Chng 5

DUNG DCH V CN BNG

DUNG DCH - HI
5.1. Cch biu din thnh phn ca dung dch
-

Nng phn trm khi lng (%):

C %,i

gi
100(%)
g1 g 2 ... g n
n
V

Nng mol/lit: C M

Nng ng lng gam (lg/l): C N

Nng molan (Cm): C m

Nng phn mol: x i

CN = z.CM (z: s in tch trao i trong phn ng)

n'
V

n ct
1000
m dm

ni
ni

5.2. S ha tan ca kh trong cht lng

5.2.1. nh hng ca p sut n tan ca cc kh trong cht lng
nh lut Henry: nhit khng i, ha tan ca mt kh trong mt cht lng t l
thun vi p sut ring phn ca kh trn pha lng
xi = kH.Pi
Trong :
kH l hng s Henry
Pi l p sut hi ca pha kh trn pha lng
5.2.2. nh hng ca nhit n ha tan ca kh trong cht lng, phng trnh
Sreder
Xt cn bng:
i (kh) = i (dung dch c nng xi) + Hha tan
Hng s cn bng: K
Do ta c:

x i (dd)
x i (kh)

RT 2

lnK p

Ly tch phn phng trnh, ta c:

1
1
lnx i
0
i
R T T

Vi: T0 l nhit ngng t (nhit si)

5.3. S ha tan ca cht lng trong cht lng v cn bng dung dch - hi
5.3.1. H dung dch l tng tan ln v hn
5.3.1.1. p sut hi - nh lut Raoul
p sut hi bo ha ca mi cu t bt k t l thun vi phn phn t ca n trong
dung dch.
Pi k R .x il

Khi dung dch ch c cu t i (dung dch i nguyn cht): xi = 1 v kR = Pi0

Pi Pi0 .x il

i vi dung dch thc, nh lut Raoult ch c th p dng cho dung mi ca dung dch
v cng long: P1 P10 .x 1l
5.3.1.2. Gin p sut - thnh phn (P - x)
p dng nh lut Raoult cho dung dch l tng ca hai cu t (A - B):
PA PA0 .x lA PA0 . 1 x lB
(1)

PB P .x
0
B

l
B

(2)

p sut tng ca h l:
P = PA + PB
PA0 . 1 x Bl PB0 .x Bl
PA0 PB0 PA0 .x lB

(3)

Nu ta biu din cc phng trnh (1), (2) v (3) ln th p sut - thnh phn (P - x) ta
c hnh 5.1.

Hnh 5.1. Gin p sut hi (P - x) ca dung dch 2 cu t l tng

5.3.1.3. Thnh phn pha hi nh lut Konovalop I
Xt h dung dch l tng ca hai cu t A v B nm cn bng vi pha hi ca chng.
Theo nh lut Raoult ta c:

0
l
l
xh
B PB x B . x B
0
l
xh
x lA
A PA x A

Trong

PB0
PA0

(nh lut Konovalop I)

v c gi l h s tch hay h s chng ct

5.3.1.4. Gin thnh phn hi thnh phn lng

T nh lut Konovalop I, ta bin i rt ra biu thc:
xh
B

xh xh
A
B

.x l
B

x l .x l
A
B
l
.x
B
xh
B
1 1 .x l
B

.x l
B
(1 x l ) .x l
B
B

(4)

Biu din phng trnh (4) ln th (x - x) ta c cc ng trn hnh 5.2.

Hnh 5.2. Gin (x-x) ca h hai cu t A-B

5.3.2. H dung dch thc tan ln v hn
5.3.2.1. p sut hi
Dung dch sai lch dng c p sut hi trn dung dch ln hn p sut hi tnh theo nh
lut Raoult.
Dung dch sai lch m c p sut hi trn dung dch nh hn p sut hi tnh theo nh
lut Raoult.
5.3.2.2. Thnh phn pha hi, nh lut Konovalop II
i vi nhng h c thnh phn ng vi im cc tr trn ng p sut hi tng cng (P
- x) th pha lng v pha hi cn bng c cng thnh phn.
x lgB x hB

5.3.3. H hai cht lng hon ton khng tan ln

5.3.3.1. Tnh cht
Thnh phn ca pha hi cng ch ph thuc vo nhit m khng ph thuc vo thnh
phn ca hn hp lng.
3

x hB PB PB0

f(T)
x hA PA PA0

Nhit si ca hn hp cng khng ph thuc vo thnh phn, n nh hn nhit si

ca mi cu t v ch ph thuc vo p sut bn ngoi.
Trong qu trnh si, nhit si ca hn hp s gi nguyn cho n khi mt trong hai cu
t chuyn ht thnh hi, th nhit si ca h s tng vt n nhit si ca cu t
cn li.
5.3.3.2. Chng ct li cun theo hi nc
PH0 2O

g H 2O

0
A

0
H 2O

Trong : P

18
MA

v PA0 ln lt l p sut hi ca nc v ca cht A.

5.3.3.3. nh lut phn b

nhit v p sut khng i, t s nng ca mt cht tan trong hai dung mi khng
tan ln l mt hng s khng ph thuc vo lng tng i ca cht tan v dung mi.
C Y/A
K
C Y/B

CY/A, CY/B: l nng ca cht tan Y trong dung mi A v trong dung mi B.

K: h s phn b
5.4. Bi tp mu
V d 1: Tnh p sut hi ca dung dch ng (C12H22O11) 5% 1000C v nng % ca
dung dch glycerin trong nc c p sut hi bng p sut hi ca dung dch ng 5%.
Gii
0
p sut hi ca dung dch ng: P PH 2O .x H 2O

P 760

95
18

95
5

18 342

758 (mmHg)

Dung dch glycerin:

P PH0 2O .x H 2O x H 2O

P
0
H2O

758
0,997
760

m H 2O
18
0,997
M: x H 2O m
m gly
H 2O

18
92
Suy ra: m gly 0,014m H O
2

Nng phn trm ca dung dch glycerin

4

C%

m gly
m gly m H 2O

100

0,014m H 2O
0,014m H 2O m H 2O

100 1,38 (%)

V d 2. 123,30C bromobenzen (1) v clorobenzen (2) c p sut hi bo ha tng ng

bng 400 v 762 mmHg. Hai cu t ny to vi nhau mt dung dch xem nh l tng. Xc
nh:
a.

Thnh phn dung dch 123,30C di p sut kh quyn 760mmHg.

b.

T s mol ca clorobenzen v bromobenzen trong pha hi trn dung dch c thnh phn
10% mol clorobenzen.
Gii

Hai cu t ny to vi nhau mt dung dch l tng nn:

P P1 P2 P10 .x 1l P20 .x l2 P20 P10 P20 x 1l

a.

Thnh phn hn hp 123,30C di p sut kh quyn 760mmHg

P P20 760 762
l
x1 0

0,00552
P1 P20 400 762
x l2 1 x 1l 0,9948

Vy thnh phn ca Bromobenzen l: 0,00552

thnh phn ca Clorobenzen l: 0,9948
b.

T s mol ca clorobenzen v bromobenzen

x h2 P02 x l2 760 0,1

0,21
x 1h P01 x 1l 400 0,9

V d 3. Benzen v toluen to vi nhau mt dung dch xem nh l tng. 30 0C p sut hi

ca benzen bng 120,2 mmHg, ca toluen bng 36,7 mmHg. Xc nh:
a.

p sut hi ring phn ca tng cu t.

b.

p sut hi ca dung dch.

Nu dung dch c hnh thnh t s trn 100g benzen v 100g toluen.

Gii
a.

p sut hi ring phn ca tng cu t

Phn mol ca benzen:
100
nB
78
xB

0,54
n B n T 100 100

78 92

Phn mol ca toluen:

5

100
nT
92
xT

0,46
n B n T 100 100

78 92

p sut hi ca Benzen:
PB PB0 .x B 120,2 0,54 64,908 (mmHg)

p sut hi ca Toluen:
PT PT0 .x T 36,7 0,46 16,882 (mmHg)

b.

Xc nh p sut hi ca dung dch

P PB P T 64,908 16,882 81,79 (mmHg)

V d 4. Etanol v metanol to thnh dung dch xem nh l tng. 20 oC p sut hi bo ha

ca etanol v metanol ln lt l 44,5 v 88,7 mmHg.
a.

Tnh thnh phn mol cc cht trong dung dch cha 100g etanol v 100g metanol.

b.

Xc nh cc p sut ring phn v p sut tng ca dung dch.

c.

Tnh phn mol ca metanol trong pha hi nm cn bng vi dung dch trn.
Gii

a.

Phn mol mi cht

100
2,1739(mol )
46
100
3,125(mol)
S mol metanol: nM
32

S mol etanol: nE

Phn ca etanol:

Phn ca metanol:
b.

2,1739
0,41
2,1739 3,125
3,125
xM
0,59
2,1739 3,125

xE

PE PE0 x El 44,5 0,41 18,245(mmH g)

l
PM PM0 x M
88,7 0,59 52,333(mmHg)

P = 18,245 + 52,333 = 70,578 (mmHg)

c.

Phn mol ca metanol trong pha hi:

h
xM

l
.x M
l
1 ( 1)x M

88,7
0,59
44,5
0,7415
88,7

1 0,59
44,5

V d 5. Hn hp SnCl4 (1) v CCl4 (2) tun theo qui lut ca dung dch l tng. 90 oC p
sut hi bo ha ca SnCl4 v CCl4 ln lt l 362 mmHg v 1112 mmHg. Di p sut chun
760mmHg, SnCl4 si 1140C v CCl4 si 77oC:
a.

Xy dng gin thnh phn - p sut ca cc cu t v xc nh trn gin p sut

P1, P2 v P ca hn hp c phn mol ca CCl4 l 0,7.
6

b.

Xc nh thnh phn hn hp SnCl4 - CCl4 si 900C di p sut 760mmHg.

c.

Xc nh thnh phn hi ti 900C.

Gii

a.

Xy dng gin thnh phn - p sut

Hnh 5.3. Gin p sut - thnh phn P - x

p sut ca SnCl4:

0
PSnCl4 PSnCl
.1 0,7 362 0,3 108,6 (mmHg)
4

p sut ca CCl4:
0
PCCl4 PCCl
.x CCl4 1112 0,7 779,1 (mmHg)
4

p sut ca hn hp:
P = 108,6 + 779,1 = 887,7 (mmHg)
b.

Xc nh thnh phn hn hp SnCl4 - CCl4

Ta c: Pt P10 x 1 P20 x 2 P20 P10 P20 x 1
P P 0 760 1112
x 1 t0 20
0,47
P1 P2 362 1112

Vy thnh phn ca SnCl4 l 0,47

Thnh phn ca CCl4 l 0,53
c.

Xc nh thnh phn hi
x h2
x 1h

P02
P01

x l2
x 1l

1112 0,53

3,464
362 0,47

V d 6. Mt dung dch l tng ca A v B cha 25% mol A. 25 0C, hi cn bng ca n

cha 50% mol A. Nhit ha hi ca A v B ln lt l 5 v 7 Kcal/mol. Tnh t s p sut hi
bo ha ca A v B khi nguyn cht 250C v 1000C.
Gii
a.

250C:
Ta c: PA PA0 .x lA v PB PB0 .x Bl
7

Theo bi ta c: PA = PB

PA0 .x lA PB0 .x Bl

b.

PA0
PB0

x Bl

x lA

0,75
3
0,25

1000C:
p dng cng thc: ln

P2 1
1

P1
R T2 T1

i vi cht A:
ln

Ta c:

PA0 373

PA0 298

A
R

1
1

T2 T1

(1)

1
1

T2 T1

(2)

Tng t i vi cht B:
ln

PB0 373

PB0 298

B
R

Ly phng trnh (1) (2), ta c:

PA0 373 PB0 298

1 1 1
ln 0
0
B
A

T2 T1
B 373 PA 298 R
PA0 373 PB0 298
1 7000 5000 298 373
ln 0
0
P

298 373
B 373 PA 298 1,987
1 PA0 373

0,507
3 PB0 373

PA0 373

PB0 373

1,52

V d 7. 800C p sut hi bo ha ca A nguyn cht v B nguyn cht ln lt l 100 v

600 mmHg.
a.

Hy v th p sut - thnh phn (P - x) ca dung dch l tng A - B.

b.

Tm thnh phn ca A v B sao cho ti p sut ca A v B bng nhau.

Gii

a.

Gin P - x (hnh 5.4)

PA PA0 .x lA 100 x lA

(1)

PA PB0 .x Bl 600 x Bl

Pt PB0 PA0 PB0 x lA 600 500 x lA

(2)
(3)

Hnh 5.4. Gin p sut - thnh phn P - x

b.

Thnh phn cu t A v B.
Ta c: PA = PB

100.x lA 600 1 x lA

x lA 0,.857 v x Bl 0,143

5.5. Bi tp t gii
1.

250C p sut hi bo ha ca nc nguyn cht l 23,7 mmHg. Tnh p sut hi trn

dung dch cha 10% glyxerin trong nc nhit .
S: 23,2 mmHg

2.

500C, dung dch l tng bao gm 1 mol cht A v 2 mol cht B c p sut tng cng l
250 mmHg. Thm 1 mol cht A vo dung dch trn th p sut tng cng l 300 mmHg.
Hy xc nh p sut hi bo ha ca A v B nguyn cht 500C.
S: 450 v 150mmHg

3.

Xem dung dch ca CCl4 v SnCl4 l dung dch l tng. Tnh thnh phn ca dung dch
si 1000C di p sut 760 mmHg v tnh thnh phn ca bong bng hi u tin, bit
rng 1000C p sut hi bo ha ca CCl4 v SnCl4 ln lt l 1450 v 500 mmHg.
S: 0,274 v 0,522

4.

Xt dung dch toluen benzen cha 70% khi lng benzen 300C. Hy xc nh:
a.

Cc p sut phn v p sut tng cng ca dung dch

b.

Thnh phn ca pha hi nm cn bng vi dung dch trn.

Bit rng 300C p sut hi bo ha ca benzen v toluen ln lt l 120,2 v 36,7

mmHg.
S: a. 88,2 ; 9,8 ; 98,0 mmHg; b. 0,9 ; 0,1

5.

Mt dung dch cha 0,5 mol propanol v 0,5 mol etanol c chng cho n khi nhit
si ca dung dch l 900C. p sut hi ca phn ngng t thu c l 1066 mmHg (cng
o nhit 900C). Xem dung dch l l tng v bit rng 900C p sut hi bo ha
ca propanol v etanol ln lt l 574 v 1190 mmHg. Hy tnh:
a.

Thnh phn mol ca dung dch cn li trong bnh chng

b.

Thnh phn mol ca phn ngng t.

c.

S mol etanol ha hi.

S: a. x = 0,3 ; b. x = 0,8 ; c. 0,32 mol etanol

6.

500C p sut hi ca n - hecxan v n - pentan ln lt l 400 v 1200 mmHg.

a.

Tnh p sut hi ca dung dch cha 50% (khi lng) ca n-pentan.

b.

Xc nh phn mol ca n - hecxan trong pha hi.

c.

Xc nh thnh phn ca hai cu t trn trong pha lng p sut hi ca chng

bng nhau.

7.

Tnh p sut hi bo ha ca dung dch 5g ng glucose (C 6H12O6) trong 180g nc

200C. Bit rng nhit ny p sut hi bo ha ca nc 17,5 mmHg.

8.

200C p sut hi bo ha ca dung dch cha 52,8g A v 180g H 2O l 16,5 mmHg. Xc

nh khi lng phn t ca A, bit rng nhit ny p sut hi bo ha ca nc l
17,5 mmHg.

9.

Xc nh phn mol ca dung dch cha 20% A (M = 46), 30% B (M =18) v 50% C (M =
60) v khi lng.

10