Professional Documents
Culture Documents
C¸ch gi¶i c¸c bµi to¸n vÒ tam gi¸c: viÕt pt c¸c c¹nh cña tam gi¸c, t×m c¸c ®Ønh
chó ý: - 2 ®g th¼ng // th× cã cïng vÐc t¬ ph¸p tuyªn vµ vÐc t¬ chØ ph¬ng
- 2 ®g th¼ng vu«ng gãc th× ph¸p tuyÕn ®êng nµy lµ chØ ph¬ng cña ®g kia,
chØ ph¬ng ®êng nµy lµ ph¸p tuyÕn cña ®g kia C(x;y)
B A
B
Lo¹i 2: cho 1 ®Ønh vµ 2 ®êng trung tuyÕn kh«ng qua ®Ønh ®ã
c¸ch gi¶i:
- LÊy ®iÓm M thuéc BM theo tham sè, theo c«ng thøc trung ®iÓm t×m C’
to¹ ®é C , thay to¹ ®é C vµo PT ®êng CN t×m tham sè t ®iÓm C
- LÊy ®iÓm N thuéc CN theo tham sè, tõ CT trung ®iÓm t×m to¹ ®é B
thay voµ PT ®êng BM t×m tham sè t ®iÓm B C B’ A(x;y)
A’
lo¹i 3: cho 1 ®Ønh vµ 2 ®êng ph©n gi¸c trong kh«ng qua ®Ønh ®ã C
c¸ch gi¶i: - gäi A’ vµ A’’ lµ diÓm ®èi xøng cña A qua ®êng ph©n gi¸c
BB’ vµ CC’ A’ vµ A’’ thuéc c¹nh BC
- viÕt PT c¹nh BC, t×m giao cña nã víi ®êng CC’, BB’ta cã ®iÓm I
B vµ C
B A(x;y)
chó ý : J
A’’
c¸c bµi to¸n kÕt hîp ®êng cao vµ ph©n gi¸c; ®êng cao vµ trung tuyÕn; trung tuyÕn vµ ph©n gi¸c ta ®Òu dùa vµo
c¸ch gi¶i 3 bµi to¸n c¬ b¶n trªn
lo¹i 4: Bµi to¸n cho diÖn tÝch, cho ®iÓm trªn ®o¹n th¼ng theo tØ sè cho tríc
c¸ch gi¶i: Ta dïng c«ng thøc diÖn tÝch, c«ng thøc t×m to¹ ®é cña ®iÓm chia ®o¹n th¼ng theo tØ sè k
Bµi tËp:
3
1/ Cho A ( 4 ; 6 ) , B( 1; 4) ,C( 7 ; ), D (- 2; 2)
2
a/ Chöùng minh raèng A , B, C khoâng thaúng haøng : A , B , D thaúng haøng.
b/ Tìm ñieåm E ñoái xöùng vôùi A qua B.
c/ Tìm ñieåm M sao cho töù giaùc ABCM laø hình bình haønh.
d/ Tìm toïañoä troïng taâm G cuûa tam giaùc ABC .
2/ Cho A ( -1 : 3 ) ,B (1 ; 1 ) , C ( 2 ; 4 ) .
a/ Xaùc ñònh toïa ñoä taâm I cuûa ñöôøng troøn ngoaïi tieáp tam giaùc ABC.
b/ Xaùc ñònh toïa ñoä troïng taâm G, tröïc taâm H cuûa tam giaùc ABC .suy ra ba ñieåm G,H,I thaúng haøng.
3/ Cho hai ñieåm A( 1; -2 ) vaø B( 3 ; 4 ) .
a/ Tìm ñieåm A’ ñoái xöùng vôùi A qua truïc hoaønh.
b/ Tìm ñieåm M treân truïc hoaønh sao cho MA +MB nhoû nhaát .
c/ Tìm ñieåm N treân truïc tung sao cho NA + NB nhoû nhaát.
d/ Tìm ñieåm I treân truïc tung sao cho | IA IB | ngaén nhaát.
e/ Tìm J treân truïc tung sao cho JA –JB daøi nhaát.
1
4/Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy, cho ñieåm A(1;1) . Haõy tìm ñieåm B treân ñöôøng thaúng y =3 vaø ñieåm C
treân truïc hoaønh sao cho ABC laø tam giaùc ñeàu.
5/Trong maët phaúng Oxy cho ñieåm B treân ñöôøng thaúng x + 4 = 0 vaø ñieåm C treân ñöôøng thaúng x–3 =0
a) Xaùc ñònh toïa ñoä B vaø C sao cho tam giaùc OBC vuoâng caân ñænh O
b) Xaùc ñònh toïa ñoä B;C sao cho OBC laø tam giaùc ñeàu.
4
ÑÖÔØNG TROØN
A . LYÙ THUYEÁT CAÀN NHÔÙ
I .phöông trình ñöôøng troøn :
* Ñöôøng troøn ( C ) coù taâm I ( a; b) ,baùn kính R coù phöông trình laø :
(x – a )2 + ( y – b)2 = R2
* Phöông trình : x2+ y2 –2ax – 2by + c = 0 , a2+ b2 – c > 0 laø phöông trình cuûa moät ñöôøng troøn coù taâm
I ( a ; b ) ,baùn kính R = a 2 b 2 c
II. Phöông tích cuûa moät ñieåm ñoái vôùi ñöôøng troøn.
Cho ñöôøng troøn ( C ) coù phöôngtrình : F ( x ; y ) = x2+y2 – 2ax – 2by + c = 0 vaù ñieåm M0(x0 ;y0)
PM / (C ) = F (x0 ; y0 ) = x02 +y02 –2ax – 2by + c .
III. Truïc ñaúng phöông cuûa hai ñöôøng troøn :
Cho hai ñöôøng troøn khoâng ñoàng taâm ( C1) : x2 + y2 – 2a1x – 2b1y + c1 = 0 ,
( C2 ) : x2 + y2 – 2a2x - 2b2y + c2 = 0 .
Truïc ñaúng phöông cuûa hai ñöôøng troøn ( C1) , ( C2) coù phöông trình laø :
2( a1- a2) x + 2( b1- b2) y – c1+ c2 = 0 .
IV. Tieáp tuyeán cuûa ñöôøng troøn
1/Daïng 1: Cho ñöôøng troøn ( C ) : ( x – a )2 + ( y –b)2 = R2. Taâm I ( a ;b) , baùn kính R.
Tieáp tuyeán vôùi ( C ) taïi ñieåm M0( x0 ; y0) ( C ) coù phöông trình :
(x0 – a) (x – a ) + ( y0 – b)( y – b) = R2
Chuù yù: Tieáp tuyeán vôùi ( C ) taïi M0 nhaän vectô M0I laøm vectô phaùp tuyeán töø ñoù suy ra phöông trình
tieáp tuyeán vôùi ( C ) taïi M0.
2/ Daïng 2: Vieát phöông trình tieáp tuyeán vôùi ( C ) bieát heä soá goùc cuûa tieáp tuyeán baèng k.
* Ñöôøng thaúng coù heä soá goùc k coù phöông trình : y = kx + m
* tieáp xuùc vôùi ( C ) d( I , ) = R.Töø ñieàu kieän naøy ta tìm ñöôïc m.
3/ Daïng 3: Vieát phöông trình tieáp tuyeán vôùi ( C ) ñi qua M( xM ; yM).
* Ñöôøng thaúng qua M coù phöông trình : A ( x – xM ) + B ( y – yM) = 0.
* tieáp xuùc vôùi ( C ) d( I , ) = R.Töø ñieàu kieän naøy ta tìm ñöôïc A vaø B.
B. CAÙC DAÏNG BAØI TAÄP
Baøi 1 :Xaùc ñònh taâm vaø baùn kính cuûa caùc ñöôøng troøn sau :
1/ x2 + y2 – 2x + 4y + 2 = 0 . 2/ 2x2 + 2y2 + 4x - 8y - 2 = 0 .
3/ x2 + y2 – 6x – 16 = 0 . 4/ x2 + y2 - 8y - 9 = 0 .
Baøi 2 :Laäp phöông trình ñöôøng troøn ( T ) trong caùc tröôøng hôïp sau:
1/ ( T ) coù taâm I ( 2 ; - 1) vaø coù baùn kính R = 3 .
2/ ( T ) coù ñöôøng kính AB vôùi A ( 1 ; 2 ) , B( - 5 ; 4 ) .
3/ ( T ) coù taâm I ( 3 ; - 1 ) vaø tieáp xuùc vôùi ñöôøng thaúng : 4x –3y + 5 = 0 .
4/ ( T ) ñi qua ba ñieåm A ( - 1 ; - 5 ), B ( 5 ; - 3 ) , C ( 3 ; -1 ).
5/ ( T )tieáp xuùc vôùi hai truïc toïa ñoä vaø coù taâm naèm treân ñöôøng thaúng :2x – y – 8 = 0.
6/ ( T ) qua hai ñieåm A(1;2 ),B(3; ) vaø tieáp xuùc vôùi ñöôøng thaúng coù phöông trình : 3x +y–3 = 0
Baøi 3 : Cho ñöôøng troøn ( C ) coù phöông trình x2 + y2 + 4x + 4y – 17 = 0 .Laäp phöông trình tieáp tuyeán d vôùi (
C): 1/ Taïi ñieåm M ( 2 ; 1 ) . 2/ Bieát d song song vôùi : 3x – 4y – 2004 = 0.
3/ Bieát d ñi qua ñieåm A ( 2 ; 6 ) .
Baøi 4: Cho ñöôøng troøn ( T ) coù phöông trình : x2 + y2 – 4x – 2y = 0 .
1/ Tính phöông tích cuûa ñieåm M ( 5 ; -2) ñoái vôùi ñöôøng troøn ( T ).
2/Vieát phöông trình tieáp tuyeán vôùi (T)vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng :2x – 3y + 1= 0.
5
3/ Vieát phöông trình tieáp tuyeán vôùi ( T ) keû töø N (– 2 ; 6 ).
Baøi 5 : Cho hai ñöông troøn ( C1 ) vaø ( C2 ) laàn löôït coù phöông trình laø :
x2 + y2 + 4x + 4y –13 = 0 , x2 + y2 - 2x + 8 y + 5 = 0 .Vieát phöông trình truïc ñaúng phöông cuûa hai ñöôøng
troøn ñoù .
Baøi 6 : Cho ( Cm) coù phöông trình : x2 + y2 – 2mx – 4my + 2m2 – 1 = 0.
1/ Tìm caùc giaù trò cuûa m sao cho (Cm ) laø ñöôøng troøn. 2/ Tìm taäp hôïp taâm I cuûa ( Cm ) .
2 2
Baøi 7 : Cho ñöôøng troøn (T) coù phöông trình : x + y – 2x + 4y – 20 = 0.
a) Vieát phöông trình tieáp tuyeá cuûa (T) taïi caùc ñieåm A(4 ;2) , B(-3 ; -5) .
b) Vieát phöông trình tieáp tuyeá cuûa (T) ñi qua C( 6 ; 5) .
c) Vieát phöông trình tieáp tuyeán chung cuûa (T) vaø (T’) coù pt : x2 +y2 -10x + 9 = 0
d) Vôùi giaù trò naøo cuûa m thì (T) tieáp xuùc vôùi ñöôøng troøn (T’’) coù pt: x2 + y2 – 2my = 0.
6
(d2) (d3) =B , (d3) (d1) = C.
a. Vieát phuöông trình phaàn giaùc trong cuûa goùc BAC .
b. Tính dieän tích tam giaùc ABC .
c. Vieát phöông trình ñöôøng troøn noäi tieáp tam giaùc ABC .
16/ Cho ñöôøng troøn (C) :x2 + y2 -8x -6y = 0 vaø ñieåm A(14;8) . Qua A keû caùc tieáp tuyeân AM,AN vôùi
(C) . Laäp phöông trình ñöôøng thaúng MN .
17/ Cho (Cm) : x2+y2 +2(m – 1)x – 2(m – 2 )y +m2 -8m +13 = 0.
a.Xaùc ñònh m ñeå (Cm) laø ñöôøng troøn .
b. Tìm quyõ tích taâm I cuûa (Cm) .
18/ Cho (C) : x2 + y2+2x – 4y – 20 = 0 vaø A(3 ; 0) .Vieát phöông trình ñöôøng thaúng (d) ñi qua A vaø caét (C)
theo moät daây cung coù ñoä daøi nhoû nhaát.
19/ Cho hai ñöôøng troøn (C1) :x2 + y2 – 2x – 9y – 2= 0 vaØ (C2) : x2 + y2 – 8x – 9y +16 = 0.
a. Chöùng minh raèng (C1) vaø (C2) tieáp xuùc nhau .
b. Vieát phöông trình caùc tieáp tuyeán chung cuûa hai ñöôøng troøn ñoù .
20/ Vieát phöông trình caùc tieáp tuyeán chung cuûa caùc caëp ñöôøng troøn sau :
a. (C1): x2 + y2 -10x = 0 , (C2): x2 + y2 +4x -2y -20 = 0
b. (C1): x2 + y2 - 4x - 5 = 0 , (C2): x2 + y2 - 6x +8y +16 = 0
7
1
7/ ( E ) coù taâm sai baèng , khoaûng caùch giöõa hai ñöôøg chuaån baèng 32.
2
Baøi 3 : Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy cho elip ( E ) :4x2 + 25y2 = 100.
1/ Tìm caùc ñieåm treâ ( E ) coù hoaønh ñoä baèng 3 vaø tính khoaûng caùch giöûa hai ñieåm ñoù.
2/ Tìm nhöõng ñieåm M treân ( E ) sao cho baùn kính qua tieâu ñieåm beân traùi baèng hai laàn baùn kính qua
tieâu ñieåm beân phaûi .
Baøi 4 : Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy cho elip ( E ) : 2x2 + 6y2 = 12 .
1/ Xaùc ñònh toïa ñoä caùc tieâu ñieåm vaø ñoä daøi caùc truïc cuûa ( E ) .
2/ Tìm nhöõng ñieåm M treân ( E ) nhìn hai tieâu ñieåm döôùi moät goùc vuoâng .
Baøi 5: Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy cho elip ( E ) : 16x2 + 25y2 = 400 .
1/ Tìm caùc ñieåm M treân ( E ) sao cho 3F1M = F2M.
2/ Cho A , B laø hai ñieåm thuoäc ( E ) sao cho AF1+ BF2 = 8 .Haõy tính AF2 + BF1 .
Baøi 6 : Trong maët phaúng vôùi heä toïa ñoä Oxy cho elip ( E ) 16x2 + 25y2 = 100.
1/ Tìm toïa ñoä caùc tieâu ñieåm , toïa ñoä caùc ñænh , tính taâm sai cuûa ( E ) .
2/ Ñöôøng thaúng d ñi qua moät tieâu ñieåm cuûa ( E ) caét ( E ) taïi hai ñieåm A , B .Tính ñoä daøi AB
3/ Tìm caùc giaù trò cuûa m ñeå ñöôøng thaúng y = x + m caét (E )taïi hai ñieåm phaân bieät.
Baøi 7: Cho elip ( E ) : x2 + 4y2 =25 ; (d) : 7x – 2y – 25 = 0.
1/ Tìm toïa ñoä giao ñieåm cuûa (d) vaø ( E ) .
2/ Vieát phöông trình tieáp tuyeán taïi caùc giao ñieåm ñoù.
3/ Vieát phöông trình tieáp tuyeán vôùi ( E ) bieát tieáp tuyeán ñi qua M( 5; 5 ).
Baøi 8 : Vieát phöông trình tieáp tuyeán vôùi (E) : 9x2+ 16y2 = 144 bieát tieáp tuyeán :
1/ song song vôùi ñöôøng thaúng :3x – 2y +1 = 0.
2/ vuoâng goùc vôùi ñöôøng thaúng :x + 2y – 3 = 0.
Baøi 9: Vieát phöông trình chính taéc cuûa elip (E) bieát raèng (E) nhaän caùc ñöôøng thaúng:
3x – 2y – 20 = 0 vaø x + 6y – 20 = 0 laøm tieáp tuyeán.
4
Baøi 10 : Cho elíp (E) coù hai tieâu ñieåm F1(- 3 ;0) ,F2( 3 ;0) vaø moät ñg chuaån coù phöông trình x = .
3
1/ Vieát phöông trình chính taéc cuûa (E).
2/ M laø ñieåm thuoäc (E) .Tính giaù trò cuûa bieåu thöùc :P = F1M2 + F2M2 – 3OM2 – F1M.F2M.
3/ Vieát phöông trình ñöôøng thaúng (d) // Ox vaø caét (E) taïi hai ñieåm A,B sao cho OA OB.
Baøi 11:1/ Laäp pt chính taéc cuûa elíp (E) coù tieâu ñieåm F1( - 15 ;0), tieáp xuùc vôùi (d) : x + 4y – 10 = 0.
2/ Vieát phöông trình tieáp tuyeán cuûa (E) vuoâng goùc vôùi (d’) : x + y + 6 = 0.
Baøi 12 : Cho (E) : 4x2 + 9y2 =36 vaø ñöôøng thaúng (d) coù phöông trình mx – y – 1 = 0 .
1/ Chöùng minh raèng ñöôøng thaúng (d) luoân caét (E) taïi hai ñieåm phaân bieät vôùi moïi m .
2/ Vieát phöông trình tieáp tuyeán cuûa (E) bieát tieáp tuyeán ñi qua ñieåm A(1;3)
Baøi 13: 1/Laäp phöông trình chính taéc cuûa elíp (E) coù moät tieâu ñieåm F2( 10 ;0) ñoä daøi truïc lôùn 2 18
2/ Ñöôøng thaúng (d) tieâp xuùc vôùi(E) taïi M caét hai truïc toïa ñoä taïi A, B .Tìm M ñeå dieän tích tam giaùc
OAB nhoû nhaát .
x2 y2
Baøi 14 : Cho (E) : 1 .Cho A(-3;0),M(-3;a),B(3;0),N(3;b) trong ñoù a,b laø hai soá thay ñoåi
9 4
1/ Xaùc ñònh toïa ñoä giao ñieåm I cuûa AN vaø BM .
2/ Chöùng minh raèng ñieàu kieän caàn vaø ñuû ñeå ñöôøng thaúng MN tieáp xuùc vôùi (E) laø ab = 4 .
x2 y2 x2 y2
Baøi 15 : trong maët phaúng toïa ñoä cho hai elíp (E1) : 1 vaø (E2): 1
16 1 9 4
1/ Vieát phöông trình ñöôøng troøn ñi qua giao ñieåm cuûa hai elíp .
2/ Vieát phöông trình tieáp tuyeán chung cuûa hai elíp .
8
I.TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN
a1 b1
6. a b a 2 b2
a b
3 3
9
2.CÁC DẠNG TOÁN
Daïng 1: Chöùng minh A,B,C laø ba ñænh tam giaùc
A,B,C laø ba ñænh tam giaùc [ AB , AC ] ≠ 0
1
SABC = [AB , AC]
2
2.S ABC
Ñöôøng cao AH =
BC
Shbh = [AB , AC]
10
3.BÀI TẬP ÁP DỤNG
1: ViÕt täa ®é cña c¸c vect¬ say ®©y: a 2 i j ; b 7 i 8k ; c 9 k ; d 3 i 4 j5k
2: Cho ba vect¬ a = ( 2;1 ; 0 ), b = ( 1; -1; 2) , c = (2 ; 2; -1 ).
a) T×m täa ®é cña vect¬ : u = 4 a - 2 b + 3 c b) Chøng minh r»ng 3 vect¬ a , b , c kh«ng ®ång ph¼ng .
c) H·y biÓu diÓn vect¬ w = (3 ; 7 ; -7 ) theo ba vect¬ a , b , c .
3: Cho 3 vect¬ a = (1; m; 2), b = (m+1; 2;1 ) , c = (0 ; m-2 ; 2 ) .§Þnh m ®Ó 3 vect¬ ®ã ®ång ph¼ng .
1
4: Cho: a 2; 5;3 , b 0; 2; 1 , c 1; 7; 2 . T×m täa ®é cña vect¬: a) d 4 a b 3 c b) e a 4 b 2 c
2
5: T×m täa ®é cña vect¬ x , biÕt r»ng:
a) a x 0 vµ a 1; 2;1 b) a x 4 a vµ a 0; 2;1
c) a 2 x b vµ a 5; 4; 1 , b 2; 5;3 .
6: Cho ba ®iÓm kh«ng th¼ng hµng: A(1;3; 7), B ( 5; 2;0), C (0; 1; 1). H·y t×m träng t©m G cña tam gi¸c
ABC.
7: Cho bèn diÓm kh«ng ®ång ph¼ng : A(2;5; 3), B(1;0;0), C(3;0; 2), D(3; 1;2). H·y t×m täa ®é träng t©m G
cña tø diÖn ABCD.
8: Cho ®iÓm M(1; 2; 3). T×m täa ®é h×nh chiÕu vu«ng gãc cña ®iÓm M:
a) Trªn c¸c mÆt ph¼ng täa ®é: Oxy, Oxz, Oyz. b) Trªn c¸c trôc täa ®é: Ox, Oy, Oz
9: Cho ®iÓm M(1 ; 2 ; 3). T×m täa ®é cña ®iÓm ®èi xøng víi ®iÓm M:
a) Qua gèc täa ®é O b) Qua mÆt ph¼ng Oxy c) Qua Trôc Oy.
10: Cho h×nh hép ABCD.A'B'C'D', A(1; 0; 1), B(2; 1; 2), D(1; -1; 1), C'(4; 5; -5). T×m täa ®é cña c¸c ®Ønh cßn
l¹i.
11: Cho A(2; -1; 7), B(4; 5; -2). §êng th¼ng AB c¾t mÆt ph¼ng Oyz t¹i ®iÓm M.
a) §iÓm M chia ®o¹n th¼ng AB theo tØ sè nµo ? b) T×m täa ®é ®iÓm M.
13 . Cho ba vect¬ a 1; 1;1 , b 4;0; 1 , c 3;2; 1 . T×m:
2 2 2 2 2 2 2
a) a . b c ; b) a b . c ; c ) a b b c c a ; d ) 3 a 2 a . b b c b ; e) 4 a . c b 5 c .
14. TÝnh gãc gi÷a hai vect¬ a vµ b : a) a 4;3;1 , b 1;2;3 b) a 2;5;4 , b 6;0; 3 .
15. a) Trªn trôc Oy t×m ®iÓm c¸ch ®Òu hai ®iÓm: A(3; 1; 0) vµ B(-2; 4; 1).
b) Trªn mÆt ph¼ng Oxz t×m ®iÓm c¸ch ®Òu ba ®iÓm: A(1; 1; 1), B(-1; 1; 0) vµ C(3; 1; -1).
16. XÐt sù ®ång ph¼ng cña ba vect¬ a , b , c trong mçi trêng hîp sau ®©y:
a ) a 1; 1;1 , b 0;1; 2 , c 4; 2;3 b) a 4;3; 4 , b 2; 1; 2 , c 1; 2;1
c) a 4; 2;5 , b 3;1;3 , c 2; 0;1 d ) a 3;1; 2 , b 1;1;1 , c 2; 2;1 .
17. Cho ba ®iÓm A(1;0;0), B(0;0;1), C(2;1;1).
a) Chøng minh r»ng A, B, C lµ ba ®Ønh cña mét tam gi¸c. b) TÝnh chu vi vµ diÖn tÝch ABC.
c) T×m täa ®é ®Ønh D ®Ó tø gi¸c ABDC lµ h×nh b×nh hµnh. d) TÝnh ®é dµi ®êng cao cña ABC h¹ tõ ®Ønh A.
e) TÝnh c¸c gãc cña ABC.
11
18. Cho bèn ®iÓm A(1; 0; 0), B(0; 1; 0), C(0; 0; 1), D(-2; 1; -1).
a) Chøng minh r»ng A, B, C, D lµ bèn ®Ønh cña mét tø diÖn.
b) T×m gãc t¹o bëi c¸c c¹nh ®èi diÖn cña tø diÖn ABCD.
c) TÝnh thÓ tÝch tø diÖn ABCD vµ tÝnh ®é dµi ®êng cao cña tø diÖn h¹ tõ ®Ønh A.
19. Cho ABC biÕt A(2; -1; 3), B(4; 0; 1), C(-10; 5; 3). H·y t×m ®é dµi ®êng ph©n gi¸c trong cña gãc B.
20. Trong kh«ng gian víi hÖ täa ®é Oxyz cho bèn ®iÓm A(1; 1; 0), B(0; 2;1), C(1; 0; 2), D(1;1 ;1).
a) Chøng minh r»ng A, B, C, D t¹o thµnh tø diÖn. TÝnh thÓ tÝch cña khèi tø diÖn ABCD.
b) TÝnh ®é dµi ®êng cao h¹ tõ ®Ønh C cña tø diÖn ®ã.
c) TÝnh ®é dµi ®êng cao cña tam gi¸c ABD h¹ tõ ®Ønh B.
d) TÝnh gãc ABC vµ gãc gi÷a hai ®êng th¼ng AB, CD.
21. Cho 3 ®iÓm A ( 3;-4;7 ),B( -5; 3; -2 ) ,C(1; 2; -3 ).
a) X¸c ®Þnh ®iÓm D sao cho tø gi¸c ABCD lµ h×nh b×nh hµnh .
b) T×m täa ®é giao ®iÓm cña hai ®êng chÐo.
c) TÝnh diÖn tÝch tam gi¸c ABC, ®é dµi BC tõ ®ã ®êng cao tam gi¸c ABC vÏ tõ A.
T×m täa ®é träng t©m cña tam gi¸c ABC .
22. Cho 4 ®iÓm A( 2; 0; 0) , B( 0; 4; 0 ) , C( 0; 0; 6 ), D ( 2; 4 ;6 ).
a) Chøng minh 4 ®iÓm A, B , C , D kh«ng ®ång ph¼ng.TÝnh thÓ tÝch tø diÖn ABCD
b) T×m täa ®é träng t©m cña tø diÖn ABCD .
c) TÝnh diÖn tÝch tam gi¸c ABC , tõ ®ã suy ra chiÒu cao cña tø diÖn vÏ tõ D.
d) T×m täa ®é ch©n ®êng cao cña tø diÖn vÏ tõ D .
23. Trong kh«ng gian víi hÖ täa ®é Oxyz cho ba ®iÓm A(3;4;-1) , B(2;0;3), C(-3;5;4)
a) T×m ®é dµi c¸c c¹nh cña tm gi¸c ABC. b) TÝnh cosin c¸c gãc A,B,C .
c) TÝnh diÖn tÝch tam gi¸c ABC
() : Ax + By + Cz + D = 0 ta coù n = (A; B; C)
5.Phöông trình maët phaúng đi qua A(a,0,0) B(0,b,0) ; C(0,0,c) :
x y z
1
a b c
Chuù yù : Muoán vieát phöông trình maët phaúng caàn:
1 ñieåm vaø 1 veùctô phaùp tuyeán
6.Phöông trình caùc maët phaúng toïa ñoä
(Oyz) : x = 0 ; (Oxz) : y = 0 ; (Oxy) : z = 0
7. Chuøm maët phaúng : giaû söû 1 2 = d trong ñoù
12
(1): A1x + B1y + C1z + D1 = 0
(2): A2x + B2y + C2z + D2 = 0
Pt mp chöùa (d) coù daïng sau vôùi m2+ n2 ≠ 0 :
m(A1x + B1y + C1z + D1) + n(A2x + B2y + C2z + D2) = 0
° caét A1 : B1 : C1 A2 : B2 : C2
A B C D
° // 1 1 1 1
A2 B 2 C2 D2
A B C D
° 1 1 1 1
A2 B 2 C2 D2
ª A1 A2 B1 B2 C1C 2 0
9.KC từ M(x0,y0,z0) đến () : Ax + By + Cz + D = 0
Ax o By o Cz o D
d(M, )
A 2 B2 C 2
n1 . n 2
10.Goùc giữa hai maët phaúng : cos( , )
n1 . n 2
13
Daïng 5: Mp chöùa (d) vaø song song (d/)
Ñieåm M ( choïn ñieåm M treân (d))
Mp chöùa (d) neân a d a
Mp song song (d/) neân a d / b
■
Vtpt n a d , a d /
Daïng 6 Mp qua M,N vaø :
■ Mp qua M,N neân MN a
qua M (hay N)
°
vtpt n [ MN , n ]
14
b) (P) ®i qua ®iÓm M(-1;3;-2) vµ song song víi (Q): x+2y+z+4=0.
Bµi 10: LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña c¸c mÆt ph¼ng ®i qua I(2;6;-3) vµ song song víi c¸c mÆt ph¼ng to¹ ®é.
Bµi 11: (§HL-99) :Trong kh«ng gian 0xyz cho ®iÓm A(-1;2;3) vµ hai mÆt ph¼ng (P): x-2=0 ,
(Q) : y-z-1=0 .ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (R) ®i qua ®iÓm A vµ vu«ng gãc víi hai mÆt ph¼ng (P),(Q).
Bµi 12: LËp ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng (P) trong c¸c trêng hîp sau:
a) §i qua hai ®iÓm A(0;-1;4) vµ cã cÆp VTCP lµ a 3; 2;1 vµ b 3;0;1
b) §i qua hai ®iÓm B(4;-1;1) vµ C(3;1;-1) vµ cïng ph¬ng víi trôc víi 0x.
Bµi 13: Cho tø diÖn ABCD cã A(5;1;3) B(1;6;2) C(5;0;4) D(4;0;6) .
a) ViÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t c¸c mÆt ph¼ng (ABC) (ACD) (ABD) (BCD).
b) ViÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng (P) ®i qua c¹nh AB vµ song song vãi c¹nh CD.
Bµi 14: ViÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña (P)
a) §i qua ba ®iÓm A(1;0;0), B(0;2;0) , C(0;0;3) .
b) §i qua A(1;2;3) ,B(2;2;3) vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng (Q) : x+2y+3z+4=0
c) Chøa 0x vµ ®i qua A(4;-1;2) , d) Chøa 0y vµ ®i qua B(1;4;-3)
Bµi 15: Cho hai ®iÓm A(3;2;3) B(3;4;1) trong kh«ng gian 0xyz
a) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (P) lµ trung trùc cña AB.
b) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (Q) qua A vu«ng gãc v¬i (P) vµ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng y0z
c) ViÕt ph¬ng tr×nh mÆt ph¼ng (R) qua A vµ song song víi mÆt ph¼ng (P).
3.PT toång quaùt cuûa (d) laø giao tuyeán cuûa 2 mp 1 vaø 2
A 1 x B 1 y C 1z D 1 0
(d) :
A 2 x B 2 y C 2 z D 2 0
B1 C1 C1 A1 A1 B1
Veùctô chæ phöông a , ,
B C2 C2 A2 A2 B2
2
4.Vò trí töông ñoái cuûa 2 ñöôøng thaúng :
15
(d) qua M coù vtcp a d ; (d’) qua N coù vtcp a d /
d cheùo d’ [ a d , a d / ]. MN ≠ 0 (khoâng ñoàng phaúng)
d,d’ ñoàng phaúng [ a d , a d / ]. MN = 0
d,d’ caét nhau [ a d , a d / ] 0 vaø [ a d , a d / ]. MN =0
/
d,d’ song song nhau { a d // a d / vaø M (d ) }
d,d’ truøng nhau { a d // a d / vaø M (d / ) }
5.Khoaûng caùch :
Cho (d) qua M coù vtcp a d ; (d’) qua N coù vtcp a d /
[a d ; AM ]
Kc từ đieåm ñeán ñường thẳng: d ( A, d )
ad
[a d ; a d / ].MN
Kc giöõa 2 ñường thẳng : d (d ; d / )
[a d ; a d / ]
6.Goùc : (d) coù vtcp a d ; ’ coù vtcp a d / ; ( ) coù vtpt n
a d .a d /
Goùc giữa 2 ñöôøng thaúng : cos(d, d' )
ad . ad /
ad .n
Goùc giữa ñường vaø mặt : sin(d, )
ad . n
2.CAÙC DAÏNG TOAÙN
Daïng 1: : Ñöôøng thaúng (d) ñi qua A,B
quaA ( hayB )
(d )
Vtcp a d AB
Daïng 2: Ñöôøng thaúng (d) qua A vaø song song ()
qua A
(d )
Vì (d) // ( ) neân vtcp a a
d
Daïng 3: Ñöôøng thaúng (d) qua A vaø vuoâng goùc mp
qua A
(d )
Vì (d) ( ) neân vtcp a n
d
16
Vieát pt mp chöùa (d) vaø vuoâng goùc mp
quaM (d )
( ) (d ) a a
( )
d
ª (d
/
)
n b ( )
n [a d ; n ]
Daïng 5: Ñöôøng thaúng (d) qua A vaø vuoâng goùc (d1),(d2)
qua A
( d ) vtcp a [ a
,a ]
d1 d2
17
Bµi6: LËp ph¬ng tr×nh tham sè, chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(2;1;3) vµ vu«ng gãc víi mÆt
ph¼ng (P) trong c¸c trêng hîp sau:
a) ( P) : x 2 y 3 z - 4 0 b) P : x 2 y 3z 1 0 .
Bµi 7: LËp ph¬ng tr×nh tham sè, chÝnh t¾c cña ®êng th¼ng (d) ®i qua ®iÓm A(1;2;3) vµ song song víi ®êng
x 2 2t
th¼ng ( ) cho bëi : .
: y 3t tR
z 3 t
Bµi8: XÐt vÞ trÝ t¬ng ®èi cña ®êng th¼ng (d) vµ mÆt ph¼ng (P) ,biÕt:
x 1 t x 12 4t
a) d : y 3 t , t R (P): x-y+z+3=0 b) (P): y+4z+17=0
d : y 9 t , t R
z 2 t z 1 t
Bµi 9: (§HNN_TH-98): Cho mÆt ph¼ng (P) vµ ®êng th¼ng (d) cã ph¬ng tr×nh (P): 2x+y+z=0 vµ
d : x 1 y z2
.
2 1 3
a) T×m to¹ ®é giao ®iÓm A cña (d) vµ (P) .
b) LËp ph¬ng tr×nh ®êng th¼ng (d1) qua A vu«ng gãc víi (d) vµ n»m trong mÆt ph¼ng (P) .
Bµi 10: Cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) cã ph¬ng tr×nh cho bëi :
x 1 2t
d1 : x 2 y 1 z 1
d 2 : y t 2 t R
1 2 1
z 1 3t
a) CMR hai ®êng th¼ng ®ã c¾t nhau.X¸c ®Þnh to¹ ®é giao ®iÓm cña nã.
b) ViÕt ph¬ng tr×nh tæng qu¸t cña mÆt ph¼ng (P) chøa (d1),(d2).
Bµi 11: (§HNN-96): cho hai ®êng th¼ng (d1),(d2) cã ph¬ng tr×nh cho bëi :
x 7 3t x 1 t1
d1 : y 4 2t d 2 : y 9 2t1 t, t 1 R
z 4 3t z 12 t
1
III.MẶT CẦU
1.TÓM TẮT LÝ THUYẾT
1.Phương trình maët caàu taâm I(a ; b ; c),baùn kính R
2 2 2
S(I, R) : x a y b z c R 2 (1)
18
d = R : tieáp xuùc (S) taïi H (H: tieáp ñieåm, : tieáp dieän)
*Tìm tieáp ñieåm H (laø hchieáu cuûa taâm I treân mp)
Vieát phöông trình ñöôøng thaúng (d) qua I vaø vuoâng goùc mp : ta coù a d n
Toïa ñoä H laø nghieäm cuûa hpt : (d) vaø ()
2 2 2
d < R : caét (S) theo ñöôøng troøn coù pt (S): x a y b z c R
2
: Ax By Cz D 0
*Tìm baùn kính r vaø taâm H cuûa ñöôøng troøn:
+ baùn kính r R2 d2(I , )
+ Tìm taâm H ( laø hchieáu cuûa taâm I treân mp)
Vieát phöông trình ñöôøng thaúng (d) qua I vaø vuoâng goùc mp : ta coù a d n
Toïa ñoä H laø nghieäm cuûa hpt : (d) vaø ()
(S ) A.x B . y C . z D
I I I
R d(I, )
A2 B2 C 2
Daïng 4: Maët caàu ngoaïi tieáp töù dieän ABCD
Duøng (2) S(I,R) : x2 y2 z 2 2ax 2by 2cz d 0 A,B,C,D mc(S) heä pt, giaûi tìm a, b, c, d
Daïng 5:Maët caàu ñi qua A,B,C vaø taâm I € (α)
S(I,R) : x 2 y 2 z 2 2ax 2by 2cz d 0 (2)
A,B,C mc(S): theá toïa toïa A,B,C vaøo (2)
I(a,b,c) (α): theá a,b,c vaøo pt (α)
19
Giaûi heä phöông trình treân tìm a, b, c, d
Daïng 6: Maët phaúng tieáp xuùc maët caàu taïi A
Tieáp dieän cuûa mc(S) taïi A : qua A, vtpt n IA
3.BÀI TẬP ÁP DỤNG
Bµi 1: Trong c¸c ph¬ng tr×nh sau ®©y ,ph¬ng tr×nh nµo lµ ph¬ng tr×nh cña mÆt cÇu ,khi ®ã chØ râ to¹ ®é t©m
vµ b¸n kÝnh cña nã ,biÕt:
a) S : x 2 y 2 z 2 2 x 4 y 6 z 2 0 b) S : x 2 y 2 z 2 2 x 4 y 2 z 9 0
c) S : 3x 2 3 y 2 3 z 2 6 x 3 y 9 z 3 0 d) S : x 2 y 2 z 2 4 x 2 y 5 z 7 0
Bµi 2: Cho hä mÆt cong (Sm) cã ph¬ng tr×nh: S m : x 2 y 2 z 2 4mx 2my 6 z m 2 4m 0
a) T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó (Sm) lµ mét hä mÆt cÇu .
b) CMR t©m cña (Sm) lu«n n»m trªn mét ®êng th¼ng cè ®Þnh.
Bµi 3: Cho hä mÆt cong (Sm) cã ph¬ng tr×nh: S m : x 2 y 2 z 2 4mx 2m 2 y 8m 2 5 0
a) T×m ®iÒu kiÖn cña m ®Ó (Sm) lµ mét hä mÆt cÇu .
b) T×m quÜ tÝch t©m cña hä (Sm) khi m thay ®æi. c) T×m ®iÓm cè ®Þnh M mµ (Sm) lu«n ®i qua.
Bµi 4: Cho hä mÆt cong (Sm) cã ph¬ng tr×nh: S m : x y z 2 2 x sin m 2 y cos m 3 0
2 2
21
ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ
GIẢI MỘT SỐ BÀI TOÁN HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
I. Chọn hệ trục tọa độ Oxyz trong không gian
Ta có : Ox, Oy, Oz vuông góc từng đôi một. Do đó, nếu trong mô hình chứa các cạnh vuông góc
thì ta ưu tiên chọn các đường đó lần lượt thuộc các trục tọa độ. Cụ thể :
Với hình lập phương hoặc hình hộp chữ nhật ABCD. A' B' C ' D'
z
Với hình lập phương .
Chọn hệ trục tọa độ sao cho : A’ D’
A(0; 0; 0) ; B(a;0;0) ; C (a; a;0) ; D(0;a;0) B’
C’
A '(0; 0; a ) ; B '(a; 0; a) ; C '(a; a; a ) ; D'(0;a;a )
Với hình hộp đáy là hình thoi ABCD. A' B' C ' D'
O
B
C x
B x
23
Với hình chóp S.ABC có SA (ABC) và ABC vuông tại B
Tam giác ABC vuông tại B có z
BA a; BC b đường cao bằng h . S
Chọn hệ trục tọa độ như hình vẽ sao
cho B(0;0;0)
x y
Khi đó : A a; 0;0 ; C 0; b;0
S a; 0; h C
A
B
Khi đó : A a; 0;0 ; B 0; b; 0
C
a b
S ( ; ; h)
2 2
C x
Bài toán 1. Cho tứ diện OABC có các tam giác OAB,OBC,OCA đều là tam giác vuông tại đỉnh O. Gọi
, , lần lượt là góc hợp bởi các mặt phẳng (OBC),(OCA),(OAB) với mặt phẳng (ABC).Chứng minh
rằng : cos2 cos2 cos2 1
( SGK Hình 11, trang 96, Văn Như Cương chủ biên, NXBGD 2000, SGK Hình 12, trang 106, Văn Như Cương
chủ biên, NXBGD 2000 )
Hướng dẫn Bài giải
Dựng hình :
z
Chọn hệ trục toạ độ Đêcac vuông góc
C
Oxyz như sau : O(0;0;0) ; A(a;0;0) ;
B(0; b;0) C (0;0; c) ;
AB (a ; b ; 0) y
O
AC (a ; 0 ; c) B
A C’
x
Bài toán 2. Bằng phương pháp toạ độ hãy giải bài toán sau :
Cho hình lập phương ABCD. A' B' C ' D' có cạnh bằng a.
a.Chứng minh rằng đường chéo A' C vuông góc với mặt phẳng ( AB' D' )
b.Chứng minh rằng giao điểm của đường chéo A' C và mặt phẳng ( AB' D' ) là trọng tâm của
tam giác AB' D' .
c.Tìm khoảng cách giữa hai mặt phẳng ( AB' D' ) và (C ' BD)
d.Tìm cosin của góc tạo bởi hai mặt phẳng ( DA' C ) và ( ABB' A' )
( SGK Hình 12, trang 112, Văn Như Cương chủ biên, NXBGD 2000 )
B
C
x
a. Chứng minh : A' C ( AB' D' ) A' C (a; a; a)
A' C AB'
Nếu A' C ( AB' D' )
Ta có : AB ' (a;0; a)
A' C AD'
AD' (0; a; a)
A' C. AB' a 2 0 a 2 0 A' C AB'
Vì
A' C. AD' 0 a 2 a 2 0 A' C AD'
Nên A' C mp( AB' D ' )
b. Chứng minh : G là trọng tâm của Gọi G A' C ( AB' D ' ) Toạ độ giao điểm G
tam giác AB' D' Phương trình của đường thẳng A' C và mặt phẳng
tham số của đường thẳng A' C ( AB' D' ) là nghiệm của hệ :
x t a
x 3
A' C : y t (t R) x t
z a t y t
a a a 2a
y G ; ; (1)
z a t 3 3 3 3
Phương trình tổng quát của mặt x y z 0 2a
z 3
phẳng ( AB' D' )
( AB' D' ) : x y z 0
26
x A xB ' xD ' a
Trong đó vectơ pháp tuyến của mặt xG 3
3
phẳng ( AB' D' )
y y y a
Mặt khác : yG A B ' D ' (2)
n1 AB', AD' (a 2 ;a 2 ; a 2 ) 3 3
z A z B ' z D ' 2a
zG 3
3
So sánh (1) và (2), kết luận
Vậy giao điểm G của đường chéo A' C và
mặt phẳng ( AB' D' ) là trọng tâm của tam
giác AB' D'
d. Tính cos( DA' C ), ( ABB' A' ) Vec tơ pháp tuyến của ( ABB' A' ) là j (0 ; 1 ; 0)
Oy ( ABB' A' ) Vec tơ pháp tuyến của
Vectơ pháp tuyến của ( DA' C ) : n3 (0;1;1)
( ABB' A' ) là j (0 ; 1 ; 0) 1
Vectơ pháp tuyến của ( DA' C ) : cos( DA' C ), ( ABB' A' )
2
n3 DA', DC (0; a 2 ;a 2 ) a 2 (0;1;1) ( DA' C ), ( ABB' A' ) 45
o
Bài toán 3. Cho hình lập phương ABCD. A' B' C ' D' có cạnh bằng a.
Chứng minh hai đường chéo B' D ' và A' B của hai mặt bên là hai đường thẳng chéo nhau. Tìm khoảng
cách giữa hai đường thẳng chéo nhau B' D ' và A' B
Bài toán 4. Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình thoi.
AC cắt BD tại gốc toạ độ O. Biết A(2;0;0) ; B(0;1;0) ; S (0;0;2 2 ) . Gọi M là trung điểm của SC .
1. Tính góc và khoảng cách giữa hai đường thẳng SA và BM
2. Giả sử mặt phẳng (ABM) cắt đường thẳng SD tại N.
Tính thể tích khối chóp S.ABMN.
( trích đề thi tuyển sinh ĐH&CĐ khối A năm 2004 )
Kết luận
Vậy VS . ABMN VS . ABM VS . AMN 2 (đvtt)
Bài toán 5 . Trong không gian với hệ toạ độ Oxyz cho hình lăng trụ đứng ABC.A1B1C1 với A(0;3;0) ;
B(4;0;0) ; C (0;3;0) ; B1 (4;0;4) .
Tìm toạ độ các đỉnh A1 ; C1 . Viết phương trình mặt cầu có tâm là A và tiếp xúc với mặt phẳng
( BCC1B1 ) . Gọi M là trung điểm của A1B1 . Viết phương trình mặt phẳng (P) đi qua hai điểm A, M và
song song với BC1 . ( trích đề thi tuyển sinh ĐH&CĐ khối B năm 2005 )
Bài toán 6 . Cho hình tứ diện ABCD có cạnh AD vuông góc với mặt phẳng(ABC); AC AD 4cm ;
AB 3cm ; BC 5cm . Tính khoảng cách từ điểm A đến mặt phẳng (BCD) ( trích đề thi tuyển sinh
ĐH&CĐ khối D năm 2002 )
Hướng dẫn Bài giải
Dựng hình : z
ABC có : AB 2 AC 2 BC 2 25 nên D
vuông tại A Chọn hệ trục toạ độ
Đêcac vuông góc Oxyz như sau
O A(0;0;0) ; B(3;0;0) ; C (0;4;0)
D (0;0;4) ; H y
A C
Tính : AH d A, ( BCD)
I
B
x
Bài toán 7 . Cho hai nửa đường thẳng Ax và By vuông góc với nhau và nhận AB a (a 0) là đoạn
vuông góc chung. Lấy điểm M trên Ax và điểm N trên By sao cho AM BN 2a . Xác định tâm I và
tính theo a bán kính R của mặt cầu ngoại tiếp tứ diện ABMN. Tính khoảng cách giữa hai đường
thẳng AM và BI
Dựng hình :
z
Bài toán 8 . Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD có đáy là hình vuông cạnh a . Gọi E là điểm đối
xứng của D qua trung điểm của SA, M là trung điểm của AE, N là trung điểm của BC. Chứng minh
MN vuông góc với BD và tính (theo a ) khoảng cách giữa hai đường thẳng MN và AC. ( trích đề thi
tuyển sinh ĐH&CĐ khối B năm 2007 )
Hướng dẫn Bài giải
z
Dựng hình : S
Gọi O là tâm của hình vuông E
ABCD SO (ABCD)
P
Chọn hệ trục toạ độ Đêcac vuông M
góc Oxyz như sau :
O(0;0;0) ; S 0;0; h ; y
a 2 a 2 A
A ; 0;0 ; C ;0;0 D
2
2 O
a 2 a 2
D 0; ;0 ; B 0; ;0 B N C x
2 2
3a 2 h
Toạ độ trung điểm P của SA MN ;0; ; BD (0; a 2;0)
a 2 h a 2 a 2 4 2
P
; 0 ; ; E ; ; h
4 2
2 2 Vì : MN .BD 0 MN BD
31
a 2 a 2 h a 2 a 2
M ; ; N ; ; 0
2 4 2 4 4
ah 2
Tính (theo a) khoảng cách giữa hai Ta có : MN , AC 0; ; 0
2
đường thẳng MN và AC.
a 2 h
Chứng minh MN và AC chéo nhau AM 0; ;
4 2
a 2 h
Sử dụng công thức tính khoảng cách Vì : MN , AC . AM 0
giữa hai đường thẳng chéo nhau 4
MN và AC chéo nhau
a 2h
[ MN , AC ]. AM
d MN , AC 4 a 2
[MN , AC ] a 2h2 4
2
Bài toán 9 . Cho tứ diện ABCD, có AD vuông góc với mặt phẳng (ABC) và tam giác ABC vuông tại
A; AD a, AC b, AB c .
a. Tính diện tích S của tam giác BCD theo a, b, c
b. Chứng minh rằng : 2S abc a b c
a 5a 3 h
AM ; ;
4 12 2
+ Pháp vectơ của mp (AMN) :
a 5a 3 h ah 5a 2 3
AN ; ; n1 AM , AN 0; ;
4 12 2
24
4
Bài toán 11 . Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh 2a ; SA a ; SB a 3 và
mặt phẳng (SAB) vuông góc với mặt phẳng đáy. Gọi M, N lần lượt là trung điểm của các cạnh AB,
BC . Tính theo a thể tích khối chóp S.BMDN và tính cosin của góc giữa hai đường thẳng SM, DN (
trích đề thi tuyển sinh ĐH &CĐ khối B năm 2008 )
+ Công thức tính góc giữa SM, DN + Tính cosin của góc giữa SM, DN
SM .DN a2 1
cos SM , DN cos SM , DN
SM . DN a 2 3a 2 5
4a 2 a 2
4 4
Bài toán 12 . Cho lăng trụ đứng ABC.A’B’C’ có đáy ABC là tam giác vuông, AB BC a , cạnh bên
AA ' a 2 . Gọi M là trung điểm của BC. Tính theo a thể tích của khối lăng trụ ABC.A’B’C’ và
khoảng cách giữa hai đường thẳng AM, B’C ( trích đề thi tuyển sinh ĐH &CĐ khối D năm 2008 )
Hướng dẫn Bài giải
Dựng hình : z
B(0; 0; 0) C’
A 0; a; 0 ; C a; 0; 0 ; B’ 0; 0; a 2
34
a
M ; 0; 0
2
a
AM ; a;0 ; B ' C a; 0; a 2
2
AB ' 0; a; a 2
Chứng minh AM và B’C chéo nhau + Thể tích của khối lăng trụ ABC.A’B’C’
a 2
2 VABC . A ' B ' C ' AA '.S ABC
1 3
a 2 đvtt
AM , B ' C a 2 2; ; a 2
2
+ Khoảng cách giữa AM và B’C
a3
Vì : AM , B ' C AB '
2
AM và B’C chéo nhau
AM , B ' C AB '
d AM , B ' C
AM , B ' C
3
a
2 a 7
1 7
2a 4 a 4 a 4
2
Bài toán 13 . Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình thang , BAD ABC 900 AB BC a ,
AD 2a , SA vuông góc với đáy và SA 2a . Gọi M,N lần lượt là trung điểm của SA và SD. Chứng
minh rằng BCNM là hình chữ nhật và tính thể tích của khối chóp S.BCNM theo a ( trích đề thi tuyển
sinh Cao đẳng năm 2008 )
N
A(0; 0; 0) ; B a; 0; 0 ; C a; a; 0 ; M
D 0; 2a; 0 ; S 0; 0; 2a
M 0; 0; a ; N 0; a; a D y
A
B
C
x
MN 0; a;0 ; BC 0; a;0
+ Chứng minh BCNM là hình chữ nhật
MB a;0; a
MN BC
BCNM là hình chữ nhật
MN .MB 0
35
+ Tính thể tích của khối chóp S.BCNM theo a
SM 0;0; a ; SC a; a; a VS . BCNM VSMCB VSMCN
SB a;0; 2a ; SN 0; a; a 1 a 3
VSMCB SM , SC SB
6 6
SM , SC a 2 ; a 2 ; 0
1 a 3
VSMCN SM , SC SN
6 6
SM , SC SB a 3 a3
VS . BCNM VSMCB VSMCN đvtt
3
SM , SC SN a3
Bài toán 14 . Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình vuông cạnh a , SA ( ABCD); SA 2a . Mặt
phẳng qua BC hợp với AC một góc 300 , cắt SA, SD lần lượt tại M, N. Tính diện tích thiết diện
BCNM
Hướng dẫn Bài giải
z
Dựng hình :
S
Chọn hệ trục toạ độ Đêcac vuông góc
Oxyz như sau :
M N
A(0; 0; 0) ; B a; 0; 0 ; C a; a; 0 ;
D 0; 2a; 0 ; S 0; 0; 2a y
A D
Đặt AM h 0 h 2a
M 0; 0; h
BM a;0; h ; BC 0; a;0 Pháp vectơ của mặt phẳng :
BM , BC ah;0; a 2 a h; 0; a n BM , BC n h;0; a
Vectơ chỉ phương của đường thẳng AC :
AC a; a;0 a 1;1;0 AC a; a;0 a 1;1;0 u 1;1;0
mặt phẳng hợp với AC một góc 300
n .u 1.h 1.0 0.a
sin 300
Ta có : n u 1 1 0 h2 0 a 2
MN ( SAD ) h 1
MN / / BC / / AD h 2 h2 a 2
BC / / AD 2 h a 2 2 2
h a M là trung điểm của SA
BC ( SAB ) BC BM
MN / / BC
+ BCNM là hình thang vuông
BM BC
36
ABM vuông cân tại A BM a 2 + Diện tích thiết diện BCNM :
1 a 1 3a 2 2
MN AD S BCNM BM MN BC
2 2 2 4
Bài toán 15 . Cho hình chóp O.ABC có OA a; OB b; OC c đôi một vuông góc. Điểm M cố định
thuộc tam giác ABC có khoảng cách lần lượt đến các mặt phẳng (OBC); (OCA); (OAB) lá 1; 2; 3.
Tính a; b; c để thể tích khối chóp O.ABC nhỏ nhất.
d M , (OBC ) 1 xM 1 y
O
d M , (OCA) 2 yM 2 H B
d M , (OAB) 3 z M 3 E
A
M 1; 2;3
x
A a;0;0 OA (a;0;0)
B 0; b;0 OB (0; b;0) +Thể tích khối chóp O.ABC
1 1
C 0;0; c OC (0;0; c ) VO. ABC OA, OB OC abc
6 6
Bài toán 16 . Cho hình chóp tứ giác đều S.ABCD có các cạnh đều bằng a .
a. Tính thể tích khối chóp S.ABCD
37
b. Tính khoảng cách từ điểm A đến mặt phẳng (SCD)
c. Tính góc giữa SB và mặt phẳng (SCD)
2 a2 a 2
2 2
SO SC OC a
2 2
Chọn hệ trục toạ độ Đêcac y
vuông góc Oxyz như sau :
A
a 2 D
O(0;0;0) ; S 0;0; ;
2 O
a 2 a 2 B C
A ; 0;0 ; C ;0;0 x
2 2
a 2 a 2 a.Tính thể tích khối chóp S.ABCD
D 0; ;0 ; B 0; ;0 1 1 a 2 a3 2
2 2 VS . ABCD SO.S ABCD . .a
3 3 2 6
Phương trình mặt phẳng (SCD)
x y z b. Khoảng cách từ điểm A đến mặt phẳng
(SCD): 1 (SCD)
a 2
a 2 a 2
Phương trình mặt phẳng (SCD)
2 2 2
a 2
a 2 (SCD): x y z 0
x y z 0 2
2
a 2 a 2
2 2 a 2 a 6
d A, ( SCD )
3 3 3
Bài toán 17 . Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình thang , 900 AB BC a ,
ABC BAD
AD 2a , SA vuông góc với đáy và SA a 2 . Gọi H là hình chiếu của A trên SB. Chứng minh tam
giác SCD vuông và tính theo a khoảng cách từ H đến mặt phẳng (SCD) ( trích đề thi tuyển sinh ĐH
&CĐ khối D năm 2007 )
A(0; 0; 0) ; B a; 0; 0 ; C a; a; 0 ;
D 0; 2a; 0 ; S 0; 0; 2a H
I D y
A
38
SB a;0; a 2
SC a; a; a 2 B
C
SD 0; 2a; a 2 x
SC , SD a 2 2; a 2 2; 2a 2 +Chứng
minh tam giác
SCD vuông
SC a; a; 2a ; CD a; a;0
a 2 2 1;1; 2
SC .CD 0 SC CD
Tam giác SCD vuông tại C
+ Tìm tọa độ điểm H là hình chiếu
vuông góc của A trên SB
Phương trình tham số của SB : + Tính ( theo a ) khoảng cách từ H đến (SCD)
x a at Tọa độ điểm H :
SB : y 0
(t R )
H ( x; y; z ) SB H a at; 0; a 2t
z a 2t AH (a at ;0; a 2t )
AH SB AH .SB 0
1
+ Viết phương trình mặt phẳng (SCD) 3a 2t a 2 0 t
3
(SCD) đi qua điểm S và nhận vectơ
2a a 2
n 1;1; 2 làm pháp vectơ H ; 0;
3
3
(SCD) : 1( x 0) 1( y 0) 2( z a 2) 0 + Khoảng cách từ H đến (SCD)
II. MỘT SỐ VÍ DỤ VỀ HAI CÁCH GIẢI CHO CÙNG MỘT BÀI TOÁN
Bài 1.Cho hình lập phương ABCD.A’B’C’D’. Gọi M, N lần lượt là hai điểm nằm trên hai cạnh B’C’
2 2
và CD sao cho B’M = B’C’, CN = CD. Chứng minh AM BN.
3 3
Giải:
Cách giải 1 (phương pháp tổng hợp) Cách giải 2 (phương pháp toạ độ)
39
z
A
D
A
D
B E
N
C B N
C
A’
D’
A’
D’ y
B’ O
C’
M B’
C’
M
x
- Dựng ME // CC’(E thuộc BC). Nối AE. - Chọn hệ trục toạ độ Oxyz như hình vẽ
- Hai tam giác vuông ABE và BCN bằng (O A’). Đặt AA’= a . Ta có:
nhau, góc AEB bằng góc BNC. 2a a
AE BN. (1) A(0;0; a ), B( a;0; a ), ( a ; ;0),N( ; a;0 )
3 3
Mặt khác: Vì ME // CC’ (ABCD) 2a 2a
nên ME (ABCD) ME BN (2) AM .BN a.( ) .a ( a ).0 0
3 3
Từ (1) và (2) BN (AEM) AM BN (đpcm).
BN AM (đpcm).
Bài 2. (TSĐH - khối B năm 2006)
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình chữ nhật với AB = a , AD = a 2 , SA = a và
SA vuông góc với mặt phẳng đáy (ABCD). Gọi M, N lần lượt là trung điểm của AD và SC, I là giao
điểm của BM và AC. Chứng minh mặt phẳng (SAC) vuông góc với mặt phẳng (SMB). Tính thể tích
của khối tứ diện ANIB.
Giải:
Cách giải 1 (phương pháp tổng hợp) Cách giải 2 (phương pháp toạ độ)
S * Chọn hệ z trục toạ độ Oxyz như hình vẽ
*) Chứng minh: (SBM) (SAC). (O A) S
- Gọi K là trung điểm của CD, Gọi E là giao điểm của AC và BD. Ta
E là giao điểm của AC có:
và BD. Ta có MK// A(0;0;0), B( a ;0;0),
N
AC. M D N
Mặt A khác:
I A
M D
Tam giác O y
E Kvuông BAM có
B I
C E
B
2 a 3 2 C
BM BA AM
2 x
Tam giác vuông MDK có
C (a; a 2 ;0), D (0; a 2 ;0), S (0;0; a ),
a 3
2 2
MK MD DK a a 2 a a a 2 a 2
2 N( ; ; ), E ( ; ;0), M (0; ;0)
Tam giác vuông BCK có: 2 2 2 2 2 2
3a a a 2
BK BC 2 CK 2 và I ( ; ;0) , vì I là trọng tâm của ABD .
2 3 3
Dễ thấy BM2+ MK2 = BK2 nên tam giác BMK *) Chứng minh: (SBM) (SAC).
vuông tại M, a 2
=> MK BM => AC BM. - Ta có BM (a; ;0), AC (a; a 2 ;0)
2
Hơn nữa BM SA. Từ đây ta có BM (SAC)
BM . AC 0 BM AC .
40
Vậy (SBM) (SAC) (đpcm). Mặt khác: SA (ABCD) nên BM SA.
*) Tính thể tích của khối tứ diện ANIB. Từ đây suy ra BM (SAC)
- Ta có NE // SA => (SBM) (SAC) (đpcm).
=> NE (AIB) và NE = a/2. *) Tính thể tích của khối tứ diện ANIB.
- Vì I là trọng tâm của tam giác ABD và a a 2
;0) và
Ta có AB (a;0;0), AI ( ;
a 3 a 3 3 3
AC a 3 AE AI
a2 a2 2
Tam giác ABI vuông tại I có
2 3 a a 2 a
AN ( ;
2 2 2
; ) => AB, AN (0; ;
2 2
).
a 6 Vậy thể tích khối tứ diện ANIB là
BI AB 2 AI 2
a3 2
3
Vậy thể tích khối tứ diện ANIB là
1
V AB, AN . AI
6 36
(đvtt)
1 1 1 a3 2
V .S AIB .NE . BI .IA.NE (đvtt)
3 3 2 36
Bài 3. (TSĐH - khối A năm 2007)
Cho hình chóp S.ABCD có đáy là hình vuông cạnh a, mặt bên SAD là tam giác đều và nằm
trong mặt phẳng vuông góc với đáy. Gọi M, N, P lần lượt là trung điểm của các cạnh SB, BC, CD.
Chứng minh AM vuông góc với BP và tính thể tích của khối tứ diện CMNP.
Giải
Cách giải 1 (phương pháp tổng hợp) Cách giải 2 (phương pháp toạ độ)
S z
M
S
A B
M
H
N
D A B y
P C
H O
N
D
* Chứng minh AM vuông góc với BP. C
x P
Gọi H là trung điểm của AD.
Do ΔSAD đều nên SH AD. * Gọi H là trung điểm của AD.
Do(SAD) (ABCD)nên Do ΔSAD đều nên SH AD.
SH (ABCD) SH BP (1). Do(SAD) (ABCD)nênSH (ABCD)
Xét hình vuông ABCD ta cóΔCDH = ΔBCP - Dựng đường thẳng Az vuông góc với (ABCD),
ta có AD, AB, Az là ba tia đôi một vuông góc
CH BP (2). Từ (1) và (2)suy ra BP (SHC). nhau. Chọn hệ trục Oxyz như hình vẽ ( O A ).
Vì MN // SC và AN // CH Ta có:
nên (AMN) // (SHC). Suy ra a a 3 a a a 3
A(0;0;0), S( ;0; ), M( ; ; )
BP (AMN) BP AM. 2 2 4 2 4
* Tính thể tích của khối tứ diện CMNP. a a
B(0; a ;0), P( a; ;0) , C( a; a;0 ), N ( ; a;0) *
Kẻ MK (ABCD), K (ABCD). Ta có: 2 2
1 Chứng minh AM vuông góc với BP.
VCMNP MK .S CNP
3 a2 a2
Ta có: AM .BP 0 0 BP AM.
4 4
* Tính thể tích khối tứ diện CMNP.
41
a2
1
Vì MK SH
2
a 3
4
1
, SCNP = .CN.CP =
2
a2
8
Ta có: CP, CN (0;0; ) và CM ( 3a ; a ; a 3 )
4 4 2 4
3 3
Nên VCMNP =
a 3
96
1
Nên: VCMNP CP, CN .CM
6
a 3
96
II. SO SÁNH
Cách giải 1 (phương pháp tổng hợp) Cách giải 2 (phương pháp toạ độ)
1) Kiến thức: 1) Kiến thức:
- Cần có một kiến thức rộng và đầy đủ về - Cần có kiến thức vững về vectơ và toạ độ vectơ
hình học (hình học phẳng và hình học không trong không gian.
gian). - Nhớ các công thức, các phương trình của đường
- Nhớ các định lý, các hệ quả thẳng, mặt phẳng và các mối quan hệ giữa đường
- Đôi khi cần phải dựng thêm các hình vẽ thẳng và mặt phẳng.
phụ. - Không cần dựng các hình vẽ phụ.
2) Kĩ năng: 2) Kĩ năng:
- Kĩ năng vẽ hình, dựng hình. - Kĩ năng tính toán.
- Kĩ năng chứng minh, tính toán.
3) Tư duy: 3) Tư duy:
- Đòi hỏi khả năng tư duy cao. - Khả năng tư duy bình thường.
- Phạm vi liên kết kiến thức rộng. - Phạm vi liên kết kiến thức hẹp. (Chủ yếu tập trung
vào việc chọn một hệ trục tọa độ thích hợp)
* Nhận xét
Trong hai bài toán 1 và 2, từ giả thiết ta đã có sẳn ba đường thẳng đôi một vuông góc nhau, đây là
điều kiện lý tưởng để có thể chọn một hệ trục tọa độ Oxyz, việc còn lại chỉ còn là vấn đề tính toán. Đối với
bài 3, để chọn được một hệ trục tọa độ thích hợp hơi có khó khăn hơn một chút. Với chú ý: SH
(ABCD), ta có thể chọn một hệ trục khác, đó là hệ gồm ba trục HD, HN và HS đôi một vuông góc
tương ứng là Ox, Oy, Oz.( O H ).
III. MỘT VÀI VÍ DỤ VỀ CÁCH CHỌN HỆ TRỤC TỌA ĐỘ KHI GIẢI BÀI TOÁN HÌNH HỌC KHÔNG GIAN
VÍ DỤ 1 . Cho lăng trụ đứng tam giác ABC.A’B’C’ có đáy là tam giác ABC cân với AB = AC = a và
góc BAC = 1200 , cạnh bên BB’= a . Gọi I là trung điểm của CC’ .
a) Chứng minh tam giác AB’I vuông ở A.
b) Tính cosin của góc giữa hai mặt phẳng (ABC) và (AB’I) .
c) Tính khoảng cách giữa hai đường thẳng AB’ và BC’.
Nhận xét : Từ giả thiết của bài toán , vì không có ba đường thẳng nào cùng xuất phát từ một điểm và đôi
một vuông góc , nên ta sẽ phải cố gắng tìm một mối liên kết thích hợp , để từ đó có thể chọn ra một hệ trục
tọa độ Oxyz sao cho có thể xác định được tọa độ của tất cả
các điểm liên quan đến vấn đề mà ta cần giải quyết . z Để
làm được điều này cần chú ý , lăng trụ đã cho là lăng trụ
đứng và tam giác đáy là tam giác cân . Từ đây , nếu gọi O
, O’ lần lược là trung điểm của B’C’ và BC thì ta sẽ có A C ngay
ba tia OO’, OB’ và OA’ đôi một vuông góc. O
* Gọi O, O’ lần lượt là trung điểm của B’C’ và BC . B
Ta có : OO’ OA’ , OO’ B’C’ . I
Tam giác A’B’O là một nửa tam giác đều
a 3
có cạnh A’B’ = a nên A’O =
2 A’ C’
Chọn hệ trục tọa độ Oxyz như hình vẽ . y
O’
B’
x 42
Ta có :
a 3 a 3 a
B' ( ;0;0) , C ' ( ;0;0) , A(0; ; a)
2 2 2
a 3 a 3 a 3 a
B( ;0; a ) , C ( ;0; a) , I ( ;0; )
2 2 2 2
* Từ đây ta dễ dàng chứng minh được tam giác AB’I vuông tại A và tính được cosin của góc giữa hai mặt phẳng
(ABC) và (AB’I). Riêng đối với câu c, nếu sử dụng phương pháp tổng hợp để giải bài toán thì hoàn toàn không dễ
một chút nào. Còn dùng phương pháp tọa độ thì hoàn toàn ngược lại.
VÍ DỤ 2 . Cho hình chóp S.ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại B , AB = a , BC = 2a ,
cạnh SA vuông góc với đáy và SA = 2a . Gọi M là trung điểm SC . Chứng minh rằng tam giác AMB
cân tại M và tinh diện tích tam giác AMB theo a .
Nhận xét : Với nhận xét tương tự bài toán trong VD1, ta cần tạo ra ba tia đôi một vuông góc . . . Dễ dàng
nhận thấy rằng , nếu từ B dựng tia Bz vuông góc với mp(ABC) thì ba tia BA,BC,Bz đôi một vuông góc , từ
đây ta chọn hệ trục tọa độ Oxyz như hình vẽ .
Chọn hệ trục tọa độ Oxyz như hình vẽ z
Bµi tËp
Baì 1: Tính thể tích của : a,Khối tứ diện đều có cạnh bằng a. b, khối 8 mặt đều có cạnh bằng a.
c, Khối lập phương có các đỉnh là trọng tâm các mặt của một khối tám mặt đều cạnh a.
Baì 2: Cho khối lăng trụ tứ giác đều ABCD. A1 B1C1 D1 có khoảng cách giữa hai đường thẳng AB và A1 D
bằng 2 và độ dài đường chéo của mặt bên bằng 5.
a,Hạ AK A1 D K A1 D . Chứng minh rằng AK 2 . b,Tính thể tích của khối lăng trụ ABCD. A1 B1C1 D1 .
Baìi 3: Cho khối chóp tứ giác đều S . ABCD có cạnh đáy bằng a . Tính thể tích khối chóp, biết:
a. Góc giữa mặt bên và đáy bằng . b, Góc giữa cạnh bên và đáy bằng .
Baì 4: Tính thể tích của khối chóp cụt tam giác đều có cạnh đáy lớn là 2a, đáy nhỏ là a và góc của mặt bên và
mặt đáy bằng 600.
Baì 5: Cho khối lăng trụ tam giác ABC . A ' B ' C ' . Tìm tỉ số thể tích của khối tứ diện C ' ABC và khối lăng trụ
đã cho.
Baì 6: Cho khối lăng trụ tam giác ABC. A ' B ' C ' . Gọi M , N lần lược là trung điểm của hai cạnh AA ' và BB ' .
Mặt phẳng C ' MN chia khối lăng trụ đã cho thành hai phần. Tính tỉ số thể tích hai phần đó.
Baì 7: Cho khối chóp tam giác S . ABC . Trên các đoạn SA, SB, SC lần lược lấy ba điểm A ', B ', C ' khác với
S . Chứng minh rằng: V S . A' B 'C ' SA ' SB ' SC ' .
. .
V S . ABC SA SB SC
Baì 8: Cho khối chóp S . ABCD có đáy là hình bình hành. Gọi B ', D ' lần lược là trung điểm của SB, SD . Mặt
phẳng AB ' D ' cắt SC tại C ' . Tìm tỉ số thể tích của hai khối chóp S . AB ' C ' D ' và S . ABCD .
Baì 9: Đáy của khối lăng trụ đứng ABC. A ' B ' C ' là tam giác đều. Mặt phẳng A ' BC tạo với đáy một góc 300
và tam giác A ' BC có diện tích bằng 8. Tính thể tích khối lăng trụ.
Baì 10: Cho khối lăng trụ đứng ABCD. A ' B ' C ' D ' có đáy là hình bình hành và BAD 450. Các đường chéo AC '
và DB ' lần lược tạo với đáy những góc 450 và 600. Hãy tính thể của khối lăng trụ, cho biết chiều cao của
nó bằng 2.
Baì 11: Cho khối tứ diện SABC có ba cạnh SA, AB, SC vuông góc với nhau từng đôi một, SA 3, SB SC 4 .
a. Tính thể tích khối tứ diện SABC . b, Tính khoảng cách từ S đến mặt phẳng ABC .
Baì 12: Cho khối chóp S . ABC có đáy ABC là tam giác vuông tại B , cạnh SA vuông góc với đáy. Biết rằng
AB a, BC b, SA c . Tính khoảng cách từ A đến mặt phẳng SBC .
Baì 13: Cho hình hộp chữ nhật ABCD. A ' B ' C ' D ' có AB a, BC 2a, AA ' a . Lấy điểm M trên cạnh AD sao
cho MA 3MD .
a. Tính thể tích khối chóp M . AB ' C . b, Tính khoảng cách từ M đến mặt phẳng AB ' C .
Baì 14: Cho khối hộp ABCD. A ' B ' C ' D ' có đáy là hình chữ nhật với AB 3 , AD 7 . Hai mặt bên
0 0
ABB ' A ' và ADD ' A ' lần lược tạo với đáy những góc 45 và 60 . Hãy tính thể tích khối hộp nếu biết
cạnh bên bằng 1.
Baì 15: Hình lăng trụ đứng ABC . A ' B ' C ' có đáy ABC là một tam giác vuông tại A , AC b, Cˆ 600 .
Đường chéo BC ' của mặt bên BB ' C ' C tạo với mặt phẳng AA ' C ' C một góc 300.
a. Tính độ dài đoạn AC ' . b, Tính thể tích của khối lăng trụ.
Baìi 16: Cho lăng trụ tam giác ABC . A ' B ' C ' có đáy ABC là một tam giác đều cạnh a và điểm A ' cách đều
các điểm A, B, C . Cạnh bên AA ' tạo với mặt phẳng đáy một góc 600.
44
a. Tính thể tích của khối lăng trụ. b,Chứng minh mặt bên BCC ' B ' là một hình chữ nhật.
c, Tính tổng diện tích các mặt bên của khối lăng trụ
Baìi 17: Cho khối lăng trụ ABC . A ' B ' C ' , đáy ABC là tam giác vuông cân đỉnh A. Mặt bên ABB ' A ' là hình
thoi cạnh a , nằm trong mặt phẳng vuông góc với đáy. Mặt bên ACC ' A ' hợp với đáy một góc . Tính thể
tích của lăng trụ.
Baì 18: Cho hình chóp tứ giác đều S . ABCD .
a. Biết AB a và góc giữa mặt bên và mặt đáy bằng . Tính thể tích khối chóp.
b. Biết trung đoạn bằng d và góc giữa cạnh bên và đáy bằng . Tính thể tích khối chóp
Baì 19: Cho khối chóp S . ABC có đáy là tam giác vuông tại B. Cạnh SA vuông góc với đáy, góc
ABC 600 , BC a và SA a 3 . Gọi M là trung điểm của cạnh SB .
a. Chứng minh: SAB SBC . b, Tính thể tích khối tứ diện MABC .
Baì 20: Cho khối chóp S . ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a , SA a và vuông góc với đáy. Gọi M là
trung điểm của SD .
a. Tính khoảng cách giữa hai đường thẳng AB và SC . b, Tính thể tích khối tứ diện MACD .
Baì 21: Cho khối chóp tứ giác đều S . ABCD có cạnh đáy bằng a. Gọi G là trọng tâm của tam giác SAC và
khoảng cách từ G đến mặt bên SCD bằng a 3 . Tính khoảng cách từ tâm O đến mặt bên SCD và thể tích
6
khối chóp S . ABCD .
Baì 22: Cho hình chóp tứ giác đều S . ABCD có cạnh đáy bằng a, góc giữa cạnh bên và mặt đáy bằng
00 900 . Tính tan của góc giữa hai mặt phẳng SAB và ABCD theo . Tính thể tích khối chóp
S . ABCD theo a và .
Baì 23: Cho khối chóp S . ABC có đáy ABC là tam giác đều cạnh a. Cạnh bên SA vuông góc với đáy và
a 6. a, Tính khoảng cách từ điểm A đến mặt phẳng SBC .
SA
2
b, Tính thể tích khối chóp S . ABC và diện tích tam giác SBC .
Baì 24: Cho tam giác vuông cân ABC có cạnh huyền BC a . Trên đường thẳng vuông góc với mặt phẳng
0
ABC tại A lấy điểm S sao cho góc giữa hai mặt phẳng ABC và SBC bằng 60 . Tính thể tích khối
chóp S . ABC .
Baì 25: Khối chóp S . ABC có đáy ABC là tam giác vuông cân đỉnh C và SA ABC , SC a . Hãy tìm góc
giữa hai mặt phẳng SCB và ABC để thể tích khối chóp lớn nhất.
Baì 26: Cho lăng trụ ABC . A ' B ' C ' có độ dài cạnh bên bằng 2a, đáy ABC là tam giác vuông tại A, AB a ,
AC a 3 và hình chiếu vuông góc của đỉnh A’ trên mặt phẳng ABC là trung điểm của cạnh BC. Tính
theo a thể tích khối chóp A ' ABC và tính cosin của góc giữa hai đường thẳng AA ', B ' C ' (KA – 2008)
Baì 27: Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh 2a, SA a , SB a 3 và mặt phẳng
SAB vuông góc với mặt phẳng đáy. Gọi M, N lần lượt là trung điểm của cạnh AB, BC. Tính theo a thể tích
của khối chóp S .BMDN và tính cosin của góc giữa hai đường thẳng SM, DN. (KB – 2008)
Baì 28: Cho lăng trụ đứng ABC . A ' B ' C ' , đáy ABC là tam giác vuông, AB BC a , cạnh bên AA ' a 2 .
Gọi M là trung điểm của cạnh BC. Tính theo a thể tích của khối lăng trụ ABC . A ' B ' C ' và khoảng cách
giữa hai đường thẳng AM, B’C
(KD – 2008)
45