; , ;
9 9 9 9
Bi 237: iu kin x 1 , y 2 v 5 2 y x 1 .
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
3x 4 6 x3 y x 2 2 xy 0 x x 2 y 3x 2 1 0 x 0 x 2 y .
2
4 2 y 4 2 y 4
4 2 y 4 2 y 16 16 4 y 2 16 y 2 0 y 0 .
Th li cp s ny tha mn h cho.
(+) Nu x = 2y th thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
x 1 4 x x 2 3x 4 5 (iu kin 1 x 4 ).
Trang 26
x 1 4 x x 1 4 x 0
2
2
x 1 4 x 3 (tha mn) hoc x 1 4 x 5 (v l, loi).
52
x 1 4 x 9 x 1 4 x 2 x 1 4 x 4
x 0 (TM) y 0
x 3x 0
3
x 3 (TM) y
2
2
3
Tm li h c hai nghim l x , y 0;0 , 3 ;
2
Cch gii khc: Khi nhn c phng trnh: 4 2 y 4 2 y 4 , ta c th dng bt ng
thc CauchySchwart nh gi nh sau:
4 2y 4 2y
12 4 2 y 4 2 y 4 .
Du ng thc xy ra khi x = 0.
Bi 238: iu kin x 0 v y 0 .
p dng bt ng thc Cauchy (AM GM) ta c:
x x y y
2 xy xy 2 xy 4 (1).
+) xy
y
x
+) 8x4 y 4 x10 y10 2 x5 y5 4 xy (2).
T (1) v (2) ta suy ra du bng ti cc bt ng thc trn phi xy ra, ng thi xy = 4.
x 0, y 0
x x y y
Tc l y
x x y 2 . y chnh l nghim ca h phng trnh.
10
10
x y
xy 4
Vy nghim ca h l x , y 2;2
1 x2 y 2 y x
x2 y 2
1 x2 y 2 x y x2 y 2 y x x2 y 2
2
2
2
3
2
x y
x y x y
1 x2 y 2
4
3
2
2
2
y x
2
x y
2
2
2 2
4
2
2
y 2 x 2 y 2 x 4 2 xy x 2 y 2
1 x 2 y 2 x x y y 2 xy x y
4
3
2
Trang 27
2
2 2
4
2
2
2
2 2
4
2
2
1 x 2 y 2 x x y y 2 xy x y y x y x 2 xy x y
4
32
1 x2 y 2
2
1 x2 y 2
2
2
4
2 2
4
x y x 2x y y
x2 y 2 x2 y 2
4
4
2
1
4 x 2 y 2 5 x 2 y 2 1 0 x 2 y 2 1 (loi) x 2 y 2 .
4
1
1
x y.
y x.
1
2 2 , hay tc l:
2 3 v
Nu x 2 y 2 , thay vo h ta c:
4
2
2
3
3
4
4
y 3
6 6
x
x 2 4
y x 6
y 3 2 6
2
4
6
Th li thy y l nghim ca h.
6 6 3 2 6
;
Vy nghim ca h l x , y
6
6
Bi 240: iu kin x 0 v y 0 .
H cho tng ng vi:
2x 3y 2 y x
2x 3y
2 x 2 y
(1)
x
2
y
x
y
x
x 2 y 2 2 y x
4 2 x 3 y 2 y x
(2)
y
x
y
x
4x
9y
4x x2
8 x 2 y
8 2
12
2 (3).
x
y
y
y
x
y
y
(Chia hai v cho y)
x
t t 0 th (3) tr thnh:
y
9
9
8 t 2 4t 12 4 4t t 2 t 2 8 0 t 3 8t 9 t 1 (tha mn).
t
t
Vi t = 1 th x = y , thay vo (2) ta c: 4 5 x x x 1 x 1 y 1.
Th li thy y chnh l nghim ca h.
Vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 241: iu kin y 1 .
Vi bi ton ny dng nh n gi cho ta mt hng i kh gay go v cm by, l th
x 2 4 y y 1 2 vo phng trnh th nht ca h. Th nhng sau mt hi my m th kt
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 28
x 2 11
2 x2
phng trnh c hai nghim l y
v y
.
2
11
x 2 11
(+) Nu y
x 2 2 y 11.
2
Th vo phng trnh th hai ca h ta c: 2 y 13 4 y y 1 0
nn
(*).
2 t 2 1 13 4t t 2 1 0 4t 3 2t 2 4t 15 0
(**).
Gii phng trnh trn bng my tnh b ti, ta thy ngay n ch c mt nghim m. V vy, ta
s chng minh rng f t 4t 3 2t 2 4t 15 0 vi t khng m.
1
Hm s c o hm: f ' t 8t 2 4t 4 . Ta c: f ' t 0 t 1 hoc t .
2
D thy trn 0; th f t f 1 13 . Vy nn (**), suy ra (*) v nghim.
4 x2
(+) Nu y
x 2 2 11y .
22
Th vo phng trnh th nht ca h ta c:
11y 4 y y 1 0 y 11 4 y 1 0 y 0 x 2 2 x 2 .
Vy nghim ca h l x , y 2 ;0
Bi 242: iu kin 14 x 1.
H phng trnh ny s dng phng php nh gi!
Vi x > 0 th t phng trnh th hai suy ra y > 0. p dng bt ng thc AM GM:
y 2 14 x 1
2
40 x x y 14 x 1
y 2 80 x 2 12 x 1 (1).
2
Tip tc s dng bt ng thc AM GM nh sau:
32 x 2 4 x 1 1
2 16 x 2 2 x 1
2
2
2
2
3
y 4 x 1 32 x 4 x
y
(2).
3
3
T (1) v (2) chng ta suy ra:
2 16 x 2 2 x 1
1
2
80 x 2 12 x 1 128 x 2 32 x 2 0 2 8 x 1 0 8 x 1 x .
3
8
2 1
y 4 1
3
1
y
Thay x tr li h ta c:
.
2
8
3
y
3
4
2
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 29
8 2
Bi 243: iu kin 3 y 4 x v 4 x y 1 .
Vi iu kin trn th phng trnh th nht ca h tng ng vi:
4 x y 3 y 4 x 1 4 x y 3 y 4 x 8x 4 y .
4x y 3y 4x
Ly phng trnh ny tr i phng trnh th nht ca h v theo v ta c:
2 3 y 4 x 8x 4 y 1 (1).
Th (1) vo phng trnh th hai ca h:
8x 4 y 1 y 5x y x 4 x y 1 4 x 2 4 xy y 2 8x 4 y 0
2 x y 0
y 2x
2
2x y 4 2x y 0
2 x y 4 0
y 2x 4
(+) Nu y = 2x th thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
2 y 2 y 1 , iu ny r rng v l.
(+) Nu y = 2x 4, thay vo phng trnh th nht ca h:
4 2 x 2 x 12 1 4 2 x 2 x 12 16 (**).
4 2 x 2 x 12 1 (*)
4 2 x 2 x 12
273
257
Ly (*) cng vi (**) ta c: 2 4 2 x 17 16 8 x 289 x
.
y
8
4
Cp s ny chnh l nghim ca h phng trnh.
273 257
;
Nh vy nghim ca h l x , y
4
8
Bi 244: iu kin xy 0 .
D thy h phng trnh cho l h ng cp vi x v y. Th nhng nu ta gii theo cch ng
cp vi x v y th s nhn c mt phng trnh vi cc bc gii kh di dng. Vi bi ton
ny, chng ta cn nhn xt thm y l h i xng. Mt bc t s gip vic nhn nhn h
ng cp ny theo kiu va i xng, va ng cp nh sau:
3 x y 2 4 xy xy 14
t a x y v b xy b 0 th h trn tr thnh:
3a 2 4b 2 .b 14
36 3a 2 4b 2 .b 14a a 2 12b 2
2
2
a a 12b 36
3
(*).
a
a
a
(*) 7a 54a b 84ab 72b 0 7 54 84. 72 0
b
b
b
2
2
7a 2 12a
a2
a
a
a
7a 12a
12 2 6 1 6 0 )
6 2
12 0 6 (do 2
b
b
b
b
b
b
b
b
Trang 30
3 2 2
32 2
1
1
1
x
b
xy
xy
2
2
2
2
4
a 3
x y 3 x y 3 y 3 2 2
y 3 2 2
2
2
3 2 2 32 2 32 2 3 2 2
;
;
Vy nghim ca h l x , y
,
2
2
2
2
2
Bi 245: iu kin x 2 y x 1 0 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
2 2 y x 1 y 2 x 1 2 y y 2 2 2 y x 1 0 2 y x 1 (do y 2 2 0 ).
Vi
2
8
x
2
x
9
x
1 17
9 17
9 17
.
2y x 1
y
8
8
16
1 17 9 17
;
Vy nghim ca h l x , y
8
16
Vi x
16 x 2 9 y 2 24 xy x 2 y 2 1 2 x 2 x 2 xy 0
4 x 3 y 0
x 3
2
2
4 x 3 y x y 1 0
x y 1 0 y 4
Th li thy y l nghim ca h phng trnh.
Vy nghim ca h l x , y 3;4
Bi 247: Ly phng trnh th nht tr i phng trnh th hai ca h v theo v ta c:
2 x 2 y x y x 2x 1 x 4x 1 y 2x 2 y x y 2x 2 y 0
2x
2 x y 0
y 2 x
y x y 1 0
x y 1 0
y 1 x
2
Trang 31
4
4
1 17 3 17 1 17 3 17
;
;
Vy h c hai nghim l x , y
,
4
4
4
4
5 2 x y 4 3x y 0 x 2 y 1 .
1
1
1
1
3x y 4
4 3x y
x y
x y
Thay x = 2y 1 tr li phng trnh th nht ca h ta c:
3 y 1 y 2 y 1 5 y 2 5 y 2 y 1 10 y 3 19 y 2 10 y 1 0
9 41
1 41
x
y
20
10
2
y 1 10 y 9 y 1 0 y 1 x 1
y 9 41 x 1 41
20
10
9 41 1 41 9 41 1 41
;
;
Nh vy h c tt c 4 nghim x , y 0;0 , 1;1 ,
,
20
10
20
10
2
1
.
243
8
2 xy .
2 xy .
4
4
1 3 2 xy 2 x y
4
4
4
4
2 xy . x y . x y
.
5
8
(1).
Ta li c:
2 2
5 2
3 2 xy 2 x 4 y 4 2 2 xy 2 xy 2 x 4 y 4 2 2 xy 2
2
3
3
(s dng phng trnh th nht v bt ng thc (*)).
(2).
2
1 1 5 2
2
. .
Nh vy t (1) v (2) ta c:
.
243
8 5 3 243
Nh vy du ng thc (*), (1) v (2) u phi xy ra. Tc l:
Trang 32
2 1
4
4
x4 y 4
x y
1
x 3
x
1
1
3
xy
x4 y 4
xy
3
3
x y 1
2 xy x 4 y 4
2
xy
3
4
2
x
3
3
Th li thy y chnh l nghim ca h.
1 1 1 1
;
;
Vy h c hai nghim l x , y
,
3 3 3 3
Bi 250: T hai phng trnh ca h, d nhn thy rng x 0 , y 0 v xy 1.
1
5
2 xy 1 y y (1)
Lc ny h cho tng ng vi:
2 xy 1 x 1 (2)
x
Ly (1) tr i (2) v theo v ta c:
1
y x xy 1 y x 1
1
1
1
xy 1 y x xy 1
2
x y
2
xy
xy
2
2y
2 y x xy x y 2 2 y x
(*) (d thy y 2 ).
y2
n y ta th vo phng trnh (2) ta c:
2 2 y 2 y 2 4 y 2 y 2 2
2 y2
2y
y2
2
1
2y
y2
2 y y 2
y2 y2
4 y 2 y 2 y 2 5 y 2 4 x 4 8 y 3 9 y 2 12 y 4 0
Xt hm s f t t 2 3 t trn
ng bin trn
y 4 x 3 y 1 x 2 3 . x
. Hm s c o hm f ' t 3t 2 3 0 nn hm s f t
x 0
x 0
x3 y 1 x3 y 1 x 3
2
3
2
x y 1 x
y x x 1
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
x 1 y 1 1 x 1 y 1 y 2 x 1 x 2 y 2 y 1
f x f
(1).
y 2 x 1 x 2 y 2 y 1 1
(2)
(3).
Trang 33
2
x x 1 x 4 x 1 x 4 1 0 x 0 (tha mn) x 1 (tha mn).
2
(d thy x 4 x 1 x 4 1 0 ).
(+) Vi x = 0, thay vo (2) ta c y = 1.
(+) Vi x = 1, thay vo (2) ta c y = 1.
Vy h c hai nghim l x , y 0;1 , 1; 1
Bi 252: H cho tng ng vi:
2
2
2
2
x xy y x y
x xy y x y
2
4
2
2
2
2 2
4
x
x
y
x xy y x xy y x y
2
2
4 x 2 xy y 2 4 x y
3 x y x y 4 x y
2
2
3 x y 2 x y 2 4 x y
x
y
x
y
4
x
4
xy
4
y
4
x
2
2
(1)
a 3b 4a
t a x y v b x y th h trn tr thnh: (*)
2
2
a 3a b 4b (2)
Nhn thy phng trnh (1) c th rt b 2 theo a, th nhng th vo phng trnh (2) th cn
bnh phng hai v phng trnh (2) ln.
a 2 3a 2 b2 16b2
2
(3).
4a a 2
T (1) ta rt b
ri thay vo (3) ta c:
3
2
2
2 4a a 2
4a a 2
2
2
a 3a
16.
a
8
a
4
a
48 4a a 2
3
3
a 0
a 2 4a 4 4a 2 1 3a 4 a 4a a5 a 3 a 3 0 5
3
a a a 3 0
(+) Nu a = 0 th thay vo h (*) ta tm c b = 0.
Vi a = b = 0 th x y x y 0 x y 0 . Th li tha mn h ban u.
(+) Nu a5 a3 a 3 0 (4).
Xt hm s f a a5 a3 a 3 trn . Hm s c o hm f ' a 5a 4 3a 2 1 0 nn
2
hm s f a ng bin trn
1 3b 4
b2 1 b 1 .
Vi a = 1, thay vo h (*) ta c:
2
3 b 4
x 1
+) Nu a b 1 th x y x y 1
. Th vo h ban u thy tha mn.
y
a 1
x y 1
x 0
+) Nu
. Cp s ny khng tha mn h ban u, loi.
1
x
1
y
Trang 34
a
a 1 3t 2 4
a 2 3t 2 a 2 4a
16
4t
1 3t 2
2
2
2 2
2
2
3 t2
1 3t 2
a 3a t a 4ta
a 3 t 4t
a 2 4t
3 t2
x3 3x 2 y 2 3x y 2 y 2 y 2 x y 2 x3 x
x y2
x
3
y 2 x3 x
(1).
Xt hm s f t t 3 t trn . Hm s c o hm f ' t 3t 2 1 0 nn hm s f t
ng bin trn . Mt khc (1) c dng:
f x y 2 f x x y 2 x y 2 2x 0
(2).
2
2
2
2
x y 4 x 2 y
x x y 2 y 4
Bi 254: H c vit li thnh:
2
2
xy
x
1
y
x x y 2 y 3
t 2 4t 3 0 t 1 t 3 .
1 5
2
x x 1
x
TH1: Nu 2
2
y
2
y
y 3 y 1
1 13
x 2 x 3
x
TH2: Nu 2
2
y 2 y 1
y 1 2
1 5
1 5 1 13
; 1 2
Vy h cho c tm nghim l x , y 1;
, 3;
,
2
2
2
2 x y x y 3 0 x y 1 2 x y 3 x y 3 0 x y 1.
Trang 35
x 3 x 1 x 3 x 3 2 0
x 3 1
x 3 2 0 x 3 2 x 1.
Vi x = 1 th thay tr li (1) ta tm c y = 1.
Vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 257: Nu y = 0, thay vo h ta tm c x = 3.
Nu y 0 th h cho tng ng vi:
3
3
x
3
x
3
1 4 x 2 y 2 xy 45 1 4 x 2 y 2 xy 45
y
y y
3
x
x
2 xy 4
2 xy 4 3
y y
y y
2 xy 33 4 x 2 y 2 4 xy 45
8 x3 y 3 40 x 2 y 2 50 xy 72 0
x 3
2
xy
4
x 3 y 2 xy 4
y
2 2
2 xy 4 4 x y 4 xy 9 0 xy 4
(d thy 4 x 2 y 2 4 xy 9 0 )
x 4 y 3
x y 2 xy 4 3
3 73
3 73
y
x
4
y
8
2
3 73
3 73
y 4 y 3 4
x
y
8
2
3 73 3 73 3 73 3 73
;
;
H cho c ba nghim l x , y 3;0 ,
,
2
8
2
8
Trang 36
2
2
2
12 2 x 4 y
(1)
2 x y 2 8 y 4 0
2
2
2
2
(2)
1 2 y y 5 2 x 4 x y 20 x 2 y 24 0
5
y 4, x 5
y 4, x
2
Bi ton ny nu gii theo cch thng thng th cng kh n gin, chng ta s trnh by cch
gii v xem n c rt ra t u nh!
Ly phng trnh (1) nhn 2 ri tr i phng trnh (2) v theo v ta c:
y 2 14 y 16
2 2 x 2 y 2 8 y 4 4 x 2 y 2 20 x 2 y 24 0 x
(3).
20
Th (3) vo phng trnh (1) ta c:
2
y 2 14 y 16
2
4
3
2
2
y 8 y 4 0 y 28 y 364 y 1152 y 1056 0
20
2 x2 y 2 8 y 4
4 x 2 y 2 20 x 2 y 24 0
(*).
n y ta t K
2 4K x 2 20Kx 1 K y 2 8 2K y 4 24 K 0
(**).
Trang 37
' y 1 2K 8 2 K 4 1 K 1 2 K 2 K 2 32 K 4
2
' y 4 1 2 K 4 K 3 13K 2 4K 12 4 1 2 K 4 K 3 K 2
Phng trnh 'x = 0 c mt nghim duy nht ' y 0 K
1
3
K
K 2.
2
4
2 x 12 2 x 2 1 2 y y 2 y 1 8 (4)
p dng bt ng thc CauchySchwart (Bt ng thc Bunhiacpxki) ta c:
2 x 12 2 x 2 2.x 2 1. 12 2 x 2
1 2 y y 2 y 1 1. 1 2 y y 2 1 y 1
2 1 2 x2 12 2 x2 6
1 1 1 2 y y 2 y 2 2 y 1 2
Trang 38
x y x y x y 3 x y 1 0 x y 1 x y 3 x y 1 0
2
2
2
x y 1 x y 3 0 x y 1 0 (do x y 3 0 ) y x 1 .
t 2 t 2 1 t t 2 t 2 t 2 1 t t 2 t 2 t 1t 1 t 3 1 t
3
t 2 0
t 0 x 1 y 2
2
t 2 t 1 t 1 t t 1 0
t 1 x 2 y 3
t 1 0
2
(do t 1 t t 1 0 vi mi t 0 ).
y 1 (1).
1
1
2x y 2 2x y 2 x
y
y
2y
Th vo phng trnh th nht ca h ta c:
4
2
4
2
y 1 y 2 y 1 2 y 1 0 y 1 2 y 1 4 y y 1 0
4 y2
y
4 y2
2
y 1
y 1
2y 1 4y
0 y 1
4 y2
y 12
2
2
y 1 1
0 y 1 0 y 1.
2
4 y
Vi y = 1, thay vo (1) ta c x 2 .
Nh vy nghim ca h l x , y 2;1
2
y 1 y 1
4 y2
Bi 261: iu kin y 2 x 2 0 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
xy
xy
4x 1
(*) y ln 4 x 1 x ln 4 y 1
(1).
Trang 39
+) Nu x 0 . Nhn xt rng 4 x 1 1 v 4 y 1 1 nn ln 4 x 1 0 v ln 4 y 1 0 .
Kt hp vi (1) suy ra x v y phi cng du ( y 0 ).
Lc ny (1) c vit li thnh:
Xt hm s f t
trn D =
ln 4t 1
t
ln 4
ln 4 x 1
(2).
\ 0 . Hm s c o hm:
4t .ln 4
.t ln 4t 1 4t .t ln 4 4t 1 ln 4t 1 4t.ln 4t 4t 1 ln 4t 1
t
f 't 4 1 2
.
t
t 2 4t 1
t 2 4t 1
Ta xt t m th r rng 4 .t ln 4 0 4 1 ln 4 1 nn f ' t 0 .
t
0 4t 4t 1
Cn vi t dng th
4t .ln 4t 4t 1 ln 4t 1 0 f ' t 0 .
t
t
0 ln 4 ln 4 1
e x x ln x x 2 e
x
e e
x
1
7
x x ln x 0
2
4
(3).
e x e 3 x
2
1
7
3
3
Nu x x x x 0 th ln x ln1 0 VP(3) > 0, khng tha mn.
2
4
3
x x
Nu x 3 x cng khng tha mn.
x 1 y
Thy x 3 x tha mn (3), tc l (3) x 3 x x3 x x 2 1 (do x 0 )
x 1 y
Nh vy x 0 . Lc ny ta c th t y t x ( t 1) v h tr thnh:
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 40
3
2
2
2
x
(1)
x
1
3
2
x tx t x 3
5 5 5
2
5
x t x
31
x 1 t 31
311 t 3
2
3 3 3
x
7
x t x
7
1 t3
7 1 t 5
311 t 3
31 t 1 t 2 t 1
3
3
1 t t 2 7 1 t 5
1 t t 2 7 t 1 t 4 t 3 t 2 t 1
2
21 t 4 t 3 t 2 t 1 311 t t 2 t 2 t 1 21 t 4 t 3 t 2 t 1 31t 2 1 t 2
21 10
1
1
10t 21t 10
2 0 10 t 21 t 10 0
t
t
t
t
1
1 5
1 2
(tha mn)
t (loi do t 2 ) hoc t
t
t 2
t 5
5
1
t2 t 1 0 t
hoc t 2 (tha mn).
2
2
x 1 y 2
Nu t 2 th y 2 x , thay vo (1) c x 2 1
x 1 y 2
2
Nu t
x 2 y 1
x
1
th y
, thay vo (1) c x 2 4
2
2
x 2 y 1
x2 2x x2 2x 5 y 2 3 y 1 3 y y 2 4
x 1
2
Xt hm s
x 1 4 y 2 y 2 4
f t t t 4 trn 0; .
2
Hm s c o hm f ' t 1
(1).
1
0 t 0; nn f t ng bin trn 0; .
2 t4
x 1 f y nn:
2
y x 1
2
(1) x 1 y 2
y 1 x
+) Nu y x 1 , thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
x 2 x 1 3x 3 x 1 1 0 2 x 3 x
2
3
1
y .
2
2
x 2 1 x 3x 31 x 1 0 3 4 x 0 x
2
3
1
y .
4
4
Trang 41
1
2
2
0 x 12 y 2 0 .
x 1 y 1
2
x
1
4 y 2 4
6 y 15 x 2 3 2 y 5 x 2 y3 15 y 3 39 y 35 0
3 2 y 5 x 2 3 2 y 5 x 2 y 5 y 2 5 y 7 0
2 y 5 3x 2 3x y 2 5 y 7 0
2
1
5
2 y 5 3 x y 0
2
2
x , y 1 ; 5
2 2
1 5
Cp s x , y ; tha mn h ban cho.
2 2
5
1
Vi y
, thay tr li h ta tm c x .
2
2
1 5
Nh vy nghim ca h l x , y ;
2 2
3
Bi 265: iu kin x 1 2 y .
Phng trnh th hai ca h c vit li thnh:
2
2 y 6 x3 2 y 1 x 2 5 . x
Xt hm s f t t t 2 5 trn
s ng bin trn
(1).
. Hm s c o hm f ' t 3t 2 5 0 t
nn hm
x 0
2
Th vo phng trnh th nht ca h ta c:
x3 x 2 1
x3 x 2 1
6
5
4
4
0
x 2 x x 6.
2
2
x3 x 2 2 0 x 1 x 2 2 x 2 0 x 1 (tha mn).
x3 x 2 1 1
Vi x = 1 th y
(tha mn iu kin).
2
2
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 42
Vy nghim ca h l x , y 1;
2
By gi ta t a x y v b x y th h trn tr thnh:
3
1 2 3 2
b
a
a
a
4
4
1
3
9
ab 3
a2 . a
a 4 4a 3 27 0 a 2 2a 3 a 32 0
4
4 a2
a 3 x y 3 x 2
1
x
y 1
Vy nghim ca h l x , y 2;1
5
.
2
Phng trnh th nht ca h l dng phng trnh cha hm m nh trn th ta thng ly
Lga Npe hai v ri s dng hm s. Th nhng khi s dng hm s th ta li gp vn
l hm s khng n iu trn tp xc nh ca n! Vy nn ta phi chn y c th s dng
hm s.
1
t t 4 x2 18x 20 (iu kin t 0; ) th phng trnh th hai ca h vit li thnh:
2
2
t 8
4
t 2
y 1 t 2
1 y 1.
t 4
t 4
4
1
1 trn 0; .
Xt hm s f t t 2
t 4
2
8t
8t
8 1
1
0 t 0; (do
o hm f ' t 1
2 . 1), tc l hm s ng
2
2
2
t 2 4
t 2 4 4 2
Bi 267: iu kin y 1 v 2 x
1
1
bin trn 0; . Nh vy vi t 0; th f 0 f t hay chnh l:
2
2
2
2t 2
1 y 1 2 y 3.
t 4
5
Tr li vi phng trnh th nht, vi iu kin 2 x v y 3 th ta c th ly Lga Npe
2
ln x ln y 1
hai v: y 1 ln x x ln y 1
(1).
x
y 1
ln t
1 ln t
Xt hm s f t
trn 2; . Hm s c o hm: f ' t 2 .
t
t
Ta c: f ' t 0 ln t 1 t e .
n y c th d thy
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 43
x
2
2
ln y 1 ln 4
+) Hm s f t nghch bin trong khong e ;
(do y 1 4 ) (3).
y 1
4
x 2
x 2
T (2) v (3) suy ra (1)
(tha mn).
4
y
x y2 0
3
(1).
t a x y 2 0 th (1) tr thnh:
x a
x3 xa 2 2a3 0 x a x 2 xa 2a 2 0 2
2
x xa 2a 0
2
x 0
a 7a 2
2
2
0 a x 0
x y 0.
+) Nu x xa 2a 0 x
2
2
4
x y 0
Thay vo phng trnh th hai ca h thy khng tha mn.
x 0
x 0
+) Nu x = a x x y 2 2
2
2
2
x x y
y x x
. 3 16 x . 3 8x 1. 3 2 .
2
2
3
2
2
1
3
1
1
96 x 2 20 x 2 4 x 96 x 2 24 x 0 96 x 0 x .
2
2
8
8
1
Th li thy x l nghim ca (2). y cng chnh l nghim duy nht ca (*).
8
1
7
7
y
Vi x y 2 x x 2
.
8
64
8
1
7
Vy h c hai nghim l x , y ;
8
8
3
Bi 269: iu kin y .
4
x y2 y 2
2
2
2
Phng trnh th hai ca h tng ng vi: x y y 2
2
x y y 2
Nu x y 2 y 2 , thay vo h ta c:
2 y 2 y 2 6 y 2 y 2 5 4 y 3 2 y 4 4 y3 4 y 2 2 y 1 4 y 3
2
(1).
Trang 44
2 y 1 y 2 1 0 y 1.
Kt hp vi (*) suy ra
2 y 4 4 y3 16 y 2 14 y 25 2 y 1 2 y 4 4 y3 16 y 2 16 y 26 0
2 y 2 y 8 y 1 7 y 2 18 0 , v l. Suy ra (2) v nghim.
2
Nh vy nghim ca h l x , y 2;1
Cch gii khc: Thng th sau khi nhm c nghim y = 1, ta s th s dng php nhn lin
hp. Th nhng vi bi ton ny th vic nhn lin hp c v t ra di dng hn:
4 4y
2 y y 3 2 y 2 2 y 1 1 4 y 3 0 2 y y 1 y 2 y 1
0
1 4y 3
4
y 1 2 y y 2 y 1
0
1 4 y 3
Xt f y 2 y y 2 y 1
trn ;
1 4y 3
4
8
3
0 y ; nn hm s ng
o hm f ' y 12 y 2 4 y 2
2
4
1 4y 3
4y 3
1
x 2 9 5 xy 5 xy x y 3
5 xy x y 3
3
3
1
1
1
1
5 xy x 3
x
10 xy 18 0 x 2 x 12 0
y
y
y
y
Trang 45
1
1
1
x 2 x 2 x 6 0
1
x 2
y
y
y
5 xy 5
1
5 xy x y 3
y
y
y 1
x 1
5 2 y . 1 5 2 1 1
y
y
Nh vy nghim ca h l x , y 1;1
Bi 271: Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
3
3
x y x y 2 x 1 2 x 1
Xt hm s f t t 3 t trn
(*).
5 8
Vy h c hai nghim x , y 1;0 , ;
3 3
Bi 272: T phng trnh th nht ca h suy ra x 0 .
Vi x 0 th h cho tng ng vi:
64
3
y
55
64 12
3
4 12
x3
3
2
y 3 y 6 y 4 3 y 1 3 y 1
(*).
12
x
x
x
x
3
2
y 3 y 3 y 51
x
Xt hm s f t t 3 3t trn . Hm s c o hm f ' t 3t 2 3 0 t nn f t
ng bin trn
4
4
. Mt khc (*) c dng f y 1 f nn (*) y 1 .
x
x
4
y 1 vo phng trnh th hai ca h (sau khi bin i) ta c:
x
y3 3 y 2 3 y 3 y 1 51 y 3 3 y 2 54 0 y 3 y 2 6 y 18 0
Thay
y 3 (d thy y 2 6 y 18 y 3 9 0 )
2
4
y 1 4 x 1.
x
Vy nghim ca h l x , y 1;3
Bi 273: H cho xc nh vi mi s thc x, y. Bin i h tng ng vi:
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 46
x x 2 1 2007 y
2007 x x x 2 1 2007 y y y 2 1
2
x
y y 1 2007
Xt hm s f t 2007t t t 2 1 trn
f ' t 2007 .ln 2007 1
t
x
x2 1
(*).
. Hm s c o hm:
2007 .ln 2007
t
x2 1 x
x2 1
0 x .
(do ln 2007 0 v x 2 1 x x x 0 ).
T y suy ra f t ng bin trn .
Mt khc phng trnh (*) li c dng f x f y nn (*) x y .
Thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
1
(**)
2007 y 2007 y y 2 1 y 1
y2 1 y
y 1 y trn
Xt hm s g y 2007 y
. Hm s c o hm:
1 .2007 y
2
y 1
y y2 1
y
2
g ' y 2007 y 1 y ln 2007
y 2 1
1
1
0 (do ln2007 > 1 v
g ' y 2007 y y 2 1 y ln 2007
1 ).
2
2
y 1
y 1
Vy nghim ca h l x , y 0;0
Bi 274: iu kin x 1 v x y.
t a =
x 1 v b =
x a2 1
2
2
x y a b
2
y 1 (iu kin a, b 0) th y b 1
2
2
x y a b 2
a, b 0;2
x 1 4 y 1, hay chnh l a 2 b2
(*).
Phng trnh th hai ca h c vit li thnh:
4 a 2 1 b 2 1
(**).
2. 3 a 2 b2 a 2 b2 2 1
2
2
a b
Th (*) vo (**) ta c:
4 a 2 1 a 2 4a 3
2. 3 4a 4 2a 2 4a 2 1
4a 4
x 1 4
Trang 47
a 1 a 2 4a 3 2. 3 8 a 1 1 a 1 a 2 4a 3 4 a 1 1
3
a3 3a 2 3a 1 1 a 1 1 a 1 1 a 2 .
3
x 3
Vi a = 2 th b2 0 b 0 . Thay tr li ta c
l nghim ca h phng trnh.
y 1
Vy nghim ca h l x , y 3; 1
Bi 275: H cho xc nh vi mi s thc x, y. Tr v theo v hai phng trnh trong h:
2 x 2 2 y 2 2 x 5 2 x x 2 1 2 y 1 y 2 2 y 2 2 x 4 y 3
2 x 2 2 x x 2 1 2 y 2 4 y 2 2 y 1 y 2 2 y 2
x 2 x x 2 1 y 1 y 1
2
Xt hm s f t t 2 t t 2 1 trn
y 12 1
(*)
Hm s c o hm: f ' t 2t t 2 1
t2
2t 2.
t 2 1.
t2
2t 2 t 0 .
t 1
t 1
(Du ng thc trn khng xy ra, tc l f ' t 0 )
Suy ra f t ng bin trn . Mt khc (*) li c dng f x f y 1 x y 1 .
Thay x = y + 1 vo phng trnh th hai ca h ta c:
2
x 2 2 x 1 2 x 4 x 1 3 3x 2 6 x 3 0 x 1 y 2 .
2
Vy nghim ca h l x , y 1; 2
Bi 276: iu kin x 0 v y 0 .
p dng bt ng thc Cauchy Schwart ta c:
x y 1 1
x y
22 x y 2 .
y 2 1 1 x y 22 x 2 y 2 2 .
2
x 7 3 x 14
3 x 7 y 3 x 7 2 y
3
x7
2 y 3 2 y 3 x 7 2 x x 7 2 x 7 3 x 7 2 0
2
3
3
x
14
x
7
3 x 7 2 y 2 y 3 x 7 0
Trang 48
2.
2
2 3
3
x7
x7
y
y
3
0
3
3x 14 3 x 7 2. 3
x
7
x
2a3 2a b3 7 2b 2 0 (1)
y
3
t a 3
v b x 7 ( b 0 ) th h trn tr thnh: 3
2
x7
(2)
3b 7 3b 2a a 0
Ly (1) tr i (2) v theo v ta c:
2a3 2a2 3a 2b3 2b2 3b 0 2a3 2a 2 3a 2b3 2b2 3b
(*).
3
3
2
2
2
2
2 a b 2 a b 3 a b 0 a b 2a 2b 2ab 2a 2b 3 0
2
2
2
a b a b a 1 b 1 1 0 a b 0 a b .
x 6
y
3
(tha mn iu kin)
3
x7
y 1
Vy nghim ca h l x , y 6;1
Lu : C th gii (*) bng phng php hm s.
Xt hm s f t 2t 3 2t 2 3t trn .
T suy ra
Hm s c o hm: f ' t 6t 2 4t 3 2t 1 2t 2 2 0 t
trn . Mt khc (*) c dng f a f b nn (*) a b .
Bi 278: iu kin x 1 v y 1 .
1
1
2
x y 2 xy 1 2 x 1 y 1
(*)
x 1 y 1 xy 1
2
x y xy 2 xy x y 2 2x 2 y 2xy 2
x y xy 2 xy x y 2xy x y
xy 1 x y 2 xy 0
nn f t ng bin
xy 1
xy 1 2 xy
x y
xy 1 0
0 , lun ng x 1 , y 1 .
1
1
2
x y 1
x 1
y 1
xy 1
xy 1
x 1 y 1
(**).
Trang 49
y 1 x 1
xy 1
Kt hp vi iu kin xc nh v (***), ta c phng trnh th nht ca h tng ng vi
x y 1 . Thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
1
2
1 7
1 3
1
2
2
1 2
0
2x 4
2x 4
x 1 x
x 1 x
1 x 1 2 1 3
2x
2 x 1 3
1 0
. 0
x x 4
x 1
x x 4
x 1 x 1 1
1
1 3
2 x
0 2 x 0 x 2 (tho mn) y 2 .
x 1 x 1 1 x 4
x 2y 0
x 2y
2 x y 1
y 1 2x
+) Nu x = 2y. T iu kin ta c 2y 2 y 1 . Li tip tc kt hp vi iu kin ta c y = 1
x = 2. Th li thy khng tho mn h.
+) Nu y = 1 2x, thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
2 x2 2 x 2 x 34 2 x 1 2 x x 6 x 2 3x 2 x 2 x 34 0 (*)
T y suy ra iu kin ca x l x 0 .
Xt hm s f x 6 x 2 3x 2 x 2 x 34 trn ;0 .
1
1
0 x ;0 nn f t nghch
Hm s c o hm: f ' x 12 x 3
2 2x
2 x
bin trn ;0 . Mt khc (*) c dng f x 0 m f 2 0 nn (*) x 2 y 5 .
x y 6 xy 4
y 4 x 0 6 xy 4 y 4 x 0 3xy 2 x 2 y
x y 2
x 2 y 2 x y
x y 1
(1).
(2).
x y
x y x y 3xy 2 x y x y 3xy
Trang 50
2 y y 1 y3
3 1 2
y3
7 5 2
7 5 2
7 5 2
.
y3
x 23
27
27
27
7 5 2
7 5 2
.
y 23
27
27
7 5 2
7 5 2 3 7 5 2 3 7 5 2
, 2
;2 3
;
Vy nghim ca h l x , y 3
27
27
27
27
log3 x 1 log 3 y 1
log3 x 1 log 3 y 1 0
x
+) Nu x y 1 th 2 x y 20 1
x y
0
2 1 2
2 x 0
T y suy ra v tri phng trnh th nht lun m, cn v phi phng trnh th m lun
dng, khng tho mn.
+) Nu x = y, thay vo phng trnh th nht thy tho mn.
+) Nu y x 1 , tng t trng hp x y 1 ta c iu mu thun, loi.
Nh vy phng trnh th nht ca h tng ng vi x = y > 1.
Thay vo phng trnh th hai ca h ta c:
2
x 2 0
x 2 2 16 0 x2
x 2 (tha mn) y 2 .
2 16
Vy h c nghim duy nht l x , y 2;2
Bi 282: H phng trnh ny kh hay v l!
Trc ht ta thy nu x = 0, thay vo phng trnh th nht ca h ta tm c y = 0. R rng
y khng l nghim ca h phng trnh x 0 . Tng t ta cng suy ra c rng y 0 .
Vi x, y khc 0 ta bin i tng ng h phng trnh cho nh sau:
y2 6
x2 3
y2 6
x2 3
7
y
x
y
x
3x
6y
2
2
2
x
x
y
y
2
2
x2 3 x
y
x2 3
y2 6
7
y
x
3
6
2
2
2
y 6
x 3 1
1
x
y
2
x2
Trang 51
y2 6
n y ta t a
( a , b 1) th h trn tr thnh:
y
b 7 a
a b 7
b 7 a
3
3a 30
3
6
6
2
1
8
a 1 b 1
a 1 8 a
x2 3
, b
x
b 7 a
2a 2 11a 14 0
a 2
7
ab
(tha mn).
3
a
30
2
a
1
a
0
b
5
2
7
(+) Nu a = b = th:
2
x 0, y 0 x 2 15
2
2
2 x 3 7 x
y 6 7
x2 3
15
2
45 x 12
x
y
2
2 y 2 6 7 y
y 2 30
2
45 y 24
15
(+) Nu a = 2 v b = 5 th:
x2 3
x 0, y 0 x 1
2
2
x
3x 2 3
2
1
2
y
y 6 5y
2
2
5
24 y 6
1 2 15 2 30
;
Tm li h c hai nghim l x , y 1; ,
15
2 15
Bi 283: iu kin 0 x 1 v y 0 .
Nhn thy rng nu x = 0 th phng trnh th nht ca h s tr thnh:
1 x
x 1 x 0 1 x 0 x 1, mu thun.
1 x
1 x
y
y 0.
x
x
1 x
1
1 5 16 x 2 2
5 (**).
x
x
t t x (1 t 0 ) th (*) tr thnh:
2
1
2
16t 4 5 16t 5 5t 2 0 2t 1 4t 3 4t 2 3t 2 0 2t 1 0 t .
t
2
3
2
(d thy vi t 0 th 4t 4t 3t 2 0 ).
Trang 52
y x 1
y
x 1 2 y
y2 2 y y2 2 y
2
2y 4 x 1
y x 1.
y 2 y2 4 y 2 y
2
y 0
2
x 1. 2 y 4 x 1 4 y 8 y 4 2 y
+) Nu y = 0, thay vo h ta tm c x = 0.
+) Nu
x 2y
y x 1
.
2
x 1
1
2
x 1
x 1
x 1. 2 y 4 x 1 4 y 2 8 y 4 2 y x 1 .
2 4 y 2 4 y y 2 y 1 4 y 4 y 2 y 2 y 2 3 y
2
3
3 y 2 y , y 0
0 y
2
2
2 2
16
y
3
y
2
y
4
4 y 12 y3 7 y 2 16 y 0
0 y
y 0 (*)
2
3
2
3
2
y 4 y 12 y 7 y 16 0
4 y 12 y 7 y 16 0
Trang 53
x
x 1
x
x 1
y
2
2
2
x
x 1 . x y y 2 x 1 x 1
2
y
.
2
2
y
x
x 1
2 x y 1 (**)
2
(1)
y
2
y
x y y
x 1
x 1
x 1 2 y 2 (2)
y
.
y
y 1
1
2
2
y
x y2
1 y 0 . Kt hp vi (2) suy ra
y
(**)
x 1 2 x 3 . Li kt hp vi (1) ta
1
1
c: y y x 3 y 3 0 , v l loi.
2
4
6
2
6
2
6
2
6
sin 3t cos3t
2 sin 3t
sin 3t
2
4
2
4
2
7 k 2
3t 4 3 k 2
t 36 3
3t
t 11 k 2
k 2
4
3
36
3
17 41 65 13 37 61
;
;
;
;
;
V t 0;2 nn ta tm c cc gi tr ca t l: t
.
36 36 36 36 36 36
17 41 65 13 37 61
;
;
;
;
;
Vy x, y sin t ;cos t t
36
36
36
36
36
36
x 2
x 2
Bi 287: iu kin y 3 3 y 2 0
y 0
y2 8 y 0
y3
3 y 3
(*).
Trang 54
3 x 2 y2 8 y 9 x 2 y2 8 y 9
y 3 1 y2 8 y
y 2 8 y 9 18 9 y 3 0 y 1 y 9 9.
1 y
0
2 y3
2 y 3 1
9
y 1 y 9
1
y
9.
0 y 1 0.
3
2
x4 2
y 1 2
+) Nu x 8 th t (*) suy ra y > 5. Nh vy ta c:
3
a
b
2011
2012
b3 2012 2011 (2)
a
Ly (1) tr i (2) v theo v ta c:
1
2012
1
1 b
1
3
2
2012
3
b 0
a
a
a
a
a
1
1
1
1 b
b 2 b2 2012 0 b 0 b .
a
a
a
a
a
2
1 b
1 b 3b
2
2012 0 vi mi a, b)
(D thy 2 b 2012
a
a
4
a 2
1
Th tr li b vo phng trnh (1) ta c:
a
Trang 55
1
b 1 a 1
b
1 8045
1
b3 2012b 2011 0 b 1 b 2 b 2011 0 b
a
2
b 1
1 8045
1
b
a
2
b 1
3
x a 2010
Ta c:
. Th a, b vo ta tm c ba nghim ca h l:
3
y b 2013
2
8045
2
8045
8045
8
2010;
2013 ,
x, y 2009;2012 ,
3
8
1 8045
8045
8
2010;
2013
3
8
1 8045
Bi 290: H phng trnh ny l mt h kh, c cch gii c bit lin quan ti s phc.
Ta vit li h nh sau:
x x 2 y 2 2 xy 2 x 2 y 2 2 xy x 1 0 (1)
2
2
2
2
2
y
y
2
x
y
2 xy y 1 0 (2)
x 2 y 2 x yi 2 xy xi y x 2 y 2 1 i 2 xy 1 i x yi 1 i 0
x2 y 2 x yi 2 xyi x yi x 2 y 2 1 i 2 xyi i 1 x yi 1 i 0
x yi x 2 2 xyi y 2 1 i x 2 2 xyi y 2 x yi 1 i 0
x yi 1 i x yi x yi 1 i 0
t z x yi th phng trnh (*) tr thnh:
3
(*)
z i
z 3 1 i z 2 z 1 i 0 z i z 2 z i 1 0 2
z z i 1 0
+) Nu z i 0 1.i th x = 0 v y = 1, th li tha mn h ban u.
+) Nu z 2 z i 1 0 (**).
Phng trnh (**) c bit thc 1 4 i 1 5 4i .
Gi s k a bi ( a, b ) l mt cn bc hai ca th ta c:
5 41
10 2 41
2
2
2
a b 5
b
2
2
a
4
2ab 4
a 2 4 5 a 4 5a 2 4 0 b
a2
10 2 41
Trang 56
i.
2
10 2 41
10 2 41
2
10 2 41
Nh vy mt cn bc hai ca l
2 10 2 41
10 2 41 2
2
2
i v z2
i.
4
4
10 2 41
10 2 41
10 2 41 2
2 10 2 41
2
2
,
.
T y suy ra x, y
;
;
4
4
10 2 41
10 2 41
2
2
x
,
y
0;1
,
;
,
;
4
4
10 2 41
10 2 41
y3 3x 2 5 y 3 x3 2 x y 1 2 y 1 x3 2 x
3
3
2
y 1 x3 2 y 1 x 0 y 1 x y 1 x y 1 x 2 2 0 (*).
2
2
x
3x
2
2 0 nn:
D thy y 1 x y 1 x 2 2 y 1
2
4
(*) y 1 x 0 y x 1.
Th tr li vo phng trnh th hai ca h ta c:
x 1 y 2
2
2
2
x x 1 x x 1 6 x 1 5 x 10 0 3x 8 x 5 0
5
8
x y
3
3
5 8
Vy h cho c hai nghim l x, y 1;2 , ;
3 3
Bi 292: iu kin: x y v 3x y .
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
x y 3x y
2 x y 3x y 2
x y 3x y 2
1
1
2
2
3x 2 2 xy y 2 1 2 x
2
3x 2 2 xy y 2 1 2 x
x y 2 4 x 1 (*)
Trang 57
x 1
4 x 1 13x 4 16 x 21x 5 0 5
x
16
2
1
2
nn ta ch ly nghim x = 1. Th tr li vo (*) ta c: 1 y 3 y 1 3 .
2
Vy h c hai nghim l x, y 1;1 3
Do x
u a 2 3 v b 2 4 u a v b 18 u a 22 v b 31 0
2
2
2 u a 4 v b 2 u a v b 6 u a 46 v b 175 0
2
2
2
2
b 7
4a 2b 6 0
2a 8b 46 0
2
2
u 3v 4uv 1 (1)
Nh vy nu ta t x = u 5 v y = v + 7 th h ban u tr thnh: 2
2
2u 4v 2uv 1 (2)
2
Ly (2) tr i (1) v theo v ta c: u 2 v 2 2uv 0 u v 0 u v .
2
x
5
5
u v
4
y 2 7
4
Vi u = v, th tr li (1) ta c: 8u 2 1
x
5
5
u v 2
4
y 2 7
2
2
2
5;
7 ,
5;
7
H c hai nghim l x, y
4
4
4
4
Nhn xt, cch gii khc: Chng ta thy rng cch gii trn kh hay, ch cn lm nhp tm a,
b v trnh by vo bi lm rt ngn gn. Tuy vy, cch gii trn c mt hn ch l khng phi
bi ton no cng c th p dng c cch gii ny. Tht vy, bi h 4 phng trnh hai n a,
b c nghim nn chng ta mi c th gii bi ton theo mt cch rt p nh trn, cn nu
chng khng c nghim th hng gii theo cch ng cp s dng li ngay lp tc.
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 58
3 y 22 y 31 0
+) Nu x = 0 th h cho tr thnh: 2
, v nghim.
4
y
46
y
175
2
2
4t 2t 2 x 6 46t x 175 0
Xem nh y l h phng trnh bc nht hai n x 2 v x th h ny c cc nh thc l:
a b
D
ab ' a ' b 50t 3 50t 2 58t 42 2 1 t 5t 7 5t 3
a' b'
Dx2
b c
bc ' b ' c 3336 2424t
b' c'
c a
ca ' c ' a 401t 2 638t 113
c' a'
7
3
+) Nu D = 0, ln lt cc trng hp t = 1, t =
v t =
u khng tm c nghim ca
5
5
h.
7
3
+) Nu D khc 0, tc l t 1, t
v t
th h trn c nghim l:
5
5
2 Dx2
2
x
D x 2 Dx2 Dx D 2 D.D
x
x2
D
D2
x Dx
D
Dx
;
phng trnh th hai th tm c K ; 1;
.
7
1364
1364
Trang 59
5 y 20 2 2
x
3
Xem nh y l phng trnh n x tham s y th ta gii c:
5 y 20 2 2
x
3
y x 1 x 1
3
4
x
1
y 3 3 x 1 6 y 0
n y ta t z x 1 th h trn tr thnh:
yz z 2
yz z 2
yz z 2
3
3
3
3
3
2
3
4 z y 3 y z 2 0 4 z 3zy y 0
4 z y 3 yz 6 y 0
yz z 2
2
z y 2 z y
y z
2
y 2z
z z 2 (*)
(**) 1 17
y 2z
0
4
2 z 2 z 2
5 17
5 17
y 2x 2
x
4
4
Ta li thay z x 1 th h (**) tr thnh:
1 17
x 1
y 1 17
y 1 17
2
2
5 17 1 17 5 17 1 17
,
,
Nh vy h cho c hai nghim l x , y
,
4
2
4
2
1
Bi 295: iu kin x 0 , x v y 3 7 x3 .
2
Phng trnh th hai ca h tng ng vi:
4 y3 y 2 x 1 6 y 2 6 x 11y x 2 6 x 3 11x 2 y 12 xy 2 4 y 3 2 x y 0
2 x y 3x 2 4 xy 4 y 2 2 x y 0 2 x y 3x 2 4 xy 4 y 2 1
2 x y 0 y 2 x (d thy 3x 2 4 xy 4 y 2 x 2 y 2x 2 0 do x dng).
Th vo phng trnh th nht ca h ta c:
3
2x
x3
4
4
log 2 x
log 2
2 log 2 x
log 2 2 3 log 2 x 16 2 log 2 x 2
2
16
x
4x
1
1
log 2 x 16 log 2 x 3 0
log16 x 4 3 0
4log16 x 3 0
1
log16 2 x
log16 x
4
2
(*).
Trang 60
1
1
t
4t 3 0
0 t (tha mn) x 16 16 4 2 y 2 x 4 .
1
1 4t
4
t
4
Nh vy nghim ca h phng trnh cho l x, y 2;4
x y, x y0
x 1 0;1 y 0
1 x 0
Bi 296: iu kin x 0;1 0
x
x 1
2
2
x y 0; x y 0 y 1
4 xy
2
2
2
2
x y
x y
x2 y 2
x y
x y
x y
x y
+) Nu x y 0 x y th (*) tha mn.
(*).
1
(**).
x
T y ta c nhn xt rng: x 1 1 x 0 1 x 0 . Kt hp vi iu kin xc nh suy
ra x = 1, khng tha mn phng trnh (**), loi.
+) Nu x y 0 th (*) tng ng vi:
x y 0
x y 0
x y 0
y
x2 y 2
4
3
3
3
x y x y x y
x y x y
2
x y
x y 0
x y 0
(tha mn)
x y x y
y 0
Thay y = 0 vo phng trnh th nht ca h ta c:
x 1 1
x 0
1
x 1 1 1
1
1
x
x
1 2 x 1 (***)
x
2
x
x 1 1 x 1
(***) x 2 x 1 2 x x 1 x 2 2 x x 1 x 1 0 x x 1
x x 1 0 x x 1 x2 x 1 x
1 5
.
2
1 5
.
2
1 5
;0
Nh vy nghim ca h l x , y
2
Trang 61
x 4 2 x3 11x 2 12 x 36 y 4 2 y 3 11y 2 12 y 36 0
2
x 2 x 3
x x 6 0
x x 6 y y 6 0 2
y y 6 0 y 2 y 3
Cc cp s tm c trn l x, y 2;2 , 2;3 , 3;2 , 3;3 . Th vo h khng thy cp s
no tha mn.
Nh vy h cho v nghim
Bi 298: Bin i h cho thnh:
3
7 x y x 3 8
x 7x 6 7 y 2
2
2
2
2
6
y
2
x
6 y 2 x y 7
+) Nu x + y = 0, thay vo phng trnh th nht ca h ta c:
x3 8 0 x 2 y x 2 , khng tha mn phng trnh th hai ca h, loi.
+) Nu x y 0 (*) th h tng ng vi:
2
3
3
7 x y x 8
7 x y x 8 (1)
3
3
2
2
3
6
x
y
y
2
x
7
x
6 x y y 2 x y x 8 (2)
Ta c phng trnh (2) tng ng vi:
8 y3 12 y 2 x 6 x 2 y 2 x3 x3 8 8 y 3 12 y 2 x 6 xy 2 x3 8
2 y x 8 x 2 y 2 x 2 2 y .
By gi ta th vo phng trnh th hai ca h ban u ta c:
2 2
2 2
y
x 2 2y
2
4
2
6 y2 2 2 y 7 8 y2 8 y 1 0
(tha mn (*))
2 2
2 2
x
y
4
2
2 2 2 2 2 2 2 2
,
,
Nh vy h cho c hai nghim l x, y
,
2
4
2
4
Bi 299: Ta s khai thc phng trnh th nht ca h. Nhn thy v phi cha mt lng c
bc kh ln (bc 5) nn ta s tm cch lm gim bc ca n. Hn na trong cc du ngoc th
du ngoc th hai cha mt biu thc m khi nhn lng lin hp ca n th cho chng ta 4 y 2 ,
v vy nn ta thc hin php nhn lin hp u tin. Nhng trc khi nhn lin hp th
chng ta phi xt trng hp y = 0 (v y = 0 th biu thc lin hp bng 0).
3
x 2 1 x .2 0 , r rng iu ny
x2
1 x 2x y
2
4 y2 1 1
(*).
Nhn thy hai v bt u xut hin hnh thc ging nhau: mt s hng cha cn v mt s hng
khng cha cn. n y cng khng kh khi pht hin rng ta phi chia hai v cho x 2 .
D thy x = 0 khng tha mn (*) nn chia hai v ca (*) cho x 2 ta c:
H Vn Din THPT Thi Lo Ti liu v h phng trnh
Trang 62
Xt hm s f t t
4 y2 1 1
t 2 1 1 trn
1 1
2y
x x2
4 y2 1 1
(**).
Hm s c o hm: f ' t t 1 1
2
t2
t2 1
0 t
nn f t ng bin trn
. Mt
1
1
khc (**) c dng f f 2 y 2 y 2 x y 1 .
x
x
Bin i phng trnh th hai:
x . 2 x y 2 x . 2 x y x 2 0 x 2 x x 2 0 x 3 x 2 0
2
1
1
x 2 x 1 0 x 1 0 x 1 x 1 y
.
2x 2
2
x y 3 x3 28
(1)
Bi 300: H cho tng ng vi:
2
x y x 18 2 (2)
T (2) suy ra x > 0. Kt hp vi (1) ta c y3 x3 0 y x . Nh vy ta c y x 0 .
Phng trnh th nht ca h tng ng vi:
28
28
28
.
y 3 x3
y 3 x3
y 3 x3
x
x
x
Th vo phng trnh th hai ca h ta c:
2
2
28
28
x. 3 x3 2 x 2 . 3 x3
x3 18 2 3 x x 4 28 2 x. 3 x6 28 x 2 x3 18 2 (*).
x
x
Nhn thy x =
Vi x =
2 ;2 2
Trang 63