Soá 1/2009 (41) ra thaùng 03 naêm 2009, naêm thöù möôøi moät

1. Chaëng ñöôøng 10 naêm BTSK.....................................Trang 2-3

2. Tin TSK vaø Tin BLL.................................................Trang 4-5
3. Tin theá giôùi .......... ....................................................... Trang 6
4. Theá giôùi döôùi goùc nhìn saùng taïo .................................. Trang 7
5. Cuøng nhau luyeän taäp...............................................Trang 8-12
6. Baøi toaùn yù töôûng .. ................................................Trang 13-16
7. Tuû saùch saùng taïo . ................................................Trang 17-22
Trình baøy : Nguyeãn Hoaøng Tuaán

Baùo töôøng TSK goàm caùc baøi vieát cuûa caùc thaày vaø
caùc hoïc vieân Trung taâm Saùng taïo KHKT (TSK)
thuoäc Tröôøng ñaïi hoïc khoa hoïc töï nhieân, Ñaïi hoïc
quoác gia TPHCM.
Baùo töôøng TSK thöïc hieän caùc nhieäm vuï sau :
1. Cung caáp caùc thoâng tin veà caùc hoaït ñoäng ña
daïng lieân quan ñeán Khoa hoïc saùng taïo (KHST)
noùi chung vaø Phöông phaùp luaän saùng taïo
(PPLST) noùi rieâng ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi.
2. Laø dieãn ñaøn trao ñoåi cuûa caùc thaày vaø caùc hoïc
vieân PPLST nhaèm taêng cöôøng söï gaén boù, naâng
cao trình ñoä hieåu bieát vaø söû duïng PPLST.
3. Giuùp phoå bieán vaø phaùt trieån KHST, PPLST ôû
nöôùc ta ñeå coù ñöôïc nhöõng ñoùng goùp thieát thöïc
vaøo söï nghieäp coâng nghieääp hoùa, hieän ñaïi hoùa
ñaát nöôùc, "saùnh vai vôùi caùc cöôøng quoác naêm
chaâu", ít ra, trong lónh vöïc naøy.
Baùo töôøng TSK laø söï ñoùng goùp chung cuûûa moïi ngöôøi
treân nguyeân taéc töï nguyeän, khoâng vuï lôïi, töï trang
traûi neân khoâng coù cheá ñoä nhuaän buùt.
Caùc baïn coù theå ñoïc Baùo töôøng TSK baûn goác
vôùi maøu saéc ñaày ñuû, ñöôïc daùn treân baûng
taïi haønh lang TSK hoaëc treân Website cuûa
TSK

CAÙC BAÏN HOÏC VIEÂN VAØ CÖÏU HOÏC VIEÂN GÖÛI BAØI, CAÙC YÙ KIEÁN ÑOÙNG GOÙP, NGUYEÄN VOÏNG …,
XIN THEO ÑÒA CHÆ SAU :

TRUNG TAÂM SAÙNG TAÏO KHKT, TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KHOA HOÏC TÖÏ NHIEÂN,
227 NGUYEÃN VAÊN CÖØ, Q.5, TPHCM
ÑT : 38.301743 FAX : 38.350096 E-mail : tsk@hcmuns.edu.vn

Website cuûa TSK treân http://www.hcmus.edu.vn/CSTC/home-v.htm (Tieáng Vieät)

Internet : http://www.hcmus.edu.vn/CSTC/home-e.htm (Tieáng Anh)
Hieän nay Baùo töôøng TSK ra ñònh kyø haøng quyù.
Khi coù ñieàu kieän, Baùo töôøng TSK seõ ra thöôøng xuyeân hôn
Vôùi muïc ñích:
1. Cung caáp caùc thoâng tin veà caùc hoaït ñoäng ña daïng lieân quan ñeán Khoa hoïc saùng taïo
noùi chung vaø Phöông phaùp luaän saùng taïo noùi rieâng ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi.
2. Naâng cao trình ñoä hieåu bieát vaø söû duïng kiến thức Phöông phaùp luaän saùng taïo cuûa hoïc
vieân.
3. Phoå bieán vaø phaùt trieån Khoa hoïc saùng taïo, Phöông phaùp luaän saùng taïo ôû Vieät Nam.
Baùo töôøng TSK soá ñaàu tieân ñaõ coù maët treân töôøng cuûa Trung taâm saùng taïo vaøo cuoái thaùng
3. 1999 vaø sau ñoù, treân website cuûa TSK: http://www.hcmnus.edu.vn/CSTC/home-v.htm.
Gồm caùc noäi dung:
1. Tin Ban lieân laïc
2. Phöông phaùp luaän saùng taïo: 21 vaø 1
3. Tin theá giôùi
4. Tin TSK
5. Caùc ích lôïi cuûa Phöông phaùp luaän saùng taïo
6. Cuøng nhau luyeän taäp Phöông phaùp luaän saùng taïo
7. Cuøng goùp söùc baèng caùc yù töôûng vaø vieäc laøm
8. Ña daïng
Söï ra ñôøi Baùo töôøng TSK (BTSK) soá ñaàu tieân coù söï goùp söùc cuûa caùc anh: Phuø Trí Bình,
Quoác Baûo, Minh Trieát, Nhö Löïc, Leâ Minh Sôn, Taêng Quyønh vaø chò Song Haø. Sau moät naêm
hoaït ñoäng, do nhöõng lyù do caù nhaân, caùc cựu học vieân laàn löôït xin ruùt khoûi nhoùm thöïc hieän
BTSK, vieäc phuï traùch nhoùm ñöôïc chuyeån giao cho anh Leâ Minh Sôn.
Thaùng 9. 2000, anh Leâ Minh Sôn ñi hoïc ôû nöôùc ngoaøi, vieäc phuï traùch nhoùm baùo töôøng
ñöôïc chuyeån giao cho thaày Höôûng, coøn phaàn trình baøy baùo töôøng do anh Ñaäu Vaên Chung,
nhaân vieân cuûa TSK phuï traùch. Töø soá 13 (2002) ñeán nay, anh Nguyeãn Hoaøng Tuaán ñaûm
nhieäm khaâu trình baøy BTSK.
Maëc cho nhöõng thay ñoåi veà nhaân söï, BTSK vaãn hoaït ñoäng theo ñuùng muïc ñích ban ñaàu.
Caùc muïc môùi cuûa baùo töôøng luoân ñöôïc xuaát hieän nhö: Loïc löïa gaàn … xa (soá 7, naêm 2000),
Theá giôùi döôùi goùc nhìn saùng taïo (soá 12, naêm 2001), Thaønh coâng vôùi phöông phaùp luaän
saùng taïo (soá 13, naêm 2002), Saûn phaåm – YÙ töôûng saùng taïo (soá 14, naêm 2002), Tuû saùch
saùng taïo (soá 38, naêm 2008).

W2X
BTSK soá 1/2009
Ñoùng goùp cho nhöõng thaønh coâng nhö vaäy phaûi keå ñeán söï tham gia nhieät tình vaø khoâng vuï
lôïi cuûa anh Phan Chaùnh Döôõng vôùi 6 baøi vieát, cuûa chò Ñoan Trang vôùi 7 baøi vieát, chò Taï
Thò Ngoïc Thaûo vôùi 8 baøi vieát, cuûa baïn Minh Nguyeân vôùi 13 baøi vieát vaø cuûa baùc Döông
Ngoïc Anh vôùi 22 baøi vieát… cuøng nhieàu anh chò hoïc vieân, cöïu hoïc vieân khaùc.
Trong soá nhöõng ngöôøi vieát baøi, baùc Döông Ngoïc Anh1 soáng ôû thaønh phoá Quy Nhôn, laø moät
tröôøng hôïp ñieån hình veà tinh thaàn “töï nguyeän, khoâng vuï lôïi”, duø khoâng phaûi laø hoïc vieân
chính thöùc cuûa Trung taâm.
Ñaùnh giaù chaát löôïng caùc baøi vieát trong muïc Cuøng nhau luyeän taäp Phöông phaùp luaän saùng
taïo – muïc ñöôïc duy trì suoát 10 naêm qua – Ban bieân taäp BTSK nhaän thaáy caùc baøi vieát, qua
caùch giaûi quyeát nhöõng tình huoáng thöïc teá, thöïc söï giuùp hoïc vieân hieåu roõ hôn nhöõng ñieàu
hoïc ñöôïc treân lôùp vaø laøm tieàn ñeà cho nhöõng thaønh coâng cuûa caùc hoïc vieân, cöïu hoïc vieân.
Ñieàu naøy theå hieän raát roõ qua nhöõng baøi vieát trong muïc Thaønh coâng vôùi Phöông phaùp luaän
saùng taïo.
Vôùi caùc baøi vieát trong muïc Thaønh coâng vôùi Phöông phaùp luaän saùng taïo (toång coäng 18
baøi)2, söï thaønh coâng maø caùc anh chò cöïu hoïc vieân ñaït ñöôïc raát ña daïng, chöùng toû moät caùch
thuyeát phuïc phaïm vi aùp duïng roäng cuûa moân hoïc Phöông phaùp luaän saùng taïo KHKT trong
vieäc giaûi quyeát vaán ñeà vaø ra quyeát ñònh. Ban bieân taäp BTSK caûm ôn söï ñoùng goùp khoâng vuï
lôïi cuûa caùc taùc giaû vaø chuùc caùc taùc giaû coù baøi vieát trong muïc naøy tieáp tuïc thu ñöôïc nhöõng
thaønh coâng môùi trong hoaït ñoäng cuûa mình vaø hy voïng tieáp tuïc nhaän ñöôïc nhöõng baøi vieát
môùi cuûa nhöõng hoïc vieân khaùc.
Chaëng ñöôøng ñaõ qua, Baùo töôøng TSK ñaõ thöïc hieän ñuùng söù meänh (tính heä thoáng) cuûa
mình. Tuy nhieân, coøn nhieàu vieäc Baùo töôøng TSK phaûi tieáp tuïc giaûi quyeát nhö: taêng soá kyø
xuaát baûn, hình thöùc trình baøy haáp daãn hôn, trôû thaønh tôø “baùo töôøng ñieän töû” … Taát caû
nhöõng ñieàu naøy raát caàn söï tham gia cuûa moïi ngöôøi coù loøng yeâu meán moân hoïc Phöông phaùp
luaän saùng taïo.
Kyû nieäm 10 naêm ngaøy ra ñôøi BTSK, Ban bieân taäp xin caûm ôn söï goùp söùc cuûa caùc anh chò
hoïc vieân, cöïu hoïc vieân vaø caû nhöõng anh chò chöa töøng laø hoïc vieân cuûa TSK ñoái vôùi söï phaùt
trieån Baùo töôøng TSK.
Ban bieân taäp Baùo töôøng TSK

1
Sinh naêm 1933, nguï taïi 73/1 nguyeãn Coâng Tröù, Quy Nhôn, laø giaûng vieân ñaïi hoïc vôùi baøi vieát ñaàu tieân göûi
BTSK coù tieâu ñeà: “Moät buoåi toái ôû gia ñình” (ñaêng treân soá baùo 18, naêm 2003). Trong suoát 6 naêm qua (keå töø
baøi vieát ñaàu tieân göûi BTSK), baùc vaãn ñeàu ñaën göûi baøi cho baùo töôøng.
2
Nguyeãn Huy Cöôøng trong baùo töôøng soá 13 cuûa naêm 2002, Traàn Vaên Thaønh trong baùo töôøng soá 14 cuûa
naêm 2002, Buøi Quang Khoâi trong baùo töôøng soá 16 cuûa naêm 2002, Thanh Bình trong baùo töôøng soá 17 cuûa
naêm 2003, Taï Thò Ngoïc Thaûo trong baùo töôøng soá 19 cuûa naêm 2003, Nguyeãn Phuù Trung trong baùo töôøng soá
20 cuûa naêm 2003, Buøi Nguyeân Kha trong baùo töôøng soá 21 cuûa naêm 2004, Kim Dung trong baùo töôøng soá 22
cuûa naêm 2004, Döông Ngoïc Anh trong baùo töôøng soá 23 cuûa naêm 2004, Huyønh Sôn Trung trong baùo töôøng
soá 24 cuûa naêm 2004, Trieäu Ñoan Trang trong baùo töôøng soá 25 cuûa naêm 2005, Anh Thö trong baùo töôøng soá
27 cuûa naêm 2005, Nam Sôn trong baùo töôøng soá 32 cuûa naêm 2006, Traàn Nguyeân Phong trong baùo töôøng soá
33 cuûa naêm 2007, Nguyeãn Minh Taân trong baùo töôøng soá 36 cuûa naêm 2007, crazybroker@gmail.com trong
baùo töôøng soá 38 cuûa naêm 2008, Kim Dung trong baùo töôøng soá 39 cuûa naêm 2008, Nguyeãn Theá Hieáu trong
baùo töôøng soá 40 cuûa naêm 2008.

W3X
BTSK soá 1/2009
 • Khoùa 331 sô caáp PPLST&ÑM daïy cho caùc hoïc vieân
cao hoïc khoa Hoùa, Tröôøng ñaïi hoïc khoa hoïc töï nhieân ñaõ
keát thuùc ngaøy 06/02/2009.
• Khoùa cô baûn 339 - 343 Phöông phaùp luaän saùng taïo
daønh cho sinh vieân khoa Coâng ngheä thöïc phaåm, Tröôøng ñaïi
hoïc kyõ thuaät coâng ngheä (HuTech), khai giaûng ngaøy 17, 19,
20/02/2009.
• Ngaøy 25/02/2009 PGS. TS. Phan Thanh Bình, giaùm ñoác Ñaïi hoïc quoác gia
Tp.HCM cuøng moät soá ñoàng chí laõnh ñaïo khaùc cuûa Ñaïi hoïc quoác gia Tp.HCM ñaõ
thaêm vaø tìm hieåu caùc hoaït ñoäng cuûa TSK.
• Khoùa 345 PPLST&ÑM ñaõ khai giaûng 06/03/2009 cho sinh vieân khoa Khoa hoïc
giaùo duïc, Ñaïi hoïc khoa hoïc xaõ hoäi vaø nhaân vaên. Khoùa hoïc döï kieán keát thuùc vaøo
giöõa thaùng 4/2009.
• Khoùa 334 sô caáp PPLST&ÑM daïy cho caùc hoïc vieân cao hoïc khoa Moâi tröôøng,
Tröôøng ñaïi hoïc khoa hoïc töï nhieân ñaõ keát thuùc ngaøy 10/03/2009.
• Ngaøy 23/03/2009 TSK ñaõ coù buoåi noùi chuyeän giôùi thieäu PPLST&ÑM cho caùc
sinh vieân naêm 3 khoa Coâng ngheä thöïc phaåm, Tröôøng ñaïi hoïc kyõ thuaät coâng ngheä
(HuTech).
• Khoùa 346 sô caáp hoïc toái thöù ba – thöù naêm haøng tuaàn taïi TSK seõ khai giaûng
17g30 ngaøy 21 thaùng 4 naêm 2009.

{ Vôùi tieâu chí laø nôi ñeå caùc cöïu hoïc vieân moân
“Phöông phaùp luaän saùng taïo vaø ñoåi môùi”
(PPLST&ÑM) traûi nghieäm nhöõng kieán thöùc moân hoïc
vaøo coâng vieäc vaø cuoäc soáng, Ban Lieân Laïc (BLL) ñaõ
xaây döïng chöông trình moãi thöù baûy haèng tuaàn vôùi
nhöõng hoaït ñoäng:
{ Ñaàu moãi buoåi laø moät troø chôi (taêng tính nhaïy
beùn tö duy, khaéc phuïc tính ì taâm lyù, luyeän tö duy saùng taïo, kyõ naêng meàm) hoaëc
moät caâu chuyeän veà moät vaán ñeà naøo ñoù vaø nhoùm cuøng lyù giaûi moät caùch logic theo
PPLST&ÑM quaù trình suy nghó daãn ñeán lôøi giaûi (giaûi phaùp).
{ Sau ñoù moïi ngöôøi cuøng haùt baøi “Saùng taïo ca” taïo böôùc ñeäm traûi nghieäm 40 thuû
thuaät theo höôùng “hieåu vaø söû duïng”. Tieáp theo moãi thaønh vieân choïn nhöõng thuû
thuaät maø mình coù xuùc caûm nhaát ñeå laàn löôït trình baøy vaøo moãi buoåi sinh hoaït, moïi
ngöôøi seõ cuøng nhau chia seû thoâng tin ôû nhöõng goùc ñoä nhìn, ngaønh ngheà… Nhöõng ví
duï, caâu chuyeän minh hoïa ñöôïc san seû vaø caû nhöõng yù kieán phaûn bieän.

W4X
BTSK soá 1/2009
Moät vaøi hình aûnh sinh hoaït:

W5X
BTSK soá 1/2009
 Innovation Training and Events Calendar
Mar 9, 2009
Advanced Practice TRIZ Course Seattle, Washington, U.S.

Mar 9, 2009
Innovation Foundations Program Aspen, Colorado, U.S.

Mar 16, 2009

TRIZCON2009 Canoga Park, California, U.S.

Mar 16, 2009

Creativity and Innovation: Unleash Your Potential for New York, New York, U.S.
Greater Success

Mar 17, 2009

2009 Innovation 2.0 Summit Babson Park, Massachusetts, U.S.

Mar 20, 2009

Introduction to TRIZ and Systematic Innovation for Utrecht, Netherlands
Business and Management

Mar 25, 2009

Breakthrough Innovation 2009 Barcelona, Spain

Mar 25, 2009

TRIZ Class Cambridge, Massachusetts, U.S.

Mar 25, 2009

TRIZ Turbo Course Cambridge, Massachusetts, U.S.

Apr 1, 2009
Basic TRIZ and Systematic Innovation for Technology Enschede, Netherlands
and Engineering

W6X
BTSK soá 1/2009
 Döông Ngoïc Anh
(Vieát laïi vaø ruùt goïn baøi noùi tröôùc sinh vieân Ñaïi hoïc Qui Nhôn)
Saùng taïo laø khaùc ngöôøi nhöng phaûi laøm ra ñieàu môùi hôn vaø coù ích hôn (coù theå laø ñoái vôùi
rieâng mình neáu mình hoaøn toaøn chöa bieát ñieàu saùng taïo töông töï cuûa ngöôøi khaùc)
Veà maët trí tueä, phaûi thu löôïm moïi caùi bieát vaø caùi khoân ôû ñôøi vaø trong saùch vôû, ñaëc bieät laø
trong boä moân Khoa hoïc saùng taïo. ÔÛ Venezuela, theo nhö toâi bieát, ngöôøi ta coù moät Boä
rieâng lo veà vieäc giaùo duïc oùc saùng taïo. Tieác raèng tinh thaàn ñoù chöa ñöôïc ñöa maïnh vaøo
chöông trình giaùo duïc ôû ta.
Tuy nhieân duø coù traéc nghieäm nhieàu naêm hay ñoïc thieân kinh vaïn quyeån maø hoïc vôùi tinh
thaàn giaùo ñieàu thì cuõng khoâng coù ñöôïc oùc saùng taïo.
Veà maët taâm lyù, caàn phaûi luoân luoân coá gaéng taän duïng moïi cô hoäi ñeå laø keû khaùc ngöôøi, laøm
nhöõng vieäc khaùc ñôøi theo tinh thaàn noùi ôû treân ñeå ñaït keát quaû saùng taïo.
Thí duï khi nghe noùi baén teân löûa leân Maët Traêng caùch muïc tieâu 1 km thì cho laø “keùm”
nhöng neáu chuyeån sang vieäc neùm vieân ñaù ñeán con chim seû ôû cuoái vöôøn vôùi cuøng ñoä chính
xaùc töông ñoái thì ta thaáy vieäc baén laø taøi. Neáu cho 1mm chieàu daøi laø beù maø tính xem phaûi
xeáp bao nhieâu haït nhaân nguyeân töû noái tieáp cho kín 1mm ñoù thì ta seõ thaáy 1mm “to” nhö
theá naøo.
Chuùng ta noùi töø ngaøy heát chieán tranh ôû Vieät Nam ñeán nay ñaõ 30 naêm, coù ngöôøi cho thôøi
gian ñoù laø ít, coù ngöôøi cho laø nhieàu, nhöng neáu laáy moác laø 1958 laø luùc toâi coøn laø sinh vieân
maø nhìn laïi ñeán naêm 1928 thì thaáy toâi khaùc vôùi theá heä cha anh toâi, thí duï “oâng Loäc”, “coâ
Mai”, “baø AÙn” trong “Nöûa chöøng xuaân” cuøng vôùi xaõ hoäi caùc cuï aáy soáng hoài ñoù so vôùi naêm
1958 nhö theá naøo. Do ñoù cuõng hy voïng thaáy ñöôïc ñaïi khaùi möùc ñoä khaùc nhau giöõa toâi vaø
theá heä sinh vieân, thanh nieân hieän nay ñeå xaùc ñònh caùch giaûng daïy vaø öùng xöû trong coâng taùc
vaø cuoäc soáng.
Cöù maïnh daïn ñi, caùi tinh thaàn dieãn dòch yù nghóa cuûa caùc söï kieän maø moïi ngöôøi ít laøm hay
queân laøm ñoù, neáu chuùng ta coá gaéng, kieân trì laøm thì cuõng coù theå xem laø moät trong nhöõng
saùng taïo, saùng taïo ñeå nhìn roõ cuoäc soáng.
Trong phaïm vi cho pheùp, haõy duõng caûm leân vaø coù khi phaûi chòu caû söï coâ ñôn ñeå laø moät keû
khaùc ngöôøi, laøm nhöõng vieäc khaùc ñôøi nhaèm tìm caùi môùi hôn, caùi coù ích hôn cho ñôøi vaø
ngay cho baûn thaân mình. Ñöøng chaàn chöø vì ngöôøi uyeân baùc vaø ngöôøi coù oùc saùng taïo hoaøn
toaøn khaùc nhau.

W7X
BTSK soá 1/2009
 Minh Nguyeân
Caùc heä thoáng ñeàu phaùt trieån theo nhöõng quy luaät khaùch quan chöù khoâng theo yù kieán chuû
quan, aùp ñaët cuûa con ngöôøi. Neáu söï phaùt trieån cuûa heä thoáng phuø hôïp vôùi caùc quy luaät naøy
thì heä thoáng seõ phaùt trieån oån ñònh, beàn vöõng; ngöôïc laïi, heä thoáng seõ bò ñaøo thaûi. Lieäu caùc
quy luaät phaùt trieån heä thoáng coù aùp duïng ñöôïc cho caùc phaàn meàm quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa
maùy tính khoâng? Noùi caùch khaùc, hieåu caùc phaàn meàm maùy tính döôùi goùc ñoä caùc quy luaät
phaùt trieån heä thoáng coù giuùp chuùng ta söû duïng vaø quaûn lyù hoaït ñoäng cuûa maùy tính toát hôn
khoâng? Ñeå traû lôøi nhöõng caâu hoûi naøy, chuùng ta caàn xem qua moät soá vaán ñeà sau.

HOÏC…

Quy luaät 3 ñöôïc phaùt bieåu nhö sau:

“Ñieàu kieän caàn ñeå cho moät heä thoáng coù söùc soáng, veà maët nguyeân taéc, phaûi coù söï töông
hôïp cuûa caùc phaàn cuûa heä, ví duï, theo caùc thoâng soá sau: daïng naêng löôïng vaø caùch truyeàn
taûi, vaät lieäu, traïng thaùi vaät lyù cuûa vaät chaát, thôøi gian, khoâng gian, caùch töông taùc... Möùc
ñoä töông hôïp caøng cao thì khaû naêng laøm vieäc cuûa heä caøng lôùn. Söï hoaøn thieän baát kyø heä
naøo, ôû möùc ñoä naøy hay möùc ñoä khaùc, ñeàu lieân quan ñeán vieäc naâng cao tính töông hôïp
giöõa caùc phaàn cuûa heä vaø sau ñoù, vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi”.
Quy luaät 3 ñeà caäp ñeán sự tương hợp toaøn dieän, khoâng nhöõng giöõa nhöõng yeáu toá vaø moái
lieân keát beân trong heä, maø caû ôû söï töông hôïp giöõa heä vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi.
Söï töông hôïp nhìn theo quy luaät 1 laø söï töông hôïp giöõa boán boä phaän chính. Boán boä
phaän chính cuûa heä thoáng maùy tính (döôùi goùc ñoä “phaàn meàm”) ñaõ ñöôïc giôùi thieäu ôû baøi vieát
veà quy luaät 1 trong soá baùo 2/2007. Ñeå baïn ñoïc tieän theo doõi, caùc yù chính cuûa boán boä phaän
naøy ñöôïc toùm taét laïi nhö sau:
a) Boä phaän ñieàu khieån cuûa heä thoáng maùy tính bao goàm heä ñieàu haønh chính (Windows,
MacOS, SunOS, Solaris, Xenix, Linux, Debian … vaø nhöõng teân tuoåi gaàn nhö khoâng
coøn thaáy nhö: MS-DOS, OS/2, OS/2 Warp …) vaø caùc trình ñieàu khieån (driver) thieát

W8X
BTSK soá 1/2009
 bò ngoaïi vi (baøn phím, chuoät, maøn hình, maùy in, scanner…).
b) Boä phaän laøm vieäc cuûa heä thoáng maùy tính laø caùc phaàn meàm cuï theå nhaèm thöïc hieän
chöùc naêng chính cuûa heä thoáng tuyø theo caùch xem xeùt cho tröôùc.
c) Ñoäng cô cuûa heä thoáng maùy tính laø caùc döõ lieäu ñaàu vaøo, caùc yeâu caàu xöû lyù döõ lieäu …
d) Boä phaän truyeàn ñoäng cuûa heä thoáng maùy tính laø phaàn meàm thöïc hieän chöùc naêng
giao tieáp (veà maët chaát, tröôøng, thoâng tin) vôùi caùc boä phaän khaùc cuûa heä thoáng.

Ñoái vôùi vieäc söû duïng maùy tính (laáy boä phaän laøm vieäc laøm trung taâm), ngöôøi söû duïng coù theå
gaëp caùc vaán ñeà veà söï töông hôïp sau ñaây:

1. Töông hôïp giöõa phaàn meàm laøm vieäc vôùi heä ñieàu haønh (töông hôïp giöõa boä phaän laøm
vieäc vôùi boä phaän ñieàu khieån)
Moãi heä ñieàu haønh ñeàu coù nhöõng phaàn meàm (hay coøn goïi laø caùc “öùng duïng”) cuûa rieâng
noù. Ngöôøi söû duïng khoâng theå mang öùng duïng ñöôïc vieát cho heä ñieàu haønh naøy sang söû
duïng ôû heä ñieàu haønh khaùc moät caùch tuyø tieän.
ÔÛ khía caïnh khaùc, lòch söû cho thaáy: moãi khi moät heä ñieàu haønh ñöôïc naâng caáp, luoân
luoân coù vaán ñeà veà tính khoâng töông thích. Ñieån hình laø tröôøng hôïp cuûa caùc heä ñieàu haønh
Windows. Khi Windows XP ñöôïc naâng caáp leân Vista, ngaøy 22/02/2007, Microsoft ñaõ coâng
boá moät baûn danh saùch chæ khoaûng 800 öùng duïng coù theå hoaït ñoäng "trôn tru" treân heä ñieàu
môùi. Ngöôøi söû duïng thöû hình dung: coøn bieát bao öùng duïng khoâng naèm trong danh saùch thì
sao? Ñieàu ñaùng chuù yù ôû ñaây laø söï vaéng maët caùc öùng duïng cuûa moät soá haõng phaàn meàm
haøng ñaàu treân theá giôùi, chaúng haïn nhö Adobe Systems, IBM vaø Symantec, Trend Micro,
Google, Apple …
Chris Pirillo, moät blogger saùng laäp ra coång web coâng ngheä Lockergnome
(http://www.lockergnome.com/) coøn moâ taû tính thieáu töông thích giöõa Vista vôùi nhieàu öùng
duïng vaø thieát bò phaàn cöùng trong baøi vieát ñaày maøu saéc haøi höôùc: “Windows Vista: Vì sao
ñoâi ta tan vôõ” (Windows Vista: I'm Breaking up with You).
Baøi vieát naøy moâ taû laïi vieäc Pirillo "naâng caáp" töø Vista trôû laïi Windows XP, bôûi vì anh
ta khoâng coù caùch naøo laøm cho moät soá thieát bò vaø öùng duïng toái caàn thieát cuûa mình (chaúng
haïn nhö phaàn meàm queùt aûnh cuûa maùy in ña naêng Hewlett-Packard Laserjet 3052, phaàn
meàm IPFax…) chaïy ñöôïc treân heä ñieàu haønh môùi. Roài thì nhöõng öùng duïng nhö: Windows
Movie Maker (ñeå xöû lyù phim), Copernic Desktop Search (ñeå doø tìm döõ lieäu maùy tính)…
thöôøng xuyeân bò loãi “xung ñoät” (crashing). Pirillo cho bieát heä thoáng chaïy Vista cuõng khoâng
theå “keát noái” vôùi caùc heä thoáng Mac OS X… Vôùi töøng ñoù vaán ñeà töông hôïp, Pirillo than thôû:
"Toâi ñaõ cho Vista moät cô hoäi thaät söï - nhöng ñaùng buoàn laø toâi khoâng theå duøng noù laøm heä
ñieàu haønh chuû ñaïo ñöôïc nöõa. Toâi raát saün loøng giuùp Microsoft caûi tieán Windows, nhöng
khoâng theå hy sinh thôøi gian vaø naêng suaát laøm vieäc cuûa chính mình moät caùch voâ ích ñöôïc. Toâi
caàu xin Microsoft vaø taát caû caùc haõng phaàn cöùng, phaàn meàm ngoaøi kia: Haõy cuøng laøm cho
Windows trôû neân toát ñeïp hôn, giuøm toâi".
Rob Enderle, chuyeân gia phaân tích cuûa haõng Enderle Group, cho raèng nguyeân nhaân
cuûa vaán ñeà khoâng töông thích coøn do Microsoft “coá yù”(!?). Bôûi vì IBM vaø Adobe ñang
ngaøy caøng gia taêng söùc caïnh tranh vôùi Microsoft treân thò tröôøng öùng duïng cho maùy tính ñeå

W9X
BTSK soá 1/2009
baøn (öùng duïng desktop). IBM ñaõ phaùt haønh moät boä phaàn meàm vaên phoøng coù teân Open
Client Solution ñoái troïng vôùi boä Microsoft Office. Trong khi ñoù, ñònh daïng vaên baûn .XPS
môùi cuûa Microsoft ñöôïc coi laø ñoái thuû cuûa ñònh daïng PDF cuûa Adobe.
Theo nhieàu chuyeân gia, vieäc Vista thieáu töông thích vôùi nhieàu phaàn meàm khieán nhöõng
phaàn meàm naøy khoù loøng ñöôïc hoï löïa choïn.
Ñeán ñaàu naêm 2008, khi Vista ñöôïc naâng caáp leân phieân baûn Vista Service Pack 1 (Vista
SP1), Microsoft laïi phaûi coâng boá danh saùch nhöõng phaàn meàm seõ “cheát” hoaëc bò haïn cheá
tính naêng sau khi caøi ñaët baûn naâng caáp. Cuï theå, caùc phaàn meàm seõ “cheát” goàm Iron Speed
Designer v5.0.1, Xheo Licensing v3.1 vaø Free Allegiance v2.1. Caùc phaàn meàm bò haïn cheá
tính naêng goàm NYT Reader v1 - phaàn meàm naøy seõ ngöøng hoaït ñoäng neáu ngöôøi duøng nhaép
chuoät phaûi, Rising Personal Firewall 2007 - tính naêng ngaét keát noái seõ bò voâ hieäu hoùa, vaø
Novell ZCM Agent 10.01 - ZCM 10.0.x khoâng töông thích vôùi Vista SP1. Trong khi ñoù, caùc
phaàn meàm BitDefender AV hoaëc Internet Security 10, Fujitsu Shock Sensor v2.1.0.0,
Jiangmin KV Antivirus v10, Jiangmin KV Antivirus 2008, Trend Micro Internet Security
2008, vaø Zone Alarm Security Suite v7.1 seõ bò Vista SP1 caám khôûi ñoäng cuøng heä ñieàu haønh.
Microsoft cuõng löu yù danh saùch noùi treân laø chöa ñaày ñuû, ñoàng thôøi khuyeán caùo neáu ngöôøi
duøng coù gaëp truïc traëc vôùi caùc phaàn meàm khaùc, tröôùc heát, haõy thöû khôûi ñoäng laïi heä thoáng.
Neáu vaán ñeà vaãn chöa ñöôïc khaéc phuïc thì ngöôøi duøng chæ coøn caùch laø … chôø ñôïi nhöõng
khaéc phuïc töø nhaø cung caáp caùc phaàn meàm chöa töông thích Vista SP1.
Khoâng rieâng Windows, Mac OS X khi naâng caáp leân phieân baûn 10.5, vôùi caùi teân quyeán
ruõ Leopard cuõng gaëp vaán ñeà töông töï. Ngöôøi söû duïng maùy tính cuûa Apple phaûi tìm ñeán ñòa
chæ: http://guides.macrumors.com/List_of_Applications_Not_Compatible_with_Leopard ñeå
töï caûnh baùo nhöõng öùng duïng khoâng töông thích vôùi heä ñieàu haønh môùi!
Nhìn chung, moät phaàn meàm ñaõ khoâng töông thích vôùi heä ñieàu haønh, neáu coá caøi ñaët,
chuùng thöôøng gaây ra nhöõng loãi nghieâm troïng, maø ñoâi khi, haàu heát ngöôøi söû duïng thoâng
thöôøng ñeàu khoâng theå töï söûa chöõa.
2. Töông hôïp giöõa caùc phaàn meàm laøm vieäc vôùi nhau (giữa caùc boä phaän laøm vieäc)
Vì caùc heä ñieàu haønh hieän nay haàu heát laø caùc heä ñieàu haønh ña nhieäm, neân cuøng luùc,
chuùng cho pheùp ngöôøi söû duïng khôûi chaïy nhieàu öùng duïng song song. Ñieàu naøy daãn ñeán
nhöõng baøi toaùn tieàm taøng veà söï khoâng töông hôïp giöõa caùc phaàn meàm laøm vieäc khi ñöôïc
caøi ñaët vaø söû duïng chung vôùi nhau cuøng luùc hoaëc khoâng cuøng luùc. Neáu coù vaán ñeà xaûy ra,
thöôøng thì ngöôøi söû duïng chæ thaáy maùy bò “treo”, khoâng chòu laøm vieäc, vaø ñoâi khi ñöôïc baùo
nhöõng loãi raát khoù hieåu.
Coù nhöõng phaàn meàm, do ñaëc thuø rieâng, khoâng chòu laøm vieäc vôùi caùc phaàn meàm khaùc
cuøng loaïi. Vieäc coá gaéng ñöa chuùng vaøo cuøng moät maùi nhaø chæ laøm cho toaøn heä thoáng
khoâng ngöøng bò xaùo troän. Chaúng haïn nhö caùc phaàn meàm choáng virus, taïo böùc töôøng löûa,
thöïc thi nhieäm vuï baûo maät… thöôøng chæ muoán “moät mình moät coõi”!
Khi caùc öùng duïng chaïy song song, neáu chuùng söû duïng chung moät nguoàn taøi nguyeân (ví
duï nhö moät taäp tin – file, moät maùy in – printer, chæ moät öùng duïng ñöôïc pheùp chieám giöõ
nguoàn taøi nguyeân naøy, caùc öùng duïng coøn laïi seõ bò ñình treä laïi, toaøn boä moâi tröôøng laøm vieäc
cuûa heä thoáng maùy tính theo ñoù bò teâ lieät. Ngöôøi ta goïi loãi xung ñoät giöõa caùc phaàn meàm

W10X
BTSK soá 1/2009
ñang tranh chaáp cuøng moät taøi nguyeân nhö vaäy laø loãi aùch taéc – deadlock. Xung ñoät giöõa 2
phaàn meàm döïng phim Pinacle vaø Liquid coù theå laø xung ñoät loaïi naøy vì caû 2 öùng duïng ñeàu
chia seû cuøng thö vieän caùc taäp tin coù phaàn môû roäng .dll !?
Coù tröôøng hôïp caùc öùng duïng chaïy song song nhöng coù lieân heä vôùi nhau theo kieåu: keát
quaû ñaàu ra (output) cuûa öùng duïng naøy laø nguoàn döõ lieäu ñaàu vaøo (input) cuûa öùng duïng kia.
Neáu toác ñoä giöõa quaù trình thöïc thi taïo output cheânh leäch quaù lôùn vôùi quaù trình tieáp nhaän
input, heä thoáng maùy tính cuõng seõ bò treo. Loãi khoâng töông hôïp giöõa output vaø input khi ñoù
seõ ñöôïc nhaän dieän laø loãi khoâng töông thích veà hieäu naêng laøm vieäc - Performance
incompatibility.
Tuy nhieân, loãi töông thích phaàn meàm khoâng phaûi luùc naøo cuõng coù theå nhaän dieän vaø
giaûi thích ñöôïc. Ví duï nhö tröôøng hôïp cuûa ứng dụng Returnil Virtual System (phieân baûn
Premium Edition 2008 2.0.0.5007) duøng ñeå “ñoùng baêng” oå cöùng (moät caùch taïo moâi tröôøng
aûo trong moät phieân laøm vieäc, ñeå sau khi keát thuùc phieân laøm vieäc, toaøn boä heä thoáng coù theå
ñöôïc phuïc hoài trôû veà traïng thaùi tröôùc ñoù). Ngay khi khôûi chaïy taùc vuï, öùng duïng naøy laøm
nhieàu phaàn meàm khaùc chaïy chaäm vaø thöôøng xuyeân bò loãi.
3. Töông hôïp giöõa phaàn meàm laøm vieäc vôùi caùc döõ lieäu ñaàu vaøo (töông hôïp giöõa boä phaän
laøm vieäc vôùi ñoäng cô)
Trong heä thoáng maùy tính, nguoàn döõ lieäu ñaàu vaøo phoå bieán laø moät taäp hôïp thoâng tin
ñöôïc ñaët teân maø chuùng ta thöôøng goïi chung laø taäp tin – file. Noùi theo caùch khaùc, taäp tin laø
moät daõy caùc bit coù teân vaø ñöôïc chöùa trong caùc thieát bò löu tröõ döõ lieäu. (Bit laø ñôn vò thoâng
tin. Bit coù theå nhaän 2 giaù trò: 0 hoaëc 1. Noù coù theå ñöôïc bieåu dieãn theo nhieàu caùch khaùc
nhau. Coù theå laø traïng thaùi ñoùng hay môû cuûa maïch ñieän, moät veät khaéc baèng tia laser treân
beà maët ñóa CD v.v... Caùc bit coù theå duøng ñeå theå hieän soá töï nhieân trong heä nhò phaân).
Caáu truùc cuûa moät taäp tin phaûn aùnh caùch thöùc maø taäp tin ñoù ñöôïc chöùa, ñöôïc thöïc thi,
vaø theå hieän treân caùc thieát bò (nhö maøn hình hay maùy in) goïi laø ñònh daïng cuûa taäp tin. Ñònh
daïng naøy coù theå ñôn giaûn hay phöùc taïp.
Ñònh daïng cuûa taäp tin phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá trong ñoù quan troïng nhaát bao goàm:
• Heä ñieàu haønh khaùc nhau vaø kieán truùc maùy tính khaùc nhau coù theå ñoøi hoûi caùc ñònh
daïng cho taäp tin moät caùch khaùc nhau.
Thí duï: Treân cuøng moät kieán truùc Intel, taäp tin vaên baûn daïng ñôn giaûn nhaát taïo neân
bôûi heä ñieàu haønh Linux cuõng coù söï khaùc nhau vôùi taäp tin vaên baûn cuûa Windows (hay
DOS). Dó nhieân, caùc taäp tin vaên baûn naøy laïi caøng khoâng theå ñoïc ñöôïc treân caùc maùy
duøng heä ñieàu haønh Mac OS (chuùng khaùc nhau hoaøn toaøn veà maët kieán truùc maùy tính)
neáu khoâng coù caùc tieän ích ñaëc bieät ñeå chuyeån ñoåi ñònh daïng.
• Taäp tin duøng cho caùc muïc tieâu khaùc nhau cuõng seõ coù caùc ñònh daïng khaùc nhau.
Ngoaøi söï raøng buoäc veà ñònh daïng cuûa heä ñieàu haønh, caùc taäp tin duøng trong caùc öùng
duïng hay caùc phaàn meàm khaùc nhau cuõng seõ khaùc nhau vaø söï khaùc nhau naøy tuøy
thuoäc vaøo kieán truùc cuûa caùc öùng duïng söû duïng caùc taäp tin ñoù.
Thí duï deã hieåu nhaát laø ñònh daïng cuûa moät taäp tin vaên baûn phaûi khaùc vôùi ñònh daïng
cuûa moät taäp tin hình aûnh hay taäp tin aâm thanh, cho neân cuõng ñoøi hoûi caùc phaàn meàm
khaùc nhau töông öùng.

W11X
BTSK soá 1/2009
 • Caùc taäp tin duøng cho cuøng moät muïc tieâu cuõng coù theå coù ñònh daïng khaùc nhau tuyø
theo nhaø saûn xuaát naøo ñaõ thieát keá ra noù.
Thí duï: Trong caùc taäp tin hình veõ ñoà hoïa thì caùc taäp tin kieåu Bitmap (caùc teäp hình
coù ñuoâi laø .bmp) coù ñònh daïng hoaøn toaøn khaùc vôùi caùc taäp tin kieåu Tagged Image
File Format (ñuoâi cuûa loïai taäp tin naøy laø .tif) vaø cuõng khaùc vôùi taäp tin kieåu Joint
Photographic Experts Group (vôùi caùc ñuoâi coù daïng .jpg hay .jpeg).
Töø những lưu yù veà ñònh daïng neâu treân, người sử dụng coù thể hình dung ra ña dạng
những kịch bản về vaán ñeà töông hôïp, chẳng hạn như: muốn sửa chữa hệ thống tập tin của hệ
ñieàu haønh Windows trong moâi tröôøng cuûa heä ñieàu haønh MS-DOS; hệ thống maùy tính baùo
loãi khi laàn ñaàu gaëp dạng tập tin lạ; cần phải chọn lưu laïi (save) loại ñịnh dạng tập tin naøo
khi ứng dụng ñöa ra moät danh saùch caùc ñeà nghị …?
(Coøn tieáp)

Baøi toaùn kyø naøy

“… Sau khi ñaøm phaùn baát thaønh, cuoäc ñình coâng do Nghieäp ñoaøn Coâng nhaân (United Auto
Workers-UAW) cuûa taäp ñoaøn saûn xuaát xe hôi Hoa Kyø General Motors (GM) toå chöùc ñaõ
dieãn ra vaøo ngaøy 24-9-2007. Theo öôùc tính cuûa chuû tòch Nghieäp ñoaøn coâng nhaân xe hôi
Canada Buzz Hargrove, seõ coù ñeán 80.000 ngöôøi maát vieäc laøm neáu cuoäc ñình coâng tieáp
dieãn. Giôùi phaân tích cho raèng taùc ñoäng cuûa cuoäc ñình coâng seõ nhanh choùng lan ra khaép
ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát phuï tuøng xe hôi vaø möùc ñoä aûnh höôûng cuûa cuoäc ñình coâng tuøy
thuoäc vaøo thôøi gian ñình coâng vaø moái lieân heä giöõa caùc coâng ty naøy vôùi GM. Chuû tòch Hieäp
hoäi Caùc nhaø cung caáp Phuï tuøng Neil De Koker than thôû, cöù moãi 1 chieác xe khoâng raùp ñöôïc
do ñình coâng thì seõ coù ñeán 10.000 boä phaän xe bò öù ñoïng…”.
Nguoàn http://money.cnn.com/2007/09/24/news/companies/gm_uaw_strikedeadline/index.htm
Vieäc ñình coâng khoâng chæ aûnh höôûng ñeán nhöõng ngöôøi coù lieân quan maø xaõ hoäi cuõng phaûi
gaùnh chòu nhöõng heä luïy cuûa vieäc ñình coâng. Giaû söû anh (chò) laø ngöôøi coù traùch nhieäm giaûi
quyeát vaán ñeà ñình coâng ôû möùc vó moâ, haõy ñeà xuaát giaûi phaùp khaéc phuïc coù tính khaû thi vaø
saùng taïo.

W12X
BTSK soá 1/2009
Xin giôùi thieäu moät soá yù töôûng cuûa sinh vieân khoa Myõ thuaät coâng nghieäp, Ñaïi hoïc daân laäp
Vaên Lang naêm hoïc 2008-2009 (khoùa 336 Phöông phaùp luaän saùng taïo) thu ñöôïc baèng
phöông phaùp Ñoái töôïng tieâu ñieåm maø ñoái töôïng tieàn thaân laø caây vieát chì:

Ñoái töôïng tieàn thaân

Buùt chì thaân thieän

moâi tröôøng.
Taùc giaû: Traàn Nöõ Xuaân

Buùt chì vui hoïc Bình hoa daïng buùt chì

Taùc giaû:: Leâ Mai Thanh

W 13 X
BTSK soá 1/2009
 Buùt chì coù dao

Buùt chì coù ñeøn pin

Taùc giaû: Traàn Quoác Tuaán

Buùt chì trang ñieåm Buùt chì daønh cho thôï söûa chöõa

Buùt chì gaén chìa khoùa

Taùc giaû: Lyù Döôõng Dieãn

Buùt chì duøng trong ñeâm toái

Taùc giaû: Nguyeãn Duy Minh

W 14 X
BTSK soá 1/2009
Buùt chì giaûi trí Buùt chì vaø kính phoùng ñaïi Buùt chì caïo raâu

Taùc giaû: Huyønh Vaên Tuù

Bia moä cuûa thôøi troán hoïc

Leng keng ñaøn gioù buùt chì

Taùc giaû: Traàn Baûo Duy

Maët daây chuyeàn kieâm caây vieát chì

Taùc giaû: Trònh Ngoïc Anh Tuaán

W 15 X
BTSK soá 1/2009
Buùt chì 3 chöùc naêng
Taùc giaû: Hoaøng Thuïy Thanh
Chaúng coøn sôï hoâi!
Taùc giaû: Traàn thò Toá Haø

Buùt chì daønh cho ngöôøi thích veõ

Taùc giaû: Traàn Thò Kim Tuyeán Buùt chì löôïc
Taùc giaû: Phaïm Ngoïc Ñieäp

Buùt chì vaïn naêng

Taùc giaû: Haø Nam Trí

W 16 X
BTSK soá 1/2009
BTSK xin ñaêng trích ñoaïn, ruùt ra töø Boä saùch “Saùng taïo vaø ñoåi môùi” cuûa
thaày Phan Duõng tôùi caùc anh, chò quan taâm moân hoïc Phöông phaùp luaän saùng
taïo. Anh, chò naøo muoán ñoïc ñaày ñuû, xin ñoïc cuoán soá 1: Giôùi thieäu Phöông
phaùp luaän saùng taïo vaø ñoåi môùi

.........................................................................................................

3.3.3. Nguyeân nhaân thaønh coâng ôû theá kyû 21: Saùng taïo vaø ñoåi môùi –
Tri thöùc
• Con ngöôøi voán coù nhu caàu toàn taïi vaø phaùt trieån. Ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu
naøy, con ngöôøi gaëp hoaëc ñeà ra caùc baøi toaùn caàn giaûi. Tuy nhu caàu coù nhieàu loaïi,
nhöng do ñaëc ñieåm cuûa kinh teá thò tröôøng: nhieàu saûn phaåm, dòch vuï coù theå mua
ñöôïc baèng tieàn, xuaát hieän nhu caàu töông ñoái vaïn naêng: nhu caàu coù nhieàu tieàn (trôû
neân giaøu, thaønh coâng veà kinh teá).
Theo Lester Thurow, caùc nghieân cöùu phaùt trieån kinh teá ôû theá kyû 19 vaø 20 cho
thaáy: moät caù nhaân, coâng ty hoaëc quoác gia ñeàu ñaõ trôû neân giaøu neáu coù moät hoaëc
keát hôïp vaøi trong soá boán nguyeân nhaân sau:
1. Coù taøi nguyeân thieân nhieân nhieàu hôn nhöõng ngöôøi xung quanh.
2. Sinh ra ñaõ giaøu (ñöôïc thöøa keá taøi saûn lôùn töø ñôøi tröôùc), coù voán
tính theo ñaàu ngöôøi lôùn hôn nhöõng ngöôøi xung quanh.
3. Coù coâng ngheä tieân tieán hôn nhöõng ngöôøi xung quanh.
4. Coù nguoàn nhaân löïc toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh.
Coù caâu hoûi ñaët ra: ÔÛ theá kyû 21, nguyeân nhaân naøo laøm cho moät caù nhaân, coâng
ty hoaëc quoác gia thaønh coâng veà kinh teá? Caâu traû lôøi laø, do taùc ñoäng cuûa ba khuynh
höôùng lôùn neâu ôû phaàn ñaàu muïc naøy, ba nguyeân nhaân ñaàu caøng ngaøy caøng giaûm
bôùt vai troø.
Toaøn caàu hoùa kinh teá thò tröôøng laøm cho caùc taøi nguyeân thieân nhieân luaân
chuyeån khaép theá giôùi. Ñieàu naøy coù nghóa, khoâng coù saün taøi nguyeân thieân nhieân,
coù tieàn, baïn vaãn mua ñöôïc caùc taøi nguyeân thieân nhieân döôùi daïng caùc quaëng
khoaùng saûn, nguyeân, nhieân, vaät lieäu thoâ… Caùc tieán boä khoa hoïc-kyõ thuaät laøm tyû
troïng nguyeân, nhieân, vaät lieäu trong saûn phaåm caøng ngaøy caøng giaûm, laøm giaù cuûa
caùc taøi nguyeân thieân nhieân coù khuynh höôùng reû ñi. Giaù thöïc (sau khi tröø ñi laïm
phaùt…) cuûa caùc nguyeân lieäu thoâ naêm 1990 chæ baèng 60 % naêm 1980 vaø naêm 1980
chæ baèng 70 % naêm 1970. Ñieàu naøy laøm cho nhöõng ai giaøu vì nguyeân nhaân duy
nhaát laø coù taøi nguyeân thieân nhieân nhieàu hôn nhöõng ngöôøi xung quanh khoâng coøn
giaøu nhö tröôùc nöõa. Cuoái theá kyû 19, Argentina laø moät trong nhöõng nöôùc giaøu nhaát
theá giôùi. Ñeán naêm 1929 hoï vaãn coøn giaøu ngang vôùi nöôùc giaøu nhaát chaâu AÂu.
Ngaøy nay, Argentina chæ ñöôïc xeáp vaøo danh saùch caùc nöôùc ñang phaùt trieån, thaäm

W 17 X
BTSK soá 1/2009
chí, trôû thaønh con nôï lôùn vaø suyùt bò vôõ nôï. Ñieàu töông töï cuõng xaûy ra vôùi Chile. New Zealand ñaõ coù
luùc ñöùng thöù ba theá giôùi veà thu nhaäp tính theo ñaàu ngöôøi. Hieän nay, New Zealand ñöôïc xeáp vaøo
cuoái danh saùch cuûa caùc nöôùc chaâu AÂu thuoäc Toå chöùc hôïp taùc vaø phaùt trieån kinh teá (OECD), chæ
ñöùng treân Hy Laïp vaø Boà Ñaøo Nha. Chính ngöôøi New Zealand ñang lo laéng noùi veà “hoäi chöùng New
Zealand” vaø sôï raèng, neáu khoâng coù caùc bieän phaùp tích cöïc thì coù theå bieán thaønh “caên beänh
Argentina”. Trong khi ñoù, Vieät Nam ta trong suoát lòch söû cuûa mình, chöa bao giôø laø ñaát nöôùc giaøu
vaøo loaïi nhaát theá giôùi nhôø taøi nguyeân thieân nhieân.
Töông töï, ngöôøi ta taïo ra ñöôïc thò tröôøng voán toaøn caàu luaân chuyeån khaép theá giôùi, hoaït ñoäng
theo kieåu ôû ñaâu sinh lôøi nhanh thì doøng voán ñoå ñeán. Ñieàu naøy coù nghóa, öu theá cuûa ngöôøi sinh ra ñaõ
giaøu (nhôø voán tích luõy töø caùc ñôøi tröôùc ñeå laïi) daàn bò maát, vì moät ngöôøi khôûi nghieäp vôùi hai baøn tay
traéng coù theå vay ñöôïc töø ngaân haøng soá tieàn lôùn neáu ngöôøi ñoù coù döï aùn khaû thi vaø vaán ñeà voán ñöôïc
giaûi quyeát.
Ngaøy nay, cuõng do toaøn caàu hoùa, caùc loaïi coâng ngheä cuõng luaân chuyeån khaép theá giôùi. Neáu
baïn coù tieàn vaø khoâng bò caám vaän, baïn coù theå mua ngay ñöôïc coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán nhaát theá
giôùi vaø ñoái thuû cuûa baïn khoâng coøn öu theá coâng ngheä so vôùi baïn.
Trong khi ñoù, vôùi thôøi gian, nguyeân nhaân thöù tö: Coù löïc löôïng lao ñoäng toát hôn nhöõng ngöôøi
xung quanh noåi leân thaønh nguyeân nhaân quan troïng nhaát vaø daàn trôû thaønh nguyeân nhaân duy nhaát ñeå
thaønh coâng veà kinh teá.
ÔÛ theá kyû 19 vaø 20, löïc löôïng lao ñoäng toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh ñöôïc hieåu laø löïc löôïng
lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn, coù caùc kyõ naêng ngheà nghieäp toát hôn nhöõng ngöôøi khaùc. ÔÛ quy moâ
quoác gia, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc (Human Resource Development) ñeå coù ñöôïc löïc löôïng lao
ñoäng toát hôn caùc quoác gia khaùc laø moät trong caùc nhieäm vuï chính cuûa heä thoáng giaùo duïc-ñaøo taïo.
Ngöôøi ta goïi nhoùm caùc nöôùc giaøu nhaát theá giôùi laø “Caâu laïc boä caùc nöôùc giaøu nhaát theá giôùi”.
Töø naêm 1870 ñeán nhöõng naêm 1990, ba nöôùc giaøu veà taøi nguyeân thieân nhieân laø Argentina, Chile vaø
New Zealand bò loaïi ra khoûi Caâu laïc boä. Cuõng trong suoát hôn moät traêm naêm ñoù, duy nhaát Nhaät
Baûn vôùi tö caùch quoác gia coâng nghieäp ñöôïc gia nhaäp Caâu laïc boä chính baèng con ñöôøng phaùt trieån
nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc-ñaøo taïo. Ñoái vôùi ba nguyeân nhaân khaùc: taøi nguyeân thieân nhieân,
voán tính theo ñaàu ngöôøi, coâng ngheä, Nhaät Baûn ñeàu coù xuaát phaùt ñieåm thua keùm caùc nöôùc phaùt
trieån khaùc.
Vieäc chuù yù phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coøn coù tính truyeàn thoáng vì trieát lyù coå cuûa Nhaät daïy
raèng:
OÂng chuû keùm laø oâng chuû ñeå ñaát moïc toaøn coû daïi.
OÂng chuû gioûi laø oâng chuû bieát troàng luùa.
OÂng chuû thoâng minh: bieát laøm cho ñaát maøu môõ.
OÂng chuû saùng suoát: bieát chaêm soùc ngöôøi laøm.
M. Morishima cho bieát, chính phuû Nhaät Baûn ñaõ baét tay vaøo vieäc taïo döïng moät heä thoáng tröôøng
hoïc hieän ñaïi cuøng vôùi vieäc ban haønh bakusei (Luaät giaùo duïc) vaøo naêm 1872, töùc laø chæ hai naêm sau
khi Anh thöïc hieän Luaät giaùo duïc vaø 7 naêm sau khi Myõ xoùa boû cheá ñoä noâ leä. Ñeå laøm ñieàu naøy,
ngöôøi ta chia ñaát nöôùc thaønh khoaûng 50.000 khu vöïc tröôøng hoïc phoå thoâng, treân cô sôû laø moãi khu
vöïc ñaûm nhaän 600 ngöôøi vaø ñaõ aùp duïng cheá ñoä hoïc taäp baét buoäc treân toaøn quoác, thoâng qua vieäc
xaây döïng moät tröôøng hoïc taïi moãi khu vöïc. Hôn theá, nhöõng tröôøng hoïc naøy ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø
khoâng phaân bieät vò trí xaõ hoäi, lyù lòch hay giôùi tính cuûa ngöôøi hoïc. Naêm 1873 môùi chæ 28% toång soá

W 18 X
BTSK soá 1/2009
daân cö ôû ñoä tuoåi ñeán tröôøng ñi hoïc, naêm 1882, con soá naøy laø 50%, naêm 1895 laø 67% vaø naêm 1904
ñaõ ñaït 98%.
ÔÛ theá kyû 21, löïc löôïng lao ñoäng toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh ñöôïc hieåu cao hôn: Ngoaøi
vieäc ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn ñeå coù caùc kyõ naêng ngheà nghieäp tieân tieán, löïc löôïng lao ñoäng coøn phaûi coù
theâm caùc kyõ naêng môùi, ñaëc bieät trong ñoù laø caùc kyõ naêng saùng taïo vaø ñoåi môùi.
Tröôùc ñaây, noùi ñeán saùng taïo vaø ñoåi môùi, thöôøng ngöôøi ta cho raèng, chæ lónh vöïc nghieân cöùu
khoa hoïc-kyõ thuaät môùi caàn nhöõng nhaân vieân suy nghó saùng taïo. Ñieàu naøy ñöôïc phaûn aùnh trong caâu
chuyeän sau:
“Moät buoåi toái E. Rutherford (nhaø vaät lyù ñöôïc giaûi thöôûng Nobel) gheù vaøo phoøng
thí nghieäm. Maëc duø ñaõ raát muoän, moät nhaân vieân cuûa oâng vaãn ñang mieät maøi laøm thí
nghieäm vôùi caùc maùy ño. Rutherford hoûi: “Anh laøm gì muoän vaäy?”. Ngöôøi nhaân vieân
traû lôøi: “Thöa giaùo sö, toâi laøm vieäc”.
− Theá ban ngaøy anh laøm gì?
− Toâi laøm vieäc, taát nhieân.
− Vaø saùng sôùm anh cuõng laøm vieäc?
− Vaâng, thöa giaùo sö, saùng sôùm toâi cuõng laøm vieäc.
Ngöôøi nhaân vieân xaùc nhaän vaø chôø ñôïi lôøi khen töø nhaø baùc hoïc noåi tieáng.
Rutherford sa saàm maët vaø böïc boäi hoûi: “Haõy nghe ñaây, khi naøo thì anh suy nghó?”
Cuõng chính Rutherford thöôøng söû duïng tieâu chuaån sau ñeå choïn nhaân vieân: OÂng giao moät ñeà
taøi cuï theå cho ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån. Sau khi hoaøn thaønh, neáu ngöôøi ñoù coøn ñeán hoûi oâng laøm gì
tieáp theo thì oâng cho thoâi vieäc. OÂng ñoøi hoûi nhaân vieân phaûi bieát suy nghó ñoäc laäp vaø coù yù töôûng
saùng taïo ñeå phaùt trieån tieáp coâng vieäc ñöôïc giao.
Coøn trong caùc lónh vöïc khaùc, ngöôøi ta cho raèng chæ nhöõng nhaø laõnh ñaïo, quaûn lyù caáp cao môùi
caàn saùng taïo, caùc caáp döôùi laø nhöõng ngöôøi thöøa haønh, thaäm chí, thieân loâi chæ ñaâu ñaùnh ñaáy. Döôùi
ñaây laø caâu chuyeän xaûy ra trong caùc coâng ty: Nhaø quaûn lyù baét gaëp nhaân vieân cuûa mình khoâng nhöõng
khoâng laøm vieäc maø coøn coù daùng veû traàm tö beøn hoûi: “Anh laøm gì vaäy?”. Nhaân vieân traû lôøi: “Baùo
caùo seáp, toâi suy nghó veà coâng vieäc”. Nhaø quaûn lyù sa saàm neùt maët, böïc boäi noùi: “Anh ñaõ ñöôïc ñaøo taïo
ngheà nghieäp, vaäy cöù theá maø laøm. Ngöôøi ta traû löông cho anh ñeå anh laøm vieäc chöù khoâng phaûi suy
nghó veà coâng vieäc. Haõy vöùt caùc suy nghó cuûa anh ñi maø baét tay vaøo laøm vieäc, neáu khoâng, anh seõ gaëp
raéc roái to ñaáy”.
Ngaøy nay, tình hình ñaõ thay ñoåi. Vaøo ñaàu nhöõng naêm 1990, Boä lao ñoäng Myõ ñaët haøng Hieäp
hoäi Hoa Kyø veà huaán luyeän vaø phaùt trieån (The American Society for Training and Development)
nghieân cöùu ñeå traû lôøi caâu hoûi: “Nhöõng ngöôøi tìm vieäc trong töông lai caàn coù nhöõng kyõ naêng cô baûn
naøo môùi coù vieäc laøm?” Keát quaû, 13 kyõ naêng ñöôïc ñöa ra, trong ñoù, tö duy saùng taïo ñöôïc xeáp ñaàu
tieân, xem Hình 1: Caùc kyõ naêng môùi cuûa töông lai.

Khi coâng vieäc ngaøy caøng trôû neân linh ñoäng

Tö duy saùng taïo
1 hôn thì caùc giaûi phaùp cuûa ngöôøi lao ñoäng
Creative Thinking
cuõng caàn phaûi saùng taïo hôn.
Xaùc ñònh muïc tieâu / Thuùc ñaåy haønh ñoäng Ngöôøi lao ñoäng caàn phaûi xaùc ñònh ñöôïc muïc
2
Goal-Setting/Motivation tieâu caàn ñaït vaø kieân trì ñeå ñaït muïc tieâu ñoù.

W 19 X
BTSK soá 1/2009
 Coù khaû naêng laøm vieäc aên yù vôùi nhaø cung
Caùc kyõ naêng quan heä giöõa ngöôøi vaø ngöôøi caáp, ñoàng nghieäp vaø khaùch haøng seõ laø yeâu
3
Interpersonal Skills caàu thieát yeáu cho caùc coâng vieäc trong töông
lai.
Ngöôøi lao ñoäng ngaøy caøng ñöôïc yeâu caàu
Khaû naêng laõnh ñaïo
4 nhaän laõnh nhieàu traùch nhieäm hôn vaø höôùng
Leadership
daãn caùc ñoàng nghieäp cuûa mình khi caàn thieát.

Ngöôøi lao ñoäng caàn bieát caùch hoïc ñeå coù

Hoïc caùch hoïc
5 ñöôïc caùc thoâng tin vaø kyõ naêng môùi, vaø bieát
Learning to Learn
aùp duïng chuùng vaøo coâng vieäc cuûa mình.

Bieát laéng nghe seõ giuùp cho ngöôøi lao ñoäng

Bieát laéng nghe
6 hieåu ñöôïc nhöõng baän taâm cuûa ñoàng nghieäp,
Listening
nhöõng nhaø cung caáp vaø khaùch haøng.

Thöông thuyeát Ngöôøi lao ñoäng caàn coù khaû naêng xaây döïng
7
Negotiation söï thoûa thuaän thoâng qua vieäc cho vaø nhaän.

Ngöôøi lao ñoäng phaûi coù khaû naêng traû lôøi moät
Kyõ naêng giao tieáp baèng lôøi noùi
8 caùch roõ raøng nhöõng moái baän taâm cuûa ñoàng
Oral Communications
nghieäp, nhaø cung caáp vaø khaùch haøng.
Nhaân vieân phaûi hieåu roõ caùch thöùc ñaùp öùng
Tính hieäu quaû cuûa toå chöùc caùc muïc ñích cuûa coâng ty vaø hoï caàn phaûi
9
Organizational Effectiveness laøm vieäc nhö theá naøo ñeå goùp phaàn ñaït ñöôïc
nhöõng muïc ñích ñoù.
Nhöõng nhaân vieân ñaùng quyù nhaát laø nhöõng
Kyõ naêng phaùt trieån ngheà nghieäp/nhaân caùch
10 ngöôøi hieåu ñöôïc raèng hoï caàn phaûi luoân luoân
Personal/Career Development Skills
phaùt trieån trong coâng vieäc cuûa hoï.
Caùc toå chöùc lao ñoäng môùi seõ luoân ñoøi hoûi taát
Giaûi quyeát vaán ñeà
11 caû nhaân vieân giaûi quyeát vaán ñeà vaø tìm kieám
Problem Solving
lôøi giaûi.
Caùc caùn boä quaûn lyù coâng ty noùi raèng hoï
Töï troïng
12 muoán coù nhöõng ngöôøi lao ñoäng töï haøo veà
Self-Esteem
chính baûn thaân vaø caùc khaû naêng cuûa mình.
Laøm vieäc moät caùch hôïp taùc coù nghóa: ngöôøi
lao ñoäng phaûi bieát phaân chia coâng vieäc moät
Laøm vieäc ñoàng ñoäi
13 caùch coâng baèng, hieäu quaû vaø cuøng laøm vieäc
Teamwork
vôùi nhau ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích chung cuûa caû
nhoùm.

Hình 1: Caùc kyõ naêng môùi cuûa töông lai

Nhö vaäy, nguyeân nhaân duy nhaát coøn laïi ñeå moät caù nhaân, coâng ty, quoác gia thaønh coâng veà
maët kinh teá ôû theá kyû 21 laø coù nguoàn nhaân löïc toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh: nguoàn nhaân löïc

W 20 X
BTSK soá 1/2009
coù khaû naêng taïo ra nhieàu giaù trò thaëng dö hôn nhöõng ngöôøi xung quanh baèng saùng taïo vaø ñoåi
môùi.
Baïn coù theå hình dung caùch laøm aên ñaõ baét ñaàu töø theá kyû 20 vaø ngaøy caøng phoå bieán ôû theá
kyû 21 nhö sau: Baïn khôûi söï doanh nghieäp vôùi voán töï coù raát ít nhöng baïn coù khaû naêng phaùt hieän
vaán ñeà vaø tìm ñöôïc lôøi giaûi. Baïn laäp döï aùn vaø coù theå vay töø ngaân haøng hoaëc quyõ tö baûn maïo
hieåm (Venture Capital) moät soá tieàn lôùn. Vôùi soá tieàn ñoù, baïn coù theå mua coâng ngheä tieân tieán,
caùc nguyeân, vaät lieäu caàn thieát vaø traû tieàn thueâ nhaân coâng. Neáu baïn vaø löïc löôïng lao ñoäng cuûa
baïn saùng taïo vaø ñoåi môùi hôn nhöõng ngöôøi khaùc, lôïi nhuaän cuûa baïn seõ cao hôn nhöõng ngöôøi
khaùc. Baïn traû ñöôïc voán vay vaø naâng löông cho caùc lao ñoäng cuûa mình. Baïn laïi laäp döï aùn môùi,
caàn tieàn laïi vay tieáp vaø cöù nhö theá… Toùm laïi, baïn vaø nguoàn nhaân löïc cuûa baïn phaûi saùng taïo vaø
ñoåi môùi toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh môùi hy voïng thaønh coâng veà kinh teá ôû theá kyû 21. Ñaây
laø caùch ñi cuûa nhieàu coâng ty nhoû ñeå sau naøy trôû thaønh caùc taäp ñoaøn lôùn nhö Sony, Honda… vaø
ñeå Bill Gates trong voøng chöa tôùi 30 naêm trôû thaønh ngöôøi giaøu nhaát theá giôùi.
• Theo nhieàu taùc giaû, ví duï, T. Murakami vaø nhöõng ngöôøi khaùc, xaõ hoäi loaøi ngöôøi phaûi
traûi qua boán thôøi ñaïi, coøn goïi laø boán laøn soùng phaùt trieån hoaëc laø boán laøn soùng vaên minh: noâng
nghieäp, coâng nghieäp, thoâng tin vaø saùng taïo (hay coøn goïi laø tri thöùc) vôùi nhöõng coâng cuï lao
ñoäng (hieåu theo nghóa roäng nhaát) töông öùng vôùi caùc boä phaän cuûa cô theå ngöôøi, xem Hình 2.

Hình 2: Boán neàn vaên minh cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø nhöõng yeâu caàu töông öùng vôùi caùc boä phaän treân
cô theå ngöôøi
Thöïc teá cho thaáy, söï phaùt trieån lieân tuïc, oån ñònh vaø beàn vöõng chæ coù theå xaûy ra khi söï phaùt
trieån, vaøo nhöõng thôøi kyø lòch söû caàn thieát, phaûi chuyeån töø nguyeân lyù/heä thöùc (Paradigms) naøy sang
nguyeân lyù khaùc. Ví duï, nhôø caûi tieán, toác ñoä xe do ngöïa keùo ngaøy caøng taêng nhöng ôû ñaây coù giôùi
haïn cuûa söï phaùt trieån: xe loaïi ñoù khoâng bao giôø ñaït ñöôïc toác ñoä cuûa con ngöïa phi moät mình. Neáu
baïn muoán phaùt trieån tieáp, baïn phaûi chuyeån sang oâtoâ, hoaït ñoäng theo nguyeân lyù khaùc. Töông töï nhö
vaäy, xaõ hoäi loaøi ngöôøi phaûi chuyeån töø nguyeân lyù phaùt trieån naøy sang nguyeân lyù phaùt trieån khaùc ñeå
coù ñöôïc söï phaùt trieån maõi.
Thôøi ñaïi noâng nghieäp chaám döùt thôøi kyø saên baén, haùi löôïm, du cö, söû duïng ñoâi chaân raát nhieàu
baèng vieäc ñònh cö, troàng troït vaø chaên nuoâi, söû duïng caùc coâng cuï lao ñoäng coøn thuû coâng khai thaùc
ñaát ñai. ÔÛ thôøi ñaïi coâng nghieäp, moïi ngöôøi lao ñoäng duøng tay ñieàu khieån caùc maùy moùc. Coøn chính
caùc maùy moùc ñoù hoaït ñoäng baèng naêng löôïng ngoaøi cô baép, giuùp taêng söùc maïnh vaø noái daøi ñoâi tay
cuûa con ngöôøi. ÔÛ thôøi ñaïi thoâng tin, töông töï, maùy tính, caùc maïng löôùi thoâng tin giuùp taêng söùc
maïnh, noái daøi caùc boä phaän thu, phaùt thoâng tin treân cô theå ngöôøi nhö caùc giaùc quan, tieáng noùi, chöõ
vieát, hình veõ… vaø moät soá hoaït ñoäng loâgích cuûa boä naõo.

W 21 X
BTSK soá 1/2009
 ÔÛ nhöõng nöôùc phaùt trieån, ngöôøi ta ñaõ baét ñaàu noùi veà thôøi ñaïi saùng taïo (hay tri thöùc) cuøng caùc
coâng cuï söû duïng trong thôøi ñaïi ñoù (caùch taïo khaùi nieäm – Conceptor; coâng ngheä phaùt yù töôûng – Idea
Engineering ñeàu laø nhöõng coâng cuï thuoäc PPLSTVÑM) nhö laø thôøi ñaïi haäu thoâng tin töø cuoái nhöõng
naêm 1980, ñaàu nhöõng naêm 1990.
J. Kao coù lieät keâ taùm nguyeân nhaân ñeå traû lôøi caâu hoûi “Taïi sao thôøi ñaïi tieáp theo thôøi ñaïi thoâng
tin laø thôøi ñaïi saùng taïo (tri thöùc)?”
1) Vì chính coâng ngheä thoâng tin muoán chuùng ta ñi tieáp ñeán thôøi ñaïi saùng taïo.
2) Vì ñaáy laø thôøi ñaïi tri thöùc. Trong caùc lónh vöïc caàn tri thöùc, chính saùng taïo laøm taêng giaù trò
thaëng dö cuûa tri thöùc, laøm cho tri thöùc ñem laïi nhieàu ích lôïi hôn.
3) Vì caùc coâng ty caøng ngaøy caøng thaáy traùch nhieäm phaûi nhanh choùng taùi saùng cheá chính
mình ñeå phaùt trieån.
4) Vì nhieàu ngöôøi laøm vieäc hoâm nay thaáy hoï coù quyeàn laøm caùc coâng vieäc saùng taïo vaø nhöõng
ngöôøi taøi thöôøng thay ñoåi choã laøm vieäc hôn bao giôø heát.
5) Vì lónh vöïc thieát keá chieám vò trí ñöùng ñaàu môùi.
6) Vì ñaõ coù söï thay ñoåi quan heä treân thò tröôøng: khaùch haøng baây giôø laø oâng (baø) chuû ñoøi hoûi,
so saùnh, khoâng coøn laø khaùch haøng trung thaønh nhö xöa. OÂng (baø) chuû môùi chæ coù moät caâu
hoûi: “Caùc ngöôøi seõ laøm gì cho ta ngaøy mai?” Chæ coù saùng taïo môùi traû lôøi ñöôïc caâu hoûi naøy.
7) Vì caïnh tranh toaøn caàu ñoøi hoûi moãi nöôùc phaûi huy ñoäng caùc yù töôûng, taøi naêng vaø caùc toå
chöùc saùng taïo. Coâng ty naøo coi thöôøng ñieàu naøy seõ ñaùnh maát nhöõng caùch xem xeùt quan
troïng veà chieán löôïc.
8) Vì quaûn lyù ñang thay ñoåi vai troø töø kieåm soaùt sang giaûi phoùng söùc saùng taïo. Ñaây chính laø
tö duy quaûn lyù môùi.
Ñeå traû lôøi caâu hoûi: “Taïi sao sau thôøi ñaïi thoâng tin laø thôøi ñaïi saùng taïo (hay tri thöùc)?”, tröôùc
heát, chuùng ta laøm quen vôùi khaùi nieäm “tri thöùc” (kieán thöùc).
Tri thöùc (Knowledge) laø thoâng tin mang laïi yù nghóa vaø ích lôïi cho ngöôøi coù thoâng tin ñoù.
Theo nghóa toát ñeïp, “ích lôïi cho ngöôøi coù thoâng tin ñoù”, ít nhaát, khoâng laøm haïi ích lôïi cuûa coäng
ñoàng vaø xaõ hoäi.
Theo ñònh nghóa naøy, tri thöùc laø thoâng tin nhöng khoâng phaûi thoâng tin naøo cuõng laø tri thöùc.
Ngöôøi coù thoâng tin, coù nghóa laø, thoâng tin phaûi naèm trong ñaàu ngöôøi ñoù. Do vaäy, baïn caàm trong tay
quyeån saùch chöa ñoïc, baêng, ñóa CD chöa xem, chöa nghe… baïn chöa theå noùi raèng baïn coù thoâng tin.
Ngay caû tröôøng hôïp, thoâng tin naèm trong trí nhôù baïn roài maø baïn chaúng thaáy noù lieân quan gì ñeán
mình, chaúng suy ra theâm ñöôïc ñieàu gì, chaúng thaáy giuùp ích mình hôn tröôùc ngay laäp töùc, hay trong
töông lai thì noù vaãn chæ laø thoâng tin. Bôûi vì, thoâng tin phaûi mang laïi yù nghóa vaø ích lôïi cho baïn môùi
laø tri thöùc. Nhö vaäy, tri thöùc noùi ñeán ôû ñaây laø tri thöùc cuûa töøng caù nhaân cuï theå chöù khoâng phaûi tri
thöùc nhaân loaïi theo caùch hieåu thoâng thöôøng: Tri thöùc naèm trong caùc quyeån saùch.
Khi chuùng ta ñi hoïc, chuùng ta keá thöøa tri thöùc nhaân loaïi ñeå bieán thaønh tri thöùc cuûa caù nhaân.
Tuøy theo chuyeân moân, nghieäp vuï, nhöõng ngöôøi khaùc nhau seõ keá thöøa caùc tri thöùc khaùc nhau maø
ngöôøi khoâng ñöôïc ñaøo taïo thì khoâng coù caùc tri thöùc ñoù. Ví duï, taám phim phoåi vôùi ngöôøi bình thöôøng
chæ laø thoâng tin, vôùi baùc syõ chuyeân moân ñaáy laø tri thöùc. Ñieàu töông töï cuõng xaûy ra ñoái vôùi caùc lónh
vöïc khaùc.

(còn tiếp)

W 22 X
BTSK soá 1/2009