Gii thiu truyn Kiu - bn in t

Truyn Kiu - tc phm c vit bi i thi ho Nguyn Du (1765-1820) l mt tc phm vn chng kinh in nht
trong lch s vn hc Vit Nam. Gm 3254 cu th c vit theo th lc bt mang m m hng ca ca dao truyn
thng. Ni dung da theo tc phm vn xui lng mn Trung Quc song vn phn nh su sc tinh thn dn tc vi
nhng gi tr truyn thng ca ngi Vit Nam nh trch nhim c nhn i vi bn thn, vi x hi i lp vi
nhng gi tr tinh thn.
Truyn Kiu c vit bng ch Nm tng hnh, khng phi bng h thng ch vit hin i vn c gi l ch
Quc Ng, ch vit c s dng thay th ch Nm t u th k th 20. Vn bn cui cng ca truyn kiu c
l cng c tm thy v v mt lch s m ni tc phm ny cha bao gi c in ra ngoi tr nhng phin bn
khc g.
Nhng hc gi gn y h l nhng phin bn khc nhau ca truyn kiu. Hi Bo tn di sn ch Nm v vn
phng Nm Na lm cng tc s ha 6 phin bn khc nhau ca truyn kiu, c nin i t nm 1866 (c tm
thy gn y nht) ti nhng phin bn nm 1904 hay cn c gi l phin bn t gi. Vi vic s dng nhng
phin bn chnh thc mang tnh hc thut ca cc hc gi Nguyn Ti Cn (Moskva), Nguyn Qung Tun (Thnh
ph H ch Minh), Nguyn Th, Phan Anh Dng and Nh gio u t Nguyn inh Thng (Hu), tin s Nguyn Huy
Hng, MD (Texas), chng ti thit k mt cng c tm kim cho php hin th mi phin bn cng nh so snh
gia phin bn ny vi phin bn khc theo tng cu th nhn thy php lp t vng ring l hay cc c ng.
Vi cng c ny, chng ti hi vng s m chic cha kha kho tng vn hc Nm c Vit Nam trong mt kho tng th
vin s thc m m truyn Kiu l tc phm u tin

Kiu 1866
Bn Liu Vn ngNgh An
Nguyn Qung TunPhin m - kho d
Nxb Vn hc & Trung tm Nghin cu Quc hc (2004)
ng Nguyn Qung Tun l ngi su tm c ti Paris, th nc Php, bn Kiu Liu Vn ng 1871, hi
c xem l bn Kiu Nm c nin i c nht. ng phin m, kho d v cho in cun Kiu nm 2002. ng
cng may mn, trong chuyn i M, c ng m Quang Hng, ch nhn ca bn Kiu do Nguyn Hng Lp (Tiu
T Lm No Phu) chp tay nm 1870 kinh Hu, tng cho mt bn photocopy. V nc, ng cng phin m v
kho d cn thn cng hin cho bn c mt quyn Truyn Kiu - Bn Kinh, nm 2003. Ngoi ra ng vn kin tr
theo ui vic nghin cu vn bn Truyn Kiu v xut bn c nhiu cng trnh kho cu.
Nay nhn bn Liu Vn ng 1866 mi pht hin Ngh An, ng li may mn c Bo tng Khu lu nim Nguyn
Du tng cho mt bn photocopy. ng cn c m ngy phin m, kho d, so snh hai bn 1866 v 1871 tip tc
cng vic nghin cu vn bn Truyn Kiu m ng say m theo ui t my chc nm nay.
Vic su tm c bn Kiu nm c nht Ngh An l cng lao ca cc nh hot ng vn ho Ngh Tnh, qu

hng ca i thi ho Nguyn Du.

ng Nguyn Qung Tun l ngi ni tip v ni di ra cng vic su tm y: tt c u cng chung mt tm lng
yu qu v hn i vi di sn ca vn dn tc.
Cch y khng lu, bo ch a tin Bo tng Thng Hi Trung Quc phi b ra n 4 triu ri USD mua t
Hng Kng mt vn bn ch tho i Tng.
Lun n, quyn Truyn Kiu, mt bn nm chp tay nm 1894, c th vin Anh quc (The British Library)
mua vi mt gi cc k t ti mt ca hng sch qu him (Sam Fogg Rare Books and Manuscript s 35 St.
George Street) v quyn y cc k p v cng rt c gi tr.
Xa nay, nhng bn tho, bn gc, thm ch nhng s tay ghi chp... ca cc i vn ho u c coi l nhng bo
vt quc gia i vi vn ho v khoa hc. Vic su tm v nghin cu cc vn bn c l s tm v ci ngun ca tc
phm, ct tm ra ci b mt tht (bn lai din mc) ca tc phm. Vic ny l mt vic v cng kh khn, cng phu,
cn s phi hp vi nhiu chuyn ngnh nghin cu khc nhau mi mong tm ra c mt cu, mt ch. Nhng ch
ca Nguyn Du hay ca Ph, Pushkin, Shakespeare... l nht t thin kim, nn ta v cng trn trng.
ng Nguyn Qung Tun l ngi c cng v c duyn vi cng vic kh khn v h trng .
Nm 2002 chng ti phin m v cho xut bn quyn Kim Vn Kiu tn truyn ca Liu Vn ng khc in nm
1871. Bn nm c y lc trc c coi l c nht cn lu gi c mt bn ti Th vin Trng Sinh ng ng
Phng Paris (Php).
Th ri n thng 5 nm 2004 mt bn Kim Vn Kiu tn truyn cng ca nh Liu Vn ng c pht hin
gia nh ng Nguyn Th Quang, huyn Thanh Chng, tnh Ngh An. Bn ny c khc in nm 1866, nin hiu T
c th 19, c hn bn ca Th vin Trng Sinh ng ng Phng ti 6 nm.
Bn Kiu c nht ny tht v cng qu gi ch tic n b x mt 18 t tc 36 trang lm thiu i 864 cu.
Khu lu nim Nguyn Du do ng inh S Hng lm Trng ban mua c v trng by nh Bo tng ti x
Tin in, huyn Nghi Xun, tnh H Tnh.
Chng ti hn hnh c ng Hng gi tng cho mt bn photocopy v c gng nghin cu, phin m, kho d
v ch gii kp thi cho in hu c th cung cp cho cc c gi mt bn Kiu nm c, c nht cho ti nay.
Trong cng vic bin kho quyn sch ny chng ti nhn c s ng vin nhit tnh ca Gs Ts Mai Quc Lin,
Gim c Trung tm Nghin cu Quc hc.
Sch gm c ba phn:
PHN I: Nhn nh v bn Kim Vn Kiu tn truyn khc in nm 1866.
PHN II: Vn bn Truyn Kiu.
Chng ti cho in i chiu bn Nm vi bn quc ng phin m.
V bn in nm 1866 b mt 36 trang nn b khuyt cho cc trang thiu y, chng ti cho in 36 trang
trch t bn nm in nm 1871 cc c gi tin tham kho.
PHN III: Ch gii.
Cc ch gii c th dng chung cho c ba bn: bn 1866, bn 1871, v bn quc ng ghi trong phn Kho

d.
Ngh rng vic phin m, kho d v ch gii kh trnh khi nhng sai st, chng ti thnh thc yu cu cc c gi
vui lng n gp cho nhng kin qu bu khi ti bn chng ti c th sa cha li cho c chnh xc hn.
Chng ti xin chn thnh cm n trc.
Kiu 1870
Bn Kinh i T c
Nguyn Qung TunPhin m - kho d
Nxb Vn hc & Trung tm Nghin cu Quc hc (2003)
Cun TRUYN KIU Bn Nm c nht Liu Vn ng tng bn (1871) do ng Nguyn Qung Tun sao chp
Th vin Lin trng Sinh ng ng phng Paris, sau khi ph bin nhn c s ch ca gii nghin cu v
cc bn c gn xa.
Vo u thng 3 nm 2003 va qua, Trung tm Nghin cu Quc hc t chc ti H Ni mt cuc Hi tho ly tn
l i tm nguyn tc Truyn Kiu. ng o cc hc gi, cc nh nghin cu Hn Nm, nghin cu ng hc, nghin
cu vn hc H Ni v mt vi tnh ln cn ti d v pht biu nhiu kin c gi tr v mt phng php
lun nghin cu cng nh xut nhiu kin gii quyt mt s trng hp c th.
Cuc Hi tho d nhin l hng v vn bn Truyn Kiu ni chung ch khng nhm vo mt cng trnh ring bit
no. Nhng v bn Kiu Liu Vn ng ca nh nghin cu Nguyn Qung Tun v bn Kiu Duy Minh Th ca Gs
Nguyn Ti Cn u va mi cng b, nn Hi tho cng ch nhiu n hai cng trnh ny.
Vic nghin cu vn bn Truyn Kiu do to c mt mi.
Tip tc cng trnh nghin cu vn bn Truyn Kiu, ng Nguyn Qung Tun li cho cng b mt bn Kiu nm c
na, BN KINH, do Lm No Phu sao chp khi ang lm quan b Cng di triu T c, vo nm 1870 (sm hn
bn Liu Vn ng 1 nm).
Bn ny vn c lu gi Si Gn trong mt t sch t gia, sau 1975, u ng li c by bn ch sch c m
may mn con trai ng m Quang Hng mua c v gi sang cho ng Hoa K.
n khi c dp sang thm Hoa K Houston (Texas) ngy 8 thng 9 nm 2000 ng Tun c ng Hng
knh tng cho mt bn sao quyn on trng tn thanh.
Nhn thy bn Kiu nm y l mt bn Kinh c gi tr, ng Tun c bi vit trn tp ch Kin thc Ngy nay (s
368 ra ngy 1-11-2000) gii thiu vn bn c y vi cc nh nghin cu v cc c gi trong nc.
ng kin tr lm vic: phin m, lun gii v kho d gia bn Kinh ca Lm No Phu vi cc bn nm ca Liu Vn
ng (1871), Duy Minh Th (1879), Tng Hu ng (1874), Abel des Michels (1884, do Trn Ngn Hanh sao chp),
Kiu Onh Mu (1902), Quan Vn ng thi Hin Thi T (1906), Phc Vn ng (1918), Qung tp Liu Vn
ng (1924), Quan Vn ng (1925), v Chim Vn Th (vit sau nm 1905 v c in nm 1965). ng c phin
cc cu kho d ca Lm No Phu (Nht tc... ) v dch cc li bnh ca V Trinh v Nguyn Lng. ng lm
kho d cn thn gia hai bn: Lm No Phu v Liu Vn ng cc c gi thy r s khc bit gia bn Kinh v
bn Phng. ng cng kho d vi bn Tng Hu ng, mt bn Kiu c nhiu cu chp theo bn Kinh.

Ngy nay chng ta c thy tn mt bn Kinh ca Lm No Phu sao chp ngoi cc bn Kinh ch c nghe ni m
Kiu Onh Mu v Bi K - Trn Trng Kim dng i chiu, san nh khi phin m Truyn Kiu.
Nh th r rng l c cc bn Truyn Kiu Bn Kinh. Cc bn Kinh ny khng c in ra, m c chp tay, nh
o Nguyn Ph k li cnh ngi ta tranh nhau sao chp n ni gi giy t nh giy qu Lc .
Thi xa, vic chp tay nhng kit tc nh th l chuyn thng, trong khi vic in khc vn c nhng kh khn, phc
tp, tuy c tc dng ph bin rng ri, th vic chp tay, vi nhng nh th php l mt vic th v, mt vic mang
tnh ngh thut vi c tnh ca tng ngi.
Tt nhin cc bn chp tay Kinh ny c nhng khc bit vi cc bn Phng cng thi. N c vua quan
triu T c, mt ng vua m Kiu v theo li truyn c nhun sc bn Kiu cng vi cc cn thn (l nhng nh
vn, nh nho li lc) do li du n trong nhng bn Kiu ny.
Vic cng b bn Kinh do Lm No Phu sao chp cng em li nhng thng tin mi. Trong Li Ta, cu: Th... xut t
Hng Sn lip h Nguyn Du T Nh ng th tho, lu truyn ng (thp nin) vu t... (Bn Kiu ny xut x t
chnh th bt ca Hng Sn lip h Nguyn Du c lu truyn t 50 nm nay..." cho ta thy rng y c th l
bn c chp t bn gc, bn tc gi v bn ny lu truyn 50 nm nay (tnh t nm 1870 ngc li n nm
1820, nm Nguyn Du mt).
Nu i su vo tng ch, tng cu th c lm ch lm cu c th lm cn c i chiu, lun gii vi cc bn Kiu
nm c khc, t c gng c c ci b mt thc - bn lai din mc ca Truyn Kiu, mt vic v cng th v v
kh khn, cn phi huy ng nhiu ngnh hc, nhiu hc gi...
Bn phin m v kho d ny ca ng Nguyn Qung Tun tuy rt cng phu, nhng phin m nm l vic khng
n gin, c th cn c mt s ch ngi c cch ny k c cch khc, cng cn cng nhau tho lun thm tip
cn chn l, to nn mt din n hc thut va ho hng, va tao nh.
Xa chng c ngi cho rng Truyn Kiu c tc dng kch dng tao nh sao?
Kiu 1871
Bn Liu Vn ng
Nguyn Qung TunPhin m - kho d
Nxb Vn hc & Trung tm Nghin cu Quc hc (2002)
NH NGHIN CU NGUYN QUNG TUN V VN BN TRUYN KIU.
ng Nguyn Qung Tun thuc lp tr thc Ty hc, c o to chu o v ting Php v vn ho Php. C duyn
no khin ng t bin Ty i vo bin Tu - bin Hn ri t i vo bin Nm bin Ta, v ri mt i gn b vi
vic kho cu Truyn Kiu?
Chc chn rng l bi lng yu su nng i vi ting Ta, i vi vn ho nc nh, bi lng yu qu hng, t
nc. N nm su nh mt ht ging di lp t nng ph sa qu nh Kinh Bc ca ng v cht mt hm n ny
mm v vn ra nh sng.
Do nhiu nguyn do, hn hai nghn nm vn ho Hn Vit, Hn Nm c h b t la i vi nn vn ho ngy
nay. l mt mt mt qu ln v qu au n, bi v khng c g c th o lng c v b p c. Khng

sng trong nn vn ho phng ng vi ch ngha nhn vn tuyt diu y m Truyn Kiu ch l mt trong mun
ngn l chng thi ngi ta kh m i thoi v hiu nhau. Ngi ta mt m khng bit mnh mt, i khi cn t ho
m l nh th ngi ta bc n c n cc nn vn minh khc, ri b c ci c h, c k ca dn tc v
phng ng, trong khi cc nn vn minh y th h ch c xem nh mt ng Ty An Nam, mt ngi ch mi va
dnh mt cht bi hoa l ca cc kinh thnh u M. Ti hon ton khng c bi ngoi hay ng ca nht mnh
vo ci c xa, nhng y c vn !
Trong ci tnh th , nhng ngi tip nhn nhiu nn vn ho Ty-ng va li quay v v am m vi vn ho
Vit, nh ng Nguyn Qung Tun (v rt nhiu nh nghin cu khc m ta bit) l mt xc ng. N chng minh
rng, tuy cn l loi, nhng ngi nh th ang i ng ng ng hng v h s c nhng ng gp c ngha
cho vn ho dn tc.
My chc nm nay, c bit l t sau 1975, ng Nguyn Qung Tun lin tc cho ra nhng tc phm bin kho
vi mt sc lm vic v lng am m khng mi (tuy ng vo tui gn bt tun). Trong nhiu cng trnh, ngi
ta c bit ch n cc bn kho cu v vn bn Truyn Kiu ca ng.
Gn y, vic tm ti v vn bn Truyn Kiu vt tr nn no nhit. Nhiu nh nghin cu vi nhng kin gii khc
nhau em n cho gii nghin cu vn bn Truyn Kiu v bn c nhiu iu l th. Tu chung, ngi ta nhn
thy v c bn nay c mt vn bn Truyn Kiu tm n nh, trung thnh vi nguyn tc Nguyn Du, vi thin
ti Nguyn Du, thi php Nguyn Du... M l cng lao ca nhiu th h, ca ton dn tc, t cc nh nho khoa
bng cho n n nhng ngi bnh dn c Kiu, ngm Kiu, sng vi Kiu... H tr v cho Nguyn Du nhng
ch ch thc thin ti. Nhng vic tip tc tm thm cc bn Kiu Nm c, tho lun thm v cc trng hp phin
m, chn m, chn ch... trong tnh h thng ca vn bn, trong mi lin h lp tng su xa vi ng m, ng php,
ngha, vi cu trc thi php vn bn... l mt vic vn phi tip tc lu di. y l mt ngnh hc uyn bc, dy
cng, lin ngnh, xuyn ngnh, mt ngnh hc m ch soi tm mt ch thi phi tn c mt i hc vn v tm
tr.
ng Nguyn Qung Tun qua tn Paris, vo Th vin Lin trng i hc Ngn ng ng phng (Bibliothque
Interuniversitaire des Langues Orientales), tm cho k c bn Nm c xem l c nht hin gi cn lu gi bn Liu 1871, i T c th 24.
ng cng c ln sang tn "x sng m" tm cho c mt bn Kiu Nm c chp tay nm 1894, c ch thch
v minh ho rt p m Th vin Anh quc (The British Library) mua c mt tim bn c Lun n vi
gi rt t.
ng cn qua Hoa K tm bn Kinh, bn on trng tn thanh chp tay nm 1870 ca Lm No Phu v li qua Trung
Quc theo bc ng lu lc ca nng Kiu t Bc Kinh v ti Hng chu - sng Tin ng... m yu thm,
hiu thm ci hn ca ch ngha Truyn Kiu.
Tht l:
Bit bao cng mn ca thu
"Qu ngi" my i v dm khi.

Ngi ta ni: Th trung hu n nhan nh ngc, c Kiu ti sc mn m n th no m cn lm "lu" c ngi

n th.
Nh ng cn tng tr nhiu t liu nghin cu qu him, c bit l c gn ht tt c cc bn Kiu nm v quc
ng. ng Tp Kiu, Vnh Kiu lm th ng lut, vit Ht ni v nhng lch lm trong cuc i.
Cng vic su tm, nghin cu l vic ca c hc gii; thnh tu ca ring ng c cng hin ng k v c th cn
gii hn l iu hin nhin, nhng tm lng y, s n lc y cho vn ho dn tc tht ng trn trng.
Ngi th th, mt ph n Php, Th vin Paris thy c mt ngi Vit Nam c thng u n n c nhng cun
sch

Ai

ch
ti

ng

tng
tr
Tun

hnh

rt

cho

t
ng

ngi

mn

c,

mt

hm

nhng

cun

tr

hi

ng

sch

Tun:
ny?
li:

Nh ti (Ma femme)
V vy, khi gi nhng trang Kiu phin m v kho d, c nhng nhn xt v bn Kiu Nm c y sau y, mong cc
bn hy hiu cho tc lng ca ngi gi lng yu say m ca mnh vo tng ch, tng cu ca ng vn thin
thu tuyt diu.

Kiu 1872
T liu Truyn Kiu: Bn Duy Minh Th
Nguyn Ti Cn (Moskva)
Nxb i hc Quc gia H Ni (2002)
1.

Trong s cc bn Kiu Nm c, bn Duy Minh Th c mt v tr ring bit. K v nm in th l mt trong

hai bn c nht hin bit: n khc in nm 1872, tc mt nm sau bn Liu Vn ng.

Nhng bn Duy Minh Th khi khc vn mi (tn thuyn) ni r khc trng san mt vn bn c. Cn c vo
cc hin tng k hu c th phng on y l mt vn bn c bin tp trong khong 30 nm u th k 19,
t u i Gia long n u i Minh mng, ngha l trong khong c Nguyn Du cn sng. C Hong Xun Hn
l ngi u tin i su vo bn ny v c nh gi n rt cao. Theo c, y l mt bn Nm rt qu, c
th gip ch nhiu trong vic d tm nguyn tc v trong vic theo di lch s din bin ca vn bn truyn Kiu
(tp ch Vn hc s 3/1997).
2.

Nhng theo ch chng ti c bit, bn Duy Minh Th 1872 hin khng c cc th vin quc gia trung

ng v a phng. N ch cn c lu gi th vin Leiden, H Lan (K hiu s Nr.5803-6) v th vin ring

ca C Hong Xun Hn Paris. l mt iu rt thit thi cho gii nghin cu Vn hc, Ng ngn v Hn Nm
trong nc.
3.

ng trc tnh hnh , chng ti ngh rng cn phi tm cch cng b bn Kiu Nm ny. Anh L Sn

Thanh, mt hc tr c ca c Hong Xun Hn, v hin l mt nh nghin cu lm vic trng Vin ng Bc

c Php (ti Paris) ch tnh gip chng ti c c bn n nh: in t bn lu gi th vin ring ca gia
nh thy. L ngi ang i su nghin cu v nhm Duy Minh Th, anh cng c nh cung cp v cho s

dng mt s t liu rt t h s ring ca anh. Chng ti xin by t y li chn thnh cm t ca chng ti.
4.

Ci qu gi nht l vn bn Nm. Nhng gip cho ng o bn c, cng nh dn ng trc cho

gii nghin cu, chng ti tin hnh phin Nm v trnh by vn bn di dng i chiu: mi trang Nm c
mt trang Quc ng bn cnh.
Trong qu trnh phin Nm, chng ti so snh vi mt bn Kiu hin i - bn c o Duy Anh cng b cui
cun T in Truyn Kiu ca c, in nm 1974. Nhng ch t ng bn Duy Minh Th khc bn o Duy Anh
chng ti u cho in ch hoa. Nhng ch chng ti thy cn nu nhn xt hay cn trao i, tranh th kin ca
gii nghin cu chng ti u cho in ch m.
C c mt bn in nh vy, bn c ch cn lt qua l c th thy ni ln ngay nhng im ring bit ca
bn Duy Minh Th, cng nh nhng im quan trng cn ch tm hiu tip.
5.

Trc phn chnh - phn II - trnh by i chiu vn bn Quc ng - vn bn Nm chng ti c mt phn,

gii thiu vi nt s lc v bn DMT/1872; cn sau phn chnh l phn III, trnh by khong 1.000 nhn xt v
cc vn ch ngha trong bn Kiu Nm c ny.
6.

Trc khi a in, cun sch ny c Ban bin tp Nh xut bn i hc Quc gia H Ni c, gp , v

c c ch H Th Tu Thnh thng xuyn lin h vi tc gi, tham gia r xt mi mt nng cao cht lng
bn tho. Nhn y chng ti cng xin c biu l lng tri n ca chng ti.
Kiu 1874
Tng Hu ng chp tay: T c Gip Tut
m Quang Hng su tm, Hu
Bs Nguyn Huy HngTexas, M (2002)
Bn "Nm-Hn / Nm-Latinh" ny do Nguyn Huy Hng "chp nht dng di" bng computer nm 2002, t mt bn
Nm-Hn do Tng Hu ng chp tay nm T c Gip Tut 1874, bn th bt ny do m Quang Hng su tm
c Hu).
Xin knh tng qu bng hu nm chu bn b "mua vui trong mt vi trng canh" v nu nh v no c nhu cu,
mun lm copy thm xin c t nhin ("k chp nht dng di" khng c gi bn quyn).
Houston, 27 Octobre 2002
Kiu 1902
Bn Kiu Onh Mu
Su tm, kho ch & ch bn Nm: Nguyn Th & Phan Anh Dng
Hiu nh ch Nm: Nh gio u t Nguyn nh Thng.
Nxb Thun Ho Hu 2004
Nguyn bn truyn Kiu ch Nm ny l bn in khc on trng tn thanh, Gi Sn Kiu Onh Mu ch gii, Thnh
Thi Nhm Dn trung thu vng (1902), c chp nh in li trong Tng tp Vn hc Vit Nam tp 12 (TTVH 12), bn
ny thng c gi ngn gn l bn Kiu Onh Mu (KOM). y l bn in khc p nht, ch Nm vit kh quy
phm v c thc chun ho, phn gii thiu v ch gii cng phu, nhng ngi chp bt tham d t, bnh gii

u l cc bc khoa bng danh ting ng thi. c TTVH 12 nh gi l mt trong hai bn c gi tr khoa hc cao
nht (bn kia l bn Kim Vn Kiu tn tp do nhm Thi Hin Thi T ca Chu Mnh Trinh khc in nm 1906, thng
gi l bn Quan Vn ng (vit tt l QV). Bn KOM c TTVH 12 chn la chp in li, v lm c s
kho ch. Bn ny do Gi Sn Kiu Onh mu (1853-1912), u Ph bng i T c (Canh Thn - 1880), da trn
bn Kinh ca nh nguyn o Nguyn Ph em t Hu ra tng cng tham chiu cc bn Phng(cc bn khc in
dn gian phng Hng Gai, H Ni) v cc bn sao t gia m son li. Nhiu ngi cho y l bn Kinh thc ra
khng ng hn.
Bn Truyn Kiu gc in ln u l do Nguyn Du giao cho Phm Qu Thch khc in H Ni, nn cc bn Phng vn
c ting l gn nguyn bn, nhng thc ra tam sao tht bn kh nhiu. Nhn xt i th th thy cc bn Phng
theo rt st ng m min Bc, hu nh khng thy c ting Ngh, do nn t nghi vn phi chng Phm Qu
Thch c sa cha t nhiu ch khng phi in ng y nh chnh bn ca Nguyn Du giao. Nh th tiu ch cho c bn
(cc bn Phng c) l gn nguyn tc hn cn bn (bn Kinh, bn KOM... ) e khng chc, li thm mt l l bn gia
truyn ca dng h Nguyn Du do Phm Kim Chi phin Quc ng (1917) nhiu ch thy gn Kinh bn hn l Phng
bn.
Khi ch d bn chng ti ch yu so snh vi bn Quc ng Truyn Kiu ca Bi K v Trn Trng Kim hiu kho (do
NXB Vn ngh Tp H Ch Minh in li 1999, sau s vit tt l B-T) v y l bn c in nhiu, ph bin sm v rng
t khong nhng nm 20 ca th k ny, phn ch gii ngn gn v d hiu, c iu l ch bn Quc ng sai nhiu
ch. Do chng ti mong mun gii thiu ni dung bn Kiu Nm ny vi ng o bn c ch khng mun b hp
trong gii nghin cu chuyn su v Hn Nm, nn ch chn bn B-T so snh d bn (v cc bn Quc ng
khc u theo gn st bn B-T). S sai khc d bn ch yu l gia h Kinh bn v h Phng bn. Bn KOM b quy
l Kinh bn thc ra ch theo bn Kinh khong 21 cu trong s khong 150 cu bn Kinh khc bn Phng (thng k
ca TTVH 12). TTVH 12 nh gi l bn B-T b nh hng nhiu t bn KOM, thc ra B-T ch theo nhng cu ch
NG hn r rng, cn nu khng g hn g nhau th li thy l B-T trung thnh vi cu ch bn Phng, nhng ch
d bn so vi KOM hu ht l ca cc bn Phng, m bn QV l tiu biu. Tuy cc bn khc nhau khng t nhng
phn nhiu khc nhau h t, t ng ngha, hay l o th t ch, cc trng hp khc hn ngha thc ra khng
nhiu.
Chng ti ch gii thiu phn kho ch d bn v ch gii t ng sao cho ngn gn, trnh bin cun sch ny
thnh mt tc phm chuyn kho. Phn ch gii v ch d bn c nh s lin tc, cc ch c d bn c in
nghing. Ch Quc ng c ch bn dng bnh thng nhm cho nhiu ngi c nh nh hng trn, ch
khng xp ngang di ch Nm v cng khng p cu Quc ng v Nm phi trn cng mt trang.
Nh cc hc gi, cc nh nghin cu dy cng kho nh, ch gii, phin m rt cng phu, nn cng vic ca
chng ti gp nhiu thun li. ng thi chng ti c gng kho tht k bn Nm KOM nn cng tm c i ch
ngi trc phin m cha st. V d cu 2364, cc sch u phin "Cng cay( E;) nghit lm cng oan tri nhiu";
cu 1431 "Mt sn lm ct y ( )" thc t bn KOM l "Mt sn lm ct d dy ( )"... Ngoi ra chng
ti c ch tm thm cc sch c khc vi ngi trc, mc ch cng bn c rng ng nh gi thng

thc, nn cch c khc d khng c hay nhng nu khng qu v ngha th cng ghi ch. Vi s hiu bit c hn,
nn chng ti ch xin c ng gp thm mt u sch nghin cu v Truyn Kiu thin v mt vn bn hc hn l
vic kho ch vn ngha, chc chn s gp nhiu thiu st mong c cc bc thc gi v bn c b khuyt.