Part 1:

LM SAO NGHE C TING ANH

(v ni chung: MT NGOI NG)
Mt trong nhng tr ngi ln nht ca chng ta khi hc mt ngoi
ng y l chng ta qu thng minh v c qu nhiu kinh nghim.
Qu thng minh: v mnh khng th no chp nhn nghe mt cu
m mnh khng hiu: cn phi hiu mt cu ni g trc khi nghe
tip cu th hai, nu khng th mnh khng bun nghe tip.
Qu kinh nghim: Cuc i dy ta khng nghe nhng g ngi
khc ni m ch hiu nhng g m ni dung chuyn ti. Nu khng
hiu ni dung, chng ta khng th lp li li ngi kia. Cng v th
m - trong giai on u hc ngoi ng - mi ln nghe mt cu ting
Anh th trong u phi dch ra c ting Vit th mi yn tm, bng
khng th cu y khng c ngha.
Th nhng, y l li hc sinh ng ngc chiu. Ti bit c 6 ngn
ng, trong c ba ngn ng thnh tho nghe ni c vit: Vit Anh - Php, v ti thy rng trong cc ngn ng ti bit th, mt
cch khch quan, nghe v ni ting Vit l kh nht (v phng
ty, khng c ngn ng no m mnh i cao ca mt t th
ngha t y li thay i: ma - m - m - m - m - m). Nhng cc
bn forum ny, cng nh ti, u khng c vn g c vi ci
sinh ng kh vo bc nht y!
Tuy nhin, nhng thy c dy chng ta nghe ni ting Vit chng
phi l nhng v chuyn vin ngn ng nh cc thy c ngoi ng
m ta hc ti cc trng. Thy dy ting Vit chng ta l tt c
nhng ngi quanh ta t ngy ta ra i: cha m, anh ch, hng xm,
bn b ngha l i a s nhng ngi cha c mt gi s phm
no c, thm ch khng c mt khi nim no v vn phm ting
Vit. Th m ta nghe ting Vit thoi mi v ni nh so. Cn ting
Anh th khng th nh th c. y l v i vi ting Vit, chng ta
hc theo tin trnh t nhin, cn ngoi ng th ta hc theo tin trnh
phn t nhin.
T lc sinh ra chng ta NGHE mi ngi ni ting Vit chung
quanh (m chng bao gi ta phn i: "ti chng hiu g c, ng
ni na"! Mi sinh th bit g m hiu v phn i!). Sau mt thi
gian di t 9 thng n 1 nm, ta mi NI nhng ting ni u tin

(tng ch mt), m khng hiu mnh ni g. Vi nm sau vo lp

mu gio mi hc C, ri vo lp 1 (su nm sau khi bt u
nghe) mi tp VIT Lc by gi, d cha bit vit th mnh nghe
c tt c nhng g ngi ln ni ri (k c iu mnh cha hiu).
Nh vy, tin trnh hc ting Vit ca chng ta l Nghe - Ni - c Vit. Giai on di nht l nghe v ni, ri sau t vng t thm
vo m ta khng bao gi b thi gian hc t ng. V ng php (hay
vn phm) th n cp 2 mi hc qua loa, m khi xong trung hc th
ta qun ht 90% ri.
Nhng tin trnh ta hc ting Anh (hay bt c ngoi ng no) th
hon ton ngc li.
Th nhn li xem: Trc tin l vit mt s ch v chua thm ngha
ting Vit nu cn. V k t , hc cng nhiu t vng cng tt, k
n l hc vn phm, ri ly t vng rp vo cho ng vi vn phm
m VIT thnh cu! Ri loay hoay sa cho ng lut! Sau th
tp C cc ch y trng c chng no hay chng y, v nhiu
khi li c mt m ting Anh bng mt m ting Vit! (v d fire,
fight, five, file u c c l phai ). Sau mi ti giai on
NI, m ni y c ngha l c Ln Ting nhng cu mnh vit
trong u mnh, m khng thc mc ngi i thoi c hiu
'message' ca mnh hay khng v mnh ch lo l ni c sai vn phm
hay khng. Lc by gi mi khm ph rng nhng cu mnh vit th
ai cng hiu, nh khi mnh ni th ch c mnh v Thng hiu
thi, cn ngi bn x (ting Anh) th huh - huh di c nh c c!
Th l hc ni bng cch sa i pht m nhng t no cha chun
cho n khi ngi khc c th hiu c.
Sau thi gian di tht di, mnh khm ph rng mnh tng bit ting
Anh, v ni ra th ngi khc hiu tm tm, nhng khi h ni th
mnh khng nghe c g c (ngha l nghe khng hiu g c). Lc
by gi mi tp NGHE, v ri nh b cuc v c gng my cng
khng hiu c nhng g ngi ta ni.
Vn l : chng ta hc ting Anh ngc vi tin trnh t
nhin, v qu thng minh v c qu nhiu kinh nghim. Tin trnh y
l Vit - c - Ni - Nghe!
V th, mun nghe v ni ting Anh, chuyn u tin l phi qun i
kinh nghim v tr thng minh, tr li trng thi s sinh v con
nt, v ng s dng qu nhiu cht xm phn tch, l lun, dch
thut!

V y l b quyt Nghe:
A. Nghe th ng:
1. - Tm ngn ng. Nghe khng cn hiu: Hy nghe! ng hiu.
Bn chp vo CD mt s bi ting Anh (v d t trn forum ny). Mi
bi c th di t 1 n 5 pht.
Khi no bn nh mt mnh, th m cc bi ra va nghe, v
c lp i lp li mi ra r nh m thanh nn sut ngy. Bn khng
cn n n. Bn c lm vic ca mnh, nh rng, ra mt, hc
bi lm bi, vo internet vi ting li nhi ca bi ting Anh. (thm
ch, trong lc bn ng cng c th cho n ni).
Trng hp bn c CD player, USB player hay iPod, th em theo
m nghe khi mnh c thi gian cht - v d: di chuyn lu gi trn xe,
i ai hay i n phin mnh ti phng mch.
Cng vic tm ngn ng ny rt quan trng, v cho ta nghe ng
vi tng m ca mt ngn ng l. Tai ca chng ta bt rt nhanh
mt m quen, nhng loi tr nhng m l. V d: Nu bn nghe
cu: mt tri mc cnh khi chim voi truy cp chn ch, mt cu
hon ton v ngha, nhng bo bn lp li th bn lp li c ngay,
v bn qu quen vi cc m y. Nhng khi mt ngi ni mt cu
bng chng y m (ngha l 11 m/vn), trong ngn ng bn cha
tng hc, v bo bn lp li th bn khng th no lp li c, v
bo rng khng nghe c! (Bn c ic u! Vn l tai bn
khng nhn ra c cc m!) Li 'tm ngn ng' ch l vn
lm quen i tai, v sau mt thi gian (lu y ch khng phi vi
ngy) bn s bt c cc m ca ting Anh, v thy rng m y rt
d nghe, nhng hon ton khc vi m Vit. ng nn lng v lu
ngy mnh vn khng phn bit m: hy nh rng bn tm ngn
ng ting Vit t ra l 9 thng lin tc ngy m trc khi m ming
ni c ting ni u tin v hiu c mt hai ting ngn ca cha
m; v sau li tip tc 'tm ngn ng' Vit cho n 4, 5 nm na!
2 - Nghe vi hnh nh ng.
Nu c gi th xem mt s tin tc bng ting Anh (mt iu khuyn
trnh: ng xem chng trnh ting Anh ca cc i Vit Nam, t ra
l giai on u, v xng ngn vin Vit Nam, phn ln, ni rt gn
vi m Vit Nam (k c pronunciation), nn mnh d quen nghe, v
t l tai mnh li hng, v sau li kh nghe ngi bn x ni ting

Anh - th l phi hc li ln th hai!). Cc hnh nh nh km lm

cho ta hiu c t nhiu ni dung bn tin, m khng cn phi
dch tng cu ca nhng g xng ngn vin ni. Bn s yn tm
hn, sau khi nghe 15 pht tin tc, t tm lc li, th thy rng mnh
nm bt c phn chnh yu ca ni dung bn tin. V y l
cch th hai tm ngn ng.
B. Nghe ch ng.
1. Bn tin special english:
- Thu mt bn tin, v nghe li ri chp ra nhiu chng no hay
chng ny nh l ng tra cu t in hay tm hiu ngha
vi. on ngha trong ni dung cu, v nh li m thanh ca t, hay
cm t , sau ny t n s r ngha, nu tr i tr li hoi.
(Ngy xa, trn i VOA, sau mi chng trnh ti thng
nghe mt cm t tng t nh: statue, statute hay statu g , m
khng bit vit th no, tuy vn hiu i loi l: hy i y nghe
tip. Mi sau ny ti mi bit rng thut ng rt quen thuc y l
'stay tuned', nhng mt thi gian di, chnh t ca ch y i vi ti
khng thnh vn !)
2. Chm ch nghe li mt s bi mnh tng nghe trong giai on
tm ngn ng
- Ly li script ca nhng bi mnh tng nghe, c li v nh li
trong tng tng li c m mnh tng nghe nhiu ln.
Sau xp bn script v nghe li hiu. Ln ny: t nhin mnh s
nghe r tng ting v hiu. Trng hp khng hiu mt t hay cm
t, th gng lp li nhiu ln ng nh mnh nghe, sau lt li
script so snh.
3. Mt s bi Audio trong Forum ny: nghe nhiu ln, trc khi c
script. Sau , c li script, ch yu kim tra nhng t mnh
nghe hoc on, hoc nhng t m mnh c th pht m li nhng
khng hiu vit v ngha th no. Qua vic ny, nhiu khi ta pht
hin rng mt t mnh rt quen thuc m t xa n nay mnh c in
tr l phi ni mt cch no , th thc ra cn phi ni khc hn v
pht m nh th th mi mong nghe ng v ni cho ngi khc
hiu. Sau , xp bn script v nghe li mt hai ln na. (V d: hai
ch tomb, bury, khi xa ti c inh ninh l s pht m l 'tm-b(),
bri' - sau ny nghe ch 'tum, beri' ti chng hiu g c - d cho ti
nghe r rng l tum, beri -cho n khi xem script th mi v l!)

4. Hc ht ting Anh, v ht theo trong khi nghe.

Chn mt s bi ht m mnh thch, tm lyrics ca n ri va nghe
va nhn lyrics. Sau hc thuc lng v ht song song vi ca s, v
gng pht m cng nh gi tc v trng cho ng. Khi no
bun bun cng c th t ht cho mnh nghe (nu khng c ging
tt v ht sai ging mt t cng khng sao, v ch yu l tp pht
m, tc , trng v m iu ting Anh).
V ni cho ng ging (qua ht) cng l mt cch gip mnh sau ny
nhy tai hn khi nghe, v thng thng ngn ng trong cc bi ht
kh nghe hn nhng cu ni bnh thng rt nhiu.
-------------Trc khi tm dng topic ny, ti mun ni thm mt iu.
C bn bo rng hin nay mnh cha hiu, nn c gng nghe nhiu
cng v ch, mnh hc thm, khi no c nhiu t vng hiu ri
th lc s tp nghe sau.
Ngh nh th l HON TON SAI. Chnh v bn cha hiu nn mi cn
nghe nhiu hn nhng ngi hiu. Mun bit bi th phi nhy
xung nc, khng th ly l do rng v mnh khng th ni nn
trn b hc cho ht l thuyt ri th mi nhy xung, v s bit bi!
Cha bit bi m xung nc th s ung nc v ngp th y,
nhng phi thng qua ung nc v ngp th nh th th mi hy
vng bit bi.
Mun bit bi, th phi nhy xung nc, v nhy khi cha bit bi.
Chnh v cha bit bi nn mi cn nhy xung nc.
Mun bit nghe v hiu ting Anh th phi nghe ting Anh, nghe khi
cha hiu g c! V chnh v cha hiu g nn cn phi nghe nhiu.

Part 2:

LM SAO NGHE C TING ANH (2)

- NGHE BNG TAI Khi ti bo rng chng ta gp tr ngi khi hc ngoi ng v thng
minh v c nhiu kinh nghim, c ngi cho rng l ni theo
ngha bng. Khng phi u, ti ni theo ngha en ! Qua s kin
sau (v ACE chc chn cng tng gp nhng trng hp tng t)
ACE s thy ngay. Mt ngi bn tng dy Anh Vn Trung Tm
Ngoi Ng vi ti, sau ny sang nh c M. Anh cng i vi a
con 7 tui, cha bit mt ch ting Anh no. 11 nm sau ti gp li
hai cha con ti Hoa K. Con anh ni v nghe ting Anh khng khc
mt ngi M chnh cng. Trong khi anh ni ting Anh tuy lu lot
hn xa, nhng r rng l mt ngi nc ngoi ni ting M. Khi
xem chng trnh hi trn TV, con anh ci ng vi ting ci nn
trong chng trnh, trong khi anh v ti nhiu khi khng hiu h
ni g ng ci: r rng l k nng nghe ca con anh hn anh ri!
iu ny chng t rng khi sang M, anh c kinh nghim v ting
Anh, v khn hn con anh v bit nhiu k thut, phng php hc
ting Anh, nn tip tc hc ting Anh theo tin trnh phn t nhin;
trong khi con anh, v khng thng minh bng anh, v thiu kinh
nghim, nn hc ting Anh theo tin trnh t nhin m khng
theo mt phng php c th no hc vocabulary, grammar,
listening, speaking c.
- i vo c th t vng Anh.
(Nhng phn tch sau y l thuyt phc ACE i vo tin trnh t
nhin - v iu ny i hi phi xa b ci phn x lu ngy ca
mnh l hc theo tin trnh ngc - v cng vic xa b ci phn x
sai ny li lm cho ta mt thm th gi. ACE c tin vo tin trnh
t nhin, ch khng phi nh nhng phn tch to lao ny,
khin li b tr ngi thm trong qu trnh nng cao k nng ca
mnh)
- Xa b kinh nghim nghe nguyn m: Ting Anh l ting ph
m.
Ting Anh ch yu l ngn ng a m: mt t thng c nhiu m.
L tai chng ta b iu kin ha nghe m ting Vit. Ting
Vit l loi ting n m, v th, mi ting l mt m v m ch yu
trong mt t l nguyn m. i mt nguyn m th khng cn l t
na: ma, mi, m khng th hon chuyn nguyn m cho nhau,
v ba t c ba ngha hon ton khc nhau. Mc khc, ting Vit

khng bao gi c ph m cui t. Ngay c nhng ch m khi vit c

ph m cui, th ngi vit cng khng c ph m cui; v d:
trong t ht, nguyn m mi l t, h()-t, ch khng phi l
h()--t(), trong khi t hat ting Anh c c l h()-a-t(), vi
ph m t r rng.
Trong ting Vit hu nh khng c nhng t vi hai ph m i k
tip (ngoi tr ch v tr - nhng thc ra, ch v tr cng c th thay
bng 1 ph m duy nht) v th, tai ca mt ngi Vit Nam - cha
bao gi lm quen vi ngoi ng - khng th nhn ra hai ph m k
tip. Do , mun cho ngi Vit nghe c mt ting nc ngoi c
nhiu ph m k tip, th phi thm nguyn m () vo gia cc ph
m; v d: Ai-x-len; Mat-x-c-va.
Vi kinh nghim (phn x) , mt khi ta nghe ting Anh, ta ch i
nghe cho cc nguyn m nh mnh NHN thy trong k m
(phonetic signs), v khng bao gi nghe c c. V d: khi hc t
America ta thy r rng trong k m: (xin li v khng th ghi
phonetic signs vo trang ny) -me-ri-k, nhng khng bao gi
nghe bn m c, th l ta cho rng h nut ch. Trong thc t,
h c c, nhng trong mt t a m (trong khi vit) th ch c
ng nguyn m du nhn (stress) - nu mt t c qu nhiu m
th thm mt m c du nhn ph (m cng c th b qua) - v
nhng m khc th phi c ht cc PH M, cn nguyn m th sao
cng c (mc ch l lm r ph m). C th chng ta ch nghe:
_me-r-k, hay cao lm l _me-r-k, v nh th l , v m me v
tt c cc ph m u hin din. Bn s thc mc, nghe vy th lm
sao hiu? Th trong ting Vit khi nghe M (ht) khng c g trc
v sau c, th bn hiu ngay, ti sao cn phi bn m l -m-rik bn mi hiu l M? Tm li: hy nghe ph m, ng ch
n nguyn m, tr m c stress!
Mt v d khc: t interesting! Ti tng c hi, t ny phi c l
in-t-res-ting hay in-t-ris-ting mi ng? Chng ci no ng,
chng ci no sai c. Nhng li t vn sai! T ny ch yu l ni
in cho tht r (stress) ri sau c cho cc ph m l ngi ta
hiu, v ngi bn x ch nghe cc ph m ch khng nghe cc
nguyn m kia; ngha l h nghe: in-trstng; v r cc ph m k
tip th h c th ni in-tr(i)st(i)ng; in-tr()st()ng; in-tr(e)st()ng. M
cc m (i) (), lm r cc ph m, th rt nh v nhanh n
khng r l m g na. Tri li, nu c to v r in-tris-ting, th ngi
ta li khng hiu v du nhn li sang 'tris'!

T , khi ta pht m ting Anh (ni v nghe l hai phn gn lin

nhau - khi ni ta pht m sai, th khi nghe ta s nghe sai!) th iu
ti quan trng l ph m, nht l ph m cui. Ly li v d trc:
cc t fire, fight, five, file phi c c ln lt l fai-()r; fai-t();
fai-v(), v fai-()l, th ngi ta mi hiu, cn c 'fai' thi th khng
ai hiu c.
Vi t girl chng hn, th rng bn c g-rl / g-rl (d nhin ch
nhn g thi), sai hn vi k m, th ngi ta hiu ngay, v c r v
l, trong khi c ng k m l g:l hay b mt l (g) th h hon
ton khng hiu bn ni g; m c hiu chng na, th cng do
context ca cu ch khng phi l do bn ni ra t .
- Xa b kinh nghim nghe m Vit.
Cc nguyn m Vit v Anh khng h ging nhau. Mt m rt r
trong ting Anh s rt nho vi mt l tai ngi Vit, v mt m rt
r trong ting Vit th rt nho trong l tai ngi Anh (ngi bn x
ni ting Anh). V d: Khi bn ni: Her names Hng! Bn c
t Hng tht r! Thm ch la ln tht to v ni tht chm th ngi
y vn khng nghe ra. V i vi h l m rt nho. Nhng ni l
Hu-n-gh() h nghe r ngay; t ta phi hiu h khi ni n c
Hungh ch ng i hi h ni tn Hng nh ngi Vit (phi mt
vi nm!).
Tng t nh vy, khng c nguyn m ting Anh no ging nh
nguyn m ting Vit. Nu ta ng ha cho d mnh, l ta s
khng nghe c h ni, v th gii ny khng quan tm g n cch
nghe ca ngi Vit Nam i vi ngn ng ca h. V d: m a
trong man th khng phi l a hay hay a- hay -a ting
Vit, m l mt m khc hn, khng h c trong ting Vit. Phi
nghe hng trm ln, ngn ln, thm ch hng chc ngn ln mi
nghe ng m , v rt r! y l cha ni m a trong t ny, c
pht m khc nhau, gia mt c dn England (London),
Scotland, Massachusetts (Boston), Missouri, Texas!
Cng th, m o trong go khng phi l Vit Nam, cng chng
phi l -u (nh cch phin m xa) hay -u (nh cch phin m
hin nay), li cng khng phi l u, m l mt m khc hn ting
Vit. Pht m l g, gu hay gu l nho hn, v do nhng t
d nh go cng l vn i vi chng ta khi n c ni trong
mt cu di, nu ta khng tp nghe m ca ting Anh ng nh
h ni. Mt m nho th khng c vn g, nhng khi phi nghe
mt on di khng ngng ngh th ta s b ri ngay.

y cng l do mt kinh nghim tai hi xut pht t vic tip thu

kin thc. Trong qu trnh hc cc m ting Anh, nhiu khi gio vin
dng m Vit so snh cho d hiu, ri mnh c xem l chn
l khng thm ngh n na. V d, mun phn bit m (i)
trong sheep v ship, th gio vin ni rng I trong sheep l I di
tng t nh I trong ting Bc: t; cn I trong ship l I ngn, tng t
nh I trong ting Nam: t - ch. Th l ta cho rng mnh nghe c
I di v I ngn trong ting Anh ri, nhng thc cht l cha bao gi
nghe c! Li so snh y to cho chng ta c mt nim sai lm;
thay v xem y l mt ch dn mnh nghe cho ng m, th mnh
li tip thu mt iu sai! Trong ting Anh khng c m no ging m
I bc hoc I nam c! Bng chng: eat trong ting Anh th hon ton
khng phi l t trong ting Vit, c theo ging bc, v it trong
ting Anh hon ton khng phi l t trong ting Vit, c theo
ging nam! V th, phi xa b nhng kinh nghim loi ny, v phi
nghe trc tip thi!
- Xa b kinh nghim nghe bng ch vit.
Nu ta hi mt em b: chu nghe bng g? Th n s tr li: Nghe
bng tai! Nu ta bo: Chu phi nghe bng mt c! Chc em b
tng ta tru chu! Th nhng iu xy ra cho nhiu ngi hc
ting nc ngoi l Nghe Bng Mt!
Th nhn li xem. Trong giai on u tip xc vi ting Anh, khi ta
nghe mt ngi ni: I want a cup of coffee!. Tc tc, chng ta thy
xut hin cu y di dng ch Vit trong tr mnh, sau mnh dch
cu y ra ting Vit, v ta HIU! Ta Nghe bng MT, nu cu y
khng xut hin bng ch vit trong u ta, ta khng Thy n, th ta
ic!
Sau ny, khi ta c trnh cao hn, th ta hiu ngay lp tc ch
khng cn phi suy ngh lu. Th nhng tin trnh cng chng khc
nhau bao nhiu, ta vn cn thy ch xut hin v dch, ci khc bit
y l ta vit v dch rt nhanh, nhng t mt m thanh pht ra cho
n khi ta hiu th cng thng qua ba bc: vit, dch, hiu. Khi ta i
n mt trnh no , th trong giao tip khng c vn g c, v
cc cu rt ngn, v ba bc c 'process' rt nhanh nn ta
khng b tr ngi, nhng khi ta nghe mt bi di, th s li ra ngay,
v sau hai, ba, bn cu lin tc 'processor' trong u ta khng cn
th gi lm ba cng vic . Trong lc nu mt ngi ni bng
ting Vit th ta nghe v hiu ngay, khng phi vit v dch (ti v
ngy xa khi ta hc ting Vit th qu trnh l nghe th hiu ngay,

ch khng thng qua vit v dch, v li, nu mun dch, th dch ra

ngn ng no?), v ngi ni c nhanh cch my th cng khng th
no vt ci kh nng duy nht ca chng ta l 'nghe bng tai'.
V th, mt s sinh vin cm thy rng mnh tp nghe, v nghe
c, nhng nghe mt vi cu th phi bm stop mt thi gian
cht - nh computer ngng mi s li mt t process khi nhn
qu nhiu lnh - ri sau nghe tip; nhng nu nghe mt din gi
ni lin tc th sau vi pht s ic. T , ngi sinh vin ni rng
mnh ti trn ri, khng th no tin xa hn na! V th gii ny
khng stop cho ta c gi hiu kp!(1)
T nhng nhn xt trn, mt trong vic phi lm nng cao k
nng nghe, y xa b kinh nghim Nghe bng Mt, m tr li giai
on Nghe bng Tai, (hu ht cc du hc sinh nc ngoi, sau khi
lm ch mt ngoi ng ri t trong nc, u thy au n v
nhiu kh lm khi buc phi b thi quen nghe bng mt tr li
vi trng thi t nhin l nghe bng tai! C ngi mt c 6 thng
cho n 1 nm mi tm tm vt qua).
- Xa b kinh nghim nghe bng cu trc vn phm.
Khi nghe ai ni, ta vit mt cu vo u, v sa cho ng vn phm,
ri mi dch, v sau mi hiu! V d. Ta nghe iwanago th vit
trong u l I want to go, xong ri mi dch v hiu; nu cha vit
c nh th, th iwanago l mt m thanh v ngha.
Th nhng, nu ta nghe ln u tin mt ngi ni mt cu hng
ngy: igotago, ta khng th no vit thnh cu c, v v th ta
khng hiu. Bi v thc t, cu ny hon ton sai vn phm. Mt cu
ng vn phm phi l I am going to go hoc ch t l I have got to
go. V nh th, ng ra th ngi ni, d c ni tc , cng phi
ni hoc: I'm gona go; hoc Ive gota go (ting Anh khng th b
ph m), ch khng th l I gotta go! Th nhng trong thc t cuc
sng ngi ta ni nh vy, v hiu r rng, bt chp mi lut vn
phm. Vn phm xut pht t ngn ng sng, ch khng phi ngn
ng sng da trn lut vn phm. Do , ta cng phi bit nghe m
hiu; cn c em vn phm ra m tra th ta s khng mi. (Ti ang
ni v k nng nghe, cn lm sao vit mt bi cho ngi khc c
th li l vn khc!)
Tm li, trong phn chia s ny, ti ch mun nhc vi ACE rng, hy
NGHE IU NGI TA NI, CH NG NGHE IU MNH MUN

NGHE, v mun c nh vy, th HY NGHE BNG TAI, NG NGHE

BNG MT!

hon tt bi chia s ny, trong tng lai, ti s vit v mt kha

cnh khc: Nghe ting Anh v Nghe ting Anh.

Part 3:

Hai bi trc y, ti ni v vic nghe m thanh ca ting Anh, c ngha l

lm sao phn bit c cc m vi nhau n ni, d khng hiu cu y ni
g, cng c th lp li ng li ngi ta ni ra (cu cng di th k nng nghe
ca mnh cng cao). D nhin, c nhng ngi c l tai m nhc thin
ph nn phn bit m thanh rt nhanh. V d em Wendy V, mt nhi ng
gc Vit ti North Carolina (tn Vit Nam l V th Ngc Dim). Nm nay em
mi 8 tui m ni c 11 th ting v son 45 bn nhc. Em c kh
nng lp li mt cu ni bng bt c ngn ng no trn th gii, m khng
cn hiu ngha. Th nhng thng thng, ngi ta phi mt nhiu thi gian
phn bit cc m trong mt ngn ng mi, tuy nhin TT C MI NGI
u c kh nng ny, bng chng l khng mt ngi no trn tri t (tr
ngi ic) l khng th nghe v ni ngn ng m ca mnh.
Nu thi gian qua, cc bn lng nghe m thanh ting Anh thi, th n
nay, hn bn nhn thy rng bng dng c mt s t hay cm t mnh
nghe r rng hn xa, c bit l nhng con s v nhng danh t ring (ca
cc nhn vt, cc a danh ), v nhng t mnh quen thuc. C nhng
on bn nghe mt thi gian di 5-15 pht (nh trn TV) ri bng thy mnh
hiu c bn ni dung chng trnh .
Nh th l cc bn nghe ting Anh. Nhng d mun d khng, khi nghe
mt ngn ng m ch nghe m thanh thi, th cng ging nh mnh nghe
nhc (khng li), hay nghe ting gi, ting chim. Nu ch nghe nh th th
khng ng b cng, v ngn ng ct l truyn tin (truyn mt thng tin).
Nu ta khng nm c thng tin bn di m thanh pht ra bng ting Anh,
th k nh chng ta khng nghe c ting Anh. V th, iu chng ta cn
hc li trc ht l nghe ting Anh (nh mt m thanh thun ty) tin
n bc sau cng (m bnh thng ngi hc ngoi ng xem l bc u
tin), y l nghe ting Anh, theo ngha l hiu mt thng tin.
V th, sau hai bi ni v cch nghe ting Anh, hm nay ti s i su hn,
y l nghe ting Anh, theo ngha l nm bt ni dung ca thng tin qua mt
chui m thanh bng ting Anh.

Nghe ting Anh v nghe ting Anh

1. Nghe trong ng cnh.
Ti tng nhc i nhc li rng ng bao gi tra t in khi mnh
nghe mt din t. iu ch yu l nghe v lp li c nhng m
thanh nghe, ri dn dn hiu c mt t mi, khi n xut hin
trong nhiu ni dung khc nhau (nu c nm mnh mi nghe t
mt ln, c ngha l t y khng thng dng v, trong giai on ny,
ta khng cn phi bn tm n n!). V d: bn nghe nhiu ln (m
thanh) oubou m khng hiu ngha, ln lt trong nhng cu sau:

- To play the oubou you need to have strong arms.

- The oubou is considered one of the most difficult instruments to
play.
- The oubou is very difficult to play, because Karen must force air
at very high pressure into the tiny double reed.
Ln u tin, bn chng bit m oubou ch ci g, nhng v i
vi play nn bn on rng l mt ci g chi. Nh th l
hiu mt cch tng qut. Ln 2, vi t instrument bn bit rng
l ci chi nhng khng phi l trong th thao, m l trong
m nhc. Ln th ba, vi cm t must force air th ta bit rng
l mt nhc c thi hi (kh nhc) ch khng phi l nhc c dy hay
g V ta tm hiu nh th, m khng cn bit phi vit th no,
cho n khi c cu sau (chng hn):
The oboe looks very similar to the clarinet, but sounds very
different!
Th l ta bit c r rng l mt nhc kh tng t nh clarinet,
v t m ta nghe l oubou th c vit l oboe (v ta c ng
ngay ch khng cn phi tra t in!)
Ps: y cng l vn hiu mt t. Chng ta c cm gic rng nu
dch c ting y ra l ta hiu ngay, th nhng khng c g sai cho
bng. Nu bn hc theo qu trnh ngc, ngha l khi s bit t y
di dng ch vit, bn s tra t in v c l: kn -boa! Bn thy
hi lng v mnh hiu! Nhng thc ra, nu bn khng phi l mt
nhc s, th kn -boa cng chng thm g trong kin thc bn.
Ngay trong ting m , ta c th hi lng vi khi nim m h v
mt t, nhng khi hc ngoi ng th ta c ci cm gic sai lm l
phi tr li vi t m mi gi l hiu. i vi ti, nightingale l
mt loi chim c ting ht hay v thng ht vo ban m, cn c
dch ra l sn ca hay ha mi th cng bng tha, v ti cha bao
gi thy v bit chim sn ca hay ha mi. Thm ch khng bit l
c phi mt loi chim hay hai loi chim khc nhau, v c hai t u
c dch l nightingale.
2. Nghe trong ton b bi cnh.
Ta thng ngh rng: mt t th c mt ngha nht nh. Hon ton
sai.
- Th tra t tiu cc trong t in: negative. Nh th, mt cn b
tiu cc phi c dch l a negative cadre! Nu cm t ting Vit
c ngha r rng th cm t dch ra ting Anh (nh trn) l hon
ton v ngha! Ni cch khc: khi ngi Anh ni negative, th ngi

Vit hiu l tiu cc; nhng khi ngi Vit ni tiu cc, th ngi
Anh khng th hiu l negative.
- T ta khng th no hiu ng ngha mt t ting Anh nu
khng t vo trong bi cnh ca n. V d: nu khng rng
cu chuyn xy ra Anh hay M, th khi nghe t corn ta c th
hiu sai: Anh l la m, v M l bp!
Nu thy mt ngi m np bnh xng ln m ni Oh my! No more
gas th ta hiu ngay rng gas chnh l xng, mc d trc
mnh c th hc: petrol hay gasoline mi l xng, cn gas c ngha
l kh t!
M nhiu khi bi cnh r n ni, ngi ta dng mt t sai mnh
cng hiu ng. Bn c th n cy xng, m bnh v ni: cho ti
30.000 du! Ti cam oan l ngi ta khng thc mc g c v s
XNG ch khng DU vo xe bn; cao lm l trong 100 ln, th
mt ln ngi ta nhc li: xng phi khng? Bn ni l Du ngi
ta vn hiu l Xng. V trong ting Anh cng th! Bn s hiu mt t
trong ton b bi cnh ca n.
3. Nghe vi tt c giai iu ca cu.
Trong phn u ti ni rng khi nghe mt cu, ch yu l lm sao
nm bt c thng tin ca chui m thanh y. Ni cch khc, ngn
ng c nhim v l truyn tin. Nhng ngoi nhim v truyn tin th
cn mt nhim v th hai, v cng quan trng, y l nhim v
truyn cm (truyn mt tnh cm). Mt cu ni giao tip hng ngy,
lun chuyn ti mt phn ca tht tnh (= by tnh cm con ngi,
ch khng phi l b tnh ph u: h, n, ai, lc, i, , dc). V th,
cao , tc , cng ca cu ni, trng ( di) v du
nhn ca mt t, c th l iu mnh cn phi nghe cng mt lc
vi cc m thanh c pht ra, thm ch nghe m iu l chnh. Nu
khng th ta hiu sai, hoc khng hiu g c. ng tng rng khi ta
nghe c t hate l ta hiu ngay: ght!
V d nghe mt c gi ni vi mt cu trai: I hate you! Cu ny
khng phi lc no cng l Em ght anh'! Ni vi mt ng iu no
th c th hiu l: Ti cm th anh; hay Thi, ti yn; hay Anh
lm ti bc mnh; hoc tri li: Anh lm em cm ng qu; thm
ch: Em yu anh qu chng chng!
V cch nhn cu cng th. V d trong cu sau y:
I didnt say Paul stole my watch!

Nu ngi ni nhn mnh cc t theo 7 cch khc nhau, mi cch

nhn mt t ( I - didnt - say - Paul - stole - my - watch ) th ngha s
khc nhau hon ton:
I didnt say Paul stole my watch! (Somebody else said that!)
I didnt say Paul stole my watch! (No! I didn't act like that)
I didnt say Paul stole my watch! (I disclosed by another way, but I
didn't SAY) v.v
Khi hc ting Vit, chng ta nghe ton b giai iu, nn nghe (v
ni) ng cao ca mt t (ng cc du); th nhng khi mt
ngi nc ngoi hc ting Vit, chng ta phi kh cng gii thch
cho h ln ging, xung ging, un ging nh th no ni cc
du sc, huyn, nng, hi - ng (do hc nghe bng tai nn ngi
Nam v ngi Trung ng ha ? v ~, trong khi ngi Bc phn bit
chng r rng). V th, ngc li, khi nghe ting Anh, cn phi nghe
ton b m iu nm bt nhng tnh cm bn di cu ni.
Nghe vi c giai iu, mnh s hiu (v sau ny s dng) nhng cu
hay thnh ng mt cch chnh xc nh ngi bn ng, m khng
cn phi dch ra. V d: cc cu ngn nh: Oh my God! Look at this!
Hoc No way! Hoc You're joking/kidding! Vi ging iu khc nhau,
nhng cu ni hng ngy c th c hiu l mt ting khen hay
ch, thn phc hay tht vng, bng lng hay bt bnh, chp thun
hay t chi!
V t , mnh s bit i x khi dng ting Anh cho ng ngha,
ch khng ch ng vn phm. V d, khi tip mt nhn vt quan
trng n cng ty bn, bn chun b ni mt cu mi rt trn trng
v ng nghi thc (formal): Would you please take a seat? Th
nhng bn cng thng n ni theo mt m iu no khin
ngi kia bc mnh vi bn (m bn khng h bit), v ng rng bn
diu ct ngi ta! Th l hng c mt cuc m phn. Th rng bn
ni n s: Sit down! Vi mt ging ha nh, thi tn trng, c
ch lch thip v n ci nng hu, th khng ai lm bn! Tri li, ni
cu rt formal trn kia, vi thi cng thng v ging ni cc lc
(v s ni sai!), th tai hi hn nhiu.
4. Nghe vi nhng g mt t bao hm.
Ngn ng dng truyn tin, nhng ng thi cng truyn cm. V
th, mi danh t va ch nh mt ci g c th (denotation), va
km theo mt tnh cm (connotation). Cc t this gentleman, this
man, this guy, this rascal u c mt denotation nh nhau l mt
ngi nam no , nhng connotation th hon ton khc; cng nh

i vi mt ngi n no ta c th dng: a lady, a woman, a girl,

a whore. Cng mt t nh communism chng hn. i vi mt
ng vin ng Cng Sn hay mt cm tnh vin, th t y gi ln
bao nhiu iu du dng cao p, cn i vi ngi chng cng, th
t y gi ln bao nhiu iu xu xa, c c! Trong khi denotation
ca n ch l mt trit thuyt nh trm ngn thuyt thuyt khc, m
d thch d khng, ngi ta cng phi dng ch nh trit thuyt
do Karl Marx ra! T , cu ni 'You're a communist!' c th l
mt li khen nng m hoc l mt li ch trch thm t, ty theo
connotation ca n.
Khi hc ting Anh, mun nng cao vn t vng th ta c hc nhiu t
ng ngha (synonyms). Th nhng, khng bao gi c synonyms
ch thc c: ch tng ng trong denotation ch connotation
hon ton khc (v cng v th m khng bao gi c hai t hon
ton c ngha ging nhau hai ngn ng khc nhau: father/mother
khng hon ton l cha/m - v daddy/mummy khng hon ton l
ba/m; v tnh cm nh km vi cc t y khc hn gia ngi Vit
v ngi Anh). "Nghe" ting Anh, chnh l bit nghe nhng
connotations trong cc thut ng mnh nghe.
Cho n nay, ti ch ngh cc bn nghe tin tc. Nhng l giai
on nghe quen vi cc m. Trong giai on nghe ting Anh
ny, phi bt gi nghe tin tc m xem phng s hoc cc phim
truyn. Trn th gii, cc speakers ca cc chng trnh tin tc buc
phi ni vi thi neutral, ngha l khng c dng t km theo
tnh cm, v khng c x l m iu bc l tnh cm ca mnh,
v th h ni rt d nghe, nhng ch nghe tin tc thi th ta b st
mt phn kh ch yu trong ting Anh.
(Tri li xng ngn vin Vit Nam nhiu khi cha lm ch c tnh cm
mnh trong qu trnh c mt bn tin, v ngi ta thy ngay l xng ngn
vin vui mng hay bc tc, tn ng hay bt ng, vi ni dung bn tin mnh
c. Cn ngi vit bn tin th dng nhng t c connotation: v d trc kia,
khi ni n mt tng thng M th bao gi cng l tn Kennedy hoc tn
tng thng Kennedy. Cn hin nay th Ngi tng thng Bush, m t khi ni
mt cch trung lp: Tng Thng G. Bush. Trong khi , hu nh khng bao
gi nghe trong mt bn tin: C ch tch H Ch Minh, m lc no cng l
Bc H. Thut ng Bc H mc nhin tim n mt tnh yu thng v knh
trng n cm t c ch tch H Ch Minh, vn l mt cm t neutral, li
tr thnh mt cm t tht knh, xem thng i vi Ch tch H Ch Minh!)

5. Nghe bng tri tim cm iu h cm.

V cui cng, i vi cc bn mun i tht su vo ting Anh, th c

th phi hp tt c cc k nng hiu nhng iu tim tng bn
di ngn ng giao tip; v iu ny hng n cch nghe vn hc.
Mi ngn ng u gi ln mt ci g vt ln trn t ng. V th,
thi ca l mt ngn ng c bit. Ngi Vit no, d thch hay khng
thch, vn cm c ngn ng ca thi ca. Do , mun nng cao k
nng nghe ting Anh ca mnh th cn tp nghe nhng bi th. Cho
n nay, kh tm nhng bi th audio, nhng khng phi l khng
c. Tp nghe c th, dn dn, chng ta s cm c ci tinh ty
ca ting Anh, t ta cm c v sao cng mt t tng
m din t cch ny th 'hay' hn cch kia. By gi ta mi c quyn
ni: ti nghe c ting Anh.
V d, khi mun ngi ta cm nhn ting gi ma thu, th Xun Diu
s dng m r trong bi y Ma Thu Ti:
Nhng lung run ry rung rinh l
Tng t nh vy Robert L. Stevenson vit trong The Wind
I saw you toss the kites on high
And blow the birds about the sky;
And all around I heard you pass,
Like ladies skirts across the grass..
Tc gi lm cho ta cm c ln gi hiu hiu vi cc m r v s
ni tip v quyn vo nhau trong cu cui, km vi hnh nh c
o ca vy cc mnh ph lt qua trn c (iu m ngi Vit Nam
hon ton khng c kinh nghim, v mi nt yu kiu u gn lin
vi t o di).
Kt lun:
Ti bt u gi nghe ting Anh ri i n vn nghe ting
Anh. Tuy nhin, ti lp li, nhng g ti ni ch l l thuyt, v khng
c l thuyt no c th lm cho bn nghe c ting Anh. Cch duy
nht y l bn phi t mnh nghe v rt ra nhng phng php thch
hp vi xu hng, kinh nghim v s thch ca mnh.
Qua lot bi ny, ti lun ph cch nghe da trn vit v dch.
Th nhng, nhng iu ti cho l tr ngi, nhiu khi li c ch cho
bn, v nhng th y khng cn tr m cn gip bn nhng ct mc
bm vo. Vng. Nu cc bn thy vic c script, hoc hc t
vng, hoc vit thnh cu v tra t in - nh vn lm t trc n

nay - gip cho bn nghe v hiu nhanh hn th c s dng phng

php ca mnh. Ti ch nhc li mt iu ny:
Tt c nhng tr gip cng ging nh chic phao cho ngi tp
bi. Khi tp bi, nhiu ngi cn c mt ci phao bm vo cho d
ni, t bo dn xung nc m tp bi. V khng t ngi bi gii
khi s nh th. Bn cng vy, c th nhng cch nghe t trc
n gi (nhn script - hc t - kim tra vn phm) gip bn nhng
ct chc chn bm vo m nghe. Vy th xin nh rng: Chic
phao gip cho bn ni, nhng khng gip cho bn bit bi. n mt
giai on no , chnh chic phao li cn tr bn v khng cho bn
bi thoi mi.
Hy vt ci phao sm chng no hay chng ny, nu khng n tr
thnh mt tr ngi cho bn khi bn mun bi nhanh v xa.
Hy vt nhng ch vit khi nghe ni, nhanh chng no hay chng
y, nu khng chng s cn tr bn v bn khng bao gi thc s
'nghe' c ting Anh!