You are on page 1of 4

Bn v vn minh ngi Vit

JUNE 6, 2012 BY GUEST LEAVE A COMMENT

27.05.2012
Kim Hunh v Trn Hong Tun
Gi cho BBCVietnamese.com t Canberra v H Ni
Stan sng tng trn cng trong khu cn h ca ti Vit Nam v anh c coi l mt ngi thnh t. Trng anh cao ro v a
nhn. Anh sng nhiu nc v l mt bc s kim nh qun l c nh gi cao. Stan khng n Vit Nam kim tin m
gip ngi Vit, v th anh k vng rt nhiu.

Mc d cng vic ca Stan thnh cng m mn nhng anh vn


thng nn lng khi v n cn h ca mnh. Mi hi thi ta ra t ng dn trong nh tm, iu ha nhit thng xuyn hng
v hn na l anh khng bao gi bt c knh BBC World trn TV.
Hu ht nhng ngi sng cng khu ny u gp phi vn tng t, nhng m t lu mi ngi t b nh thay i g .
Chng ti chp nhn nhng mi m y, thi tit nng in ngi v mi th khng c sa sang.
Nhng Stan th khc: anh y ngh rng l vn nguyn tc. Anh tr tin thu nh theo gi quc t vi suy ngh rng s nhn
c dch v v cht lng theo chun quc t. Hn na, Stan cng tin rng bng vic gi tiu chun ca mnh, anh cng ang
gip Vit Nam. Lm sao m ngi Vit c th t c chun quc t bt k lnh vc no nu ai cng t b k vng ca chnh
mnh?
i lc Stan ng. Sau khi khng khng l mi trong nh tm khng th chp nhn c, ngi ta c mt nhm th ng nc
n v ri vn cng c gii quyt theo hng c li cho tt c mi ngi.
Nhng i khi tnh c chp ca anh ch khin anh thm tht vng. n gin l anh khng th c mt chic iu ha nhit mi
trong khi ci anh ang dng c th c sa li. Tn hiu BBC phng anh chp chn l v ng dy cp long ngong dn ln
tng p mi ni anh . V chuyn n chuyn kia cng nhng vn c hu y m mi quan h gia Stan v qun l khu nh
ngy cng cng thng v xu i trng thy.
Nhng Stan cng xy dng c mt s mi quan h thn tnh vi nhng ngi lm trong khu nh, nh chng trai tn Sn tr
trung nhanh nhn.
Stan hng dn Sn cch ngi thng lng trn gh khi s dng my vi tnh, anh bo Sn rng chic m bo him nhn
Manchester United ca cu chng c cng dng bo v g ht, khng khc g ci hp nha. V nht l Stan cn git thuc l ra
khi ming Sn v nm i khi anh bt gp Sn ht thuc.
Gn y, ti c c hi hi Sn v cm gic ca cu v cch m Stan i x vi cu. Ti bo: Anh ta hnh x nh th cu l mt
a tr khng th t a ra quyt nh c vy.
Sn a ra phn ng ca mnh. C li ni v cch ng x ca Stan u ng. T th ca ti sai nn lng ti b au, ti thc s
nn mang mt chic m bo him tt hn v li xe cn thn hn, v ai cng bit l ht thuc l c hi cho sc khe na. Nhng
i lc ti khng th t nhc mnh nhng iu y.
Nhng ti cng bit rng, mc d phng khong, nhng Sn vn khng a Stan vi im. Sn l ngi t tn v yu nc; cu
am tng lch s Vit Nam, vn ha, ca dao tc ng v cm thy t ho khi tho lun nhng iu vi ngi sng trong khu nh

ny (c bit l nhng ai bit cht ting Vit). Ti bit cu gin di v cui mi thng Sn li cng thm 2,000 ng vo ha n
tin in ca Stan cho mi iu thuc b vt i.
Mi quan h ca Sn v Stan cho thy vn cn mt h su ngn cch gia Vit Nam v phng Ty.
Vn minh Phng Ty v Phng ng
Chng ta hy bt u bng vic xem xt nn vn minh v s vn minh ngha l th no. Vn ha v vn minh c mi lin h rt
gn gi. Tuy nhin, nu nh vn ha c xem l nhn dn v tnh cch ca mt x hi th vn minh c th c coi l dn tr v
o c ca x hi y.
phng Ty, vn minh ng ngha vi hin i ha cho nn tr nn vn minh l tin t i kh ln giu c, t tnh thnh ng,
t nh hng nhm sang nh hng c nhn, t b buc trong phm vi a phng sang nhng bin gii ph qut hn. Quan
nim ca phng Ty v vn minh v th tp trung vo s tin ln v nhu cu b li ng sau nhng tp tc c, cch ngh c v gi
tr c.
Ngi Vit v ni chung ngi ng hiu v vn minh khc, nhn mnh n m rng thay v tin ln. Trong khi c nhn
phng Ty tm kim s c lp th c nhn phng ng li tm kim s ha nhp. Theo Khng T vic pht trin bn ng (tu
thn) l ci iu kin tin quyt iu hnh gia nh (t gia), v gia nh lm nn tng cho vic tr quc v bnh thin h. Theo m
hnh ny, vic m rng dn dn cho php duy tr tnh lin kt x hi trong khi c bin.
ng nhin, khng c nn vn minh no l hon ho hoc l ng nht, v Phng ng v Phng Ty hay giao thoa qua li.
Tuy th, trong nhng din n ti tham gia gn y, quan im ca mi ngi ch yu xoay quanh lp trng tin ln ca Stan v
m rng ca Sn i vi cc vn gy tranh ci Vit Nam nh gia trng, n tht ch, karaoke v ch tc giao thng. Mt s
tranh lun mnh m nht t c hai pha c tm tt di y:
Gia trng
Quan im ca Stan
Theo ti, u tin l ph n Vit cn c gii phng khi nhng p bc nh v c ngoi x hi.
Theo ti, u tin l ph n Vit cn c gii phng khi nhng p bc nh v c ngoi x hi.
Stan
Nim tin cho rng ch n ng mi c th ni di tng ng khin ngi ph n Vit b phn bit i x ngay t trc khi lt lng
m. y khng ch l tn tch t thi phong kin Nho gio ca Vit Nam. C th thy r iu ny qua t l tr s sinh nam n chnh
lch hin nay, v nh nc phi cm bc s tit l gii tnh thai nhi cho cc cp v chng c thai.
Ngi v hu nh b ph thuc ton b vo chng. Ti gn nh khng bao gi thy n ng lm vic nh v thng l t hoc
khng chu trch nhim nui dng con ci.
Ngoi x hi, ti thy ph n phi qut tc, mang vc v bn hng, lm bt c vic g tr gip gia nh; trong khi n ng ngi
hng gi ung bia, ch v c ph, ni chuyn bng , chi bi hay chi c. Nhng ngi ph n hc vn cao m ti bit cng
khng kh khm hn, h cng phi i mt vi p lc v thch thc trong cng vic chuyn mn ri v nh vn phi hon thnh tt
c nhng ngha v truyn thng trong gia nh.
V th, ti cho rng khng g khin x hi Vit vn minh hn l dnh t do v cng bng hn na cho ph n Vit.
Quan im ca Sn
Ch

gin

v ph

n Vit

khng

ging

ph

phng Ty khng

ngha

bc.

Sn
Ch n gin l v ph n Vit khng ging ph n phng Ty khng c ngha l h b p bc. Vit Nam ph n cng c tn
vinh nh anh hng (Hai B Trng v B Triu), nh th (H Xun Hng v B Huyn Thanh Quan) v nhng v thn thnh (thnh
mu). Vit Nam c Hi Ph n hot ng mnh v rng khp, ng thi l nc c t l n i biu Quc hi ln hn c Anh v
M.
Khng phi ci g thuc v gia trng cng xu v cn loi b ngay lp tc. Ngi n ng v n b Vit c nhng vai tr khc
nhau bi v v c bn h c nhng mong mun, phm cht, v tnh kh khc nhau.

S khc bit ny khng hn l ng ngha vi s n dch; m hn ht, s tng ha n b v n ng, m v dng, l nn tng
xy dng cng ng ha hp.
V th trc khi ph b hon ton cu trc gia nh ph h l nn tng cho vn ha Vit bao th k nay th chng ta cn xem xt
thn trng xem hnh ng c ngha nh th no i vi cc gi tr gia nh vn tn ti lm nn tng cho x hi Vit Nam.
n tht ch
Quan im ca Stan
Ngi vn minh khng n tht ch v chng gn gi vi con ngi. Ch l ngi bn thn cn nht ca con ngi. Nhiu ngi
trong chng ta ln ln cng vi loi vt ny v xem chng nh l anh ch em. Khi chng ta lp gia nh, chng ta thng nui ch
nh nhng a tr c lng ca chng ta.
L ng vt c v n tht, ch l loi rt gn gi vi con ngi. Tht ca chng u v rng chng n tht ca cc loi ng vt
khc. Ngoi ra, (y khng phi l iu ti mun ngh n!), tht ch tht kinh tm v chng n c phn.
Ngi nc ngoi v Vit Nam nhn khc nhau v mn tht ch
Hn Quc ngi ta vn i khi nh ch git tht, nhng lm th lm tng mi v ca tht l rt tn bo v cn dng li
ngay, trong trng hp khng th cm vic tiu th tht ch.
Quan im ca Sn
Vic nui ch lm th cnh khng phi truyn thng Vit Nam nn ngi ta cng ch coi chng nh ln m thi, th thc phm
m ngi phng Ty tiu th vi mt thc r rng. M trn thc t ln cn gn gi vi con ngi hn ch v nhiu mt v ln
c bit thng minh, v tnh cm na v cc b phn ca ln thm ch cn c dng cy ghp cho ngi.
nh ch trc khi em git tht l v nhn o. Nhng m ngi phng Ty nht nhng con vt y c i trong nhng ci b t
trong nhng tri tp trung th cng v nhn o chng km.
Tt nhin vi nhiu ngi, n chay l cch n duy nht lnh mnh v c o c. ng t gc th ngi dn Vit khng hn
l chay tnh, nhng vn cn tiu th t tht v c nhiu tn Pht gio n chay hn bt c nc phng Ty no.
Karaoke
Quan im ca Stan
Vit Nam, ti khng s g bng i cng cn hay d hi ngh v c mi hay ng hn l b p ht karaoke. iu thm
ch cn ti t hn c vic xung quanh y ry nhng vodka, cognac v gi gi.
Nh th khng phi l ti khng thch nhc, ngc li l ng khc. Vn l ch karaoke khng thc s l nhc, k c khi ht
ng chng na. N ging nh nh ci ca nhiu ngi Vit , sp t v chnh sa qu nhiu, khng tht, le lot, khoa trng
v ng ngn.
Khi nim kitsch (tm dch l le lot, gi to) c v tng i l lm i vi ngi Vit, nhng li rt ph bin phng Ty. Ht
karaoke c th c coi l mt biu hin ca khoe m bi l l hnh ng gi lm ngi sao ch khng phi l pht trin k nng
v tnh sng to cn thit tr thnh mt ngh s chuyn nghip.
N thi phng ci ti ca nhng k nghip d trong khi tn vinh ci n theo. Nn khi ti ht hay nghe ht karaoke, ti thy n ng
l kiu gi to v khoe m, th nn ti chng thch karaoke t no c.
Quan im ca Sn
Nhiu ngi phng Ty l lm v s ph bin ca karaoke Vit Nam
Ting Vit vi nhng du ln xung dp dn rt giu tnh nhc. Tt c mi th t li cho, n th ph hay thm ch c nhng cu
chi cng c ct ln nh nhng bi ca khi chng thot ra khi ming ngi ni. Chng ti khng thy vic c g sai tri m
tri li nh ca v ng ph trn ngp li ca ting ht li rt hay. Vit Nam ht l cch biu hin y v chn tht nhng g
trong tri tim v khi c; karaoke khng g khc l mt s biu hin mc cao hn qu trnh .
Ti cng khng thch vic c y ry gi gi v nhng cch hnh x th l cc qun karaoke, nhng ti cng bit l phng
Ty cng chng thiu nn mi dm, kch dc v bt lch s. Trc tin ngi Ty nn tp trung vo vic l hnh mu cho chnh x
hi ca mnh trc khi p t nh gi ln ngi khc.

Vy nn nu ngi Ty cho rng ai ht ht sc bnh sinh chn cng cng l in r th chnh h mi l c vn . Nu ngi
Ty khng th thng thc karaoke m khng h nghi ngi th chnh l vn ca h. V nu ngi Ty khng bit ht th
cng li l vn ca h.
Giao thng hn lon
Quan im ca Stan
Nu nhn lt qua giao thng H Ni hay Si Gn th thy ngi Vit ang ngy mt km vn minh.
Stan
Nu nhn lt qua giao thng H Ni hay Si Gn th thy ngi Vit ang ngy mt km vn minh. ng th cng ngy cng
tc, ngi i ng tranh ginh nhau tng tc ng mt, h leo ln c va h, i sai ng, khng ch n , v chng g
n li i cho ngi i b hay c ngi i b. Bui ti th cng kinh khng hn khi c ngi say ru li xe v nhng tay hooligan
tr mng lao ra ng hng lot.
Tnh trng thiu vn ha giao thng cho thy Vit Nam ngy cng thnh vng khng i cng vi vn minh c nng ln hay dn
tr tng.
Kinh khng nht l tr con b nhi nht v cho ngi vt vo trn m t: lc l trong ni hay yu t trong vng tay m; c nhc
ln cao c th nhn qua vai b; hay np gia hai chn ngi li, th mi qua ng trc. Mt x hi i x vi tr em t th th
khng th vn minh c.
Quan im ca Sn
An ton giao thng l vn ln vi tt c ngi Vit. Tuy nhin, th phm l thiu vn v k hoch u t thiu st thc v tm
nhn ch khng phi do dn tr.
Mc d ln xn nhng giao thng Vit Nam cng c nhng im k diu khin vic li xe khng n ni kinh khng lm. i khi ti
rt ngc nhin khi thy dng xe c lu thng c (nu nhn vo p lc ln nhng con ng v c s h tng). Nhng mi th
vn ang din ra, i lc cn tt l ng khc. N ging nh th mi mt ngi li xe l mt con c bi trong mt n ln, mt
thnh vin trong dn nhc giao hng hn lon. Nu bn o su hn th c th thy l giao thng ch l mt du hiu ca dn tr
v s ha hp trong x hi Vit Nam v l lc hu v ln xn.
An ton giao thng l vn ln vi tt c ngi Vit. Tuy nhin, th phm l thiu vn v k hoch u t thiu st thc v tm
nhn

ch

khng

phi

do

dn

tr.

Sn
Tt nhin l ti quan tm n tr em v tng lai v mong mun gp li khuyn gip bo v chng tt hn na.
Tuy nhin, iu ti khng bao gi ng h l quan im cho rng ngi Vit khng qu trng mng ngi nh ngi Ty; hay thm
ch suy ngh rng cuc sng ca ngi Vit l r rng v c th hi sinh m khng cn tng nim hay tr th. S tn khc ca cht
c mu da cam v v s v d khc na v nhng v git ngi hng lot v dn dn m Vit Nam tng gnh chu trong qu
kh l nhng hnh ng ht sc v o c nu hiu theo khi nim vn minh.
Nhng din n ny cn tho lun v vic khng xp hng, s dng in thoi di ng cc cn, i by, cng vi tp tc ko
chim b trai th hin l chng c qu min Bc. Trn thc t chng ti t c khng nhiu s ng thun v bt c vn
no k trn. Nhng mc ch ca vic tho lun Ngi Vit c cn vn minh hnhoc l mi ngi khc? khng nhm thay
i quan im ca mi ngi v to ra s ng thun m trn ht l nhm gip chng ta thoi mi hn vi nhng khc bit v t
hiu hn v nhau.
Tin s Kim Hunh, ging vin ti i Hc Quc Gia c, vit tiu s v gia nh mnh trong cun Where the Sea Takes Us: A
Vietnamese-Australian Story (HarperCollins 2008). Trn Hong Tun l mt dch gi t do v hin ang vit tiu thuyt u tay v
ngi ng tnh nam Vit Nam.
Bn gc ting Vit c b H Th Thu Hng, Trung tm Integrated Culture and Language Studies (ICLS) chnh sa i cht v
BBC bin tp li.

You might also like