GV: Nguyễn Thị Kiều Phú

THPT Trương Vĩnh Ký

Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng ?
Hoµng Phñ Ngäc T­êng
I. T×m hiÓu chung :
1. Hoµng Phñ Ngäc T­êng

C©u hái : Dùa vµo TiÓu dÉn SGK, h·y cho biÕt
nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo trong cuéc ®êi cña
Hoµng Phñ Ngäc T­êng ®· gióp «ng thµnh c«ng
khi viÕt . Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng?
- Cuéc ®êi g¾n bã s©u s¾c víi xø HuÕ ( sinh ë
HuÕ, häc §¹i häc v¨n khoa HuÕ, d¹y häc ë Tr­êng
Quèc häc HuÕ, tham gia phong trµo c¸ch m¹ng t¹i
HuÕ ... Tõ sau 1975 «ng chñ yÕu ho¹t ®éng v¨n
nghÖ ë HuÕ ).
- HiÓu biÕt s©u réng vÒ lÞch sö, ®Þa lÝ, v¨n ho¸
HuÕ.
- Cã së tr­êng ë thÓ bót kÝ víi lèi v¨n mª ®¾m tµi
hoa vµ ®Æc biÖt yªu thÝch thiªn nhiªn
~>C©u hái : Hoµng Phñ Ngäc T­êng tõng ®­îc coi lµ thi sÜ cña
thiªn nhiªn . H·y nªu nh÷ng t¸c phÈm cña «ng mµ ngay ë
nhan ®Ò ®· thÓ hiÖn t×nh yªu thiªn nhiªn tha thiÕt?
- T¸c phÈm cña «ng lÊp l¸nh t×nh yªu thiªn nhiªn
ngay tõ nhan ®Ò : Ng«i sao trªn ®Ønh Phu V¨n
L©u; B¶n di chóc cá lau; Ai ®· ®Æt tªn cho dßng
s«ng ?; Hoa tr¸i quanh t«i ; Thµnh phè vµ chim;
Ngän nói ¶o ¶nh ; Ng­êi h¸i phï dung (th¬) …

~>C©u hái : Qua TiÓu dÉn SGK, em ®· biÕt ®­îc

nh÷ng g× vÒ t¸c phÈm Ai ®· ®Æt tªn cho dßng
s«ng ?
2. T¸c phÈm “Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng ?
a.XuÊt xø :
- T¸c phÈm Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng ? : viÕt n¨m 1981,
in trong tËp bót kÝ cïng tªn gåm t¸m bµi
- T¸c phÈm gåm ba phÇn (®o¹n trÝch ë SGK lµ phÇn thø
nhÊt)
b. ThÓ lo¹i :

C©u hái : Qua phÇn ®äc, t×m hiÓu ë nhµ em h·y cho biÕt
v¨n b¶n Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng ? thuéc thÓ lo¹i nµo
? H·y h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ thÓ lo¹i ®ã ?
b. ThÓ lo¹i :
- Thuéc thÓ bót kÝ vµ gÇn víi tuú bót (bót kÝ vµ tuú bót

®Òu lµ nh÷ng tiÓu lo¹i cña thÓ kÝ)

( KiÕn thøc vÒ thÓ kÝ :
+ ThÓ kÝ cã ®Æc tr­ng lµ giµu tÝnh x¸c thùc, ®Ëm dÊu
Ên h×nh t­îng t¸c gi¶
+ KÝ cã nhiÒu tiÓu lo¹i : kÝ sù, bót kÝ, phãng sù, nhËt kÝ,
håi kÝ, tuú bót…
 Bót kÝ lµ thÓ lo¹i ghi chÐp c¸c sù kiÖn, qua ®ã ghi l¹i
nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ cña t¸c gi¶.
 Tuú bót lµ thÓ lo¹i rÊt giµu chÊt tr÷ t×nh, rÊt tù do
trong qu¸ tr×nh s¸ng t¹o, th­êng ®an xen gi÷a sù kiÖn vµ
c¶m xóc, suy ngÉm cña nhµ v¨n…)
c. Bè côc :

C©u hái : Qua phÇn ®äc, t×m hiÓu ë nhµ em h·y

x¸c ®Þnh bè côc cña ®o¹n trÝch . Ai ®· ®Æt tªn
cho dßng s«ng ?
b. Bè côc ®o¹n trÝch . Ai ®· ®Æt tªn cho dßng s«ng ?
*. C¸ch chia 1 :
- PhÇn 1( tõ ®Çu ®Õn …d­íi ch©n nói Kim Phông):
s«ng H­¬ng nh×n tõ céi nguån
- PhÇn thø 2( tiÕp ®Õn “…quª h­¬ng xø së) : S«ng

H­¬ng nh×n trong quan hÖ víi Kinh thµnh HuÕ.

- PhÇn thø 3 ( ®o¹n cßn l¹i ) : S«ng H­¬ng trong mèi
quan hÖ víi lÞch sö d©n téc, víi cuéc ®êi vµ thi ca
* C¸ch chia 2 :
- PhÇn ®Çu ( tõ ®Çu ®Õn …quª h­¬ng xø
së ) : Thuû tr×nh cña H­¬ng giang
- PhÇn sau : S«ng H­¬ng - dßng s«ng cña lÞch
sö, cuéc ®êi vµ thi ca.
II. §äc – hiÓu v¨n b¶n ®o¹n trÝch :
1. Thuû tr×nh cña H­¬ng giang :

 C©u hái : H·y x¸c ®Þnh thuû tr×nh cña dßng

s«ng qua sù miªu t¶ cña nhµ v¨n ?
- S«ng H­¬ng ë th­îng l­u
( Trong nh÷ng dßng s«ng ®Ñp...--> ch©n nói Kim
Phông.)
- S«ng H­¬ng ë ngo¹i vi thµnh phè HuÕ.

(“ Ph¶i nhiÒu thÕ kØ qua... --> b¸t ng¸t tiÕng gµ.)

- S«ng H­¬ng gi÷a lßng thµnh phè.

(“ Tõ ®Êy...--> quª h­¬ng xø së.)

a. S«ng H­¬ng ë th­îng l­u :

C©u hái : Nhµ v¨n ®· gäi s«ng H­¬ng b»ng tªn gäi
nµo ? §· vÝ nã víi ai ? C¸ch vÝ Êy gîi ra Ên t­îng
g× vÒ H­¬ng giang ?
a. S«ng H­¬ng ë th­îng l­u :
- S«ng H­¬ng - b¶n tr­êng ca cña rõng g×a.
- S«ng H­¬ng - “ c« g¸i Di -gan phãng kho¸ng vµ
man d¹i.
--> gîi Ên t­îng m¹nh vÒ vÎ ®Ñp hoang d¹i nh­ng
còng rÊt t×nh tø, quyÕn rò cña con s«ng.
- S«ng H­¬ng - “ng­êi mÑ phï sa cña mét vïng v¨n
ho¸ xø së.
--> s«ng H­¬ng lµ mét sù khëi nguån, mét sù b¾t
®Çu cña mét kh«ng gian v¨n ho¸ - v¨n ho¸ HuÕ.
b. S«ng H­¬ng ë ngo¹i vi thµnh phè HuÕ :

C©u hái :
- Nhµ v¨n ®· h×nh dung vÒ s«ng H­¬ng nh­thÕ
nµo khi nã cßn ë gi÷a c¸nh ®ång Ch©u Ho¸
®Çy hoa d¹i ?
- Tõ ®ã , h·y ph¸t hiÖn ®iÒu thó vÞ trong c¸ch
c¶m nhËn cña Hoµng Phñ Ngäc T­êng vÒ thuû
tr×nh cña con s«ng khi nã b¾t ®Çu vÒ xu«i ?
b. S«ng H­¬ng ë ngo¹i vi thµnh phè HuÕ :
- Mang vÎ ®Ñp ®Çy chÊt l·ng m¹n : s«ng H­¬ng
gièng nh­ ng­êi g¸i ®Ñp n»m ngñ m¬ mµng gi÷a
c¸nh ®ång ®Çy hoa d¹i …; dßng s«ng b¾t ®Çu
vÒ xu«i tùa mét cuéc t×m kiÕm cã ý thøc ng­êi
t×nh nh©n ®Ých thùc cña mét ng­êi con g¸i ®Ñp
…
 Nh­vËy nhµ v¨n ®· biÕn thuû tr×nh cña H­¬ng

giang thµnh hµnh tr×nh ®i t×m t×nh yªu cña ng­êi

con g¸i ®Ñp, duyªn d¸ng vµ t×nh tø
- §ã cßn lµ “vÎ ®Ñp trÇm mÆc” : con s«ng ch¶y bªn
nh÷ng l¨ng tÈm nh­ ®ang nÐp m×nh bªn giÊc ngñ
ngh×n n¨m cña nh÷ng vua chóa ...
c. S«ng H­¬ng gi÷a lßng thµnh phè HuÕ :

 C©u hái :
- §i gi÷a lßng thµnh phè HuÕ s«ng
s H­¬ng cã thªm
nh÷ng vÎ ®Ñp míi ®éc ®¸o, hiÕm thÊy nh­thÕ
nµo so víi c¸c dßng s«ng kh¸c trªn thÕ giíi ?
- Theo c¸ch lÝ gi¶i cña nhµ v¨n th× v× sao s«ng
H­¬ng khi ®i vµo lßng thµnh phè l¹i ch¶y chËm
r·i ?
c. S«ng H­¬ng gi÷a lßng thµnh phè HuÕ :
- S«ng H­¬ng – ®iÖu slow t×nh c¶m dµnh riªng cho
HuÕ” : S«ng H­¬ng nh­mét giai ®iÖu tr÷ t×nh
chËm r·i dµnh riªng cho xø HuÕ.
- S«ng H­¬ng - “ng­êi tµi n÷ ®¸nh ®µn lóc ®ªm
khuya: §©y lµ vÎ ®Ñp cña s«ng H­¬ng tõ gãc
nh×n ©m nh¹c
- S«ng H­¬ng - ng­êi t×nh dÞu dµng vµ chung thuû:
 Tr­íc khi rêi kinh thµnh , s«ng H­¬ng cßn cã khóc
ngoÆt ®i qua mét gãc cña thµnh phè HuÕ - ®ã
nh­lµ biÓu hiÖn cña nçi vÊn v­¬ng, chót “ l¼ng
l¬ kÝn ®¸o” cña ng­êi t×nh thuû chung vµ chÝ
t×nh...
* Tãm l­îc:VÎ ®Ñp H­¬ng giang theo thuû tr×nh
- S«ng H­¬ng ë th­îng l­u :

--> S«ng H­¬ng - “ b¶n tr­êng ca cña rõng giµ”

--> S«ng H­¬ng - “ c« g¸i Di-gan phãng kho¸ng vµ man d¹i”
 S«ng H­¬ng - “ ng­êi mÑ phï sa cña mét vïng v¨n ho¸ xø së”

- S«ng H­¬ng ë ngo¹i vi thµnh phè HuÕ

 S«ng H­¬ng – ‘‘Ng­êi g¸i ®Ñp” bõng tØnh sau mét giÊc ngñ dµi
--> S«ng H­¬ng -“ vÎ ®Ñp trÇm mÆc”, “nh­triÕt lÝ, nh­cæ thi”

- S«ng H­¬ng gi÷a lßng thµnh phè

-->S«ng H­¬ng - “ ®iÖu slow t×nh c¶m dµnh riªng cho HuÕ”
--> S«ng H­¬ng - “ng­êi tµi n÷ ®¸nh ®µn lóc ®ªm khuya”
--> S«ng H­¬ng- ng­êi t×nh dÞu dµng vµ thuû chung .
* ý nghÜa cña thuû tr×nh H­¬ng giang :

C©u hái : Cèt lâi cña viÖc t¸c gi¶ thÓ hiÖn thuû
tr×nh H­¬ng giang lµ g× ?
* ý nghÜa cña thuû tr×nh H­¬ng giang :

- Hµnh tr×nh cña s«ng H­¬ng tõ th­îng nguån ra

biÓn Èn chøa vÎ ®Ñp t©m hån HuÕ : võa m·nh
liÖt võa l¾ng s©u; võa tr÷ t×nh thiÕt tha, võa
b×nh th¶n trÝ tuÖ ...
- ThÓ hiÖn t×nh c¶m yªu mÕn, tù hµo, g¾n bã
tha thiÕt, vµ mét th¸i ®é tr©n träng , g×n gi÷ cña
nhµ v¨n ®èi víi vÎ ®Ñp quª h­¬ng …
2. Dßng s«ng cña lÞch sö, cuéc ®êi vµ thi ca :
- H­¬ng giang lµ dßng s«ng cña lÞch sö :

C©u hái : Trong lÞch sö, s«ng H­¬ng hiÖn lªn víi
nh÷ng vÎ ®Ñp nh­thÕ nµo ?
2. Dßng s«ng cña lÞch sö, cuéc ®êi vµ thi ca :
- Trong lÞch sö, s«ng H­¬ng mang vÎ ®Ñp cña b¶n
hïng ca ghi dÊu bao chiÕn c«ng oanh liÖt cña
d©n téc - lµ dßng s«ng "cña sö thi viÕt gi÷a mµu cá
l¸ xanh biÕc" …
 S«ng H­¬ng ®· soi bãng lÞch sö hµo hïng, oanh liÖt vµ bi
tr¸ng cña xø HuÕ - cña ®Êt n­íc qua chiÒu dµi thêi gian :
lµ dßng s«ng biªn thuú cña ®Êt n­íc c¸c vua Hïng; lµ Linh
Giang chiÕn ®Êu oanh liÖt b¶o vÖ biªn giíi tæ quèc §¹i
ViÖt qua nh÷ng thÕ kØ trung ®¹i ; nã vÎ vang soi bãng
Kinh thµnh Phó Xu©n cña ng­êi anh hïng NguyÔn HuÖ ;
nã sèng hÕt lÞch sö bi tr¸ng ®Ém m¸u cña nh÷ng cuéc khëi
nghÜa suèt thÕ kØ m­êi chÝn ; nã ®i vµo thêi ®¹i C¸ch
m¹ng th¸ng T¸m víi nh÷ng chiÕn c«ng rung chuyÓn...
- H­¬ng giang trong ®êi th­êng :

C©u hái : Trong ®êi th­êng, s«ng H­¬ng ®­îc t¸c gi¶
c¶m nhËn ra sao ?
- Trong ®êi th­êng, s«ng H­¬ng mang mét vÎ ®Ñp
gi¶n dÞ cña mét ng­êi con g¸i dÞu dµng.

--> Khi nghe lêi gäi cña Tæ quèc “ nã biÕt c¸ch tù

hiÕn ®êi m×nh lµm mét chiÕn c«ng” , nh­ng khi “
trë vÒ víi cuéc sèng b×nh th­êng” , s«ng H­¬ng tù
nguyÖn “ lµm mét ng­êi con g¸i dÞu dµng cña
®Êt n­íc.
- H­¬ng giang – dßng s«ng cña thi ca :
 lµ nguån c¶m høng bÊt tËn cña c¸c nghÖ sÜ x­a
nay , ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ th¬ nh­NguyÔn Du,
Cao B¸ Qu¸t; Bµ HuyÖn Thanh Quan, T¶n §µ, Tè
H÷u ...

C©u hái : H·y nªu chñ ®Ò cña bµi kÝ ?

 . Chñ ®Ò : Tõ nh÷ng c¶m xóc s©u l¾ng ®­îc
tæng hîp b»ng vèn kiÕn thøc phong phó vÒ
®Þa lÝ, lÞch sö, v¨n ho¸….nhµ v¨n ®· kh¸m ph¸
vµ ca ngîi vÎ ®Ñp cña s«ng H­¬ng, kinh thµnh
HuÕ còng lµ vÎ ®Ñp cña quª h­¬ng, ®Êt n­íc.

C©u hái : §Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi kÝ " Ai ®·

®Æt tªn cho dßng s«ng ?"
 5. §Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi kÝ " Ai ®· ®Æt tªn
cho dßng s«ng ?
- Lµ nh÷ng trang v¨n ®Ñp ®­îc dÖt nªn bëi mét kho

tõ vùng phong phó , uyÓn chuyÓn vµ rÊt giµu

h×nh ¶nh...
- VËn dông c¸i nh×n, kiÕn thøc cña nhiÒu lÜnh vùc

®Ó kh¸m ph¸ vÎ ®Ñp cña s«ng H­¬ng …

- NghÖ thuËt nh©n ho¸, so s¸nh phong phó, gîi c¶m..

- Cã mét lèi v¨n phong rÊt giµu chÊt th¬ ..

III. Tæng kÕt :

C©u hái :
- Mét bµi kÝ ®Æc s¾c nh­ trªn chØ cã thÓ lµ
kÕt qu¶, lµ tæng hoµ cña nh÷ng t×nh c¶m vµ
phÈm chÊt nµo ë Hoµng Phñ Ngäc T­êng ?
- Qua bµi kÝ , nªu nhËn xÐt vÒ phong c¸ch nghÖ
thuËt cña kÝ Hoµng Phñ Ngäc T­êng ?
III. Tæng kÕt :
- Bµi kÝ lµ kÕt qu¶ cña :
+ Mét t×nh yªu say ®¾m ®èi víi dßng s«ng, víi quª
h­¬ng xø së
+ Mét c©y bót tµi hoa : giµu trÝ tuÖ , am hiÓu
s©u réng vÒ v¨n ho¸, lÞch sö, ®Þa lÝ vµ v¨n ch­
¬ng ; søc liªn t­ëng, t­ëng t­îng phong phó, ®éc ®¸o.
- §o¹n trÝch mang ®Ëm phong c¸ch kÝ cña t¸c
gi¶ : phãng tóng, tµi hoa, giµu th«ng tin v¨n ho¸,
lÞch sö vµ giµu chÊt th¬ tr÷ t×nh l·ng m¹n.