Tiéng Poong - sy tiép xtic ng6n ngir dau fién gitra Viet va Thai PTS NGUYEN TUONG LAI © (Vién nghién ci Dong Nam A) au khi phat hién va nghién cttu c4c ng6n nett May, Ruc, Sach, Arem, Ma Liéng, Coi,... 6 mién Trung Viét Nam, cac nha ngén ngit hoc Viét Nam déu cé xu hudng cho ring tiéng Viét cé 14 thi tiéng c6 nguén gic Mén - Khome. Cac thu tiéng trén day déu dude gép vao mét nhanh cé tén chung 1A Chit thuéc nhém ngén ngit Viét - Mudng. Cac ngén ngit thudc nhanh Chit duge coi 1a hinh anh oda tiéng Viét c5 trude cing nguyén chi cé cc yéu t6 Mén - Khome ma chua thay cé mét yéu té Thai va Han nao. Trong khi thu thap cac tai liéu vé tiéng Muong, cac nha nghién citu da dua ra mé ta mét sé tiéng nhu Cuédi, Dan Lai va Ly Ha. Nhiing ngén ngit nay dude coi 14 nhitng tiéng Mudng cé nhat va goi tén chung 14 Cuéi. C&c ngén ngit Mudng 14 hinh anh cua tiéng Viét dA tach ra khéi nhém Mén - Khome dé tiép xtc véi tigng Thai nhung 160chua chiu mét anh huéng nao cha tiéng Han. Sau nay mot bé phan cla tiéng Mudng tiép xuc véi tiéng Han ma hinh thanh nén tiéng Viét nhu ngay nay. Vay l4n du tién tiéng Viét - Mudng cé gap ga.tiéng Thai da x4y ra nhu thé nio? Diéu dé khé ma hinh dung dude néu ta khong cé cdc ctt liéu vé tiéng Poong. Ngudi Poong hién nay chi sng tap trung tai ban Phéng thuéc x4 Tam Thai, huyén Tuosng Duong, tinh Nghé An, Viét Nam. Cu liéu dau tién vé tiéng Poong dude cdc nha dan téc hoc dua ra véi mét sé lugng rat han ché. Vi vay, chi vdi mét tigng Poong ma cac nha nghién cttu da dat né vao nhiing vi trf khac nhau trong nhém Viét - Mudng. Cé ngudi da xép ting Poong vao nhanh Cudi va coi cac ngén ngif nhém Viét - Muang cé ba nhanh Ia: Chit, Cuéi, Mudng - Viét. Trong khi dé lai cé ngudi gop tiéng Poong, tiéng Dan Lai va Ly Ha thanh mdt va cé tén chung 14 Poong nhung lai cho cac ng6n ngit Poong nay thudc nhanh Chit tao thanh mét su déi lap: Chit - Poong, Mudng - Viét. Dé gép phan ba dp vao ché thiéu hut vé mat tu liéu va dé gép phan lam sang td thém vé tiéng Poong, chting téi da lai truc tiép dén vai déng bao Poong dé thu thap cac cit liéu ng6én ngt hoc. Bai viét nay, khéng di sau vao viéc miéu ta mét cach ti mi vé tiéng Poong. Nhung trudc hét cfing can néu ra nhiing nét co ban vé tiéng Poong. Tir dé mdi cé nhimg nhan xét vé tigng Poong va su sdp xép vi tri cia né trong nhém cac ngén ng Vidt Mudng 6 Viet Nam * * 161Tiéng Poong la ngén ngit cén git lai kha nhiéu té hop phu 4m ding 6 vi tri ddu 4m tiét. Ngoai nhing té hop phu Am thudng thay trong cac ngén ngit Viét Mudng khac nhu: pl, bl, kr, pr, kl, pl, kl con co ml va hl la nhitng 4m chi phd bién trong tiéng Poong. Vé phu 4m dimg 4 duéi 4m tiét, tigéng Poong cing con git lai kha nhiéu loai. Ngoai nhitng 4m nhu: m, n, ng, p, t, k, -i, -u, né con cd ft, h, nh, ch. Dac biét cap nh - ch 14 cap phn 4m cé nay van cén lai rat nhiéu trong tiéng Poong. Cap phu am cé h - tuy khéng phé bién bang cp nh ~ ch nhung né vin tén tai trong tiéng Poong nhu mét su ghi nhan vé mitc dé c6 cia né so véi mét sé ngén ng khac. Ta cé thé tim thay ching trong cac ty nhu: anht “tndi” pé dé “bung” nhé “Ndi” ché “choc tiét” lam pé “nam tip thia” Phlah “tudi” Leh “d& (dgty” eh “phiéu” sa nah “dém” kuh | “cic 40” Vé mat thudan tuy ngit 4m hoc thi tiéng Poong cé 6 thanh dude phan biét vdi nhau béi 4m vuc, dudng nét va dé tdc hong. Nhung vé mat 4m vi hoc thi tiéng Poong chico 4 thanh We