Professional Documents
Culture Documents
com
Khi gii cc bi ton v phng trnh,bt phng trnh v t trong cc k thi i hc hay hc
sinh gii cc tnh ,thnh ph ,mt trong cc phng php hay c s dng l a phng
trnh v phng trnh,bt phng trnh tch . gip hc sinh vn dng tt phng php ny
,ti xin gii thiu mt s k nng thng dng khi vn dng lng lin hp vo gii phng
trnh ,bt phng trnh v t.
Dng 1: Biu thc lin hp xut hn ngay trong phng trnh ,bt phng trnh.
a b
Lu :
ab
(a,b>0 a b);
a b
a3b
ab
3
a 3 ab 3 b 2
2
10x 1 9x 4
x 3
10x 1 9x 4
x3
3x 5 2x 2 0
10x 1 9x 4
x 3
3x 5 2x 2
0 x3 0 x 3
3x 5 2x 2
Li gii: k x 2 / 3
x3
pt 9
x 3 9 4 x 1 3 x 2 ,Bnh phng 2 v ta c nghim x=6
4 x 1 3x 2
V d 3 Gii phng
2x 4
6x 4
x2 4
2 2x
6x 4
2
x 4
6x 4
2x 4 2 2 x
6x 4
x2 4
www.VNMATH.com
x 3 / 2
Bnh phng hai v phng trnh (*) v chuyn v ta c
2
2x 4 2 2 x x 4(*)
4
2x 4 2 x x
2x 8 Do x 2 2x 8 0 x 4; x 2 Kt hp iu kin ta c x=2
2 x 3 x 1 2 x 3
x 1 0
3x 2 x 1
3x 2 x 1
1
x 1 (V nghim v VT<1,VP>1)
x 3 / 2 hoc
3x 2 x 1
Dng 2: Tm c 1 nghim ,thm ,bt lm xut hin biu thc lin hp.
V d 5 Gii phng trnh 3 x 1 6 x 3 x 2 14 x 8 0 (1) ( HKB-2010)
Phn tch:
Dng chc nng CALC ca my tnh b ti ta tm c nghim x=5 hoc
1
Ta tm mt s x ( x 6 ) sao cho 3x+1 v 6-x l mt s chnh phng tha mn phng
3
trnh trn D thy x=5 tha (1).V vy ta a phng trnh trn v dng (x-5)f(x)=0, ,v vy ta cn
lm xut nhn t chung x-5 t v tri ca phng trnh bng phng php lin hp. Mun vy tm
hai s a , b > 0 sao cho h phng trnh sau c nghim x=5.
3 x 1 a 0 a 4
b 6 x 0
b 1
1
Li gii : Tx x 6
3
3x 5
x 5
(1) ( 3x 1 4) (1 6 x ) 3x 2 14 x 5 0
( x 5)(3 x 1) 0
3x 1 4 1 6 x
x 5 0 x 5
1
1
(3 x 1) 0(*)
3 x 1 4 1 6 x
1
Ta thy phng trnh (*) v nghim vi x 6 .Vy x=5 l nghim duy nht .
3
5x 1 3 9 x 2x 2 3x 1 (HSG K12 H Ni -2012)
Phn tch :Tng t ta thy x=1 l nghim ,ngoi cch lm nh trn chng ta c th lm nhanh
nh sau:Thay x =1 vo
Li gii :k x 1/ 5
5x 1 2
5x 1 ta c 2, vo
9 x ta c 2 v th ta tch nh sau.
9 x 2 2x 2 3x 5
5 x 1
5x 1 2
1 x
3
(9 x)2 2 3 9 x 4
(x 1)(2x 5)
www.VNMATH.com
x 1
5
1
Pt (*) v nghim v VP 5,VT < 5/2
(2 x 5)(*)
2
3
3
5 x 1 2
(9 x) 2 9 x 4
V d 7: Gii bt phng trinh 4 x 1 2 2x 3 x 1 (x2 2)
Li gii :k x 1 .x=-1 l mt nghim. xt x khc 1.Bt phng trnh tng ng
4( x 1 2) 2( 2x 3 3) x 3 x 2 2x 12
4(x 3)
x 1 2
4(x 3)
2x 3 3
(x 3) x 2 2x 4
4
4
(x 3)
x 1 3 0 x 3
2x 3 3
x 1 2
Kt hp iu kin ta c nghim l x 1; x 3
x 2
x 2 4x 7 1 x
x2 3 1 0
Phn tch :T phng trnh ta thy phng trnh c nghim khi x x 2 0 2 x 0 ,x=-1 tho
Li gii :Phng trnh x 2 ( x 2 4x 7 2) 3 x ( x 2 3 2) 3 0
(x 2) x 3
x x 1
6 x 1 0 x 1
6 0
x2 4x 7 2
x2 4x 7 2
x2 3 2
x2 3 2
2
2
2
2
x 1 x 5x 2 8 x 4x 7 x x 2 2 x 3 4 0 x 1
x 4x 7 2
x 3 2
x2 4x 3
x 2
x2 1
Cch khc:
pt x 1 1
x 1
x 2 4x 7 1 x 1 1
x 2 4x 7 1
x2 3 1
x2 3 1 0
x 2 4x 7 x 2 3 0
4
x 1 x 2 4x 7 x 2 3 2
0 x 1
x2 4x 7 x 2 3
Bnh Lun:Ta c th gii bi ton ny bng phng php hm s sau khi a v dng
x 2 x 2
3 1 (x)
t2 3 1
2 x 2 x 3 21x 17 x 2 x 0
Phn tch :Dng my tnh ta thy phng trnh c nghim x=1,x=2. suy ra phng trnh s c nhn
t l x 2 3x 2 .Ta thy ngay l khng th nhn v chia lng lin hp vi hai cn ngay.Vy th
lm th
3
www.VNMATH.com
no tch nhm to ra x 2 3x 2 ?.Ta thc hin nhm gi nh nh sau.
2 x 2 x 3 mx n ; px q 21x 17 sau thay x=1,x=2 vo h phng trnh
2
2 x x 3 mx n 0
px q 21x 17 0
1
9
x 2 3x 2
0 x 1, x 2
2
2 x x 3 x 1 3 x 1 21x 17
V d 10: Gii phng trinh 2x 2 4x 9 5x 6 7x 11 0
Phn tch: Phng trnh c nghim x=-1,x=2 nn ta lm xut hin biu thc x 2 x 2 lm nhn t
chung
Li gii :k x 6 / 5
Phng trnh
x x2
x x2
2 x x 2
0
x 2 5x 6 x 3 7x 11
2 x 2 x 2 x 2 5x 6 x 3 7x 11 0
2
x 2 x 2 0 x 1,x 2
2(*)
1
1
x 2 5x 6 x 3 7x 11
Vi iu kin x 6 / 5 ,
1
x 2 5x 6
1
x 3 7x 11
5 5
2 suy ra pt (*) v nghim .
4 9
(x 1)2 1 (x 1)
x 1 8
0
x 2x 7
3 x 2 2x 2
x 1 8
Bnh lun:Ngoi cch lm trn ta cng bin i bt phng trnh nh sau . Do x=-2 khng l nghim
ca phng trnh
x2 x 1
x2 x 1
x 2 2x 7
x 2 2x 7
x 2 2x 2
3 x2 2x 2 3
x2
x2
x2
x 2 2x 2 3
4
www.VNMATH.com
x 2 2x 7 0
1
1
2
x 2x 7
0 2
x 2 2x 2 3
x2
x 2x 2 x 1(VN)
x2 x 1 x 2
1
2
x4
2
x 1
Phn tch: Dng chc nng SOLVE ca my tnh ta c 2nghim ca phng trnh l
x 1,732050808;x 1, 732050808 .mi quan st ta thy chng khng p,nhng ta thy tng ca
chng l 0,tch ca chng l -3,v vy hai s l nghim ca phng trnh x 2 3 0 .T ta lm
xut hin x 2 3 trong phng trnh . Vi x 1,732050808 Biu thc
thc
c gi tr
x 1
x2 x 1
c gi tr 1,Biu
x4
1
.
2
0
2
2
x4
2 2 2
2
x2 x 1
x2 1
2 x 1 x 1 2
1 x 4
x4
1
1
1
2
x2 3
0 x 3 0 3 x 3(tm)
2 2 x2 1 x2 1 2
x2 x 1
1 x 4
x4
x8
73 5
thay vo
2
46 6 5 1 3 5
(1)
4
2
73 5
1 3 5
3
nn
2
2
x 8 x 3 v l
www.VNMATH.com
Li gii :Pt
( x 3 x 8) ( x 2 7 x 1) 0 ( x 3 x 8) ( x 3 x 8)( x 3 x 8) 0
73 5
x
x 3 x 8 0
2
( x 3 x 8)( x 2 x 8) 0
5 41
x 2 x 8 0
x
2
1
1
x 4 x 2 4 2x x 4 20x 2 4 5x 0 x 4 5x 2 4
0
4
2
x 4 20x 2 4 5x
x x 4 2x
x 4 5x 2 4 0 x 1,x 2
Bnh lun : tch c 7x = 2x +5x nh trn ta i tm hai s a,b tha mn a+b =7 v
x2 2x 3
x2 6x 1
.Ta s i tm mt s
2x 1
x 2 6 2a x 1 a
x2 6 x 1
x2 2x 3 a2
a
2x 1
2x 1
x2 2x 3 a
Lc ta cn xc nh a x 2 2 x 3 a 2 x 2 6 2a x 1 a .Ta tm c a=2
Li gii: D=R. x=-1/2 khng tha .Pt
x2 6x 1
x2 6 x 1
x2 2x 3
x2 2x 3 2
2
2x 1
2x 1
x2 2x 1
x2 2x 1
2x 1
x2 2x 3 2
x 1 2
x2 2 x 1 0
1
1
x 2 x 1
0 2
3 15
2
x 2 x 3 2 2 x 1
x 2x 3 2 2x 1
x
3
6
www.VNMATH.com
Bnh lun:Tng qut hn ta c th thm vo hai v ca phng trnh vi i lng ax+b ri
tm a,b bng phng php cn bng h s nh trn. Xt v d sau
2 x 3x 4
2 x 3x 4
1
0
(2 x 3 3 x 2 4)
x 1
x 1
2 x3 2 x 2 4 x x 2
2 x 3 2 x 2 4 x x 2
2 x 3 3x 2 4 x 2
V du 17:
Li gii: k x 3 3 .bin i phng trnh tng ng ( x=1/5 khng l nghim cua pt)
x3 6x2 2x 3
x3 6x2 2x 3
x 3 4x 2 3
x3 3
2x x3 3 2x
x3 3 2x (*)
5x 1
5x 1
5x 1
3 21
x 0
.Nu x3 3 2x 0 3
x
2
2
x 4x 3 0
Nu
x3 3 2x 0 (*) tng ng
x3 4x2 3 0
x3 4x 2 3 x3 4x 2 3
5x 1
x3 3 2x 5x 1
x3 3 2x
3 21
,x 4 3 2
2
3 x 2 x 1 x 3 3 x 2 4 x 1
x x 1
x2 3
x2 3
7 x 8
7x 8
7x 8
7x 8
x2 x 1 x 3 2
x 2 x 1 x 3 2
2
2
x 3
x 3
x 3
x x 1 x 3
x 8 / 7
x 8 / 7
1
1
0
2
7 x 8 2
1 3 2 5
2
2
3
x
x
x
3
x x 1 ( x x 1) 1 x
2
( phng trnh
x 2 x 1 x 3 =0 v nghim)
x2 3x 4
x 1 ( do x 2 4 x 2 =0 khng l nghim pt)
x2 4 x 2
www.VNMATH.com
x2
x2
x2
x2
( x 1 1) 2
x 1 1 2
x 4x 2
x 4x 2
x 1 1 x 4x 2
x 2
x 2
1
1
2
0
x 2
2
2
x 1 1 x 4x 2
x 1 x 4 x 3 x 1 2 x 4 x 5
x 2
x 2, x 5
1
1
x 1 0(Vn)
x
x
5
1
0
x 1 2
x 1 2
Bi tp Vn dng:
1.Gpt : 2 x 1 x 2 3 x 1 0
3.Gpt :
x 2 12 5 3x x 2 5
5 Gpt x 2 x 6 5x 1 x3 3 2x 3
2.Gpt : 3 2 x 2 2 x x 6
4. Gpt
x 2 4 x 2 x 2 5x 1
6.Gpt 2 x 2 3x 7 4 x 5 0