Chnh sch quc gia v hnh phc ca dn

SEPTEMBER 29, 2011 BY GUEST 2 COMMENTS

Nu nhn vo bn v mc hnh phc c mt s t chc nghin cu c lp cng b trong nhng nm

gn y c th mt nghch l th v, ngi dn ti nhiu quc gia ngho cm thy hnh phc hn ngi dn cc
quc gia pht trin. Thc h ca vn ny nh th no, mi qu v theo di ta m u xun ca Tun Vit Nam.

TS: Tha bn c Tun Vit Nam, hn rng bt k ai sng trn i cng ch mong
mun c hng iu tt p, hnh phc.
c lc ngi ta quan nim c c tin l sung sng, l hnh phc, song qua nhng cng b v ch s hnh phc quc
gia c cc t chc nghin cu loan bo, xem ra gi y quan nim ny khng cn chnh xc na.
xem xt vn mt cch thu o, ta m u nm ca Tun Vit Nam c s gp mt ca 4 v khch mi. l: TS.
Nguyn Tng Bch, TS. Alan Phan, Lut s Nguyn Ngc Bch v chuyn vin kinh t Trn S Chng.
K 1: Giu c cha chc hnh phc, ngho vn ci phe ph
Nh bo Thu H: Tha cc v khch mi, nu nhn vo bn v mc hnh phc c mt s t chc nghin cu
c lp cng b trong nhng nm gn y c th mt iu rt th v, ngi dn ti nhiu quc gia ngho cm thy hnh
phc hn ngi dn cc quc gia pht trin. Cc v l gii th no v nghch l ny. Xin mi TS. Nguyn Tng Bch.
TS. Nguyn Tng Bch: Nhng thng tin lin quan n ch s hnh phc c mt s t chc quc t cng b gn y
khin ti kh bt ng.
Cng bt ng hn, khi Nicaragua, Costa Rica, Ai Cp, Bangladesh hay Cuba l nhng quc gia c ch s hnh phc ca
ngi dn rt cao, trong khi , nhng quc gia pht trin nh M, Nht, Singapore ch s ny li rt thp.
Ti khng r ch tiu ca h chnh xc l nhng ch tiu g, nhng ti cho rng quan nim v hnh phc l mt quan nim
ht sc rng ri, v n l dng ca tm thc, cho nn tht kh o lng.
Nhng bng ch s kiu nh th ny kh c xem nh mt ti liu c tnh cht khoa hc, m c tnh cht cm tnh nhiu
hn. Chnh v vy m ti va ngc nhin m ng thi ti cng cho rng l chng ta cng khng nn vi vng t ho hay l
vui thch.
Nh bo Thu H: V sao ng c cm gic nh vy?
TS. Nguyn Tng Bch: Th im qua vi thng tin ca mt s quc gia c ch s hnh phc cao s phn no thy
c nghch l.
Ai Cp, mt quc gia c t l dn s m ch ln ti 50%; Bangladesh l mt nc yu km v mt kinh t; Cuba ang b
xp vo nhm nc c dn chng tuyt vng, vy m ch s hnh phc cng c xp hng cao nht, trong khi cc nc
pht trin khc nh Php, M, ch s ny li thp. Bi vy, ti mi cho rng v im ny chng ta phi suy ngh thm
nh gi cho ng.
Vit Nam chng ta cng c ch s hnh phc rt cao. M khng phi ch mi bng ny u, trong cc bng khc nh ch s
lc quan cng cao lm.
Thc ra, nhng ch s ny cng phn nh mt phn s tht. C l c nhng l do nh th ny:
Th nht, Vit Nam l mt dn tc vn xut pht t mt nn kinh t rt thp, gn y, sau cuc i mi kinh t trong nm
1986, i sng ngi dn c ci thin tt hn hn trc. Thm ch, ngay cuc khng hong ti chnh th gii va ri

khin cho nhiu quc gia iu ng, Vit Nam cng khng n ni bi t. Hn th tng trng kinh t vn tng u hng
nm iu ny phn no khin ngi dn gi c nim hi vng;
Th hai, tnh cch hn nhin v lc quan l mt bn tnh ca dn tc. Tnh hn nhin v lc quan ny c l ng vai tr cao
trong bng nh gi ch s hnh phc quc gia do cc t chc quc t thc hin. Nhng ngi sng nc ngoi nhiu
nh anh Trn S Chng, anh Alan Phan u khng l, nhiu dn tc u M, dn chng thng nng v suy t,
nng v l tnh, nng v so snh hn ngi Vit Nam, nhng ngi phng ng.
chnh l l do khin ti nhng coi ch s hnh phc quc gia, ch s lc quan nh c cng b khng c tnh cht
khoa hc nhiu lm, m c tnh cht cm tnh, tnh tm l nhiu hn.
Nh bo Thu H: Vn cu hi , mi qu v nghe l gii ca mt v khch khc l ng Trn S Chng.
ng Trn S Chng: Ti c gc nhn khc.
V d, nu ly giai on 20 nm va qua, th s thy mi nm sau kh hn nm trc. Nu h v li mt biu , th hin
hai mi nm , mi nm iu kin kinh t, hon cnh gia nh mnh kh hn th nh vy h hon ton c th lc quan
cho tng lai.
Cho nn lun cm thy hnh phc hy c gng to ra nhng nim vui ch i pha trc, t nhin s c cm gic lc
quan
Nh bo Thu H: C phi ng ng mun ni n ci gc ca lc quan?
ng Trn S Chng: Chnh xc. S d ngi ta tranh ci nhau nhiu v chuyn th no l hnh phc, lm sao c
hnh phc, m rt cuc chng bao gi thng nht c quan im chnh l v ngi ta thng ngh, hnh phc hay bt
hnh ph thuc vo vic ta c hay khng c ci g.
Ngi ta cm thy hnh phc, phn chn khi cm nhn c iu tt p ang ch pha trc, v ngc li, nguyn nhn
mang ti cm gic bt hnh l vic ngi ta khng t tha mn vi nhng g ang c.
Nh bo Thu H: Qua hai kin va ri, chc hn c gi cng mun nghe kin ca v khch mi th ba. Xin mi TS.
Alan Phan.
TS. Alan Phan: Nhn vo cc ch s c loan bo, ti khng thy ngc nhin. Hng Kng c khong 200.000-300.000
ngi gip vic (osin) n t Philippines. C mi Ch nht, nhng ngi ny thng t tp khp cc cng vin Central
th gin v gp g tr chuyn vi ng hng. Mi nm trc, cc gio s Hong Kong Polytechnic lm mt cuc
kho st mc hnh phc, hi lng vi cuc sng trong c dn. Th v ch, trong gii gip vic n t Philippines, hn
90% ngi c hi cho bit h rt hnh phc, hi lng vi cuc sng. Ngc li, cc ng b ch ngi Hng Kong, ch c
chng hn 50% ngi c hi c cm gic hnh phc, hi lng.
Nu theo gc nhn anh Chng s thy, nu Philippines, cho d rt cn c, mi ngi trong bn h ch c th kim c
100$- 150$/1 thng, cuc sng kh eo hp, vt v nn h kh th hnh phc c. Sang Hng Kong, cho d l i lm osin,
nhng h li c c hi kim c ti 500 700 USD/thng. Mc thu nhp cao hn hn nn ng nhin h cm thy
hnh phc, lc quan.
Tic rng, nhng nh kho st khng hi thm nhng ng b ch ngi Hng Kong c mun nh i i sng
bt hnh ca h ly i sng hnh phc ca ngi gip vic th ti chc chn 100% s ni khng.
Cn nu hi ngc li nhng ngi sin hnh phc ny c mun tr thnh nhng ng b ch bt hnh khng th s c
n 90% h s tr li l c. Thnh ra vic nh gi mc hnh phc, lc quan ch nn xem l mt gi tr tng i.
Tm hiu c s dng o ch s hnh phc, ti thy cc nh iu tra da trn 3 yu t l: tui th ngi dn, mc tha
mn (t phn khng) v nh hng n mi trng (ecological footprint). Do , v M, u, c c dn ch, li c khuynh
hng tiu th qu nhiu nng lngnn h khng th c hnh phc nh dn Bc Triu Tin? Ti cho rng y l mt

kt lun v cng ngu xun ca cc nh tr thc thchlm dng x hi v b cc chnh tr gia li dng trng trn cho mc
ch ring t.
Hnh phc hay lc quan l trng thi cm nhn theo thi im, theo tnh th, theo trit l sng c nhn, theo tm l hc m
ng v l mt o lng ht sc tru tng.
Nh bo Thu H: Tha Lut s Nguyn Ngc Bch, ng c chia s vi nhng nhn xt trn ca TS. Alan Phan khng?
LS. Nguyn Ngc Bch: Ti cng ngh nh vy! V thc s ra lc quan l trng thi tnh cm ngn hn, trc mt bin c
no , nhn thy nh th no, lc quan hay l bi quan. Hnh phc l vn hon ton khc, hnh phc i hi mt s
sung mn v tinh thn vt cht, v tnh dc, hin ti, tng lai, v v nhng yu t y n s ko di v mi ngi s trong
v tr v t khng nh mnh. Hnh phc l ci mnh cm thy thi m mnh cm thy nhng yu t kia mnh hi lng th mi
c th ni l hnh phc.
Vi con s cui nm va ri bo The Economist h c ni n hnh phc , nhng ngi 40 tui th hnh phc hn
nhng ngi 30 tui, th th h mi bn, h bn v quc gia giu c, hnh phc lm sao, nhng iu quan trng m ti tm
ra l hnh phc cn ph thuc vo: phi nam hay phi n, nhn cch, hon cnh bn ngoi v tui tc.
Cho nn gia hnh phc v lc quan khc nhau.
Dn chng, vi kt qu ngi Vit Nam c ch s lc quan, hnh phc cao, ti c my lu sau:
Th nht, ngi i thu thp tin l ngi Vit Nam hay l ngi nc ngoi th tm l cng khc nhau ri;
Th hai, nh anh Chng ni ti vn chn mu; v th ba l vn ha sng. quc gia nh Vit Nam thng c cm
gic nhiu khi ngi ta khng ni ng nh nhng g ang ngh. C th trong phm vi hp ngi ta bc bch tht lng vi
nhau; m rng phm vi giao tip mt cht th ngi ta li t ra t nh, kn o; v, nu c mt t chc hi th nhiu ngi
li cng cn nhc k lng khi n ni.
Ti ni gia lc quan v hnh phc khc nhau lm l nh vy y.
ng Trn S Chng: Ni nh anh Bch, cm gic lc quan phi c di nht nh th mi c iu kin c th cu
thnh hnh phc. Nhng nu phn tch trng thi vui bun ca my ngi u c bt ng sn s thy mt thc t ng
lu .
Gi d, my nm va ri, gi nh t ln rm rm, cc ng u c bt ng sn s rt lc quan v c th kim bn tin.
Nu gi c ln tip th khng ni lm g, nhng bt ng qua mt m, gi bt ng sn o chiu i xung th chc chn
ci cm gic lc quan ca cc ng y cng ngay lp tc o chiu xung theo.
T s thy yu t lc quan to nn hnh phc khng c gi tr bn vng; yu t bit l c l c gi tr to nn
hnh phc bn vng hn.
TS. Nguyn Tng Bch: T cch l gii ca anh Chng, ti c suy ngh: Liu mt quc gia nh Bangladesh c th t
ph tr nn giu c hn trong mt vi nm ti khng? Cuba liu c to ra mc tng trng cao hn trong thi gian ngn
khng? . Chc l khng, vy ti sao ngi dn cc nc vn c cm gic hnh phc, lc quan? Hay, mt quc gia
nh Bc Triu Tin nu c hi s th no? Bit u ch s hnh phc o c cng rt cao?.
T nhng cu chuyn c thc , ti nh phi ngh th ny: phi chng s giu c c nh ngha mt cch khc nhau.
a s cho rng giu c l di do v tin ca. Nhng ai ni mt iu m ti rt tm c, l giu tin cha chc l
giu. Phi chng, s t nhu cu, t i hi mi l s giu c? Phi chng l ngun gc ti sao cc nc Nam M,
Chu, trong c nc ta chim v tr cao trong bng xp hng hnh phc?
TS Alan Phan: Ti cng ngh khi ngi ta t i hi, t nhu cu th t b tht vng. Tuy nhin, c mt mu s chung cho
nhng nc chim th hng cao trong bng xp hng ch s hnh phc: l vn vn ha.
Cch nay nhiu nm ti thy bng xp hng ch s pht trin kinh t , trong nhm giu c l Nht, Hn, an Mch. V
ngho nht cc nc thuc chu Phi Nhng nu xt theo tiu ch hnh phc th bng ny b o ngc li. R rng, Nht

b coi l quc gia c s v t t nhiu nht, nu ai tng qua Nht s thy ngi dn kh nghim tc, t khi ci. Trong khi
, bn chu Phi, ngi ta ci ht c ngy. Ci nhiu th t bc xc hn. C l cm gic tha mn cn c c yu t
vn ha, gien di truyn.
ng Trn S Chng: ng nhin. Va ri TS. Alan Phan dn chng cu chuyn Hongkong. V sao cc ng ch
ngi Hongkong km vui hn ngi gip vic, bi v h c nhiu th phi suy t hn, lo toan hn, p lc hn. Nhng
ngi gip vic lm nhng vic gin n, cui thng lnh lng, c g m phi stress.
Ti vn cho rng, cm gic hnh phc hay lc quan l cm nhn c nhn khng th o lng c, n ty thuc phn ln
vao trng thi, hon cnh ca mi ngi, chnh ph chi c mt vai tr ph, ngoi tr khi chnh ph lm cho mi trng sng
hng ngy qu bi t.

K 2: iu g quan trng hn: t bc mnh hay hnh phc?

C mt nghch l l nhiu quc gia chm pht trin c ch s hnh phc vt tri cc quc gia tin tin c nn kinh
t pht trin. Tuy nhin, ngi dn ti cc quc gia c ch s hnh phc cao vn c nhu cu tm n v xin c
nh c nhng quc gia c ch s hnh phc thp. Nn hiu nghch l ny nh th no? Ti k 2 cuc ta m
Chnh sch quc gia v Hnh phc ca dn cc v khch mi c nhng gc nhn th v.
Nh bo Thu H: Theo cc v, chnh sch quc gia, liu c tc ng th no n cm gic hnh phc ca ngi dn?
TS. Alan Phan: D nhin, chnh sch quc gia c nh hng n thu nhp v mi trng sng ca mi ngi dn, cha
ni n nhng cm nhn tinh thn v bt cng hay bt bnh ng x hi hay nim t ho dn tc, khng o lng c. . .
Vai tr ca cc chnh ph l to iu kin v mi trng ngi dn t i tm hnh phc cho ring mnh. Nu khng c
vic lm vi ng lng kh th rt kh ngi ta chm sc gia nh theo cch h mun, t vic cho con ci mt nn gio
dc bi bn n vic lm cho cn nh ang c thoi mi hn. Mun cho cht lng sng ca ngi dn tt hn, cc
quan chc chnh ph phi c mt quyt sch r rng minh bch nhm to dng mt mi trng sng n nh v vt cht
(li tc, gio dc, y t, an ton, giao thng, gii tr) v th gin v tm thn (cng bng, vn minh, hi ha). Ch th
thi.
Mt chnh ph m cng c nhiu tham vng, thch to lai thnh tch, th s lm kh dn, v mi k hoch ca chnh ph
u cn ng tin, m hi v cng sc ca dn v s lng ph cc ti nguyn ny s lm thit hi mi tng trng kinh
t; cng nh s lm mt nim tin t ngi dn.
ng Trn S Chng: Theo quan nim ca ti chnh ph lm g cng phi nhm mc tiu em li cho ngi dn mt cuc
sng an ton, cung cp nhng nhu cu cn bn, tc l a ra c s c th to ra hnh phc. Cn mi ngi dn h c
cm nhn c hnh phc hay khng hon ton l chuyn ca h.
Theo ti, chnh ph to iu kin bo m cho i sng ca ngi dn tt hn, thu nhp ca ngi dn cao hn, lm cho
mi trng sng ca h an ton hn thi.
Lut s Nguyn Ngc Bch: ng l chnh ph ch c th m bo nhng iu kin cn bn gip ngi dn hnh phc
thi (to ra ci nh), cn vic ngi dn c hnh phc th no th ty thuc h. V d, ai va b v b th cho d vn
sng trong nh nhng h khng th c hnh phc, ng khng?
Bn v hnh phc by gi mnh phi nhn trn cn bn ca con ngi. Dn v d ny mi ngi d hnh dung. Nu ai
tm tui 50 60 tui tr i m khng c mt b v bn cnh chm sc th l iu bt hnh. Khng bit cc anh
c ng nh vy khng?
Nh k 1cuc ta m ny chng ta nht tr, hnh phc l khi nhng nhu cu ca ngi ta c p ng ng. M
mi ngi c nhiu nhu cu lm, nhu cu li theo tui tc, vn ha sng cho nn l vn hon ton c nhn, chnh
ph khng c mt vai tr g trong vic to hnh phc ht, nhng ng ch l chnh ph hon ton c kh nng lm cho
ngi ta khng hnh phc.

TS. Alan Phan: Nu ng chnh tr gia no khng nh s lm cho dn hnh phc th ch l tr chi chnh tr ca ngi
mun i kim phiu. Anh c th ra k hach l kinh t nn pht trin theo chiu hng ny, mc tng trng hay lm pht
mi nm phi mc no. l li ha l mong mun s to ra iu kin nh vy, nhng vic c t c hay khng
li do nhiu yu t khc chi phi.
Nh bo Thu H: Tha qu v, trong bi cnh khng phi ngi nng dn no cng c rung lm, khng phi sinh vin
no ra trng cng kim c vic, c ra ng l kt xe, nhim trc nhng mi lo c thc ny, liu ngi dn c th
hnh phc hay lc quan c khng?
TS. Nguyn Tng Bch: Xa nay chng ta ch o nhng ch s v tng trng, v tm sn xut quc gia ni v hnh
phc ngi dn. Nhng ri ngi ta nhn ra ch s qu nghing hn v mt bn, phin din nn ngi ta mi t vn
nn chng l c dng khc o i sng tm l ca ngi dn?
Ti ngh vic o ch s hnh phc khng phi ch l th thut chnh tr. C l, trong tin trnh pht trin ca nhn loi, ang
c khuynh hng dng nhng tiu ch khc o lng s thnh cng ca chnh sch quc gia. Chng ta khng nn
nh gi qu thp nhng c gng ny, c l nhng thng s ny l nhng th nghim u tin. Nhng v l th nghim
nn c th kt qu cha hon ho, hnh nh kh mo m. Nhng d sao ta cng nn xem l th nghim u tin v
khng chng mt vi nm na ngi ta c nhng phng php o
chnh xc hn, phn nh phn no i sng tm l ca dn chng.
Th nhng phi thy rng, mt bn l o nhng ch s kinh t vi nhng
con s kh chnh xc v thng k, cn mt bn l o trng thi ca tm
thc. Hai ci ny hon ton khc nhau v cht v lng, nn rt kh,
vic a ra kt qu khc nhau l iu ng nhin.
Khc vi nhng ch s kinh t, hnh phc xut pht t nhng iu kin
c bn, ti th k ra vi tiu ch. l, sc khe c bo m, i
sng vt cht y v mt ci tm rng m tip nhn, m cm
th c nhng gi tr v tm linh.
y l nhng tiu ch cn c tho lun nghim tc.
Lut s Nguyn Ngc Bch: Nhng tiu ch anh Bch va nu ra ty
thuc vo yu cu, nhu cu ca mi ngi. V khng c mu s chung,
khng ai ging ai nn chng ta khng th o c, nhng ta cn o ci
m x hi p ng c.
V d, yu t th nht, do mi trng sng khng bo m, ra ng l
kt xe, nhim khng kh, dch bnh nhng yu t khin cho sc
khe dn chng suy yu, thng xuyn phi vo bnh vin. Nh vy h
thy kh hay sng?

Lut s Nguyn Ngc Bch. nh:

Linh Phm.

n yu t th hai l y vt cht: Tt nhin l y mc va phi v tng i, o xem nn kinh t ny nh lm

sao?
V yu t th ba, ci tm m rng l tn gio v gio dc. Ti bn lun thm mt cht yu t ny v thc ra gio dc
khng tc ng nhiu n tn gio. Tn gio l ci g m ngi ta t cm nhn c. l iu m ngi ta cm thy,
v c thi thc hng n. Tn gio i hi con ngi nhiu th hn gio dc v ch tm thy th khi tri qua.
Gio dc khng dy phi chia s, nhng n ngon m n mt mnh th thy bun lm, phi n hai ngi, tn gio dy anh l
phi chia s, tt nhin c nhng iu m tn gio dy nhng gio dc cha chc chp nhn. Tn gio i hi anh phi
theo v anh bng lng chp nhn iu , gio dc phi l ph qut. Do vy, n thc s khc nhau.

TS. Nguyn Tng Bch: Khi ti ni ci tm rng m ti khng c ni v tn gio. Ni tm hn rng m l ti ni n

mt ngi c tm, c kh nng cm th c ci p ca vn ha. Hi ny, ti dng t tm linh c l hi sai m phi l
vn ha. Nu c ngi c bo bo gi truyn thng c k ca mnh, nhng quyn li ring t ca mnh m khng c mt
tm hn rng m th chng ta phi ngh rng ngi kh c hnh phc.
TS. Alan Phan: Cch nay 3 nm t Doanh nhn Si Gn Cui tun c phng vn v hi ti iu kin c c hnh
phc. Ti ni: th nht l sc khe; th hai l tr tu; th ba l tm linh, phi tin tng vo mt g thing ling; th t
l yu t x hi, tc l bit chia s vi ngi xung quanh, cm thy mnh thuc v mt cng ng no v th nm l d
gi ti chnh.
Chnh ph c th lm g gip ti t c 5 iu kin ? R rng, vai tr ca chnh ph rt quan trng to ra mi
trng khin ti c c hi t c hnh phc hay khng hnh phc. Nhng d c c hi m ti khng chu hc hnh, km
hiu bit th mi n lc ca chnh ph cng bng tha. Chng hn yu t sc khe, nu mi c nhn khng bit lo tp th
dc, lo n ung iu th d chnh ph c hng ngn bnh vin hin i n my th cng b tay trc nhan nhn cc ca
mp , mu nhim m, tim mch
ng Trn S Chng: Nhng chnh ph hon ton c th to ra mt mi trng khng b nhim anh khng d b
bnh.
TS. Alan Phan: ng nhin, nhng chnh ph khng th no tp th dc gim ti c. y ti mun ni mt chnh
ph khn ngoan l mt chnh ph bit c gii hn ca mnh, ng i vo nhng chuyn m h khng th gii quyt
c.
n c cu chuyn Gio dc. Chnh ph ch nn to iu kin ngi ta dy hay hc ln nhau. Ti sao chnh ph phi p
t hc trnh, l li, tiu chun Hy c trm hoa ua n, hoa no tt nht th ngi ta theo ui nhiu. Cch tt nht
gip sinh vin ngho l cho h vay khng li i hc.
Nh M, u c bt buc ngi ta phi ly chng trnh hc ca Harvard lm cn bn, d r rng Harvard vn l ni t
tp nhng ti nng tr tu ln nht. Chnh ph lin bang M khng dnh lu g n bt c hat ng hay iu hnh hay s
hu mt trng i hc no c, ngai vic ti tr li sut cho sinh vin. C l v vy m h thng i hc M c coi nh
c gi tr hng u trn bng xp hng th gii.
ng Trn S Chng: Ti xin m ngoc hi anh Alan mt cu: Cc anh ch i qua M th hi 100 ngi, ti dm chc
khng ai bit tn b trng gio dc l g.
Nh bo Thu H: Bi v ngi dn u c quan tm ng y l ai, m h ch quan tm ng y s mang li ci g tt hn cho
h.
TS. Alan Phan: Th ti mi ni, Chnh ph khng th to ra c bt c ci g ngoi tr l to ra mt mi trng tng i
kh quan, cho ngi ta t i tm hnh phc.
Ti ng vi anh Chng ch chnh ph khng th trc tip lin quan n vic cm nhn hnh phc ca dn chng.
Nhng r rng chnh sch ca h c th khin dn km hnh phc.
Lut s Nguyn Ngc Bch: Chnh ph ng lm ci g dn chng bc mnh. Nu cha th lm c nhng g dn
chng thch th tt nht ng to ra nhng ci khin h bc mnh. Mt trong nhng th khin dn d khng vui, km hnh
phc l chnh ph can thip qu nhiu.
ng Trn S Chng: V sao dn chng quc gia ny cm thy hnh phc hn dn quc gia kia? V sao?
Nu ni thc s nc no hnh phc hn nc no, ti thy nn n quan st my ta i s. Nu thy u c lng
ngi xp hng xin visa xin nh c nhiu nht, th l ni c iu kin chung hp dn, l v h ngh ti quc gia
ngi dn c hnh phc. H ra i l i tm hnh phc ch tm ci g. Chng ai di g sang mt quc gia km hnh phc
hn nh c c.

Cc thng k c ni my nc nh Iraq, Bangladesh, Nicaragua c ch s hnh phc cao. Nhng ti quan st my ta i

s , c thy ai xin sang nh c u. M ngc li, h ton tm ti cc quc gia c xp vo hng km hnh phc
nh M, Anh, Php, Nht, Singapore
Nh bo Thu H: T cu chuyn ch s hnh phc quc gia o c, chng ta nn hiu thc t ny nh th no?
Lut s Nguyn Ngc Bch: Nn phi hi l t nc no ngi dn t bc mnh th hay hn l hi h c hnh phc
khng, ci sau kh xc nh lm.
Nh bo Thu H: Vng, cho d mang yu t cm tnh, tru tng, nhng ti vn cho rng nu hiu ng v s dng
nghim tc ch s hnh phc quc gia s thy c phn no ton cnh cht lng sng ca ngi dn c ang c ci
thi n hay khng t iu tit chnh sch quc gia t p trung vo nhng g thc tin i sng dn sinh i hi.

K 3: Tng trng khng c ngha hy sinh hnh phc ca dn

Mt x hi n nh l phi c nim tin gia ngi vi ngi, ng x vi nhau tng knh. chnh l vn x hi,
c tng trng bn vng. Chnh t nhng tri nghim thc t c kt mt thng ip thm tha: tng trng
kinh t bng mi gi khng hn mang li hnh phc cho ngi dn.
Nh bo Thu H: Tha cc v khch mi, quc gia c nn cng nghip lu i v ni ting bo th nh Anh mi y
cng b son tho k hoch o ch s hnh phc ca dn chng lm c s cho vic hoch nh chnh sch. Mt s
quc gia khc nh Php, Canada cng ang xem xt thc hin bin php tng t. Cc quyt sch c xem xt theo
hng cc ti nguyn ang s dng cn phi dnh cho th h tng lai. kin ca cc v v vic ny nh th no?
Lut s Nguyn Ngc Bch: Mun c tng trng bn vng l phi bit t cu hi: Cch chng ta lm nh th ny liu
th h sau c kh hn th h trc khng?
ng Trn S Chng: Ti rt n tng vi tm t ca GS. Trn Vn Th khi bn v tng trng bn vng. ng y ni n
gin th ny: c ni chuyn GDP tng trng th ny th kia, nhng theo ti, pht trin c cht lng l m xem cn bao
nhiu c gi nc mnh phi i ly chng i Loan, Hn Quc v cn tin. Nm sau s lng ny c gim i hay khng?
Nu con s ny tip tc gim th l tng trng bn vng.
Lut s Nguyn Ngc Bch: Ti ni ri, cc chnh sch quc gia phi lm sao to iu kin, to phng tin ngi
dn c th sng hnh phc.
Mt trong nhng iu khin cho ngi dn cm thy hnh phc m mi chnh ph c th lm c ngay, l dn chng
bc mnh ci g th cho h ni ra. Nu lm c iu th xem nh gii quyt c ci cn bn to phng tin
cho ngi dn c c hi hng hnh phc ri.
ng Trn S Chng: S vn hnh kinh t ti u l lm sao phn b ngun lc mt cch ti u, hi ha.
Chnh tr = kinh t + x hi. Cho nn iu nn lm l lm sao x hi vn hnh mt cch hi ha, trn tru. Lm c nh
vy, khng ch gip kinh t tng trng m ton x hi cng sung mn hn.
TS. Alan Phan: ng Tiu Bnh, khi thc hin chnh sch ci cch kinh t, ng y ni s c nhng ngi giu trc v c
nhng ngi giu sau, l quy lut buc phi chp nhn. Thc t l khi Trung Quc thc hin chnh sch m ca, h
thc s khng c nhiu la chn. Ti nguyn t, nhn lc km ci, vn ling thiu ht, c ch chm tinQun l quc gia
cng khng khc qun l mt gia nh l my. Ch c 100.000 ng m i v phi mua tm hm, liu c kh thi c
khng?
ng Trn S Chng: Ci gii l ch, ch c chng tin, nhng lm sao vn duy tr c ba n ngon, cht.
TS. Alan Phan: iu cn ph thuc b ni tr khng ch gii chi tiu m cn phi bit ch bin mn n cho ngon na,
d ch c rau da. Trong han cnh eo hp kh khn nh hin nay, khng bit cc kinh t gia ca chnh ph c gii nu n
khng?

Nh bo Thu H: Vy theo qu v, nh hng kinh t quc gia cn c thit k nh th no c th t n mc n

nh v bn vng lm c s ngi dn c th hnh phc?
TS. Alan Phan: Ti ng vi kin ca Lut s Nguyn Ngc Bch, nn bt u bng cch ngi dn ni. Hy c
ngi dn a ra gii php, cn anh c lm hay khng li l chuyn khc; lm ri c ng chm n ai hay khng, li l
chuyn khc na.
TS. Nguyn Tng Bch: Cc chnh ph nn tm hiu trong x hi hin nay, u l mm mng bt mn, l iu quan
trng nht. Cc nh chnh tr c th nhn th chuyn, th d GDP, nhng nh chnh tr sng sut th phi hiu r u l s
bt mn x hi. V nguyn nhn ca bt mn th nn c ti, tham nhng v khong cch giu ngho, nh Tunisia, l
nhng ci c khin dn chng bt mn.
Ngoi ra, cn l vn thin v c. Ngy nay, ngi ta rt s nu ci c lan trn.
Nh vy, x hi gim thiu bt mn, chnh sch quc gia phi lm sao i tr c 3 vn : tham nhng, phn bit giu
ngho, bt thin lan trn.
Ti ng vi anh Trn S Chng, nh nc phi mnh dn thit lp nhng b phn c nhim v bo ng. Ging nh
ngi phi cng, khi c chuyn trc trc th n phi bt ln bo ng cho mnh. Ci ny ch c Nh nc mi lm
c, ch c Nh nc mi xc lp c b phn cnh bo .
ng Trn S Chng: iu ph thuc vo mc quan tm ca ngi lnh o. Ngi c tm th khi thy ngi khc
au h s trn tr, thc mc ti sao anh au hoi vy. H s khng ch cho ung thuc gim au n gin, m s tm mi
cch truy tm bng c cn bnh cha tr.
Theo ti, vn y l phi xc nh mnh l ai, xc nh yu t quan tm c trch nhim. Phi xc nh mnh l ai,
v tr no th chnh ph mi ra c chnh sch ph hp. l ci tm, phi lm bng ci tm mi ra trch nhim.
Lut s Nguyn Ngc Bch: Vn l ch, nhng vic ti lm l v anh hay v ti. Thc lng ti lm v ti, nhng li ni
l lm v anh th l ni di. Hay ngi ta ni, anh Bch i, anh phn u ln i, nhng khi ti phn u ln ri th sau anh
li tm cch ti th sao. Chuyn g s xy ra. Vn l nm ch .
ng Trn S Chng: Hi cn M, c do tri ma nhiu khin ng b h hng, d ch trc l mt t thi. Nhng ngay
ngay hm sau, v quan chc chu trch nhim phi ln ting xin li trn i truyn hnh a phng v bt tay khc phc li.
Nu ng ta khng lm nh vy, k sau ra ng c, i th h mang chuyn ra bu riu th ng ta khng c c c
na.
Lut s Nguyn Ngc Bch: N ph thuc vic anh ta ln v tr y bng cch no. Tm l thng tnh l ngi ni di
khng bao gi tin c ngi khc ni tht.
ng Trn S Chng: Mt trong nhng iu va c bn li va quan trng ca pht trin bn vng l vn x hi.
Lut s Nguyn Ngc Bch: l nim tin. Nim tin l yu t cn bn to ra tng trng bn vng.
ng Trn S Chng: Ngi Nht sau chin tranh, c x hi kit qu. Nhng ti sao ngi Nht c sc bt mnh n nh
vy. l nh h c c tinh thn v s o. l tinh thn khng chu nhc. Nc Nht khng c ti nguyn, nhng t
nc ny pht trin thuc hng nht nh th gii nh lng t trng, nh s tng knh. l gi tr cao nht ca ngi
Nht.
Ti tng chng kin, khi kt thc bui hp, i t phng lm vic ra thang my, h cho nhau ti 7 ln. C ra sn bay
chng kin cnh ngi Nht a tin nhau s thy, ngi quen i khut sau cng ri m ngi a tin vn ci cho. Pht
trin bn vng chnh l ci . Chng ta ni rt nhiu v a ra khng t sng kin, tuy nhin theo ti, phi lm sao cho x
hi c s t trng, tng knh vi nhau th mi mong pht trin bn vng c.
Nh bo Thu H: Vy phi lm sao ngi Vit Nam chng ta c mt x hi tng knh nh th?

TS. Nguyn Tng Bch: Ti c mt bi vit, trong c , hin nay t nc chng ta thiu s tng knh trong x hi,
m c tha s v cm v coi thng ln nhau. Ti trng i nhiu vo nh nc, vo gio dc. Bao lu ri, nhng xem ra
vn cha c ci thin ng k.
C anh bn k, c ra ng ln th thy, ngi ta chy xe hung hng, khng ai nhng ai, tranh ginh d lm Nhng c
vo trong cc ng hm, ngi ta li bit nhng nhn nhau. T anh suy ra, phi chng tm l ca con ngi bnh
thng vn cn rt thin. Ti rt mun tin nhng khng chc, nu nu ch da vo vic li xe trn ng c ni ln c
c tm l con ngi hay khng. Tuy nhin, nu nhn vo cc vn nh tham nhng, h hip m bo ch thng a tin
th ng l c nhiu iu ng lo ngi. Phi lm sao s ngi ngi sn sng lm ci c ngy cng t i, th x hi s c
nim tin, s c tng knh.
TS. Alan Phan: Vn x hi phi da trn c s o c vn ha, v vn minh hi ha. mi l vn quan trng ch
khng phi ti nguyn nhiu hay t, hay nm nay GDP s tng trng bao nhiu, hay kinh t ton cu s hi phc hay tip
tc suy thoi.
Lut s Nguyn Ngc Bch: Cuc sng s to ra s thay i. Khng th l mi c.
TS. Nguyn Tng Bch: Nhng thng tin m chng ti c c xc nhn nhng g anh Bch va ni , hnh nh
c s chuyn hng trong gii lnh o ca chng ta i vi nn vn ha ca t nc. Ti gp rt nhiu ngi tr,
di 35 tui, t Bc ch Nam, v thy h hng ti nhng gi tr tt p ca dn tc. T nhng chuyn trn, nhng
chuyn bin trn, cng vi nim tin ca ring ti v s iu chnh t nhin ca v tr, ti tin rng khng c g phi tuyt
vng.
ng Trn S Chng: Th mnh ang ni chuyn hnh phc v lc quan m. Ti cng tm n mt im lc quan.
L mt chuyn vin kinh t, nhiu nm sng nc ngoi, hn mi nm nay tr v nc sng v lm n, ti xin c
chia s th ny: Giy rch phi gi ly l. iu lm cho ti lc quan l du hiu ngi dn ta bn nhiu v ci l, v
khng c l n ln xn qu.
Tuy nhin chuyn ci l xch vo 5 phn, 3 phn hay g th vn cha ng ng. Nhng iu quan trng l thc phi c
ci l l du hiu ti c th lc quan.
ng nh anh Nguyn Tng Bch ni, l nhn thy nhng ci mm chi, nhng mm chi ny chnh l nhng gi tr
quan trng ca tng lai, ca t nc, ca x hi hin nay. Cho d vn cn m h, nhng l gi tr ct li nht c
th lc quan.
Nh bo Thu H: Vng. Ti cng c nim tin nh vy.
Cm n cc v khch mi tham d bui ta m ht sc thn tnh. Nm Tn Mo mang theo vn hi mi n vi mi
con ngi trn mnh t Vit Nam thng yu. Hnh trang cho s ct cnh ca dn tc l chnh nim tin v s tn knh ca
ngi vi ngi, t ngi dn bnh thng n nhng nh lnh o t nc.
Xin knh chc cc v khch mi v qu v c gi nim vui, thnh cng v hnh phc.
i nt v khch mi

ng Nguyn Tng Bch: c trn 40 nm

sng v lm vic CHLB c.Khng ch l
mt tin s ngnh vt l, ri tr thnh mt
doanh nhn xut nhp khu thit b cng
nghip, ci tn Nguyn Tng Bch cn c
mi ngi bit n trn cng v mt ngi
vit vn, dch thut ni ting.
Nm va ri TS. Nguyn Tng Bch
quyt nh v sng v lm vic ti Vit Nam.

ng Alan Phan: l Ch Tch Qu u T

Viasa ti Hong Kong v Shanghai. Du hc
M t nm 1963, ng lm vic ti nhiu
cng ty a quc gia Wall Street v pht
trin cng ty Hartcourt ca mnh thnh mt
tp on nim yt trn sn M vi th gi hn
700 triu dollars.ng sng v lm vic ti
Trung Quc t 1999. TS. Phan tt nghip BS
ti Penn State (M), MBA ti American

ng Trn S Chng: l ph ch tch Cng

ty Le & Associates. Trc , ng l chuyn
vin c vn kinh t, ngn hng v tr l php
l ngai giao v ngoi thng Quc hi Hoa
K.Vi 20 nm kinh nghim t vn qun l
ti chin v chin lc doanh nghip ti chu
, ng vit nhiu bi phn tch v: u t
nc ngoi, pht trin doanh nghip, chnh
sch kinh t i mi, ngn hng, thng mi,
quan h Vit-M, v v cc doanh nghip
nhiu tim nng ang ni ln Vit Nam.
ng tt nghip trng U.C Berkeley School
of Engineering, The London School of
Economics v The Johns Hopkins University
School of Advanced International Studies.

Intercontinental (M), Ph.D ti Sussex (Anh)

v DBA ti Southern Cross (c).
Lut s Nguyn Ngc Bch: ang iu hnh
vn phng lut DC Law ti TP. H Ch Minh.
ng l lut s t vn cho nhiu cng ty tn
tui v c nhiu doanh nhn trong cng
nh ngoi nc nhc n vi s knh
trng. Ngoi ra, ng cn tham gia ging dy
v kinh t th trng nhiu trng i hc
v a phng. Nhng trn tr ca ng c
vit trong nhiu cun sch v bi bo sc so
v kinh t, kinh doanh, gio dc, trit hc
thu ht c mt s lng ln c gi.
ng Nguyn Ngc Bch tt nghip c nhn
Trng Lut Si Gn nm 1972 v sau
lm thc s ti trng Lut Harvard.

Tranh minh ha: DNSGCT, SGTT

Tun Vit Nam