Ham Phuc - Ham Bien So Phuc

THANH
N THUY
NGUYE
. .
T
CO SO LY THUYE
.
HAM BIEN PHU C
N DAI HOC QUO

` XUA
T BA
C GIA HA
` NO
. I
NHA
.
.
H`
a N
o.i 2006
Mu.c lu.c
àu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
oi d
L`
o.i n
1 M
a.t ph
ang ph
u.c v`
a h`
am bi
en ph
u.c
u.c, ma.t phang ph
u.c . .
1.1 Ta.p ho..p so ph
- i.nh ngha so ph
1.1.1 D
u.c . . . . . . .
u.c . . . .
1.1.2 Da.ng da.i so cua so ph
u.c
1.1.3 Phep tr`
u. và phep chia so ph
1.1.4 Ma.t phang ph
u.c . . . . . . . .
u.c
1.1.5 Modun và acgumen cua so ph
1.1.6 Phep khai can so ph
u.c . . . . .
1.2
10
. . . . . . . . . . . . . 11
. . . . . . . . . . . . . 12
. . . . . . . . . . . . . 16
. . . . . . . . . . . . . 18
. . . . . . . . . . . . . 19
. . . . . . . . . . . . . 20
. .
.
1.1.7 Da.ng m
u cua so ph
uc . . . . . . .
è ma.t phang mo. ro.ng .
1.1.8 Khai nie.m v
1.1.9 Khoang cach tren C . . . . . . . .
Cac khai nie.m topo co. ban tren ma.t phang
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4
1.2.5
1.2.6
1.2.7
1.2.8
1.2.9
Topo
àn
Ph
- iem
D
. . . . . . . . . . . 28
. . . . . . . . . . . 29
. . . . . . . . . . . 30
. . . . . . . . . . . 33
ph
u.c . . . . . . . 35
tren C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
àn ngoài . . . . . . . . . . . . . . . . 38
trong và ph
tu.
Bien cua
Ta.p ho..p
Ta.p ho..p
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
ta.p ho..p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
compac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
lien thong . . . . .
.
Hàm ph
u c bien thu..c. Tuyen
òng luan . . . . . . .
Phep d
èn do.n lien và da lien . .
Mi
. . . . . . . . . . . . . . . 42
và du.ò.ng cong . . . . . . 46
. . . . . . . . . . . . . . . 53
. . . . . . . . . . . . . . . 56
MU
. C LU
.C
1.3
1.4
1.5
1.6
Hàm bien ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- i.nh ngha hàm bien ph
1.3.1 D
u.c . . . . . . . . .
è anh xa. do.n die.p . . . . . . .
1.3.2 Cac v du. v
1.3.3 Gio.i ha.n cua hàm . . . . . . . . . . . . . .
èu . . . . . . . .
1.3.4 Tnh lien tu.c và lien tu.c d
èn ph
L
y thuyet day và chuo i trong mi
u.c . . . . .
1.4.1 Gio.i ha.n cua day diem . . . . . . . . . . .
1.4.2 Chuo i so ph
u.c và su.. ho.i tu. cua no . . . .
1.4.3 Day và chuo i hàm . . . . . . . . . . . . .
1.4.4 Chuo i l
uy th`
u.a . . . . . . . . . . . . . . .
èu tren t`
1.4.5 Su.. ho.i tu. d
u.ng compac . . . . . .
Hàm arg z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.1 Tnh lien tu.c cua hàm arg z . . . . . . . .
1.5.2 So gia cua acgumen do.c theo du.ò.ng cong .
1.5.3 Nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm arg z . . .
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 H`
am chnh h`nh
2.1 Hàm kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1.1 Hàm R2 - kha vi . . . . . . . . . . . .
- a.o hàm theo phu.o.ng . . . . . . . . .
2.1.2 D
2.1.3 Hàm C - kha vi . . . . . . . . . . . . .
2.1.4 Moi lien he. gi
u.a C - kha vi và R2 - kha
2.1.5 Hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . .
2.1.6 Khong gian cac hàm chnh h`nh . . . .
2.2 Mo.t so hàm chnh h`nh so. cap . . . . . . . . .
- a th
2.2.1 D
u.c và hàm h
u.u ty . . . . . . . .
2.2.2 Hàm w = z n và z = n w, n N . . . .

2.2.3 Hàm ez . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.4 Hàm logarit . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.5 Hàm l
uy th`
u.a z , R . . . . . . . .
2.2.6 Cac hàm so. cap khac . . . . . . . . . .
. .
. .
. .
. .
vi
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
59
59
62
64
67
72
72
75
79
85
92
95
95
96
98
100
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
105
. 106
. 106
. 108
. 110
. 114
. 115
. 121
. 122
. 122
. 122
. 124
. 126
. 130
. 131
MU
. C LU
.C
2.3
2.4
2.5
2.2.7 Nhanh chnh h`nh cua hàm da tri. . . .

Hàm chnh h`nh và anh xa. bao giac . . . . . .
ngha h`nh ho.c cua acgumen cua da.o
2.3.1 Y
ngha h`nh ho.c cua modun da.o hàm
2.3.2 Y
2.3.3 Anh
xa. bao giac . . . . . . . . . . . . .
2.3.4 Anh
xa. lien tu.c và anh xa. chnh h`nh .
Cac d ang cau so. cap . . . . . . . . . . . . . .
- ang cau phan tuyen tnh . . . . . . .
2.4.1 D
2.4.2 Anh
xa. w = ez và z = log w . . . . . .
2.4.3 Hàm Jukovski . . . . . . . . . . . . . .
2.4.4 Cac dang cau so. cap khac . . . . . . .
2.4.5 Mo.t so v du. . . . . . . . . . . . . . . .
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
. . .
. . .
hàm
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
. . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
134
138
138
140
141
143
146
147
160
164
172
175
183
3 L
y thuy
et tch ph
an h`
am chnh h`nh
188
.
èn ph
3.1 Tch phan trong mi
u c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
- i.nh ngha tch phan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
3.1.1 D
.
3.1.2 U o.c lu.o..ng tch phan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
3.1.3 Tnh tch phan bàng phu.o.ng phap qua gio.i ha.n . . . . 194
3.1.4 Da.ng vi phan d
ung và da.ng vi phan dong . . . . . . . 200
.
.
3.1.5 Tch phan du ò ng phu. thuo.c tham so . . . . . . . . . . 213
3.2 L
y thuyet Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
3.2.1 Nguyen hàm di.a phu.o.ng cua hàm chnh h`nh . . . . . 217
3.2.2 Nguyen hàm cua hàm chnh h`nh theo tuyen . . . . . . 223
òng luan227
3.2.3 Tnh bat bien cua tch phan doi vo.i cac tuyen d
3.2.4 Cong th
u.c tch phan co. ban th
u. nhat cua Cauchy . . . 231
èn do.n lien . . . . . . . . . . . . 234
3.2.5 Nguyen hàm trong mi
3.2.6 Cong th
u.c tch phan Cauchy (cong th
u.c co. ban th
u.
hai cua Cauchy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
e n tch phan doi vo.i da.o hàm cua hàm chnh h`nh241
3.2.7 Bieu di
- i
èu kie.n du de hàm f chnh h`nh . . . . . . . . . . . . 250
3.2.8 D
èu hòa và moi lien he. vo.i hàm chnh h`nh . . . 250
3.2.9 Hàm di
MU
. C LU
.C
3.3
3.2.10 Tch phan da.ng Cauchy. Cong th

u.c
Sokhotski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
e n tch phan hàm di
èu hòa . . . . . . . . . . . . 270
3.2.11 Bieu di
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
am chnh h`nh
278
4 C
ac tnh ch
at co. ban cua h`
.
4.1 Cac ket qua quan tro.ng nhat r
ut ra t`
u tch phan Cauchy . . . 279
- i.nh l
4.1.1 D
y gia tri. trung b`nh . . . . . . . . . . . . . . . . 279
- .inh l
4.1.2 D
y Liouville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
- i.nh l
èu . . . . . . 284
è chuo i hàm ho.i tu. d
4.1.3 D
y Weierstrass v
4.1.4 Tnh chat di.a phu.o.ng cua hàm chnh h`nh. Chuo i Taylor288
4.1.5 Cac quan diem khac nhau trong vie.c xay du..ng l
y
thuyet hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
4.2 Tnh chat duy nhat cua hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . 310
4.2.1 Khong diem (0-diem) cua hàm chnh h`nh . . . . . . . 310
4.2.2 Tnh chat duy nhat cua hàm chnh h`nh . . . . . . . . 313
4.2.3 Nguyen l
y thac trien giai tch . . . . . . . . . . . . . . 317
4.2.4 Nguyen l
y modun cu..c da.i . . . . . . . . . . . . . . . . 320
- iem bat thu.ò.ng co la.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
4.3 D
4.3.1 Chuo i Laurent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
- iem bat thu.ò.ng co la.p do.n tri. . . . . . . . . . . . . . 337
4.3.2 D
ung . . . . . . . . . . 348
4.3.3 Dang die.u cua hàm ta.i diem vo c`
4.3.4 Phan loa.i hàm chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . 350
4.4 Tnh bat bien cua ta.p ho..p mo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
4.4.1 Nguyen l
y acgumen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
- .inh l
4.4.2 D
y Rouche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
4.4.3 Tnh bat bien cua ta.p ho..p mo. . . . . . . . . . . . . . . 363
4.5 Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
a di
e.n Riemann
369
5 H`
am d a tri. v`
.
.
5.1 Phu o ng phap thac trien cua Weierstrass . . . . . . . . . . . . 370
àn tu. chnh tac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
5.1.1 Ph
MU
. C LU
.C
- iem bat thu.ò.ng cua ph

àn tu. chnh tac . .
D
5.1.3 Phu.o.ng phap thac trien cua Weierstrass . .
5.1.4 Hàm khong cho phep thac trien giai tch . .
Cac phu.o.ng phap khac . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1.2
5.2
Thac trien giai tch theo tuyen . . . .

u.ng . . . . . . . . .
5.2.2 Thac trien doi x
Hàm giai tch d u . . . . . . . . . . . . . . .
5.3.1 Khai nie.m hàm giai tch du . . . . .
5.2.1
5.3
5.3.2
5.3.3
5.3.4
5.3.5
5.4
5.5
. . . . . . 372
. . . . . . 373
. . . . . . 378
. . . . . . 380
. . . . . . . . . . 380
. . . . . . . . . . 386
. . . . . . . . . . 391
. . . . . . . . . . 391
Mo.t vài v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tnh do.n tri. và da tri..
- i.nh l
D
y do.n tri. (monodromie) . . . . . . . . . .
Nhanh và phu.o.ng phap tach nhanh chnh h`nh
è diem bat thu.ò.ng . . . . . . . . .
Khai nie.m v
è die.n Riemann . . . . . . .
Khai nie.m v
àu . . . . . . .
5.4.1 Mo.t so v du. mo. d
5.4.2 Phu.o.ng phap du..ng die.n Riemann
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 393
. . . . 396
. . . . 399
. . . . 405
. . . . . . . . . . . . 412
. . . . . . . . . . . . 413
. . . . . . . . . . . . 419
. . . . . . . . . . . . 420
au
.ng du.ng
6 L
y thuy
et th
a.ng du. v`
y thuyet tha.ng du. . . . . . . . . . . . . . .
6.1 Co. so. l
- i.nh ngha tha.ng du. . . . . . . . . . . . . .
6.1.1 D
6.1.2 Phu.o.ng phap tnh tha.ng du. . . . . . . . . .
- i.nh l
y thuyet tha.ng du. . . .
6.1.3 D
y co. ban cua l
6.1.4 Tnh tch phan theo chu tuyen dong . . . .
y thuyet tha.ng du. . . . . . .
6.2 Mo.t so u
.ng du.ng cua l
6.2.1 Phu.o.ng phap tnh tch phan . . . . . . . . .
Z2
6.2.2 Tnh tch phan da.ng I = R(cos , sin )d
422
. . . . . . 423
. . . . . . 423
. . . . . . 425
. . . . . . 436
. . . . . . 444
. . . . . . 448
. . . . . . 448
. . . . . . 451
6.2.3
Z+
Tch phan da.ng I =
R(x)dx . . . . . . . . . . . . . 454
MU
. C LU
.C
6.2.4
6.2.5
Tch phan da.ng I =

Tch phan da.ng I =
Z
R
Z
eiax R(x)dx . . . . . . . . . . . . 459

R(x)x dx . . . . . . . . . . . . 463
R+
6.3
6.4
6.2.6 Mo.t so v du. khac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6.2.7 T`m tong cua chuo i . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hàm nguyen và hàm phan h`nh . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.1 Hàm phan h`nh. Bài toan Cousin th
u. nhat trong ma.t
phang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.2 Hàm nguyen. Bài toan Cousin th
u. hai trong ma.t
phang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bài ta.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 Anh
xa. bao gi
ac
7.1 Cac khai nie.m chung . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.1 Hàm do.n die.p . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- i
èu kie.n du de hàm do.n die.p . . . . . . . . .
7.1.2 D
7.1.3 Su.. ho.i tu. cua day hàm do.n die.p . . . . . . . .
7.1.4 Tnh chat di.a phu.o.ng cua anh xa. chnh h`nh
hàm bàng 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.5 Tnh chat chung cua anh xa. bao giac . . . . .
- ang cau và tu.. dang cau . . . . . . . . . . . .
7.1.6 D
- i
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i dang cau . . . . . . .
7.1.7 D
- i
èu kie.n chuan . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.8 D
- i.nh l
7.2 D
y co. ban cua l
y thuyet anh xa. bao giac . . . .
7.2.1 Ta.p ho..p bi. cha.n trong H(D) . . . . . . . . .
òng ba.c . . . . . . . . . . .
7.2.2 Ta.p ho..p lien tu.c d
7.2.3 Nguyen l
y compac . . . . . . . . . . . . . . .
7.2.4 Phiem hàm lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . .
- o.n gian hoa cach da.t bài toan Riemann . . .
7.2.5 D
- i.nh l
7.2.6 D
y Riemann . . . . . . . . . . . . . . . .
- .inh l
7.2.7 D
y duy nhat cua anh xa. bao giac . . . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
co da.o
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. 478
. 490
. 495
. 495
. 503
. 513
515
. 516
. 517
. 522
. 524
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
525
527
528
532
534
537
538
539
540
544
546
548
553
MU
. C LU
.C
.ng
Su.. tu.o.ng u
Schwarz . . .
7.3 Bài ta.p . . . . . . . .
T`
ai li
e.u tham khao . .
7.2.8
7
gi
u.a cac
. . . . .
. . . . .
. . . . .
bien và cong th

u.c Christoffel. . . . . . . . . . . . . . . . . . 554
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 560
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 563
àu
L`
o.i n
oi d
èn mong t`
y thuyet hàm bien ph
u.c (LTHBP) du.o..c da.t n
u.a the
Co. so. l
u. gi
ky XVIII bo.i cac cong tr`nh cua L. Euler. Vo.i tu. cach mo.t nhanh do.c la.p,
LTHBP du.o..c h`nh thành vào gi
u.a the ky XIX nhò. cac cong tr`nh cua O.
Cauchy, C. Weierstrass và B. Riemann.
àn quan tro.ng nhat cua toan
Ngày nay LTHBP là mo.t trong nh
u.ng ph
ho.c. Do là khoa ho.c v`
u.a co dien v`
u.a hie.n da.i, v`
u.a gan bo ma.t thiet vo.i
èu bài
cac nhanh hie.n da.i nhat cua toan ho.c l
y thuyet la.i v`
u.a gan bo vo.i nhi
toan va.t l
y và co. ho.c cu. the. Tu. tu.o.ng và ket qua cua no da tham nha.p sau
èu ph
àn khac nhau cua toan ho.c. Cac phu.o.ng phap cua LTHBP da
vào nhi
èu ngành u
tro. thành quen thuo.c ca trong nhi
.ng du.ng nhu. thuy do.ng ho.c,
òi,... V` l
và kh do.ng ho.c, l
y thuyet dàn h
y do do mà LTHBP là mon ho.c
àn tat yeu cua giao du.c toan ho.c doi vo.i cac he. dào ta.o:
bat buo.c, là mo.t ph
Toan, Toan - Co., Toan - Tin u
.ng du.ng cua tru.ò.ng Da.i ho.c Khoa ho.c Tu..
nhien (Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i).
am bien ph
u.c này du.o..c bien soa.n theo
Giao tr`nh Co. so. ly thuyet h`
sat chu.o.ng tr`nh Hàm bien ph
u.c du.o..c Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i ban hành.
Khoi lu.o..ng và cau tr
uc chung cua cuon sach là hoàn toàn tu.o.ng u
.ng vo.i no.i
dung và cau tr
uc cua chu.o.ng tr`nh hie.n hành cua Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i.
No du.o..c bien soa.n du..a tren no.i dung cuon sach Co. so. l
y thuyet Hàm bien
.
.
.
ph
u c tru o c day cua tac gia và kinh nghie.m tr`nh bày LTHBP o. tru.ò.ng Da.i
ho.c Tong ho..p Hà No.i tru.o.c day và Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i ngày nay.
y thuyet cua LTHBP,
up sinh vien hieu thau dao co. so. l
Nha`m mu.c dch gi
èu v du. minh
khi bien soa.n giao tr`nh này ch
ung toi da co gang du.a vào nhi
àu
oi d
L`
o.i n
y càng và du.o..c giai mo.t cach chi tiet.

ho.a du.o..c cho.n lo.c k
Ch
ung toi hy vo.ng ra`ng giao tr`nh này c`
ung vo.i giao tr`nh Hu.o
.ng d
an
giai B`
ai t
a.p H`
am bien ph
u.c (Nhà Xuat ban Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i, 2003)
àu co. ban v
è LTHBP
cua ch
ung toi se là bo. sach dap u
u.ng yeu c
.ng du.o..c nh
cua DHQG Hà No.i.
Ch
ung toi chan thành bày to lòng biet o.n den Bo. mon Giai tch, Khoa
Toan - Co. - Tin ho.c tru.ò.ng Da.i ho.c Tong ho..p Hà No.i tru.o.c day và tru.ò.ng
èu kie.n cho toi hoàn thành
Da.i ho.c Khoa ho.c Tu.. nhien ngày nay da ta.o di
ban thao giao tr`nh này.
e n Van Ma.u và PGS. TS
Ch
ung toi chan thành cam o.n GS. TSKH Nguy
e n Minh Tuan da co nh
èu y
Nguy
u.ng trao doi và dong gop nhi
kien qu
y bau
cho tac gia khi chuan bi. ban thao giao tr`nh này.
Tac gia chan thành mong nha.n du.o..c su.. quan tam và gop y
cua ba.n do.c
.
.
.
àn v
è no.i dung và h`nh th
xa g
u c de giao tr`nh ngày du o. c hoàn thie.n ho.n.
H`
a N
o.i, M`
ua thu 2005
T
ac gia
Chu.o.ng 1
M
a.t ph
ang ph
u.c v`
a h`
am bi
en
ph
u.c
1.1
T
a.p ho..p s
o ph
u.c, m
a.t ph
ang ph
u.c . . . . . . . .
11
- i.nh ngha s
1.1.1 D
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
1.1.2
1.1.3
1.1.5
M
a.t ph
ang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
a acgumen cua s
o ph
u.c . . . . . . . . . . 20
M
odun v`
1.1.6
Phep khai c
an s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . 28
1.1.7
1.1.8
Da.ng m
u cua s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . 29
è m
o.ng . . . . . . . . . 30
Kh
ai nie.m v
a.t ph
ang mo. r
1.1.9
Khoang c
ach tren C . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
1.1.4
1.2
o cua s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . 16
Da.ng da.i s
a phep chia s
o ph
u.c . . . . . . . . . . . 18
Phep tr`
u. v`
en m
a.t ph
ang ph
u.c 35
C
ac kh
ai ni
e.m t
op
o co. ban tr
1.2.1
T
op
o tren C
1.2.2
àn trong v`
àn ngo`
Ph
a ph
ai . . . . . . . . . . . . . . 38
1.2.3
- iem tu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
D
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
u.c, ma.t phang ph

u.c
1.1. Ta.p ho..p so ph
1.2.7
Bien cua t
a.p ho..p . . . . . . . .
c . . . . . . . .
a
T
a.p ho..p comp
ong . . . . . . .
T
a.p ho..p lien th
H`
am ph
u.c bien thu..c. Tuyen v`
a
1.2.8
òng lu
an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Phep d
1.2.9
èn do.n lien v`

a da lien . . . . . . . . . . . . . . . 56
Mi
1.2.4
1.2.5
1.2.6
1.3
11
. . . . . . . . . . . 40
. . . . . . . . . . . 41
. . . . . . . . . . . 42
du.`
o.ng cong . . . . 46
H`
am bi
en ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1
1.3.2
1.3.3
59
- i.nh ngha h`
D
am bien ph
u.c . . . . . . . . . . . . . 59
è
C
ac v du. v
anh xa. do.n die.p . . . . . . . . . . . . 62
am . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Gi
o.i ha.n cua h`
èu . . . . . . . . . . . . 67
Tnh lien tu.c v`
a lien tu.c d
i trong mi
èn ph
72
L
y thuy
et d
ay v`
a chu
o
u.c . . . .
1.3.4
1.4
1.4.2
ay diem . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Gi
o.i ha.n cua d
i s
a su.. h
o.i tu. cua n
o . . . . . . . . . 75
Chu
o
o ph
u.c v`
1.4.3
i h`
D
ay v`
a chu
o
am . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
1.4.4
i l
Chu
o
uy th`
u.a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
1.4.5
c . . . . . . . . . . 92
èu tren t`
u.ng comp
o.i tu. d
a
Su.. h
1.4.1
1.5
H`
am arg z . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.1
1.5.2
1.5.3
1.6
1.1
95
Tnh lien tu.c cua h`

am arg z . . . . . . . . . . . . . 95
o.ng cong . . . . . 96
S
o gia cua acgumen do.c theo du.`
am arg z . . . . . . . 98
Nh
anh do.n tri. lien tu.c cua h`
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
100
T
a.p ho..p s
o ph
u.c, m
a.t ph
ang ph
u.c
òng
u.c co hai cau tr
uc: cau tr
uc da.i so cua mo.t tru.o
`.ng và d
Ta.p ho..p so ph
èu,
thò.i no co cau tr
uc topo cua mo.t kh
ong gian (khong gian Euclide hai chi
u.c và hàm bien ph

u.c
Chu.o.ng 1. Ma.t phang ph
12
u.c co ca tnh chat da.i so la n

t
u.c là ma.t phang). Do do ta.p ho..p cac so ph
tnh chat topo. Trong mu.c này ta se nghien c
u.u cac tnh chat da.i so cua ta.p
ho..p so ph
u.c.
1.1.1
- i.nh ngha s
D
o ph
u.c
Ta xet phu.o.ng tr`nh

x2 + 1 = 0.
Ro ràng là phu.o.ng tr`nh này khong co nghie.m thuo.c R v` x2 +1 > 1, x R.
è tu.. nhien da.t ra là t`m mo.t ta.p ho..p (ta k
Do do mo.t van d
y hie.u là C) thoa
èu kie.n sau day:
man cac di
1. C là mo.t tru.ò.ng;
2. R C;
3. Phu.o.ng tr`nh x2 + 1 = 0 co nghie.m trong C.
V` ta.p ho..p cac so thu..c R là mo.t ta.p ho..p con cua C nen khi xac di.nh cac
àn dòi hoi ràng khi ap du.ng cho
phep tnh so ho.c co. ban tren cac so ph
u.c ta c
cac so thu..c cac phep toan do du.a la.i ket qua nhu. ket qua thu du.o..c trong so
u.c co nh
u.ng u
.ng
ho.c cac so thu..c. Ma.t khac, neu ta mong muon cac so ph
è cua giai tch th` ta c
àn dòi hoi ràng cac phep toan co.
du.ng trong cac van d
è thong thu.ò.ng cua so ho.c cac
ban du.o..c du.a vào do phai thoa man cac tien d
so thu..c.
- i.nh ngha 1.1.1. Mo i ca.p so thu..c co th
u. tu.. (a, b) a R, b R du.o..c
D
go.i là mo.t s
o ph
u.c neu tren ta.p ho..p cac ca.p do quan he. bàng nhau, phep
è) sau day:
co.ng và phep nhan du.o..c du.a vào theo cac di
.nh ngha (tien d
a = c
I.
(a, b) = (c, b)
b = d.
def
II. Phep c
o.ng: (a, b) + (c, d) = (a + c, b + d) 1 và ca.p (a + c, b + d) du.o..c
go.i là t
ong cua cac ca.p (a, b) và (c, d).
1
t cua t`
Def. l`
a c
ach viet t
a
u. tieng Anh definition (di.nh ngha)
u.c, ma.t phang ph

u.c
13
def
III. Phep nh
an: (a, b)(c, d) = (ac bd, ad + bc) và ca.p (ac bd, ad + bc)
.
.
du o. c go.i là tch cua cac ca.p (a, b) và (c, d).
òng nhat vo.i so thu..c a, ngha là
IV. Ca.p (a, 0) du.o..c d
def
(a, 0) a.
Ta.p ho..p cac so ph
u.c du.o..c k
y hie.u là C.
àn cua di.nh ngha so ph
èu du.o..c phat bieu ba`ng ngon
Nhu. va.y mo.i ph
u.c d
ng
u. so thu..c và cac phep toan tren ch
ung.
è d
àu thu..c chat là di.nh ngha cac khai
Trong di.nh ngha này ba tien d
nie.m khac nhau: di.nh ngha khai nie.m ba`ng nhau, tong và tch cac so ph
u.c.
è do vo.i nhau se khong da n den bat c
Do do vie.c doi chieu cac tien d
u. mau
èu duy nhat co the gay ra doi ch
è IV. Van
thua n nào. Di
ut lo nga.i là tien d
è là o. cho : von d cac khai nie.m bàng nhau, tong và tch cac so thu..c co y
d
.
.
ngha hoàn toàn xac di.nh và do do neu cac khai nie.m này khong tu o ng thch
è ca.p den trong cac tien d
è I - III khi xet cac so
vo.i nh
u.ng khai nie.m du.o..c d
è IV.
u. tien d
thu..c vo.i tu. cach là cac ca.p da.ng da.c bie.t th` buo.c phai loa.i tr`
.
àn doi chieu tien d
è IV vo i cac tien d
è I, II và III.
Do do ta c
1) I - IV. Gia su. hai so thu..c a và b bàng nhau nhu. nh
u.ng ca.p da.ng
òng nhat vo.i ch
è I ta co
da.c bie.t d
ung: (a, 0) = (b, 0). Khi do theo tien d
.
(a, 0) = (b, 0) a = b, t
u c là neu ch
ung bàng nhau theo ngha thong thu.ò.ng.
è II, tong hai so thu..c a và c du.o..c xet nhu. nh
2) II - IV. Theo tien d
u.ng
è
ca.p (a, 0) và (c, 0) là bàng ca.p (a + c, 0 + 0) = (a + c, 0). Nhu.ng theo tien d
.
IV th` (a + c, 0) a + c. Nhu va.y
(a, 0) + (c, 0) = (a + c, 0 + 0) = (a + c, 0) a + c
òng nhat ba`ng tong a + c theo ngha thong thu.ò.ng.
t
u.c là d
è III, tch cac so thu..c a và b du.o..c xet nhu. nh
3) III - IV. Theo tien d
u.ng
ca.p (a, 0) và (c, 0) là ba`ng ca.p
(ac 0 0, a 0 + 0 c) = (ac, 0)

u.c
14
è IV ta co (ac, 0) ac. Nhu. va.y

và theo tien d
(III)
(IV )
(a, 0)(c, 0) = (ac, 0) = ac

òng nhat ba`ng tch a vo.i c theo ngha thong thu.ò.ng.
t
u.c là d
è IV tu.o.ng thch vo.i cac tien d
è I, II và III.
Nhu. va.y tien d
cong th
u.c sau day du.o..c suy tru..c tiep t`
u. III và IV:
Ta c
ung lu.u y
m(a, b) = (ma, mb),
m R.
Tha.t va.y t`
u. IV và III ta co
m(a, b) = (m, 0)(a, b) = (ma 0 b, mb + 0 a)
= (ma, mb).
Neu m N th` theo II ta co
(a, b) + (a, b) = (2a, 2b);
(2a, 2b) + (a, b) = (3a, 3b), . . .
t
u.c là (ma, mb) là ket qua cua phep co.ng lien tiep m so ha.ng bàng (a, b).
èu do ph`
Di
u ho..p vo.i bieu tu.o..ng thong thu.ò.ng là phep nhan vo.i so tu.. nhien
tu.o.ng u
.ng vo.i phep co.ng m so ha.ng bàng nhau.
e dàng thay ràng cac tien d
è II và III là tu.o.ng thch vo.i nhau và cac
D
quy lua.t thong thu.ò.ng cua cac phep tnh thu..c hie.n tren cac so va n du.o..c
bao toàn khi chuyen sang so ph
u.c (du.o.ng nhien phai cat bo mo.i quy lua.t co
quan he. to.i dau >).
- i.nh ngha 1.1.2. Gia su. z = (a, b) C. Khi do so ph
D
u.c (a, b) du.o..c go.i
là s
o ph
u.c lien ho..p vo.i so ph
u.c z và du.o..c k
y hie.u là z:
z = (a, b).
y sau day:
Ta co di.nh l
u.c, ma.t phang ph

u.c
15
- i.nh l
èu kie.n:
a.p th`
anh m
o.t tru.`
o.ng thoa m
an c
ac di
D
y 1.1.1. T
a.p ho..p C l
1. C R;
àn tu. i v
àn tu. i n`
2. C ch
u.a ph
o.i tnh ch
at i2 = 1; ph
ay du.o..c go.i l`
a
.
do n vi. ao.
àn tu. do.n vi. cua C là ca.p
Ch
u.ng minh. 1. C l`
a m
o.t tru.`
o.ng. Hien nhien, ph
àn tu. (1, 0) v` ra`ng (a, b)(1, 0) = (a 1 b 0, a 0 + b 1) = (a, b); và ph
khong cua C là ca.p (0, 0) v` ra`ng (a, b) + (0, 0) = (a + 0, b + 0) = (a, b).
àn kiem nghie.m su. t
òn ta.i ph
àn tu.
De ch
u.ng to C là mo.t tru.ò.ng ta ch c
è còn la.i doi vo.i mo.t tru.ò.ng là hien
nghi.ch dao (vie.c kiem nghie.m cac tien d
nhien). Gia su. z = (a, b) 6= (0, 0) (t
u.c là a2 + b2 > 0). Ta se t`m z 0 = (a0, b0 )
sao cho
(a, b)(a0, b0) = (1, 0).
T`
u. I và III suy ra
)
aa0 bb0 = 1,
ba0 + ab0 = 0.
ut ra a0 =
T`
u. do r
a
b
0
,
b
=
. Nhu. va.y
a2 + b2
a2 + b2
a
b
z0 = 2
,
,
a + b2
a2 + b2
và ro ràng là

a
b
z z 0 = (a, b) 2
,
a + b2
a2 + b2
a2 + b2
ab + ab
= (1, 0).
, 2
=
a2 + b2
a + b2
è sau ph
àn tu. nghi.ch dao z 0 cua z thu.ò.ng du.o..c k
V
y hie.u là z 1 .
e dàng thay ràng ta.p ho..p R0 =
2. R C. Xet cac ca.p da.ng (a, 0). D
{(a, 0), a R} la.p thành mo.t tru.ò.ng con cua C. Ta xet anh xa. t`
u. R vào R0
a 7 (a, 0).

u.c
16
òng thò.i
Hien nhien ra`ng neu (a, 0) = (a0 , 0) th` a = a0 và ngu.o..c la.i, d
a + b 7 (a + b, 0) = (a, 0) + (b, 0),
ab 7 (ab, 0) = (a, 0)(b, 0).
Do do anh xa. v`
u.a xet là mo.t dang cau gi
u.a R và R0 và phep dang cau này
cho phep ta xem R nhu. là mo.t tru.ò.ng con cua C.
àn tu. i
3. Phu.o.ng tr`nh x2 + 1 = 0 co nghie.m trong C, t
u.a ph
u.c là C ch
mà i2 = 1.
Tha.t va.y, gia su. x = (a, b) C. Khi do trong C phu.o.ng tr`nh x2 + 1 = 0
co da.ng:
(a, b)(a, b) + (1, 0) = (0, 0),
hay là
a2 b2 + 1 = 0,
2ab = 0.
T`
u. do r
ut ra a = 0, b = 1 và a = 0, b = 1. Ta k
y hie.u hai nghie.m do là
i = (0, 1) và i = (0, 1).
1.1.2
Da.ng da.i s
o cua s
o ph
u.c
Ta co di.nh l
y sau day
- .inh l
e n du.
èu c
o.i da.ng
o the bieu di
D
y 1.1.2. Mo.i s
o ph
u.c z = (a, b) C d
z = (a, b) = a + ib.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta co
z = (a, b) = (a, 0) + (b, 0)(0, 1) = a + ib.
e n so ph
Phep bieu di
u.c z = (a, b) du.o.i da.ng a + ib du.o..c go.i là da.ng da.i
àn thu..c cua so ph
s
o hay da.ng Descartes cua so ph
u.c. So a du.o..c go.i là ph
u.c
u.c, ma.t phang ph

u.c
17
àn ao cua no và k

y hie.u là
z và k
y hie.u là a = Re [z], so b du.o..c go.i là ph
2
b = Im [z].
o
Neu z = Re [z] th` z là mo.t so thu..c. Neu z = iIm [z] th` z là mo.t s
.
.
.
.
àn
àn ao. Vo i quan diem cac phep toan trong tru ò ng cac so ph
u c, so thu
thu
ao bi co the hieu nhu. là tch cua so thu..c b vo.i do.n vi. ao i và mo i so ph
u.c
àn ao ib.
a + ib nhu. là tong cua so thu..c a vo.i so thu
.
.
u c này ta da su. du.ng cac k
y hie.u co
Do do trong cach xay du. ng so ph
mo.t y
ngha hoàn toàn cu. the và v` the tranh du.o..c tnh h`nh th
u.c do k
y
.
hie.u do n vi. ao i mang la.i.
o s
o ph
u.c lien ho..p z c
o the bieu dien
H
e. qua. Gia su. z = a + ib C. Khi d
du.
o.i da.ng z = a ib.
u.c da cho sang so ph
u.c lien ho..p vo.i no du.o..c go.i là
Phep chuyen t`
u. so ph
phep l
ay lien ho..p.
- i.nh l
D
y 1.1.3. Gia su. z, z1 v`
a z2 C. Khi d
o
z1 + z2 = z 1 + z2 ;
1.
z1z2 = z 1 z2 , z = z, R;
2.
z = z.
3.
Ch
u.ng minh. 1. Tha.t va.y, gia su. z1 = a1 + ib1 , z2 = a2 + ib2. Khi do
z1 + z2 = (a1 + a2) i(b1 + b2 )
= (a1 ib1) + (a2 ib2) = z 1 + z2 .
2. Tu.o.ng tu..
z1z1 = (a1 a2 b1b2 ) i(a1b2 + a2 b1)
= (a1 ib1)(a2 ib2) = z1 z 2 .
3. Hien nhien.
ap Reel (thu..c) v`
a
C
ac k
y hie.u Re v`
a Im xu
at hie.n do vie.c viet t
at c
ac t`
u. tieng Ph
Imaginaire (ao)
2

u.c
18
ung vo.i so lien ho..p vo.i no khi và ch khi no là so thu..c.
Mo.t so ph
u.c tr`
e thay anh xa. t`
D
u. ta.p ho..p tat ca cac so ph
u.c vào ta.p ho..p cac so ph
u.c
lien ho..p vo.i ch
ung:
C 3 z 7 z C
là mo.t tu.. dang cau cua C (Ba.n do.c hay tu.. kiem tra !).
1.1.3
Ph
ep tr`
u. v`
a ph
ep chia s
o ph
u.c
Cac phep toan tr`

u. và chia du.o..c di.nh ngha nhu. cac phep toan ngu.o..c vo.i
phep co.ng và nhan. Doi vo.i phep tr`
u. ta co
- i.nh l
òn ta.i m
D
y 1.1.4. Gia su. z1 v`
a z2 C. Khi d
o t
o.t v`
a ch m
o.t s
o ph
u.c
z sao cho z1 + z = z2 , cu. the l`
a z = (z1 ) + z2.
Ch
u.ng minh. 1. Ta co z1 + ((z1) + z2) = (z1 + (z1)) + z2 = 0 + z2 = z2
và nhu. va.y z = (z1) + z2 thoa man dòi hoi cua di.nh l
y.
.
.
2. Ngu o. c la.i, neu z1 + z = z2 th` (z1) + (z1 + z) = (z1) + z2. T`
u. do
z = (z1) + z2 và nhu. va.y di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
u.c z2 và z1. Thong
So ph
u.c z = (z1) + z2 du.o..c go.i là hie.u cua cac so ph
thu.ò.ng hie.u do du.o..c k
y hie.u là
z = z2 z1,
và neu z1 = a1 + ib1, còn z2 = a2 + ib2 th`
z = z2 z1 = (a2 a1) + i(b2 b1 ).
Doi vo.i phep chia ta co
- i.nh l
òn ta.i m
D
y 1.1.5. Gia su. z1 v`
a z2 C, z2 =
6 0. Khi d
o t
o.t v`
a ch m
o.t
1
.
s
o ph
u c z sao cho z2z = z1 , cu. the l`
a: z = z2 z1 .
Ch
u.ng minh. 1. Neu z = z21 z1 th` z2 z = z2 (z21 z1) = z1.
2. Neu z2 z = z1 z = z21 (z2 z) = z21 z1 .
u.c, ma.t phang ph

u.c
19
Nhu. va.y so z21 z1 là thu.o.ng cua phep chia z1 cho z2.
z1
So thu.o.ng thu.ò.ng du.o..c k
y hie.u là
hoa.c z1/z2 .
z2
Gia su. z1 = a1 + ib1, z2 = a2 + ib2. Khi do ta co the viet:
z=
z1
z1 z2
(a1 + ib1)(a2 ib2)
=
=
z2
z2 z2
a22 + b22
a1a2 + b1b2
a2b1 a1b2
=
+i
2
2
a2 + b2
a + 22 + b22
Nhu. va.y
z=
a1a2 + b1b2
a2b1 a1b2
+i 2
2
2
a2 + b2
a2 + b22
y là luon luon thu..c

u.c z 6= 0 bat k`
Và t`
u. do suy ra ra`ng phep chia cho so ph
hie.n du.o..c.
1.1.4
M
a.t ph
ang ph
u.c
Gia su. tren ma.t phang R2 cho he. to.a do. Descartes vuong goc xOy. Nhu. da
biet, hai diem du.o..c xac di.nh bo.i cac to.a do. Descartes vuong goc tr`
ung nhau
khi và ch khi ch
ung co hoành do. ba`ng nhau và tung do. ba`ng nhau. Do do
ta co the xac la.p mo.t phep tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t - mo.t gi
u.a cac diem cua
ma.t phang R2 vo.i cac so ph
u.c cua C, trong do mo i so ph
u.c z = x+ iy C se
tu.o.ng u
.ng vò.i diem hoàn toàn xac di.nh M(x, y) R2 và ngu.o..c la.i mo i diem
M(x, y) R2 se tu.o.ng u
.ng vo.i so ph
u.c hoàn toàn xac di.nh z = x + iy R2 .
Nhu. va.y phep tu.o.ng u
.ng
R2 3 (x, y) 7 x + iy C
e n
èu co the bieu di
là do.n tri. mo.t - mo.t. T`
u. do ta thay ra`ng mo.i so ph
u.c d
.
.
.
.
bo i diem cua ma.t phang và nhu va.y cac thua.t ng
u s
o ph
u c z và diem z
òng ngha.
du.o..c d`
ung nhu. nh
u.ng t`
u. d
- i.nh ngha 1.1.3. Ma.t phang vo.i phep tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t - mo.t
D
R2 3 (x, y) 7 x + iy C
20

u.c
a.t ph
ang ph
u.c và c
ung du.o..c k
y hie.u là C.
nhu. da mo ta o. tren du.o..c go.i là m
Co the noi mo.t cach khac: m
a.t ph
ang m`
a c
ac diem cua n
ung
o du.o..c d`
.
.
.
.
.
.
de m
a m
a.t ph
ang ph
u c. Cac so thu. c du o. c mo ta bo i cac
o ta s
o ph
u c go.i l`
.
.
àn ao du.o..c
diem tren tru.c Ox nen tru.c do du o. c go.i là tru.c thu..c. Cac so thu
mo ta bo.i cac diem tren tru.c Oy nen tru.c Oy du.o..c go.i là tru.c ao.
àn thu..c và ph
àn ao
Ta c
ung co the xac la.p phep tu.o.ng u
.ng gi
u.a cac ph
.
.
.
.
cua so ph
u c vo i cac to.a do. cua vecto vo i goc, chang ha.n, ta.i goc to.a do.. Su..
.ng gi
u.a cac so ph
u.c và cac vecto. tren ma.t phang ph
u.c vo.i goc ta.i
tu.o.ng u
O là mo.t phep tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t - mo.t. Do do so ph
u.c z còn co the
e n bo.i mo.t vecto. vo.i goc ta.i O và d
àu m
bieu di
ut ta.i diem z và ta co the su.
òng ngha.
o ph
u.c z và vecto. z nhu. nh
u.ng thua.t ng
u. d
du.ng thua.t ng
u. s
è ma.t h`nh ho.c ta co the
u.c, v
Nhò. cach minh ho.a vecto. doi vo.i cac so ph
.
.
.
thu. c hie.n phep co.ng và tr`
u cac so ph
u c theo cac quy tac co.ng và tr`
u. cac
vecto..
1.1.5
M
odun v`
a acgumen cua s
o ph
u.c
e n so ph
Bay giò. ta xet cac to.a do. cu..c cua diem bieu di
u.c z ba`ng cach cho.n
àn du.o.ng cua tru.c thu..c làm tru.c cu..c.
goc to.a do. làm goc-cu..c và ph
òm co ban knh vecto. cua no (ba`ng
Nhu. ta biet, cac to.a do. cu..c cua diem g
khoang cach t`
u. diem z den goc cu..c) và goc cu..c ta.o nen bo.i hu.o.ng du.o.ng
cua tru.c cu..c và vecto. di t`
u. cu..c den diem z.
- i.nh ngha 1.1.4. Do. dài cua ban knh-vecto. cua diem bieu di
e n so ph
D
u.c
z du.o..c go.i là m
odun cua so ph
y hie.u là |z|.
u.c và k
Ro ràng là neu z = a + ib th`
|z| =
zz = (a2 + b2)1/2.
u.c z C bat k`
y modun cua no xac di.nh mo.t cach do.n tri..
Doi vo.i so ph
Trong tru.ò.ng ho..p khi z là so thu..c th` modun cua z tr`
ung vo.i gia tri. tuye.t
doi cua no.
u.c, ma.t phang ph

u.c
21
- i.nh l
o c
ac tnh ch
at sau d
D
y 1.1.6. M
odun cua s
o ph
u.c z c
ay:
1.
|z| > 0, |z| = 0 z = 0;
2.
|z1z2 | = |z1| |z2 |,
3. |z1 + z2 | 6 |z1| + |z2| (b
ac).
at d
ang th
u.c tam gi
u. di.nh ngha.
Ch
u.ng minh. 1. Du.o..c suy t`
2. Ta co |z1z2|2 = z1 z2 z1z2 = z1z 1 z2z 2 = |z1|2 |z2|2 . Do do |z1 z2| =
|z1| |z2|.
3. Ta co
|z1 + z2|2 = (z1 + z2)(z1 + z2) = |z1 |2 + |z2 |2 + 2Re(z1z 2 ).
Do do, de y
den bat dang th
u.c
|z1z2| 6 Re(z1z 2 ) 6 |z1z2 |
ta suy ra
|z1 + z2 |2 6 |z1|2 + |z2|2 + 2|z1 z2| = (|z1|2 + |z2|2)2
thành thu.
|z1 + z2| 6 |z1 | + |z2|
u.ng minh suy ra ràng

Nh
a.n xet. T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
|z1 z2| = d(z1, z2)
là khoang cach gi
u.a hai diem z1 và z2 và da.i lu.o..ng |z| là do. dài cua ban
knh-vecto. z.
H
e. qua
a) |z1 z2 | 6 |z1| + |z2|;
b) |z1 + z2 | > |z1| |z2|;
c) |z1 z2| > |z1 | |z2 |;

d) |z1 + z2 | > |z1| |z2|;

e) |z1 z2| > |z1| |z2|.

u.c
22
Ch
u.ng minh. a) Tha.t va.y, v` |z2 | = | z2| nen
|z1 z2 | = |z1 + (z2)| 6 |z1| + | z2| = |z1| + |z2|.
b) De ch
u.ng minh b) ta ap du.ng a) cho
z1 = (z1 + z2 ) z2.
Ta co
|z1| 6 |z1 + z2| + |z2| |z1 + z2| > |z1 | |z2|.
c) |z1 z2| = |z1 + (z2)| > |z1| | z2| = |z1 | |z2 |.
d) Ta co |z1 + z2 | > |z1| |z2| và |z1 + z2| > |z2 | |z1 |. Do do

|z1 + z2| 6 |z1| |z2| 6 |z1 + z2 | |z1| |z2| 6 |z1 + z2|.
e) Bat dang th
u. d) sau khi thay z2 bo.i z2.
u.c e) thu du.o..c t`
e dàng suy ra ràng
T`
u. bat dang th
u.c tam giac, d
n
n
X
X

6
z
|zk |.

k
k=1
(1.1)
k=1
T`
u. bat dang th
u.c này và a) suy ra
|z1 + z2 + + zn | > |z1| |z2 + z3 + + zn |
> |z1| |z2| |zn |.
(1.2)
Co the xem cac bat dang th

u.ng bat dang th
u.c (1.1) và (1.2) nhu. nh
u.c
tong quat doi vo.i bat dang th
u.c tam giac và bat dang th
u.c a).
Bay giò. ta chuyen sang di.nh ngha acgumen cua so ph
u.c z = a + ib 6= 0.
Ta da.t r = |z| = a2 + b2 . V` a2 6 r2 , b2 6 r2 nen

b
a

6 1 và 6 1.
r
r
u.c, ma.t phang ph

u.c
23
h i
.
.
sao
Nhu ta biet, vo i mo.i x [0, 1] ton ta.i mo.t và ch mo.t so y 0,
2
.
òn ta.i so 0 sao cho
cho sin y = x. T`
u do suy ra`ng t
b

a) 0 6 0 6 , b) sin 0 = .
2
r
Nhu.ng v`
a 2
r
b 2
r
=1
nen
a
= cos 0 ,
r
b
= sin 0.
r
Da.t = 0 . Neu a < 0 th` thay bàng . Neu b < 0 th` thay
èu kie.n
ba`ng . Do do ta thu du.o..c so thoa man di
a
= cos ,
r
b
= sin .
r
(1.3)
Ta co di.nh ngha sau day.

- i.nh ngha 1.1.5. So thu..c thoa man he. (1.3) du.o..c go.i là acgumen cua
D
so ph
u.c z và du.o..c k
y hie.u là Arg z.
e dàng nha.n thay ra`ng acgumen cua z là goc ta.o nen
T`
u. di.nh ngha này d
.
.
.
.
.
èu kim
gi
u a hu o ng du o ng cua tru.c thu..c vo.i vecto. z nha.n hu.o.ng ngu.o..c chi
òng h
ò làm hu.o.ng bien thien du.o.ng.
d
Doi vo.i so z = 0 acgumen khong co gia tri. xac di.nh và do c
ung là diem
duy nhat co acgumen khong xac di.nh. Tha.t va.y, z = 0 Re z = Im z = 0,
do do t`
u. (1.3) suy ra arg 0 khong xac di.nh.
Acgumen cua so ph
u.c du.o..c xac di.nh khong do.n tri.. Ta se noi ro da.c diem
cua tnh da tri. cua acgumen.
Gia su. 0 là gia tri. be nhat cua acgumen cua z du.o..c tnh theo hu.o.ng
àn vecto. z xung quanh
du.o.ng. Sau khi thu..c hie.n mo.t so vòng quay toàn ph
cu..c theo hu.o.ng du.o.ng ta se di den gia tri. acgumen là 0 + k 2, trong do
k Z, k > 0 là so vòng quay vecto. z. So do do.n gian nhat cua acgumen theo
24

u.c
hu.o.ng am se là (2 0) = 0 2. Do do neu thu..c hie.n tiep s vòng quay

vecto. z xung quanh cu..c theo hu.o.ng am th` ta se di den gia tri. acgumen là
0 (s + 1)2, s > 0. Do do, tat ca cac gia tri. co the co cua acgumen cua
z se du.o..c cho bo.i cong th
u.c = 0 + 2k, k Z. Nhu. va.y, mo.i so ph
u.c
èu co vo so gia tri. acgumen lien he. vo.i nhau mo.t cach do.n gian: hai
z 6= 0 d
gia tri. bat k`
y cua acgumen khac nhau mo.t bo.i nguyen cua 2.
èu kie.n
Ta co the tranh du.o..c tnh da tri. cua acgumen neu da.t them di
èu kie.n
de tach mo.t trong cac gia tri. co the co cua acgumen, chang ha.n di
0 6 < 2, hoa.c < 6 .
èu kie.n v`
Gia tri. cua acgumen cua z thoa man di
a
u.a neu du.o..c go.i là gi
tri. chnh cua acgumen và du.o..c k
y hie.u là arg z. Thong thu.ò.ng ta se xet gia
èu kie.n
tri. acgumen thoa man di
< arg z 6 .
òn ta.i gia
Tr`
u. tru.ò.ng ho..p z = 0, còn doi vo.i so ph
u.c z bat k`
y luon luon t
.
èu kie.n v`
tri. duy nhat cua acgumen thoa man di
u a neu.
T`
u. di.nh ngha gia tri. chnh cua arg z ta co he. th
u.c
arctg ,
khi a > 0
b
arg z = arctg + , khi a < 0, b > 0,
arctg b , khi a < 0, b < 0.

a
b
thuo.c khoang
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` gia tri. chnh cua arctg
a

,
nen ta co:
2 2
àn tu. th
a) neu diem z nàm trong goc ph
u. I và IV (a > 0) th` arg z =
b
arctg ;
a
àn tu. th
b) neu diem z nàm trong goc ph
u. II (a < 0, b > 0) th`
b
< arctg 6 0
2
a
u.c, ma.t phang ph

u.c
25
và
b
arg z = arctg + ;
a
b
àn tu. th
c) cuoi c`
ung neu z nàm trong goc ph
u. III th` 0 < arctg < và
a
2
b
arg z = arctg .
a
Nh
a.n xet. Neu 0 6 arg z < 2 và
2
chnh th` tu.o.ng tu.. ta co
arctg
b
arg(a + ib) = arctg + 2
arctg b +
a
< arctg
<
là nh
u.ng gia tri.
a
2
neu a > 0, b > 0,

neu a > 0, b < 0,
neu a < 0.
e n so
Vo.i khai nie.m modun và acgumen cua so ph
u.c ta co the bieu di
.
.
.
.
.
ph
u c o mo.t da.ng khac tie.n lo. i ho n trong vie.c thu. c hie.n phep nhan và phep
chia.
- i.nh ngha 1.1.6. Gia su. z C và z 6= 0; r = |z|. = arg z. Khi do t`
D
u.
(1.3) ta co
z = r(cos + i sin ).
(1.4)
ac cua so ph
u.c z.
He. th
u.c (1.4) du.o..c go.i là da.ng lu.o..ng gi
- i.nh l
e n du.
èu c
o.i da.ng lu.o..ng
o the bieu di
D
y 1.1.7. Mo.i s
o ph
u.c z 6= 0 d
gi
ac, trong d
on Arg z, z 6= 0 x
ac di.nh v
o r = |z| x
ac di.nh do.n tri., c`
o.i su.. sai
kh
ac m
o.t s
o ha.ng b
o.i nguyen cua 2.
Ch
u.ng minh. Gia su. z = a + ib 6= 0. Khi do
a
b
+i
= r(cos + i sin ).
|z|
|z|
z = a + ib = |z|

u.c
26
Neu cho hai da.ng lu.o..ng giac cua so z là: r(cos 1 + i sin 1) = r(cos 2 +
i sin 2 ) th` khi z 6= 0 ta co r 6= 0 và do do cos 1 = cos 2 và sin 1 = sin 2 .
Do do
1 = 2 + 2k,
k Z.
è sau, thay v` viet 1 = 2 + 2k, k Z ta se viet

V
1 2 (mod 2).
èu do co ngha là hie.u 1 2 chia het cho 2.
Di
- i.nh l
D
y 1.1.8. Gia su. z1 = 1 (cos 1 +i sin 1 ) v`
a z2 = 2 (cos 2 +i sin 2).
Khi d
o
1. z1 = z2 1 = 2 v`
a 1 2 (mod 2).
2. z1z2 = 1 2 [cos(1 + 2) + i sin(1 + 2)].
z1
1
3.
= [cos(1 2 ) + i sin(1 2 )], z2 6= 0.
z2
2
Ch
u.ng minh. Phep ch
u.ng minh du.o..c suy tru..c tiep t`
u. cong th
u.c (1.4).
H
e. qua.
1.
|z1z2 | = |z1| |z2 |,

arg(z1z2 ) arg z1 + arg z2(mod 2).
z |z |
1
1
,
=
z2
|z2|
2.
arg
z1
arg z1 arg z2(mod 2).
z2
e dàng du.o..c
u.c 1) trong he. qua d
Ba`ng phu.o.ng phap quy na.p, cong th
khai quat cho tru.ò.ng ho..p mo.t so h
u.u ha.n n th`
u.a so. Cu. the ta co
|z1 z2 zn | = |z1| |z2| |zn |,
u.c, ma.t phang ph

u.c
27
arg(z1z2 . . . zn ) arg z1 + arg z2 + + arg zn (mod 2).

Bay giò. gia su. z1 = z2 = = zn = z = (cos + i sin ). Khi do
e thay là: |z n | = |z|n , arg(z n ) narg z(mod2) [(cos + i sin )]n =
d
n (cos n + i sin n). Khi = 1 ta thu du.o..c c
ong th
u.c Moivre:
(cos + i sin )n = cos n + i sin n.
Cong th
u.c Moivre va n còn d
ung ca khi n = 0 và n là so nguyen am. Vo.i
èu hien nhien v` (cos + i sin )0 = cos 0 + i sin 0 = 1. Bay
n = 0, do là di
giò. da.t k = n, n N.
Ta co
1
(cos + i sin )k = (cos + i sin )n =
(cos + i sin )n
(cos n i sin n)
1
=
=
(cos n + i sin n)
(cos2 n + sin2 n)
= cos(n) + i sin(n) = cos k + i sin k.
Nhu. va.y cong th
u.c Moivre d
ung vo.i mo.i n Z.
u.c
y 1.1.8 suy ràng phep nhan so ph
u.c z1 vo.i so ph
Nh
a.n xet 1. T`
u. di.nh l
è phep quay vecto. z1 xung quanh goc to.a do. mo.t goc ba`ng
z2 du.o..c da n v
àn (neu |z2| > 1) hoa.c co |z2 | l
àn vecto.
arg z2 và tiep den là phep gian |z2| l
z1 (neu |z2| < 1).
2. Phep chia z1 cho z2 du.o..c xem nhu. phep nhan z1 vo.i 1/z2 . Bay giò. ta
neu ra su.. giai thch h`nh ho.c phep toan w = 1/z.
Gia su. |z| < 1. T`
u. diem z ta ke du.ò.ng vuong goc vo.i tia Oz cat du.ò.ng
tròn do.n vi. {|z| = 1} ta.i diem . T`
u. diem ta ke tiep tuyen vo.i du.ò.ng
tròn do.n vi. và gia su. tiep tuyen do cat tia Oz ta.i diem . Hien nhien ràng
1
.
arg = arg z, || =
|z|
Nhu. va.y so lien ho..p vo.i 1/z: = 1/z. Bu.o.c chuyen t`
u. diem z den
diem 1/z du.o..c go.i là phep d
oi x
u.ng qua du.ò.ng tròn do.n vi.. Bay giò. de thu
àn xac di.nh diem doi x
du.o..c 1/z ta ch c
u.ng vo.i qua tru.c thu..c.
àn tien hành theo
Trong tru.ò.ng ho..p |z| > 1 th` phep du..ng da mo ta c
th
u. tu.. ngu.o..c la.i.

u.c
28
1.1.6
Ph
ep khai c
an s
o ph
u.c
u.c. Doi vo.i so ph

u.c
Bay giò. ta chuyen sang xet phep khai can cac so ph
z C cho tru.o.c, ta giai phu.o.ng tr`nh z = wn . Ta.p ho..p cac nghie.m cua
phu.o.ng tr`nh này du.o..c k

y hie.u là n z và go.i do là c
an b
a.c n cua so ph
u.c z.
- i.nh l
òn ta.i d
D
y 1.1.9. Gia su. z C v`
a n N. Khi d
o t
ung n gi
a tri. cua
c
an b
a.c n cua s
o ph
u.c kh
ac 0: z = (cos + i sin ). C
ac gi
a tri. d
o du.o..c
cho bo.i c
ong th
u.c

+ 2k
+ 2k
1/n
n
+ i sin
,
(1.5)
cos
z=
n
n
trong d
o gia thiet k nh
a.n c
ac gi
a tri., ch
ang ha.n 0, 1, 2, . . . , n 1.
Ch
u.ng minh. 1. Ta se t`m w du.o.i da.ng lu.o..ng giac w = r(cos + i sin ).
Khi do dang th
u.c wn = z du.o..c viet du.o.i da.ng
rn [cos n + i sin n] = (cos + i sin ).
y 1.1.8 suy ra
T`
u. di.nh l
r = n ,
rn =
+ 2k
n (mod 2)

, k Z.
n
òn ta.i và du.o..c tnh theo cong th
Do do cac can ba.n n cua so z t
u.c

+ 2k
+ 2k
wk = 1/n cos
+ i sin
(1.6)
n
n
vo.i k Z bat k`
y.
.
2. Bay giò ta ch
u.ng minh ra`ng wk1 = wk2 k1 k2 (mod n). Tha.t va.y
)
+ 2k2
+ 2k1
=
+ 2m, m Z.
n
n
Nhu.ng dang th
u.a viet la.i tu.o.ng du.o.ng vo.i dang th
u.c v`
u.c
wk1 = wk2
k1 k2
= m Z k1 = k2 (mod n).
n
u.c, ma.t phang ph

u.c
29
Nhu. va.y
wk1 = wk2 k1 = k2 (mod n).
èu co hie.u (lay
3. V` hai so nguyen khac nhau cua day so 0, 1, . . . , n 1 d
so lo.n tr`
u. cho so be) be ho.n n và do do khong chia het cho n. Do do ta t`m
du.o..c tat ca cac gia tri. khac nhau cua wk neu k = 0, 1, . . . , n 1.
e n
V du.. Ta co 1 = cos 0 + i sin 0, t`
u. do can ba.c n cua do.n vi. du.o..c bieu di
.
.
bo i cong th
uc
k = cos
2k
2k
+ i sin
,
n
n
k = 0, 1, . . . , n 1.
(1.7)
è phu.o.ng die.n h`nh ho.c, cac diem w0 , w1, . . . , wn1 chnh là cac dnh cua
V
èu n ca.nh no.i tiep trong du.ò.ng tròn ban knh R = 1/n . Tha.t
mo.t da giac d
èu ba`ng nhau và khi chuyen t`
va.y modun cua mo.i wk , k = 0, 1, . . . , n 1 d
u.
àn chuyen nhu. the ta tro.
wk den wk+1 acgumen du.o..c tang len 2/n. Sau n l
àu tien r
òi sau do la.i nha.n du.o..c cac gia tri. cua no mà ta da
la.i gia tri. can d
la.p.
1.1.7
Da.ng m
u cua s
o ph
u.c
u.c ta da.t
De do.n gian cach viet cac so ph
def
cos + i sin = ei .
(1.8)
ràng den bay giò. ta chu.a di.nh ngha phep toan nang mo.t so ph
u.c len
(De y
l
uy th`
u.a ao. Trong chu.o.ng II ta se ch
u.ng to su.. d
ung dan cua cong th
u.c
(1.8)).
T`
u. (1.8) ta co
z = ei .
o m
u cua so ph
u.c.
Do là da.ng s
e dàng ch
D
u.ng minh ràng neu z1 = 1 ei1 và z2 = 2 ei2 th`
(1.9)

u.c
30
1.
z1 z2 = 12 ei(1 +2 )
2.
z1
1
= ei1 2 ).
z2
2
3.
4.
z n = n ein .
+2k
wk = n z = n ei n ,
k = 0, 1, . . . , n 1.
Tu. (1.8) và (1.9) và ba`ng cach thay bo.i ta co
1 i
i
cos = (e + ie ),
2
1
sin = (ei ei ).
2i
(1.10)
Cac cong th
u.c (1.10) du.o..c go.i là c
ong th
u.c Euler.
1.1.8
è m
Kh
ai ni
e.m v
a.t ph
ang mo. r
o.ng
èu vo.i he. to.a do. Descartes vuong goc (, , )

Trong khong gian Euler ba chi

1
1 .
àu vo.i tam ta.i diem 0, 0,
vo i ban knh bàng (h`nh I.1)
ta xet ma.t c
2
2
n

1 2 1 o
2
2
S = (, , ) : + +
=
2
4
sao cho no tiep x
uc vo.i ma.t phang z ta.i goc to.a do. và tru.c thu..c cua ma.t
phang z tr`
ung vo.i tru.c { = 0, = 0}, còn tru.c ao th` tr`
ung vo.i tru.c
{ = 0, = 0}.
Ta xet phep chieu vo.i cu..c bac ta.i diem P (0, 0, 1). Gia su. z C là diem
t`
uy y
. Noi diem z C vo.i cu..c bac P bàng doa. n thang. Doa.n thang này cat
àu S ta.i diem A(z). Và ngu.o..c la.i, gia su. A S là mo.t diem t`
ma.t c
uy y
cua
.
àu. Khi do tia P A se cat ma.t phang ph
ma.t c
u c ta.i diem z. Hien nhien ràng
do là mo.t phep tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t-mo.t.
u.c, ma.t phang ph

u.c
31
H`nh I.1
- i.nh ngha 1.1.7. Phep tu.o.ng u
.ng
D
: C 3 z 7 A(z) S
oi vo.i cu..c ta.i diem P . Diem
nhu. da mo ta o. tren du.o..c go.i là phep chieu n
àu cua diem z.
A(z) S du.o..c go.i là anh n
oi hay là anh c
- .inh l
D
y 1.1.10. Trong phep chieu n
oi
: C 3 z 7 A(z) S
.ng v
o.i diem A(z) S c
o to.a d
o. l`
a
diem x = x + iy C se tu.o.ng u
=
x
,
1 + |z|2
y
,
1 + |z|2
|z|2
1 + |z|2
(1.11)
ong th
u.c cua phep chieu n
oi.
Cong th
u.c (1.11) du.o..c go.i là c
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` ba diem P (0, 0, 1), A(z) = (, , ) và z = (x, y, 0)
c`
ung na`m tren mo.t du.ò.ng thang nen cac to.a do. cua ch
ung phai thoa man
he. th
u.c
0
1
0
=
=
,
x0
y0
01
hay là
x=
,
1
y=
,
1
z=
+ i
De y
ra`ng
|z|2 =
2 + 2
(1 )2

1 2 1
và 2 + 2 +
=
2
4
ta thu du.o..c
|z|2 =
,
1
(1.12)

u.c
32
|z|2
và do do =
. The gia tri. vào (1.12) ta t`m du.o..c
1 + |z|2
=
x
,
1 + |z|2
1 + |z|2
Hien nhien trong phep bien doi , diem P (0, 0, 1) khong tu.o.ng
diem z nào cua ma.t phang C. Bay giò. ta xet so ph
u.c l
y tu.o.ng z
bo sung cho ma.t phang ph
u.c C ba`ng cach them cho no diem xa
duy nhat (go.i tat diem v
.ng vo.i so ph
u.c z = .
o c`
ung) tu.o.ng u
u
.ng vo.i
= và
vo c`
ung
- i.nh ngha 1.1.8. Ta.p ho..p la.p nen t`

D
u. ma.t phang ph
u.c C và diem vo c`
ung
(k
y hie.u là ) du.o..c go.i là m
a.t ph
ang ph
u.c mo. r
o.ng và k
y hie.u là C.
u. di.nh l
Nhu. va.y C = C {} và C khong phai là mo.t tru.ò.ng. T`
y 1.1.10
suy ra`ng phep chieu noi xac la.p su.. tu.o.ng u
.ng do.n tri. mo.t-mo.t gi
u.a cac
diem cua C và cac diem cua S \ {P }.
àn den diem P (0, 0, 1). Tha.t
Hien nhien khi |z| th` diem A(z) se d
òng da.ng cua hai tam giac zOP và AP O suy ràng
va.y, t`
u. tnh d
1
AP = p
1 + |z|2
và do do AP 0 khi |z| .
T`
u. su.. l
y lua.n do ta r
ut ra ket lua.n ra`ng phep chieu noi : C 7 S \ {P }
co the thac trien vào C thành
: C S
bàng cach da.t

C = ,
zC
và
() = P (0, 0, 1).
u.c, ma.t phang ph

u.c
33
.ng vo.i
Do do, mo.t cach tu.. nhien ta co the cho ra`ng diem z = tu.o.ng u
àu S và mo.i diem tren ma.t c
àu S co the xem nhu.
cu..c bac P cua ma.t c
e n h`nh
.ng cua ma.t phang C. Phu.o.ng phap bieu di
là mo ta diem tu.o.ng u
e n c
àu cua cac so
ho.c cac so ph
u.c nhu. tren du.o..c go.i là phu.o.ng ph
ap bieu di
àu S, v` l
àu s
y do do, du.o..c go.i là m
a.t c
o ph
u.c Riemann. Tnh
ph
u.c. Ma.t c
àu Riemann là o. cho tren ma.t c
àu Riemann diem vo c`
u.u vie.t cua ma.t c
ung
.
.
.
.
duy nhat cua ma.t phang ph
u c du o. c mo ta mo.t cach kha tru. c quan. Sau này
è nào do neu muon xet ca diem z = th` ta se
khi nghien c
u.u mo.t van d
àu Riemann.
tien hành cac la.p lua.n tren ma.t c
1.1.9
Khoang c
ach tr
en C
e n h`nh ho.c so ph
.ng vo.i hai phu.o.ng phap bieu fi
u.c da du.o..c mo
Tu.o.ng u
ta, ta se du.a vào trong C hai metric. Trong metric th
u. nhat khoang cach
def
gi
u.a hai diem z1, z2 C du.o..c gia thiet ba`ng dC = dC (z1, z2) = |z1 z2 | =
p
(x1 x2)2 + (y1 y2 )2. Metric này là metric Euclide thong thu.ò.ng trong
àu) khoang cach gi
ma.t phang R2 . Trong metric th
u.a
u. hai (go.i là metric c
hai diem z1 và z2 C du.o..c hieu là khoang cach (trong khong gian , , )
àu cua ch
àu
gi
u.a cac anh c
ung. Khoang cach này du.o..c go.i là khoang c
ach c
hay khoang c
ach Jordan gi
u.a hai diem z1 và z2 C:
def
dC = dC (z1, z2).
- i.nh l
àu gi
ac diem
a khoang c
ach c
u.a c
D
y 1.1.11. Gia su. dC = dC (z1 , z2) l`
z1 = x1 + iy1 v`
a z2 = x2 + iy2. Khi d
o
1.
dC (z1, z2) =
(1 + |z1
|z1 z2 |
2
| )1/2 (1 +
|z2 |2)1/2
(1.13)
2. Neu z2 = th`
1
;
dC (z1, ) = p
1 + |z1|2
(1.14)
è th
àu thoa m
o.ng cua m
o.t metric.
ong thu.`
3. Khoang c
ach c
an c
ac tien d

u.c
34
u. cong th
u.c (1.11) ta co
Ch
u.ng minh. 1. Tha.t va.y, t`
dC (z1, z2) = [(1 2 )2 + (1 2)2 + (1 2 )2 ]1/2
= [1 + 2 2(1 2 + 1 2 + 1 2 )]1/2 =
h
|z2|2
|z1|2
x1x2
+
2
2
2
1 + |z1| | 1 + |z2 |
(1 + |z1 |2)(1 + |z2 |2)
io1/2
|z1|2|z2 |2
y1 y2
+
+
(1 + |z1|2 )(1 + |z2 |2) (1 + |z1|2)(1 + |z2|2 )
2
1/2
|z1| (1 + |z2)2 ) + |z2|2 (1 + |z1|2 ) 2(x1x2 + y1y2 ) 2|z1|2 |z2|2
p
p
=
1 + |z1|2 1 + |z2|2
2

1/2
1/2
|z1 | + |z2|2 2x1 x2 2y1 y2
(x1 x2)2 + (y1 y2 )2
p
p
p
=
= p
1 + |z1|2 1 + |z2|2
1 + |z1|2 1 + |z2|2
|z1 z2 |
p
=p
1 + |z1|2 1 + |z2|2
=
u.ng minh.
Cong th
u.c (1.13) du.o..c ch
2. Trong tru.ò.ng ho..p khi z2 = ta co
q
dC (z1, ) = 12 + 12 + (1 1 )2 = (v` z2 = nen 2 = 1)
p
1
= 1 1 =
(1 + |z + 1|2 )1/2
3. Hien nhien ra`ng dC (z1, z2) > 0 và dC (z1, z2 ) = 0 z2 = z2 và
dC (z1, z2) = dC (z2 , z1). Ta còn phai ch
u.ng minh ràng dC (z1, z3 ) 6 dC (z1 , z2)+
dC (z2, z3).
òng nhat sau
Doi vo.i z1, z2 và z3 ta co d
(z1 z2)(1 + z3z 3 ) = (z1 z3)(1 + z2 z 3) + (z3 z2)(1 + z1 z 3).
T`
u. do
|z1 z2 |(1 + |z3|2 ) 6 |z1 z3 |(|1 + z2z 3 |) + |z3 z2|(|1 + z1 z 3|).
(1.15)
u.c
1.2. Cac khai nie.m topo co. ban tren ma.t phang ph
35
Nhu.ng de y
ràng
(1 + uv)(1 + u v) 6 (1 + |u|2)(1 + |v|2)
cho nen
|1 + z2z 3 |2 = (1 + z2z 3 )(1 + z 2 z3) 6 (1 + |z2|2 )(1 + |z3|2 )
(1.16)
và
|1 + z 1z3 |2 6 (1 + |z1|2 )(1 + |z3 |2).
(1.17)
èu phai ch
T`
u. cac he. th
u.c (1.13) và (1.15) - (1.17) ta thu du.o..c di
u.ng
minh.
u.c là nh
u.ng ta.p
Ta nha.n xet ra`ng tren cac ta.p ho..p bi. cha.n M C (t
ho..p du.o..c ch
u.a trong h`nh tròn co di.nh nào do {|z| 6 R, R < }) hai metric
àu là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau.
Euclide và metric - c
Tha.t va.y, neu M {|z| 6 R} th` t`
u. (1.13) ta co
|z1 z1|
6 dC (z1, z2) 6 |z1 z2|, z1, z2 M.
1 + R2
àu thu.ò.ng du.o..c ap du.ng khi xet cac ta.p ho..p khong bi.
Do do metric c
cha.n. Và noi chung, khi tien hành cac la.p lua.n tren C ta su. du.ng metric
àu dC .
Euclide dC , còn tren C th` su. du.ng metric - c
èu v`
T`
u. di
u.ng minh tren day c
u.a ch
ung suy ra ra`ng vie.c du.a vào mo i
èu bien C thành khong gian metric.
metric tren day d
1.2
C
ac kh
ai ni
e.m t
op
o co. ban tr
en m
a.t
ph
ang ph
u.c
.ng bien C và C thành nh

Tren C và C ta da du.a vào cac metric tu.o.ng u
u.ng
khong gian metric. Bay giò. ta du.a vào cac ta.p ho..p du.o..c xet nh
u.ng topo
tu.o.ng u
.ng vo.i cac metric ay và qua do tr`nh bày van tat nh
at
u.ng tnh ch
t
op
o co. ban cua m
a.t ph
ang ph
u.c.

u.c
36
1.2.1
T
op
o tr
en C
- .inh ngha 1.2.1. 1) Ta.p ho..p nh

u.ng diem z C thoa man he. th
D
u.c
U (z0 , ) = {z C : |z z0 | < }.
an c
a.n cua diem z0. Do là
trong do là so du.o.ng cho tru.o.c, du.o..c go.i là - l
h`nh tròn vo.i tam ta.i z0 và ban knh .
u.ng diem z C thoa man he. th
u.c dC (z, z0) < , z0 C,
2) Ta.p ho..p nh
du.o..c go.i là - l
an c
a.n cua diem z0.
.
.
u c (1.14) suy ra ra`ng
T`
u he. th
dC (z, ) < |z| >
1
1.
2
Do do ta se hieu - lan ca.n cua diem là ta.p ho..p

n
1o
.
U (, ) = z C : |z| >
1
àn ngoài h`nh tròn vo.i tam ta.i goc to.a do. và ban knh r = .
Do là ph
èu tru.ò.ng ho..p ta còn d`

ung thua.t ng
u. lan ca.n thung. Theo
Trong nhi
di.nh ngha, -l
an c
a.n thung cua diem z0 C du.o..c hieu là
U (z0, ) = U (z0 , ) \ {z0} = {z : 0 < |z z0 | < }.
an c
a.n thung cua diem z0 C là ta.p ho..p
Tu.o.ng tu.., -l
U (z0, ) = {z : 0 < dC (z, z0) < }.
- i.nh ngha 1.2.2. Gia su. ta.p ho..p con M C (hoa.c C). Diem z0 du.o..c go.i
D
là diem trong cua M neu > 0 sao cho - lan ca.n cua diem z0 là thuo.c M.
- i.nh ngha 1.2.3. Ta.p con A C (hoa.c C) du.o..c go.i là t
a.p ho..p mo. neu
D
èu là diem trong cua no.
mo.i diem z A d
u.c
37
- i.nh l
an c
ac tnh ch
at sau d
D
y 1.2.1. Ho. c
ac t
a.p con mo. cua C thoa m
ay
è c
(c
ac tien d
au tr
uc t
op
o):
.
1. v`
a C l`
a nh
u ng t
a.p ho..p mo..
2. Ho..p cua m
o.t s
o h
u.u ha.n hay v
o ha.n b
at k`y c
ac t
a.p ho..p mo. l`
a m
o.t
t
a.p ho..p mo..
3. Giao cua m
o.t s
o h
u.u ha.n t
a.p ho..p mo. l`
a t
a.p ho..p mo..
Ch
u.ng minh. 1. Hien nhien.
2. Gia su. {U } là ho. cac ta.p con mo. nào do. Neu z0 U nào do th`
S
r > 0 sao cho U (z0 , r) U U = U .
n
T
u.ng ta.p ho..p mo.. Neu U0 =
Ui = th` U mo.
3. Gia su. U1 , . . . , Un là nh
i=1
(theo 1.). Gia su. U0 6= và z0 U0 . Khi do, vo.i mo i gia tri. i (i = 1, 2, . . . , n)
òn ta.i i > 0 sao cho
se t
U (z0, i ) Ui .
Hien nhien ràng U (z0, ) U0 , trong do
= min |i | > 0.
i=1,n
Vo.i cach du.a vào khai nie.m ta.p ho..p mo. nhu. va.y C và C tro. thành khong
gian topo.
- i.nh l
è tach Hausdorff). Gia su. z1 v`
D
y 1.2.2. (tien d
a z2 l`
a nh
u.ng diem
òn ta.i nh
kh
ac nhau cua C. Khi d
an c
a.n 3 U (z1, .) v`
o t
u.ng l
a U (z2 , .) sao cho
U (z1, .) U (z2 , .) = .
1
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. z1, z2 C. Da.t = |z1 z2| và U (zi , .) = U (zi , ),
4
i = 1, 2. Gia su. z U (z1 , ) U (z2 , ). Khi do
4 = |z1 z2| 6 |z1 z| + |z z2| < + = 2.
.
am ta.i diem z v`
an knh . se du.o..c
O d
ay ta k
y hie.u U (z; .) l`
a h`nh tr`
on v
o.i t
a v
o.i b
x
ac di.nh trong qu
a tr`nh ch
u.ng minh
3

u.c
38
èu này vo l
Di
y. Va.y
U (z1, ) U (z2 , ) = .
u.ng minh ràng lan ca.n U (z1 ; 1)
2. Bay giò. gia su. z1 C, z2 = . Ta se ch

1
1
khong giao nhau. Gia su. z U (z1 , 1) U ,
.
và U ,
|z1| + 2
|z1| + 2
V` z U (z1 , 1) nen
(z, 0) 6 (z, z1 ) + (z1, 0) < 1 + |z1 |.
1
èu mau
nen (z, 0) > |z1| + 2. Do là di
Ma.t khac v` z U ,
|z1 | + 2
thua n.

- i.nh ngha 1.2.4. Ta.p ho..p con A C (hoa.c C) du.o..c go.i là t
a.p d
D
ong neu
àn b`
ph
u CC A cua no là ta.p mo..
- .inh l
D
y 1.2.3. He. c
ac t
a.p ho..p d
ong thoa m
an c
ac tnh ch
at sau d
ay:
.
1. C v`
a l`
a nh
u ng t
a.p d
ong.
.
.
2. Ho. p cua m
o.t s
o h
u u ha.n t
a.p ho..p d
ong l`
a t
a.p ho..p d
ong.
3. Giao cua m
o.t s
o h
u.u ha.n hay v
o ha.n b
at k`y c
ac t
a.p ho..p d
ong l`
a t
a.p
.
ho. p d
ong.
àn b`
Ch
u.ng minh. Suy tru..c tiep t`
u. di.nh l
y 1.2.1 và cac quy tac lay ph
u.
Nh
a.n xet 1.2.1. T`
u. di.nh l
y 1.2.1 và 1.2.3 suy ra ra`ng tren ma.t phang ph
u.c
òng thò.i v`
C ch co chnh C và ta.p ho..p là d
u.a dong v`
u.a mo. trong C.
1.2.2
àn trong v`
àn ngo`
Ph
a ph
ai
- i.nh ngha 1.2.5. Gia su. A C, A 6= . Ta.p ho..p cac diem trong cua A
D
àn trong cua A và du.o..c k

y hie.u là A.
du.o..c go.i là ph
y 1.2.1 suy ra ràng A là ta.p ho..p mo..

T`
u. di.nh l
- i.nh ngha 1.2.6. Ph

àn ngo`
àn trong CC A du.o..c go.i là ph
ai cua ta.p ho..p A.
D
u.c
39
Ta co
- i.nh l
D
y 1.2.4. Diem z0 C l`
a ch khi
a diem ngo`
ai cua t
a.p ho..p A khi v`
d(z0, A) > 0, trong d
o khoang c
ach
d(z0, z 0 ).
d(z0, A) = inf
0
z A
Ch
u.ng minh. 1. V` d(z0 , A) > 0 U (z0, d(z0 , A)) CA, do do z0 là diem
trong cua CA, t
u.c là diem ngoài cua A.
òn ta.i h`nh tròn U (z0, r), r > 0, na`m
2. Neu z0 là diem ngoài cua A th` t
.
.
trong CA. Nhu va.y doi vo i diem z A bat k`
y ta co d(z0 , z) > r và do do
d(z0, A) > r.
1.2.3
- i
D
em tu.
Ta xet diem tu. cua ta.p ho..p và cua day diem tren C.
- i.nh ngha 1.2.7. Diem z0 C du.o..c go.i là diem tu. (hay diem gi
D
o.i ha.n)
cua ta.p ho..p A C neu trong lan ca.n bat k`
y cua no co vo so diem cua A.
Ta.p ho..p cac diem tu. cua ta.p ho..p A thu.ò.ng du.o..c k
y hie.u là A0. T`
u. di.nh
ngha 1.2.7 suy ràng lan ca.n bat k`
y cua diem z giao vo.i A khi và ch khi
hoa.c z A, hoa.c z là diem tu. cua A. V` va.y, co the mo ta khai nie.m ta.p
ho..p dong theo ngon ng
u. lan ca.n nhu. sau:
- i.nh ngha 1.2.4. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là dong neu no ch
D
u.a mo.i
diem tu. cua no.
Ho..p cua ta.p ho..p A C vo.i ta.p ho..p mo.i diem tu. cua no du.o..c go.i là bao
d
y hie.u là A.
ong cua ta.p ho..p A và k
0
.
Nhu va.y A = A A .
- i.nh ngha 1.2.8. Anh

D
xa. zn : N C du.o..c go.i là mo.t d
ay diem tren C và

k
y hie.u là zn n>0 . Day {zn } C du.o..c go.i là h
o.i tu. to.i diem z (hay z là gi
o.i
èu m0 N : m N,
ha.n cua day {zn }) neu: vo.i mo i lan ca.n V cua z, d
m > m0 th` zm V .

u.c
40
è Hausdorff) ta co
T`
u. di.nh l
y 1.2.2 (tien d
- i.nh l
èu c
at.
o gi
o.i ha.n duy nh
D
y 1.2.5. Trong C mo.i d
ay h
o.i tu. d
Ch
u.ng minh. Neu day ho.i tu. zn co hai gio.i ha.n z0 và z0 (z0 6= z0) th` t`m
du.o..c hai lan ca.n U và V cua z0 và z0 tu.o.ng u
.ng sao cho U V = .
Theo di.nh ngha gio.i ha.n th` m0 N; n0 N sao cho: zn U , n > m0 ,
èu này
zn V , n > n0 , v` va.y zn U V khi n > max(m0, n0 ). Nhu.ng di
khong the xay ra.
Nh
a.n xet 1.2.2. Gi
u.a cac khai nie.m diem tu. cua day {zn } và cua ta.p ho..p
cac gia tri. {zn } co su.. khac nhau. V du., day xn = 1, n = 0, 1, 2, . . . co diem
òm mo.t diem zn = 1 khong co diem tu..
tu. x = 1, còn ta.p {zn } ch g
Bi
en cua t
a.p ho..p
1.2.4
- i.nh ngha 1.2.9. Ta.p ho..p nh

àn trong và
u.ng diem cua C khong thuo.c ph
D
àn ngoài cua ta.p ho..p A C du.o..c go.i là bien cua A và k
khong thuo.c ph
y
hie.u là A.
V` A CA là ta.p ho..p mo. nen A là ta.p ho..p dong.

- i.nh l
òng
a ch khi l
an c
a.n b
at k`y cua diem a d
D
y 1.2.6. Diem a A khi v`
th`
o.i ch
u.a diem cua A v`
a cua CA.
òng thò.i giao vo.i A và
y cua diem a d
Ch
u.ng minh. Gia su. lan ca.n V bat k`
CA:
V A 6= ;
V CA 6= .
Khi do V 6 A và V 6 CA. Suy ra a 6 A và a 6 CA. Va.y a A.

Ngu.o..c la.i, gia su. a A và V là lan ca.n nào do cua a. Khi do V A 6=
àn ngoài cua A. Tu.o.ng tu..
v` neu V A = th` V CA suy ra a thuo.c ph
V CA 6= .
u.c
1.2.5
41
ac
T
a.p ho..p comp
- i.nh ngha 1.2.10. 1. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là t

c neu no
a.p ho..p comp
a
D
dong và bi. cha.n.
2. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là ta.p compac neu A là ta.p ho..p dong trong
C.
uy y
cac ta.p ho..p mo. phu ta.p ho..p compac A, t
u.c là
Gia su. {U } là ho. t`
èu thuo.c t nhat là mo.t ta.p ho..p cua ho. {U }. Ngu.ò.i ta
mo i diem z A d
c
ung noi ràng ho. {U } là mo.t phu mo. cua A. Doi vo.i cac ta.p ho..p A C hai
èu kie.n sau day là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau:
di
(I) A là ta.p ho..p compac;
èu co the trch ra mo.t phu con h
(II) t`
u. mo.i phu mo. cua A d
u.c
u.u ha.n, t
là co mo.t so h
u.u ha.n ch so i1 , i2, . . . , in sao cho
A Ui1 Ui2 Uin ,
Uik {U },
k = 1, 2, . . . , n.
è Heine - Borel - Lebesgue.

Do chnh là no.i dung cua bo d
è Heine - Borel Mo.t trong nh
u.ng he. qua quan tro.ng nhat cua bo d
Lebesgue là nguyen l
y Bozano - Weierstrass.
- .inh l
D
y 1.2.7. (nguyen l
y Bolzano - Weierstrass). D
ay v
o ha.n b
at k`y
{zn },
n = 1, 2, . . .
(1.18)
ac K C c
a.p ho..p comp
o t nh
at m
o.t diem tu..
c
ac diem cua t
Ch
u.ng minh. Gia thiet ràng khong mo.t diem nào cua K là diem gio.i ha.n
èu do co ngha là z K, > 0 sao cho U (z, ) ch
cua day (1.18). Di
u.a
khong qua mo.t so h
u.u ha.n diem cua day (1.18). Ta k
y hie.u U là ho. cac ta.p
è Heine
ho..p mo. U (z, ) khi z cha.y tren K. Do là phu mo. cua K và theo bo d
- Borel - Lebesgue co the trch phu con h
u.u ha.n phu K:
[U (z10 , 1), U (z20 , 2), . . . , U (zn0 , n )].
u.u ha.n diem cua day (1.18) nen
u.a khong qua mo.t so h
V` mo i U (zk0 , k ) ch
day (1.18) khong the là day vo ha.n. Ngha là gia thiet cua ch
ung ta khong
d
u.ng minh.
ung. Do do nguyen l
y Bolzano - Weierstrass du.o..c ch
42

u.c
VI DU
CAC
.
.
1. Ta.p ho. p mo.t diem là ta.p ho..p compac.
u.u ha.n diem là ta.p ho..p compac.
2. Ta.p ho..p h
3. Ta.p ho..p C khong phai là ta.p ho..p compac. Tha.t va.y, neu ta xet phu
u.u ha.n
mo. vo.i tam ta.i goc to.a do. và ban knh > 0 th` ro ràng là mo.t so h
bat k`
y cac h`nh tròn này na`m tro.n trong mo.t h`nh tròn ban knh h
u.u ha.n.
Do do no khong phu toàn C du.o..c.
èu này ta cu. the hoa
u.ng minh di
4. Ta.p ho..p C là ta.p ho..p compac. De ch
àu mu.c nhu. sau:
topo da trang bi. cho C o. d
u.a diem là mo. trong C neu no mo. trong C;
a) Ta.p ho..p U khong ch
àn b`
u.a diem là mo. trong C neu ph
u CC U () là
b) Ta.p ho..p U () ch
compac trong C.
u.ng ra`ng topo này chnh là topo da xac di.nh
Ba.n do.c co the tu.. kiem ch
e dàng ch
o. tren. Vo.i topo da cu. the hoa này o. trong C ta d
u.ng minh du.o..c
ràng C là compac. Tha.t va.y, neu {Ui } là mo.t phu mo. cua C, th` mo.t trong
àn b`
cac Ui se ch
u.a diem . Ta k
y hie.u do là U (). Khi do ph
u cua no là
.
.
.
compac K C nào do. V` K compac nen no du o. c phu bo i mo.t so h
u.u ha.n
ta.p ho..p Ui1 , Ui2 , . . . , Uin . T`
u. do suy ra ràng cac ta.p ho..p Ui1 , Ui2 , . . . , Uin và
U () là phu con h
u.u ha.n cua C.
u. nguyen l
y Bolzano V` ma.t phang ph
u.c C là ta.p ho..p compac, nen t`
Weierstrass suy ra: trong C d
ay v
o ha.n b
at k`y c
o t nh
at l`
a m
o.t diem tu..
òn ta.i nh
Hien nhien ràng trong C t
u.ng day diem khong co diem gio.i ha.n
thuo.c C. Chang ha.n day 1, 2, . . . , n, . . . khong co diem gio.i ha.n trong C.
1.2.6
T
a.p ho..p li
en th
ong
u.c C. Ta co:
Gia su. A là ta.p ho..p con cua ma.t phang ph
- i.nh ngha 1.2.11. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là t
D
a.p ho..p lien th
ong neu
òn ta.i hai ta.p ho..p mo. A1 và A2 trong C sao cho:
khong t
1. A A1 6= , A A2 6= ;
2. A A1 A2 = ;
u.c
43
3. A A1 A2.
Bay giò. ta xet ta.p ho..p A trong topo cam sinh 4 bo.i topo cua C. Nhu. ta
da biet, khi do ta.p ho..p A se tro. thành khong gian topo con cua C. Do do
gia su. A = A1 A2, trong do A1 và A2 là nh
u.ng ta.p ho..p mo. khong trong và
òn ta.i nh
khong giao nhau doi vo.i A. Khi do, t
u.ng ta.p ho..p mo. khong giao
nhau A1 và A2 cua C sao cho:
A1 = A1 A,
A2 = A2 A.
u nhau mo.t cach tu.o.ng ho doi

V` ta.p ho..p A1 và A2 là nh
u.ng ta.p ho..p b`
òng thò.i dong và mo. trong A. T`
vo.i A nen A1 và A2 là nh
u.
u.ng ta.p ho..p d
do ta co di.nh ngha tu.o.ng du.o.ng sau day:
- i.nh ngha 1.2.12. Ta.p ho..p A C du.o..c go.i là ta.p ho..p lien thong neu
D
òn ta.i mo.t ta.p ho..p con nào d
òng thò.i v`
trong A khong t
u.a dong v`
u.a mo.
trong A tr`
u. chnh ta.p ho..p A và ta.p ho..p .
VI DU
CAC
.
òm mo.t diem là nh
u.ng ta.p ho..p lien thong.
1. Ta.p ho..p trong và ta.p ho..p g
2. Ta.p ho..p C là ta.p ho..p lien thong.
u.u ha.n diem} là ta.p ho..p lien thong.
3. Ta.p ho..p C \ {mo.t so h
4.Doa.n thang I = [a, b] R là ta.p ho..p lien thong.
Doi vo.i ta.p ho..p mo. khong trong cua ma.t phang C ta co:
- i.nh l
èu kie.n sau d
a t
a.p ho..p mo. trong C. Hai di
ay l`
a
D
y 1.2.8. Gia su. U l`
tu.o.ng du.o.ng
ong.
1. T
a.p ho..p U lien th
`
o the n
oi ch
ung b
ang m
o.t du.o
`.ng
uy y cua t
a.p ho..p U c
2. Qua hai diem t`
`m tro.n trong U .
g
ap kh
uc n
a
ac l
an
T
op
o cua t
a.p ho..p A C, trong d
o l
an c
a.n cua c
ac diem l`
a giao cua A v
o.i c
.
.
c
a.n cua chnh c
ac diem
a t
op
o cam sinh
ay trong t
op
o cua C du o. c go.i l`
4
44

u.c
u.ng minh t`
u. (1) suy ra (2). Gia su. a U là diem bat
Ch
u.ng minh. Ta ch
k`
y cho tru.o.c. Ta k
y hie.u E là ta.p ho..p nh
u.ng diem cua U mà ta co the noi
ch
ung vo.i diem a bàng nh
uc trong U . Ta.p ho..p E co cac
u.ng du.ò.ng gap kh
tnh chat sau day:
a) Ta.p ho..p E 6= v` no ch
u.a t nhat là diem a.
òn ta.i
b) Ta.p E là mo.. Tha.t va.y, v` U mo. nen vo.i mo i diem c0 U t
.
mo.t lan ca.n h`nh tròn vo i tam là c0 na`m tro.n trong U . Mo i diem cua h`nh
èu co the noi vo.i c0 bàng mo.t du.ò.ng gap kh
tròn này d
uc (chang ha.n, noi
theo ban knh). Nhu. va.y, neu diem c0 co the noi vo.i diem a bàng du.ò.ng gap
òn ta.i mo.t lan ca.n cua diem c0 mà mo.i diem cua
kh
uc nàm tro.n trong U th` t
èu co the noi vo.i a bàng du.ò.ng gap kh
no d
uc U . Do do E là ta.p ho..p mo..
c) E là ta.p ho..p dong. Tha.t va.y, gia su. diem c0 U là diem tu. cua E.
Ta se ch
u.ng minh ra`ng c0 E. Vo.i r > 0 nào do, h`nh tròn S = S(c0, r)
vo.i ban knh r và vo.i tam ta.i c0 du.o..c ch
u.a trong U . V` diem c0 là diem gio.i
ha.n cua E nen t`m du.o..c diem c S(c0, r) E. Diem c co the noi vo.i diem a
v` c E và diem c c
ung co the noi vo.i c0 bo.i doa.n thang trong U . Nhu. va.y
òn ta.i du.ò.ng gap kh
t
uc nàm trong U vo.i goc ta.i a và diem cuoi ta.i c0. T`
u.
do suy ràng c0 E và E là ta.p ho..p dong.
òng thò.i v`
Nhu. va.y, E là ta.p ho..p khong trong, d
u.a dong v`
u.a mo. trong
U , do do
E U.
èu kie.n (2) xay ra và
u.ng minh t`
u. (2) suy ra (1). Gia su. di
Bay giò. ta ch
.
.
.
òn ta.i hai
ta.p ho. p mo U khong lien thong, t
u c là theo di.nh ngha 1.2.11 t
ta.p mo. U1 , U2 sao cho:
U U1 6= , U U2 6= ;
U U1 U2 = ;
U U1 U 2 .
u.ng minh ràng cac diem z1 và z2 khong the
Gia su. z1 U1 , z2 U2 . Ta ch
noi vo.i nhau ba`ng du.ò.ng gap kh
uc nàm trong U . Gia su. ngu.o..c la.i, khong
giam tong quat ta co the cho ràng z1 và z2 du.o..c noi vo.i nhau bo.i mo.t doa.n
u.c
45
thang I na`m tro.n trong U .

z = z1 + t(z2 z1),
t [0, 1].
Khi do theo tren ta co I U1 U2 , I U1 U2 = , I U1 6= , I U2 6= .

èu này phi l
Nhu.ng di
y v` doa.n thang I là ta.p ho..p lien thong.
Ta co di.nh ngha quan tro.ng sau day.
- i.nh ngha 1.2.13. Ta.p ho..p D C du.o..c go.i là mo.t mi
èn neu no thoa
D
èu kie.n sau day:
man hai di
1. D là ta.p ho..p mo.;
2. D là ta.p ho..p lien thong.
Trong tru.ò.ng ho..p khi D là ta.p ho..p dong lien thong th` D du.o..c go.i là
mo.t continum.
Bay giò. gia su. D là ta.p ho..p mo. t`
uy y
và z0 là mo.t diem nào do cua no.
Gia su. E là ta.p tat ca cac diem cua D mà co the noi ch
ung vo.i diem z0 bàng
nh
u.ng du.ò.ng gap kh
uc na`m trong D. T`
u. ch
u.ng minh di.nh l
y 1.2.8 suy ra
.
ra`ng ta.p ho. p E = E(z0 ) do co ba tnh chat:
a) E(z0 ) 6= ;
b) E(z0) là ta.p ho..p mo.;
èu co the noi ch
c) Qua hai diem t`
uy y
cua E(z0) d
ung bàng mo.t du.ò.ng
gap kh
uc nàm trong E(z0).
anh
Do do E(z0 ) là ta.p ho..p lien thong. Ta.p ho..p E(z0 ) du.o..c go.i là th`
àn lien th
àn lien thong
ph
ong (ch
u.a diem z0 ) cua ta.p ho..p mo. D. Thành ph
.
.
.
.
.
èn lo n nhat du.o..c ch
cua ta.p ho. p mo D c
ung co the da.c tru ng nhu mo.t mi
u.a
trong D và ch
u.a diem z0 cho tru.o.c.
àn lien thong cua mo.t ta.p ho..p mo. D c`
ung ch
u.a
Hien nhien hai thành ph
àn lien thong cua mo.t
mo.t diem chung phai tr`
ung nhau. Do do hai thành ph
ta.p ho..p hoa.c khong giao nhau, hoa.c tr`
ung nhau hoàn toàn.

u.c
46
1.2.7
en thu..c. Tuy
en v`
a du.`
o.ng cong
H`
am ph
u.c bi
ày
u.c bien thu..c (d
Bay giò. ta chuyen sang làm quen vo.i khai nie.m hàm ph
du ho.n là: hàm gia tri. ph
u.c bien thu..c).
- i.nh ngha 1.2.14. Gia su. I = [a, b] R. Mo.t h`
D
am ph
u.c bien thu..c
: [a, b] C
u.c z = (t).
là mo.t quy tac cho u
.ng mo i t [a, b] vo.i mo.t so ph
Noi cach khac, mo.t hàm ph
u.c bien thu..c là mo.t anh xa. t`
u. ta.p ho..p con
nào do cua R vào C.
Vie.c cho mo.t hàm ph
u.c bien thu..c z = (t) tu.o.ng du.o.ng vo.i vie.c cho hai
hàm thu..c x = x(t), y = y(t) sao cho
z = (t) = (x(t), y(t)) = x(t) + iy(t);
t [a, b].
Ta noi ra`ng z0 là gio.i ha.n cua hàm z(t) khi t t0: z0 = lim z(t) neu:
tt0
èu co bat dang th
> 0, > 0 : t {t [a, b] : |t t0| < } d
u.c
|z(t) z0| < .
Trong tru.ò.ng ho..p
lim z(t0 + h) = z(t0 )
h0
th` ta noi ràng hàm z(t) lien tu.c ta.i diem t = t0, ngha là > 0, > 0 :
t {t [a, b] : |t t0| < } th` |z(t) z(t0)| < .
Xet ty so
(h) =
z(t + h) z(t)
Ta co di.nh ngha sau day:

- .inh ngha 1.2.15. Neu t
òn ta.i gio.i ha.n
D
n x(t + h) x(t)
y(t + h) y(t) o
+i
lim (h) = lim
h0
h0
h
h
(1.19)
u.c
47
th` gio.i ha.n do du.o..c go.i là da.o h`

am cua hàm z(t) ta.i diem t và k
y hie.u là
dz(t)
= z 0(t) = x0(t) + iy 0(t).
dt
àu m
Ta lu.u y
them ràng da.o hàm cua hàm z(t) ta.i cac d
ut cua doa.n [a, b]
.
.
.
.
.
.
.
.
.
du o. c hieu là gio i ha.n (1.19) tu o ng u
ng du o. c lay t`
u pha phai diem a và pha
trai ta.i diem b.
è tuyen.
Bay giò. ta chuyen sang xet khai nie.m v

D
xa. lien tu.c
: [a, b] C,
[a, b] R
du.o..c go.i là mo.t tuyen (hay tuyen tham s

o h
oa) trong ma.t phang ph
u.c C,
àu, (b) go.i là diem cuoi. Neu (a) = (b) th` tuyen
diem (a) go.i là diem d
du.o..c go.i là tuyen d
ong.
T`
u. di.nh ngha ta thay ràng tuyen - do là hàm gia tri. ph
u.c z = (t) cua
bien thu..c t lien tu.c ta.i mo.i diem t [a, b].
àm la n anh xa. noi trong di.nh ngha 1.2.16 vo.i anh cua doa.n
Khong nen nh
[a, b] R - là anh cua tuyen qua anh xa. do.
Neu anh xa. là ha`ng anh ((t) const) th` anh cua tuyen ch là mo.t
diem. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co the noi: tuyen co th`
anh m
o.t diem.
Nhu.ng ta nhan ma.nh ràng: tuyen là cai g` do khac vo.i ta.p ho..p diem thu
du.o..c trong anh xa.. Tu.o.ng tu.. nhu. va.y, lemniscat Bernoulli co the vòng
quanh theo hai hu.o.ng khac nhau trong khi no ch là mo.t ta.p ho..p diem tren
ma.t phang ph
u.c trong ca hai tru.ò.ng ho..p. Hai phu.o.ng phap vòng quanh se
tu.o.ng u
.ng vo.i hai tuyen khac nhau, ngha là tu.o.ng u
.ng vo.i hai anh xa. khac
nhau t`
u. doa. n thang cua R vào C.
àn phai noi ràng trong so nh
C
u.ng tuyen thoa man di.nh ngha 1.2.16 ta
c
ung ga.p nh
u.ng tuyen rat t ph`
u ho..p vo.i bieu tu.o..ng tru..c giac thong thu.ò.ng
cua ch
ung ta. Chang ha.n, ngu.ò.i ta da ch
u.ng minh ràng co the xay du..ng anh
xa. lien tu.c doa. n thang cua tru.c thu..c R len mo.t h`nh vuong (tuyen Peano !).
è sau ta se tach ra nh
Do do, v
u.ng tuyen co tnh chat tru..c quan ho.n bàng
èu kie.n bo sung.
nh
u.ng di
48

u.c
- i.nh ngha 1.2.17. 1. Neu anh xa. : [a, b] C lien tu.c và do.n tri. mo.t D
mo.t th` tuyen z = (t), t [a, b] du.o..c go.i là tuyen Jordan (tuyen do.n !).
2. Tuyen z = (t), t [a, b] du.o..c go.i tuyen tro.n neu ta.i mo.i diem t [a, b]
èu t
òn ta.i da.o hàm lien tu.c 0(t) (ta.i cac d
àu m
òn ta.i da.o
d
ut cua [a, b] - t
0
hàm mo.t pha) và (t) 6= 0.
3. Tuyen z = (t) du.o..c go.i là tro.n t`
u.ng kh
uc neu hàm z = (t) lien tu.c
tren = [a, b] và [a, b] co the chia thành mo.t so h
u.u ha.n doa.n thang sao cho
èu xac di.nh tuyen tro.n (ngha là hàm
ha.n che cua (t) tren mo i doa.n do d
(t) lien tu.c, kha vi t`
u.ng kh
uc tren [a, b] và 0 (t) 6= 0).
4. Tuyen z = (t), t [a, b] go.i là do du.o..c neu hàm (t) co bien phan bi.
cha.n.
VI DU
CAC
.
1. Tuyen z = eit , t [0, 2] là tuyen tro.n Jordan do du.o..c.
2. Tuyen
eit ,
6 t 6 ,
2
(t) = 3t
4, < t 6 2,
4
u.ng kh
uc do du.o..c (khong Jordan).
là tuyen tro.n t`
3. Tuyen

1
(t) = t 1 + i sin ,
t
h 1 1i
t ,

là tuyen Jordan khong do du.o..c.

- i.nh ngha 1.2.18. Hai tuyen z = 1 (t) : [a, b] C và z = 2 ( ) : [c, d]
D
òn ta.i hàm = g(t) lien
C du.o..c go.i là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau (1 2 ) neu t
.
.
tu.c và do n die.u tang tren [a, b] và anh xa. (do n tri. mo.t - mo.t !) [a, b] len [c, d]
sao cho 1 (t) = 2 [g(t)], t [a, b].
e dàng thay ra`ng doi vo.i tuyen z = (t) : [a, b] C bat k`
y luon luon
D
co the t`m du.o..c tuyen z = (t) : [0, 1] C tu.o.ng du.o.ng vo.i no du.o..c xac
u.c
49
è sau ta se xem
u.c (t) = [a + t(b a)], t [0, 1]. Do do v
di.nh bo.i he. th
èu du.o..c tham so hoa bo.i doa. n [0, 1].
mo.i tuyen d
VI DU
CAC
.
1. Hai tuyen 1 (t) = t, t [0, 1] và 2 (t) = sin t, t [0, /2] là hai tuyem
tu.o.ng du.o.ng.
2. Hai tuyen 1 (t) = t, t [0, 1] và 2 (t) = sin t, t [0, 1] khong tu.o.ng
òn ta.i phep bien doi tham so thoa man di
èu kie.n
du.o.ng vo.i nhau v` khong t
òn ta.i
cua di.nh ngha 1.2.18 bien hàm này thành hàm kia. Tha.t va.y, neu t
.
.
phep bien doi nhu va.y, th` hàm do n die.u 1 = t sau khi bien doi c
ung là hàm
do.n die.u trong khi do hàm sin t khong do.n die.u trong khoang [0, 1].
e dàng kiem tra ra`ng quan he. du.o..c xac di.nh trong di.nh
Ba.n do.c co the d
ngha 1.2.18 là mo.t quan he. tu.o.ng du.o.ng, t
u.c là quan he. co cac tnh phan
àu (d`
è hàm ngu.o..c và hàm ho..p). Quan
xa., doi x
ung di.nh l
u.ng và bac c
y v
he. tu.o.ng du.o.ng này da chia ta.p ho..p cac tuyen thành cac ta.p ho..p con go.i là
òm tat ca cac tuyen tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau.
cac lo.p tu.o.ng du.o.ng - mo i lo.p g
- i.nh ngha 1.2.19. Lo.p cac tuyen tu.o.ng du.o.ng du.o..c go.i là mo.t du.o
D
`.ng
cong.
VI DU
CAC
.
1. Hai tuyen z = 1 (t) = t, 0 6 t 6 1 và z = 2 (t) = t2, 0 6 t 6 1, xac
di.nh mo.t du.ò.ng cong lien tu.c du.o..c tham so hoa bo.i doa. n [0, 1] R.
2. Ta xet ta.p ho..p
o
n
= (x, y) R2 : x2 + y 2 = 1, y > 0 .
è ma.t h`nh ho.c là nu.a tren cua du.ò.ng tròn do.n vi.. Gia su. I = [1, 1].
V
Khi do he. th
u.c (t) = (t, 1 t2), t I se là anh xa. lien tu.c doa. n thang
I vào R2 và (1) = (1, 0), và (+1) = (1, 0) và (I) = .
Nhu. va.y anh xa. cho phep ta xem nhu. là tuyen tham so hoa. Bay
giò. ta xet he. th
u.c (t) = (cos t, sin t ), t I = [0, ]. Ro ràng (t ) c
ung
.
.
.
.
.
là phep tham so hoa cua . Hai tuyen (t) và (t) tu o ng du o ng vo i nhau
v` g(t ) = cos t là phep bien doi tham so t`
u. I den I và = 0 g.
50

u.c
3. Hai tuyen z = 1 (t), 0 6 t 6 1 và z = 2 (t) = sin t, 0 6 t 6 1

òn ta.i phep bien doi tham so
xac di.nh hai du.ò.ng cong khac nhau v` khong t
chuyen du.ò.ng cong này thành du.ò.ng cong kia.
è ca.p den hu.o.ng tren du.ò.ng cong. T`
u. di.nh ngha
Bay giò. ta muon d
1.2.18 và 1.2.19 ta thay ràng cac phep bien doi tham so khac nhau g(t) se
tu.o.ng u
.ng vo.i cac phep tham so hoa khac nhau cua c`
ung mo.t du.ò.ng cong.
Gia su. z = (t), t [0, 1] là mo.t phep tham so hoa (còn go.i là phu.o.ng tr`nh
tham so) cua du.ò.ng cong . T`
u. l
y lua.n o. tren ta thay ràng diem z = (t),
èu
t [0, 1] se la.p thành ho..p diem M () khac vo.i ban than du.ò.ng cong. Di
.
.
.
.
.
.
èu khac
khac bie.t th
u nhat là: du ò ng cong là ta.p ho. p diem sap du o. c. Di
bie.t th
u. hai là cac diem khac nhau cua du.ò.ng cong co the tu.o.ng u
.ng vo.i
ch mo.t diem cua ma.t phang: cu. the neu (t1 ) = (t2) khi t1 6= t2 th` diem
z1 = (t1 ) và z2 = (t2 ) là nh
u.ng diem khac nhau tren du.ò.ng cong nhu.ng
la.i là nh
u.ng diem tr`
ung nhau tren ma.t phang. Nh
u.ng diem do go.i là nh
u.ng
.
t. (O day ta se khong xem su.. tr`
àu và diem
diem tu.. c
a
ung nhau gi
u.a diem d
.
cuoi là tu. cat).
Tren du.ò.ng cong ta se xac di.nh mo.t hu.o.ng bàng cach cho ra`ng diem
vo.i gia tri. tham so be là d
u.c là diem
u.ng tru.o.c diem vo.i gia tri. tham so lo.n, t
(t1 ) d
u.ng tru.o.c diem (t2) (hay (t2) d
u.ng sau (t1 )) t1, t2 , t1 < t2. Bàng
cach di.nh hu.o.ng nhu. va.y, du.ò.ng cong mà tren do du.o..c xac la.p mo.t hu.o.ng
go.i là du.`
o.ng cong du.o..c di.nh hu.o
.ng hay du.`
o.ng cong c
o hu.o
.ng. Hu.o.ng
chuyen do.ng cua diem z = (t) theo du.ò.ng cong tu.o.ng u
.ng vo.i hu.o.ng
tang cua tham so t du.o..c go.i là hu.
o.ng du.o.ng.
è ca.p den du.ò.ng cong co hu.o.ng ngu.o..c la.i. Doi vo.i doa.n
Bay giò. ta d
I R bat k`
y, ta xac di.nh doa.n I = {t R : t I}. Neu : I C
là mo.t tuyen tham so hoa nào do th` ta se xac di.nh tuyen tham so hoa
èu kie.n (t) = (t). Ta co (I) = (I). Do do
: I C bo.i di
và co c`
ung anh. Neu I = [a, b] th` I = [b, a] và (b) = (b),
àu và diem cuoi
(a) = (a). Nhu. va.y khi chuyen t`
u. den th` diem d
.
doi vai trò cho nhau. Co the ch
u ng minh ràng neu cha.y suot mo.t lo.p tu.o.ng
du.o.ng nào do cua cac tuyen th` tat ca cac tuyen c
ung se nàm trong
u.c
51
y hie.u là . Ta noi ra`ng du.ò.ng cong thu du.o..c

mo.t lo.p tu.o.ng du.o.ng k
t`
u. bàng phep doi hu.o.ng.
èu van d
è ta c
Trong nhi
ung su. du.ng su.. giai thch h`nh ho.c doi vo.i du.ò.ng
cong và khi do hieu du.ò.ng cong là ta.p ho..p diem
= {z C : z = (t), t [0, 1]}
tr`
ung vo.i anh lien tu.c cua doa.n [0, 1] R còn z = (t), t [0, 1] du.o..c
xem nhu. là mo.t trong cac phep tham so hoa cua . Vo.i quan diem do ta
è tnh Jordan, tnh tro.n, tnh tro.n t`
co the noi v
u.ng kh
uc và tnh do du.o..c
cua du.o`.ng cong tu.o.ng u
.ng trong cac tru.ò.ng ho..p tuyen Jordan, tuyen tro.n,
tuyen tro.n t`
u.ng kh
uc và tuyen do du.o..c tham so hoa du.ò.ng cong ay.
Chang ha.n ta co:
- i.nh ngha 1.2.20. Du.ò.ng cong go.i là du.o
D
`.ng cong Jordan (du.o
`.ng cong
òn ta.i phep tham so hoa : [0, 1] C cua no sao cho (t) do.n
do.n) net t
àu m
die.u mo.t - mo.t tren doa. n [0, 1] (du.ò.ng cong khong tu.. cat nhu.ng cac d
ut
co the tr`
ung nhau). Neu (0) = (1) th` là du.ò.ng cong dong Jordan.
- i.nh ngha 1.2.21. 1. Du.ò.ng cong du.o..c go.i là tro.n neu t
òn ta.i phep tham
D
so hoa kha vi lien tu.c cua no : [0, 1] C sao cho da.o hàm 0(t) 6= 0
t [0, 1].
òn ta.i phep tham so hoa
2. Du.ò.ng cong du.o..c go.i là tro.n t`
u.ng kh
uc neu t
(t) : t [0, 1] C cua no sao cho doa.n [0, 1] co the chia thành n doa. n con
bo.i cac diem tk , 0 = t0 < t1 < < tn = 1 mà trong mo i doa.n con do hàm
òn ta.i da.o
(t) co da.o hàm 0 (t) lien tu.c và 6= 0, còn ta.i cac diem chia tk th` t
hàm ben phai và ben trai khac 0.
Di.nh ngha cac loa.i du.ò.ng cong mo.t cach cha.t che du..a tren di.nh ngha
cac tuyen tu.o.ng du.o.ng vo.i cac ha.n che bo sung doi vo.i anh xa. = g(t) xin
àn I, trang
mò.i xem giao tr`nh cua B. V. Sabat Nha.p mon giai tch ph
u.c, ph
.
.
20-23, Hà No.i 1979. O day ch

ba.n do.c ra`ng khai
ung toi muon da.c bie.t lu u y
.
.
nie.m tro n khong phai là bat bien doi vo i phep bien doi tham so = g(t) (xem
di.nh ngha 1.2.18). Chang ha.n, ta xet anh xa. (t) = (t, t), I = [1, +1]. Do
52

u.c
là phep tham so hoa du.ò.ng cong tro.n = {(x, y) : x = y, |x| 6 1} và ro
ràng (t) là tuyen tro.n (xem di.nh ngha 1.2.17). Xet phep bien doi tham so
= g(t) = t3 anh xa. doa.n thang I len chnh no. Khi do anh xa. = g
0
là tuyen khong tro.n. Tha.t va.y (t) = (t3, t3), (t) = (3t2, 3t2 ) và do do
0
(0) = (0, 0).
Nh
u.ng diem cua du.ò.ng cong mà ta.i do tnh tro.n bi. pha vo. du.o..c go.i
là nh
u.ng diem g
oc; nh
u.ng diem còn la.i du.o..c go.i là diem chnh quy. Ta.i
èu t
òn ta.i tiep
mo.i diem chnh quy cua du.ò.ng cong Jordan tro.n t`
u.ng kh
uc d
tuyen. Ta.i cac diem goc, du.ò.ng cong Jordan tro.n t`
u.ng kh
uc khong co tiep
tuyen: cac tiep tuyen mo.t pha ta.i nh
u.ng diem này ta.o nen mo.t goc vo.i do.
ung là l
y do ta.i sao ta go.i cac diem mà tnh tro.n cua du.ò.ng
lo.n nào do. Do c
cong bi. pha vo. là nh
u.ng diem goc.
è do. dài cua du.ò.ng cong . Gia su.
De ket th
uc tiet này ta noi vài lò.i v
R = (0 = t0 < t1 < t2 < < tn = 1) là mo.t phep phan hoa.ch doa.n [0, 1].
Ta la.p tong
LR () =
n1
X
|(tj+1) (tj )|,
j=0
trong do z = (t), t [0, 1] là mo.t phep tham so hoa nào do cua . Hien
nhien LR () là do. dài cua du.ò.ng gap kh
uc no.i tiep trong du.ò.ng cong . So
L() = sup LR ()
R
o. d`
ai cua du.ò.ng cong . Du.ò.ng cong go.i là do du.o..c neu
du.o..c go.i là d
L() < . Co the ch
u.ng minh ràng (xem H. Grauert, I. Lieb và W. Fisher.
àn I, trang 332-339, Hà No.i 1977) do. dài
Phep tnh vi phan và tch phan, ph
.
.
.
cua du ò ng cong di.nh ngha nhu va.y khong phu. thuo.c vào vie.c cho.n phep
tham so hoa cua du.ò.ng cong ay. Neu du.ò.ng cong co phep tham so hoa
kha vi lien tu.c : [0, 1] C th` do du.o..c và
L() =
Z1
| 0(t)|dt.
è sau, do. dài cua du.ò.ng cong thu.ò.ng du.o..c k

y hie.u là ||.
V
u.c
1.2.8
53
òng lu
Ph
ep d
an
ngha cua khai nie.m d

òng luan doi vo.i giai tch (da.c bie.t doi vo.i l
y thuyet
Y
èu da.i lu.o..ng du.o..c xac di.nh nhu. mo.t hàm cua
hàm chnh h`nh) là o. cho nhi
tuyen nhu.ng tren thu..c te la.i khong phu. thuo.c vào tuyen mà ch phu. thuo.c
òng luan.
vào lo.p cac tuyen d
è phep bien da.ng lien tu.c mo.t tuyen vào mo.t tuyen khac, ta co the
V
.
.
è ma.t h`nh ho.c. Sau day se neu ra
tu o ng tu.o..ng mo.t cach kha tru..c quan v
è ma.t giai tch.
di.nh ngha khai nie.m này mo.t cach cha.t che v
- i.nh ngha 1.2.22. 1. Gia su. hai tuyen
D
)
0 : I D
, I = [0, 1]
1 : I D
àu và diem cuoi, ngha là
co chung diem d
0 (0) = 1 (0);
0 (1) = 1 (1).
èn D nhu. là

òng lu
Hai tuyen 0 và 1 du.o..c go.i là d
an v
o.i nhau trong mi
àu m
òn ta.i anh xa. lien tu.c :
nh
u.ng tuyen co d
ut bat do.ng neu t
I I 3 (t, u) 7 (t, u) D
sao cho
(t, 0) = (t),
0
(0, u) = 0 (0) = 1 (0),
(t, 1) = (t),
1
(1, u) = 0 (1) = 1 (1).
2. Hai tuyen dong
0 : I D,
1 : I D

u.c
54
èn D, neu t
òn ta.i anh xa. lien tu.c :
òng lu
du.o..c go.i là d
an v
o.i nhau trong mi
I I 3 (t, u) 7 (t, u) D,
sao cho
(t, 0) = 0 (t);
(t, 1) = 1 (t);
(0, u) = (1, u),
u I.
Trong tru.ò.ng ho..p khi tuyen 1 là mo.t hàng anh 1 (t) = const (t
u.c là:
òng luan vo.i 1 th` ta noi
1 anh xa. doa. n I = [0, 1] thành mo.t diem) và 0 d
è mo.t diem, hay là: 0 d
òng lu
ra`ng 0 du.o..c co v
ong.
an v
o.i kh
òng luan gi
Ta ch tnh d
y hie.u .
u.a cac tuyen bo.i k
.
e hieu ho n, ta tu.o.ng tu.o..ng ra`ng h`nh vuong
De làm cho di.nh ngha này d
I I du.o..c cau thành bo.i cac doa.n thang na`m ngang Su0 mà mo i gia tri.
.ng vo.i mo.t doa.n nhu. the (h`nh I.2). Ha.n che cua anh xa.
u0 I se tu.o.ng u
tren Su0 se xac di.nh tuyen
u0 : [0, 1] D
èu kie.n
bo.i di
u0 (t) = (t, u0).
Nhu. va.y, ta thu du.o..c mo.t ho. cac tuyen mà mo i tuyen se tu.o.ng u
.ng vo.i
gia tri. u0 [0, 1].
H`nh I.2
u.c
55
Do do, neu cho ra`ng da.i lu.o..ng bien thien là thò.i gian th` ho. cac tuyen
này co the xem nhu. là cac vi. tr khac nhau cua mo.t tuyen di do.ng duy nhat.
èu này c
òng luan là phep bien
ung giai thch v` sao ngu.ò.i ta go.i phep d
Di
da.ng.
Nhu. va.y, mo i diem cua tuyen 0 di.ch chuyen theo tuyen lien tu.c den
e n nhò. tham so u, nhu.
diem cua tuyen 1 . Tuyen lien tu.c này co the bieu di
(t, u), u [0, 1]. Ta dòi hoi (t, u) lien tu.c theo hai bien t và u, và vo.i mo i
gia tri. co di.nh u0 no cho ta tuyen noi 0 (0) = 1 (0) vo.i 0 (1) = 1 (1).
VI DU
CAC
.
òng
1. Hàm (t, u) = [x0(t) + iy0(t)](1 u) + [x1(t) + ty1 (t)]u là phep d
luan trong C bien tuyen
0 (t) = x0(t) + iy0(t)
àu m
ut chung bat do.ng. Do do
vào tuyen 1 (t) = x1 (t) + iy1 (t) vo.i cac d
0 1 .
àu m
ut chung th` (1 2 ) 0.
2. Neu 1 2 vo.i cac d
3. Gia su. cho vành tròn
V = {z C : 1 < |z| < 3}
và gia su. ra`ng 1 là tuyen thuo.c V na`m tro.n trong nu.a vành tròn tren
(Im z > 0) và noi hai diem z = 2 và z = 2. Neu 2 là tuyen c
ung co cac
.
.
.
`
tnh chat do th` 1 2 . Neu 2 nam trong nu a vành tròn du o i (Im z < 0)
òng luan vo.i 2 trong V v`
và noi hai diem z = 2 và z = 2 th` 1 khong d
1 khong the bien da.ng vào 2 mà khong cat du.ò.ng tròn do.n vi. |z| = 1.
òng luan gi
Quan he. d
u.a hai tuyen 1 2 là quan he. tu.o.ng du.o.ng. Ta
èu do.
se ch
u.ng minh di
òng nhat (t, u) = (t).
1. vo.i phep bien da.ng d
2. Neu 1 2 th` 2 1 .
3. Neu 1 2 , 2 3 th` 1 3 . Tha.t va.y, neu (t, u) bien da.ng 1

u.c
56
vào 2 , còn 2 (t, u) bien da.ng 2 vào 3 th`
1 (t, 2u),
(t, u) =
2 (t, 2u 1),
06u6
1
2
1
6u61
2
se bien da.ng 1 vào 3 .

èn cho tru.o.c, mo.i tuyen vo.i d
àu m
ut chung hay là cac
Do do, trong mi
.
.
òm cac tuyen d
òng
tuyen dong co the chia thành cac lo p mà mo i lo p bao g
.
.
.
.
.
.
.
òng lu
luan vo i nhau. Nh
u ng lo p này du o. c go.i là nh
u ng l
o p d
an.
òng luan cua hai tuyen khong bi. pha vo. trong cac
Nh
a.n xet 1.2.3. V` tnh d
òng luan c
phep thay tham so nen khai nie.m d
ung du.o..c chuyen sang cho
àu m
du.ò.ng cong. Cu. the là: hai du.ò.ng cong vo.i d
ut chung, hoa.c là dong
èn D neu trong mi
èn D cac tuyen
òng luan vo.i nhau trong mi
du.o..c go.i là d
àn lu.o..t cho cac du.ò.ng cong này, là d
òng luan vo.i nhau.
1 và 2 - da.i die.n l
1.2.9
èn do.n li
en v`
a da li
Mi
en
òng luan ta se phan loa.i cac mi

èn tren C.
Bay giò., du..a vào khai nie.m d
- i.nh ngha 1.2.23. Mi
èn D C du.o..c go.i là mi
èn do.n lien neu mo.i tuyen
D
èu d
òng luan vo.i khong ( 0).
dong o. trong D d
èn khong co tnh chat này du.o..c go.i là mi
èn da lien.
Nh
u.ng mi
èn do.n lien, hai tuyen bat k`
àu m
òng luan
Doi vo.i mi
y vo.i d
ut chung là d
vo.i nhau.
èn do.n lien là mo.t ta.p ho..p lien thong, còn
Hien nhien ràng bien cua mi
èn da lien là ta.p ho..p khong lien thong. So thành ph
àn lien thong
bien cua mi
èn da cho du.o..c go.i là c
èn do. Neu so
cua bien cua mi
ap lien th
ong cua mi
.
.
àn lien thong cua mi
èn là vo ha.n th` mi
èn du o. c go.i là vo ha.n - lien
thành ph
thong.
VI DU
CAC
.
u.c
57
òi nen no ch
èn l
òi D bat k`
èn do.n lien. V` D l
u.a mo.i doa.n
1. Mi
y là mi
thang noi hai diem bat k`
y cua no. Gia su. a D và 0 6 k 6 1. Khi do phep
èn D vào no và khi k bien thien t`
vi. tu.. vo.i tam ta.i a và he. so k bien mi
u. 1
òng luan bien du.ò.ng cong thành mo.t diem.
den 0, phep vi. tu.. do se là phep d
èn do.n lien (bien
èn na`m gi
uc trong là mi
2. Mi
u.a hai du.ò.ng tròn tiep x
cua no là ta.p ho..p lien thong !). Tha.t va.y, ta co the xem hai du.ò.ng tròn 1
àu
và 2 tiep x
uc trong ta.i diem S nào do là hai du.ò.ng cong co chung diem d
èu ta.i diem S) nen t`
và diem cuoi (d
u. n 8 suy ra 1 2 và do do
1 21 0.
èn do.n lien. Tha.t va.y, hàm
3. Ma.t phang C là mi
(t, u) = 0 (t)u + 1 (t)(1 u)
òng luan hai tuyen 0 và 1 .
se thu..c hie.n phep d
èn nhi. lien.
4. Ta.p ho..p C \ {z0} là mi
5. Vành tròn
V = {z C : r < |z z0| < R}
èn nhi. lien.
là mi
èu kie.n
6. Gia su. co cac du.ò.ng cong Jordan 0 , 1 , . . . , n thoa man cac di
sau day:
a) 0 là du.ò.ng cong dong;
b) Cac du.ò.ng cong k (k = 1, 2, . . . , n) na`m ben trong 0 ;
èu nàm ngoài nhau và khong giao
c) Mo i du.ò.ng cong k , k = 1, . . . , n d
nhau. Ta.p ho..p cac diem na`m ben trong 0 và na`m ben ngoài mo.i k , k =
èn (n + 1) - lien thong D. Cac du.ò.ng cong k , k = 0, 1, . . . , n
1, 2, . . . , n là mi
àn cua bien D cua mi
èn D. Mo.t doi khi bien cua mi
èn còn
là cac thành ph
èn.
du.o..c go.i là chu tuyen cua mi
èn D = C \ , trong do là mo.t du.ò.ng cong Jordan
Hien nhien ra`ng mi
dong. Ta co di.nh l
y quan tro.ng sau day:
58

u.c
- i.nh l
èu chia m
`.ng cong d
D
y Jordan. Mo.i du.o
ong Jordan d
a.t ph
ang ph
u.c
i mi
èn: m
èn
èn do.n lien m`
mo. r
o.ng C th`
a n
o l`
a bien cua m
o
o.t mi
anh hai mi
àn trong (kh
èn kia l`
èn ngo`
l`
a ph
ong ch
u.a dem v
o c`
ung) v`
a mi
a mi
ai ch
u.a
diem v
o c`
ung.
èn bat
è ca.p den bien co hu.o.ng cua mo.t mi
De ket th
uc mu.c này ta se d
k`
y mà ta se xet sau.
- i.nh ngha 1.2.24. Gia su. D là mi
èn cua ma.t phang ph
D
u.c C du.o..c gio.i
òm mo.t so h
ha.n bo.i ta.p ho..p {i }n0 g
u.u ha.n du.ò.ng cong i , i = 0, 1, . . . , n.
Ta.p ho..p {i }n0 du.o..c go.i là bien c
o di.nh hu.o
.ng (go.i tat là bien c
o hu.
o.ng)
èn D neu no thoa man cac di
èu kie.n sau day:
cua mi
1. Du.ò.ng cong 0 là du.ò.ng cong dong và mo.i du.ò.ng cong i , i =
èu thuo.c ph
àn trong cua 0 .
1, 2, . . . , n d
èu na`m trong ph
àn ngoài cua mi
èn gio.i ha.n bo.i
2. Mo.i du.ò.ng cong k d
j , k 6= j; k, j = 1, 2, . . . , n.
3. Cac du.ò.ng cong i , i = 0, 1, . . . , n du.o..c di.nh hu.o.ng sao cho khi vòng
àn trong cua mi
èn D luon luon nàm ben trai. Phep di.nh
quanh theo i ph
èn vo.i phep di.nh
hu.o.ng do du.o..c go.i là phep di.nh hu.o
.ng du.o.ng. Bien cua mi
hu.o.ng du.o.ng du.o..c k
y hie.u là D.
èu kie.n 3. Neu = i (t), i = 0, 1, . . . , n, 0 6 t 6 1 là
Ta giai thch di
phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng cong i du.o..c di.nh hu.o.ng nhu. va.y th` ta.i mo.i diem
òn ta.i da.o hàm i0(t) 6= 0 th` vecto. i0(t) co tnh chat là:
z = i (t) mà ta.i do t
èu kim d
òng h
ò th` vecto. se hu.o.ng
neu quay vecto. ay mo.t goc
ngu.o..c chi
2
èn.
vào trong mi
èn D bi. cha.n th` chu tuyen ngoài 0 (ngha là chu
ra`ng neu mi
Ta lu.u y
àn b`
èn ch
tuyen mà mo.t ph
u cua no là mi
u.a diem z = và khong ch
u.a cac
èu kim d
òng h
ò, còn
diem cua D) co di.nh hu.o.ng du.o.ng là hu.o.ng ngu.o..c chi
.
.
.
.
cac chu tuyen trong (cac chu tuyen còn la.i) co di.nh hu o ng du o ng là hu.o.ng
èu kim d
òng h
ò. Neu mi
èn D 3 th` tat ca cac chu tuyen bien co
theo chi
èu kim d
òng h
ò.
di.nh hu.o.ng du.o.ng là hu.o.ng theo chi
1.3. Hàm bien ph

u.c
1.3
59
H`
am bi
en ph
u.c
è hàm.
Khai nie.m hàm bien ph
u.c là mo.t tru.ò.ng ho..p rieng cua khai nie.m v
àn tru.o.c (xem 1.2) ta xet cac hàm ph
Ph
u.c bien thu..c : (a, b) C, (a, b)
R.
Noi chung ta se go.i anh xa.
f :CC
u.c (hay mo.t cach do.n gian là mo.t hàm bien ph
u.c).
là hàm ph
u.c mo.t bien ph
Khai nie.m hàm còn du.o..c mo. ro.ng neu ta xet cac anh xa. t`
u. ta.p ho..p nào do
cua C vào C.
Trong mu.c này, ta se tr`nh bày khai nie.m hàm bien ph
u.c, tnh C - lien
tu.c c`
ung cac tnh chat co. ban cua no.
1.3.1
- i.nh ngha h`
D
am bi
en ph
u.c
èu du.o..c k
y hie.u là C) ta
Tren ma.t phang ph
u.c mo. ro.ng cua bien z và w (d
.
.
.
.
àn lu o. t cac ta.p ho. p D và D (co the ch

xet l
u a ca diem vo c`
ung).
- i.nh ngha 1.3.1. Gia su. D C là mo.t ta.p ho..p t`
uy y
cho tru.o.c. Mo.t
D
h`
am bien ph
u.c
f :DC
là mo.t quy tac cho u
.ng mo i diem z D vo.i mo.t diem duy nhat w = f (z) C.
ung cac k
y hie.u sau day:
De ch mo.t hàm bien ph
u.c, ta còn d`
z 7 f (z),
w = f (z), . . .
VI DU
CAC
.
Anh xa. z 7 f(z) = az + b xac di.nh mo.t hàm nguyen tuyen tnh trong C.
60

u.c
az + b
, c 6= 0 xac di.nh mo.t hàm ph

an tuyen tnh
Anh
xa. z 7 f (z) =
cz
+
d
o
n d
tren ta.p ho..p D = C \ , (gia thiet bc ad 6= 0).
c
1
1
z+
xac di.nh mo.t hàm thu.ò.ng go.i là h`
am Jukovski
Anh xa. z 7
2
z
tren ta.p D = C \ {0}.
Trong tru.ò.ng ho..p khi w = f (z) D , z D th` ta viet f : D D ,
và noi ra`ng diem w D là anh cua diem z D, còn z là nghi.ch anh cua
diem w. De ch nghi.ch anh, ta d`
ung k
y hie.u z = f 1 (w).
èu là h`
Theo di.nh ngha hàm da tr`nh bày o. tren, mo.i hàm d
am do.n tri.:
ngha là vo.i mo i gia tri. cua z ta co tu.o.ng u
.ng mo.t gia tri. duy nhat cua f (z).
Khai nie.m hàm da tri. se du.o..c tr`nh bày trong chu.o.ng V.
Gia su. ta.p ho..p D C và f : D C là hàm du.o..c cho tren D. Hien
àn thu..c, ph
àn ao cua f là nh
nhien ra`ng ph
u.ng so thu..c phu. thuo.c vào z,
z D. Do là nh
u.c z:
u.ng hàm thu..c bien ph
)
u(z) : D R,
DC
v(z) : D R,
và do do co the viet f (z) = u(z) + iv(z).
òng nhat vo.i ma.t phang R2 nen mo i z D du.o..c
V` ma.t phang C du.o..c d
òng nhat vo.i (x, y) R2 . Nhu. va.y:
d
f (x, y) = u(x, y) + iv(x, y).
Ngu.o..c la.i, neu tren ta.p D cho hai hàm nha.n gia tri. thu..c do.c la.p vo.i
nhau: u = u(x, y); v = v(x, y) th` c
ung co ngha là da cho mo.t hàm ph
u.c
w = u + iv = u(x, y) + iv(x, y) = f (x, y) = f(z).
Do do, vie.c cho hàm f tren D tu.o.ng du.o.ng vo.i vie.c cho hai hàm thu..c
hai bien thu..c:
u = u(z) = u(x, y) : D R,
v = v(z) = v(x, y) : D R.
1.3. Hàm bien ph

u.c
61
T`
u. nha.n xet tren day, toàn bo. l
u.c co the giai thch
nhu. là l
y thuyet cac ca.p hàm cua hai bien thu..c x và y.
- i.nh ngha 1.3.2. Mo.t hàm
D
f : D D
u.ng diem khac
du.o..c go.i là do.n tri. mo.t-mo.t hay do.n die.p neu cac anh cua nh
nhau cua D là khac nhau. Cu. the ho.n: f(z) là do.n die.p neu hai diem bat
èu do tu.o.ng du.o.ng vo.i di
èu
k`
y z1, z2 D, z1 6= z2, th` anh f (z1 ) 6= f (z2 ). Di
òm d
kie.n nghi.ch anh cua mo i diem thuo.c D ch g
ung mo.t diem.
T`
u. di.nh ngha 1.3.2 ta thay ra`ng anh xa. w = f (z) là anh xa. do.n die.p
neu khong nh
u.ng diem z1 co mo.t anh duy nhat w1 mà diem w1 D bat k`
y
c
ung ch là anh cua mo.t diem z1 D.
Trong anh xa. do.n die.p w = f(z), nghi.ch anh z = f 1 (w) co the xem nhu.
am ngu.o..c doi vo.i hàm
là mo.t hàm do.n tri. bien w. Hàm này du.o..c go.i là h`
w = f (z). Hien nhien doi vo.i hàm do.n tri. (nhu.ng khong do.n die.p) ta c
ung
1
.
.
.
.
.
è hàm ngu o. c z = f (w), nhu ng khi do hàm ngu o. c này khong

co the noi v
.
do n tri.. Ro ràng là anh xa. w = f(z) là anh xa. do.n die.p khi và ch khi ca hai
èu do.n tri..
hàm f và f 1 d
- i.nh ngha 1.3.3. Gia su. cac hàm
D
f : D D ;
g : D D
ò
du.o..c cho theo so. d
f
D D D
(f (D) D ).
Khi do ta co the xac di.nh du.o..c mo.t hàm

h : D D
bàng cach cho u
.ng mo i diem z D vo.i diem
h(z) = g[f (z)] D .

u.c
62
am ho..p cua cac hàm f và g da cho và du.o..c k

y
Hàm h này du.o..c go.i là h`
hie.u là
h = g f : D D .
Chang ha.n, neu anh xa. w = f(z) do.n die.p và f 1 (w) = (w) là hàm
ngu.o..c cua no th`
[f (z)] = z.
1.3.2
è
C
ac v du. v
anh xa. do.n di
e.p
u.ng khai nie.m du.a ra o. tren bàng mo.t so v du..

Bay giò. ta se làm sang to nh
xa. ph
a. Anh
an tuyen tnh. Anh
xa.
az + b
,
cz + d
ad bc 6= 0,
w=
(1.20)
(1.21)
èu kie.n ad bc 6= 0,
trong do a, b, c, d là nh
u.c xac di.nh thoa man di
u.ng so ph
.
.
du o. c go.i là anh xa. phan tuyen tnh.
Anh
xa. (1.20) do.n die.p khi và ch khi cac he. so a, b, c, d thoa man he.
th
u.c (1.21). Tha.t va.y, gia su. z1 , z2 C, z1 6= z2. Khi do
w1 =
az1 + b
,
cz1 + d
w2 =
az2 + b
cz2 + d
và do do
w2 w1 =
(bc ad)(z1 z2)
(cz1 + d)(cz2 + d)
èu c
àn khang di.nh.
T`
u. do suy ra di
èu kie.n c
àn và du de t
òn ta.i anh xa. ngu.o..c cua
V` va.y, he. th
u.c (1.21) là di
(1.20), trong do:
z=
dw b
cw + a
1.3. Hàm bien ph

u.c
63
Da.c bie.t, khi c = 0, d = 1, t`

u. (1.21) ta co
a 6= 0.
(1.22)
èu kie.n (1.22) dam bao tnh do.n die.p cua anh xa. tuyen tnh w = az + b
Di
vo.i anh xa. ngu.o..c là
w b

a
a
Khi xet anh xa. (1.20), ta loa.i tr`
u. tru.ò.ng ho..p d = c = 0. Trong cac
èu kie.n ad bc = 0 tu.o.ng du.o.ng vo.i di
èu kie.n
tru.ò.ng ho..p còn la.i, di
z=
w = const
èn do.n die.p.
và do do no khong co mi
xa. w = z n , n N. De t`m mi
èn do.n die.p cua anh xa. này, ta xet cac
b. Anh
gia tri.:
z1 = |z1 |ei1
và z2 = |z1|ei2 .
Khi do
w1 w2 = |z1|n (ein1 ein2 ).
2 .
vo i dnh
Ro ràng là anh xa. w = z n do.n die.p trong mo i goc vo.i do. mo.
n
ta.i goc to.a do..
xa. Jukovski. Anh
c. Anh
xa.
1
1
z+
(1.23)
2
z
èn D nào do khi và ch
du.o..c go.i là anh xa. Jukovski. No do.n die.p trong mi
èn D khong ch
u.ng ca.p diem khac nhau z1 , z2 lien he. vo.i nhau
khi mi
u.a nh
bo.i he. th
u.c
w=
z1z2 = 1.
(1.24)

u.c
64
Tha.t va.y, gia su.
1 1
1
1
z1 +
z2 +
=
2
z1
2
z2
khi do

1
= 0.
(z1 z2) 1
z1z2
T`
u. do: hoa.c z1 = z2 hoa.c z1z2 = 1.
1
è ma.t h`nh ho.c, dang th
u.ng to ra`ng diem z2 =
u.c (1.24) ch
thu du.o..c
V
z1
ba`ng phep doi x
u.ng kep qua du.ò.ng tròn do.n vi. và tru.c thu..c:
w=
1
;
z
w = w1 .
èn D khi v`
anh xa. (1.23) do.n die.p trong mi
a ch khi D kh
ong
Nhu. va.y,
.
.
.
.
.
ch
u a nh
u ng c
a.p diem kh
u diem kia nh`
ac nhau m`
a diem n`
ay thu du o. c t`
o.
o.ng tr`
on do.n vi. v`
a tru.c thu..c.
oi x
u.ng kep: qua du.`
phep d
èn sau day:

Anh
xa. (1.23) do.n die.p trong cac mi
.
àn ngoài h`nh tròn do n vi.,
{|z| > 1} - ph
{|z| < 1} - h`nh tròn do.n vi..
1.3.3
Gi
o.i ha.n cua h`
am
Bay giò. ta chuyen sang xet khai nie.m co. ban cua giai tch - khai nie.m gio.i
ha.n.
Gia su. cho hàm
f :DC
và z0 là diem gio.i ha.n cua ta.p ho..p D.
- i.nh ngha 1.3.4. So w0 du.o..c go.i là gi
D
o.i ha.n cua hàm f khi z z0 neu:
> 0
() > 0 : z D U (z0, )
|f (z) w0 | < .
1.3. Hàm bien ph

u.c
65
K
y hie.u
w0 = lim f (z),
zz0
(1.25)
(trong do U (z0, ) là - lan ca.n thung cua diem z0 ).

y sau day:
Ta co di.nh l
- i.nh l
a f (z) = u(z) + iv(z). Khi d
o
D
y 1.3.1. Gia su. w0 = u0 + iv0 C v`
òn ta.i khi v`
òn ta.i hai gi
gi
o.i ha.n lim f(z) t
a ch khi t
o.i ha.n
zz
0
u0 = lim Re[f (z)] = lim u(z),

zz0
zz0
v0 = lim Im[f (z)] = lim v(z).

zz0
zz0
ang th
u.c
N
oi c
ach kh
ac, d
w0 = lim f (z)
zz0
(1.26)
o.i hai d
ang th
u.c:
tu.o.ng du.o.ng v
u0 = lim u(z),
zz0
v0 = lim v(z).
zz0
(1.27)
y,
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. f thoa man (1.26), khi do vo.i > 0 bat k`
() > 0 sao cho
|f(z) w0 | <
khi |z z0| = [(x x0)2 + (y y0 )2 ]1/2 < ().
Nhu.ng
|u(z) u0 | = |Re[f (z) w0 ]| 6 |f (z) w0 | < ,
|v(z) v0 | = |Im[f (z) w0]| 6 |f (z) w0 | < ,
và t`
u. do suy ra (1.27).

u.c
66
Bay giò., gia su. (1.27) du.o..c thoa man. Khi do > 0:
|u(z) u0| < ,

2
Neu
|v(z) v0 | <
2
p
(x x0)2 + (y y0)2 = |z z0| < 0() th`
|f(z) w0| = |(u u0 )2 + (v v0 )2]1/2 < .
u.a du.o..c ch
u.ng minh gi
u.a (1.26) và (1.27) suy
T`
u. tnh tu.o.ng du.o.ng v`
è gio.i ha.n cua hàm trong giai tch thu..c du.o..c
ràng nh
u.ng di.nh l
y so. cap v
chuyen sang cho giai tch ph
u.c khong mo.t su.. thay doi nào. Cu. the là, neu
lim f (z) = w0,
zz0
lim (z) = w
0
zz0
òn ta.i cac gio.i ha.n cua f(z) (z), f (z) (z), f (z)/(z) (khi (z) 6= 0)
th` t
khi z z0 và:
lim [f (z) (z)] = w0 w
0 ,
zz0
0,
lim [f (z) (z)] = w0 w
zz0
lim
zz0
f (z)
w0
=
,
(z)
w
0
w
0 6= 0.
è gio.i ha.n va n d
àn lu.u y
ra`ng di.nh ngha 1.3.4 v
ung ca
Nh
a.n xet 1.3.1. Ta c
.
.
.
ung.
trong cac tru ò ng ho. p: hoa.c z0, hoa.c w0 hoa.c ca z0 và w0 ba`ng vo c`
Chang ha.n, khi z0 6= , w0 = th` hàm f thoa man (1.25) neu t`
u. bat
dang th
u.c
0 < |z z0| < ()
suy ra
|f (z)| > .
1.3. Hàm bien ph

u.c
67
V du.. Ch
u.ng minh ràng
lim [a0 + a1z + + an z n ] = ,
n>1
vo.i an 6= 0.
Tha.t va.y, ta co
a0 + a1z + a2 z 2 + + an z n = z n
ha
0
n
z
a1
z n1
i
+ + an .
Hien nhien ràng

lim
ha
0
n
z
a1
z n1
+ +
an1 i
= 0.
z
èu do co ngha ràng: > 0, R > 0 : z : |z| > R

Di
a
a1
an1
0
n + n1 + +
< .
z
z
z
Ta lay < |an |. Do do khi |z| > R ta co

a
a
a0
a0

n1 an2
n1
+
+
+
>
|a
+ + n
an +

n|
z
zn
z
z2
z
> |an | .
T`
u. do suy ra ra`ng
|a0 + a1z + a2z 2 + + an z n | > |z|n (|an | ),
|z| > R
và do do ve phai tang vo ha.n khi z và hien nhien khi do ve trai tang
vo ha.n, t
u.c là
lim [a0 + a1 z + + an z n ] = .
1.3.4
èu
Tnh li
en tu.c v`
a li
en tu.c d
Gia su. hàm w = f(z) du.o..c cho tren ta.p ho..p D C.

u.c
68
- i.nh ngha 1.3.5. 1. Hàm f (z) du.o..c go.i là lien tu.c (hay C - lien tu.c) ta.i
D
diem z0 D neu
f(z0 ) 6= và
lim f (z) = f (z0 ),
zz0
z D.
2. Neu hàm f(z) lien tu.c ta.i mo.i diem z D th` hàm f (z) du.o..c go.i là
lien tu.c tren t
a.p ho..p D.
y hie.u là C(D).
Ta.p ho..p mo.i hàm lien tu.c tren ta.p ho..p D C du.o..c k
.
.
.
.
Di.nh ngha 1.3.5 còn co the phat bieu du o i da.ng tu o ng du.o.ng sau day.
Hàm f (z) du.o..c go.i là lien tu.c ta.i diem z0 D neu > 0, (, z0) > 0:
z {|z z0 | < (, z0)}
(1.28)
|f(z) f(z0)| < .
(1.29)
th`
ung co the noi den tnh C - lien tu.c theo mo.t

Tu.o.ng tu.. nhu. va.y, ta c
tuyen (hoa.c du.ò.ng cong) và hieu nhu. sau: nh
u.ng he. th
u.c (1.28) - (1.29) ch
u.ng diem thuo.c tuyen (hoa.c du.ò.ng cong) ay mà khong
du.o..c thoa man ta.i nh
de y
den cac gia tri. cua hàm ta.i cac diem khac.
VI DU
CAC
.
1. Hàm f (z) =
z+a
(a 6= b) lien tu.c ta.i mo.i diem z0 6= b trong ma.t
z+b
phang z.
Tha.t va.y, gia su. cho tru.o.c > 0. Ta da.t |z0 + b| = 2d. Gia su. them ra`ng
|z z0| < d. Ta co
z + b = z0 + b + z z0

|z + b| > |z0 + b| |z z0| > 2d d = d
|z + b| > d.
T`
u. do suy ra
z + a z + a |a b| |z z |
|a b| |z z0|

0
0
=

z+b
z0 + b
|z + b| |z0 + b|
2d2
1.3. Hàm bien ph

u.c
Neu
69
|a b| |z z0|
2d2
) và |z z0| < d th`
< (ngha là |z z0 | <
2d2
|a b|
ta se co
z + a z + a

0

< .
z+b
z0 + b
Do do he. th
u.c
z + a z + a

0
<

z+b
z0 + b
du.o..c thoa man neu
|z z0| < min
1
2
|z0 + b|,
|z0 + b|2
.
2|a b|
2. Hàm f (z) = z n , n N lien tu.c vo.i mo.i z = a h

u.u ha.n. Ta co
z n an = (z a)(z n1 + az n2 + + an1 )
do do
|z n an | 6 |z a|(|z|n1 + + |a|n1 ).
Ta xet h`nh tròn {|z| 6 r} và gia su. z và a thuo.c h`nh tròn do, |z| < r,
|a| < r. Khi do
|z n an | 6 nrn1 |z a|.
và ta co the cho.n so () là ba`ng

min
,
r
+
|a|
.
nrn1
èu do ch
Di
u.ng to ra`ng z n là hàm lien tu.c z {|z| 6 r}, trong do r co the
lo.n t`
uy y
. Và nhu. va.y z n là hàm lien tu.c z C.
- i.nh l
D
y 1.3.2. 1. H`
am f(z) lien tu.c ta.i diem z0 = x0 + iy0 khi v`
a ch khi
u(x, y) v`
a v(x, y) lien tu.c ta.i diem (x0, y0).
2. Neu h`
am f(z) lien tu.c th` h`
am |f(z)| c
ung lien tu.c.
70

u.c
ra`ng
Ch
u.ng minh. Tru.o.c het ta lu.u y
)
|u(x, y) u(x0, y0)|
6 |f(z) f(z0)| 6 |u(x, y) u(x0, y0 )| + |v(x, y) v(x0, y0 )|
|v(x, y) v(x0, y0)|
1. Gia su. hàm f(z) lien tu.c ta.i diem z0. Ta co
|u(x, y) u(x0, y0)| 6 |f(z) f(z0 )| <
khi |z z0| < .
òng thò.i co |x x0 | < và |y y0| < , do

Nhu.ng |z z0| < khi d
2
2
do hàm u(x, y) lien tu.c. Tu.o.ng tu.. v(x, y) lien tu.c.
Ngu.o..c la.i, neu u và v là cac hàm lien tu.c th` hàm f lien tu.c (ba.n do.c co
e dàng).
the suy lua.n d
àn th
2. Ph
u. hai cua di.nh l
u. bat dang th
y du.o..c suy t`
u.c

|f(z)| |f (z0 )| 6 |f(z) f(z0)|.
è cac phep tnh doi

T`
u. di.nh l
y 1.3.2 suy ra ra`ng nh
u.ng di.nh l
y so. cap v
vo.i cac hàm lien tu.c ta.i mo.t diem va n d
ung trong giai tch ph
u.c, tnh lien
tu.c o. day là tnh C - lien tu.c.
- i.nh ngha 1.3.6. Hàm f (z) du.o..c go.i là lien tu.c d
èu tren ta.p ho..p D C
D
neu
> 0, = () > 0 : z D, z 0 D : d(z, z 0) < (),
|f (z) f(z 0 )| < .
èu cua f (z) suy ra ràng f là lien tu.c. Di
èu khang di.nh
T`
u. tnh lien tu.c d
èu do du.o..c ch
ngu.o..c la.i, noi chung là khong d
u.ng to bo.i v du. sau
ung. Di
day.
1
Gia su. f (z) = và D = {z C : 0 < |z| < 1}.
z
1.3. Hàm bien ph

u.c
71
èu trong do. Tha.t va.y,

Hàm f (z) lien tu.c trong D, nhu.ng khong lien tu.c d
òn
èu trong D. Khi do vo.i = 1, phai t
gia su. ngu.o..c la.i: hàm f (z) lien tu.c d
ta.i so = 1 > 0 sao cho mo.i ca.p diem z 0 và z 00 ta co
1
1

0 00 < ,
z
z
0 < |z 0 z 00| < 1.
T`
u. day so n = 2, 3, . . . ta se cho.n so n0 sao cho
1
1

< 1 .

n0 2n0
1
1
Khi do, da.t z 0 = , z 00 =
ta thu du.o..c
n0
2n0
1
1 1
1

0 00 =
= n0 > 1.
z
z
1/n0 1/2n0
0 < |z 0 z 00| < 1.
èu mau thua n.
Do là di
èu trong mi
èn
Tuy nhien, ta c
ung nha.n xet ra`ng hàm da cho lien tu.c d
= {z C : 0 < R 6 |z| < 1}.
D
bat k`
y ta co
Tha.t va.y, vo.i ca.p diem z 0 và z 00 D
1
|z 0 z 00|
1 |z 0 z 00|

0 00 = 0 00 6
z
z
|z | |z |
R2
uy y
. Khi do neu lay = R2 , th` t`
u.a
Gia su. > 0 là so t`
u. bat dang th
u.c v`
bat k`
viet suy ra ra`ng vo.i ca.p diem z 0, z 00 D
y thoa man he. th
u.c
|z 0 z 00| <
( = R2 )
ta co
1
1

0 00 < .
z
z
d.p.c.m.

u.c
72

òng ph
D
xa. f du.o..c go.i là mo.t d
oi (anh xa. topo) neu:
1. f do.n die.p;
2. f và f ! lien tu.c.
VI DU
CAC
.
1, Anh xa. w =
z
òng phoi bien ma.t phang C len h`nh
là mo.t phep d
1 + |z|
tròn do.n vi. {|w| < 1}.
2. Anh
xa.
w=
z
2R
arctg |z|,
|z|
w(0) = 0
òng phoi bien C len h`nh tròn mo. {|w| < R}.
là mo.t phep d
è sau ta thu.ò.ng su. du.ng cac tnh chat sau day cua hàm lien tu.c.
V
1. Anh lien tu.c cua ta.p ho..p compac là ta.p ho..p compac.
2. Anh lien tu.c cua ta.p ho..p lien thong là ta.p ho..p lien thong.
3. Gia su. compac K C và f là hàm lien tu.c tren K. Khi do
a) f bi. cha.n, ngha là |f (z)| < A, z K, A = const
u.c là z1, z2 K sao cho
b) Da.t sup và inf cua no tren K, t
|f(z)| 6 |f (z1 )|,
|f (z)| > |f (z2 )|,
z K.
èu
4. Gia su. f lien tu.c tren ta.p ho..p compac D C. Khi do f lien tu.c d
èn ph
tren D (di.nh l
y Cantor trong mi
u.c).
1.4
1.4.1
èn ph
L
y thuy
et d
ay v`
a chu
o i trong mi
u.c
Gi
o.i ha.n cua d
em
ay di
è ca.p den gio.i ha.n cua day diem trong mi

èn ph
Trong mu.c 1.1.5 ta da d
u.c.
.
O day ta se noi den gio.i ha.n cua day mo.t cach cu. the ho.n.
èn ph
1.4. L
u.c
73
- i.nh ngha 1.4.1. 1. Gia su. trong C cho day

D
z1 , z2, . . . , zn , . . .
(1.30)
Diem z0 ( C) du.o..c go.i là gi

o.i ha.n cua day (1.30) neu > 0, N = N()
sao cho zn U (z0 , ) n > N.
o.i tu.. Day khong co gio.i ha.n
Day co gio.i ha.n thuo.c C du.o..c go.i là day h
hoa.c co gio.i ha.n ba`ng du.o..c go.i là day ph
an k`y. Trong tru.ò.ng ho..p day
phan k`
y co gio.i ha.n duy nhat là ta viet
lim zn = .
(1.31)
u.c (1.31) co ngha là: > 0, N = N() (N N): sao cho

Dang th
zn CU (0, ) vo.i mo.i n > N .
Su.. minh ho.a Riemann doi vo.i cac so ph
u.c cho phep ta hieu dang th
u.c
(1.31) mo.t cach rat tru..c quan. Tha.t va.y, theo cong th
u.c (1.11), 1.1.8, anh
àu cua day (1.30) là day {Ak (k , k , k )} vo.i cac to.a do.:
c
xk
,
k =
1 + |zk |2
yk
k =
,
1 + |zk |2
|zk |2
k =
1 + |zk |2
(*)
u.c (*) và cac he. th

u.c |xk | 6 |zk |, |yk | 6 |zk | ta suy ra ra`ng
T`
u. cong th
àu Riemann.
day {Ak } ho.i tu. den cu..c bac P cua ma.t c
0
T`
u. di.nh ngha gio.i ha.n cu
oay suy ra ràng neu day {zn } và {zn } ho.i tu.
n az d
n
(zn0 6= 0, lim zn0 6= 0) ho.i tu. và:
th` day {zn zn0 }; {zn zn0 }
n
zn0
lim (zn zn0 ) = lim zn0 lim zn0 ,
n
n
n
0
0
lim (zn zn ) = lim zn lim zn ,
n
n
n
(1.32)
z
lim
n
zn
lim 0 = n 0
n z
lim
z
n
n
n
Vie.c ch
u.ng minh cac he. th
u.c (1.32) khong co g` khac bie.t vo.i vie.c ch
u.ng
èu khang di.nh tu.o.ng u
è nghi. ba.n do.c
minh cac di
.ng trong giai tch thu..c. (D
tu.. thu..c hie.n).

u.c
74
èu tru.ò.ng ho..p, khi khao sat su.. ho.i tu. cua day ta c
ung thu.ò.ng
Trong nhi
su. du.ng tieu chu
an Cauchy da.c tru.ng cho day ho.i tu.:
D
ay {zn } h
o.i tu. khi v`
a ch khi
> 0, N = N () : m, n N : m, n > N
|zn zm | < .
u.ng minh di.nh l
Phep ch
u.ng minh di.nh l
y này hoàn toàn du..a tren ch
y
.
.
.
.
.
.
.
.
.
èu
thu. c tu o ng u
ng. C
ung nhu trong tru ò ng ho. p thu. c, day thoa man di
kie.n này du.o..c go.i là d
ay co. ban hay d
ay Cauchy.
.
.
.
è t`m gio.i ha.n
Thong thu ò ng vie.c t`m gio i ha.n cua day (1.30) du.o..c du.a v
èu khang di.nh này du..a tren co. so. di.nh
cua day cac so thu..c {xn } và {yn }. Di
l
y sau day:
- .inh l
o lim zn = z0 khi v`
a ch khi
D
y 1.4.1. Gia su. z0 = x0 + iy0. Khi d
n
lim xn = x0,
lim yn = y0.
u. cac
y 1.4.1 du.o..c suy tru..c tiep t`
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ket lua.n cua di.nh l
bat dang th
u.c
|x x0| 6 |zn z0 |,
|yn y0 | 6 |zn z0|;
|zn z0| 6 |xn x0 | + |yn y0|

và di.nh ngha gio.i ha.n cua day.
Nh
a.n xet 1.4.1. Gia su. zn = rn ein , trong do |rn | = |zn |, n = arg zn . Neu
lim rn = và lim n = th` lim zn = ei .
n
n
n
èu ket lua.n này du.o..c suy t`
u. di.nh l
y 1.4.1 và he. th
u.c
Di
zn = rn (cos n + i sin n ).
u.c t`
uy y
, xac di.nh. Ta se ch
u.ng
V du. 1. Gia su. z = x + iy là mo.t so ph
minh ràng day

z n
an = 1 +
co gio.i ha.n.
n
èn ph
1.4. L
u.c
75
Ta co:

z n
2x x2 + y 2 n/2

+
|an| = 1 + = 1 +
,
n
n
n2
y

z
= narctg n x
arg an = narg 1 +
n
1+
n
Hien nhien ra`ng

2x n/2
= ex
lim |zn | = lim 1 +
n
n
n
và
ny
= y.
n n + x
lim arg an = lim
Do do

z n
lim 1 +
= ex (cos y + i sin y).
n
n
1.4.2
i s
Chu
o
o ph
u.c v`
a su.. h
o.i tu. cua n
o
u.c hoàn toàn xac di.nh và khac :

Gia su. ta co day so ph
z1, z2, . . . , zn , . . . ,
zn = xn + iyn .
Bieu th
u.c
X
zn = z1 + z2 + + zn + . . .
(1.33)
n>1
i s
du.o..c go.i là mo.t chu
o
o tren C, còn bieu th
u.c
X
Sn =
zk
16k6n
du.o..c go.i là t

ong rieng (th
u. n) cua chuo i (1.33).
(1.34)
76

u.c
- i.nh ngha 1.4.2. Chuo i (1.33) du.o..c go.i là h

òn ta.i gio.i ha.n h
o.i tu. neu t
u.u
D
ha.n
lim Sn = S.
Ngha là: > 0, N = N (), N N : n > N

|Sn S| < .
òn ta.i hoa.c
So S du.o..c go.i là tong cua chuo i (1.33). Neu lim Sn khong t
n
ba`ng th` ta noi chuo i (1.33) ph
an k`y.
èu kie.n c
àn doi vo.i su.. ho.i tu. cua chuo i (1.33) thu du.o..c t`
Di
u. vie.c chuyen
qua gio.i ha.n dang th
u.c
Sn Sn1 = zn
và no co da.ng
lim zn = 0.
(1.35)
èu kie.n do ch là di

èu kie.n c
àn ch
èu kie.n du: ngha là neu
Di
u. khong phai là di
èu kie.n (1.35) khong du.o..c thoa man th` chuo i khong the ho.i tu.. Nhu.ng co
di
P 1
èu kie.n (1.35) nhu.ng la.i phan k`
thoa man di
nh
u.ng chuo i (v du.
y.
n
n>1
De khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i trong C ta co:
P
- i.nh l
i s
zn , zn = xn + iyn h
o.i tu. khi v`
a ch khi
D
y 1.4.2. Chu
o
o ph
u.c
n>1
c
ac chu
oi
X
xn ;
n>1
òng th`
o.i tu..
d
o.i h
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta da.t
Sn = n + in =
X
n>1
X
16k6n
T`
u. do suy ra ket lua.n cua di.nh l
y.
yn
xk + i
X
16k6n
yk .
èn ph
1.4. L
u.c
77
Di.nh l
y 1.4.2 cho phep ta du.a vie.c khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i trong
èn ph
è khao sat cac chuo i so thu..c da quen biet.
mi
u.c v
Chang ha.n, bàng cach ap du.ng tieu chuan Cauchy cho day Sn ta thu
i: Chuo i so ph
du.o..c tieu chu
an Cauchy d
ac chu
o
u.c (1.33) ho.i tu. khi
oi v
o.i c
và ch khi > 0, N = N () : n > N () và p N |Sn+p Sn | < .
C`
ung vo.i vie.c xet chuo i (1.33) ngu.ò.i ta còn xet chuo i la.p nen t`
u. cac modun
cua cac so ha.ng cua chuo i ay
X
|zk |.
(1.36)
k>1
V`
X

X

zN +k 6
|zN +k |

16k6m
16k6m
nen theo tieu chuan ho.i tu. Cauchy ta ket lua.n ra`ng neu chuo i (1.36) ho.i tu.
th` chuo i (1.33) c
ung ho.i tu..
- i.nh ngha 1.4.3. Chuo i (1.33) du.o..c go.i là h
o.i tu. tuye.t d
oi neu chuo i (1.36)
D
ho.i tu..
T`
u. tieu chuan ho.i tu. Cauchy suy ra:
- i.nh l
D
y 1.4.3. Gia su. zn = xn + iyn . Chu
o i (1.33) h
o.i tu. tuye.t d
oi khi v`
a
ch khi c
ac chu
oi
X
X
xn v`
a
yn
n>1
n>1
òng th`
o.i tu. tuye.t d
d
o.i h
oi.
èu ket lua.n cua di.nh l
u. bat
y du.o..c suy tru..c tiep t`
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, di
dang th
u.c kep sau day:
)
|xn |
6 |zn | 6 |xn | + |yn |.
|yn |

u.c
78
uy y
cac so ha.ng cua chuo i ho.i tu.
Giong nhu. chuo i so thu..c su.. hoan vi. t`
tuye.t doi khong làm thay doi tong cua chuo i.
Nh
a.n xet. De khao sat su.. ho.i tu. tuye.t doi cua chuo i (1.33) ta co the su. du.ng
tieu chuan ho.i tu. da biet doi vo.i cac chuo i vo.i so ha.ng khong am.
V du. 2. Khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i
X n(2 + i)n
3n
n>1
Ta xet chuo i cac modun
X n 5n
=
n
3
n>1
X n|2 + i|n
n>1
3n
du.ng dau hie.u ho.i tu. DAlambert, ta co

Ap
h (n + 1)5n+1 n5n i 5
< 1.
=
:
lim
n
3n+1
3n
3
Va.y chuo i da cho ho.i tu..
V du. 3. Khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i:
X in
n>1
Ta co
X in
n>1
X (1)k
n>1
2k
+i
X (1)k
2k
+
1
n>0
V` va.y chuo i da cho ho.i tu..

Xet chuo i cac modun
X |i|n
n>1
X1
n
n>1
èn ph
1.4. L
u.c
79
èu hòa và nhu. ta biet, no là chuo i phan k`

y. Do do
Chuo i này là chuo i di
chuo i da cho ho.i tu. song khong ho.i tu. tuye.t doi.
V du. 4. Khao sat su.. ho.i tu. cua chuo i
X
zn .
n>0
Ta co Sn = 1 + z + + z n1 ,
Sn =
1 zn
1z
khi z 6= 1.
Do do

Sn
|z|n
1
,
=
1z
|1 z|
và
lim Sn =
1
1z
khi |z| < 1.
1,
neu |z| = 1,
Khi |z| > 1 th` v`

lim |z|n =
neu |z| > 1
nen chuo i phan k`

y.
P n
y vo.i |z| > 1.
z ho.i tu. vo.i |z| < 1 và phan k`
Nhu. va.y, chuo i
n>0
1.4.3
D
ay v`
a chu
o i h`
am
èu ph
àn cua l
èu ch
u.c, ngu.ò.i
Trong nhi
u.ng minh o. nhi
ta su. du.ng rat ro.ng rai nh
u.ng tnh chat da.c bie.t cua day hàm ho.i tu.. Nhò.
u.ng minh do tro. nen rat do.n gian và de.p de.
nh
u.ng tnh chat này mà cac ch
Gia su. ta co day hàm
f1 (z), f2(z), . . . , fn (z), . . .
(1.37)

u.c
80
xac di.nh tren ta.p ho..p D C nào do.

Day (1.37) du.o..c go.i là h
o.i tu. ta.i diem z0 D neu day so {fn (z0)} ho.i tu..
Day hàm (1.37) du.o..c go.i là h
o.i tu. tren D neu no ho.i tu. ta.i mo.i diem cua D.
Trong tru.ò.ng ho..p này ta co the noi den hàm gio.i ha.n xac di.nh tren D:
f (z) = lim fn (z).
n
Di.nh ngha ho.i tu. cua day hàm to.i hàm gio.i ha.n f (z) co the phat bieu
ba`ng ngon ng
u. , .
- i.nh ngha 1.4.4. Day (1.33) h
D
o.i tu. den hàm f(z) neu > 0, và vo.i
òn ta.i so tu.. nhien N = N() sao cho vo.i mo.i n > N ta co
z D bat k`
y, t
|f(z) fn (z)| < .
àn nhan ma.nh ra`ng: vo.i mo.t > 0, so hie.u N mà khi n > N th` co
C
|f(z) fn (z)| < co the khac nhau vo.i cac diem khac nhau cua D.
- i.nh ngha 1.4.5. Day hàm (1.37) du.o..c go.i là h
èu tren D den hàm
o.i tu. d
D
f (z) neu:
> 0, N = N() (ch phu. thuo.c vào ): n N z D
|f (z) fn (z)| < .
e dàng ch
èu den hàm f (z) khi
D
u.ng minh ra`ng day hàm (1.37) ho.i tu. d
và ch khi > 0, N = N() : m, n > N, z D |fm (z) fn (z)| < .
èu den hàm f (z) tren D th` no ho.i tu. den
Neu day hàm (1.37) ho.i tu. d
.
.
èu ngu o. c la.i noi chung là khong d
hàm f (z). Di
ung.
V du. 5. Khao sat su.. ho.i tu. cua day hàm
1 zn
; n = 1, 2, . . . , |z| < 1.
(1.38)
1z
Trong v du. 3 mu.c tru.o.c, ta da ch
u.ng minh ràng day (1.38) ho.i tu. trong
h`nh tròn do.n vi. và hàm gio.i ha.n là
f(z) =
f(z) =
1z
èn ph
1.4. L
u.c
81
èu trong h`nh

Ta se ch
u.ng minh ràng day (1.38) ho.i tu. den f(z) khong d
tròn do.n vi..
èu den hàm f(z) th` theo di.nh ngha
Tha.t va.y, neu day (1.38) ho.i tu. d
suy ra ra`ng:
> 0, N = N () : n > N, z {|z| < 1}
ta co:
1
1 z n z n

=
< .
1z
1z
1z
Da.c bie.t là khi = 1, vo.i mo.i z thu..c:
z = x;
0<x<1
ta co:
xn
< 1,
1x
n = 2, 3, . . .
Nhu.ng ta nha.n xet ràng

xn
= (n = 2, 3, . . . )
x1 1 x
òng thò.i thoa man. Do do day hàm ho.i tu.
Hai he. th
u.c này khong the d
èu.
khong d
e dàng ch
èu trong h`nh tròn {|z| 6
D
u.ng minh ra`ng day (1.38) ho.i tu. d
R < 1}. Tha.t va.y, trong h`nh tròn này ta co:
zn
Rn

6
1z
1R
uy y
, so hie.u N du.o..c xac di.nh t`
u. bat dang th
u.c
và vo.i > 0 t`
ln[(1 R)]
Rn

< , n >

1R
ln R
lim
Do do, neu da.t

ln[(1 R)]

N = N() = E
,
ln R
82

u.c
àn nguyen cua t, th` vo.i n > N () và vo.i mo.i z {|z| 6
trong do E(t) là ph
R < 1} ta co:
1
1 z n

< .
1z
1z
- i.nh l
D
y 1.4.4. Gia su. c
ac h`
am fn (z) cua d
am lien tu.c
ay (1.37) l`
a nh
u.ng h`
èu tren D den h`
tren D v`
a d
ay h`
am (1.37) h
o.i tu. d
am f (z). Khi d
o h`
am f (z)
lien tu.c tren D.
òn ta.i so hie.u
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. z0 D; vo.i > 0 cho tru.o.c, t
n sao cho vo.i mo.i z D ta co
|fn (z) f (z)| <

3
òn ta.i so > 0 sao cho vo.i mo.i z D U (z0, ) ta co:
Tiep theo, t
|fn (z) fn (z0)| <
Do do vo.i mo.i z D U (z0 , ) ta co

|f(z) f(z0 )| 6 |f(z) fn (z)| + |fn (z) fn (z0)| + |fn (z0) f(z0)|

< + + = .
3 3 3
Bay giò. ta xet chuo i hàm:
f0 (z) + f1(z) + + fn (z) + =
fn (z).
(1.39)
n>0
V` ta.i diem z0 D co di.nh th` chuo i (1.39) là mo.t chuo i so nen theo di.nh
ngha, su.. ho.i tu. cua no den tong S(z0) co ngha là
> 0, N = N (, z0) : n > N ta co
X
fk (z0 ).
|S(z0 ) Sn (z0)| < , Sn (z0) =
06k6n
o i h
o.i tu. tren t
a.p D neu no ho.i tu.
Chuo i (1.39) du.o..c go.i là chu
diem z D. Hien nhien tong S cua no là hàm cua bien z, xac di.nh
diem z D.
ta.i mo.i
ta.i mo.i
èn ph
1.4. L
u.c
83
- i.nh ngha 1.4.6. Chuo i hàm (1.39) du.o..c go.i là h

èu tren ta.p ho..p
o.i tu. d
D
D neu:
> 0, N = N() : n > N, z D và
p N |Sn+p (z) Sn (z)| < .
èu tren ta.p ho..p D th`
T`
u. di.nh ngha này ta suy ra ra`ng chuo i ho.i tu. d
èu ngu.o..c la.i noi chung khong d
ho.i tu. ta.i mo.i diem cua ta.p ho..p do. Di
ung.
V du. 6. Xet chuo i
1 + z + z2 + + zn + . . .
(1.40)
u.ng minh ràng chuo i (1.40) ho.i tu.

Trong v du. 3 o. mu.c tru.o.c ta da ch
1
.
trong h`nh tròn do.n vi. và tong cua no bàng
1z
èu trong h`nh tròn do.n vi.. Tha.t
Tuy nhien, chuo i (1.40) ho.i tu. khong d
va.y, ta co
|Sn+p (z) Sn (z)| = |z n+1 (1 + z + + z n1 )|
|z|n+1 (1 |z|p)
|z|n+1 |1 z p |
>
=
|1 z|
|1 z|
n
Ta lay so n N t`
uy y
và da.t p = n, zn =
. Khi do:
n+1
n p i
n n+1 h
1
n+1
|S2n (zn ) S(zn )| > n + 1
1
1+n

1 p
1 1+
n
(khi n ).
=n
1 n
1+
n
òn ta.i nh
uy y
, t
u.ng so p (= n) và nh
u.ng diem
Nhu. va.y, vo.i n du lo.n t`
zn {|z| < 1} mà: |S2n (zn ) Sn (zn )| lo.n bao nhieu t`
uy y
.
.
èu trong h`nh tròn do.n vi..
T`
u do suy ra`ng chuo i da cho ho.i tu. khong d
è su.. ho.i tu. d
èu sau day.
Werierstrass da ch
u.ng minh dau hie.u do.n gian v

u.c
84
- i.nh l
t d
àu t`
a
o hie.u k0 n`
D
y 1.4.5. Gia su. b
u. s
ao d
o v`
a v
o.i mo.i z D:
1. |fn (z)| 6 an , an > 0, n > k0 .
X
an h
o.i tu..
2. Chu
o i s
o
(1.41)
n>1
èu (v`
o chu
o i (1.39) h
o.i tu. d
a tuye.t d
oi) tren t
a.p ho..p D.
Khi d
.ng minh. V` chuo i (1.41) hoi tu nen > 0, N() > k0 sao cho
Ch
. .
u

P

.
<
v
o
i
m
N
b
a
t
k`
y.
aN +k

16k6m
Do do ta co

X
X
X

fN +k (z) 6
|fN +k (z) 6
aN +k < .

16k6m
16k6m
16k6m
èu tren D.
V` va.y, theo di.nh ngha, chuo i (1.39) ho.i tu. d
- i.nh l
i s
èu tren D v`
o i (1.39) h
o.i tu. d
D
y 1.4.6. Gia su. chu
a m
o
o ha.ng cua
èu l`
n
o d
am lien tu.c tren D. Khi d
a nh
u.ng h`
o t
ong S(z) cua chu
o i c
ung l`
a
h`
am lien tu.c tren D.
àn ch
Ch
u.ng minh. Gia su. z0 D là diem co di.nh bat k`
y. Ta c
u.ng minh
ra`ng:
èu co:
> 0, = (z0, ), sao cho z D U (z0, ) d
|S(z) S(z0)| < .
èu nen
Tha.t va.y, v` chuo i (1.39) ho.i tu. d
> 0, N = N (), N N sao cho
|S(z) SN (z)| <
,
3
z D.
òn ta.i so = (z0, ) sao

V` hàm SN (z) lien tu.c nen vo.i > 0 da cho.n, t
cho
|SN (z) SN (z0 )| <
,
3
z D U (z0 , ).
èn ph
1.4. L
u.c
85
u.c này thu du.o..c:

T`
u. cac he. th
|S(z) S(z0)| 6 |S(z) SN (z)| + |SN (z) SN (z0)| + |S(z0) SN (z0)|

6 + + = .
3 3 3
ngha da.c bie.t quan
Lo.p cac chuo i hàm do.n gian nhat và là cong cu. co y
.
.
tro.ng de nghien c
u c là cac chuo i l
uy th`
u.a.
u u cac hàm bien ph
1.4.4
i l
Chu
o
uy th`
u.a
Chuo i hàm da.ng

X
ak (t z0 )k ,
(1.42)
k>0
i
u.c cho tru.o.c, du.o..c go.i là chu
o
trong do z0, ak , k = 0, 1, 2, . . . là nh
u.ng so ph
l
uy th`
u.a. So z0 du.o..c go.i là tam cua chuo i, ak , k = 0, 1, 2, . . . du.o..c go.i là
nh
u.ng he. so cua chuo i l
uy th`
u.a.
Neu da.t z = t z0 th` co the viet chuo i (1.42) du.o.i da.ng
X
an z n .
(1.43)
n>0
àu tien ta se nghien c

uc cua ta.p ho..p diem ho.i tu. cua chuo i
D
u.u cau tr
(1.43). Hien nhien ta.p ho..p do khong trong v` trong mo.i tru.ò.ng ho..p chuo i
(1.43) ho.i tu. ta.i diem z = 0 vo.i tong bàng a0 .
òn ta.i nh
òm mo.t diem
T
u.ng chuo i l
uy th`
u.a vo.i ta.p ho..p diem ho.i tu. g
z = 0 duy nhat. Chang ha.n, ta xet chuo i
X
1+
nn z n .
n>1
òn ta.i so hie.u n0 mà bat d

àu t`
Vo.i mo i z 6= 0 co di.nh, t
u. do |nz| > 2 và do
do |nn z n | > 2n . V` va.y
lim nn z n 6= 0

u.c
86
èu kie.n c
àn cho su.. ho.i tu. khong thoa man.
t
u.c là di
Bay giò. ta xet chuo i
1+
X zn
n
n
n>1
àu t`
u.u ha.n, bat d
u. so hie.u n0 xac di.nh, ta co
Vo.i mo i z h
z 1

6
n
2
t
u.c là
zn
1

n < n
n
2
P 1
ho.i tu. nen chuo i l
uy th`
u.a ho.i tu. trong toàn ma.t phang.
n
2
n>1
òn ta.i nh
T
u.ng chuo i l
uy th`
u.a ho.i tu. ta.i nh
u.ng diem này, phan k`
y ta.i
nh
u.ng diem khac. Chang ha.n chuo i da xet trong V du. 6 ho.i tu. trong h`nh
tròn và phan k`
y ngoài h`nh tròn do.n vi..
De nghien c
uc cua ta.p ho..p diem ho.i tu., ta ch
u.u cau tr
u.ng minh:
V` chuo i
- i.nh l
D
y 1.4.7. (N. Abel) Neu chu
o i l
uy th`
u.a (1.43) h
o.i tu. ta.i diem z0 6= 0

th` n
o h
o.i tu. tuye.t d
oi trong h`nh tr`
on |z| < |z0| .
Ch
u.ng minh. V` chuo i (1.43) ho.i tu. ta.i diem z0 nen
lim an z0n = 0.
èu bi. cha.n, nen t

òn ta.i ha`ng so du.o.ng M sao cho
Nhu.ng mo.i day ho.i tu. d
|anz0n | 6 M,
n = 0, 1, 2, . . .
den bat dang th

u.c này ta co:
De y

z n

n
n
|an z | = an z0
6 M qn;
z0
P n
V` chuo i so q ho.i tu. nen t`
u. do suy ra ket
n
z

= q < 1.
z0
lua.n cua di.nh l
y.
èn ph
1.4. L
u.c
87
i (1.43) ph
H
e. qua 1.4.1. Neu chu
o
an k`y ta.i diem z = z1 th` n
o c
ung ph
an
k`y ta.i mo.i diem z m`
a |z| > |z1|.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, neu chuo i (1.43) ho.i tu. ta.i diem z, |
z| > |z1| th` theo

di.nh l
y Abel, chuo i do ho.i tu. trong h`nh tròn |z| < |
z | và do do ca ta.i diem
z1.
òn ta.i so R > 0 sao cho
Tren co. so. di.nh l
y Abel, ta se ch
u.ng minh ràng t
chuo i (1.43) ho.i tu. khi |z| < R và phan k`
y khi |z| > R.
.
.
Hien nhien, doi vo i cac chuo i l
uy th`
u a ho.i tu. ta.i mo.t diem duy nhat z = 0
.
è còn
hoa.c tren toàn ma.t phang th` so R tu o.ng u
.ng bàng 0 hoa.c . Van d
la.i là xet tru.ò.ng ho..p khi chuo i (1.43) ho.i tu. ta.i mh
u.ng diem này và phan
k`
y ta.i nh
u.ng diem kia.
Ta co di.nh l
y sau day:
- i.nh l
i l
èn h
D
y 1.4.8. Mi
o.i tu. cua chu
o
uy th`
u.a (1.43) l`
a h`nh tr`
on
S = {z C : |z| < R}
v
o.i b
an knh R x
ac di.nh, phu. thu
o.c v`
ao c
ac he. s
o cua chu
o i. S
o R go.i l`
a
b
an knh h
o.i tu. cua chu
o i.
òn ta.i doa. n thang
Ch
u.ng minh. Theo di.nh l
y Abel, tren nu.a tru.c du.o.ng R+ t
[a1, b1 ] mà a1 là diem ho.i tu., b1 là diem phan k`
y cua chuo i (1.43). Do do,
è còn la.i là
chuo i (1.43) se ho.i tu. khi |z| < a1 và phan k`
y khi |z| > b1. Van d
xet su.. ho.i tu. trong vành tròn
V1 = {a1 < |z| < b1 }.
àu m
Ta k
y hie.u [a2, b2] là nu.a doa.n thang cua [a1, b1] mà d
ut ben trai là
àu m
diem ho.i tu. cua chuo i (1.43), còn d
ut ben phai là diem phan k`
y. Theo
di.nh l
y Abel, chuo i (1.43) ho.i tu. khi |z| < a2 và phan k`
y khi |z| > b2 và ta
.
tiep tu.c xet su. ho.i tu. trong vành
V2 = {a2 < |z| < b2 } V1 .

u.c
88
àn, ta thu du.o..c mo.t day doa.n

Ba`ng cach tiep tu.c qua tr`nh này vo ha.n l
òng nhau
thang l
[a1, b1 ] [a2, b2 ] [an , bn ] . . .
vo.i bn an 0 khi n .
è cac doa. n thang l
òng nhau, t
òn ta.i suy nhat
Theo nguyen l
y Cantor v
mo.t diem a thuo.c mo.i doa.n thang [an, bn ] n = 1, 2, . . .
Ta da.t R = a và ch
u.ng minh ràng chuo i (1.43) ho.i tu. trong h`nh tròn
{|z| < R} và phan k`
y o. ngoài h`nh tròn do.
àn den R nen t`m du.o..c ap
Tha.t va.y, gia su. |z| < R. V` an là day tang d
sao cho:
|z| < ap < a = R.
Do do, theo di.nh l
y Abel, chuo i ho.i tu. ta.i diem z. Bay giò. gia su. z 0 :
àn den R nen t`m du.o..c so bq sao cho
|z 0 | > R. V` bn là day giam d
|z 0| > bq > R.
u.ng minh.
Do do chuo i phan k`
y ta.i diem z 0 . Di.nh l
y hoàn toàn du.o..c ch
u. cac he. so an cua chuo i ta thành la.p day:
Bay giò., t`
|a1 |, |a2|1/2, . . . , |an|1/n , . . .
và da.t
= lim |an |1/n.
n
òn ta.i, co the bàng )

ung t
(Hien nhien so bao giò. c
- i.nh l
D
y 1.4.9. (Cauchy - Hadamard) B
an knh h
o.i tu. R cua chu
o i l
uy
.
.
.
.
th`
u a (1.43) du o. c tnh theo c
ong th
uc
R=
1
1
=
,
lim |an |1/n

n
o ta d
a.t R = 0 neu = + v`
a R = + neu = 0.
trong d
(1.44)
èn ph
1.4. L
u.c
89
u.c Cauchy - Hadamard.

Cong th
u.c (1.44) du.o..c go.i là cong th
ràng gio.i ha.n tren cua day so thu..c un du.o..c di.nh
Ch
u.ng minh. Ta lu.u y
ngha nhu. sau:

lim un = lim sup un .
n
n>p
De ch
u.c (1.44) ta se su. du
Cauchy.
u.ng minh cong th
. u ho.i tu. cua P
. ng dau hie
1/n
n
1/n
Da.t un = |an | r . Khi do lim un = r lim |an |
, và chuo i
un =
n

P
1
1/n
u.c là lim |an |1/n < .
|an |rn ho.i tu. khi lim un = r lim |an |1/n < 1, t
n
n
n
r
n
.
T`
u do suy ra ket lua.n cua di.nh l
y.
- i.nh l
èu trong h`nh tr`

o.i tu. d
D
y 1.4.10. Chu
o i l
uy th`
u.a (1.43) h
on d
ong
{|z| 6 r < R}, trong d

o R l`
a b
an knh h
o.i tu. cua chu
o i.
P
Ch
u.ng minh. V` diem z = r na`m trong h`nh tròn ho.i tu. nen chuo i so |an |rn
n
ho.i tu.. Ngoài ra, khi |z| 6 r ta co

|an z n | 6 |an |rn ,
n,
và v` va.y ket lua.n cua di.nh l

u. dau hie.u ho.i tu. cua Weierstrass.
y du.o..c suy t`
`
a h`
am lien tu.c ta.i mo.i diem z n
H
e. qua 1.4.2. T
ong cua chu
o i l
uy th`
u.a l`
am
trong h`nh tr`
on h
o.i tu. cua n
o.
De ket th
uc mu.c này, ta xet cac phep toan so ho.c co. ban doi vo.i cac chuo i
l
uy th`
u.a.
Gia su. ban knh ho.i tu. R cua chuo i (1.43) khac 0 và r là so t`
uy y
thoa
èu kie.n
man di
0 < r < R.
è tnh duy nhat cua chuo i l
Ta co di.nh l
y sau day (go.i là di.nh l
y v
uy th`
u.a).

u.c
90
- i.nh l
i l
`ng 0 kh
p no.i
a
a
D
y 1.4.11. Neu t
ong S(z) cua chu
o
uy th`
u.a (1.43) b
trong h`nh tr`
on {|z| < r} th` an = 0, n = 0, 1, 2, . . .
u.ng minh di.nh l
u.ng. Gia
Ch
u.ng minh. Ta ch
y bàng phu.o.ng phap phan ch
àu tien cua chuo i (1.43). Khi do
su. am là he. so 6= 0 d
S(z) = am z m + am+1 z m+1 + = z m [am + am+1 z + . . . ]
X
am+k z k = z m S0 (z).
= zm
k>0
Theo gia thiet, tong S0(z) cua chuo i
am+k z k bàng 0 khap no.i trong
k>0
vành tròn {|z| < r} \ {0}. Ta da.t:

S0 (z) =
am+k z k .
k>1
òn ta.i so > 0 sao cho

Hàm S0 (z) lien tu.c khi |z| 6 r và S0(0) = 0. Do do t
khi |z| 6 ta co:
1
X

|S0(z)| =
am+k z k < |am |
2
k>1
và t`
u. do:

X

k
|S0(z)| = |am + S0 (z)| = am +

am+k z
k>1

X
1
1

k
> |am |
am+k z > |am| |am | = |am |.
2
2
k>1
èu này mau thua n vo.i dang th

Nhu.ng di
u.c
S0 (z) = 0,
z {0 < |z| 6 }.
èn ph
1.4. L
u.c
91
.ng cua chuo i

Bay giò. gia su. R1 > 0, R2 > 0 là ban knh ho.i tu. tu.o.ng u
l
uy th`
u.a
X
S1 (z) =
an z n ,
(1.45)
n>0
S2 (z) =
bn z n .
(1.46)
n>0
Da.t = min(R1 , R2 ). V` h`nh tròn {|z| < } là h`nh tròn ho.i tu. chung
è tong
cua cac chuo i (1.45), (1.46) nen ta.i mo i diem z cua no ta co the noi v
và hie.u cua hai chuo i (1.45) và (1.46).
X
X
X
X
an z n +
bn z n =
(an bn )z n =
cn z n .
(1.47)
n>0
n>0
n>0
n>0
Theo di.nh l
y Abel, ban knh ho.i tu. R cua chuo i (1.47) lo.n ho.n hoa.c bàng
, R > .
Tha.t va.y, ta da.t
n = |an | + |bn |.
khi do |cn | < n . Neu r < th` cac chuo i
X
X
|bn |rn
|an |rn và
P
P
èu ho.i tu. và do do
d
n rn < +. Do do chuo i
(an bn )z n ho.i tu..
n>0
n>0
èu be ho.n ban knh ho.i tu. cua chuo i (1.47). Do do R > .
Va.y mo.i r < d
V` hai chuo i (1.45) và (1.46) ho.i tu. tuye.t doi khi |z| < nen co the nhan
hai chuo i vo.i nhau và thu du.o..c chuo i l
uy th`
u.a
X
X
dn z n , dn =
ak bnk .
(1.48)
n>0
06k6n
Ta se ch
u.ng minh ràng ban knh ho.i tu. cua chuo i (1.48) khong be ho.n .
Tha.t va.y, ta da.t
X
n =
|ak | |bnk |.
0kn

u.c
92
Khi do |dn | 6 n .
P
P
Neu r < th` cac chuo i
|an |rn và
|bn |rn ho.i tu. và do do
n>0
n rn =
X
n>0
n>0
|ap |rp
X
p>0

|bq |rq < +.
q>0
Nhu. va.y, khong mo.t so r nào, r < co the vu.o..t qua ban knh ho.i tu. cua
chuo i (1.48). Do do ban knh ho.i tu. cua chuo i (1.48) lo.n ho.n hoa.c bàng .
Ta nha.n xet ra`ng khi b0 6= 0, ta co the xet thu.o.ng cua hai chuo i (1.45)
P n
và (1.46) và thu du.o..c chuo i l
uy th`
u.a
dn z . Do b0 6= 0 nen cac he. so dn
n>0
òi sau:
u. cac he. th
u.c truy h
cua chuo i do du.o..c xac di.nh do.n tri. t`
X
bk dnk = an , n = 0, 1, 2, . . .
06k6n
và co the ch
u.ng minh ràng khi b0 =
6 0 th` ban knh ho.i tu. cua chuo i
X
dn z n
n>0
là khac 0 neu R1 6= 0, R2 6= 0.
1.4.5
èu tr
Su.. h
en t`
u.ng comp
o.i tu. d
ac

u.c C. Ta se k
y hie.u C(D) là ta.p ho..p
Gia su. D là mi
cac hàm lien tu.c trong D. Trong l
y thuyet cac hàm chnh h`nh, su.. ho.i tu.
èu cua day (chuo i) tren mo i ta.p ho..p dong và bi. cha.n thuo.c D là rat quan
d
c cua mi
èn D
èu tren t`
tro.ng. Ta se go.i su.. ho.i tu. do là su.. h
o.i tu. d
a
u.ng comp
èu trong mi
èn D.
de phan bie.t vo.i su.. ho.i tu. d
- i.nh ngha 1.4.7. Gia su. cho day hàm fn C(D). Day hàm fn du.o..c go.i
D
èn D neu vo.i mo.i compac K D

èu tren t`
là day h
o.i tu. d
ac cua mi
u.ng comp
èu.
day cac ha.n che {fn |K} ho.i tu. d
èu trong mi
èn D th` ho.i tu. d
èu tren
Ta nha.n xet ra`ng mo.i day ho.i tu. d
.
.
.
èn do. Di
èu khang di.nh ngu o. c la.i, noi chung, là khong
t`
u ng compac cua mi
d
ung.
èn ph
1.4. L
u.c
93
èu do ba`ng v du. sau day. Ta xet day hàm

Ta se ch
u.ng to di
fn (z) = 1 + z + + z n .
1. Day da cho ho.i tu. trong h`nh tròn do.n vi. (xem v du. 4 mu.c tru.o.c).
èu tren t`
2. Day fn ho.i tu. d
u.ng compac cua h`nh tròn do.n vi.. Tha.t va.y,
gia su. K U = {|z| < 1} là compac nào do và > 0 là khoang cach t`
u. K
den U . Khi do, vo.i mo.i z K ta co
|z| 6 1 ,
và

n+1 1 z p
|fn+p fn | = |z
+ + z | = z

1z
1 + |z|p
2
6 |z|n+1
6 (1 )n+1
1 |z|
n+1
n+p
2
àn den 0 khi n nen co the làm
Hien nhien ràng da.i lu.o..ng (1 )n+1 d
cho no be ho.n > 0 khi n > N ().

èu trong h`nh tròn do.n vi.. Di
èu này
3. Day hàm da cho khong ho.i tu. d
.
.
.
.
.
du o. c ch
u ng minh trong v du. 6 mu.c tru o c.
- i.nh l
èu tren t`
ac cua
o.i tu. d
u.ng comp
D
y 1.4.12. Neu d
ay h`
am fn C(D) h
.
èn D th` h`
mi
am gi
o i ha.n f C(D).
èu tren t`
Ch
u.ng minh. Neu day hàm lien tu.c fn ho.i tu. d
u.ng compac K th`
hàm gio.i ha.n f co ha.n che f |K tren t`
u.ng compac K D lien tu.c. V` D là
èn C nen mo.i diem z0 D d
èu co lan ca.n compac U (z0 , ) nàm trong
mi
D. T`
u. do suy ra tnh lien tu.c cua hàm f trong D.
è su.. ho.i tu. d
èu tren t`
Ta se ch
u.ng minh tieu chuan sau day v
u.ng compac.
- i.nh l
èn
èu tren t`
D
y 1.4.13. D
ay h`
am fn C(D) h
ac cua mi
o.i tu. d
u.ng comp
òn ta.i l
D khi v`
a ch khi d
o i diem z0 D t
oi v
o.i m
an c
a.n m`
a ta.i d
o d
ay h
o.i
èu.
tu. d
94

u.c
èu kie.n c
àn. Di
èu kie.n c
àn o. day là hien nhien v` neu
Ch
u.ng minh. 1. Di
èu tren do và v` va.y no se ho.i tu.
{|z z0| 6 } D th` day phai ho.i tu. d
èu trong lan ca.n {|z z0| < }.
d
èu kie.n du. Ta se ch
èu kie.n du bàng phu.o.ng phap phan
2. Di
u.ng minh di
èu kie.n cua di.nh l
ch
u.ng. Gia su. di
y du.o..c thoa man nhu.ng day ho.i tu. khong
èu tren compac K D nào do. Khi do c
àn phai t
òn ta.i so du.o.ng 0 , nh
d
u.ng
so tu.. nhien nk (nk < nk+1 ) lo.n bao nhieu t`
uy y
và nh
u.ng diem zk K sao
cho
|f(zk ) fnk (zk )| > 0 ,
trong do f là hàm gio.i ha.n cua day.
T`
u. day diem {zk } ta co the cho.n day con {zk0 } ho.i tu. den diem z0 K nào
èn D nen theo di
òn ta.i lan ca.n
do. V` z0 là diem cua mi
y, t
èu. Do do ta.i mo.i diem z U (z0 , )
U (z0 , ) D mà trong do day ho.i tu. d
ta co
|f(z) fn (z)| < 0
vo.i n du lo.n.
òn ta.i nh
Ma.t khac, t`
u. gia thiet cua ch
ung ta suy ra ra`ng t
u.ng ch so nk ,
àu
lo.n t`
uy y
sao cho ta.i cac diem zk0 na`m trong U (z0 , ) (mo.i diem zk0 bat d
èu thuo.c U (z0 , )), ta co bat dang th
t`
u. mo.t so hie.u nào do d
u.c ngu.o..c la.i
|f (zk0 ) fn (zk0 )| > 0.
T`
u. mau thua n do suy ra ra`ng gia thiet cua ch
ung ta là khong d
ung. Di.nh
.
.
.
l
y du o. c ch
u ng minh.
èu cua day
Nh
a.n xet. 1. T`
u. su.. phan tch tren day suy ra ràng tnh ho.i tu. d
èu trong mi
èn
hàm tren t`
u.ng compac co dòi hoi yeu ho.n so vo.i tnh ho.i tu. d
D.
2. V` co the xem day hàm nhu. là day cac tong rieng cua mo.t chuo i nen
èu
cac ket qua da tr`nh bày tren day du.o..c chuyen sang cho cac chuo i ho.i tu. d
.
mo.t cach tu. nhien.
1.5. Hàm arg z
1.5
1.5.1
95
H`
am arg z
Tnh li
en tu.c cua h`
am arg z
Gia su.
= {0, ei }
u. goc
là nhat cat theo tia la.p vo.i hu.o.ng du.o.ng cua tru.c thu..c goc và di t`
èn do.n lien. Khi
to.a do. den diem , và D = C \ . Ro ràng D là mi
do hàm (z) = arg z du.o..c xac di.nh mo.t cach do.n tri. bo.i he. phu.o.ng tr`nh
x = r cos (z), y = r sin (z) (v` < (z) < + 2, z D ).
V du. 1. Gia su. D = C \ (0, ei ). Khi do hàm acgumen = arg z là
hàm lien tu.c z D .
uy y
và gia su.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta co di.nh diem z0 C \ (0, ei) t`
> 0 cho tru.o.c. Ta xet - lan ca.n thuo.c D cua diem z0:
U (z0 , ) = {z D : |z z0 | < }.
e dàng thay ràng z U (z0, ) ta co
D
|(z) (z0 )| < arcsin
|z0|
Nhu.ng v` khi x > 0 arcsin x < 2x nen

|(z) (z0)| <
2
< ,
|z0 |
z U (z0 , ).
èu phai ch
T`
u. do suy ra di
u.ng minh.
ra`ng tren nhat cat hàm (z) co gian doa.n. Hie.u cac gia tri.
Ta lu.u y
àn den diem tren bò. ben phai và bò. ben trai là bàng
gio.i ha.n cua (z) khi z d
2.
Trong tru.ò.ng ho..p nhat cat da.ng ph
u.c ta.p ho.n, (z) khong the xac di.nh
nhò. bat dang th
u.c < < + 2 du.o..c. Khong di sau vào chi tiet, ta ch
ra`ng trong tru.ò.ng ho..p này (z) c
ung du.o..c xac di.nh do.n tri. và là mo.t
lu.u y
hàm lien tu.c cua z.

u.c
96
1.5.2
o.ng cong
S
o gia cua acgumen do.c theo du.`
- i.nh ngha 1.5.1. Gia su. du.ò.ng cong khong di qua goc to.a do. z = 0.
D
Khi do goc quay cua vecto. z khi diem z chuyen do.ng theo du.ò.ng cong t`
u.
àu den diem cuoi du.o..c go.i là so gia cua acgumen z do.c theo du.ò.ng
diem d
cong và k
y hie.u là arg z.
V du. 2
àu 1 i và diem cuoi 1+i th` arg z =
1. Neu là doa.n thang vo.i diem d
.
2
èu kim d
òng h
ò
2. Neu + = {z : |z| = 1, Im z > 0} vo.i hu.o.ng ngu.o..c chi
th` + arg z = .
èu kim d
òng h
ò
3. Neu = {z : |z| = 1, Im z 6 0} vo.i hu.o.ng c`
ung chi
th` arg z = .
e n doi vo.i arg z. V`
Bay giò. ta neu ra cong th
u.c bieu di
x = r cos ,
y = r sin ,
nen
dx = cos dr r sin d,
dy = sin dr + r cos d.
Do do
rd = sin dx + cos dy
và
d = d(arg z) =
Bay giò. ta xet
ydx + xdy
x2 + y 2
(1.49)
d(arg z). Tch phan này bàng hie.u gi

u.a gia tri. acgumen
àu và diem cuoi cua du.ò.ng cong , ngha là bàng arg z. Nhu.
z ta.i diem d
1.5. Hàm arg z
97
va.y
arg z =
ydx + xdy
x2 + y 2
(1.50)
So gia arg z co cac tnh chat sau day.

(I) Gia su. D = C \ {0} (t
u.c là D = {z C : 0 < |z| < } và 1 , 2 là
òng luan vo.i nhau (1 2 ) trong D. Khi do
nh
u.ng du.ò.ng cong d
1 arg z = 2 arg z.
(1.51)
u. diem A den diem B. Da.t = 1 2 . V`

Ch
u.ng minh. Gia su. 1 và 2 di t`
1 2 trong D và
y
x
=
y x2 + y 2
x x2 + y 2
lay theo du.ò.ng cong noi diem A vo.i diem B
nen 5 tch phan cua ydx+xdy
x2 +y 2
khong phu. thuo.c vào da.ng cua du.ò.ng cong. Do do
Z
Z
ydx + xdy
ydx + xdy
=
(1.52)
2
2
x +y
x2 + y 2
1
T`
u. (1.50) và (1.52) suy ra (1.51).
ut ra
Da.c bie.t t`
u. tnh chat (I) r
.
.
(II) Neu D là du ò ng cong dong và 0 trong D th`
arg z = 0.
(1.53)
ràng dang th
u.c (1.51) du.o..c thoa man khong phai vo.i
Nh
a.n xet. 1. Ta lu.u y
àu m
1 và 2 bat k`
y (vo.i cac d
ut chung) trong D. Tha.t va.y, vo.i + và
da xet trong cac v du. 2) và 3) ta co 1 arg z 6= 2 arg z2. Hien nhien trong
òng luan vo.i 2 trong D.
tru.ò.ng ho..p này 1 khong d
an ho.c, t
a.p II, trang 230-232. Nh`
a xu
at
Xem G. M. Fichtengon. Co. so. giai tch to
ban Da.i ho.c v`
a Trung ho.c Chuyen nghie.p, H`
a N
o.i 1972.
5

u.c
98
2. C
ung nhu. va.y, dang th
u.c (1.53) du.o..c thoa man khong phai doi vo.i
du.ò.ng cong dong bat k`
y trong D. Chang ha.n neu = {|z| = 1} co hu.o.ng
èu kim d
òng h
ò th` arg z = 2. Hien nhien o. day khong d
òng
ngu.o..c chi
.
luan vo i 0.
(III) Neu du.ò.ng cong khong di qua diem z = 0 th`
arg z = arg z.
(1.54)
u. (1.50) và tnh di.nh hu.o.ng cua tch phan

u.c (1.54) du.o..c suy t`
Dang th
du.ò.ng.
e n du.o.i
(IV) Neu du.ò.ng cong khong di qua diem z = 0 và du.o..c bieu di
da.ng = 1 2 , trong do 1 , 2 là cac cung cua no th`
1 2 arg z = 1 arg z + 2 arg z.
èu do du.o..c suy t`
u. (1.50) và tnh co.ng tnh cua tch phan du.ò.ng.
Di
1.5.3
Nh
anh do.n tri. li
en tu.c cua h`
am arg z
èn D C. Theo di.nh ngha, hàm do.n tri. lien tu.c f (z) trong mi
èn
Gia su. mi
D du.o..c go.i là m
o.t nh
anh do.n tri. lien tu.c cua hàm da tri. F (z) neu ta.i mo.i
diem z D gia tri. f(z) tr`
ung vo.i mo.t trong cac gia tri. cua F (z) ta.i diem
òn ta.i d`
do. Neu doi vo.i hàm F (z) t
u ch mo.t nhanh do.n tri. lien tu.c trong
èn D cho tru.o.c th` ngu.ò.i ta noi ràng F (z) cho phep t
mi
ach c
ac nh
anh do.n
tri. lien tu.c trong D.
è sau ta thu.ò.ng xet den mi
èn D0 = C \ R (t
V
u.c là tru.ò.ng ho..p nhat
cat di theo ban tru.c thu..c am). Gia su. z0 là diem co di.nh t`
uy y
thuo.c D,
.
.
.
.
(z0 , z) D0 là du ò ng cong do n lien tu.c di t`
u z0 den z, z D0 (neu z = z0
.
.
th` (z0, z) là du ò ng cong dong). Ta.i diem z0 ta co di.nh mo.t trong cac gia
tri. cua arg z0 và k
y hie.u 0 = arg z0 . Ta xet hàm
arg z ,
z = z0,
0
(1.55)
(z) =
(z ,z) arg z,
z D, z 6= z0 .
0
1.5. Hàm arg z
99
Hàm (z) co cac tnh chat sau day:

1. (z) là hàm do.n tri. trong D0 . Tha.t va.y, gia su. 1 (z0, z) và 2 (z0 , z)
èu khong bao diem
là hai du.ò.ng cong do.n lien tu.c thuo.c D0 . V` ca 1 và 2 d
0 nen t`
u. tnh chat (I) và (II) suy ra 1 (z0 ,z) arg z = 2 (z0 ,z) arg z. Do do
(z) do.n tri. ta.i diem z D0 bat k`
y. Do do no do.n tri. trong D0 .
2. (z) là hàm lien tu.c trong D0 . Ch
u.ng minh he.t nhu. trong n 1 cua
mu.c này.
èu v`
T`
u. di
u.ng minh suy ra ra`ng vo.i gia tri. du.o..c cho.n 0, hàm (z)
u.a ch
là mo.t nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm da tri. arg z và nhanh do.n tri. lien tu.c
cua hàm arg z trong D0 hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i gia tri. cua no ta.i mo.t
diem z0 D0 .
Tiep theo ta xet cac hàm
arg z + 2m, z = z , m Z,
0
0
m (z) =
(1.56)
(z ,z) arg z, z D, z 6= z0.
0
Do là nh
u.ng nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm da tri. arg z trong D0 (khi
m = 0 ta co 0 (z) = (z)).
èn D
T`
u. cong th
u.c (1.56) ta thay ra`ng de hàm (1.56) là do.n tri. trong mi
èu kie.n c
àn và du là so gia cua acgumen arg z khong phu. thuo.c
nào do, di
vào du.o`.ng cong , ngha là doi vo.i du.ò.ng cong dong D bat k`
y ta co
arg z = 0.
èn D khong ch
Noi cach khac, mi
u.a nh
u.ng du.ò.ng cong dong Jordan bao
è mo.t mi
èn nhu. va.y là
goc to.a do.. V du. v
D = C \ [0, ei ].
èn D {z = 0} th` trong D khong the tach
Ta da noi ro v` sao khi mi
.
nhanh do n tri. lien tu.c cua hàm arg z.
òn ta.i nhanh do.n tri. lien tu.c (z)
Gia su. ngu.o..c la.i, trong D t
cua hàm
.
arg z. Gia su ta.i diem co di.nh z0 D ta co (z
0) = arg z0 + 2k0 , k0 Z+
là so co di.nh nào do. Gia su. là du.ò.ng cong dong qua z0 và bao goc to.a
do. z = 0. Khi diem z vòng quanh theo hu.o.ng du.o.ng t`
u. diem z0 th`

u.c
100
è diem z0 th` (z)

(z)
se bien thien lien tu.c và khi z tro. v
se nha.n gia tri.

èu do co ngha là nhanh du.o..c tach (z)
+ 2. Di
2k0 + arg z + 2 = (z)
èn D bat k`
èu do ch
khong do.n tri.. Di
y ch
u.a goc to.a do.
u.ng to ràng trong mi
khong the tach nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm arg z.
1.6
B`
ai t
a.p
1. Cho di.nh th
u.c

a
z11
1

a2
z21
Dn = .
..
.
..

a2n+1 z2n+1,1
...
...
z1n
z2n
..
.
z 11
z 21
..
.
...
. . . z2n+1,n z 2n+1,1

...

. . . z 2n+1,n
...
...
z 1n
z 2n
..
.
trong do ai là so thu..c, zij là so ph

u.ng minh ràng Dn là so thu..c neu
u.c. Ch
àn ao neu n là so le.
n là so cha n và Dn là so thu
u.c sau:
2. Ch
u.ng minh c
a1c dang th
1

1) |a| + |b| = (a + b) ab + (a + b) + ab, a, b C.
2
2
2) |ab + 1|2 + |a b|2 = (1 + |a|2)(1 + |b|2 ), a, b C.
3) |a + b|2 + |a b|2 = 2(|a|2 + |b|2), a, b C.
+
4) Neu a = Rei , b = Rei , 0 6 < < 2 th` b a = |b a|iei 2 .
z2
z3 z2
1
5) Neu |z1| = |z2| = |z3| th` arg
= arg .
z3 z1
2
z1
u.ng gia
3. Ch
u.ng minh ràng neu 0 6 arg z < 2 và < arctg x 6 là nh
2
2
tri. chnh th`
arctg
neu a > 0, b > 0,
b
arg(a + ib) = arctg + 2 neu a > 0, b < 0,
arctg b +
neu a < 0.
a
4. Ch
u.ng minh cac bat dang th
u.c sau
1.6. Bài ta.p
101

a

1) 1 6 |arg z|, a C .
|a|
a
b
1
2) |a + b| > |a| + |b| + , a, b C, a 6= 0, b 6= 0.
|a| |b|
2

3) |z 1| 6 |z| 1 + |z||arg z|, z C.
.
4) Gia
u.ng minh ràng cac bat dang th
u.c |z| 6 1,
su a C và |a| < 1. Ch
z
a

6 1 là tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau và trong ca hai tru.ò.ng ho..p dau ba`ng

1 az
ung mo.t gia tri. z.
da.t du.o..c vo.i c`
1 + |z|
5) Neu Re z > 0 th` |1 + z| > .
2
.
5. Ch
u ng minh ràng
s
s
a2 + b2 + a
a2 + b2 a
+ isign b
.
a + ib =
2
2
6. Go.i 0 , 1, 2 , . . . , n1 là cac can ba.c n cua do.n vi.,
k = cos
2k
2k
+ i sin
n
n
và gia su. p là so nguyen du.o.ng. Tnh tong

S = p0 + p1 + + pn1
trong hai tru.ò.ng ho..p p là bo.i cua n và p khong là bo.i cua n.
[Tra l`
o.i: S = n neu p là bo.i cua n; S = 0 neu p khong là bo.i cua n].
7. Ch
u.ng minh ràng phu.o.ng tr`nh du.ò.ng tròn di qua ba diem cho tru.o.c z1,
e n du.o.i da.ng
z2 và z3 khong nàm tren mo.t du.ò.ng thang co the bieu di

zz z z 1

z z z z 1
1 1 1 1

= 0.
z2z 2 z2 z 2 1

z z z z 1
3 3
3
3
èu kie.n
8. Xac di.nh qu
y tch nh
u.ng diem z C thoa man cac di
z a n
= 0, n N, a, b C.
Im
z b

u.c
102
u.c sau
9. Vo.i gia tri. nào cua tham so a cac du.ò.ng tròn tren ma.t phang ph
àu Riemann:
day se tu.o.ng u
.ng vo.i du.ò.ng tròn lo.n tren ma.t c
1. |z a| = a, a > 0;

a

2. z + = a, a > 0;
2
3. |z i| = a, a > 0;
4. |z 2ai| = a, a > 0.
2
òn ta.i gia tri. a
[Tra l`
o.i: 1) a = ; 2) a = ; 3) a = 2; 4) khong t
3
nào].
ung vo.i hai cu..c
10. Ch
u.ng minh ra`ng hai diem M(z1 ) và M (z2) khong tr`
àu Riemann là doi knh vo.i nhau khi và ch khi cac
Nam và Bac cua ma.t c
diem z1 và z2 lien he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c z1 z2 = 1.
èu
11. Hay mo ta h`nh ho.c cac diem z tren ma.t phang ph
u.c thoa man cac di
kie.n:
1. d(z, 0) < R, 0 < R < 1;
2. d(z, ) < R, 0 < R < 1;
1
3. d(z, i) > ;
2
1
1
4. < d(z, 1) < ,
2
2
àu.
trong do d là khoang cach c

R
àn
; 2) Ph
[Tra l`
o.i: 1) H`nh tròn vo.i tam z = 0 và ban knh
1 R2
1
1 R2 ; 3) Nu.a ma.t phang
ngoài h`nh tròn vo.i tam z = 0 và ban knh
R
nàm o. pha tren tru.c thu..c; 4) Nu.a ma.t phang nàm o. ben phai tru.c ao cat
bo h`nh tròn vo.i tam z = 2 và ban knh 5].

àu Riemann cua ho. du.ò.ng thang song song tren ma.t
12. T`m anh tren ma.t c
phang ph
u.c C qua phep chieu noi.
n. Gia su. xet ho. du.ò.ng thang song song co phu.o.ng tr`nh là
Chi d
a
y = kx + b, k = tg = const. T`
u. cong th
u.c phep chieu noi thu du.o..c
1.6. Bài ta.p
103
= k + b(1 ) và do va.y

k b = b,

1 2 1
2
2
=
+ +
2
4
Do là phu.o.ng tr`nh du.ò.ng tròn qua diem P (0, 0, 1).
àu
13. Ch
u.ng minh ra`ng trong phep chieu noi, cac du.ò.ng tròn tren ma.t c
Riemann tu.o.ng u
.ng vo.i cac du.ò.ng tròn hoa.c du.ò.ng thang tren ma.t phang.
àu se tu.o.ng u
Nh
u.ng du.ò.ng tròn nào tren ma.t c
.ng vo.i du.ò.ng thang tren
ma.t phang.
àu Riemann
Ch d
a n. Xet du.ò.ng tròn tren ma.t c
A + B + C + D = 0,

1 2 1
=
2 + 2 +
2
4
T`
u. phu.o.ng tr`nh này và cac cong th
u.c cua phep chieu noi hay r
ut ra phu.o.ng
tr`nh tu.o.ng u
.ng
(D + C)(x2 + y 2) + Ax + By = D.
T`
u. do suy ra dpcm.
u.ng minh ràng
14 Gia su. cho day a, a0, a1, . . . và lim an = a. Ch
n
!
n
X
n
ak = a.
lim 2n
n
k
k=0
u.ng minh ràng z C và m nguyen du.o.ng ta co
15 Ch

z m
|z| m |z|2 e|z|
z
6
a 1 +
6 e|z| 1 +
m
m
2m
16 Neu 0 < a0 < a1 < < an th` cac nghie.m cua phu.o.ng tr`nh
P (z) = a0 z n + a1z n1 + + an = 0

u.c
104
èn |z| 6 1.
nàm ngoài mi
u.c
17 Gia su. cac nghie.m k (k = 1, 2, . . . , n) cua da th
P (z) = a0 z n + a1z n1 + + an
(a0 6= 0)
èn {|z| 6 r} và cac nghie.m k , k = 1, 2, . . . , n cua da th

na`m trong mi
u.c
Q(z) = b0 z n + b1z n1 + + bn
(b0 6= 0)
èn {|z| > r + 2}.

na`m trong mi
èn
Ch
u.ng minh ra`ng cac nghie.m cua da th
u.c P (z) + Q(z) na`m trong mi
{|z| > 1} neu |a0 | 6 |b0|.
u.ng minh ra`ng hàm
18 Ch
w = an z n + an1 z n1 + + a1z + a0,
èn
trong do a0, a1 , . . . , an là nh
u.ng ha`ng so, a1 6= 0 là do.n die.p trong mi
èu kie.n
|z| < r neu r thoa man di
|a1 | 2|a2 |r (n 1)|an1 |rn2 n|an |rn1 > 0.
Chu.o.ng 2
H`
am chnh h`nh
2.1
2.2
2.3
H`
am kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
106
2.1.1
H`
am R2 - kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
2.1.2
- a.o h`
D
am theo phu.o.ng . . . . . . . . . . . . . . . . 108
2.1.3
H`
am C - kha vi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
2.1.4
a R2 - kha vi . . . . . 114
M
oi lien he. gi
u.a C - kha vi v`
2.1.5
H`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
2.1.6
Kh
ong gian c
ac h`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . 121
ap . . . . . . . . . . 122
M
o.t s
o h`
am chnh h`nh so. c
- a th
a h`
am h
u.u ty . . . . . . . . . . . . . . . 122
2.2.1 D
u.c v`
a z = n w, n N . . . . . . . . . . . 122
2.2.2 H`
am w = z n v`
2.2.3
H`
am ez . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
2.2.4
H`
am l
ogarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
2.2.5
H`
am l
uy th`
u.a z , R . . . . . . . . . . . . . . . 130
2.2.6
ap kh
ac . . . . . . . . . . . . . . . . 131
C
ac h`
am so. c
2.2.7
Nh
anh chnh h`nh cua h`
am da tri. . . . . . . . . . . 134
H`
am chnh h`nh v`
a
anh xa. bao gi
ac . . . . . . .
138
Chu.o.ng 2. Hàm chnh h`nh
106
2.3.1
2.3.2
ngha h`nh ho.c cua acgumen cua da.o h`

Y
am . . . 138
ngha h`nh ho.c cua m
am . . . . . . . 140
Y
odun da.o h`
Anh
xa. bao gi
ac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
2.3.4 Anh
xa. lien tu.c v`
a
anh xa. chnh h`nh . . . . . . . 143
ang c
au so. c
ap . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2.4 C
ac d
2.3.3
2.5
2.4.1
-
D
ang c
au ph
an tuyen tnh . . . . . . . . . . . . . . 147
2.4.2
a z = log w . . . . . . . . . . . . . 160
Anh
xa. w = ez v`
2.4.3
H`
am Jukovski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
2.4.4
ang c
au so. c
ap kh
ac . . . . . . . . . . . . . . 172
C
ac d
2.4.5
M
o.t s
o v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
183
èu kie.n C - kha vi se du.a

u.c bàng di
Su.. thu he.p ta.p ho..p cac hàm bien ph
den lo.p cac hàm chnh h`nh. Di.nh ngha tnh C - kha vi cua hàm bien ph
u.c
se du.o..c tr`nh bày hoàn toàn tu.o.ng tu.. nhu. di.nh ngha tnh kha vi trong giai
è ngoài do, gi
òn
tch thu..c. Tuy co su.. giong nhau b
u.a hai khai nie.m này t
ta.i nh
u.ng su.. khac nhau rat cot yeu mà ta se thay ro trong chu.o.ng II này.
2.1
2.1.1
H`
am kha vi
H`
am R2 - kha vi
èn cua ma.t phang R2 và f(x, y) là hàm gia tri. thu..c hoa.c ph
u.c
Gia su. D là mi
xac di.nh trong D, z0 = x0 + iy0 D.
- i.nh ngha 2.1.1. Hàm f du.o..c go.i là R2 - kha vi ta.i diem (x0, y0 ) D neu
D
òn ta.i hàm tuyen tnh Ah + Bk cua cac bien thu..c h và k sao cho vo.i h và
t
k du be so gia cua f thoa man he. th
u.c
f (x0 + h, y0 + k) f (x0 , y0) = Ah + Bk + (h, k),
2.1. Hàm kha vi
107
u.c, = h2 + k 2 và (h, k) 0 khi 0.

trong do A, B thu..c hoa.c ph
Neu f là hàm R2 - kha vi ta.i diem z0 = x0 + iy0 D th` cac ha`ng so A
và B (thu..c hoa.c ph
u.c) du.o..c xac di.nh duy nhat và tu.o.ng u
.ng bàng
A=
f
(x0 , y0),
x
B=
f
(x0, y0 )
y
và bieu th
u.c
df =
f
f
(x0, y0 )h +
(x0 , y0)k
x
y
(2.1)
an cua hàm f ta.i diem (x0, y0).

du.o..c go.i là vi ph
èn thong doi vo.i h và k:
y hie.u co tnh chat truy
Bàng cach su. du.ng k
h = dx, k = dy, t`
u. (2.1) ta co
df =
f
f
(x0, y0)dx +
(x0 , y0)dy.
x
y
òn ta.i trong mo.t lan ca.n nào do

ra`ng neu cac da.o hàm rieng t
Ta lu.u y
cua diem (x0, y0 ) và lien tu.c ta.i diem ay th` f là hàm R2 - kha vi ta.i diem
èn D du.o..c go.i là kha vi
do. Hàm f co cac da.o hàm rieng lien tu.c trong mi
èn do.
lien tu.c trong mi
Bay giò. ta xet vi phan
df =
f
f
dx +
dy.
x
y
(2.2)
Doi vo.i cac hàm z = x + iy và z = x iy ta co

dz = dx + idy,
dz = dx idy
và do do
1
1
dx = (dz + dz), dy = (dz dz).
2
2i
u.c
The (2.3) vào (2.2) ta thu du.o..c he. th
1 f
f
1 f
f
df =
i
dz +
+i
dz.
z x
y
2 x
y
(2.3)
108
Bàng cach da.t
1 f
f
f
=
i
,
z
2 x
y
f
1 f
f
=
+i
z
2 x
y
(2.4)
ta co
f
f
f
=
+
,
x
z
z
f
f
f
=i
y
z
z
và co the viet bieu th

u.c vi phan cua hàm R2 - kha vi du.o.i da.ng
df =
f
f
dz +
dz.
z
z
(2.5)
- i.nh l
e n vi ph
D
y 2.1.1. Phep bieu di
an (2.5) cua h`
am R2 - kha vi f l`
a duy
nh
at, t
u.c l`
a neu c
o
df = Adz + Bdz
th` A =
f
;
x
B=
Ch
u.ng minh. V` dz = dx + idy, dz = dx idy nen
df = (A + B)dx + i(A B)dy.
T`
u. do thu du.o..c
A+B =
f
;
x
i(A B) =
èu phai ch
Giai he. phu.o.ng tr`nh này ta thu du.o..c di
u.ng minh.
2.1.2
- a.o h`
D
am theo phu.o.ng
Gia su. f (z) là hàm R2 - kha vi ta.i diem z0 D và f là so gia cua no ta.i
diem z0 u
.ng vo.i z = rei.
f
và xet gio.i ha.n cua no khi z 0 sao cho
Ta thành la.p ty so
z
lim = lim (arg z) =
z0
z0
trong do là mo.t so co di.nh cho tru.o.c.
2.1. Hàm kha vi
109
f
- i.nh ngha 2.1.2. Gio.i ha.n cua ty so
khi z 0 mà = lim (argz)
D
z0
z
du.o..c go.i là da.o h`
am cua h`
am f theo phu.o.ng ta.i diem z0 .
f
Da.o hàm theo phu.o.ng du.o..c k
y hie.u là
và nhu. va.y
z
f
f
= lim
z
z
=const
z0
Ta co di.nh l
y sau day:
- i.nh l
a h`
am R2 - kha vi. Khi d
ac gi
a tri.
o t
a.p ho..p c
D
y 2.1.2. Gia su. f l`
o.c l
a.p th`
anh du.`
o.ng tr`
on v
o.i t
am
am theo phu.o.ng ta.i diem z0 cho tru.
da.o h`

f
f

`ng .
v`
a b
an knh b
a
ta.i diem
z
z
.
Ch
u ng minh. Theo gia thiet ta co f là hàm R2 - kha vi, nen
f =
trong do lim
f
f
z +
z + o(z),
z
z
(2.6)
o(z)
= 0 khi z 0. Do do
z
f
f 2i
f
=
+
e
+ (z),
z
z
z
trong do (z) =
o(z)
, và ta thu du.o..c
z
f
f 2i
f
f
=
+
e
= lim
.
z
z
z
z
(2.7)
u.ng to ra`ng cac gia tri. da.o hàm cua hàm f theo
Cong th
u.c (2.7) ch
f
ày du.o`.ng tròn vo.i tam ta.i diem
và ban knh
phu.o.ng ta.i diem z0 lap d
z
f

ba`ng .
z
Tru.ò.ng ho..p da.c bie.t quan tro.ng là tru.ò.ng ho..p khi da.o hàm theo mo.i
phu.o.ng tr`
ung nhau. Khi do, du.ò.ng tròn da noi trong di.nh l
y 2.1.2 se suy
f
(z0 ).
bien thành mo.t diem
z
110
2.1.3
H`
am C - kha vi

u.c C và f là hàm bien ph
u.c z = x + iy
Gia su. D là mi
xac di.nh trong D. Ta co di.nh ngha quan tro.ng sau day:
- i.nh ngha 2.1.3. Hàm f du.o..c go.i là C - kha vi ta.i diem z0 D neu t
òn
D
ta.i gio.i ha.n
f (z0 + h) f (z0 )
h
h0
lim
h 6= 0
am theo bien ph
u.c ta.i diem z0 và k
y hie.u là
và ta noi ra`ng hàm f c
o da.o h`
df
(z0 ):
f 0 (z0 ) hay
dz
f 0 (z0 ) =
f (z0 + h) f (z0)
df (z0 )
= lim
dz
h
h0
(2.8)
h 6= 0
òn ta.i doi vo.i mo.i c

ach
Di.nh ngha 2.1.3 dòi hoi ràng gio.i ha.n (2.8) phai t
.
.
àn den z0 . Noi chnh xac ho n, he. th
cho z d
u c (2.8) co ngha ra`ng: > 0,
= () > 0 sao cho khi 0 < |h| < th` bat dang th
u.c
f(z + h) f (z )

0
0
0
f (z0) <

h
(2.9)
u.c là z z0 ) theo b

at
du.o..c thoa man. Nhu. va.y ta dòi hoi ràng khi h 0 (t
c
u. du.`
o.ng n`
ao ty so
f (z0 + h) f (z0 )
h
àn to.i c`
phai d
ung mo.t gio.i ha.n.
u.c (2.9) c
ung suy ra ràng neu h`
am f (z) c
o da.o h`
am ta.i diem z0
T`
u. he. th
èu khang di.nh ngu.o..c la.i là khong d
th` n
o lien tu.c ta.i diem d
o. Di
ung.
.
.
èn
T`
u di.nh ngha da.o hàm (2.8) và cac tnh chat cua gio i ha.n trong mi
ph
u.c suy ràng cac quy tac co. ban de tnh da.o hàm cua tong, tch và thu.o.ng
2.1. Hàm kha vi
111
èu
cua hai hàm. cua hàm ho..p và hàm ngu.o..c doi vo.i cac hàm bien thu..c d
du.o..c bao toàn doi vo.i cac hàm bien ph
u.c.
è tu.. nhien là: tnh C - kha vi da neu
Bay giò. ta chuyen sang xet van d
àn
tu.o.ng u
.ng vo.i tnh chat do.n gian nào cua cac hàm u(x, y) và v(x, y) là ph
àn ao cua hàm f (z).
thu..c và ph
- i.nh l
am
D
y 2.1.3. Gia su. h`
f(z) = u(x, y) + iv(x, y)
l`
a C - kha vi
v(x, y) c
o c
ac
ta.i diem z = x + iy. Khi d

o ta.i diem (x, y) h`
am u(x, y) v`
a
èu kie.n
da.o h`
am rieng theo bien x v`
a y thoa m
an di
u
v
=
,
x y
v
u
=
y
x
(2.10)
èu kie.n Cauchy - Riemann.

C
ac he. th
u.c (2.10) du.o..c go.i l`
a c
ac di
èn D C và co da.o
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm w = f(x) xac di.nh trong mi
hàm ta.i diem z D:
f(z + z) f (z)
w
= lim
(2.11)
f 0 (z) = lim
z0
z0
z
z
àn den 0 gio.i ha.n (2.11) phai
Nhu. va.y vo.i mo.i cach cho z = x + iy d
òn ta.i và d
òn ta.i trong
èu bàng mo.t gia tri. là f 0 (z). Do do gio.i ha.n ay phai t
t
hai tru.ò.ng ho..p rieng sau
a) z = x + i0 = x và x 0.
b) z = 0 + iy = iy và y 0.
Trong tru.ò.ng ho..p th
u. nhat ta co
h u(x + x, y) u(x, y)
v(x + x, y) v(x, y) i
+i
f 0 (z) = lim
x0
x
x
u(x + x, y) u(x, y)
v(x + x, y) v(x, y)
= lim
+ i lim
x0
x0
x
x
u
v
=
(x, y) + i (x, y).
(2.12)
x
x
112
u. hai:
h u(x, y + y) u(x, y)
v(x, y + y) v(x, y) i
+i
f 0 (z) = lim
y0
iy
iy
u(x, y + y) u(x, y)
v(x, y + y) v(x, y)
+ lim
= lim
y0
y0
iy
y
v
u
(x, y).
(2.13)
= i (x, y) +
y
y
T`
u. (2.12) và (2.13) ta thu du.o..c
v
u
=
x
y
v
v
u
u
+i
=
i
v
u
x
x
y
y
=
y
x
Di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
èu
u. tnh C - kha vi là an tu.o..ng ho.n nhi
Ro ràng là cac he. qua thu du.o..c t`
so vo.i cac he. qua thu du.o..c t`
u. tnh C - lien tu.c. Ngoài vie.c cac hàm u(x, y)
và v(x, y) co cac da.o hàm rieng cap 1, cac da.o hàm này còn phai lien he. vo.i
nhau bo.i cac phu.o.ng tr`nh vi phan (2.10).
Nhu. va.y, tha.m ch neu u(x, y) và v(x, y) co cac da.o hàm rieng cap 1 th`
noi chung hàm u + iv khong phai là hàm kha vi cua z.
èu kie.n c
àn de
T`
u. do, cac he. th
u.c Cauchy - Riemann (2.10) la.p thành di
èu kie.n du. Ta xet
hàm f (z) là C - kha vi. Tuy nhien do khong phai là di
mo.t vài v du..
p
Ta xet hàm f(z) = |xy|. Hàm này trie.t tieu tren ca hai tru.c và do do
khi z = 0 ta co
u
u
v
v
=
=
=
=0
x
y
x y
èu kie.n Cauchy - Riemann thoa man. Nhu.ng hàm f(z) khong C kha vi
và di
p
|xy|
f (z)
ta.i diem z = 0. Tha.t va.y, ta co
=
và neu x = r, y = r trong
z
x + iy
p
||
àn to.i
khi r 0.
u.c do d
do , là nh
u.ng hàng so còn r > 0 th` he. th
+ i
Nhu. va.y gio.i ha.n khong duy nhat và hàm khong C - kha vi.
2.1. Hàm kha vi
113
V du. này ch
u.ng to ra`ng hàm f (z) co the khong C - kha vi neu he. ty so
f(z) f (z0)
àn den gio.i ha.n do.c theo hai du.ò.ng thang vuong goc. Và noi
d
z z0
àn den gio.i ha.n
chung, hàm f co the khong C - kha vi cho d`
u ty so tren d
theo mo.t lo.p cac du.ò.ng da.c bie.t nào do. Chang ha.n, ta xet hàm
2
xy (x + iy) neu z 6= 0,
x4 + y 4
f (z) =
0
neu z = 0.
f (z) f(0)
e dàng thay ra`ng lim
= 0 neu z 0 do.c theo bat c
u. du.ò.ng
D
z
thang nào qua goc to.a do.. Nhu.ng tren du.ò.ng cong x = y 2 ta co
f (z) f (0)
y4
1
= 4
=
4
z
y +y
2
Do do hàm f (z) khong C - kha vi ta.i diem z = 0.
èu kie.n du de f (z) là C - kha vi neu gia thiet
Cac he. th
u.c (2.10) se là di
èu t
òn ta.i
them ra`ng ca bon da.o hàm rieng cap 1 cua hàm u(x, y) và v(x, y) d
trong lan ca.n diem (x, y) và lien tu.c ta.i diem (x, y). Ta co
- i.nh l
D
y 2.1.4. Neu ta.i diem (x, y) c
ac h`
am u(x, y) v`
a v(x, y) c
o c
ac da.o
èu kie.n Cauchy - Riemann th` h`
h`
am rieng lien tu.c thoa m
an c
ac di
am bien
ph
u.c f (z) = u + iv c
o da.o h`
am ta.i diem z = x + iy.
Ch
u.ng minh. Gia su. cac hàm u và v co cac da.o hàm rieng lien tu.c ta.i diem
(x, y). Khi do u và v kha vi ta.i diem do, t
.ng
u.c là so gia u và v tu.o.ng u
e n du.o.i da.ng
vo.i cac so gia x và y co the bieu di
u
u
x +
y + o1 (), 0
x
y
v
v
x +
y + o2 (), 0
v = v(x + x, y + y) v(x, y) =
x
y
p
trong do = |z| = x2 + y 2, o1 () và o2 () ( 0) là nh
ung
u.ng vo c`
.
.
.
be cap cao ho n so vo i , t
u c là
u = u(x + x, y + y) u(x, y) =
oj ()
= 0,
0
lim
j = 1, 2.
114
ra`ng o1 () + io2() = o() ( 0) ta co

Do do, neu lu.u y
v
u
u
v
x +
y + i
x +
y
u + iv
o()
f
x
y
x
y
=
=
+
z
x + iy
x + iy
z
u
v
(x + iy) +
(y + ix) o()
x
+
= x
x + iy
z
v o()
u
+i
+
=
x
x
o()

= 1 và lim
= 0 nen t`
u. do suy ra`ng
V`
=
0
z
|z|
lim
z0
u
v
f
=
+i
z
x
x
v
u
+i
t
u.c là ta.i diem z hàm f co da.o hàm f 0 (z) =
x
x
2.1.4
M
oi li
en h
e. gi
u.a C - kha vi v`
a R2 - kha vi
e n du.o.i da.ng go.n gàng

èu kie.n Cauchy - Riemann (2.10) co the bieu di
Cac di
ho.n neu ta su. du.ng khai nie.m da.o hàm h`nh th
u.c trong 1. và 2.
T`
u. di.nh l
y 2.1.2 suy ra ràng neu f là hàm C - kha vi ta.i diem z0 D th`
f
èu tr`
da.o hàm theo mo.i phu.o.ng ta.i diem do d

ung nhau và bàng
z
.
Chnh xac ho n ta co
- i.nh l
èn D l`
D
y 2.1.5. H`
am R2 - kha vi f trong mi
a h`
am C - kha vi trong
èn d
èu kie.n
mi
o khi v`
a ch khi n
o thoa m
an di
f
= 0.
z
(2.14)
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. f là hàm C - kha vi. Khi do, theo di.nh ngha 2.1.3
òn ta.i khong phu. thuo.c vào phu.o.ng phap d
àn z den 0, và
gio.i ha.n (2.8) t
ta co
f = f 0 (z0 )z + (z),
2.1. Hàm kha vi
115
trong do lim (z) = 0. T`

u. do r
ut ra
z0
df = f 0 (z0)dz,
t
u.c là
f
= 0.
z
f
2. Gia su.
= 0. T`
u. cong th
u.c (2.6) ta thu du.o..c
z
f
f
=
+ (z),
z
z
òn ta.i và
trong do lim (z) = 0. T`
u. do thay ro là gio.i ha.n (2.8) t
z0
f 0 (z0) =
èu kie.n (2.9) chnh là di

èu kie.n kha vi ph
èu
Di
u.c Cauchy - Riemann. Di
e n du.o.i da.ng
kie.n Cauchy - Riemann còn co the bieu di
f
f
+i
=0
x
y
(2.15)
y sau day.
và nhu. va.y ta co di.nh l
- i.nh l
D
y 2.1.6. H`
am f l`
a C - kha vi ta.i m
o.t diem n`
ao d
o khi v`
a ch khi n
o
l`
a R2 - kha vi ta.i diem d
o v`
a c
ac da.o h`
am rieng cua n
o ta.i diem
ay lien he.
`ng he. th
a
u.c (2.15).
v
o.i nhau b
2.1.5
H`
am chnh h`nh
ut ra nh
u.ng ket lua.n
T`
u. tnh C - kha vi da du.o..c di.nh ngha ta chu.a the r
àm quan tro.ng cua khai nie.m này.
mà ch
ung ta mong muon khi noi den t
.
.
.
De thu du o. c nh
u ng ket qua do, dòi hoi hàm f phai là C - kha vi ta.i mo.t
lan ca.n nào do cua diem z0 . V` the ta co
116
- i.nh ngha 2.1.4. 1) Hàm f du.o..c go.i là hàm chnh h`nh ta.i diem z0 neu
D
no là C - kha vi ta.i mo.t lan ca.n nào do cua diem z0 . Hàm f du.o..c go.i là
èn D neu no chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
èn ay. Ta.p
chnh h`nh trong mi
.
.
.
èn D du o. c k
ho. p mo.i hàm chnh h`nh trong mi
y hie.u là H(D).
1
chnh
2) Hàm f (z) chnh h`nh ta.i diem v
o c`
ung neu hàm (z) = f
z
h`nh ta.i diem z = 0.
àn 2) cua di.nh ngha 2.1.4 cho phep ta xet cac hàm chnh h`nh tren
Ph
cac ta.p ho..p cua ma.t phang dong C.
Ta nha.n xet ràng c`
ung vo.i thua.t ng
u. hàm chnh h`nh ngu.ò.i ta còn
d`
ung nh
u.ng thua.t ng
u. tu.o.ng du.o.ng khac sau day:
hàm chnh h`nh hàm chnh quy hàm giai tch do.n tri..
e dàng suy ra
èu kie.n Cauchy - Riemann và di.nh ngha 2.1.4 d
T`
u. di
- i.nh l
èn D C v`
a H(D) t
a.p ho..p mo.i h`
am chnh h`nh
D
y 2.1.7. Gia su. mi
èn D.
trong mi
Khi d
o
1. H(D) l`
a m
o.t v`
anh;
1
2. neu f H(D) v`
a f(z) 6= 0 z D th` H(D);
f
`ng s
a h
a
o.
3. neu f H(D) v`
a f ch nh
a.n gi
a tri. thu..c th` f l`
Ch
u.ng minh. Ba`ng cach tnh toan tru..c tiep ta thu du.o..c
f g
(f + g) =
+
,
z
z z
f
g
(f g) =
g+f
z
z
z
T`
u. do suy ra 1) và 2).
f f
,
c
ung ch nha.n gia tri. thu..c.
De ch
u.ng minh 3) ta nha.n xet ràng
x y
Nhu.ng ma.t khac:
f
f
=i
x
y
nen suy ra
f
f
0. Va.y f là hàng so.

x
y
2.1. Hàm kha vi
117
- i.nh l
è h`
a h`
am chnh h`nh trong D v`
D
y 2.1.8. (v
am ho..p). Neu f (w) l`
a
neu g : D D l`
a h`
am chnh h`nh trong D th` h`
am ho..p f [g(z)] chnh h`nh
trong D,
e thay ra`ng
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, d
f g
f g
[f(g)]
=
z
w z w z
f
g
Theo gia thiet
= 0,
= 0 nen suy ra f [g(z)] là hàm chnh h`nh
w
z
trong D.
Tiep theo, gia su. w = f (z), z D là hàm chnh h`nh anh xa. do.n tri. mo.t
èn D len mi
èn D . Di
èu do co ngha là theo hàm da cho mo i z D
- mo.t mi
èu tu.o.ng u
òng thò.i theo quy lua.t do mo i
d
.ng vo.i mo.t gia tri. w D và d
w D ch tu.o.ng u
.ng vo.i mo.t gia tri. z D. T`
u. do xac di.nh du.o..c hàm
do.n tri. z = (w), w D co tnh chat là f [(w)] = w, w D . Nhu. ta biet
hàm z = (w) du.o..c go.i là h`
am ngu.o..c vo.i hàm w = f (z), z D.
Ta se ch
u.ng minh ra`ng neu f 0 (z) 6= 0, z D th` h`
am z = (w) l`
a h`
am
chnh h`nh tren D .

Tha.t va.y, gia su. w, w + w D . Nhò. hàm ngu.o..c, cac diem này tu.o.ng
u
.ng vo.i diem z, z + z. Theo gia thiet hàm f co da.o hàm ta.i diem z nen
f (z) lien tu.c ta.i do: w 0 neu z 0. Do tnh do.n tri. mo.t - mo.t ta co
èu khang di.nh ngu.o..c la.i: z 0 neu w 0. Nhu.ng khi do
ca di
1
z
1
= lim
, (f 0 (z) 6= 0).
= 0
w0 w
z0 w
f (z)
z
òn ta.i ta.i diem w
èu do ch
u.ng to ra`ng da.o hàm cua hàm ngu.o..c z = (w) t
Di
và bàng
lim
0(w) =
1
f 0 (z)
w D .
V` w là diem t`
uy y
cua D , f 0 (z) lien tu.c và f 0 (z) 6= 0 nen hàm (w) chnh
h`nh trong D .
118
Ta xet v du. hàm w = az + b, a 6= 0 là hàm tuyen tnh nguyen. Hàm này
anh xa. do.n tri. mo.t - mo.t ma.t phang ph
u.c z len ma.t phang ph
u.c w. Hàm
ngu.o..c cua no co da.ng
wb
z=
wb
e dàng thay ràng hàm w = az + b và hàm ngu.o..c cua no z =
chnh
D
a

1
.
h`nh khap no.i tren ma.t phang z và w tu.o.ng u
.ng wz0 = a, zw0 =
a
- i.nh l
y 2.1.9. Gia su. cho chu

D
o i l
uy th`
u.a
X
an z n .
(2.16)
n>0
i (2.16) kh
Neu b
an knh h
o.i tu. cua chu
o
ac 0 th` t
ong S(z) cua n
o l`
a m
o.t
.
h`
am chnh h`nh trong h`nh tr`
on h
o.i tu. {|z| < R, R > 0} cua n
o, t
u c l`
a khi
|z| < R ta c
o
S 0 (z) = lim
S(z + h) S(z)
(2.17)
àu tien ta ch
Ch
u.ng minh. 1. D
u.ng minh ràng neu ban knh ho.i tu. cua chuo i
da cho (2.16) là R th` ban knh ho.i tu. R cua chuo i da.o hàm
S0 (z) =
nan z n1
(2.18)
n>1
c
ung ba`ng R. Tha.t va.y, hien nhien ràng ban knh R ba`ng ban knh ho.i tu.
cua chuo i
X
nan z n .
n>0
Nhu.ng
lim
p
p
1 p
n
n|an | = lim n n n |an | = lim n |an|
n
2.1. Hàm kha vi

và do do
R =
119
lim
1
1
p
p
n
n|an |
= lim n |an |
= R.
n
uy y
nàm trong h`nh tròn |z| < R. Khi do
2. Gia su. z là diem co di.nh t`
co the ch ra so R1 (0 < R1 < R) sao cho |z| < R1 < R. Gia su. z là so gia
t`
uy y
cua z mà |z + z| < R1 < R. V`
(z + z)n z n
= (z + z)n1 + z(z + z)n2 + + z n1
z
cho nen
S(z + z) S(z)

S0 (z) 6

z
m
X

an (z + z)n1 + z(z + z)n2 + + z n1 nz n1 +
6
n=1
X

n1
n2
n1
+
an (z + z)
+ z(z + z)
+ + z

n=m+1
X

n1
+
nan z .
(2.19)
n=m+1
Xet diem z = R1 . V` diem z = R1 nàm trong h`nh tròn ho.i tu. |z| < R
cua chuo i (2.18) nen t`
u. su.. ho.i tu. tuye.t doi cua chuo i (2.18) trong h`nh tròn
àn du.
|z| < R suy ra`ng: > 0, M = M() sao cho m > M th` ph
(2.20)
n|an |Rn1
<
1
3
n m+1
u. (2.20) thu du.o..c
Do do vo.i m > M, t`
X

X

n1
nan z <
n|an |Rn1
<

1
3
n=m+1
n=m+1
(2.21)
và
X

an (z + z)n1 + z(z + z)n2 + + z n1 6

n=m+1
n=m+1
n|an |Rn1
<
1
(2.22)
120
u.c
Tiep theo, t`
u. he. th
lim
z0
m
X
n1
an (z + z)
n2
+ z(z + z)
+ + z
n1
n=1
m
X
nan z n1
n=1
suy ra`ng vo.i so > 0 da cho.n, t`m du.o..c so = () > 0 sao cho vo.i
|z| < min(; |R1 z|) th`
m

X

n1
n2
n1
n1
an (z + z)
+ z(z + z)
+ + z
nz <

3
n=1
(2.23)
Ba`ng cach thay n > M trong (2.19), t`

u. (2.21) - (2.23) suy ra`ng khi
|z| < min(, |R1 z|) ta co
S(z + z) S(z)

S0(z) < + + = .

z
3 3 3
Do do
S0 (z) = lim
z0
S(z + z) S(z)
= S 0 (z).
z
u.ng
uy y
cua h`nh tròn ho.i tu. |z| < R nen di.nh l
y du.o..c ch
V` z là diem t`
minh.
Nh
a.n xet. V` ba`ng phep doi bien theo cong th
u.c t = z z0, z0 6= 0 chuo i
P
P
è chuo i
an (z z0)n du.o..c quy v
an tn nen ta co di.nh l
y sau:
n>0
n0
P
- i.nh l
i l
ong f (z) cua chu
o
uy th`
u.a
an (z z0 )n l`
a h`
am chnh
D
y 2.1.9. T
n>0
i d
h`nh trong h`nh tr`
on h
o.i tu. |z z0 | < R cua chu
o
o v`
a da.o h`
am f 0 (z) du.o..c
t`m theo c
ong th
u.c
f 0 (z) =
X
n>1
nan (z z0 )n1 .
2.1. Hàm kha vi
2.1.6
121
Kh
ong gian c
ac h`
am chnh h`nh
èn D C, C(D) là ta.p ho..p cac hàm lien tu.c trong D và H(D) là
Gia su. mi
ta.p ho..p cac hàm chnh h`nh trong D.
Khong di sau vào chi tiet (vie.c do dành cho bo. mon topo ho.c), o. day ch
phac qua vie.c xac di.nh topo trong C(D). Doi vo.i ta.p ho..p compac K D
bat k`
y và so > 0 bat k`
y, da.t
V (K, ) = {f C(D) : |f (z)| < , z K}.
Ro ràng là ta.p ho..p V (K, ) là lan ca.n cua f 0 trong C(D). Ngu.ò.i ta
da ch
u.ng minh ràng (xem [10], trang 188-191) neu {Kn } là day cac ta.p ho..p

S
èn D : Ki Ki+1 ,
compac cua mi
K i = D sao cho mo i compac K D
i=1
èu thuo.c mo.t Kn nào do th` cac ta.p ho..p V (Ki , ) doi vo.i mo.i Ki và nhu.
d
àn tu. 0 (t
u.c là f 0) và se xac di.nh mo.t topo
va.y là he. lan ca.n co. so. cua ph
mà vo.i topo do C(D) là mo.t khong gian topo. Ro ràng là day hàm fn C(D)
èn D khi và ch khi K D, > 0,
èu tren t`
ho.i tu. d
u.ng compac cua mi
.
n du lo n suy ra
fn f V (K, ).
èu do co ngha ra`ng day fn C(D) co gio.i ha.n là mo.t diem trong topo
Di
mà V (K, ) la.p thành he. lan ca.n co. so. cua f 0.
V` H(D) là khong gian con cua khong gian C(D) nen tren H(D) ta xet
topo cam sinh bo.i topo cua khong gian C(D). Vo.i topo do, H(D) là khong
gian topo. Doi vo.i khong gian C(D) c
ung nhu. H(D) ta co the xac di.nh topo
bo.i metric hoa. Do do co the ap du.ng cho khong gian C(D) và H(D) nh
u.ng
è khong gian metric. Chang ha.n, ta.p ho..p con A cua
di.nh l
y quen thuo.c v
khong gian E là dong khi và ch khi gio.i ha.n cua day diem bat k`
y cua A
thuo.c A.
122
2.2
2.2.1
M
o.t s
o h`
am chnh h`nh so. c
ap
- a th
D
u.c v`
a h`
am h
u.u ty
dz
d(const)
= 0,
= 1 và cac quy tac tnh da.o hàm
De y
den cac dang th
u.c
dz
dz
u.c Pn (z) l`
a h`
am chnh h`nh z C và
ta co the ket lua.n ra`ng da th
Pn (z) =
n
X
ak z
nk
0
k=0
n1
X
(n k)ak z nk1 .
k=0
P (z)
, trong do P (z) và Q(z) là cac da th
Cac hàm h
u.u ty R(z) =
u.c,
Q(z)
chnh h`nh z C \ N(Q), trong do N(Q) = {z C : Q(z) = 0}. Chang
n do
az + b
chnh h`nh z C\
neu c 6= 0
ha.n, hàm phan tuyen tnh w =
cz + d
c
1
1
và chnh h`nh trong C neu c = 0 và d 6= 0; hàm Jukovski w =

z+
2
z
chnh h`nh z C \ {0}.
2.2.2
H`
am w = z n v`
az=
w, n N
Ta xet cac gia tri. z1 = |z1|ei1 , z2 = |z1|ei2 . T`

u. do

w1 w2 = |z1|n ein1 ein2

= |z1|n ein2 ein(1 2 ) 1 .
(2.24)
He. th
u.c (2.24) ch
u.ng to ràng z1 và z2 co c`
ung mo.t anh khi và ch khi
1 2 = k
2
,
n
k Z.
èn D nào do khi và ch khi D khong

Do va.y, hàm w = z n do.n die.p trong mi
ch
u.a nh
u.ng ca.p diem khac nhau z1 và z2 mà
|z1| = |z2 |
arg z1 = arg z2 + 2 k, k Z.
n
2.2. Mo.t so hàm chnh h`nh so. cap
123
è mi
èn do.n die.p cua hàm w = z n là cac h`nh qua.t vo ha.n
V du. v
n
o
2
2
< arg z <
(k + 1), k = 0, n 1 .
Dk = z C : k
n
n
Ta chia ma.t phang ph
u.c C thành n h`nh qua.t bo.i cac tia di ra t`
u. goc
to.a do.
= k =
2
k,
n
k = 0, 1, . . . , n 1.
Gia su. Dk là h`nh qua.t

k < < k+1 ,
> 0.
t
u.c là
o
n
Dk = z C : z = ei , > 0, k < = arg z < k+1 .
èn. Ta k
Hien nhien Dk là mi
y hie.u
n
o
Dk = z C : z = ei , k 6 < k+1 , > 0 .
Tiep theo ta da.t
= k + ,
k 6 < k+1 .
2
th` k 6 < k+1 và ngu.o..c la.i.
T`
u. do neu 0 6 < 1 =
n
èn Dk len
am w = z n a
o.t - m
o.t mi
Ta ch
u.ng minh ràng: h`
nh xa. do.n tri. m
to`
an b
o. m
a.t ph
ang
n
o
i
C = Cw = w C : w = re , 0 6 < 2 .
Tha.t va.y, ta co
2
rei = n ein = n ein( n k+) = n ein .

Do do
n
r= ,
= n
2
.
0 6 < 1 =
n
124
và t`
u. do ta thu du.o..c anh cua Dk là ma.t phang Cw .
T`
u. ch
u.ng minh tren ta c
ung thu du.o..c
1
= rn =
=
n
n
r,
èn Dk hàm w = z n co hàm ngu.o..c

và t`
u. do suy ra`ng tren mi
1
z = (z)k = ei = r n ei
+2k
n
k = 0, 1, . . . , n 1; w Cw .
(2.25)
Noi chung: hàm w = z n co hàm ngu.o..c n-tri.

z=
n
w
.ng vo.i cac so k = 0, 1, . . . , n1. Cac nhanh

là n nhanh lien tu.c (2.25) tu.o.ng u
(2.25) xac di.nh bo.i cac so k = 0, 1, . . . , n 1 anh xa. C len D0 , D1 , . . . , Dn
.ng.
tu.o.ng u
èn Dk Dk . Ta k
De tnh da.o hàm cua nhanh th
u. k ta phai xet mi
y hie.u
C+
w = Cw \ R+ .
Ro ràng là hàm chnh h`nh w = z n anh xa. do.n tri. mo.t - mo.t Dk len C+
w,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
òng thò i hàm ngu o. c tu o ng u
d
ng du o. c xac di.nh theo cong th
u c (2.25).
.
.
du.ng quy tac da.o hàm hàm ngu o. c ta co (z Dk )
Ap
0
0
n
w = nw k=
1
1
zn
0 =
1
z
=
nz n1
nw
+2k
1
1 1
1 1
1 r n ei n
= i(+2k) = r n 1 ei( n 1)(+2k) = w n 1 .
n re
n
n
2.2.3
H`
am ez
Gia su. z = x + iy. Khi do

def
ez = ex (cos y + i sin y).
125
Neu z = x là so thu..c th` ez = ex, t

u.c là khi z nha.n cac gia tri. thu..c th` hàm
èu nha.n xet này
bien ph
u.c ez tr`
u bien thu..c thong thu.ò.ng. Di
ung vo.i hàm m
c`
ung vo.i mo.t so tnh chat du.o..c neu du.o.i day se ch
y cua
u.ng to tnh ho..p l
.
.
di.nh ngha hàm m
u a neu.
u bien ph
u c v`
mo.t so tnh chat cua hàm ez .
Ta lu.u y
èu do du.o..c suy ra t`
u. di.nh ngha và he. th
u.c ex 6= 0,
1) ez 6= 0 z C. Di
|eiy | = 1.
2) ez1 ez2 = ez1 +z2 .
Ch
u.ng minh. Gia su. z1 = x1 + iy1, z2 = x2 + iy2. Khi do
ez1 ez2 = ex1 (cos y1 + i sin y1 )ex2 (cos y2 + i sin y2)

= ex1 +x2 cos(y1 + y2 ) + i sin(y1 + y2 ) = ex1 +x2 +i(y1 +y2 )
= ez1 +z2 .
ez1
èu này du.o..c suy ra t`
u. di.nh ngha và tnh chat 2).
= ez1 z2 . Di
ez2
4) Dang th
u.c ez+ = ez = 2ki, k Z.
3)
Ch
u.ng minh. Gia su. = 2ki, k Z. Khi do ta co
ez+ = ez+2ki = ez e2ki = ez .
Ngu.o..c la.i, neu ez+ = ez , = + i th`

ez++i = ez ez e+i 1 = 0.
u.ng minh ràng khi do = 0, = 2k,
V` ez 6= 0 nen e+i = 1. Ta se ch
k Z.
Tha.t va.y, t`
u. dang th
u.c e+i = 1 suy ra`ng e ei = 1 và do do e = 1,
= 2k, k Z; t
u.c là = 0, = 2k, k Z. Nhu. va.y = 0 + i2k =
2ki.
126
y ta co dang th
Cac so 2ki, k Z mà vo.i z C bat k`
u.c ez+2ki = ez
ac chu k`y cua hàm ez và so 2i go.i là chu k`y co. ban cua no.
du.o..c go.i là c
5) ez khong co gio.i ha.n khi z v` lim ex = 0, lim ex = .
x
x+
èn D C khi và ch khi mi
èn D khong ch
u.a
6) Hàm ez do.n die.p trong mi
nh
u.ng ca.p diem khac nhau z1 và z2 mà
z1 z2 = 2ni,
n Z.
ung co mo.t anh. Khi do t`

u.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. z1, z2 (z1 6= z2) c`
he. th
u.c w1 = w2 suy ra
ez1 = ez2 ez1 z2 = 1 z1 z2 = 2ki.
è mi
èn do.n die.p cua hàm m
u bien ph
u.c là cac b
ang v
o ha.n nàm
V du. v
ngang
n
o
Dk = z C : < Re z < +; 2k < Im z < 2(k + 1), k Z .
7) Hàm ez lien tu.c tren C. Tha.t va.y v` cac hàm Re(ez ) = u(x, y) =
èu lien tu.c nen theo di.nh l
ex cos y, Im(ez ) = ex sin y d
y ta co hàm ez lien tu.c.
àn thu..c u(x, y) = ex cos y và
8) Hàm ez H(C). Tha.t va.y cac hàm ph
àn ao v(x, y) = ex sin y d
èu là nh
èu kie.n
ph
u.ng hàm kha vi và thoa man di
Cauchy - Riemann, nen theo di.nh l
y 2.1.4 ta co ez H(C).
2.2.4
H`
am l
ogarit
u.c z C. Khi do mo.i so ph

Gia su. cho so ph
u.c C thoa man phu.o.ng
tr`nh e = z du.o..c go.i là logarit cua so z C và du.o..c k
y hie.u là
Ln z = .
Nhu. va.y
Ln z = e = z.
(2.26)
127
Gia su. = x + iy, z = r(cos + i sin ), r = |z|, = arg z, < 6 .

Ta co
e = z ex+iy = r(cos + i sin )
ex (cos y + i sin y) = r(cos + i sin )
ex = r > 0,
y = + 2k, k Z;
x = ln r
y = + 2k, k Z.
Nhu. va.y
Ln z = = x + iy = ln r + i( + 2k),
k Z,
hay là
Ln z = ln |z| + iarg z + 2ki,
k Z.
(2.27)
Ta k
y hie.u
ln z = ln |z| + iarg z
a tri. chnh cua Ln z. T`
u. do
và go.i do là gi
Ln z = ln z + 2ki,
k Z.
i s
èu c
u.c (2.27) suy ra ra`ng: m
o
o ph
u.c z 6= 0, d
o v
o s
o gi
a
T`
u. he. th
tri. l
ogarit, trong d
o hai gi
a tri. l
ogarit b
at k`y l`
a kh
ac nhau m
o.t b
o.i nguyen
.
.
.
cua 2i. Neu z là so thu. c du o ng th` gia tri. chnh cua logarit tr`
ung vo.i ln |z|
e n so thu..c tr`
và do do no bieu di
ung vo.i logarit co dien: Chang ha.n ln 1 = 0,
ln e = 1, . . .
Nhu.ng, ngoài cac gia tri. thu..c do, logarit cua cac so thu..c du.o.ng còn
co vo so cac logarit ph
u.c du.o..c tnh theo cong th
u.c (2.27). Chang ha.n:
Ln 1 = 2ki, Ln e = 1 + 2ki, . . .
128
hai tnh chat da.c bie.t cua logarit so ph

Ta lu.u y
u.c
a) Ln (z1z2 ) = Ln z1 + Ln z2,
z1
b) Ln
= Ln z1 Ln z2.
z2
àn du.o..c hieu mo.t cach u.o.c le.: do là dang th
u.a cac
u.c này c
u.c gi
Cac dang th
ta.p ho..p. Noi cach khac; ve trai co the sai khac ve phai mo.t bo.i nguyen cua
2i hoa.c ve phai bàng ve trai vo.i vie.c cho.n so ha.ng 2ki trong ve trai mo.t
cach thch ho..p.
Bay giò. ta xet logarit vo.i tu. cach là mo.t hàm.
Ta da.t
C0 = C \ {0}
và du.a vào xet hàm
Lnk : C0 C,
Lnk z = ln |z| + iarg z + 2ki.
Do là hàm do.n tri.. Ma.t khac v` < arg z 6 nen
n
o
Lnk C0 Dk = w C : (2k + 1) < Im w 6 (2k + 1)
è ro.ng 2.
là bang vo ha.n na`m ngang co b
.
Ta se ch
u ng to ra`ng
Lnk C0 = Dk ,
u.ng minh ràng w Dk z C0 sao cho
t
u.c là ch
Lnk z = w.
Gia su. w = u + iv Dk . Khi do
v = v0 + 2k,
< v0 6 .
Ta da.t z = ew = eu (cos v0 + i sin v0 ). Khi do ta thu du.o..c

Lnk z = ln |z| + iarg z + 2ki
= u + i(v0 + 2k) = u + iv = w.
129
Nhu. va.y
(l
en)
Lnk : C Dk .
èn do.n die.p cua Lnk nen ta.i do no co hàm ngu.o..c
V` Dk là mi
Ln1
k : Dk C0 .
do là hàm
w
Ln1
k (w) = e .
Hàm này do.n tri..

Ta nha.n xet ràng hàm Lnk z khong lien tu.c trong C0 , mà cu. the là no
àn am tru.c thu..c R . Tha.t va.y v` z = x0 < 0 và
khong lien tu.c tren ph
àn vo.i
U(x0, ) là - lan ca.n cua x0 , z U(x0, ) sao cho Im(Lnk z) se g
àn vo.i (2k 1). Noi chnh
(2k + 1) và z U(x0 , ) sao cho Im(Lnk z) se g
àn
xac ho.n khi z x0 R mà Im z > 0 (tu.o.ng u
.ng: Im z < 0) th` Lnk z d
àn den ln |x0| + (2k 1)).
den ln |x0| + (2k + 1) (tu.o.ng u
.ng: d
Cac hàm Lnk z du.o..c go.i là c
ac nh
anh (do.n tri.) cua hàm da tri. Ln z.
Mo.t cach tu.. nhien ta du.a vào ta.p ho..p
n
o
C = z C : < arg z <

àn am tru.c thu..c và xet hàm
là ma.t phang ph
u.c C cat bo ph

Ln0 = Lnk .
k
Ro ràng là
Ln0k C
Dk0
= w C : (2k 1) < Im w < (2k + 1)
èu do ta ch c
àn ch
u.ng minh di
u.ng minh
Hàm Ln0k lien tu.c tren C . De ch
ra`ng
ln z = ln |z| + iarg z
130
èu do là hien nhien v` ph

àn thu..c ln |z| lien tu.c
lien tu.c tren C . Nhu.ng di
àn ao arg z lien tu.c tren C
tren C (tha.m ch no lien tu.c ca trong C0 ) và ph
am Lnk z lien tu.c
nhu. ta da ch
u.ng minh trong chu.o.ng tru.o.c. Nhu. va.y: h`
.
tren C = C \ R . Do là cac nhanh do n tri. lien tu.c tren C cua hàm logarit
Ln z.
èn C ta thu du.o..c v
Trong mi
o s
o nh
anh do.n tri. lien tu.c. Mo.i nhanh Lnk z
èu là: Cac gia tri. cua no thuo.c mo.t bang vo
hoàn toàn du.o..c da.c tru.ng bo.i di
ha.n na`m ngang Dk xac di.nh.
T`
u. la.p lua.n tren c
ung suy ra ra`ng hàm w = Lnk z anh xa. do.n tri. mo.t èn C len Dk và hàm ngu.o..c cua no z = ew co da.o hàm
mo.t và lien tu.c mi
6= 0 ta.i mo.i diem w Dk . Do do theo quy tac da.o hàm cua hàm ngu.o..c ta co
0

1
1
1
(2.28)
Lnk z =
0 = w =
e
z
z
ew w
Ta nhan ma.nh ra`ng o. day ta tnh da.o hàm khong phai cua hàm da tri.
.ng vo.i gia tri. k nào do.
Ln z mà là cua nhanh do.n tri. cua no tu.o.ng u
2.2.5
H`
am l
uy th`
u.a z , R
Hàm l
uy th`
u.a z , R du.o..c di.nh ngha theo cong th
u.c
w = z = e ln z = e[ln |z|+i(arg z+2k)]
= |z|ei(arg z+2k) ,
kZ
(2.29)
hay là
w = ei(+2k) ,
k Z; z = ei .
(2.30)
Ta xet cac tru.ò.ng ho..p sau day.

1+ . Neu là so nguyen th` ei2k = 1 và
w = (ei ) = z
u.a so z.
trong do z du.o..c hieu theo ngha thong thu.ò.ng là tch cua th`
131
p
u.a cac
2+ . Neu = , trong do p > 0, q > 0 là nh
u.ng so nguyen, th` gi
q
.ng vo.i k = 0, 1, . . . , q 1 là
so o. ve phai cua (2.30) ch co cac gia tri. tu.o.ng u
khac nhau:
w = ei(+2k) ,
k = 0, 1, . . . , q 1.
1
1
Da.c bie.t là khi = , n N th` hàm w = z n da du.o..c xet trong 2).
n
3+ . Neu là so vo ty th` doi vo.i cac gia tri. k khac nhau cac hàm xac
di.nh bo.i (2.29) hay (2.30) là khac nhau. Tha.t va.y gia tri. acgumen cua cac
gia tri. z ba`ng
k = + 2k
và trong cac gia tri. do khong co cac gia tri. nào khac nhau mo.t bo.i nguyen cua
2 v` neu vo.i k1 , k2 nguyen và k1 6= k3 mà k1 k2 = 2k1 2k2 = 2n,
trong do n-nguyen th`
=
n
k1 k2
èu do ch
y. Di
là so h
u.u ty. Vo l
u.ng to ra`ng z là hàm v
o s
o tri.. Do là C
ac
nh
anh lien tu.c cua h`
am v
o s
o tri. w = z .
Tiep theo ta co (z = ei )
z
0
0
e[ln +i(+2k)]
= [ln +i(+2k)]
z
e
(1)[ln +i(+2k)]
1
= e
= z
= e ln z
= e ln z
0
t
u.c là dang th
u.c z = z 1 d
ung doi vo.i mo.i nhanh cua z .
2.2.6
C
ac h`
am so. c
ap kh
ac
Cac hàm chnh h`nh so. cap da xet: hàm phan tuyen tnh, hàm ez và ln z,
hàm Jukovski dong mo.t vai trò co. ban trong vie.c khao sat cac hàm so. cap
co. ban khac.
132
Tha.t va.y, khi biet hàm f (z) và (z) ta c

ung se biet ca hàm f [(z)] và
èu co the
[f (z)]. Co the khang di.nh ràng mo.i h`
ap co. ban khac d
am so. c
e n du.o.i da.ng ho..p mo.t so nào do cac hàm so. cap mà ta da nghien c
bieu di
u.u.
Chang ha.n ta xet cac hàm lu.o..ng giac bien ph
u.c
eiz eiz
,
2i
iz
iz
def e + e
cos z =
,
2
def sinz
,
tg z =
cos z
def cos z
cotg z =
sin z
def
sin z =
(2.31)
(2.32)
(2.33)
(2.34)
Neu z = x là so thu..c th` theo di.nh ngha và cong th

u.c Euler ta co

1
sin z =
(cos x + i sin x) (cos(x) + i sin(x)) = sin x, cos z = cos x.
2i
Nhu. va.y khi z = x là so thu..c hàm bien ph
u.c sin z tr`
ung vo.i hàm sin x quen
thuo.c. Tu.o.ng tu.. nhu. va.y doi vo.i hàm cos z và tg z.
èu tnh chat cua hàm
Lu.u y
ràng cac hàm lu.o..ng giac (2.31) bao toàn nhi
èu du.o..c bao to`
lu.o..ng giac bien thu..c nhu.ng kh
ong phai mo.i tnh ch
at d
an.
1
1
ee
e+e
1, 54; sin i =
1, 17i, ngha là kh
ong
Chang ha.n cos i =
2
2i
the n
oi cos z v`
a sin z c
o m
odun bi. ch
a.n.
Hàm w = cos z du.o..c xet nhu. là ho..p cua ba hàm sau day:
1
1
z2 +
z1 = iz; z2 = ez1 ; w =
.
2
z2
è khao sat cac hàm da du.o..c
Do do vie.c khao sat hàm cos z du.o..c du.a v
nghien c
u.u.
T`
u. he. th
u.c (2.32) và cac tnh chat cua hàm ez ta r
ut ra tnh C - kha vi
cua hàm cos z.
Tu.o.ng tu.., hàm w = sin z là ho..p cua bon hàm sau day:
1
z2
1
z1 = iz; z2 = ez1 ; z3 = , w = (z3 +
i
2
z3
133
è khao sat cac hàm da xet

nen vie.c khao sat hàm w = sin z c
ung du.o..c du.a v
o. tren.
T`
u. he. th
u.c (2.31) và (2.32) suy ra ràng hàm cos z và sin z là nh
u.ng hàm
àn hoàn vo.i chu k`
tu
y 2 và là nh
u.ng hàm C - kha vi:
(cos z)0 = sin z;
(sin z)0 = cos z.
Doi vo.i hàm tg z, theo di.nh ngha ta co:
sin z
, z 6= + k, k Z.
cos z
2
Do là hàm tu
y co. so. . Ba`ng cach su. du.ng (2.31) và
(2.32) ta co
tg z =
1 e2iz 1
tg z = 2iz+1
(2.35)
2 e
è khao sat cac hàm trung gian
Do do vie.c khao sat hàm tg z du.o..c du.a v
da du.o..c xet sau day
z1 = 2iz;
z2 = ez1 ;
w = i
z2 1
z2 + 1
uy th`
u.a tong quat
Bay giò., ta chuyen sang xet hàm l
w = z,
R+ .
mo.t cach chi tiet ho.n.

Ta da.t
z = elog z .
Hàm này là ho..p cua ba hàm trung gian sau day
z1 = log z;
z2 = z1 ;
w = ez2 .
àn tren, ta co the di.nh ngha khai nie.m nhanh lien tu.c
C
ung nhu. o. cac ph
èn D. Mo i nhanh lien tu.c cua hàm log z trong mi

èn D
cua hàm z trong mi
èn do.
se xac di.nh mo.t nhanh lien tu.c cua hàm z trong mi
134
e dàng thay ra`ng anh cua goc

D

D = z C : a < arg z < b, b a 6 2, b, a R
(2.36)
qua anh xa. w = z , R+ là mo.t trong cac goc sau:

D = w : a + 2k < arg w < b + 2k, k Z .
(2.37)
Tha.t va.y, qua anh xa. z1 = log z anh cua D se là mo.t trong cac bang vo
ha.n sau:

D(z1 ) = z1 C : a + 2k < Im z1 < b + 2k, k Z ,
trong do so nguyen k du.o..c xac di.nh bàng vie.c cho.n nhanh lien tu.c cua log z
trong goc (2.36). Qua anh xa. z2 = z1 th` anh cua D(z1 ) se là bang vo ha.n

D(z2 ) = z2 C : a + 2k < Im z2 < b + 2k
èu kie.n (b a) 6 2.
vo.i di
èu phai ch
T`
u. do suy ra di
u.ng minh.
2.2.7
Nh
anh chnh h`nh cua h`
am da tri.
èn D du.o..c go.i là mo.t nh

anh
Theo di.nh ngha, hàm chnh h`nh f trong mi
chnh h`nh cua hàm da tri. F (z) neu ta.i mo.i diem z D gia tri. cua hàm f (z)
tr`
ung vo.i mo.t trong cac gia tri. cua F (z) ta.i diem ay.
Ta se giai thch khai nie.m nhanh chnh h`nh doi vo.i mo.t vài hàm do.n
gian.
èn D = C \ {[0, ei]}, trong do

Tru.o.c het ta xet hàm w = n z trong mi
{0, ei } là tia arg z = . Ta da thay ràng nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm
n
èn D neu trong do hàm arg z co the tach cac
z co the tach du.o..c trong mi
nhanh do.n tri. lien tu.c (xem 1.5). Gia su. z0 là diem co di.nh nào do thuo.c D
và 0 = arg z0 là mo.t trong cac gia tri. cua arg z ta.i z0 . Ta xet hàm
arg z ,
z = z0 ,
0
(z) =
(z ,z) arg z, z D, z 6= z0
0
(2.38)
135
nhu. da làm trong 1.5. Ta k

y hie.u w (z) là gia tri. cua hàm can n z ta.i diem
z tu.o.ng u
.ng vo.i gia tri. (z) ta.i diem ay. Khi do
p h
(z) i
(z)
+ i sin
.
(2.39)
w (z) = n |z| cos
n
n
p
Hien nhien, v` n |z| và (z) là nh
u.ng hàm do.n tri. lien tu.c nen w(z) do.n
tri. lien tu.c.
Ta ch
u.ng minh ràng w (z) là hàm chnh h`nh trong D (xem 2.2.2).
Tha.t va.y, ta k
y hie.u r = |z|, = (z). Khi do
Re w (z) = u (r, ) = n r cos ,

n
n
Im w (z) = v(r, ) = r sin ,
n
e dàng thay ràng
và d
1
v
1
u
=
=
cos ,
sin ,
n n1
n n1
n
r
n
n r
n r
n
n
u
r
r
=
sin ,
=
cos
n
n
n
n
T`
u. do suy ra
1 v
u
=
,
r
r
v
1 u
=
r
r
èu kie.n Cauchy - Riemann. Nhu. va.y hàm u và v thoa man
Do chnh là di
èu kie.n Cauchy - Riemann trong D. V` u và v kha vi lien tu.c trong D theo
di
r và nen w(z) là mo.t nhanh chnh h`nh cua hàm n z trong D.
Ta xet cac hàm wm (z) xac di.nh bo.i dang th
u.c
p
m (z)
m (z)
wm (z) = n |z| cos
+ i sin
m = 0, 1, . . . , n 1,
(2.40)
n
n
trong do hàm m (z) du.o..c xac di.nh nhu. (5.8), 1.5. Khi m = 0 ta thu du.o..c
e dàng thay ra`ng cac hàm này d
èu là nh
hàm (z) trong (2.38). D
u.ng nhanh
chnh h`nh cua hàm n z.
136
èn D
y lua.n tren day và mu.c 1.5.3 ta co the ket lua.n ra`ng trong mi
T`
u. l
khong ch
u.a diem z = 0 hàm da tri. n z co the tach n nhanh chnh h`nh du.o..c
xac di.nh bo.i (2.40).
e dàng ch
èn D bat
C
ung tu.o.ng tu.. nhu. o. mu.c 5, d
u.ng to ra`ng trong mi
k`
y co ch
u.a goc to.a do. ta khong the tach nhanh chnh h`nh cua hàm da tri.
n
z.
Neu t`
u. ta.p ho..p cac nhanh chnh h`nh cua hàm da tri. F (z) ta muon tach
àn da.t ra di
èu kie.n bo sung. Di
èu kie.n do thong
mo.t nhanh xac di.nh th` c
àn tach ta.i mo.t diem nào do cua
thu.ò.ng du.o..c cho bo.i gia tri. cua nhanh c
èn D.
mi
V du. 1. Cho hàm w = 3 z, D = C \ R+ . Hay tach nhanh chnh h`nh wm (z)

mà wm (1) = 1. T`m gia tri. cua nhanh do ta.i diem z = 8i.
V` wm (1) = 1 nen ta co the da.t
0 = arg z0 = arg(1) = 3.
Khi do hàm m (z) là
m (z) =
3,
(1,z) arg z,
z = 1,
z D, z 6= 1
àn tach là

và nhanh chnh h`nh c
p
m (z)
m (z)
+ i sin
.
wm (z) = 3 |z| cos
3
3
Gia tri. cua no ta.i diem z = 8i ba`ng

3
3
3
2 + i sin
2
wm (8i) = 8 cos
3
3

5
5
+ i sin
= 3 + i.
= 2 cos
6
6
Bay giò. ta chuyen sang xet vie.c tach nhanh chnh h`nh cua hàm logarit.
e dàng ch
C
ung tu.o.ng tu.. nhu. tren, d
u.ng minh ràng nhanh chnh h`nh cua
137
èn D neu trong do co the tach du.o..c

hàm logarit co the tach du.o..c trong mi
nhanh do.n tri. lien tu.c cua hàm arg z.
C
ung nhu. tren, gia su. z0 là diem co di.nh cua D = C \ [0, ei] và
arg z0 = 0 là mo.t trong cac gia tri. cua Arg z0. Ta da.t
arg z ,
z = z0,
0
(z) =
(z ,z) arg z, z D, z 6= z0
0
.ng vo.i arg z = (z).

và w (z) là gia tri. cua w = Ln z = ln|z|+iArg z tu.o.ng u
Khi do
w(z) = ln|z| + i(z).
èu do.n tri. lien tu.c nen w(z) do.n
Hien nhien v` trong D ca ln|z| la n (z) d
àn ch
tri. lien tu.c trong D. Ta còn c
u.ng minh ràng w (z) là hàm chnh h`nh
trong D (xem 2.2.3).
Da.t
Re w (z) = u (r, ) = log r,
Im w (z) = v (r, ) = (z) = .
Khi do
1
u
= ,
r
r
u
= 0,
v
= 0,
r
v
= 1.
Do do
1 v
1 u
v
u
=
,
=
r
r
r
r
èu kie.n Cauchy - Riemann du.o..c thoa man. V` u
Nhu. va.y trong D cac di
và v kha vi lien tu.c trong D nen w (z) là nhanh chnh h`nh cua w = Ln z
trong D. C
ung tu.o.ng tu.. cac hàm
wm (z) = ln|z| + i[(z) + 2m],
m = 0, 1, 2, . . .
là nh
u.ng nhanh chnh h`nh cua hàm logarit, trong do w0 (z) = w (z).
C
ung tu.o.ng tu.. nhu. doi vo.i hàm can, hàm logarit co the tach du.o..c thành
èn D bat k`
cac nhanh chnh h`nh trong mi
y khong ch
u.a goc to.a do. z = 0,
èn D {0} th` vie.c tach do là khong thu..c hie.n du.o..c.
còn neu mi
138
2.3
H`
am chnh h`nh v`
a
anh xa. bao gi
ac
Trong mu.c này ta se làm quen vo.i su.. mo ta h`nh ho.c doi vo.i cac hàm chnh
è co. ban cua
h`nh. Cu. the ho.n ta se làm quen vo.i mo.t trong nh
u.ng van d
l
u.c là vie.c nghien c
u.u cac hàm chnh h`nh bàng cach
xuat phat t`
u. da.c tnh cua cac anh xa. mà cac hàm do da thu..c hie.n - go.i là
anh xa. bao giac.
Bài toan co. ban cua anh xa. bao giac là bài toan sau day. Gia su. cho hai
èn D và D . Hay t`m hàm f : D D thu..c hie.n anh xa. do.n tri. mo.t mi
èn D len mi
èn D .
mo.t và bao giac mi
è t
òn ta.i và duy nhat doi vo.i hàm
T`
u. do c
ung se nay sinh ra nh
u.ng van d
f mà ta se nghien c
u.u k
y trong chu.o.ng VII.
2.3.1
ngha h`nh hoc cua acgumen cua dao h`

Y
am
.
.
Gia su. hàm w = f (z) H(D), f 0 (z0) 6= 0, z0 D. Khi do, theo di.nh ngha,
ta co:
f 0 (z0 ) = lim
z0
w
= Aei,
z
A 6= 0
(2.41)
và t`
u. do suy ra
w
= = arg f 0 (z0).
lim arg
(2.42)
z0
z
Gia su. = (t), t [a, b] là cung tro.n Jordan di qua diem z0. Ta.i diem
z0 = z0 (t0) ta co 0 (t0) 6= 0.
Anh cua qua anh xa. w = f (z) là cung = f () di qua diem w0. Cung
do co phu.o.ng tr`nh là w = f[(t)], t [a, b].
Theo quy tac vi phan hàm ho..p, ta co:

w0 = f 0 ((t0 )) 0(t0) 6= 0.
(2.43)
T`
u. he. th
u.c (2.43) suy ra ràng co tiep tuyen ta.i diem w0 và
arg f 0 (z0 ) = arg w0 (t0) arg 0 (t0)(mod 2).
(2.44)
2.3. Hàm chnh h`nh và anh xa. bao giac
139
è ma.t h`nh ho.c, arg f 0 (z0 ) ba`ng goc quay cua cung ta.i diem
Nhu. va.y, v
z0 qua anh xa. f(z).
Neu hai du.ò.ng cong co tiep tuyen 1 và 2 giao nhau ta.i diem z0 th` qua
anh xa. w = f (z) tiep tuyen cua nh
u.ng du.ò.ng cong này se quay mo.t goc
nhu. nhau và ba`ng arg f 0 (z0). Do do neu goc gi
u.a 1 và 2 bàng (1 , 2 ) th`
goc (1 , 2 ) gi
u.a cac anh 1 = f (1 ) và 2 = f (2 ) c
ung se ba`ng (1 , 2 ).
.
.
.
.
.
.
.
è do. lo n và hu o ng goc gi
Nhu va.y, v
u a hai du ò ng cong cat nhau ta.i mo.t
diem là bàng goc gi
.ng cua ch
ung qua anh xa.
u.a cac du.ò.ng cong anh tu.o.ng u
0
w = f (z), f (z0 ) 6= 0.
- i.nh ngha 2.3.1. Gia su. 1 và 2 là hai du.ò.ng cong di qua diem vo c`
D
ung
1
z = . Khi do goc gi
u.a cac anh cua 1 và 2 qua anh xa. = ta.i diem
z
= 0 du.o..c go.i là goc gi
u.a hai du.ò.ng cong 1 và 2 ta.i z = .
u. diem h
u.u ha.n z0. Khi do goc
V du. 1. Gia su. hai tia 1 và 2 xuat phat t`
gi
u.a 1 và 2 ta.i diem z = ba`ng goc gi
u.a hai tia do ta.i diem z0 vo.i dau
ngu.o..c la.i.
De do.n gian, ta da.t z0 = 0. Gia su.

arg z z = i ,
i
i = 1, 2.
u. 1 den 2 ) ta.i diem z = 0 là

u.a 1 và 2 (theo hu.o.ng t`
Khi do goc gi
ba`ng = 2 1. Anh cua cac tia 1 và 2 qua anh xa. = 1/z là 1

và 2 và arg i = i. Do do goc gi
u.a 1 và 2 ta.i diem = 0 ba`ng
(2) (1 ) = và theo di.nh ngha 2.3.1 goc gi
u.a hai tia 1 và 2 ta.i
diem ba`ng .
èu kie.n du v
è su.. bao toàn goc ta.i diem z0 qua
Bay giò. ta neu ra mo.t so di
anh xa. w = f (z) lien tu.c ta.i lan ca.n diem z0 khi z0 = hay khi f (z0 ) = .
1. Gia su. z0 = và f(z0 ) 6= . Hàm = 1/z anh xa. cac du.ò.ng cong
xuat phat t`
u. diem z0 = thành cac du.ò.ng cong xuat phat t`
u. diem = 0.
Do do, de co su.. bao toàn cac goc ta.i diem z0 = qua anh xa. w
= f (z) ch
.
.
àn cac goc ta.i diem = 0 du o. c bao toàn qua anh xa. w = f 1 . Và de
c
140
òn ta.i da.o hàm khac 0 cua hàm f (1/) ta.i

èu do ta ch c
àn co su.. t
du.o..c di
diem = 0, t
u.c là
f(1/) f ()
= lim[z(f (z) f())] 6= 0.
z0
0
0
2. Gia su. z0 6= còn f (z0) = . Trong tru.ò.ng ho..p này cac du.ò.ng
cong xuat phat t`
u. diem z0 du.o..c anh xa. thành cac du.ò.ng cong di qua diem
èu kie.n du
w = . Do do de cac goc ta.i diem z0 bao toàn qua anh xa. f (z) di
1
1
=
. Và de co
là cac goc ta.i diem z0 du.o..c bao toàn qua anh xa. =
w
f (z)
èu do, di
èu kie.n du là t
u.u ha.n sau day:
di
lim
1
1
1
f(z) f (z0 )
6= 0.
= lim
lim
zz0
zz
z z0
0 f (z)(z z0 )
3. Bay giò. gia su. z0 = và f (z0) = . De bao toàn cac goc ta.i diem
1
èu kie.n du là cac goc ta.i diem 0 =
z0 = qua anh xa. w = f (z) di
=0
z0
1
èu do, di
èu kie.n du là t
òn ta.i
bao toàn qua anh xa. = . Và de co di
1
f
u.u ha.n
gio.i ha.n h
1/f (1/) 1/f ()
z
= lim
6= 0.
z f (z)
0
0
lim
2.3.2
ngha h`nh hoc cua m

Y
odun da.o h`
am
.
u. diem z0 D ta ke tia theo hu.o.ng vecto. do.n vi. ~s và lay tren tia
Bay giò. t`
do diem z. Ta la.p ty so khoang cach gi
u.a cac anh f (z0 ) và f (z) vo.i khoang
cach gi
u.a cac diem z0 và z.
àn den z0 theo tia du.o..c go.i là he. s
Gio.i ha.n cua ty so này khi z d
o co
~
s
.
.
.
gi
an cua anh xa. f ta.i diem z0 theo hu o ng vecto ~s và k
y hie.u là mf (z0 ). Neu
z = z0 + ~st, 0 < t < th`
|f (z0 + ~st) f (z0 )|
= |f 0 (z0)|.
t0
|~st|
m~sf (z0 ) = lim
141
Nhu. va.y, neu hàm f kha vi ta.i diem z0 th` do. co gian tuyen tnh ta.i diem
z0 theo hu.o.ng ~s qua anh xa. f , f 0 (z0) 6= 0 là bàng |f 0 (z0)|, (m~sf (z0 ) = |f 0 (z)0 )|)
và khong phu. thuo.c vào hu.o.ng ~s.
Bay giò. gia su. là du.ò.ng cong Jordan nhu. trong 1. và = f () là anh
cua no.
|dz0 | = (dx20 + dy02 )1/2dt = ds0 ,
|dw0 | = (du20 + dv02 )1/2dt = d0
àn lu.o..t cua và ta.i cac diem z0 và w0 tu.o.ng u
.ng
là nh
u.ng yeu to do. dài l
nen
|f 0 (z0)| =
d0
ds0
(2.45)
u.ng to ràng qua anh xa. w = f (z) he. so co gian tuyen tnh
He. th
u.c (2.45) ch
ta.i diem z0 cua mo.t cung bat k`
y di qua diem do khong phu. thuo.c vào da.ng
và hu.o.ng cua .
2.3.3
Anh
xa. bao gi
ac
Bay giò. ta co the phat bieu di.nh ngha anh xa. bao giac.

D
xa. topo
w = f(z) = u(z) + iv(z),
èn D cua ma.t phang ph
bien mi
u.c (z) len mi
u.c (w)
èn D neu ta.i mo i diem z D, goc gi
du.o..c go.i là
anh xa. bao gi
ac trong mi
u.a
è do. lo.n và hu.o.ng) và do. co gian là d
èu.
cac du.ò.ng cong du.o..c bao toàn (ca v
èu kie.n mà hàm bien ph
T`
u. 2.3.1 và 2.3.2 ta co the phat bieu nh
u.ng di
u.c
àn thoa man de no là anh xa. bao giac.
c
- i.nh l
èn D v`
D
y 2.3.1. Gia su.
anh xa. t
op
o w = f (z) chnh h`nh trong mi
a
0
èn D.
f (z) 6= 0, z D. Khi d
o
anh xa. w = f(z) bao gi
ac trong mi
142
èu qua anh xa. do.

Ch
u.ng minh. V` f 0 (z) 6= 0, z D nen do. co gian là d
àn ch
Ta c
u.ng minh ra`ng goc gi
u.a cac du.ò.ng cong du.o..c bao toàn qua anh
xa. do. Tha.t va.y, gia su. z0 là diem t`
uy y
thuo.c D, 1 và 2 là hai cung tro.n
Jordan xuat phat t`
u. z0, o. day 1 : z = z1 (t), t [a, b], z0 = z1(t0), z10 (t0) 6= 0
và 2 : z = z2 ( ), [a2, b2], z2 = z2(0 ), z20 (0 ) 6= 0, và goc gi
u.a 1 và
2 là (1 , 2 ). Ta k
.ng qua anh xa. f là
y hie.u anh cua 1 và 2 tu.o.ng u
èu di qua diem w0 = f (z0 ) và co
1 = f(1 ), 2 = f(2 ). Hai cung 1 và 2 d
phu.o.ng tr`nh tu.o.ng u
.ng là w1(t) = f [z1(t)], z1(t0) = z0 và w2 ( ) = f [z2 ( )],
èu do ch
z2 (0 ) = z0 . Theo gia thiet ta co w10 (t0 ) 6= 0 và w20 (0 ) 6= 0. Di
u.ng
to ra`ng ta.i diem w0 = f (z0 ) hai cung 1 và 2 co tiep tuyen. Ta k
y hie.u goc
gi
u.a cac anh 1 và 2 là (1 , 2 ). Tren co. so. (2.45) ta co
arg f (z0 ) = arg w1 (t0) arg z10 (t0 )(mod 2),
(2.46)
arg f(z0 ) = arg w2 (0 ) arg z2(0 )(mod 2).
T`
u. (2.46) suy ra ra`ng vo.i su.. sai khac so ha.ng 2k ta co
arg w10 (t0) arg w10 (0 ) = arg z10 (t0 ) arg z20 (0 )
hay là
(1 , 2 ) = (1 , 2 ).
u.ng minh suy ra ràng tnh chnh h`nh v`

a da.o h`
T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
am kh
ac
èu kie.n du de h`
èu do du.o..c lua.n ch
kh
ong l`
a di
u.ng
am f l`
aa
nh xa. bao gi
ac. Di
trong di.nh l
y sau day.
- i.nh l
èn D
am w = f(z) thu..c hie.n
anh xa. bao gi
ac mi
D
y 2.3.2. Gia su. h`
0
.
èn D . Khi d
len mi
o h`
am f H(D) v`
a f (z) 6= 0 v
o i mo.i z D.
Ch
u.ng minh. Da.t w = f = f(z + z) f (z), z, z + z D. Theo
di
y, f là bao giac nen ta.i diem z0 D bat k`
y anh xa.
143
èu. Do do vo.i mo.i z1, z2

w = f (z) co tnh chat bao toàn goc và do. co gian d
ung be, ta co:
thuo.c lan ca.n cua z0, vo.i su.. sai khac da.i lu.o..ng vo c`
a)
arg w2 arg w1 = arg z2 argz1
và do do
w1
w2
= arg
= ,
z2
z1
(2.47)
w w

2
1

=
= A 6= 0,
z2
z1
(2.48)
arg
b)
trong do
z1 = z1 z0,
z2 = z2 z0,
w1 = f (z1) f (z0 ),
w2 = f (z2 ) f(z0 ).
u.c (2.47), (2.48), vo.i su.. sai khac da.i lu.o..ng vo c`

ung be, ta co
T`
u. he. th
w2
w1
=
= A ei.
z2
z1
(2.49)
V` z1, z2 là nh
u.ng diem t`
uy y
trong lan ca.n diem z0 nen he. th
u.c (2.49)
òn ta.i
ch
u.ng to t
lim
z0
w
z
òn ta.i da.o hàm f 0 (z0 ). V` A 6= 0 nen

và do do t
lim
z0
w
= f 0 (z0) 6= 0.
z
uy y
thuo.c D, nen f chnh h`nh trong D.
V` z0 là diem t`
2.3.4
Anh
xa. li
en tu.c v`
a
anh xa. chnh h`nh
T`
u. cac mu.c 2.3.1 - 2.3.3 cua tiet này, ta thay ra`ng anh xa. chnh h`nh vo.i
da.o hàm khac 0 du.o..c da.c tru.ng bo.i hai tnh chat
144
1. Tnh chat bao toàn goc;
èu.
2. Do. co gian d
Mo.t bài toan du.o..c da.t ra tu.. nhien là:
I) Mo.i anh xa. lien tu.c
w = u + iv
(2.50)
èu là chnh h`nh khong ? (Noi cach khac:

co tnh chat bao toàn goc co phai d
èu khong ?)
tnh chat bao toàn goc co keo theo su.. co gian d
Hoa.c bài toan tu.o.ng tu..:
èu co phai là chnh h`nh hay khong ?
II) Mo.i anh xa. lien tu.c co do. co gian d
è tren day d
èu co lò.i giai ho..p l
àu ta gia thiet
Ca hai van d
y neu ngay t`
u. d
.
èu co da.o hàm rieng lien
ra`ng doi vo i anh xa. da cho (2.50) cac hàm u và v d
tu.c.
- i.nh l
àn thu..c u(z) v`
àn ao v(z) cua a
D
y 2.3.3. Gia su. ph
a ph
nh xa. f (z) =
u(z) + iv(z) c
o c
ac da.o h`
am rieng c
ap m
o.t lien tu.c v`
aa
nh xa. f (z) c
o tnh
0
ch
at bao to`
an g
oc ta.i mo.i diem z D. Khi d
o f H(D) v`
a f (z) 6= 0.
Ch
u.ng minh. Ta co
lim
z0
f
f 2i
w
=
+
e
,
z
z
z
trong do = lim argz.

z0

Theo di
y, khi co di.nh z th` arg
thuo.c vào nen
lim
z0
w
khong phu.
z
w
= 0.
z

D
xa. R2 - kha vi f du.o..c go.i là phan chnh h`nh (d
oi
èn D neu
chnh h`nh) trong mi
f
=0
z
ta.i mo.i diem z D.
145
Hien nhien ra`ng neu f H(D) th` hàm f là phan chnh h`nh trong D.
- i.nh l
a v(z) c
o c
ac da.o h`
am rieng c
ap 1 lien tu.c trong
D
y 2.3.4. Gia su. u(z) v`

w

èn D v`
èu, t
mi
a ta.i mo.i diem z D n
a lim
o c
o d
o. co gi
an d
u.c l`
6= 0
z
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao . Khi d
o
anh xa. w = f = u + iv l`
a chnh h`nh ho
a.c
phan chnh h`nh.
Ch
u.ng minh. T`
u. he. th
u.c (2.7) ta co

o
n w w
w 2 w 2 w 2

e2i .
= + + 2Re
lim
z
z
z
z z
T`
u. di
y ta r
ut ra
w w
= 0.
z z
w
w
Ta se ch
u.ng minh ràng hoa.c
= 0, z D hoa.c
= 0, z D.
z
z
òng thò.i du.o..c thoa man ta.i mo.t
Tha.t va.y, neu ca hai he. th
u.c v`
u.a noi d
èu ba`ng 0 ta.i
diem nào do thuo.c D th` cac da.o hàm rieng cua f theo x và y d
èu do khong the xay ra do di
diem do. Nhu.ng di
y. V` cac
f
f
èu lien tu.c nen cac ta.p ho..p
và
d
hàm
z
z
o
o
n
n
w
w
= 0 , E2 = z D :
=0
E1 = z D :
z
z
èn D là ho..p cua hai ta.p
èu là nh
d
u.ng ta.p ho..p dong trong D. Nhu. va.y mi
ho..p dong khong giao nhau E1 và E2 . Do D lien thong nen mo.t trong hai
ta.p ho..p này phai là ta.p ho..p trong.
è
uy y
nào do th` hai van d
Trong tru.ò.ng ho..p neu xet anh xa. lien tu.c t`
.
.
ng du.ng cac
da.t ra tren day se tro nen rat kho khan. Tuy nhien, bàng cach u
phu.o.ng phap cua l
y thuyet hàm bien thu..c doi vo.i bài toan I, D. Menchoff 1
da ch
u.ng minh du.o..c ra`ng
1
D. Menchoff, Sur la representation conforme des domaines planes, Math. Ann. 1926.
146
o tnh ch
at bao to`
an g
oc th` f (z)
Neu
anh xa. do.n die.p lien tu.c w = f(z) c
l`
a h`
am chnh h`nh.
The nhu.ng den nay ngu.ò.i ta chu.a ro tnh do.n die.p trong phep ch
u.ng
àn thiet den m
minh di.nh l
y tren c
u.c nào. Còn doi vo.i bài toan II th` no da
du.o..c giai quyet tro.n ve.n. H. Bohr 2 da ch
u.ng minh du.o..c ràng
èu ta.i mo.i diem
Neu
anh xa. do.n die.p lien tu.c w = f (z) c
o d
o. co gi
an d
z D th` ho
a.c f (z) l`
a h`
am chnh h`nh ho
a.c f (z) l`
a phan chnh h`nh.
.
O day, gia thiet do.n die.p dong vai trò cot yeu. Tha.t va.y, xet v du.
hàm
z khi Im z > 0,
f (z) =
z khi Im z 6 0.
Hàm f (z) lien tu.c tren C nhu.ng khong do.n die.p. Hàm f (z) co do. co gian
èu v` ràng
d
z
w

lim
= lim
= 1 khi Im z > 0,
z
z
z
w

lim
= lim
= 1 khi Im z 6 0.
z
z
The nhu.ng f(z) khong chnh h`nh và c
ung khong phan chnh h`nh trong
ma.t phang ph
u.c (z).
2.4
C
ac d
ang c
au so. c
ap
èn cua ma.t phang bien ph

èn cua ma.t phang
u.c z, D là mi
Gia su. D là mi
òng ph
bien ph
u.c w. Theo di.nh ngha, phep d
a m
o.t
oi f : D D du.o..c go.i l`
n
èu chnh h`nh. Phep
phep d
ang c
au neu ca
anh xa. f l
a
anh xa. ngu.o..c f 1 d
èn D len chnh no du.o..c go.i là phep tu.. d
dang cau mi
ang c
au.
.
èn D len mi
èn D còn du.o..c
è sau anh xa. bao giac (do n die.p) f bien mi
V
èn d
go.i là d
u.ng mi
ang c
au (bao gi
ac), còn D và D du.o..c go.i là nh
ang c
au
2
H. Bohr, Uber
streckentreue und conforme Abbildung, Math. z., 1918, s, 403
2.4. Cac d ang cau so. cap
147
v
o.i nhau. Trong mu.c này ta se tr`nh bày cac dang cau do.n gian nhat thu..c
hie.n bo.i cac hàm so. cap hoa.c to ho..p cua cac hàm ay c`
ung mo.t v du. de tie.n
èn này len mi
èn kia.
làm quen vo.i cach giai bài toan t`m cac dang cau bien mi
.
òng thò i thong qua vie.c tr`nh bày do, ch
D
ung toi muon di den mo.t ket lua.n
èn
èn cho tru.o.c len mi
là: qua tr`nh giai bài toan t`m dang cau bien mo.t mi
àn giong nhu. qua tr`nh t`m nguyen hàm cua mo.t hàm
khac du.o..c tien hành g
cho tru.o.c mà o. day cac anh xa. so. cap se du.o..c tr`nh bày co vai trò nhu. mo.t
bang tch phan co. ban.
Khi giai cac bài toan anh xa. bao giac ta thu.ò.ng su. du.ng hai tnh chat
sau day cua anh xa. bao giac (se du.o..c tr`nh bày k
y trong 7.1):
(i) Anh
xa. ngu.o..c vo.i anh xa. bao giac là anh xa. bao giac.
(ii) Ho..p cua hai anh xa. bao giac là anh xa. bao giac.
2.4.1
-
D
ang c
au ph
an tuy
en tnh
è ca.p den trong chu.o.ng I. O. day, ta se

Anh
xa. phan tuyen tnh da du.o..c d
tr`nh bày cac tnh chat co. ban nhat cua anh xa. do.
u.c
Anh
xa. phan tuyen tnh du.o..c xac di.nh bo.i he. th
w=
az + b
,
cz + d
ad bc 6= 0,
(2.51)
trong do a, b, c, d là cac so ph

u.c.
èu kie.n ad bc 6= 0 ta co w 6 const. Trong cong th
u.c (2.51) neu
Vo.i di
c = 0 còn d 6= 0 th`
a
b
w= z+ =a
z + b.
d
d
Do là mo.t hàm nguyen.
xa. ph
- i.nh l
òng ph
D
y 2.4.1. Anh
an tuyen tnh (2.51) l`
a m
o.t phep d
oi bien
C len C.
Ch
u.ng minh. 1. Tru.ò.ng ho..p c = 0 là hien nhien.
148
2. Ta xet tru.ò.ng ho..p c 6= 0. Giai phu.o.ng tr`nh (2.51) doi vo.i z ta co

z=
dw b
,
cw + a
ad bc 6= 0.
(2.52)
Do là hàm ngu.o..c cua (2.51). Anh

xa. (2.52) do.n tri. trong ma.t phang C và
là anh xa. phan tuyen tnh. Do do (2.51) do.n tri. mo.t - mo.t tren C.
d
Tnh lien tu.c cua (2.51) ta.i cac diem z 6= , là hien nhien. Bàng
c
cach da.t
d
a
=
w() = , w
c
c
ta thay ràng (2.51) lien tu.c tren C. Di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
xa. ph
- i.nh l
p no.i tren C.
D
y 2.4.2. Anh
an tuyen tnh bao gi
ac kh
a
Ch
u.ng minh. 1. Doi vo.i z 6= d/c, tnh bao giac du.o..c suy t`
u. cho là ta.i
cac diem ay
ad bc
dw
=
6= 0.
dz
(cz + d)2
2. Bay giò. gia su. hai du.ò.ng cong 1 và 2 di qua diem z = d/c và là
goc gi
u.a 1 và 2 ta.i diem ay. T`
u.a cac anh 1 và
u. 2.3.1 suy ra ràng goc gi
2 cua 1 và 2 tu.o.ng u
.ng qua anh xa. (2.51) ta.i diem w = (tu.o.ng u
.ng
vo.i z = d/c) là ba`ng v`
lim
zd/c
1
az + b
(z + d/c)
cz + d
= lim
zd/c
c
6= 0.
az + b
ung du.o..c ch
u.ng minh tu.o.ng tu...
Tru.ò.ng ho..p z = c

èn D len mi
èn D du.o..c
D
xa. phan tuyen tnh bien mi
èn D và D du.o..c go.i là nh
go.i là d
u.ng
ang c
au ph
an tuyen tnh, còn cac mi
èn dang cau phan tuyen tnh vo.i nhau.
mi
149
- i.nh l
D
y 2.4.3. T
a.p ho..p mo.i d
ang c
au ph
an tuyen tnh l
a.p th`
anh m
o.t nh
om,
ngha l`
a
1. Ho..p (tch) c
ac d
ang c
au ph
an tuyen tnh l`
a d
ang c
au ph
an tuyen tnh.
xa. ngu.o..c cua d
2. Anh
ang c
au ph
an tuyen tnh l`
a d
ang c
au ph
an tuyen
tnh.
èu khang di.nh 2) là hien nhien.
Ch
u.ng minh. Di
Ta ch
u.ng minh 1). Gia su.
a1z + b1
,
c1 z + d1
a2 + b2
,
w=
c2 + d2
=
a1d1 b1c1 6= 0,
a2d2 b2 c2 6= 0.
Khi do
a1z + b1
+ b2
c1 z + d1
w=
a1 z + b1
c2
+ d2
c1 z + d1
az + b
(a1a2 + c1 b2)z + (b1 a2 + d1 b2 )
=
,
=
(a1c2 + c1d2 )z + (b1 c2 + d1 d2 )
cz + d
a2
trong do ad bc = (a1d1 b1 c1)(a2 d2 b2c2 ) 6= 0.

Nh
a.n xet. Hien nhien ràng nhom cac dang cau phan tuyen tnh là nhom
1
khong giao hoan. Tha.t va.y, gia su. w(z) = , (z) = z + 1.
z
Khi do
w((z)) =
1
,
z+1
(w(z)) =
1
+ 1.
z
Do do
w((z)) 6= (w(z)).
èu tu.o.ng
V` qua phep chieu noi ca du.ò.ng thang la n du.ò.ng tròn tren C d
àu Riemann nen ta co the quy u.o.c go.i du.ò.ng
u
.ng vo.i du.ò.ng tròn tren ma.t c
150
èu là du.ò.ng tròn tren C (ta

u.c d
thang hay du.ò.ng tròn tren ma.t phang ph
xem du.ò.ng thang tren C là du.ò.ng tròn tren C di qua diem ), và go.i h`nh
àn ngoài h`nh tròn và nu.a ma.t phang (h`nh tròn vo.i ban knh vo
tròn, ph
èu là h`nh tròn tren C.
c`
ung) d

S(a, R) = |z a| < R h`nh tròn,

àn ngoài h`nh tròn,
S (a, R) = |z a| > R ph

P (R, ) = z C : Re(ei z) > R là nu.a ma.t phang.
Tha.t va.y, da.t e+i = cos + i sin , z = x + iy, ta co
P (R, ) = {(x, y) R2 : x cos + y sin > R}.
Do là nu.a ma.t phang;
- i.nh l
o.ng
ang c
au ph
an tuyen tnh b
at k`y bien h`nh tr`
on (du.`
D
y 2.4.4. D
tr`
on) th`
anh h`nh tr`
on (tu.o.ng u
.ng th`
anh du.`
o.ng tr`
on).
èu là bat bien cua nhom
Noi cach khac: h`nh tròn và du.ò.ng tròn d
cac dang cau phan tuyen tnh.
e n du.o.i da.ng ho..p cua

xa. phan tuyen tnh co the bieu di
Ch
u.ng minh. Anh
cac anh xa.:
w=
a bc ad
+
;
c
c2
1
;
=z+
d
,
c
trong do co hai anh xa. tuyen tnh và anh xa. = 1/. Doi vo.i cac anh xa.
1
àn xet phep nghi.ch dao w = .
tuyen tnh di.nh l
y 2.4.4 là hien nhien. Ta ch c
z
1. Ta xet tru.ò.ng ho..p h`nh tròn S(a, R). Anh cua no se là

1

a
< R, |1 aw| < R|w|, |1 aw|2 < R2 |w|2

w
1 2Re(aw) + |a2||w|2 < R2 |w|2 .
Tiep theo ta xet ba tru.ò.ng ho..p sau
151
a) |a| > R. Ta co
(|a|2 R2 )|w|2 2Re(aw) + 1 < 0
aw
|a|2
+
|a|2 R2 (|a|2 R2 )2
|a|2
1
<
(|a|2 R2 )2 |a|2 R2
2

R2
a

w 2
<

|a| R2
(|a|2 R2 )2

R
a

<
w 2

|a| R2
|a|2 R2
|w|2 2Re
Do là h`nh tròn.

b) Gia su. |a| < R. Tu.o.ng tu.. nhu. tren ta co

R
a

> 2
w 2
2
|a| R
R |a|2
c) Gia su. |a| = R. Da.t a = |a|ei, = arg a, ta co:
1
1
Re(aw) > Re(eiw) >

2
2|a|
Do là nu.a ma.t phang.
àn ngoài h`nh tròn A(a, R) di.nh l
2. Doi vo.i ph
y du.o..c xet tu.o.ng tu...
3. Bay giò. ta xet phep anh xa. nu.a ma.t phang Re(ei z) > R, R > 0.
Anh cua no se là

1
w
> R Re ei 2 > R
Re ei
w
|w|
Re(eiw) > R|w|2 ,
và do do
2R|w|2 + 2Re(ei w) > 0
ei
1
1
w +
|w|2 + 2Re
>
2
2R
4R
4R2

1
ei 2
1
ei

w +
, w +
>
>
2
2R
4R
2R
2R
152
àn ngoài h`nh tròn. Phep anh xa. nu.a ma.t phang Re(ei z) > R > 0
Do là ph
du.o..c xet tu.o.ng tu...
Nh
a.n xet 2.4.1. Trong mo.i tru.ò.ng ho..p, diem a du.o..c anh xa. thành diem 1/a.
Diem này thuo.c anh h`nh tròn S(a, R) c`
ung vo.i mo.t lan ca.n nào do cua no.
xa. ph
- i.nh l
èn th`
èn.
D
y 2.4.5. Anh
an tuyen tnh bien mi
anh mi
èn, w = (z) là anh xa. phan tuyen tnh, D =
Ch
u.ng minh. Gia su. B là mi
(B).
òn ta.i duy nhat
1. Ch
u.ng minh D là ta.p ho..p mo.. Vo.i mo.i w0 D, t
.
diem z0 B sao cho (z0) = w0 . Gia su U (z0 ) B là lan ca.n cua diem z0
àn ngoài h`nh tròn neu z0 = ).
(h`nh tròn vo.i tam z0 neu z0 6= hoa.c ph
Khi do theo di.nh l
y 2.4.4 ta co (U (z0 )) là h`nh tròn ch
u.a diem w0 c`
ung
.
.
vo i mo.t lan ca.n nào do cua no. Nhu va.y w0 là diem trong cua D và do do
D là ta.p ho..p mo..
2. Ch
u.ng minh D là ta.p ho..p lien thong. V` B là ta.p lien thong nen t`
u.
y 2.4.1 suy ra ràng D là ta.p ho..p lien thong.
di.nh l
èn.
Nhu. va.y D là ta.p ho..p mo. lien thong, ngha là: D là mo.t mi
Di.nh l
y 2.4.1, 2.4.2 và 2.4.4 là nh
u.ng tnh chat da.c tru.ng cua anh xa.
phan tuyen tnh.
Ngoài tnh bao giac và bao toàn du.ò.ng tròn, nhom cac dang cau phan
tuyen tnh còn co nh
u.ng bat bien khac n
u.a.
Dang cau phan tuyen tnh (2.51) ch
u.c là ty so cua ba
u.a ba tham so ph
trong bon he. so a, b, c, d vo.i he. so th
u. tu. (6= 0). Cac tham so này du.o..c xac
èu kie.n: ba diem cho tru.o.c z1, z2, z3 cua ma.t phang ph
di.nh do.n tri. bo.i di
u.c
èu do du.o..c
(z) bien thành ba diem w1 , w2, w3 cua ma.t phang ph
u.c (w). Di
suy ra t`
u. di.nh l
y sau day.
- i.nh l
òn ta.i d
D
y 2.4.6. T
ang c
au ph
an tuyen tnh duy nh
at bien ba diem
kh
ac nhau z1, z2 , z3 C th`
.ng.
anh ba diem kh
ac nhau w1 , w2, w3 C tu.o.ng u
D
ac di.nh theo c
ang c
au d
o du.o..c x
ong th
u.c
w w1 w3 w2
z z1 z3 z2
(2.53)
w w2 w3 w1
z z2 z3 z1
153
at. Gia su. ta co hai dang cau w1(z) và w2 (z)

Ch
u.ng minh. 1.Tnh duy nh
thoa man cac di
y. Gia su. 2 (w) là anh xa. ngu.o..c cua w2(z).
Ta xet anh xa. 2 [w1(z)]. Do là mo.t dang cau phan tuyen tnh. Dang cau
này co ba diem bat do.ng z1, z2 và z3 v`
w1 (zk ) = wk ,
k = 1, 2, 3,
2 (wk ) = zk ,
k = 1, 2, 3.
az + b
th`
Do do neu da.t 2 [w1 (z)] =
cz + d
azk + b
= zk ,
czk + d
k = 1, 2, 3,
hay là
czk2 + (d a)zk b = 0,
k = 1, 2, 3.
Da th
u.c ba.c hai o. ve trai ch co the co ba nghie.m khac nhau (z1 6= z2 6= z3 )
èu bàng 0, t
khi mo.i he. so cua no d
u.c là a = d, b = c = 0 và 2 [w1(z)] z
hay là w1(z) w2(z).
2. Dang cau phan tuyen tnh thoa man di
y du.o..c xac
di.nh theo cong th
u.c (2.53). Tha.t va.y, giai phu.o.ng tr`nh (2.53) doi vo.i w
ta thu du.o..c hàm phan tuyen tnh. Ngoài ra khi the ca.p z = z1 và w = w1
èu ba`ng 0. The ca.p z = z3 và w = w3
vào (2.53) th` ca hai ve cua (2.53) d
èu ba`ng 1 và cuoi c`
vào (2.53) ta thu du.o..c ca hai ve d
ung, the ca.p z = z2 và
èu ba`ng .
w = w2 ta thu du.o..c ca hai ve d
Trong h`nh ho.c, bieu th
u.c
=
z z1 z3 z1
:
z z2 z3 z2
èu h`
o phi di
du.o..c go.i là ty s
oa cua bon diem z, z1, z2 và z3 .
Neu bon diem z1, z2, z, z3 na`m tren mo.t du.ò.ng tròn (hoa.c du.ò.ng thang)
èu hòa là mo.t so thu..c. Tha.t va.y
th` ty so phi di
154
a) Neu cac diem z1, z2, z, z3 na`m tren du.ò.ng thang = 0 + tei, <
t < ta co: z1 = 0 + t1 ei, z2 = 0 + t2ei, z = 0 + t0 ei, z3 = 0 + t3ei
và t`
u. do
z z1 z3 z1
:
z z2 z3 z2
t 0 t1 t 3 t1
=
:
R.
t 0 t2 t 3 t2
(z1, z2 , z, z3) =
b) Neu cac diem z, z1, z2 , z3 nàm tren du.ò.ng tròn = 0 + reit , r > 0,
0 6 t 6 2, ta co z1 = 0 + rei1 , z2 = 0 + rei2 , z3 = 0 + rei3 và t`
u. do ta
co
ei0 ei1 ei3 ei1
:
ei0 ehi2 ei3 ei2 i
h
i
+

+

i 02 1
i 02 1
i 0 2 1
i 22 1
i 32 1
i 3 2 1
e
e
e
e
e
e
i
h
i
:
= 0 +2 h 0 1
0 1
1 +3
3 2
3 2
ei 2 ei 2 ei 2
ei 2 ei 2 ei 2
(z1, z2 , z, z3) =
0 1
0 1
sin
2
2
=
0 2 :
3 2 R.
sin
sin
2
2
sin
y 2.4.6 ta r
ut ra mo.t tnh chat quan tro.ng n
u.a cua dang cau
T`
u. di.nh l
phan tuyen tnh.
èu h`
H
e. qua 2.4.1. Ty s
o phi di
oa l`
a m
o.t b
at bien cua nh
om c
ac d
ang c
au
ph
an tuyen tnh.
- i.nh ngha 2.4.2. 1. Hai diem z và z du.o..c go.i là d
D
o.i nhau qua
oi x
u.ng v

du.`
o.ng tr`
on = |z z0 | = R C neu ch
ung co cac tnh chat sau:
ung na`m tren mo.t tia di t`
u. z0;
a) z và z c`
b) |z z0 | |z z0| = R2 .
u.ng vo.i chnh no qua
2. Mo.i diem tren du.ò.ng tròn du.o..c xem là doi x
.
155
T`
u. di.nh ngha 2.4.2 suy ra ràng cac diem doi x
u.ng qua du.ò.ng tròn lien
he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c
w = z0 +
R2
z z0
u.c v`
u.a viet suy ra
Tha.t va.y, t`
u. bieu th
|w z0| |z z0| = R2
và
arg(w z0) = arg(z z0 ).
Trong h`nh ho.c so. cap ta biet ràng hai diem z và z doi x
u.ng vo.i nhau
èu
qua du.o`.ng tròn khi và ch khi mo.i du.ò.ng tròn C di qua z và z d
tru..c giao vo.i .
Ta co di.nh l
y sau.
- i.nh l
o gi
u.a c
ac diem l`
oi x
u.ng tu.o.ng h
a m
o.t b
at bien cua
D
y 2.4.7. Tnh d
nh
om c
ac d
ang c
au ph
an tuyen tnh.
u. di.nh l
y du.o..c suy t`
y 2.4.2 và 2.4.4.
Ch
u.ng minh. Ket lua.n cua di.nh l
u.a cac diem suy ra ra`ng trong tru.ò.ng
T`
u. su.. bat bien cua tnh doi x
u.ng gi
ho..p khi du.ò.ng tròn bien thành du.ò.ng thang, tnh doi x
ung vo.i khai
u.ng tr`
nie.m doi x
u.ng thong thu.ò.ng.
Ta minh ho.a vie.c ap du.ng tnh bat bien cua cac diem doi x
u.ng qua dang
cau phan tuyen tnh ba`ng cac di.nh l
y sau day.
- i.nh l
a.t ph
ang tren
ang c
au ph
an tuyen tnh b
at k`y bien nu.a m
D
y 2.4.8. D
èu c
len h`nh tr`
on do.n vi. d
o da.ng
w = ei
trong d
uy y.
o R l`
a s
o thu..c t`
z
,
z
Im > 0,
(2.54)
156
Ch
u.ng minh. Gia su. dang cau phan tuyen tnh w = w(z) anh xa. nu.a ma.t
phang tren Im z > 0 len h`nh tròn {|w| < 1} sao cho w() = 0 (Im > 0).
Ta nha.n xet ràng diem w = 0 và w = se tu.o.ng u
.ng vo.i cac gia tri. lien
ho..p cua z, do do c 6= 0 (v` neu c = 0 th` diem se tu.o.ng u
.ng vo.i diem ).
d
b
Cac diem w = 0, w = se tu.o.ng u
.ng vo.i cac diem và . Do do
a
c
d
b
az
co the viet = , = và w =

a
c
cz
V` cac diem cua tru.c thu..c co anh nàm tren du.ò.ng tròn do.n vi., t
u.c là
|w| = 1 khi z = x R, cho nen
a x a

= =1
c x
c
z
và a = cei. Nhu. va.y w = ei
z
Ta ch
u.ng minh ra`ng do là dang cau phai t`m. Tha.t va.y, neu z = x R
àn ho.n so vo.i (t
th` hien nhien |w| = 1. Neu Im z > 0 th` z g
u.c là
|z | < |z |) và do do |w| < 1.
Nh
a.n xet 2.4.2. Trong anh xa. (2.54) goc quay cua cac du.ò.ng cong ta.i diem
là bàng v` t`
u. (2.54) ta co
2
arg w0 () =
2
- i.nh l
D
y 2.4.9. D
ang c
au ph
an tuyen tnh b
at k`y bien h`nh tr`
on
èu c
{|z| < 1} len h`nh tr`
on {|w| < 1} d
o da.ng
w = ei
z
,
1 z
(2.55)
trong d
uy y.
o || < 1, R l`
a s
o thu..c t`
Ch
u.ng minh. Gia su. dang cau phan tuyen tnh w = w(z) bien h`nh tròn
{|z| < 1} len h`nh tròn {|w| < 1} sao cho w() = 0 (|| < 1). Theo tnh
chat bao toàn diem doi x
.ng vo.i cac
u.ng, cac diem w = 0, w = tu.o.ng u
1
diem lien ho..p z = và z = , || < 1. Do do:
b
= ,
a
d
1
= ,
c
|| < 1,
157
và
a z
a z
=
1
c
c z 1
z
a z
=
c 1 z
w=
V` cac diem cua du.ò.ng tròn do.n vi. phai bien thành cac diem cua du.ò.ng
tròn do.n vi. nen |w| = 1 khi |z| = 1. V` z z = |z|2 nen zz = 1 khi |z| = 1. V`
so 1 z và 1 z lien ho..p vo.i nhau và |1 z| = |1 z| nen neu |z| = 1
th`
|1 z| = |1 z| |z| = |z zz| = |z |.
Do do khi |z| = 1 th` ta co:
z

= 1.

1 z
a
a

Nhu.ng khi do |w| = 1 cho nen = 1 và
= ei, R. Nhu. va.y ta
c
c
thu du.o..c (2.55).
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng do là dang cau muon t`m. Tha.t va.y neu z = ei
và = r1 ei th`
ei r ei 1 r ei ei

1
1
|w| =
=
= 1.
i
i
i
i
1 r1 e e
1 r1e e
Neu z = rei (r < 1) th`
|z a|2 |1 z|2 = r2 2rr1 cos( ) + r12 (r12 r2 2r1 r cos( ) + 1)
= (r2 1)(1 r12 ) < 0
và do do |z |2 |1 z|2 < 0 và |w| < 1.
Nh
a.n xet 2.4.3. V`
dw
dz
z=
= ei
1
,
1 ||2
|| < 1,
158
è ma.t h`nh ho.c bàng goc quay cua anh xa. (2.55) ta.i diem :
cho nen v
h
dw i
.
= arg
dz z=
T`
u. cong th
u.c (2.55) ta còn r
ut ra he. th
u.c
dw
1

=

dz z= 1 ||2
àn den khi diem d
àn den bien cua h`nh tròn do.n vi..
và do do do. gian d
Nh
a.n xet 2.4.4. Phep dang cau bien h`nh tròn {|z| < R} len h`nh tròn
{|w| < R0 } co da.ng
w = RR0 ei
z
,
z R2
|| < R, R.
V du. 1. Gia su. U1 = {|z| < 1}, U2 = {|z 1| < 1} và D = U1 U2. T`m
èn D len nu.a ma.t phang tren.
dang cau bien mi
èn D là cac diem sau:
Giai. Giao diem cua cac cung tròn gio.i ha.n mi
1
3
,
a= +i
2
2
1
3
a = i
2
2
Gia su. cung tròn di qua diem z = 1 du.o..c k

y hie.u là 1 và cung tròn di
qua diem z = 0 là 2. Ta ap du.ng cac anh xa. trung gian sau
1. Anh
xa.
z
z1 =
z
1
2
1
2

3
i
2 ,
3
+i
2
èn da cho D thành mo.t goc trong ma.t phang z1 vo.i dnh là z1 = 0.
bien mi
2
èu ba`ng
ung nhu. a d
V` goc gi
u.a hai cung tròn 1 và 2 ta.i cac diem a c
3
159
2
e dàng thay ra`ng
. D
u.a thu du.o..c ba`ng
nen do. mo. cua goc v`
3

1
3
i
1
1
3
2
2
= +i
z1(1) =
1
2
2
3
+i
1
2 2
1
3
z1(0) = i
2
2
và do do goc - anh thu du.o..c co ca.nh di qua diem z1 (1) và z1(0). Ta k
y hie.u
goc do kà D(z1 ).
xa. quay z2 = e 2i
3 z bi
2. Anh
en goc D(z1 ) thành goc co mo.t
ca.nh tr`
ung
1
1
3
àn du.o.ng cua tru.c thu..c, còn ca.nh kia di qua diem + i
vo.i ph
2
2
àn t`m co da.ng w = z23/2

3. Anh
xa. c

2 3
.
=!
goc co do. mo
3 2
Ho..p nhat 1) - 3) ta thu du.o..c
2z 1 + i3 3/2
w=
2z 1 i 3
và hien nhien do ch là mo.t trong cac hàm thu..c hie.n anh xa. phai t`m.
èn D là goc {0 < arg z < , 0 < < 2} vo.i nhat
V du. 2. Anh
xa. mi
cat theo mo.t cung cua du.ò.ng tròn do.n vi. t`
u. diem z = 1 den diem z = ei ,
0 < < (hay ve h`nh) len nu.a ma.t phang tren.
Giai. Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau day
1. Anh
xa. z1 = z 1/ bien goc da cho thành goc D(z1 ) co do. mo. bàng
vo.i nhat cat thuo.c du.ò.ng tròn do.n vi. di t`

u. diem z = 1 den diem z = ei .
2. Anh
xa. phan tuyen tnh
z2 =
z1 1
z1 + 1
èn D(z1 ) thành nu.a ma.t phang tren vo.i nhat cat theo tru.c ao t`
u. goc
bien mi
èn anh do là D(z2 ).

to.a do. den diem itg . Ta k
y hie.u mi
2
160
èn D(z2 ) thành ma.t phang vo.i nhat cat theo

xa. z3 = z22 bien mi
3. Anh
èn thu du.o..c là D(z3 ).

tg2 , R. Ta k
y hie.u mi
2
àn t`m co da.ng
Hien nhien hàm c
s
r
z 1/ 1 2
w = z3 + tg2 =
+ tg2 .
1/
2
z +1
2
anh xa. ph
an tuyen tnh (2.51)
De ket th
uc tiet này, ta ch
u.ng minh ràng
az + b
w=
, ad bc 6= 0 bien nu.a m
a.t ph
ang tren len chnh n
o khi v`
a ch khi
cz + d
èu l`
èu kie.n ad bc > 0. Gia
mo.i he. s
o a, b, c, d d
o thu..c thoa m
an di
a nh
u.ng s
su. anh xa. (2.51) bien nu.a ma.t phang tren len chnh no. Ta xet ba diem khac
nhau z1, z2 và z3 cua tru.c thu..c trong ma.t phang z. Anh cua ba diem này là
nh
u.ng diem bien cua nu.a ma.t phang Im w > 0, t
u.c là cac so wk = w(zk ),
k = 1, 2, 3 là nh
u.ng so thu..c. T`
u. do, ta thu du.o..c he. phu.o.ng tr`nh vo.i cac he.
u.a so nào do
so thu..c de xac di.nh a, b, c, d. Do do vo.i su.. chnh xac den mo.t th`
e dàng suy ra ràng cac he. so
t`
u. he. phu.o.ng tr`nh tuyen tnh v`
u.a thu du.o..c d
èu là thu..c. V` w = u + iv, z = x + iy nen khi y > 0 ta co v > 0.
cua (2.51) d
Thay w = u + iv, z = x + iy vào (2.51) ta co
v=
y(ad bc)
(cx + d)2 + (cy 2)
T`
u. do suy ra ad bc > 0.
èu thu..c th` tru.c thu..c cua ma.t phang
Ngu.o..c la.i, neu cac he. so a, b, c và d d
(z) du.o..c anh xa. len tru.c thu..c cua ma.t phang (w) và v` ad bc > 0 nen nu.a
ma.t phang tren du.o..c anh xa. len nu.a ma.t phang tren.
2.4.2
Anh
xa. w = ez v`
a z = log w
èn D và hàm f H(D) th` ta khong the t`m ngay mo.t
Neu cho tru.o.c mi
èn D qua anh xa. f .
thua.t toan cho phep t`m anh D cua mi
.
.
.
.
Doi vo i cac du ò ng cong su. vie.c co gian do.n ho.n. Tha.t va.y neu z = z(t)
là phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng cong trong ma.t phang z th` phu.o.ng tr`nh cua
èn cho tru.o.c
du.ò.ng cong - anh là f [z(t)]. Do do de khao sat anh cua mo.t mi
161
èn da
tot ho.n ca là tien hành nhu. sau: ta cho.n mo.t ho. du.ò.ng cong phu mi
cho và t`m anh cua ho. du.ò.ng cong do. Tat nhien, vie.c cho.n ho. du.ò.ng cong
èn da cho.
du.o..c xac di.nh bo.i da.ng cu. the cua hàm da cho và mi
.
.
.
Bay giò ta ap du.ng phu o ng phap do de khao sat mo.t so hàm so. cap.
è ca.p den trong chu.o.ng
Doi vo.i anh xa. w = ez và z = log w ta da co di.p d
èn D nào do khi và ch khi
II. Ta lu.u y
ra`ng anh xa. w = ez do.n die.p trong mi
.
.
èn này khong ch
mi
u a nh
u ng ca.p diem khac nhau z1 và z2 lien he. vo.i nhau
bo.i he. th
u.c
z1 z2 = 2ki,
k Z.
- i.nh l
D
y 2.4.10. V
o.i s
o nguyen n b
at k`y (n Z) h`
am w = ez a
nh xa. bao
gi
ac b
ang v
o ha.n
Dn = {a + 2n < Im z < b + 2n, b a < 2},
nZ
(2.56)
len g
oc
= {a < arg w < b}.
(2.57)
H`
am z = log w
anh xa. bao gi
ac g
oc = {a < arg w < b} len m
o.t trong
.
.
.
c
ac b
ang v
o ha.n Dn (s
ac di.nh bo i c
ach cho.n nh
anh chnh h`nh
o n du o. c x
cua h`
am l
ogarit trong g
oc ).
àn th
Ch
u.ng minh. 1. De ch
u. nhat ta xet ho. cac du.ò.ng thang
u.ng minh ph
song song vo.i tru.c thu..c:
{} = { : z = x + i, R},
< x < +.
Anh cua cac du.ò.ng thang này qua anh xa. ez co phu.o.ng tr`nh là:
w = ex+i = ex ei = (da.t ex = t)
= tei,
R, 0 < t < .
Hien nhien ràng w = tei là phu.o.ng tr`nh cua tia {arg w = }.
162
u. a+2n den b+2n. Khi do, du.ò.ng

Bay giò. ta cho bien thien lien tu.c t`
thang se quet het bang D0 và tia anh cua du.ò.ng thang c
ung se quay lien
.
.
.
èu kim d
òng h
ò t`
tu.c ngu o. c chi
u vi. tr arg w = a den vi. tr arg w = b. T`
u. do
suy ra anh cua bang (2.56) vo.i b a < 2 là goc (2.57).
àn th
2. Ta ch
u.ng minh ph
u. hai cua di.nh l
y.
Ta da.t w = rei . Khi do mo.t trong cac gia tri. cua z se là: log r+i(+2n),
n Z. Do do t`
u. z = x + iy suy ra
x = log r,
y = + 2n.
Khi r bien thien t`
u. 0 den th` x bien thien t`
u. den +. Do do
neu b a 6 2 th` nhu. ta da biet hàm log w co the tach nhanh chnh h`nh
trong goc a < arg w < b và mo i nhanh này se anh xa. bao giac goc (2.57) len
bang Dn tu.o.ng u
.ng nào do.
Nh
a.n xet 2.4.5. Khi anh xa. bang a < Im z < b len goc cua ma.t phang w th`
àn cua ma.t phang w se du.o..c phu nhi
èu l
àn neu b a > 2 và l
mo.t ph
uc này
.
anh xa. khong do n die.p.
Bay giò. ta xet anh cua cac du.ò.ng thang song song vo.i tru.c ao. Phu.o.ng
e n du.o.i da.ng
tr`nh cua nh
u.ng du.ò.ng thang này co the bieu di
: z = c + iy,
< y < .
T`
u. do r
ut ra anh cua qua anh xa. ez co phu.o.ng tr`nh

ez z = ec+iy = ec eiy ; < y < .
Hien nhien do là phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng tròn
{|w| = ec }
èu l
àn. Mo i doa.n thang co do. dài 2 se tu.o.ng u
.ng vo.i
du.o..c vòng quanh nhi
àn vòng quanh d
ày du. T`
mo.t l
u. do ta r
ut ra
163
- i.nh l
o nguyen n Z b
at k`y, h`
am w = ez
D
y 2.4.11. V
o.i s
anh xa. bao gi
ac
h`nh ch
u. nh
a.t
R = {c < Re z < d, a + 2n < Im z < b + 2n, b a < 2}
(2.58)
len h`nh qua.t v`

ong
Q = {ec < |w| < ed , a < arg w < b}.
(2.59)
H`
am z = log w
anh xa. bao gi
ac h`nh qua.t v`
ong (2.59) len m
o.t trong c
ac
.
.
.
.
a.t (2.58) (s
o n du o. c x
ac di.nh bo i vie.c cho.n nh
anh chnh h`nh
h`nh ch
u nh
cua h`
am l
ogarit trong h`nh qua.t).
V du. 3. Anh
xa. bang vo ha.n nàm ngang {0 < y < 2} vo.i nhat cat
{ 6 x 6 a, y = H} len bang {0 < v < 2H} (h`nh II.1)
H`nh II.1
Giai
èn da cho len nu.a ma.t phang tren vo.i nhat
1. Hàm z1 = ez/2H anh xa. mi
cat theo doa.n tru.c ao [0, bi], b = ea/2H . Ta k
y hie.u mi
p
èn D(z1 ) len nu.a ma.t

2. Hàm z2 = z12 + b2 = ez/H + ea/H anh xa. mi
phang tren.
àn t`m co da.ng
Hàm anh xa. c
w=
2H
H
ln z2 =
ln[ez/H + ea/H ].
164
èn gio.i ha.n bo.i du.ò.ng tròn do.n vi. và du.ò.ng thang
V du. 4. Anh
xa. mi
tiep x
uc vo.i du.ò.ng tròn ta.i diem z = i len nu.a ma.t phang tren.
Giai
z+i
1. Hàm z1 =
bien diem chung cua du.ò.ng tròn và du.ò.ng thang
zi
thành diem z1 = . T`
u. tnh chat bao toàn du.ò.ng tròn và tnh bao giac cua
èn D(z) là bang vo ha.n:
anh xa. phan tuyen tnh suy ra anh cua mi
D(z1 ) = {0 < Re z1 < 1}.
2. Hàm z2 = z1 anh xa. bang D(z1 ) thành bang D(z2 ) = {0 < Re z2 <
}.
3. Hàm z3 = ei/2z2 quay bang v`
u.a thu du.o..c thành bang nàm ngang
D(z3 ) = {0 < Im z3 < }.
e dàng suy ra`ng hàm
T`
u. do d
z+i
w = ez3 = ei zi
là anh xa. phai t`m.
2.4.3
H`
am Jukovski
Hàm
w=
1
1
z+
2
z
(2.60)
du.o..c go.i là hàm Julovski. Hàm này chnh h`nh ta.i mo.i diem z 6= 0, ; trong
do
1
1
dw
=
1 2
dz
2
z
và co cu..c diem do.n ta.i cac diem z = 0; . Do do hàm Jukovski do.n die.p
ta.i mo i diem z 6= 1 v` w(z) 6= 0 khi z 6= 1 và khong do.n die.p ta.i diem
z = 1.
165
èn D nào do khi và ch khi

ra`ng hàm Jukovski do.n die.p trong mi
Ta lu.u y
èn D khong ch
mi
u.a nh
u.ng ca.p diem khac nhau z1 , z2 lien he. vo.i nhau bo.i
dang th
u.c z1z2 = 1.
1
`
èn D và mi
èn D =
nen anh cua mi
Ta nha.n xet rang v` w(z) w
z
o
n
1
ung nhau. De khao sat anh xa. (2.60) ta xet cac ho.
t = : z D là tr`
z
du.ò.ng cong là: ho. cac du.ò.ng tròn {|z| = r} và ho. cac tia {arg z = }.
àu tien ta t`m anh cua ho. du.ò.ng tròn.
D
Ta da.t z = rei , w = u + iv và thu du.o..c
1 i 1 i
re + e
,
u + iv =
2
r
hay là
1
1
r+
cos
u=
2
r
1
1
v=
r
sin .
2
r
(2.61)

() = z = ei , 0 6 6 2 ,
(2.62)
Ta xet du.ò.ng tròn
( > 0 là so co di.nh). T`

u. (2.61) suy ra ràng qua anh xa. Jukovski, anh cua
du.ò.ng tròn (2.62) là elip
1
1
+
cos ,
u=
(2.63)
1
1
v=
sin ,
2
vo.i cac ban tru.c là

a() =
1
1
+
,
2
1
b() =
2
và vo.i cac tieu diem là w = 1 (v` a2 () b2() = 1). Ba`ng cach khu. tham
so t`
u. phu.o.ng tr`nh (2.63) ta thu du.o..c da.ng chnh tac cua phu.o.ng tr`nh
166
elip
u2
v2
+
= 1,
a2() b2()
6= 1.
(2.64)
1
u.
o.ng ho..p 0 < < 1. V` khi < 1 da.i lu.o..ng r < 0 cho nen t`
1. Tru.`
r
(2.63) suy ra ra`ng khi vòng quanh du.ò.ng tròn () theo hu.o.ng du.o.ng th`
elip tu.o.ng u
.ng trong ma.t phang w se cha.y theo hu.o.ng am. Tha.t va.y khi
0 < < ta co u > 0 và giam t`

u. a() den 0, còn v < 0 và giam t`
u. 0 den
2
u. 0 den a() còn v tang t`

u. b
b(). Khi < < th` u tiep tu.c giam t`
2
3
, u tang t`
u. a den 0, còn v tang t`
u. 0 den b; cuoi
den 0. Khi < t <
2
3
< t < 2 ta co u tang t`
u. 0 den a, còn v giam t`
u. b den 0.
c`
ung khi
2. .
2. Tru `
o ng ho..p r > 1. Trong tru.ò.ng ho..p này hu.o.ng cua du.ò.ng tròn
(2.62) và elip - anh cua no trong ma.t phang w là tr`
ung nhau và cha.y theo
hu.o.ng du.o.ng.
3. Tru.`
o.ng ho..p r = 1. Trong tru.ò.ng ho..p này du.ò.ng tròn {|z| = 1} c
ung
.
bien thành elip vo i cac ban tru.c a() = 1, b() = 0 ngha là bien thành nhat
cat [1, +1] R.
Bay giò. ta xet cac tia
z = rei ,
0<r<
(2.65)
( là so co di.nh). Qua anh xa. Jukovski anh cua tia (2.65) là du.ò.ng cong
1
1
r+
cos ,
u=
2
r
0 < r < +
(2.66)
1
1
v=
r
sin .
2
r
Ba`ng cach khu. tham so r t`
u. (2.66) ta thu du.o..c
v2
k
u2
, k Z.
(2.67)
= 1, 6=
2
2
cos sin
2
e dàng
Du.ò.ng cong (2.67) là du.ò.ng hypecbon vo.i tieu diem ta.i w = 1, d
ch
u.ng minh ràng cac ca.p du.ò.ng knh doi x
u.ng vo.i nhau qua cac tru.c to.a do.
167
(la.p nen t`
u. cac ban knh
z = r(cos i sin ),
0 6 r < 1)
du.o..c anh xa. thành cac hypecbon khong ke dnh, vo.i tieu diem 1 và cac
ban tru.c | cos |, | sin |.
Khi = 0 ta co
1
1
u=
r+
, v = 0 (0 6 r < 1).
2
r
Do do anh cua du.ò.ng knh nàm ngang cua h`nh tròn do.n vi. là khoang vo
ha.n cua tru.c di t`
u. diem 1 den diem +1 qua .
Khi = ta co
2

11
r , 0 6 r < 1.
u = 0, v =
2 r
e dàng suy ra anh cua du.ò.ng knh thang d
T`
u. do d
u.ng là toàn bo. tru.c ao
tr`
u. goc to.a do..
Hien nhien ràng qua anh xa. Jukovski hai ho. du.ò.ng cong (2.64) và (2.67)
tru..c giao vo.i nhau do tnh bao giac cua anh xa. (2.60).
Ta co di.nh l
y sau day:
1
1
- i.nh l
z+
:
D
y 2.4.12. H`
am Jukovski w =
2
z
xa. du.`
1. Anh
o.ng tr`
on {|z| = } th`
anh elip (2.64) 0 < < 1.
.
2. Anh
xa. bao gi
ac h`nh tr`
on do n vi. {|z| < 1} len to`
an b
o. m
a.t ph
ang
d
at c
at theo doa.n [1, +1] R.
ong tr`
u. nh
èu khang di.nh th
u. nhat là hien nhien.
Ch
u.ng minh. 1. Di

1
1
1
1
+ , b() = , nen nhu. ta da noi o. tren elip
2. V` a() =
2
(2.64) cha.y theo hu.o.ng am khi vòng quanh du.ò.ng tròn theo hu.o.ng du.o.ng.
a) Khi 0 ta co
lim a() = ,
lim b() = ,
lim(a() b()) = lim = 0.
168
àn ra và tròn d

àn la.i.
T`
u. do suy ra ra`ng khi 0 th` cac elip to d
b) Khi 1 0 ta co
lim a() = 1,
10
lim b() = 0.
10
àn thành doa.n [1, +1] R.

T`
u. do suy ra ra`ng cac elip anh co - de.t d
.ng gi
u.a du.ò.ng tròn do.n vi. và cac bò. cua nhat cat
Ta xet su.. tu.o.ng u
[1, +1].
Khi r 1 0 và 0 < < th` v 0. Khi r 1 0 và < < 2,
ta co v +0. T`
u. do suy ra ra`ng nu.a du.ò.ng tròn tren bien thành bò. du.o.i
cua nhat cat, còn nu.a du.ò.ng tròn du.o.i bien thành bò. tren.
- i.nh l
àn ngo`
D
y 2.4.13. H`
am Jukovski (2.60)
anh xa. bao gi
ac ph
ai cua h`nh
.
.
t theo doa.n [1, +1] cua
tr`
on do n vi. len to`
an b
o. m
a.t ph
ang w v
o i nh
at c
a
tru.c thu..c.
èu ket lua.n cua di.nh l
Ch
u.ng minh. Hien nhien di
y co the suy ngay t`
u. cho là
1
.
w(z) w
z
Phep ch
u.ng minh tru..c tiep du.o..c tien hành nhu. sau. Ta xet ho. du.ò.ng
tròn {|z| = , > 1}. Anh cua ho. này qua anh xa. (2.60) là nh
u.ng elip cha.y
theo hu.o.ng du.o.ng và vo.i cac ban tru.c là
1
1
a() =
+
,
2
1
!
b() =
.
2
a) Khi 1 + 0 ta co
lim a() = 1,
lim b() = 0.
àn thành doa. n [1, +1]. Ta xet su.. tu.o.ng u

.ng
Do do cac elip (2.60) co - de.t d
gi
u.a du.ò.ng tròn và nhat cat [1, +1]. Khi 1 + 0, và 0 < < ta co
v +0 và khi 1 + 0 và < < 2 ta co v 0.
T`
u. do r
ut ra ket lua.n: nu.a du.ò.ng tròn tren bien thành bò. tren cua nhat
cat và nu.a du.ò.ng tròn du.o.i bien thành bò. du.o.i cua nhat cat [1, +1].
169
b) Khi ta co
lim a() = ,
lim b() =
1
lim[a() b()] = lim = 0.
àn ra và tròn d

àn la.i.
Do do cac elip - anh to d
Nh
a.n xet 2.4.6. Ta.i cac diem z = 1, anh xa. Jukovski khong bao giac. Tha.t
va.y t`
u. (2.60) ta co
1
1
z+
1
w1
z 2 + 1 2z
z
= 2
= 2
1
1
w+1
z + 1 + 2z
z+
+1
2
z
z 1 2
.
(2.68)
=
z+1
Bay giò. ta da.t
1+
z1
; = 2; w =
(2.69)
=
z+1
1
T`
u. do ta suy ra ràng anh xa. Jukovski là ho..p cua ba anh xa. (2.69). Anh
xa.
.
.
.
.
u ba bao giac khap no i tren C, anh xa. th
u hai khong bao giac
th
u nhat và th
.
.
.
.
ta.i diem = 0 (tu o ng u
ng vo i diem z = 1) và ta.i diem = (tu.o.ng u
.ng
vo.i diem z = 1).
Bay giò. ta xet anh xa. ngu.o..c vo.i anh xa. Jukovski. Giai phu.o.ng tr`nh
(2.60) doi vo.i z, ta t`m du.o..c
z = w + w2 1
nhu. va.y hàm
w=z+
z2 1
(2.70)
là hàm ngu.o..c doi vo.i hàm Jukovski. Hàm này là hàm da tri.: mo i diem z se
tu.o.ng u
.ng vo.i hai gia tri. w1 và w2 lien he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c
w1w2 = 1.
170
èn D = C \ [1, +1] hàm (2.70) co the tach thành hai nhanh
Trong mi
àn ngoài doa.n [1, +1] len ph
àn
chnh h`nh: mo.t nhanh se anh xa. bao giac ph
àn ngoài doa.n [1, +1] len
ngoài h`nh tròn do.n vi., còn nhanh kia anh xa. ph
.
àn trong cua h`nh tròn do n vi..
ph
Ta nha.n xet ràng hai nhanh chnh h`nh v`
u.a noi tren day khong the du.o..c
da.c tru.ng bo.i dau cua can th
u.c. Tha.t va.y, ta xet nhanh th
u. nhat: nhanh
èn D = C \ [1, +1] len ph
àn ngoài h`nh tròn do.n vi.. Ta.i diem
anh xa. mi
z = 2 no nha.n gia tri. (2 + 3), và ta.i diem z = 2 no nha.n gia tri. (2 + 3).
V du. 5. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a tren cua h`nh tròn do.n vi.
và tia {x = 0, y > 2} len nu.a ma.t phang tren (h`nh II.2).
H`nh II.2
Giai. Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau day
1. Hàm
1
1
z+
z1 =
2
z
èn D(z) len nu.a ma.t phang tren tr`
anh xa. mi
u. nhat cat theo tru.c ao di t`
u.
3
èn này là D(z1 ).
i. Ta k
y hie.u mi
4
èn D(z1 ) len toàn bo. ma.t phang z2 tr`
u. nhat
2. Hàm z2 = z12 anh xa. mi

9
và [0, ). Ta ch mi
cat ,
16
z2 + 9/16
èn D(z2 ) thành mi

èn
bien mi
3. Anh
xa. phan tuyen tnh z3 =
z2
171
D(z3 ) = C \ R+ . T`
u. cac anh xa. 1) - 3) suy ra ra`ng:
4z 4 + 17z 2 + 4
w = z3 =
2(z 2 + 1)
x2 y 2
àn ngoài h`nh tròn do.n

àn ngoài elip
+
= 1 len ph
V du. 6. Anh
xa. ph
25 16
vi..
Giai. Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau day:
1. V` elip da cho co tieu diem ta.i cac diem
c = 25 16 = 3,
z
àu tien ta d`
ung anh xa. z1 = và thu du.o..c elip vo.i tieu diem 1.
nen d
3
p
2. Hàm z2 = z1 + z12 1 anh xa. h`nh elip v`
u.a thu du.o..c len h`nh tròn
{|z2| < 3}.
z
èn v`
òng da.ng w = 2 cho ta anh cua mi
u.a thu du.o..c là h`nh
3. Anh
xa. d
3
àn t`m là
tròn do.n vi.. Nhu. va.y anh xa. c
z + z2 9
w=
3
n
o
trong do n N
V du. 7. Anh xa. h`nh qua.t Q = |z| < 1, 0 < arg z <
n
len chnh no sao cho cac doa.n

|z| 6 , arg z = 0 , 0 < < 1
và

|z| 6 , arg z =
,0 < < 1
n
.ng.
bien thành doa.n ban knh tu.o.ng u
Ta su. du.ng cac anh xa. trung gian sau:
1. Hàm z1 = z n anh xa. h`nh qua.t Q len nu.a tren cua h`nh tròn do.n
vi.. Doa.n ban knh [0, ] bien thành doa.n [0, n ], doa.n [0, ei/n ] thành doa.n
[0, n ].
172
1
1
èn v`
z2 +
bien mi
u.a thu du.o..c thành nu.a ma.t phang
2
z2
1
1
àn bien t`
du.o.i và doa.n [n , n ] bien thành ph
u. (n + n ) den (n +
2
2
àn bien do là ().
y hie.u ph
n ) di qua . Ta k
p
èn v`
3. Hàm ngu.o..c cua hàm Jukovski z4 = z3 + z32 1 bien mi
u.a thu
du.o..c len nu.a tren cua h`nh tròn do.n vi. và du.ò.ng knh nàm ngang là anh
àn bien t`
cua ph
u. 1 den +1 (qua ).
Anh
xa. ho..p trong ket qua bàng
q
p
n
n 1/n
w = ( + )
z n z n + (z n + z n )2 (n + n )2 .
2. Hàm z2 =
2.4.4
C
ac d
ang c
au so. c
ap kh
ac
u.u trong 2.4.1, 2.4.2 và 2.4.3 mang la.i

Cac dang cau so. cap du.o..c nghien c
cho ta mo.t du.. tr
u. cu.c k`
y quan tro.ng cac anh xa. co. ban. Nhò. cac dang cau
này ta co the xay du..ng cac anh xa. thu..c hie.n bo.i cac hàm so. cap khac. Tha.t
va.y, khi biet cac anh xa. w = f () và = (z) ta se biet ca anh xa. f [(z)]
(phep ho..p cac anh xa.).
e n du.o.i da.ng ho..p mo.t so

èu co the bieu di
Anh
xa. so. cap co. ban bat k`
y d
u.u trong 1. 2. và 3. Tha.t va.y, ta xet
nào do cac anh xa. mà ta da nghien c
cac anh xa. so. cap thu..c hie.n bo.i cac hàm lu.o..ng giac sau day:
1. Hàm w = cos z. Theo di.nh ngha ta co
cos z =
eiz + eiz
(2.71)
Anh
xa. này là ho..p cua ba anh xa.
1
1
+
, trong do mo.i anh xa. trung gian
a) = iz; b) = e ; c) w =
2
.
.
.
èu da du o. c khao sat o tren.
d
èn D là mi
èn D1 , qua anh xa. b) anh
Gia su. qua anh xa. a) anh cua mi
èn D1 là D2 và qua anh xa. c) anh cua mi

èn D2 là mi
èn D . Anh
cua mi
xa.
.
.
.
èn D1 khi và ch khi D1
a) do n die.p khap no i, anh xa. b) do n die.p trong mi
u.ng ca.p diem 1 và 2 lien he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c
khong ch
u.a nh
1 2 = 2ki,
kZ
173
hay là
z1 z2 = 2k,
k Z.
èn D2 khi và ch khi D2 khong ch

u.ng ca.p
u.a nh
Anh
xa. c) do.n die.p trong mi
diem lien he. vo.i nhau bo.i he. th
u.c
1 2 = 1,
u.ng diem mà
hay là D khong ch
u.a nh
eiz1 eiz2 = ei(z1 +z2 ) = 1
u.a nh
u.ng diem mà
t
u.c là D khong ch
z1 + z2 = 2k.
èn D nào do khi và ch
T`
u. do suy ra ra`ng anh xa. (2.71) do.n die.p trong mi
èn D khong ch
u.ng diem mà z1 z2 = 2k, hoa.c z1 + z2 = 2k.
khi mi
u.a nh
2. Hàm w = sin z. T`
u. he. th
u.c

sin z = cos z
2
suy ràng anh xa. w = sin z khac vo.i anh xa. cos z bo.i phep di.ch chuyen ma.t
phang z.
e n qua cac anh xa. da nghien c

Anh
xa. w = sin z c
ung co the bieu di
u.u o.
tren. Ta biet ra`ng, theo di.nh ngha
sin z =
eiz eiz
2i
và do do anh xa. này là ho..p cua bon anh xa.:
a) z1 = iz; b) z2 = ez1 ; c) z3 = iz2; d) w =
èu da du.o..c nghien
trong do mo i anh xa. v`
u.a viet d
3. Anh
xa. w = tg z. Theo di.nh ngha ta co
tg z =
sin z
cos z
(2.72)
1
1
z3 +
= sin z,
2
z3
c
u.u.
(2.73)
174
ut ra:
và do do t`
u. (2.71) và (2.72) r
tg z = i
eiz eiz
e2iz 1
=
i
eiz + wiz
e2iz + 1
Do do anh xa. (2.73) là ho..p cua ba anh xa. quen biet sau day
z2 1
a) z1 = 2iz; b) z2 = ez1 ; c) w = i
z2 + 1
4. C
ung tu.o.ng tu.., anh xa. w = cotg z c
ung là ho..p cua ba anh xa. quen
biet
z2 + 1
a) z1 = 2iz; b) z2 = ez1 ; c) w = i
,
z2 1
èu da du.o..c xet.
trong do mo.i anh xa. trung gian d
5. Hàm w = z , R. Ta co z = elnz . Anh

xa. này là ho..p cua cac
anh xa. trung gian sau day:
a) z1 = ln z;
b) z2 = z1;
c) w = ez2 .
(2.74)
V du.: Ta t`m anh cua goc

D(z) = a < arg z < b, b a 6 2
u.c là anh xa. (2.74)).
qua anh xa. w = z (t
Qua anh xa. a) goc D(z) bien thành mo.t trong cac bang sau
o

D(z1 ) = a + 2k < Im z1 < b + 2k, k Z
(so k du.o..c xac di.nh ba`ng vie.c cho.n nhanh cua logarit trong goc D(z)).
Qua anh xa. b) bang D(z1 ) bien thành bang

D(z2 ) = a + 2k < Im z2 < b + 2k, k Z
èu kie.n là (b a) 6 2.
vo.i di
Do do qua anh xa. w = z goc da cho co anh là mo.t trong cac goc sau

a + 2k < arg w < b + 2k, k Z
neu b a 6 2 và (b a) 6 2.
2.4.5
175
M
o.t s
o v du.
u.ng anh xa. ma u. Nhò. cac anh xa.

Cac anh xa. bao giac da xet o. tren là nh
èn do.n gian khac.
do, ta co the t`m anh xa. bao giac cac mi
V du. 8. T`m anh xa. bao giac h`nh tròn {|z| < 1} len h`nh tròn {|w| < 1}
èu kie.n
thoa man cac di
w(z0 ) = w0 ;
arg w0 (z0 ) = .
Giai. Hàm
= g(z) = ei
z z0
1 z 0z
èu kie.n z0
anh xa. h`nh tròn {|z| < 1} len h`nh tròn {|| < 1} và thoa man di
bien thành 0 và arg g 0 (z0) = .
Hàm
w w0
= h(w) =
1 w0 w
èu kie.n w0 bien
anh xa. h`nh tròn {w < 1} len h`nh tròn {| < 1} thoa man di
thành 0, arg h0 (w0 ) = 0. T`
u. do suy ra ràng hàm w = w(z) xac di.nh bo.i he.
th
u.c
w w0
z z0
= ei
1 w0 w
1 z0z
se là anh xa. muon t`m.
n
o
len h`nh tròn

V du. 9. Anh
xa. h`nh qua.t Q = z C : 0 < arg z <
4
{|w| < 1} sao cho cac diem z = ei/8 và z = 0 bien thành cac diem w = 0 và
w = 1 tu.o.ng u
.ng.
Giai. Hàm z1 = z 4 anh xa. h`nh qua.t da cho len nu.a ma.t phang tren
Im z1 > 0. Khi do cac diem z = ei/8 bien thành z1 = ei/2 = i và diem z = 0
bien thành diem z1 = 0. Bay giò. ta anh xa. nu.a ma.t phang tren v`
u.a thu
du.o..c len h`nh tròn {|z2| < 1} sao cho diem z1 = i bien thành tam cua h`nh
tròn
z1 i
z2 = k
z1 + i
176
e
èu kie.n là diem z1 = 0 bien thành diem z2 = 1. D
So k du.o..c xac di.nh t`
u. di
dàng thay ràng k = 1. T`
u. do suy ra ràng hàm:
w=
i z4
z4 i
=
z4 + i
i + z4
àn t`m.
là anh xa. c
èn nhi. lien gio.i ha.n bo.i hai
V du. 10. T`m anh xa. phan tuyen tnh bien mi
òng tam vo.i
du.ò.ng tròn = {|z 3| = 9} và = {|z 8| = 16} len vành d
tam ta.i diem w = 0 sao cho ban knh ngoài cua vành bàng 1.
òng thò.i doi x
Giai. Diem w = 0 và w = d
u.ng vo.i nhau qua hai du.ò.ng
òng tam. T`
tròn bien cua vành d
u. do, theo di.nh l
y 2.4.7 cac nghi.ch anh cua
òng thò.i doi x
w = 0 và w = c
ung se d
u.ng qua hai du.ò.ng tròn và . Ta
xac di.nh cac nghi.ch anh này. V` tam cua và na`m tren tru.c thu..c nen cac
àn t`m c
diem c
y hie.u cac diem ay là x1 và x2 .
ung na`m tren tru.c thu..c. Ta k
Theo di.nh ngha 9.2 ta co
(x1 3)(x2 3) = 81,
(x1 8)(x2 8) = 256.
Giai he. phu.o.ng tr`nh này ta co: x1 = 24, x2 = 0 (hoa.c x1 = 0, x2 = 24).

àn du.o..c anh xa. len diem w = 0, còn diem
Mo.t trong hai diem v`
u.a t`m du.o..c c
kia len diem w = .
a) Gia su. w = 0 khi z = 24 và w = khi z = 0. Khi do
w=k
z + 24
,
z
(2.75)
àn du.o..c xac di.nh. V` anh xa. (2.75) bien diem z = 0 thành
trong do he. so k c
àn trong cua mo i du.ò.ng tròn trong ma.t phang z se du.o..c
diem w = nen ph
àn ngoài cua anh tu.o.ng u
anh xa. len ph
.ng. V` nàm trong nen qua anh
xa. (2.75) ban knh cua anh du.ò.ng tròn se lo.n ho.n ban knh cua anh du.ò.ng
àn du.o..c xac di.nh sao cho |w| = 1 khi z . Chang
tròn . T`
u. do he. so k c
ha.n ta xet diem z = 12 . Gia tri. w tu.o.ng u
.ng se là
w = 3k;
|w| = 3k = 1 hay là k = 1/3.
177
Nhu. va.y, trong tru.ò.ng ho..p này ta co:

w=
1 z + 24 i
e ,
3
z
R.
(2.76)
ung tu.o.ng
b) Neu ta dòi hoi w = 0 khi z = 0 và w = khi z = 24 th` c
tu.. nhu. o. tren ta co:
w = ei
2z
z + 24
(2.77)
èu kie.n cua bài toan ngu.ò.i ta ch cho tru.o.c ban

Nh
a.n xet 2.4.7. Trong di
knh ngoài cua vành tròn. Ta se ch
u.ng to ra`ng khi do ban knh trong c
ung
hoàn toàn xac di.nh.
Tha.t va.y, bàng cach the vào (2.76) hoa.c (2.77) mo.t diem bat k`
y na`m tren
e dàng thay ràng
du.ò.ng tròn co anh là du.ò.ng tròn trong cua vành tròn, d
.
èn nhi. lien da cho ch co the
ban knh trong ba`ng 2/3. T`
u do suy ra ràng mi
anh xa. len vành tròn mà ty so gi
u.a ban knh trong và ban knh ngoài bàng
2/3.
V du. 11. Anh

xa. bang vo ha.n {0 < x < 1} vo.i cac nhat cat do.c theo cac
tia
n
o
o
n
1
1
x = , h1 6 y <
và
x = + , < y 6 h2 .
2
2
trong do h2 < h1 (H`nh II.3) len nu.a ma.t phang tren.
èn D(z) len mi
èn D(z1 ) là bang na`m ngang
1. Hàm z1 = 2iz anh xa. mi
.
{0 < Im z1 < 2} vo i hai nhat cat (, i 2h1 ] và [i + 2h1, ).
èn D(z1 ) len mi
èn
2. Hàm z2 = ez1 anh xa. mi
D(z2 ) = C \ [(, e2h1 ] [e2h2 , ].
àn t`m co da.ng
T`
u. do suy ra ra`ng anh xa. c
s
e2iz + e2h1
w=
e2iz + e2h2
178
xa. mi
èn gio.i ha.n bo.i cac du.ò.ng tròn {|z 1| = 1}; {|z 2| =
V du. 12. Anh
2} vo.i nhat cat theo doa.n {y = 0, 2 6 x 6 a} (a < 4) len nu.a ma.t phang
tren (h`nh II.4).
179
H`nh II.3
H`nh II.4
4
èn D(z) da cho co anh là bang thang
. Qua anh xa. này mi
1. z1 =
z
i
h 4
èn do là
, 2 . Ta go.i mi
u.ng { < x < 2} vo.i nhat cat theo doa.n
d
a
D(z1 ).
èn D(z1 ) len toàn bo. ma.t phang tr`
2. Hàm z2 = cos z1 se anh xa. mi
u. hai
nhat cat theo tru.c thu..c. Tha.t va.y, phu.o.ng tr`nh cua du.ò.ng thang x = ,
x = 2 co the viet du.o.i da.ng
1 : z = + it,
2 : z = 2 + it,
< t < ;
< t < .
khi z1 bien thien tren 1 th`

z1 1 = cos( + it) = cos cht i sin sht = cht.
Và do do z2 va.ch nen nhat cat tia (, 1].
Tu.o.ng tu.. khi z1 bien thien tren 2 th`

z12 = cos(2 + it) = cht,
và do do z2 va.ch nen nhat cat [1, ).
T`
u. do suy ra
v
u
u 1 + cos 4
u
z
w=u
t
4
4
cos
cos
z
a
180
là anh xa. muon t`m.
V du. 13. Anh

xa. nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a h`nh elip len nu.a ma.t
phang tren (hay ve h`nh !).
z
1. Hàm z1 = , c = a2 b2 bien h`nh elip da cho thành elip vo.i tieu
c
a
diem là +1 và 1. Elip cat tru.c thu..c ta.i hai diem
và cat tru.c ao
a2 b2
bi
.
ta.i diem
a2 b2
p
z
+
z 2 + b2 a2
èn v`
bien mi
u.a thu du.o..c
2. Hàm z2 = z1 + z12 1 =
a2 b2
len nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a h`nh tròn tam z1 = 0 và ban knh là
a+b
R=
.
a2 b2
z2
èn v`
se anh xa. mi
u.a thu du.o..c len nu.a ma.t phang tren
3. Hàm z3 =
R
cat bo nu.a h`nh tròn do.n vi. và
z + z 2 + b2 a2
z1
a2 b2
z3 =
=
R
a+b
a2 b2
z + z 2 + b2 a2
=
a+b
4. Tiep theo ta su. du.ng anh xa. Jukovski
z4 =
1
1
z3 +
2
z3
và thu du.o..c nu.a ma.t phang tren. The gia tri. z3 vào bieu th
u.a viet ta
u.c v`
181
co
z4 =
=
=
=
o
a+b
1 n z + z 2 + b2 a2
+
2
a+b
z + z 2 + b2 a2
z 2 + 2z z 2 + b2 a2 + z 2 + b2 a2 + (a + b)2
2(a + b)(z + z 2 + b2 a2)
2z(z + z 2 + b2 a2) + 2b(a + b)
2(a + b)(z + z 2 + b2 a2)

b
z
a + b z + z 2 + b2 a2
du.ng anh xa. d

òng da.ng và sau vài phep bien doi ta co
Ap
b(a + b)
w = (a + b)z4 = z +
z + z 2 + b2 a2
az b z 2 + b2 a2
=
a2 b2
Do là anh xa. phai t`m.
èn {|z| > 1} vo.i cac nhat cat theo cac doa. n thang
V du. 14. Anh
xa. mi
[a, 1] và [1, b], trong do < a < 1, 1 < b < len h`nh tròn do.n vi..
Giai
1
1
èn D(z) len ph
àn ngoài doa.n
1. Hàm Jukovski z1 =
z+
anh xa. mi
2
z
thang [A, B] R, trong do
1
1
1
a+
; B=
b+
2
a
2

A+ B 2
2. Hàm tuyen tnh z2 = z1

2
A+B
àn ngoài doa.n [1, 1]. T`
du.o..c len ph
u. do r
ut ra
q
w = z2 + z22 1
A=
1
.
b
èn v`
se anh xa. mi
u.a thu
là anh xa. muon t`m.
V du. 15. Anh

xa. nu.a bang {x > 0, 0 < y < 2h} vo.i nhat cat theo tia
{x > h, y = h} (H`nh II.5) len bang vo ha.n {0 < Im w < 1}
182
H`nh II.5
z
èn D(z) len nu.a bang vo.i do. ro.ng là .
anh xa. mi
1. Hàm z1 =
2h
2. Lo..i du.ng tnh chat cua hàm ez , ta xet anh xa.
z2 = ez1
èn thu du.o..c trong ma.t phang z1 len nu.a ma.t phang tren cat bo nu.a
bien mi
èn do là
h`nh tròn do.n vi. và nhat cat {Im z2 > e , Re z2 = 0}. Ta go.i mi
D(z2 ).
3. Hàm
z3 =
1
1
z2 +
,
2
z2

ie/2 ish
2
èn D(z2 ) len mi

èn D(z3 ) là nu.a ma.t phang tren tr`
u. nhat cat theo
bien mi
tru.c ao di t`
u. diem ish .
2
àn bien mi
èn
4. Den day ta thay ro là de co bang na`m ngang ro.ng 2 ta c
.
.
.
.
àn du o ng tru.c thu. c và sau do d`
D(z3 ) len ma.t phang vo i nhat cat theo ph
ung
anh xa. logarit. Nhu. va.y,
z4 = z32
èn D(z4 ) là ma.t phang tr`
anh xa. D(z3i) len mi
u. hai nhat cat

, sh2
và [0, ).
2
z4
èn D(z4 ) len ma.t phang vo.i nhat cat
5. Hàm z5 =
anh xa. mi
2
z4 + sh
4
.
.
àn du o ng tru.c thu..c. T`
u. cac anh xa. trung gian tren day ta suy ra
theo ph
sh2
1
2 .
log 1 +
w=
2 z
2
ch
2h
2.5. Bài ta.p
2.5
183
B`
ai t
a.p
1. Cho hàm
3
3
x (1 + i) y (1 i)
x2 + y 2
f (z) =
khi z 6= 0,
khi z = 0.
Ch
u.ng minh ràng:
1) f (z) lien tu.c ta.i diem z = 0.
èu kie.n Cauchy - Riemann ta.i diem (0, 0)
2) Hàm f(z) thoa man cac di
.
òn ta.i.
nhu ng da.o hàm ta.i diem do khong t
2. Ch
u.ng minh ràng cac hàm
2
xy (x + iy) khi z =
6 0
x2 + y 4
1) f1(z) =
0
khi z = 0;
4/3 5/3
5/3 4/3
x y + ix y
neu z 6= 0,
2
2
x2 + y 2
2) f2(z) = x + y
0
khi z = 0
èu khong co da.o hàm ta.i diem z = 0.
d
èn mà ta.i do hàm
3. T`m mi
f(z) = |x2 y 2 | + 2i|xy|
chnh h`nh.
[Tra lò.i: Hàm chnh h`nh khi
5
(f (z) = z 2) và khi

0 < arg z < , < arg z <
4
4
3 3
< arg z <

,
< arg z < 7
(f (x) = z 2).]
4
2
4
2
4. Gia su. z = (cos + i sin ) và f (z) = u(, ) + iv(, ). Khi do hàm
f (z) là C - kha vi khi và ch khi u(, ) và v(, ) là hàm kha vi cua , và
184
cac da.o hàm rieng cua ch
ung thoa man he. th
u.c
1 v
u
=
,
v
1 u
=
5. Ch
u.ng minh ràng hàm da.ng
w=
z +
,
z +
u.c t`
uy y
thoa man he. th
u.c = 1 anh xa.
trong do , là nh
u.ng so ph
àn trong
du.ò.ng tròn do.n vi. {|z| = 1} len chnh no. Neu = 1 th` ph
àn ngoài.
du.ò.ng tròn do.n vi. du.o..c bien thành ph
6. T`m nh
u.ng diem tren ma.t phang z mà
az + b

1.
= const,

cz + d
az + b
= const,
2.
arg
cz + d
u.c.
u.ng hàng so ph
trong do a, b, c, d là nh
7. Ch
u.ng minh ra`ng anh cua du.ò.ng thang hay du.ò.ng tròn qua anh xa.
az + b
, c 6= 0 là du.ò.ng thang khi và ch khi diem
phan tuyen tnh w =
cz + d
d
z0 = .
c
.
8. Ch
u ng minh ra`ng goc ta.i gi
u.a hai du.ò.ng thang song song là ba`ng 0.
9. Ch
u.ng minh ra`ng 4 diem na`m tren du.ò.ng thang hay du.ò.ng tròn khi và
ch khi ty so kep cua ch
ung là mo.t so thu..c.
|dz|
là bat bien doi vo.i cac anh xa.
10. Ch
u.ng minh ràng da.i lu.o..ng 2
R |z|2
phan tuyen tnh w = w(z) bien h`nh tròn {|z| < R} len chnh no, ngha là
|dz|
|dw|
=
,
R2 |w|2
R2 |z|2
w = w(z).
|dz|
là bat bien doi vo.i cac phep anh xa.
11. Ch
u.ng minh ra`ng da.i lu.o..ng
Im z
phan tuyen tnh bien nu.a ma.t phang tren Im z > 0 len chnh no.
2.5. Bài ta.p
185
12. Ch
u.ng minh ra`ng du.ò.ng thang qua cac diem bat do.ng cua anh xa.
iz + 2
là bien thành chnh no.
w=
zi
13. T`m da.ng tong quat cua anh xa. phan tuyen tnh co hai diem bat do.ng
z1 và z2.
(Tra lò.i : 1) w = Az neu z1 = 0, z2 = , A C;
w z1
z z1
2)
=A
, A C.)
w z2
z z2
14. Day diem (zn ) xac di.nh nhu. sau: z0 là diem cho tru.o.c, zn+1 = f (zn ),
n N, trong do f là hàm phan tuyen tnh co hai diem bat do.ng. Hay khao
sat su.. ho.i tu. cua day do.
du.ng bài 13
Ch d
a n. Gia su. , C là hai diem bat do.ng cua f. Ap
và cach cho day de ch
u.ng minh ra`ng
zn+1
z0
= |A|n+1ei(n+1)
,
zn+1
z0
= arg A.
Tiep do là qua gio.i ha.n d

ang th
u.c khi n .
neu |A| < 1,

.
òn ta.i neu
; 2) lim zn khong t
Tra l`
o i 1) lim zn =
n
n
neu |A| > 1
|A| = 1.
15. Gia su. h`nh tròn do.n vi. du.o..c anh xa. len chnh no sao cho diem z0 cua
no bien thành tam. Ch
u.ng minh ràng khi do nu.a du.ò.ng tròn do.n vi. du.o..c
àu m
anh xa. thành nu.a du.ò.ng tròn khi và ch khi cac d
ut cua no na`m tren
.
.
du ò ng knh di qua z0.
u.c
Ch d
a n. Su. du.ng cong th
w = ei
z z0
1 z0z
1
= .
z0
u.ng cua du.ò.ng tròn = {z C : |z 2| = 2} qua du.ò.ng
16. T`m anh doi x
tròn = {z C : |z 1| = 1}.
èu là w(z0 ) = 0, w
và di
186
Tra l`
o.i. Do là du.ò.ng tròn Apolonius doi vo.i cac diem 1 và 2: |w 2| =
2|w = 1|.
Ch d
a n. Phep bien doi doi x
u.ng qua du.ò.ng tròn hoàn toàn du.o..c xac
di.nh bo.i hàm
w=1+
z1
èu chia ma.t phang

17. Ch
u.ng minh ra`ng mo.i du.ò.ng tròn di qua diem 1 d
èn do.n die.p cua hàm Jukovski.
C thành hai mi
Ch d
a n. Xet du.ò.ng tròn bat k`
y qua 1 và z1 , z2 6 sao cho z1z2 = 1.
Tiep theo, xet anh xa.
w=
z+1
,
k(z 1)
|k| = 1
èn cua ma.t phang z (gio.i ha.n bo.i ) len nu.a ma.t
bien mo.t trong hai mi
èu kie.n z1z2 = 1 suy ra w1 = w2.
phang tren. T`
u. di
18. T`m anh cua h`nh ch
u. nha.t P = {z C : 0 < Re z < , 0 < Im z < b}
qua anh xa. w = cos z.
Tra l`
o.i. Anh là nu.a du.o.i cua h`nh elip vo.i cac ban tru.c ch b và sh b.

1
.
.
`
1 i),
19. Ch
u ng minh rang cac ca.nh cua h`nh vuong vo i dnh n +
2
1
1
èu kie.n
thoa man di
< 1.
n N hàm
| sin z|
| sin z|

1
n. Khi u.o.c lu.o..ng hàm tren cac ca.nh nàm ngang z = xi n+
Ch d
a
2
hay su. du.ng bat dang th
u.c

1
> sh > 1.
sh n +
2
2
u.ng minh ràng cac ho. du.ò.ng
20. Gia su. f (z) = u(z) + iv(z) H(D). Ch
cong u(x, y) = C, v(x, y) = C (C là hàng so t`
uy y
) tru..c giao vo.i nhau.
n. Ch
Ch d
a
u.ng minh ràng hgrad y, grad vi = 0, trong do grad u =
v v
u u
,
, grad v =
,
.
x y
x y
2.5. Bài ta.p
187
u.ng minh ra`ng |f(z)| = const khap no.i trong

21. Gia su. f (z) H(D). Ch
èn D th` hàm f(z) = const trong D.
mi
òi
Ch d
a n. Lay da.o hàm rieng theo x, theo y dang th
u.c u2 + v 2 = C 2 r
èu kie.n Cauchy - Riemann.
ap du.ng di
o
n
èn D = z C : < Re z < , < Im z <

22. T`m anh cua mi
2
2
qua anh xa. w = sin z.
Tra l`
o.i. Anh D là toàn bo. ma.t phang ph
u.c vo.i nhat cat theo tru.c thu..c
t`
u. diem w = 1 den diem w = +1 qua .
ung nhau:
23. Vo.i gia tri. nào cua th` cac ta.p ho..p gia tri. sau day tr`
1. (a2 ) và a2;
2. (a3 ) và a3.
k
, k, m = 0, 1, 2, . . .
[Tra l`
o.i. 1. =
2m + 1
k
2. =
, k, m = 0, 1, 2, . . . )]
3m 1
24. Ch
u.ng minh ràng
1. ii = e/2 e2k ,
2. (1)i = e(2k+1) ,
3. (1) 2 = cos(2k + 1) 2 + i sin(2k + 1) 2, k Z.
Chu.o.ng 3
L
y thuy
et tch ph
an h`
am chnh
h`nh
3.1
èn ph
Tch ph
an trong mi
u.c . . . . . . . . . . . .
3.1.2
- i.nh ngha tch ph

D
an . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
.. ..
an . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
o c lu o. ng tch ph
U
3.1.3
`ng phu.o.ng ph
ap qua gi
o.i ha.n . 194
Tnh tch ph
an b
a
3.1.4
ung v`
a da.ng vi ph
an d
ong . . . . . 200
Da.ng vi ph
an d
o.ng phu. thu
o.c tham s
o . . . . . . . . 213
Tch ph
an du.`
3.1.1
3.1.5
3.2
189
L
y thuy
et Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . .
217
3.2.1
am chnh h`nh . . . 217

Nguyen h`
am di.a phu.o.ng cua h`
3.2.2
Nguyen h`
am cua h`
am chnh h`nh theo tuyen . . . 223
3.2.3
òng
oi v
o.i c
ac tuyen d
Tnh b
at bien cua tch ph
an d
lu
an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
3.2.4
an co. ban th
u. nh
at cua Cauchy 231
C
ong th
u.c tch ph
3.2.5
èn do.n lien . . . . . . . . . . 234

Nguyen h`
am trong mi
3.2.6
an Cauchy (c
ong th
u.c co. ban
C
ong th
u.c tch ph
th
u. hai cua Cauchy) . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
èn ph
3.1. Tch phan trong mi
u.c
3.2.7
189
e n tch ph
Bieu di
an d
oi v
o.i da.o h`
am cua h`
am
chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
- i
èu kie.n du de h`
am f chnh h`nh . . . . . . . . . 250
D
èu h`
oa v`
a m
oi lien he. v
o.i h`
am chnh h`nh . 250
3.2.9 H`
am di
3.2.10 Tch
ph
an
da.ng
Cauchy.
C
ong
th
u.c
Sokhotski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
3.2.8
e n tch ph
èu h`
oa . . . . . . . . . 270
3.2.11 Bieu di
an h`
am di
3.3
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
277
èu kie.n
u.c ba`ng di
Bay giò. xet su.. thu he.p lo.p tong quat cac hàm bien ph
kha tch. Su.. thu he.p do se du.a ta to.i chnh lo.p cac hàm chnh h`nh da du.o..c
nghien c
u.u trong chu.o.ng II. Toàn bo. chu.o.ng này du.o..c dành cho vie.c tr`nh
bày di.nh l
ung hai cong th
u.c
y co. ban trong phep tnh tch phan cua Cauchy c`
co. ban cua nhà toan ho.c noi tieng do.
3.1
3.1.1
èn ph
Tch ph
an trong mi
u.c
- i.nh ngha tch ph
D
an
Gia su. cho tuyen tro.n = (t) : I C, I = [a, b] R và gia su. cho anh xa.
lien tu.c
f : (I) C.
khi do hàm f[(t)] là mo.t hàm lien tu.c tren I.
Ta co di.nh ngha sau day:
- .inh ngha 3.1.1. Tch phan
D
J(f ) =
Zb
a
f [(t)] 0(t)dt
(3.1)
y thuyet tch phan hàm chnh h`nh

Chu.o.ng 3. L
190
an cua h`
am f theo tuyen và du.o..c k
y hie.u là
du.o..c go.i là tch ph
Z
f (z)dz.
Di.nh ngha này ph`

u ho..p vo.i di.nh ngha tch phan du.ò.ng thong thu.ò.ng
(theo ngha Cauchy - Riemann) cua hàm lien tu.c theo khoang compac.
C
ung co the tnh tch phan du.ò.ng theo tuyen tro.n t`
u.ng kh
uc. Trong
.
.
.
tru ò ng ho. p này se cho.n phep phan hoa.ch
a = t0 < t1 < < tn = b
sao cho ha.n che i cua tuyen tren doa.n [ti, ti+1 ] là tuyen tro.n vo.i i bat k`
y,
0 i n 1. Và theo di.nh ngha
Z
XZ
f (z)dz =
f (z)dz.
(3.2)
i
Co the ch
u.ng minh ra`ng gia tri. cua ve phai (3.2) khong phu. thuo.c vào
..
.
.
vie.c cho.n phep phan hoa.ch
Z và trong tru ò ng ho. p khi là tuyen tro n th` di.nh
ngha này cua tch phan f (z)dz tr`
ung vo.i di.nh ngha 3.1.1.
ung dan.
Do do, di.nh ngha tch phan (3.2) là d
V du. 1. Gia su. là du.ò.ng tròn

= z C : |z a| = r
(do do (t) = a + eir , t [0, 2] và f(z) = (z a)n , n Z.
Theo di.nh ngha 3.1.1 ta co:
J (f ) =
(z a)n dz = rn+1 i
Khi n 6= 1 th` J (f ) = 0.
Z2
0
ei(n+1)tdt.
èn ph
u.c
191
Khi n = 1 th`
Z
dz
=i
za
Z2
dt = 2i.
Nhu. va.y:
J (f ) =
2i
khi n 6= 1,
(3.3)
khi n = 1.
Nh
a.n xet 3.1.1. Ba`ng cach da.t f = u + iv và dz = dx + idy ta thu du.o..c:
Z
Z
Z
f(z)dz = udx vdy + i vdx + udy.
(3.4)
e dàng suy ra cac tnh chat sau day

T`
u. di.nh ngha và cong th
u.c (3.4) d
èn ph
cua tch phan trong mi
u.c.
I - Tnh ch
at tuyen tnh. Neu fk (z), k = 1, 2, . . . , n là nh
u.ng hàm lien
tu.c du.o..c cho tren và ak (k = 1, 2, . . . , n) là nh
u.ng hàng so cho tru.o.c th`:
Z X
n
Z
n

X
ak fk (z) dz =
ak fk (z)dz.
k=1
k=1
II - Tnh ch
at c
o.ng tnh. Gia su. cho hai tuyen tro.n
1 (t) : [a, c] C,
2 (t) : [c, b] C
sao cho
1 (c) = 2 (c).
u.ng kh
uc là ho..p cua hai tuyen 1 , 2
Xet tuyen tro.n t`
(t), t [a, c],

1
(t) =
2 (t), t [c, b].

Chu.o.ng 3. L
192
T`
u. di.nh ngha suy ra ra`ng
Z
Z
Z
f (z)dz = f (z)dz + f (z)dz.
1 2
oi v
o.i phep bien d
oi tham s
o. Ta nhac la.i o. day di.nh
III - Tnh b
at bien d
ngha phep thay tham so. Gia su. cho tuyen tro.n
: [a, b] C
và t = t(u) kha vi lien tu.c khi u [a1, b1] (a1 < b1 ) vo.i da.o hàm t0(u) > 0
khap no.i và
t(a1) = a,
t(b1) = b.
Khi do ho..p cua anh xa. u 7 t(u) và

: [a, b] C
se xac di.nh mo.t anh xa. 1 : u 7 [t(u)].
xa. do cho ta mo.t tuyen tro.n và noi ràng 1 thu du.o..c t`
Anh
u. bàng phep
thay the tham so.
- i.nh l
D
y 3.1.1. Tch ph
an (3.1) l`
a m
o.t b
at bien d
o.
oi v
o.i phep thay tham s
N
oi c
ach kh
ac, neu th`
Z
Z
f (z)dz = f (z)dz.
Ch
u.ng minh. Theo di.nh ngha ta co
Zb
Z
f (z)dz = f [(t)] 0(t)dt.
(3.5)
u.c vi
Thu..c hie.n phep thay tham so o. ve phai cua (3.5) và theo cong th
phan hàm ho..p, ta co
Z
f(z)dz =
Zb1
a1
f [1 (u)]10 (u)du
f (z)dz.
èn ph
u.c
193
T`
u. di.nh l
y 3.1.1 ta r
ut ra ket lua.n quan tro.ng là: tch phan da du.o..c xay
du..ng doi vo.i tuyen va n co ngha ca doi vo.i du.ò.ng cong là lo.p cac tuyen
tu.o.ng du.o.ng.
y xac di.nh du.ò.ng cong tro.n nào do
Noi d
ung ho.n: Doi vo.i tuyen bat k`
th` tch phan cua hàm lien tu.c theo tuyen ay co mo.t và ch mo.t gia tri..
IV - Tnh di.nh hu.
o.ng. Doi vo.i tuyen tro.n và tuyen ngu.o..c vo.i no
u. ba`ng phep thay tham so t 7 a+bt, (t) = [a+bt])
(tuyen thu du.o..c t`
ta co:
Z
Z
f(z)dz = f (z)dz.
Tnh chat này du.o..c ch

u.ng minh nhu. di.nh l
y 3.1.1.
3.1.2
..
an
o c lu.o..ng tch ph
U
- i.nh l
a m
o.t tuyen tro.n
D
y 3.1.2. Gia su. l`
: [a, b] C
x [I] v`
v`
a gia su. t 7 f[(t)] l`
aa
nh xa. lien tu.c t`
u. t
a.p ho..p comp
a
ao C. Khi
d
o
Z

f(z)dz 6 sup |f(z)| ||,
o || l`
a d
o. d`
ai cua tuyen .
trong d
Ch
u.ng minh. Gia su.
J (f ) =
f (z)dz = |J(f )|ei .

Chu.o.ng 3. L
194
Ta co
|J(f )| =
ei f (z)dz =
Zb
Zb
ei f [(t)] 0(t)dt

Re ei f [(t)] 0(t) dt.
Do do
|J (f )| 6
Zb
|f((t))|| (t)|dt =
|f(z)||dz|
6 sup |f(z)|
|dz| = sup |f (z)|
Zb n
dx 2 dy 2 o 12
+
dt
dt
dt
= sup |f(z)|||.
èu kie.n
H
e. qua 3.1.1. Neu them v`
ao c
ac gia thiet cua di.nh ly 3.1.2 di
`
|f(z)| 6 M, z , trong d
o M l`
a h
ang s
o n`
ao d
o th`
Z

f (z)dz 6 M ||.
3.1.3
`
Tnh tch ph
an b
ang phu.o.ng ph
ap qua gi
o.i ha.n
Gia su. là phep phan hoa.ch [a, b]

: a = t0 < t1 < < tn = b,
trong do da.t
= max |ti+1 ti |.
i
èn ph
u.c
195
àn tnh hie.u n gi

Ta c
u.a tch phan (3.1) vo.i tong
n1
X

f[(i )] (ti+1 ) (ti ) ,
i [ti, ti+1 ].
i=0
V`
Zti+1
dz = (ti+1) (ti )
ti
nen bieu th
u.c tren co the viet du.o.i da.ng
Zb
f(t) 0(t)dt,
là hàm tren [a, b], bàng f [(i )] tren khoang (ti , ti+1 ). Nhu. va.y
trong do f(t)
Zb

0
|n | = [f ((t) f (t)] (t)dt.

a
Gia su. > 0 là mo.t so cho tru.o.c. Cho.n du nho, sao cho vo.i mo.i ca.p
èu kie.n |t0 t00| < ta d
èu co:
t0, t00 [a, b] thoa man di
|f((t0)) f ((t00))| <
||
èu do co the thu..c hie.n du.o..c v` hàm f|(t)| lien tu.c tren [a, b] do do no
(Di
èu tren doa.n do).
lien tu.c d
Khi do
|f((t)) f(t)| 6
||
và:
|n | 6
|| = .
||

Chu.o.ng 3. L
196
u.a ch
u.ng minh suy ra ra`ng tch phan
T`
u. ket qua v`
f (z)dz là gio.i ha.n
cua tong tch phan Riemann khi 0.

èu v`
u.ng minh và di.nh l
u.a ch
y 3.1.1 suy ràng tch phan du.ò.ng theo
T`
u. di
tuyen khong phu. thuo.c phep tham so hoa tuyen do: hai phep tham so hoa
èu da.c bie.t ho.n
tu.o.ng du.o.ng doi vo.i tuyen ch cho mo.t gia tri. tch phan. Di
n
u.a là cac tong Riemann co the mo ta bo.i cac thua.t ng
u. h`nh ho.c lien quan
àn tnh tch phan. Ta d`
den du.ò.ng cong mà tren do c
u.ng la.i de tr`nh bày
èu do.
mo.t cach ngan go.n di
àu A và diem
Gia su. L(A, B) C là du.ò.ng cong co hu.o.ng vo.i diem d
cuoi B và gia su. tren L(A, B) cho hàm f (z). Thu..c hie.n phep phan hoa.ch
chia du.ò.ng cong L(A, B) thành mo.t so n t`
uy y
cac cung nho bo.i cac diem
z0 = A, z1 , z2, . . . , zn1 , zn = B nàm lien tiep tren L(A, B) (t
u.c là zj d
u.ng
_
tru.o.c zj+1 , j = 0, 1, . . . , n 1). Tren mo i cung nho Lj = zj zj+1 ta lay diem
j t`
uy y
và la.p tong tch phan
Jn =
n1
X
f (j )zj ,
zj = zj+1 zj .
j=0
Gia su. r = max (diam Lj ).

06j6n1
òn ta.i gio.i ha.n lim Jn khi r 0 khong phu. thuo.c vào cach phan
Neu t
hoa.ch L(A, B) thành cac cung nho và khong phu. thuo.c vào vie.c cho.n cac
diem trung gian j th` gio.i ha.n do du.o..c go.i là tch phan du.ò.ng cua hàm f
theo du.ò.ng cong L(A, B):
lim
r0
r1
X
j=0
f (j )zj =
f (z)dz.
L(A,B)
Trong tru.ò.ng ho..p khi L(A, B) là du.ò.ng cong dong A B th` da.t
èn ph
u.c
197
y hie.u là
L(A, B) = L và tch phan du.o..c k
I
Z
J = f(z)dz hay
f(z)dz neu L co di.nh hu.o.ng du.o.ng;
L+
J=
f(z)dz hay
f(z)dz
neu L co di.nh hu.o.ng am.
Tiep theo ta ch
u.ng minh di.nh l
y cho phep ta du.a vie.c tnh tch phan
èn ph
è tnh tch phan du.ò.ng trong mi
èn thu..c (xem (3.4))
trong mi
u.c v
- i.nh l
è su.. t
òn ta.i tch phan du.ò.ng)
D
y 3.1.3. (V
.o.ng cong c
Neu L l`
a du
o hu.o
.ng, do du.o..c v`
a h`
am f(z) lien tu.c tren L
Z`
òn ta.i. Them v`
th` tch ph
an f(z)dz t
ao d
o, neu z = x + iy, f (z) =
L
u(x, y) + iv(x, y) th`

Z
Z
Z
f (z)dz = u(x, y)dx v(x, y)dy + i v(x, y)dx + u(x, y)dy.
L
(3.6)
Ch
u.ng minh. Gia su. zj = xj +iyj , j = j +ij , uj = u(j , j );Zvj = v(j , j ),
zj = xj + iyj . Ta bien doi tong tch phan cua tch phan
f (z)dz:
L
n1
X
f(j )zj =
n1
X
n1
X
j=0
(uj + ivj )(xj + iyj )
j=0
j=0
(uj xj vj yj ) + i
n1
X
(vj xj + uj yj ).
(3.7)
j=0
Neu f lien tu.c tren L th` u và v lien tu.c tren L và do do cac tch phan o. ve
òn ta.i. Ve phai cua (3.7) g
òm cac tong tch phan doi vo.i cac tch
phai (3.6) t
phan du.ò.ng o. ve phai cua cong th
u.c (3.6). Do do khi r 0 ve phai cua
àn den ve phai cua (3.6). T`
(3.7) d
u. do suy ràng ve trai cua (3.7) co gio.i ha.n
khong phu. thuo.c vào cach phan hoa.ch du.ò.ng cong L và khong phu. thuo.c
òn ta.i.
vào cach cho.n cac diem j . Nhu. va.y tch phan o. ve trai cua (3.6) t

Chu.o.ng 3. L
198
Qua gio.i ha.n dang th

u.c (3.7) khi r 0 ta thu du.o..c (3.6). Di.nh l
y du.o..c
ch
u.ng minh.
V du. 1. Tnh tch phan
I=
z pdz,
p = 0, 1, 2, . . .
(3.8)
àu z = a và diem

trong do L là du.ò.ng cong t`
uy y
co do. dài |L| vo.i diem d
cuoi z = b (a và b là nh
u.ng so ph
u.c t`
uy y
).
.
Giai. Gia su z0 , z1, . . . , zn là cac diem chia trong phep phan hoa.ch du.ò.ng
cong L. Trong tru.ò.ng ho..p do: z0 a, zn b và
bp+1 ap+1 =
n
X
n
X
n
X
p+1
zkp+1 zk1
k=1
p
zkp + zkp1 zk1 + + zk1
zk
k=1
zkpzk
k=1
n
X
zkp1 zk1 zk + +
k=1
n
X
pm
zkm zk1
zk
+ +
k=1
n
X
p
zk1
zk .
(3.9)
k=1
àu và tong cuoi o. ve phai cua (3.9) là cac tong tch phan thong
Tong d
thu.ò.ng: trong tong th
u. nhat ta lay diem trung gian là k = zk , còn trong
tong cuoi ta da.t k = zk1 .
lim
r0
n
X
kp zk
k=1
= lim
r0
n
X
kp zk = I.
k=1
Ta xet mo.t tong nào do o. gi

u.a, chang ha.n
Sn0
n
X
k=1
pm
zkm zk1
zk ,
1<m<p
(3.10)
èn ph
u.c
199
và so sanh (3.10) vo.i tong cuoi

Sn =
n
X
p
zk1
zk .
k=1
Ta co
|Sn0
n

X

pm m
m
Sn | =
zk1 (zk zk1 )zk
k=1
n
X
2

m1
=
zk
zkpm zkm1 + zkm2 zk1 + + zk1
k=1
n
X

|zk1 |pm |zk |m1 + + |zk1 |m1 |zk |2
k=1
m
6 mR
n
X
|zk |2 ,
(3.11)
k=1
u. diem bat k`
y cua L den
trong do R là so nào do khong be ho.n khoang cach t`
goc to.a do..
n
P
àn ch
Ta c
u.ng minh ràng lim
|zk |2 = 0. Tha.t va.y, ta co
r0 k=1
n
X
k=1
|zk | =
n
X
|zk | |zk | 6 r
k=1
n
X
|zk | 6 r|L|.
k=1
àn den 0.
Do do khi r 0 th` tong da neu d
T`
u. do suy ra`ng
lim Sn = lim Sn0 = I.
r0
r0
Qua gio.i ha.n (3.9) khi r 0 ta thu du.o..c

bp+1 ap+1 = (p + 1)I I =
t
u.c là
Z
L(a,b)
z p dz =
bp+1 ap+1
,
p+1
bp+1 ap+1
p+1

Chu.o.ng 3. L
200
Z
J=
dz
;
za
= {z : |z a| = r}.
Giai. Phu.o.ng tr`nh cua co the viet du.o.i da.ng:

z = a + rei ,
0 6 6 2,
(xem v du. 1 trong tru.ò.ng ho..p khi n = 1).

2k
Ta cho.n phep phan hoa.ch tk =
và da.t
n
k =
(2k + 1)
tk + tk+1
=
,
2
n
k = 0, 1, . . . , n 1.
Khi do
zk = a + re
2k
i
2
k = a + re
2k+1
i
n
.ng co da.ng
Tong Riemann tu.o.ng u
n1
X
1
2k+1
i
n
k=0 re
n1 h
X
i
h 2(k+1)
2ki
r e n i e n =
e n e n
k=0
i

i
= n e n e n = n 2i sin
n
Do do
Z
h
i
dz
= lim 2n i sin
= 2i.
z a n
n
3.1.4
Da.ng vi ph
an d
ung v`
a da.ng vi ph
an d
ong
è da.ng vi phan. Ta bat d

àu t`
mo.t so khai nie.m v
Trong tiet này ta lu.u y
u.
èn thu..c.
da.ng vi phan trong mi
I. Da.ng vi ph
an d
ung
èn ph
u.c
201
- i.nh ngha 3.1.2. Gia su. P (x, y) và Q(x, y) là nh

u.ng hàm lien tu.c nha.n
D
èn D R2 . Bieu th
gia tri. thu..c hoa.c ph
u.c trong mi
u.c
= P (x, y)dx + Q(x, y)dy = P dx + Qdy
èn D.
du.o..c go.i là da.ng vi ph
an trong mi
V du.. Gia su. f (z) H(D). Khi do
= f (z)dz = [u(x, y) + iv(x, y)][dx + idy]
= (u + iv)dx + (iu v)dy
èn D.
là da.ng vi phan trong mi
- i.nh ngha 3.1.3. Da.ng vi phan = P dx + Qdy du.o..c go.i là da.ng vi ph
an
D
èn D neu t
òn ta.i hàm F cho trong mi
èn D sao cho
d
ung trong mi
dF = ,
am cua da.ng vi phan .
và khi do hàm F du.o..c go.i là nguyen h`
àn
ràng da.ng vi phan d
an to`
an ph
ung thu.ò.ng du.o..c go.i là vi ph
Lu.u y
(hay vi ph
an du).
- i.nh l
èn D v`
ung trong mi
a
D
y 3.1.4. Neu = P dx + Qdy l`
a da.ng vi ph
an d
F1, F2 l`
a hai nguyen h`
am cua n
o trong D th` F2(x, y) = F1(x, y) + C trong
`ng s
D, trong d
o C l`
a h
a
o n`
ao d
o.
F1
F1
= P,
= Q và
Ch
u.ng minh. Theo gia thiet ta co dF1 =
x
y
F2
F2
= P,
= Q. Ta xet hàm
dF2 =
x
y
= F 2 F1 .
= 0,
= 0 trong D. T`
u. do, ap du.ng di.nh l
y 1 khang di.nh ràng
x
y
èu ba`ng 0 trong mi
èn D th` hàm do là
neu mo.i da.o hàm rieng cua hàm d
Ta co
e n V
e n Thuy Thanh. Phep tnh vi ph
Nguy
an M
a.u, D
a.ng Huy Ru
a.n, Nguy
an v`
a tch
èu bien, Nh`
ph
an h`
am nhi
a xu
at ban DHQG H`
a N
o.i, 2001, (di.nh l
y 4, tr. 74)

Chu.o.ng 3. L
202
ha`ng so trong D. Nhu. the F1 F2 = C const trong D, t

u.c là F2 = F1 + C
trong D.
- i.nh l
èn D;
D
y 3.1.5. Neu = P dx + Qdy l`
a da.ng vi ph
an d
ung trong mi
P v`
a Q lien tu.c trong D v`
a L = L(A, B) l`
a du.o
`.ng cong c
o hu.
o.ng, do du.o..c
`m trong D v
àu A v`
n
a
o.i diem d
a diem cu
oi B th`
Z
(3.12)
J = = F (B) F (A)
L
trong d
o F l`
a nguyen h`
am n`
ao d
o cua da.ng vi ph
an .
Ch
u.ng minh. Gia su. dist (L, D) = . Ta k
y hie.u
n
o
.
D = z D : dist(z, D) >
2
Ro ràng D là ta.p ho..p dong. Ta thu..c hie.n phep phan hoa.ch t`
uy y
T chia
.
.
.
du ò ng cong L thành n cung t`

uy y
j , j = 0, n 1 bo i cac diem chia A0 A,
A1 , A2, . . . , An1 , An B (Aj d
u.ng tru.o.c Aj+1 tren L, j = 0, n 1). K
y
hie.u
dj = diam j ,
dT = max dj .
06j6n1
`.ng knh cua phep phan hoa.ch. Gia su. dT < . Khi
Da.i lu.o..ng dT go.i là du.o
2
do
n1 h
i
X
J = F (B) F (A) =
F (Aj+1 ) F (Aj ) , Aj = (xj , yj )
j=0
Ta xet hàm
j (t) = F (xj + xj t, yj + yj t),
0 6 t 6 1.
Ta noi Aj vo.i Aj+1 bo.i doa.n thang và vo.i dT < doa.n thang do se na`m
2
trong D . Ta co
F (Aj+1) F (Aj ) = (1) (0) = 0(j ), 0 < j < 1
F 00 00
F 00 00
(xj , yj )xj +
(x , y )yj
F (Aj+1) F (Aj ) =
x
y j j
èn ph
u.c
Ma.t khac tong tch phan cua I =
203
Z
co da.ng
Jn =
n1 h
X
F
j=0
(x0j , yj0 )xj +
i
F 0 0
(xj , yj )yj .
y
T`
u. do theo di.nh ngha vo.i > 0 và vo.i phep phan hoa.ch du mi.n ta se co
|Jn J| <
Bay giò. ta xet |Jn J |. Ta co
n1 nh
X
F 0 0
F 00 00 i

|Jn J | =
(xj , yj )
(xj , yj ) xj
x
x
j=0
o
h F
F 00 00 i

0
0
(xj , yj )
(xj , yj ) yj
+
y
y
n1
n
X
6
|P (x0j , yj0 ) P (x00j , yj00)||xj |
j=0
o
+ |Q(x0j , yj0 ) Q(x00j , yj00)||yj | .
y Cantor ch
ung lien tu.c
Hàm P và Q lien tu.c trong D và do do theo di.nh l
èu trong D . Do do vo.i du.ò.ng knh phep phan hoa.ch dT du be, mo i hie.u o.
d
ve phai khong vu.o..t qua và do do
|Jn J | 6
n1
X
|xj | + |yj |
j=0
6 2
n1 q
X
(xj )2 + (yj )2 6 2|L|
j=0
trong do |L| là do. dài cua L. Nhu. va.y

|J J | 6 |J Jn | + |Jn J | 6 + 2|L|.
u.ng minh.
y du.o..c ch
V` > 0 be t`
uy y
nen J = J và di.nh l

Chu.o.ng 3. L
204
- i.nh ngha 3.1.4. Gia su. trong mi

èn D cho da.ng vi phan và gia su. tch
D
Z
èu t
òn ta.i.
phan theo mo.i du.ò.ng cong do du.o..c L trong D d
L
Ngu.ò.i ta noi ràng tch phan
o.ng l
ay tch
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao du.`
ph
an trong D neu vo.i hai diem A, B D bat k`
y và vo.i hai du.ò.ng cong do
àu A và diem cuoi B ta co
du.o..c L1 , L2 D bat k`
y vo.i diem d
Z
Z
= .
L1
L2
àu A và
Trong tru.ò.ng ho..p này tch phan ch phu. thuo.c vào diem d
y hie.u
diem cuoi B cua du.ò.ng lay tch phan và ta k
ZB
A
ZB
P dx + Qdy.
- i.nh l
èn cua m
a mi
a.t ph
ang R2, P v`
am
a Q l`
a nh
u.ng h`
D
y 3.1.6. Gia su. D l`
lien tu.c trong D. Khi d
o = P dx + Qdy l`
a da.ng vi ph
an d
ung trong D khi
èu kie.n sau d
v`
a ch khi m
o.t trong
ay thoa m
an:
Z hai di
`.ng cong d
(I) Tch ph
an = 0 theo mo.i du.o
ong do du.o..c L D.
LZ
(II) Tch ph
an kh
ong phu. thu
o.c du.o
`.ng l
ay tch ph
an trong D.
Di.nh l
y 3.1.6 co the phat bieu du.o.i da.ng khac sau day
- i.nh l
èn cua m
a mi
a.t ph
ang R2 , P v`
a Q l`
a nh
u.ng
D
y 3.1.6*. Gia su. D l`
èu kie.n sau d
h`
am lien tu.c trong D. Khi d
o.i nhau:
o ba di
ay l`
a tu.o.ng du.o.ng v
(I) = P dx + Qdy
a da.ng vi ph
an d
ung trong D.
Z l`
`ng
(II) Tch ph
an theo mo.i du.`
o.ng cong d
a b
a
ong do du.o..c trong D l`
L
0.
(III) Tch ph
an
Z
L
`.ng l
ay tch ph
an trong D
kh
ong phu. thu
o.c du.o
èn ph
u.c
205
ò:
u.ng minh di.nh l
Ch
u.ng minh. Ta se ch
y theo lu.o..c d
(I) (II) (III) (I).
.
àu A
a) (I) (II). Gia su L là du.ò.ng cong dong do du.o..c, t
u.c là diem d
èu kie.n (I) thoa man nen da.ng co
và diem cuoi B cua no tr`
ung nhau. V` di
nguyen hàm F . Do do theo di.nh l
y 3.1.5 ta co
Z
= F (B) F (A) = 0,
L
èu kie.n (II) thoa man.

t
u.c là di
uy y
và hai du.ò.ng cong do
b) (II) (III). Ta lay hai diem A, B D t`
du.o..c L1 và L2 t`
u. A den B, L
a du.ò.ng cong co hu.o.ng ngu.o..c vo.i L2 . Ro
2 l`
èu kie.n (II) thoa
ràng là LZ= L1 + L
a du.ò.ng cong dong do du.o..c. V` di
2 l`
man nen
= 0. Do do
=0
Z
L1
L1
t
u.c là tch phan
=0
L
2
Z
L1
=0
L2
L2
khong phu. thuo.c du.ò.ng lay tch phan.
Z
.
.
èu kie.n (III) thoa man, t
c) (III) (I). Gia su di
u c là tch phan
àu và diem
khong phu. thuo.c du.ò.ng lay tch phan mà ch phu. thuo.c diem d
àu cua du.ò.ng lay tch phan là diem co di.nh
cuoi cua du.ò.ng do. Ta lay diem d
(x0, y0) nào do, còn diem cuoi là diem bien thien vo.i to.a do. (, ). Khi do
tch phan se là hàm cua , :
L
F (, ) =
(,)
Z
(x0 ,y0 )
(,)
Z
(x0 ,y0 )
P dx + Qdy.

Chu.o.ng 3. L
206
àn ch
Ta c
u.ng minh ra`ng
F
= P (, ),
F
= Q(, ),
(, ) D.
F ( + h, ) F (, )
àn tnh
Ta c
h
Da.i lu.o..ng F ( + h, ) F (, ) là tch phan cua P dx + Qdy theo du.ò.ng
àu (, ) và diem cuoi ( + h, ). Theo di
èu kie.n (III) ta co the lay
vo.i diem d
du.ò.ng do là doa.n thang na`m ngang noi (, ) vo.i ( + h, ). Ma.t khac v`
(+h,)
Z
Qdy = 0
(,)
nen
(+h,)
Z
F ( + h, ) F (, ) =
(x0 ,y0 )
(,)
Z
(x0 ,y0 )
(+h,)
Z
(,)
Z+h
=
P (x, )dx = hP ( + h, ),
0<<1
u. do suy ra
y gia tri. trung b`nh doi vo.i tch phan. T`
theo di.nh l
F ( + h, ) F (, )
= P ( + h, ), 0 < < 1.
h
V` P (x, y) là hàm lien tu.c nen khi h 0 ta thu du.o..c
F ( + h, ) F (, )
= P (, ).
h0
h
Tu.o.ng tu.. ta ch
u.ng minh du.o..c ràng F0 (, ) = Q(, ). Di.nh l
y du.o..c
ch
u.ng minh.
F0(, ) = lim
Nh
a.n xet 3.1.2. Trong tru.ò.ng ho..p da.c bie.t khi L là bien cua h`nh ch
u. nha.t
thuo.c D (c`
ung vo.i L) vo.i cac ca.nh song song vo.i cac tru.c to.a do. và là
da.ng d
ung trong D th` ta co
Z
= 0.
(3.13)
L
èn ph
u.c
207
èu kie.n c
àn de da.ng co nguyen hàm. Nhu.ng di
èu
Nhu. va.y (3.13) là di
èu kie.n du de da.ng vi phan co nguyen
kie.n do khong phai bao giò. c
ung là di
hàm.
Nh
a.n xet 3.1.3. Neu D là h`nh tròn, P và Q là nh
u.ng hàm lien tu.c trong D
và
Z
= 0, = P dx + Qdy
L
u. nha.t bat k`
y nàm trong D (c`
ung vo.i bien cua
doi vo.i bien L cua h`nh ch
no) vo.i cac ca.nh song song vo.i cac tru.c to.a do. th` là da.ng vi phan d
ung.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, ta co di.nh diem (x0, y0 ) D và (, ) D là diem
òn ta.i hai tuyen L1 và L2 vo.i diem d
àu (x0, y0) và diem cuoi
t`
uy y
. Khi do t
(, ) và mo i tuyen du.o..c ta.o nen t`
u. hai ca.nh cua h`nh ch
u. nha.t vo.i hai ca.nh
song song vo.i tru.c to.a do. và (x0, y0 ) và (, ) là hai dnh doi die.n. Ro ràng
là
Z
Z
= .
L1
L2
èu
.ng vo.i di
Gia su. F (, ) là gia tri. chung cua cac tch phan ay. Tu.o.ng u
do ta co:
F (, ) =
Z
x0
Z
y0
P (x, y0 )dx +
Q(x0, y)dy +
Z
y0
Z
Q(, y)dy
P (x, )dx.
x0
u.ng minh di.nh l

Tu.o.ng tu.. nhu. trong ch
y 10.6* ta co F0 (, ) = P (, ),
F0 (, ) = Q(, ) và do va.y F (, ) là nguyen hàm cua trong D, t
u.c là
là da.ng vi phan d
ung trong D.

Chu.o.ng 3. L
208
II. Da.ng vi ph
an d
ong
- i.nh ngha 3.1.5. Gia su. D R2 là mi

èn; P , Q là nh
u.ng hàm lien tu.c
D
trong D. Da.ng = P dx + Qdy du.o..c go.i là da.ng vi ph
an d
ong trong D neu
èu t
òn ta.i lan ca.n U (M0 ) D cua diem
doi vo.i mo i diem M0 (x0, y0 ) D d
M0 sao cho trong lan ca.n do co nguyen hàm.
Noi mo.t cach ngan go.n: ta dòi hoi ra`ng da.ng vi phan co nguyen hàm di.a
phu.o.ng.
Ta co the gia thiet ra`ng lan ca.n noi tren là h`nh tròn vo.i tam ta.i diem
M0 (x0 , y0). Khi do t`
u.ng minh
u. cac nha.n xet 10.2 và 10.3 và phu.o.ng phap ch
di.nh l
y 3.1.6 ta co
- i.nh l
ac he. s
o P v`
a Q lien tu.c
D
y 3.1.7. Da.ng vi ph
an = P dx + Qdy v
o.i c
.
èn D l`
trong mi
a da.ng vi ph
an d
u. nh
a.t du
ong khi v`
a ch khi d
oi v
o i h`nh ch
.
.
`m trong D (c`
o) v
o i c
ac ca.nh song song v
o.i
be b
at k`y n
a
ung v
o i Zbien cua n
èu thoa m
tru.c to.a d
o. d
an he. th
u.c = 0, trong d
o L l`
a bien cua h`nh ch
u.
L
nh
a.t d
o.
P (x, y)
- i.nh l
èn; P (x, y), Q(x, y),
v`
a
a mi
D
y 3.1.8. Gia su. D R2 l`
x
Q(x, y)
l`
a nh
u.ng h`
am lien tu.c trong D. Da.ng vi ph
an = P dx + Qdy l`
a
y
d
ong trong D khi v`
a ch khi
P (x, y) Q(x, y)
=
y
x
(x, y) D.
èu kie.n c
àn. Theo gia thiet là da.ng dong trong D. Do do
Ch
u.ng minh. Di
(x0, y0 ) D F là hàm trong lan ca.n cua diem (x0, y0) sao cho dF =
trong lan ca.n do, t
u.c là
F
= P,
x
F
= Q.
y
èn ph
u.c
209
u. nhat theo y và dang th

u. hai theo x ta thu
Lay da.o hàm dang th
u.c th
u.c th
du.o..c
2F
P
=
,
y
xy
Q
2F
=
x
yx
Q
P
và
lien tu.c nen cac da.o hàm rieng ho n ho..p o. ve phai lien tu.c.
y
x
ung bàng nhau và t`
u. do
Do do ch
V`
P
Q
=
x
y
èu kie.n du. Trong lan ca.n diem (x0, y0 ) D ta xet hàm
Di
F (, ) =
P (x, y0 )dx +
x0
Q(, y)dy.
y0
uc di t`
u. diem
Do là tch phan cua da.ng = P dx + Qdy theo du.ò.ng gap kh
(x0, y0) den (, ) vo.i cac ca.nh cua no song song vo.i cac tru.c to.a do. và dnh
(x0, y0), (, y0 ) và (, ).
Lay da.o hàm F (, ) theo ta thu du.o..c
F (, )
= P (, y0 ) +
Q(, y)
dy.
y0
P
Q
(, y) =
(, y) và ta co
Nhu.ng theo gia thiet
y
F
(, ) = P (, y0 ) +
P (, y)
dy
y
y0
= P (, y0 ) + P (, ) P (, y0 )
= P (, ).
F (, )
Hoàn toàn tu.o.ng tu.. ta co
= Q(, ). Nhu. va.y F (, ) là nguyen
hàm cua trong lan ca.n cua diem (x0 , y0), t

u.c là là da.ng vi phan dong.

Chu.o.ng 3. L
210
Nh
a.n xet 3.1.4. T`
u. di.nh ngha và cac ket qua tren day ta thay ra`ng mo.i
èu là da.ng dong. Di
èu khang di.nh ngu.o..c la.i noi chung là khong
da.ng d
ung d
èu kie.n bo sung. Ta ch
èu do bàng v
d
ung neu khong co nh
u.ng di
u.ng to di
du. sau
Gia su. D = R2 \ {(0, 0)} và trong D cho
=
xdy ydx
x2 + y 2
y
Hien nhien là da.ng dong trong D v` = dArctg ta.i lan ca.n nào do cua
x
mo i diem (x0, y0 ) R2 \ {(0, 0)}. Tuy nhien khong phai là da.ng d
ung.
.
.
Tha.t va.y, neu là du ò ng tròn x = R cos t, y = R sin t, 0 6 t 6 2 th`
Z
Z2
Z2
R cos t R cos t R sin t (R sin t)

dt
R2 cos2 t + R2 sin2 t
dt = 2 6= 0.
èn ph
III. Bay giò. ta chuyen sang xet da.ng vi phan trong mi
u.c.
- i.nh ngha 3.1.6. 1. Da.ng vi phan = f(z)dz du.o..c go.i là da.ng vi ph
D
an
0
èn D neu t
òn ta.i hàm F (z) thoa man di
èu kie.n F (z) = f(z),
d
ung trong mi
z D.
2. Da.ng vi phan = f (z)dz du.o..c go.i là da.ng vi ph
an d
ong trong D neu
èu t
òn ta.i lan ca.n U (z0) cua diem z0 và t
òn ta.i hàm F (z) trong
z0 D d

U (z0 ) là nguyen hàm doi vo.i f U (z ) .
0
Da.t f(z) = u + iv và dz = dx + idy. Ta co

= f (z)dz = udx vdy + i(vdx + udy) = 1 + i2 .
è 3.1.1. Da.ng vi ph
an = f (z)dz l`
a da.ng d
ung (da.ng d
ong) trong
B
o d
èn D khi v`
mi
a ch khi c
ac da.ng vi ph
an 1 = udx vdy v`
a 2 = vdx + udy
.
.
.
.
òng th`
l`
a da.ng d
ng: da.ng d
ung (tu o ng u
ong) trong D. D
o i, neu F = U + iV
.
l`
a nguyen h`
am d
a V se l`
a nguyen h`
am d
oi v
o i f = u + iv th` U v`
oi v
o.i 1
.ng.
v`
a 2 tu.o.ng u
èn ph
u.c
211
àn ch
è cho tru.ò.ng ho..p da.ng vi phan
u.ng minh bo d
Ch
u.ng minh. Ta ch c
d
ung.
1. Gia su. = f(z)dz là da.ng vi phan d
ung trong D ngha là F là
.
.
nguyen hàm doi vo i f. Gia su F = U + iV .
Ta co
F 0(z) =
V
U
+i
= u + iv.
x
x
V
U
= u,
= v. V` hàm F chnh h`nh trong D nen
T`
u. do r
ut ra
x
x
V
U
V
U
=
;
=
x
y
y
x
Và bay giò. ta co
1 = udx vdy =
V
U
U
U
dx
dy =
dx +
dy
x
x
x
y
và do do 1 là da.ng d

ung trong D và U là nguyen hàm cua no.
Tu.o.ng tu..
U
V
V
V
dx +
dy =
dx +
dy
x
x
x
y
ngha là 2 - da.ng d
ung và V là nguyen hàm doi vo.i no.
2. Bay giò. gia su. 1 và 2 là nh
u.ng da.ng vi phan d
ung và U , V là nguyen
hàm cua ch
ung. Ta co
2 = vdx + udy =
U
= u,
x
U
= v,
y
V
= v,
x
V
= u.
y
V
U
V
U
èu kie.n Cauchy T`
u. do suy ra
=
và
=
, ngha là di
x
y
y
x
Riemann thoa man. Do do F = U + iV chnh h`nh trong D và
V
U
+i
= u + iv = f(z).
x
x
Do do F là nguyen hàm doi vo.i f trong D.
Doi vo.i cac da.ng vi phan dong di.nh l
u.ng minh tu.o.ng
y c
ung du.o..c ch
tu...
F 0(z) =

Chu.o.ng 3. L
212
è v`
u.ng minh ta co the chuyen mo.t so ket qua trong l
y
Nhò. bo d
u.a ch
èn thu..c sang cho da.ng vi phan trong mi
èn
thuyet da.ng vi phan trong mi
ph
u.c. De làm v du., ta se ch
u.ng minh hai di.nh l
y sau day.
- i.nh l
èn D C,
ung trong mi
D
y 3.1.9. Neu = f (z)dz l`
a da.ng vi ph
an d
F1 v`
a F2 l`
a hai nguyen h`
am d
oi v
o.i f trong D th`
F2(z) = F1 (z) + C,
z D,
C = const.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, F2 (z) = U2 + iV2 , F1(z) = U1 + iV1, trong do U1, U2
là nguyen hàm doi vo.i 1 = udx vdy (f = u + iv), còn V1 và V2 là nguyen
hàm doi vo.i 2 = vdx + udy. Do do U2 = U1 + C1, V2 = V1 + C2 trong do C1
và C2 là nh
u.ng ha`ng so. Bay giò. ta co
F2 (z) = U2 + iV2 = U1 + iV1 + C1 + iC2 =
= F1(z) + C,
C = C1 + iC2 = const.
Z
.
- i.nh l
èn D C. Neu f (z)dz
a h`
am lien tu.c trong mi
D
y 3.1.10. Gia su f l`
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao du.o
`.ng l
ay tch ph
an trong D v`
a F l`
a nguyen h`
am d
oi
v
o.i f trong D th` a, b D ta c
o
Zb
f (z)dz = F (b) F (a).
Ch
u.ng minh. Da.t F (z) = U (z) + iV (z), f (z) = u(x, y) + iv(x, y), z = x + iy
ta co
Zb
a
f(z)dz =
Zb
udx vdy + i
Zb
vdx + udy
= U (b) U (a) + i(V (b) V (a))

= F (b) F (a).
èn ph
u.c
3.1.5
213
o.ng phu. thu

o.c tham s
o
Tch ph
an du.`
Gia su. L là du.ò.ng cong co hu.o.ng do du.o..c và D là ta.p ho..p mo. cua ma.t
phang ph
u.c C, còn f(, z) là hàm x
ac di.nh, do.n tri. khi z D và L. Gia
u.u ha.n hay diem vo c`
ung). Ta nhac la.i
su. z0 là diem tu. cua D (z0 là diem h
mo.t vài di.nh ngha lien quan den su.. ho.i tu. cua ho. hàm phu. thuo.c tham so.
- i.nh ngha 3.1.7. 1+ . Hàm (), L du.o..c go.i là gi
o.i ha.n cua hàm
D
f (, z) (ho. hàm !) khi z z0 (z0 6= ) neu
> 0, L = (, ) > 0 : z D {z : 0 < |z z0| < }
|f (, z) ()| < .
2+ . Hàm (), L du.o..c go.i là gio.i ha.n cua hàm f (, z) khi z ,
z D neu
> 0, L = (, ) > 0 : z D {z : |z| > }
|f(, z) ()| < .
àn d
èu d
3+ . Hàm f(, z) d
oi v
o.i L den h`
am () khi z z0 (khi
z ) neu: > 0, = () > 0 (tu.o.ng u
.ng: = () > 0) sao cho
z D {z : 0 < |z z0| < } (tu.o.ng u
.ng: z D {z : |z| > ) và L
th`
|f(, z) ()| < .
K
y hie.u:
f(, z) ()
(zz0 )
Tu.o.ng tu.. nhu. tru.ò.ng ho..p day hàm (t

u.c là khi L N, D R) co the
èu là hàm lien tu.c.
ch
u.ng minh ra`ng gio.i ha.n cua ho. hàm lien tu.c ho.i tu. d
du.ng ket qua này ta ch
Ap
u.ng minh

Chu.o.ng 3. L
214
- i.nh l
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, D C
D
y 3.1.11. Gia su.: 1+ L l`
a du.`
l`
a t
a.p ho..p mo. v
o.i diem tu. l`
a z0;
+
a h`
am cua
a h`
am lien tu.c tren L z D nhu. l`
2 f(, z), L, z D l`
.
3+ f(, z) ().
(zz0 )
Khi d
o
lim
zz0
f(, z)d =
lim f (, z)d =
zz0
L
()d
a phep qua gi
o.i ha.n du.
o.i d
au tch ph
an du.`
o.ng c
o the thu..c hie.n du.o..c.
t
u.c l`
Ch
u.ng minh. Theo nha.n xet o. tren hàm gio.i ha.n () là hàm lien tu.c tren
L.
V` f (, z) () khi z z0 nen: > 0, = () > 0 sao cho L
|f(, z) ()| <
,
|L|
z D {z : 0 < |z z0| < }
du.ng di.nh l
è u.o.c lu.o..ng
y 3.1.2 v
trong do |L| là do. dài cua du.ò.ng cong L. Ap
tch phan ta co
Z
Z

|L| = .
[f(, z) ()]d 6 |f (, z) ()|dS <
|L|
L
V` > 0 là so t`
uy y
nen t`
y.
T`
u. di.nh l
y 3.1.11 ta thu du.o..c cac tru.ò.ng ho..p rieng sau day.

H
e. qua 3.1.2. Gia su. L l`
a du.`
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, fn n=1 l`
a d
ay
h`
am lien tu.c tren L v`
a fn f () tren L. Khi d
o
(n)
fn ()d
(n
f ()d.
èn ph
u.c
215
i
a du.`
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, chu
o
H
e. qua 3.1.3. Gia su. L l`
X
un () = u1() + u2 () + + un () + . . .
n>1
èu tren L den t

c
ac h`
am lien tu.c tren L h
o.i tu. d
ong S(). Khi d
o chu
oi
P
o ha.ng v
o.i ngha l`
a
un () c
o the tch ph
an theo L t`
u.ng s
n>1
Z hX
L
n>1
un () d =
XZ
un ()d =
n>1 L
S()d.
è 3.1.2. (Bat dang th

B
o d
u.c Lagrange) Gia su. doa.n [a, b] R v`
a f :
[a, b] C l`
a h`
am lien tu.c tren [a, b], kha vi ta.i mo.i diem cua khoang (a, b).
Khi d
o
|f(b) f (a)| 6 |f 0 ()|(b a),
a < < b.
Ch
u.ng minh. Gia su. Arg[f(b) f (a)]. Khi do
|f(b) f (a)| = ei [f(b) f (a)] = ei f (b) ei f (a).
Da.t ei f(x) = u(x) + iv(x), x [a, b]. Ta co
|f(b) f(a)| = (u(b) + iv(b)) (u(a) + iv(a))
= u(b) u(a) + i(v(b) v(a)).
àu tien là so thu..c). Do
Hien nhien ràng ve cuoi c`
ung phai là so thu..c (v` ve d
òn ta.i diem
do v(b) v(a) = 0. T`
u. do theo di.nh l
y Lagrange doi vo.i hàm u, t
(a, b) sao cho
|f (b) f(a)| = u0()(b a) 6 |f 0 ()|(b a)
- i.nh l
D
y 3.1.12. (Da.o hàm tch phan du.ò.ng theo tham so)
Gia su.

Chu.o.ng 3. L
216
o.ng cong c
o hu.
o.ng do du.o..c, D l`
a t
a.p ho..p mo. cua m
a.t ph
ang
1+ L l`
a du.`
ph
u.c C.
2+ f(, z), z D, L l`
a h`
am lien tu.c theo tren L z D c`
on
0
fz (, z) l`
a h`
am lien tu.c tren L D v`
a
Z
(z) = f (, z)d, z D.
L
o
Khi d
0
(z) =
fz0 (, z)d
(3.14)
a
v`
a 0 (z) lien tu.c tren D hay l`
Z
Z
d
f (, z)d.
f (, z)d =
dz
z
L
àn ch
Ch
u.ng minh. Ta c
u.ng minh ràng bieu th
u.c
Z
f (, z + z) f (, z)
(z + z) (z)
=
d
z
z
L
àn den (3.14) khi z 0, hay là

d
Z h
i
f (, z + z) f (, z)
J (z) =
fz0 (, z) d 0,
z
z 0.
è u.o.c lu.o..ng tch phan ta co

Tru.o.c het, theo di.nh l
y 3.1.2 v
Z

f (, z + z) f(, z)

|J(z)| 6
fz0 (, z)ds.
z
L
Xet hàm
g(t) =
f (, z + tz) f (, z)
fz0 (, z)t,
z
0 6 t 6 1.
3.2. L
y thuyet Cauchy
217
du.ng bat dang th

u.c Lagrange cho hàm g(t) ta thu du.o..c
Ap
f (, z + z) f (, z)

0
|g(1) g(0)| =
fz (, z)
z

0
6 |g ( )| 1 = fz0 (, z + z) fz0 (, z), 0 < < 1.
Nhu. va.y
|J(z)| 6
|fz0 (, z + z) fz0 (, z)|ds.
èu tren ta.p ho..p dong LU (z),

V` fz0 (, z) lien tu.c tren LD nen no lien tu.c d
trong do U (z) là lan ca.n nào do cua diem z: U (z) D. Do do > 0, > 0:
|fz0 (, z + z) fz0 (, z)| < ,
Nhu. va.y
|J (z)| 6
z : |z| < , z + z U (z), L.
ds = |L|,
|z| <
và do do J (z) 0, khi z 0.

Tiep theo ta co
Z
0
0
| (z1 ) (z2)| 6 |fz0 (, z1) fz0 (, z2)|ds
6
L
Z
ds = |L|,
|z1 z2| < ,
t
u.c là hàm 0(z) lien tu.c tren D.
3.2
3.2.1
L
y thuy
et Cauchy
Nguy
en h`
am di.a phu.o.ng cua h`
am chnh h`nh
è t
òn ta.i nguyen hàm doi vo.i hàm chnh
Bay giò. ta chuyen sang xet van d
h`nh. Ta co

Chu.o.ng 3. L
218
- i.nh ngha 3.2.1. Gia su. hàm f H(D). Hàm F (z) H(D) du.o..c go.i là
D
nguyen hàm cua hàm f(z) neu
F 0(z) = f (z),
z D.
Neu F (z) là mo.t nguyen hàm nào do doi vo.i hàm chnh h`nh f (z) trong
èn D th` ta.p ho..p mo.i nguyen hàm cua no du.o..c cho bo.i cong th
mi
u.c F (z)+C,
trong do C là ha`ng so t`
uy y
(xem tiet 3.1.4).
.
è t
òn ta.i nguyen hàm doi vo.i hàm chnh h`nh, d
àu
De nghien c
u u van d
è t
òn ta.i nguyen hàm di.a phu.o.ng tac du.ng trong lan ca.n
tien ta xet van d
àu vie.c do t`
cua mo.t diem nào do. Ta bat d
u.ng minh di.nh l
y
u. vie.c ch
y cu..c k`
quan tro.ng sau day.
- i.nh l
èn cua m
a mi
a.t ph
ang ph
u.c C. Neu
D
y 3.2.1. (Cauchy) Gia su. D l`
f H(D) th` da.ng vi ph
an f (z)dz l`
a da.ng vi ph
an d
ong trong D.
Z
.
.
àu tien ta ch
u ng minh ràng f (z)dz = 0 trong do
Ch
u ng minh. 1. D
èu kim
là bien cua tam giac t`
uy y
nàm trong D co di.nh hu.o.ng ngu.o..c chi
òng h
ò.
d
Gia su. ra`ng
Z

(3.15)
f (z)dz = () > 0.
Ta chia thành bon tam giac con bo.i cac du.ò.ng trung b`nh và gia thiet
èu du.o..c di.nh hu.o.ng ngu.o..c
ra`ng bien cua và cua cac tam giac con này d
èu kim d
òng h
ò. Gia su. bon tam giac con du.o..c k
chi
y hie.u là i , i = 1, 2, 3, 4
.
.
.
.
.
vo i bien tu o ng u
ng i. V` nh
u ng tch phan theo cac du.ò.ng trung b`nh
àn theo hai hu.o.ng ngu.o..c nhau nen ch
du.o..c lay hai l
ung trie.t tieu la n nhau
và ta co
Z
f(z)dz =
4 Z
X
i=1
f (z)dz =
4
X
i=1
(i ).
3.2. L
y thuyet Cauchy
219
T`
u. do r
ut ra
Z
Z

Z

f (z)dz +
f (z)dz
() = f(z)dz 6
1
Z
Z

+
f(z)dz +
f (z)dz .
òn ta.i t nhat mo.t

Do do trong so bon h`nh tam giac i , i = 1, 2, 3, 4 t
()
. Ta k
y hie.u tam giac do là 1. Nhu. va.y
h`nh mà (i ) >
4
Z
()

f(z)dz >

4
1
Ta la.i chia tam giac 1 thành bon tam giac ba`ng nhau bo.i cac du.ò.ng
òn ta.i mo.t
trung b`nh nhu. o. tren. Trong so bon tam giac v`
u.a thu du.o..c, t
èu kie.n
h`nh, gia su. do là h`nh tam giac 2 , thoa man di
()
Z

f(z)dz >

42
2
àn, ta co the di den day vo ha.n cac h`nh

Tiep tu.c qua tr`nh này vo ha.n l
òng nhau:
tam giac l
1.
(1) (2 ) (k ) (k+1 ) . . . ,
(k ) D,
(3.16)
2. do. dài
1
1
|n | = |n1| = n ||,
2
2
3.
()
Z

f (z)dz > n

4
n
(3.17)

Chu.o.ng 3. L
220
òn ta.i diem z0 duy nhat thuo.c mo.i tam

T`
u. tnh chat (3.16) suy ra ràng t
n
n
giac , z0 , n. Hien nhien z0 D và do do hàm f (z) chnh h`nh ta.i
diem z0. T`
u. do suy ra ra`ng > 0, > 0:
f (z) f (z )

0

0
f (z0 ) < ;

z z0
z D : |z z0| < .
(3.18)
Ro ràng là N N : n > N th` n nàm trong h`nh tròn {|z z0| < }
và do do z n ta co (3.18) hay là
|f(z) f (z0 ) f 0 (z0)(z z0)| < |z z0 |.
ra`ng khoang cach |z 0 z| gi
u.a hai diem cua mo.t tam giac luon
Ta lu.u y
luon be ho.n chu vi cua no. Do do doi vo.i z n ta co
|z z0| < |n| =
||
2n
(3.19)
Tiep theo ta co
Z
[f(z) f (z0 ) f 0 (z0)(z z0)]dz =
f(z)dz f(z0)
dz + f (z0 )
zdz z0f (z0)
Theo di.nh ngha tch phan ta co

Z
dz = 0;
n
zdz = 0
ut ra
và t`
u. (3.20) r
Z
n
[f(z) f(z0 ) f (z0)(z z0)]dz =
Z
n
f (z)dz.
dz.
(3.20)
3.2. L
y thuyet Cauchy
221
u.a viet và t`

u. (3.17) và (3.19) suy ra
Do do t`
u. dang th
u.c v`
Z

()

6
f(z)dz

n
4
n
Z

0
=
[f(z) f (z0 ) f (z0)(z z0)]dz
n
||2
4n
và t`
u. do
() 6 ||2.
(3.21)
uy y
, còn || và tch phan
V` là da.i lu.o..ng be t`
f (z)dz khong phu.
u.c (3.21) suy ra ra`ng () = 0, hay là

thu
u. bat dang th
Z o.c vào nen t`
f (z)dz = 0.
èu ch
2. T`
u. di
u.ng minh trong 1) suy ra ra`ng
f (z)dz = 0 doi vo.i h`nh
(R)
ch
u. nha.t bat k`
y R D c`
ung vo.i bien (R) cua no. Ro ràng là
Z
1 = 0,
(R)
2 = 0 và do do 1 và 2 là nh

u.ng da.ng vi phan d
ung trong lan ca.n
(R)
èn D (xem di.nh l

mo i diem cua mi
y 3.1.3), ngha là: 1 và 2 là nh
u.ng da.ng
è da ch
vi phan dong trong D. T`
u. bo d
u.ng minh trong 3.1.4 suy ra ra`ng
= f (z)dz = 1 + i2 là da.ng dong trong D. Di.nh l
u.ng minh
y du.o..c ch
hoàn toàn.
- i.nh l
a
D
y 3.2.2. Neu h`
am f H(D) th` f c
o nguyen h`
am di.a phu.o.ng v`
nguyen h`
am n`
ay chnh h`nh.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` f H(D) nen f (z)dz là da.ng vi phan dong trong
òn ta.i nguyen hàm di.a phu.o.ng du.o..c suy t`
D. Do do su.. t
u. di.nh ngha da.ng

Chu.o.ng 3. L
222
vi phan dong. Nguyen hàm do là hàm chnh h`nh v` hàm chnh h`nh f là da.o
hàm cua no.
- i.nh l
èn
am lien tu.c f (z) chnh h`nh ta.i m
o i diem cua mi
D
y 3.2.3. Gia su. h`
`m tren du.o
D c
o the tr`
u. ra nh
u.ng diem n
`.ng th
ang song song v
o.i tru.c
a
thu..c. Khi d
o da.ng vi ph
an f (z)dz l`
a da.ng d
ong trong D.
èn D,
Tru.ò.ng ho..p da.c bie.t, neu hàm f(z) chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
co the tr`
u. ra nh
u.ng diem co la.p th` f (z)dz là da.ng vi phan dong.
y 3.2.3 là su.. khai quat hoa cua di.nh l
y 3.2.1.
Nhu. va.y, di.nh l
àn ch
Ch
u.ng minh. Ta c
u.ng minh tch phan
Z
f (z)dz = 0
(3.22)
u. nha.t R D bat k`
y.
doi vo.i bien R cua h`nh ch
1. Neu h`nh ch
u. nha.t R khong cat th` (3.22) là hien nhien.
u. nha.t R co bon
2. Gia su. mo.t ca.nh cua R nàm tren . Gia su. h`nh ch
dnh là u, u + a, u + ib, u + a + ib trong do u, u + a ; a, b R. Ta k
y hie.u
.
.
R() là h`nh ch
u nha.t vo i bon dnh là
u + i,
u + a + i,
u + ib,
u + a + ib,
trong do là so du.o.ng du be. Khi do

Z
f (z)dz = 0.
R()
Nhu.ng khi 0 th`
f (z)dz
f (z)dz. Do do
R()
Z
R
f (z)dz = 0.
3.2. L
y thuyet Cauchy
223
0
.
u. nha.t RZ thành hai h`nh ch
3. Bay giò. gia su. chia h`nh ch
Z u nha.t R và
èu ch
R00. T`
u. di
u.ng minh tren suy ra ra`ng
f (z)dz = 0 và
f (z)dz = 0.
R0
R00
Do do
Z
f (z)dz = 0.
3.2.2
Nguy
en h`
am cua h`
am chnh h`nh theo tuy
en
èn D
Trong tiet tru.o.c ta da ch
u.ng minh ràng mo.i hàm chnh h`nh trong mi
.
.
.
èn do. Van d
òn ta.i nguyen
èu co nguyen hàm di.a phu o ng trong mi
è v
è su. t
d
àn ph
hàm toàn cu.c trong D co ph
u.c ta.p ho.n. Trong tiet này ta se neu
phu.o.ng ph
ap d
an cac nguyen hàm di.a phu.o.ng thành nguyen hàm theo
tuyen.
- i.nh ngha 3.2.2. Gia su. trong mi
èn D cho hàm f và : I D (I = [a, b])
D
èn D. Hàm
là tuyen lien tu.c t`
uy y
trong mi
F : I 7 C
du.o..c go.i là nguyen hàm cua hàm f do.c theo tuyen neu
1. hàm F lien tu.c tren [a, b],
òn ta.i lan ca.n U D cua diem (t0) mà
2. vo.i diem t0 [a, b] t`
uy y
, t
ta.i do hàm f co nguyen hàm Fu sao cho Fu ((t)) = f (t) vo.i mo.i t thuo.c lan
ca.n u(t0) [a, b].
- i.nh l
am f H(D) v`
a l`
a tuyen (lien tu.c) b
at k`y thu
o.c
D
y 3.2.4. Gia su. h`
.
òn ta.i v`
D. Khi d
ung t
a x
ac
o nguyen h`
am cua f do.c theo tuyen bao gi`
o c
.
.
.
`
di.nh do n tri. v
o i su. sai kh
ac m
o.t h
ang s
o c
o.ng.
òn ta.i. Doi vo.i mo i gia tri. t0 [a, b], t
òn ta.i lan ca.n
Ch
u.ng minh. 1. Su.. t
v(t0) [a, b] sao cho anh xa. bien no vào h`nh tròn mo. mà ta.i day hàm f co
224

Chu.o.ng 3. L
òn ta.i mo.t phep phan

nguyen hàm (di.nh l
y 3.2.2). V` doa.n [a, b] compac nen t
hoa.ch h
u.u ha.n doa.n [a, b] thành cac doa.n con Ik = [tk , tk+1 ], k = 0, 1, . . . , n
sao cho (Ik ) thuo.c h`nh tròn Uk D, k = 1, 2, . . . , n mà ta.i do hàm f co
nguyen hàm Fk . Trong so nh
ung khac nhau bo.i
u.ng nguyen hàm cua f (ch
mo.t ha`ng so co.ng) ta se cho.n mo.t nguyen hàm t`
uy y
. Ta k
y hie.u no là F1 .
Ta xet mo.t nguyen hàm nào do cua f trong h`nh tròn U2 . V` U1 U2 6=
(v` ch
u.a diem (t1 )) và lien thong nen nguyen hàm này ch sai khac F1 bo.i
mo.t ha`ng so co.ng (v` do là nguyen hàm cua c`
ung mo.t hàm). Do do, trong
òn ta.i mo.t nguyen hàm F2 mà F2 F1
cac nguyen hàm cua f trong U2 , t
.
trong giao U1 U2. Gia su
F
trong U1 ,
1
G1 =
F2 trong U2 .
Khi do G1 là nguyen hàm cua hàm f trong U1 U2 .
Tiep tu.c qua tr`nh l
y lua.n do, ta.i mo i Uk ta se cho.n du.o..c nguyen hàm
Fk sao cho
Fk Fk1
.ng là nguyen
trong giao Uk1 Uk (k = 2, 3, . . . , n) và hàm Gk1 tu.o.ng u
hàm cua f trong U1 U2 Uk .
Ta xet hàm F (t) = Fk ((t)), t Ik , k = 1, 2, . . . , n. Do là hàm lien tu.c
àn ch
tren I (do cach xay du..ng). Ta c
u.ng minh ràng F (t) là nguyen hàm
òn ta.i mo.t
cua f do.c theo tuyen . Tha.t va.y, doi vo.i mo i diem t0 [a, b] t
lan ca.n mà ta.i do
F (t) = FU ((t)),
trong do FU là nguyen hàm cua f trong lan ca.n U I cua diem (t0).
èu là nh
2. Tnh duy nh
at. Gia su. F1 và F2 d
u.ng nguyen hàm cua f do.c
theo . Trong lan ca.n U (t0 ) cua diem t0 [a, b] ta co
F1 = F (1)((t)),
F2 = F (2)((t)),
3.2. L
y thuyet Cauchy
225
trong do F (1) và F (2) là hai nguyen hàm cua f ta.i mo.t lan ca.n nào do cua
(t0). V` hie.u F1 F2 là hàng so nen suy ra ràng hàm
(t) = F1 (t) F2(t)
àn ch
là ha`ng so trong lan ca.n u(t0). Ta c
u.ng minh ràng
= const,
t [a, b].
Tha.t va.y, xet ta.p ho..p

E = {t [a, b] : (t) = (t0)}.
Ta.p ho..p E co cac tnh chat sau day
a) E 6= v` t0 E,
òn
b) E là ta.p mo. v` là ha`ng so di.a phu.o.ng và vo.i mo i diem t E t
ta.i mo.t lan ca.n u(t) E,
c) E là ta.p dong. V` lien tu.c (v` là hàng so di.a phu.o.ng) cho nen neu
tn E th` t`
u.c (tn ) = (t0) ta co:
u. he. th
lim (tn ) = (t ) = (t0 )
tn t
va.y t E. Do do E = I (v` I lien thong).

Nh
a.n xet 3.2.1. Neu anh xa. là hàng so th` hien nhien ràng nguyen hàm
èu là hàng so.
bat k`
y cua hàm f do.c theo d
Trong tru.ò.ng ho..p neu biet mo.t nguyen hàm cua hàm f do.c theo tuyen
th` tch phan cua f theo du.o..c tnh bàng cong th
u.c Newton - Leibnitz.
- i.nh l
a tuyen tro.n t`
u.ng kh
uc v`
a h`
am f lien
D
y 3.2.5. Gia su. : [a, b] C l`
tu.c tren v`
a c
o nguyen h`
am F (t) do.c theo . Khi d
o
Z
f(z)dz = F (b) F (a).
(3.23)

Chu.o.ng 3. L
226
èn
àu tien gia su. là tuyen tro.n và nàm tro.n trong mi
Ch
u.ng minh. 1. D
mà hàm f co nguyen hàm. Gia su. F là nguyen hàm cua f do.c theo , hàm
F [(t)] khac F mo.t hàng so co.ng, t
u.c là:
F (t) = F [(t)] + C.
0
òn ta.i da.o
V` là tuyen tro.n và F (z) = f (z) nen vo.i mo.i t [a, b] t
hàm lien tu.c
F 0(t) = f ((t)) 0 (t).

Do do
Z
f(z)dz =
Zb
f [(t)] (t)dt =
Zb
F 0(t)dt = F (b) F (a).
u.ng kh
uc. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
2. Tru.ò.ng ho..p là tuyen tro.n t`
the chia thành mo.t so h
u.u ha.n tuyen
: [t , t+1 ] C,
a = t0 < t 1 < < t n = b
èu là tro.n và d

èu na`m trong mi
èn mà hàm f co nguyen
sao cho mo i tuyen d
hàm.
Do do
Z
f dz = F (t+1 ) F (t ).
(3.24)
u.c (3.23).
Bàng cach co.ng cac dang th
u.c (3.24) ta thu du.o..c cong th
èn D. Khi do, t`
Nh
a.n xet 3.2.2. Gia su. hàm f chnh h`nh trong mi
u. di.nh l
y
11.4 và 11.5 ta co the di.nh ngha tch phan cua hàm f theo tuyen lien tu.c
D bat k`
y nhu. là so gia cua nguyen hàm cua no do.c theo khi t bien
thien tren [a, b]. Tch phan (3.23), hien nhien là bat bien doi vo.i phep thay
tham so. Do do, ta co the xet tch phan cua hàm chnh h`nh theo du.ò.ng
cong lien tu.c bat k`
y.
3.2. L
y thuyet Cauchy
3.2.3
227
ac tuy
en
Tnh b
at bi
en cua tch ph
an d
oi v
o.i c
òng lu
d
an
è tnh bat bien cua tch phan

u.ng minh di.nh l
Tru.o.c khi ch
y quan tro.ng v
òng luan, ta ch
è
hàm f H(D) theo cac tuyen d
u.ng minh di.nh l
y sau day v
òn ta.i cua nguyen hàm theo anh xa..
su.. t
- i.nh ngha 3.2.3. Gia su. : (t, u) 7 (t, u) là anh xa. lien tu.c h`nh ch
u.
D
nha.t
o
n
2
0
0
R = (t, u) R : a 6 t 6 b, a 6 u 6 b
èn D R2 và là da.ng vi phan dong o. trong D. Hàm lien tu.c (t, u)
vào mi
du.o..c go.i là nguyen h`
am cua da.ng vi ph
an d
anh xa. (t, u)
ong d
oi v
o.i
.
èu kie.n: vo i diem (t0 , u0) R bat k`
òn ta.i lan ca.n
neu no thoa man di
y, t
òn ta.i nguyen hàm F cua
U ((t0, u0 )) cua diem (t0, u0 ) và trong lan ca.n do t
sao cho
(t, u) = F [(t, u)]
àn (t0 , u0).
vo.i mo.i diem (t, u) du g
- i.nh l
ac gia thiet cua di.nh ngha 3.2.3 nguyen h`
am (t, u)
D
y 3.2.6. V
o.i c
.
.
òn ta.i v`
cua da.ng d
anh xa. bao gi`
o c
ung t
a x
ac di.nh do.n tri.
ong d
oi v
oi
`
ac h
ang s
o c
o.ng.
v
o.i su.. sai kh
u. nha.t R là compac nen ta co the chia no thành
Ch
u.ng minh. V` h`nh ch
nh
u.ng h`nh ch
u. nha.t con bàng cach chia khoang bien thien cua t bo.i cac
diem ti và khoang bien thien cua u bo.i cac diem uj sao cho vo.i i và j bat k`
y
.
qua anh xa. anh cua h`nh ch
u nha.t
o
n
Rij = (t, u) : ti 6 t 6 ti+1, uj 6 u 6 uj+1
thuo.c h`nh tròn mo. Uij mà ta.i do da.ng co nguyen hàm Fij .
228

Chu.o.ng 3. L
Ta co di.nh j. V` cac nguyen hàm khac nhau bo.i hàng so co.ng và v` giao
Uij Ui+1,j 6= (và lien thong) nen co the them cho mo i nguyen hàm Fij (j
co di.nh, i bien thien) mo.t hàng so sao cho
Fij = Fi+1,j
trong giao
Uij Ui+1,j .
y
Do do doi vo.i u [uj , uj+1 ] ta thu du.o..c hàm j (t, u) mà vo.i i bat k`
j (t, u) = Fij ((t, u)),
t [ti, ti+1 ].
u. nha.t
Nhu. va.y hàm j (t, u) lien tu.c trong h`nh ch
o
n
2
Rj = (t, u) R : a 6 t 6 b, ui 6 u 6 uj+1
và no là nguyen hàm cua da.ng doi vo.i anh xa. j , trong do

j = Rj .
èu du.o..c xac di.nh vo.i su.. sai khac hàng so co.ng.
Mo i nguyen hàm j d
Bay giò. doi vo.i mo i j ta co the cho.n lien tiep cac ha`ng so co.ng do mo.t
cach thch ho..p sao cho
j (t, u) = j+1 (t, u) khi u = uj+1 .
y ta
u. nha.t R nhu. sau: vo.i j bat k`
Ta xac di.nh hàm (t, u) trong h`nh ch
da.t
(t, u) = j (t, u) khi u [uj , uj+1 ].
èu kie.n cua di.nh ngha 3.2.3.
Hàm này lien tu.c trong R và thoa man cac di
Do do no là nguyen hàm cua da.ng doi vo.i anh xa. .
u.ng minh di.nh l
Bay giò. ta ch
y chu yeu cua tiet này và c
ung là di.nh l
y chu
y tch phan Cauchy.
yeu cua toàn bo. l
y thuyet hàm chnh h`nh. Do là di.nh l
Neu f H(D) th` = f (z)dz là da.ng vi phan dong (di.nh l
y 3.2.1), do va.y
thay v` noi nguyen h`
am cua da.ng ta se noi: nguyen h`
am cua h`
am f .
Ta co
3.2. L
y thuyet Cauchy
229
- i.nh l
èn cua C v`
a mi
a f H(D). Neu 1
D
òng lu
v`
a 2 l`
a hai tuyen d
an v
o.i nhau trong D th`
Z
Z
f(z)dz = f (z)dz.
1
àn:
u.ng minh di.nh l
y du.o..c chia làm hai ph
Ch
u.ng minh. Ch
àu m
1. Tuyen 1 và 2 co d
ut chung bat do.ng. Theo gia thiet 1 và 2
.
òng luan vo i nhau trong D nen anh xa. thoa man di
èu kie.n
d
(t, 0) = 1 (t),
(t, 1) = 2 (t).
òn ta.i nguyen hàm (t, u) cua f doi vo.i

y 3.2.6 suy ra ràng t
T`
u. di.nh l
anh xa. . Do do
1 (t) = (t, 0)
là nguyen hàm cua f do.c theo tuyen 1 . Tu.o.ng tu..
2 (t) = (t, 1)
là nguyen hàm cua f do.c theo tuyen 2 .
y 3.2.5 ta co
T`
u. di.nh l
Z
f(z)dz = (1, 0) (0, 0)
1
f(z)dz = (1, 1) (0, 1)
và do do
Z
1
f(z)dz
f(z)dz = [(1, 0) (0, 0)] [(1, 1) (0, 1)]
= [(0, 1) (0, 0)] [(1, 1) (1, 0)].
230

Chu.o.ng 3. L
àn ch
Ta c
u.ng minh ra`ng
(1, 1) (1, 0) = 0,
(0, 1) (0, 0) = 0.
Tha.t va.y, xet hàm u 7 (0, u). Do là nguyen hàm cua hàm f theo tuyen
u : u 7 (0, u)
nhu.ng (0, u) = 1 (0) nen tuyen u là hàng so và do do (0, 1) (0, 0) = 0.
Tu.o.ng tu.., hàm u (1, u) là nguyen hàm cua f do.c theo tuyen hàng
so
eu : u 7 (1, u)
nen (1, 1) (1, 0) = 0.
2. Tuyen 1 và 2 là nh
u.ng tuyen dong. Ta da biet ra`ng, theo di.nh ngha,
òn ta.i anh xa. lien tu.c h`nh vuong I I
òng luan vo.i nhau th` t
neu 1 và 2 d
èn D sao cho
vào mi
(t, 0) = 1 (t),
(t, 1) = 2 (t),
06t61
(0, u) = (1, u) u [0, 1].

èu kie.n sau c`
(Di
ung ch
u.ng to: vo.i mo i u0 [0, 1] bat k`
y, tuyen u0 (t) =
(t, u0) là mo.t tuyen dong).
Bay giò. gia su. (t, u) là nguyen hàm cua f doi vo.i anh xa. . Ta xet hai
tuyen
u : u 7 (0, u);
eu : u 7 (1, u).
V` hai tuyen này tr`

ung nhau, cho nen
(0, 1) (0, 0) = (1, 1) (1, 0)
èu phai ch
và t`
u. do suy ra di
u.ng minh.
3.2. L
y thuyet Cauchy
231
u.ng minh ta r
ut ra ket lua.n là: tch
Nh
a.n xet 3.2.3. 1. T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
òng luan
phan cua hàm chnh h`nh theo mo.t tuyen là mo.t bat bien cua lo.p d
ch
u.a tuyen ay.
2. Trong 3.1.1 ta da neu ra khai nie.m tch phan doi vo.i tuyen và sau
do ta da thay ro ràng tren thu..c te tch phan du.o..c xac di.nh khong phai bo.i
tuyen mà bo.i du.ò.ng cong (lo.p cac tuyen tu.o.ng du.o.ng). Vo.i di.nh l
y Cauchy
.
.
.
.
da.ng tong quat v`
u a ch
u ng minh ta còn co the di xa ho n: doi vo i cac hàm
chnh h`nh tch phan du.o..c xac di.nh khong phai bo.i du.ò.ng cong mà bo.i mo.t
òng luan ch
lo.p d
u.a du.ò.ng cong ay.
3.2.4
C
ong th
u.c tch ph
an co. ban th
u. nh
at cua Cauchy
T`
u. di.nh l
y Cauchy da ch
u.ng minh trong tiet tru.o.c ta suy ra da.ng co dien
sau day cua di.nh l
y Cauchy - go.i là di.nh l
y tch phan Cauchy.
- i.nh l
D
y 3.2.8. (Cauchy) Neu f H(D) v`
a 0 l`
a tuyen d
ong b
at k`y
thu
o.c D th`
Z
f (z)dz = 0.
òng luan thành

Ch
u.ng minh. V` 0 trong D nen ta co the bien da.ng d
.
tuyen dong 1 na`m trong h`nh tròn U D. T`
u di.nh l
y 3.2.2 suy ra ra`ng
hàm f co nguyen hàm di.a phu.o.ng F trong U và do do nguyen hàm cua f
theo tuyen 1 là F (1 (t)). V` 1 là tuyen dong nen 1 (a) = 1 (b) = a. Do
do
Z
f(z)dz = F (a) F (a) = 0.
1
èu phai ch
u. di.nh l
y tch phan Cauchy suy ra di
u.ng
Nhu.ng v` 1 nen t`
minh.
èn do.n lien, mo.i tuyen dong d
èu d
òng luan vo.i 0 và do do hai
Trong mi
àu m
òng luan vo.i nhau. Do do t`
tuyen bat k`
y vo.i d
ut chung là d
u. di.nh l
y

Chu.o.ng 3. L
232
u.ng minh ta r
ut ra da.ng phat bieu co dien cua di.nh l
v`
u.a ch
y Cauchy doi vo.i
èn do.n lien.
mi
- i.nh l
èn do.n lien D C
D
y 3.2.9. (Cauchy) Neu h`
am f chnh h`nh trong mi
`ng 0, t
th` tch ph
an cua n
o theo tuyen d
a
ong : I D b
at k`y l`
a b
a
u.c l`
Z
f (z)dz = 0.
(3.25)
C
ong th
u.c (3.25) du.o..c go.i l`
a c
ong th
u.c tch ph
an co. ban th
u. nh
at cua
Cauchy.
èn da lien, tch phan cua hàm chnh h`nh theo tuyen dong khong
Trong mi
èu do du.o..c ch
nhat thiet là ba`ng 0. Di
u.ng to bo.i v du. sau day.
Gia su. D = C \ {0} và f (z) = 1/z và = {z C : z = eit, t [0, 2]}.
Ta co
Z
dz
=
z
tdt = 2i 6= 0.
èn D
Bay giò. ta ch
u.ng minh su.. khai quat di.nh l
y Cauchy 3.2.9 cho mi
h
u.u ha.n lien thong.
- i.nh l
`
èn bi. ch
a D l`
a mi
a.n n
am
D
y 3.2.10. (Cauchy) Gia su. f H(D) v`
.
.
.
.
.
òm m
trong D c`
ung v
o i bien cua n
o g
o.t s
o h
u u ha.n du `
o ng cong do du o..c.
Khi d
o
Z
f (z)dz = 0.
(3.26)
D
èn h
u.u ha.n lien thong (vo.i cap lien thong n)
Ch
u.ng minh. Ta biet ràng mi
èn do.n lien h
chnh là mi
u.u ha.n nào do mà trong do cat bo (n 1) lo thung
àn bien ben trong). Ta ve trong D nh
(cac thành ph
u.ng nhat cat
oi cac
n
.
.
e vo.i
àn cua bien mi
èn D sao cho D tro thành mi
èn do n lien D
thành ph
bien di.nh hu.o.ng du.o.ng D (o. day ta lay cac nhat cat t`
u.ng doi mo.t khong
3.2. L
y thuyet Cauchy
233
àn cua bien tr`

u. cac diem
giao nhau và khong co diem chung vo.i cac thành ph
àu và cuoi cac nhat cat du.o..c mo ta bo.i hai bò. +
d
a
o ràng là
v`
). R
[
[
e = D
+
D

.
Do do
Z
e
D
f(z)dz =
f(z)dz +
XZ
f (z)dz +
XZ
+
y
f (z)dz = 0.
àn theo hai bò. vo.i

ra`ng tch phan theo cac nhat cat du.o..c lay hai l
Ta lu.u y
èu trie.t tieu
cac hu.o.ng ngu.o..c nhau. Do do cac tch phan theo cac nhat cat d
la n nhau và thu du.o..c
Z
Z
f(z)dz =
f (z)dz = 0.
e
D
u.ng minh.
Di.nh l
y du.o..c ch
èn s - lien thong D g
òm s du.ò.ng cong
Nh
a.n xet 3.2.4. Neu bien D cua mi
dong i , i = 1, 2, . . . , s trong do 1 là chu tuyen ngoài, còn 2 , 3 , . . . , s là
cac chu tuyen trong th` cong th
u.c (3.26) du.o..c viet nhu. sau:
Z
1
f(z)dz =
s Z
X
f (z)dz.
(3.27)
i=2
i
èn con
èu du.o..c ch
u.ng minh doi vo.i mi
Tat ca cac di.nh l
y 3.2.8 - 3.2.10 d
èn chnh h`nh cua hàm f (z), t
na`m tro.n trong mi
u.c là ch
ung du.o..c ch
u.ng
minh vo.i gia thiet hàm f (z) H(D), D = D D. Cac khai quat tiep
theo doi vo.i di.nh l
y tch phan Cauchy tr`nh bày trong cac cong tr`nh cua
cac nhà toan ho.c A. Pringsheim 2, N. Luzin 3 và I. Privalov 4 da ch
u.ng to
am du.
o.i d
au tch ph
an f (z) kh
ong nh
at thiet phai chnh h`nh
du.o..c ràng h`
A. Pringsheim (1850-1941) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c
N. Luzin (1883-1950) l`
a nh`
a to
an ho.c Nga
4
I. Privalov (1891-1941) l`
a nh`
a to
an ho.c Nga
2
3
234

Chu.o.ng 3. L
àn n
èn D v`
tren D = D D m`
a ch c
o chnh h`nh trong mi
a lien tu.c tren
D l`
a du, t
u.c là f H(D) C(D). Cu. the ngu.ò.i ta da ch
u.ng minh du.o..c
- i.nh l
D
y Cauchy t
ong qu
at
.
èn bi. ch
am f(z) chnh h`nh trong mi
a.n D gi
o.i ha.n bo.i m
o.t s
o
Gia su h`
o.ng cong d
a lien tu.c tren D. Khi d
ong Jordan do du.o..c v`
o tch
h
u.u ha.n du.`
.
.
.
`
èn d
ph
an cua h`
am f (z) theo bien c
o hu
o ng cua mi
a
o l`
a b
ang 0, t
u c l`
Z
f (z)dz = 0.
D
u.ng minh di.nh l

y này trong B. V. Sabat Nha.p
Ba.n do.c co the xem ch
.
àn I, Nhà xuat ban Da.i ho.c và Trung ho.c Chuyen
mon giai tch ph
u c, ph
nghie.p, trang 113-117, Hà No.i 1979 hoa.c trong I. Privalov Nha.p mon l
y
thuyet hàm bien ph
u.c 2, ch.IV, Hà No.i 1964.
3.2.5
èn do.n li
Nguy
en h`
am trong mi
en
u. di.nh l
ut ra mo.t ket qua quan
Bay giò. t`
y 3.2.9 trong tiet tru.o.c ta co the r
òn ta.i nguyen hàm toàn cu.c trong mi
èn
è su.. t
tro.ng mà ta chò. do..i: di.nh l
y v
.
do n lien.
- i.nh l
èn do.n lien v`
D
y 3.2.11. Neu D C l`
a mi
a f H(D) th` h`
am f c
o
èn D.
nguyen h`
am trong mi
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, theo di.nh l
y 3.2.9, doi vo.i tuyen dong D bat k`
y
ta co
Z
f (z)dz = 0.
è o. 3.1.4 suy ra ràng da.ng vi phan = f(z)dz

V` va.y theo di.nh l
y 10.3 và bo d
là da.ng vi phan d
ung trong D. Nhu. va.y hàm f (z) co nguyen hàm trong
D.
3.2. L
y thuyet Cauchy
235
èn D o. day là rat cot yeu.

è tnh do.n lien cua mi
Nh
a.n xet 3.2.5. Dòi hoi v
Neu D = C \ {0} và f (z) = 1/z th` ro ràng hàm f khong co nguyen hàm
èn D (xem nha.n xet 3.1.4 o. 3.2.4). Do do doi vo.i cac mi
èn da lien
trong mi
.
òn ta.i nguyen hàm toàn cu.c là khong d
è su. t
noi chung di.nh l
y v
ung.
3.2.6
C
ong th
u.c tch ph
an Cauchy (c
ong th
u.c co. ban
th
u. hai cua Cauchy)
e n tch phan cac hàm chnh

è v
è bieu di
Trong tiet này ta se nghien c
u.u van d
e n do co nh
è ma.t
h`nh. Ta se thay phep bieu di
u.ng ap du.ng quan tro.ng ca v
l
y thuyet la n thu..c hành.
Ta co
- i.nh l
èn bi. ch
a mi
a.n v
o.i bien Jordan do du.o..c D.
D
y 3.2.12. Gia su. D l`
Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong D v`
a lien tu.c trong D th` v
o.i diem z D
b
at k`y ta c
o c
ong th
u.c
Z
f(z) neu z D;
1
f()
d =
(3.28)
0
2i
z
neu z 6 D,
D
trong d
o.ng du.o.ng cua D.
o D l`
a bien c
o di.nh hu.
ong th
u.c tch ph
an co. ban th
u. hai cua Cauchy (hay
Cong th
u.c (3.28) là c
c
ong th
u.c tch ph
an Cauchy); còn ve phai cua cong th
u.c do du.o..c go.i là tch
ph
an Cauchy.
Ch
u.ng minh. 1. De ch
u.ng minh (3.28) ta xet h`nh tròn du be S() = {|
èn K = D \ S. Bien co di.nh hu.o.ng
z| < } sao cho S() D. Ta xet mi
du.ng cong th
òn D và bien S() cha.y theo hu.o.ng am. Ap
du.o.ng K g
u.c
èn D \ S() và hàm f (z)/( z) H(D \ {z}) ta co
(3.27) cho mi
Z
Z
1
f()
f ()
1
d =
d.
2i
z
2i
z
D
S()

Chu.o.ng 3. L
236
àn xet tch phan o. ve phai cua dang th

u.a viet. Ta co
Ta c
u.c v`
1
2i
f (z)
f()
d =
z
2i
S()
1
d
+
z 2i
S()
= f (z) +
1
2i
f () f (z)
d
z
S()
f () f (z)
d.
z
(3.29)
S()
V` tch phan o. ve trai (3.29) và so ha.ng th

u. nhat cua ve phai khong phu.
ung se khong phu. thuo.c . Neu ta
thuo.c nen so ha.ng th
u. hai o. ve phai c
àn den 0 khi 0 th` se ch
ch
u.ng minh du.o..c ràng so ha.ng th
u. hai d
u.ng
minh du.o..c ra`ng no ba`ng 0.
Ta co
1 Z

2i
S()
f () f (z)
1
f() f (z)

d 6
max
2
z
2 S()
z
= max |f() f (z)|

S()
= max |f() f (z)|.

S()
àn den z và do do max |f() f (z)| 0 v`

Khi 0, diem S() d
S()
f là hàm lien tu.c.

Nhu. va.y
1
2i
f ()
d = f(z),
z
z D.
2. Bay giò. ta xet tru.ò.ng ho..p z 6 D. Hien nhien trong tru.ò.ng ho..p này
f ()
hàm g() =
là hàm chnh h`nh ta.i mo.i diem cua D nen theo di.nh l
y
z
tch phan Cauchy ta co
1
2i
Z
D
f ()
d = 0,
z
z 6 D.
3.2. L
y thuyet Cauchy
237
Nh
a.n xet 3.2.6. Cong th
u.c tch phan Cauchy bieu thi. mo.t hie.n tu.o..ng het
èn D hoàn toàn du.o..c xac
s
u.c da.c bie.t là gia tri. cua hàm chnh h`nh trong mi
di.nh bo.i cac gia tri. cua no tren bien. Tha.t va.y, neu cac gia tri. cua hàm tren
è ma.t
bien D da biet th` ta se t`m du.o..c gia tri. cua f ta.i mo.i diem z D. V
nguyen tac, su.. kie.n này phan bie.t cac hàm chnh h`nh vo.i cac hàm R2 -kha
vi.
J=
ez dz
,
z(z 2i)
{|z 3i| = 2}.
Giai. Hien nhien hàm f(z) = ez /z, chnh h`nh trong mo.t lan ca.n nào do
cua h`nh tròn gio.i ha.n bo.i . Do do t`
u.c (3.28) ta co
u. cong th
Z
ez dz
=
z(z 2i)
f(z)
dz = 2if (2i) = (cos 2 + isin2).
z 2i

J=
Z
z2
dz
+ 16
={|z|=5}
u.
Giai. Hàm du.o.i dau tch phan chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| 6 5} tr`
ra hai diem z1 = 4i và z2 = 4i. Ta du..ng cac du.ò.ng tròn 1 và 2 vo.i tam
tu.o.ng u
.ng ta.i z1 = 4i và z2 = 4i và vo.i ban knh du be 1 và 2 tu.o.ng u
.ng
du.ng
èu thuo.c h`nh tròn {|z| < 5}. Ap
sao cho 1 và 2 khong cat nhau và d
èn
cong th
u.c (3.28) cho mi
D = {|z| 6 5} \ {S(1) S(2)},
S(1) = {|z 4i| < 1},
S(2) = {|z + 4i| < 2}.

Chu.o.ng 3. L
238
Ta co
Z
dz
=
z 2 + 16
dz
+
z 2 + 16
1+
dz
z 2 + 16
2+
1
1
+ 2i
= 2i

z + 4i z=4i
z 4i z=4i
1
1
= 0.
= 2i
8i 8i
V du. 3. Xet tch phan
J=
cos xdx
1 + x2
De tnh tch phan này, ta xet tch phan

Z i
e d
e
J=
2 + 1
trong do
= {[R, R] [z : |z| = R, Im z > 0, R > 1]}
= {[R, R] C}.
Hien nhien ra`ng
e
J = Re J.
Ta viet
ei 1
f()
ei
=
=
;
2 + 1
+i i
i
ei
f () =
+i
Hàm f chnh h`nh trong và tren nen

Z
2
ei
1
1
f ()d
=
=
f (i) =
2i
i
i+i
2ie
3.2. L
y thuyet Cauchy
239
Nhu. va.y
1
1
=
2ie
2i
1
f ()d
=
i
2i
ei d
2 + 1
và do do:
Z
ei d
=
2
+1
e
e n Je du.o.i da.ng:
Bay giò. ta bieu di
Z
ei d
=
2 + 1
ZR
ei d
+
2 + 1
ei d
2 + 1
và do do
ZR
ei d
=
2
+1
e
ei d
2 + 1
Xet tch phan theo C. Khi C th` = Rei , 0 [0, ], nen

Z
ei d
= iR
2 + 1
ei eiR(cos +i sin )
d.
R2 e2i + 1
Nhu.ng
|ei eiR(cos +i sin ) | = eR sin 6 1 [0, ]
và
|R2 e2i + 1| > R2 1
nen
Z
Z ei d
R
R

0 (R ).
d = 2
6 2

2
+1
R 1
R 1
C

Chu.o.ng 3. L
240
Do do
Z+
eixdx
= lim
2
x +1
e R
ei d
=
2
+1
e
T`
u. do r
ut ra cong th
u.c:
Z
cos x
dx = ,
2
x +1
e
sin x
dx = 0 J =
2
x +1
2e
èn D ch
Di.nh l
u.a diem
y 3.2.12 co the khai quat cho tru.ò.ng ho..p khi mi
. Cu. the ta co
- i.nh l
èn D ch
D
y 3.2.13. Gia su. mi
u.a diem v
o.i bien Jordan do du.o..c
D. Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong D v`
a lien tu.c trong D th` v
o.i diem
z D b
at k`y ta c
o c
ong th
u.c
Z
1
f ()
d + f()
(3.30)
f(z) =
2i
z
D
èn D.
trong d
o.ng du.o.ng cua mi
o D l`
a bien c
o di.nh hu.
Ch
u.ng minh. Ta du..ng du.ò.ng tròn (z, R) vo.i tam z và ban knh R du lo.n
èn D nàm trong (z, R). Ta xet mi
èn B gio.i
sao cho toàn bo. bien D cua mi
du.ng cong
èn bi. cha.n và f H(B). Ap
ha.n bo.i D và (z, R). Do là mi
èn B và hàm f ta co
th
u.c tch phan Cauchy cho mi
Z
1
f ()
d
f (z) =
2i
z
D(z,R)
1
=
2i
f ()
d +
z
T`
u. do
1
f(z) =
2i
1
2i
(z,R)
f ()
d.
z
(z,R)
1
f ()
d +
z
2i
f ()
d
z
(z,R)
f () f ()
d,
z
3.2. L
y thuyet Cauchy
241
hay là
1
f(z) =
2i
1
f()
d + f () +
z
2i
f () f ()
d.
z
(*)
,R
Neu bay giò. ta ch

u.ng to du.o..c ra`ng tch phan cuoi c`
ung I(R) o. ve phai ba`ng
0 th` di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
Mo.t ma.t ta co
1 Z

2i
(z,R)
max |f() f ()|

1
f() f()
d 6
2R
z
2
R
= max |f () f()|,
và do tnh lien tu.c max |f() f()| 0 khi R . Ngha là tch phan
àn den 0.
I(R) noi tren d
Ma.t khac t`
u. cong th
u.c (*) ta thay ràng
Z
1
f ()
d f ()
f(z)
2i
z
D
khong phu. thuo.c R.

Do do I(R) = 0 và di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
Nh
a.n xet 3.2.7. Neu diem z 6 D th` ve phai cua (3.30) ba`ng 0. De thay du.o..c
èu do ch c
àn theo doi ch
di
u.ng minh di.nh l
y v`
u.a tr`nh bày.
3.2.7
Bi
eu di
e n tch ph
an d
oi v
o.i da.o h`
am cua h`
am
chnh h`nh
èn D - do là hàm bien ph

Theo di.nh ngha, hàm chnh h`nh trong mi
u.c co da.o
èn do. Bay giò., bàng cach ap du.ng cong th
hàm ta.i mo.i diem cua mi
u.c tch
phan Cauchy ta se ch
u.ng to ra`ng t`
u. tnh chnh h`nh cua hàm suy ra du.o..c
e n tch phan cua da.o hàm mo.i cap cua
òn ta.i, tnh chnh h`nh và bieu di
su.. t
hàm do.

Chu.o.ng 3. L
242
- i.nh l
èn D v`
a lien tu.c
D
y 3.2.14. Gia su. h`
èn D. Khi d
èn D h`
trong mi
o ta.i m
o i diem z0 cua mi
am f (z) c
o da.o h`
am
(n)
.
.
èn D v`
mo.i c
ap v`
a da.o h`
ac di.nh bo.i
am f (z0) chnh h`nh trong mi
a du o. c x
èn D theo c
gi
a tri. cua h`
am f(z) tren bien D cua mi
ong th
u.c
Z
n!
f (z)
(n)
dz, z0 D,
(3.31)
f (z) =
2i
(z z0)n+1
D
òm m
èn h
trong d
ong t`
uy y v
o.i bien D g
o.t s
o h
u.u
o D l`
a mi
u.u ha.n lien th
ha.n du.`
o.ng cong d
ong Jordan do du.o..c.
èn D bi. cha.n. Phep ch
àu tien ta xet tru.ò.ng ho..p mi
Ch
u.ng minh. I. D
u.ng
minh di.nh l
y du.o..c chia thành cac bu.o.c sau.
1. V` hàm f (z) chnh h`nh trong D nen theo di.nh ngha ta.i diem z0 hàm
àn ch
f (z) co da.o hàm cap mo.t và ta c
u.ng minh ràng
Z
f (z)
1
0
dz.
(3.32)
f (z0) =
2i
(z z0)2
D
Theo cong th
u.c tch phan Cauchy ta co
Z
1
f (z)
dz,
f(z0) =
2i
z z0
D
Z
1
f (z)
dz.
f (z0 + h) =
2i
z (z0 + h)
D
Do do
1
f(z0 + h) f (z0 )
=
h =
h
2i
f (z)dz
(z z0 h)(z z0)
Nhu.ng
z z0
1
=
(z z0 h)(z z0)
(z z0 h)(z z0)2
1
h
=
+
2
(z z0)
(z z0 h)(z z0 )2
3.2. L
y thuyet Cauchy
243
cho nen
1
h =
2i
f(z)dz
h
+
2
(z z0 )
2i
f (z)dz
(z z0 h)(z z0)2
và do do
Z
Z

1
f(z)dz |h|
f (z)dz

=

.
k
2i
(z z0)2
2
(z z0 h)(z z0)2
D
V` hàm f (z) chnh h`nh tren D nen no lien tu.c và bi. cha.n tren D, t`
u. do,
M sao cho:
|f(z)| 6 M,
z D.
Neu là khoang cach t`

u. z0 den D, t
u.c là
1
= inf |z0 z| th` |z z0 | > , z D.
zD
2
h 1 i
Ngoài ra, neu so h du.o..c cho.n sao cho |h| 6 min 1, th`
4
1
1
1
|z z0 h| > ||z z0| |h|| > = .
2
4
4
Khi do, neu do. dài cua D là L th`
Z

f(z)dz |h|
ML
1

h

1 2 1
2i
(z z0)2
2
D
4
4
uy y
và cho.n
Neu là so du.o.ng be t`
h 1 3 i
= min 1, ,
4 8ML
th`
Z

f(z)dz
1

h
< khi |h| < .
2i
(z z0)2
D
Nhu. va.y cong th

u.c (3.32) du.o..c ch
u.ng minh.

Chu.o.ng 3. L
244
u.ng minh da.o hàm f 0 (z) co da.o hàm, t

u.ng minh
2. Bay giò. ta ch
u.c là ch
òng thò.i ch
hàm f 0 (z) chnh h`nh trong D0 d
u.ng to ràng
2!
f (z) =
2i
00
f (z)
dz.
(z z0)3
(3.33)
Ta co:
h2
1
f 0 (z0 + h) f 0 (z0 )
=
=
h
2i
2(z z0 ) h
f (z)dz.
(z z0)2 (z z0 h)2
V`
2(z z0 ) h
[2(z z0 ) h](z z0)
=
2
2
(z z0 ) (z z0 h)
(z z0 )3(z z0 h)2
2
3(z z0) 2h
=
+h
3
(z z0 )
(z z0 )3(z z0 h)2
cho nen
h2
2
=
2i
Z
D
h
f(z)dz
+
(z z0 )3 2i
3(z z0 ) 2h
f (z)dz.
(z z0)3 (z z0 h)2
Va.y ta co u.o.c lu.o..ng

Z
Z

2
f(z)dz 3|h|
|f(z)| |dz|
2
h
6
3
2i
(z z0)
2
|(z z0)2 | |(z z0 h)2|
D
D
Z
2|h|2
|f(z)| |dz|
+
2
|(z z0)3 | |(z z0 h)2|
D
v` ra`ng |3(z z0 ) 2h| 6 3|z z0| + 2|h|. Nhu.ng v` f chnh h`nh tren D
nen |f| 6 M vo.i mo.i z D.
Neu là khoang cach t`
u. z0 den D th`
1
|z z0 | > > .
2
3.2. L
y thuyet Cauchy
245
h 1 i
uy y
thoa man |h| 6 min 1,
Do do vo.i h t`
4
1
|z z0 h| > |z z0 | |h| > |h|
2
1
1
1
> = .
2
4
4
Va.y
Z

ML
2
2|h|2
f(z)dz 3|h|
ML
2

<
+
h

2
2
1 3 1 2
2i
(z z0)
2 1 2 1
2
D
4
4
4
8
uy y
và du.o..c cho.n thoa man:
Neu là so du.o.ng be bao nhieu t`
h1
i
= min , 1, 4 /(192)ML
4
th`
Z

f(z)dz
2
2
2
< .
h
< + =
3
2i
(z z0 )
2 6
3
D
Nhu. va.y theo di.nh ngha da.o hàm ta co

Z
f (z)
2!
00
f (z0) =
dz
2i
(z z0)3
D
òng thò.i cong th

u.c
và do do hàm f 0 (z) chnh h`nh ta.i diem z0 D t`
uy y
và d
e n tch phan (3.33) cua da.o hàm cap 2 cua hàm f (z) du.o..c ch
bieu di
u.ng
minh.
3. Ta ch
u.ng minh (3.31) theo quy na.p. Ta da co ket qua doi vo.i n = 1
và n = 2. Gia su. (3.31) da du.o..c ch
u.ng minh cho n = k. Khi do
f (k) (z0 + h) f (k) (z0 )
Zh
i
h
k!
1
1
=
dz.
f(z)
2ih
(z z0 h)k+1 (z z0 )k+1
D
(3.34)

Chu.o.ng 3. L
246
u.c 5
De bien doi ve phai dang th
u.c (3.34) ta su. du.ng he. th
1
bk+1
1
ak+1
k+1
X
(b a)(k + 1)
2
=
+ (b a)
,
k+2
+1
a
a bk+2
=1
a, b R.
òi the ket qua vào bieu th

Thay b = z z0 h, a = z z0 r
u.c du.o.i dau
tch phan o. ve phai (3.34) ta thu du.o..c
(k + 1)!
f (k) (z0 + h) f (k) (z0)
=
h
2i
f (z)dz
(z z0 )k+2
Z k+1
k!h X
2i
=1
(z z0
f(z)dz
z0 h)k+2
)+1 (z
Do do
Z

f (z)dz
(k+1) (k + 1)!

k
2i
(z z0)k+2
D
Z X
k+1
k!
|f(z)||dz|
6 |h|
2
|z z0 |+1 |z z0 h|k+2
=1
Ta co |f(z)| 6 M z D và neu go.i là khoang cach t`

u. z0 den D th`
1
èu kie.n:
|z z0| > > , z D. Cho.n h thoa man di
2
1
|h| <
2
th`
1
|z z0 h| > |z z0 | |h| > |h| > ;
2
5
àn xu
at ban th
u. nh
at cua gi
ao tr`nh n`
ay, trang 244-245
Xem ch
u.ng minh trong l
3.2. L
y thuyet Cauchy
247
và
Z
Z k+1

f(z)dz |h| k! X M|dz|
(k+1) (k + 1)!
h
6
1 k+3
2i
(z z0)k+2
2
=1
D
D
2
k+1 Z
X
k!2k+2
< |h|
M
|dz|
k+3
=1
D
= |h| 2k+1
(k + 2)!
ML.
k+3
uy y
và cho.n
Neu là so du.o.ng t`
n1
o
= min
; k+3 /[2k+1 (k + 2)!ML]
2
th`
Z

f (z)dz
(k+1) (k + 1)!
< vo.i |h| < .

k
2i
(z z0 )k+2
D
Do do, theo di.nh ngha da.o hàm th`:

f
(k+1)
(k + 1)!
(z0 ) =
2i
f (z)dz
(z z0)k+2
òn ta.i trong lan ca.n nào

Nhu. va.y f (k+1) (z) - da.o hàm cap 1 cua hàm f (k) (z) t
.
.
.
.
do cua diem z0 D và du o. c cho bo i cong th
u c (3.31). Di.nh l
u.ng
y du.o..c ch
èn D khong ch
minh cho tru.ò.ng ho..p mi
u.a diem .
èn D 3 . Doi vo.i diem z0 6= ta co cong th
II. Gia su. mi
u.c (3.32):
Z
1
f (z)
0
f (z0 ) =
dz, z0 D, z0 6= .
(3.35)
2i
(z z0 )2
D
àn den 0 và theo di.nh ngha ta cho ràng f 0 () =

Khi z0 ve phai (3.35) d
òng thò.i vo.i di
èu do cong th
0. D
u.c (3.35) d
ung ta.i diem và f 0 (z0) lien
tu.c ta.i diem . La.p la.i cac la.p lua.n này ta thu du.o..c cac cong th
u.c lien tiep
(3.31) doi vo.i tru.ò.ng ho..p diem z0 = D.
248

Chu.o.ng 3. L
u.c t`
u.
Nh
u.c (3.31) co the thu du.o..c mo.t cach h`nh th
cong th
u.c tch phan Cauchy bàng phep da.o hàm tch phan du.ò.ng phu. thuo.c
àn.
tham so lien tiep n l
èn D 3 . Ta xet mi
èn
Nh
a.n xet 3.2.9. Gia su. hàm f chnh h`nh trong mi

1
1
èn D qua phep bien doi w =
z=
và ch
u.ng to ra`ng
u. mi
D thu du.o..c t`
z
w
1
chnh h`nh trong D . Doi vo.i mo.i diem w 6= 0 (w = 0 thuo.c D )
hàm f
w
àn ch
èu do là hien nhien theo quy tac da.o hàm cua hàm ho..p. Ta c
u.ng
th` di
1
òn ta.i da.o hàm trong
chnh h`nh ta.i diem w = 0, t
minh hàm f
u.c là t
w
èn D ta du..ng du.ò.ng tròn (R) vo.i tam ta.i diem
lan ca.n w = 0. Trong mi
1
z = 0 và ban knh R du lo.n sao cho (R) D. Hàm w = anh xa. du.ò.ng
z

1
1
.
.
.
tròn (R) D thành du ò ng tròn R vo i tam w = 0 và ban knh . Doi
R
vo.i z nàm ngoài (R), theo cong th
1
f (z) =
2i
f ()
d + f ().
z
(R)
1
và do do doi vo.i cac diem w na`m trong
ta thu du.o..c
R
Z
1
wf ()
1
f
=
d + f ().
w
2i
w 1
(R)
è phep da.o hàm tch phan du.ò.ng

T`
u. do ba`ng cach ap du.ng di.nh l
y 10.10 v
phu. thuo.c tham so ta thu du.o..c
Z
1
d 1
f ()
f
=
d.
dw w
2i
(w 1)2
(R)
u.ng to ra`ng da.o hàm

Dang th
u.c tren ch
ca.n diem w = 0.
df
1
w
dw
òn ta.i và lien tu.c ta.i lan

t
3.2. L
y thuyet Cauchy
249
èu nha.n xet sau day: Di.nh l

u.ng minh là mo.t
Ta neu ra di
y v`
u.a du.o..c ch
ket qua tuye.t vò.i và no hoàn toàn mau thua n vo.i nh
u.ng g` mà ta da biet
è hàm bien thu..c.
tru.o.c day v
Chang ha.n, ta xet hàm bien thu..c
x2 sin 1 , x 6= 0,
x
f(x) =
0,
x = 0.
Hàm này co da.o hàm vo.i mo.i x. Tha.t va.y, neu x 6= 0 th`
f 0 (x) = 2x sin
1
1
sin ,
x
x
và neu x = 0 th`

1
f(h) f (0)
= lim h sin = 0.
h0
h0
h
h
òn ta.i, t
Tuy nhien lim f 0 (x) khong t
u.c là da.o hàm f 0 (x) khong lien tu.c. Do
x0
òn ta.i da.o hàm ta.i mo i diem khong the suy
do, doi vo.i hàm bien thu..c th` su.. t
ra tnh lien tu.c cua da.o hàm do.
f 0 (x) = lim
cos zdz
,
(z i)3
àn.
trong do là chu tuyen dong bao diem i mo.t l
èn bien . Do do ap du.ng
Giai. Hàm f (z) = cos z chnh h`nh trong mi
cong th
u.c (3.31) vo.i n = 2 ta co
Z
2i d2 (cos z)
e1 + e
cos zdz
=
=
i

(z i)3
2!
dz 2
z=i
2
Va.y:
Z
cos zdz
= ich1.
(z i)3

Chu.o.ng 3. L
250
3.2.8
- i
èu ki
D
e.n du d
e h`
am f chnh h`nh
èu kie.n du de hàm lien tu.c da cho chnh

u.ng minh mo.t di
Bay giò. ta se ch
èn D C và
h`nh. Neu hàm f lien tu.c trong mi
Z
f dz = 0
doi vo.i thuo.c lo.p cac ta.p ho..p nào do thuo.c D th` hàm f H(D). Ta se
gia thiet ràng {} là ta.p ho..p mo.i h`nh ch
u. nha.t nàm trong D vo.i cac ca.nh
song song vo.i cac tru.c to.a do..
- i.nh l
èn D. Neu
a h`
am lien tu.c trong mi
D
y 3.2.15. (Morera) Gia su. f l`
da.ng vi ph
an f (z)dz l`
a da.ng vi ph
an d
ong th` h`
am f chnh h`nh trong D.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, theo di.nh ngha 10.5 hàm f co nguyen hàm di.a
phu.o.ng g(z). Nguyen hàm này là hàm chnh h`nh. Theo di.nh l
y 3.2.14
.
.
da.o hàm f cua nguyen hàm này là hàm chnh h`nh. Di.nh l
u.ng
y du o. c ch
minh.
3.2.9
èu h`
H`
am di
oa v`
a m
oi li
en h
e. v
o.i h`
am chnh h`nh
o.p
Lo.p hàm thu..c lien quan mo.t cach cha.t che vo.i cac hàm chnh h`nh là l
èu h`
c
ac h`
am di
oa.
- i.nh ngha 3.2.4. Hàm thu..c u(x, y) do.n tri. trong mi
èn D cua hai bien
D
èu h`
èn D neu trong mi
èn D no lien
thu..c x, y du.o..c go.i là h`
am di
oa trong mi
.
.
tu.c, co cac da.o hàm rieng cap hai lien tu.c và thoa man phu o ng tr`nh
2u 2u
+
= 0.
x2 y 2
(3.36)
Phu.o.ng tr`nh vi phan da.o hàm rieng (3.36) du.o..c go.i là phu.o.ng tr`nh
Laplace 6 và toan tu. vi phan
=
6
2
2
+
x2 y 2
P. S. Laplace (1749-1827) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap.
3.2. L
y thuyet Cauchy
251
go.i là to
an tu. Laplace.
e dàng thay ràng
Bàng cach ap du.ng phep vi phan h`nh th
u.c (2.1) d
=4
2
,
zz
z = x + iy, z = x iy.
Do do phu.o.ng tr`nh (3.36) co the viet du.o.i da.ng

2u
= 0.
zz
(3.37)
- i.nh l
èu l`
èu h`
D
y 3.2.16. Mo.i h`
am chnh h`nh d
a h`
am di
oa.
èu kha vi vo ha.n l
àn và
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, mo.i hàm chnh h`nh f d
f
= 0.
z
du.ng phep vi phan ta thu du.o..c (3.37).
Ap
z
àn ao cua h`
àn thu..c v`
èu
a ph
am chnh h`nh l`
a c
ac h`
am di
H
e. qua 3.2.1. Ph
h`
oa.
Ch
u.ng minh. Ta co
1
u = Ref = (f + f ),
2
v = Imf =
1
(f f ).
2i
T`
u. do suy ra`ng
1 f
2u
=
=0
zz
2 z z
f
f
(o. day ta co
= 0 do tnh chnh h`nh cua f ; còn hàm
là phan chnh
z
z
2v
h`nh). Tu.o.ng tu.. ta co
= 0.
zz
àn thu..c và ph
àn ao cua hàm f (z) chnh h`nh trong mi
èn D là
Nhu. va.y ph
.
.
.
èu hòa trong D. Di
èu khang di.nh ngu o. c la.i là khong d
nh
u ng hàm di
ung neu
èn D da lien. De thay ro di
èu do, ba.n do.c ch c
àn xet hàm u = ln |z| và
mi
252

Chu.o.ng 3. L
èn D = {z : 0 < |z| < } = C \ {0}. V

è m
mi
a.t di.a phu.o.ng ta.i lan ca.n cua
diem z 6= 0 bat k`
y ta co the tach mo.t nhanh lien tu.c nào do cua hàm da tri.
èn D = C \ {0}
àn thu..c cua nhanh do. Trong mi
ln z và hàm u = ln |z| là ph
khong the tach nhanh chnh h`nh cua hàm da tri. ln z.
èu hòa da.ng
V du. 1. T`m hàm di
u = (x +
p
x2 + y 2).
èu hòa da.ng da neu t

òn ta.i th` no se du.o..c t`m t`
u. phu.o.ng
Giai. Neu hàm di
p
tr`nh Laplace. Ta da.t x + x2 + y 2 = t, khi do
t
;
u0x = 0(t)t0x = 0 (t) p
2
x + y2
t2
y2
00
00
0
+ (t) p
;
uxx = (t) 2
x + y2
( x2 + y 2 ) 3
t
u0y = 0(t)t0y = 0 (t) p
;
2
x + y2
y2
x2
00
00
0
p
uyy = (t) 2
+ (t)
x + y2
( x2 + y 2 ) 3
T`
u. do
y 2 + t2
1
+ 0 (t) p
=0
2
2
2
x +y
x + y2
p
2
2
y
+
x
+
2x
x2 + y 2 + x2 + y 2
p
+ 0 (t) = 0,
00(t)
x2 + y 2
p

00(t) 2 x2 + y 2 + 2x + 0 (t) = 0,
u00xx + u00yy = 00 (t)
200 (t)t + 0(t) = 0,

200 (t) 1
+ =0
0 (t)
t
1
2 ln 0 (t) + ln t = 2 ln C,
2
C
0(t) = ,
2 t
3.2. L
y thuyet Cauchy
253
(t) = C t + C1 .
Nhu. va.y
q
p
u(x, y) = C x + x2 + y 2 + C1.
- i.nh ngha 3.2.5. Neu cac hàm di

èu hòa u(x, y) và v(x, y) thoa man cac
D
èu kie.n Cauchy-Riemann th` hàm v(x, y) du.o..c go.i là h`
èu h`
di
am di
oa lien
ho..p vo.i u(x, y).
èu hòa lien ho..p vo.i v(x, y) (ch
ra`ng khi do u(x, y) là hàm di
u.
Ta lu.u y
khong phai vo.i v(x, y)).
T`
u. do ta thu du.o..c
- i.nh l
èn D di
èu kie.n c
àn v`
D
y 3.2.17. De m
o.t h`
am l`
a chnh h`nh trong mi
a
.
.
.
àn thu. c cua n
àn ao cua n
èu h`
du l`
o i ph
o trong
a ph
o l`
a h`
am di
oa lien ho. p v
èn D.
mi
Ta se ch
u.ng to ràng neu lay u(x, y) là nghie.m bat k`
y cua phu.o.ng tr`nh
èn do.n lien bi. ch
Laplace u = 0 trong mi
a.n D th` hàm v(x, y) se du.o..c xac
di.nh vo.i su.. sai khac mo.t ha`ng so co.ng.
èu kie.n Cauchy-Riemann ta co
Tha.t va.y, t`
u. cac di
dv =
v
u
u
v
dx +
dy = dx +
dy.
x
y
y
x
u
u
dy là da.ng vi phan dong trong D (theo
Da.ng vi phan 1 = dx +
y
x
èn do.n lien nen 1 là da.ng vi phan d
ung trong D. Ta
(3.36)) và v` D là mi
k
y hie.u nguyen hàm cua da.ng vi phan này là v (no xac di.nh vo.i su.. sai khac
u v
u
v
òng thò.i ta co
èu kie.n
ha`ng so co.ng). D
= ,
=
, t
u.c là di
x
y y
x
Cauchy-Riemann du.o..c thoa man. Ma.t khac ta co
2u
2v
,
=
x2
yx
2v
2u
v = 0,
=
y 2
xy
èu hòa. T`
t
u.c là hàm v thoa man phu.o.ng tr`nh Laplace, và v là hàm di
u. do
ta co

Chu.o.ng 3. L
254
- i.nh l
èu h`
èu c
a.n d
D
y 3.2.18. Mo.i h`
am di
oa trong mi
o the
àn thu..c hay ph
àn ao cua m
èn
xem l`
a ph
o.t h`
am chnh h`nh n`
ao d
o trong mi
ay.
èn D là t`
òn
Nh
a.n xet 3.2.10. 1. Neu mi
uy y
th` nguyen hàm v noi tren ch t
èu do co ngha là v
è ma.t di.a phu.o.ng mo.i hàm thu..c di
èu
ta.i di.a phu.o.ng. Di
.
èn D là ph
àn thu. c hoa.c ph
àn ao cua hàm chnh h`nh.
hòa trong mi
2. Ta co the ch ra phu.o.ng phap tch phan de xac di.nh hàm f nhu. sau.
Gia su. U = {|z z0| < r} D. T`
u. (3.36) suy ra ra`ng da.ng vi phan
=
u
u
dx +
dy
y
x
là da.ng vi phan dong trong U . Do do tch phan cua trong U khong phu.
thuo.c tuyen lay tch phan. Ta da.t
v(z) =
Zz
u
u
dx +
dy
y
x
z0
e dàng thay ra`ng

và t`
u. do d
u
v
= ,
x
y
v
u
=
,
y
x
èu kie.n kha vi ph

Cac he. th
u.c này chnh là di
u.c cua hàm f = u+iv, u = Ref.
Nhu. va.y
f (z) = u(x, y) + i
Zz
u
u
dx +
dy + iC.
y
x
z0
àn ao.
Doi vo.i hàm if = v + iu th` u(x, y) là ph
Ta xet mo.t vài v du..
1) Gia su. D = C \ R (t
u.c C tr`
u. ra ban tru.c y = 0,
u.c là ma.t phang ph
1
x 6 0) và u(x, y) = ln(x2 + y 2). T`m hàm chnh h`nh f(z) mà u(x, y) =
2
Ref (z).
3.2. L
y thuyet Cauchy
255
1
e dàng kiem ta ra`ng u(x, y) = ln(x2 + y 2) là hàm di
èu
Giai. Tru.o.c het d
2
èu hòa lien ho..p vo.i u(x, y). Ta co
àn t`m hàm v(x, y) di
hòa trong D. Ta c
cac phu.o.ng tr`nh
u
y
v
=
= 2
;
x
y
x + y2
u
x
v
=
= 2
y
x
x + y2
Do do
v(x, y) =
Zz
x2
y
x
dx + 2
dy + C.
2
+y
x + y2
z0
Ta lay z0 = (1, 0), z = (x, y).

Neu diem z thuo.c nu.a ma.t phang ben phai th` ta co the lay tch phan
theo du.ò.ng gap kh
uc z0Mz, M = (x, 0). Ta co
v(x, y) =
(x,y)
Z
y
x
2
dx + 2
dy =
2
x +y
x + y2
z0 M
(1,0)
=0+
Zy
Zz
y
xdy
= arctg + C.
2
+y
x
x2
0
àn tu. th
àn tu. th
Neu diem z thuo.c goc ph
u. II (hay thuo.c goc ph
u. III) cua
ma.t phang to.a do. (x 6 0, y 6= 0) th` ta co the lay tch phan theo du.ò.ng gap
kh
uc z0M 0 z, M 0 = (1, y), z = (x, y) II (tu.o.ng u
.ng: theo du.ò.ng gap kh
uc
z0M 00 z, M 00 = (1, y), trong do z = (x, y) thuo.c goc III).
Ta co
Zy
Zx
dy
ydx
v(x, y) =
+C
2
2
1+y
x + y2
0
1
x
= arctgy arctg + arctg + C
y
y
y
= arctg + C.
x

Chu.o.ng 3. L
256
T`
u. do suy ra`ng v(x, y) = argz + C z D và nhu. va.y
1
ln(x2 + y 2) + iargz + iC = ln |z| + iargz + iC.
2
2) T`m hàm chnh h`nh tren toàn ma.t phang ph
u.c w = u + iv = f (z) mà
v(x, y) = x3 3y 2x và f(0) = 1.
èu hòa tren
Giai. Bài toan co lò.i giai v` v(x, y) = x3 3y 2x là hàm di
toàn ma.t phang:
f(z) =
2v 2v
v
v
= 3x2 3y 2 ,
= 6xy
+
= 6x 6x = 0.
x
y
x2 y 2
àn cua no
C
ung nhu. tren hàm u(x, y) co the t`m theo vi phan toàn ph
du =
v
v
dx dy = 6xydx (3x2 3y 2 )dy.
y
y
T`
u. do ta co
u
= 6xy,
x
u
= (3x2 3y 2 ).
y
T`
u. phu.o.ng tr`nh (3.38) ta co the viet
Z
u = 6xydx = 3x2y + (y),
và ma.t khac, theo (3.39) ta thu du.o..c
u
= 3x2 + 0(y) = (3x2 3y 2)
y
0(y) = 3y 2 (y) = y 3 + C.
Nhu. va.y
u = 3x2y + y 3 + C;
f(z) = 3x2y + y 3 + C + i(x3 3y 2x)
= i(x3 + 3x2yi 3xy 2 iy 3) + C
= i(x + iy)3 + C = iz 3 + C.
Nhu.ng v` f(0) = C = 1 nen f(z) = iz 3 + 1.
(3.38)
(3.39)
3.2. L
y thuyet Cauchy
3.2.10
257
Tch ph
an da.ng Cauchy. C
ong th
u.c
Sokhotski
u.c z
1+ Kh
ai nie.m tch ph
an da.ng Cauchy. Gia su. trong ma.t phang ph
cho du.ò.ng cong do du.o..c t`
uy y
dong hoa.c khong dong L và tren du.ò.ng cong
do cho hàm lien tu.c () nào do. Khi do hien nhien tch phan
Z
1
()
d, z C \ L
F (z) =
(3.40)
2i
z
L
an da.ng
se xac di.nh mo.t hàm nào do cua z. Tch phan do du.o..c go.i là tch ph
1
du.o..c go.i là nh
Cauchy, hàm
an Cauchy, hàm () du.o..c go.i là m
a.t d
o..
z
Tch phan Cauchy là tru.ò.ng ho..p rieng cua tch phan da.ng Cauchy. Tha.t
èn do.n lien hoa.c L
va.y, neu L là du.ò.ng cong dong do du.o..c gio.i ha.n mo.t mi
òm mo.t so h
èn h
g
u.u ha.n du.ò.ng cong do du.o..c gio.i ha.n mi
u.u ha.n lien thong
và f H(D) C(D) th` tch phan (3.40) là tch phan Cauchy.
La.p la.i nguyen ve.n cac la.p lua.n trong ch
u.ng minh di.nh l
y 3.2.14 ta co the
ch
u.ng minh tnh chat da.c bie.t sau day cua tch phan da.ng Cauchy: ta.i mo.i
`m tren du.`
diem z kh
o.ng cong L (z C \ L) tch ph
ong n
a
an da.ng Cauchy
(3.40) l`
a h`
am chnh h`nh cua bien z v`
a
Z
1
()
F 0(z) =
d.
2i
( z)2
L
u.a F (z) c
o da.o h`
am mo.i c
ap v`
a
Ho.n the n
Z
n!
()
F (n) (z) =
d,
2i
( z)n+1
n = 1, 2, . . .
(3.41)
èn th` trong cac

Neu du.ò.ng cong L tach ma.t phang ph
u.c thành mo.t so mi
.
èn do, noi chung tch phan da.ng Cauchy xac di.nh nh
mi
u ng hàm chnh h`nh
khac nhau. Trong tru.ò.ng ho..p khi L là du.ò.ng cong dong Jordan do du.o..c th`
èn do.n lien
theo di.nh l
ach th`
anh hai mi
y Jordan: m
a.t ph
ang ph
u.c C du.o..c t
èn. Và khi do tch phan da.ng Cauchy

m`
a du.`
o.ng cong d
o l`
a bien cua m
o i mi
(3.40) xac di.nh hai hàm chnh h`nh, cu. the là:

Chu.o.ng 3. L
258
. `
an trong D+ cua L tch phan (3.40) xac di.nh hàm chnh h`nh k
(1) O ph
y
hie.u là f + (z)
Z
1
()
+
d.
f (z) =
2i
z
L
àn ngoài D cua L tch phan (3.40) xac di.nh hàm chnh h`nh
(2) Trong ph
f (z)
Z
1
()
d.
f (z) =
2i
z
L
Chang ha.n tch phan
1
2i
d
z
||=1
ba`ng 1 khap no.i trong h`nh tròn {z : |z| < 1} và bàng 0 khap no.i ngoài
h`nh tròn do.n vi.. Ro ràng f + (z) = 1, z {z : |z| < 1} và f (0) = 0,
z {z : |z| > 1} là hai hàm chnh h`nh khac nhau.
Ta c
ung lu.u y
ràng hàm F (z) xac di.nh bo.i tch phan (3.40) là hàm chnh
h`nh ta.i diem vo c`
u. nha.n xet 11.9.
ung. Di
è quan tro.ng nay ra mo.t cach tu.. nhien là co the xet gia tri. cua tch
Van d
phan (3.40) khi z = z0 thuo.c chu tuyen L hay khong, t
u.c
u.c là bieu th
Z
()
1
d
(3.42)
2i
z0
L
co ngha hay khong khi diem z0 L ?

- i.nh ngha 3.2.6. Ngu.ò.i ta noi ràng hàm do.n tri. f (z) cho tren ta.p ho..p
D
èu kie.n Holder 7 neu t
òn ta.i cac ha`ng so du.o.ng M
lien thong L thoa man di
(go.i là ha`ng so Holder) và so du.o.ng , 0 < 6 1 (go.i là so m
u Holder) sao
èu co
cho vo.i mo.i ca.p diem z1, z2 L ta d
|f(z1 ) f(z2 )| < M|z1 z2| .
7
L. Holder (1859-1937) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
(3.43)
3.2. L
y thuyet Cauchy
259
èu kie.n Holder còn du.o..c go.i là di

èu kie.n
Nh
a.n xet 3.2.11. 1) Khi = 1 th` di
8
èu sach chuyen khao di
èu kie.n Holder du.o..c go.i là di
èu
Lipschitz . Trong nhi
kie.n Lipschitz cap .
èu kie.n Holder tren L th` ngu.ò.i ta noi ra`ng
2) Khi hàm f (z) thoa man di
f thuo.c lo.p Holder cap : f H (L).
èu kie.n Holder v
3) Ngu.ò.i ta c
ung noi ra`ng hàm f () thoa man di
o
o.i s
.
òn ta.i hàng so M > 0 sao cho vo i mo.i diem
m
u 0 < 6 1 ta.i diem 0 neu t
àn 0 th`
L du g
|f() f (0 )| 6 M| 0 | ,
0 < 6 1.
a tri. chnh theo Cauchy

an v
o.i ngha gi
2+ Tch ph
Ta se gia thiet ràng L là du.o`.ng cong Jordan tro.n và diem z = z0 na`m
tren L.
òn ta.i theo ngha thong
Khi diem z0 L th` tch phan (3.42) khong t
.
.
.
.
thu ò ng. Nhu ng vo i mo.t so ha.n che bo sung doi vo.i ma.t do. () ngu.ò.i
ta co the gan cho (3.42) mo.t y
ngha xac di.nh. Gia su. là du.ò.ng tròn:
= (z0, ) = {z C : |z z0 | = } trong do là so du.o.ng du be sao
àn du.ò.ng cong L na`m ngoài h`nh tròn
cho ch cat L ta.i hai diem. Ph
{z C : |z z0| 6 } du.o..c k
y hie.u là L(). Khi do tch phan
Z
1
()
d
I(z0, ) =
2i
z0
L()
òn ta.i theo ngha thong thu.ò.ng.

t
- i.nh ngha 3.2.7. Neu t
D
u.u ha.n
lim I(z0, ) = I(z0)
an v
o.i ngha gi
a tri. chnh theo Cauchy (go.i
th` gio.i ha.n do du.o..c go.i là tch ph
.
.
tat là gia tri. chnh) hay tch ph
an b
at thu o
` ng Cauchy và du.o..c k
y hie.u là
Z
()
1
I(z0) =
d.
(3.44)
2i
z0
L
8
R. Lipschitz (1832-1903) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.

Chu.o.ng 3. L
260
hay
1
I(z0) = v.p
2i
()d
z0
(3.45)
Hai ch
u. cai v.p o. tru.o.c tch phan trong ve phai cua (3.45) là viet tat cua
cac t`
u. valuer principal co ngha là gi
a tri. chnh.
- i.nh l
a du.o
`.ng cong d
a h`
am ()
D
y 3.2.19. Gia su. L l`
ong Jordan tro.n v`
èu kie.n Holder
thoa m
an di
|(1) (2 )| 6 M|1 2 |,
0<61
kh
ap no.i tren L. Khi d
o gi
a tri. chnh theo Cauchy cua tch ph
an da.ng Cauchy
òn ta.i ta.i mo.i diem z0 L v`
t
a
Z
Z
1
1
()
() (z0 )
1
d =
d + (z0 ).
(3.46)
2i
z0
2i
z0
2
L
Ch
u.ng minh. Ta xet tch phan theo L():
Z
Z
Z
()d
() (z0)
d
=
d + (z0 )
z0
z0
z0
L()
L()
(3.47)
L()
và thu..c hie.n phep qua gio.i ha.n (3.47) khi 0.

1) Khao s
at gi
o.i ha.n
Z
() (z0 )
d
lim
0
z0
(I)
L()
V` H (L) nen
() (z )

0

6 M| z0|1 .
z0
(3.48)
Ma.t khac v` L là du.ò.ng cong Jordan tro.n nen no co tnh chat da.c bie.t là
1>
| z0 |
>a>0
|s s0 |
(3.49)
3.2. L
y thuyet Cauchy
261
.ng vo.i diem

trong do s và s0 là cac gia tri. cua do. dài cung cua L tu.o.ng u
và z0. Do do t`
u. (3.48) và (3.49) ta co
() (z )

0
d 6 K1 |s s0 |1 ds.

z0
Nhu. va.y
Z
Z () (z )

0

d 6 K1
|s s0|1 ds

z0
L()
L()
và t`
u. do suy ra`ng tch phan (I) ho.i tu. tuye.t doi và
Z
Z
() (z0)
() (z0)
d =
d.
lim
0
z0
z0
(3.50)
L()
2) Khao s
at gi
o.i ha.n
lim
0
L()
z0
(II)
Lu.u y
ra`ng (z0, ) ch cat L ta.i hai diem. Ta k
y hie.u cung tròn nàm trong
du.ò.ng cong L cua (z0, ) và noi hai giao diem do là i (). Khi do theo di.nh
l
y Cauchy ta co
Z
Z
d
d
=
(3.51)
z0
z0
L()
i ()
Nhu.ng tch phan o. ve phai cua (3.51) ba`ng i() trong do () là so do goc
àn den goc gi
cua cung i (). Khi 0 da.i lu.o..ng () d
u.a cac tiep tuyen
vo.i du.o`.ng cong L ta.i diem z0. Do L là du.ò.ng cong tro.n nen () khi
0. Qua gio.i ha.n dang th
u.c (3.47) khi 0 ta thu du.o..c
Z
Z
1
1
i
()
() (z0 )
d =
d + (z0)
2i
z0
2i
z0
2i
L()
và t`
u. do thu du.o..c (3.46).

Chu.o.ng 3. L
262
è sau ta k
V
y hie.u
1
F (z0) =
2i
()
d,
z0
z0 L
(3.52)
an b
at thu.`
o.ng Cauchy
và nhu. ta biet tch phan (3.52) là tch ph
3+ Gi
an da.ng Cauchy
a tri. gi
o.i ha.n cua tch ph
.
.
O day ta se t`m gia tri. gio i ha.n cua tch phan da.ng Cauchy
Z
()
1
d, z C \ L
F (z) =
2i
z
L
àn den diem z0 L t`

u. pha ngoài và xac la.p
khi diem z d
u. pha trong và t`
moi lien he. gi
u.a cac gia tri. gio.i ha.n ay. Do c
ung chnh là no.i dung co. ban
cua cac cong th
u.c Sokhoski-Plemeli 9.
è, d
àu tien ta xet
De thay ro ban chat cua van d
Z
()
1
d
(3.53)
F (z) =
2i
z
L
èn D+ (là ph
àn trong cua
là tch ph
an Cauchy. Khi do ta.i mo i diem cua mi
.
èn D nào do ch
L) hàm F (z) tr`
ung vo i hàm (z) chnh h`nh trong mi
u.a ca
àn den
D và L. Do do neu z0 là diem nào do thuo.c L th` hàm F (z) = (z) d
gio.i ha.n (z0) khi z z0 t`
u. pha trong và
lim F (z) = (z0) = + (z0 )
(3.54)
zz0
zD+
+
trong do ta k
y hie.u lim F (z) = + (z0). Khi z 6 D th` tch phan Cauchy
zz0
zD+
+
àn den 0 và

(3.53) bàng 0. Do do khi z z0 , z 6 D th` tch phan Cauchy d
lim F (z) = 0 = (z0)
zz0
zD
9
Iu. V. Sokhoski (1842-1927) l`

a nh`
a to
an ho.c Nga.
.
J. Plemeli l`
a nh`
a to
an ho.c D
u c.
(3.55)
3.2. L
y thuyet Cauchy
263
trong do ta k
y hie.u lim F (z) = (z0).
zz0
zD
T`
u. (3.54) và (3.55) suy ra
+ (z0) (z0) = (z0) 0 = (z0).
(3.56)
èu t
òn ta.i cac
Nhu. va.y doi vo.i tch phan Cauchy ta.i mo i diem z0 L d
gia tri. gio.i ha.n bàng (z0) t`
u. pha ngoài và cac gia
u. pha trong và bàng 0 t`
tri. gio.i ha.n do thoa man he. th
u.c (3.56).
Bay giò. gia su. (3.53) là tch ph
an da.ng Cauchy. Ta se thay ràng khi
z z0 L th` cac gia tri. gio.i ha.n cua (3.53) c
ung tuan theo chnh quy lua.t
.
.
nhu doi vo i tch phan Cauchy.
De do.n gian trong tr`nh bày ta se xet tch phan (3.53) vo.i cac gia thiet
sau day
(i) L là du.ò.ng cong dong Jordan tro.n;
(ii) Hàm bien (ma.t do.) () là hàm chnh h`nh trong lan ca.n cua mo i
diem cua du.ò.ng cong L.
- i.nh l
D
y 3.2.20. (Iu. Sokhoski, J. Plemeli) Gia su. L l`
a du.o
`.ng cong d
ong
.
Jordan tro n v`
a (z) l`
a h`
am chnh h`nh trong l
an c
a.n cua m
o i diem cua
.
.
du `
o ng cong L. Khi d
o tch ph
an da.ng Cauchy
Z
1
()
d
(3.57)
F (z) =
2i
z
L
a F + (z0) v`
`.ng cong
c
o c
ac gi
a tri. gi
o.i ha.n l`
a F (z0) ta.i mo.i diem z0 cua du.o
àn den z0 t`
L khi diem z d
a pha ngo`
ai tu.o.ng u
.ng v`
a c
ac gi
a
u. pha trong v`
.
.
.
.
.
e n qua h`
tri. gi
o i ha.n d
am bien () v`
a tch ph
an b
at thu o
` ng
o du o. c bieu di
.
.
bo i c
ac c
ong th
uc
Z
()
1
1
+
d + (z0),
F (z0) =
2i
z0
2
L
1
F (z0) =
2i
Z
L
(3.58)
1
()
d (z0 ).
z0
2

Chu.o.ng 3. L
264
a c
ac c
ong th
u.c Sokhoski - Plemeli.
C
ac c
ong th
u.c (3.58) du.o..c go.i l`
Nh
a.n xet. Lu.u y
den k
y hie.u (3.52) cac cong th
u.c (3.58) co the viet la.i
du.o.i da.ng
1
F + (z0) = F (z0) + (z0)
2
(3.58*)
1
F (z0) = F (z0) (z0)
2
uy y
cua du.ò.ng cong L (z0 L). Ta xet
Ch
u.ng minh. Gia su. z0 là diem t`
-lan ca.n U (z0 , ) = U (z0 ) sao cho hàm () chnh h`nh trong U (z0 ). Ta
du..ng du.ò.ng tròn (z0 , ) = {z : |z z0 | = } du be sao cho (z0, ) U (z0 ).
Ta k
y hie.u:
àn du.ò.ng cong L na`m ngoài h`nh tròn S(z0, ) = {z : |z
+ L() là ph
àn du.ò.ng cong L na`m trong S(z0, );
z0 | 6 }, còn () là ph
+ e () là cung tròn cua (z0 , ) nàm ngoài L, còn i () nàm trong L;
+ () = L() e (); () = L() i ().
Tiep theo ta xet tch phan da.ng Cauchy
Z
1
()
F (z) =
d.
(3.57*)
2i
z
L
trong hai tru.ò.ng ho..p sau day.

Tru.`
o.ng ho..p th
u. nh
at: diem z D+ . Khi do tch phan da.ng Cauchy
(3.57*) xac di.nh hàm F +(z) H(D+ ) và
Z
1
()
+
d.
F (z) =
2i
z
L
V` diem z na`m ngoài du.ò.ng cong () e () và () chnh h`nh trong U (z0)
nen theo di.nh l
y tch phan Cauchy ta co
Z
Z
Z
()
()
()
1
1
1
d = 0
d =
d
2i
z
2i
z
2i
z
()e ()
()
e ()
3.2. L
y thuyet Cauchy
265
và t`
u. do suy ra`ng
1
F (z) =
2i
+
Z
L
1
2i
()
1
d =
z
2i
L()
()
1
d +
z
2i
L()
()
d
z
()
()
d
z
e ()
1
2i
()
1
d +
z
2i
()
d,
z
(3.59)
L()e (
trong do tch phan o. ve phai là tch phan da.ng Cauchy. No xac di.nh hàm
chnh h`nh trong lan ca.n bat k`
y cua diem z0 (khong ch
u.a diem cua L() +
òng thò.i ta.i cac diem thuo.c D+ cua lan ca.n do no tr`
e ()) d
ung vo.i hàm
àn den z0 L ta co
F +(z). Qua gio.i ha.n (3.59) khi z ( D+ ) d
1
lim F (z0 ) = F (z0 ) =
2i
+
zz0
()
1
d +
z0
2i
L()
()
d.
z0
(3.60)
e ()
zD+
Cong th
u.c (3.60) ch
u.ng to ra`ng gia tri. gio.i ha.n F +(z0 ) cua tch phan da.ng
òn ta.i z0 L và do (3.59) no xac di.nh mo.t hàm chnh h`nh tren
Cauchy t
chu tuyen L.
àn
u.a hàm F + (z0) vo.i hàm bien (z0) ta c
De xac di.nh su.. phu. thuo.c gi
chuyen qua gio.i ha.n dang th
u.c (3.60) khi 0.
àu tien khao sat gio.i ha.n
D
1
lim
0 2i
()
d.
z0
e ()
Da.t z0 = ei do.c theo cung e (). Khi do d = iei d. Ngoài ra ta co

the viet
() = (z0) + (, z0)

Chu.o.ng 3. L
266

trong do (, z0)e() 0 khi 0 và e (). Do do
1
2i
()
1
d =
z0
2i
e ()
(z0) + i
ie d
ei
e ()
(z0 )
=
2
e ()
v` lim
0
e ()
d = , lim
0
e ()
1
d +
2
d.
e ()
d = 0 nen
1
lim
0 2i
(z0 )
()
d =
z0
2
(3.61)
e ()
1
Tiep theo, khi 0 t`
u. (3.60) ta thu du.o..c tch phan
2i
()
d
z0
L()
àn den gio.i ha.n xac di.nh. Ta k

d
y hie.u gia tri. gio.i ha.n do là
Z
Z
1
1
()
()
d =
d.
lim
0 2i
z0
2i
z0
(3.62)
L()
Do là gia tri. cua tch phan da.ng Cauchy ta.i diem z0 L.
Nhu. va.y qua gio.i ha.n dang th
u. (3.61) và (3.62) ta co
u.c (3.60), t`
Z
1
1
()
+
d + (z0).
(3.63)
F (z0) =
2i
z0
2
L
o.ng ho..p th
u. hai: diem z D . Hoàn toàn tu.o.ng tu.. nhu. trong
Tru.`
tru.ò.ng ho..p th
u. nhat, trong tru.ò.ng ho..p này ta co
Z
Z
Z
1
1
1
()
()
()
d =
d +
d
F (z) =
2i
z
2i
z
2i
z
L
1
2i
Z
L()i()
L()
()
d.
z
i ()
(3.64)
3.2. L
y thuyet Cauchy
267
trong do tch phan da.ng Cauchy o. ve phai xac di.nh hàm chnh h`nh trong
lan ca.n diem z0 và tr`
ung vo.i F (z) ta.i nh
u.ng diem thuo.c D cua lan ca.n
àn den diem z0 L ta thu du.o..c
do. Qua gio.i ha.n (3.64) khi diem z D d
Z
Z
1
1
()
()
lim F (z) = F (z0) =

d
d.
(3.65)
2i
z0
2i
z0
zz0
L()
i ()
zD
òn ta.i gia tri. gio.i ha.n t`

Nhu. va.y ta da ch
u. ngoài cua tch phan
u.ng minh su.. t
da.ng Cauchy ta.i diem t`
uy y
z0 L.
.
Lu u y
ràng theo cong th
Z
Z
1
()
()
1
d +
d = (z0 )
2i
z0
2i
z0
e ()
i ()
và do do t`
Z
1
1
()
lim
d = (z0 ).
0 2i
z0
2
(3.66)
i ()
T`
u. (3.66), qua gio.i ha.n (3.65) khi 0 ta co
Z
1
1
()
F (z0) =
d (z0 ).
2i
z0
2
L
Nhu. va.y ta thu du.o..c

1
F (z0) =
2i
+
(z0)
()
,
d +
z0
2
1
F (z0) =
2i
()
(z0)
d
z0
2
Do là cac cong th

u.c Sokhoski - Plemeli.
ac d
H
e. qua 3.2.2. 1. C
o.ng ve v
o.i ve c
ang th
Z
F + (z0 ) + F (z0 )
1
()
(3.67)
d =
2i
z0
2
L
268

Chu.o.ng 3. L
`ng gi
u.ng to r
a
a tri. cua tch ph
an da.ng Cauchy
He. th
u.c (3.67) ch
`
b
at k`y cua chu tuyen tch ph
an l`
a b
ang trung b`nh c
o.ng c
ac gi
a tri.
.
.
t`
u trong v`
a t`
u ngo`
ai cua n
o.
.
.
2. L
ay d
u nh
at cua (3.58) tr`
u. d
u. hai ta
ang th
u c th
ang th
u.c th
(z0) = F + (z0 ) F (z0 ).
ta.i diem
gi
o.i ha.n
c
o
(3.68)
`ng gi
u.ng to r
a
a tri. cua h`
am bien ta.i diem b
at k`y cua L l`
a
He. th
u.c (3.68) ch
`ng hie.u gi
b
a
u.a c
ac gi
a tri. gi
o.i ha.n ta.i diem d
o cua tch ph
an da.ng Cauchy.
Ket qua tu.o.ng tu.. nhu. di.nh l
y 3.2.20 co the ch
u.ng minh cho tru.ò.ng ho..p
L là du.ò.ng cong tro.n t`
u.ng kh
uc. Khi do ta.i cac diem mà L co tiep tuyen
cac cong th
u.c (3.58) va n gi
u. nguyen. Ta.i cac diem goc cac cong th
u.c (3.58)
du.o..c thay bo.i
Z

1

()
+
(z0),
F (z0) =
d + 1
2i
z0
2
L
Z
1
()
(z0)
d
F (z0) =
2i
z0
2
L
u.a cac tiep tuyen vo.i L ta.i diem goc z0 L.

trong do là goc gi
Nh
a.n xet 3.2.12. Cac cong th
u.c Sokhoski-Plemeli va n còn d
ung neu hàm
bien () H (L) ch lien tu.c tren L và L là du.ò.ng cong Jordan do du.o..c.
V du.
1. Xet tch phan
1
F (z) =
2i
dx
xz
trong do = {x R : 1 6 x 6 1} và tch phan du.o..c lay theo hu.o.ng tang

.
cua x. Gia su. lay z0 = 0. O day hàm () 1 là hàm chnh h`nh z C.
èu kie.n duy nhat là du.ò.ng tròn (z0, ) phai cat ta.i hai
Do do ngoa.i tr`
u. di
diem d
u.ng tru.o.c và d
u.ng sau z0 = 0, ta co the cho.n du.ò.ng tròn (z0, ) mo.t
3.2. L
y thuyet Cauchy
269
cach t`
uy y
. Ta lay (z0 , ) là du.ò.ng tròn do.n vi.. Khi do cung () là doa.n
= [1, +1] và cac cung i (), e () chnh là nu.a tren và nu.a du.o.i cua
du.ò.ng tròn. Theo cong th
u.c (3.68) ta co
F + (0) F (0) = (0) = 1.
Ta xac di.nh F + (0) và F (0). Ta co
Z
1
F + (0) =
2i
1
d
=
2i
1
F (0) =
2i
1
ei id
= ;
i
e
2
e ()
Z2
1
d
=
2i
Z0
1
ei id
=
i
e
2
i ()
1
2. Gia su. L = {z : |z| = 1}, () = . Ta xet tch phan da.ng Cauchy
Z
1
d
2i
( z)
L
Neu diem z na`m trong L th`

Z
Z
Z
1
d
d
d
1 1
1 1
=
+
2i
( z)
2i z
2i z
z
L
1 1
= + = 0.
z z
1
Neu diem z na`m ngoài L th` tch phan do ba`ng . Nhu. va.y
z
F + (z0) = 0,
F (z0) =
1
z0
và do do theo cong th

Z
1
1
d
=
2i
( z0 )
2z0
L

Chu.o.ng 3. L
270
3.2.11
èu h`
Bi
eu di
e n tch ph
an h`
am di
oa
e n tch phan hàm di

èu hòa.
Bay giò. ta chuyen sang xet bieu di
- i.nh l
D
y 3.2.21. Gia su. h`
am f chnh h`nh trong h`nh tr`
on S(R) = {|z| < R}
v`
a lien tu.c trong h`nh tr`
on d
ong S(R), f (z) = u(z) + iv(z). Khi d
o
1
f (z) =
2
Z2
u(Reit)
Reit + z
dt + iv(0).
Reit z
(3.69)
Reit + z . .
C
ong th
u.c (3.69) du.o..c go.i l`
du o. c
a c
ong th
u.c Schwartz c`
on h`
am
Reit z
go.i l`
a nh
an Schwartz.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, doi vo.i z S(R), theo cong th
u.c tch phan Cauchy
ta co
1
f (z) =
2i
f ()
1
d =
z
2
Z2
f (Reit )
Reit
dt.
Reit z
(3.70)
S(R)
Da.c bie.t là

1
f (0) =
2i
1
f ()
d =
Z2
f (Reit )dt.
(3.71)
S(R)
Ngoài ra ta co
Z
1
0=
2i
f ()
d
R2 /z
S(R)
1
=
2
Z2
f (Reit )
zReit
dt
Reit z R2
1
2
Z2
0
f (Reit )
z
dt,
z
Reit
(3.72)
3.2. L
y thuyet Cauchy
271
v` |R2 /z| > R và do do hàm du.o.i dau tch phan chnh h`nh trong S(R) và
lien tu.c tren S(R). T`
u. (3.70) và (3.71) ta thu du.o..c
1
1
f (z) f (0) =
2
2
Z2
f (Reit )
1 Reit + z
dt.
2 Reit z
(3.73)
Bay giò. t`
u. (3.71) và (3.72) ta co
Z2
1
1
f (0) =
2
2
f (Reit )
1 Reit + z
dt,
2 Reit z
và do do
1
1
f(0) =
2
2
Z2
f (Reit )
1 Reit + z
dt.
2 Reit z
(3.74)
Da.t f (z) = u(z) + iv(z) và co.ng (3.73) vo.i (3.74) ta thu du.o..c
Z2
1
Reit + z
dt + iv(0).
f (z) =
u(Reit ) it
2
Re z
0
Nh
u.c (3.69) cho phep ta xac di.nh hàm chnh h`nh f(z)
àn ao) khi
trong h`nh tròn S(R) (vo.i su.. chnh xac den mo.t hàng so co.ng thu
àn thu..c cua hàm do tren bien S(R).
biet cac gia tri. cua ph
àn thu..c và ph
àn ao,
u.ng minh, bàng cach tach cac ph
T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
ta co
Z2
1
R2 |z|2
u(z) =
u(Reit)
dt.
(3.75)
2
|Reit z|2
0
Neu da.t z = rei , r < R và de y

ràng
n Reit + rei o
R2 r2
=
Re
Reit rei
|Reit rei |2
R2 r2
= 2
R 2Rr cos(t ) + r2

Chu.o.ng 3. L
272
ta co the viet (3.75) o. da.ng khac nhu. sau:
1
u(rei ) =
2
Z2
u(Reit )
R2 r 2
dt.
R2 2Rr cos(t ) + r2
(3.76)
ong th
u.c Poisson còn hàm
Cong th
u.c (3.75) hoa.c (3.76) du.o..c go.i là c
2
2
R r
an Poisson.
du.o..c go.i là nh
it
2
|Re z|
àn thu..c cua hàm chnh h`nh trong h`nh
Cong th
u.c này d
ung doi vo.i ph
tròn S(R) và lien tu.c trong S(R). Co the ch
u.c ay
u.ng minh ràng cong th
èu hòa trong S(R) và lien tu.c trong S(R). Neu
d
y di
ung vo.i hàm u(z) bat k`
f (z) = u(z) + iv(z) chnh h`nh trong S(R) và lien tu.c trong S(R) th` ba`ng
e n u và v bo.i cong th
cach bieu di
u.c (3.75) (hoa.c (3.76)) ta thu du.o..c
1
f (z) =
2
Z2
f (Reit )
R2 |z|2
dt.
|Reit z|2
(3.77)
Cong th
u.c này du.o..c go.i là c
ong th
u.c Poisson d
ac h`
am chnh h`nh
oi v
o.i c
trong h`nh tròn và lien tu.c trong h`nh tròn dong.
u.ng minh cong th
u.c Poisson và Schwarz doi vo.i tru.ò.ng ho..p
Bay giò. ta ch
èn là ph
àn ngoài h`nh tròn.
khi mi
èn S (R) = {|z| > R} và lien tu.c
Gia su. hàm f chnh h`nh trong mi
trong S (R). Khi do nhò. cong th
I
1
f (z) =
2i
f ()
d + f()
z
S (R)
1
=
2
Z2
0
f (Reit )
Reit
dt + f ().
Reit z
3.2. L
y thuyet Cauchy
273
Ngoài ra
Z
1
0=
2i
1
f()
d + f() =
S (R)
0=
1
2i
S (R)
1
=
2
Z2
Z2
f (Reit ) + f(),
f()
d + f ()
R2
f(Reit )
z
dt + f ()
Reit z
v` ra`ng
R2

< R.
z
Bàng phu.o.ng phap l
y lua.n nhu. o. tren ta thu du.o..c
1
f (z) =
2
Z2
u(Reit )
Reit + z
dt + v()i,
Reit z
|z| > R.
Do là cong th
u.c Schwartz doi vo.i cac hàm chnh h`nh trong S (R) và lien
tu.c trong S (R). Tiep theo c
ung nhu. o. tren ta co
1
u(re ) =
2
i
Z2
u(Reit )
R2 r 2
dt,
R2 2Rr cos( t) + r2
r > R.
èu hòa trong S (R) và lien tu.c

Do là cong th
u.c Poisson doi vo.i cac hàm di
trong S (R). Cong th
u.c Poisson doi vo.i cac hàm chnh h`nh trong S (R)
và lien tu.c trong S (R) co da.ng
1
f(rei ) =
2
Z2
f(Reit )
R2 r2
dt,
R2 2Rr cos( t) + r2
r > R.
Cong th
u.c Poisson (3.75) co vai trò rat quan tro.ng trong khi giai bài toan
Dirichlet.

Chu.o.ng 3. L
274
àn hoàn, lien

Bài toan Dirichlet da.t ra nhu. sau: Gia su. f() là hàm 2-tu
tu.c tren du.ò.ng tròn = {|z| = r}. Hay t`m hàm bien ph
u.c F (z) thoa man
èu kie.n:
di
èu hòa trong h`nh tròn U = {|z| < r};
a) di
b) lien tu.c trong U = {|z| 6 r}; và
c) f(0 ) = lim F (z).
zei0
|z|<r
y sau day.
Ta muon ch
u.ng minh di.nh l
- i.nh l
on lu
on lu
on c
o nghie.m.
D
y 3.2.22. B`
ai to
an Dirichlet d
oi v
o.i h`nh tr`
Ch
u.ng minh. Gia su. |z| < r. Ta da.t
Z2
1
r2 |z|2
F (z) =
f () i
d.
(3.78)
2
|re z|2
0
àn ch
Ta c
u.ng minh ra`ng
èu hòa trong U .
1. F (z) là hàm di
2. f(0 ) = lim F (z)
zei0
|z|<r
Ch
u.ng minh 1). Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng hàm F (z) xac di.nh bo.i
àn thu..c cua hàm
(3.78) là ph
1
Fe(z) =
2
Z2
f ()
rei + z
d.
rei z
Do do neu ta ch
u.ng
u.ng minh du.o..c ràng Fe(z) chnh h`nh th` 1) du.o..c ch
minh. Vo.i z U bat k`
y ta co
Z2
Fe(z + z) Fe(z) 1
rei
f () i
d =
z
(re z)2
0
Z2
0
rei f ()d
(rei z)2 (rei z z)
3.2. L
y thuyet Cauchy
275
àn den 0 khi z 0, t

òn ta.i.
và do do ve trai d
u.c là da.o hàm Fe 0(z) t
èu hòa cua F (z) du.o..c ch
Nhu. va.y tnh di
u.ng minh.
èu hòa hàng so u(z) = 1
Ch
u.ng minh 2). Ta nha.n xet ra`ng doi vo.i hàm di
ta co cong th
u.c
1
1=
2
Z2
r |z|2
d,
|rei z|2
|z| 6 r,
và do do
1
F (z) f(0 ) =
2
Z2
r2 |z|2
[f() f (0 )]d
|rei z|2
Z
r2 |z|2
[f ( f(0)]d
|rei z|2
1
=
2
|0 |6
1
+
2
r2 |z|2
[f() f (0 )]d =
|rei z|2
|0 |>
= 1 + 2
(3.79)
trong do là so se du.o..c xac di.nh.

.
U o.c lu.o..ng tch phan 1 . Gia su. > 0 là so du.o.ng cho tru.o.c t`
uy y
. V`
f () là hàm lien tu.c nen ta co the xac di.nh so () sao cho
|f() f (0 )| < /2,
| 0 | < ().
Do do
1

|1| =
2
Z
|0 |6
1 Z2 |r2 |z|2

d =
6
i
2
2 2
|re z|
2
(3.80)
.
U o.c lu.o..ng tch phan 2. Sau khi cho.n so () o. tren, ta xet tch phan
Z
r2 |z|2
1
(z) =
d
(3.81)
2
|rei z|2
|0 |>

Chu.o.ng 3. L
276
và ch
u.ng to ra`ng
lim (z) = 0.
zei0
|z|<r
Ta da.t z = ei. Neu | 0| < /2 th`

| | > /2
èu kie.n | 0| > . Do do
y thoa man di
doi vo.i bat k`
|rei |z| > r sin
,
2
và
1
|(z)| 6
r2
khi r.
Nhu. va.y sau vie.c cho.n
Z
1

|2| =
2
|0 |>
2
2
(r ) 0.
sin
2
2
so () o. tren ta co
2M

6
2
r2 |z|2
d = 2M(z),
|rei z|2
|0 |>
trong do M = sup |f()|, và (z) là gia tri. cua tch phan (3.81). V` (z) 0
khi z rei0 (|z| < r) nen khi z thuo.c lan ca.n du be cua diem rei0 ta co
|2 | 6
T`
u. (3.79), (3.80) và (3.82) ta thu du.o..c
|F (z) f(0 )| 6

+ = .
2 2
(3.82)
3.3. Bài ta.p
3.3
277
B`
ai t
a.p
u.ng kh
uc
1. Ch
u.ng minh ràng neu f H(D) và là chu tuyen dong tro.n t`
èn do.n lien D th`
thuo.c mi
Z
f (z)dz = 0.
2. Ch
u.ng minh ràng hàm
1
f(z)
2i
f () z n
d = g(z),
z n
u.c ba.c
trong do là chu tuyen Jordan bao diem = 0 và = z, là da th
n 1 và
g (m)(0) = f (m) (0),
m = 0, 1, . . . , n 1.
èn D 3 và f H(D). Khi do

3. Gia su. mi
Z
1
f ()
d + f(),
f(z) =
2i
z
z D.
P
4. Ch
u.ng minh ràng trung b`nh co.ng cua mo.i gia tri. z n
a z doi vo.i cac
=0
P
diem z tren du.ò.ng tròn {|z| = 1} là ba`ng an neu
a z là hàm chnh h`nh
=0
o. trong và tren bien h`nh tròn {|z| 6 1}.
èu hòa trong nu.a tren cua h`nh tròn do.n vi. nha.n gia tri. ba`ng
5. T`m hàm di
0 tren du.ò.ng knh và bàng 1 tren nu.a du.ò.ng tròn.
èu hòa trong vành le.ch tam gi
6. T`m hàm u(z) di
u.a hai du.ò.ng tròn 0 =

{|z 3| = 9} và 1 = {|z 8| = 16} và uz = u0 , uz = u1, trong do u0
0
1
và u1 là nh
u.ng ha`ng so.
èu hòa trong nu.a ma.t phang tren bo di h`nh tròn S =
7. T`m mo.t hàm di
{|z 2i| < 1} và co gia tri. ba`ng 0 tren tru.c thu..c và gia tri. ba`ng 1 tren chu
vi cua S.
Chu.o.ng 4
C
ac tnh ch
at co. ban cua h`
am
chnh h`nh
4.1
C
ac k
et qua quan tro.ng nh
at r
ut ra t`
u. tch ph
an
Cauchy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1.1
- i.nh l
D
y gi
a tri. trung b`nh . . . . . . . . . . . . . . 279
4.1.2
- i.nh l
D
y Liouville . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
4.1.3
- i.nh l
i h`
èu . . . 284
è chu
D
y Weierstrass v
o
am h
o.i tu. d
am chnh h`nh. Chu

oi
Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua h`
Taylor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
4.1.4
4.1.5
4.2
ac nhau trong vie.c x

ay du..ng l
y
C
ac quan diem kh
thuyet h`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . . . 305
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh . . . . .
310
4.2.1
am chnh h`nh . . . . . 310

Kh
ong diem (0-diem) cua h`
4.2.2
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh . . . . . . 313
4.2.3
Nguyen l
y th
ac trien giai tch . . . . . . . . . . . . 317
Nguyen l
y m
odun cu..c da.i . . . . . . . . . . . . . . 320
- i
o.ng c
o l
a.p . . . . . . . . . . . . . . 326
D
em b
at thu.`
4.2.4
4.3
279
4.1. Cac ket qua quan tro.ng nhat r

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
279
4.3.1
i Laurent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
Chu
o
4.3.2
- iem b
o.ng c
o l
a.p do.n tri. . . . . . . . . . . . 337
D
at thu.`
4.3.3
D
ang die.u cua h`
am ta.i diem v
o c`
ung . . . . . . . . 348
Ph
an loa.i h`
am chnh h`nh . . . . . . . . . . . . . . 350
Tnh b
at bi
en cua t
a.p ho..p mo. . . . . . . . . . . 354
4.3.4
4.4
4.4.1
Nguyen l
y acgumen . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
4.4.2
- .inh l
D
y Rouche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
Tnh b
at bien cua t
a.p ho..p mo. . . . . . . . . . . . 363
4.4.3
4.5
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
365
y thuyet hàm
Trong chu.o.ng tru.o.c, ta da ch
u.ng minh di.nh l
y co. ban cua l
chnh h`nh - di.nh l
y Cauchy. Di.nh l
y này keo theo mo.t loa.t he. qua quan
tro.ng. Da.c bie.t là no cho phep ta xac la.p moi lien he. nhat di.nh gi
u.a cac gia
èn chnh h`nh vo.i cac gia
tri. cua hàm chnh h`nh ta.i cac diem trong cua mi
tri. bien cua hàm do. Moi lien he. do du.o..c mo ta trong cong th
u.c tch phan
co. ban th
u. hai cua Cauchy. Do là cong th
y thuyet hàm
u.c trung tam cua l
chnh h`nh.
4.1
C
ac k
et qua quan tro.ng nh
at r
ut ra t`
u.
tch ph
an Cauchy
.
èu là he. qua cua cong
u.c do. nhat di.nh, mo.i di.nh l
O mo.t m
y cua mu.c này d
.
th
u c tch phan Cauchy.
4.1.1
- i.nh l
D
y gi
a tri. trung b`nh
Do là di.nh l
y sau day.
- i.nh l
a h`
am lien tu.c trong h`nh tr`
on d
ong S(R) =
D
y 4.1.1. Gia su. f(z) l`
{z C : |z z0| 6 R} v`
a chnh h`nh trong h`nh tr`
on S(R). Khi d
o ta c
o
Chu.o.ng 4. Cac tnh chat co. ban cua hàm chnh h`nh
280
d
ang th
u.c
1
f(z0) =
2
Z2
f (z0 + reit )dt,
`
t
u.c l`
a gi
a tri. cua h`
am ta.i t
am h`nh tr`
on b
ang trung b`nh c
o.ng c
ac gi
a tri. cua
.
.
n
o tren du `
o ng tr`
on.
Ch
u.ng minh. Theo cong th
Z
1
f ()
d.
f (z0) =
2i
z0
S(R)
Thu..c hie.n phep bien doi theo cong th

u.c
= z0 + Reit ,
0 6 t 6 2
ta thu du.o..c
1
f (z0) =
2i
Z2
Reitidt
1
f (z0 + Re )
=
it
Re
2
it
4.1.2
Z2
f (z0 + Reit )dt.
- i.nh l
D
y Liouville
- i.nh l
D
y 4.1.2. (Liouville 1) Neu h`
am chnh h`nh tren to`
an m
a.t ph
ang ph
u.c
`
òng nh
f (z) c
o m
odun bi. ch
a f (z) const z C.
a.n th` n
o d
at h
ang s
o, t
u.c l`
Ch
u.ng minh. Gia su. |f (z)| 6 M < z C. Ta se ap du.ng cong th
u.c
tch phan Cauchy cho da.o hàm f 0 (z) và h`nh tròn S(R) vo.i tam ta.i diem z
và ban knh R. Ta co
Z
1
f ()
0
f (z) =
d.
2i
( z)2
S(R)
1
I. Liouville (1809-1882) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
281
T`
u. do
|f 0 (z)| 6
1 M
M
2R =
2
2 R
R
àn den 0 khi

Ve trai cua bat dang th
u.c này khong phu. thuo.c R, còn ve phai d
R tang vo ha.n. T`
u. do suy ra`ng |f 0 (z)| = 0 và f 0 (z) = 0 C. Do do f (z)
const trong C.
Nhu. va.y lo.p cac hàm chnh h`nh trong toàn ma.t phang và bi. cha.n ch
òm cac hàm t
àm thu.ò.ng (cac hàng so).
g
Di.nh l
u.ng minh co the khai quat du.o.i da.ng
y Liouville v`
u.a ch
- i.nh l
D
y 4.1.3. Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong to`
an m
a.t ph
ang v`
a thoa
n
.
.
èu kie.n |f(z) 6 M |z| , M < v`
m
an di
a n l`
a s
o nguyen du o ng th` d
o l`
a da
2
.
.
th
u c b
a.c kh
ong cao ho n n.
u. cong th
u.c
Ch
u.ng minh. Gia su. z0 là diem t`
uy y
cua ma.t phang ph
u.c. T`
tch phan Cauchy doi vo.i da.o hàm cap cao ta co
Z
(n + 1)!
f (z)
(n+1)
(z0) =
dz, S(R) = {z : |z z0 | < R}
f
2i
(z z0)n+2
S(R)
và do do
|f (n+1) (z0)| 6
M|z|n
(n + 1)!.
Rn+1
V` |z| 6 |z0| + R nen qua gio.i ha.n khi R ta thu du.o..c f (n+1) (z0) = 0.
Do z0 là diem t`
uy y
cua C nen f (n+1) (z) 0. T`
u. do suy ràng f (n) (z) const
v`
f (n) (z) f (n) (z0) =
Zz
f (n+1) (z)dz 0,
z0
e dàng
t
u.c là f (n) (z) f (n) (z0 ) = const . . . Ba`ng cach la.p lua.n nhu. va.y, d
èu khang di.nh cua di.nh l
thu du.o..c di
y.
2
Khi n = 0 th` ta thu du.o..c di.nh l

y 12.1
282
Di.nh l
y Liouville còn co the phat bieu du.o.i da.ng
- i.nh l
D
y 4.1.2. Neu h`
o.ng C
am f (z) chnh h`nh tren to`
an m
a.t ph
ang mo. r
`
òng nh
th` n
o d
at h
ang s
o.
òn ta.i và h
Ch
u.ng minh. V` hàm f chnh h`nh ta.i diem nen lim f (z) t
u.u
z
ha.n. T`
u. do suy ra f(z) bi. cha.n trong lan ca.n nào do U () = {z : |z| > R}
cua diem . Gia su. f (z)| 6 M1 , z U(). Ma.t khac, do hàm f chnh
h`nh (và do do no lien tu.c) trong h`nh tròn dong S(R) = {z : |z| 6 R} nen
no bi. cha.n trong h`nh tròn do. Gia su. |f(z)| 6 M2 , z S(R). Nhu.ng khi do
hàm f bi. cha.n trong toàn ma.t phang: f (z)| < M = max(M1 , M2) z C.
V` hàm f chnh h`nh tren C nen theo di.nh l
y 4.1.2 ta co f const.
Bay giò. ta ap du.ng di.nh l
y Liouville de ch
u.ng minh di.nh l
y Gauss - di.nh
l
y co. ban cua da.i so.
- i.nh l
èu
D
y 4.1.4. (Gauss) Mo.i da th
o ph
u.c d
u.c da.i s
o b
a.c m > 1 v
o.i he. s
`
àn b
c
o m nghie.m neu m
o i nghie.m du.o..c tnh m
o.t s
o l
ang b
o.i cua n
o.
Ch
u.ng minh. Gia su.
Pm (z) = am z m + am1 z m1 + + a1z + a0,
am 6= 0, m > 1.
u.ng: gia su. Pm (z) khong co nghie.m trong

Ta ch
u.ng minh bàng phan ch
C. Ta xet hàm
f(z) =
Pm (z)
Hàm f(z) co cac tnh chat sau day

(i) Hàm f (z) H(C) v` Pm (z) 6= 0 z C.
(ii) Hàm f(z) co modun bi. cha.n, t
u.c là |f (z)| 6 M z C. Tha.t va.y,
1
= 0. T`
u. do R > 0 sao cho z : |z| > R
v` lim Pm (z) = nen lim
z
z Pm (z)
ta co
|f(z)| < 1.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
283
Trong h`nh tròn dong |z| 6 R hàm f (z) co modun bi. cha.n, t
u.c là |f(z)| 6 m
z {|z| 6 R}. T`
u. do suy ra`ng |f(z)| < m + 1 = M, z C. Nhu. va.y
èu kie.n cua
hàm f (z) H(C) và |f(z) 6 M z C, t
u.c là thoa man cac di
.
di.nh l
y Liouville. Do do f(z) const tren C. T`
u do suy ra`ng Pm (z const.
èu do khong the xay ra v` am 6= 0 và m > 1.
Nhu.ng di
òn ta.i gia tri. 1 C sao cho
Nhu. va.y t
P (1 ) = 0.
Do do Pm (z) = (z 1 )Pm1 (z), Pm1 (1 ) 6= 0. Nhu.ng Pm1 (z) c
ung là da
th
u.c da.i so ba.c m 1 nen 2 C sao cho Pm1 (z) = (z 2)Pm2 (z),
Pm2 (2 ) 6= 0. Nhu. va.y
Pm (z) = (z 1 )(z 2 )Pm2 (z), . . .
Tiep tu.c la.p lua.n nhu. va.y ta thu du.o..c dang th
u.c
Pm (z) = am(z 1 )(z 2) (z m ).
u.ng to ra`ng 1 , 2 , . . . , m là nghie.m và ngoài ch
Dang th
u.c này ch
ung ra da
.
th
u c Pm (z) khong còn nghie.m nào khac. Tha.t va.y neu là nghie.m 6= i
i = 1, m cua da th
u.c Pm (z) th`
Pm () = am ( 1 )( 2 ) ( m ) = 0.
èu này ch
u.a so phai bàng 0, t
u.c là
Di
u.ng to ràng mo.t trong cac th`
i = 0,
= i ,
i = 1, 2, . . . , m
i = 1, 2, . . . , m.
è tru.o
u.ng minh còn co ten go.i là di.nh ly v
`.ng d
Di.nh l
y v`
u.a ch
ong da.i s
o.
284
4.1.3
- i.nh l
i h`
è chu
èu
D
y Weierstrass v
o
am h
o.i tu. d
èu trong mi
èn D và
Trong 1.4 ta da tr`nh bày khai nie.m chuo i hàm h
o.i tu. d
.
c cua mi
èn D c`
èu tren t`
h
o.i tu. d
a
ung mo.t so tnh chat hàm cua
u ng comp
èu. Bay giò. ta ch
chuo i ho.i tu. d
u.ng minh di.nh l
y quan tro.ng cua Weierstrass
è su.. bao toàn tnh chnh h`nh cua tong cua chuo i trong phep qua gio.i ha.n
v
èu và phep da.o hàm t`
èu.
d
u.ng so ha.ng cua chuo i hàm chnh h`nh ho.i tu. d
- i.nh l
D
y 4.1.5. (Weierstrass) Gia su.:
èn D;
am chnh h`nh trong mi
a nh
u.ng h`
1) un (z) n N l`
2) chu
o i h`
am
u1(z) + u2 (z) + + un (z) + . . .
(4.1)
èn D den h`
èu tren t`
ac cua mi
u.ng comp
am (h
u.u ha.n) f (z).
h
o.i tu. d
o
Khi d
èn D.
1) T
ong f(z) cua chu
o i l`
a h`
i c
o ha.ng den c
am t`
u.ng s
ap t`
uy y
2) Chu
o
o the da.o h`
(m)
(m)
(m)
(z);
u1 (z) + u2 (z) + + u(m)
n (z) + = f
m = 1, 2, . . .
(4.2)
i h
c cua mi
èn
èu l`
èu tren t`
a
3) Mo.i chu
o i (4.2) d
a chu
o
o.i tu. d
u.ng comp
D.
Ch
u.ng minh. 1) Lay h`nh tròn S(R) bat k`
y ban knh R vo.i bien (R) sao
cho S(R) D. Tren du.ò.ng tròn (R) ((R) là ta.p ho..p dong nàm trong D)
èu den hàm f (z). Do do hàm
chuo i (4.1) ho.i tu. d
f() = u1 () + u2() + + un () + . . . ;
(R)
lien tu.c tren (R). Nhan (4.3) vo.i hàm

v() =
1
1
,
2i z
(R), z S(R).
(4.3)

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
285
Hàm này bi. cha.n tren (R). Do do chuo i thu du.o..c sau khi nhan (4.3) vo.i
èu tren (R) và co the tch phan t`
v() va n ho.i tu. d
u.ng so ha.ng theo (R).
Ta thu du.o..c
Z
Z
Z
1
1
f()
u1 (
un ()
1
d =
d + +
d + . . .
2i
z
2i
z
2i
z
(R)
(R)
(R)
Tch phan o. ve trai là tch phan da.ng Cauchy. Do do ve trai là hàm chnh
du.ng cong th
h`nh trong h`nh tròn S(R). Ta k
y hie.u hàm do là fR(z). Ap
u.c
tch phan Cauchy cho cac hàm un () t`
u.c tren ta thu du.o..c
u. bieu th
fR (z) = u1(z) + u2(z) + + un (z) + . . .
(4.4)
èu den hàm fR(z) chnh h`nh trong h`nh

Nhu. va.y chuo i du.o..c xet ho.i tu. d
tròn S(R). Nhu.ng trong S(R) hàm fR(z) tr`
ung vo.i f (z). Ngha là f (z) là
èn D d
èu thuo.c mo.t h`nh
hàm chnh h`nh trong S(R). V` mo i diem z cua mi
tròn S(R), S(R) D nào do nen hàm f (z) chnh h`nh trong D.
èn D khong ch
Cac la.p lua.n tren day ch d
ung neu mi
u.a diem . Gia
èn D 3 . Ta se xet h`nh tròn SR () = {z : |z| > R} vo.i
su. mi
èu na`m trong du.ò.ng tròn
ban knh R du lo.n sao cho toàn bo. bien D d
R () = {z : |z| = R}. La.p lua.n nhu. tren và thay cho chuo i (4.4) theo di.nh
l
y 3.2.13 ta thu du.o..c dang th
u.c
fR (z) = [u1 (z) u1 ()] + [u2(z) u2()] + . . .
+ [un (z) un ()] + . . .
hay là
fR (z) = [u1(z) + + un (z) + . . . ]
[u1() + u2() + + un () + . . . ].
Chuo i trong dau ngoa.c vuong th
u. hai o. ve phai ho.i tu. den f() và do do
fR (z) + f () = u1 (z) + u2 (z) + + un (z) + . . .
286
.
O day fR (z) + f () = f (z) z SR () và hàm fR (z) + f() chnh h`nh
trong SR (). Do va.y hàm f chnh h`nh trong lan ca.n diem .
2) Neu nhan chuo i (4.3) vo.i hàm
vm () =
1
m!
,
2i ( z)m+1
z S(R)
bi. cha.n tren (R) và tch phan t`

u.ng so ha.ng theo (R) th` thay cho (4.4) ta
thu du.o..c chuo i
(m)
(m)
(m)
fR (z) = u1 (z) + u2 (z) + + u(m)

n (z) + . . .
V` fR (z) = f(z) z D nen t`
u. do thu du.o..c (4.2).
àn th
3) De ch
u. ba cua di.nh l
u.ng minh ph
y ta phu ta.p ho..p dong t`
uy y
0
0
.
.
E D bo i he. cac h`nh tròn S sao cho S D. Neu ta.p ho. p E 3 z = th`
ta co the lay h`nh tròn là ta.p ho..p S 0() = {z : |z| > R > 0}, S 0() D.
òm mo.t so h
T`
u. he. cac h`nh tròn này ta co the cho.n mo.t phu con g
u.u ha.n
cac h`nh tròn. Ho..p mo.i h`nh tròn dong này du.o..c k
y hie.u là E . Gia su. là
èn D: = dist{E , D}.
khoang cach t`
u. E den bien mi
òng tam
Doi vo.i mo i h`nh tròn S 0 cua phu h
u.n ha.n ta du..ng h`nh tròn S d
vo.i ban knh lo.n ho.n ban knh cua S 0 mo.t da.i lu.o..ng bàng (doi vo.i S 0 ()
2
àn lay ban knh be ho.n ). Chu tuyen L cua cac h`nh tròn này la.p
th` c
2
P
èu tren
thành ta.p ho..p dong D. Do do chuo i du.o..c xet
un (z) ho.i tu. d
n1
, ngha là
> 0, N N : n > N, p N,
n+p
X

uk () < .

k=n+1
Gia su. z là diem t`

uy y
cua E và gia su. no thuo.c h`nh tròn S 0 cua phu

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
287
h
u.u ha.n. Khi L và z S 0 th` | z| > . Do do
2
Z
n+p
n+p
X
X

m!
uk ()

(m)
uk (z) =
d

m+1
2i
(
z)
k=n+1
k=n+1
L
m!
2
n+p

P

u
()

Z
k
k=n+1
| z|m+1
ds
m!
m+1 2R
6
2
2
.ng. Nhu. va.y doi vo.i mo i
trong do R là ban knh cua h`nh tròn S tu.o.ng u
diem z E ta co
n+p

X
e
Rm!

(m)
uk (z) 6 m+1

k=n+1
2
e là ban knh lo.n nhat trong cac ban knh cua cac h`nh tròn S
trong do R
èu cua chuo i da.o hàm tren t`
cua phu h
u.u ha.n. T`
u. do suy ra su.. ho.i tu. d
u.ng
compac cua D.
Nh
a.n xet 4.1.1. Trong giai tch thu..c khong co di.nh l
y tu.o.ng tu.. nhu. di.nh l
y
.
Weierstrass. Tha.t va.y, trong giai tch thu. c ta biet ra`ng tong S(x) cua chuo i
P
èu tren khoang nào do co the
hàm thu..c (bien thu..c) kha vi
un (x) ho.i tu. d
n1
là hàm khong kha vi. Ho.n the n

u.a neu S 0(x) th` hoàn toàn khong nhat
P
thiet phai co dang th
u.c S 0 (x) =
u0n (x).
n>1
Nh
a.n xet 4.1.2. Neu co day hàm fn (z)
n>1
èn D th` chuo i

cho trong mi
f1 (z) + [f2(z) h(z)] + + [fn (z) fn1 (z)] + . . .

èu khang di.nh v
è chuo i
co tong rieng th
u. n là Sn (x) = fn (x). T`
u. do mo.i di
.
.
.
.
èu co the phat bieu doi vo i day và ngu o. c la.i. T`
d
u do và di.nh l
y 4.1.3 ta r
ut
ra
288
- i.nh l
è day hàm chnh h`nh ho.i tu. d
èu)
D
y 4.1.6. (Weierstrass; v

èn D h
èu tren
Neu d
ay c
ac h`
am fn (z) n>1 chnh h`nh trong mi
o.i tu. d
èn D den h`
t`
u.ng comp
ac cua mi
a h`
am chnh h`nh
am h
u.u ha.n f(z) th` f (z) l`

(m)
èu tren t`
trong D v`
a d
ay c
ac da.o h`
am fn (z) n>1 ; m = 1, 2, . . . h
o.i tu. d
u.ng
c cua D den h`
comp
a
am f (m) (z).
T`
u. di.nh l
y Weierstrass 4.1.3 và di.nh l
y Abel r
ut ra
H
e. qua 4.1.1. T
ong cua chu
o i l
uy th`
u.a
X
an (z a)n
n>0
l`
a h`
on h
o.i tu. cua n
o v`
a trong h`nh tr`
on h
o.i tu.
.
àn t`
o ha.ng m
o.t s
o l
uy y,
am t`
u ng s
cua chu
o i ta c
o the l
ay tch ph
an v`
a da.o h`
.
.
òng th`
d
o ha.ng kh
ong l`
am thay d
o i phep da.o h`
am v`
a tch ph
an t`
u ng s
oi b
an
knh h
o.i tu. cua chu
o i.
4.1.4
Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua h`
am chnh h`nh.
i Taylor
Chu
o
uy th`
u.a là hàm chnh h`nh
Trong 2.1 ta da ch
u.ng minh ràng tong cua chuo i l
trong h`nh tròn ho.i tu. cua no. Bay giò. nhò. cong th
u.c tch phan Cauchy ta
co the ch
u.ng minh mo.t tnh chat quan tro.ng n
u.a cua hàm chnh h`nh - do
e n
èu bieu di
là tnh chat di.a phu.o.ng: mo i hàm chnh h`nh trong h`nh tròn d
du.o..c du.o.i da.ng tong cua chuo i l
uy th`
u.a. Cu. the ta ch
u.ng minh di.nh l
y sau
- i.nh l
D
y 4.1.7. (Cauchy - Taylor 3 )
èn D th` ta.i l

Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong mi
an c
a.n cua m
o i diem
i l
e n du.o..c du.
z0 D h`
o.i da.ng chu
o
uy th`
u.a
am f(z) bieu di
X
an (z z0 )n
(4.5)
f (z) =
n0
an knh h
o.i tu. R kh
ong be ho.n khoang c
ach d t`
u. diem z0 den bien D
v
o.i b
èn D (d = dist(z0 , D).
cua mi
3
B. Taylor (1685-1731) l`
a nh`
a to
an ho.c Anh

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
289
èn D. Ta k
Ch
u.ng minh. Gia su. f H(D) và z0 là diem t`
uy y
cua mi
y
hie.u S(z0 , d) = {z D : |z z0 | < d} và gia su. z là diem t`
uy y
cua
òng tam vo.i h`nh tròn S(z0, d)
S(z0, d) : z S(z0, d). Xet h`nh tròn S(z0, ) d
èu kie.n 0 < < d sao cho diem z na`m trong D.
vo.i ban knh thoa man di
du.ng cong th
Ap
Z
Z
1
f()
f ()d
1
f(z) =
d =
(4.6)

z z0 ,
2i
z
2i
(
z
)
1
0
()
()
z0
trong do () = : | z0| = }.
Doi vo.i diem z S(z0; ) co di.nh ta co bat dang th
u.c
z z

0

= q < 1, ().
z0
u.c
Do do bieu th
1
z z0
1
z0
co the xem nhu. tong cua cap so nhan
X z z0 n
1
.
z z0 =
z0
1
n>0
z0
(4.7)
èu tren () nen ta co the thu..c hie.n phep tch phan t`

u.ng
Chuo i (4.7) ho.i tu. d
so ha.ng và t`
u. (4.6) và (4.7) ta thu du.o..c
X 1 Z
f ()d
f (z) =
(z z0)n
n+1
2i
(
z
0)
n>0
=
()
an (z z0 )n ,
(4.8)
n0
trong do
1
an =
2i
Z
()
f ()d
,
( z0)n+1
n = 0, 1, . . .
(4.9)
290
De y
den cong th
u.c tch phan Cauchy doi vo.i da.o hàm cua hàm chnh
h`nh ta co
an =
f (n) (z0 )
;
n!
n = 0, 1, 2, . . .
(4.10)
V` doi vo.i mo i diem z co di.nh thuo.c h`nh tròn {|z z0 | < } chuo i o. ve
èu doi vo.i () còn cac he. so an khong phu. thuo.c
phai cua (4.7) ho.i tu. d
P
vào trong khoang 0 < < d nen ban knh ho.i tu. R cua chuo i
an (z z0 )n
n>0
khong be ho.n d. Tha.t va.y neu R < d th` mau thua n vo.i di.nh ngha ban
knh ho.i tu. cua chuo i do v` co the lay là so lo.n ho.n R. Di.nh l
u.ng
y du.o..c ch
minh.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
291
H`nh IV.1
e n qua hàm chnh h`nh f (z) theo cac cong
Chuo i (4.8) vo.i he. so bieu di
i Taylor v
th
u.c (4.9) hay (4.10) du.o..c go.i là chu
o
o.i t
am ta.i diem z0 hay khai
trien Taylor ta.i l
an c
a.n diem z0 cua hàm f(z).
èu l`
H
e. qua 4.1.2. Mo.i chu
o i l
uy th`
u.a d
a chu
o i Taylor cua t
ong cua n
o.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. trong h`nh tròn nào do
X
an (z z0)n .
f (z) =
(4.11)
n>0
òi thay
u.ng so ha.ng chuo i (4.11) r
Thay z = z0 ta co f (z0 ) = a0 , da.o hàm t`
z = z0 ta t`m du.o..c f 0 (a) = a1. Tnh da.o hàm t`
u.ng so ha.ng lien tiep chuo i
òi thay z = z0 ta co f 00 (z0) = 2!a2, f (3)(z0) = 3!a3, . . . , f (n) (z0) = n!an
(4.11) r
f (n) (z0)
. Do do chuo i (4.11) là chuo i Taylor cua hàm f (z).
và do do an =
n!
H
e. qua 4.1.3. Gia su. M(r) = max |f()|. Khi d
o c
ac he. s
o an cua chu
oi
(r)
Taylor thoa m
an c
ac b
at d
ang th
u.c
|an | 6
M (r)
,
rn
n = 0, 1, . . .
(4.12)
trong d
an knh h
o.i tu. cua chu
o i. C
ac b
at d
o r l`
a s
o b
at k`y be ho.n b
ang th
u.c
(4.12) du.o..c go.i l`

a c
ac b
at d
o cua chu
o i Taylor.
ang th
u.c Cauchy d
oi v
o.i he. s
292
u. cac cong th
u.c (4.9) và (4.10) ta co
Ch
u.ng minh. T`
Z
f ()
1
f (n) (z0 )
an =
=
d.
n!
2i
( z0)n+1
(r)
èn ph
T`
u. do ap du.ng cong th
u.c ta thu du.o..c
u.c u.o.c lu.o..ng tch phan trong mi
|an | 6
1 M(r)
M(r)
n+1 2r =
2 r
rn
De r
ut ra he. qua tiep theo ta neu ra
- i.nh ngha 4.1.1. 1) Diem z = a du.o..c go.i là diem chnh quy cua hàm f (z)
D
neu hàm f(z) chnh h`nh trong mo.t lan ca.n nào do cua diem a.
2) Diem z = a du.o..c go.i là diem b
o.ng cua hàm f (z) neu no khong
at thu.`
èu
là diem chnh quy doi vo.i hàm f (z) nhu.ng trong lan ca.n bat k`
y cua no d
co diem chnh quy cua hàm.
H
e. qua 4.1.4. B
an knh h
o.i tu. cua chu
o i Taylor v
o.i t
am ta.i diem z = a
.
.
.
`
àn nh
b
ang khoang c
ach t`
u diem a den diem b
o ng g
at cua h`
am f (z).
at thu `
èn chnh
èu là diem bien doi vo.i mi
Ch
u.ng minh. V` cac diem bat thu.ò.ng d
h`nh cua hàm nen theo di.nh l
y Cauchy - Taylor ban knh ho.i tu. cua chuo i
Taylor thu du.o..c khong be ho.n khoang cach d t`
u. diem a den diem bat thu.ò.ng
àn nhat cua hàm, t
g
u.c là R > d. Nhu.ng ban knh ho.i tu. khong the lo.n ho.n
khoang cach do v` neu R > d th` co t nhat mo.t diem bat thu.ò.ng cua hàm f
èu do la.i khong the xay ra do tong cua chuo i
ro.i vào h`nh tròn ho.i tu., mà di
l
uy th`
u.a là hàm chnh h`nh trong to`
an b
o. h`nh tròn ho.i tu.. Do do R = d.
Cong th
u.c tong quat (4.9) hay (4.10) doi vo.i he. so Taylor thu.ò.ng khong
tie.n lo..i trong tnh toan. Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p ta co the ap du.ng cac
phu.o.ng phap do.n gian ho.n de khai trien hàm thành chuo i l
uy th`
u.a.
e n no du.o.i da.ng tong
Neu f (z) là hàm h
u.u ty thu..c su.. th` ta co the bieu di
1
1
hay
h
u.u ha.n cac phan th
u.c toi gian da.ng
(k > 1). Khi do
za
(z a)k

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
293
1
1
khai trien thành chuo i cap so nhan, còn phan th
u.c
za
(z a)k
(k > 1) khai trien thành chuo i thu du.o..c bàng phep da.o hàm lien tiep k 1
àn chuo i cap so nhan.
l
Neu f (z) là bieu th
u.c vo ty hay sieu vie.t th` co the ap du.ng cac khai
trien Taylor doi vo.i hàm ez , sin z, cos z, ln(1 + z), (1 + z) , . . . (go.i là cac
khai trien bang) thu du.o..c ba`ng cach tnh tru..c tiep cac da.o hàm cua cac hàm
ay.
P zn
I. ez =
, zC
n>0 n!
phan th
u.c
II. cos z =
P (1)n z 2n
, zC
(2n)!
n>0
III. sin z =
P (1)n z 2n+1
, zC
n>0 (2n + 1)!
IV. ln(1 + z) =
P (1)n1 n
z , |z| < 1
n
n>1
V.
!
X
( 1) 2
z + ...
z n = 1 + x +
(1 + z) = 1 +
2
n
n>1
+
( 1) ( n + 1) n
z + ...,
n!
R, |z| < 1,
!
!
( 1) ( n + 1)
= 1,
=
,
n!
0
n
!
= Cn neu N
n
VI1.
P n
1
=
z , |z| < 1
1 z n>0
P
1
VI2.
=
(1)n z n , |z| < 1.
1 + z n>0
. . . . . . . . . .
294
àn bien doi so. bo. hàm da cho.

Tru.o.c khi ap du.ng cac khai trien bang ta c
èu do bàng mo.t so v du. sau day.
Ta minh ho.a di
V du. 1. Khai trien hàm
f (z) =
1
(1
z 2)(z 2
+ 4)
thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem z = 0.

e n du.o.i da.ng:
Giai. Hàm da cho co the bieu di
1h 1
1 i
f (z) =
+
5 1 z2 z2 + 4
i
1h 1
1
=
+
5 1 z2
z2
4 1+
4
.
Bay giò ap du.ng khai trien VI1
X
1
=
tn , |t| < 1
1 t n>0
ta co
f (z) =
X 1h
(1)n i
1 + n+1 z 2n ,
5
4
n>0
|z| < 1.
V du. 2. T`m khai trien Taylor cua hàm

f (z) = ez cos z.
Giai. Ta.i lan ca.n diem z = 0 ta co the nhan hai chuo i vo.i nhau. Tuy
òng nhat th
nhien, trong tru.ò.ng ho..p này, tie.n lo..i ho.n ca là su. du.ng d
u.c
h eiz + eiz i 1
= [e(1+i)z + e1i)z ].
ez cos z = ez
2
2
V` 1 + i = 2 ei 4 ; 1 i = 2 ei 4 nen ap du.ng khai trien (II) ta co:

n
i n
X 2 n2 ei n
4 + 22 e
4
z
zn
e cos z =
2
n>0
X n
n n
2
z , z C.
2 cos
=
4
n>0

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
295
1
+ ez thành chuo i Taylor vo.i tam
V du. 3. Khai trien hàm f (z) =
1+z
a = 0 và ch ra ban knh ho.i tu. cua chuo i.
Giai. Ta co
1
= 1 z + z 2 z 3 + + (1)n z n + . . .
1+z
z2 z3
zn
+ + (1)n + . . .
ez = 1 z +
2!
3!
n!
T`
u. do ba`ng cach co.ng cac chuo i ta thu du.o..c
f(z) = [1 z + z 2 + (1)n z n + . . . ]
i
h
n
z2
nz
+ (1)
+ ...
+ 1z+
2!
n!

1 2
1 3
z 1+
z + ...
= 2 2z + 1 +
2!
3!

1
z n1 + . . .
+ (1)n1 1 +
(n 1)!

X
1
n1
z n1 .
1+
(1)
=
(n 1)!
n>1
àn goc to.a do. nhat là z = 1. Do do ban knh ho.i tu. cua
Diem bat thu.ò.ng g
chuo i là R = 1.
V du. 4. Khai trien hàm
f (z) =
z 2 2z + 19
(z 3)2 (2z + 5)
thành chuo i Taylor vo.i tam ta.i diem a = 0 và ch ra ban knh ho.i tu. cua
chuo i thu du.o..c.
e n no
u.u ty thu..c su.. nen ta co the bieu di
Giai. V` f(z) là phan th
u.c h
du.o.i da.ng tong cac phan th
u.c toi gian:
f (z) =
1
2
+
2z + 5 (z 3)2
296
Tiep theo ta co
1
1
=
2z + 5
5
1
1+
2z
5
X
2n
(1)n n+1 z n .
5
n>1
5
àn goc to.a do. nhat nen ban knh ho.i
là diem bat thu.ò.ng g
2
5
tu. R1 cua chuo i thu du.o..c là R1 = .
2
2
De khai trien hàm
thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem a = 0 ta
(z 3)2
y Weierstrass. Ta co
se ap du.ng he. qua cua di.nh l
2 0
2
=
z3
(z 3)2
V` diem z =
X 1
2
2
1
=
zn,
=
2
n+1
z3
3 1 z
3
n>0
3
|z| < 3.
và do do
X nz n1
X (n + 1)z n
2
=2
=2
,
(z 3)2
3n+1
3n+2
n>1
n>0
Co.ng cac chuo i thu du.o..c ta co
Xh
2(n + 1) i n
2n
f(z) =
(1)n n+1 +
z ,
n+2
5
3
n>0
|z| < 3.
|z| <
V du. 5. Khai trien nhanh logarit nha.n gia tri. 2i ta.i diem z0 = 1 thành
chuo i Taylor trong lan ca.n diem a = 2.
àn xac di.nh nhanh nào (trong vo so nhanh cua hàm
Giai. Tru.o.c het ta c
èu kie.n cua bài toan. Ta co
logarit) là nhanh thoa man di
n h
z 2 io
ln z = ln[2 + (z 2)] = ln 2 1 +
2

z 2
.
= ln 2 + ln 1 +
2

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
297
T`
u. do suy ra`ng

z 2
+ 2i
ln z = ln 2 + ln 1 +
2
àn t`m. Nhanh này chnh h`nh trong mi
èn C\R . V` dist (2; D) =
là nhanh c
2 nen trong h`nh tròn {z : |z 2| < 2} theo IV nhanh du.o..c cho.n khai trien
du.o..c thành chuo i Taylor da.ng
ln z = ln 2 + 2i +
X (1)n1
n>1
n2n
(z 2)n ,
vo.i ban knh ho.i tu. R = 2.

V du. 6. Khai trien hàm f(z) =
lan ca.n diem a = 8.
Giai. Nhu. trong v du. 5 ta co
3
z, 3 8 = 2 thành chuo i Taylor trong
p
h
z + 8 i1/3
3
z = 3 8 + (z + 8) = 3 8 1
8
èu kie.n bài toan là
và do do nhanh thoa man di

z + 8 1/3
.
f (z) = 2 1
8
Tiep theo, ap du.ng cong th
u.c V ta co

o
X 1 1
n
f(z) = 2 1
(z + 8)
3
n
n 8
n>1
àn diem a = 8 nhat nen R =
V` z = 0 là diem bat thu.ò.ng cua hàm g
dist(0; 8) = 8.
P
- i.nh l
èu trong
D
y 4.1.8. Gia su. chu
o i c
ac h`
am chnh h`nh
uk (z) h
o.i tu. d
k>1
ong f (z):
h`nh tr`
on S(a; R) = {z : |z a| < R} den t
X
uk (z)
f(z) =
k>1
(4.13)
298
`ng c
a b
a
ac
Khi d
o c
ac he. s
o Taylor an (f ) cua h`
am f(z) x
ac di.nh bo.i (4.13) l`
t
ong cua c
ac he. s
o Taylor c`
ung s
o hie.u an (uk ) cua c
a
ac h`
am uk (z), t
u.c l`
an (f ) =
an (uk ).
(4.14)
k>1
u. di.nh l
y
Ch
u.ng minh. Tnh chnh h`nh cua hàm tong f(z) du.o..c suy ra t`
Weierstrass (4.1.3). C
ung theo di.nh l
y Weierstrass ta co
f (n) (z) =
(n)
uk (z)
k>1
Thay z = a ta thu du.o..c

f (n) (a) X uk (a)
=
n!
n!
(n)
k>1
hay là
an (f ) =
an (uk ).
k>1
Ta xet v du. sau day.

Ta xet tong cua chuo i hàm
F (z) =
X
n>0
zn
1 zn
èu là nh
Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng cac so ha.ng cua chuo i d
u.ng hàm
chnh h`nh trong h`nh tròn do.n do.n vi..
àn ch
èu tren t`
Ta c
u.ng minh ra`ng chuo i da cho ho.i tu. d
u.ng compac cua
h`nh tròn do.n vi. U . Tha.t va.y, neu K là ta.p ho..p dong trong U và > 0 là
khoang cach t`
u. K den du.ò.ng tròn do.n vi. th`
|z| 6 1 = < 1 z K.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
299
Do do
zn
n
n

6
6

1 zn
1 n
1
P
Nhu.ng v` chuo i
n
èu tren K.
ho.i tu., nen chuo i da cho ho.i tu. d
n>0 1
De xac di.nh he. so Taylor cua z k trong khai trien Taylor cua hàm f (z) ta
àn co.ng cac he. so Taylor cua z k trong mo.i khai trien
c
zn
n =
= z n + z 2n + z 3n + . . .
n
1z
Ta k
y hie.u he. so Taylor cua n là Ak (n ). Ta co
1, neu k chia het cho n,

Ak (n ) =
0, neu k khong chia het cho n.
àn t`m cua z k ba`ng tong cac do.n vi. vo.i so lu.o..ng bàng so cac
Do do he. so c
u.o.c tu.. nhien cua so k. Neu ta k
y hie.u (k) là so do, th` (1) = 1; (2) = 2;
(3) = 2; (4) = 3, . . . và ta co
X
F (z) =
(k)z k
k>1
Do là khai trien muon t`m. Hàm F (z) chnh h`nh trong h`nh tròn do.n vi.
y Weierstrass) nen chuo i dang xet ho.i tu. trong h`nh tròn do.n vi..
(theo di.nh l
- i.nh l
D
y 4.1.9. Gia su. f(z) l`
a h`
am ho..p cua z
f (z) = F [(z)] = F (w),
w = (z)
èu kie.n sau d

an
ay du.o..c thoa m
v`
a c
ac di
+
1 . h`
am w = (z) chnh h`nh trong l
an c
a.n diem z = a;
2+ . h`
am F (w) chnh h`nh trong l
an c
a.n diem w = b = (a).
Khi d
o: 1) h`
am f = F chnh h`nh ta.i l
an c
a.n diem z = a;
.
`ng
2) Khai trien Taylor cua h`
am f (z) v
o i t
am ta.i diem z = a thu du.o..c b
a
phep the chu

o i theo l
uy th`
u.a cua z a d
am (z) v`
ao chu
o i theo l
uy
oi v
o.i h`
300
am F (w); o. d
th`
u.a cua w b d
oi v
o.i h`
ay c
ac he. s
o Taylor cua h`
am f (z)
`
du.o..c t`m b
ang c
ach thu..c hie.n c
ac phep nh
an chu
o i v`
a c
o.ng c
ac he. s
o cua
c
ac l
uy th`
u.a c`
ung b
a.c.
Ch
u.ng minh. Gia su.
(z) = b +
F (w) =
am (z a)m ,
|z r| < r
(4.15)
m>1
An (w b)n ,
|w b| < R.
(4.16)
n>0
trong do cac he. so am , An da biet.

V` (z) b khi z a nen = (R), 0 < 6 r sao cho khi |z a| <
th`
|(z) b| < R.
Do do khi |z| < , diem w = (z) thuo.c h`nh tròn ho.i tu. cua chuo i (4.16).
V` F (w) chnh h`nh trong h`nh tròn |w b| < R, còn (z) chnh h`nh trong
h`nh tròn |z a| < và gia tri. cua no thuo.c h`nh tròn |w b| < R nen hàm
ho..p
f (z) = F [(z)]
y Cauchy - Taylor
chnh h`nh trong h`nh tròn |z a| < . T`
u. do theo di.nh l
.
.
.
hàm f(z) khai trien du o. c thành chuo i l

uy th`
u a trong h`nh tròn |z a| < .
àn t`m he. so cua chuo i do.
Ta c
Xet khai trien
f(z) = F [(z)] =
An [(z) b]n
n>0
n>0
ho.i tu. khi |z a| < .
An
nX
m>1
am (z a)m
on
(4.17)

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
301
èu cua no ta thay bo.i so khong lo.n ho.n

De co the du..a vào tnh ho.i tu. d
no là 0 < 0 6 sao cho trong h`nh tròn |z a| < 0 th`
|(z) b| <
R
èu khi |w b| <
èu khi
V` chuo i (4.16) ho.i tu. d
nen chuo i (4.17) ho.i tu. d
2
|z a| < 0. Do do he. so cua z k trong khai trien Taylor cua f (z) co the
t`m du.o..c ba`ng cach lay tong cac he. so c`
ung so hie.u trong khai trien cua mo i
n
àn
hàm un (z) = An [(z) b] . De t`m khai trien Taylor doi vo.i un (z) ta c
P
thu..c hie.n phep nhan lien tiep cac chuo i
am (z a)m vo.i chnh no. Chuo i
m>1
P
èu và g
òm t`
un (z) ho.i tu. d
u. cac hàm chnh h`nh nen co the ap du.ng di.nh
n>0
l
y 4.1.6. T`
u. do và t`
uy
u. tnh duy nhat cua khai trien hàm thành chuo i l
.
.
.
.
th`
u a suy ra cach xac di.nh cac he. so Taylor cua hàm f. Di.nh l
u ng
y du o. c ch
minh.
àu tien cua khai trien hàm f (z) = esin z thành
V du.. T`m bon so ha.ng d
chuo i Taylor vo.i tam a = 0.
Giai. Thay t = sin z vào dang th
u.c
et = 1 +
t2
tn
t
+ + =
+ ...
1! 2!
n!
ta thu du.o..c
esin z = 1 +
sinn z
sin z sin2 z
+
+ +
+ ...
1!
2!
n!
T`
u. do ta co
1
2

z3
z3
+ ... +
z
+ ...
esin z = 1 + z
3!
2!
3!

3
2
z
1
z
+ ... + =
+
3!
3!
302
1
2

z2
z3
2
+ ... + z 1
+ ...
=1+ z
3!
2!
3!
3
z2
1
+ ... + ...
+ z2 1
3!
3!
1 3 1 2 1 3
= 1 + z z + z + z + ...
3!
2!
3!
1 2
= 1 + z + z + 0 + ...
2
- i.nh l
o i l
uy th`
u.a
D
y 4.1.10. Gia su. cho hai chu
X
X
(z) =
an (z a)n , (z) =
bn (z a)n
n>0
n>0
an knh h
o.i tu. tu.o.ng u
.ng l`
a R1 v`
ong trie.t tieu
v
o.i b
a R2 . Gia su. (z) kh
trong h`nh tr`
on |z a| < , > 0; ky hie.u r = min(R1 , R2 , ). Khi d
o h`
am
f (z) =
(z)
(z)
chnh h`nh trong h`nh tr`

on |z a| < r v`
a neu
f (z) =
an (z a)n
n>0
th`
a0
,
b0
b
0
0
0

b1
b0
0

b1
b0
1 b2
cn = n+1 .
.
..
..
b0 ..
.

b
n1 bn2 bn3

bn bn1 bn2
c0 =
...
...
...
..
.
0
0
0
..
.
. . . b0
. . . b1

,

an1

an
a0
a1
a2
..
.
n = 1, 2, . . .
(4.18)
Ch
u.ng minh. Tnh chnh h`nh cua hàm f (z) trong h`nh tròn da neu du.o..c
èu kie.n
r
ut ra t`
u. quy tac da.o hàm doi vo.i phan th
u.c. Ta nha.n xet ra`ng t`
u. di

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
303
cua di.nh l
y suy ra`ng b0 6= 0 v` trong tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i (a) = 0 và do do
(z)
òng nhat th
= f (z)
u. d
u.c
= 0 và ta di den mau thua n. Tiep theo, t`
(z)
suy ra`ng
X
X
X
an (z a)n =
cn (z a)n
bn (z a)n .
n>0
n>0
n>0
V` cac chuo i o. ve phai ho.i tu. tuye.t doi trong h`nh tròn |z a| < r nen trong
h`nh tròn do ta co the thu..c hie.n phep nhan cac chuo i do. Ta thu du.o..c
n

XX
X
n
an (z a) =
bnk ck (z a)n
n>0
n>0
k=0
= c0 b0 + (c0 b1 + c1b0 )(z a)

+ (c0 b2 + c1b1 + c2 b0)(z a)2 + . . .
+ (c0 bn + c1 bn1 + + cn b0 )(z a)n + . . .
Do tnh duy nhat cua khai trien hàm thành chuo i l
uy th`
u.a ta co the xac
di.nh cac he. so c0 , c1 , . . . bo.i he. sau
b0c0
b1c0 + b0 c1
b2c0 + b1 c1 + b0 c2
... ... ...
bn c0 + bn1 c1 + bn2 c2 + + b0 cn
... ... ...
= a0 ,
= a1 ,
= a2 ,
...
= an ,
...
Do là he. vo ha.n cac phu.o.ng tr`nh tuyen tnh doi vo.i cac he. so chu.a biet
c0, c1 , . . . , cn , . . . T`
u. he. do ta co the xac di.nh he. so c0, c1 , . . . , cn , . . . vo.i so
àu vo.i cac an
y. Tha.t va.y, he. n + 1 phu.o.ng tr`nh d
hie.u cho tru.o.c bat k`
c0, c1 , . . . , cn co di.nh th
u.c ba`ng

b
0
0
. . . 0
0

b1 b0
0
... 0
n+1
.
(4.19)
..
..
.. = b0 6= 0
..
.
. .
.
.
.

bn bn1 bn2 . . . b0
304
T`
u. (4.19) và quy tac Cramer ta thu du.o..c (4.18).
uy th`
u.a cho chuo i l
uy th`
u.a. Xet hàm
V du.. Ta thu..c hie.n phep chia chuo i l
f (z) =
ez
èu chnh h`nh z C nen hàm f(z) chnh h`nh z

V` z và ez 1 d
C \ {0; 2i; 4i; . . . }. V`
f (z) =
ez
z
=
1
z
1
=

2
z
z2
z
z
+ ... 1
+ ...
1+ +
1+ +
1! 2!
2! 3!
(4.20)
nen sau khi cho f(0) = 1 ta co the xem f(z) chnh h`nh ta.i z = 0. Diem bat
àn z = 0 nhat là z = 2i (và z = 2i). Do do trong h`nh tròn
thu.ò.ng g
|z| < 2 hàm f(z) khai trien du.o..c thành chuo i a0 + a1z + + an z n + . . . .
Du..a vào (4.20) ta co the viet

z2 z3
z
2
+
+
+
.
.
.
a
1= 1+
0 + a1 z + a2 z + . . .
2! 3!
4!

òng nhat ba`ng 1

Chuo i thu du.o..c sau phep nhan chuo i vo.i chuo i o. ve phai d
(t
u.c là bàng 1 + 0z + 0z 2 + . . . )
a0 = 1,
1
a1 + a0 = 0,
2!
1
1
a2 + a1 + a0 = 0,
2!
3!
... ... ...
1
1
1
a0 = 0,
an + an1 + + a1 +
2!
n!
(n + 1)!
(4.21)
n > 1.
T`
u. (4.21) suy ra:
a0 = 1,
1
a1 = ,
2
a2 =
1
,
12
a3 = 0,
a4 =
1
,...
720

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
305
và do do khai trien co da.ng

z z2
z4
z
=1 +
+ ...
ez 1
2 12 720
(4.22)
Ta se ch
u.ng to ràng trong chuo i thu du.o..c mo.i he. so vo.i so hie.u le (tr`
u. ra
èu ba`ng 0. Tha.t va.y t`
a1) d
u. (4.22) ta co
z
z2
z4
z
+
=
1
+
+ ...
ez 1 2
12 720
Ve trai là hàm cha n v`
z
z
z
z ez + 1
z e 2 + e 2
z
z
+
=
=
cth
z
z =
ez 1 2
2 ez 1
2 e 2 e 2
2
2
Do do khai trien Taylor cua no o. ve phai ch ch
u.a cac l
uy th`
u.a cha n.
4.1.5
C
ac quan di
em kh
ac nhau trong vi
e.c x
ay du..ng
l
y thuy
et h`
am chnh h`nh
y thuet hàm chnh h`nh ta co the xuat phat t`

u. cac di.nh ngha
Khi xay du..ng l
è hàm chnh h`nh trong mi
èn D. Di
èu do du..a tren co. so.
tu.o.ng du.o.ng nhau v
èn D co the du.o..c d
u.ng
a.c tru.ng bo.i nh
là lo.p cac hàm chnh h`nh trong mi
tnh ch
at d
a.c bie.t kh
ac nhau nhu.ng tu.o.ng du.o.ng nhau. Do va.y he. thong
èu vào vie.c cho.n tnh chat
tr`nh bày l
u.c phu. thuo.c nhi
nào trong so do làm di.nh ngha xuat phat.
Sau day là nh
u.ng tnh chat quan tro.ng nhat da.c tru.ng cho tnh chnh
èn D. O. day ta gia thiet D là mi
èn do.n lien và
h`nh cua hàm f (z) trong mi
ta k
y hie.u f (z) = u(x, y) + iv(x, y), z = x + iy.
èn D.
Tnh ch
at C. Hàm f(z) co da.o hàm f 0 (z) ta.i mo.i diem cua mi
èn D ph
àn thu..c u(x, y) và ph
àn ao v(x, y) co cac
Tnh ch
at R. Trong mi
èu kie.n Cauchy - Riemann
da.o hàm rieng cap 1 lien tu.c và thoa man cac di
v
u
=
;
x
y
u
v
=
y
x
306
èn D. Tnh chat J

Tnh ch
at J . Gia thiet hàm f (z) lien tu.c trong mi
du.o..c phat bieu bo.i mo.t trong hai da.ng tu.o.ng du.o.ng sau.Z
(J1) Vo.i hai diem a và b thuo.c D bat k`
y, tch phan
f (z)dz lay theo
L(a,b)
du.ò.ng cong do du.o..c L(a, b) di t`

u. diem a den diem b là khong phu. thuo.c vào
àu a và
du.ò.ng lay tch phan L(a, b) mà ch phu. thuo.c vào hàm f (z), diem d
diem cuoi b cua L.
. ..
..
èn D tch phan
y L nàm trong mi
Z (J2) Vo i du ò ng cong dong do du o. c bat k`
f(z)dz lay theo du.ò.ng cong do là bàng khong.
L
Tnh ch
at W. Vo.i mo.i diem a D hàm f (z) khai trien du.o..c thành chuo i
l
uy th`
u.a vo.i tam ta.i a, t
u.c là: a D, (An), An = An (a) sao cho chuo i
X
An (z a)n
n>0
ho.i tu. trong h`nh tròn {z : |z a| < R} nào do (ban knh ho.i tu. R phu. thuo.c
vào a) và co tong ba`ng f (z)).
Ta co
- i.nh l
D
y 4.1.11. C
ac tnh ch
at C, R, J v`
a W l`
a tu.o.ng du.o.ng v
o.i nhau.
àn ch
ò sau day
Ch
u.ng minh. Ta c
u.ng minh lu.o..c d
C = R
~
w
w
w
w

W = J
èu khang di.nh C = R du.o..c ch
è di
èu
1+ Di
u.ng minh trong di.nh l
y 6.3 (v
.
àn de hàm f(z) là C - kha vi) và di.nh l
òn ta.i da.o hàm
è su. t
kie.n c
y 11.14 v
mo.i cap cua hàm chnh h`nh.
èu khang di.nh R = J du.o..c ch
2+ Di
u.ng minh bo.i di.nh l
y 10.3.
+
.
.
.
.
èu khang di.nh J = W du o. c ch
3 Di
u ng minh bo i di.nh l
y Cauchy Taylor.

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
307
èu khang di.nh W = C du.o..c ch

4+ Sau c`
ung, di
y
è tnh chnh h`nh cua chuo i l
6.9 v
uy th`
u.a trong h`nh tròn ho.i tu. cua no.
u. du.o..c
Xuat phat t`
u. cac quan diem khac nhau nhu. va.y nen cac thua.t ng
d`
ung c
ung khac nhau. T`
u. di.nh l
y 4.1.11 cac thua.t ng
u. sau day du.o..c xem là
òng ngha
d
h`
am chnh h`nh h`
am giai tch
èu h`
am chnh quy
h`
am d
èn D. O. day, thua.t ng
am nguyen trong mi
u.
hoa.c còn d`
ung thua.t ng
u. h`
àu tien bo.i cac ho.c trò cua Cauchy. Thua.t ng
ung d
u.
hàm chnh h`nh du.o..c d`
àu tien bo.i Lagrange và sau do bo.i Weierstrass.
ung d
hàm giai tch du.o..c d`
Tren thu..c te O. Cauchy (1784 - 1857) da di.nh ngha hàm chnh h`nh bo.i
tnh chat C (du..a vào cac tnh chat kha vi cua hàm) ma.c d`
u khi ch
u.ng minh
di.nh l
y tch phan Cauchy (cong th
u.c tch phan co. ban I) ong da them gia
thiet co tnh chat k
y thua.t là da.o hàm f 0 (z) phai lien tu.c trong D. Nhu.ng
è sau.
èu do da du.o..c khac phu.c bo.i Goursat và Pringsheim v
di
u.c B. Riemann (1826 - 1866) da
C`
ung thò.i vo.i Cauchy, nhà toan ho.c D
òng thò.i
xuat phat t`
u. tnh chat R. Phu.o.ng phap này du.a den su.. khao sat d
èn D lien he. vo.i nhau bo.i di
èu hòa lien ho..p u và v trong mi
èu kie.n
ca.p hàm di
Cauchy - Riemann và xac di.nh hàm chnh h`nh du.o.i da.ng f (z) = u(z)+iv(z).
u.c theo mo.t cach
Ngu.ò.i tiep theo xac la.p co. so. l
khac là K. Weierstrass (1815 - 1897). Weierstrass da su. du.ng tnh khai trien
du.o..c cua hàm thành chuo i l
uy th`
u.a (t
u.c là tnh chat W) de làm di.nh ngha.
Sau c`
ung, de thu du.o..c cac tnh chat co. ban cua hàm chnh h`nh và da.c
bie.t là thu du.o..c nhanh cong th
u.c tch phan Cauchy ngu.ò.i ta da su. du.ng
àu tien khao sat cac tnh chat cua hàm chnh h`nh du..a
tnh chat J. Ngu.ò.i d
èn do.n lien D
tren quan diem này là Osgood: Hàm lien tu.c f (z) trong mi
èZ
du.o..c go.i là hàm chnh h`nh trong mi
n do neu vo.i du.ò.ng cong dong do du.o..c
èn D th` tch phan f (z) lay theo du.ò.ng cong do là ba`ng
L bat k`
y thuo.c mi
L
0.
u.ng minh mo.t so tnh chat cua hàm
Bay giò. ta neu ra mo.t so v du. ch
308
ba`ng nh
u.ng phu.o.ng phap khac nhau du..a tren cac di.nh ngha xuat phat da
neu.
èn D l`
1. T
ong cua hai h`
a h`
am chnh h`nh trong
èn D.
mi
Ch
u.ng minh. Gia su. f1, f2 H(D).
(C). Neu f1 và f2 kha vi ta.i diem z D t`
uy y
th` f1 + f2 c
ung kha vi ta.i
do và ta.i do no co da.o hàm mo.i cap.
(R). Da.t f1 (z) = u1 (x, u) + iv1(x, y); f2 (z) = u2(x, y) + iv2(x, y). Khi do
f1 (z) + f2 (z) = [u1(x, y) + u2 (x, y)] + i[v1(x, y) + v2(x, y)].
òn ta.i và lien tu.c nen
V` mo.i da.o hàm rieng cap 1 cua hàm u1 , u2, v1, v2 t
èu kie.n
cac hàm u1 + u2 và v1 + v2 c
ung co tnh chat do. Ngoài ra t`
u. cac di
v1
v2
u1
u2
=
=
y
y
x
y
và
v1
v2
u1
u2
=
=
y
x
y
x
suy ra
(v1 + v2)
(u1 + u2)
=
,
x
y
(u1 + u2)
(v1 + v2)
=
,
y
x
t
u.c là f1 (z) + f2 (z) chnh h`nh theo di.nh ngha R.
èn D ta co
(J ). Doi vo.i du.ò.ng cong dong do du.o..c bat k`
y trong mi
Z
f1 (z)dz = 0
Z
Z
=
[f1(z) + f2 (z)]dt = 0
f2 (z)dz = 0
t
u.c là hàm f1 + f2 chnh h`nh theo di.nh ngha J.
(W). Neu cac chuo i l
uy th`
u.a
X
f1(z) =
a0n (z a)n
n>0

ut ra t`
u. tch phan Cauchy
309
và
f2 (z) =
a00n (z a)n
n>
èn D th` chuo i

ho.i tu. trong lan ca.n cua diem a t`
uy y
nào do cua mi
f1 (z) + f2 (z) =
(a0n + a00n )(z a)n
n>0
c
ung ho.i tu. trong lan ca.n do và hàm f1(z) + f2(z) chnh h`nh theo di.nh ngha
(W).
2. Neu f1, f2 H(D) th` f1 f2 H(D),
f1
èn
H(D), f2 6= 0 trong mi
f2
D.
Ch
u.ng minh. 1+ Vie.c ch
u.ng minh f1 f2 H(D) theo di.nh ngha C là khong
co g` kho khan. Phep ch
u.ng minh theo di.nh ngha W (phep nhan chuo i) hay
èu da n den ket qua mong muon. Vie.c
di.nh ngha R tuy ph
u.c ta.p nhu.ng d
.
ch
u ng minh tnh chnh h`nh cua f1 f2 ba`ng di.nh ngha J to ra khong thch
ho..p.
f1
ung di.nh ngha C.
u.ng minh
H(D) do.n gian ho.n ca là d`
2+ De ch
f2
u.c ta.p: do là phep chia chuo i
Phep ch
u.ng minh du..a vào di.nh ngha W rat ph
cho chuo i theo phu.o.ng phap he. so bat di.nh (di.nh l
y 4.1.10).
3. Neu h`
am W = (z) chnh h`nh ta.i diem z0 , c`
on h`
am f (w) chnh h`nh
ta.i w0 = (z0 ) th` h`
am f((z)) chnh h`nh ta.i diem z0 .
Ch
u.ng minh. Phep ch
u.ng minh du..a vào di.nh ngha C là hien nhien v` no
thu du.o..c t`
u. quy tac da.o hàm cua hàm ho..p. Neu ap du.ng di.nh ngha (W)
th` phep ch
u.ng minh ph
u.c ta.p ho.n do phep the chuo i vào chuo i (di.nh l
y
4.1.9).
310
4.2
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh
Trong 3.2 ta da thay ra`ng hàm chnh h`nh hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i cac
èn chnh h`nh. Bay giò. ta se ch
gia tri. cua no tren bien cua mi
u.ng to ra`ng
hàm chnh h`nh hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i gia tri. cua no tren day diem
èn chnh h`nh. Tnh chat no.i ta.i này cua
t`
uy y
ho.i tu. den diem thuo.c mi
.
.
hàm chnh h`nh du o. c go.i là tnh ch
at duy nh
at.
4.2.1
Kh
ong di
em (0-di
em) cua h`
am chnh h`nh
- i.nh ngha 4.2.1. Gia su. f(z) H(D). Khi do

D
1+ Diem z = a D du.o..c go.i là kh
ong-diem (0-diem) cua hàm f(z) neu
f (a) = 0.
2+ Diem z = a D du.o..c go.i là kh
ong-diem c
ap m cua hàm f (z) neu
f (a) = f 0 (a) = = f (m1) (a) = 0,
(4.23)
f (m) (a) 6= 0.
ong-diem do.n cua hàm
Neu m = 1 th` z = a go.i là khong-diem cap 1 hay kh
f(z).
T`
u. di.nh l
y Cauchy-Taylor suy ràng trong lan ca.n U (a, ) cua khong diem
a cua hàm f ta co
f (z) =
f (m) (a)
f (m1) (a)
(z a)m +
(z a)m+1 + . . .
m!
(m + 1)!
hay là
f (z) = (z a)m (z)
trong do
(z) =
f (m) (a) f (m+1) (a)

+
(z a) + . . .
m!
(m + 1)!
f (m) (a)
6= 0.
là hàm chnh h`nh trong lan ca.n U (a, ) và (a) =
m!
Ta co tieu chuan sau day de xac di.nh khong-diem cua hàm chnh h`nh.
4.2. Tnh chat duy nhat cua hàm chnh h`nh
311
- i.nh l
a a D. Khi d
D
y 4.2.1. Gia su. f H(D) v`
o diem z = a l`
a kh
ongdiem c
ap m cua h`
am f khi v`
a ch khi ta.i l
an c
a.n cua diem a h`
am f thoa
m
an he. th
u.c
f(z) = (z a)m (z),
o h`
am chnh h`nh ta.i diem a v`
a (a) 6= 0.
trong d
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. diem a là khong-diem cap m cua hàm f. Theo di.nh
l
y Cauchy-Taylor ta co:
f 0 (a)
f (m1) (a)
(z a) + +
(z a)m1
1!
(m 1)!
(m)
f (a)
(z a)m + f1(z)(z a)m+1 ,
+
m!
f(z) = f (a) +
trong do
f1 (z) =
f (m+1) (a) f (m+2) (a)

+
(z a) + . . .
(m + 1)!
(m + 2)!
chnh h`nh ta.i diem a. Nhu.ng z = a là khong-diem cap m nen f (a) = f 0 (a) =
= f (m1) (a) = 0 và do do
f (m) (a)
(x a)m + f1(z)(z a)m+1
m!
h 1
i
f (m) (a) + f1 (z)(z a) .
= (z a)m
m!
h 1
i
f (m) (a)
f (m) (a)+f1 (z)(z a) và nha.n xet ra`ng (a) =
6= 0.
Da.t (z) =
m!
m!
T`
u. do suy ra di
y.
2. Bay giò. gia su.
f(z) =
f(z) = (z a)m (z).

du.ng cong th
Ap
u.c Leibnitz doi vo.i da.o hàm cap cao cua tch cac hàm
1 (m1) 0
m1 0 (m1)
u
v + + Cm
uv
+ uv (m)
(uv)(m) = u(m)v + Cm
312
và da.t u = (z a)m , v = (z) ta co

f (z) = (z a)m (z) f (a) = 0;
f 0 (z) = m(z a)m1 (z) + (z a)m 0(z) f 0 (a) = 0;
...
...
...
1
f (m1) (z) = m(m 1) 2(z a)(z) + Cm1
m(m 1) 3(z a)2 + . . .
+ (z a)m (m1) (z), f (m1) (a) = 0.

Nhu.ng
1
f (m) (z) = m!(z) + Cm
m(m 1) 2(z a)0(z) + . . .
+ (z a)m (m) (z) f (m) (a) = m!(a) 6= 0

èu phai ch
u.ng minh.
và do là di
V du.
èu là khong-diem do.n cua hàm f(z) = sin z
1) Mo.i diem zk = k, k Z d
v` f (zk ) = sin zk = sin k = 0 và f 0 (zk ) = cos zk = cos k = (1)k 6= 0.
2
2) Diem z = 0 là khong-diem cap 4 cua hàm f (z) = ez 1 z 2. Tha.t
va.y, khai trien hàm da cho thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem z = 0

z 2n
z2 z4
2
+
+ +
+ . . . 1 z2
f (z) = ez 1 z 2 = 1 +
1!
2!
n!
z 2n
z4 z6
+
+ +
+ ...
=
2!
3!
n!
h 1
i
z2
z 2n4
= z4
+
+ +
+ . . . = z 4(z).
|2! 3!
{z n!
}
(z)
T`
u. do suy ra`ng z = 0 là khong-diem cap 4 cua hàm da cho.
3) T`m cap cua khong-diem z = 0 doi vo.i hàm
f (z) =
z8
z sin z
313
Giai. Su. du.ng khai trien hàm sin z thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem
z = 0, ta thu du.o..c
f(z) =
z8
=
z sin z
z8
i
h
z3 z5
+
...
z z
3!
5!
z8
1
= 3
= z5
z5
z2
z
1
+ ...
+ ...
3!
5!
3! 5!
Da.t
(z) =
1
z2
1
+ ...
3! 5!
khi do f (z) = z 5 (z), trong do (z) là hàm chnh h`nh ta.i diem z = 0 (ta.i
và (0) = 6 6= 0. Do va.y z = 0 là khong-diem cap 5 cua hàm f (z).
sao?)
4.2.2
Tnh ch
at duy nh
at cua h`
am chnh h`nh
Mo.t hie.n tu.o..ng rat da.c bie.t là lo.p hàm mà ta da tach ra t`
u. ta.p ho..p cac
èu kie.n C-kha vi t
hàm bien ph
u.c tong quat ba`ng di
u.c là lo.p cac hàm chnh
h`nh H(D) mang mo.t tnh chat no.i ta.i rat cha.t che. Tnh chat no.i ta.i do
è dang die.u cua hàm ay trong
cho phep ta du.a ra mo.t ket lua.n xac di.nh v
èn con du be thuo.c mi
èn D. Ta co di.nh l
mi
y sau day mo ta tnh chat do go.i
là di.nh ly duy nh
at.
- i.nh l
èn D v`
D
y 4.2.2. Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong mi
a trie.t tieu tren
.
`m trong D th`
o ha.n E D n`
ao d
t
a.p ho. p v
o c
o t nh
at m
o.t diem tu. n
a
f(z) = 0
z D.
àu tien ta xet tru.ò.ng ho..p ta.p ho..p E co diem tu. h

Ch
u.ng minh. I. D
u.u ha.n
a D. Phep ch
u.ng minh du.o..c chia thành cac bu.o.c sau.
1+ Hàm f co khai trien Taylor
f(z) = a1(z a) + a2 (z a)2 + . . .
(4.24)
314
Tha.t va.y, v` hàm f lien tu.c ta.i diem a nen f(a) = 0. Tiep do, v` f chnh
h`nh ta.i diem a nen no khai trien du.o..c thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n diem
a và do f(a) = 0 nen ta co (4.24).
òn ta.i
2+ Ta ch
u.ng minh ràng ak = 0 k = 1, 2, . . . . Gia su. ngu.o..c la.i: t
nh
u.ng he. so khac 0. Gia su. am là he. so khac 0 vo.i so hie.u nho nhat, t
u.c là
a1 = a2 = = am1 = 0, am 6= 0. Khi do
f (z) = (z a)m [am + am+1(z a) + . . . ],
am 6= 0.
(4.25)
T`
u. (4.25) suy ra`ng trong lan ca.n thung du be cua diem z = a ca hai th`
u.a
èu khac 0. Nhu.ng di
èu do la.i mau thua n vo.i gia thiet
so cua ve phai (4.25) d
ra`ng z = a là diem tu. cua 0-diem cua hàm chnh h`nh f . Nhu. va.y gia thiet
cua ta là sai và ak = 0 k > 1. Nhu.ng khi do f (z) 0 trong lan ca.n nào do
èn D.
cua diem a vo.i ban knh bàng khoang cach t`
u. diem a den bien cua mi
+
.
.
èn D. Gia su.
3 Bay giò ta ch
u ng minh ra`ng f(z) 0 trong toàn mi
u.u ha.n nào do f (b) 6= 0, b D. Ta noi diem a vo.i
ngu.o..c la.i: ta.i diem z = b h
diem b bo.i du.ò.ng cong ` = `(a, b) D và k
y hie.u = dist(`, D) là khoang
.
.
.
cach t`
u du ò ng cong ` den bien D, > 0. Ta phu du.ò.ng cong ` bo.i cac
h`nh tròn ban knh sao cho h`nh tròn th
u. nhat co tam ta.i a, h`nh tròn tiep
theo co tam ta.i giao diem cua du.ò.ng tròn th
u. nhat vo.i du.ò.ng cong `, . . .
Theo ch
u.ng minh trong 2+ ta co f (z) 0 trong h`nh tròn th
u. nhat và tam
cua h`nh tròn th
u. hai là diem tu. cua cac khong-diem cua hàm f (z). Do va.y
f (z) 0 trong h`nh tròn th
u. hai. La.p lua.n tu.o.ng tu.. ta thu du.o..c f (z) 0
trong mo.i h`nh tròn và da.c bie.t là f (b) = 0. Trai vo.i gia thiet. Nhu. va.y
èn D. Neu hàm f chnh h`nh ta.i
f (z) 0 ta.i mo.i diem h
u.u ha.n cua mi
th` theo tnh lien tu.c ta co f() = 0, t
u.c là f (z) 0 trong D.
II. Tru.ò.ng ho..p ta.p E co diem tu. duy nhat ta.i . Ta xet hàm f (w) =
1
èn D là anh cua mi
èn D qua anh xa.
. Hàm này chnh h`nh trong mi
f
w
1
1
w = . Ta.p ho..p E co anh qua anh xa. w = là ta.p ho..p E nào do co diem
z
z
èn D . La.p lua.n nhu. tren ta co: F (w) = 0 trong D . Do
tu. w = 0 thuo.c mi
do f(z) 0 trong D. Di.nh l
u.ng minh hoàn toàn.
y du.o..c ch
315
H
e. qua 4.2.1. (nguyen l
y co la.p cua 0-diem hàm chnh h`nh)
`
òng nh
èu c
am chnh h`nh kh
ong d
at b
ang 0 d
o l
a.p, t
u.c
Mo.i 0-diem cua h`
i 0-diem n
`m trong D cua h`
èu t
òn ta.i l
l`
a d
o
oi v
o.i m
a
am f 6 0 d
an c
a.n m`
a
trong d
o h`
am f kh
ong c
o m
o.t 0-diem n`
ao kh
ac ngo`
ai 0-diem d
o.
òn ta.i 0-diem z = a cua hàm f 6 0 mà trong lan ca.n
Ch
u.ng minh. Gia su. t
òn ta.i cac 0-diem khac cua f. Khi do so 0-diem do là vo
bat k`
y cua no còn t
so và doi vo.i ch
ung diem z = a là diem tu.. T`
u. do theo di.nh l
y duy nhat
èu này mau thua n vo.i gia thiet ra`ng f (z) 6 0 trong
f (z) 0 trong D. Di
D.
èn D v`
H
e. qua 4.2.2. Neu h`
a ta.i diem a D n`
ao
èu trie.t tieu th` f (z) 0 trong D.
d
o h`
am f v`
a mo.i da.o h`
am cua n
o d
Ch
u.ng minh. V` hàm f chnh h`nh ta.i diem a D nen trong lan ca.n nào do
èu kie.n cua he.
cua diem a no khai trien du.o..c thành chuo i Taylor. Theo di
qua ta co f (n) (a) = 0 n > 0 nen
an =
f (n) (a)
= 0 n 0.
n!
èu do c
Di
ung co ngha là f (z) 0 trong lan ca.n do. Lay lan ca.n này làm
.
ta.p ho. p E và ap du.ng di.nh l
y duy nhat ta co f (z) 0 trong D.
ao d
H
e. qua 4.2.3. Neu f1, f2 H(D) v`
a f1 (z) = f2 (z) tren t
a.p ho..p E n`
o
`m trong D v`
n
a
a c
o diem tu. thu
o.c D th` f1 (z) f2 (z) trong D.
y duy nhat
Ch
u.ng minh. He. qua 4.2.3 thu du.o..c bàng cach ap du.ng di.nh l
cho hàm f(z) = f1 (z) f2 (z).
u.ng minh (còn go.i là
Nh
a.n xet 4.2.1. Ben ca.nh di.nh l
y duy nhat da du.o..c ch
di.nh ly duy nh
at trong) trong l
y thuyet hàm chnh h`nh còn co cac di.nh ly
duy nh
at bien, trong do tong quat nhat và sau sac nhat là cac di.nh l
y cua N.
Luzin và I. Privalov mà do pha.m vi giao tr`nh ta se khong tr`nh bày o. day.
316
u.ng minh ta c
ung suy ra ra`ng mo i khongNh
a.n xet 4.2.2. T`
u. di.nh l
y v`
u.a ch
èu co cap h
diem cua hàm f(6 0) d
u. di.nh l
u.u ha.n. Tha.t va.y, t`
y 4.1.1 và khai
trien Taylor (4.24) suy rang neu khong diem cua hàm chnh h`nh co cap vo
ha.n th`
f (z)
= 0,
za (z a)n
lim
n = 0, 1, 2, . . .
và do do f 0 trong D.
y ch ch
u.a mo.t so h
u.u
Nh
a.n xet 4.2.3. Ta.p ho..p con compac K D bat k`
ha.n cac khong- diem cua hàm chnh h`nh f .
Nh
a.n xet 4.2.4. Neu ta.p ho..p mo.i khong-diem cua hàm chnh h`nh f (f 6 0),
èn chnh h`nh D cua no khong h
trong mi
u.u ha.n th` ta.p ho..p do ch co the là
0
èn dong thuo.c D thoa
ta.p dem du.o..c. Tha.t va.y, ta k
y hie.u D n là he. cac mi
èu kie.n:
man cac di
0
a) D n+1 D n ;
1
.
n
0
èn dong D n hàm f ch co mo.t so h
Trong mo i mi
u.u ha.n khong-diem v`
òn ta.i gio.i ha.n cua cac khong diem ay và diem
trong tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i, t
gio.i ha.n này thuo.c D. Do do f (z) 0 trong D theo di.nh l
y duy nhat. T`
u.
e dàng suy ra ra`ng ta.p ho..p cac khong diem cua hàm chnh
nha.n xet do, d
h`nh là dem du.o..c.
b) dist(D, Dn0 ) =
èu tru.ò.ng ho..p, thay v` cac khong-diem cua hàm

Nh
a.n xet 4.2.5. Trong nhi
chnh h`nh ta se xet A-diem. Ta go.i z0 là A-diem cua hàm f chnh h`nh trong
èn D neu f(z0 ) = A, A C. Trong tru.ò.ng ho..p da.c bie.t khi A = 0 th` z0
mi
là khong-diem cua hàm f. Ta nha.n xet ràng vo.i mo.i A 6= , mo.i A-diem
èu là khong-diem cua hàm f (z) A. Do do mo.i quy lua.t tong
cua hàm f d
èu d
quat da du.o..c xac la.p doi vo.i khong-diem cua hàm chnh h`nh d
ung vo.i
A-diem cua hàm chnh h`nh, trong do A 6= là so ph
uy y
.
u.c t`
4.2.3
317
Nguy
en l
y th
ac tri
en giai tch
- i.nh ngha 4.2.2. Gia su. cac di

èu kie.n sau day du.o..c thoa man: 1) hàm
D
D; 3)
èn D; 2) hàm F chnh h`nh trong mi
èn D
f chnh h`nh trong mi

F (z)D f (z), t
u.c là F (z) f (z) khi z D. Khi do hàm F (z) du.o..c go.i là
èn D ra mi
èn D).
th
ac trien giai tch cua hàm f (z) (t`
u. mi
èn xac di.nh cua hàm f mà va n gi`
u.
Noi mo.t cach khac: hay mo. ro.ng mi
nguyen tnh chnh h`nh.
Tnh chat quan tro.ng nhat cua thac trien giai tch là tnh duy nhat cua
no. Di.nh l
y sau day (go.i là nguyen ly th
ac trien giai tch) co mo.t y
ngha rat
co. ban trong vie.c xay du..ng khai nie.m hàm giai tch.
- .inh l
D
y 4.2.3. (nguyen l
y thac trien giai tch)
èn x
Neu phep th
ac trien giai tch h`
am chnh h`nh v`
ao mi
ac di.nh r
o.ng ho.n
cho tru.
o.c l`
a c
o the thu..c hie.n du.o..c th` phep th
ac trien d
o l`
a duy nh
at.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. f1 và g1 là hai thac trien giai tch cua hàm
èn D1 D. Khi do hàm
f0 H(D) vào c`
ung mo.t mi
h(z) = f1(z) g1 (z)
èn D1 và ba`ng 0 trong mi
èn D. T`
chnh h`nh trong mi
u. di.nh l
y duy nhat suy
ra ra`ng h(z) 0 và f1(z) g1 (z) trong D1 .
ung mong muon thac trien hàm chnh
Nh
a.n xet 4.2.6. Hien nhien bao giò. ta c
èn càng ro.ng ho.n càng tot và ket qua thac trien hàm
h`nh cho tru.o.c ra mi
chnh h`nh cho tru.o.c ra khap no.i (tat nhien no.i nào co the) noi chung se
da n den tnh da tri. !
è sau (xem chu.o.ng V) ta thu.ò.ng c
àn den su.. mo. ro.ng khai nie.m thac
V
trien giai tch v`
u.a du.o..c tr`nh bày.
èn D1 C và D2 C và cac hàm chnh h`nh tu.o.ng
Gia su. cho hai mi
u
.ng f1 H(D1 ) và f2 H(D2 ). Hai hàm f1 (z) và f2 (z) du.o..c go.i là th
ac
trien giai tch tru..c tiep cua nhau neu
318
a) D1 D2 6= ,
òn ta.i mi
èn 12 D1 D2 sao cho
b) t

f112 = f2 12 .
y duy nhat hai hàm f1 và f2 phai ba`ng nhau khap no.i trong
Theo di.nh l
àn lien thong 12 cua giao D1 D2 . Nhu.ng giao D1 D2 co
thành ph
àn lien thong khac dang th
the khong lien thong và do do ta.i cac thành ph
u.c
f1 (z) = f2(z)
co the khong du.o..c thoa man.
è th
ac trien giai tch theo
Bay giò. ta du.a ra khai nie.m tong quat ho.n v
èn.
m
o.t xch mi
.
èn
Gia su cho xch mi
D0 , D1 , . . . , Dn
èn
èu khong trong và d
èu là nh
sao cho mo.i giao Di,i+1 = Di Di+1 d
u.ng mi
òn ta.i cac hàm
vo.i mo.i i, 0 6 i 6 n 1. Gia su. t
f0(z), f1 (z), . . . , fn (z)
èn Di , i = 0, . . . , n tu.o.ng u
.ng sao cho trong mo.i
chnh h`nh trong cac mi
èn Di,i+1 (i = 0, 1, . . . , n 1) ta co dang th
mi
u.c
fi fi+1
vo.i mo.i z Di,i+1 (t
u.c là: fi+1 là thac trien giai tch tru..c tiep cua fi t`
u. Di
èn Di+1 ). Khi do, hàm fn (z) du.o..c go.i là th
ac trien giai tch cua h`
am
vào mi
èn D0 , D1 , . . . , Dn (khong co h`nh dung t`
f0 (z) theo xch mi
u.tru..c tiep!).
e dàng thay ra`ng: thac trien giai tch hàm chnh h`nh theo mo.t xch
D
èn cho tru.o.c là duy nhat (tat nhien, neu phep thac trien do co the thu..c
mi
hie.n du.o..c).
319
èn
Ro ràng là khi thac trien hàm chnh h`nh cho tru.o.c theo mo.t xch mi
è mi
èn xuat phat sau mo.t so bu.o.c chuyen tiep nào do và noi
ta co the tro. v
chung l
uc do ta co the thu du.o..c mo.t hàm chnh h`nh khac.
èu kie.n de co the thu..c hie.n thac trien giai
uc tiet này, ta t`m di
De ket th
tch.
Ta co di.nh l
y sau day.
- i.nh l
èn D C v`
a h`
am f H(D). H`
am f (z) c
o the
D
y 4.2.4. Gia su. mi
èn D D khi v`
òn ta.i, d`
th
ac trien giai tch ra mi
a ch khi t
u ch l`
a m
o.t,
i Taylor ta.i l
phep khai trien h`
am d
o th`
anh chu
o
an c
a.n cua diem a D n`
ao
.
.
.
.
èn D.
d
on h
o.i tu. vu o. t ra khoi bien gi
o i cua mi
o v
o i h`nh tr`
Ch
u.ng minh. 1+ Gia su. h`nh tròn ho.i tu. K(a) cua khai trien hàm f (z) thành
chuo i Taylor
f(z) = f (a) +
f 0 (a)
f (n) (a)
(z a) + +
(z a)n + . . .
1!
n!
(4.26)
èn D. Ta k
y hie.u
vu.o..t ra khoi bien gio.i cua mi

K1(a) = z D : |z a| < dist(a, D) ,
G = K(a) D.
èn
u.c (4.26). Ve trai cua no là hàm f (z) chnh h`nh trong mi
Xet dang th
.
e n hàm chnh h`nh trong h`nh tròn
D; còn ve phai là chuo i l
uy th`
u a bieu di
K(a). Theo di.nh l
y Cauchy-Taylor hai ve cua (4.26) ba`ng nhau trong h`nh
tròn K1 (a). Do do theo di.nh l
y duy nhat ch
ung ba`ng nhau trong giao G mà
èu chnh h`nh.
ta.i do ca hai ve d
èn D bàng cach da.t
Ta thac trien hàm f (z) ra khoi mi
f (z) neu z D,
f (z) =
S(z) neu z K(a) \ G
trong do S(z) là tong cua chuo i o. ve phai cua (4.26).
320
T`
u. do ta thu du.o..c hàm xac di.nh trong D K(a) do.n tri. và chnh h`nh
f (z) ta.i do. Nhu. va.y neu h`nh tròn ho.i tu. K(a) cua khai trien Taylor cua
èn chnh h`nh cua hàm th` co the
hàm f(z) vu.o..t ra khoi bien gio.i cua mi
èn D K(a).
thac trien giai tch hàm do ra mi
+
èn ro.ng ho.n D D.
2 Ngu.o..c la.i, gia su. hàm f (z) co the thac trien ra mi
èn D vo.i tam ta.i
òn ta.i h`nh tròn K(a) vu.o..t ra khoi bien gio.i mi
Khi do t
diem a D. Theo di.nh l
y Cauchy-Taylor khai trien
f 0 (a)
(z a) + . . .
f(z) = f (a ) +
1!
ho.i tu. t nhat là trong h`nh tròn K(a). Di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
u.ng minh, qua tr`nh thac trien giai tch co the
Tren co. so. di.nh l
y v`
u.a ch
h`nh dung nhu. sau.
èn D.
Ta khai trien hàm thành chuo i Taylor ta.i mo i diem trong cua mi
Co hai kha nang co the xay ra
(i) Neu khong mo.t h`nh tròn ho.i tu. nào cua cac khai trien thu du.o..c vu.o..t
èn D th` hàm f (z) khong thac trien du.o..c ra khoi mi
èn D và mi
èn
ra khoi mi
èn t
òn ta.i tu.. nhien cua hàm f (x) (xem 5.1, 5.2).
D du.o..c go.i là mi
èn D th` theo di.nh l
(ii) Neu co nh
u.ng h`nh tròn ho.i tu. vu.o..t ra khoi mi
y
.
.
.
4.2.3 ta thu du o. c hàm chnh h`nh trong D là ho. p cua mo.i h`nh tròn ho.i tu.
và D D.
Hàm da du.o..c thac trien nhu. va.y du.o..c khai trien thành chuo i Taylor ta.i
mo i diem a D \ D. Neu khong mo.t h`nh tròn ho.i tu. nào cua cac khai trien
èn D th` D là mi
èn t
òn ta.i cua hàm du.o..c xet. Trong
mo.i vu.o..t ra khoi mi
tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i ta la.i ap du.ng di.nh l
y tren và bàng cac khai trien mo.i
èn D D trong do D là ho..p cua cac h`nh tròn
ta thac trien hàm vào mi
ho.i tu. mo.i.
èn
Qua tr`nh thac trien da ch ra du.o..c tiep tu.c cho den khi thu du.o..c mi
.
.
.
D(f ) mà hàm f khong the thac trien giai tch tiep du o. c n
u a.
4.2.4
Nguy
en l
y m
odun cu..c da.i
Do là di.nh l
y sau day
321
- i.nh l
èn D C. Khi d
D
y 4.2.5. Gia su. h`
o m
odun
cua h`
am kh
ong the da.t gi
a tri. cu..c da.i cua n
o (v`
a do d
o kh
ong da.t gi
a tri.
.
.
.
.
.
.
èn d
at) ta.i b
at c
u diem n`
` ng ho. p khi f(z) const
ao cua mi
o, tr`
u tru o
l
o n nh
èn D.
trong mi
Ch
u.ng minh. Gia thiet ràng ta.i diem z0 D (z0 6= ) modun cua hàm
èu do co ngha ra`ng trong lan ca.n nào
f (z) 6 const da.t cu..c da.i cua no. Di
do U (z0, ), > 0 cua diem z0 hàm f thoa man he. th
u.c |f(z)| 6 |f(z0 )|.
àu tien ta c
àn ch
D
u.ng minh ràng |f(z)| |f (z0)| trong lan ca.n U (z0 , 0).
Gia su. (z0, ) là du.ò.ng tròn t`
uy y
vo.i ban knh < 0 và tam ta.i z0. Theo
di.nh l
y trung b`nh ta co
1
f (z0 ) =
2
Z2
f (z0 + eit)dt
và t`
u. do
1
|f (z0)| 6
2
Z2
|f(z0 + eit )|dt
hay là
1
06
2
Z2

|f(z0 + eit)| |f (z0)| dt.
u.c du.o.i dau tch phan là khong du.o.ng. Do

Trong bat dang th
u.c tren bieu th
do bat dang th
u.c ch co the xay ra trong tru.ò.ng ho..p neu
|f(z0 + eit)| |f (z0)|,
t
u.c là |f (z)| |f (z0)| tren (z0, ). V` là t`
uy y
, 0 < < 0 nen t`
u. do suy
ra`ng |f (z)| |f(z0)| trong lan ca.n U (z0 , 0).
àn ch
Tiep theo ta c
u.ng minh ra`ng f (z) f(z0) trong lan ca.n U (z0 , 0).
Neu f (z0 ) = 0 th` |f(z)| 0 và do do f (z) 0 trong lan ca.n U (z0, 0 ). Neu
322
f(z0 ) 6= 0 th` f(z) 6= 0 trong lan ca.n da neu. Trong lan ca.n U (z0, 0 ) ta xet
hàm
F (z) = ln f (z) = ln |f (z)| + iargf(z) = u + iv.
.
O day v` |f(z)| |f(z0)| vo.i z U(z0 , 0) nen u const (v` u = ln |f (z)| =
èu kie.n Cauchy-Riemann ta co
ln |f(z0 )|). Theo di
u
v
=
0,
x
y
u
v
=
0,
y
x
và t`
u. do ta co v = const trong U (z0 , ). Do va.y hàm F (z) = ln f (z) const
và t`
u. do f (z) const trong lan ca.n cua diem z0. Nhu. va.y f (z) const
trong lan ca.n cua diem z0. Theo di.nh l
y duy nhat, ta co f (z) const trong
èn D. Do là di
èu vo l
mi
y.
.
.
.
èn D 3 và hàm f (z) co modun da.t cu..c
Bay giò ta xet tru ò ng ho..p mi
1
.
.
.
. Hàm này
da.i ta.i . Trong tru ò ng ho. p này ta xet hàm F (w) = f
w
1
èn D thu du.o..c t`
chnh h`nh trong mi
u. D qua anh xa. w = . Hàm F (w)
z
àn
co cu..c da.i ta.i diem w = 0 và diem w = 0 là diem trong cua D . Theo ph
.
ch
u ng minh tren ta co F (w) = const trong D . Do do f (z) const trong
èn D.
mi
cac he. qua sau
Ta lu.u y
`
èn D c
H
e. qua 4.2.4. H`
o m
odun h
ang s
o khi v`
a
`ng s
èn d
ch khi ban th
an h`
am d
o l`
a h
a
o trong mi
o.
èu kie.n du là hien nhien. Di
èu kie.n c
àn du.o..c tr`nh bày trong
Ch
u.ng minh. Di
àn cuoi cua ch
ph
u.ng minh di.nh l
y.
èn D v`
H
e. qua 4.2.5. Neu f (z) 6 const l`
a h`
a lien
.
.
.
tu.c tren D th` gi
a tri. cu. c da.i cua m
odun cua n
o ch da.t du o. c tren bien cua
èn D.
mi
323
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, theo di.nh l
y quen thuo.c trong giai tch thu..c, hàm
èn D) nha.n gia tri. cu..c da.i cua no ta.i diem z0 nào do
|f(z)| (lien tu.c trong mi
èn D. Theo nguyen l
cua mi
y modun cu..c da.i diem z0 khong the nàm trong
èn D.
D. Do do diem z0 ch co the nàm tren bien D cua mi
èn D v`
H
e. qua 4.2.6. Neu f (z) 6 const l`
a h`
a
.
f (z0) 6= 0 z D th` m
a do d
odun cua n
o kh
ong the da.t cu. c tieu (v`
o kh
ong
.
èn D.
da.t gi
a tri. be nh
at) o trong mi
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm |f(z)| co cu..c tieu ta.i diem z0 D. Ta xet hàm
F (z) =
f (z)
èn D. Hàm |F (z)| = |f (z)|1 co cu..c da.i ta.i

Do là hàm chnh h`nh trong mi
diem z0 D. Nhu.ng khi do F (z) const trong D và do do f(z) const
èu do trai vo.i gia thiet cua he. qua.
trong D. Di
èn D v`
H
am f (z) 6 const chnh h`nh trong mi
a lien tu.c
èn D th` n
tren D v`
a |f(z)| const tren bien D cua mi
o c
o t nh
at m
o.t
`m trong D.
0-diem n
a
Ch
u.ng minh. Gia su. ngu.o..c la.i: hàm f(z) khong co 0-diem trong D. Khi
èn D. V` |f (z)|
do modun |f(z)| khong co ca cu..c da.i la n cu..c tieu trong mi
.
lien tu.c tren D nen no da.t gia tri. lo n nhat và nho nhat cua no ta.i cac diem
èn. Nhu.ng, theo gia thiet tren bien cua mi
èn D |f(z)| là hàm
bien cua mi
èn D là tr`
ha`ng. Do do gia tri. lo.n nhat và nho nhat trong mi
ung nhau, t
u.c
èu do co ngha là mo i diem cua D d
èu là diem
là |f(z)| const trong D. Di
èu do khong the xay ra v` f (z) 6 const. Nhu.
cu..c da.i doi vo.i |f(z)|. Nhu.ng di
èn D.
va.y hàm f (z) co t nhat mo.t 0-diem trong mi
y modun cu..c da.i cua hàm chnh h`nh ta thu du.o..c di.nh l
T`
u. nguyen l
y sau
4
è Schwarz
day go.i là Bo d
4
K. G. A. Schwarz (1843-1921) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
324
- i.nh l
a h`
on do.n vi.
D
y 4.2.6. Gia su. f (z) l`
èu kie.n f (0) = 0 v`
a |f(z)| < 1 z U.
U = {z : |z| < 1} v`
a thoa m
an c
ac di
Khi d
o
+
èu kie.n |f 0(0)| 6 1 v`
1 h`
am f(z) c
ung thoa m
an c
ac di
a |f (z)| 6 |z|
z U,
2+ neu d
an d`
u ch ta.i m
o.t diem z0 6= 0,
ang th
u.c |f (z)| = |z| thoa m
|z0 | < 1 hay |f 0 (0)| = 1 th` kh

on U h`
am
ap no.i trong h`nh tr`
f(z) = eiz
`
trong d
o l`
a h
ang s
o thu..c.
uy y
< 1. Khi do
Ch
u.ng minh. 1+ Gia su. r là so du.o.ng t`
Z
1
f (t)dt
, z {|z| < r}.
f(z) =
2i
tz
|t|=r
T`
u. gia thiet f(0) = 0 và he. th
u.c v`
u.a viet ta co
Z
1
1
1
f (z) =
f (t)dt
2i
tz
t
|t|=r
z
=
2i
f (t)dt
,
t(t z)
|t|=r
ngha là hàm

f (z)
1
=
z
2i
f (t)dt
t(t z)
|t|=r
chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < r}, trong do

Z
1
f (t)
0
dt.
f (0) =
2i
t2
|t|=r
Nhu. va.y hàm

F (z) =
f (z)
;
z
F (0) = f 0 (0)
325
chnh h`nh trong h`nh tròn: {|z| < 1}.

y modun cu..c da.i suy ra ra`ng max |F | da.t du.o..c tren du.ò.ng
T`
u. nguyen l
tròn {|z| = r1} trong do r1 là so du.o.ng t`
uy y
be ho.n r. Do do, vo.i |z| < r1 ,
theo gia thiet, ta co:
f(z)
1

<
z
r1
khi |z| = r1.
y thuo.c h`nh tròn do.n vi., qua gio.i

T`
u. do, doi vo.i diem z co di.nh bat k`
ha.n khi r1 1 ta co
f (z)

61

z
Da.c bie.t là doi vo.i z = 0 ta co |F (0)| = |f 0 (0)| 6 1 và doi vo.i diem z 6= 0 th`
|f(z)|
6 1 t
u.c là |f(z)| 6 |z|.
|F (z)| =
|z|
u.c |f(z0 )| = |z0 | th` ta.i diem
2+ Neu ta.i diem z0 6= 0, z0 U ta co dang th
f (z )

0
èu do co ngha là hàm |F (z)| da.t cu..c da.i = 1
do |F (z0)| =
= 1. Di
z0
y modun cu..c da.i ta co F (z) const
ta.i diem z0 U . Do do theo nguyen l
trong U . Neu co dang th
ung
u.c |f 0 (0)| = 1 th` bàng l
y lua.n tu.o.ng tu.. ta c
ket lua.n ràng F (z) const. Trong ca hai tru.ò.ng ho..p ro ràng là |F (z)| = 1,
è Schwarz du.o..c ch
t
u.c là F (z) = ei, R và do do f (z) = eiz. Bo d
u.ng
minh.
è ma.t h`nh ho.c Bo d

è Schwarz co ngha nhu. sau. Qua anh xa. bat k`
y
V
.
.
.
thu. c hie.n bo i hàm chnh h`nh w = f (z), f (0) = 0 bien h`nh tròn do n vi. U
èn D na`m trong h`nh tròn do.n vi. khoang cach t`
len mi
u. anh f(z0 ) cua diem
z0 U den diem w = 0 khong vu.o..t qua khoang cach t`
u. chnh diem z den
diem z = 0. Neu co mo.t diem nào do cua U mà khoang cach t`
u. do den goc
èn D tr`
to.a do. ba`ng khoang cach t`
u. anh cua no den goc to.a do. th` mi
ung
vo.i h`nh tròn do.n vi. và l
uc do anh xa. ch là phep quay.
326
4.3
4.3.1
- i
D
em b
at thu.`
o.ng c
o l
a.p
i Laurent
Chu
o
Chuo i hàm da.ng

+
X
an (z a)n = +
n=
am
a1
+ +
m
(z a)
za
+ a0 + a1(z a) + + an (z a)n + . . .
X an
X
=
+
an (z a)n
n
(z a)
n>1
n>0
X
=
an (z a)n
(4.27)
<n<
i Laurent 5, trong do z = a là diem co di.nh cua ma.t phang

du.o..c go.i là chu
o
ph
u.c, an C, n Z là cac he. so cua chuo i Laurent (he. s
o Laurent) và phep
lay tong du.o..c thu..c hie.n theo cac gia tri. am và du.o.ng cua so hie.u n.
Ta xet hai chuo i
a0 + a1(z a) + + an (z a)n + . . .
a2
am
a1
+
+
+
+ ...
z a (z a)2
(z a)m
(4.28)
(4.29)
- i.nh ngha 4.3.1. 1) Chuo i Laurent (4.27) ho.i tu. ta.i diem z C neu ta.i
D
òng thò.i ho.i tu..
diem do cac chuo i (4.28) và (4.29) d
2) Neu chuo i Laurent ho.i tu. th` tong cua no du.o..c di.nh ngha nhu. là tong
cua hai tong cua chuo i (4.28) và (4.29).
èn
Chuo i (4.28) là chuo i l
uy th`
u.a thong thu.ò.ng nen neu no ho.i tu. th` mi
ho.i tu. se là h`nh tròn S(R) = {z : |z a| < R} (khi R = 0 chuo i (4.28) ch
ho.i tu. ta.i diem a; còn khi R = th` chuo i ho.i tu. trong toàn ma.t phang).
1
= t và thu du.o..c chuo i l
uy th`
u.a
Trong (4.29) ta thay
za
X
an tn .
(4.30)
n=1
5
P. Laurent (1813-1854) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap.
- iem bat thu.ò.ng co la.p

4.3. D
327
èn ho.i tu. se là h`nh tròn

Neu chuo i (4.30) ho.i tu. th` mi
n
1o
.
S(r1 ) = t : |t| < r1 =
r
èn {z : |z a| > r}. Neu di
èu kie.n sau
Do do chuo i (4.29) ho.i tu. trong mi
day du.o..c thoa man
r<R
èn
th` chuo i (4.27) ho.i tu. trong mi
n
o
V = z C : r < |z a| < R, r < R .
Do là vành tròn vo.i tam ta.i diem a.
Ta.i mo i diem nàm ngoài vành tròn do chuo i Laurent (4.27) phan k`
y do
.
èu
mo.t trong hai chuo i (4.28) và (4.29) phan k`
y. Nhu va.y neu thoa man di
èn ho.i tu. cua chuo i (4.27) là vành tròn. Ta.i cac diem na`m
kie.n r < R th` mi
tren bien cua vành tròn V chuo i (4.27) co the ho.i tu. ta.i nh
u.ng diem này
nhu.ng phan k`
y ta.i cac diem khac. Neu r > R th` cac chuo i (4.28) và (4.29)
èn ho.i tu. chung và do va.y chuo i (4.27) khong ho.i tu. ta.i bat c
khong co mi
u.
u.c.
diem nào cua ma.t phang ph
y Abel (di.nh l
y 4.6) suy ràng trong mo.i vành tròn
Nh
a.n xet 4.3.1. T`
u. di.nh l
dong r < r1 6 |z a| 6 R1 < R na`m trong vành tròn V chuo i Laurent ho.i tu.
èu và theo di.nh l
y Weierstrass (di.nh l
y 12.3) tong cua chuo i Laurent (4.27)
d
òng thò.i, chuo i co the da.o hàm và
là hàm chnh h`nh trong vành tròn V. D
àn t`
tch phan t`
u.ng so ha.ng mo.t so l
uy y
.
u.
Trong tru.ò.ng ho..p rieng co the xay ra tru.ò.ng ho..p r = 0 hay R = . T`
u.u ha.n so ha.ng
su.. la.p lua.n o. tren suy ràng neu trong chuo i ch co mo.t so h
vo.i l
uy th`
u.a am th` r = 0 và neu ch co mo.t so h
u.u ha.n so ha.ng vo.i l
uy
.
.
.
th`
u a du o ng th` R = .
- .inh l
D
y 4.3.1. (Laurent)
Gia su. 0 6 r < R 6 . Mo.i h`
am f(z) chnh h`nh trong v`
anh tr`
on
V = {z C : r < |z a| < r, r < R}
328
i Laurent h
e n du.o..c th`
èu bieu di
anh chu
o
o.i tu. trong v`
anh tr`
on d
d
o
X
X
X
an (z a)n =
an (z a)n +
a)n (z a)n
f (z) =
<n<+
n61
(4.31)
n>0
v`
a khai trien d
o l`
a duy nh
at.
Ch
u.ng minh. Gia su. z là diem co di.nh cua vành tròn V. Ta xet vành tròn
V = {z V : r0 < |z a| < R0 , r < r0 < R0 < R}
y hie.u cac du.ò.ng tròn bien cua V là (r0 ) = {z
sao cho diem z V . Ta k
V : |z a| = r0 } và (R0 ) = {z V : |z a| = R0 }. Theo cong th
u.c tch
phan Cauchy ta co
I
I
1
1
f ()
f ()
f (z) =
d +
d.
(4.32)
2i
z
2i
z
(R0 )
(r0 )
Tren du.ò.ng tròn (R0 ) nhan Cauchy
1
e n du.o.i da.ng
co the bieu di
z
X (z a)k
1
1
1
=
=
,
z
a 1 za
( a)k+1
k>0
a
(R0 ).
V`
z a

= q1 < 1

a
èu tren (R0 ). Nhan chuo i do vo.i hàm
nen chuo i thu du.o..c tren day ho.i tu. d
f ()
và tch phan ket qua theo du.ò.ng tròn (R0 ) ta co
2i
I
X
1
f ()
d =
ak (z a)k ,
(4.33)
2i
z
(R0 )
k>0
1
ak =
2i
I
(R0 )
f ()
d.
( a)k+1
(4.34)

4.3. D
329
Tren du.ò.ng tròn (r0 ) ta co

1
1
=
z
za
X ( a)k1
1
,
=
a
(z a)k
k>1
1
za
a

= q2 < 1.

za
1
f () và tch phan ket qua theo du.ò.ng tròn (r0 ) ta thu du.o..c
Nhan vo.i
2i
I
X ak
1
f()
d =
(4.35)
2i
z
z a)k
k>1
(r0 )
I
1
ak =
f ()( a)k1 d
(4.36)
2i
(r0 )
The cac cong th

u.c (4.33) và (4.35) vào (4.32) ta co
X
ak (z a)k ,
f(z) =
(4.37)
<k<
è còn la.i là ch

u.ng minh ràng khai trien thu du.o..c là
vo.i mo.i z V . Van d
duy nhat.
Gia su. L là du.ò.ng cong dong Jordan tro.n t`
u.ng kh
uc nào do nàm trong
èu. Nhan hai
V và bao diem a. Tren du.ò.ng cong này chuo i (4.37) ho.i tu. d
1
1
ve cua dang th
u.c (4.37) vo.i
, trong do m là so nguyen co di.nh,
2i (z a)m+1
òi tch phan ket qua thu du.o..c theo du.ò.ng cong dong L theo hu.o.ng ngu.o..c
r
èu kim d
òng h
ò, ta co
chi
I
I
X
1
f(z)
1
dz
dz
=
a
k
m+1k
2i
(z a)m+1
2i
(z
a)
<k<
L
V`
I
L
dz
=
2i
(z a)m+1k
neu m 6= k
neu m = k
330
nen t`
u. do suy ra
1
am =
2i
f (z)
,
(z a)m+1
m Z.
èu do ch
u.ng to khai trien (4.37) trong vành tròn V là duy nhat. V` r0 và
Di
àn r và R t`
R0 co the lay tu.o.ng u
.ng g
uy y
nen khai trien (4.37) ho.i tu. trong
toàn vành V và khai trien do là duy nhat.
- i.nh ngha 4.3.2. 1. Gia su. hàm f (z) chnh h`nh trong vành tròn V =
D
{z C : 0 < |z a| < }. Khi do hàm f co the khai trien thành chuo i
Laurent
X
X
an
f (z) =
an (z a)n +
(4.38)
n
(z
a)
n>0
n>1
o i (hay khai trien)

ho.i tu. trong vành tròn do. Chuo i (4.38) du.o..c go.i là chu
Laurent cua h`
am f(t) trong l
an c
a.n cua diem a.
èn {z : R < |z| < })
2. Gia su. ta.i lan ca.n diem z = (t
u.c là trong mi
e n du.o..c du.o.i da.ng chuo i ho.i tu.
hàm f (z) bieu di
X
an z n .
(4.39)
f(z) =
<n<
o i (hay khai trien) Laurent cua h`

am f (z)
Khi do chuo i (4.39) du.o..c go.i là chu
trong l
an c
a.n cua diem .
u.c
Nh
a.n xet 4.3.2. Cac he. so cua khai trien (4.37) du.o..c tnh theo cong th
(4.34) neu n > 0 và du.o..c tnh theo cong th
u.c (4.36) neu n 6 1. Ta lay
du.ò.ng tròn t`
uy y
o
n
() = z V : |z a| = , r0 < < R0
e dàng thay ra`ng cac he. so Laurent
và ap du.ng di.nh l
y tch phan Cauchy d
du.o..c tnh bàng phep tch phan theo du.ò.ng tròn () và ta co cong th
u.c ho..p
nhat hai cong th
u.c (4.34) và (4.36) sau day
I
f ()d
1
, n Z.
(4.40)
an =
2i
( a)n+1
()

4.3. D
331
Bay giò. ta chuyen sang xet phep khai triem hàm thành chuo i Laurent ta.i
lan ca.n diem vo c`
ung.
.
Gia su hàm f (z) chnh h`nh trong lan ca.n thung nào do cua diem vo
1
c`
ung. Da.t z = . Qua phep bien doi này diem z = bien thành diem = 0
ung chuyen thành lan ca.n cua diem = 0.

và lan ca.n V() cua diem vo c`
1
chnh h`nh ta.i lan ca.n diem = 0. Do do co
Ro ràng là hàm () = f
the khai trien hàm () thành chuo i Laurent

X
X cn
X
cn n =
cn n +
() =
n
<n<
n>0
n>1
1
Tiep do, sau khi thu..c hie.n phep doi bien = và thay cn = an ta co
z
X an X
X
f (z) =
+
an z n =
an z n .
(4.41)
n
z
n>0
n>1
<n<
Chuo i (4.41) là khai trien Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n cua diem a = .
- i.nh ngha 4.3.3. 1+ Ph
àn cua chuo i (4.31) hoa.c (4.41) g
òm t`
D
u. mo.i so
ha.ng cua chuo i Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = a mà khi z a
àn chnh cua khai trien Laurent
èu d
àn den du.o..c go.i là ph
cac so ha.ng do d
cua hàm f (z).
àn
2+ Hie.u gi
u.a chuo i Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = a và ph
àn chnh h`nh (hay ph
àn d
èu) cua chuo i Laurent
chnh cua no du.o..c go.i là ph
cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = a.
Neu diem a 6= th` trong khai trien Laurent (4.31):
P
àn chnh;
(i) chuo i
an (z a)n là ph
n>1
P
àn chnh h`nh.
(ii) chuo i
an (z a)n là ph
n>0
Neu diem a = th` trong khai trien Laurent (4.41):

P
àn chnh;
(i) chuo i
an z n là ph
n>1
(ii) chuo i
P an
àn chnh h`nh.
là ph
n
n>0 z
332
u.ng
Nh
a.n xet 4.3.3. 1. Khai trien Laurent thu.ò.ng du.o..c su. du.ng trong nh
tru.ò.ng ho..p khi hàm f xac di.nh trong mo.t lan ca.n nào do cua diem z0 nhu.ng
khong xac di.nh ta.i z0.
Khi do, khai trien Laurent cua hàm f co the thu..c hie.n du.o..c trong vành
tròn {0 < |z z0| < }. Khai trien ay thu.ò.ng du.o..c go.i là khai trien Laurent
cua hàm f ta.i lan ca.n diem z0.
2. Chuo i Taylor là tru.ò.ng ho..p rieng cua chuo i Laurent khi an = 0,
n = 1, 2, . . . . Khac vo.i tru.ò.ng ho..p chuo i Taylor, trong do co cac he. so
e n qua cac da.o hàm cua hàm, trong tru.ò.ng ho..p chuo i
Taylor du.o..c bieu di
e n cac he. so Laurent an qua cac da.o hàm
Laurent ngu.ò.i ta khong the bieu di
cua f ta.i diem z0 v` hàm f khong xac di.nh ta.i diem z0 .
àn lu.u y
mo.t so phu.o.ng phap
De khai trien hàm thành chuo i Laurent ta c
sau day.
Trong thu..c hành cac cong th
u.c (4.38) t khi du.o..c d`
ung de t`m he. so cua
khai trien Laurent cua cac hàm cu. the. Thong thu.ò.ng bàng cach này hay
è
cach khac vie.c khai trien cac hàm cu. the thành chuo i Laurent du.o..c quy v
àn ap du.ng cac khai trien bang da
khai trien thành chuo i Taylor và do do c
neu trong 4.1.4.
De khai trien hàm thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem a = ta co the
su. du.ng c
ac khai trien bang hoa.c su. du.ng phu.o.ng ph
ap chnh t
ac sau.
1
.
òi ap du.ng cac khai trien
àu tien thu. c hie.n phep bien doi bien z = r
D
1
bang de khai trien hàm () = f
thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem
1
= 0. Sau c`
ung thay = vào chuo i thu du.o..c ta se thu du.o..c chuo i Laurent
z
ta.i lan ca.n diem z = .
1
èn
chnh h`nh trong cac mi
V du. 1. Hàm f(z) =
(1 z)(z + 2)
a) D1 = {|z| < 1};
b) D2 = {1 < |z| < 2};
c) D3 = {|z| > 2}.
èn noi tren.
Giai. Ta se t`m khai trien Laurent cua hàm f trong cac mi

4.3. D
333
e n hàm f du.o.i da.ng

Vo.i mu.c dch do, ta bieu di
1 i
1h 1
+
.
f(z) =
3 1z z+2
èn D1 . V` trong mi
èn D1 ta co |z| < 1 nen
a) Khai trien Laurent trong mi
X
1
=
zn,
1z
n>0
và
X (1)n z n
1
1

=
=
z
n+1
z+2
2
2 1+
n>0
2
Do do
f(z) =
X 1h
(1)n i
1 + n+1 z n ,
3
2
n>0
z D1 .
Do là khai trien Taylor.

èn D2 . V` 1 < |z| < 2 nen:
b) Khai trien Laurent trong mi
X 1
1
1
=
, |z| > 1,
=

1
1z
z n+1
n>0
z 1
z
và
X (1)n z n
1
1

=
=
, |z| < 2.
z
z+2
2n+1
2 1+
n>0
2
Do do
X 1 1
X (1)n z n
n+
f(z) =
, z D2 .
n+1
3
z
3
2
n>1
n>0
èn D3 . V` |z| > 2 nen
c) Khai trien Laurent trong mi
X 1
1
=
, |z| > 1,
1z
zn
n>1
X
1
1
2n
=
(1)n n+1
=

2
z+2
z
n>0
z 1+
z
X (1)n 2n1
=
,
zn
n>1
334
và ta co ket qua:
f(z) =
X (1)n 2n1 1
,
3 zn
n>1
|z| > 2.
1
thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n
V du. 2. Khai trien hàm f (z) =
2z
diem a = .
1
àu tien thu..c hie.n phep doi bien z = . Khi do hàm da cho co
Giai. D
da.ng
1
=
=
w=f
2 1
1 2
èu kie.n |2| < 1 ta co
V` vo.i di
1
X
X
=
w=f
(2)n =
2n n+1 ,
n>0
n>0
|| <
1
2
è bien z ta thu du.o..c

nen khi tro. v
f (z) =
X 2n
1
=
,
2z
z n+1
|z| > 2.
àn t`m.
Do là khai trien Laurent c
Ta c
ung co the thu du.o..c khai trien này bàng cach ap du.ng phu.o.ng phap
giai v du. 1
Ta co
f(z) =
1
1
=
2z
z
1
1
2
z
2
èu kie.n < 1 ta co
Khi do vo.i di
z
X 2n
1 X 2 n
f (z) =
=
,
z n>0 z
z n+1
|z| > 2.
V du. 3. Khai trien cac hàm ez , sin z, cos z thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n
diem a = .

4.3. D
335
1
1
Giai. Thu..c hie.n phep doi bien z = . Khi do cac hàm da cho co da.ng e ,
1
1
sin , cos . Khai trien cac hàm này thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem
= 0:
1
1
1
+ 2 + +
+ ...,
2
n! n
1
1
1
=
+ + (1)n
+ ...,
3
3!
(2n 1)! 2n1
1
1
=1
+ + (1)n
+ ...
2
2!
(2n)! 2n
e = 1 +
1
1
cos
sin
è bien z ta thu du.o..c

Tro. v
zn
z
+ +
+ ...,
1!
n!
z3
z 2n1
sin z = z
+ + (1)n
+ ...,
3!
(2n 1)!
z2
z 2n
cos z = 1
+ + (1)n
+ ....
2!
(2n)!
ez = 1 +
èn
V du. 4. Khai trien hàm trong v du. 1 thành chuo i Laurent trong cac mi
khac nhau neu lay a = 1.
Giai. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co hai vành tròn vo.i tam ta.i diem a = 1:
(i) h`nh tròn thung: V1 = {z : 0 < |z 1| < 1}
àn ngoài h`nh tròn V2 = {z : |z 1| > 1}.
(ii) ph
Trong mo i vành tròn v`
u.a neu hàm f (z) chnh h`nh và tren bien cua ch
ung
òn ta.i diem mà hàm khong chnh h`nh.

t
C
ung nhu. trong v du. 1, ta co
f (z) =
1
1
1
=
(z 1)(z 2)
z2 z1
Tiep theo,
X
1
1
=
=
(z 1)n ,
z2
1 (z 1)
n>0
|z 1| < 1.
336
Do do
f(z) =
X
1
(z 1)n ,
z 1 n>0
0 < |z 1| < 1.
(ii) Khai trien trong vành tròn 1 < |z 1| < .

èn này ta co
Trong mi
1
1
1
1
=
=
1
z2
(z 1) 1
z1
1
z1
1
1 X
=
z 1 n>0 (z 1)n
X
1
=
, |z 1| > 1.
n+1
(z
1)
n0
và t`
u. do suy ra`ng
f(z) =
X
1
1
1
=
,
z 2 z 1 n>2 (z 1)n
1 < |z 1| <
De ket th
uc tiet này ta ch
u.ng minh
- i.nh l
am f (z) chnh h`nh trong v`
anh tr`
on V = {z : r <
D
y 4.3.2. Gia su. h`
i Laurent
|z a| < R}. Khi d
o c
ac he. s
o cua chu
o
X
f (z) =
an (z a)n
<n<
cua h`
am f (z) trong v`
anh tr`
on V thoa m
an c
ac b
at d
ang th
u.c
M
|an | 6 n , n Z
trong d
o M = max |f(z)|, () = {z V : |z a| = , r < < R}.
(4.42)
z()
a c
ac b
at d
ang th
u.c (4.42) du.o..c go.i l`
ang th
u.c Cauchy d
oi v
o.i
C
ac b
at d
he. s
o Laurent.
Ch
u.ng minh. Su. du.ng cac cong th
u.c (4.38) ta co
Z
Z
|f()|
1
M
M
M
|an | 6
d 6
ds =
2 = n
n+1
n+1
n+1
2
| a|
2
2
()
()

4.3. D
4.3.2
337
- i
D
em b
at thu.`
o.ng c
o l
a.p do.n tri.
Gia su. hàm f(z) chnh h`nh trong lan ca.n nào do cua diem z = a, co the tr`
u.
ra chnh diem a. Noi cach khac, f (z) chnh h`nh trong vành tròn (lan ca.n
thung) U (a; r) = {z : 0 < |z a| < r}. Khi do hai kha nang sau day co the
xay ra
(1) T`m du.o..c so A sao cho neu da.t f (a) = A th` hàm f (z) tro. nen chnh
h`nh ta.i diem z = a, t
u.c là chnh h`nh trong toàn h`nh tròn U (a; r) = {z :
|z a| < r}. Trong tru.ò.ng ho..p này diem z = a du.o..c go.i là diem b
`.ng
at thu.o
èu hoa.c diem thu.`
khu. du.o..c (hay còn go.i là diem d
o.ng).
(2) Hàm f (z) chnh h`nh trong vành tròn U (a; r) = {z : 0 < |z a| < r}
nhu.ng khong chnh h`nh trong h`nh tròn U (a; r) = {z : |z a| < r}. Khi do
diem z = a du.o..c go.i là diem b
o.ng c
o l
a.p do.n tri. (go.i tat là diem b
at thu.`
at
.
.
.
.
thu `
o ng c
o l
a.p hoa.c doi khi ch go.i là diem b
o ng) cua hàm f(z).
at thu `
De khao sat dang die.u cua hàm trong lan ca.n cua diem z = a ta khai
trien hàm f(z) thành chuo i Laurent trong vành tròn U (a, r):
X
X an
X
f(z) =
an (z a)n =
+
an (z a)n ,
(4.43)
n
(z
a)
<n<+
n>1
n>0
0 < |z a| < r
trong do
1
an =
2i
f (z)
,
(z a)n+1
n Z, 0 < < r.
(4.44)
()
Ta co
- i.nh l
D
y 4.3.3. Neu h`
am f (z) chnh h`nh trong v`
anh tr`
on U (a; r) = {z :
0 < |z a| < r} th` z = a l`
a diem b
o.ng khu. du.o..c cua f (z) khi v`
a ch
at thu.`
a.n trong l
an c
a.n n`
ao d
o cua diem a.
khi h`
am f (z) c
o m
odun bi. ch
èu kie.n c
àn. Gia su. z = a là diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c
Ch
u.ng minh. I. Di
cua f (z). Khi do t`m du.o..c so A sao cho sau khi thay f (a) = A th` ta thu
òn
du.o..c hàm chnh h`nh ta.i diem z = a và do do no lien tu.c ta.i a. T`
u. su.. t
338
u.u ha.n lim f (z) = A suy ra f(z) bi. cha.n trong lan ca.n nào do
ta.i gio.i ha.n h
za
cua diem a.
òn ta.i lan ca.n U (a; ), 0 < 6 r và t
òn ta.i
èu kie.n du. Gia su. t
II. Di
so M > 0 sao cho |f(z)| 6 M khi z U(a; ), z 6= a. Trong cac cong th
u.c
(4.44) ta xem () = {z : |z a| = , < } và ap du.ng di.nh l
y 4.3.2
|an | 6
M
,
n
nZ
ta thu du.o..c
|an | 6 Mn ,
n = 1, 2, . . .
(4.45)
Trong cong th
u.c (4.45) cac he. so an khong phu. thuo.c . Do do khi 0
ta thu du.o..c an = 0 n = 1, 2, . . . . T`
u. do suy ra`ng trong khai trien Laurent
àn chnh bàng 0 và
(4.43) cua hàm f (z) ph
X
f(z) =
an (z a)n , 0 < |z a| < r.
n>0
K
y hie.u tong cua chuo i l
uy th`
u.a ve phai là S(z). Tong S(z) là hàm chnh
h`nh trong toàn h`nh tròn U (a; r) và f(z) = S(z) z U (a; r). Neu ta da.t
f (a) = S(a) th` f(z) tro. nen chnh h`nh trong U (a; r) ke ca diem z = a. (Do
c
ung là l
y do co ten go.i diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c).
o.ng khu. du.o..c du.o..c d`
ung tu.o.ng
Nh
a.n xet 4.3.4. Khai nie.m diem b
at thu.`
tu.. nhu. khai nie.m diem gi
an doa.n khu. du.o..c. Tuy nhien neu doi vo.i hàm
hai bien thu..c F (x, y) xac di.nh và kha vi trong lan ca.n diem (x0 , y0) (co the
tr`
u. ra chnh diem (x0 , y0)) t
u.u ha.n lim F (x, y) = A sau khi
xx0
yy0
bo sung gia tri. f (x0 , y0) = A ta se thu du.o..c hàm F (x, y) lien tu.c ta.i (x0, y0)
nhu.ng noi chung khong kha vi ta.i (x0, y0 ). Trong khi do doi vo.i hàm f (z)
èu kie.n v
è tnh bi. cha.n cua no trong
chnh h`nh trong U (a; r) ch v
o.i m
o.t di
òn ta.i h
lan ca.n diem z = a ta da co gio.i ha.n lim f (z) t
u.u ha.n và sau khi
za
bo sung gia tri. f(a) = lim f (z) ta thu du.o..c hàm chnh h`nh ta.i chnh diem
za
z = a.

4.3. D
339
T`
u. di.nh l
y 4.3.3 da ch
u.ng minh suy ràng z = a là diem bat thu.ò.ng co
la.p cua hàm f (z) chnh h`nh trong vành tròn U (a; r) khi và ch khi |f(z)|
khong bi. cha.n trong bat c
u. lan ca.n nào cua diem z = a, t
u.c là
lim |f (z)| = .
Nhu. va.y neu z = a là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm f (z) th` hàm
f(z) khong co gio.i ha.n h
u.u ha.n khi z a và do do ch co the xuat hie.n hai
tru.ò.ng ho..p
i) lim f(z) = .
za
àn to.i mo.t gio.i ha.n h

u.u ha.n hay vo c`
ung nào khi z
ii) hàm f(z) khong d
0
0
0
.
òn ta.i t nhat hai day diem z1, z2 , . . . , zn , . . . và z100, z200, . . . , zn00, . . .
a (t
u c là t
c`
ung ho.i tu. den a sao cho cac day gia tri. tu.o.ng u
.ng cua hàm f (zn0 ) và f(zn00 )
àn to.i c`
khong d
ung mo.t gio.i ha.n).
1
, n N. Hàm này chnh h`nh khi
(z a)n
0 < |z a| và lim f(z) = . Nhu. va.y, tru.ò.ng ho..p i) xay ra.
za
V du. 5. 1) Ta xet hàm f(z) =
2) Ta xet v du. khac là f (z) = e za , a = + i. Hàm này chnh h`nh

òn ta.i. Tha.t va.y, gia su. z na`m tren
khi 0 < |z a|, nhu.ng lim f(z) khong t
za
du.ò.ng thang qua a và song song vo.i tru.c thu..c. V` z a = x là so
1
thu..c nen khi x > và x th` e x , còn khi x < và x th`
1
e x 0. Do do khong t
u.u ha.n la n gio.i ha.n vo c`
ung khi
.
.
.
z a và ta co tru ò ng ho. p ii).
- i.nh ngha 4.3.4. 1) Diem bat thu.ò.ng co la.p z = a cua hàm f (z) du.o..c
D
go.i là cu..c diem neu lim f(z) = .
za
2) Diem bat thu.ò.ng co la.p z = a cua hàm f(z) du.o..c go.i là diem b
at
.
.
è modun và khong d
àn den
thu `
o ng c
ot yeu neu hàm f(z) khong bi. cha.n v
khi z a.
Ta khao sat mo.t cach chi tiet dang die.u cua hàm ta.i lan ca.n cua cu..c
diem.
340
- i.nh l
D
y 4.3.4. Diem z = a l`
a cu..c diem cua h`
am f (z) khi v`
a ch khi diem
1
.
am (z) =
d
o l`
a 0-diem d
oi v
o.i h`
f (z)
Ch
u.ng minh. I. Gia su. z = a là cu..c diem cua hàm f(z). Khi do lim |f (z)| =
za
òn ta.i lan ca.n U (a; ) = {z : |z a| < < r} cua diem a sao
và do do t
cho trong do f(z) thoa man bat dang th
u.c |f(z)| > 1. Trong lan ca.n do hàm
1
là hàm chnh h`nh co the tr`
u. ra diem z = a. Nhu.ng t`
u. he. th
u.c
(z) =
f(z)
|(z)| =
1
<1
|f (z)|
và di.nh l
y 4.3.3 suy ràng z = a là diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c doi vo.i hàm
(z). Gia tri. cua hàm này ta.i diem a bàng:
(a) = lim
za
1
= 0.
f (z)
Do do hàm (z) chnh h`nh trong U (a; ) và z = a là 0-diem cua no.
àn ch
II. Ngu.o..c la.i, gia su. z = a là 0-diem cua hàm (z). Ta c
u.ng minh
z = a là cu..c diem cua f(z). Tha.t va.y, v` z = a là 0-diem cua hàm (z) và
(z) 6 0 nen > 0 du be sao cho trong lan ca.n U (a; ) = {z : |z a| < }
hàm (z) khong co 0-diem nào khac ngoài z = a (tnh co la.p cua 0-diem cua
1
. Do là hàm chnh h`nh trong
hàm chnh h`nh !). Ta la.p hàm f (z) =
(z)
àn den khi z a. Do
lan ca.n thung U (a; ) = {z : 0 < |z a| < } và d
.
do z = a là cu. c diem cua f (z).
.ng gi
u.a 0-diem và cu..c diem du.o..c xac la.p trong di.nh l
Nhò. su.. tu.o.ng u
y
è c
4.3.4 ta co the phat bieu di.nh ngha v
ap cua cu..c diem.
- i.nh ngha 4.3.5. Ta noi ra`ng diem z = a là cu..c diem c
ap m (m > 1)
D
1
. Trong
doi vo.i hàm f(z) neu diem z = a là 0-diem cap m doi vo.i hàm
f (z)
tru.ò.ng ho..p m = 1 cu..c diem du.o..c go.i là cu..c diem do.n còn khi m > 1-cu..c
diem go.i là cu..c diem b
o.i.

4.3. D
V du. 6. 1) Xet hàm f (z) =
341
1
. Cac diem zk =
1
èu
, k = 1, 2, . . . d
k
1
z
1
1
.
.
= sin
chnh h`nh
là cu. c diem do n cua f(z). Tha.t va.y, hàm g(z) =
f (z)
z
khi z 6= 0 và zk là 0-diem do.n cua no (g 0 (zk ) 6= 0). Diem z = 0 là diem bat
thu.ò.ng khong co la.p, no là diem tu. cua cac cu..c diem.
1
.
2) Ch
u.ng minh ràng z = 0 là cu..c diem cap 3 cua hàm f (z) =
z sin z

e dàng thay ra`ng (z sin z)0
Tu.o.ng tu.. nhu. tren d
= (z sin z)00z=0 = 0,
z=0

còn (z sin z)(3)z=0 = 1. Do va.y z = 0 là 0-diem cap 3 cua ma u so và do
do là cu..c diem cap 3 cua hàm.
ung du.o..c xac di.nh
Dang die.u cua hàm ta.i lan ca.n cua cu..c diem cap m c
nhò. cau tr
uc cua khai trien Laurent ta.i lan ca.n cua cu..c diem.
sin
- i.nh l
o.ng c
o l
a.p z = a cua h`
am f (z) l`
a cu..c diem c
D
y 4.3.5. Diem b
at thu.`
ap
àn chnh cua khai trien Laurent cua h`
m cua n
o khi v`
a ch khi ph
am f (x) trong
.
l
an c
a.n diem z = a ch
ong qu
a m s
o ha.ng v`
a an = 0 n 6 (m + 1),
u a kh
c`
on am 6= 0.
Ch
u.ng minh. I. Gia su. z = a là cu..c diem cap m cua hàm f (z). Khi do z = a
1
. T`
u. do suy ra`ng trong lan ca.n nào do cua
là 0-diem cap m doi vo.i hàm
f(z)
z = a ta co
1
= Am (z a)m + Am+1 (z a)m+1 + . . . ;
f(z)
Am 6= 0
và do do
f(z) =
1
1
m
(z a)
Am + Am+1 (z a) + . . .
(4.46)
e n mo.t hàm chnh h`nh khong

Chuo i l
uy th`
u.a Am + Am+1 (z a) + . . . bieu di
trie.t tieu trong mo.t lan ca.n nào do cua diem z = a (v` Am 6= 0). Do do
(z) =
1
Am + Am+1 (z a) + . . .
342
là hàm chnh h`nh trong lan ca.n cua diem z = a và ta co khai trien da.ng
(z) = 0 + 1 (z a) + + n (z a)n + . . .
0 =
1
6= 0.
Am
(4.47)
Thay chuo i (4.47) vào (4.46) ta thu du.o..c chuo i

f(z) =
0
1
+
+ ...
m
(z a)
(z a)m1
(4.48)
và do tnh duy nhat cua khai trien hàm thành chuo i Laurent, chuo i o. ve
phai cua (4.48) là khai trien Laurent cua hàm f (z).
Thay doi k
y hie.u cac he. so trong (4.48) ba`ng cach da.t n = anm ; n =
0, 12, . . . ta thu du.o..c
f(z) =
am
a1
+ a0 + a1 (z a) + . . .
+ +
m
(z a)
za
(4.49)
II. Gia su. trong lan ca.n nào do cua diem z = a hàm f (z) co khai trien
da.ng (4.49), trong do am 6= 0. Khai trien do co the viet la.i du.o.i da.ng
f (z) =
am + Am+1 (z a) + . . .
(z a)m
T`
u. do suy ra
1
1
= (z a)m
,
f(z)
am + am+1 (z a) + . . .
am 6= 0.
1
bo.i khai trien
Bàng cach thay hàm chnh h`nh
am + am+1 (z a) + . . .
Taylor cua no theo cac l
uy th`
u.a cua z a ta thu du.o..c
1
= (z a)m[0 + 1 (z a) + . . . ]
f(z)
= 0(z a)m + 1(z a)m+1 + . . . ;
(4.50)
0 =
1
am
6= 0.
Khai trien (4.50) ch

u.ng to ra`ng z = a là 0-diem cap m cua hàm
do theo di.nh l
y 4.3.4 diem z = a là cu..c diem cap m cua hàm f(z).
1
. Do
f (z)

4.3. D
343
du.ng phu.o.ng phap ch

u.ng minh v`
u.a tr`nh bày ta co the ch
u.ng minh
Ap
- i.nh l
D
y 4.3.6. Diem b
o.ng c
o l
a.p z = a cua h`
am f(z) l`
a cu..c diem
at thu.`
e n du.
c
ap m (m > 1) cua n
o khi v`
a ch khi h`
am f (z) c
o the bieu di
o.i da.ng
f (z) =
(z)
,
(z a)m
(a) 6= 0
trong d
o (z) l`
a h`
am chnh h`nh ta.i diem z = a v`
a (a) 6= 0.
cos z 1
èn
. Hàm f chnh h`nh trong mi
V du. 7. 1) Xet hàm f (z) =
z4
èn D co
D = {z : 0 < |z| < }. Khai trien Laurent cua hàm do trong mi
da.ng
i
X
1
cos z 1
1 h X (1)n z 2n
z 2n
n
1
=
=
+
(1)
z4
z 4 n>0 (2n)!
2z 2 n>0
(2n + 4)!
1
và do do z = 0 là cu..c diem cap 2 cua hàm f (z) (o. day a2 = 6= 0;
2
an = 0 n > 2).
1
1
.
2) f (z) = z
e 1 z
àn hoàn nen
Ro ràng là z = 0 là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z). V` ez tu
ma u so cua phan th
u.c th
u. nhat bàng 0 khi z = 2ki, k Z. Nhu. va.y hàm
f(z) chnh h`nh z 6= 2ki, k Z.
1
1
e
co cu..c diem do. D
Neu zk = 2ki, k 6= 0 th` chnh h`nh, còn z
z
e 1
1
và
dàng thay ra`ng zk = 2ki, k Z, k 6= 0 là cac cu..c diem do.n cua z
e 1
344
do va.y ch
ung c
ung là cu..c diem do.n cua hàm f(z). Ta xet diem z = 0. Ta co
i
h
z2 z3
+
+ ...
1+z 1+z+
1 + z ez
2!
3!
=
f (z) =

i
h
z2 z3
z(ez 1)
+
+ ... 1
z 1+z+
2!
3!
z2 z3

...
2!
3!
=

z2
+ ...
z z+
2!
z
1
...
1
(z 0).
= 2! z3!
2
1 + + ...
2!
Do do hàm f(z) bi. cha.n trong lan ca.n diem z = 0 và v` va.y z = 0 là diem
bat thu.ò.ng khu. du.o..c.
Sau c`
ung ta khao sat dang die.u cua hàm chnh h`nh ta.i lan ca.n diem bat
e dàng ch
thu.ò.ng cot yeu. T`
u. cac di.nh l
y 4.3.3 và 4.3.5 d
u.ng minh
- i.nh l
o.ng c
o l
a.p z = a cua h`
am f (z) l`
a diem b
at thu.`
at
D
y 4.3.7. Diem b
àn chnh trong khai trien Laurent
thu.`
o.ng c
ot yeu cua n
o khi v`
a ch khi ph
cua h`
am f (z) ta.i l
an c
a.n diem a c
o v
o s
o s
o ha.ng.
1
èn D = {z C : 0 <
V du. 8. 1) Hàm f(z) = sin chnh h`nh trong mi
z
|z| < } và
f(z) = sin
1
1
1
1
n
=
+
+
(1)
+ ...
z
z 3!z 3
(2n + 1)!z 2n+1
àn chnh cua khai trien co vo so ha.ng th

Ph
u.c khac 0. Do do diem z = 0 là
1
diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm sin .
z
1
èn D = {z C : 0 < |z| < } và
2) Hàm f(z) = e z chnh h`nh trong mi
P 1
1
f(z) = e z =
. Do do, diem z = 0 là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua
n
n>0 n!z
1
hàm e z .
Su.. ph
u.c ta.p cua dang die.u hàm chnh h`nh ta.i lan ca.n diem bat thu.ò.ng
cot yeu du.o..c the hie.n trong di.nh l
y sau day

4.3. D
345
- i.nh l
D
y 4.3.8. (Weierstrass)6
a diem b
o.ng c
ot yeu cua h`
am f(z). Khi d
Gia su. a l`
at thu.`
o ta.i l
an c
a.n
.
.
àn m
U (a; ) b
at k`y cua diem a h`
a tri. g
o.t s
o ph
u c cho
am f (z) nh
a.n nh
u ng gi
.
.
.
tru
o c b
at k`y bao nhieu t`
uy y, t
u c l`
a:
b C, > 0, U (a, ) z U (a, ) : |f (z) b| < .
àn
èu d
àn den gi
Di
o.c b
at k`y khi z d
o c
o ngha l`
a: f (z) d
o.i ha.n cho tru.
den a theo d
.ng.
ay c
ac gi
a tri. du.o..c cho.n tu.o.ng u
u.ng minh bàng phu.o.ng phap phan ch
u.ng. Gia thiet
Ch
u.ng minh. Ta se ch
ra`ng
b C, > 0 U(a; ) : z U (a; ) |f (z) b| > .
Ta xet hàm
(z) =
f (z) b
Hàm (z) co cac tnh chat là

i) (z) co modun bi. cha.n trong lan ca.n thung U (a; )
|(z)| =
1
1
6
|f(z) b|
ii) (z) chnh h`nh trong U (a; ) và v` z = a là diem bat thu.ò.ng co la.p
cua f(z) nen no c
ung là diem bat thu.ò.ng co la.p cua (z).
Do do theo di.nh l
y 4.3.3, diem a là diem bat thu.ò.ng khu. du.o..c cua (z)
và ta.i lan ca.n diem a (chang ha.n a 6= ) ta co
(z) =
an (z a)n ,
am 6= 0, m > 0 z U (a; ).
nm
Neu m = 0 th` a0 6= 0 và hàm

f(z) = b +
6
1
1
=b+
(z)
a0 + a1(z a) + . . .
K. Weierstrass (1815-1897) l`
a nh`
a to
an ho.c D
u.c.
346
chnh h`nh trong lan ca.n thung U (a; ), t

u.c là z = a là diem bat thu.ò.ng khu.
y. Neu m > 0 th`
du.o..c doi vo.i f (z). Mau thua n vo.i gia thiet cua di.nh l
am 6= 0 và hàm
f(z) = b +
1
1
= b+
m
(z)
am (z a) + am+1 (z a)m+1 + . . .
èu do c
èu kie.n cua
co cu..c diem cap m ta.i diem a. Di
ung mau thua n vo.i di
di.nh l
y.
- i.nh ngha 4.3.6. Ta noi ra`ng t
p no.i trong t
u m
a.t kh
a
a.p ho..p
D
a.p ho..p E tr`
B neu
z B, > 0, z E : |z z | < .
y Weierstrass du.o.i
Su. du.ng di.nh ngha 4.3.6 ta co the phat bieu di.nh l
da.ng: Neu a l`
a diem b
`.ng c
ot yeu cua h`
am f (z) th` U(a; ) l`
a l
an
at thu.o
c
a.n cua diem a t
u m
a.t kh
ap no.i trong C.
a.p ho..p f (U (a; )) tr`
Di.nh l
y Weierstrass ch khang di.nh ràng trong lan ca.n du be cua diem
.
.
àn mo.t so ph
bat thu ò ng cot yeu hàm nha.n nh
u.ng gia tri. g
u.c cho tru.o.c bao
è vie.c hàm nha.n mo.i gia tri.. Nhà toan ho.c
nhieu t`
uy y
ch
u. khong noi g` v
Phap Picard 7 da ch
u.ng minh di.nh l
y ma.nh ho.n và sau sac ho.n sau day
- i.nh l
`.ng c
ot
at thu.o
D
y Picard. Trong l
an c
a.n be bao nhieu t`
uy y cua diem b
àn mo.i gi
èu nh
yeu h`
am f (z) nh
a.n v
o s
o l
a tri. h
u.u ha.n ngoa.i tr`
u. nhi
at m
o.t
gi
a tri. (go.i l`
a gi
a tri. ngoa.i le. Picard).
1
V du. 9. 1) Khao sat dang die.u cua hàm f (z) = e z ta.i lan ca.n diem z = 0.
Nhu. da biet diem z = 0 là diem bat thu.ò.ng cot yeu. Ta se ch
u.ng to ra`ng
1
trong lan ca.n diem z = 0 hàm f(z) = e z co dang die.u nhu. du.o..c mo ta trong
di.nh l
u.c 6= 0 bat k`
y. Da.t A = ei . T`
y Picard. Gia su. A là so ph
u. phu.o.ng
!
tr`nh e z = A ta thu du.o..c
1
= ln A = ln + i( + 2k)
z
1
,
zk =
ln + i( + 2k)
7
C. Picard (1856-1942) l`
a nh`
a to
an ho.c Ph
ap.
k Z.

4.3. D
347
Ro ràng là doi vo.i mo.i h`nh tròn vo.i tam z = 0 và ban knh du be ta co the
èu ro.i vào trong h`nh
lay so k1 sao cho vo.i mo.i k mà |k| > |k1 | th` mo.i zk d
1
tròn do. Nhu.ng zk là nghie.m cua phu.o.ng tr`nh e z = A vo.i mo.i A cho tru.o.c
1
và A 6= 0. Nhu. va.y doi vo.i hàm e z gia tri. ngoa.i le. Picard là A = 0.
1
2) Hàm f(z) = sin co diem bat thu.ò.ng cot yeu là z = 0. Gia su. A là
z
uy y
.
so du.o..c cho t`
1
èn
Ta xet phu.o.ng tr`nh sin = A. Su. du.ng di.nh ngha hàm sin t trong mi
z
ph
u.c ta viet phu.o.ng tr`nh du.o.i da.ng
i
e z e z
= A.
2i
Sau mo.t vài phep bien doi ta thu du.o..c phu.o.ng tr`nh
2i
e z 2Aie z 1 = 0
và do do
i
e z = Ai
p
(Ai)2 + 1 = B.
p
(Ai)2 + 1 hay là (Ai)2 =
So B 6= 0 v` neu khong nhu. va.y th` Ai =

(Ai)2 + 1. Gia su.
B = (cos + i sin ).
i
u. phu.o.ng tr`nh e z = B ta thu du.o..c
Khi do t`
i
= ln B = ln + i( + 2k)
z
1
,
z=
+ 2k i ln
k Z.
èu t`m du.o..c nghie.m

T`
u. do suy ra`ng trong lan ca.n bat k`
y cua diem z = 0 d
1
è modun.
uy y
v
cua phu.o.ng tr`nh sin = A, A v` so k co the lay lo.n t`
z
1
Trong tru.ò.ng ho..p này hàm sin khong co gia tri. ngoa. i le. Picard.
z
348
4.3.3
D
ang di
e.u cua h`
am ta.i di
em v
o c`
ung
òn ta.i mo.t diem vo c`

ràng tren ma.t phang ph
u.c z ch t
Ta lu.u y
ung và theo
di.nh ngha lan ca.n cua diem :
U (; ) = {z C : dC (z; ) < }
r
1
àn ngoài h`nh tròn vo.i ban knh R =
Do là ph
1 và vo.i tam ta.i goc
2
àu vo.i
àu Riemann lan ca.n do tu.o.ng u
to.a do.. Tren ma.t c
.ng vo.i h`nh tròn c
àu.
tam ta.i cu..c bac cua ma.t c
1
1
Neu thu..c hie.n phep bien doi z = hay = th` lan ca.n diem z =
z
cua ma.t phang z bien thành lan ca.n diem = 0 cua ma.t phang . Do do
è
vie.c khao sat dang die.u cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = du.o..c du.a v
1
ta.i lan ca.n diem = 0.
khao sat dang die.u cua hàm () = f
- i.nh ngha 4.3.7. Diem vo c`

ung z = cua ma.t phang ph
u.c là diem b
at
D
thu.`
o.ng c
o l
a.p cua hàm chnh h`nh f (z) neu co the ch ra gia tri. R > 0 sao
àn ngoài h`nh tròn |z| > R hàm f (z) khong co cac diem bat
cho trong ph
thu.ò.ng mà khoang cach t`
u. do den goc to.a do. là h
u.u ha.n.
1
Gia su. f(z) H(U (; )). Sau khi thu..c hie.n phep bien doi z = ta thu
du.o..c
1
= ()
f (z) = f
và hàm () chnh h`nh trong lan ca.n nào do cua diem = 0. T`
u. do suy
ra`ng tnh b
at thu.`
o.ng cua hàm f (z) khi z và cua () khi 0 là nhu.
nhau v`
lim f (z) = lim ().
Ta co

4.3. D
349
- i.nh ngha 4.3.8. Gia su. z = là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm f (z).
D
Ngu.ò.i ta noi ràng diem z = là diem b
o.ng khu. du.o..c, cu..c diem hay
at thu.`
diem b
o.ng c
ot yeu t`
uy theo gio.i ha.n lim f (z) h
at thu.`
u.u ha.n, bàng hay
z
òn ta.i.
hoàn toàn khong t
è da.ng cua diem bat thu.ò.ng du.o..c phat bieu
Tuy nhien cac tieu chuan v
àn phai co su.. thay doi.
du..a vào khai trien Laurent c
Khai trien Laurent cua hàm f(z) ta.i thu du.o..c t`
u. khai trien Laurent
1
cua () ta.i lan ca.n diem = 0 ba`ng cach thay = :
z
X an X
X
f(z) =
+
an z n =
an z n ,
(4.51)
n
z
n>0
n>1
<b<+
trong do
P an
àn chnh h`nh
là ph
n
n>0 z
P
àn chnh.
an z n là ph
chuo i
chuo i
n>1
u.u
Ta thay, khac vo.i khai trien Laurent trong lan ca.n diem bat thu.ò.ng h
ha.n, trong khai trien (4.51) doi vo.i hàm f (z) ta.i lan ca.n diem z = t
a.p
.
.
.
.
.
àn chnh, còn ta.p
ho. p mo.i s
o ha.ng v
o i l
uy th`
u a du o ng cua z d
ong vai tr`
o ph
.
.
.
àn chnh h`nh. T`
ho. p l
uy th`
u a am la.p nen ph
u di.nh ngha 4.3.8 và cau tr
uc
cua chuo i Laurent (4.51) ta co
- i.nh l
D
y 4.3.9. Diem z = l`
a
+
.
.
.
1 diem b
o ng khu du.o..c cua h`
am f (z) khi v`
a ch khi khai trien
at thu `
àn chnh (t
(4.51) kh
ong ch
u.a ph
u.c l`
a kh
ong ch
u.a c
ac s
o ha.ng v
o.i l
uy th`
u.a
du.o.ng cua z);
àn chnh trong (4.51) ch ch
2+ cu..c diem khi v`
o.t s
o h
u.u
a ch khi ph
u.a m
ha.n s
o ha.ng;
àn chnh ch
3+ diem b
o.ng c
ot yeu khi v`
a ch khi ph
u.a v
o s
o s
o ha.ng
at thu.`
.
.
.
.
.
.
(t
u c l`
a ch
u a v
o s
o s
o ha.ng v
o i l
uy th`
u a du o ng cua z).
e n da.t nhu.
y Weierstrass di
Doi vo.i diem bat thu.ò.ng cot yeu ta.i di.nh l
o.ng c
ot yeu cua h`
am f(z) th` trong l
an c
a.n
at thu.`
sau: Neu z = l`
a diem b
350
àn m
a tri. g
o.t s
o ph
u.c cho tru.
o.c bao
b
at k`y cua n
o h`
am f(z) nh
a.n nh
u.ng gi
nhieu t`
uy y.
Di.nh l
ung c
ung
y Picard doi vo.i tru.ò.ng ho..p diem bat thu.ò.ng cot yeu vo c`
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
du o. c phat bieu tu o ng tu. nhu tru ò ng ho. p h
u u ha.n.
Ta minh ho.a di.nh l
y Picard bàng hai v du. sau.
V du. 10. 1) Diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu doi vo.i hàm f (z) = ez .
Ta xet phu.o.ng tr`nh
ez = A,
A 6= 0.
Phu.o.ng tr`nh này co cac nghie.m sau day

zk = ln |A| + i(argA + 2k),
u. do suy ràng trong
trong do argA là gia tri. chnh cua acgumen, k Z. T`
òn ta.i vo so diem zk mà ta.i do hàm ez nha.n
lan ca.n bat k`
y cua diem z = t
gia tri. A (A 6= 0). Gia tri. A = 0 là gia tri. ngoa.i le. Picard (hàm ez khong
nha.n gia tri. A = 0).
2) Doi vo.i hàm f(z) = sin z diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu và
doi vo.i mo i gia tri. A phu.o.ng tr`nh sin z = A co vo so nghie.m
1
zk = ln(iA + 1 A2) + 2k, k Z.
i
Do do hàm f (z) = sin z khong co gia tri. ngoa.i le. Picard.
4.3.4
Ph
an loa.i h`
am chnh h`nh
Ph`
u ho..p vo.i su.. phan loa.i diem bat thu.ò.ng co la.p, ta se phan loa.i cac hàm
chnh h`nh do.n gian nhat theo cac diem bat thu.ò.ng cua ch
ung.
- i.nh ngha 4.3.9. Hàm f (z) chnh h`nh trong toàn ma.t phang C (t
D
u.c là
hàm khong co diem bat thu.ò.ng h
u.u ha.n) du.o..c go.i là h`
am nguyen.
Khai trien hàm nguyen f (z) thành chuo i Taylor o. lan ca.n diem z = 0:
X
an z n .
(4.52)
f (z) =
n>0

4.3. D
351
V` hàm f (z) chnh h`nh trong toàn ma.t phang C nen chuo i (4.52) ho.i tu.
vo.i mo.i z, và do do chuo i do là chuo i Laurent cua hàm f (z) ta.i lan ca.n diem
àn chnh là
vo.i ph
X
an z n
f1 (z) =
n>1
àn chnh h`nh

và ph
f2(z) = a0.
Trong C, diem bat thu.ò.ng duy nhat cua hàm nguyen ch co the là diem
z = .
- i.nh l
D
y 4.3.10. Neu diem z = l`
a cu..c diem c
ap n cua h`
am nguyen f (z)
.
th` f (z) l`
a da th
a.c n.
u c b
Ch
u.ng minh. Theo gia thiet, ta co
f(z) = an z n + an1 z n1 + + a1z +
X n
n>0
zn
àn chnh cua khai trien

Da.t g(z) = an z n + an1 z n1 + + a1z. Do là ph
Laurent cua hàm f (z) trong lan ca.n diem z = . Hien nhien hàm
h(z) = f (z) g(z)
là mo.t hàm nguyen và diem z = là diem chnh h`nh cua no. Do do theo
di.nh l
y Liouville h(z) const. T`
u. do suy ra f (z) là da th
u.c ba.c n.
Hàm nguyen, mà diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu du.o..c go.i là
h`
am nguyen sieu vie.t, (v du. cac hàm ez , sin z, cos z, . . . )
Lo.p tong quat ho.n cac hàm nguyen là cac hàm phan h`nh.
- i.nh ngha 4.3.10. Hàm f (z) du.o..c go.i là h`
èn D C
D
am ph
an h`nh trong mi
òn ta.i ta.p ho..p (h
neu t
u.u ha.n hoa.c vo ha.n) cac diem co la.p

ai iJ ,
ai D i J
352
mà mo i diem trong do là cu..c diem cua hàm f sao cho
f H
(D \ {ai}).
Noi cach khac: trong ta.p ho..p D hàm f khong co cac diem bat thu.ò.ng
nào khac ngoài cu..c diem.
e n
Trong lan ca.n cua mo i diem thuo.c D hàm phan h`nh co the bieu di
du.o.i da.ng thu.o.ng cua hai hàm chnh h`nh (z)/(z), trong do (z) khong
òng nhat ba`ng 0. Mo.t cach tu.. nhien, ta co the xac di.nh phep co.ng và nhan
d
cac hàm phan h`nh. Ro ràng là doi vo.i cac phep toan do, ta.p ho..p cac hàm
phan h`nh trong D la.p thành mo.t vành.
- i.nh l
D
y 4.3.11. Gia su. h`
am
l`
a ph
an h`nh trong D. H`
am f
neu z0 l`
a cu..c diem c
ap m > 0
da.o h`
am f 0 .
f(z) ph
an h`nh trong D. Khi d
o h`
am f 0 c
ung
0
.
.
òng th`
v`
a f c
ung c
o cu. c diem nhu nhau, d
o.i
cua h`
am f th` n
o l`
a cu..c diem c
ap m + 1 cua
èn D khong
Ch
u.ng minh. Hàm f 0 xac di.nh và chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
phai là cu..c diem cua hàm f . Ta se ch
u.ng minh ràng neu z0 là cu..c diem cua
àn z0 ta co
f th` z0 c
ung là cu..c diem cua f 0 . Vo.i z du g
f (z) =
1
h(z),
(z z0)m
trong do h(z) là hàm chnh h`nh trong lan ca.n diem z0, h(z0) 6= 0. Do do,
neu z 6= z0 th`
1
[(z z0)h0 (z) mh(z)]
m+1
(z z0)
1
h(z).
=
(z z0)m+1
f 0 (z) =
V` h(z0) = mh(z0) 6= 0 nen diem z0 là cu..c diem cap m +1 cua hàm f 0 .
èn d
Ta nha.n xet ra`ng trong mi
ong bi. ch
a.n b
at k`y cua m
a.t ph
ang ph
u.c
h`
am ph
an h`nh ch c
o m
o.t s
o h
u.u ha.n cu..c diem.

4.3. D
353
èn dong bi. cha.n bat k`

Tha.t va.y, neu trong mi
y D C hàm co vo so cu..c
diem th` t`
u. ta.p ho..p cac cu..c diem co the trch ra day (zn ) ho.i tu. den diem z0
èn dong du.o..c xet z0 D. Khi do z0 là diem tu. cua day
nào do nàm trong mi
cac cu..c diem (zn ) cua f(z) và
lim f (zn ) = .
zn z0
Do do z0 là diem bat thu.ò.ng cua hàm f(z). Ma.t khac là diem tu. cua day
(zn ), diem z0 khong the là diem bat thu.ò.ng co la.p cua f . Nhu. va.y, diem z0
èu do mau thua n vo.i tnh
khong the là cu..c diem cua hàm f(z). Nhu.ng di
phan h`nh cua f (z).
Ta co di.nh l
y sau:
- i.nh l
D
y 4.3.12. H`
am chnh h`nh f (z) trong C kh
`.ng
ong c
o c
ac diem b
at thu.o
kh
ac ngo`
ai cu..c diem khi v`
a ch khi f l`
a h`
am h
u.u ty.
Ch
u.ng minh. 1. Hien nhien hàm h
u.u ty là mo.t hàm phan h`nh co mo.t so
h
u.u ha.n cu..c diem.
u.u ha.n (v`
2. Ngu.o..c la.i, ro ràng là so cu..c diem cua hàm f trong C là h
C là compac). Ta k
y hie.u a ( = 1, 2, . . . , n) là nh
u.ng cu..c diem cua no và
àn chnh cua khai trien Laurent tu.o.ng u
g (z) là ph
.ng ta.i diem a . Go.i g(z)
àn chnh cua khai trien Laurent ta.i diem z = (neu f chnh h`nh ta.i
là ph
th` g(z) 0).
Hàm
(z) = f(z) g(z)
g (z)
=1
y Liouville th` (z) const. T`

u. do suy ra
chnh h`nh trong C và theo di.nh l
f (z) = g(z) +
n
X
=1
là mo.t hàm h

u.u ty.
g (z) + const
354
4.4
Tnh b
at bi
en cua t
a.p ho..p mo.
Mo.t trong nh
u.ng tnh chat topo quan tro.ng cua hàm chnh h`nh là tnh chat
bat bien cua ta.p ho..p mo. mà ta se xet trong mu.c này.
4.4.1
Nguy
en l
y acgumen
- i.nh l
a.p ho..p mo. D C v`
a f H(D) v
o.i t
a.p ho..p c
ac
D
y 4.4.1. Gia su. t
.
.
.
e l`
e n
`
èn D
0-diem trong D l`
a bien di.nh hu
o ng cua mi
am
a Nf (D). Gia su D
trong D sao cho
e D \ Nf (D).
D
e l`
e th` ta c
`m trong D,
o neu go.i Nf (D)
a s
o 0-diem cua h`
am f n
a
o c
ong
Khi d
th
u.c
Z 0
1
f (z)
e
dz,
(4.53)
Nf (D) =
2i
f (z)
e
D
`
àn b
o.t s
o l
ang c
ap cua n
o.
trong d
o m
o i 0-diem du.o..c tnh m
e ch co mo.t
Ch
y duy nhat (xem nha.n xet 13.4) trong D
so h
u.u ha.n 0-diem cua hàm f . Ta k
y hie.u cac khong diem do là a1, a2, . . . , am
.ng là n(a1 ), . . . , n(am ). Nhu. va.y
vo.i cap tu.o.ng u
e =
Nf (D)
m
X
n(aj ).
j=1
e vo.i tam ta.i aj và ban

Doi vo.i mo i 0-diem aj ta xet h`nh tròn S(aj ) D
knh du be sao cho
S(aj ) S(ai) = ;
e\
Ta xet compac: D = D
h`nh tròn S(aj ).
nS
m
j=1
i 6= j; i, j = 1, 2, . . . , m.
o
àn trong cua

S(aj ) , trong do S(aj ) là ph
4.4. Tnh bat bien cua ta.p ho..p mo.
355
Hien nhien bien cua D là

e S(a1) S(am),
D = D
trong do cac du.ò.ng tròn S(aj ) du.o..c lay theo hu.o.ng am.
0
e D \ Nf (D) nen hàm g = f chnh h`nh trong lan ca.n nào do
V` D
f
.
e
cua bien D. Do do, doi vo i D ta co
Z 0
1
f (z)
dz = 0,
2i
f (z)
D
hay là
1
2i
Z
e
D
X 1
f 0 (z)
dz =
f(z)
2i
j=1
f 0 (z)
dz.
f (z)
(4.54)
S(aj )
V` aj , j = 1, 2, . . . , m là 0-diem cua hàm f nen f (z) = (z aj )n(aj ) j (z)

trong do j (z) chnh h`nh ta.i diem aj và j (aj ) 6= 0.
Do do
n(aj ) 0j (z)
f 0 (z)
=
f(z)
z aj j (z)
(4.55)
T`
u. (4.54) và (4.55) ta thu du.o..c (4.53):
Z 0
Z
Z
m
1
1
f (z)dz X 1
n(aj )
=
dz +
2i
f(z)
2i
z
a
2i
j
j=1
e
D
S(aj )
m
X
j=1
0j (z)dz
j (z)
S(aj )
e
n(aj ) = Nf (D).
e n da.t v
è ma.t h`nh ho.c nhu. sau. Ta
u.ng minh co the di
Di.nh l
y v`
u.a ch
e ba`ng tuyen
e n D
bieu di
z = z(t),
t [a, b]
356
và k
y hie.u (t) là nguyen hàm cua f 0 /f do.c theo tuyen do. Khi do
Z 0
f (z)dx
= (b) (a).
f (z)
e
D
Ma.t khac, (t) = ln f[z(t)], trong do ln là nhanh lien tu.c bat k`
y cua hàm
e V`
logarit bien thien do.c theo bien D.
ln f = ln |f | + iargf
e ba`ng 0 và
và hàm ln |f| do.n tri. nen so gia cua ln |f| do.c theo tuyen D
Z 0
1
f (z)
dz = i{argf [z(b)] argf [z(a)]}
2i
f (z)
e
D
= i De argf.
Do do
e = 1 e argf.
Nf (D)
2 D
(4.56)
è ma.t h`nh ho.c, ve phai cua (4.56) ch so vòng quay d

ày du cua vecto.
V
e (h`nh IV.2).
w = f (z) xung quanh diem w = 0 khi z vòng quanh theo D
H`nh IV.2
e : w = f[z(t)], t [a, b]. Khi do so Nf (D)
e trong
Ta k
y hie.u = f ( D)
cong th
u.c (4.53) và (4.56) ba`ng so vòng quay cua vecto. w khi diem w vòng
quanh theo . So vòng quay do du.o..c go.i là ch s
o cua tuyen doi vo.i diem
357
y hie.u là ind0 D . Do do, cong th

w = 0 và du.o..c k
u.c (4.56) co the viet du.o.i
da.ng
e = 1 argw = ind0 D .
Nf (D)
2
Nh
a.n xet 4.4.1. Thay v` xet khong-diem cua hàm f ta co the xet cac A-diem
èu do, ta ch
cua no, t
u.c là nghie.m cua phu.o.ng tr`nh f (z) = A. De làm di
àn thay hàm f bo.i hàm f (z) A trong toàn bo. qua tr`nh la.p lua.n nhu. tren.
c
e khong ch
Neu D
u.a A-diem cua f th`
Z
1
1
f 0 dz
e
=
e arg{f (z) A}
Nf,A (D) =
2i
f A
2 D
e
D
1
arg[w A] = indA D ,
2
e là so A-diem cua hàm f trong D.

e
trong do Nf,A (D)
y Gauss). Da th
u.c
V du. 1. (Di.nh l
n
Pn (z) = a0 z + A1z
n1
+ + an =
n
X
ak z nk ,
a0 6= 0
k=0
co n nghie.m (khong-diem) tren C.

èu na`m trong h`nh tròn
V` lim Pn (z) = nen mo.i nghie.m cua Pn (z) d
z
y hie.u so nghie.m do là Np . Khi do
{|z| < R} vo.i ban knh R du lo.n. Ta k
theo di.nh l
y 4.4.3 ta co
Z
Pn0 (z)dz
1
= Np .
2i
Pn (z)
|z|=R
e dàng thay ràng vo.i |z| du lo.n, th`

Ma.t khac, d
na0z n1 + + an1
Pn0 (z)
=
Pn (z)
a0z n + + an
h
i n const
X
n
k
1+
= + 2 h(z),
=
k z
z
z
z
k>1
358
trong do h(z) là hàm chnh h`nh o. ngoài h`nh tròn |z| > R và lim h(z) = 1.
z
Do do, neu () là du.ò.ng tròn {|z| = } th` ta co
Z
Z
Z
n
1
Pn0 (z)
dz const
h(z)
=
+
dz.
2i
Pn (z)
2i
z
2i
z2
()
()
()
àn den 0 khi nen

u. hai o. ve phai d
Nhu.ng tch phan th
Z
Pn0 (z)dz
1
= n.
2i
Pn (z)
()
Nhu. va.y Np = n, t
u.c là da th
u.c ba.c n co d
ung n nghie.m trong C.
Di.nh l
y 4.4.1 và cong th
u.c (4.53) co the khai quat cho hàm phan h`nh.
Tuy nhien trong tru.ò.ng ho..p này, no khong cho ta so khong-diem na`m trong
e mà ch cho hie.u
D
e Pf (D)
e
Nf (D)
e cac khong-diem và so Pf (D)
e cac cu..c diem cua hàm f trong
gi
u.a so Nf (D)
e Nhu. va.y ta co
D.
- i.nh l
a h`
am ph
an h`nh trong t
a.p ho..p mo. D, f 6=
D
y 4.4.2. Gia su. f (z) l`
e l`
const v
o.i s
o kh
ong-diem l`
a bien c
o
a Nf v`
a s
o cu..c diem Pf . Gia su. D
.
.
e
èn D D sao cho
hu
o ng cua mi
e D \ {N P }
D
e
(N v`
a P l`
a t
a.p c
ac kh
ong-diem v`
a cu..c diem cua h`
am f ). Khi d
o neu Nf (D)
e l
e th` ta
àn lu.o..t l`
v`
a Pf (D)
a s
o kh
ong-diem v`
a cu..c diem cua h`
am f trong D
c
o
Z 0
1
f (z)dz
e Pf (D),
e
= Nf (D)
(4.57)
2i
f (z)
e
D
i kh
i cu..c diem d
`ng
àn b
èu du.o..c tnh m
o.t s
o l
a
trong d
o m
o
ong-diem v`
a m
o
c
ap cua n
o.
e
`ng Nf (D).
Tru.`
o.ng ho..p rieng, khi f H(D) th` ve phai cua (4.57) b
a
359
e và Pf (D)
e là h
y hie.u
Ch
u.ng minh. Hien nhien ra`ng Nf (D)
u.u ha.n. Ta k
e vo.i cap tu.o.ng u
b1, b2, . . . , bn là cac cu..c diem cua f nàm trong D
.ng là
p(b1), p(b2 ), . . . , p(bn ) và nhu. va.y
e =
Pf (D)
n
X
p(bk ).
k=1
C
ung nhu. o. tren, lay cac khong-diem và cu..c diem làm tam ta du..ng cac
h`nh tròn S(aj ) và S(bj ) du be sao cho ch
ung ngoài nhau t`
u.ng doi mo.t và
e
c`
ung nàm trong D.
u.ng minh di.nh l
y 4.4.1 ta co
Tu.o.ng tu.. nhu. trong ch
1
2i
Z
e
D
f 0 (z)dz X 1
=
f(z)
2i
j=1
m
Z
S(aj )
X 1
f 0 (z)
dz +
f (z)
2i
j=1
f 0 (z)
dz.
f (z)
(4.58)
S(bj )
Doi vo.i cac khong-diem qua tr`nh l

y lua.n du.o..c tien hành nhu. o. tren.
Ta xet cac cu..c diem. Doi vo.i cu..c diem bj ta co
h(z)
;
(z bj )p(bj )
p(bj )
h0 (z)
f 0 (z)
=
,
+
f(z)
z bj
h(z)
f(z) =
(4.59)
trong do h(z) chnh h`nh và khong co khong-diem trong lan ca.n diem bj .
The (4.59) vào tch phan th
u. hai o. ve phai (4.58) và ap du.ng (4.55) ta
thu du.o..c
Z 0
m
n
X
f (z)dz X
1
=
n(aj )
p(bj )
2i
f(z)
j=1
j=1
e
D
e Pf (D).
e
= Nf (D)
- i.nh l
D
y 4.4.3. (Nguyen l
y acgumen)
360
ac gia thiet cua di.nh ly 4.4.2 ta c

V
o.i c
o
1
e Pf (D).
e
e argf (z) = Nf (D)
(4.60)
2 D
ong quanh theo c
ac tuyen d
ong 1 , 2 , . . . , n
N
oi r
o ho.n: gia su. diem z v`
.
.
o ng
cua bien c
o hu

e = i
e
èn D.
D
cua mi
iI
Khi d
o diem w = f(z) se v`
ong quanh theo c
ac tuyen d
ong x
ac di.nh
01 , 02 , . . . , 0n . T
ong s
o v`
ong quay cua diem w theo c
ac tuyen bao diem
`
èn
w = 0 d
o 0-diem v`
o se b
ang hie.u gi
u.a s
a s
o cu..c diem cua h`
am f trong mi
e
D.
4.4.2
- i.nh l
D
y Rouch
e
u.ng minh di.nh l

Su. du.ng cac ket qua trong tiet tru.o.c ta se ch
y quan tro.ng
sau day go.i là di.nh l
y Rouche.
- i.nh l
D
y 4.4.4. (Rouche)
èn D; l`
Gia su. f(z) v`
a g(z) l`
a hai h`
a bien c
o
.
.
.
e D. Khi d
e
p no i tren = D
èn D
hu
o ng cua mi
o neu |f(z)| > |g(z)| kh
a
th`:
a) h`
am f + g kh
ong c
o kh
ong-diem tren ;
e = Nf +g (D),
e
b) Nf (D)
e b
`ng s
èn D
(t
u.c l`
a s
o kh
ong-diem cua h`
am f trong mi
a
o kh
ong-diem cua h`
am
e
f + g trong D).
èu khang di.nh th
Ch
u.ng minh. a) Di
u. nhat là hien nhien v` neu f (z)+g(z) =
0 th` |f(z)| = |g(z)| tren .
b) V` |f(z)| > |g(z)| > 0 f (z) 6= 0 tren . Theo di.nh l
y 4.4.1, so
e là
khong-diem cua hàm f(z) + g(z) trong D
Z 0
1
f (z) + g 0(z)
dz,
2i
f (z) + g(z)
361
v` f (z) + g(z) 6= 0 tren .

e n du.o.i da.ng
Ma.t khac, tch phan này co the bieu di
Z 0
Z
1
1
f (z) + g 0 (z)
d
dz =
[ln(f (z) + g(z))]dz
2i
f(z) + g(z)
2i
dz
Z
Z

1
1
g
d
d
=
(ln f )dz +
ln 1 +
dz
2i
dz
2i
dz
f
Z 0
Z
h
1
f (z)dz
d
1
g(z) i
=
+
ln 1 +
dz (*)
2i
f (z)
2i
dz
f (z)
Ta xet hàm
(z) =
f(z) + g(z)
f (z)
e dàng thay ràng tch phan th

D
u. hai o. ve phai cua (*) bàng
Z
1
d
,
2i
g
trong do là anh cua qua anh xa. = 1 + . Nhu.ng v`
f
g(z)

< 1,
f (z)
nen nàm tro.n trong h`nh tròn {| 1| < 1}. V` h`nh tròn này khong
ch
u.a diem = 0 nen
Z
1
d
= 0.
2i
Nhu. va.y
1
2i
1
f 0 (z) + g 0 (z)
dz =
f(z) + g(z)
2i
f 0 (z)
dz.
f (z)
362
V du. 2. T`m so khong-diem cua hàm

(z) = z 9 6z 4 + 3z 1
trong h`nh tròn {|z| < 1}.
Giai. Ta k
y hie.u
f (z) = 6z 4 ;
g(z) = z 9 + 3z 1
và do do f(z) + g(z) = (z).

Khi |z| = 1 ta co
|f(z)||z|=1 = 6;

|g(z)||z|=1 6 (|z|9 + 3|z| + 1)|z|=1 = 5.
Do do |f|{|z|=1} > |g|{|z|=1} và theo di.nh l

y Rouche so khong-diem cua hàm
.
trong h`nh tròn do n vi. là 4.
V du. 3. Ch
u.ng minh ra`ng da th
u.c Pn (z) b
a.c n trong v du. 1 (4.3) c
on
nghie.m trong C (di.nh ly Gauss).
Giai. Ta da.t
f (z) = a0 z n ,
g(z) = a1 z n1 + a2 z n2 + + an .
Vo.i |z| du lo.n, ta co
|f(z)| > |g(z)|.
Tha.t va.y, khi |z| > 1 ta co
|a1z n1 + + an | 6 |a1||z|n1 + + |an |
6 |z|n1 (|a1| + |a2| + + |an |)
Da.t M =
n
P
|am |. Khi do |z|n1 M < |a0z n | neu |z| >
m=1
|a0 z n | > |a1 z n1 + + an |
M
. Do do
|a0|
363
n M o
. T`
u. do suy ra ra`ng da th
du.o..c thoa man khi |z| > R0 = max 1,
u.c
|a0|
Pn (z) 6= 0 khi |z| > R0 . Ta da.t
(R) = {z C : |z| = R > R0 }.
Hàm f (z) và g(z) (f (z) + g(z) = Pn (z)) thoa man di.nh l
y Rouche trong h`nh
tròn {|z| 6 R}. Do do, so nghie.m cua Pn (z) trong C bàng so nghie.m cua
hàm f trong C và ba`ng ba.c cua da th
u.c da cho.
V du. 4. Tnh so nghie.m cua phu.o.ng tr`nh
0, 9 ez + 1 = 2z
èn D = {z C; |z| < 1, Rez > 0}.
trong mi
Giai. Ta da.t f(z) = 2z + 1, g(z) = 0, 9 ez .
Khi |z| = 1, x > 0 ta co
|f(z)| > 2|z| 1 = 1,
|g(z)| = 0, 9 ex 6 0, 9.
Khi x = 0, 1 6 y 6 1 ta co
|f(z)| =
p
1 + 4y 2 > 1;
|g(z)| = 0, 9.
Nhu. va.y
|f (z)|D > |g(z)|D .
1
èn D hàm f co mo.t khong-diem là z0 = nen theo di.nh l
V` trong mi
y
2
.
.
Rouche phu o ng tr`nh da cho co mo.t nghie.m trong D.
4.4.3
Tnh b
at bi
en cua t
a.p ho..p mo.
- i.nh l
`ng h
`
òng nh
a h`
am chnh h`nh, kh
ong d
D
y 4.4.5. Gia su. f (z) l`
at b
a
ang
.
.
.
s
o trong t
a.p ho. p mo D C. Khi d
o anh D = f (D) c
ung l`
a t
a.p ho. p mo.
trong C.
364
Ch
u.ng minh. Gia su. w0 là diem t`
uy y
thuo.c D và z0 là mo.t trong cac nghi.ch
òn ta.i h`nh tròn
anh cua no trong D. V` D là ta.p ho..p mo. nen t
o
n
S = z C : |z z0| < D.
àn thiet, ta co the cho
Ba`ng cach giam ban knh trong tru.ò.ng ho..p c
ra`ng h`nh tròn
n
o
S = z C : |z z0 | 6
khong ch
u.a cac w0 -diem khac ngoài diem z0 (v` f 6 const nen theo di.nh l
y
.
èu co la.p). Gia su

duy nhat, mo.i w0-diem d
= min |f(z) w0|.
(4.61)
zS
Hien nhien ra`ng > 0. Tha.t va.y, v` hàm f (z)w0 lien tu.c nen |f (z)w0|
òn ta.i w0-diem cua hàm
da.t cu..c da.i tren S. Do do, neu = 0 th` tren S t
èu do trai vo.i cach xay du..ng h`nh tròn S.
f. Di
àn ch
Bay giò. ta c
u.ng minh ràng
S = {|w w0 | < } D .
uy y
cua h`nh tròn S , t
u.c là
Gia su. w1 là diem t`
|w1 w0 | < .
(4.62)
f w1 = (f w0 ) + (w0 w1 ).
(4.63)
|f(z) w0| > ; z S
(4.64)
Ta xet bieu th
u.c
T`
u. (4.61) ta co
u. (4.62) - (4.64) ta thu du.o..c

và do do, t`
|f(z) w1| > |f(z) w0 | |w0 w1 | > 0,
z S.
4.5. Bài ta.p
365
èu kie.n di.nh l

Nhu. va.y hai hàm f (z) w0 và w1 w0 thoa man di
y Rouche.
Do do trong h`nh tròn S hàm f (z)w1 co so khong-diem ba`ng so khong-diem
cua hàm f (z) w0 , t
u.c là co t nhat mo.t khong-diem, (diem z = z0 co the
là khong-diem bo.i cua hàm f(z) w0). Nhu. va.y, trong S hàm f nha.n gia
tri. w1 và do do w1 D . V` w1 là diem t`
uy y
, nen S D .
Tnh mo. cua D du.o..c ch
u.ng minh.
- .inh l
èn)
D
y 4.4.6. (Nguyen l
y bao toàn mi
èn thu
Gia su. D l`
a mi
o.c C v`
a f H(D), f 6 const. Khi d
o anh D =
èn trong C.
f(D) l`
a m
o.t mi
àn ch
Ch
u.ng minh. Ta.p ho..p D là ta.p ho..p mo. theo di.nh l
y 4.4.5. Ta c
u.ng
minh D lien thong. Gia su. w1 và w2 là nh
u.ng diem t`
uy y
cua D và z1
là mo.t trong cac nghi.ch anh cua w1 , z2 là mo.t trong cac nghi.ch anh cua
w2 qua anh xa. f : f(z1 ) = w1 , f(z2 ) = w2 ; z1 , z2 D. V` D lien thong
òn ta.i du.ò.ng cong Jordan D noi z1 vo.i z2 . Gia su. co phu.o.ng
nen t
tr`nh z = (t), t [, ]. Khi do t [, ] hàm (t) D và () = z1,
e n tham so cua du.ò.ng
() = z2 . V` hàm f lien tu.c nen = f là bieu di
cong lien tu.c D noi w1 vo.i w2: () = (f )() = f(z1) = w1 ,
() = (f )() = f (z2 ) = w2 . Do va.y D là ta.p lien thong. Do do D là
èn.
mi
4.5
B`
ai t
a.p
1. Neu f H(D), D = {z : |z| < 1} và |f(z)| < 1 z D th`

f (z) f (z ) z z

0
0
; z0 , z D

6
1 z 0z
1 f(z0 )f (z)
(*)
du.ng Bo d
è Schwarz.
Ch d
a n. Ap
2. Ch
u.ng minh ra`ng neu F H(D), D = {z : |z| < R} và |F (z)| 6 M
z D th`
F (z) F (z )
2MR

0
, z0, z D.

6 2
z z0
|R z 0 z|
366
du.ng (*) cho hàm f (z) = F (Rz) .
Ch d
a n. Ap
M
.
3. Ch
u ng minh ra`ng
ab
|a| |b|

,

>
1 ab
1 |a||b|
a, b {z : |z| < 1}.
4. Ch
u.ng minh ràng neu hàm f (z) chnh h`nh và |f(z)| < 1 trong h`nh tròn
do.n vi. th`
|f(z)| 6
|z| + |f(0)|
1 + |f(0)||z|
du.ng 3 và 1.
n. Ap
Ch d
a
èu:
5. T`m nh
u.ng ta.p ho..p diem mà tren do cac chuo i sau day ho.i tu. d
2
P cos n z
1.
,
n2
n=1
1 n
P
1 o
2n
2.
z 2n .
n
z
n=1 2
.
Ch
u ng to ra`ng tren cac ta.p do hai chuo i noi tren khong cho phep lay da.o
èu do khong mau thua n vo.i di.nh
hàm t`
u.ng so ha.ng. Hay giai thch ta.i sao di
l
y Weierstrass?
àn ao cua hàm nguyen f (z) bi. cha.n bo.i hàng so M tren toàn
6. Gia su. ph
ma.t phang. Ch
u.ng minh ra`ng khi do hàm f là ha`ng so.
Ch d
a n. da.t (z) = eif (z) và xet |(z)|.
òn ta.i hay khong hàm chnh h`nh ta.i diem z = 0
7. Hay xac di.nh xem co t
1
và ta.i cac diem zn = , n = 1, 2, . . . no nha.n gia tri.
n
1 0
khi n = 1,
=
1)
f
1
n
khi n 6= 1;
2n
1
n
1
=
cos2
2)
f
n
2n
2
4.5. Bài ta.p
367
z/2
khi z 6= 1,
khi z = 1;
òn ta.i, f(z) =

Tra l`
o.i. 1) T
òn ta.i
2) Khong t
òn ta.i hay khong hàm chnh h`nh

8. Hay xet xem trong h`nh tròn do.n vi. co t
mà
1
n
=
, n = 2, 3, . . . ;
1)
f
n
n+1
1 1 , n 6= 1,
= n2
2)
f
0,
n
n = 1.
1
òn ta.i, f(z) =
;
Tra l`
o.i. 1) T
1+z
òn ta.i.
2) Khong t
9. Gia su. a là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm f. Hay xet xem a là diem
1
?
bat thu.ò.ng loa.i nào doi vo.i
f(z)
Tra l`
o.i. Diem gio.i ha.n cua cac cu..c diem hoa.c diem bat thu.ò.ng cot yeu.
òn ta.i cac
10. Gia su. z0 là cu..c diem cap m cua f (z). Ch
u.ng minh ràng t
ha`ng so du.o.ng , A, B sao cho z {0 < |z z0| < } ta co:
B
A
6 |f (z)| 6
m
|z z0 |
|z z0|m
11. Hay ch
u.ng minh di.nh l
y Liouville bàng cach tnh tch phan
Z
f(z)
dz, L(R) = {z : |z| = R}, |a| < R, |b| < R
(z a)(z b)
L(R)
và u.o.c lu.o..ng tch phan ay khi R .

n. Hay ch
Ch d
a
u.ng minh ra`ng tch phan I ba`ng
f(b) f (a)
.
I = 2i
ba
u.c P (z) = z 5 12z 2 + 14:
12. Xac di.nh so nghie.m cua da th
368
1+ trong vành tròn V1 = {z : 0 < |z| < 2};
2+ trong vành tròn V2 = {z : 1 < |z| < 2};
3+ trong nu.a ma.t phang ben phai.
Tra l`
o.i. 1+ NV1 (f ) = 5; 2+ NV2 (f ) = 2; 3+ N (f ) = 2.
13. Hay xac di.nh cac nghie.m cua da th

u.c
P (z) = z 4 + z 3 + 4z 2 + 2z + 3
àn tu. nào cua ma.t phang ph
u.c
nàm trong nh
u.ng goc ph
àn tu. th
Tra l`
o.i. Trong goc ph
u. II và th
u. III.
14. Ch
u.ng minh ràng neu P (z) là da th
u.c LR = {z
u.c ba.c n th` du.ò.ng m
C : |P (z)| = R} (du.ò.ng lemniscate) co the phan ra thành khong qua n thành
àn lien thong.
ph
du.ng nguyen l
Ch d
a n. Ap
y modun cu..c da.i.
Chu.o.ng 5
H`
am da tri. v`
a di
e.n Riemann
5.1
5.2
5.3
Phu.o.ng ph
ap th
ac tri
en cua Weierstrass . . . .
5.1.1
àn tu. chnh t

ac . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
Ph
5.1.2
- iem b
c . . . . . . 372
àn tu. chnh t
o.ng cua ph
a
D
at thu.`
5.1.3
ap th
ac trien cua Weierstrass . . . . . . 373
Phu.o.ng ph
5.1.4
H`
am kh
ong cho phep th
ac trien giai tch . . . . . . 378
ap kh
ac . . . . . . . . . . . . . . .
C
ac phu.o.ng ph
380
5.2.1
Th
ac trien giai tch theo tuyen . . . . . . . . . . . 380
5.2.2
oi x
u.ng . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
Th
ac trien d
H`
am giai tch d u . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
391
5.3.1
Kh
ai nie.m h`
am giai tch du . . . . . . . . . . . . . 391
5.3.2
5.3.4
M
o.t v`
ai v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
tri..
v`
a
da
tri.
Tnh
do.n
.
- i.nh l
D
y do n tri. (monodromie) . . . . . . . 396
ap t
ach nh
anh chnh h`nh . . 399
Nh
anh v`
a phu.o.ng ph
5.3.5
è diem b
at thu.`
o.ng . . . . . . . . . . . 405
Kh
ai nie.m v
5.3.3
5.4
370
è di
Kh
ai ni
e.m v
e.n Riemann . . . . . . . . . . . .
412
Chu.o.ng 5. Hàm d a tri. và die.n Riemann
370
5.5
5.4.1
àu . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
M
o.t s
o v du. mo. d
5.4.2
ap du..ng die.n Riemann . . . . . . . . . 419

Phu.o.ng ph
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
420
èn cho
Trong cac chu.o.ng tru.o.c ta da xet cac hàm chnh h`nh trong mi
èn do. Su..
tru.o.c và da khong quan tam den ban chat cua hàm o. ngoài mi
àn thiet de co su.. khao sat cac hàm
khao sat co tnh chat di.a phu.o.ng do là c
èn t
òn ta.i noi chung cua
mo.t cach toàn cu.c - t
u.c là khao sat hàm trong mi
no.
Nguyen nhan chung trong su.. xuat hie.n tnh da tri. cua thac trien giai tch
èn cho tru.o.c ra mi
èn ro.ng ho.n là o. cho : cac
mo.t hàm chnh h`nh t`
u. mo.t mi
diem cua ma.t phang ph
u. tu..,
u.c C khong phai là mo.t ta.p ho..p du.o..c sap th
trong khi phep thac trien ch co the do.n tri. trong tru.ò.ng ho..p khi ta co mo.t
th
u. tu.. co di.nh gi
u.a cac diem mà tren do qua tr`nh thac trien giai tch du.o..c
e n ra.
di
èu c
àn nhan ma.nh là trong l
Mo.t di
ung c
y thuyet hàm ngu.ò.i ta khong
du.o..c phep loa.i tr`
u. cac hàm da tri. v` ngay cac hàm ngu.o..c cua nh
u.ng hàm
è co. ban
do.n tri. gian do.n nhat c
ung da co the là khong do.n tri.. Do do van d
àn xay du..ng mo.t quan diem khong mau thua n, can doi và logic doi vo.i
là c
cac hàm da tri..
5.1
Phu.o.ng ph
ap th
ac tri
en cua Weierstrass
àu tien hàm ch du.o..c xac di.nh o. trong h`nh

Trong l
y thuyet Weierstrass, d
àu tien. Sau do, hàm du.o..c xac di.nh bo.i cac
tròn ho.i tu. cua chuo i lu
y th`
u.a d
gia tri. cho bo.i chuo i do và mo.i thac trien cua no.
Trong mu.c này ta se tr`nh bày mo.t cach ngan go.n qua tr`nh thac trien
giai tch theo Weierstrass hay còn go.i là phu.o.ng ph
ap chu
an cua thac trien.
5.1. Phu.o.ng phap thac trien cua Weierstrass
5.1.1
371
àn tu. chnh t

ac
Ph
èn D trong di.nh ngha 13.1 là mo.t h`nh tròn. Neu tam a cua h`nh
Gia su. mi
tròn thuo.c C (h
u.u ha.n !) th` h`nh tròn do co da.ng
S(a) = {|z a| < Ra , Ra 6 }.
Neu a = th` S(a) = {|z| > Ra , Ra > 0}. Khi do trong h`nh tròn S(a) hàm
e n du.o.i da.ng
f co the bieu di
P
an (z a)n , z {|z a| < Ra };
fa (z) = n>0
P
an z n ,
z {|z| > Ra }.
n>0
- i.nh ngha 5.1.1. Ca.p Pa = (S(a); fa(z)), trong do fa (z) là tong cua chuo i
D
lu
y th`
u.a vo.i tam ta.i diem a và S(a) là h`nh tròn ho.i tu. cua no du.o..c go.i là
àn tu. chnh t

mo.t ph
ac vo.i tam ta.i a và S(a) du.o..c go.i là h`nh tròn ho.i tu.
cua Pa .
àn tu. chnh tac vie.c di.nh ngha thac trien giai tch tru..c
Doi vo.i cac ph
àn do.n gian ho.n v` cac h`nh tròn ho.i tu. giao
tiep và thac trien giai tch co ph
àn thiet phai ch ro phep
nhau theo mo.t ta.p ho..p lien thong và do do khong c
àn lien thong nào cua giao.
thac trien giai tch du.o..c tien hành qua thành ph
Ta co
- i.nh ngha 5.1.2. Gia su. S(a1), S(a2), . . . , S(an ) là day h
D
u.u ha.n cac h`nh
tròn thuo.c C sao cho tam ai+1 cua h`nh tròn S(ai+1 ) na`m trong h`nh tròn
S(ai), i = 1, 2, . . . , n 1. Day h`nh tròn ay du.o..c go.i là m
o.t xch. Neu fai (z)
àn tu. chnh tac vo.i h`nh tròn ho.i tu. S(ai) và fai+1 (z) là thac trien giai
là ph
tch tru..c tiep cua fai , i = 1, 2, . . . , n 1 th` ta noi ra`ng fa1 du.o..c th
ac trien
giai tch theo xch c
ac h`nh tr`
on.
àn tu. chnh tac fb (z) là thac trien giai tch cua
T`
u. do ta r
ut ra là: ph
àn tu. chnh tac fa (z) neu
ph
a) hoa.c fb (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua fa(z);
372
àn tu.
b) hoa.c fb (z) là khau cuoi c`
ung cua mo.t xch h
u.u ha.n cac ph
fa(z) = fa1 (z), fa2 (z), . . . , fan (z) = fb (z),
trong do mo i chuo i faj (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua faj1 (z), j =
1, . . . , n 1.
e dàng thay ra`ng quan he. thac trien giai tch gi
àn tu. chnh
D
u.a cac ph
tac co cac tnh chat:
àn tu. chnh tac là thac trien giai tch cua chnh
1. tnh phan xa.: mo i ph
no;
àn tu. chnh tac fb (z) là thac trien giai tch cua
2. tnh d
oi x
u.ng: neu ph
àn tu. fa (z) th` ph
àn tu. fa(z) là thac trien giai tch cua ph
àn tu. fb (z);
ph
àu: Neu ph
àn tu. fb (z) là thac trien giai tch cua ph
àn tu.
3. tnh b
ac c
àn tu. fc (z) là thac trien giai tch cua fb (z) th` fc (z) là thac trien
fa (z), ph
giai tch cua fa (z).
5.1.2
- i
àn tu. chnh t

D
em b
at thu.`
o.ng cua ph
ac
àn tu. chnh tac vo.i tam a và ban knh ho.i tu. Ra . Ta xet
Gia su. fa (z) là ph
diem s nào do tren bien (Ra ) = {|z a| = Ra } cua h`nh tròn ho.i tu. cua
fa (z). Cac diem cua (Ra ) = (R) co the chia thành hai lo.p.
òn ta.i ph
àn tu. chnh tac fs (z)
1. Ta.i diem s da cho cua du.ò.ng tròn (R) t
là thac trien tru..c tiep cua fa (z). Nh
u.ng diem
u.ng diem này du.o..c go.i là nh
chnh quy cua fa (z).
àn tu. nhu. the khong t
òn ta.i. Nh
2. Ph
u.ng diem này du.o..c go.i là nh
u.ng
àn tu. chnh tac fa(z).
diem b
o.ng cua ph
at thu.`
T`
u. di.nh ngha diem chnh quy suy ra ràng: neu z0 (Ra ) là diem chnh
èu là diem chnh quy. Do do, neu
quy th` mo.i diem cua cung 3 z0 nào do d
òn ta.i mo.t diem chnh quy th` se t
òn ta.i vo so diem chnh quy. Ngu.o..c la.i
t
èu này, diem bat thu.ò.ng co the là duy nhat.
vo.i di
àn tu. chnh
V` bien (Ra ) là dong nen cac diem bat thu.ò.ng cua mo.t ph
tac la.p thành mo.t ta.p ho..p dong. Noi cach khac, diem gio.i ha.n cua cac diem
bat thu.ò.ng c
ung là diem bat thu.ò.ng.
373
àn tu. chnh tac ta co

è diem bat thu.ò.ng cua ph
V
- i.nh l
on h
o.i tu. cua
D
y 5.1.1. Tren bien (Ra ) = {|z a| = Ra } cua h`nh tr`
c.
àn tu. chnh t
chu
o i luy th`
u.a fa (z) c
`.ng cua ph
a
o t nh
at m
o.t diem b
at thu.o
òn ta.i mo.t diem bat thu.ò.ng nào cua
Ch
u.ng minh. Gia su. tren (Ra ) khong t
àn tu. chnh tac. Khi do hàm này co the thac trien giai tch den mo.i diem
ph
na`m tren (Ra ). Ket qua cua thac trien giai tch du.o..c k
y hie.u là (z). Nhu.
va.y (z) fa (z), z S(a). Theo di.nh ngha thac trien giai tch, doi vo.i mo i
èu t
òn ta.i h`nh tròn S() vo.i tam ta.i mà trong do (z)
diem (Ra ) d
chnh h`nh.
Nhu. va.y du.ò.ng tròn (Ra ) du.o..c phu bo.i vo so h`nh tròn vo.i tam nàm
tren (Ra).
è Heine - Borel, t`
Theo bo d
u. phu vo ha.n do co the trch mo.t phu con h
u.u
òn ta.i he. cac h`nh tròn S(j ) j = 1, 2, . . . , n; j (Ra ) phu
ha.n, ngha là t
è nhau S(j ) và S(j+1 )
(Ra). Gia su. zj là mo.t diem cua giao hai h`nh tròn k
(j = 1, 2, . . . , n; S(n+1 ) S(1 )) na`m ngoài S(a). Ta da.t R = min |zj a|.
16j6n
Khi do hàm (z) tr`
ung vo.i fa (z) trong S(a) và chnh h`nh trong h`nh tròn
lo.n ho.n S0 (a) = {|z a| < R, R > Ra }. T`
u. do suy ra ràng hàm fa (z) bieu
e n chuo i lu
di
y th`
u.a ho.i tu. trong h`nh tròn S0(a) vo.i ban knh ho.i tu. R > Ra .
èu này khong the xay ra.
Nhu.ng di
Ta co he. qua sau day.
`
ang khoang c
ach
H
e. qua 5.1.1. B
an knh h
o.i tu. cua chu
o i luy th`
u.a fa (z) b
.
.
.
.
àn nh
àn tu chnh t
t`
u t
am a den diem b
o ng g
at cua ph
ac.
at thu `
èu khang di.nh này cho phep ta t`m ban knh
èu tru.ò.ng ho..p, di
Trong nhi
.
ho.i tu. cua chuo i lu
y th`
u a mo.t cach rat co hie.u lu..c mà khong su. du.ng cong
th
u.c Cauchy - Hadamard.
5.1.3
Phu.o.ng ph
ap th
ac tri
en cua Weierstrass
Phu.o.ng phap thac trien giai tch cua Weierstrass du..a tren vie.c ap du.ng mo.t
èn D th`
cach co he. thong chuo i Taylor. Neu hàm f (z) chnh h`nh trong mi
374
no co the khai trien thành chuo i Taylor ta.i lan ca.n cua mo i diem z0 D vo.i
ban knh ho.i tu. R0 khong be ho.n khoang cach ngan nhat 0 t`
u. z0 den bien
D. Neu ban knh ho.i tu. lo.n ho.n khoang cach ngan nhat do th` chuo i v`
u.a
àn h`nh tròn nàm ngoài mi
èn
thu du.o..c se xac di.nh hàm chnh h`nh trong ph
D và tr`
ung vo.i f(z) trong h`nh tròn {|z z0| < 0 }. Do do chuo i v`
u.a thu
du.o..c cho ta thac trien hàm vào h`nh tròn |z z0| < R0 } (xem di.nh l
y 13.5)
.
è sau ta ch c
àn xet cac khai trien Taylor và d`
Nhu va.y, v
ung cac khai
trien do de thu..c hie.n thac trien giai tch.
àu t`
No.i dung cua phu.o.ng phap Weierstrass là nhu. sau. Gia su. ta bat d
u.
chuo i lu
y th`
u.a
fa1 (z) =
an (z a1 )n
(5.1)
n>0
co ban knh ho.i tu. h

u.u ha.n Ra1 > 0. Chuo i do se xac di.nh hàm fa1 (z) chnh
h`nh trong h`nh tròn S(a1) = {|z a1| < Ra1 }. Neu ta lay diem a2 vo.i modun
e dàng thay ràng cac gia tri. fa1 (a2), fa0 (a2), . . . , d(p)
be ho.n Ra1 , th` d
a1 (a2 )
1
è ma.t l
du.o..c tnh (v
y thuyet) theo cac cong th
u.c
fa(p)
(a2)
1
n(n 1) (n p + 1)an (a2 a1)np .
n=p
Do do ta co the xet chuo i Taylor

X fa(p)
1 (a2 )
p>0
p!
(z a2)p ;
(0! = 1).
(5.2)
y
Ta nha.n xet ra`ng vie.c khai trien hàm fa1 (z) thành chuo i theo cac lu
.
.
th`
u a cua (z a2) co the tien hành mo.t cach nhanh chong bàng cach du. a vào
he. th
u.c
(z a)n = [(z a2) + (a2 a1 )]n
X
=
Cnk (a2 a1)nk (z a2)k
06k6n
375
u.c v`
u.a viet vào (5.1).
và nhom cac t`
u. cua chuo i thu du.o..c sau khi the bieu th
Gia su. chuo i (5.2) ho.i tu. trong h`nh tròn
S(a2) = {|z a2| < Ra2 , Ra2 > Ra1 |a2 a1 |}.
Neu Ra2 = Ra1 |a2 a1| th` h`nh tròn S(a2 ) tiep x
uc trong vo.i h`nh tròn
S(a1). Trong tru.ò.ng ho..p này ta khong thu du.o..c thac trien giai tch.
Gia su. Ra2 > Ra1 |a2 a1 |. Khi do h`nh tròn S(a2) vu.o..t ra khoi gio.i
ha.n cua h`nh tròn S(a1). Trong h`nh tròn S(a2) chuo i (5.2) xac di.nh hàm
fa2 (z) chnh h`nh trong S(a2) và
fa1 (z) fa2 (z),
z S(a1) S(a2).
Do do fa2 (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua fa1 (z) t`
u. h`nh tròn S(a1 )
vào h`nh tròn S(a2).
èn S(a1) S(a2) ta thu du.o..c hàm chnh h`nh
Nhu. va.y, trong mi
f (z), z S(a ),
a1
1
f (z) =
fa (z), z S(a2 ).
2
Noi cach khac: hàm f (z) chnh h`nh trong

èn gio.i ha.n bo.i cac cung tròn AmB và AnB
mi
(h`nh V.1). T`
u. do ta c
ung thay ra`ng neu z = a3
thuo.c h`nh qua.t Aa1B cua S(a1) th` ban knh ho.i
e n hàm f(z) ta.i
tu. cua mo i chuo i Taylor bieu di
.
diem a3 se khong be ho n khoang cach t`
u. diem a3
èn AmBnA và lo.n ho.n Ra1 |a3|,
den bien cua mi
èu cho phep
và mo i diem cua h`nh qua.t Aa1B d
thac trien giai tch hàm f (z) ra khoi gio.i ha.n
èn
cua S(a1 ). Do do, neu doi vo.i a2 nào do mi
Ra2 = Ra1 |a2| th` ta khong the thac trien giai
H`nh V.1
.
tch ba`ng cach xuat phat t`
u cac diem na`m tren ban knh a1H di qua diem
a2, trong do H là diem cuoi cua ban knh h`nh tròn S(a1). Trong tru.ò.ng ho..p
này, diem H là diem bat thu.ò.ng cua fa1 (z).
376
V` tren bien cua h`nh tròn ho.i tu. cua chuo i lu

y th`
u.a co t nhat mo.t diem
bat thu.ò.ng nen cac diem bat thu.ò.ng co the ro.i vào A hoa.c B. C
ung co the
èu là diem bat thu.ò.ng doi vo.i
xay ra tru.ò.ng ho..p mo.i diem cua AmBnA d
f (z), khi do f(z) khong the thac trien ro.ng ho.n n
u.a. Gia su. ra`ng khong
èu là diem bat thu.ò.ng. Khi do t`m du.o..c diem
phai mo.i diem cua AmBnA d
a3 và chuo i
X f (q) (a3 )
q>0
q!
(z a3 )q
àn h`nh
vo.i h`nh tròn ho.i tu. S(a3 ) vu.o..t ra khoi gio.i ha.n AmBnA. Trong ph
.
.
.
tròn S(a3) na`m ngoài AmBnA ta se thu du o. c mo.t thac trien mo i cua f(z)
àn phan bie.t a3 thuo.c S(a1 ) hay S(a2 ). Nhu. va.y ta thu du.o..c
mà khong c
hàm chnh h`nh
f (z), z S(a1),
a1
f (z) = fa2 (z), z S(a2),
fa (z), z S(a3).
3
Sau khi bu.o.c th

u. hai này da hoàn thành ta chuyen sang bu.o.c th
u. ba,
th
u. tu.,...
òn ta.i mo.t day cac ph
àn tu. chnh tac
Gia su. t
fa1 (z), fa2 (z), fa3 (z), . . . , fan (z);
sao cho chuo i faj (z) là thac trien giai tch tru..c tiep cua faj1 (z), 1 6 j 6 n1.
àn tu. chnh tac fan (z) là thac trien giai tch cua ph
àn tu. chnh tac
Khi do ph
fa1 (z) do.c theo day xch cac h`nh tròn S(a1), S(a2), . . . , S(an ).
Thua.t toan da neu tren day de thac trien giai tch co the tien hành vo
ha.n neu ta cho.n tam cua cac khai trien Taylor là nh
u.ng diem chnh quy ngày
àn tu. chnh tac da thu du.o..c.
càng mo.i doi vo.i cac ph
àn tu. chnh tac faj (z) và faj1 (z) là thac trien
Ta nha.n xet ràng v` hai ph
giai tch tru..c tiep cua nhau nen
S(aj ) S(aj1) 6= .
377
Tha.t va.y, neu S(aj ) S(aj1 ) th` faj (z) là hàm chnh h`nh trong h`nh tròn
tam aj ban knh lo.n ho.n ban knh Raj . Do do h`nh tròn S(aj ) khong còn là
h`nh tròn ho.i tu. cua faj (z) n
u.a.
àu tien f1(z) du.o..c cho trong h`nh tròn S(0) = {|z| <
V du. 1. Gia su. hàm d
1} bo.i chuo i
X
f1 (z) =
zn .
n>0
1
.
1z
Ta cho.n diem z0 6= 0 t`
uy y
trong h`nh tròn S(0) và khai trien hàm f1 (z)
e dàng thay ràng khai trien Taylor cua f1 (z) ta.i
theo lu
y th`
u.a (z z0 )n . D
lan ca.n z0 co da.ng
Hien nhien tong f1 (z) =
f2(z) =
(n)
a1n (z z0)n ,
a1n =
1
f1 (z0 )
=
n!
(1 z0 )n+1
Do do
f2(z) =
X (z z0 )n
(1 z0 )n+1
e dàng kiem tra ràng ban knh ho.i tu. R0 cua chuo i này bàng |1 z0 |. Neu
D
diem z0 khong na`m tren doa. n [0, 1] th` R0 = |1 z0| > 1 |z0 |, ngha là R0
u. z0 den du.ò.ng tròn S(0). Do do, h`nh tròn ho.i tu.
lo.n ho.n khoang cach t`
S(z0) = {|z z0 | < R0 } vu.o..t ra khoi gio.i ha.n cua du.ò.ng tròn S(0). Trong
1
và
h`nh tròn S(z0 ) chuo i tren day xac di.nh hàm chnh h`nh f2 (z) =
1z
f2 (z) = f1 (z),
z S(0) S(z0).
Nhu. va.y f2 (z) là thac trien giai tch cua f1 t`

u. S(0) vào S(z0). V` R0 = |1z0 |
ba`ng khoang cach t`
u. diem 1 den diem z0 nen vo.i mo.i vi. tr cua z0 trong S(0)
èu phai di qua diem z = 1.
bien S(z0) d
Bay giò. ta lay diem z1 6= z0, z1 {|z z0| < |1 z0 |} làm tam và la.i thu
du.o..c khai trien
X (z z1)n
n>0
1 z1)n+1
378
1
ho.i tu. trong h`nh tròn S(z1) = {|z z1| < |1 z1 |} den hàm f3 (z) =
1z
èn xac di.nh
àn chung cua S(z1) vo.i mi
tr`
ung vo.i hàm f1 và f2 trong cac ph
èn S(z1 ) =
cua hàm f1 và f2 . Do do f3 (z) là thac trien giai tch cua f1 ra mi
èu
{|z z1|, |1 z1|}. Vo.i mo.i vi. tr cua diem z1 bien cua h`nh tròn S(z1) d
phai di qua diem z = 1.
Ba`ng cach la.p la.i qua tr`nh do, ta thu du.o..c thac trien giai tch hàm f1(z)
ra toàn ma.t phang tr`
u. diem z = 1. Nhu. va.y hàm
F (z) =
1
1z
èn D = C \ {1}.
là thac trien giai tch cua f1 (z) t`
u. h`nh tròn do.n vi. ra mi
è ma.t l
Nh
a.n xet 5.1.1. 1. V
y thuyet, phu.o.ng phap thac trien cua Wreierstrass tie.n lo..i trong mo.i tru.ò.ng ho..p. Nhu.ng trong cac bài toan cu. the, vie.c
èu kho khan bo.i tnh ph
ap du.ng phu.o.ng phap do ga.p rat nhi
u.c ta.p cua no.
y
2. Qua tr`nh thac trien giai tch du.o..c tr`nh bày tren day là co. so. cua l
.
.
.
thuyet hàm so du o. c Weierstrass du a ra, trong do Weierstrass da lay chuo i
èn tang de di.nh ngha hàm giai tch mà ta se tr`nh bày trong
lu
y th`
u.a làm n
mu.c sau.
5.1.4
H`
am kh
ong cho ph
ep th
ac tri
en giai tch
àn lo.n cac chuo i lu

èu cho phep thac trien giai
y th`
u.a thong thu.ò.ng d
Tuy ph
àu tien nhò. cac chuo i Taylor,
tch ra khoi gio.i ha.n cua h`nh tròn ho.i tu. d
nhu.ng khong nen ngh ra`ng doi vo.i mo.i chuo i lu
y th`
u.a phep thac trien giai
èu luon luon thu..c hie.n du.o..c. Weierstrass, ngu.ò.i d
àu tien du.a ra di.nh
tch d
òn ta.i nh
àn
ngha thac trien giai tch, da ch
u.ng ph
u.ng to bàng v du. ràng t
.
.
.
èu l`
tu chnh tac mà mo.i diem bien cua h`nh tr`
` ng,
on h
o.i tu. d
a diem b
at thu o
.
.
.
.
ngha là bien cua h`nh tròn ho.i tu. là mo.t du o
` ng b
at thu o
` ng.
Ta xet chuo i
f (z) = 1 + z + z 2 + z 6 + + z n! + . . .
(5.3)
379
e dàng thay ra`ng ban knh ho.i tu. cua chuo i (5.3) là ba`ng 1. Do do tren
D
du.ò.ng tròn do.n vi. co t nhat mo.t diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z).
àn den diem z = 1 t`
Neu d
u. pha trong th` mo i so ha.ng cua chuo i (5.3)
èu d
àn den 1, còn tong cua no th` d
àn den . T`
d
u. do suy ràng z = 1 là
diem bat thu.ò.ng cua (z).
èu t
òn ta.i nh
Tren mo i cung be t`
uy y
cua du.ò.ng tròn {|z| = 1} d
u.ng diem
co acgumen bàng 2 nhan vo.i mo.t so h
u.u ty nào do. Ta da.t
m
z = re2i n ,
r<1
m, n Z. Khi do
z n! = rn! e2im(n1)! = rn!
z (n+1)! = (z n! )n+1 = (rn! )n+1 = r(n+1)! , . . .
T`
u. do co the viet chuo i (5.3) du.o.i da.ng
f (z) = (1 + z + z 2 + + z (n1)! ) + rn! + r(n+1)! + . . .
Khi r 1, bieu th
u.c trong dau ngoa.c
1 + z + + z (n1)!
àn den . Di
àn den mo.t gio.i ha.n nào do, còn ph
àn du. d
èu do ch
d
u.ng to
m
èu là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z). V` ta.p
ra`ng cac diem da.ng z = e2i n d
m
ho..p cac diem z = e2i n , m, n Z la.p nen ta.p ho..p tr`
u ma.t khap no.i tren
du.ò.ng tròn {|z| = 1} và v` ta.p ho..p cac diem bat thu.ò.ng là dong nen mo.i
èu là diem bat thu.ò.ng cua hàm f (z).
diem thuo.c du.ò.ng tròn do.n vi. d
Trong tru.ò.ng ho..p này hàm f(z) hoàn toàn khong the thac trien den diem
z na`m ngoài du.ò.ng tròn {|z| = 1} và mo.t hàm nhu. va.y du.o..c go.i là hàm
khong thac trien du.o..c, còn du.ò.ng tròn {|z| = 1} du.o..c go.i là bien tu.. nhien
cua hàm.
380
5.2
C
ac phu.o.ng ph
ap kh
ac
òn ta.i th` thac trien do co the xay

Neu thac trien giai tch cua mo.t hàm t
èn tròn nhu. da mo ta trong mu.c tru.o.c. Nhu.ng
du..ng bo.i mo.t xch cac mi
khai nie.m này còn chu.a hoàn toàn tie.n lo..i de thu du.o..c mo.t bieu tu.o..ng ro
è da.c tnh da tri. xuat hie.n trong thac trien giai tch. Khai nie.m co
ràng v
hie.u lu..c nhat de da.t du.o..c mu.c dch do là khai nie.m thac trien giai tch theo
tuyen.
5.2.1
Th
ac tri
en giai tch theo tuy
en
èu
Khong ha.n che tong quat, ta co the gia thiet ràng mo.i tuyen dang xet d
du.o..c tham so hoa tren doa.n I = [0, 1].
Thac trien giai tch theo tuyen du.o..c di.nh ngha nhu. sau.
- i.nh ngha 5.2.1. Gia su. cho tuyen
D
:I C
àu a = (0) và diem cuoi b = (1), và ph
àn tu. chnh tac
vo.i diem d
X
an (z (0))n
f (z) = f(0)(z) =
n>0
àu cua tuyen . Ta noi ra`ng ph

àn tu. chnh tac
vo.i tam (0) = a ta.i diem d
f0 th
ac trien giai tch du.o..c theo tuyen neu
òn ta.i ho. cac ph
àn tu. chnh tac
1. t
X
an (z (t))n , t I
ft () = f(t) (z) =
n>0
vo.i tam ta.i diem at = (t) và ban knh ho.i tu. Rt = R((t)) 6= 0 (ngha là
àn tu. chnh tac ft );
èu tu.o.ng u
mo i gia tri. t I d
.ng vo.i ph
2. neu u(t0) [0, 1] là lan ca.n lien thong cua diem t0 I mà
(t) S[(t0)] = {|z (t0)| < Rt0 },
t u(t0)
àn tu. chnh tac ft là thac trien giai tch tru..c tiep
y, ph
th` vo.i t u(t0) bat k`
cua ft0 .
5.2. Cac phu.o.ng phap khac
381
àn tu.
Trong tru.ò.ng ho..p f0 thac trien du.o..c theo tuyen th` ta noi ràng ph
chnh tac f1 = f(1) cua ho. tren (vo.i tam ta.i diem cuoi b = (1) cua tuyen)
àn tu. chnh
thu du.o..c t`
u. f0 bàng thac trien giai tch theo . Ngu.o..c la.i, ph
tac f0 thu du.o..c t`
u. f1 ba`ng thac trien giai tch theo tuyen .
Thac trien giai tch theo tuyen co the xem nhu. tru.ò.ng ho..p gio.i ha.n cua
èn: thay cho xch h
èn và
thac trien giai tch theo mo.t xch mi
u.u ha.n cac mi
.
.
.
èn tu o ng u
hàm chnh h`nh trong cac mi
ng do, ta se lay mo.t ho. lien tu.c cac
èn. V
è sau ta se thay ràng thac trien giai tch theo tuyen luon
hàm và mi
è thac trien giai tch theo mo.t xch cac h`nh tròn.
luon co the du.a v
.
Bay giò ta chuyen sang xet mo.t so tnh chat cua thac trien giai tch theo
tuyen.
- i.nh l
`ng
òng nh
D
y 5.2.1. B
an knh h
o.i tu. R(a) cua chu
o i fa (z) ho
a.c d
at b
a
v
o c`
ung, ho
a.c l`
a h`
am lien tu.c cua t
am a.
Ch
u.ng minh. Gia su. R(a) < doi vo.i t0 nào do, a0 = (t0). Ta lay t1 sao
àn tu. chnh tac ft0 (z) và
cho diem (t1) nàm trong h`nh tròn ho.i tu. cua ph
|(t0) (t1 )| <
R(a0 )
Khi do ban knh ho.i tu. cua chuo i ft1 (z) khong be ho.n khoang cach t`
u.
(t1) den bien cua h`nh tròn ho.i tu. ft0 (z). Do do
R[(t1 )] > R[(t0 )] |(t0) (t1 )|.
Diem (t0) na`m trong h`nh tròn ho.i tu. cua ft1 (z) nen
R[(t0 )] > R[(t1 )] |(t0) (t1 )|.
Nhu. va.y
|R((t0 )) R((t1 ))| 6 |(t0) (t1)|
và t`
y.
382
- i.nh l
àn tu. chnh t

ac cho tru.o
.c theo
D
y 5.2.2. Phep th
ac trien giai tch ph
n den m
àn tu. chnh t

tuyen lu
on lu
on d
a
ac P1 duy nh
o.t ph
at kh
ong phu.
.
.
àn tu thu. c hie.n th

ac trien.
thu
o.c v`
ao c
ach cho.n ho. c
ac ph
àn
ung mo.t ph
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. Pt và Qt là hai thac trien cua c`
.
tu P0 Q0 do.c theo tuyen . Neu E = {t J : Pt Qt } th` E co cac tnh
chat sau day
a) E 6= v` diem t = 0 E;
èu
b) E là ta.p ho..p mo.. Tha.t va.y, vo.i t0 bat k`
y ca hai chuo i Pt0 và Qt0 d
ho.i tu. trong h`nh tròn
|z (t0 )| < (t0),
òn ta.i so
trong do (t0) bàng ban knh be nhat trong hai ban knh ho.i tu.. T
= (t0) > 0 sao cho
|(t0) (t)| < (t0),
t {|t t0 | < },
.ng cua Pt0 và Qt0

cho nen Pt và Qt là thac trien giai tch tru..c tiep tu.o.ng u
khi |t t0| < . Neu t0 E th` Pt0 Qt0 và cac thac trien giai tch tru..c
tiep cua ch
ung Pt và Qt c
ung tr`
ung nhau. Nhu. va.y t E neu |t t0| < .
Tnh mo. cua E du.o..c ch
u.ng minh.
òn ta.i
c) E là ta.p ho..p dong. Gia su. t0 là diem gio.i ha.n cua E. Khi do t
t1 E sao cho
|t1 t0 | < (t0).
và Pt1 = Qt1 . Nhu.ng h`nh tròn ho.i tu. cua ba chuo i Pt1 , Pt0 và Qt0 giao
nhau và trong giao do tong cua ba chuo i tr`
ung nhau. Nhu. va.y Pt0 Qt0 và
t0 E.
T`
u. ba tnh chat tren day suy ra E = J và nhu. va.y Pt Qt vo.i mo.i
t J. Do do P1 = Q1 .
- i.nh l
àn tu. P0 do.c theo tuyen lu
D
y 5.2.3. Phep th
ac trien giai tch ph
on
.
`
lu
on c
o the thay b
ang phep th
ac trien giai tch theo m
o.t xch h
u u ha.n c
ac
h`nh tr`
on.
383
Ch
u.ng minh. V` ban knh ho.i tu. R((t)) là hàm lien tu.c du.o.ng cua (t) nen
R((t)) > > 0 vo.i mo.i t J . Ta cho.n day cac gia tri. 0 = t0 < t1 < <
tn = 1 sao cho
|(tj+1 ) (tj )| < ,
0 6 j 6 n 1.
Khi do cac h`nh tròn Sj = {|z (tj )| < R((tj ))|, 0 6 j 6 n 1 la.p
àn tu. P0 , P1 , . . . , Ptn la.p nen
nen mo.t xch h
u.u ha.n cac h`nh tròn, còn cac ph
thac trien giai tch theo xch cac h`nh tròn.
àn tu. P0 du.o..c thac trien giai tch theo tuyen 1 , noi
Tiep theo, neu ph
diem a vo.i diem b th` thac trien giai tch P0 do.c theo tuyen bat k`
y khac c
ung
.
.
àn 1 se da n den mo.t ph
àn tu duy nhat P1 . Cu. the ta co
noi a vo i b và du g
- i.nh l
D
y 5.2.4. Gia su. l`
a gi
a tri. cu..c tieu cua b
an knh h
o.i tu. R((t)) cua
àn tu. chnh t

ph
ac Pt tren . Gia su. 1 : z = 1 (t), t J, l`
a tuyen b
at k`y
èu kie.n
kh
ac thoa m
an di
1 (0) = (0) = a,
1 (1) = (1) = b,
4
`ng th
àn tu. thu du.o..c t`
Khi d
u. P0 = Q0 b
o neu Qt l`
a ph
a
ac trien giai tch theo
1 th`
|1 (t) (t)| 6
P1 = Q1 .
èu kie.n
Ch
u.ng minh. Ta xet day diem 0 = t0 < < tn = 1 thoa man di
.
|(t) (ti1)| < vo i mo.i t [ti1, ti ] 0 6 i 6 n. Khi do phep thac trien
4
u.u ha.n cac thac trien tru..c tiep.
P0 thành P1 co the thu..c hie.n theo xch h
Gia su. Li là doa. n thang noi (ti ) vo.i 1 (ti). Ta xet thac trien P0 , t`
u. diem
a den diem (t1). Phep thac trien này co the thu..c hie.n:
a) theo tuyen t`
u. diem a den diem (t1); và
òm doa.n cua 1 t`
b) theo tuyen ho..p g
u. diem a den diem 1 (t1) và L
u.
1 t`
1 (t1) den (t1).
384
àn tu. Pt1 v` do là hai thac

Ca hai thac trien tren c`
ung du.a den mo.t ph
àn tu. chnh tac P0 Q0 .
trien xay ra trong h`nh tròn ho.i tu. cua ph
u. diem (t1) den diem (t2). Phep
Bay giò. ta thac trien tiep tu.c Pt1 t`
thac trien này co the thu..c hie.n:
àn tu. Pt2 ;
a) do.c theo t`
u. diem (t1) den (t2 ) và thu du.o..c ph
òm doa.n L1 , doa.n cua 1 t`
u. diem 1 (t1) den
b) hoa.c theo tuyen ho..p g
àn tu. Pt2 (v` trong
diem 1 (t2 ) và L
u. 1 (t2 ) den (t2) và c
ung thu du.o..c ph
2 t`
phep thac trien này, ta khong ra khoi h`nh tròn ho.i tu. cua Pt1 ).
u. a den (t2) ta da thac trien theo
Ta nha.n xet ràng trong thac trien P0 t`
L1 lien tiep theo hai hu.o.ng ngu.o..c nhau, nen ket qua se khong doi neu ta bo
qua L1 . Nhu. va.y, ta da thac trien do.c theo hai tuyen:
a) tuyen t`
u. a den (t2 ) do.c theo ; và
u. 1 (t2) den (t2) theo L
a da du.a
b) tuyen t`
u. a den 1 (t2) và sau do t`
2 , v`
àn tu. chnh tac Pt2 .
den mo.t ket qua là ph
u.u ha.n bu.o.c ta se den diem b và thu
Tiep tu.c qua tr`nh do, sau mo.t so h
du.o..c P1 Q1.
De ket th
uc vie.c nghien c
u.u cac tnh chat cua thac trien theo tuyen, ta
òng luan. Di.nh l
ch
u.ng minh tnh bat bien cua thac trien theo cac tuyen d
y
.
.
do co y
y quan tro.ng doi vo i l
y thuyet cac hàm da tri. mà ta se
ngha cu. c k`
thay ro trong mu.c sau.
- i.nh l
D
y 5.2.5. Gia su.
0 = 0 (t),
t J,
1 = 1 (t),
tJ
àn tu.
àu m
òng lu
o d
a gia su. ph
ut chung d
an v
o.i nhau v`
l`
a nh
u.ng tuyen c
c P th
at k`y
chnh t
a
ac trien giai tch du.o..c do.c theo tuyen b
u = u (t),
uJ
òng lu
an (0 1 )
ay. Khi d
o, c
ac ket qua cua th
ac trien
thu..c hie.n phep d
àn tu. P theo 0 v`
ph
a 1 l`
a tr`
ung nhau.
385
òng luan và di

òn
Ch
u.ng minh. Theo di.nh ngha phep d
y t
ta.i ho. cac tuyen u = u (t), 0 6 u 6 1 phu. thuo.c lien tu.c vào u sao cho
èu co chung diem d
àu và diem cuoi;
a) mo.i tuyen u d
b) tuyen u tr`
ung vo.i 0 khi u = 0 và tr`
ung vo.i 1 khi u = 1;
àn tu. P theo mo.i tuyen u d
èu co the thu..c hie.n
c) thac trien giai tch ph
du.o..c.
àu m
De do.n gian cach l
y lua.n, ta ta.m go.i hai tuyen vo.i cac d
ut chung là
tu.o.ng du.o.ng neu ket qua cua thac trien theo cac tuyen do là nhu. nhau. Ta
àn ch
èu tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau.
c
u.ng minh ràng mo.i tuyen u , 0 6 u 6 1 d
èu tu.o.ng
T`
u. di.nh l
y 5.2.4 ta suy ra ra`ng vo.i u > 0 du be, cac tuyen u d
du.o.ng vo.i 0 . Ta k
y hie.u u là ca.n du.o.i d
ung cua cac gia tri. u, 0 6 u 6 1
òn
mà tuyen u khong tu.o.ng du.o.ng vo.i tuyen 0 (neu nh
u.ng gia tri. u ay t
ta.i !).
T`
u. l
y lua.n v`
u.a neu suy ra ra`ng u > 0. Mo.t ma.t, tuyen u khong the
tu.o.ng du.o.ng vo.i tuyen 0 , và ma.t khac u khong the khong tu.o.ng du.o.ng
àn u d
èu co mo.t tnh
vo.i 0 , v` theo di.nh l
y 5.2.4 mo.i tuyen u vo.i u du g
èu do khong the xay ra theo di.nh ngha so
chat he.t nhu. cua u . Nhu.ng di
òn ta.i và mo.i tuyen u , 0 6 u 6 1 d
èu tu.o.ng du.o.ng
u. Do do so u khong t
vo.i nhau. T`
y.
Nh
a.n xet 5.2.1. Neu d`
u ch do.c theo mo.t trong cac tuyen u thu..c hie.n phep
òng luan 0 1 ph
àn tu. P khong the thac trien du.o..c th` ket qua cua thac
d
àn tu. P do.c theo 0 và 1 co the khac nhau.
trien ph
Tha.t va.y ta xet nu.a tren 0 du.ò.ng tròn do.n vi. và nu.a du.o.i 1 cua no.
Gia su. f(z) = z. Ta xet ket qua cua thac trien f do.c theo 0 và 1 t`
u.
òng luan này co the thu..c
diem 1 den diem 1. Hien nhien 0 1 và phep d
hie.n nhò. ho. cac cung tròn u , 0 6 u 6 1 di qua hai diem 1. Gia su. de xac
di.nh ta k
y hie.u
1 = [1, +1] R.
2
1
Hien nhien hàm f co the thac trien do.c theo u , u 6= . Hàm f khong
2
386
the thac trien giai tch theo tuyen 1 v`

2
f 0 (z) khi z 0 [1, +1].

Tat nhien ta.i diem 1 ta co
f0 = i r = i,
f1 = i r = i,
trong do f0 là ket qua cua thac trien hàm f theo 0 còn f1 là ket qua cua
thac trien hàm f theo 1 .
5.2.2
Th
ac tri
en d
oi x
u.ng
e n phep thac trien giai tch hàm chnh h`nh cho

De xay du..ng mo.t cach thu..c ti
.
.
.
.
.
.
tru o c, thong thu ò ng ngu ò i ta su. du.ng nguyen l
y doi x
u.ng cua Riemann và
Schwartz. Do là mo.t tru.ò.ng ho..p rieng cua thac trien giai tch co lien quan
to.i anh xa. bao giac. Nguyen l
y này se du.a den nh
u.ng tru.ò.ng ho..p rieng quan
òng thò.i no c
tro.ng thu.ò.ng ga.p trong u
.ng du.ng, d
ung du.a den vie.c xay du..ng
co hie.u lu..c thac trien giai tch.
- i.nh l
am f (z) chnh h`nh trong
D
y 5.2.6. (Riemann - Schwartz) Gia su. h`
.
èn D c
mi
o bien Jordan D ch
u a doa.n th
a DD =
ang R cua tru.c thu..c v`
èn d
, trong d
o.i D qua tru.c thu..c. Gia su. h`
am f lien
o D l`
a mi
oi x
u.ng v
.
tu.c den t
a.n v`
a tren doa.n th
ang h`
am f (z) nh
a.n gi
a tri. thu. c. Khi d
o h`
am
.
.
èn D v`
f du o. c th
ac trien giai tch qua doa.n v`
ao mi
a phep th
ac trien d
o
du.o..c cho bo.i c
ong th
u.c
f(z), z D ,
h(z) =
f (z), z D .
Ch
u.ng minh. Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng hàm thu du.o..c trong thac trien là
duy nhat, do tnh chat duy nhat cua thac trien giai tch.
Ta ch
u.ng minh ràng hàm
g(z) = f (z),
z D
387
chnh h`nh trong D . Ta co

f (z + z) f (z)
g(z + z) g(z)
=
z
z
h f (z + z) f(z) i
.
=
z
V` z và z + z D nen z, z + z D và do do
g(z + z) g(z)
= f 0 (z).
z0
z
lim
Nhu. va.y hàm g(z) chnh h`nh trong D .

èn D D .
Bay giò. ta ch
u.ng minh ra`ng hàm h(z) lien tu.c trong mi
Tha.t va.y, t`
u. tnh lien tu.c cua hàm f den ta.n suy ra
lim f(z) = f (x),
zx
và t`
u. do ta co
lim g(z) = lim f (z) = f (x).
zx
zx
ung lien tu.c den ta.n . V`

t
u.c là hàm g(z) c
f(x) = f (x)
theo di
y nen

g(z)z = f (z)z
Nhu. va.y hàm h(z) lien tu.c trong D D , chnh h`nh ta.i mo.i diem
cua D và D . T`
u. di.nh l
y 11.3 và di.nh l
y Morera suy ra ràng hàm h(z) chnh
h`nh trong D D và là thac trien giai tch cua hàm f (z).
Ta nha.n xet ra`ng ta.i cac diem cua D D doi x
u.ng vo.i nhau qua
tru.c thu..c hàm f(z) nha.n cac gia tri. lien ho..p ph
u.c. Do c
ung là nguyen do
de ngu.o`.i ta go.i di.nh l
y 5.2.6 là nguyen l
y doi x
u.ng.
388
y doi x
Bay giò. ta tr`nh bày mo.t so v du. ap du.ng nguyen l
u.ng de t`m
anh xa. bao giac.
èn D0 = C\ {[3i, +3i] [4, +)} len nu.a ma.t phang

V du. 1. Anh
xa. mi
tren D0 = {Imw > 0}.
èu co tnh chat
èn D0 và D0 da cho d
Giai. Ta nha.n xet ra`ng ca hai mi
èn D0 co tru.c doi x
èn D0 co tru.c doi
doi x
u.ng: mi
u.ng là tru.c thu..c, còn mi
àn t`m ta ke nhat cat phu. (du.ò.ng
x
u.ng là tru.c ao. Do do, de co anh xa. c
èn D0 , ke nhat cat phu.
cham cham) theo tru.c thu..c và xet nu.a tren cua mi
àn tu. th
u.
theo tru.c ao trong ma.t phang w (du.ò.ng cham cham) và xet goc ph
nhat D cua D0 (h`nh V.2).
H`nh V.2
àn t`m anh xa. D(z) len D sao cho ph
àn bien phu. [, 4] du.o..c
Ta c
àn du.o.ng cua tru.c ao, còn ph
àn bien ABCD du.o..c anh xa.
anh xa. len ph
àn du.o.ng tru.c thu..c.
len ph
àu tien ta d`
èn D(z) len toàn bo. ma.t
ung anh xa. z1 = z 2 anh xa. mi
1. D
.
.
phang vo i nhat cat [9, +) R, trong do bò tren cua nhat cat tu.o.ng
àn bien CD , còn doa.n bò. du.o.i [9, +16] tu.o.ng u
àn
u
.ng vo.i ph
.ng vo.i ph
àn bien phu.
bien CBA, doa. n cua bò. du.o.i di t`
.ng vo.i ph
u. 16 den tu.o.ng u
(, 4].
2. Tiep theo ta su. du.ng hàm
z2 =
z2 + 9
èn v`
anh xa. mi
u.a thu du.o..c len nu.a ma.t phang tren, trong do doa. n [, 5]
àn bien phu. và ph
àn còn la.i - doa.n [5, ) - là anh cua bien mi
èn D.
là ph
389
3. Anh
xa.
z3 = z2 + 5 =
5 + z2 + 9
àn tu. th
u.a thu du.o..c thành goc ph
u. nhat, trong do
se bien nu.a ma.t phang v`
àn du.o.ng cua tru.c ao tu.o.ng
ban tru.c R+ tu.o.ng u
.ng vo.i bien cua D, còn ph
àn bien phu..
u
.ng vo.i ph
du.ng nguyen l
u.ng cho doa. n (, 4) ta suy ra ra`ng hàm
Ap
y doi x
p
w = z3 = 5 + z 2 + 9 c`
ung vo.i thac trien cua no xuong nu.a ma.t phang
èn D0 len nu.a ma.t phang tren.
du.o.i (qua doa.n (, 4) anh xa. mi
àn ngoài cua
àn trong h`nh tròn do.n vi. D len ph
V du. 2. T`m anh xa. ph
h`nh sao D :
{|w| 6 1, arg w =
2k
, k = 0, 1, 2, . . . , n 1}.
n
èu co tnh chat doi x

èn D la n D d
u.ng. Do do, de
Giai. Hien nhien ca mi
àn t`m ta ch c
àn xet anh xa. h`nh qua.t
co anh xa. c
n
2 o
D0 = |z| 6 1, 0 < arg z <
,
n
len h`nh qua.t
n
2 o
D = |w| < , 0 < arg w <
,
n
2
trong do cung tròn AB = 0,
bien thành hai doa. n thang {|w| <
n
n
2 o
(h`nh V.3)
1, arg w = 0} và |w| < 1, arg w =
n
390
H`nh V.3
Ta ve cac nhat cat phu. theo cac ban knh OA và OB và xet h`nh qua.t D0
trong ma.t phang z; ta ve cac nhat cat phu. A0 và B 0 trong ma.t phang
w và xet h`nh qua.t D . Ta se t`m anh xa. h`nh qua.t D0 len D0 sao cho cung
AB du.o..c anh xa. len hai doa. n thang B 0 O0 O0 A0 , cac nhat cat phu. du.o..c anh
xa. len cac doa. n thang A0 và B 0.
Ta thu..c hie.n cac anh xa. trung gian sau:
1. Anh
xa. z1 = z n anh xa. h`nh qua.t D0 len h`nh tròn do.n vi. vo.i nhat
cat phu. [0, 1].
2. Hàm Jukovski
z2 =
1
1
z1 +
2
z1
èn v`
u. nhat cat [1, +],
anh xa. mi
u.a thu du.o..c len toàn bo. ma.t phang tr`
trong do nhat cat [1, +] là nhat cat phu. (do là nh
u.ng diem trong!). Ta k
y
èn anh là D(z2 ).
hie.u mi
3. Hàm
z3 =
z2 + 1
2
èn D(z2 ) len toàn bo. ma.t phang vo.i nhat cat [0, +), trong do
anh xa. mi
nhat cat [+1, ) là nhat cat phu..
4. Hàm z4 = z3 cho ta nu.a ma.t phang tren, trong do nhat cat phu.
u. 1 den +1 qua .
chuyen thành doa.n thang di t`
5. Hàm
w=
z4
èn thu du.o..c trong ma.t phang z4 len h`nh qua.t D0 . Tiep do,
se anh xa. mi
ba`ng phu.o.ng phap l
y lua.n tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. tru.o.c ta se thu du.o..c
àn t`m.
anh xa. c
5.3. Hàm giai tch d u
5.3
391
H`
am giai tch du
Khai nie.m thac trien giai tch da tr`nh bày trong cac mu.c tru.o.c là mo.t khai
nie.m cu..c k`
y quan tro.ng. No cho phep ta khai quat hoa khai nie.m hàm chnh
h`nh, di den khai nie.m hàm giai tch.
5.3.1
Kh
ai ni
e.m h`
am giai tch du
è hàm giai
Bay giò. ta co the phat bieu di.nh ngha sau day cua Weierstrass v
tch.
- i.nh ngha 5.3.1. Gia su. ta.i diem a cho ph
àn tu. chnh tac fa (z) vo.i tam
D
àn tu. fa(z) da cho theo mo.i tuyen
ta.i diem z = a. Ta thac trien giai tch ph
àn tu. mà tren mo i tuyen phep thac trien ay co the
àu t`
bat d
u. tam a cua ph
àn tu. thu du.o..c t`
thu..c hie.n du.o..c. Ta.p ho..p F mo.i ph
u. fa (z) trong ket qua
am giai tch du.
cua mo.i thac trien du.o..c go.i là h`
Hien nhien khai nie.m hàm giai tch da du.o..c di.nh ngha o. day khong phu.
àu tien. Tha.t va.y, gia su. fb (z) là
àn tu. chnh tac d
thuo.c vào vie.c cho.n ph
àn tu. bat k`
ph
y thuo.c hàm giai tch F (z) xac di.nh bo.i fa(z). Khi do fb (z)
thu du.o..c t`
u. fa (z) ba`ng thac trien giai tch theo tuyen . Nhu.ng chnh fa (z)
la.i thu du.o..c t`
u. fb (z) ba`ng thac trien giai tch theo tuyen . Neu fc (z) là
àn tu. t`
ph
uy y
thu du.o..c t`
u. fa (z) bàng thac trien theo tuyen th` fc (z) c
ung
.
.
.
.
thu du o. c t`
u fb (z) ba`ng thac trien giai tch theo tuyen ho. p .
àn
Hai hàm giai tch du.o..c xem là bàng nhau neu ch
ung co t nhat mo.t ph
àn tu. tu.o.ng u
tu. chung. T`
u. di.nh l
.ng
y 5.2.2 ta ket lua.n ra`ng khi do mo.i ph
èu ba`ng nhau.
cua ch
ung d
Ta co
- i.nh l
a m
o.t h`
am giai tch du v`
D
y 5.3.1. Gia su. F (z) l`
a DF l`
a ho..p mo.i h`nh
c thu
àn tu. chnh t
èn (go.i
tr`
on h
o.i tu. cua mo.i ph
a
o.c F . Khi d
o DF l`
a m
o.t mi
èn t
òn ta.i theo ngha Weierstrass cua h`
l`
a mi
am giai tch F ).
Ch
u.ng minh. 1. Hien nhien DF là ta.p ho..p mo..
392
àn ch
2. Ta c
u.ng minh DF là ta.p ho..p lien thong. Gia su. z0 S(z0),
òn ta.i mo.t xch noi
fz0 (z) F và z S(z ), fz (z) F . Theo di.nh ngha, t
fz0 vo.i fz
fz0 , . . . , fzn = fz .
V` fzj1 và fzj là thac trien giai tch tru..c tiep cua nhau nen
S(zj1) S(zj ) = j1,j 6= .
j = 0, 1, . . . , n 1. Gia su. j j1,j và j là tuyen thuo.c S(zj ) và noi j
vo.i j+1 , j = 1, 2, . . . , n 1. Khi do, ba`ng cach noi z0 vo.i 1 bo.i tuyen lien
tu.c 0 trong S(z0), . . . , noi n vo.i z bo.i tuyen lien tu.c n S(zn ) ta thu
du.o..c tuyen
= 0 1 n DF
èu do ch
noi z0 vo.i z . Di
u.ng to DF là ta.p ho..p lien thong.
Hàm giai tch du.o..c di.nh ngha o. day khong phai là hàm theo ngha thong
thu.ò.ng cua t`
u. v` mo i gia tri. z cho tru.o.c khong nhat thiet phai tu.o.ng u
.ng
vo.i mo.t gia tri. cua hàm mà co the tu.o.ng u
.ng vo.i mo.t so, và tha.m ch là vo.i
èu c
àn lu.u y
àn tu. chnh
vo so gia tri. cua hàm. Di
o. day là: noi chung, ph
tac se sinh ra hàm giai tch da tri..
àn tu. fa (z) ta.i diem a C nào do th`
Nh
a.n xet 5.3.1. 1. Neu ta cho mo.t ph
àn tu. này se xac di.nh mo.t ta.p ho..p K nào do cac tuyen nàm
hien nhien ph
èu xuat phat t`
trong C và d
u. diem a mà tren nh
u.ng tuyen do co the thac
àn tu. fa (z). Hàm giai tch sinh bo.i ph
àn tu. fa (z) se du.o..c
trien giai tch ph
xac di.nh doi vo.i mo i tuyen K. Do do ta co the xem gia tri. ta.i diem cuoi
àn tu. d
àu tien fa (z) theo là gia
cua tuyen trong thac trien giai tch ph
tri. cua hàm giai tch tu.o.ng u
.ng vo.i tuyen K.
2. T`
u. su.. phan tch tren ta thay ra`ng Weierstrass da lay chuo i lu
y th`
u.a
de làm cong cu. xuat phat trong khi di.nh ngha hàm giai tch. Tnh u.u vie.t
cua di.nh ngha Weierstrass là o. cho di.nh ngha do mang tnh chat kien thiet
393
y thuyet hàm theo quan diem

kha ro re.t. Tuy nhien trong vie.c xay du..ng l
Weierstrass, mo.t so ch
u.ng minh da to ra kho khan ho.n so vo.i phu.o.ng phap
cua Cauchy. Nhu.ng ma.t khac, vo.i phu.o.ng phap cua Cauchy ta da thu du.o..c
èu kie.n du de mo.t
kha t oi khi chu.a t`m du.o..c nh
u.ng hàm thoa man cac di
hàm là chnh h`nh. Ta c
ung da t`m du.o..c là: cac hàm chnh h`nh tong quat
èu co the khai trien thành chuo i lu
nhat d
y th`
u.a; và do do ca hai quan diem
èu do ch
này hoàn toàn tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau. Di
y
u.ng to, de xay du..ng l
àn den ca hai phu.o.ng phap (xem 4.1.5).
thuyet mo.t cach tro.n ve.n ta c
5.3.2
M
o.t v`
ai v du.
è cac hàm giai tch. Ta se

Bay giò. ta xet mo.t vài v du. quan tro.ng nhat v
khong d`
u.ng la.i khao sat mo.t cach chi tiet, mà ch phac ho.a vie.c di.nh ngha
c`
ung mo.t so tnh chat cua cac hàm ay.
V du. 1. Doi vo.i cac gia tri. ph
u.c z, hàm ln z du.o..c di.nh ngha mo.t cach tu..
nhien nhu. là thac trien giai tch cua ln x. Hàm ln x du.o..c khai trien thành
chuo i Taylor da.ng
ln x = ln[1 + (x 1)] =
X (1)n1
n>1
(x 1)n .
(5.4)
y Abel, chuo i này ho.i

Chuo i này ho.i tu. trong khoang (0, 2) R. Theo di.nh l
tu. ca doi vo.i cac gia tri. ph
u.c trong h`nh tròn S(1) = {|z 1| < 1} và v` the,
ta co the xet chuo i (5.4) vo.i z ph
u.c, ngha là xet hàm
f(z) =
X (1)n1
n>1
(z 1)n .
(5.5)
Chuo i (5.5) ho.i tu. trong h`nh tròn S(1) và do do hàm f1 (z) chnh h`nh trong
S(1) và f1 (x) = ln x khi 0 < x < 2. Do do hàm f1 (z) là thac trien giai tch
(duy nhat !) cua hàm ln x t`
u. khoang 0 < x < 2 vào h`nh tròn S(1).
àn tu. chnh tac d
àu tien và thu..c hie.n mo.i
Bay giò. neu lay f1 (z) làm ph
àn tu. do (du.o..c cho ta.i diem z = 1) ta se thu du.o..c hàm
thac trien giai tch ph
giai tch ln z.
394
V du. 2. Ta xet hàm lu

y th`
u.a tong quat
w = z a,
a C.
u.c
Vo.i x thu..c và du.o.ng và vo.i a là mo.t so thu..c co di.nh ta co cong th
xa = ea ln x .
u.c này cho tru.ò.ng ho..p z C và a co di.nh thuo.c C bàng
Ta mo. ro.ng cong th
cach da.t
z a = ea ln z .
.
àn tu. chnh tac d
àu tien là
O day, ta co the lay ph
g1 (z) = eaf1 (z)
àn tu. d
àu tien cua hàm ln z ta.i diem
ta.i diem z = 1, trong do f1 (z) là ph
z = 1. Khi do
!
X a
(z 1)n ,
g1 (z) =
(5.6)
n
n>0
!
a
a(a 1) (a n + 1)
=
n!
n
Tha.t va.y, ta co
!

n
n
a
d
d
d

g1 (z)
= n g1 (x)
= n xn
= n!
.
n
dz
dx
dx
z=1
x=1
x=1
n
n
u.c này và cong th

u.c Taylor
T`
u. he. th
g1 (z) =
X g (n) (z0)
1
n>0
n!
(z z0)n
ta suy ra (5.6).
Nhu. va.y, hàm lu
y th`
u.a tong quat là hàm giai tch.
395
Ta se phan bie.t bon tru.ò.ng ho..p sau day.

1. a Z. Trong tru.ò.ng ho..p này hàm w = z a chnh h`nh trong C neu
a > 0 và trong C \ {0} neu a < 0.
p
2. a Q (a = là so h
u.u ty). Trong tru.ò.ng ho..p này mo i gia tri. z 6= 0,
q
se tu.o.ng u
.ng vo.i q gia tri. khac nhau cua m.
Tha.t va.y, da.t z = rei , ta co
|w| = ea ln x = ra ,
k = a + 2ka.
Khi k = 0, 1, . . . , q 1 ta co
0 = a,
p
1 = a + 2,
q
...
q1
...
...
p
= a + (q 1)2,
q
còn khi k > q th` cac gia tri. k khac cac gia tri. tren day mo.t so ha.ng bo.i
nguyen cua 2. Do do
p
zq =
q
zp .
3. a là so vo ty. Trong tru.ò.ng ho..p này doi vo.i cac gia tri. k = a + 2ka
se khong co nh
u.ng gia tri. khac nhau mo.t bo.i nguyen cua 2. Tha.t va.y, neu
k1 , k2 Z và k1 6= k2 mà
2k1 a 2k2 a = 2n,
th` ta co
a=
n
Q.
k1 k2
èu này trai vo.i gia thiet ràng a là so vo ty.

Di
nZ
396
.ng vo.i mo.t ta.p

Do do khi a là so vo ty, mo i gia tri. z 6= 0, se tu.o.ng u
ho..p dem du.o..c gia tri..
4. a = + i, 6= 0. Trong tru.ò.ng ho..p này w là hàm co vo so gia tri. và
k = |w| = e ln r(+2k) ,
ek = arg w = ( + 2k) + ln r,
k Z.
u.c này suy ra ra`ng khi z 6= 0, cac gia tri. cua hàm lu
y th`
u.a
T`
u. hai he. th
tong quat du.o..c phan bo tren he. cac du.ò.ng tròn
{|w| = e ln r(+2k) , k Z}.
5.3.3
a da tri..
Tnh do.n tri. v`
- i.nh l
D
y do.n tri. (monodromie)
èn t
òn ta.i DF và fa0 (z) là ph
àn tu. chnh
Gia su. z = a là mo.t diem thuo.c mi
tac du.o..c cho ta.i a0. Co hai kha nang sau day co the xay ra:
àn tu. fa0 (z) theo mo.i tuyen d
èu ch da n den
1. Thac trien giai tch ph
àn tu. ta.i diem a .
mo.t và ch mo.t ph
àn tu. t`m du.o..c ta.i a trong thac trien theo mo.t tuyen khong tr`
2. Ph
ung
àn tu. thu du.o..c ta.i diem ay nhu.ng qua thac trien theo mo.t tuyen khac.
vo.i ph
èu v`
Di
u.a tr`nh bày tren day da buo.c ta phai chia cac hàm giai tch thành
hai lo.p:
(I) lo.p cac hàm thoa man kha nang th
u. nhat du.o..c go.i là lo.p cac h`
am
.
do n tri.;
(II) lo.p cac hàm thoa man kha nang th
u. hai du.o..c go.i là lo.p cac h`
am da
tri..
Tnh chat cua hàm là do.n tri. hay da tri. là tnh chat toàn cu.c, ngha là
àn du be cua hàm ay.
tnh chat do khong xuat hie.n doi vo.i mo.t ph
àn tu. fa (z) ta.i diem a. Gia su. mi
èn
Ta xet hàm giai tch F (z) sinh bo.i ph
.
.
àn tu fa (z) cho phep thac trien giai tch theo
D C và a D, và gia su ph
.
àn tu. thu du.o..c
mo.i tuyen xuat phat t`
u a và nàm trong D. Ta.p ho..p cac ph
èn D.
qua mo.i thac trien do du.o..c go.i là hàm giai tch F (z) trong mi
397
Ta se ch
u.ng minh ràng khai nie.m
` GIAI TICH DO.N TRI.
HAM
và khai nie.m
` CHINH HÌNH
HAM
òng nhat.
là hai khai nie.m d
èn D. Ta.i mo i diem z0 D ta
Tha.t va.y, gia su. F (z) chnh h`nh trong mi
àn tu. fz0 (z) mà cu. the là chnh hàm F (z). Ta co di.nh diem z0 D
cho ph
àn tu. fz0 (z) ta.i do. Neu tuyen noi z0 vo.i z và D th` mo.t cach
và ph
àn tu. fz0 (z) co thac trien giai tch theo và ta co the lay hàm
hien nhien ph
àn tu. chnh tac ta.i z .
F (z) làm ph
àn ch
Bay giò. gia su. F (z) giai tch do.n tri. trong D. Ta c
u.ng minh F (z)
èn do. Tha.t va.y, ta.i mo i diem cua mi
èn D ta co d
chnh h`nh trong mi
ung
.
.
àn tu F (z) (v` neu ta.i mo.t diem nào do t
òn ta.i hai ph
àn tu khac
mo.t ph
nhau th` hàm da cho khong do.n tri. !). Do do ta.i lan ca.n cua mo i diem thuo.c
èn D cac gia tri. cua hàm F (z) tr`
àn tu. (duy
mi
ung vo.i cac gia tri. cua mo.t ph
èn D.
nhat) nào do. V` va.y hàm F (z) chnh h`nh ta.i mo.i diem cua mi
Kho khan chu yeu khi khao sat cac hàm da tri. là vie.c cho.n cac gia tri.
cua hàm ta.i mo.t diem cho tru.o.c. Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p, hàm giai tch
co the du.o..c xem nhu. nh
u.ng hàm thong thu.ò.ng (do.n tri. !). Ta co di.nh l
y
cu..c k`
y quan tro.ng doi vo.i l
y thuyet hàm da tri. sau day - go.i là di.nh l
y do.n
tri. monodromie tru.ò.ng ho.p rieng cua di.nh l
y 5.2.5.
- i.nh l
èn do.n lien v`
a
y do.n tri.). Gia su. D C l`
a mi
D
y 5.3.2. (di.nh l
.
f0(z) l`
am f0 (z) c
a h`
am chnh h`nh ta.i diem z0 D n`
ao d
o. Gia su h`
o the
àu ta.i z0 ) kh
th
ac trien giai tch theo tuyen D b
at k`y (v
o.i diem d
ong
.
.
.
.
.
èn D. Khi d
vu o. t khoi gi
o i ha.n cua mi
o h`
am giai tch F (z) thu du o. c qua
mo.i th
ac trien
ay cua h`
am f0 (z) l`
a h`
am chnh h`nh trong D.
y th`
u.a ho.i tu. trong h`nh
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm f0 (z) là tong cua chuo i lu
èn D do.n lien nen hai
tròn S(z0 ). Gia su. z là diem t`
uy y
thuo.c D. V` mi
398
òng luan vo.i nhau. T`

èu
u. di
tuyen 0 và 1 D bat k`
y di t`
u. z0 den z là d
kie.n cua di.nh l
y suy ra ràng hàm f0 (z) co the thac trien giai tch theo tuyen
òng luan ay. Theo di.nh l
u , 0 6 u 6 1 bat k`
y thu..c hie.n phep d
y 5.2.5 mo.i
.
èu d
àn den mo.t và ch mo.t ph
àn tu chnh tac ta.i diem z .
thac trien do d
èn D bo.i mo.i thac trien do là hàm
Nhu. va.y, hàm giai tch xac di.nh trong mi
do.n tri. trong D. Do do F (z) là hàm chnh h`nh.
è nguyen
Nh
a.n xet 5.3.2. 1. Di.nh l
y do.n tri. cho ta su.. giai thch quan tro.ng v
nhan cua tnh da tri. co the co trong thac trien giai tch: tnh da tri. co the
àn tu. d
àu tien
nay sinh khi vòng quanh nh
u.ng diem mà phep thac trien ph
.
.
.
khong the thu. c hie.n du o. c.
àn tu. chnh tac fz0 (z) se sinh
2. Vo.i cac di
y 5.3.2, ph
èn D. Do do, di.nh l
ra mo.t hàm giai tch trong mi
y do.n tri. còn co the phat
bieu o. mo.t da.ng khac nhu. sau:
èn do.n lien l`
a m
o.t h`
am chnh h`nh.
H`
am giai tch trong mi
.
y do n tri. khong du.o..c thoa man th` ta.i cac
3. Neu di
èu gia tri.. Van d
è c
àn xem xet là
diem z D hàm giai tch co the nha.n nhi
àn tu. ta.i diem z D, co the co là bao nhieu?
so cac gia tri., ngha là so ph
àn tu. khac nhau cua hàm giai tch ta.i mo.t diem co the là vo ha.n.
So cac ph
Nhu.ng ta co
- i.nh l
D
y 5.3.3. (J. H. Poincare, V. Volterra). H`
am giai tch F (z) c
o
.
.
.
.
.
àn tu kh
the c
o kh
ong qu
a m
o.t t
a.p ho. p dem du o. c c
ac ph
ac nhau v
o i t
am ta.i
diem c
o.c.
o di.nh cho tru.
àn tu. d
àu tien
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm giai tch F (z) du.o..c xac di.nh bo.i ph
àn tu. khac nhau cua
fa (z), a MF là diem t`
uy y
. Theo di.nh ngha, cac ph
àn tu. d
èu co the thu du.o..c ba`ng thac trien ph
àu tien
hàm giai tch F (z) d
theo mo.t tuyen nào do. Theo di.nh l
y 5.2.4 ket qua cua thac trien theo tuyen
se khong thay doi neu ta bien da.ng tuyen do di mo.t t. Do do ta luon luon
e n ra theo cac du.ò.ng gap kh
co the xem thac trien giai tch du.o..c di
uc vo.i
dnh ta.i cac diem cua ma.t phang co to.a do. h
u.u ty. Ta.p ho..p cac du.ò.ng gap
399
àn tu. thu du.o..c ba`ng

kh
uc do là ta.p ho..p dem du.o..c. Do do ta.p ho..p cac ph
thac trien theo cac du.ò.ng gap kh
uc ay là dem du.o..c.
5.3.4
Nh
anh v`
a phu.o.ng ph
ap t
ach nh
anh chnh h`nh
àn tu. d
àu tien fa (z). Ta lay
Gia su. cho hàm giai tch F (z) du.o..c sinh bo.i ph
èn D nào do ch
mo.t mi
u.a diem a và xet cac thac trien giai tch fa (z) khong
phai theo mo.i tuyen co the co di t`
u. diem a mà ch theo nh
u.ng tuyen na`m
èn D. Ket qua cua mo.i thac trien do cho ta hàm (z) khac vo.i toàn
trong mi
èn xac di.nh cua (z) co ph
àn he.p ho.n.
bo. hàm giai tch F (z) o. cho là: mi
èn D.
Hàm (z) này du.o..c go.i là mo.t nh
anh cua hàm giai tch F (z) trong mi
.
Cu. the ho n ta co
- i.nh ngha 5.3.2. Ph
àn cua hàm giai tch du F (z) du.o..c xac di.nh bo.i ta.p
D
àn tu. thu du.o..c ba`ng thac trien giai tch ph
àn tu. fa (z) theo cac
ho..p cac ph
èn D cho tru.o.c du.o..c go.i là mo.t nh
tuyen khong vu.o..t khoi gio.i ha.n cua mi
anh
èn D cua hàm giai tch du F (z).
trong mi
èn D c
Ta nhan ma.nh ràng: nhanh cua hàm giai tch trong mi
ung nhu.
àn tu. d
èu du.o..c sinh bo.i vie.c cho ph
àu tien fa (z).
ban than hàm giai tch d
.
e n da.t nhu sau:
Do do di.nh ngha tren còn co the di
àn tu. cua mo.t hàm giai tch du.o..c go.i là
Ta.p ho..p con lien thong cac ph
mo.t nhanh cua hàm giai tch.
è
Nhanh cua mo.t hàm giai tch co the là mo.t hàm khong do.n tri. cua z. V
sau ta ch xet cac nhanh do.n tri. cua hàm giai tch.
èn D là chnh h`nh trong mi
èn do nen
V` hàm giai tch do.n tri. trong mi
ta co
- i.nh ngha 5.3.3. Neu hàm (z) giai tch trong mi
èn D là do.n tri. trong
D
èn do th` (z) du.o..c go.i là mo.t nh
mi
anh chnh h`nh cua hàm giai tch F (z)
èn D).
(trong mi
àn rat quan
Vie.c tach cac nhanh chnh h`nh cua hàm giai tch là mo.t ph
tro.ng cua bài toan khao sat da.c tnh da tri. cua hàm giai tch do. Di.nh l
y do.n
400
tri. da ch
u.ng minh trong tiet tru.o.c cho phep ta xay du..ng mo.t thua.t toan
do.n gian và tie.n lo..i de tach cat hàm giai tch F (z) thành cac nhanh
chnh h`nh.
No.i dung thua.t toan do nhu. sau
èn da lien D co cap lien thong h
u.u ha.n
1. Ta ve nh
u.ng nhat cat bien mi
èn do.n lien D .
thành mi
àn tu. chnh tac
2. Ta co di.nh ph
P (a) = {S(a); fa(z)}
ta.i diem a D .
du.ng di.nh l
y do.n tri., ta thu du.o..c hàm chnh h`nh Fa(z) H(D ).
3. Ap
Hàm v`
u.a thu du.o..c là mo.t nhanh chnh h`nh cua hàm F (z). Hien nhien,
àn tu. khac nhau ta.i diem a se sinh ra cac nhanh chnh h`nh khac nhau
cac ph
èn D hàm F (z) du.o..c tach thành
cua hàm F (z). T`
u. do suy ra ra`ng trong mi
nh
u.ng nhanh chnh h`nh.
èn D thành mi
èn do.n lien D co
Ta nha.n xet ra`ng cac nhat cat bien mi
the lay theo cac cach khac nhau, do do hàm giai tch c
ung du.o..c tach thành
nhanh chnh h`nh theo nh
u.ng cach khac nhau.
è tach nhanh
y do.n tri. khong cho phep ta giai quyet van d
Tuy nhien di.nh l
èn da lien D.
chnh h`nh cua hàm giai tch F (z) trong mi
Trong tru.ò.ng ho..p chung, phu.o.ng phap tach nhanh chnh h`nh du.o..c tien
hành theo thu tu.c sau day:
àn tu. nào do cua hàm giai tch F (z) ta.i diem z0 D
Gia su. f(z) là mo.t ph
àu ta.i z0. Bàng cach thac trien giai
và D là mo.t tuyen dong vo.i diem d
àn tu. (z, ) ta.i diem z0.
tch hàm f(z) theo tuyen ta se thu du.o..c ph
Co hai kha nang sau day co the xay ra
àn tu. f(z) theo mo.i tuyen dong D co the
(I) Thac trien giai tch ph
àu ta.i z0 se da n den mo.t và ch mo.t ph
àn tu. f(z) ta.i diem z0.
co vo.i diem d
òn ta.i hàm chnh h`nh g(z) trong D sao cho
Trong tru.ò.ng ho..p này t
.
g(z) f(z), vo i mo.i diem z cua lan ca.n diem z0 .
àn tu. f(z) theo mo.t tuyen dong 0 D nào
(ii) Thac trien giai tch ph
401
àu ta.i z0 da n den ph

àn tu. (z, 0 ):
do vo.i diem d
(z, 0 ) 6= f (z)
ta.i diem z0 .
Trong tru.ò.ng ho..p này hàm giai tch F (z) khong cho phep tach nhanh
chnh h`nh trong D.
Do là no.i dung thu tu.c tach nhanh chnh h`nh trong tru.ò.ng ho..p chung.
èu v`
De làm sang to di
u.a tr`nh bày, ta xet vie.c tach nhanh chnh h`nh cua
cac hàm trong cac v du. 2 và 3 cua mu.c 5.1.
Tru.o.c het ta xet hàm w = n z . Hien nhien theo di.nh l

y do.n tri., nhanh
èn do.n lien bat k`

chnh h`nh cua hàm n z co the tach trong mi
y khong ch
u.a
diem z = 0, . Ho.n the n

u.a: Nh
anh cua h`
am n z c
o the t
ach trong m
o.t
.
èn b
mi
at k`y kh
ong ch
u a m
o.t tuyen d
ong n`
ao bao diem z = 0.
u.ng tuyen bao diem z = 0
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, khi vòng quanh theo nh
àn
th` arg z thay doi mo.t bo.i nguyen cua 2. Do do phep thac trien mo.t ph
àn tu. khac.
tu. nào do theo co the da n den mo.t ph
èn thoa man di
èu kie.n cua me.nh d
è v`
u.ng minh ta co
Trong mo i mi
u.a ch
the tach n nhanh chnh h`nh cua hàm giai tch F (z) = n z, mo i nhanh trong
2
so do se khac vo.i nhanh kia bo.i cac th`
u.a so ei n k và hoàn toàn du.o..c da.c
èn mà trong do hàm xac di.nh và mo.t gia tri. cua
tru.ng bo.i vie.c ch ra mo.t mi
èn do.
hàm ta.i mo.t diem cua mi
è tu.o.ng tu.. nhu. o.
Doi vo.i hàm giai tch F (z) = ln z ta c
ung co me.nh d
tren: cu. the là:
èn D b
o.t
Nh
anh cua h`
am ln z c
o the t
ach trong mi
at k`y kh
ong ch
u.a m
tuyen d
ong n`
ao bao diem z = 0.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, neu tuyen dong bao diem z = 0 th` khi vòng quanh
è vi. tr ban d
àu cua no mà nha.n mo.t vi. tr
theo diem w = ln z khong tro. v
mo.i là
(1)
w0 = w0 + 2i.
402
V du. 3. Ta xet hàm giai tch
w=
p
(z a1)(z a2) . . . (z an )
ai 6= aj ,
i, j = 1, 2, . . . , n,
ai C.
àn tu. w0(z) cho tru.o.c

Mo i gia tri. z se tu.o.ng u
.ng vo.i hai gia tri. w. Ta xet ph
àu z0.
ta.i diem z0. Gia su. là tuyen dong Jordan vo.i diem d
1. Tuyen bao mo.t so le cac diem ai. Trong tru.ò.ng ho..p này phep thac
trien w0(z) theo da n den gia tri. w0(z) ta.i diem z0.
2. Tuyen bao mo.t so cha n diem. Trong tru.ò.ng ho..p này phep thac trien
àu tien.
theo se di den gia tri. d
Ta se ch
u.ng minh 1), còn 2) du.o..c ch
u.ng minh tu.o.ng tu... Gia su. bao
k diem a1, a2, . . . , ak , k là so le. Ta da.t i = arg(z ai ), i = 1, 2, . . . , k, k +
1, . . . , n. Qua thac trien theo , hien nhien i , i = 1, 2, . . . , k se nha.n gia so
là 2; còn i , i = k + 1, . . . , n khong nha.n gia so nào. Do do qua thac trien
theo ta co
àn
nk l
z
}|
{
2.k + 0 + 0 + + 0
arg w =
= k,
2
k le t`
u. do suy ra 1).
Bay giò. gia su. cac diem ai , i = 1, . . . , n du.o..c ghep thành cac ca.p:
[a1, a2], [a3, a4], . . . và k
y hie.u cac nhat cat gian do.n khong giao nhau noi
a1 vo.i a2 ; a3 vo.i a4; . . . tu.o.ng u
.ng là
(a1, a2),
(a3, a4), . . .
Neu n là so le th` an khong du.o..c phep thành ca.p vo.i diem nào ca. Trong
n+1
èn
nhat cat. Trong mi
tru.ò.ng ho..p này ta ghep an vo.i và thu du.o..c
2
èu chnh h`nh.
D = C \ {(a1, a2) (an , )} ca hai nhanh cua w d
n
Neu n là so cha n th` ta thu du.o..c
nhat cat (a1, a2), . . . , (an1 , an ) và
2.
.
.
.
.
trong tru ò ng ho. p này hàm da cho du o. c tach thành hai nhanh chnh h`nh
trong D = C \ {(a1, a2) (an1 , an )}.
403
V du. 4. Ta ch
u.ng minh ra`ng hàm giai tch
w(z) = ln
1z
1+z
èn
co the tach thành mo.t ta.p ho..p dem du.o..c cac nhanh chnh h`nh trong mi
D = C \ [1, 1].
àn tu. d
àu tien cua hàm F (z) ta.i diem z0 và D là
Gia su. w0(z) là ph
àu z0. Sau khi thac trien hàm w0 (z) theo ta
tuyen dong Jordan vo.i diem d
thu du.o..c gia tri. F (z0) ba`ng
w(z0 ) = w0 (z0) + i arg
1z
1+z
Da.t 1 = arg(1 z), 2 = arg(1 + z); ta co

arg
1z
= 1 2 .
1+z
Co hai kha nang co the xay ra

1. Doa.n [1, 1] nàm trong . Trong tru.ò.ng ho..p này 1 = 2 = 2. Do
1z
, z D f (z0 ) = w0 (z0) là
do 1 2 = 0, w(z0 ) = w0 (z0) và f (z) = ln
1+z
mo.t nhanh chnh h`nh.
2. Doa.n [1, +1] khong nàm trong . Khi do 1 = 2 = 0 1 2 = 0
1z
, z D là nhanh chnh h`nh.
và f (z) = ln
1+z
Hàm giai tch da cho co the tach thành ta.p ho..p dem du.o..c cac nhanh
chnh h`nh. Cac nhanh do xac di.nh theo cong th
u.c
1 z
1z

+ iIm w0 + 2ni, n Z,
fn (z) = ln
+ i arg
1+z
1+z
1 z0
trong do w0 = ln
là gia tri. co di.nh cua logarit, còn là tuyen nàm
1 + z0
trong D noi z0 vo.i z.
1 z
V du. 5. Gia su. D = C \ [1, +1] và f (z) =
, R là nhanh
1+z
chnh h`nh sao cho f (0 + i0) = 1. Tnh cac gia tri. f (z) khi z R.
404
Khi z D th`
1 z
i

f(z) =
e ,
1+z
= 1 2 ,
trong do 1 = arg(1 z), 2 = arg(1 + z), là tuyen noi z0 = 0 vo.i

diem z D.
Ta phan bie.t cac tru.ò.ng ho..p sau day
1. z = x (1, +1) và na`m o. bò. tren cua nhat cat (1, +1). Trong
tru.ò.ng ho..p này 1 = 2 = 0. Do do
1 x
f(x + i0) =
> 0.
1+x
2. z = x > 1. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
1 = ,
2 = 0
và do do
f(x) =
x 1
x+1
ei .
3. z = x < 1. Khi do 1 = 0, 2 = và

x 1
f (x) =
ei .
x+1
4. z = x (1, +1) và z nàm o. bò. du.o.i cua nhat cat. Hien nhien trong
tru.ò.ng ho..p này
1 = 2,
2 = 0
và do do
f (x i0) =
1 x
1+x
ei2 .
èn D
V du. 6. Gia su. D = C \ [1, 1] và f(z) là nhanh chnh h`nh trong mi
1z
mà f (0 + i0) = 0. Tnh gia tri. cua f (z) tren tru.c thu..c và
cua hàm ln
1+z
tru.c ao.
405
Ta.i mo.i diem z D ta co

1 z

f (z) = ln
+ i(1 2 ),
1+z
1 = arg(1 z), 2 = arg(1 + z),
trong do D là tuyen noi diem 0 na`m o. bò. tren cua nhat cat vo.i diem z.
1. Gia su. z = x (1, 1) và nàm o. bò. tren cua nhat cat. Khi do
1 = 2 = 0 và
f (x + i0) = ln
1x
1+x
2. Gia su. z = x > 1. Khi do 1 = , 2 = 0 và

f (x) = ln
x1
i.
x+1
Neu z = x < 1 th` 1 = 0, 2 = và

f(x) = ln
x1
i.
x+1
3. Gia su. z = x (1, 1) và na`m o. bò. du.o.i cua nhat cat. Khi do
1 = 2, 2 = 0 và
f (x i0) = ln
1x
2i.
1+x
4. Gia su. z = iy, y > 0. Khi do 1 = 2 , 2 = arctgy và do do khi

y>0
f(iy) = 2iarctgy,
(v` |1 iy| = |1 + iy|).
5.3.5
è di
Kh
ai ni
e.m v
em b
at thu.`
o.ng
Ta da ga.p khai nie.m diem bat thu.ò.ng trong chu.o.ng tru.o.c. Neu nhu. ta.i cac
diem bat thu.ò.ng mà ta da ga.p trong chu.o.ng tru.o.c day tnh chnh h`nh cua
hàm bi. pha vo. mo.t cach rat do.n gian: do hàm khong lien tu.c, th` o. day
406
(xem ca mu.c tru.o.c) ta se ga.p loa.i diem bat thu.ò.ng mà tnh chnh h`nh cua
hàm bi. pha vo. do tnh da tri. cua hàm ta.i lan ca.n diem do.
Ta se tr`nh bày khai nie.m diem bat thu.ò.ng tren co. so. l
y thuyet thac
trien giai tch.
- i.nh ngha 5.3.4. Gia su. cho hàm giai tch F (z) sinh bo.i ph
àn tu. chnh
D
àu tien fa (z) ta.i diem a và ca.p (a , ) g
òm a là diem nào do cua C và
tac d
là tuyen di t`
u. a den a . Ta se noi ra`ng ca.p (a , ) x
ac di.nh m
o.t diem b
at
àn tu. fa (z) co the thac trien giai tch
thu.`
o.ng cua h`
am giai tch F (z) neu ph
theo t`
u. a den diem t`
uy y
cua ngoài diem cuoi a.
èu quan tro.ng c
àn nhan ma.nh o. day là: khai nie.m diem thu.ò.ng
Mo.t di
c
ung nhu. diem bat thu.ò.ng phu. thuo.c mo.t cach rat can ban vào tuyen .
Diem z = a co the là diem thu.ò.ng doi vo.i tuyen thac trien giai tch di t`
u.
ung xuat
tam a cua fa (z) nhu.ng la.i là diem bat thu.ò.ng doi vo.i tuyen khac c
phat t`
u. tam a.
Va.y khi nào th` hai ca.p (a, ) và (a, 1) se xac di.nh mo.t diem bat thu.ò.ng ?
Hai ca.p (a, ) và (a, 1) du.o..c xem là xac di.nh mo.t diem bat thu.ò.ng neu
àn tu. fea (z) và fea1 (z) tu.o.ng u
cac ph
.ng vo.i cac diem e
a và e
a1 1 du
àn diem cuoi chung a cua và 1 co the thac trien giai tch vào nhau theo
g
tuyen nào do na`m trong h`nh tròn
a a |, |e
a1 a |}}.
{|z a | < b, = max{|e
u.c ph
u.c ta.p
V` cau tr
uc cua diem bat thu.ò.ng cua hàm giai tch là het s
nen ta ch ha.n che xet lo.p cac diem bat thu.ò.ng do.n gian nhat - cac diem bat
thu.ò.ng co la.p.
- i.nh ngha 5.3.5. Diem z = a C du.o..c go.i là diem b
D
o.ng c
o l
a.p cua
at thu.`
òn ta.i lan ca.n V (a) cua diem a.
hàm giai tch F (z) neu t
V (a) = {z C : 0 < |z a| < R}
àn tu. fz1 F nào do co the thac trien ra toàn vành tròn
sao cho mo.i ph
V (a)).
407
V du. 7. Cac diem z = 0, 1, là nh

u.ng diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm
1
.
F (z) =
1+ z
Tha.t va.y, cac diem 0, là nh
u.ng diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm F (z)
v` trong tru.ò.ng ho..p này ta.p ho..p
V = {z C : 0 < |z| < },
èu kie.n cua di.nh ngha 5.3.5. Ta xet diem z = 1. Ta.i lan ca.n
thoa man cac di
be U (1, ) cua diem z = 1 hàm z du.o..c phan thành hai nhanh chnh h`nh
f1(z) và f2 (z) (di.nh l
y Monodromie). Gia su.
f1 (1) = 1,
f2 (1) = 1.
Khi do hàm f(z) c

ung se phan thành hai nhanh
Fj (z) =
1
,
1 + fj (z)
j = 1, 2, z U (1, ).
Nhanh F1 (z) chnh h`nh ta.i diem z = 1, nhanh F2 (z) co cu..c diem do.n ta.i
z = 1, v`
1
1
=
p
1+ z
1 + 1 + (z 1)
2
1
=
+ ...
=
z1
z1
+ ...
F2 (z) =
ta.i lan ca.n cua diem z = 1.

V du. 8. Cac diem z = 0, 1, là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm
1+ z
F (z) =
z1
Tha.t va.y, hien nhien z = 0, là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm F (z). Ta
xet diem z = 1. Tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. tru.o.c, ta.i lan ca.n U (1, ) cua diem
1 + fj (z)
,
z = 1 hàm F (z) du.o..c tach thành hai nhanh chnh h`nh Fj (z) =
z1
j = 1, 2; z U (1, ). Nhanh F1 co cu..c diem do.n ta.i diem z = 1, còn nhanh
F2 chnh h`nh ta.i diem z = 1.
408
- i.nh ngha 5.3.6. Gia su. a là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm giai tch
D
F (z) và V (a) là lan ca.n thoa man di.nh ngha 5.3.5 và V (a) là tuyen
dong Jordan ch
u.a diem a o. ben trong. Khi do, neu phep vòng quanh theo
àn tu. chnh tac d
àu tien th` diem a du.o..c go.i là diem
khong làm thay doi ph
b
at thu.`
o.ng c
o d
a.c tnh do.n tri..
Nhu. va.y, diem bat thu.ò.ng co la.p co da.c tnh do.n tri. du.o..c da.c tru.ng bo.i
èu là: ph
àn tu. chnh tac fz1 (z) ta.i diem z1 du g
àn diem cuoi a cua tuyen
di
(ca.p (a, )) xac di.nh diem bat thu.ò.ng cua ta, co the thac trien ra toàn vành
tròn V (a) nhu. mo.t hàm chnh h`nh.
Do do, diem bat thu.ò.ng co la.p co da.c tnh do.n tri. co the xem nhu. diem
èn chnh h`nh cua hàm chnh h`nh f nào do (là mo.t nhanh
bien co la.p cua mi
cua hàm giai tch). Do do su.. phan loa.i cac diem bat thu.ò.ng này du.o..c can
c
u. vào cau tr
uc cua chuo i Laurent cua hàm f trong V (a) nhu. da tr`nh bày
trong 4.3.
- i.nh ngha 5.3.7. Gia su. a là diem bat thu.ò.ng co la.p cua hàm giai tch
D
F (z), V (a) là lan ca.n nhu. trong di.nh ngha 5.3.5 và V (a) là tuyen
àn
Jordan bao diem a o. trong. Gia su. phep vòng quanh theo du.a den ph
àn tu. d
àu tien. Khi do diem a du.o..c go.i là diem b
tu. khac ph
o.ng c
o
at thu.`
d
a.c tnh da tri. hay diem ph
an nh
anh. Co the xay ra hai kha nang sau day.
òn ta.i so nguyen n > 2 sao cho sau phep vòng quanh n l
àn theo
1. Neu t
è vo.i ph
àn tu. d
àu tien th` diem a du.o..c go.i là diem ph
mo.t hu.o.ng ta quay v
an
.
.
nh
anh c
ap h
u u ha.n và so n be nhat co tnh chat v`
u a neu là c
ap ph
an nh
anh.
.
òn ta.i (ngha là vòng quanh theo theo
2. Neu so n nhu trong 1) khong t
àn tu. mo.i) th` diem a du.o..c go.i là diem
mo.t hu.o.ng luon luon du.a den ph
ph
an nh
anh c
ap v
o ha.n hay diem ph
an nh
anh l
oga.
V du. 9. Diem z = 1 là diem phan nhanh cap hai cua hàm
F (z) = z 2 1 .
Tha.t va.y, gia su.
z 1 = 1 ei1 ,
z + 1 = 2 ei2 .
409
Khi do
F (z) =
12 ei
1 +2
2
T`
u. do suy ra ràng khi vòng quanh theo tuyen bao mo.t trong hai diem
àu tien cua F v
è dau. Tha.t
z = 1 hoa.c +1 gia tri. thu du.o..c khac gia tri. d
the, khi vòng theo th` 1 (hoa.c 2) tang len 2 trong khi do 2 (hoa.c 1 )
khong thay doi. Do do acgumen cua can th
u.c thay doi da.i lu.o..ng bàng còn
è gia tri. ban d
àu cua no. Neu vòng quanh theo mo.t l
àn n
modun tro. v
u.a
è gia tri. d
àu tien cua no.
th` can th
u.c quay v
V du. 10. Diem z = a và z = b là nh
u.ng diem phan nhanh cua hàm
p
F (z) = n (z a)k (z b)nk , 0 < k < n.
Tha.t va.y, ta xet diem a. Ta da.t
z a = r(a) ei(a) ,
z b = r(b) ei(b).
Khi do
F (z) =
p
k(a)+(nk)(b)
n
n
r(a)r(b) e
.
Khi vòng quanh theo tuyen ch bao diem a th` (a) co gia so là 2, và (b)
p
è gia tri. d
àu tien cua no. Do do
khong thay doi, còn n r(a)r(b) tro. v
k((a) + 2) + (n k)(b)
n
k(a) + (n k)(b) k
+ 2.
=
n
n
arg F (z) =
a) Neu k và n nguyen to c`

ung nhau th` hien nhien diem z = a là diem
phan nhanh cap n.
b) Neu d là u.o.c so chung lo.n nhat cua k và n, t
u.c là k = p d, n = q d,
q > 1 và p, q nguyen to c`
ung nhau th` khi do diem z = a là diem phan nhanh
cap q neu q > 2. Neu q = 1 th` k chia het cho n và diem z = a khong phai
là diem phan nhanh.
410
Tu.o.ng tu.. nhu. va.y, diem z = b là diem phan nhanh cua hàm F (z). Vie.c
xac di.nh cap phan nhanh cua diem b du.o..c tien hành tu.o.ng tu...
V du. 11. Xet hàm giai tch
F (z) =
p
n
(z a)k (z b)` ,
trong do k + ` khong phai bo.i cua n.

Hien nhien cac diem z = a, b là nh
u.ng diem phan nhanh cua hàm F (z).
Ta se ch
u.ng to ra`ng diem c
ung là diem phan nhanh.
Ta k
y hie.u
z a = r(a)ei(a) ,
z b = r(b)ei(b) ,
trong do z nàm tren du.ò.ng tròn cha.y theo hu.o.ng am:

(R) = {|z| = R, R > max{|a|, |b|}}.
Khi do
F (z) =
p
k(a)+`(b)
n
n
r(a)r(b) ei
.
èu nha.n hai so 2 và do

Khi vòng quanh theo (R) th` ca (a) la n (b) d
do
k[(a) 2] + `[(b) 2]
(R) arg F (z) =
n
k(a) + `(b) k + `
2.
=
n
n
k+`
V` k + ` khong phai bo.i so cua n nen
2 6= bo.i nguyen cua 2. T`
u. do
n
suy ra z = là diem phan nhanh.
è cau tr
De ket th
uc mu.c này ta ch
u.ng minh di.nh l
y v
uc cua hàm giai tch
lan ca.n diem phan nhanh cap h
u.u ha.n a.
- i.nh l
D
y 5.3.4. Gia su. f (z) giai tch trong v`
anh tr`
on V (a) v`
a a l`
a diem
e n
ph
an nh
anh c
ap h
u.u ha.n m cua h`
am f(z). Khi d
o h`
am f (z) c
o the bieu di
du.
o.i da.ng
X
f (z) =
an (z a)n/m .
(5.7)
<n<
411
Ch
u.ng minh. De ch
u.ng minh ta xet hàm
g() = f (a + m ).
Hàm g() co cac tnh chat sau day.
a) Hàm g() giai tch trong vành tròn
V = {0 < || <
m
r}
b) Hàm g() do.n tri. trong V . Tha.t va.y, ta lay du.ò.ng tròn
() = {|| = , 0 < < m r}.

àn theo hu.o.ng du.o.ng th`
Khi diem = ei di het du.ò.ng tròn () mo.t l
diem z = a + m = a + m eim se vòng quanh du.ò.ng tròn
() = {|z a| = m }
àn. Do do phep thac trien giai tch hàm g() theo
theo hu.o.ng du.o.ng m l
du.ò.ng tròn () tro.n mo.t vòng se du.a den thac trien giai tch hàm f (z) theo
àn theo hu.o.ng du.o.ng. V` diem a là diem phan
du.ò.ng tròn () tro.n m l
àn thac trien th
nhanh cap m nen theo di.nh ngha 5.3.6 l
u. m theo du.ò.ng tròn
àn tu. d
àu tien. Do do hàm g() do.n tri. trong V .
() se du.a den ph
àu tiet 2 cua mu.c này, suy ra tnh
T`
u. hai tnh chat này và nha.n xet o. d
chnh h`nh cua g(). Khai trien hàm g() thành chuo i Laurent trong vành
tròn V ta co
X
g() =
an n .
(5.8)
<n<
Bàng cach the = (z a)1/m vào khai trien (5.8) ta thu du.o..c (5.7).
H
e. qua 5.3.1. Gia su. diem z = l`
a diem ph
an nh
anh c
ap m cua h`
am
.
.
e n du
giai tch f(z). Khi d
o i da.ng
o h`
am f c
o the bieu di
X
f(z) =
an z n/m ,
(5.9)
<n<
trong d
o chu
o i h
o.i tu. trong v`
anh tr`
on da.ng {R < |z| < }.
412
Ch
u.ng minh. Nha.n xet ra`ng diem = 0 là diem phan nhanh cap m cua hàm
f (1/). Do do t`
u. di.nh l
y 5.3.4 suy ra he. qua 5.3.1.
Khai trien (5.7) và (5.9) là khai quat cua khai trien Laurent mà ta da
nghien c
u.u trong chu.o.ng tru.o.c. Nhu. va.y, diem phan nhanh co la.p cap m
èu kie.n là: ta.i lan ca.n
cua hàm f (z) (m N, m > 2) du.o..c da.c tru.ng bo.i di
e n du.o.i da.ng
cua diem ay co mo.t nhanh cua f(z) du.o..c bieu di
X
f=
an (z a)n/m a 6=
(5.10)
<n<
hoa.c
f=
an z n/m
(a = ).
(5.11)
<n<
Can c
u. vào cau tr
uc cua chuo i (5.10) hoa.c (5.11) diem phan nhanh z = a
còn du.o..c go.i là
1. diem ph
an nh
anh da.i s
o neu ch co mo.t so h
u.u ha.n he. so an 6= 0 khi
n < 0;
2. diem ph
an nh
anh sieu vie.t neu co vo so he. so an 6= 0 khi n < 0 (diem
bat thu.ò.ng cot yeu co da.c tnh da tri. !).
5.4
è di
Kh
ai ni
e.m v
e.n Riemann
Nhu. da noi trong mu.c tru.o.c, hàm giai tch khong phai là hàm theo ngha
thong thu.ò.ng cua t`
u. do v` mo i gia tri. z co the tu.o.ng u
.ng vo.i mo.t hoa.c mo.t
so (và tha.m ch là mo.t ta.p ho..p dem du.o..c gia tri.). De co the xem hàm F (z)
nhu. là hàm theo ngha thong thu.ò.ng ta gan hàm F (z) vo.i mo.t ma.t R nào do
àu tien du.a ra y
mà tren do hàm F (z) do.n tri.. B. Riemann là ngu.ò.i d
nie.m
.
.
.
t`m nh
u ng ma.t mo i thay cho ma.t phang ph
u c mà tren do mo.i hàm giai tch
èu do.n tri.. Nh
d
u.ng ma.t thu du.o..c do go.i là die.n Riemann. Die.n Riemann
è da.c tru.ng da tri.
co the xem nhu. là phu.o.ng phap tu.o.ng tu.o..ng tru..c quan v
ngha co. ban cua vie.c
cua hàm giai tch. Co the noi ràng tnh tru..c quan là y
du.a khai nie.m die.n Riemann de nghien c
u.u hàm da tri..
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
5.4.1
413
àu
M
o.t s
o v du. mo. d

Gia su. cho hàm chnh h`nh f (z) xac di.nh trong mi
u.c.
Ta.i mo i diem a D hàm f(z) du.o..c khai trien thành chuo i Taylor. Ta tach
ra nh
u.ng chuo i mà h`nh tròn ho.i tu. cua ch
ung vu.o..t ra khoi gio.i ha.n cua D.
èn D vo.i mo.i h`nh tròn này la.p nen mo.t mi
èn D1 D nào do. Co
Ho..p mi
the co hai tru.ò.ng ho..p xay ra.
1. Tru.`
o.ng ho..p 1: Trong giao cua hai h`nh tròn K1 và K2 : G = K1 K2 ,
tong cua chuo i Taylor tu.o.ng u
.ng
f1 (z) = a10 + a11 (z a) + a11(z a)2 + . . .
(2)
(2)
(2)
f2 (z) = a0 + a1 (z e
a) + a2 (z e
a)2 + . . .
khac nhau, ngha là f1 (z) 6= f2 (z), z G.
è nghi. cua Riemann,
Do do, ta.i diem z G hàm co hai gia tri.. Theo d
.
.
.
.
èn G, cac h`nh tròn
trong tru ò ng ho. p do, ta se h`nh dung ràng o pha tren mi
K1 và K2 na`m tren nhau (khong nha.p làm mo.t) trong hai ma.t phang (hoa.c
tò. - ma.t phang).
2. Neu tong f1(z) = f2 (z) trong G th` ta se dan cac h`nh tròn K1 và K2
.
èn G de du.o..c mo.t tò.. Nhu. va.y, mi
èn thu du.o..c D1 trong
vo i nhau theo mi
ket qua cua thac trien khong nhat thiet là do.n die.p (mo.t tò.) mà o. nh
u.ng
àn rieng le no co the là da die.p (nhi
èu tò. !).
ph
Qua tr`nh thac trien giai tch co the tiep tu.c ba`ng cach khai trien hàm
thành chuo i Taylor ta.i cac diem na`m ngoài D nhu.ng nàm trong D1 (o. mo.t
àn rieng le mi
èn D1 co the là da die.p). Qua bu.o.c thac trien này mi
èn
so ph
èn D2 nào do ch
giai tch cua hàm co the du.o..c mo. ro.ng thành mi
u.a D1 , v.
v... Qua tr`nh này co the tiep tu.c cho den khi phep thac trien tiep theo
khong thu..c hie.n du.o..c. Và nhu. ta biet, hàm thu du.o..c trong ket qua là hàm
èn D da cho và mo.i h`nh tròn ho.i tu.
èn du.o..c phu bo.i mi
giai tch du, còn mi
èn t
òn ta.i cua hàm. Mi
èn này co the là do.n die.p và c
ung co
du.o..c go.i là mi
.
.
the là da die.p. Bay giò ta se tr`nh bày mo.t so v du. xay du. ng die.n Riemann
mo.t so hàm do.n gian de phu.c vu. cho su.. h`nh dung tru..c quan die.n Riemann
àn sau.
se tr`nh bày trong ph
414
at. Xet hàm giai tch

V du. th
u. nh
F (z) =
n
z,
z D = {0 < |z| < }.
èn D = {0 < |z| < } hàm F (z) là da tri.. Cac diem z = 0, là
Trong mi
diem phan nhanh cap n (xem di.nh ngha 5.3.7). Ta da.t D = C \ R . Trong
èn D hàm F (z) co the tach thành n nhanh chnh h`nh
mi
p
arg z+2im
2m
n
= Fe(z)ei n ,
(5.12)
fm (z) = n |z| ei
Fe(z) =
èn D
mi
p
arg z
n
|z|ei n , m = 0, 1, 2, . . . , n 1, < arg 6 . Ta lay n ban -
Dm
= C \ R
èn là nhat cat theo R . Ta k

vo.i bien cua mo i mi
y hie.u bò. tren cua nhat cat
R là + và bò. du.o.i là .
Ta nha.n xet ràng cac nhanh chnh h`nh f0 , f1 , . . . , fn1 co the thac trien
òng nhat nh
lien tu.c len cac bò. cua nhat cat. Do do ta co the d
u.ng diem tren
cac bò. cua cac nhat cat mà ta.i do gia tri. cua cac nhanh chnh h`nh tr`
ung
nhau.
T`
u. cac he. th
u.c (5.12) ta co

2m+1
fm (z) + = Fe(z)e n i ,

2m1
fn (z) = Fe(z)e n i .
Do do

fm (z) + = fm+1 (z) : m = 0, 1, . . . , n 2
và

fn1 (z) = f0(z) + .
òng nhat (dan) cac bò. cua nhat
u. nha.n xet tren day ta co the d
Do do t`
cat nhu. sau. Khi m = 0, 1, . . . , n 2 ta se dan bò. + cua nhat cat R tren
èn Dm
èn Dm+1
ban mi
vo.i bò. tren ban mi
. V` gia tri. f0 = fn tren R (và
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
415
èn D0 vo.i bò. cua ban

ca D0 = Dn ) nen ta còn phai dan bò. + cua ban mi
èn Dn1
mi
.
èu, phep dan khong co tu.. cat sau c`
Trong khong gian ba chi
ung này khong
.
.
.
.
èu do khong can ban. Ma.t n - tò. v`
the thu. c hie.n du o. c. Nhu ng di
u.a du.o..c
du..ng go.i là die.n Riemann cua h`

am n z. Bay giò. to.a do. z se xac di.nh diem
àn
tren tò. so 0, diem tren tò. so 1, ... , và diem na`m tren tò. th
u. n 1. Ta c
t`m k
y hie.u de xac di.nh diem duy nhat tren die.n Riemann.
Diem z 6= 0, 6= thuo.c tò. th
u. 0 da.t tu.o.ng u
.ng vo.i gia tri. co di.nh cua
n
u. 0 là (z, f0(z)).
z bàng f0 (z), < arg z 6 và k
y hie.u diem tren tò. th
Sau do xuat phat t`

u. gia tri. n z ta thac trien hàm F (z) theo tuyen dong gian
do.n bao diem goc to.a do. ta se vu.o..t qua nhat cat và di den tò. th
u. nhat và
è diem co to.a do. z tren tò. th
khi tro. v
u. nhat F (z) nha.n gia tri. f1(z). Ta k
y
.
.
.
.
hie.u diem z tren tò th
u nhat là (z, f1 (z)), v.v... Bàng cach l
y lua.n tu o ng tu..,
ta k
y hie.u diem z tren tò. th
u. n 1 là (z, fn! (z)).
Nhu. va.y mo.i diem cua ma.t n - tò. v`
u.a du..ng co the xem nhu. cac ca.p
co th
u. tu.. (z, F (z)), trong do F (z) = n z và ngoài ra hai diem (z1, F1 ) và
(z2, F2) tr`
ung nhau tren die.n Riemann khi và ch khi
z1 = z2,
F1(z) = F2 (z)
ta.i lan ca.n diem z = z1. Hien nhien ra`ng hàm F (z) do.n tri. tren die.n Riemann
cua no và nha.n gia tri. F ta.i diem (z, F ).
.
O pha tren diem z = 0 die.n Riemann cua hàm F ch co mo.t diem và
tu.o.ng tu.. tren diem z = die.n Riemann c
ung ch co mo.t diem. Cac diem
này go.i là diem ph
an nh
anh cua ma.t.
Tren h`nh V.4 là die.n Riemann cua hàm 2-tri. z. Doi vo.i hàm w = z,
mo i gia tri. 6= 0 tu.o.ng u
.ng vo.i hai gia tri. khac nhau w1 và w2 = ei w1 khac
2i
è dau.
nhau bo.i th`
u.a so e 2 = ei = 1, t
u.c là khac nhau v
Neu xuat phat t`
u. diem z0 thuo.c tò. D2 ta va.ch mo.t chu tuyen dong bao
è vi. tr xuat phat z0 ta se o. tò. D1 vo.i
diem phan nhanh z = 0 th` khi tro. v
àn vòng quanh mi
èn xung
gia tri. hàm w2(z0 ) và neu tiep tu.c thu..c hie.n mo.t l
è vi. tr xuat phat c`
quanh diem phan nhanh ta se tro. v
ung vo.i gia tri. xuat
phat cua hàm w1 (z0).
416
H`nh V.4
H`nh V.5
V du. th
u. hai. Xet hàm giai tch
F (z) = z +
z2 1
.ng 2 (z), 2 (z) là

(xem v du. 9, 5.3). Ta k
y hie.u 1 (z), 1 (z) và tu.o.ng u
modun và acgumen cua cac so ph
u.c z 1 và z + 1. Khi do
p
[1 (z)+2 (z)]+2m
2
, m = 0, 1
(z) = z 2 1 = 1 (z)2 (z)ei
èn D = C \ [1, +1] hàm (z) co the tach thành
và hien nhien ràng trong mi
hai nhanh chnh h`nh m (z), m = 0, 1 và do do hàm F du.o..c tach thành hai
nhanh chnh h`nh f0 (z) và f1(z).
De du..ng die.n Riemann cua hàm F (z) = z + m (z), m = 0, 1 ta lay hai
èn D = C \ [1, +1] trong do doa.n = [1, +1] du.o..c ch
ban mi
u.a trong R,
e dàng thay ràng
m = 0, 1. Tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. th
u. nhat d

f0 (z) D0 = f1 (z) + D1 ,

f0 (z) + D0 = f1 (z) D1 .
èn D0 vo.i bò. tren + cua ban
Do do ta se dan bò. du.o.i cua ban mi
èn D1 và tiep theo là dan bò. tren + D0 vo.i bò. du.o.i D1 (cach
mi
dan này go.i là cach dan bat cheo !).
Ma.t hai tò. v`

u.a thu du.o..c go.i là die.n Riemann cua hàm F (z) = z+ z 2 1
(h`nh V.5).
Diem z = khong phai là diem phan nhanh cua hàm da cho v` ta.i lan
àn chnh
ca.n diem ta co the khai trien hàm do thành chuo i Laurent co ph
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
417
da.ng = const z, và do do diem là cu..c diem do.n cua cac nhanh chnh
èu co diem vo c`
h`nh. T`
u. do suy ra ra`ng tren mo i tò. d
ung rieng cua no.
èn D = C \ R hàm giai tch
V du. th
u. ba. Trong mi
F (z) = Ln z
co the tach vo so nhanh chnh h`nh. Bò. tren cua nhat cat ta k
y hie.u là + ,
còn bò. du.o.i là . Khi do, neu ta k
y hie.u fm (z) là cac nhanh chnh h`nh th`
fm (z) = ln |z| + i arg z + 2im;
< arg z < ,
m Z.
(5.13)
T`
u. he. th
u.c (5.13) suy ra ra`ng

fm (z) + = ln |z| + (2m + 1)i,

fm (z) = ln |z| + (2m 1)i.
Do do

fm (z) + = fm+1 (z) .
du.ng nha.n xet da neu trong v du. th
èn Dm
u. nhat ta se lay cac ban mi
Ap
.ng vo.i cac nhanh chnh h`nh fm (z) và dan cac bò. cua ch
ung nhu. sau:
tu.o.ng u
èn Dm vo.i cua ban mi
èn Dm+1 , m = 0, 1, 2, . . .
dan bò. + cua ban mi
Ket qua cua phep dan này se cho ta ma.t vo so tò. - die.n Riemann cua
hàm logarit (h`nh V.6).
Tren die.n Riemann này co the xem logarit nhu. hàm theo ngha thong
thu.ò.ng. Ta.i cac diem z = 0 và z = logarit khong xac di.nh, do do die.n
Riemann khong co mo.t diem nào o. pha tren z = 0 và z = .
V du. th
u. tu.. Tu.o.ng tu.. nhu. o. v du. th
u. hai, die.n Riemann cua hàm
(xem v du. 3, 5.3)
F (z) =
p
(z m)(z a2)(z a3) ,
a1 6= a2 6= a3
418
co the du..ng nhu. sau. Hien nhien ràng diem a1, a2, a3 và z = là nh
u.ng
diem phan nhanh cap hai cua hàm F (z). Gia su. (a1, a2 ), (a3 , ) là nh
u.ng
tuyen Jordan khong giao nhau, noi a1 vo.i a2, a3 vo.i (h`nh V.7).
H`nh V.6
H`nh V.7
èn D.
Bay giò. ta lay hai ban mi
Dm = C \{(a1, a2) (a3 , )}, m = 0, 1 tu.o.ng u
.ng vo.i cac nhanh chnh
èn D = C \ {(a1, a2) (a3, )} và sau do dan
h`nh fm ; m = 0, 1 trong mi
èn do vo.i nhau theo cac nhat cat (a1 , a2) và (a3, ).
bat cheo cac ban mi
Ma.t hai tò. v`
u.a du..ng là die.n Riemann cua hàm da cho. Cac diem cua ma.t
này co the k
y hie.u là (z, F (z)), trong do z xac di.nh diem tren ca hai tò., còn
F (z) th` xac di.nh diem do cua ma.t nàm tren tò. nào.
V du. th
u. n
am. Die.n Riemann cua hàm
p
F (z) = n (z a)k (z b)`
àn phan bie.t hai tru.ò.ng
là ma.t n - tò.. De du..ng die.n Riemann cua hàm F (z) c
ho..p co the xay ra.
1. So k + ` là bo.i so cua n. Do do, diem z = khong phai là diem phan
nhanh cua hàm F (z). Trong tru.ò.ng ho..p này die.n Riemann cua F (z) du.o..c
xay du..ng tu.o.ng tu.. nhu. o. v du. th
u. hai.
2. So k + ` khong phai là bo.i so cua n. Trong tru.ò.ng ho..p này (xem v du.
11, 5.3) diem z = là diem phan nhanh cap n cua hàm F (z). Do do die.n
Riemann cua hàm F (z) du.o..c xay du..ng tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. th
u. tu..
è die.n Riemann
5.4. Khai nie.m v
419
au. Xet hàm giai tch (xem v du. th

u. tu.)
V du. th
u. s
p
F (z) = (z a1 )(z a2 ) (z an ) ,
u.c khac nhau. Nhu. ta biet F (z) là hàm
u.ng so ph
trong do a1, a2, . . . , an là nh
co hai gia tri.. Do do ta se thu du.o..c die.n Riemann hai tò. vo.i cac diem phan
nhanh là a1, a2, . . . , an .
De du..ng die.n Riemann doi vo.i hàm da cho, ta c
ho..p co the xay ra.
1. n l`
a s
o le. Ta ghep cac diem re nhanh thành cac ca.p (a1, a2),
(a3, a4), . . . Diem an khong du.o..c ghep vo.i diem nào thành ca.p ca. Trong
tru.ò.ng ho..p này, diem z = c
ung là diem phan nhanh nen ta se ghep an
èn
vo.i . Do do trong mi
n+1
t
nh
at c
a
2
z
}|
{
D = C \ {(a1, a2) (an , )},
u.ng nhat cat do.n gian khong giao nhau,

trong do (a1, a2 ), . . . , (an , ) là nh
hàm da cho co the tach thành hai nhanh chnh h`nh.
èn Dm
Bay giò. lay hai ban mi
Dm = C \ {(a1, a2) (an , )},
m = 0, 1
u.ng nhat cat và ta se thu du.o..c die.n

và dan bat cheo vo.i nhau theo nh
Riemann cua hàm F (z).
n. Trong tru.ò.ng ho..p này ta lay hai ban mi
èn Dm .
2. n l`
a s
o ch
a
Dm = C \ {(a1, a2) (a3 , a4) (an1 , an )},
m = 0, 1
u. hai).
và tien hành phep dan nhu. o. tren (xem v du. th
5.4.2
Phu.o.ng ph
ap du..ng di
e.n Riemann
nie.m chu yeu v

è die.n Riemann là o. cho : t`
uy theo su.. xuat hie.n cac hie.n
Y
tu.o..ng khong do.n tri. trong qua tr`nh thac trien giai tch, ngu.ò.i ta du.a vào
420
èn mo.i (cac tò. mo.i) thuo.c ma.t phang cua bien do.c
xet nh
u.ng ban mi
èn d
òng thò.i cac ban mo.i do vo.i cac ban tru.o.c (co
la.p và bàng cach gan li
the noi: dan ban này vo.i ban khac !) sao cho diem z chuyen di.ch t`
u. ban
này den ban kia là thong suot.
Phu.o.ng phap du..ng die.n Riemann ba`ng cach cat - dan da mo ta trong
cac v du. o. tiet tru.o.c du.o..c u
.ng du.ng trong tru.ò.ng ho..p tong quat. Ta se mo
ta mo.t cach van tat qua tr`nh này.
Gia su. F (z) là hàm giai tch t`
uy y
ch co cac diem bat thu.ò.ng co la.p.
òn ta.i d`
T`
u. mo i diem cua ma.t phang mà o. tren diem do t
u ch là mo.t diem
bat thu.ò.ng, ta ke tia di t`
u. diem do ra vo c`
ung và khong di qua h`nh chieu
cua cac diem bat thu.ò.ng khac. Ma.t phang z vo.i cac nhat cat theo nh
u.ng
èn do.n lien D. Theo di.nh l
tia do là mo.t mi
y Monodromie hàm giai tch F (z)
.
.
.
co the tach thành mo.t ta.p ho. p dem du o. c cac nhanh chnh h`nh
fm (z),
m = 1, 2, . . .
èn Dm . Cac tò.

.ng vo.i mo.t ban mi
Mo i nhanh chnh h`nh fm (z) se tu.o.ng u
òng ban mi
èn Dm v`
u.a thu du.o..c se du.o..c dan vo.i nhau theo phu.o.ng
cua ch
phap da tien hành trong tiet tru.o.c.
5.5
B`
ai t
a.p
1. Hay khao sat xem hàm da tri.

q
1+ z
co nhanh do.n tri. cho phep khai trien thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem
z = 1 hay khong ?
2. Ch
u.ng minh ràng hàm z (1 z) , trong do , là nh
u.ng so thu..c, co the
tach nhanh chnh h`nh trong C \ [0, 1] neu + là so nguyen.
3. Gia su. D = C \ [1, +1] và f là nhanh chnh h`nh trong D cua hàm
z 2 1 sao cho f(2) = 3.
5.5. Bài ta.p
421
1. Tnh gia tri. cua f ta.i diem z = x R.

2. Khai trien hàm f (z) thành!chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem z = .
P 1/2
(1)n z 2n .
Tra l`
o.i: 2) f(z) = z
n
n>0
4. Ch
u.ng minh ràng hàm da tri.
f(z) =
z z2
àn ngoài D cua cac nhat cat

cho phep tach cac nhanh chnh h`nh trong ph
1 = [1, +) và 2 = (, 0].
5. Gia su. w(z) là nhanh chnh h`nh cua hàm f (z) trong bài ta.p 4 mà
1 1
= .
w
2
2
1 + i
, w(1 + i0), w(1 i0).
Tnh w
2
àn ngoài cua hai tia 1 = [1, 1 i) và 2 = [1, 1 +i)
6. Gia su. D là ph
èu kie.n w(0) = 0.
và w(z) là nhanh chnh h`nh cua hàm ln(1z 2 ) thoa man di
Tnh w(8) và w(1 + i).
7. Du..ng die.n Riemann cua cac hàm
p
1. w = n (z a)k (z b)`
phan bie.t hai tru.ò.ng ho..p k + ` là bo.i cua n và khong là bo.i cua n.
za
.
2. w = Ln
z b
Chu.o.ng 6
L
y thuy
et th
a.ng du. v`
au
.ng
du.ng
6.1
6.2
Co. so. l
y thuy
et th
a.ng du. . . . . . . . . . . . . . 423
- .inh ngha th
6.1.1 D
a.ng du. . . . . . . . . . . . . . . . . . 423
6.1.2
ap tnh th
a.ng du. . . . . . . . . . . . . . 425
Phu.o.ng ph
6.1.3
- .inh l
y thuyet th
a.ng du. . . . . . . . 436
D
y co. ban cua l
6.1.4
ong . . . . . . . . 444
Tnh tch ph
an theo chu tuyen d
y thuy
et th
a.ng du. . . . . 448
M
o.t s
o u
.ng du.ng cua l
ap tnh tch ph
an . . . . . . . . . . . . 448
6.2.1 Phu.o.ng ph
6.2.2
Z2
Tnh tch ph
an da.ng I = R(cos , sin )d . . . 451
0
6.2.3
+
Z
R(x)dx . . . . . . . . . . . 454
Tch ph
an da.ng I =
6.2.4
Tch ph
an da.ng I =
eiax R(x)dx . . . . . . . . . 459
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
6.2.5
423
Z
Tch ph
an da.ng I =
R(x)xdx . . . . . . . . . . 463
R+
6.3
6.4
6.1
6.1.1
6.2.6
M
o.t s
o v du. kh
ac . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
6.2.7
T`m t
ong cua chu
o i . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
H`
am nguy
en v`
a h`
am ph
an h`nh . . . . . . . . . .
495
6.3.1
at trong
H`
am ph
an h`nh. B`
ai to
an Cousin th
u. nh
m
a.t ph
ang ph
u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
6.3.2
a.t
H`
am nguyen. B`
ai to
an Cousin th
u. hai trong m
.
ph
ang ph
u c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
513
Co. so. l
y thuy
et th
a.ng du.
- i.nh ngha th
D
a.ng du.
è tha.ng du. ta ch
u.ng minh mo.t di.nh l
Tru.o.c khi phat bieu di.nh ngha v
y do.n
gian sau day
- i.nh l
D
y 6.1.1. Gia su. h`
am f chnh h`nh trong v`
anh tr`
on
V = {z C : r < |z a| < R}
o tch ph
an
Khi d
I() =
f (z)dz,
r<<R
|za|=
kh
ong phu. thu
o.c v`
ao .
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, gia su. r < 1 < 2 < R và (1 ) = {|z a| = 1 },
è bat bien cua tch phan theo cac tuyen
(2) = {|z a| = 2 }. T`
u. di.nh l
y v
y thuyet tha.ng du. và u

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
424
òng luan suy ra ràng
d
Z
(1 )
f (z)dz =
f (z)dx.
(2 )
- i.nh ngha 6.1.1. Gia su. hàm f(z) chnh h`nh ta.i diem a hoa.c co bat
D
thu.ò.ng co la.p da.c tnh do.n tri. a. Gia su. là du.ò.ng cong dong Jordan bao
èu kim d
òng h
ò. Khi do tch phan
diemZ z = a và du.o..c di.nh hu.o.ng ngu.o..c chi
1
a.ng du. cua hàm f (z) doi vo.i diem a và du.o..c k
y
f(z)dz du.o..c go.i là th
2i
hie.u là
1
Res [f; a] =
2i
f (z)dz.
(6.1)
òn ta.i.
ung t
Hien nhien chu tuyen thoa man di.nh ngha 6.1.1 bao giò. c
èu kie.n da cho hàm f chnh h`nh trong U () = {0 < |za| <
Tha.t va.y, theo di
}. Do do ta co the lay là du.ò.ng cong Jordan dong bat k`
y thuo.c U ()
.
.
.
khong di qua a nhu ng bao a, v du. du ò ng tròn r = {|z a| = r, r < }.
T`
u. di.nh l
y Cauchy và di.nh l
y 6.1.1 suy ra ràng tha.ng du. (6.1) co the viet
du.o.i da.ng
Z
1
Res [f ; a] =
f (z)dz,
(6.2)
2i
(a,r)
trong do du.ò.ng tròn (a, r) cha.y theo hu.o.ng du.o.ng và da.i lu.o..ng o. ve phai
cua (6.2) khong phu. thuo.c vào r và hoàn toàn du.o..c xac di.nh bo.i dang die.u
di.a phu.o.ng cua hàm f ta.i diem a.
- i.nh ngha 6.1.2. Gia su. hàm f H{|z| > r} và z = là diem bat
D
thu.ò.ng co la.p cua hàm f (z). Da.i lu.o..ng
Z
1
Res [f ; ] =
f (z)dz
2i
(0,R)
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
425
a.ng du. cua h`

am f ta.i diem trong do (0, R) là du.ò.ng tròn
du.o..c go.i là th
(0, R) = {|z| = R} vo.i ban knh du lo.n du.o..c di.nh hu.o.ng sao cho lan ca.n
diem luon luon nàm ben trai.
è tha.ng du..
Ta co the du.a ra di.nh ngha ho..p nhat sau day v
- i.nh ngha 6.1.3. Gia su. a C là diem chnh h`nh hoa.c diem bat thu.ò.ng
D
co la.p do.n tri. cua hàm f . Gia tri. cua tch phan cua hàm f theo bien cua lan
ca.n du be cua diem z = a chia cho 2i du.o..c go.i là th
a.ng du. cua hàm f ta.i
diem a.
y Cauchy
Theo di.nh l
Res [f ; a] = 0
neu hàm f chnh h`nh ta.i diem a và a C. Tha.ng du. ta.i co the khac
1
0 khi hàm chnh h`nh ta.i . Tha.t va.y, gia su. f(z) = . Hien nhien diem
z
z = là khong diem do.n cua f và
Z
1
1
dz = 1 6= 0.
Res [f ; ] =
2i
z
(0,R)
Nhu. va.y hàm ch co the co tha.ng du. 6= 0 ta.i diem a cach goc to.a do. mo.t
khoang cach h
u.u ha.n trong tru.ò.ng ho..p khi a tha.t su.. là diem bat thu.ò.ng,
trong khi do no co the co tha.ng du. 6= 0 ta.i tha.m ch ca trong tru.ò.ng ho..p
hàm chnh h`nh ta.i do.
6.1.2
Phu.o.ng ph
ap tnh th
a.ng du.
u. di.nh ngha het s

u.c ta.p. Co.
Vie.c tnh tha.ng du. bàng cach xuat phat t`
u.c ph
e n là di.nh l
y sau day.
so. cho vie.c tnh toan tha.ng du. mo.t cach thu..c ti
- i.nh l
e n du.
o.i 0 < |z a| < h`
am f(z) c
o the bieu di
o.i
D
y 6.1.2. Gia su. v
da.ng
X
f (z) =
an (z a)n ,
(6.3)
<n<
426

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
Khi d
o
Res[f ; a] = a1 .
(6.4)
Neu khi R < |z| <

f (z) =
an z n
(6.5)
<n<
th`
Res[f ; ] = a1.
(6.6)
Ch
u.ng minh. 1. Trong vành tròn dong bat k`
y
0 < 1 6 |z a| 6 2 <
èu nen co the tch phan t`
u.ng so ha.ng chuo i (6.3) theo
chuo i (6.3) ho.i tu. d
du.ò.ng tròn (r) = {|z a| = r; 1 6 r 6 2 }. Ket qua cua phep tch phan
do cho ta
Z
1
f (z)dz = a1 .
2i
(r)
T`
u. do suy ra (6.4) du.o..c ch
u.ng minh.
èu tren du.ò.ng tròn
2. V` chuo i (6.1.5) ho.i tu. d
e = {|z| = R,
e R
e > R}
(0, R)
e và thu du.o..c
nen co the tch phan t`
u.ng so ha.ng chuo i do theo (0, R)
Z
1
f (z)dz = a1.
2i
e
(0,R)
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
427
V du. 1. Gia su.

f (z) =
sin z
z6
Tnh Res[f; 0].

Giai. V` ta.i lan ca.n diem z = 0 ta co

z3 z5
1
+
.
.
.
z
z6
3!
5!
1
1
1
+ ...
= 5
+
z
3!z 3 5!z
f(z) =
1
1
và Res[f; 0] = .
5!
5!
V du. 2. Ch
u.ng minh ràng neu
nen a1 =
f(z) = z cos
1
z+1
th`
1
Res[f ; 1] =
2
Giai. Tha.t va.y, ta co
h
i
1
f (z) = [(z + 1) 1] 1
+ ...
2(z + 1)2
và do do
1
a1 =
2
V du. 3. Gia su.
f(z) =
Tnh Res[f; 0].
z(1 ehz )
428

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
1
Giai. Khi do Res[f; 0] = . Tha.t va.y, ta.i lan ca.n diem z = 0 ta co
2
1
f (z) = h
i
h2 z 2
+ ...
z 1 1 + hz
2!
1
=
h2 z 3
+ ...
hz 2
2!
1
1
+ (z),
= 2+
hz
2z
èu phai ch
trong do (z) chnh h`nh ta.i diem z = 0. T`
u. do suy ra di
u.ng minh.
èn D = C \ [0, 1] và hàm giai tch trong do
V du. 4. Ta xet mi
r
z
F (z) = 8
1z
Tnh Res[f ; ], trong do f là nhanh chnh h`nh nha.n gia tri. du.o.ng o. bò.
tren cua nhat cat [0, 1].
èn D hàm F (z) co the tach thành ba nhanh chnh h`nh.
Giai. Trong mi
Gia su. f(z) là nhanh chnh h`nh nha.n gia tri. du.o.ng o. bò. tren cua nhat cat.
Ta se khai trien hàm f(z) thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem . Vo.i
z D ta co
r z

i3
f (z) = 8
e , = 1 2 ,
1z
trong do 1 = arg z, 2 = (1 z), D là du.ò.ng cong nàm trong D
và noi diem 0 + i0 vo.i z D. Khi z = x > 1 ta co 1 = 0, 2 = . Do do
r
x i/3
e ,
f (x) = 3
x1
và f() = lim f(x) = ei/3 .
x+
T`
u. do suy ra ra`ng trong lan ca.n diem z = ta co
v

u 1
1 13
i/3 u
i/3
f(z) = e t
1
,
=e
3
1
z
1
z
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
429
e dàng thay ra`ng

u. do d
trong do can th
u.c nha.n gia tri. 1 ta.i . T`

X 1
3 (1)n z n
f(z) = ei/3
n
n0
và
Res[f; ) = ei/3 3 .
1
V du. 5. Gia su. f (z) là nhanh chnh h`nh cua hàm
F (z) =
1 z
1+z
èn D = C \ [1, +1]. Tnh tha.ng du. cua hàm f (z)

mà f (0 + i0) = 1 trong mi
ta.i diem (v du. 5.3.5).
Giai. Ta khai trien hàm f(z) thành chuo i Laurent ta.i lan ca.n diem .
Ta co
f() = lim f (x) = ei .
x+
Tiep theo
1 !
z
= ei g(z),
1
1+
z
1 +
f(z) =
trong do ta da.t
1 !
z
1
1+
z
1
g(z) =

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
430
Hàm g(z) chnh h`nh ta.i diem và g() = 1

1 !
z
f(z) =
1
1+
z
( 1) 2
z + ...
1 +
z
2!
=
( 1) 2
z + ...
1+ +
z
2!
2
+ ...
=1
z
1
T`
u. do suy ra ra`ng
i
h
2
+ ...
f (z) = ei 1
z
và
Res [f ; ] = 2ei .
1z
mà
V du. 6. Gia su. f(z) là nhanh chnh h`nh cua hàm F (z) = Ln
1+z
.
èn D = C \ [1, +1]. Tnh tha.ng du cua hàm f (z) ta.i
f (0 + i0) = 0 trong mi
diem (v du. 5.3.6).
Giai. Ta co
1 z

f(z) = ln
+ i(1 2)
1+z
1 = arg(1 z), 2 = (1 + z),
trong do là tuyen thuo.c D noi diem z = 0 + i0 (diem 0 o. bò. tren cua nhat
cat) vo.i diem z. Hien nhien khi z = iy, y > 0 th` 1 = 2, 2 = arctg y và
do do vo.i y > 0.
f(iy) = 2iarcrg y,
v` |1 iy| = |1 + iy|.
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
431
T`
u. do c
ung r
ut ra ra`ng
f() = lim f (iy) = i.
y
Do do ta.i lan ca.n diem z = ta co

1
1 +
z
f (z) = ln
1
1+
z

1
1
ln 1 +
,
= i + ln 1
z
z
trong do cac logarit o. ve phai chnh h`nh ta.i lan ca.n diem và ba`ng 0 khi
z = .
e dàng thay ràng
D
X 1
X (1)n+1
f(z) = i
nz n n>1 nz n
n>1
i
h
X
2
, 1 < |z| < .
= i +
(2n + 1)z 2n+1
n>0
và t`
u. do r
ut ra
Res[f; ] = +2.
Trong cac v du. tren day, vie.c khai trien hàm thành chuo i Laurent du.o..c tien
e dàng. Tuy nhien tuye.t da.i da so tru.ò.ng ho..p phep khai
hành mo.t cach d
trien do du.o..c tien hành rat kho khan.
. NG DU. TA
`.NG CO
T YE
U. Neu diem z = a
M BA
T THU.O
I. THA
. I DIE
là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm f(z) th` de tnh tha.ng du. cua hàm ta.i
àn t`m ph
àn chnh cua khai trien Laurent và su. du.ng cong th
diem do ta c
u.c
(6.4) neu a C, cong th
u.c (6.6) neu a = .
.
. NG DU. TA
M. Trong tru.ò.ng ho..p khi a là cu..c diem
II. THA
. I CU
. C DIE
cua hàm f , de tnh tha.ng du. ta.i diem a, thay cho cong th
u.c (6.4) và (6.6)
(su. du.ng khai trien Laurent) ta thu.ò.ng su. du.ng nh
u.ng cong th
u.c se ch
u.ng
àn t`m da.o hàm. Ta xet cac tru.ò.ng ho..p cu. the sau day.
minh du.o.i day ch c
1. Tru.`
o.ng ho..p cu..c diem do.n

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
432
- i.nh l
am f(z) th` th
a.ng du. cua f
D
y 6.1.3. Neu a l`
a cu..c diem do.n cua h`
ta.i a du.o..c tnh theo c
ong th
u.c
Res[f; a] = lim(z a)f (z).
za
(6.7)
Ch
u.ng minh. Ta.i lan ca.n diem a khai trien Laurent cua hàm f (z) co da.ng
X
an (z a)n
f (z) = a1 (z a)1 +
n>0
và t`
u. do suy ra
a1 = lim(z a)f (z).
za
u.c
Nhu. va.y, de tnh tha.ng du. ta.i cu..c diem do.n ta co cong th
Res[f (z); a] = lim(z a)f (z).
za
(z)
, trong d
am
H
e. qua 6.1.1. Neu f (z) =
o v`
a l`
a nh
u.ng h`
(z)
èu kie.n (a) 6= 0, (a) = 0,
chnh h`nh ta.i diem a thoa m
an di
0
(a) 6= 0 th`
Res[f; a] =
(a)
0(a)
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` a là cu..c diem cua f(z) nen t`
u. (6.7) ta co
(z a)(z)
za
(z)
(a)
(z)
= 0
= lim
za (z) (a)
(a)
za
Res[f; a] = lim
(6.8)
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
433
2n + 1
, n Z.
V du. 7. T`m tha.ng du. cua hàm w = tg z ta.i cac diem zn =
2

sin z
, cos zn = 0, cos z 0 zn = sin zn . Do do t`
Giai. Ta co tg z =
u. (6.8)
cos z
ta co
Res[tg z; zn ] =
sin zn
= 1.
sin zn
o.ng ho..p cu..c diem b

o.i. Ta co di.nh l
y sau day:
Tru.`
- i.nh l
ap m cua h`
am f (z) th`
D
y 6.1.4. Neu a l`
a cu..c diem c

1
dm1
lim m1 (z a)m f (z) .
Res[f; a] =
(m 1)! za dz
(6.9)
Ch
u.ng minh. V` a là cu..c diem cap m cua hàm f (z) nen
X
am
a1
+
f (z) =
+
+
an (z a)n
(z a)m
z a n>0
và t`
u. do
(z a)m f(z) = am + am+1 (z a) + + a1(z a)m1
X
+
an (z a)n+m .
n>0
àn lien tiep ta co

Lay vi phan bieu th
u.c (6.10) m 1 l
dm1
[(z a)m f(z)] = (m 1)! a1 + m! a0(z a) + . . .
dz m1
và chuyen qua gio.i ha.n khi z a ta thu du.o..c (6.9).
V du. 8. Tnh tha.ng du. cua hàm
f (z) =
doi vo.i diem z = i.
(z 2
1
+ 1)3
(6.10)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
434
Giai. Hien nhien diem z = i là cu..c diem cap ba cua hàm f (z). Do do ap
du.ng cong th
u.c (6.9) ta co
i
d2 h
1
1
lim 2 (z i)3
2! zi dz
(z i)3(z + i)3
1
d2
= lim 2 [(z + i)3 ]
2 zi dz
3
1
= lim[(3)(4)(z + i)5 ] = i.
2 zi
16
Res[f; i] =
V du. 9. Tnh
h 1
i
Res
;0 .
sin z 2
Giai. V` z = 0 là cu..c diem cap hai cua hàm f(z) nen
d h z2 i
2z sin z 2 2z 3 cos z 2
=
lim
z0 dz sin z 2
z0
sin2 z 2
i
i
h
h
z4
z6
2
3
+ . . . 2z 1
+ ...
2z z
3!
2!
= lim
2

z0
z6
+ ...
z2
3!
2 7
z + ...
= 0.
= lim 3 4
z0 z + . . .
Res[f; 0] = lim
CUNG.
`
. NG DU. TA
u.c co. ban
Cong th
u.c (6.6) là cong th
III. THA
. I VO
de tnh tha.ng du. ta.i diem vo c`
ung
Res[f ; ] = a1.
(20.6)
Tuy nhien, trong mo.t so tru.ò.ng ho..p de tnh tha.ng du. ta.i , ta co the ap
du.ng cong th
u.c du.o..c ch
y sau day.
- i.nh l
D
y 6.1.5. Neu h`
am f chnh h`nh ta.i diem th`
Res[f ; ] = lim z[f (z) a0].
z
(6.11)
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
435
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, vo.i |z| > R ta co
a1 a2
+ 2 + ...
f(z) = a0 +
z
z
X an
X an
+
a
f(z)
a
=
=
0
0
n
n
z
z
n1
n>1
u.c tren day vo.i z và chuyen qua gio.i ha.n khi z
Nhan hai ve cua dang th
ta thu du.o..c (6.11).
H
e. qua 6.1.2. Neu l`
a kh
ong - diem c
ap m > 1 cua f (z) th` a0 = a1 =
= am+1 = 0 v`
a do d
o Res[f; ] = a1 = 0.
.
a lim f(z) = a0 = 0 th`
Neu m = 1, t
u c l`
z
Res[f(z); ] = lim z f(z).

z
V du. 10. Gia su. cho hàm

F (z) =
z 1p (1 z)p
,
1 + z2
p R D = C \ [0, 1].
èu kie.n
Tnh tha.ng du. ta.i cua nhanh chnh h`nh f (z) thoa man di
arg(1 z) = arg z = 0
khi z thuo.c bò. tren cua nhat cat [0, 1] R còn sau do cac acgumen bien
thien lien tu.c.
Giai. Hien nhien diem z = 0, z = 1 là diem phan nhanh cua hàm da tri.
èn D hàm F (z) co the tach nhanh chnh h`nh. Gia su. f(z)
F (z) và trong mi
èu kie.n da neu. Hien nhien ràng
là nhanh thoa man cac di
lim f (z) = 0.
àn t`m
u.c (6.11). Ta c
Do do, de tnh Res[f; ] ta co the ap du.ng cong th
lim |zf(z)| và lim arg zf(z).

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
436
Ta co a)
|z|1p |1 z|p
lim |f (z) z| = lim |z|
z
z
|1 + z 2|

1 p

1
z = 1.
= lim
1
z
1 + 2
z
b) Tnh lim arg(zf(z)). V` z f (z) là hàm chnh h`nh trong D nen gio.i
àn z ra vo c`
ha.n cua no khong phu. thuo.c vào phu.o.ng d
ung. Gia su. z
theo hu.o.ng du.o.ng cua tru.c thu..c. Ta co
lim arg(z f(z)) = lim {arg z + (1 p) arg z + p arg(1 z) arg(1 + z 2)}
= 0 + (1 p) 0 + p () + 0 = p.
Nhu. va.y
lim z f(z) = epi ,
và t`
u. do suy ra ra`ng
Res[f ; ] = epi .
6.1.3
- i.nh l
D
y co. ban cua l
y thuy
et th
a.ng du.
y thuyet tha.ng du. là di.nh l

Di.nh l
y co. ban cua l
y sau day
- i.nh l
a t
a.p ho..p mo. cua m
a.t ph
ang ph
u.c v`
a
D
.
.
f l`
a h`
am chnh h`nh trong D \ {ai}, trong d
u ng diem b
o ai l`
a t
a.p ho. p nh
at
èn B D
thu.`
o.ng c
o l
a.p cua h`
am f(z). Gia su. l`
a bien c
o hu.o
.ng cua mi
`ng kh
v`
a gia thiet r
a
ong di qua m
o.ng n`
ao cua f . Khi d
o.t diem b
at thu.`
o
.
.
.
.
1. s
o diem b
o ng cua f o trong B l`
a h
u u ha.n.
at thu `
2. h`
am f (z) thoa m
an he. th
u.c
Z
X
f (z)dz = 2i
Res[f; ai ],
(6.12)
ai B
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
437
ay theo mo.i diem b

o.ng cua
trong d
o t
ong o. ve phai cua (6.12) du.o..c l
at thu.`
`m trong B.
h`
am f (z) n
a
Ch
u.ng minh.
èu khang di.nh th
1. Di
u. nhat cua di.nh l
y hoàn toàn hien nhien.
èu khang di.nh th
2. De ch
u.ng minh di
u. hai ta c
ho..p
Tru.`
o.ng ho..p th
u. nh
at. Diem 6 B. V` diem khong thuo.c B nen B
.
èn cua C. Gia su Si là nh
là mi
u.ng h`nh tròn dong vo.i tam ta.i mo i diem bat
thu.ò.ng ai ( B): Si = {|z ai | 6 ri , ri > 0}. Ta gia thiet ra`ng ri du.o..c cho.n
du be sao cho:
a) S i B, i; b) Si Sj = , i 6= j.
Gia su. i là bien cua h`nh tròn Si tu.o.ng u
.ng cha.y theo hu.o.ng du.o.ng.
Ta k
y hie.u
[
B = B \

Si ,
àn trong cua Si . Hien nhien B c

èn. Bien
ung là mo.t mi
trong do S i là ph
B chnh là hie.u gi

u.a bien co hu.o.ng cua B và cac du.ò.ng tròn i . V`
f H(B ) nen
Z
XZ
f(z)dz =
f (z)dz.
(6.13)
Nhu.ng ma.t khac t`

u. (6.2) ta co
Z
f(z)dz = 2iRes[f ; ai].
i
u.c (6.12).
The bieu th
u.c này vào (6.13) ta thu du.o..c he. th
Tru.`
o.ng ho..p th
u. hai. Diem B. Gia su. U (, r) = {z C : |z| > r}
là lan ca.n diem mà ta.i do hàm f (z) chnh h`nh (co the tr`
u. ra chnh diem
z = ) và gia su. U (, r) = .

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
438
Ta k
y hie.u:
e
B(r)
= B \ {|z| > r}.
e
là tong bien co hu.o.ng cua B và du.ò.ng tròn
Bien co hu.o.ng cua B(r)
e
èn B(r)
{|z| = r} cha.y theo hu.o.ng du.o.ng. V` mi
khong ch
u.a diem nen
t`
u. tru.ò.ng ho..p I suy ra
Z
Z
X
f(z)dz +
f (z)dz = 2i
Res[f ; ai],
(6.14)
{|z|=r}
trong do tong o. ve phai cua (6.14) du.o..c lay theo mo.i diem bat thu.ò.ng ai
èn B tr`
cua f na`m trong mi
u. ra diem . Nhu.ng theo di.nh ngha 6.1.2 ta co
Z
f (z)dz = 2iRes[f ; ],
{|z|=r}
và t`
u. (6.14) suy ra ra`ng
Z
nX
o
f(z)dz = 2i
Res[f ; ai] + Res[f; ] .
Do chnh là dang th

u.c (6.2) v` diem c
ung là mo.t trong cac diem ai .
èn tang
u. hai cua Cauchy là n
Nh
u.c tch phan co. ban th
de xay du..ng toàn bo. l
y thuyet hàm chnh h`nh mà da.c bie.t là de thu du.o..c
khai trien Laurent và do do de tnh tha.ng du.. Nhu.ng cong th
u.c do la.i là
è l
mo.t he. qua cua di.nh l
y thuyet tha.ng du.. Tha.t va.y,
y co. ban cua Cauchy v
doi vo.i hàm f H(D), hàm
z 7
f (z)
za
nha.n diem a là diem bat thu.ò.ng co the co. Tha.ng du. cua hàm này ta.i a
ba`ng f(a). Tha.t the, diem a ch co the là diem chnh h`nh hoa.c cu..c diem
f(z)
và neu ta su. du.ng khai trien
do.n cua
za
f(z) = f (a) + f 0 (a)(z a) + . . .
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
th` he. so cua
439
1
se là f (a). Do do
za
Z
h f (z) i
1
f(z)
dz = Res
; a = f (a).
2i
za
za
D
è ma.t nguyen tac v` no du.a vie.c tnh

Di.nh l
y 6.1.6 co y
ngha to lo.n v
mo.t da.i lu.o..ng co tnh chat toàn cu.c - tch phan cua hàm chnh h`nh theo
èn - v
è tnh nh
bien cua mi
u.ng da.i lu.o..ng co tnh chat di.a phu.o.ng - tha.ng du.
cua hàm ta.i cac diem bat thu.ò.ng.
H
e. qua 6.1.3. Gia su. h`
am f chnh h`nh trong to`
an m
a.t ph
ang C tr`
u. ra
(m
o.t s
o h
u.u ha.n) c
ac diem b
`.ng c
o l
a.p. Khi d
at thu.o
o t
ong c
ac th
a.ng du. ta.i
`
c
ac diem
ay (ke ca diem ) l`
a b
ang 0.
Ch
u.ng minh. Tru.o.c het ta nha.n xet ra`ng so cac diem bat thu.ò.ng co la.p (neu
hàm khong co diem bat thu.ò.ng khong co la.p) khong the bàng v` trong
òn ta.i diem tu. doi vo.i ta.p ho..p cac diem bat thu.ò.ng và
tru.ò.ng ho..p do se t
diem do là diem bat thu.ò.ng nhu.ng khong co la.p.
Bay giò. gia su. a là diem h
uy y
mà ta.i do f chnh h`nh. Ta bao
u.u ha.n t`
diem a bo.i mo.t du.ò.ng tròn (a, ) vo.i tam a và ban knh du be sao cho f
chnh h`nh trong S(a, ) = {|z a| 6 }. Du.ò.ng tròn (a, ) chia ma.t phang
èn: mi
èn bi. cha.n D = S(a, ) và mi
èn khong bi. cha.n D . Ap
thành hai mi
du.ng di.nh l
y tha.ng du. doi vo.i D ta thu du.o..c
Z
X
f(z)dz = 2i
Res[f ; .].
C
(a,)
èn D) ta co
Ma.t khac, theo di.nh l
y tch phan Cauchy (ap du.ng cho mi
Z
f (z)dz = 0.
(a,)
T`
u. do suy ra
X
C
Res[f ; .] = 0.
(6.15)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
440
u.ng minh là mo.t trong nh

u.ng di.nh l
Di.nh l
y Cauchy v`
u.a ch
y quan tro.ng
nhat cua l
u.c. Di.nh l
y do ch d
ung trong tru.ò.ng ho..p
khi tren bien hàm f (z) khong co diem bat thu.ò.ng. Ta se khai quat di.nh
l
y 6.1.6 cho tru.ò.ng ho..p khi hàm f (z) c
o cu..c diem do.n tren bien .
Gia su. hàm f(z) chnh h`nh trong tr`
u. ra mo.t so h
u.u ha.n diem bat
thu.ò.ng co la.p
1, 2 , . . . , n ,
và chnh h`nh tren tr`
u. ra mo.t so h
u.u ha.n diem bat thu.ò.ng co la.p
a1, a2, . . . , am.
Lay a1, a2, . . . , am làm tam ta du..ng cac du.ò.ng tròn 1 , 2 , . . . , m vo.i ban
knh du be sao cho mo i du.ò.ng tròn k , k = 1, . . . , m ch cat ta.i hai diem.
Ta k
y hie.u
(ak , ) = {|z ak | 6 },
m
[
(ak , ).
() = \
k = 1, 2, . . . , m;
k=1
Ta co di.nh ngha sau

- .inh ngha 6.1.4. Gio.i ha.n cua tch phan
D
Z
I() =
f (z)dz,
()
a tri. chnh cua tch phan I =

khi 0 du.o..c go.i là gi
f (z)dz theo Cauchy
và k
y hie.u là
v.p.
f (z)dz = lim
0
()
f (z)dz,
àu tien cua cac t`

u. cai d
u.ng ch
u. tieng Phap Valeur(trong do v.p. là nh
principal - co ngha là gia tri. chnh).
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
441
- i.nh l
a t
a.p ho..p mo. cua m
a.t ph
ang C v`
D
y 6.1.7. Gia su. D l`
a f l`
a h`
am
chnh h`nh trong D \ {ai}, trong d
u.ng diem b
`.ng c
o
o ai l`
a t
a.p ho..p nh
at thu.o
.
.
e
èn D D h`
l
a.p cua f . Gia su tren bien tro n cua mi
am f ch c
o m
o.t s
o
.
.
.
h
u u ha.n cu. c diem do n a1 , a2, . . . , am . Z
òn ta.i v`
ong
Khi d
o gi
a tri. chnh cua tch ph
an f dz t
a du.o..c tnh theo c
th
u.c
v.p.
f(z)dz = 2i
Res[f; ai] +
e
ai D
o t
ong
trong d
nX
e
ai D
o
1X
Res[f; ak ]
2 a
(6.16)
e c`
`m trong D,
ay theo mo.i diem b
`.ng ai n
du.o..c l
at thu.o
a
on
ay theo mo.i cu..c diem ak .

t
ong th
u. hai o. ve phai (6.16) du.o..c l
y hie.u cac diem bat thu.ò.ng co la.p cua
Ch
u.ng minh. De tie.n tr`nh bày ta k
e là
f trong D
1 , 2 , . . . , n
(mo.t so h
u.u ha.n diem !). Ta se cho.n du be sao cho cac diem 1 , 2 , . . . , n
khong na`m tren cac du.ò.ng tròn k , k = 1, 2, . . . , m, trong do

k = |z ak | = },
k = 1, 2, . . . , m
Gia su.
e k ,
(ak , ) = D
e
là cung tròn cha.y theo hu.o.ng am, và
e
()
= ()
m
n[
k=1
o
(ak , ) .
e
e
e
èn D nào do và hien nhien tren ()
Nhu. va.y ()
là bien cua mi
hàm f
du.ng di.nh l
è tha.ng
khong co diem bat thu.ò.ng nào. Ap

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
442
e
và hàm f ta co
du. cho D vo.i bien ()
Z
fdz =
e
()
f (z)dz +
k=1
()
= 2i
Z
m
X
n
X
f (z)dz
(ak ,)
e
Res[f ; k ],
k=1
và do do
Z
f(z)dz = 2i
n
X
Res[f ; k ] +
k=1
()
m
X
k=1
f (z)dz,
(6.17)
(ak ,)+
e
trong do e
(ak , )+ là nh
u.ng cung tròn cha.y theo hu.o.ng du.o.ng. V`
a1 , a2, . . . , am là cu..c diem do.n cua hàm f nen ta.i lan ca.n cac diem ay, hàm
e n du.o.i da.ng
f co the bieu di
f(z) =
c1,k
+ k (z),
z ak
k = 1, 2, . . . , m,
àn chnh h`nh cua f ta.i lan ca.n diem ak . Do do

trong do k (z) là ph
Z
Z
Z
dz
f(z)dz = c1,k
+
k (z)dz = I1 + I2.
z ak
(ak ,)+
e
(ak ,)+
e
(ak ,)+
e
Ro ràng là khi 0 th` hai cat tuyen ak t2

àn to.i vi. tr cua tiep tuyen
và ak t1 (h`nh VI.1) d
vo.i ta.i diem ak và do do
lim(2 1 ) = , và
Z
dz
lim I = lim
0
0
z ak
0
(ak ,)
e
= lim i(2 1 ) = i; (z ak = ei ).
0
Bay giò. ta xet I2 . V` k (z) chnh h`nh ta.i lan

ca.n cua diem ak nen vo.i du be ta co
H`nh VI.1
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l

|I2| =
443
Z2

k (z)dz = k (ak + ei )ieid
e(ak ,)+
6 M(2 1 ),
M=
sup
ze
(ak ,)+

|k (z).
Nhu. va.y
lim
0
(ak ,)+
e
f(z)dz = c1,k i = iRes[f ; ak ].
u.a thu du.o..c vào (6.17) ta co

The dang th
u.c v`
lim
0
()
f(z)dz = 2i
n
X
Res[f ; k ] + i
k=1
n
nX
m
X
Res[f ; ak ]
k=1
1X o
= 2i
.+
. .
2 k=1
k=1
m
u. (6.16)
Nh
a.n xet 6.1.2. 1. Neu tren hàm f khong co diem bat thu.ò.ng th` t`
ta thu du.o..c (6.12) t
u.c là di.nh l
y thuyet tha.ng du..
y co. ban cua l
èu kie.n tro.n cua bàng di
èu kie.n tro.n t`
2. Neu thay di
u.ng kh
uc và gia
.
.
u a cac tiep tuyen ta.i mo i diem goc là k , k = 1, 2, . . . , m, ta co
su goc gi
Z
f(z)dz = k iRes[f ; ak ],
lim
0
e(ak ,)
và do do
v.p.
f(z)dz = 2i
n
nX
k=1
m
o
1 X
Res[f ; k ] +
k Res[f; ak ] .
2
k=1

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
444
6.1.4
Tnh tch ph
an theo chu tuy
en d
ong
Ta xet mo.t so v du. tnh tch phan theo chu tuyen dong ba`ng cach ap du.ng
tha.ng du.. Trong cac v du. này chu tuyen tch phan du.o..c di.nh hu.o.ng sao
àn trong cua luon luon o. ben trai.
cho khi vòng quanh theo th` ph
V du. 11. Gia su.
f (z) = (2z 1) cos
Khi do
I=
z1
f (z)dz = 2iRes[f ; 1].
{|z|=2}
Hàm f (z) chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < 2} tr`
u. ra diem z = 1 là diem
bat thu.ò.ng cot yeu cua f (z). Ta co

1
z
= cos 1 +
cos
z1
z1
1
1
= cos 1 cos
sin 1 sin
z1
z1
i
h
1
+ ...
= cos 1 1
2(z 1)2
i
h 1
1
+ ... ;
sin 1
z 1 3!(z 1)3
2z 1 = 2(z 1) 1
và t`
u. do he. so a1 (f ) cua chuo i Laurent hàm f bàng
a1(f ) = (cos 1 + sin 1).
Do do
I = 2i(cos 1 + sin 1).
Z
1
dz
,
I=
2i
(z 4 + 1) z 2 + 1
( 1 = 1),
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
445
trong do là parabon y 2 = x cha.y theo hu.o.ng tang cua y.

Giai. Diem re nhanh cua hàm du.o.i dau
tch phan là z = i và z = i. Do do trong
èn D = {Re z > 0} ta co the tach nhanh
mi
èu kie.n
do.n tri. cua hàm da tri. và vo.i di

z 2 + 1z=1 > 0,
ta se xac di.nh du.o..c mo.t nhanh do.n tri.. De
àu tien ta tnh tch phan
tnh tch phan I d
theo chu tuyen dong L nhu. o. h`nh VI.2
òm:
g
(1) cung parabon BOA,
(2) doa.n thang AB : Re z = r; và sau
do chuyen qua gio.i ha.n khi r .
H`nh VI. 2
Ta co
fdz =
Z
BOA
= 2i{Res[ ] + Res[ ]}.
AB
Ta xet tch phan theo doa.n AB. V` tren doa.n AB ta co

x=r
r6y6 r
và do do
|z|zAB =
e dàng thay ràng
nen d
Z

6
p
x2 + y 2 > r1/2
2 r
0 khi r .
(r2 1) r 1
AB
T`
u. do suy ra ra`ng
Z
o
n

f(z)dz = 2i Res f ; ei 4 + Res f; ei 4 .

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
446
De y
ràng
2
4
4
1 + ei 4 = 2ei 8 ,
q
2
4
4
1 + ei 4 = 2ei 8 ,
ta co

1
+1
i =
7 ,
3
4
4z
z=e 4
4 2ei 8
1

4
2
i pi
1
z +1
4
=
Res f; e
i =
7 ,
4
3
4z
z=e 4
4 2ei 8

Res f; ei 4 =
và do do
z2
i
dz
= p

(z 4 + 1) z 2 + 1
2 1+ 2

Z
dz
I=
2
bz 2az + b
b > a > 0.
|z|=1
Giai. Ma u so cua hàm

phan trie.t tieu ta.i hai diem
a i b2 a2
và
=
b
a + i b2 a2
1
=
b
1
V` và
là cu..c diem do.n
dau tch phan và

1

|| = = 1,
nen ca hai cu..c diem và
du.o.i dau tch
cua hàm du.o.i
H`nh VI. 3
èu nàm tren chu tuyen tch phan. Ta da.t

d

1
e
, ,
() = () (, )
y thuyet tha.ng du.

6.1. Co. so. l
447
òm (h`nh VI. 3)

g
(1) du.ò.ng tròn do.n vi. loa.i bo hai cung nàm trong cac h`nh tròn be;
(2) cung tròn (, ) cha.y theo hu.o.ng am,
1
(3) cung tròn , cha.y theo hu.o.ng am.
Khi do
Z
Z
Z
Z
1
, = 0.
=
= I() I(, ) I
e
()
()
1
(
,)
(,)
Do do
= I(, ) + I
1

, .
()
Ta xet tch phan I(, ). Ta.i lan ca.n diem ta co

i
1
1 h 1
+
h`
a
m
ch
nh
h`
nh
ta
i
z
=
=

.
1
1 z
(z ) z

1 1
=
+ (z).
z
Do do
lim I(, ) = lim
0
1 1
Z
i
ie d + lim
(z)dz
0
ei
0
(,)
,)
1 1
i.
Bàng phu.o.ng phap tu.o.ng tu.. ta co

=
lim I
1

, = lim
1
1
1
(
,)
1
z
i.
1
i
+ 1 (z) dz

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
448
T`
u. do suy ra ra`ng
I = lim I() = lim I(, ) + lim I

0
1
=
b
6.2
1

,
1 1
i +
i = 0.
1
b 1
M
o.t s
o u
.ng du.ng cua l
y thuy
et th
a.ng du.
è tha.ng du. da ch
Di.nh l
u.ng minh trong mu.c tru.o.c là
diem xuat phat de u
y thuyet hàm chnh h`nh trong cac qua tr`nh
.ng du.ng l
tnh toan khac nhau.
Trong mu.c này, ta se xet su.. ap du.ng l
y thuyet tha.ng du. de tnh tch phan
xac di.nh (khong t`m nguyen hàm cua hàm du.o.i dau tch phan), và tnh tong
cua mo.t so chuo i. Day khong phai là phu.o.ng phap chung de su. du.ng trong
mo.i tru.ò.ng ho..p. Ta ch xet vài loa.i tch phan co dien và tnh tong mo.t so
è
u.ng to phu.o.ng phap du.a cac bài toan tren v
chuo i và thong qua do de ch
bài toan tnh tha.ng du..
6.2.1
ap tnh tch ph
an
Phu.o.ng ph
àn tnh tch phan cua hàm thu..c f (x) theo doa. n (a, b) (h
Gia su. ta c
u.u ha.n
hoa.c vo ha.n) na`m tren tru.c thu..c R cua ma.t phang z.
Thu..c chat cua phu.o.ng phap tnh cac tch phan du..a tren co. so. l
y thuyet
tha.ng du. là nhu. sau.
Ta se bo sung vào doa.n (a, b) mo.t du.ò.ng cong nào do sao cho du.ò.ng
èn D mà
cong c`
ung vo.i doa.n (a, b), la.p nen du.ò.ng cong dong gio.i ha.n mi
.
hàm f (x) co the thac trien giai tch t`
u R vào D. Sau do, ap du.ng di.nh l
y co.
u.a thu du.o..c ta co
ban cua l
y thuyet tha.ng du. cho thac trien giai tch f (z) v`
Zb
a
f(x)dx +
f (z)dz = 2i
Res,
(6.18)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
449
P
trong do
Res là tong tha.ng du. cua hàm f trong D.
e n du.o..c qua tch phan
Neu tch phan theo co the tnh du.o..c hoa.c bieu di
b
Z
èu tru.ò.ng ho..p ta
`
can t`m f(x)dx th` bài toan du.o..c giai xong. Trong nhi
a
àn thu..c hoa.c ph

àn
co the cho.n f (z) sao cho hàm f du.o..c cho tren (a, b) là ph
àn
ao cua no th` tch phan theo doa.n (a, b) se du.o..c tnh bàng cach tach ph
àn ao cua (6.18). Trong tru.ò.ng ho..p khi doa.n (a, b) là vo ha.n th`
thu..c và ph
thong thu.ò.ng ngu.ò.i ta xet cac ho. cac chu tuyen tch phan mo. ra vo ha.n sao
cho trong gio.i ha.n ta thu du.o..c tch phan theo (a, b). Trong tru.ò.ng ho..p này,
àn tnh mà ch c
àn t`m gio.i ha.n
tch phan theo trong (6.18) co the khong c
cua no mà thong thu.ò.ng ba`ng cach u.o.c lu.o..ng cac tch phan.
è thu.ò.ng du.o..c su. du.ng de u.o.c
Sau day ta se ch
u.ng minh mo.t so bo d
lu.o..ng cac tch phan theo .
è 6.2.1. (Jordan) Gia su. > 0 v`
èu kie.n
a h`
am f thoa m
an c
ac di
B
o d
èn
1. h`
am f (z) lien tu.c trong mi
D(R0 ) = {Im z > 0, |z| > R0 > 0};
2. M(R) = max |f(z)| v`
a
z(R)
lim M(R) = 0,
(6.19)
(R) = {|z| = R, Im z > 0}.

Khi d
o
lim
R
(R)
f (z)eiz dz = 0.
(6.20)
Ch
u.ng minh. Gia su. z (R), R > R0 . Khi do z = Rei , 0 6 6 ,
dz = iRei d,
|eiz | = |ei(R cos +iR sin ) | = eR sin .

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
450
Bay giò. ta u.o.c lu.o..ng tch phan
f (z)eiz dz. Ta co
(R)
Z
Z

iz
f(z)e dz 6 max |f(z)| eR sin Rd

z(R)
(R)
6 2RM(R)
Z/2
eR sin d
h i
2
sin > , 0,
2
/2
Z
6 2RM(R)
e2R d

2R /2

e
= M(R)
= M(R) [1 e ] 6 M(R).
T`
u. do, theo (6.19) ta thu du.o..c (6.20).
èu kie.n cua bo d
è
Nh
a.n xet 6.2.1. 1. Neu < 0 và hàm f thoa man cac di
u.c (6.20) va n còn
Jordan trong nu.a ma.t phang du.o.i {Im z 6 0} th` cong th
hie.u lu..c, trong do (R) = {|z| = R, Im z 6 0}.
èu kie.n cua bo d
è Jordan
2. Neu = ia (a > 0) và hàm f thoa man cac di
trong nu.a ma.t phang ben phai th` bàng cach ch
u.ng minh tu.o.ng tu.. ta co
Z
lim
f (z)eaz dz = 0, a > 0,
R
(R)
(R) = {|z| = R; Res z > 0}.

èu kie.n cua bo d
è
3. Neu = ia (a > 0) và hàm f thoa man cac di
.
Jordan trong nu a ma.t phang ben trai th`
Z
lim
f (z)eaz dz = 0, a > 0.
R
(R)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
451
è 6.2.2. Gia su. (R) = {|z| = R} v`

a M(R) = max |f (z)|.
B
o d
z(R)
èu kh
o ta c
o c
ac di
ang di.nh sau d
ay
Khi d
Z
o
n
f (z)dz 0(R 0)
1. {RM(R) 0(R 0)}
(R)
(6.21)
2.
{RM (R) 0(R )}
n Z
f (z)dz 0(R )
(6.22)
(R)
e dàng suy ra t`
u.c (6.21) - (6.22) d
u. u.o.c lu.o..ng
Ch
u.ng minh. Cac he. th
Z

f(z)dz 6 M(R)2R.

(R)
èu bài toan bo d

è sau day co mo.t vai trò rat can ban.
Trong khi giai nhi
è 6.2.3. Neu tren cung tr`
o.ng tr`
on b
an knh R h`
am f
on (R) cua du.`
B
o d
const
thoa m
an he. th
u.c |f| 6
, th`
R
Z
const

f(z)dz 6 1

R
(R)
àn t
an d
o.i 0 khi R c`
on v
o.i < 1 tch ph
an
o v
o.i > 1 tch ph
Do d
.
àn t
d
o i 0 khi R 0.
è 6.2.2.
u. bo d
Ch
u.ng minh. Du.o..c suy tru..c tiep t`
6.2.2
Z2
Tnh tch ph
an da.ng I = R(cos , sin )d
0
Gia su. ta xet tch phan

I=
Z2
0
R(cos , sin )d,
(6.23)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
452
trong do R(u, v) là hàm h

u.u ty cua u, v.
è tnh tch phan cua
Vie.c tnh cac tch phan da.ng (6.23) se du.o..c du.a v
hàm bien ph
u.c theo chu tuyen dong. Qua va.y, ta da.t
z = ei .
Khi do
1
1
1
1
z+
; sin =
z
,
cos =
2
z
2i
z
dz
d = i
z
Khi bien thien t`
u. 0 den 2, bien z se va.ch nen du.ò.ng tròn = {|z| = 1}
è tch phan
theo hu.o.ng du.o.ng và tch phan (6.23) du.o..c du.a v
Z
R1 (z)dz;
I=
|z|=1
1 1
1 i
i h1
z+
,
z
R1 (z) = R
z 2
z 2i
z
là hàm h
u.u ty.
è tha.ng du. ta co
Theo di.nh l
y Cauchy v
I = 2i
n
X
Res[R1 (z); zk ],
k=1
u.u ty R1 (z) nàm trong h`nh

trong do z1, z2, . . . , zn là cac cu..c diem cua hàm h
tròn do.n vi..
I=
Z2
dx
,
1 2a cos x + a2
Giai. Da.t
z = eix
0 < |a| < 1.
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
453
ta co
dz
1
, và
cos x = (z + z 1 ), dx =
2Z
iz
idz
I=
2
az (a2 + 1)z + a
|z|=1
1
Phu.o.ng tr`nh az 2 (a2 + 1)z + a = 0 co hai nghie.m là z1 = a và z2 = .
a
V` 0 < |a| < 1 nen z1 na`m trong h`nh tròn do.n vi., do là cu..c diem do.n cua
hàm du.o.i dau tch phan.
2
e dàng suy ra I =
T`
u. do d
1 a2
J=
Z2
dx
,
(a + b cos x)2
a > b > 0.
Giai. Da.t z = eix . Khi do

Z
4zdz
I=
2
ib (z z1 )2(z z2)2
|z|=1
z1 =
a +
a2 b2
,
b
z2 =
a2 b2
Trong h`nh
tròn do.n vi. hàm du.o.i dau tch phan co cu..c diem cap hai là
a + a2 b2 .
vo i tha.ng du. bàng
z = z1 =
b
a
i(a2 b2)3/2
Do do
I=
(a2
2a
b2)3/2

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
454
6.2.3
Z+
Tch ph
an da.ng I =
R(x)dx
Gia su. ta xet cac tch phan da.ng

I=
R(x)dx,
(6.24)
u.u ty cua bien x. Gia su.

trong do R(x) là hàm h
R(x) =
Pn (x)
,
Qm(x)
trong do Pn là da th
u.c da.i so ba.c n cua x và Qm là da th
u.c da.i so ba.c m.
y sau day
De tnh cac tch phan da.ng (6.24) ta thu.ò.ng du..a tren di.nh l
- i.nh l
D
y 6.2.1. Gia su.
R(x) =
Pn
Qm
a gia su. a1 l`
a.c l`
a nh
u.ng kh
ong
l`
a h`
am h
u.u ty v`
a c
ac kh
ong - diem ph
u.c ho
.
diem thu. c c
ap m
o.t cua Qm v`
a
m > n + 1.
o
Khi d
Z+
Z
v.p.
R(x)dx = v.p. R(x)dx
n X
i
hP
1 X
n
= 2i
Res
; ai +
Res
; ai
Rm
2
Qm
Imai >0
Imaj =0
hP
io
1
n
; .
(6.25)
+ Res
2
Qm
hP
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
455
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm R(z) co cac cu..c diem ai , Im ai > 0 và gia su. tren
R hàm R(z) co mo.t so cu..c diem do.n aj , Im aj = 0. Ta xet chu tuyen dong
òm (h`nh VI.4):
(R, ) g
(1) cac doa. n [R, a1 ], [a1 + , a2 ], . . . , [ap + , R].
Im ai = 0,
i = 1, 2, . . . , p;
|ai | < R;
(2) cac cung tròn

(ai , ) = {|z ai | = , Im z > 0; i = 1, . . . , p};
(3) nu.a du.ò.ng tròn
(R) = {|z| = R, Im z > 0, |ai| < R i = 1, p}.
H`nh VI. 4
du.ng di.nh l
è tha.ng du. cho (R, ) và hàm R(z)
Ap
ta co
aZ1
R(x)dx +
Im ai =0
(ai ,)
aZ2
R(x)dx + +
a1 +
R(z)dz +
(R)
ZR
R(x)dx+
ap +
R(z)dz = 2i
Res[R(z), ai].
Im ai >0
y lua.n trong ch
u.ng minh di.nh l
y 6.1.6 ta thu
Do do bàng cach su. du.ng cach l

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
456
du.o..c
v.p.
R(x)dx =
lim
|z|6R
= lim
R
(R)
|zai |>,ai R
n1
2
R(z)dz + 2i
Res[R(z); ai ] + i
Im ai >0
= iRes[R; ] + 2i
= 2i
R(z)dz
R,0
Im ai >0
Res[R; ] +
Res[R(z); ai ]
aiR
Res + i
Res[R; ai ]
Im ai =0
Res[R; ai] +
Im ai >0
o
1 X
Res[R; ai] .
2 Im a =0
i
Nh
a.n xet 6.2.2. 1. Neu m > n + 2 th`
Res[R(z); ] = 0,
u. ba o. ve phai cua (6.25) ba`ng 0.
do do so ha.ng th
2. Neu R(z) ch co cac cu..c diem ph
u.c và khong co cu..c diem tren R th`
so ha.ng th
u. hai o. ve phai cua (6.25) ba`ng 0.
3. Neu ta lay
(R) = {|z| = R, Im z 6 0}
cha.y theo hu.o.ng am và
(ai , ) = {|z ai| = , Im z 6 0}
y lua.n tu.o.ng tu.. ta co
cha.y theo hu.o.ng du.o.ng th` ba`ng l
Z
X
v.p. R(x)dx = 2i
Res[R; ai]
Im ai <0
Im ai =0
Res[R; ai] iRes[R; ].
(6.26)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
457
àn cac tha.ng du.

Hai ket qua (6.25) và (6.26) tr`
ung nhau v` tong toàn ph
ba`ng 0.
I=
Z
(x2
dx
+ 1)3
Giai. Hàm f(x) xac di.nh tren toàn tru.c x và hàm
f (z) =
(z 2
1
+ 1)3
là thac trien giai tch cua hàm da cho vào nu.a ma.t phang tren. Hàm f(z)
chnh h`nh khap no.i tr`
u. ra diem z = i và tren tru.c thu..c no khong co diem
bat thu.ò.ng.
èu kie.n
Hien nhien hàm f thoa man di

1
1

<
|f (z)||z|=R>R0 >1 = 2

(R + 1)3
R6
u.c (6.25) ta co
u. cong th
Do do t`
Z+

3 3
dx
i = .
=
2iRes[f;
i]
=
2i
(x2 + 1)3
16
8

I=
dx
,
1 + x2n
n > 1, n N.
Giai. Phu.o.ng tr`nh

z 2n + 1 = 0
co cac nghie.m sau day
zk = ei(2k+1) 2n ,
k = 0, 1, . . . , 2n 1.

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
458
Do do thac trien giai tch f (z)
f (z) =
1
,
1 + z 2n
cua hàm da cho vào nu.a ma.t co n cu..c diem do.n và hien nhien ràng
f (zei/n ) f (z).
òm
Ta se lay chu tuyen tch phan (R) g
a) doa.n thang [0, R]
n R,
o
i
,
b) cung tròn (R) = z = Re ; 0 6 6
n
n
c) doa. n thang = z = rei n , 0 6 r 6 R}, (h`nh VI. 5).
H`nh VI. 5
è tha.ng du. ta co
y Cauchy v
Theo di.nh l
Z
(R)
f(z)dz =
ZR
0
f (x)dx +
(R)
f (z)dz +
f (z)dz
= 2iRes[f ; z0] (o. trong (R) hàm f (z)

ch co mo.t cu..c diem z0 )
i
ei/2n
= ei/2n .
= 2i
2n
n
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
459
Ta xet tch phan theo . Ta co

Z
f(z)dz =
ZR
f (rei/n )ei/n dr
in
=e
ZR
dx
1 + x2n
Ta xet tch phan theo (R). V` x (R) nen

z = Rei ,
Z
Z

R
Rd

n
=
0(R ).

6

R2n 1
R2n 1
(R)
(R)
Chuyen qua gio.i ha.n khi R ta thu du.o..c

i
i i
1en I = en
n
hay là
I=
2n sin
6.2.4
Tch ph
an da.ng I =

2n
eiax R(x)dx
Ta co di.nh l
y sau day
- i.nh l
D
y 6.2.2. Gia su. Pn /Qm l`
a ai l`
a h`
am h
u.u ty tren C v`
a kh
ong diem
ph
u.c ho
a.c l`
a kh
ong diem thu..c c
ap m
o.t cua da th
u.c Qm v`
a ngo`
ai ra
m > n + 1.
o c
ac c
ong th
u.c sau d
o v
o.i R ta c
ay
Khi d

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
460
Pn ix
e dx =
Qm
n R
i 1 P
io
hP
hP
P
n iz
n iz
2i
+
, > 0;
Res
e
,
a
Res
e
;
a
i
i
Qm
2 Im ai =0
Qm
Im ai >0
n P
i 1 P
io
hP
hP
n iz
n iz
2i
+
, < 0.
Res
e
;
a
Res
e
;
a
i
i
Qm
2 Im ai =0
Qm
Im ai <0
v.p.
u.ng minh
Ch
u.ng minh. Ta la.i su. du.ng chu tuyen dong (R, ) nhu. trong ch
àn
di.nh l
y 6.2.1. Nh
u.ng tch phan theo cac nu.a du.ò.ng tròn (ai , ), ai R d
i
hP
n iz
àn den 0
den iRes
. Tch phan theo nu.a du.ò.ng tròn lo.n (R) d
e
Qm
e dàng r
è Jordan. T`
u. do d
ut ra ket lua.n th
u. nhat cua di.nh l
y doi
theo bo d
.
vo i > 0.
àn lay cac nu.a du.ò.ng tròn du.o.i (xem nha.n
Doi vo.i tru.ò.ng ho..p < 0 ta c
èu ket lua.n th
xet 6.2.1) và thu du.o..c di
u. hai.
I=
sin x
dx.
x
Giai. Tch phan phai t`m co the viet du.o.i da.ng

1
I=
2
sin x
dx
x
1
= Re
2
eix
dx.
x
Do do, de tnh (6.10) ta xet tch phan sau

Z
I = (R, ) =
(R,)
eiz
dz.
z
(6.27)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
461
trong do chu tuyen dong (R, ) du.o..c mo ta tren h`nh VI. 6.
H`nh VI. 6
eiz
Tch phan I(R, ) = 0 v` hàm
chnh h`nh ben trong chu tuyen (R, ).
z
Nhu.ng ma.t khac
I(R, ) =
eix
dx +
x
eiz
dx+
z
(0,)
ZR
eix
dx +
x
V`
Z
Z
eiz
dz = 0.
z
(R)
eiz
1
= + h(z), trong do h(z) là hàm chnh h`nh ta.i diem z = 0, nen
z
z
Z
Z0
Z
eiz
dz = i d +
h(z)dz i( 0).
z
(0,)
(0,)
àn den 0 khi R . Tong hai tch phan theo hai

Tch phan theo (R) d
doa.n [R, ] và [, R] ba`ng
Z
R
eix
dx +
x
ZR
eix
dx =
x
ZR
eix eix
dx = 2i
x
ZR
sin x
dx.
x
Do do
0 = I(R, ) = 2i
ZR
0
sin x
dx i + 0() + 0(R),
x

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
462
và qua gio.i ha.n khi 0 và R ta thu du.o..c

Z
sin x
dx =
x
2

I=
cos x cos x
dx,
x2
> 0, > 0.
e n du.o.i da.ng
Giai. Tch phan phai t`m co the bieu di
1
I=
2
eix eix
dx
x2
1
= Re
2
1
= Re
2
eix eix
dx
x2
f (x)dx.
Do do de tnh tch phan tren day ta xet tch phan

Z
eiz eiz
J(R, ) =
dz,
z2
(R,)
trong do (R, ) là chu tuyen trong v du. 5 (h`nh VI. 6) ta co

Z
R
f(x)dx +
(0,)
f (z)dx +
ZR
f (x)dx +
Ta xet tch phan theo (R). Hien nhien
f (z)dz = 0.
(R)
àn den 0 khi R

f (z)dz d
(R)
è Jordan). Bay giò. ta xet tch phan theo nu.a du.ò.ng tròn (0, ).
(theo bo d
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
463
Ta co
(iz)2 (iz)2
+ ...
i( )z +
2!
f(z) =
z2
i( )
+ (z),
=
z
trong do (z) chnh h`nh ta.i diem z = 0. T`
u. do suy ra
Z
f(z)dx = i( )(i) = ( ).
lim
0
(0,)
Tong hai tch phan còn la.i ba`ng

ZR
eix + eix eix + eix

dx = 2
+
x2
x2
ZR
cos x cos x
dx.
x2
Nhu. va.y
2
ZR
cos x cos x
dx + ( ) + 0() + 0(R) = 0
x2
và do do qua gio.i ha.n khi 0 và R ta thu du.o..c

2I + ( ) = 0,
t`
u. do
I=
6.2.5
( ).
2
Tch ph
an da.ng I =
R(x)x dx
R+
Gia su.
R(x) =
Pn
Qm

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
464
là mo.t hàm h

u.u ty và là mo.t so thu..c.
Ta xet cac tch phan da.ng
I() =
R(x)x dx,
(6.28)
trong do R(x) khong co cu..c diem > 0 và R(0) 6= 0 (v` trong tru.ò.ng ho..p
ngu.o..c la.i R(x) = xl Rl (x), trong do l là so nguyen). Rl (x) chnh h`nh ta.i
diem z = 0, sao cho Rl (0) 6= 0. Khi do thay cho (6.28) ta co the xet tch
phan
Z
I = x Rl (x)dx; (Rl (0) 6= 0, )).
R+
èu kie.n sau day

ra`ng tch phan (6.28) ho.i tu. khi và ch khi cac di
Ta lu.u y
du.o..c thoa man:
a) hàm R(x) khong co cu..c diem > 0;
èu kie.n:
b) hàm R(x) thoa man di
(b.1)
(b.2)
lim |x|+1|R(x)| = 0,
x0
lim |x|+1 |R(x)| = 0.
èu kie.n (b.1) du.o..c thoa man khi và ch khi + 1 > 0 (t
u.c
Hien nhien di
èu kie.n (b.2). Khi x th` ta co the viet
là > 1). Ta xet di
R(x)
const
xmn
(const 6= 0, m n Z).
èu kie.n (b.2) du.o..c thoa man khi và ch khi

Do do di
m n 1 > 0,
hay là
+ n m < 1.
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
465
Nhu. va.y, o. day ta se gia thiet ra`ng R(x) là hàm h

u.u ty khong co cu..c
diem > 0, R(0) 6= 0. Tch phan da.ng (6.28) ho.i tu. khi và ch khi
> 1
+ n m < 1
(kha tch ta.i 0).

(kha tch ta.i vo c`
ung),
t
u.c là
1 < m n 1.
(6.29)
Pn
- i.nh l
ong c
o c
ac cu..c diem > 0
D
y 6.2.3. Gia su. R =
l`
a h`
am h
u.u ty kh
Qm
ong nguyen sao cho
v`
a l`
a s
o thu..c kh
> 1,
(6.30)
+ n m < 1.
(6.31)
Khi d
o
I() =
R(x)xdx
R+
2i X
Res[R(z)z ; ai ],
1 e2i a
(6.32)
ac di.nh theo c
trong d
o z l`
a h`
am du.o..c x
ong th
u.c z = e ln z , ln z = ln |z| +
i arg z, 0 < arg z < 2.
Ch
u.ng minh. Da.t
f (z) = R(z)z
và xet tch phan
Z
I(R, ) =
f(z)dz
(R,)
trong do chu tuyen dong (R, ) (h`nh VI. 7)

òm
g
466

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
(1) doa.n [, R] (bò. I)

(2) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R},
(3) doa.n [R, ] (bò. II)
(4) du.ò.ng tròn (0, ) = {|z| = }.
Doi vo.i th`
u.a so da tri. cua hàm du.o.i dau
tch phan
H`nh VI.7
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
467
h(z) = z = eLn z = |z|ei arg z = |z|ei,

èu kie.n
ta se cho.n nhanh thoa man di
0 < arg z < 2.
èn
Hien nhien hàm z này chnh h`nh trong mi
D = C \ R+ ,
và do do hàm
f (z) = R(z)z ,
phan h`nh.
Tren bò. (I) cua nhat cat = 0 nen
h(x + i0) = h(x) = x > 0 (x > 0).
Bay giò. ta xet diem z (II). Khi z (II) th` z = x i0 (x > 0) và
= 2, và do do

h(x i0) = xei(2) h(z)z(II)
= h(x)e2i
(x > 0).
u.c v`
u.a viet suy ra ra`ng
T`
u. he. th

h(z)z(II) = e2i f (x).
Nhu. va.y
Z
(I)
(II)
f(z)dz =
f (x)dx,
(I)
f(z)dz = e
2i
Z
(I)
f (x)dx.

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
468
è tha.ng du. cho hàm f (z)

Bay giò. ap du.ng di.nh l
và chu tuyen (R, ) ta co
Z
Z
Z
Z
Z
f(z)dz = f(x)dx +
f (z)dz +
f (z)dz +
f (z)dz
(R,)
(I)
= 2i
(R)
(II)
(0,)
Res[f (z), ai ],
ai
vo.i R du lo.n và du be; hay là

Z
Z
Z
X
2i
f(x)dx +
f (z)dz +
f (z)dz = 2i
Res.
(1 e
(I)
(0,)
(R)
(6.33)
ai
Ta xet tch phan theo (R). Ta co

|f(z)| = |R(z) z | 6 const |z|+nm .
Do do
Z2
Z

f(z)dz 6 const R+nm Rd

0
(R)
= const 2 R+nm+1 0 (R )
èu kie.n (6.31).
theo di
Bay giò. ta xet tch phan theo (0, ).
Z

(0,)
Z2

f(z)dz 6 max |f (z)| +1 d
z(0,)
+1
= 2
max |f(z)| 0 ( 0)
z(0,)
èu kie.n (6.30).

theo di
Chuyen qua gio.i ha.n khi 0 và R t`
u. (6.33) ta thu du.o..c (6.32)
(de y
u.ng
ra`ng v` khong nguyen nen 1 e2i 6= 0). Di.nh l
y du.o..c ch
minh.
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
469
u.ng minh la n vie.c u

.ng du.ng
Bay giò. ta xet mo.t vài v du. minh ho.a cho ch
di.nh l
y 6.2.3.
I=
x1
dx,
1+x
0 < < 1.
Giai. Ta xet tch phan

Z
I(R, ) =
z 1
dz,
1+z
(R,)
trong do (R, ) là chu tuyen dong nhu. trong di.nh l

y 6.2.3.
Ta co
f(z) =
e(1) ln z
z 1
=
,
1+z
1+z
trong do ln z là nhanh chnh h`nh khi 0 < arg z < 2. Hàm f (z) co cu..c diem
do.n ta.i z = 1 vo.i tha.ng du. bàng
e(1) ln(1)
Res[f; 1] =
= e(1)i = ei .

0
(1 + z) z=1
è tha.ng du. ta co
Theo di.nh l
y co. ban v
Z
Z
Z
Z
Z
f(z)dz = f(x)dx +
f (z)dz +
f (z)dz +
(R,)
(I)
(R)
(II)
(0,)
= 2iei,
hay là
2i
(1 e
(I)
x1
dx +
1+x
Z
(0,)
(R)
= 2iei.
f (z)dz

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
470
Ta xet tch phan theo (0, ). Khi z (0, ) ta co z = ei, 0 6 6 2,

và
(0,)
Hien nhien khi > 0 th`

1

6 const .
6 2
1
0.
(0,)
Tu.o.ng tu.., khi z (R) ta co z = Rei , 0 6 6 2, và

Z
R1

6 const R1

6 2R
R1
(R)
và tat nhien
0 khi R .
(R)
Nhu. va.y, qua gio.i ha.n khi 0 và R ta co

Z 1
x
2i
dx = 2iei ,
)
(1 e
1+x
0
và do do
Z
2iei
2i
x1
dx =
= i
=
2i
i
1+x
1e
e e
sin
V du. 8. Tnh tch phan (theo ngha gia tri. chnh)

Z 1
x
dx, 0 < < 1.
I=
1x
(6.34)
Giai. Vie.c ap du.ng tru..c tiep di.nh l

y 6.2.3 là khong the du.o..c v` tren ban
tru.c R+ hàm du.o.i dau tch phan co cu..c diem do.n x = 1.
De tnh (6.34) ta xet tch phan
Z
e(1) ln
dz, R > 1,
I(R, ) =
1z
(R,)
òm:
trong do chu tuyen dong (R, ) (h`nh VI. 8) g
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
471
(1) doa. n thang [, 1 ];

(1, ) = {|z 1| = , Im z > 0},
(3) doa. n thang [1 + , R],
(4) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R};
(5) doa. n thang [R, 1 + ];
(e2i; ) = {|z e2i | = ,
Im z 6 0};
(7) doa. n thang [1 , ];
(8) du.ò.ng tròn (0, ) = {|z| = }.
H`nh VI. 8
àn bien (1) và (3) ta co

Hien nhien, tren cac ph

f(z)
z(1),(3)
x1
(xei)1
=
= f (x),
1 (xei)
1x
àn bien (5) và (7)

(tren (1) và (3) ta co = 0) và tren cac ph

f(z)z(5),(7) = e2i f (x).
è tha.ng du. ta co the viet
y co. ban v
Do do theo di.nh l
Z
ZR
n Z1
o
f(z)dz + (1 e2i)
f (x)dx +
f (x)dx +
(0,)
(1,)
f(z)dz +
Z
(e2i ,)
f (z)dz +
1+
f (z)dz = 0.
(*)
(R)
Bàng phu.o.ng phap u.o.c lu.o..ng tu.o.ng tu.. nhu. trong v du. 7 tch phan th
u.
àn den 0.
nhat và th
u. nam o. ve trai d
Ta xet tch phan theo (1, ). Ta.i lan ca.n diem z = 1 (bò. th
u. nhat) ta
co
z 1
1
=
+ h1 (z),
1z
z1

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
472
trong do h1(z) chnh h`nh ta.i diem z = 1. V`

1 z = ei,
dz = ieid
nen
Z
f(z)dz =
Zh
iei i
d +
ei
(1,)
Z
h1 [1 ei]ieid
0
= i +
h1 [1 ei]ieid i ( 0).
Tu.o.ng tu.. ta co
Z
2
Z
f(z)dz =
(e2i ,)
2
Z
h2 (z)dz,
e2i
(iei)d +
i
e
trong do h2(z) chnh h`nh ta.i diem z = e2i (diem 1 cua bò. du.o.i). Do do
Z
f(z)dz = ie2i + 0(), 0() 0 ( 0).
(e2i ,)
u. (*) và cac gia tri. gio.i ha.n v`

u.a thu du.o..c ta co
Bay giò. t`
(1 e2i)
x1
dx + i(1 + e2i ) = 0,
1x
ut ra
và t`
u. do r
I=
x1
dx = ctg.
1x
Trong di.nh l
y 6.2.3 ta ch xet tru.ò.ng ho..p khi là so thu..c khong nguyen.
Neu là so nguyen th` cac di
y 6.2.3 Z
khong còn ph`
u ho..p
n
u.a. Trong tru.ò.ng ho..p này 1 e2i = 0 và tch phan
c
ung bàng 0 (v`
(R,)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
473
àn mo.i tha.ng du. cua no bàng

l
uc này R(z)z là hàm h
u.u ty và tong toàn ph
0) và do do
Z
R(x)xdx =
0
!
0
àn tien hành theo mo.t

Do do de tnh tch phan da.ng (6.28) khi nguyen ta c
cach khac. Ta xet tch phan da.ng
Z
I = x(ln x)k+1 R(x)dx.
(**)
R+
trong do R (nguyen hoa.c khong nguyen), k là so nguyen > 0. Ta gia thiet
R(x) thoa man cac di
y 6.2.3. Khi do tch phan v`
u.a viet
èu kie.n (6.29) (v` th`
ho.i tu. khi và ch khi no thoa man cac di
u.a so (log x)k+1
khong anh hu.o.ng den tnh chat ho.i tu. cua tch phan).
Ta ch
u.ng minh di.nh l
y sau day
- i.nh l
ac gia thiet cua di.nh ly 6.2.3 v`
a l`
a s
o nguyen ta c
o
D
y 6.2.4. V
o.i c
he. th
u.c sau d
ay
(1)
R(x)xdx =
(2)
(6.35)
ai
Res[R(z)z ln z, ai],
1
R(x)x log xdx = Res[R(z)z ln z; ai]
2
X
Res[R(z)z ln z; ai].
i
(6.36)
ai
Ch
u.ng minh. Ta xet tch phan
I(R, ) =
R(z)z (ln z)k+1 dz,
(6.37)
(R,)
trong do (R, ) là chu tuyen da cho.n trong di.nh l

y 6.2.3 (h`nh VI. 7), z là
nhanh chnh h`nh cua hàm z trong (R, ) nha.n gia tri. du.o.ng o. bò. tren

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
474
cua nhat cat, log z là nhanh chnh h`nh cua logarit nha.n gia tri. du.o.ng cua
èn D ta co
bò. tren cua nhat cat. Khi do trong mi
ln z = ln |z| + i arg z,
0 < arg z < 2.
àn den
Tch phan theo (I) d
Z
R(x)x (ln x)k+1 dx.
àn den
Trong khi do tch phan theo (II) d
Z
R(x)x(e2i )(ln x + 2i)k+1dx.
Do do ta còn phai xet hai tch phan theo (R) và (0, ). Xet tch phan theo
(R). Neu z (R) th`
q
| ln z| = ln2 R + 2 6 (ln2 R + (2)2 )1/2 < const ln R,
| ln z|k+1 < const(ln R)k+1 .
(6.38)
Do do neu z (R) th`

|f(z)| = |R(z)z (ln z)k+1 | 6 const R (ln R)k+1 Rnm
(ln R)k+1
= const mn
R
èu kie.n (6.29) suy ra ra`ng
T`
u. do và di
Z
f (z)dz = 0.
lim
R
(R)
Tu.o.ng tu.., neu z (0, ) th`

| ln z| 6 const ln
(6.39)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
475
và

1 k+1
| log z|k+1 6 const log
và do do
lim
0
(0,)
f (z)dz = 0.
è tha.ng du. ta co
u. (6.37) và di.nh l
Nhu. va.y t`
y Cauchy v
Z
X
f(z)dz = 2i
Res[f (z), ai ],
lim
R,0
(R,)
ai
hay là
Z
R(x)x [(ln x)k+1 e2i (ln x + 2i)k+1 ]dx = 2i
Res[R(z); ai ].
ai
(6.40)
Ta xet cac tru.ò.ng ho..p rieng sau day
a) là so nguyen và k = 0. Khi do
2i
Res[R(z)z ln z; ai] = 2i
R(x)xdx,
và t`
u. do ta thu du.o..c (6.35)
b) Tru.ò.ng ho..p k = 1. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
2i
Res[R(z)z (ln z) ; ai ] = 4i
Z
0
và t`
u. do ta thu du.o..c (6.36).
R(x)x ln xdx + 4
Z
0
R(x)x dx,

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
476
Nh
a.n xet 6.2.3. Trong tru.ò.ng ho..p khi khong phai là so nguyen, bàng cach
da.t k = 0, t`
u.c (6.40) ta co
u. he. th
(1 e2i)
= 2i
R(x)x ln xdx 2ie2i
R(x)x dx
Res[R(z)z ln z; ai ].
(6.41)
è tch phan da.ng (**)

Ta xet tiep mo.t vài v du. v
I=
x1/2 ln x
dx
(x + 1)2
1
Giai. Trong tru.ò.ng ho..p này = , n = 0, m = 2, k = 0.
2
èu kie.n (6.29) du.o..c thoa man. T`
Do do di
u. cong th
u.c (6.41) ta co
2
12
dx
ln x
+ 2i
(x + 1)2
x 2
dx = 2iRes[f (z); 1].
(x + 1)2
V` diem z = 1 là cu..c diem cap hai nen

Res[f; 1] = lim [z 1/2 ln z]0
z1
1
1 1i
1 z 2
ln z + z 2
=
2 z
z
z=1
i
h 1 i
i
i +
= + i.
=
2 1
1
2
h
e thay ra`ng
T`
u. do d
Z
1
x 2 ln x
dx
= ,
(x + 1)2
Z
0

J=
Z
0
x 2
dx =
2
(x + 1)
2
ln x
dx.
(x + a)2 + b2
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
477
Giai. De tnh tch phan này ta cho.n chu tuyen nhu. trong di.nh l
y 6.1.3
(h`nh VI.9) và xet tch phan
Z
ln2 z
I(R, ) =
dz,
(z + a)2 + b2
(R,)
èu kie.n
trong do ln là nhanh chnh h`nh thoa man di
0 6 arg z 6 2,

f (z)z(I) =

f (z)z(II)
ln2 x
,
(x + a)2 + b2
(ln x + 2i)2
=
(x + a)2 + b2
ln2 x + 4i ln x 4 2
=
(x + a)2 + b2
è tha.ng du. ta thu du.o..c

u. di.nh l
Bay giò. t`
y co. ban v
Z
Z
Z
Z
+
+
+
=
(I)
(R)
(II)
(0,)
= 2i{Res[f; a + bi] + Res[f ; a bi]}.

e dàng thay ra`ng
Bàng cach su. du.ng cac u.o.c lu.o..ng (6.38) và (6.39) d
Z
Z
= lim
= 0.
lim
0
(0,)
R
(R)
Ta tnh tha.ng du. cua f ta.i cac cu..c diem do.n cua no. Ta co
[ln r + i( )]2
,
2bi
[ln r + i( + )]2
Res[f; a bi] =
,
2bi
Res[f; a + ib] =
b
trong do r = (a2 + b2 )1/2, = arctg .
a
(6.42)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
478

Do do qua gio.i ha.n khi 0 và R , t`
Z0
(ln x + 2i)2
dx +
(x + a)2 + b2
= 4i
ln2 x
dx =
(x + a)2 + b2
ln x
dx + 4 2
(x + a)2 + b2
dx
=
(x + a)2 + b2
4
( i ln r)
b
và
Z
ln(a2 + b2)1/2
b
ln r
ln x
=
arctg .
dx
=
2
2
(x + a) + b
b
b
a
6.2.6
M
o.t s
o v du. kh
ac
Trong thu..c te, de ap du.ng phu.o.ng phap tha.ng du. trong vie.c tnh cac tch
àn
phan (chu yeu là tch phan suy ro.ng) hoa.c ta phai du.a nh
u.ng tch phan c
.
è cac da.ng chnh tac da tr`nh bày tren day, hoa.c ta ap du.ng tru. c tiep
tnh v
cac phu.o.ng phap tu.o.ng tu.. cho cac tch phan vo.i da.ng da cho.
èu v`
Ta se neu mo.t vài v du. minh ho.a cho di
u.a noi.
V du. 11. Ta xet tch phan
J () =
ex
dx,
1 + ex
0 < < 1.
(6.43)
Giai.
è da.ng chnh tac. Hien nhien bàng phep the
a) Du.a tch phan (6.43) v
x
.
è da.ng
e = t ta se du a tch phan da cho v
Z
0
t1
dt.
1+t
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
479
Do là tch phan da nghien c

u.u trong v du. 7.
du.ng phu.o.ng phap tha.ng du. tru..c tiep. Ta xet hàm
b) Ap
f(z) =
ez
1 + ez
H`nh VI.9
àn ao 2i nen hàm f (z) ch thay doi
V` hàm ez là tu
y thu
mo.t th`
u.a so e2i khi z nha.n gia tri. so 2i. Do do ta se cho.n chu tuyen tch
phan là chu vi h`nh ch
u. nha.t vo.i cac dnh là R, R, R + 2i, R + 2i (h`nh
VI. 9). Trong h`nh ch
u. nha.t do hàm f (z) co cu..c diem do.n z = i vo.i tha.ng
du. bàng
ei
Res[f; i] =
= ei .

z
0
(1 + e ) z=i
y Cauchy ta co
Theo di.nh l
Z
Z
Z
Z
f(z)dz +
f(z)dz +
f (z)dz +
f (z)dz = 2iei.
(I)
(II)
f(z)dz =
(III)
ZR
(IV )
ex
dx,
1 + ex
(I)
(III)
f(z)dz =
ZR
+R
e(x+2i)
dx = e2i
1 + ex+2i
ZR
ex
dx.
1 + ex
(6.44)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
480
Tren doa.n (II) ta co z = R + iy, 0 6 y 6 2 nen

e(R+iy)
eR

|f |z(II) =
6

1 + eR+iy
eR 1
và do do
Z

e(1)R
eR

= 2
f(z)dz 6 2 R
0(R ) (v` < 1).

e 1
1 eR
(II)
C
ung tu.o.ng tu.., tren doa.n (IV) ta co
e(R+iy)
eR

|f|z(IV ) =
6

1 + eR+iy
1 eR
và do do
Z

eR

f(z)dz 6 2
0(R ) (v` > 0).

1 eR
(IV )
Nhu. va.y neu 0 < < 1 th` qua gio.i ha.n khi R t`
u. (6.44) ta co
Z x
Z x
e
e
dx e2i
dx = 2iei
x
1+e
1 + ex
hay là
Z
ex
dx
=
1 + ex
sin

I=
Z1
xp(1 x)1p
dx,
(1 + x)3
(1 < p < 2).
(6.45)
àu tien ta
y thuyet tha.ng du. tnh tch phan này, d
Giai. De ap du.ng l
.
.
thac trien giai tch hàm du o i dau tch phan ra ma.t phang ph
u.c. Gia su.
e dàng thay ra`ng thac trien giai tch
D = C \ [0, 1]. D
F (z) =
z p (1 z)1p
(1 + z)3
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
481
èn D
cua hàm du.o.i dau tch phan co hai diem re nhanh là 0 và 1 và trong mi
ta co the tach nhanh chnh h`nh cua hàm giai tch F (z). Ta se tach nhanh
chnh h`nh f (z) cua F (z) sao cho f(z) > 0 khi z o. bò. tren cua nhat cat
[0, 1].
Khi z = x + i0, 0 < x < 1 thuo.c bò. tren cua nhat cat

xp (1 x)1p
f (x + i0) = f (z)zI =
(1 + x)3
= f (x) > 0,
0 < x < 1.
Ta t`m gia tri. f(x i0). Khi diem z = x i0 o. bò. du.o.i cua nhat cat, ta co:
z p (1 z)1p = |z|p |1 z|1pei{p1 +(1p)2 } ,
1 = arg z,
2 = arg(z 1),

trong do là du.ò.ng cong noi diem thuo.c bò. I vo.i diem z D. Neu z II =
x i0 (0 < x < 1) th`
1 = 2,
2 = 0,
và do do
z p (1 z)1p = e2pi [xp(1 x)1p ].
T`
u. do suy ra ra`ng

f (z)
2pi x
zII
=e
(1 x)1p
(1 + x)3
Bay giò. ta xet tch phan

I(R, ) =
f(z)dz,
(R,)
trong do chu tuyen dong (R, )

òm:
(H`nh VI. 10) g
H`nh VI. 10

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
482
(1) du.ò.ng tròn (0, ) = {|z| = };

(2) bò. (I) cua nhat cat [, 1 ]
(3) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z 1| = };
(4) bò. (II) cua nhat cat [, 1 ];
(5) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R, R > 1}.
è tha.ng du. ta co
y Cauchy v
Theo di.nh l
Z
(R,)
Z1
Z
2pi
f(z)dz + (1 e )
f (x)dx +
(0,)
f (z)dz +
(1,)
f (z)dz
(R)
= 2iRes[f, 1].
Ta co
1
lim {z p(1 z)1p }00
2! z1
= p(p 1)2p2 epi ,
Res[f ; 1] =
và nhu. va.y

Z
2pi
+(1 e
Z1
Z
)
f (x)dx +
(0,)
(1,)
= ip(p 1)2p1 epi .
(6.46)
(R)
Ta xet tch phan theo (0, ). V` z (0, ) nen z = ei, 0 6 6 2, do do

Z

(0,)
Z2 p(1 + )1p

d 6 const p+1 .
6
3
(1 )
0
T`
u. do suy ra ra`ng
lim
0
(0,)
f (z)dz = 0 (v` p > 1).
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
C
ung tu.o.ng tu.. ta co
lim
0
(1,)
f(z)dz = 0,
483
p < 2.
Ta xet tch phan theo (R). V` z (R) nen z = Rei , 0 6 6 2 và do

do
Z Z2 Rp (1 + R)1p
1

Rd 6 const 0 (R ).

6
3
(R 1)
R
0
(R)
T`
u. cac u.o.c lu.o..ng này và (6.46) trong gio.i ha.n khi 0 và R ta co
(1 e2pi )
Z1
xp (1 x)1p
dx = ip(p 1)2p1 epi
(1 + x)3
hay là
Z1
xp(1 x)1p
dx = ip(p 1)2p1 epi
(1 + x)3
hay là
Z1
xp(1 x)1p
ip(p 1)2p1 epi
dx
=
=
(1 + x)3
1 e2pi
(nhan tu. và ma u so vo.i epi )

=
p(1 p)
sin p
2p+2
x
Nh
a.n xet 6.2.4. Ta nha.n xet ràng bàng phep the
= t tch phan (6.45)
1x
è tch phan da nghien c
se du.o..c du.a v
u.u trong 5 (tch phan da.ng (6.28)).
I=
Z+1
1
(1 + x)p(1 x)1p
dx,
1 + x2
1 < p < 2.

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
484
Giai. Ta k
y hie.u
D = C \ [1, +1]
èn
ma.t phang vo.i nhat cat theo doa.n [1, +1] co hai bò. (I) và (II), trong mi
D ta tach nhanh chnh h`nh cua hàm
f (z) =
(1 + z)p (1 z)1p
1 + zp
là thac trien giai tch hàm du.o.i dau tch phan ra toàn ma.t phang. Ta cho.n
èu kie.n
nhanh chnh h`nh f(z) thoa man di
f(z) > 0
khi z thuo.c bò. tren cua nhat cat [1, +1] và do do

(1 + x)p (1 x)1p
f (x + i0) = f (z)z(I) =
1 + x2
= f (x) > 0, 1 < x < 1,

f(x i0) = f (z)
= e2pif (x).
z(II)
Ta xet tch phan

I(R, ) =
f (z)dz,
(R,)
òm:
trong do (R, ) là chu tuyen dong, g
(1) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z + 1| = };
(2) bò. (I) cua nhat cat: (I) = [1 + , 1 ];
(3) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z 1| = };
(4) bò. (II) cua nhat cat: (II) = [1 + , 1 ];
(5) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R > 1}.
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
485
è tha.ng du. ta co
Theo di.nh l
y Cauchy v
Z
f(z)dz =
(R,)
f(z)dz + (1 e2pi)
(1,)
f(z)dz +
(1,)
Z1
f (x)dx
1+
f (z)dz
(R)
= 2i{Res[f; i] + Res[f ; i]} = 2i
Resf.
(6.47)
Ta tnh tha.ng du.

(1 + z)p (1 z)1p

.

2z
z=i
Bàng cach tnh cac gia tri. cua hàm lu
y th`
u.a (1 + z)p (1 z)1p ta.i cac
e dàng thay ra`ng
diem z = i và z = i, d
h i
2 i p
e 2 4
Res[f; +i] =
2i
h i
2 i p +
Res[f; i] =
e 2 4
2i
và t`
u. do ta co the viet (6.47) du.o.i da.ng
Res[f; i] =
(1 + x)p(1 x)1p
dx+
1 + x2
1+
Z
f(z)dz +
f (z)dz =
f(z)dz + (1 e2pi)
(1,)
(1,)
Z1
(R)
h i
h 3 i
o
n i p
i p
+
= 2 e 2 4 e 2 4
e dàng thay ra`ng
V` 1 < p < 2 nen d
Z
Z
lim
f(z)dz = lim
0
(1,)
0
(1,)
f (z)dz = 0.
(6.48)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
486
Ta xet tch phan
àn den 0
f (z)dz. Hien nhien tch phan này khong d
(R)
khi R . Do do, de xet tch phan theo (R) ta d`

ung di.nh ngha 6.1.2 và
he. qua 6.1.2. Ta co
1
Res[f ; ] =
2i
f (z)dz,
(R)
và do do
Z
f (z)dz = 2iRes[f ; ].
(R)
Ta tnh tha.ng du. Res [f ; ]. Ta co

Res[f ; ] = lim zf(z)
z
àn tnh gio.i ha.n cua modun và acgumen cua

và de tnh gio.i ha.n do, ta c
zf(z).

1 p
1 1p

1 + 1
z
z
= 1.
a) lim |z| |f(z)| = lim
1
z
z

1 + 2
z
.
b) Tnh lim [arg zf(z)]. V` gio i ha.n cua hàm chnh h`nh khong phu. thuo.c
z
àn den gio.i ha.n nen trong tru.ò.ng ho..p này ta cho z d
àn den
vào hu.o.ng d
.
.
.
.
.
theo hu o ng du o ng cua tru.c thu. c. Ta co
lim arg[zf(z)] = lim {arg z + p arg(1 + z) + (1 p) arg(1 z) + arg(1 + z 2)}
= 0 + 0 + (1 p)() + 0 = (p 1).
Do do
lim zf (z) = e(p1)i = epi
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
487
và t`
u. do suy ra
Res[f; ] = epi ,
Z
f(z)dz = 2iepi.
(6.49)
(R)
u. (6.48) và (6.49) ta thu

Chuyen qua gio.i ha.n khi 0 và R , t`
du.o..c
h i
h 3 i
o
n i p
i p
+
2
4
2
4
2 e
e
+ 2iepi
I=
2pi
h i1 e h i
o
n i p +
i p +
2 4 e 2 4
+ 2i
2 e
pi epi
i
e
1
2 sin p +
2
4
sin p

I=
Z1
xp(1 x)1p
dx,
2+x
1 < p < 2.
Giai. Gia su.

f (x) =
xp(1 x)1p
2+x
Hàm f(x) du.o..c cho tren doa.n (0, 1) R co the thac trien giai tch ra
toàn ma.t phang ph
u.c và thac trien giai tch cua no, hàm
F (z) =
z p(1 z)1p
2+z
co hai diem phan nhanh là z = 0 và z = 1.

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
488
èn D ta co the tach nhanh chnh

Gia su. D = C \ [0, 1). Khi do, trong mi
h`nh cua hàm giai tch F (z). Ta se cho.n nhanh chnh h`nh f (z) thoa man
èu kie.n
di
f (z) > 0
khi z thuo.c bò. tren I cua nhat cat (0, 1) và do do

xp(1 x)1p
f (z)z(I) = f (x) =

2+x
e dàng thay ra`ng
Ta t`m gia tri. cua f (z) o. bò. du.o.i (II) cua nhat cat (0, 1). D

xp (1 x)1p
f(z)z(II) = e(1p)2i
2+x
(1p)2i
=e
f (x).
Ta xet tch phan
I(R, ) =
f (z)dz,
(R,)
òm:
trong do (R, ) là chu tuyen dong g
.
.
(1) du ò ng tròn (0; ) = {|z| = };
(2) bò. (I) cua nhat cat (0, 1);
(3) du.ò.ng tròn (1, ) = {|z 1| = };
(4) bò. (II) cua nhat cat (0, 1);
(5) du.ò.ng tròn (R) = {|z| = R, R > 2}.
e dàng thay ra`ng tch phan theo cac du.ò.ng tròn (0, ) và (1, ) d
èu
D
àn den 0 khi 0. Do do theo di.nh l
d
y Cauchy ta co
2pi
(1 e
Z1
0
I
xp (1 x)1p
dx = 2iRes[f; 2]
f (z)dz
2+x
(R)
I
2 p
= 6i
epi +
f (z)dz.
3
(R)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
Doi vo.i tch phan
489
f(z)dz ta co the viet
(R)
f(z)dz = 2iRes[f ; ].
(R)
àn tnh Res[f; ]. De làm vie.c do, ta xet hàm

Do do ta c

1 1p
1
z
F (z) =
2
1+
z
Hien nhien do là mo.t hàm da tri.. Ta se xet nhanh f (z) cua hàm F (z) sao
àn den 1 khi z . Doi vo.i nhanh do ta co
cho nhanh do d

1 1p
i
h
1
1 (1 p)(p) 1
z
.
.
.
= 1 (1 p) +
2
z
2!
z2
1+
z
h
i
2 2 2
1 +
+ ...
z
z
1
= 1 [(1 p) + 2] + . . .
z
T`
u. do suy ra ràng
c1 (f ) = 3 + p,
(he. so cua 1/z).
Ta nha.n xet them ràng
a) |f| = |f |;
b) arg f (z) 6= arg f (z).
Tha.t va.y, khi z theo R+ ta co
z p (1 z)1p
(1 p)
arg
2+z

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
490
trong khi do
arg f (z) 0
u. do suy ra ra`ng tren ban tru.c R+
khi z theo R+ v` lim f (z) = 1. T`
ta co
f(z) = ei(1p) f (z)
u.a viet d
y duy nhat, bieu th
u.c v`
ung cho toàn ma.t phang. Do
và theo di.nh l
do
c1 (f ) = (p 3)ei(1p)
và
Z
f (z)dz = +2i(p 3)ei(1p) .
(R)
Nhu. va.y khi 0 và R ta co

2 p
2pi
(1 e )J = 6i
epi 2i(p 3)ei(1p)
3
hay là
J=
6.2.7
2 p i
h
p33
.
sin p
3
i
T`m t
ong cua chu
o
y thuyet tha.ng du. còn du.o..c ap du.ng de khao sat tong

Cac phu.o.ng phap cua l
cac chuo i. Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p, vie.c do thu.ò.ng du..a tren cac di.nh l
y
sau day:
- i.nh l
D
y 6.2.5. Gia su.
R(z) =
Pn (z)
Qm (z)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
o.i c
ac cu..c diem kh
l`
a h`
am h
u.u ty v
ong
(zk 6 Z, k = 1, 2, . . . , p) v`
a gia su. m > n + 2.
Khi d
o
X
R(n) =
p
X
<n<
491
nguyen
z1 , z2, . . . , zp
Res[R(z)ctgz; zk ].
(6.50)
k=1
Ch
u.ng minh. Ta xet tch phan
Z
I(n) =
R(z)ctgzdz;
n = 0, 1, 2, . . . ,
(n)
trong do (R) là bien cua h`nh vuong vo.i tam ta.i goc to.a do. vo.i cac dnh ta.i

1
(1, i)
n+
2
àn trong cua no (h`nh VI.11).
sao cho cac diem z1 , z2, . . . , zp thuo.c ph
H`nh VI.11
Ta se ch
u.ng minh ra`ng lim I(n) = 0. V` ma u so cua R(n) co ba.c cao
n
ho.n ba.c tu. so hai do.n vi. nen
|R(z)| 6 const
1
|z|2
và do do
const
const
6

2
1
n2
n+
2
max |R(z)| 6
z(n)
(6.51)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
492
Bay giò. ta xet |ctgz| tren (n). Tren cac ca.nh song song vo.i tru.c ao ta co

h
i
1

cos n +
+ iy

2
|ctgz|zDn An ,Bn Cn =
i
h
1

+ iy
sin n +
2
sin iy ey ey

=
= y
< 1,
y
cos iy
e +e
còn tren cac ca.nh song song vo.i tru.c thu..c th`
|ctgz|zAn Bn,Cn Dn

h

1 i

cos nx i n +

2
6
=
h

1 i

sin nx i n +
2

1
ch n +
1 + e(2n+1)
2
6
=
1
1 e(2n+1)
sh n +
2
1 + e
e + 1
6
=
1 e
e 1
u.c
(o. day ta da su. du.ng cac bat dang th
ey + ey
|eiz | + |eiz |
=
= chy
2
2
| sin z| > |shy|).
| cos z| 6
Nhu. va.y vo.i mo.i z (n) ta co

|ctg z|z(n) 6
e + 1
,
e 1
và do do t`
u. (6.51) và (6.52) suy ra
e + 1 const
|I(n)| 6
4(2n + 1)
e 1
n2
const
0 (n ).
6
n
(6.52)
y thuyet tha.ng du.

6.2. Mo.t so u
.ng du.ng cua l
493
è tha.ng du. ta co
Nhu.ng ma.t khac, theo di.nh l
y v
I(n) = 2i
n
nX
Res[R(z)ctgz; k] +
p
X
Res[., zk ]
(6.53)
k=1
trong do z = 0, 1, 2, . . . , n là cu..c diem cua ctgz.

Hien nhien ràng
Res[R(z)ctgz; k] =
1
R(k)
và do do t`
u. (6.53) ta co
I(n) = 2i
n
X
R(k)
n
p
X
Res[R(z)ctgz; zk ].
u.c phai ch
u.ng minh.
Qua gio.i ha.n khi n ta thu du.o..c cong th
- i.nh l
ac gia thiet cua di.nh ly 6.2.5 ta c`
D
y 6.2.6. V
o.i c
on c
o
X
(1) R(n) =
<n<
p
X
k=1
i
h R(z)
; zk .
Res
sin z
(6.54)
Ch
u.ng minh.
C
ung nhu. trong ch
u.ng minh di.nh l
y 6.2.5, ta xet tch phan
Z
R(z)dz
, (n) = chu vi h`nh vuong An Bn Cn Dn , và hien nhien
I(n) =
sin nz
(n)
ra`ng
I(n) = 2i
n
n1 X
(1) R(k) +
p
X
k=1
Res
io
h R(z)
; zk .
sin z
.
..
`
àn ch
Ta c
1u ng minh rang In 0 khi n . De làm vie.c do, ta se u o c

lu.o..ng
khi z bien thien tren cac ca.nh h`nh vuong An Bn Cn Dn .
sin z
Tren cac ca.nh song song vo.i tru.c ao ta co
1
1
1
1

=
=
<1

=

i
h
1
sin z
cos iy
chy
+ iy
sin n +
2

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
494
(v` chy khong bi. cha.n khi y tang !) còn tren cac ca.nh song song vo.i tru.c
thu..c th`

1
1

< 1.

i 6
h
1
1
i
sin n +
sh n +
2
2
T`
u. do suy ra ra`ng lim I(n) = 0 và ta thu du.o..c cong th
u.c (6.54).
n
V du. 16. T`m tong cua chuo i
X
<n<
1
;
(a + n)3
a 6 Z.
Giai. Da.t
R(z) =
1
(a + z)2

y 6.2.5 ta co
h
i
1
1 X
1
= Res
ctgz; a .
<n< (a + n)2
(a + z)2
V`
h 1 i
+ ...
sin2 a
ctgz = ctg(a) + (z a)
nen
i
h ctgz
;
a
=
2
(a + z)
sin2 a
Res
và do do
X
<n<
2
1
=
(a + n)2
sin2 a
V du. 17. T`m tong cua chuo i

X
<n<
(1)n
;
(n + a)2
a 6 Z.
6.3. Hàm nguyen và hàm phan h`nh
495
Giai. Da.t
R(z) =
1
,
(z + a)2

y 6.23 ta co
i
h
(1)n
1 X
1
,
a
.
=
Res
<n< (a + n)2
(z + a)2 sin z
e dàng thay ra`ng
D
Res[.; a] =
cos a
sin2 a
và do do
X
<n<
6.3
6.3.1
2 cos a
(1)n
=
(a + n)2
sin2 a
H`
am nguy
en v`
a h`
am ph
an h`nh
at trong
H`
am ph
an h`nh. B`
ai to
an Cousin th
u. nh
m
a.t ph
ang ph
u.c
ràng hàm do.n tri. du.o..c go.i là h`

am ph
an h`nh neu trong toàn ma.t
Ta lu.u y
phang (co the tr`
u. diem ) no ch co cac diem bat thu.ò.ng là cu..c diem (xem
4.3.5).
Hàm phan h`nh co the co mo.t so h
u.u ha.n hoa.c vo ha.n cac cu..c diem. Neu
no co vo so cu..c diem th` cac cu..c diem khong the co diem tu. trong C v` diem
tu. do là diem bat thu.ò.ng nhu.ng khong co la.p và trong mo.i tru.ò.ng ho..p no
èu do trai vo.i di.nh ngha hàm phan h`nh.
khong phai là cu..c diem. Di
Bay giò. ta xet cac du.ò.ng tròn Cn và Cn+1 vo.i ban knh bàng n và n + 1
èu da noi tren suy ra ràng gi
tu.o.ng u
.ng. T`
u. di
u.a cac du.ò.ng tròn này ch co
èu do ch
mo.t so h
u.u ha.n cu..c diem cua hàm phan h`nh. Di
u.ng to ra`ng cac
cu..c diem co the danh so theo th
u. tu.. khong giam doi vo.i mo dun cua ch
ung
|a1| 6 |a2| 6 6 |an | 6
496

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
và khi do lim an = .

n
Gia su. f là hàm phan h`nh và an là mo.t trong cac cu..c diem cua no. Ta
k
y hie.u
gn (z) = e
gn
1
z an
àn chnh cua khai trien Laurent ta.i lan ca.n diem an .
là ph
u.u bài toan Cousin th
u. nhat trong ma.t
Bay giò. ta chuyen sang nghien c
phang ph
u.c.
Gia su. {an } là ta.p ho..p dong cac diem co la.p cua C. Doi vo.i mo i diem an
ta xac di.nh hàm da.ng
gn (z) =
mn
X
ak,n
k=1
1 k
z an
(6.55)
(do là nh
u.ng da th
u.c doi vo.i 1/(z an )).
ay x
ac di.nh h`
am ph
an
Bài toan Cousin th
u. nhat du.o..c da.t ra nhu. sau. H
.
.
.
.
.
àn chnh tu o ng u
h`nh f trong C sao cho f c
o cu. c diem ta.i an v
ng gn (z)
o i ph
.
ta.i c
ac cu. c diem d
o, c`
on h`
am f gn (z) th` chnh h`nh ta.i c
ac diem an .
u.u ha.n (v du. m) th` hàm nhu. the se là, chang
1. Neu so cu..c diem an là h
ha.n
f (z) =
m
X
n=1
gn
e
1
.
z an
2. Gia su. so cu..c diem cua hàm f là vo ha.n. De tr`nh bày lò.i giai cua bài
àu tien ta c
àn quy u.o.c hieu su.. ho.i tu.
toan Cousin trong tru.ò.ng ho..p này, d
cua chuo i cac hàm phan h`nh.
- i.nh ngha 6.3.1. Chuo i cac hàm phan h`nh du.o..c go.i là h
o.i tu. (tu.o.ng u
.ng:
D
èu) tren ta.p ho..p M neu ch mo.t so h
h
o.i tu. d
u.u ha.n cac so ha.ng cua no co
cu..c diem tren M và sau khi cat bo cac so ha.ng ay th` chuo i h
o.i tu. (tu.o.ng
èu) tren M.
u
.ng h
o.i tu. d
497
òn ta.i lò.i giai cua bài toan

è su.. t
u.ng minh di.nh l
Bay giò. ta se ch
y v
òn ta.i hàm
Cousin th
u. nhat trong ma.t phang ph
u.c, t
u.c là ch
u.ng minh su.. t
àn chnh tu.o.ng u
phan h`nh vo.i cac cu..c diem và ph
.ng cho tru.o.c.

- i.nh l
at
a d
ay diem r`
o.i ra.c b
D
y 6.3.1. (Mittag-Leffer) Gia su. an n=1 l`
k`y cua C
1
0 6 |a1| 6 |a2| 6 6 |an | 6 . . . lim an = v`
a gn (z) = e
gn
n
z an
at k`y cua
l`
a d
ay c
ac da th
u.c b
1
,
z an
n = 0, 1, 2, . . .
òn ta.i h`
Khi d
o t
am ph
an h`nh f c
o cu..c diem ta.i mo.i an (v`
a c
ung ch ta.i
àn chnh gn (z) tu.o.ng u
c
ac diem
ac ph
.ng.
ay) v
o.i c
Ch
u.ng minh. 1. Khong giam tong quat, ta co the cho ra`ng an 6= 0 v` thay
àn chnh cua f ta.i diem
cho f ta co the xet hàm f g0 , trong do g0 là ph
z = 0.
èn Dn = C \ {an }, do do co the khai trien
Hàm gn (z) chnh h`nh trong mi
.
gn (z) thành chuo i lu
y th`
ua
(n)
(n)
(n)
gn (z) = a0 + a1 z + + ak z k + . . .
(6.56)
Chuo i (6.56) ho.i tu. trong h`nh tròn {|z| < |an |}. Ta cho.n mo.t day

P
èu tren
n n=1 , n > 0 sao cho chuo i
n ho.i tu.. V` chuo i (6.56) ho.i tu. d
t`
u.ng compac cua h`nh tròn {|z| < |an |}, n > 0, mn N sao cho khi
1
|z| < |an | ta co
2
mn

X

(n)
ak z k < n .
(6.57)
gn (z)
k=1
Ta da.t Pn (z) =
mn
P
(n)
ak z k và xet chuo i
k=1
X
n>1
|gn (z) Pn (z)|.
(6.58)
498

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
èu tren t`
Ta se ch
u.ng to ra`ng chuo i (6.58) ho.i tu. d
u.ng compac K C
theo ngha cua di.nh ngha (6.55). Tha.t va.y, ta.p ho..p K C bat k`
y luon
`
luon co the xem là nam trong h`nh tròn {|z| < R}, R > 0 nào do. Ta k
y
.
.
àu t`
èu na`m
hie.u N(R) + 1 là ch so mà bat d
u do tat ca cac cu. c diem an d
ngoài h`nh tròn vo.i ban knh gap doi:
|an | > 2R |an |/2 > R n > N(R),
(6.59)
và xet chuo i

X
[gn (z) Pn (z)].
(6.60)
n>N (R)+1
|a |
èu thoa man di
èu kie.n (6.59): n >
Tat ca cac cu..c diem cua chuo i (6.3.6) d
2
n
|an | o
R; và do do h`nh tròn {|z| < R} na`m trong mo.i h`nh tròn |z| <
.
2
èu kie.n (6.57) ta co the khang di.nh ràng |gn (z) Pn (z)| < n neu
Do di
èu trong
|z| < R và n > N(R). T`
u. do suy ra ra`ng chuo i (6.3.6) ho.i tu. d
h`nh tròn |z| < R và do do tren K; và tong N (z) cua no là hàm chnh h`nh
tren K. T`
u. do suy ra ra`ng tong f cua (6.58) khac vo.i N (z) mo.t hàm h
u.u
NP
(R)
àn chnh
ty
[gk (z) + Pk (z)] vo.i cac cu..c diem a1 , a2, . . . , aN (R) vo.i cac ph
k=1
tu.o.ng u
.ng gk (z), k = 1, 2, . . . , N (R). Do do trong K hàm f co cac cu..c diem
àn chnh tu.o.ng u
cho tru.o.c và ph
.ng cho tru.o.c.
V` K là compac bat k`
y nen f là hàm phan h`nh và trong C no co cac cu..c
àn chnh tu.o.ng u
diem và ph
.ng cho tru.o.c.
èu kie.n
2. Hien nhien hàm f(z) ch là mo.t trong cac hàm thoa man cac di
.
.
.
cua bài toan. Bay giò ta ch
u ng to ra`ng lò i giai tong quat cua bài toan co
e n du.o.i da.ng
the bieu di
X
f(z) = h(z) +
[gn (z) Pn (z)],
(6.61)
n1
trong do h(z) là hàm nguyen, Pn (z) là nh

u.ng da th
u.c nào do. De ch
u.ng
àn 1 v`
minh, ta ap du.ng ph
u.a ch
u.ng minh de xay du..ng hàm (z) co cu..c
àn chnh tu.o.ng u
diem và ph
.ng cua hàm f (z).
499
Ta co
(z) =
[gn (z) Pn (z)].
n>1
Hien nhien hie.u f(z) (z) = h(z) chnh h`nh trong C, do do h là hàm
nguyen. T`
u. do suy ra ra`ng
f (z) = h(z) + (z) = h(z) +
[gn (z) Pn (z)].
n>1
òn ta.i ch
u.ng minh là di.nh l
Di.nh l
y Mittag-Leffter v`
u.a ch
y t
u. khong cho
è vie.c cho.n cac da th
ta mo.t lu.o..ng thong tin nào v
u.c hie.u chnh Pn và hàm
nguyen h(z). Ta se su. du.ng phu.o.ng phap Cauchy de ch
u.ng minh mo.t di.nh
l
y co tnh chat kien thiet ho.n sau day.
- i.nh l
o.ng tr`
on
D
y 6.3.2. (Cauchy) Gia su. tren he. du.`
n = {|z| = rn , r1 < r2 < < rn < . . . , rn }
o.i z m , t
a v
o.i mo.i
o h`
am ph
an h`nh f t
ang kh
ong nhanh ho.n so v
u.c l`
n`
ao d
z n (n = 1, 2, . . . )
|f (z)| A|z|m,
A const.
(6.62)
o c
o the l
ay c
ac h`
am Pn v`
a h trong khai trien (6.61) l`
a nh
u.ng da
Khi d
th
u.c b
a.c kh
ong vu.o..t qu
a m.
Ch
u.ng minh. Gia su. hàm f co cac cu..c diem là a1 , a2, . . . , an , . . . . Ta co di.nh
diem z C t`
uy y
khac vo.i cac cu..c diem cua f và gia su. N ch
u.a diem z o.
ben trong. Ta xet hàm
F (z) =
f ()

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
500
Hàm F (z) chnh h`nh khap no.i trong N tr`

u. diem = z và cac cu..c diem
a1 , a2, . . . , aN cua hàm f. Ta xet tch phan
Z
1
f ()
d
2i
z
N
e dàng thay ràng

D
1
1 1
z
z m+1
zm
1
1
=
+
+
+
,
=
z
1 z
2
m+1 z m+1
và do do
Z
Z
h1
1
z
z m+1 i
zm
1
f()
1
d =
d
f () + 2 + + m+1 +
2i
z
2i

z m+1
N
hay là
1
2i
f()
1
d
z
2i
Z X
Z
m
zk
f () d
z m+1
f ()d =
k+1
2i
( z) m+1
k=0
1
Tnh tch phan
2i
(6.63)
f ()
d. Ta co
z
Res[F (); z] = f (z).

Bay giò. tnh Res[F (); ak ], k = 1, 2, . . . , N . V` ta.i lan ca.n diem ak hàm
f co da.ng
f (z) = gk (z) + k (z),
trong do k (z) chnh h`nh ta.i diem ak , do do
Res[F ; ak ] = gk (z).
T`
u. do suy ra
1
2i
Z
N
X
f ()
d = f(z)
gn (z).
z
(N )
(6.64)
501
Bay giò. ta tnh cac tch phan da.ng

Z
1
f ()
d.
2i
k+1
N
Bàng cach ap du.ng cong th

u.c tch phan doi vo.i da.o hàm cap cao ta.i diem
z = 0, t`
u. cong th
u.c (6.64) ta co
Z
(k)
f (k) (0) X gn (0)
f()
1
k = 0, 1, 2, . . . , m,
d
=
2i
k+1
k!
k!
(N )
và t`
u. do suy ra
Z X
m
m
m
(k)
X
1
zk
f (k) (0) k X X gn (0) k
z
z
f()d =
2i
k+1
k!
k!
k=0
k=0
k=0
(
)
N
N
X
= h(z)
Pn (z)
(N )
trong do
h(z) =
m
X
f (k) (0)
k=0
k!
zk ,
Pn (z) =
m
(k)
X
gn (0)
k=0
k!
zk .
(6.65)
Nhu. va.y, t`
Z
X
f()
z m+1
d
=
f
(z)
h(z)
(gn Pn ).
2i
( z)m+1
(N )
è còn la.i là u.o.c lu.o..ng tch phan o. ve trai. Ta co

Van d
Z
z m+1
d
f ()
RN (z) =
m
2i
( z)
N
èu kie.n (6.25) ta thu du.o..c

và do do su. du.ng di
A|z|m+1
rN |z|
èu tren compac bat
Do do RN (z) 0 khi N và su.. ho.i tu. do là d
ày du.
k`
y. Di.nh l
u.ng minh d
y du.o..c ch
|RN (z)| 6

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
502
u.ng minh co u
.ng du.ng quan tro.ng vie.c
V du. 1. Di.nh l
y Cauchy v`
u.a ch
khai trien hàm phan h`nh thành cac phan th
u.c toi gian. Ta xet v du. sau
f (z) = ctgz =
cos z
sin z
Hàm phan h`nh f co cac cu..c diem do.n ta.i zk = n (n Z) vo.i tha.ng du.
là
Res[f ; n] = 1.
Ta se ch
u.ng minh ràng hàm f bi. cha.n tren he. cac du.ò.ng tròn
n

1 o
.
n = |z| = n +
2
y nen trong mo i bang n < Re z <
V` f (z) là hàm tu
àn ch
(n + 1) hàm do nha.n nh
u.ng gia tri. nhu. nhau. Do do ta ch c
u.ng minh
èn D là bang 0 6 Re z 6 tr`
no bi. cha.n trong mi
u. di cac nu.a h`nh tròn
|ctg z| 6
|eiz | + |eiz |
ey + ey
=
||eiz | |eiz ||
|ey ey |
Do do khi y > 1:
|ctg z| 6
1 + e2y
1 + e2
<
,
1 e2y
1 e2
|ctg z| 6
1 + e2
1 + e2y
<
1 e2y
1 e2
và khi y < 1
àn còn la.i cua mi

èn dang xet khi 1 6 y 6 1 th` hàm |ctg z| bi.
Trong ph
cha.n v` no lien tu.c.
èn D và do do ta co the lay m = 0. T`
u.
Nhu. va.y |ctg z| bi. cha.n trong mi
ung suy ra ràng hàm ctg z bi. cha.n trong toàn ma.t phang cat bo cac h`nh
do c
tròn {|z n| < r, n Z}.
Tha.ng du. cua f ta.i cac diem ay ba`ng
gn (z) =
1
,
zn
n Z.
503
u.ng da th
Cac da th
u.c Pn (trong cong th
u.c (6.65)) là nh
u.c ba.c khong qua
m = 0:
Pn (z) = gn (0) =
1
,
n
n 6= 0.
T`
u. do r
ut ra
1
ctg z = +
z
X
<n<,n6=0
1
1
+
.
z n n
(6.66)
èu trong ph
àn bi. cha.n t`
Chuo i (6.66) là chuo i ho.i tu. d
uy y
cua ma.t phang
àn do. Tha.t va.y,
|z| < R sau khi v
u.t bo cac so ha.ng ch
u.a cu..c diem trong ph
ta co

z
1
R
|z|
1

6
2

= 2

z
R
(z n)n
n
n

n
n
P 1
R
R
2 khi n và chuo i
V`
ho.i tu. nen t`
u. do suy ra

2
R
n6=0 n

n
èu c
àn ch
u.ng minh.
di
Bàng cach thay doi th
u. tu.. cac so ha.ng cua chuo i (6.66) (ta co the làm
èu và tuye.t doi) ta co
du.o..c v` chuo i ho.i tu. d
1
1 X 1
+
+
z n=1 z n z + n
1 X
2z
= +
2
z n>1 z n2
ctg z =
6.3.2
H`
am nguy
en. B`
ai to
an Cousin th
u. hai trong m
a.t
ph
ang ph
u.c
Bay giò. ta chuyen sang xet cac hàm nguyen. Theo di.nh ngha (xem 4.3.5)
hàm f du.o..c go.i là h`
am nguyen neu no chnh h`nh trong C. Hàm nguyen f
co the
1. khong co mo.t khong-diem nào,

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
504
2. co mo.t so h
u.u ha.n khong-diem,
3. co vo so khong-diem trong C.
u. nhat ta co
- i.nh l
D
y 6.3.3. H`
am nguyen kh
ong c
o kh
ong - diem khi v`
a ch khi n
o c
o the
g
e n du.
bieu di
o.i da.ng f = e , trong d
o g l`
a h`
am nguyen.
Ch
u.ng minh. 1. Neu g là hàm nguyen th` eg c
ung là hàm nguyen khong co
khong - diem.
òn ta.i hàm
2. Ngu.o..c la.i neu f là hàm nguyen khong co khong - diem th` t
èu là hàm
nguyen g sao cho f = eg . Tha.t va.y, nhanh bat k`
y cua ln f (z) d
chnh h`nh trong toàn ma.t phang (v` f chnh h`nh và khong trie.t tieu) và co
the thac trien giai tch ln f (z) theo tuyen bat k`
y. Do do ln f (z) là hàm do.n
tri. trong C, ngha là: ln f (z) là hàm nguyen. Ta k
y hie.u no là g và thu du.o..c
f = eg .
u. hai, gia su. hàm nguyen f co mo.t so h
u.u ha.n
àn ba`ng
khong-diem trong C, trong do mo i khong - diem du.o..c tnh mo.t so l
.
cap cua no. Ta se xet vie.c khai trien hàm nguyen thành tch cac th`
u a so ba.c
nhat tu.o.ng u
.ng vo.i cac khong - diem cua ch
ung tu.o.ng tu.. nhu. khai trien da
th
u.c
P (z) = az
l
Y
(z an ) = Az
n=1
l
Y
(1 z/an ).
n=1
Ta co
- i.nh l
D
y 6.3.4. Neu c
ac h`
am nguyen f (z) 6 0 v`
a F (z) 6 0 c
o c
ac kh
ong .
.
.
o i c
ap nhu nhau) th`
diem nhu nhau (v
f (z) = eg(z) F (z),
`ng s
trong d
o g(z) l`
a m
o.t h`
am nguyen n`
ao d
o (c
o the l`
a h
a
o).
f (z)
. Hàm này co the co cac diem bat
Ch
u.ng minh. Ta xet hàm (z) =
F (z)
thu.ò.ng (cu..c diem !) ta.i cac khong diem cua F (z). Nhu.ng khong-diem cua
505
ung mo.t cap cho nen (z) khong co

F (z) c
ung là khong-diem cua f(z) vo.i c`
mo.t cu..c diem nào trong C. Do do (z) là hàm nguyen. Ba`ng cach l
y lua.n
.
.
.
.
`
tu o ng tu. ta còn thay rang (z) khong co khong diem trong C. T`
u do c
ung
suy ra ra`ng hàm
h(z) =
0 (z)
(z)
uy y
ta thu
c
ung là hàm nguyen. Lay tch phan hàm h(z) t`
u. 0 den diem z t`
.
.
du o. c
g1 (z) =
Zz
h(z)dz =
Zz
0(z)
(z)
dz = ln
+ 2ki.
(z)
(0)
T`
u. do r
ut ra g1 (z) là hàm nguyen và
(z) = (0)eg1 (z) = eg1 (z)+ln (0) = eg(z) ,
ung là hàm nguyen.
trong do hàm g(z) = g1 (z) + ln (0) c
T`
u. do r
ut ra
f (z) = eg(z) F (z).
Neu hàm nguyen f co mo.t so h

u.u ha.n khong diem trong C:
0, 0, . . . , 0, a , a , . . . , an
| {z } 1 2
àn
m l
th` v` da th
u.c F (z) = z m (1 z/a1 ) . . . (1 z/an ) c
ung co nh
u.ng khong diem
do nen t`
u.ng minh suy ra
u. di.nh l
y v`
u.a ch
n
Y
z
(1 z/ak ).
g(z) m
f(z) = e
(6.67)
k=1
u.c tren day cho tru.ò.ng ho..p khi ta.p

Bay giò. ta xet su.. khai quat cong th
ho..p cac khong diem N(f ) cua hàm nguyen f là vo ha.n. T`
u. di.nh l
y duy nhat
506

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
cua hàm chnh h`nh suy ra ra`ng N (f ) là ta.p ho..p dem du.o..c. V` trong mo.i
h`nh tròn {|z| < R, R < } hàm f ch co mo.t so h
u.u ha.n khong diem nen
cac khong-diem cua ch
ung co the danh so theo th
u. tu.. modun khong giam và
àn ba`ng bo.i cua no. Nhu. va.y
mo i khong diem du.o..c tnh mo.t so l
N(f ) = {a1, a2, . . . , an , . . . },
lim an = .
àn xet tch vo ha.n thay cho tch h

u.u ha.n
Trong tru.ò.ng ho..p này ta c
(6.67). Ta nhac la.i vài di.nh ngha và su.. kie.n gian do.n nhat lien quan den
cac tch ay mà ta se su. du.ng sap to.i. Tch vo ha.n vo.i cac th`
u.a so ph
u.c
(1 + cn )
(6.68)
n=1
o.i tu. neu mo.i th`

u.a so cua no khac 0 và tch rieng
du.o..c go.i là h
n =
n
Y
(1 + ck )
k=1
ung khac 0. So du.o..c go.i là gia tri. cua tch (6.68).
co gio.i ha.n = lim n c
n
n
èu kie.n cn 0 là di
èu kie.n c
àn de tch (6.68)
V` 1 + cn =
cho nen di
n1

1
èu kie.n du: chang ha.n 1 +
. De
ho.i tu.. D nhien do khong phai là di
n
P
èu kie.n c
àn và du là chuo i
tch (6.68) ho.i tu., di
ln(1 + cn ) ho.i tu. vo.i vie.c
n>1
cho.n cac gia tri. cua logarit thch ho..p.
Cuoi c`
ung, tch vo ha.n mà th`
u.a so là cac hàm chnh h`nh tren ta.p ho..p
M du.o..c go.i là ho.i tu. tren M neu trong cac th`
u.a so ch co mo.t so h
u.u ha.n
là trie.t tieu tren M và sau khi ga.t bo cac th`
u.a so ay th` tch ho.i tu. ta.i mo i
diem cua M.
- i.nh l
è tch v
D
y 6.3.5. (V
o ha.n c
ac h`
am nguy
en)
.
èu kie.n:
ac h`
am nguyen Un (z), n = 1, 2, . . . thoa m
an c
ac di
Gia su c
.
.
i R > 0 d
èu t
òn ta.i ch s
1. D
o
oi v
o i m
o N(R) sao cho v
o i mo.i n > N (R),
èu kh
c
ac h`
am Un (z) d
ong c
o kh
ong diem trong h`nh tr`
on {|z| < R}.
507
2. Chu
oi
X
ln Un (z)
n>N (R)+1
èu trong h`nh tr`

h
o.i tu. d
ach cho.n n`
ao d
ac l
ogarit.
on {|z| < R} v
o.i c
o d
oi v
o.i c
Khi d
o tch v
o ha.n
Un (z)
(6.69)
n=1
a) h
o.i tu. z C;
b) l`
a m
o.t h`
am nguyen;
.
c) t
a.p ho. p c
ac kh
ong diem cua h`
ac kh
ong
am nguyen a
y chnh l`
a t
a.p ho..p c
.
- diem cua mo.i th`
o Un (z).
u a s
Ch
u.ng minh. a) Ta viet tch vo ha.n du.o.i da.ng
Y
N (R)
Un (z) =
n=1
n>1
Un (z)
Un (z).
n>N (R)+1
èu kie.n 2) suy ra ra`ng tch vo ha.n

T`
u. di
Un (z) ho.i tu. trong h`nh
n>N (R)+1
tròn {|z| < R}. Khi do tch vo ha.n (6.69) ho.i tu. trong h`nh tròn {|z| < R}.
Do R t`
uy y
nen tch vo ha.n (6.69) ho.i tu. z C.
b) Ta xet hàm
X
R (z) =
ln Un (z).
n>N (R)+1
Theo gia thiet, n > N(R) cac hàm Un (z) chnh h`nh và khong trie.t tieu
trong h`nh tròn {|z| < R}. Và khi do ca ln Un (z) c
ung là hàm chnh h`nh
èu kie.n 2) chuo i doi vo.i R (z) ho.i tu. d
èu.
trong h`nh tròn {|z| < R}. Theo di
Do do tong cua no là hàm chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < R}. T`
u. do suy
ra ra`ng tch vo ha.n
P (z) =
Y
n>1
N (R)
Un (z) =
n=1
Un (z) eR (z)
(6.70)

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
508
c
ung là hàm chnh h`nh trong h`nh tròn {|z| < R}. V` R là t`
uy y
nen tch vo
ha.n là hàm chnh h`nh trong C, ngha là tch vo ha.n (6.69) là hàm nguyen.
c) De ch
u.c (6.70). V` n (z) chnh h`nh
u.ng minh 3) ta se ap du.ng cong th
trong h`nh tròn {|z| < R} nen eR (z) khong trie.t tieu trong h`nh tròn ay. Do
do trong h`nh tròn {|z| < R} tch vo ha.n ch trie.t tieu ta.i nh
u.ng diem mà
cac th`
u.a so Un (z) trie.t tieu, n = 1, 2, . . . , n(R). V` R là t`
uy y
, nen t`
u. do suy
ra di
y.
Tru.o.c khi chuyen sang tr`nh bày cach da.t bài toan Cousin th
u. hai và lò.i
giai cua no ta ch
u.ng minh
è 6.3.1. Gia su. a 6= 0 v`
B
o d
a p N. Khi d
am
o d
oi v
o.i h`

1
(z/a)p1
1 z e(z/a)+ 1z (z/a)2 ++ p1
,
a
u(z) =
1 z/a,
trong h`nh tr`
on
p>2
(6.71)
p=1
1 o
o u.o
.c lu.o..ng
|z| < |a| ta c
2
| ln U (z)| 6 2|z/a|
neu nh
anh lien tu.c cua l
ogarit du.o..c cho.n sao cho ln U (0) = 0.
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. p > 2. Khi do

1 z p1
z z 1 z 2
+ +
+ +
ln U (z) = ln 1
a
a 2 a
p1 a

2
1 z 2
z 1 z
1 z p1
z
+
=
+
+ +
a 2 a
a
2 a
p1 a
1 z p
1 z p+1
=
...
p a
p+1 a
Khi |z| <
509
|a|
ta co
2
z p 1

1 z

| ln U (z)| 6
+
+ ...
a
p p+1 a
z z 2
z p

6 1 + + + ...
a
a
a
z p
z p 1

z 6 2
=
a 1
a
a
z p
|a|

.
Nhu. va.y, doi vo.i p > 2 ta co | ln U (z)| 6 2 khi |z| <
a.
2
.
.
.
.
.
.
.
2. Tru ò ng ho. p p = 1 du o. c xet tu o ng tu. .

Nh
a.n xet. an n=1 , an 6= 0 n : lim an = pn n=1 pn N :
P R pn
ho.i tu. vo.i mo.i R > 0. Day pn nhu. va.y luon luon co the t`m
|a
|
n
n>1
du.o..c, chang ha.n, co the da.t pn = n và khi do vo.i |an | > 2R ta co
R n 1 n
6
|an |
2
P R n
và do do chuo i
ho.i tu..
an
u. hai trong ma.t phang
Bay giò. ta chuyen sang xet bài toan Cousin th
ph
u.c.

Gia su. cho ta.p dong cac diem co la.p an n=1 trong C và so nguyen pn > 1
òm vie.c xac di.nh hàm nguyen tren
doi vo.i mo i n. Bài toan Cousin th
u. hai g
.
C co khong diem ta.i cac diem an vo i cap tu.o.ng u
.ng là pn .
e n da.t trong di.nh l
Lò.i giai cua bài toan này du.o..c di
y sau day.

- i.nh l
D
y 6.3.6. (Weierstrass) Gia su. an n=1 C l`
a d
ay diem r`
o.i ra.c
òn ta.i h`
b
at k`y cua C, lim an = . Khi d
o t
am nguyen f c
o kh
ong - diem ta.i
`
mo.i diem an (v`
a c
ung ch ta.i c
ac diem
ay) v`
a c
ap cua kh
ong diem an b
ang
.
.
`
s
o c
ac s
o ha.ng b
ang an trong d
o c.
ay cho tru
Ch
u.ng minh. 1. Khong giam tong quat, co the xem an 6= 0 n (v` thay cho
f ta co the xet hàm nguyen f(z)/z m , trong do m là cap cua khong diem cua

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
510
f ta.i z = 0) và cac so an du.o..c danh so nhu. sau

0 < |a1| 6 |a2| 6 |a3| 6 6 |an | 6 . . . ,
lim an = .
Hien nhien ràng R > 0 N(R) N : |an| > 2R n > N(R). Ta da.t
(1 z/a )e(z/an )+ 12 ( azn )2 ++ pn11 ( azn )pn 1 , p > 2

n
n
Un =
1 z/an , pn = 1,
khi do hàm Un (z) khong co khong diem trong h`nh tròn {|z| < R} n >
èu kie.n 1) trong di.nh l
è tch vo ha.n cac hàm nguyen
N(R). Nhu. va.y di
y v
du.o..c thoa man. Ngoài ra, vo.i n > N (R) ta co
z pn
R pn

| ln Un (z)| 6 2 < 2
an
|an |
trong h`nh tròn {|z| < R}. T`
u. u.o.c lu.o..ng này và tnh ho.i tu. cua chuo i

p
n
P
P R
èu
ta ket lua.n ràng chuo i
ln Un (z) ho.i tu. tuye.t doi và d
n>1 |an |
n>N (R)+1
.ng) trong h`nh tròn {|z| < R}. Nhu. va.y,
(vo.i vie.c cho.n cac logarit tu.o.ng u
èu kie.n 2) cua di.nh l
di
ung du.o..c thoa man. Do do tch vo
y v`
u.a noi tren c
ha.n
f (z) =
(1 z/an )e
(z/an )+ 12 (z/an )2 ++ p
1
( z pn 1
n 1 ab n
n>1
(go.i là tch vo ha.n Weierstrass) co cac tnh chat:

a) ho.i tu. trong toàn ma.t phang C;
b) f(z) là hàm nguyen;
c) ta.p ho..p cac khong diem cua f(z) là day a1, a2, . . . , an , . . . và tat ca cac
èu co bo.i cho tru.o.c.
khong diem d
èu
2. Bay giò. ta ch
u.ng minh ràng mo.i hàm nguyen khac thoa man di
.
.
.
.
èu thu du o. c t`
kie.n cua bài toan d
u f(z) bàng cach nhan no vo i hàm nguyen
àn 1) v`
t`
uy y
khong co khong diem. Tha.t va.y, theo ph
u.ng minh ta xay
u.a ch
du..ng hàm nhu. tren: co khong diem ta.i mo.i an vo.i bo.i cho tru.o.c. Khi
511
(z)
là hàm nguyen khong co khong diem. Do do theo di.nh l
do hàm
y da
f(z)
ch
u.ng minh, hàm này co da.ng
= eg(z) ,
f
trong do g(z) là hàm nguyen. T`
u. do r
ut ra = f eg .
V du. 2. Ta xet hàm sin z. Hàm này co cac khong diem do.n ta.i an = n,
P R pn
du.ng di.nh l
n Z. Chuo i
ho.i tu. khi pn = p = 2 R > 0. Ap
y
n>1 an
u.ng minh ta co
v`
u.a ch
Y
z z/n
z z/n
e
e
sin z = eg(z) z
1
1+
n
n
n>1
hay là
g(z)
sin z = e
Y
n>1
z2
1 2 2
n
T`
u. do suy ra ra`ng da.o hàm loga co da.ng
1 X
cos z
2z
= g 0 (z) +

sin z
z n>1
z2 2 2
1 2 2 n
n
u.c toi gian
Bay giò. bàng cach so sanh vo.i khai trien ctg z thành phan th
trong tiet tru.o.c ta ket lua.n ra`ng g 0 (z) = 0 z C g(z) const. T`
u. do
ta co
Y
sin z = cz
(1 z 2/(n2 2)), c = const.
n>1
àn z den 0, qua gio.i ha.n ta co c = 1.

Bàng cach chia ca hai ve cho z và d
Nhu. va.y
Y
sin z = z
(1 z 2/n2 2 ).
n>1

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
512
- i.nh l
D
y 6.3.7. Gia su.

A = ai iI ,

B = bj jJ ,
AB =
a.p ho..p d
o nguyen
l`
a nh
u.ng t
ong c
ac diem c
o l
a.p cua C v`
a pi , qj l`
a nh
u.ng s
òn ta.i h`
du.o.ng t`
uy y. Khi d
o kh
ong - diem ta.i
o t
am ph
an h`nh f o. tren C c
ai v
ap tu.o.ng u
.ng pi v`
ap tu.o.ng u
.ng qj (B`
o.i c
a c
o cu..c diem ta.i bj v
o.i c
ai
.
to
an Cousin th
u hai t
ong qu
at).
Ch
u.ng minh. Gia su. f là hàm nguyen co khong diem cap p ta.i diem ai và
(z) c
ung là hàm nguyen co khong diem cap qj ta.i diem bj . Ta xet hàm
H(z) =
f(z)
(z)

Hien nhien hàm H(z) thoa man cac di
y.
T`
u. di.nh l
y Weierstrass ta co
- i.nh l
òng nh
am chnh h`nh sau d
ay l`
a d
at v
o.i nhau:
D
y 6.3.8. Hai l
o.p h`
(I) L
o.p c
ac h`
am chnh h`nh kh
ong c
o diem b
`.ng kh
ac trong C ngo`
ai
at thu.o
.
cu. c diem.
e n du.o..c du.
(II) L
o.p c
ac h`
am bieu di
o.i da.ng thu.o.ng cua hai h`
am nguyen.
ui ten t`
u. (I) den (II) du.o..c ch
u.ng minh nhu. sau. Ta du..ng
Ch
u.ng minh. M
hàm nguyen F (z) co khong diem ta.i cac cu..c diem cua f (z) (vo.i cap ba`ng
cap cua cu..c diem cua f(z)). Khi do hàm
F (z) f (z) = H(z)
là mo.t hàm nguyen. T`
u. do suy ra
f (z) =
H(z)
F (z)
èu nàm trong lo.p (II).

Nhu. va.y mo i hàm lo.p (I) d
M
ui ten t`
u. (II) den (I). Hien nhien cac hàm thuo.c lo.p (II) khong the co
cac diem bat thu.ò.ng h
u.u ha.n khac ngoài cac cu..c diem. Do do mo i hàm lo.p
èu nàm trong lo.p (I).
(II) d
6.4. Bài ta.p
513
` TA
. P
BAI
6.4
B`
ai t
a.p
1. Gia su. hàm f chnh h`nh và g(z) = f(z n ) trong do n N. Gia su. them
ra`ng z0 là cu..c diem cua hàm g(z). Ch
u.ng minh ràng
2i
1) zk = z0k , n = e n , k = 1, 2, . . . , n 1 c
ung là cu..c diem cua g(z);
2) Res(g; zk ) = kn Res(g; z0).
u.ng minh ràng
2. Gia su. f (z) = g(az), a 6= 0. Ch
1
Res(f ; z0 a) = Res(g(z), z0).
a
m
n
u.ng so nguyen thoa man
3. Gia su. f (z) = z g(z ), trong do m và n là nh
èu kie.n m > 0, m < n. Ch
di
u.ng minh ra`ng:
Res[f; z0e2ki/n ] = e2ki(m+1)/n Res[f ; z0].
4. Tnh tch phan
I=
Z2
dx
,
1 2a cos x + a2
a C, a 6= 1.
Tra l`
o.i:
1 a2
2
I = a2 1
neu |a| < 1;

neu |a| > 1;
(gia tri. chnh), neu |a| = 1; a 6= 1
òn ta.i).
(khi a = 1 gia tri. chnh khong t
5. Ch
u.ng to ra`ng khi < a < th`
Z
0
1 a
shax
dx = tg
shx
2 2

.ng du.ng
Chu.o.ng 6. L
514
6. Ch
u.ng minh cac dang th
u.c sau day
1.
Z1
2.
Z1
x1p(1 x)p
dx =
(1 + p 2p ).
1+x
sin p
3.
x2
p
dx =
3 3
x(1 x2 )
Z2
3
3x 2 x2
dx =
2 .
x
2
1
4.
Z1 p

3
x2(1 x)
2 4
3
dx =
2 .
1+x
3 3
0
Chu.o.ng 7
Anh
xa. bao gi
ac
7.1
C
ac kh
ai ni
e.m chung . . . . . . . . . . . . . . . .
7.1.1 H`
am do.n die.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
- i
èu kie.n du de h`
am do.n die.p . . . . . . . . . .
7.1.2 D
o.i tu. cua d
ay h`
am do.n die.p . . . . . . . . .
7.1.3 Su.. h
anh xa. chnh h`nh c
o
7.1.4 Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua
`ng 0 . . . . . . . . . . . . . . . . . .
am b
a
da.o h`
516
. 517
. 522
. 524
. 525
7.1.6
Tnh ch
at chung cua
anh xa. bao gi
ac . . . . . . . . 527
-
ang c
au . . . . . . . . . . . . . . 528
D
ang c
au v`
a tu.. d
7.1.7
- i
àn de t
òn ta.i d
èu kie.n c
ang c
au . . . . . . . . . 532
D
7.1.5
- i
èu kie.n chu
D
an . . . . . . . . . . . . .
- i.nh l
y thuy
et
anh xa. bao
7.2 D
y co. ban cua l
a.n trong H(D) . . . . . .
7.2.1 T
a.p ho..p bi. ch
òng b
a.c . . . . . . .
7.2.2 T
a.p ho..p lien tu.c d
7.1.8
. . . . . . 534
gi
ac .
537
. . . . . . 538
. . . . . . 539
7.2.3
c . . . . . . . . . . . . . . . . . . 540
Nguyen l
y comp
a
7.2.4
Phiem h`
am lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
- o.n gian h
a.t b`
ai to
an Riemann . . . . . 546
oa c
ach d
D
7.2.5

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
516
7.3
7.2.6
- i.nh l
D
y Riemann . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 548
7.2.7
- .inh l
D
y duy nh
at cua
anh xa. bao gi
ac . . . . . . . 553
7.2.8
.ng gi
u.a c
ac bien v`
a c
ong th
u.c
Su.. tu.o.ng u
Christoffel-Schwarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554
B`
ai t
a.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
560
T`
ai li
e.u tham khao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
563
Trong chu.o.ng II ta da làm quen vo.i su.. mo ta h`nh ho.c cac tnh chat
è co. ban cua qua
chnh h`nh cua hàm bien ph
u.c. Mo.t trong nh
u.ng van d
tr`nh do là vie.c nghien c
u. cac
u.u cac hàm chnh h`nh bàng cach xuat phat t`
anh xa. thu..c hie.n bo.i cac hàm ay. Cac anh xa. ay là bao giac ta.i mo.i diem
mà hàm co da.o hàm khac khong. T`
u.ng v
u. do ta c
ung co the thu du.o..c nh
è cac anh xa. bao giac minh ho.a v
è ma.t h`nh ho.c mo.t hàm
du. khac nhau v
da cho nào do.
è du.o..c quan tam ho.n ca và c
ung là van
Tuy nhien, trong thu..c te van d
.
.
.
.
è kho khan ho n ca là bài toan ngu o. c - go.i là b`
d
ai to
an co ban cua ly thuyet
.
.
.
anh xa. bao gi
ac. Bài toan do du o. c da.t ra nhu sau:

èn D và D cua C. Hay t`m hàm anh xa. bao giac mi
èn
Gia su. cho hai mi
èn kia.
này len mi
è t
òn ta.i hàm anh xa. bao giac
u.u van d
Trong chu.o.ng này ta se nghien c
.
.
.
.
.
èn D và D do.n lien. Cu. the là
doi vo i tru ò ng ho. p do n gian nhat khi hai mi
èn do.n lien v
ta se ch
u.ng minh di.nh l
o.i
y Riemann khang di.nh ràng mo.i mi
èu c
bien ch
u.a t nh
at hai diem d
o the
anh xa. bao gi
ac len h`nh tr`
on mo. cua
C.
7.1
C
ac kh
ai ni
e.m chung
Khai nie.m anh xa. bao giac da du.o..c di.nh ngha trong 2.3. Trong mu.c này ta
se tr`nh bày mo.t so khai nie.m chung cua l
y thuyet anh xa. bao giac c`
ung vo.i
mo.t vài tnh chat chung cua cac anh xa. ay.
7.1. Cac khai nie.m chung
7.1.1
517
e.p
H`
am do.n di
èn da du.o..c d
è ca.p den trong chu.o.ng
Khai nie.m hàm do.n die.p trong mo.t mi
I. Bay giò. ta du.a vào khai nie.m hàm do.n die.p ta.i mo.t diem và nghien c
u.u
mo.t so tnh chat cua lo.p hàm này mà qua do ta se thay ro tnh chat di.a
phu.o.ng cua anh xa. chnh h`nh co da.o hàm 6= 0.
- i.nh ngha 7.1.1. Hàm F (z) du.o..c go.i là do.n die.p ta.i diem z0 neu hàm ay
D
do.n die.p trong lan ca.n nào do cua diem z0.
èn th` do.n die.p ta.i mo.i diem cua mi
èn
Hien nhien, hàm do.n die.p trong mi
.
.
èu khang di.nh ngu o. c la.i noi chung là khong d
ay. Di
ung. Tha.t va.y, hàm
f (z) = ez do.n die.p ta.i mo.i diem z 6= nhu.ng f khong do.n die.p trong C v`
zk = a + 2ki,
èu co f (zk ) = ea.

k Z ta d
Bay giò. ta xet tieu chuan de hàm do.n die.p ta.i mo.t diem.
- i.nh l
èn D C l`
D
y 7.1.1. H`
a do.n die.p ta.i
diem z0 D khi v`
a ch khi f 0 (z0 ) 6= 0.
àn ch
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. f do.n die.p ta.i diem z0. Ta c
u.ng minh f 0 (z0 ) 6=
0. Ta gia su. ngu.o..c la.i: f 0 (z0) = = f (p1)(z0 ) = 0; f (p) (z0) 6= 0, p > 2.
Bàng cach ap du.ng phu.o.ng phap l
y lua.n nhu. trong ch
u.ng minh tnh bao toàn
ta.p mo. (4.4 di.nh l
y 4.4.3) ta se cho.n h`nh tròn U (z0 , r) = {|z z0| 6 r} D
sao cho trong do khong co w0 - diem cua hàm f c
ung nhu. khong co cac khong
- diem cua da.o hàm ngoài tam z0 cua no (ta la.i su. du.ng tnh chat co ta.p cua
cac khong diem) và ta co
Z
1
f 0 ()d
, w0 = f (z0 ).
p=
2i
f () w0
U
T`
u. di.nh ngha ch so mo.t diem doi vo.i du.ò.ng cong (xem 4.4) ta thay ra`ng
àn w0 (chang ha.n
trong tru.ò.ng ho..p này J (w, U ) bàng p vo.i mo.i w du g
èu do ch
|w w0 | < ). Di
u.ng to ra`ng trong h`nh tròn U (z0 , r) hàm f nha.n
àn (v` hàm f nha.n gia tri. w0 den p l
àn). V`
gia tri. w1, |w1 w0 | < , den p l

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
518
f(z) 6= 0 ta.i mo.i z {S(z0, r) \ {z0}} nen hàm f se nha.n gia tri. w1 bat k`
y
èu do co ngha là f khong
ta.i p diem khac nhau trong h`nh tròn S(z0.r). Di
èu do mau thua n vo.i gia thiet.
do.n die.p ta.i diem z0. Di
òn ta.i mo.t lan ca.n diem z0 mà ta.i
2. Ngu.o..c la.i, ta se ch
u.ng minh ràng t
do hàm do.n die.p. Ta xet lan ca.n U (z0 , r) = {|z z0| < r} cua diem z0 sao
cho U (z0, r) D và
a) f 0 (z0) 6= 0 trong U (z0, r),
b) h(z) = f (z) f(z0 ) 6= 0, z {U (z0, r) \ {z0 }}.
.
(t
u c là f(z) f(z0) co khong diem duy nhat z0 ; v` khong diem cua hàm chnh
òn ta.i).
h`nh co la.p nen lan ca.n do t
Khi do ta co Nh (U ) = 1 (v` khong diem duy nhat cua hàm f (z) f (z0)
co cap bàng 1) và Nh (U ) = 0. Gia su. = minzU |f (z) f(z0 )| và
àn f (z0 ) sao cho w1 V .
V = {w : |w f(z0 )| < }. Gia su. w1 là diem du g
Ta xet bieu th
u.c
f (z) w1 = (f (z) w0) + (w0 w1),
w0 = f (z0 ).
V` |f (z) w0| > , z U và |w1 w0 | < nen

|f(z) w1 | > |f (z) w0 | |w1 w0| > 0,
z U.
èu kie.n cua di.nh

T`
u. do suy ra ra`ng f(z) w1 và f (z) w0 thoa man cac di
èu do ch
l
y Rouche. Do do Nf w1 (U ) = Nf w0 (U ) = 1. Nhu.ng di
u.ng to ràng
àn trong U . Do do trong h`nh tròn V t
òn
hàm f(z) w1 ch trie.t tieu mo.t l
.
.
.
èn U g(V )
ta.i hàm do n tri. g(z) là hàm ngu o. c cua f (z). Khi do trong mi
ch
u.a diem z0 hàm f(z) do.n die.p. Di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
H
e. qua 7.1.1. H`
am chnh h`nh ta.i diem z =
f(z) = a0 +
a1
+ ...,
z
|z| > R
l`
a do.n die.p ta.i d
o khi v`
a ch khi
a1 = Res[f ; ] 6= 0.
519
Ch
u.ng minh. Ta xet hàm chnh h`nh ta.i diem = 0
1
= a0 + a1 + a2 2 + . . . ,
() = f
|| <
1
anh xa. do.n tri. mo.t - mo.t lan ca.n {|z| > R} cua diem len lan
z
ca.n {|| < 1/R} cua diem = 0. Do do hàm f(z) do.n die.p ta.i khi và ch
y 7.1.1) t
u.c là khi và
khi hàm () do.n die.p ta.i diem = 0 (và theo di.nh l
ch khi
Hàm =
0 (0) = a1 6= 0.
a.c v
o ha.n) l`
a do.n
H
e. qua 7.1.2. H`
am f (z) c
o cu..c diem ta.i z0 (h
u.u ha.n ho
die.p ta.i diem
ay khi v`
a ch khi z0 l`
a cu..c diem do.n.
1
du.ng di.nh l
Ch
u.ng minh. Ap
neu z0 6= và he. qua
y 7.1.1 cho hàm
f (z)
7.1.1 neu z0 = .
V du. 1. Neu z0 là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua hàm f (z) th` f khong do.n
die.p ta.i diem z0 . Tha.t va.y, theo di.nh l
y Picard, trong lan ca.n bat k`
y cua
diem z0 - phu.o.ng tr`nh f (z) = c co vo so nghie.m doi vo.i mo.i gia tri. c, co the
tr`
u. ra mo.t gia tri.. Do do f(z) khong do.n die.p ta.i z0.
V du. 2. Gia su. f (z) H(D) tr`
u. ra hai diem z1 , z2 là nh
u.ng cu..c diem cua
no. Khi do f(z) khong do.n die.p trong D. Tha.t va.y, neu |c| là so du lo.n th`
àn zj .
phu.o.ng tr`nh f (z) = c co t nhat hai nghie.m ze1 và ze2 trong do zej du g
Do do f(z) khong do.n die.p trong D.
- i.nh l
on F (w) do.n die.p
D
y 7.1.2. Neu h`
am w = f (z) do.n die.p trong D, c`
trong D0 th` h`
am = F (f (z)) do.n die.p trong D.
u. dang th
u.c F (f (z1)) =
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y, v` F do.n die.p trong D0 nen t`
F (f (z2)) suy ra f(z1) = f (z2 ) và v` f do.n die.p trong D nen z1 = z2 .

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
520
- i.nh l
èn D kh
ong
D
y 7.1.3. Gia su. w = f(z) chnh h`nh do.n die.p trong mi
ch
u.a diem . Khi d
ung chnh h`nh do.n die.p trong
o h`
am ngu.o..c z = (w) c
D (D = f (D)).
òn ta.i hàm ngu.o..c du.o..c suy t`
u. di.nh l
y 7.1.1.
Ch
u.ng minh. 1. Su.. t
2. Hàm (w) do.n tri.. Tha.t va.y, neu z1 6= z2 là hai gia tri. cua w0 D
èu này mau thua n vo.i tnh do.n die.p
th` ta phai co f (z1 ) = f (z2) = w0 . Di
cua f (z).
3. Hàm (w) là do.n die.p. Neu (w1 ) = (w2) = z0 , trong do w1 6= w2
th` ta co
f(z0 ) = w1 ,
f (z0 ) = w2.
èu này mau thua n vo.i tnh do.n tri. cua f(z).
Nhu.ng di
4. Hàm (w) lien tu.c. Tha.t va.y, gia su. w0 D0 và (w0 ) = z0. Khi do
mo i diem w0 {|w w0 | < } se là gia tri. cua f(z) ta.i diem z 0 nào do nàm
trong h`nh tròn U (z0 , r) = {|zz0| 6 r}. Noi cach khac z 0 = (w0 ) U (z0 , r)
neu w0 {|w w0| < }. Do do vo.i > 0 t`
uy y
, ta cho.n so r < . Khi do
doi vo.i so = (r) tu.o.ng u
.ng vo.i no ta se co
|(w0) (w0 )| < r < ,
|w0 w0 | < .
Do do (w0 ) lien tu.c.

è còn la.i là ch
Van d
u.ng to (w) chnh h`nh ta.i diem w0 D bat k`
y.
Gia su. (w0) = z0 . Khi do v` f do.n die.p nen w 6= 0 khi z 6= 0 và do
òn ta.i da.o hàm 0(w) ta.i mo.i diem thuo.c {|w w0 | < } và
do suy ra su.. t
1
0 (w) = 0
f (z)
Moi lien he. gi
u.a anh xa. bao giac và hàm do.n die.p du.o..c the hie.n trong
di.nh l
y sau day.
xa. chnh h`nh
- i.nh l
D
y 7.1.4. Anh
w = f : D D
l`
a bao gi
ac khi v`
a ch khi f do.n die.p trong D.
521
Ch
u.ng minh. 1. Gia su. f : D D là anh xa. bao giac, khi do f do.n tri.
mo.t - mo.t và do do no do.n die.p.
àn ch
2. Ngu.o..c la.i, gia su. hàm f do.n die.p. Ta c
u.ng minh ràng f là anh
xa. bao giac ta.i mo.i diem z D. V` f do.n die.p nen f 0 (z0 ) 6= 0 z D. Do
do neu z0 6= , và f (z0) 6= ket lua.n cua di.nh l
ut ra t`
u. cho là
y du.o..c r
f 0 (z0) 6= 0. Gia su. z0 6= và f(z0 ) = . Khi do
w = f (z) =
A1
+ A0 + A1(z z0) + . . . ,
z z0
A1 6= 0
và
1
1
=
= a1 (z z0 ) + . . . ,
w
f(z)
1
dw
e
=
6= 0.
a1 =

A1
dz z=z0
w
e=
1
bao giac ta.i diem z0 nen anh xa. w = f (z) c
ung bao giac
V` anh xa. w
e=
f(z)
ta.i diem do.
è tru.ò.ng ho..p da xet bàng cach da.t
Tru.ò.ng ho..p z0 = co the du.a v
1
z 0 = . Co the xay ra hai kha nang:
z
a) f () 6= . Khi do
w=f
1
z0
= A0 + A1z 0 + . . . ,
A1 6= 0.
b) f () = . Khi do
w=f =
1
z0
A1
+ A0 + A1z 0 + . . . ,
0
z
A1 6= 0.
èu v`
èu kie.n
Nh
a.n xet 7.1.1. T`
u. di
u.a tr`nh bày tren day suy ra ra`ng cac di
.
.
èn D:
èu kie.n c
àn de hàm f do n die.p trong mi
sau day là nh
u ng di
èn D co the tr`
1. Hàm f chnh h`nh trong mi
u. ra mo.t diem là cu..c diem
do.n cua f .
522
xa. bao giac

Chu.o.ng 7. Anh
2. Ta.i mo i diem h
u.u ha.n z0 D (mà ta.i do f chnh h`nh) hàm f thoa
èu kie.n f 0 (z0) 6= 0.
man di
èu kie.n
3. Neu z0 = D và f chnh h`nh ta.i z0 th` f phai thoa man di
c1 = Res[f; ] 6= 0.
èu kie.n 1) - 3) khong phai là
Ta nhan ma.nh la.i ra`ng noi chung cac di
èu kie.n du de hàm f do.n die.p. Cac di
èu kie.n du du.o..c xet trong tiet
nh
u.ng di
sau.
7.1.2
- i
èu ki
D
e.n du d
e h`
am do.n di
e.p
y acgumen ta se ch
u.ng minh hai di.nh l
Su. du.ng nguyen l
y sau day là nh
u.ng
èn D. Ta lu.u y
èu kie.n du de hàm do.n die.p trong mi
di
ràng trong mo.t so
.ng m
o.t y này còn du.o..c go.i là nguyen ly tu.o.ng u
sach giao khoa, cac di.nh l
m
o.t.
- i.nh l
D
y 7.1.5. Gia su. 1) D l`
a mi
a.n (ho
a.c kh
ong bi. ch
a.n
.
.
.
.
ch
u a diem ) v
a du `
o ng cong d
o i bien l`
ong Jordan; 2) f H(D) v`
a
f C(D); 3) khi z v`
`.ng cong
ong quanh th` diem w = f (z) va.ch nen du.o
d
ong Jordan .
èn D v`
èn D len
a a
nh xa. bao gi
ac mi
o h`
am f do.n die.p trong mi
Khi d
èn bi. ch
mi
a.n D v
o.i bien .
àn ch
u.ng minh ràng
Ch
u.ng minh. Ta c
òn ta.i mo.t diem z0 D sao cho
1. Doi vo.i mo i diem w1 D ch t
f (z) = w1 , t
u.c là F1 (z) = f (z) w1 co d
ung mo.t khong - diem trong D.
u.c
2. Doi vo.i diem w2 6 D hàm f (z) khong nha.n gia tri. w2 z D, t
là F2(z) = f(z) w2 khong co khong diem trong D.
y hie.u so w1 - diem cua hàm f trong D là
Ta ch
u.ng minh 1). Ta k
.
Nf (D; w1 ) và gia su diem z vòng quanh theo hu.o.ng du.o.ng. Khi do diem
w = f (z) se vòng quanh , hoa.c theo hu.o.ng du.o.ng, hoa.c theo hu.o.ng am.
u. nhat vecto. F1 = f (z) w1 quay du.o..c mo.t goc ba`ng
523
2 và
1
arg(f (z) w1 )
2
1
(w w1 ) = 1
=
2
NF1 (D; w1 ) =
u. hai vecto.
ngha là F1 co mo.t khong - diem trong D. Trong tru.ò.ng ho..p th
u. mo.t khong
F1 quay du.o..c goc - 2 và do do NF1 (D; w1 ) = 1 và F1 co tr`
èu này khong the xay ra. T`
diem trong D. Di
u. do suy ra: th
u. nhat khi z
vòng quanh theo hu.o.ng du.o.ng th` du.ò.ng cong du.o..c vòng quanh theo
èn D.
hu.o.ng du.o.ng; và th
u. hai hàm f(z) w1 co mo.t khong - diem trong mi
èu v`
Bay giò. ta ch
u.ng minh 2). Ro ràng là t`
u. di
u.ng minh suy ra
u.a ch
NF2 (D; w2 ) = 0 w2 6 D
v` trong tru.ò.ng ho..p này vecto. F2 = f(z) w2 khong nha.n mo.t gia so
y
acgumen nào. Do do hàm F2 (z) khong co khong - diem o. ngoài D. Di.nh l
.
.
.
du o. c ch
u ng minh.
- i.nh l
a mi
a.n (ho
a.c kh
ong bi. ch
a.n
D
y 7.1.6. Gia su.: 1) D l`
ch
u.a diem ) v
a du.`
o.ng cong d
o.i bien l`
ong Jordan; 2) f H(D \ {z0 })
.
v`
a f C(D \ {z0 }), trong d
at cua f trong D;
o z0 l`
a cu. c diem do.n duy nh
3) khi z v`
ong quanh bien th` diem w = f(z) va.ch nen du.o
`.ng cong d
ong
àn trong D v`
àn ngo`
Jordan gi
o.i ha.n ph
am f
a ph
ai D
; 4) o. trong D h`
kh
ong nh
a.n gi
a tri. w0 D n`
ao d
o.
.
Khi d
aa
nh xa. bao gi
ac D len D
o h`
am f do n die.p trong D v`
.
. Khi diem z vòng quanh acgumen

Ch
u.ng minh. Gia su. diem w1 D
du.ng nguyen l
cua vecto. F1 = F (z) w1 khong nha.n mo.t gia so nào. Ap
y
acgumen ta co
1
arg{f(z) w1 }
2
1
arg{w w1} = 0.
=
2
NF1 (D) 1 =

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
524
Do do so khong - diem và so cu..c diem cua hàm f (z) w1 trong D là ba`ng
nhau. T`
u. do suy ra no co mo.t khong - diem.
Bay giò. gia su. w2 D . Khi do acgumen cua vecto. F2 = f (z) w2 nha.n
gia so hoa.c 2 hoa.c 2 khi diem z vòng quanh . Trong tru.ò.ng ho..p th
u.
nhat ta co
1
arg{w w2 } = 1
2
NF2 (D) = 2
NF2 (D) 1 =
èu do khong the xay ra v`

ngha là F2 co hai khong diem trong D. Nhu.ng di
èu kie.n 4 cua di.nh l
khi w2 = w0 no khong co mo.t khong diem nào (theo di
y).
.
.
.
.
.
.
.
.
Nhu va.y ch còn la.i tru ò ng ho. p th
u hai. Trong tru ò ng ho. p này ta co
1
arg{w w2 } = 1
2
NF2 (D) = 0
NF2 (D) 1 =
u.ng minh.
y du.o..c ch
t
u.c là F2 khong co khong diem trong D. Di.nh l
7.1.3
Su.. h
o.i tu. cua d
ay h`
am do.n di
e.p
Noi chung ket qua cua cac phep toan da.i so tren lo.p cac hàm do.n die.p là
nh
u.ng hàm khong do.n die.p. Ngu.o..c la.i, phep toan qua gio.i ha.n cac day hàm
do.n die.p la.i cho ta hàm do.n die.p (tr`
u. mo.t tru.ò.ng ho..p da.c bie.t).
è tnh do.n die.p cua hàm gio.i ha.n.
Ta co di.nh l
y sau day v
- i.nh l
èn thu
D
y 7.1.7. Gia su.: 1) D l`
a mi
o.c C; 2) fn (z) n = 1, 2, . . . l`
a

.
.
èu tren
nh
u ng h`
am chnh h`nh do n die.p trong D; 3) D
ay fn n=1 h
o.i tu. d
.
èn D; 4) f (z) = limn fn (z) 6 const trong D.

t`
u ng comp
ac cua mi
èn D.
Khi d
o h`
am f chnh h`nh v`
a do.n die.p trong mi
èn D.
Ch
y Weierstrass hàm f (z) chnh h`nh trong mi
.
.
àn ch
Ta c
u ng minh ra`ng hàm f do n die.p trong D.
òn ta.i cac diem z1 , z2 D,
Gia su. hàm f khong do.n die.p trong D. Khi do t
z1 6= z2 sao cho f (z1) = f (z2) = a. Gia su. Uk , k = 1, 2 là nh
u.ng h`nh tròn
525
vo.i tam ta.i diem zk , k = 1, 2 sao cho U k D, k = 1, 2. Co the cho ra`ng

U1 U2 = và Nf a (Uk ) = 1 và Nf a (Uk ) = 0 vo.i k = 1, 2. Ta da.t
= min |f(z) a|,
z
èu cua day hàm

trong do = U1 U2. Ro ràng là > 0. Do tnh ho.i tu. d
fn den hàm f tren nen N N: |fn (z) f (z)| < , n > N, z . Ap

du.ng di.nh l
y Rouche ta thu du.o..c
Nfn a (Uk ) = N(f a)(f fn )(Uk )
= Nf a (Uk ) = 1,
k = 1, 2.
èu do co ngha là vo.i n > N hàm fn nha.n gia tri. a ca o. trong U1 la n trong
Di
è tnh do.n die.p cua hàm fn trong D.
U2. Ket lua.n này trai vo.i gia thiet v
Di.nh l
u.ng minh.
y du.o..c ch
z
è day cac hàm fn (z) = , n = 1, 2, . . . chnh h`nh và do.n die.p
V du. v
n
èu kie.n 4) cua di.nh l
èu
u.ng to ra`ng di
trong h`nh tròn do.n vi. ch
y là mo.t di
kie.n cot yeu.
7.1.4
Tnh ch
at di.a phu.o.ng cua
anh xa. chnh h`nh c
o
`
am b
ang 0
da.o h`
Gia su. w0 = f(z0) và

f 0 (z0 ) = = f (p1) (z0) = 0, f (p) (z0) 6= 0,
p > 2.
(7.1)
du.ng phu.o.ng phap l

àn 1 di.nh l
y lua.n nhu. trong ch
u.ng minh ph
y 7.1.1
Ap
e dàng thay ràng mo i gia tri. w du g
àn w0 (và 6= w0 ) se tu.o.ng u
d
.ng d
ung p
.
gia tri. z khac nhau. Noi cach khac: w = f (z) là hàm p tò ta.i lan ca.n cua
diem z0.
Gia su. 1 và 2 là hai du.ò.ng cong lien tu.c di qua diem z0 D, co tiep
tuyen xac di.nh ta.i z0 vo.i goc nghieng doi vo.i hu.o.ng du.o.ng cua tru.c thu..c là

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
526
.ng. Gia su. z1 = z0 + h 1 và z2 = z0 + h2 2 . Ta da.t:

1 và 2 tu.o.ng u
z1 z0 = h1 = rei1 ,
1 = 1(r),
z2 z0 = h2 = rei2 ,
2 = 2(r).
Khi do
z2 z0
= ei(2 1 ) ,
z1 z0
z2 z0
lim arg
= lim(2 1) = ,
r0
z1 z0 r0
u.a hai du.ò.ng cong 1 và 2 vo.i dnh ta.i z0 . V` f chnh
trong do là goc gi
èu kie.n (7.1) nen
h`nh ta.i z0 và thoa man di
f (z) = a0 + ap (z z0)p + ap+1(z z0)p+1 + . . .
ap 6= 0, p > 2
và chuo i v`
u.a viet ho.i tu. trong lan ca.n nào do cua z0 .
Gia su. qua anh xa. w = f(z) ta co:
w0 = f (z0) = a0,
1 = f (1 ),
2 = f (2 ),
và goc gi
u.a 1 và 2 là
= lim arg
r0
w2 w0
,
w1 w0
w1 = f (z1), w2 = f (z2).
T`
u. do ta co
w1 w0
= ap + ap+1 (z1 z0 ) + . . . ,
(z1 z0 )p
w2 w0
= ap + ap+1 (z2 z0 ) + . . . ,
(z2 z0 )p
và do do
( w2 w0 (z z )p )
2
0
(z2 z0)p
= lim arg
w1 w0
r0
(z1 z0)p
(z1 z0)p
(z2 z0)p
= lim arg
r0
(z1 z0)p
z2 z0
= p lim arg
= p .
r0
z1 z0
(7.2)
527
Nhu. va.y anh xa. chnh h`nh co da.o hàm ba`ng 0 se khong bao giac ta.i diem
z0.
7.1.5
Tnh ch
at chung cua
anh xa. bao gi
ac
T`
u. su.. phan tch tren day, ta co the phat bieu di.nh ngha anh xa. bao giac
(2.3) du.o.i da.ng tu.o.ng du.o.ng sau day.

èn D C
èn D C len mi
D
xa. w = f (z) bien mi
du.o..c go.i là
anh xa. bao gi
ac neu:
1. Anh
xa. do do.n tri. mo.t - mo.t, ngha là hàm f do.n die.p trong D;
2. Hàm f(z) chnh h`nh trong D co the tr`
u. ra mo.t diem mà ta.i do hàm
f co cu..c diem do.n.
- i.nh l
a
anh xa. bao gi
ac. Khi d
D
y 7.1.8. Gia su. f l`
oa
nh xa. ngu.o..c f 1 c
ung
l`
a bao gi
ac.
è hàm
Ch
u.ng minh. Di.nh l
u. di.nh ngha 7.1.2 v
y này du.o..c suy tru..c tiep t`
.
.
ngu o. c.
- i.nh l
èn D C len mi
èn D C g
D
y 7.1.9. Qua
anh xa. bao gi
ac mi
oc
.
.
.
.
.
i diem cua mi
èn D du o. c bao to`
gi
u a c
ac du `
o ng cong ta.i m
o
an.
àn ch
u.ng minh
Ch
u.ng minh. Ta c
1. Neu hàm
a1
+ . . . , |z| > R
z
chnh h`nh ta.i diem z = , a1 6= 0 th` anh xa. w = f (z) bao toàn goc gi
u.a
cac du.o`.ng cong ta.i diem z = .
2. Neu hàm f co cu..c diem do.n ta.i diem z0 (h
ung) th`
u.u ha.n hoa.c vo c`
anh xa. f c
ung bao toàn goc ta.i diem ay.
.
e n hàm w = f(z) du.o.i da.ng ho..p cua hai
Ta ch
u ng minh 1). Ta bieu di
hàm
1
= ,
z
1
= a0 + a1 + . . .
w = g() = f
f (z) = a0 +

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
528
theo di.nh ngha 22.3 anh xa. = bao toàn goc ta.i diem z = . Anh
xa.
z
w = g() c
ung bao toàn goc ta.i diem = 0 v`
g 0 (0) = a1 6= 0
Do do anh xa. ho..p w = f (z) bao toàn goc ta.i diem z = .
èu ket lua.n 2) du.o..c ch
Di
u.ng minh tu.o.ng tu...
7.1.6
-
D
ang c
au v`
a tu.. d
ang c
au
y thuyet anh xa. bao

Ta xet tiep mo.t so khai nie.m chung co lien quan to.i l
giac.
èn D th` f là mo.t phep d
òng
Neu hàm f chnh h`nh do.n die.p trong mi
phoi bien ta.p mo. cua D len ta.p mo. cua f (D) và anh xa. ngu.o..c f 1 chnh
h`nh trong f (D).
- i.nh ngha 7.1.3. 1) Gia su. D là mi
D
u.c z, D là
òng phoi
mi
u.c w. Phep d
f : D D
èu
du.o..c go.i là mo.t phep d
ang c
au neu ca anh xa. f la n anh xa. ngu.o..c f 1 d
chnh h`nh.
èn D len chnh no
2) Phep dang cau mi
f :DD
ang c
au.
du.o..c go.i là mo.t phep tu.. d
e dàng thay ràng neu ta th`
D
u.a nha.n ho..p f1 f2 là phep toan-nhom, anh
òng nhat z 7 z là do.n vi., anh xa. ngu.o..c z = f 1 (w) là ph
àn tu. ngu.o..c
xa. d
àn tu. f , th` ta.p ho..p mo.i phep tu.. dang cau cua mi
èn D C bat
doi vo.i ph
k`
y se la.p thành mo.t nhom; nhom do du.o..c go.i là nh
om c
ac tu.. d
ang c
au cua
èn D. Ta k
èn D là AutD.
mi
y hie.u nhom cac tu.. dang cau cua mi
.
èn D và D t
òn ta.i t nhat mo.t phep dang
Ta gia thiet ra`ng gi
u a hai mi
è moi lien he. gi
cau f0 . Ta co di.nh l
y sau day v
u.a cac dang cau và tu.. dang
cau.
529
- i.nh l
D
y 7.1.10. Neu f0 : D D l`
a m
o.t phep d
ang c
au c
o di.nh n`
ao d
o th`
èn D len mi
èn D du.o..c cho bo.i c
t
a.p ho..p mo.i phep d
ong
ang c
au f cua mi
.
th
uc
f = f0 ,
trong d
o Aut D l`
a m
o.t tu.. d
ang c
au t`
uy y cua D .
Ch
u.ng minh. Gia su. AutD . Khi do hien nhien f0 là anh xa. bao
giac D len D . Ma.t khac, gia su.
f : D D
là mo.t phep dang cau t`
uy y
. Khi do
= f f01
àn tu. cua nhom
se là anh xa. bao giac D len chnh no, và do do no là ph
AutD . T`
u. do r
ut ra
f = f0 .
èn chnh tac.

Bay giò. ta tnh nhom cac tu.. dang cau AutD khi D là mi
.
.
.
èn D du o. c go.i là mi

èn chnh t
Ta lu u y
la.i ra`ng: mi
ac neu D là mo.t trong
èn sau day:
ba mi
1. ma.t phang mo. C;
2. ma.t phang dong C;
3. h`nh tròn do.n vi. U = {|z| < 1}.
- i.nh l
D
y 7.1.11. Gia su. D = C. Khi d
o c
ac phep bien d
oi tuyen tnh
.
.
nguyen: z 7 az + b, a 6= 0 l`
a nh
u ng phep tu. d
ang c
au duy nh
at cua m
a.t
ph
ang mo. C v`
a l
a.p th`
anh nh
om
Aut C = {z 7 az + b, a 6= 0}
phu. thu
o.c b
on tham s
o thu..c.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
530
Ch
u.ng minh. Gia su. anh xa. w = f (z) là mo.t phep tu.. dang cau nào do cua
C. V` hàm f(z) chnh h`nh trong C nen co the co hai kha nang xay ra:
1. diem z = là diem bat thu.ò.ng cot yeu;
2. hàm f là mo.t da th
u.c.
Ta se ch
u.ng minh ra`ng kha nang th
u. nhat khong the xay ra. Tha.t va.y,
v` anh xa. f do.n die.p nen anh cua ta.p ho..p {|z| > 1} khong the co diem
chung vo.i anh cua ta.p ho..p {|z| < 1}. Anh cua ta.p ho..p {|z| < 1} là mo.t
èn khong trong. Do do anh cua ta.p ho..p {|z| > 1} khong tr`
mi
u ma.t khap
.
no i trong ma.t phang và v` the theo di.nh l
y Weierstrass diem z = khong
the là diem bat thu.ò.ng cot yeu cua f (z). Do do f là mo.t da th
u.c ba.c n 1.
àn.
Theo di.nh l
y Gauss, khi n > 1 da th
u.c f (z) nha.n mo.i gia tri. w den n l
.
.
.
.
èu do la.i mau thua n vo i tnh do n die.p cua f . T`
Nhu ng di
u do r
ut ra n = 1,
t
u.c là f (z) co da.ng
f (z) = az + b,
a 6= 0.
Ta xet tru.ò.ng ho..p D = C.

- i.nh l
èn D = C. Khi d
o mo.i phep tu.. d
ang c
au cua
D
y 7.1.12. Gia su. mi
èu l`
C d
a tu.. d
ang c
au ph
an tuyen tnh. C
ac phep tu.. d
ang c
au d
o l
a.p th`
anh
.
.
.
m
o.t nh
om c
ac tu. d
au tham s
o thu. c.
ang c
au v
o i s
o
n
az + b
, ad bc 6= 0 .
AutC = z 7
cz + d
e 6= .
Ch
u.ng minh. Gia su. w = f (z) là mo.t tu.. dang cau cua C và f() = C
Khi do
w
e=
1
e
w C
1
e
f (z) C
bien diem z = thành w

e = và là mo.t hàm nguyen. Nhu.ng khi do
1
w
e = a0 + a1z, a1 6= 0, hay là
= a0 + a1z.
e
wC
531
az + b
e 1 , b = Ca
e 0 + 1, c = a1, d = a0, d
òng
trong do a = Ca
Do do w =
cz + d
thò.i ad bc = a1 6= 0.
Neu f() = th` hien nhien ta co f (z) = a0 + a1z.
Ta xet tiep tru.ò.ng ho..p D = U = {|z| < 1}.
- i.nh l
D
y 7.1.13. Gia su. D = U = {|z| < 1}. Khi d
o mo.i phep tu.. d
ang c
au
èu l`
cua h`nh tr`
on do.n vi. d
a tu.. d
ang c
au ph
an tuyen tnh.
Ch
u.ng minh. Gia su. là mo.t tu.. dang cau t`
uy y
cua h`nh tròn do.n vi.. Ta
k
y hie.u (0) = w0 và du..ng phep tu.. dang cau phan tuyen tnh:
: w 7
w w0
1 w0 w
cua h`nh tròn U bien diem w0 thành diem 0. Ta xet anh xa. f = . Do
c
ung là mo.t tu.. dang cau cua h`nh tròn U và f (0) = 0. V` |f(z)| < 1 vo.i mo.i
è Schwarz ta co
z U nen theo bo d
|f(z)| 6 |z|,
z U.
(7.3)
è Schwarz,
ung thoa man bo d
Nhu.ng hien nhien anh xa. ngu.o..c z = f 1 (w) c
nen |f 1 (w)| 6 |w| w U .
Da.t w = f(z), ta co:
|z| 6 f (z),
z U.
(7.4)
ut ra
T`
u. (23.3) và (23.4) ta r
|f(z)| |z|,
z U
è Schwarz ta co f (z) eiz. Nhu.ng khi do = 1 f =

và c
ung theo bo d
1 (ei z) là anh xa. phan tuyen tnh. Nhu. va.y:
n
o
za
Aut U = z 7 ei
, |a| < 1, R .
1 az

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
532
7.1.7
- i
èu ki
àn d
òn ta.i d
D
e.n c
e t
ang c
au
èn D và D C. Hay t`m mo.i dang cau (neu ch

òn
Gia su. cho hai mi
ung t
èn D len mi
èn D .
ta.i) bien mi
Ro ràng là vo.i da.ng tong quat tren day lò.i giai cua bài toan co. ban cua
òn ta.i. Do do van d
è d
àu tien nay ra khi
l
y thuyet anh xa. bao giac se khong t
è kha nang anh xa. bao giac mi
èn cho
khao sat bài toan co. ban do là van d
tru.o.c.
èu kie.n c
àn de bài toan tren co lò.i giai. V`
Sau day ta se ch ra mo.t so di
èu là nh
òng phoi nen di
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i dang
mo.i dang cau d
u.ng phep d
èn D len mi
èn D là t
òn ta.i mo.t anh xa. d
òng phoi nào do gi
cau mi
u.a cac
èn.
mi
èu kie.n c
àn d
àu tien là: cac mi
èn D và D phai d
òng phoi vo.i
Do do di
nhau.
èn D là do.n lien th` di
èu kie.n c
àn là mi
èn D phai do.n
Chang ha.n, neu mi
lien (tnh do.n lien là mo.t bat bien topo !).
èu kie.n c
àn này la.i khong phai là di
èu kie.n du. Di
èu do
The nhu.ng di
du.o..c suy ra t`
u. di.nh l
y sau day.
- i.nh l
ong d
ang
D
y 7.1.14. M
a.t ph
ang C v`
a h`nh tr`
on mo. U = {|z| < 1} kh
c
au v
o.i nhau.
òn ta.i dang cau f : C U . Khi do f chnh
Ch
u.ng minh. Gia thiet ra`ng t
èu do trai vo.i
h`nh và bi. cha.n trong C. Theo di.nh l
y Liouville f const. Di
gia thiet f là dang cau.
èu kh
on
H
e. qua 7.1.3. C v`
a C \ {z0 }, z0 6= d
ong d
ang c
au v
o.i h`nh tr`
.
mo U .
1
è và ap
ta du.a z0 v
Ch
u.ng minh. V` z0 6= nen bàng anh xa. =
z z0
u.ng minh.
y v`
u.a ch
du.ng di.nh l
òng phoi vo.i nhau.
Tuy nhien ma.t phang C và h`nh tròn do.n vi. U là d
533
Tha.t va.y hàm
2 z arctg|z|,
W (z) = |z|
0,
khi z 6= 0,
khi z = 0
òng phoi C len U .

là mo.t trong so anh xa. d
òng phoi là di
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i dang cau gi
Nh
a.n xet 7.1.2. V` tnh d
u.a
èn cho tru.o.c D và D C nen t`
èn da lien kh
hai mi
u. do suy ra ra`ng: mi
ong
.
.
èn do n lien.
d
ang c
au v
o i mi
òn ta.i dang cau bien cac mi
è v
è su.. t
èn D
Nhu. va.y, neu bay giò. da.t van d
èn do.n lien cho tru.o.c D th` ta c
àn phai ha.n che xet cac
khac nhau len mi
.
èn do n lien.
mi
èu kie.n c
àn de t
òn ta.i d
Trong tru.ò.ng ho..p này di
ang c
au l`
a:
èn D phai do.n lien;
1. mi
èn D 6= C.
2. mi
èn do.n
èu kie.n th
èu kie.n c
àn v` mi
èn D d
òng phoi vo.i mi
u. nhat là di
Di
èu kie.n D 6= C là di
èu kie.n c
àn theo di.nh l
lien D . Di
y 7.1.14 da ch
u.ng minh
tren day.
them ra`ng ma.t phang C ch dang cau vo.i C\ {z0 }, z0 6= (hoa.c
Ta lu.u y
dang cau vo.i ban than no). Di
u. cho là mo.i hàm chnh
èu là phan tuyen tnh (xem di.nh l
h`nh do.n die.p trong C d
y 7.1.11 và he. qua
7.1.3).
Toàn bo. su.. khao sat trong mu.c tiep theo cua chu.o.ng này là dành de tr`nh
òn ta.i và duy nhat cua nghie.m bài
èu kie.n dam bao cho su.. t
bày nh
u.ng di
.
èn do.n lien.
toan co ban cua l
y thuyet anh xa. bao giac cac mi
Sau khi loa.i tr`
u. hai tru.ò.ng ho..p da noi trong di.nh l
y 7.1.14 và he. qua cua
.
.
èn du o. c anh xa. D co t nhat là hai diem
no ta se gia thiet ra`ng bien cua mi
khac nhau và do tnh do.n lien cua D no co mo.t ta.p ho..p bien lien thong noi
hai diem ay.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
534
7.1.8
- i
èu ki
D
e.n chu
an
òn ta.i. Bay giò. ta chuyen sang

u.a neu là t
Gia su. lò.i giai doi vo.i bài toan v`
èu kie.n xac di.nh lò.i giai do mo.t cach duy nhat. Nh
èu
xet nh
u.ng di
u.ng di
.
àn thiet v` neu hàm f (z) anh xa. mi
èn do n lien D len h`nh tròn
kie.n do là c
do.n vi. th` theo di.nh l
u. f(z) bàng phep bien doi phan
y 9.9 anh xa. thu du.o..c t`
tuyen tnh da.ng
ei
f (z) w0
,
1 w0f (z)
èn D
ung là anh xa. bao giac mi
(Phep tu.. dang cau cua h`nh tròn do.n vi.) c
.
.
.
.
len h`nh tròn do n vi. do. Noi mo.t cach khac: neu ta ch
u ng minh du o. c ra`ng
òn ta.i mo.t hàm f (z) anh xa. mi
èn D len h`nh tròn do.n vi. th` se t
òn ta.i vo
t
so hàm nhu. va.y thu..c hie.n anh xa. do. Do do de anh xa. du.o..c xet duy nhat,
èu kie.n du.o..c neu trong tiet 7.1.7, ngu.ò.i ta còn dòi hoi mo.t trong
ngoài cac di
èu kie.n bo sung (tu.o.ng du.o.ng vo.i nhau) sau day (cac di
èu kie.n này se
ba di
chu
an h
oa anh xa. bao giac du.o..c xet !)
èn D du.o..c a
(I) Diem trong z0 cho tru.
o.c t`
uy y cua mi
nh xa. th`
anh diem
èn D v`
cho tru.
o.c w0 cua mi
o.ng cho tru.
o.c ta.i z0 chuyen th`
a m
o.t hu.
anh
.
.
.
.
hu
o ng cho tru
o c ta.i w0 :
f(z0 ) = w0 ,
arg f 0 (z0 ) = ,
R.
(7.5)
èn cho tru.o.c D và D

u.ng to ra`ng anh xa. bao giac hai mi
He. th
u.c (7.5) ch
è ma.t h`nh ho.c no ch
u.ng to ra`ng: qua
phu. thuo.c vào ba tham so thu..c và v
anh xa. w = f(z), diem z0 cho tru.o.c bien thành diem w0 cho tru.o.c, cac tiep
tuyen vo.i mo.i du.ò.ng cong di qua diem z0 se quay mo.t goc ba`ng khi chuyen
qua cac du.ò.ng cong anh di qua diem w0.
èu kie.n
Ta c
ung nha.n xet ràng, bàng cac phep doi bien phan tuyen tnh di
chuan (7.5) co the viet du.o.i da.ng
f (z0 ) = 0,
f 0 (z0) > 0.
(7.6)
`
o.c t`
uy y: diem z0 o. trong, diem z1 n
(II) Hai diem cho tru.
am tren bien
.
.
.
.
.
.
.
èn D, du o. c
cua mi
anh xa. th`
anh c
ac diem cho tru o
c tu o ng u
ng w0 v`
a w1,
535
trong d
o w0 l`
a diem trong c`
on w1 l`
a diem bien:
f(z0 ) = w0 ,
f (z1) = w1.
(7.7)
Phu.o.ng tr`nh th
u. nhat trong (7.7) se du.a den hai phu.o.ng tr`nh thu..c v` ràng
vi. tr cua diem tren bien du.o..c xac di.nh bàng mo.t tham so thu..c, chang ha.n,
bo.i khoang cach (do.c theo bien) t`
u. mo.t diem bien co di.nh nào do.
èn D du.o..c a
o.c t`
uy y z1, z2 v`
nh xa.
a z3 cua mi
(III) Ba diem bien cho tru.
.
.
.
.
.
èn D .
o c t`
uy y w1 , w2 v`
ng cua mi
a w3 tu o ng u
th`
anh ba diem bien cho tru
Trong mu.c sau ta se ch
u.ng to ra`ng ta.p ho..p vo so cac anh xa. bao giac
èn D len h`nh tròn do.n vi. ch t
òn ta.i mo.t anh xa. thoa man mo.t trong
bien mi
òn ta.i mo.t anh xa. bao giac du.o..c
èu kie.n chuan tren day, t
ba di
u.c là ch t
chuan hoa.
V du. 1. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren {Im z > 0} len h`nh tròn do.n vi.
{|w| < 1} sao cho w(i) = 0, arg w0 (i) = .

2
Giai. Da.ng tong quat cua hàm anh xa. nu.a ma.t phang tren len h`nh tròn
do.n vi. sao cho w(i) = 0 co da.ng
w = ei
zi
z+i
T`
u. do
1
2i
w0(i) = iei
2
(z + i)
2
arg w0 (i) =
2
w0 (z) = ei
èu kie.n cua bài toan arg w0 (i) = /2 nen = 0. Nhu. va.y, anh xa.
Theo di
àn t`m co da.ng
c
w=
zi
z+i
àn ngoài h`nh tròn {|z (1 + i)| < 1} len nu.a ma.t
V du. 2. Anh
xa. ph
phang {Imw > 0} sao cho w(0) = i, w(1) = 0.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
536
àn chuyen du.ò.ng tròn {|z (1 + i)| = 1} thành tru.c thu..c cua
Giai. Ta c
ma.t phang w. De làm vie.c do ta thu..c hie.n anh xa. bien diem z = i thành
z1 = và z = 1 thành z1 = 0. Chang ha.n ta co
z1
,
z1 = k
zi
trong do k chu.a du.o..c xac di.nh. Nhu.ng qua diem z1 = 0 và z1 = ta co vo
àn thu du.o..c tru.c thu..c. De co du.o..c di
èu do,
so du.ò.ng thang di qua và ta c
goc quay ta.i diem z = 1 qua anh xa. z1 phai ba`ng , t
u.c là

arg z10 (z)z=1 = .
T`
u. do
1 i
3
arg k + arg
= arg k =

2
(z i) z=1
4
èu kie.n nào cho tru.o.c nen de do.n gian ta
De xac di.nh k, ta khong co mo.t di
lay k = 1 + i, và t`
u. do
z1 = (1 + i)
z1
zi
Qua anh xa. này diem z = 0 7 z1 = 1 + i, z = 1 7 z1 = 0. Do do anh xa.

èu kie.n da cho.
thu du.o..c chu.a thoa man cac di
àn anh xa. nu.a ma.t phang {Imz1 > 0} len nu.a ma.t phang
Bay giò. ta c
{Imw > 0} sao cho
z1 = 1 + i
7 w = i,
z1 = 0
7 w = 0.
V` anh xa. bien nu.a ma.t phang tren len nu.a ma.t phang tren co da.ng
az1 + b
, a, b, c, d R
ax1 + d
nen vo.i hai ca.p diem tu.o.ng u
.ng o. tren ta co
w=
i=
b
a(1 + i) + b
, 0 = b = 0, c = a, d = 2a.
c(1 + i) + d
d
- .inh l
y thuyet anh xa. bao giac
7.2. D
y co. ban cua l
537
Do do
w=
z1
z1
=i
z1 2
(1 2i)z 1
V du. 3. T`m anh xa. bien bang D = {z C : /4 < Rez < /4} len
h`nh tròn do.n vi. U = {|w| < 1} sao cho ba diem bien sau day tu.o.ng u
.ng
f(/4) = 1, f (i) = i (i là k
y hie.u diem vo c`
ung pha tren cua bang).
Bàng cac anh xa. trung gian
a) z1 = 2iz, b) z2 = ez1
ta bien bang D da cho thành nu.a ma.t phang ben phai Rez2 > 0. Qua cac
anh xa. cua cac diem z = , , i se là cac diem z2 = i, i, 0 tu.o.ng u

.ng.
4
4
àn anh xa. nu.a ma.t phang Rez2 > 0 len h`nh tròn do.n vi. sao cho
Bay giò. ta c
cac diem z2 = i, i, 0 chuyen thành cac diem w = 1, 1, i tu.o.ng u
.ng. Hàm
èu kie.n v`
anh xa. thoa man di
ut ra t`
u. cong th
u.c (9.3) (di.nh
u.a neu se du.o..c r
l
y 9.6):
w1
z2 i
(1 + i) =
wi
z2
1 z2 1
w =
i z2 + 1
1 e2iz 1
= tgz.
w =
i e2iz + 1
7.2
- i.nh l
D
y co. ban cua l
y thuy
et
anh xa. bao
gi
ac
òn ta.i
è co tnh chat nguyen tac là su.. t
Trong mu.c này ta se giai quyet van d
èn do.n lien D cho tru.o.c trong ma.t phang ph
hàm anh xa. bien mi
u.c z len
èn do.n lien D cho tru.o.c trong ma.t phang w. Cu. the ta se ch
mi
u.ng minh
èn do.n lien b
ra`ng: d
at k`y D v`
a D C v
o t nh
at
oi v
o.i hai mi
o.i bien c
òn ta.i
èn n`
l`
a hai diem kh
ac nhau lu
on lu
on t
anh xa. bao gi
ac bien mi
ay len
èn kia.
mi

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
538
y thuyet anh xa. bao giac - di.nh

Do là no.i dung cua di.nh l
y co. ban trong l
àu tien trong lua.n an
l
y Riemann. Di.nh l
y này du.o..c Riemann phat bieu d
è hàm bien ph
tien s cua m`nh Co. so. cua l
y thuyet tong quat v
u.c nam
1851. Phep ch
u.ng minh mà ta se tr`nh bày là cua Feijer và Riesz.
7.2.1
T
a.p ho..p bi. ch
a.n trong H(D)
èn thuo.c C và gia su. trong D cho ta.p ho..p cac hàm chnh
Gia su. D là mi
h`nh M(D) = {f (z)}. Da.c bie.t là: M(D) co the là day hàm
n
o
fn (z)
.
n=1
- i.nh ngha 7.2.1. Ta.p ho..p M(D) du.o..c go.i là bi. cha.n d
èu tren t`
u.ng compac
D
K D neu K D, (K) > 0:
|f(z)| 6 (K),
z K, f M(D).
èu tren D c
Ta.p ho..p bi. cha.n d
ung se go.i là ho. bi. cha.n.
èn D là khai
èu tren t`
u.ng compac cua mi
Khai nie.m ta.p ho..p bi. cha.n d
èn D. Chang ha.n, cac hàm
nie.m ro.ng ho.n so vo.i khai nie.m bi. cha.n trong mi
cos
èu trong h`nh tròn do.n vi.
, R khong la.p thành ta.p ho..p bi. cha.n d
1z
èu tren t`
{|z| < 1} nhu.ng la.i là ta.p ho..p bi. cha.n d
u.ng compac cua h`nh tròn
ay.
xa. f 7 f 0 kh
- i.nh l
D
y 7.2.1. Anh
ong gian H(D) v`
ao chnh n
o bien t
a.p ho..p
èu th`
èu.
bi. ch
a.n d
a.n d
anh t
a.p ho..p bi. ch
y na`m tro.n trong
Ch
u.ng minh. Gia su. S = {|z z0| < r} là h`nh tròn bat k`
D và V = {|z z0 | < r0 , r0 > r} c
ung là h`nh tròn nàm tro.n trong D. Doi
vo.i f M (D) bat k`
y ta co
Z
f ()
1
0
f (z) =
d, z V.
2i
( z)2
V
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
539
Bay giò. gia su. z S. Khi do vo.i mo.i V ta co

| z| > r0 r.
Và t`
u. tnh chat bi. cha.n cua M (D) ta co
|f 0 (z) 6
r0
(V ) = 1(S)
(r0 r)2
và do do |f 0 (z)| bi. cha.n trong cac h`nh tròn S D.

èu co the phu bo.i cac h`nh tròn S,
y d
Mo i ta.p ho..p compac K D bat k`
na`m tro.n trong D. Do do theo di.nh l
y Heine-Borel ta co the cho.n phu con

k
h
u.u ha.n S =1 phu K. Gia su.
1 (K) = max{1 (S )}.
Khi do vo.i mo.i z K và mo.i f M(D) ta se co

|f 0 (z)| 6 1(K)
u.ng minh.
y du.o..c ch
và di.nh l
7.2.2
òng b
T
a.p ho..p li
a.c
en tu.c d
- i.nh ngha 7.2.2. Ta.p ho..p M(D) cac hàm du.o..c go.i là t
a.p ho..p lien tu.c
D
òng b
d
a.c tren t`
u.ng compac K D neu
> 0, K D, (, K) : z 0 , z 00 K(|z 0 z 00| < )
|f (z 0) f(z 00 )| < ,
f M(D).
Ta co
- i.nh l
èu tren t`
a.n d
ac th` n
o
u.ng comp
D
y 7.2.2. Neu M(D) l`
a t
a.p ho..p bi. ch
.
c K D.
òng b
l`
a lien tu.c d
a
a.c tren t`
u ng comp

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
540
u.a K
Ch
u.ng minh. Gia su. compac K D và 4d, d > 0 là khoang cach gi
èn D. Ta.p ho..p cac diem mà khoang cach t`
và bien D cua mi
u. do den K
khong vu.o..t qua 2d du.o..c k
y hie.u là B. V` B D và B là ta.p ho..p dong nen
èu cua M(D) t`m du.o..c so M = M(B) > 0 sao cho tren B
do tnh bi. cha.n d
ta co |f| 6 M , f M(D).
Ta se ch
u.ng minh ra`ng vo.i > 0 bat k`
y và vo.i ca.p diem z1, z2 K bat
n d o
k`
y mà |z1 z2 | < , = min d, ta se co
M
|f (z1) f(z2 )| < .
Tha.t va.y, theo cong th
u.c Cauchy ap du.ng cho f (z) trong h`nh tròn
Q = {z : |z z1 | < 2d} B (ke ca bien) ta co
Z
f (t)
1
dt.
f (z) =
2i
tz
Q
Do do

1 Z
z1 z2

dt
f (t)
|f(z1 ) f (z2)| =
2i
(t z1)(t z2 )
Q
|z1 z2|
1
M
2 2d
2
2d d
M
M
|z1 z2 | <
6 .
=
d
d
òng ba.c.
Nhu. va.y M(D) là ta.p ho..p lien tu.c d
7.2.3
Nguy
en l
y comp
ac
- i.nh ngha 7.2.3. 1) Ho. hàm M(D) H(D) du.o..c go.i là ho. comp
c trong
a
D
èn D neu t`
èu co the cho.n day con fnk
mi
u. mo i day hàm {fn (z)} M(D) d
èu tren t`
ho.i tu. d
u.ng compac K D.
c trong n
2. Ho. compac cac hàm M(D) du.o..c go.i là ho. comp
a
o neu hàm
èu tren t`
èu
gio.i ha.n cua mo i day fn M(D) ho.i tu. d
u.ng compac K D d
thuo.c M(D).
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
541
V du. 1. Gia su. U = {|z| < 1}. Ta.p ho..p hàm M(U ) =n {z
o: 0 < 6 1}
z
èu
là ta.p ho..p compac nhu.ng khong compac trong no (day
hoi tu d
n n=1 . .
tren t`
u.ng compac cua U den hàm f 0 khong thuo.c M(U )).
è 7.2.1. Gia su.: 1) fn (z), n = 1, 2, . . . ; fn H(D) l`
èu
B
o d
a d
ay bi. ch
a.n d
.
.
c; 2) d
p
tren t`
u ng comp
a
ay fn h
ao d
o.i tu. tren t
a.p ho. p E D n`
o tr`
u m
a.t kh
a
c K D.
èu tren t`
no.i trong D. Khi d
a
o d
ay fn h
o.i tu. d
u.ng comp
èu
Ch
u.ng minh. Ta co di.nh > 0 và ta.p ho..p K D. V` day fn bi. cha.n d
.
.
.
.
òng
nen theo di.nh l
u ng minh trong tiet tru o c no là day lien tu.c d
y v`
u a ch
òng ba.c và ba`ng cach cho.n phep chia
ba.c. Ba`ng cach su. du.ng tnh lien tu.c d
D thành cac h`nh vuong vo.i cac ca.nh song song vo.i cac tru.c to.a do. trong
ma.t phang z be den m
u.c sao cho vo.i cac diem z 0 và z 00 ( K) bat k`
y thuo.c

c`
ung mo.t h`nh vuong và vo.i f fn n=1 bat k`
y ta co
|f(z 0 ) f (z 00)| <
(7.8)
Ta.p ho..p K du.o..c phu bo.i mo.t so h

u.u ha.n cac h`nh vuong Qp , p =
1, 2, . . . , P . V` E tr`
u ma.t khap no.i nen trong mo i h`nh vuong Qp t`m du.o..c
diem zp E. V` fn ho.i tu. tren E nen N N sao cho
,
3
m, n > N, zp , p = 1, 2, . . . , P.
|fm (zp ) fn (zp)| <
(7.9)
uy y
cua K. Khi do t`m du.o..c diem zp nàm
Bay giò. gia su. z là diem t`
trong c`
ung mo.t h`nh vuong vo.i z và m, n N t`
u. (7.9) ta co
|fm (z) fn (z)| 6 |fm (z) fm (zp)| + |fm (zp ) fn (zp)|
+ |fn (zp ) fn (z)| < .

T`
u. do theo tieu chuan ho.i tu. Cauchy ta ket lua.n ra`ng day fn n=1 ho.i tu.
èu tren K. V` K là co di.nh t`
uy y
nen
doi vo.i mo.i z K và su.. ho.i tu. do là d
.
èu tren t`
day da cho ho.i tu. d
u ng compac K D.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
542
u.ng minh di.nh l

Bay giò. ta ch
y chu yeu cua tiet này
- i.nh l
èn cua C; 2)
a mi
D
y Montel (nguy
en l
y comp
ac). Gia su.: 1) D l`
èn D. Khi d
èu kie.n sau d
M (D) l`
a ho. h`
o hai di
ay l`
a
tu.o.ng du.o.ng v
o.i nhau.
c.
(I) Ho. M(D) l`
a comp
a
èu tren t`
ac.
u.ng comp
(II) Ho. M(D) bi. ch
a.n d
èu kie.n 1) - 2) và (I) suy
u.ng minh ra`ng t`
u. cac di
Ch
u.ng minh. 1. Ta ch
.
.
.
òn ta.i compac K D mà tren
ra (II). Gia su ngu o. c la.i. Khi do trong D t
do modun cua cac hàm thuo.c M(D) nha.n gia tri. lo.n bao nhieu t`
uy y
. Do
do: n N, fn M (D) : |fn (zn )| > n ta.i diem zn K nào do. V`

M(D) là compac nen t`
u. day fn (z) n=1 co the cho.n day con fnk (z) k=1
èu tren t`
èu tren K den hàm
ho.i tu. d
u.ng compac mà da.c bie.t là ho.i tu. d
chnh h`nh f nào do. Ngha là doi vo.i = 1, N = N (K) : k > N ,
z K |fn (z) f(z)| < 1.
Do do
|fn (z)| 6 1 + max |f(z)| = 1 + L,
zK
L = max |f|.
zK
èu là fnk (znk ) khi k .

u.c này la.i mau thua n vo.i di
Nhu.ng he. th
àn th
Ph
u. nhat cua di.nh l
u.nh minh.
y du.o..c ch
u.ng minh ra`ng t`
u. 1) - 2) và (II) suy ra (I). De ch
u.ng
2. Bay giò. ta ch
àn ch
èu ch
minh (I) ta c
u.ng minh ràng mo.i day hàm fn M(D) d
u.a day
èu tren t`
è da ch
con ho.i tu. d
u.ng compac K D. Nhu.ng theo bo d
u.ng minh
àn ch
tren, ta ch c
u.ng minh ràng t`
u. day fn M(D) bat k`
y co the cho.n day
con ho.i tu. ta.i mo.i diem cua ta.p ho..p E D nào do tr`
u ma.t khap no.i là du.
Ta lay ta.p ho..p E là ta.p ho..p cac diem z = x + iy D, trong do x và y
èu là h
d
u ma.t khap no.i trong D. Ma.t khac E là ta.p
u.u ty. Ta.p ho..p E tr`

ho..p dem du.o..c. Do do ta co the sap xep và danh so no thành day =1 :
1, 2 , . . . , n , . . .
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
543
Day
f1 (1 ), f2(1 ), . . . , fn (1 ), . . .
(7.10)
la.p thành ta.p ho..p diem bi. cha.n. Do do t`

u. (7.10) co the cho.n day con
fn11 (1 ), fn12 (1 ), . . . , fn1p (1 ), . . .
ho.i tu. den gio.i ha.n hoàn toàn xac di.nh. Nhu. va.y t`
u. day hàm fn (z) co the
cho.n day con
fn11 (z), fn12 (z), . . . , fn1p (z), . . .
(7.11)
ho.i tu. ta.i diem z = 1 .

Day
fn11 (2 ), fn12 (2 ), . . . , fn1p (2 ), . . .
èu kie.n nhu. day (7.10), do do co the cho.n t`
thoa man mo.i di
u. day do mo.t
day con
fn21 (2 ), fn22 (2 ), . . . , fn2p (2 ), . . .
ho.i tu. den gio.i ha.n h
u.u ha.n hoàn toàn xac di.nh. Nhu. va.y day hàm
fn21 (z), fn22 (z), . . . , fn2p (z), . . .
ho.i tu. khi z = 2. Và v` cac so ha.ng cua day này c
ung là cua day (7.11) nen
no ho.i tu. ca khi z = 1 .
Tiep tu.c qua tr`nh này ta thu du.o..c ta.p ho..p cac day
fn11 (z), fn12 (z), . . . , fn1p (z), . . . ,
fn21 (z), fn22 (z), . . . , fn2p (z), . . . ,

... ... ... ... ...
q
q
q
fn1 (z), fn2 (z), . . . , fnp (z), . . . ,
(7.12)

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
544
trong do mo i day cua (7.2.5) là day con cua day d

u.ng tru.o.c no và day vo.i
so hie.u q ho.i tu. ta.i mo i diem
1, 2 , . . . , q .
Ba`ng cach ap du.ng phu.o.ng phap du.ò.ng cheo cua Cantor, ta co the cho.n
day du.ò.ng cheo
fn11 (z), fn22 (z), . . . , fnpp (z), . . .
(7.13)
Day này ho.i tu. ta.i mo.i diem cua ta.p ho..p E v` theo cach xay du..ng mo.i so
àu t`
èu du.o..c cho.n t`
u. day (7.2.5)
u. so ha.ng nào do d
ha.ng cua day (7.13), bat d
vo.i so hie.u q (q là so cho tru.o.c t`
uy y
).
.
.
è da ch
èu tren t`
Nhu va.y theo bo d
u ng minh, day (7.13) ho.i tu. d
u.ng
compac.
èn D 3 th` day (7.13) ho.i tu. d
èu tren mo.i ta.p
Nh
a.n xet 7.2.1. Neu mi
dong thuo.c D.
Tha.t va.y, ta du..ng du.ò.ng tròn (R) = {z C : |z| = R} vo.i ban knh du
uy y
cua D và
lo.n sao cho (R) D. Gia su. K0 là ta.p ho..p dong t`
K = {z K0 : |z| 6 R} (R).
èu tren K và do do ho.i tu. d
èu tren
Theo di.nh l
y Montel, day (7.13) ho.i tu. d
(R). Bàng cach ap du.ng nguyen l
y modun cu..c da.i, ta co the ket lua.n ràng
èu trong U (R) = {z C : |z| > R}. Nhu. va.y day (7.13)
day (7.13) ho.i tu. d
èu tren K U (R) K0 và do do tren mo.i ta.p ho..p dong cua D.
ho.i tu. d
7.2.4
Phi
em h`
am li
en tu.c
- i.nh ngha 7.2.4. 1. Gia su. cho ho. hàm {f } xac di.nh trong mi
èn D. Khi
D
do anh xa.
I(f ) : {f} C
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
545
o.t phiem h`
am tren f .
du.o..c go.i là m
2. Phiem hàm I(f ) du.o..c go.i là lien tu.c ta.i diem f0 neu fn {f} ho.i
èu den f0 {f } tren t`
tu. d
u.ng compac K D, ta co
lim I(fn ) = I(f0).
n
3. Phiem hàm I(f ) du.o..c go.i là lien tu.c tren ho. {f } neu I(f ) lien tu.c ta.i
mo.i diem f {f}.
èn D. Khi
V du. 2. Ta xet ho. hàm chnh h`nh H(D) và diem a t`
uy y
cua mi
do
cp (f ) =
f (p)(a)
p!
là he. so th
u. p trong khai trien Taylor cua hàm f ta.i lan ca.n diem a. Do là
phiem hàm tren ho. H(D). Phiem hàm cp (f ) là phiem hàm lien tu.c.
èu tren t`
u.ng compac K D th` lay du.ò.ng
Tha.t va.y neu fn f0 là d
tròn (r) = {|z a| = r} D làm K, vo.i > 0, N : |fn (z) f0(z)| < ,
n > N, z (r). Khi do, ap du.ng bat dang th
u.c Cauchy ta co
|cp(fn ) cp (f0)| <
rp
n > N.
èu do ch
u.ng to ra`ng cp (f ) lien tu.c.
Di
Ta co
- i.nh l
c trong n
èu
D
y 7.2.3. Mo.i phiem h`
am lien tu.c tren ho. comp
a
o {f} d
bi. ch
a.n v`
a da.t c
a.n tren cua n
o, ngha l`
a
f0 {f } : |I(f0)| > |I(f )|,
f {f }.
ung co the ba`ng

u.u ha.n và c
Ch
u.ng minh. Gia su. A = sup |I(f )|, do là so h
f {f }
. Theo di.nh ngha ca.n tren, t`m du.o..c day fn {f }, n = 1, 2, . . . sao cho
|I(fn)| A.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
546
òn ta.i day con fn ho.i tu. d

èu tren t`
V` {f} là compac trong no nen t
u.ng
compac K D den hàm f0 {f } nào do. V` I(f ) lien tu.c nen
|I(f0)| = lim |I(fn )| = A.
n
u. nhat là A < , và th

u. hai |I(f0)| > |I(f )|,
T`
u. do ta ket lua.n du.o..c, th
f {f }.
7.2.5
- o.n gian h
oa c
ach d
D
a.t b`
ai to
an Riemann
èn do.n
Nhu. da noi o. tren, su.. khao sat cua ta chu yeu là lien quan den cac mi
lien (và do.n die.p!). Do do bài toan co. ban du.o..c da.t ra co the do.n gian hoa
mà khong làm mat tnh tong quat cua no.
èn du.o..c xet l`
Ta co the cho ra`ng m
o.t trong hai mi
a h`nh tr`
on, ngha là
èn do.n lien D vo.i bien co t nhat là hai diem luon luon t
òn ta.i
doi vo.i mo.i mi
anh xa. bao giac len h`nh tròn {|w| < R}. Tha.t va.y, neu
w = f (z) : D U = {|w| < R}
w0 = f(z 0) : D U = {|w0 | < R0 }
R0
w se anh xa. bao giac U len U và hàm z 0 = F 1(w0 ) anh
R

R0
f (z) anh xa. D len D . V` va.y
xa. {|w0| < R0 } len D . Do do z 0 = F 1
R
y Riemann co the phat bieu du.o.i da.ng:
di.nh l
èn do.n lien D trong m
Mo.i mi
a.t ph
ang C (D 6 C) v
o.i bien c
o t nh
at l`
a
.
.
èu d
hai diem d
on mo {|w| < 1}.
ang c
au v
o i h`nh tr`
èn D trong phat bieu cua di.nh l
Tiep theo, mi
y v`
u.a neu co the gia thiet
èn bi. cha.n. Di
èu do du..a tren co. so. di.nh l
là mi
y sau day.
th` hàm w0 =
- i.nh l
èn do.n lien v
a mi
o.i bien c
o t nh
at l`
a hai diem
D
y 7.2.4. Gia su. D l`
òn ta.i d
èn D len mi
èn
trong m
a.t ph
ang C, D 6 C. Khi d
o t
ang c
au bien mi
.
bi. ch
a.n n`
ao d
o cua m
a.t ph
ang ph
u c C.
èn D bi. cha.n th` phep dang cau c
àn t`m co the lay
Ch
u.ng minh. 1. Neu mi
là f (z) = z.
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
547
èn D khong bi. cha.n. Ta c

àn phan bie.t hai tru.ò.ng ho..p
2. Gia su. mi
èn D co diem ngoài a, t
èn D khong ch
a) Mi
u.a cac diem cua h`nh
u.c là mi
tròn S(a, r) vo.i tam a và ban knh r. Trong tru.ò.ng ho..p này hàm
w = f(z) =
1
za
n
1o .
èn D len mi
èn D0 na`m trong h`nh tròn |w| <
, t
u c là D0 là
anh xa. mi
r
èn bi. cha.n. Do là dang cau muon t`m.
mi
èn D khong co mo.t diem ngoài nào ca, t
àn b`
èn D
b) Mi
u cua mi
u.c là ph
doi vo.i ca ma.t phang khong ch
u.a mo.t h`nh tròn nào. Theo gia thiet bien
èn D co t nhat là hai diem khac nhau và . Do tnh do.n lien mi
èn
cua mi
.
.
D se co mo.t ta.p ho. p bien lien thong noi vo i . Ta xet hàm
r
z
w = F (z) =
z
èn do.n lien D theo mo.i tuyen, và do
Hàm này thac trien du.o..c trong mi
do theo di.nh l
u.c
y Monodromic co the tach nhanh do.n tri. F (z) (v` bieu th
du.o.i can khong trie.t tieu c
ung nhu. khong bàng trong D).
u. he. th
u.c
Hàm F (z) là do.n die.p trong D. Tha.t va.y t`
z2
z1
=
z1
z2
và tnh do.n die.p cua anh xa. phan tuyen tnh suy ra ràng z1 = z2 . Do do F
èn D len mi
èn D .
do.n die.p và no anh xa. do.n die.p mi
èn D co tnh chat là: neu diem w0 D th` diem (w0) là diem ngoài
Mi
cua D v` ca.p diem w0 , w0 t`
.ng vo.i mo.t diem z.
uy y
luon luon tu.o.ng u
èn D co diem ngoài. Tiep theo ta ap du.ng l
àn
Nhu. va.y mi
y lua.n trong ph
èn D . Di.nh l
a) cho mi
u.ng minh.
y du.o..c ch
è sau ta se cho ràng mi
èn D trong di.nh l
èn bi.
Nhu. va.y, v
y Riemann là mi
àn thiet bàng phep ti.nh tien và d
òng
u.a, trong tru.ò.ng ho..p c
cha.n. Ho.n the n
`m trong h`nh tr`
èn f (D) n
da.ng ta co the gia thiet mi
a
on do.n vi. và hàm anh

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
548
èu kie.n
xa. w = f (z) thoa man di
f (a) = 0,
f 0 (a) > 0,
a D.
y thuyet anh xa. bao giac ta ch

u.ng minh di.nh l
y co. ban cua l
Do do de ch
àn ch
c
u.ng minh ràng:
èu d
Mo.i mi
a.n D d
on mo. {|w| < 1}.
ang c
au v
o.i h`nh tr`
7.2.6
- i.nh l
D
y Riemann
Tu. tu.o.ng chu da.o cua phep ch

u.ng minh di.nh l
y Riemann là nhu. sau:
àu tien ta xet ho. S(f ; D) cac hàm chnh h`nh và do.n die.p trong D
1. D
sao cho
a) |f(z)| 6 1 f S(f ; D), z D;
b) f (a) = 0, f 0 (a) > 0.
do tnh do.n die.p cua f trong D nen f 0 (z) 6= 0 z D. Hien nhien S(f ; D) 6=
. Tha.t va.y, v` D bi. cha.n nen D {|z a| < R, a D, R < }. Do do ta
co the lay hàm f là
za
, z D |f (z)| 6 1,
R
f(a) = 0, f 0 (a) > 0.
f(z) =
z D,
àn t`m w = f (z) se du.o..c xac di.nh t`

u. cac hàm
2. Tiep theo, hàm anh xa. c
cua ho. S(f ; D) bo.i mo.t tnh chat cu..c tri. sau day. T`
u. ho. hàm S(f ; D) hay
t`m hàm f0 S(f ; D) sao cho
|f00 (a)| > |f 0 (a)|,
f S(f ; D),
ngha là da.i lu.o..ng do. gian |f 0 (a)| da.t cu..c da.i khi f = f0 .
3. Hàm f0 - lò.i giai cua bài toan cu..c tri. se là dang cau muon t`m; no anh
èn D len h`nh tròn do.n vi. ch
xa. mi
u. khong phai vào h`nh tròn do.n vi. nhu.
doi vo.i cac hàm còn la.i cua S(f ; D).
Bay giò. ta chuyen sang ch
u.ng minh di.nh l
y thuyet anh xa.
y co. ban cua l
y Riemann.
bao giac - di.nh l
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
549
- i.nh l
èn do.n lien D trong m
a.t ph
ang C v`
a D 6 C
D
y Riemann. Mo.i mi
èu d
d
on mo. {|w| < 1}.
ang c
au v
o.i h`nh tr`
u.ng minh cuoi tiet tru.o.c và nha.n xet
y v`
u.a ch
Ch
u.ng minh. I. Theo di.nh l
èn D thoa man cac gia thiet cua di.nh l
sau ch
u.ng minh di.nh l
y do, mo.i mi
y
.
.
èn nào do na`m trong h`nh tròn do n vi..

èu dang cau vo i mo.t mi
Riemann d
.
Ta xet ho. S(f ; D) tat ca nh
u ng hàm chnh h`nh do.n die.p trong D sao cho
modun cua ch
ung bi. cha.n bo.i 1 và f (a) = 0, f 0 (a) > 0, trong do a là diem co
èn D vào
u.ng hàm anh xa. bao giac mi
di.nh nào do cua D. Do là ho. tat ca nh
.
.
h`nh tròn do n vi. U . Theo di.nh l
y v`
u a nhac den tren day, ho. S(f ; D) 6= , và
theo di.nh l
y Montel S(f ; D) là ho. compac.
u. ho. S(f ; D) ta se t`m hàm f0 sao cho do. gian |f00 (a)| là cu..c
II. Bay giò. t`
da.i. Ta xet ta.p ho..p con S1 (f ; D) S(f ; D):
S1(f ; D) = {f S(f ; D) : |f 0 (a)| > |f10 (a)| > 0},
u.ng minh ràng
trong do f1 là hàm co di.nh nào do cua S(f ; D). Ta se ch

S1(f ; D) là compac trong no. Gia su. day fn n=1 , fn S1(f ; D), n ho.i tu.
èn D den hàm gio.i ha.n f0 . Hàm f0 thoa man
èu tren t`
u.ng compac cua mi
d
cac tnh chat sau day.
1. Hàm f0 H(D), |f0 | 6 1. Tha.t va.y, v` fn H(D), n nen theo di.nh
l
y Weierstrass hàm f0 H(D). V` |fn | 6 1 n nen |f0 | 6 1 trong D.
2. f0 (a) = 0, f00 (a) > 0. Tha.t va.y, ta co
f0 (a) = lim fn (a) = 0.
n
èu tren t`
Tiep theo, v` fn H(D) n và fn ho.i tu. d
u.ng compac cua D
èu tren t`
nen theo di.nh l
y Weierstrass day cac da.o hàm fn0 c
ung ho.i tu. d
u.ng
compac cua D den f00 và
f00 (a) = lim fn0 (a) > f10 (a) > 0.
n
Nhu. va.y hàm f0 (z) khong phai là hàng so trong D.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
550
3. Hàm f0 do.n die.p trong D. Tha.t va.y v` f0 là gio.i ha.n cua day hàm
do.n die.p trong D và f0 khong phai là hàng so nen f0 do.n die.p trong D (xem
di.nh l
y 7.1.7).
Nhu. va.y hàm f0 S1 (f ; D) và do do S1 (f ; D) là compac trong no.
Bay giò. ta xet anh xa.
I(f ) : f 7 |f 0 (a)|.
u.ng minh trong tiet 4 cua mu.c này. Ta
Do là phiem hàm lien tu.c nhu. da ch
biet ra`ng hàm lien tu.c tren ta.p ho..p compac th` da.t gia tri. lo.n nhat cua no.
èu kie.n
Ngha là f0 S1 (f ; D) thoa man di
|f 0 (a)| 6 |f00 (a)| f S1 (f ; D).
òn ta.i lò.i giai cua bài toan cu..c tri. du.o..c ch
u.ng minh.
Nhu. va.y su.. t
èn D len toàn bo. h`nh tròn
III. Bay giò. ta ch
u.ng minh ràng f0 anh xa. mi
.
U . V` f0 chnh h`nh do n die.p trong D nen no anh xa. bao giac D len f0 (D). V`
|f0 (z)| 6 1 z D nen anh f0 (D) na`m trong h`nh tròn do.n vi. {|w| < 1}. Ta
ch
u.ng minh ra`ng t`
u. tnh cu..c tri. cua f0 suy ra ra`ng f0 (D) U = {|w| < 1}.
òn ta.i diem b (|b| < 1) khong thuo.c anh
Gia su. ngu.o..c la.i. Ta gia thiet t
f0 (D), b 6 f0 (D). Ta se ch
u.ng minh ràng khi do h(z) S(f ; D) sao cho
|h0 (a)| > |f00 (a)|
và nhu. va.y mau thua n vo.i tnh cu..c tri. cua hàm f0 .
1
ung khong thuo.c anh f0 (D)
V` f0 (a) = 0 b 6= 0. Khi do diem b = c
b
v` |b| > 1.
Ta xet hàm
s
f0(z) b
(z) =
1 bf0 (z)
Hàm (z) chnh h`nh do.n die.p trong D. Tha.t va.y v` gia tri. cua hàm f0
u.c du.o.i can c
ung na`m
nàm trong h`nh tròn do.n vi. nen gia tri. cua bieu th
èn D do.n lien nen theo di.nh
trong h`nh tròn do.n vi. (xem di.nh l
y 9.9). V` mi
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
551
u.c. Nhanh này do.n

l
y Monodromie ta co the tach nhanh do.n tri. cua can th
èu do du.o..c kiem tra he.t nhu. trong ch
die.p trong D, di
u.ng minh di.nh l
y 7.2.4
.
.
.
o tiet tru o c. Hien nhien || < 1 z D.
Bay giò. ta xet hàm
h(z) = ei
(z) (a)
1 (a)(z)
< 0 6 .
Hàm h(z) co cac tnh chat sau day:

1. h(z) S(f ; D). Tha.t va.y, h(z) chnh h`nh và do.n die.p trong D;
h(a) = 0 và |h| 6 1 z D.
h0 (a) = ei
0 (a)
i 1 + |b| 0
f0 (a).
=
e
1 |(a)|2
2 b
Vo.i = arg b ta co
1 + |b|
h0 (a) = p f00 (a) h(z) S(f ; D).
2 |b|
2. h0 (a) > f00 (a). Tha.t va.y, ta co
1 + |b| > 2
|b|.
1 + |b|
p > 1. T`
u. do suy ra h0 (a) > f00 (a).
2 |b|
èu này trai vo.i tnh chat cu..c tri. cua hàm f0 (z). Di.nh l
y Riemann du.o..c
Di
ch
u.ng minh.
Do do
u.ng minh v`
u.a tr`nh bày là o. cho
Nh
a.n xet 7.2.2. Nhu.o..c diem co. ban cua ch
àn t
òn ta.i mà chu.a du.a ra mo.t phu.o.ng phap
no ch thu
uy ch
u.ng minh su.. t
co tnh chat kien thiet de xay du..ng hàm anh xa.. Phep ch
u.ng minh co tnh
chat kien thiet di.nh l
y này, xin mò.i xem cac sach giao khoa [2], [6], [14] và
[20].
èu kie.n cua di.nh ly Riemann du.o..c thoa m
an th`
H
e. qua 7.2.1. Neu c
ac di
.
.
òn ta.i duy nh
t
at F (z) chnh h`nh trong D, du o. c chu
an h
oa ta.i diem z0 D,
èu kie.n F (z0) = 0, F 0(z0) = 1 v`
z0 6= bo.i c
ac di
aa
nh xa. bao gi
ac D len
.
h`nh tr`
on v
o i t
am ta.i diem w = 0.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
552
Ch
u.ng minh. Neu f0 là hàm du.o..c ch ra trong di.nh l
y Riemann th` hàm
f0 (z)
. Hàm F anh xa. D len h`nh tròn {|w| < R}, R = 1/f 0 (z0 ).
F (z) = 0
f0(z0 )
òn ta.i mo.t hàm F1(z) n
èu khang di.nh cua he. qua
Neu còn t
u.a thoa man di
F1(z)
= f0(z) se là hàm
và anh xa. D len h`nh tròn {|w| < R1 } nào do th`
R1
du.o..c ch ra trong di.nh l
y Riemann. T`
u. do suy ra
1
= f00 (z0 ),
R1
So R =
1
f00 (z0 )
F1 (z) =
f0 (z)
= F (z).
f00 (z0)
èn D ta.i diem z0 D.

du.o..c go.i là b
an knh bao gi
ac cua mi
èn do.n lien t`

uy y D1 v`
H
e. qua 7.2.2. Hai mi
a D2 trong m
a.t ph
ang C v`
a
.
èu d
6= C d
ang c
au v
o i nhau.
òn ta.i dang cau
Ch
y Riemann t
fj : Dj {|w| < 1},
j = 1, 2
èn do len h`nh tròn do.n vi.. Nhu.ng khi do

bien cac mi
f = f21 f1
se là dang cau bien D1 len D2 .
èn do.n lien t`
uy y D1 v`
H
e. qua 7.2.3. Hai mi
a D2 trong m
a.t ph
ang C l`
a
òng ph
d
oi v
o.i nhau.
Ch
u.ng minh. 1. Neu D1 và D2 khong tr`
ung vo.i C th` he. qua này du.o..c suy
t`
u. he. qua 7.2.1.
èn tr`
2. Neu mo.t trong hai mi
ung vo.i C th` he. qua du.o..c r
ut ra t`
u. cho là
òng phoi vo.i nhau.
ma.t phang C và h`nh tròn {|z| < 1} d
H
am w = f (z) chnh h`nh trong C v`
a kh
ong nh
a.n nh
u.ng
`m tren cung l n`
`ng s
gi
a tri. n
a
ao d
o cua m
a.t ph
ang th` h`
am d
o l`
a h
a
o.
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
553
àn ngoài l len ph

àn trong
Ch
u.ng minh. Gia su. = (w) anh xa. bao giac ph
òn ta.i theo di.nh l
h`nh tròn do.n vi. (no t
y Riemann). Ta xet hàm
= [f (z)] = (z).
y Liouville
Hàm = (z) chnh h`nh trong C và bi. cha.n. Do do, theo di.nh l
.
(z) const. Nhu ng (z) 6= const nen f(z) = const.
7.2.7
- i.nh l
D
y duy nh
at cua
anh xa. bao gi
ac
èu kie.n de chuan hoa anh xa.. O.

Trong n6 mu.c tru.o.c ta da bàn den cac di
day ta da neu ra ba cach dat di
..
..
.
. èu kie.n chuan tu o ng du o ng vo i nhau.
u.ng minh di.nh l
y duy nhat cua anh xa. bao giac.
Bay giò. ta ch
- i.nh l
èn D d
on do.n vi. U = {|w| < 1}
ang c
au v
o.i h`nh tr`
D
y 7.2.5. Neu mi
òn
th` t
a.p ho..p mo.i
anh xa. bao gi
ac D len U phu. thu
o.c ba tham s
o thu..c v`
a t
èu
ta.i
anh xa. bao gi
ac duy nh
at f bien D len U du.o..c chu
an h
oa bo.i c
ac di
kie.n
f (z0) = 0,
arg f 0 (z0) = ,
(7.14)
uy y.
o z0 l`
a diem t`
uy y thu
o.c D, c`
on l`
a s
o thu..c t`
trong d
èu khang di.nh th
u. di.nh l
u. nhat du.o..c suy t`
y 7.1.10 v` nhom
Ch
u.ng minh. Di
.
AutU phu. thuo.c tham so thu. c: hai to.a do. cua diem a và so trong di.nh l
y
7.1.13.
èu khang di.nh th
De ch
u.ng minh di
u. hai ta gia thiet ràng co hai anh xa.
èn D len U du.o..c chuan hoa bo.i di
èu kie.n (7.14). Khi do
f1 và f2 bien mi
= f1 f21
se là mo.t tu.. dang cau cua U và (0) = 0, arg 0 (0) = 0. T`
u. di.nh l
y 7.1.13
suy ra ràng a = 0 và = 0 và do do z hay là f1(z) f2(z).

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
554
7.2.8
.ng gi
u.a c
ac bi
en v`
a c
ong th
u.c
Su.. tu.o.ng u
Christoffel-Schwarz
èn này len mi

èn kia th`
Neu hàm chnh h`nh du.o..c di.nh ngha nhu. anh xa. mi
.
.
.
.
.
.
.
anh xa. do luon luon phai du o. c hieu là su. tu o ng u
ng mo.t - mo.t gi
u a cac diem
èn. V` cac diem bien khong du.o..c lie.t vào diem cua mi
èn nen
trong cua cac mi
àn nghien c
è
de nghien c
.ng gi
u.a cac diem bien ta c
u.u su.. tu.o.ng u
u.u van d
.
àn den bien cua mi
èn. The
kho khan ho n - dang die.u cua hàm anh xa. khi d
èu van d
è ta c
àn phai biet mo.t so tnh chat cua hàm anh
nhu.ng, trong nhi
àn bien cua mi
èn.
xa. o. g
Trong pha.m vi giao tr`nh, ta thu.ò.ng su. du.ng ket qua sau day cua
Caratheodory - go.i là nguyen l
y tu.o.ng u
.ng bien.
- i.nh l
èn D v`
D
y 7.2.6. (Caratheodory) Gia su. mi
a D du.o..c gi
o.i ha.n bo.i
c
ac du.`
o.ng cong Jordan D v`
a D v`
a
f : D D
èn D len mi
èn D .
l`
aa
nh xa. bao gi
ac mi
Khi d
o
èn d
1) h`
am f(z) c
o the th
ac trien lien tu.c ra mi
ong D,
.
.
èn
òng ph
2) h`
am d
ac trien d
ac mi
a du o. c th
o x
ac l
a.p m
o.t phep d
oi gi
u.a c
d
ong D v`
aD .
Ta se khong d`
u.ng la.i de ch
u.ng minh ket qua này mà xin mò.i ba.n do.c
è dang die.u cua anh xa. bao giac o. tren bien hày t`m
nào quan tam den van d
xem cuon sach cua C. Caratheodory Conformal Representation hoa.c cuon
sach cua A. Hurwitz và R. Courant Teori funkci M., 1968.
Bay giò. ta se tr`nh bày cong th
u.c cho phep t`m anh xa. bao giac nu.a ma.t
phang tren {Im z > 0} len da giac trong ma.t phang w.
Khong di sau vào chi tiet, o. day ta se tr`nh bày nh
u.ng ket qua co. ban
trong vie.c xay du..ng bieu th
u.c giai tch doi vo.i hàm w = f (z) anh xa. nu.a
ma.t phang tren
P = {Im z > 0}
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
555
len da giac n trong ma.t phang w.

.
O day ta su. du.ng cac k
y hie.u sau: Ak là cac dnh lien tiep cua da giac
n , k = 1, 2, . . . , n; k là do. lo.n cua goc ta.i dnh Ak tu.o.ng u
.ng trong do
n
P
è tong cac goc trong cua da giac); cac
0 < k 6 2,
k = n 2 (di.nh l
y v
k=1
diem ak , k = 1, n nàm tren tru.c thu..c cua ma.t phang z

ak < ak+1
k = 1, n 1
là nghi.ch anh cua Ak qua anh xa. w = f(z), t

u.c là f (ak ) = Ak .
òn ta.i. T`
T`
u. di.nh l
y tu.o.ng
y Riemann suy ra hàm w = f(z) t
u. nguyen l
u
.ng bien trong anh xa. bao giac c
ung suy du.o..c ràng hàm này lien tu.c trong

nu.a ma.t phang dong P = Im z > 0 và hàm ngu.o..c cua no lien tu.c trong
da giac dong n .
Co the ch
u.ng minh
- i.nh l
D
y 7.2.7. (Christoffel-Schwarz) Gia su.:
èu kie.n
o thu..c thoa m
an c
ac di
a k , k = 1, n l`
a nh
u.ng s
1) ak v`
< a1 < a2 < < an < +
n
X
k = n 2.
0 < k 6 2,
k=1
2) H`
am w = f(z)
anh xa. nu.a m
a.t ph
ang tren P = {Im z > 0} len da
gi
ac bi. ch
a.n n v
ac dnh lien tiep A1 , A2, . . . , An sao cho f(ak ) = Ak ,
o.i c
k = 1, n. Khi d
o ta c
o c
ong th
u.c Christoffel-Schwarz
w = f(z) = A
Zz
(z a1 )11 (z a2 )2 1 (z an )n 1 dz + B
(7.15)
z0
`
ay theo du.o
`.ng cong n
am trong nu.a m
a.t ph
ang tren;
o tch ph
an du.o..c l
trong d
`
A, B l`
a c
ac h
ang s
o.
Ta xet hai tru.ò.ng ho..p da.c bie.t sau day.

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
556
I. Gia su. mo.t trong cac dnh cua da giac là anh cua diem vo c`
ung, chang
ha.n là anh cua an = . Ta thu..c hie.n phep bien doi tuyen tnh bien nu.a ma.t
1
phang tren {Im z > 0} len nu.a ma.t phang tren {Im > 0} bo.i = + a0n
z
1
0
.
+ an neu co mo.t ak = 0 (trong do a 6= ak

neu ak 6= 0 hoa.c bo i =
za
k = 1, n) bien cac diem a1, a2, . . . , an1 , an = thành cac diem h
u.u ha.n
n
P
a01 , a02, . . . , a0n . Khi do theo (7.15) và he. th
u.c
k = n 2 ta co
k=1
am w = f (z) a
nh xa. nu.a m
a.t ph
ang tren {Im z > 0}
H
e. qua 7.2.5. Gia su. h`
len da gi
ac bi. ch
a.n n sao cho ak 6= v
o.i k = 1, n 1 v`
a an = . Khi d
o
.
ta c
o c
ong th
uc
w = f(z) = A1
Zz
(z a1)1 1 (z a2)2 1 (z an1 )n1 1 dz + B1 .
z0
(7.16)
u.c Christoffel-Schwarz th`
u.a so lien
T`
u. (7.16) ta thay ràng trong cong th
èu do du.a den
quan den dnh tu.o.ng u
.ng vo.i an = là khong hie.n die.n. Di
èu ho.n.
vie.c cong th
u.c (7.16) thu.ò.ng du.o..c su. du.ng nhi
II. Xet tru.ò.ng ho..p khi da giac n co mo.t hay mo.t so dnh nàm ta.i .
Trong tru.ò.ng ho..p này ta se xem goc gi
u.a hai ca.nh vo.i dnh ta.i du.o..c xac
di.nh nhu. là goc ta.i giao diem h
u.a hai ca.nh do vo.i dau ngu.o..c la.i.
u.u ha.n gi
Vo.i quy u.o.c do cong th
u.c là ta co
u.c (7.15) và (7.16) va n co hie.u lu..c, t
- i.nh l
D
y 7.2.8. (Christoffel-Schwarz) Anh
xa. bao gi
ac w = f (z) bien nu.a
m
a.t ph
ang tren len da gi
ac n du.o..c thu..c hie.n bo.i
1) h`
am (7.15) neu ak 6= k = 1, n;
(2) h`
am (7.16) neu ak 6= , k = 1, n 1, an = .
Cong th
u.c Christoffel-Schwarz cho phep ta t`m hàm w = f(z) anh xa.
u.c là cho
bao giac nu.a ma.t phang {Im z > 0} len da giac n da du.o..c cho (t
cac dnh Ak và cac goc k , k = 1, n) th` bài toan t`m hàm w = f (z) du.o..c
è t`m cac diem ak , k = 1, n và cac ha`ng so A, B. Ba diem bat k`
du.a v
y trong
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
557
uy y
(7.1.8), cac diem ak còn la.i và cac
so cac diem ak k = 1, n du.o..c cho t`
ha`ng so A, B se du.o..c xac di.nh do.n tri. v` cac dnh Ak = f (ak ) da cho. Tuy
`ng s
nhien vie.c xac di.nh cac ha`ng so này (go.i là c
ac h
a
o Christoffel-Schwarz)
.
.
.
è này xin
trong thu. c te là cu. c k`
y ph
u c ta.p. Ba.n do.c muon t`m hieu sau van d
mò.i xem cuon sach M. A. Lavrent~ev, B. V. Xabat. Metody teorii
funkci kompleksnogo peremennogo. M., Nauka, 1973. Ch II, còn
bay giò. ta se neu mo.t vài v du. do.n gian de minh ho.a vie.c xac di.nh cac hàng
so Christoffel-Schwarz.
V du. 3. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren {Im z > 0} len bang nàm ngang
{0 < Im w < h}.
H`nh VII. 1
Giai. Bang na`m ngang da cho (h`nh VII. 1) là mo.t nhi. giac vo.i cac
dnh là A1 = + và A2 = vo.i cac goc dnh 1 = 2 = 0. V` de chuan
àn cho tru.o.c su.. tu.o.ng u
hoa anh xa. ta c
.ng cua ba diem, nen ta bo sung cho
nhi. giac da cho mo.t dnh n
u.a là A3 = 0 vo.i goc dnh ba`ng (hien nhien
èu do khong anh hu.o.ng g` den h`nh da.ng cua nhi. giac).
di
De tie.n lo..i, ta ghi cac so lie.u da biet thành bang sau day
ak
Ak
+
k
0

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
558
e dàng thay ra`ng trong tru.ò.ng ho..p này tch

De y
den bang v`
u.a la.p d
phan Christofell-Schwarz co da.ng
w=A
Zz
dz
+ B.
z
.ng vo.i dnh A3 = 0 nen

V` diem a3 = 1 tu.o.ng u
0=A
Z1
dz
+ B,
z
B = 0.
Do do
w=A
Zz
dz
= A ln z,
z
trong do ha`ng so A du.o..c xac di.nh bo.i do. ro.ng và hu.o.ng cua bang da cho.
V` ban tru.c du.o.ng cua ma.t phang z du.o..c anh xa. len tru.c thu..c cua ma.t
phang w nen ha`ng so A là mo.t so thu..c.
Ta xac di.nh hàng so A.
y sau day cua (R.
De làm vie.c do, thong thu.ò.ng ta su. du.ng di.nh l
Courant).
o.ng tr`
on v
o.i b
an knh v
o c`
ung be r v`
a v
o.i t
am ta.i
Gia su. r l`
a nu.a du.`
.
diem z = a v`
nh xa. bao gi
ac w = f (z) diem z = a bien th`
a gia su qua a
anh
diem w = . Khi d
ac m
o.t v
o c`
ung be b
a.c cao ho.n so v
o.i
o, v
o.i su.. sai kh
r, anh cua nu.a du.`
o.ng tr`
on r se l`
a m
o.t doa.n th
ang. (xem R. Kurant,
Geometriqeska teori funkci kompleksnogo peremennogo M-L,
1934).
du.ng di.nh l
Ap
y v`
u.a phat bieu, ta thay ra`ng anh cua nu.a du.ò.ng tròn
r = {|z| = r, Im z > 0}
- .inh l
7.2. D
y co. ban cua l
559
là doa. n thang noi cac tia A1A2 vo.i A2 A3 và thang goc vo.i cac tia ay. Do do
vo.i su.. sai khac vo c`
ung be (r), khi vòng qua diem z = 0 theo nu.a du.ò.ng
èu kim d
òng h
ò), gia so w0 cua w = A ln z se ba`ng hie.u
tròn r (theo chi
.
àn thu. c cua w l
àn lu.o..t tren A2 A3 và A1 A2, ngha là
cac gia tri. cua ph
w0 = hi + 0(r),
r 0.
Nhu.ng ma.t khac ta la.i co

w0 = A
dz
= Ai
z
Z0
d = Ai (r 0).
T`
u. do suy ra
A=
h
,
và w =
h
ln z.
V du. 4. Anh
xa. nu.a ma.t phang tren {Im z > 0} len nu.a bang <
2

Re w < , Im w > 0 là mo.t tam giac vo.i cac dnh (h`nh VII. 2)
2
A1 = , A2 = , A3 = .
2
2
.ng là
Giai. Tam giac A1A2A3 co cac goc tu.o.ng u
1 =
1
,
2
2 =
1
,
2
3 = 0
(1 + 2 + 3 = 1 !). Cac so lie.u da cho co the ghi thành bang sau day
ak
1
Ak
/2
k
1/2
/2
1/2

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
560
H`nh VII. 2
Tch phan Christofell-Schwarz co da.ng
W =A
Zz
(z + 1) 2 (z 1) 2 dz + B
0
0
=A
Zz
dz
+B
1 z2
0
0
= A arc sin z + B.
.ng gi
u.a cac diem da ghi tren bang ta co
Su. du.ng su.. tu.o.ng u
= A0 + B,
= A0 + B,
2
2
2
2
và t`
u. do
B = 0,
A0 = 1.
Nhu. va.y
W = arc sin z.
7.3
B`
ai t
a.p
1. Hàm thu..c G(z, z0, D), trong do z0 là diem thuo.c D bat k`
y, du.o..c go.i là
èn D neu no thoa man cac di
èu kie.n:
hàm Green doi vo.i mi
èu hòa theo z trong D \ {z0};
1. G(z, z0 , D) là hàm di
7.3. Bài ta.p
561
2. G(z, z0 , D) + khi z z0;

3. G(z, z0 , D) 0 khi z D.
Ch
u.ng minh ràng
G(z, z0 , D) = G(z0 , z, D).
e n
èn do.n lien D co the bieu di
2. Ch
u.ng minh ra`ng hàm Green doi vo.i mi
qua hàm anh xa. bao giac D len h`nh tròn do.n vi. theo cong th
u.c
w(z) w(z )
1

0
(*)
ln
G(z, z0 , D) =
,
2
1 w(z0)w(z)
trong do w(z) là anh xa. bao giac D len h`nh tròn do.n vi.
U = {|w| < 1}.
du.ng cong th
e n hàm Green doi vo.i
3. Ap
u.c (*) de viet cong th
u.c bieu di
cac h`nh tròn S = {|z| < R} và nu.a ma.t phang tren.
èn do.n lien và f là anh xa.
4. Ch
u.ng minh ra`ng neu D và D là nh
u.ng mi
èn D và D lien he.
bao giac nào do bien D len D th` hàm Green doi vo.i mi
u.c
vo.i nhau theo cong th
G(z, z0 , D ) = G(f (z), f (z0 ), D).
èn D co the phan hoa.ch
5. Gia su. f H(D), f 0 (z) 6= 0 z D. Khi do mi
.
.
.
.
èn mà trong mo i mi
èn do hàm
thành ta.p ho. p h
u u ha.n hoa.c dem du o. c mi
f (z) do.n die.p.
6. T`m hàm anh xa. nu.a ma.t phang tren len chnh no sao cho w(a) = b,
arg w0 (a) = (Im a > 0, Im b > 0).
wb
za
.)
(Tra lò.i:
= ei
za
wb
7. T`m hàm anh xa. nu.a ma.t phang tren len nu.a ma.t phang du.o.i sao cho
w(a) = a, arg w0 (a) = . (Ima > 0).

2
za
wa
.
=i
)
(Tra lò i:
wa
za

xa. bao giac
Chu.o.ng 7. Anh
562
xa. h`nh tròn S = {z : |z| < 2} len nu.a ma.t phang P = {z : Rew > 0}
8. Anh
sao cho
w(0) = 1,
arg w0 (0) =
z 2i
)
(Tra lò.i : w =
z + 2i
9. Anh
xa. h`nh tròn S = {z : |z 4i| < 2} len nu.a ma.t phang P = {w :
Imw > Rew} sao cho tam cua h`nh tròn chuyen thành diem w = 4 và diem
z = 2i cua du.ò.ng tròn bien thành goc to.a do..
zi + 2
)
(Tra lò.i: w = 4
z 2 4i
10. Anh
xa. h`nh tròn S(R1 ) = {z : |z| < R1} len h`nh tròn S(R2 ) = {z :
|z| < R2} sao cho w(a) = b, arg w0 (a) = (|a| < R1 , |b| < R2 ).
wb
za
)
(Tra lò.i: R2 2
= ei R1 2
R1 az
R2 bw
11. T`m hàm anh xa. nu.a h`nh tròn S = {z : |z| < 1, Imz > 0} len h`nh tròn
S = {w : |w| < 1} sao cho w(1) = 1, w(0) = i.
z 2 + 2iz + 1
)
(Tra lò.i: w = 2
iz + 2z + i
T`
ai li
e.u tham khao
` MO
. T BIE
N PHU
.C
A - HAM
1. Ahlors L. V., Complex analysis, New York, 1953.

2. Bicadze A. V. Osnovy teorii analitiqeskih funkci kompleksnogo peremennogo, Nauka, 1969
3. Volkovyski L. I., Lunc G. L., Aramanoviq I. G., Sbornik
zadaq po teori funkci kompleksnogo perememnogo, Nauka
1975.
4. Goluzin G. M. Geometriqeska teori funkci kompleksnogo
peremennogo, Nauka, 1966.
5. Gnter N. M., Kuz~min R. O. Sbornik zadaq po vyswe
matematike. Tom 2. M., 1958.
6. Gurvic A;, Kurant R., Teori funkci, Nauka, 1968.
7. D~edonne ., Osnovy sovremennogo analiza, Mir, 1964. (co
ban di.ch tieng Vie.t cua NXB Da.i ho.c và Trung ho.c Chuyen nghie.p,
Hà No.i 1973).
8. Evgrafov M. A. Analitiqeskie funkcii Nauka, 1968.
9. Evgrafov M. A., Sidorov . V., Wabunin M. I., Beanov
K. A. Sbornik zadaq po teorii analitiqeskih funkci,
Nauka, 1969.
564
T`
ai lie.u tham khao
10. Kartan A., lementarna teori analitiqeskih funkci

odnogo i neskol~kih kompleksnyh peremennyh.
I. L.,
Moskva, 1973.
11. Kompenfels V., Wtal~man F., Praktika konformnyh otobraeni I. L., 1963.
12. Lavrent~ev M. A., Wabat B. V. Metody teorii funkci kompleksnogo peremennogo, Nauka, 1973.
13. Lavrik V. I., Savenkov V. N. Spravoqnik po konformnym
otobraenim Naukova Dumka, Kiev 1970.
14. Lunc G. L., l~sgol~c L. . Funkci kompleksnogo peremennogo s lementami operacionnogo isqisleni, M., 1958.
15. Markuxeviq A. I., Teori analitiqeskih funkci, Tom 1
(1967), Tom 2 (1968), Nauka.
16. Privalov I. I. Vvedenie v teori funkci kompleksnogo
repemennogo, M., 1960. (Ban di.ch tieng Vie.t cua NXB Giao du.c, Hà
No.i, 1964).
17. Svexnikov A. G., Tihonov A. N. Teori funkci kompleksnogo peremennogo, Nauka, 1974.
18. Smirnov V. I. Kurs vysxe matematiki, Tom 3 (qast~ 2),
Nauka, 1974.
19. Springer D., Vvedenie v teori rimanovyh, poverhnoste
I. L., 1960.
20. Stolov S. I. Teori funkci kompleksnogo peremennogo,
tom 1, 2, I. L., 1962. 2. Lekcii po topologiqeskih principah
teorii analitiqeskih funkci, Nauka, 1964.
21. Titqmarx E., Teori funkci, M., 1980.
22. Uitteker . T., Vatson D. N., Kurs sovremennogo analiza
Tom 1, L., 1963.
565
T`
ai lie.u tham khao
23. Fuks B. A., Wabat B. V. Funkcii kompleksnogo peremennogo

i nekotorye ih priloeni. M., 1959 (Ban di.ch tieng Vie.t cua
NXB Khoa ho.c k
y thua.t, Hà No.i, 1969).
24. Wabat B. V. Vvedenie v kompleksny analiz. Nauka,
Qast~ I, 1976. (Co ban di.ch cua NXB Da.i ho.c và Trung ho.c Chuyen
nghie.p, 1974).
25. Wvarc L., Analiz. Tom II, Mir, 1972.
26. Wilov G. E. Matematiqeski analiz. Funkci odnogo peremennogo, Qast~ 1-2. Nauka, 1969.
e n Thuy Thanh. Hu.o.ng da n giai bài ta.p hàm bien ph
u.c NXB
27. Nguy
Da.i ho.c Quoc gia Hà No.i, 2003.
` NHIÈ
U BIE
N PHU
.C
B - HAM
28. Ganning R., Ross ., Analitiqeskie funkcii mnogih kompleksnyh peremennyh, Mir M. 1969.
29. Hermander L., Vvedenie v teori Funkci neskol~kih kompleksnyh peremennyh Mir, 1968.
30. Wabat B. V., Vvedenie v kompleksny analiz.
Nauka, 1975.
Qast~ II,
31. Ronkin L. I., lementy teorii analitiqeskih funkcii

mnogih peremennyh Nauka Dumka Kiev, 1977.

Ham Phuc - Ham Bien So Phuc

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ham Phuc - Ham Bien So Phuc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

THANH

HAM BIEN PHU C

N DAI HOC QUO

2.2.2 H`am w = z n v`a z = n w, n N . . . .

2.2.7 Nhanh chnh h`nh cua h`am da tri. . . .

3.2.10 Tch phan da.ng Cauchy. Cong th

- iem bat thu.`o.ng cua ph

Thac trien giai tch theo tuyen . . . .

Mo.t v`ai v du. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tch phan da.ng I =

eiax R(x)dx . . . . . . . . . . . . 459

6.2.6 Mo.t so v du. khac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

bien v`a cong th

y c`ang v`a du.o..c giai mo.t cach chi tiet.

u.c, ma.t phang ph

`en do.n lien v`

Tnh lien tu.c cua h`

u.c v`a h`am bien ph

u.c co ca tnh chat da.i so la n

Ta xet phu.o.ng tr`nh

u.c, ma.t phang ph

u.c v`a h`am bien ph

`e IV ta co (ac, 0) ac. Nhu. va.y

(a, 0)(c, 0) = (ac, 0) = ac

u.c, ma.t phang ph

và ro ràng là

u.c v`a h`am bien ph

u.c, ma.t phang ph

`an ao cua no v`a k

u.c v`a h`am bien ph

Cac phep toan tr`

u.c, ma.t phang ph

y l`a luon luon thu..c

u.c v`a h`am bien ph

u.c, ma.t phang ph

u.ng minh suy ra r`ang

u.c v`a h`am bien ph

Co the xem cac bat dang th

Ta da.t r = |z| = a2 + b2 . V` a2 6 r2 , b2 6 r2 nen

u.c, ma.t phang ph

Ta co di.nh ngha sau day.

u.c v`a h`am bien ph

hu.o.ng am se l`a (2 0) = 0 2. Do do neu thu..c hie.n tiep s v`ong quay

arctg b , khi a < 0, b < 0.

u.c, ma.t phang ph

neu a > 0, b > 0,

u.c v`a h`am bien ph

`e sau, thay v` viet 1 = 2 + 2k, k Z ta se viet

|z1z2 | = |z1| |z2 |,

u.c, ma.t phang ph

arg(z1z2 . . . zn ) arg z1 + arg z2 + + arg zn (mod 2).

u.c v`a h`am bien ph

u.c. Doi vo.i so ph

phu.o.ng tr`nh n`ay du.o..c k

u.c, ma.t phang ph

u.c v`a h`am bien ph

Tu. (1.8) v`a (1.9) v`a ba`ng cach thay bo.i ta co

`eu vo.i he. to.a do. Descartes vuong goc (, , )

u.c, ma.t phang ph

u.c v`a h`am bien ph

- i.nh ngha 1.1.8. Ta.p ho..p la.p nen t`

u.c, ma.t phang ph

u.c v`a h`am bien ph