You are on page 1of 50

HAZARD ANALYSIS AND CRITICAL CONTROL POINT SYSTEM

HACCP
H THNG QUN L CHT LNG
AN TON THC PHM DA TRN
PHN TCH CC MI NGUY V IM
KIM SOT TI HN
L Minh Tm, HCMC_FIC
leminhtambk@yahoo.com
L Minh Tm

Ni dung chng trnh


1. Li ni u
2. Mc tiu kha hc
3. K vng ca mn hc
4. Phng php hng dn

Chng 1: Gii thiu


1.1. HACCP l g?
1.2. Lch s HACCP
1.3. Ti sao p dng HACCP ?
L Minh Tm

Ni dung chng trnh


Chng 2 CC NGUYN TC C BN CA HACCP
2.1. Khi nim v HACCP
2.2. By nguyn tc ca HACCP
Chng 3 CC BC THC HIN HACCP
3.1. Cch thc hin HACCP
3.2. Bc 1-5
3.3. Bc 6-8
3.4. Bc 9-12
L Minh Tm

Ni dung chng trnh


Chng 4 CC CHNG TRNH TIN QUYT
4.1. Thc hnh sn xut tt- GMP
4.2. SSOP
Chng 5 NH GI H THNG HACCP
5.1. nh ngha
5.2. Cc loi hnh nh gi h thng HACCP
5.3. Cc bc nh gi h thng HACCP
5.4. Th tc cp giy chng nhn HACCP
L Minh Tm

LI NI U
H thng cc bin phng nga, khng phi i
ph
L phng tin dng bo v thc phm
chng li cc mi nguy hi c ngun gc: sinh
hc, ho hc v vt l
Khng phi l h thng hon ton khng c ri
ro. N c thit k nhm gim thiu cc mi
nguy v an ton thc phm
H thng HACCP c th tch hp vi cc h
thng qun l cht lng hoc c th s dng
mt cch ring bit
L Minh Tm

Mc tiu ca mn hc
Thi lng: 10 tit
Thi gian:
Kt qu d kin-Sinh vin trnh by c:
Cc khi nim v HACCP
Ni dung v yu cu ca HACCP
S dng cc CCP gim thiu ri ro
Kim sot vic p dng thc hin h thng
ti liu vo thc t ca T chc
Th tc ng k h thng HACCP
L Minh Tm

Phng php hng dn

L Minh Tm

Hng dn (10%)
T hc (60%)
Tho lun (20%)
Bi tp tnh hung (15 tit)

Chng 1- Gii thiu HACCP

nh ngha HACCP
Lch s HACCP - Li ch HACCP
p dng HACCP
Cc nh ngha c lin quan HACCP

L Minh Tm

Chng 1- Gii thiu HACCP


HACCP l g?:

H azard
A nalysis
C ritical
C ontrol
L Minh Tm

P oints

Chng 1- Gii thiu HACCP


Mt tiu chun v an ton thc phm, c
xc nh bi FAO/WHO,Codex 1993
H thng ngn nga nhm cung cp s m
bo an ton thc phm qua vic phn tch
cc mi nguy v sinh hc, ho hc, vt l vn
c trong qu trnh sn xut, t s thu mua
nguyn vt liu v x l, ch bin, phn phi,
tiu th n thnh phm
Xc nh cc mi nguy ngn nga, loi tr
hoc gim thiu n mc c th chp nhn
c ti cc CCP
L Minh Tm

10

Khuyn ngh
Tt c cc c quan thm quyn nn chp
nhn tip cn HACCP v coi n l bt
buc i vi cc nh ch bin thc phm
Vin Hn lm Khoa hc Hoa K, 1985

L Minh Tm

11

Ti sao p dng HACCP


Thc y thng mi quc t nh tin
cy v an ton thc phm
Thch hp vi vic qun l cht lng : h
thng ISO 9000
H thng HACCP c th c p dng
trong sut dy chuyn thc phm t khu
x l s b n s dng sn phm cui
cng
L Minh Tm

12

Chng 1- Gii thiu HACCP


Lch s HACCP
Nm 1960 NASA chp nhn h thng
an ton thc phm cho cc phi hnh gia
Nm 1971 cng ty Pillsbury trnh by
HACCP ln u tin ti hi ngh ton
quc u tin ti M bo v an ton
thc phm
1973 - C quan dc v thc phm M
(USFDA) a HACCP vo trong
qui ch v thc phm ng hp c hm
lng acid thp
L Minh Tm

13

Chng 1- Gii thiu HACCP


Lch s HACCP
Nm 1980 , nguyn tc HACCP c nhiu c s p dng
Nm 1985 c quan nghin cu khoa hc quc gia M
khuyn co cc c s ch bin thc phm nn s dng HACCP
m bo ATTP v B nng nghip M cng p dng
HACCP trong thanh tra cc loi tht v gia cm .
Nm 1988 U ban quc t cc tiu chun vi sinh thc phm
(ICMSF), Hip hi quc t v thc phm v v sinh mi
trng (IAMFAS) cng khuyn co nn s dng HACCP
m bo an ton thc phm.
Nm 1993 T chc y t th gii (WHO) khuyn khch s
dng HACCP trong lnh s 93/12/3 EEC
L Minh Tm

14

Li ch ca HACCP
Tip cn mt cch c h thng
Kim sot da trn sai li ch, khng
kim nghim sn phm cui cng.
Vt qua cc ro cn k thut
Phng nga cc nguy hi trong qu
trnh sn xut
Gim chi ph trong sn xut v c
nhiu thi gian hn trong vic gii
quyt cc vn v an ton thc
phm
c quc t chp nhn
Ph hp vi cc qui nh v php lut
L Minh Tm

15

p dng HACCP
p dng d dng cho cc quy trnh
ch bin thc phm
p dng mt cch c h thng t
nguyn liu n sn phm
Phn tch cc mi nguy: sinh hc,
vt l, ha hc
Thnh lp i HACCP
Hun luyn i ng thi hnh cng
nh i ng trc tip sn xut

L Minh Tm

16

CC NH NGHA CA HACCP
1.Kim sot (/v/: control) : l /v/ tin hnh mi bin
php cn thit m bo s tun th cc tiu chun
ra trong k hoch HACCP.
2.S kim sot (/n/: control) : l /n/ trng thi khi
tt c cc th tc ng c tun th v cc tiu
chun u t.

L Minh Tm

17

CC NH NGHA CA HACCP
3.Bin php kim sot (Control measure) : l cc hot
ng dng loi tr mi nguy hoc lm gim mi nguy
n mc c th chp nhn c.
4.Hnh ng sa cha (Corrective actions) : l cc hot
ng cn thit phi tin hnh khi kt qu gim st ti mt
im kim sot ti hn cho thy b mt kim sot.
5.im kim sot ti hn (Critical Control Point): l
mt im hoc l mt bc trong qu trnh sn xut
ti phi kim sot loi tr mi nguy hoc gim mi
nguy xung mc c th chp nhn c hay ni cch
khc im kim sot l mt mt xch quan trng.
L Minh Tm

18

CC NH NGHA CA HACCP
6. Gii hn ti hn (Critical Limit): l ch tiu (thng
c minh ha bng s liu) phn gii gia phm vi chp
nhn c v khng th chp nhn c.
7. S sai lnh (Deviation) : l s vt qu gii hn ti hn.
8. HACCP :Mt h thng xc nh, nh gi, v kim sot
cc mi nguy ng k i vi an ton thc phm .
9. K hoch HACCP (HACCP Plan) : l cc ti liu c
xy dng trn nguyn tc HACCP kim sot cc mi
nguy c ngha i vi an ton thc phm cng on
ang xem xt ca dy chuyn sn xut thc phm.
L Minh Tm

19

CC NH NGHA CA HACCP
10. S quy trnh sn xut : cch trnh by c h
thng trnh t cc bc hay cc hot ng thao tc
c dng trong sn xut hoc ch bin mt mt hng
thc phm c th .
11. Quy phm sn xut tt (Good Manufacturing
Practice GMP) : Nhng bin php, thao tc thc
hnh cn phi tun th, nhm kim sot mi yu t nh
hng ti qu trnh hnh thnh cht lng sn phm .

L Minh Tm

20

CC NH NGHA CA HACCP
12. Mi nguy : l cc tc nhn sinh hc, ho hc hay vt
l ca thc phm (hoc tnh trng ca thc phm) c
kh nng gy hi cho sc kho con ngi .
13. Ri ro : c lng kh nng xy ra mi nguy.
14. Vi phm : Vt qu gii hn ti hn .
15. SSOP : (Sanitation Standard Operating Procedure ):
Quy phm v sinh chun.

L Minh Tm

21

Chng 2 NGUYN TC CA HACCP


Nguyn tc 1 : Tin hnh xc nh mi nguy
Nguyn tc 2 : Xc nh cc CCP
Nguyn tc 3 : Thit lp gii hn ti hn
Nguyn tc 4 : Thit lp cc th tc kim sot
cc im CCP
Nguyn tc 5 : Thit lp hnh ng sa cha
Nguyn tc 6 : Thit lp th tc thm tra
Nguyn tc 7 : Thit lp th tc lu tr h s
L Minh Tm

22

Nguyn tc 1: XC NH MI NGUY
Chun b s quy trnh cng
ngh ca i tng xy dng
HACCP.
Nhn din v lit k tt c cc
mi nguy c th xy ra v cc
bin php phng nga,kim sot
cc mi nguy.

L Minh Tm

23

Nguyn tc 1: XC NH MI NGUY
Phn tch mi nguy l vic xc nh cc
nguy him gy hi cho ngi s dng c
th c mt trong sn phm.
Mi nguy c th c tm thy trong
nguyn liu, trc hoc sau mt cng on
ch bin
Mi nguy cng c th l kt qu ca mt
sai lch, trc trc trong quy trnh ch bin
Ch : H thng HACCP ch kim sot, phng
nga cc mi nguy v an ton thc phm
L Minh Tm

24

Nguyn tc 2 -HACCP
2. XC NH CC CCP
S dng cy quyt nh
(Decision Tree) quyt
nh cc im kim sot
ti hn - CCP trong quy
trnh sn xut
im kim sot ti hn (Critical Control Point)
l mt im hoc l mt bc trong qu trnh
sn xut ti phi kim sot loi tr mi
nguy hoc gim mi nguy xung mc c th chp
nhn c.
L Minh Tm

25

Nguyn tc 2 -HACCP
Xc nh cc im kim sot trng yu trong quy trnh
sn xut
Cc sai st, hng hc trong quy trnh c th l nguyn
nhn, iu kin hoc cc tc nhn gp phn gy ra s
xut hin cc mi nguy
Ti cc im kim sot trng yu, c th loi tr, ngn
nga hoc gim thiu s xut hin cc mi nguy
Mt li ch ca nh sn xut khi thc hin ng h thng
HACCP l c th tp trung nng lc kim sot cc
im trng yu thc s - CY QUYT NH

L Minh Tm

26

Cy quyt nh
Cu 1

Nguyn liu c cha tc nhn c hi mc nguy him


C

Cu 2

KHNG

Qu trnh ch bin tip theo c loi tr


c nguy hi hoc gim n n mc
an ton khng ?
KHNG

CCP

C
CCP

CCP

L Minh Tm

27

Cy quyt nh
Cu 3

Cng thc thnh phn ca sn phm trung gian hoc


sn phm cui cng c cn phi ngn nga mi nguy
hi tng ln qu ngng gii hn khng?
C

KHNG

CCP

L Minh Tm

CCP

28

Cy quyt nh
Cu 4

C th xy ra nhim hoc ti nhim khng? _ Tr li: C


C th tng mi nguy hi ln khng?
C

Cu 5

Liu cch thc ch bin/tip xc tip theo


c loi tr c nguy hi khng?
KHNG
CCP

KHNG

CCP

Cu 6: Cng on ch
bin c xu hng loi tr
hoc gim mi nguy n
mc an ton khng?
KHNG
CCP

L Minh Tm

C
CCP

29

Nguyn tc 3- HACCP
3. XC NH GII HN TI HN
Xc nh c cc gii hn ti
hn, hay nhng tiu chun cho
php ca cc CCP nhm kim
sot cc CCP

Mt ngng gii hn l tiu chun cn phi t i


vi mi bin php phng nga p dng cho mi
CCP
Mt ngng gii hn nn c cung cp trong
mt thi gian xc nh
Nu s sai lch so vi ngng gii hn cng ln
thi i hi mc hnh ng cng phi mnh m,
dt khot. V d: loi b sn phm
L Minh Tm

30

10

Nguyn tc 4 - HACCP
4. THIT LP TH TC KIM SOT
Thi hnh cc h thng
iu khin tnh trng
kim sot ca cc mi
nguy c nhn din
Lu gi v ghi chp ti
liu v kim sot cht
ch cc ti liu kim
sot
L Minh Tm

31

Nguyn tc 5 - HACCP
5. THIT LP HNH NG SA CHA
Xy dng cc k hoch c th
thit lp cc hnh ng sa cha
cc CCP khi c kh nng vt
gii hn cho php. Cc hnh ng
ny hiu qu v ln k hoch
sn

L Minh Tm

32

Nguyn tc 6 - HACCP
6. THIT LP TH TC THM TRA
Thc hin cc k hoch c
th nhm kim tra K hoch
HACCP vn hnh c tt hay
khng?

L Minh Tm

33

11

Nguyn tc 6 - HACCP
6. THIT LP TH TC THM TRA
Xc nh H thng HACCP hot ng c tt ko?
Xem xt cc ngng gii hn nhm kim tra
xem chng c kim sot tt s xut hin cc mi
nguy khng?
Nh sn xut c th lm vic ny
Gii hn cn c nh k nh gi, ch cc
iu kin mi trng ch bin
Ly mu nh k nh gi gii hn ti hn
L Minh Tm

34

Nguyn tc 7 - HACCP
7. THIT LP TH TC H S
Thit lp ti liu, th tc lu
tr h s ph hp vi cc
nguyn tc, cch p dng
ca HACCP

L Minh Tm

35

Chng 3 CC BC THC HIN HACCP

3.1. Bc 1-5

Bc c bn

3.2. Bc 6-8
3.3. Bc 9-12

7 Nguyn tc

L Minh Tm

36

12

12 BC TIN HNH HACCP


Bc 1 : Thnh lp i HACCP
Bc 2 : M t sn phm
Bc 3 : Xc nh mc ch s dng
Bc 4 : Xy dng s quy trnh
sn xut
Bc 5 : Thm nh ti ch QTSX
L Minh Tm

37

12 BC TIN HNH HACCP


Bc 6 : Lit k & phn tch mi nguy &
ra bin php kim sot cc mi nguy
(Nguyn tc 1)
Bc 7 : Xc nh cc CCP (Nguyn tc 2)
Bc 8 : Thit lp ngng gii hn ti
hn cho mi CCP (Nguyn tc 3)
Bc 9 : Thit lp h thng gim st cho
mi CCP (Nguyn tc 4)
L Minh Tm

38

12 BC TIN HNH HACCP


Bc 10: Thit lp cc hnh ng khc
phc (Nguyn tc 5)
Bc 11: Thit lp cc th tc thm
nh (Nguyn tc 6)
Bc 12: Thit lp h thng ti liu v
lu tr h s (Nguyn tc 7)

L Minh Tm

39

13

12 BC TIN HNH HACCP


*Xc nh i tng nghin cu
Lu :

Sn phm, quy trnh hoc cc hot ng nghin cu


Cc mi nguy: vi sinh, ha hc, vt l
An ton, cht lng ca i tng nghin cu
Quan im v an ton, tiu th, sn xut, giao nhn
i vi sn phm thc phm v.v

L Minh Tm

40

12 BC TIN HNH HACCP


1. Thnh lp i HACCP
1. Thnh lp nhm.

C quyt nh giao nhim v,


quyn hn, iu kin hot ng
i din cc b phn c lin
quan trong sn xut
Phi c o to v GMP,
HACCP

L Minh Tm

41

12 BC TIN HNH HACCP


1. Thnh lp i HACCP

Our HACCP Team

2. Thnh phn nhm HACCP


i HACCP c tnh k lut cao.
C cc chuyn gia v phng ban chuyn mn:
B phn sn xut
B phn m bo cht lng (QA)
Phng th nghim, phng k thut,
Phng kinh doanh, nghin cu pht trin
Doanh nghip nh: tm kim cc chuyn gia bn ngoi c kinh
nghim tham vn.
i trng: C kin thc v HACCP.
Th k chng trnh HACCP: ghi nhn cc cuc tho lun v
quyt nh ca i
L Minh Tm

42

14

12 BC TIN HNH HACCP


1. Thnh lp i HACCP
3.Yu cu ca thnh vin trong i HACCP.

Kin thc c bn v cng ngh,


dng c trong c s sn xut
Tnh trng thc t ca hot ng sn
xut
V sinh an ton thc phm
Nguyn tc v k thut HACCP

L Minh Tm

43

12 BC TIN HNH HACCP


1. Thnh lp i HACCP
4. Trch nhim ca trng nhm HACCP

iu phi cng vic ca nhm


Thc hin k hoch thng nht
xut vi lnh o b tr thi gian,
tin bc, ngun lc cn cho hot
ng nghin cu
ngh thay i thnh vin khi cn
thit.
5. Trch nhim ca thnh vin nhm HACCP
L Minh Tm

44

12 BC TIN HNH HACCP


2.M t sn phm
Yu t m t:
Nguyn liu v thnh phn s dng (i vi ph gia
thc phm: tn, k hiu, cng thc ch bin, gii hn
ti a)
Cu trc c trng ring cho tng loi thc phm
Ch bin: qu trnh ch bin, cc ch tiu v cht
lng: gi tr pH, nng cht bo qun
Kh nng nhim bn thc phm t cc cng on
chun b, ch bin, bo qun
L Minh Tm

45

15

12 BC TIN HNH HACCP


2.M t sn phm

Bao b ng gi
Bo qun v phn phi (hnh thc,
thi gian)
Vng i sn phm
Hng dn s dng cho ngi tiu
dng

L Minh Tm

46

12 BC TIN HNH HACCP


3.Xc nh mc ch s dng
(sn phm ri khi nh my)

i tng s dng
Phng thc s dng (n ngay, ch bin nhit,
pha ch, n king)
Thi hn lu tr sn phm
Ni tiu th sn phm
Hng dn v yu cu ghi nhn (hng dn
cch s dng, bo qun)
iu kin bo qun, vn chuyn, phn phi
L Minh Tm

47

12 BC TIN HNH HACCP


4. Xy dng s dy chuyn SX
S dy chuyn cng ngh ang vn hnh
Tt c nguyn liu, thnh phn v bao gi,
k c ph gia ang s dng.
Thng s k thut: nhit , p sut
Trnh t ca cc cng on x l
Xc nh cc mi nguy hi ti cc bc c
th ca mi nhnh v c quy trnh.
R rng v n gin
L Minh Tm

48

16

12 BC TIN HNH HACCP


4. Xy dng s dy chuyn SX
Thng tin cn lu
B tr mt bng
ng i: t nguyn liu n thnh phm,
cng nhn n phn xng; ph phm, ph
liu, cht thi
Cc phng tin phc v (phng thay qun
o, t c nhn, nh v sinh)
V tr phng tin ra tay, nhng chn (nu
c)

V
tr
khu vc c kh nng nhim bn cho
L Minh Tm
49

12 BC TIN HNH HACCP


5.Thm nh ti ch
Thm nh thc t sn xut: m bo dy chuyn hot
ng tt mi thi im (thi im khc nhau trong
ngy, ca, thng, nm)
Thm nh y cc cng on quan trng
Xem xt li mi thi im sn xut
Hiu chnh cc thng s cha ph hp vi thc t sn
xut nh: nhit , quy trnh v ghi s liu li cho chnh
xc
Ph hp vi GMP
L Minh Tm

50

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim sot
cc mi nguy

1. S dng quy trnh cng ngh lit k cc mi nguy


tim n, kh nng xy ra thng xuyn. Mc
nghim trng ca s thit hi do b mt kim sot cao,
nh hng sc khe ngi s dng
2. Cc loi mi nguy tim n: 3 mi nguy
Mi nguy sinh hc: virus, vi khun, nm, k sinh trng
Mi nguy ha hc: d lng ha cht c trong thc
phm, c b sung trong qu trnh sn xut hoc t
bao b.
Mi nguy vt l: tp cht (ct, , si, tc ????)
L Minh Tm

51

17

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
3. C s xc nh mi nguy tim n
- Kinh nghim t hot ng ca x nghip
- Ti liu v HACCP, vi sinh thc phm, ch bin thc
phm, v sinh c s sn xut
- Cc bng chng v ri ro, dch t hc (kim chng
lm sn)
- Ti liu nghin cu khoa hc
- Vn bn lut l ca nc nhp khu
- H s khiu ni ca khch hng
L Minh Tm

52

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
4. Lit k cc mi nguy tim n ti mi cng on:
- Nhn bit v lit k cc mi nguy tim n lin quan n qu
trnh sn xut cn c vo thng tin trn bng m t sn
phm
- Nhn bit v lit k tt c cc mi nguy tim n lin quan
nguyn vt liu cn c vo thng tin v nguyn vt liu
- Lit k tt c cc mi nguy tim n ti cc cng on cn c
vo bng lit k trn
-Ti mi cng on xc nh mi nguy A c phi l mi nguy
ng k khng?
L Minh Tm

53

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
5. Cc bc phn tch mi nguy:
5.1.R sot cc mi nguy t nguyn liu n thnh phm
- Lit k nguyn liu, thnh phn cng vI nhm cc mi
nguy c th c. Phn tch tng mi nguy hi:
Mi nguy hi no i vi nguyn liu, thnh phn?
Kh nng nhim bn trong qu trnh s ch
Tc hI ca vic dng cht ph gia qu liu?
pH, Aw ca nguyn liu v thnh phn; nguyn liu c
nh hng ti s pht trin ca vi sinh vt ?
L Minh Tm

54

18

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
5. Cc bc phn tch mI nguy hi:
5.2.nh gi cc mi nguy hi t cng on ch bin
- Xc nh cc mi nguy hi theo tng cng on. C th
ho cc mi nguy c th c.
CH : Kh nng nhim bn t con ngi, mi
trng, dng c, thit b, cht thi cng nh nhim
bn cho t cc cng on

L Minh Tm

55

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
5. Cc bc phn tch mI nguy hi:
5.3. Quan st thc t cc qu trnh sn xut
- iu chnh cc bc nguy hi trong 2 bc trn.
Khng nh cc bc ca qu trnh sn xut l ng
vi thc t.
- Quan st pht hin kh nng ly nhim thc t: con
ngi, thit b v ly nhim cho gia cc cng on
(c bit cc cng on dit khun v thnh phm)
- Quan st vic thc hin GMP, GHP trong thc t.
L Minh Tm

56

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
5. Cc bc phn tch mI nguy hi:
5.4.Tin hnh cc php o th nghim
- Cc thit b o cn m bo chnh xc, c bit l o:
Nhit sn phm (qu trnh x l nhit, lm lnh)
Thi gian (qu trnh nu chn, thanh trng, lm nguI,
tan gi).
pH, aw (nguyn liu v thnh phn), p sut

L Minh Tm

57

19

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
5. Cc bc phn tch mI nguy hi:
5.5.Phn tch cc kt qu o th nghim
- xc nh cc bin php kim sot cc mI nguy:
Nhit ca VSV
So snh thI hn s dng ca sn phm.
Phn tch cc kt qu th v s nhim bn I vI
nguyn liu c bin php kim sot thch hp
XC NH CC BIN PHP KIM SOT
NH GI MI NGUY HI
L Minh Tm

58

12 BC TIN HNH HACCP


6. Lit k- Phn tch-Bin php kim
sot cc mi nguy
5. Cc bc phn tch mI nguy hi:
5.4.Tin hnh cc php o th nghim
- Cc thit b o cn m bo chnh xc, c bit l o:
Nhit sn phm (qu trnh x l nhit, lm lnh)
ThI gian (qu trnh nu chn, thanh trng, lm nguI,
tan gi).
pH, Aw (nguyn liu v thnh phn), p sut

L Minh Tm

59

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
Lm th no
khng nh
mi nguy ny
c ngha?

Phn tch mI nguy hi: CN C VO


kh nng xy ra ca x nghip (Risk)
Thp (T)
Va (V)
Cao (C)

Mc nghim trng (severity) I


vi ngi tiu dng khi mi nguy
xy ra
Thp (T)
Va (V)
Cao (C)
L Minh Tm

60

20

MI nguy c ngha
BNG XC NH
NHM

KH NNG
XY RA

TNH NGHIM
TRNG

MI NGUY C
NGHA

Thp

Thp

Khng

(T)
(T)
(V)
(C)

(V)
(C)
(T)
(T)

Tu tng
trng hp c
th

(V)
(V)
(C)
(C)

(V)
(C)
(V)
(C)

L Minh Tm

C NGHA

61

BNG PHN TCH MI NGUY


Cng on
ch bin

Mi nguy
c nhn
din

Kt qu nh
gi mi nguy

Mi nguy c cn
kim sot khng

Tip nhn VSV gy bnh


nguyn
D lng
liu
thuc tr su
X l th
..

..
L Minh Tm

62

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
1. nh ngha CCP
im kim sot ti hn (Critical Control Point) l mt im
hoc l mt bc trong qu trnh sn xut ti phi kim
sot loi tr mi nguy hoc gim mi nguy xung mc c th
chp nhn c hay ni cch khc im kim sot l mt mt
xch quan trng.

2. Xc nh cc CCP
Dng cy quyt nh xc nh cc im kim sot
quan trng cho mi nguy ng k. Mt cng on c mi
nguy ng k nhng c th khng l 1 CCP. Mt mi nguy
c th c nhiu im kim sot quan trng
L Minh Tm

63

21

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
C1. Tai cong oan nay hoac
cong oan sau co bien phap
phong nga nao oi vi moi
nguy a nhan dien khong ?
C

iu
chnh
bc QT
hoc SP

Kim sot ti cng


on ny c cn thit
i vi an ton
thc phm khng?

Ko

Ko

C2. Bc CB ny c c thit k c th loi b hay lm


gim kh nng xy ra mi nguy xung ti mc chp nhn
c hay khng ?
Ko
CCP
C

C3. C th xy ra nhim?
C tng mi nguy hi khng?

Khng phi l CCP

Khng phi l CCP

Ko

DNG

C4. Cng on tip theo sau


c loi tr hoc gim thiu
mi nguy n mc chp nhn ko?
Ko

CCP

Khng phi l CCP

CCP

64

L Minh Tm

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
C1.Tai cong oan nay hoac
cong oan sau co bien phap
phong nga nao oi vi moi
nguy a nhan dien khong ?
C

iu
chnh
bc QT
C
hoc SP

Kim sot ti cng


on ny c cn thit
i vi an ton
thc phm khng?

Ko

Khng phi
l CCP

Ko

Nu tr li C i vi C1. Sau tip tc sang C2.


Nu tr li KHNG cho C1. (Vd. Bin php kim sot khng c kim
sot mi nguy) th PHI c kim sot m bo An ton thc phm
Nu s kim sot KHNG CN THIT cho An ton TP th ti cng
on KHNG PHI L 1 CCP
Nu s kim sot l CN THIT cho s an ton th ti cng on ,
Quy trnh hoc SN PHM phi iu chnh kim sot
i HACCP khuyn co thay i cng on, Quy trnh hoc Sn
phm nhm kim sot c hiu qu

L Minh Tm

65

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
C2. Bc CB ny c c thit k c th loi b hay lm
gim kh nng xy ra mi nguy xung ti mc chp nhn
c hay khng ?

Critical
Control
Point (CCP)

CCP

C
Ko

Nu tr li C I vi C2 th tI cng on l CCP. Bi v i vi mi
nguy trong cu hI, chnh cng on c thit k nh l BIN PHP
KIM SOT.
Da vo cy quyt nh, i HACCP PHI quyt nh TI HN TRN
PHNG DIN NO m bo an ton thc phm: nhit , phng
php thc hnh, th tc hay mc ly nhim n mc chp nhn c
hoc an ton.
Sau khi quyt nh phng din no ca CCP l ti hn th i HACCP c
th tip tc v p dng cy quyt nh cho mi nguy nhn din tip theo cho
cng on
LNu
th ta hi tip cu 3
Minhtr
TmlI KHNG
66

22

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
C3. C th xy ra nhim?
C tng mi nguy hi khng?

Ko

Khng phI l CCP

Stop

Trong trng hp C3, I HACCP phI s dng s quy trnh cng


ngh kt hp vI kin thc v sn phm v Qui trnh thit lp cu tr
lI. Nn quan tm n lch s qu kh (thit b s dng, t, trong nh), cc
trng hp c th v nhng s liu hp l khc,
Nu tr li KHNG cho Cu 3, th tI cng an khng phI l CCP`
cho mI nguy trong cu hI, v ngI ta quyt nh rng khng c s ly
nhim no c th xy ra hoc tng n mc khng th chp nhn c
Nu c nghi ng v cu tr li ca C3 th cu tr li C tip xung cu 4
xc nh c hay khng mi nguy c nhn din l CCP
Nu tr lI C s tip tc cu 4

L Minh Tm

67

12 BC TIN HNH HACCP


7. Xc nh cc CCP
C4. Cng on tip theo sau
c loi tr hoc gim thiu
mi nguy n mc chp nhn ko?
Yes

No

Stop
CCP

Not a CCP

CCP

i vi Cu 4, i HACCP phi xem xt li ton b quy trnh cng ngh ,


xem xt cng on tip theo c KIM SOT mI nguy trong cu hi hay
khng?
Nu mt bc nh th TN TI th n s thnh CCP (C2).Khi phn tch
n v MI NGUY TRONG CNG ON NY KHNG PHI L CCP
Nu tr lI KHNG i vi C4 th chng ta quyt nh KHNG C BC
TIP THEO c th kim sot c mi nguy trong cu hi v th CNG
ON NY cha CCP

L Minh Tm

68

Bng tong hp xac nh CCP


Cng
Mi nguy
on ch cn c
bin
kim sot

p dng
cy quyt nh CCP
CH(1) CH(2) CH(3) CH(4) CCP

L Minh Tm

C
C

K
K

69

23

12 BC TIN HNH HACCP


8. Gii hn ti hn

Critical
Control
Point (CCP)

1. C s xc nh mc ti hn
Thp hn mc tI hn
Nhm pht hin sm tnh trng mt kim sot
Tr hao cc sai s ca dng c, php o
Cc iu lut, th nghim, kt qu nghin cu
2. Cc mc ti hn thng dng
Cc thng s thit b - nhit - thi gian
Cc thng s trong dy chuyn sn xut- thi gian lu
sn phm tnh trng khng ng lnh (nu c

L Minh Tm

70

12 BC TIN HNH HACCP


8. Gii hn ti hn

Critical
Control
Point (CCP)

3. Xy dng mc ti hn cho mi CCP


Mc ti hn l ranh gii gia kh nng khng th chp
nhn v kh nng c th chp nhn
Mc ti hn co th cho cc bin php phng nga c
th p dng v kim sot cc mi nguy ng k ti cc
CCP
4. Gii hn theo di
Thp hn mc ti hn
Nhm pht hin sm tnh trng mt kim sot
Tr hao cc sai s ca dng c v php o

L Minh Tm

71

12 BC TIN HNH HACCP


9. Thit lp h thng gim st cho CCP
La chn th tc gim st c ngha
Th tc gim st gm :

K hoch, ni dung ; Gim st ci g?


Ti liu ghi chp
Tn xut GIM ST ? Ai gim st ?
Biu mu v ghi chp

K thut gim st :
Trn dy chuyn. Vd: o nhit sn phm, d kim loi - S c
nhng ch th kim sot c thc hin v bo ng t ng nu
s kim sot vt ra ngoi.
Ngoi dy chuyn. Vd: nng muI,pH, aw, cht rn tng cng
Cc iu ny cn thi gian, con ngi, thit b thc hin
L Minh Tm

72

24

12 BC TIN HNH HACCP


9. Thit lp h thng gim st cho CCP
Gim st nhm xc nh kp thi tnh trng mt kim
sot nhm a ra cc hnh ng sa cha tr v
trng thi kim sot ca quy trnh m khng cn cch ly
v loi b sn phm
Cc phng php gim st v vi sinh thng QU
CHM v i hi c s tr li chnh xc hoc nhng
kt qu kim nghim trc khi a ra quyt nh c th
a ra cc HNH NG SA CHA.V v th
KHNG PHI H THNG GIM ST HIU QU
THNG THNG
L Minh Tm

73

12 BC TIN HNH HACCP


9. Thit lp h thng gim st cho CCP
H THNG GIM ST PHI GM
WHAT Ci g c gim st, chc chn n lin quan trc
tip n CCP trong cu hI
WHERE Ni kim sot, On-line, Off-line, etc,
HOW - Bng cch no thc hin, mt th tc, ngi vn hnh
v thit b( tng ng vI th tc)
WHO Ai thc hin gim st, ghi r chc v-k tn
TECHNIQUE - must be consistent to get meaningful results,
e.g. core temperature vs skin temperature,
FREQUENCY - Tn s gim st
SPEED - Kt qu phn hi, tr li cng nhanh cng tt
L Minh Tm

74

12 BC TIN HNH HACCP


10. Hnh ng sa cha
Cc hnh ng sa cha c xc nh nhm o c :
Tnh trng mt kim sot
Khuynh hng vt khi phm vi kim sot

Cc hnh ng sa cha nn xy ra trong thi gian


ngn nht c th c tng thi gian mt kim sot
l nh nht
Hnh ng sa cha tc ng ln sn phm trong qu
trnh sn xut khi CCP mt kim sot. Vd: Vn loI
b, sn xut li mi nguy an ton thc phm.

L Minh Tm

75

25

12 BC TIN HNH HACCP


10. Hnh ng sa cha
Phng php thit k hnh ng sa cha:
-Nu : gii hn ti hn b vi phm.
-Th: thc hin hnh ng sa cha ph hp nhm khc
phc s c v ngn nga mi nguy ti din khu vc .
Cch x l i vi qu trnh ch bin khng ph hp:
-Xc nh nguyn nhn.
-Thc hin hnh ng sa cha ni cn thit.
-Ti lp s kim sot.
L Minh Tm

76

12 BC TIN HNH HACCP


10. Hnh ng sa cha
Cch x l i vi sn phm khng ph hp:
-C lp sn phm.
-nh gi li tnh an ton casn phm.
-X l sn phm:
Ti ch.
Thay i mc ch s dng.
Hu b.
Gii phng l hng.
L Minh Tm

77

12 BC TIN HNH HACCP


10. Hnh ng sa cha
Bc 1:C lp sn phm
-Chuyn gia
-Xt nghim (l, ha, sinh)

Bc 2:C hin hu mi nguy v an ton thc phm khng?


Khng Gii phng
C
l hng
Bc 3: C th ti ch hay phc hi s an ton khng ?
C
Khng
Bc 4:Gii php cui cng
- Hu b.
- Chuyn sang dng sn phm khc.
L Minh Tm

Tai che,
phuc hoi

78

26

12 BC TIN HNH HACCP


10. Hnh ng sa cha
Nhng ni dung cn nu trong bo co hnh ng sa:
-Nhn din qu trnh v sn phm (m t qu trnh, sn hm,
lng sn phm b c lp)
-M t s c.
-Hnh ng sa cha c thc hin .
-Tn ngi chu trch nhim thc hin hnh ng sa cha.
-Cc kt qu nh gi v hnh ng sa cha.
L Minh Tm

79

12 BC TIN HNH HACCP


11. Thit lp cc th tc thm nh
H thng ti liu thm tra nh gi v ph chun tnh
y v thch hp ca k hoch HACCP
H thng thm tra nn xem xet ton b h thng
HACCP, cc quyt nh v bin bn ghi chp, hnh
ng khc phc, sai li
Hot ng thm tra bao gm xem xt:

Qu trnh thnh lp k hoch HACCP,


Xem xt h s cc qu trnh c bit (CCP),
Bo co kt qu nh gi h thng HACCP,
Khiu ni ca khch hng

.TIN HNH C LP (pht hin thiu st k hoch)


L Minh Tm

80

12 BC TIN HNH HACCP


12. Thit lp h thng ti liu, lu h s
1. Xy dng h thng ti liu v biu mu ghi chp
- Biu mu ghi chp dng trong h thng HACCP
- Cc th tc c dng trong h thng HACCP
2 Biu mu ghi chp dng trong h thng HACCP

L Minh Tm

Phn tch cc mi nguy


Xc nh cc CCP
Xc nh cc mc gii hn ti hn

81

27

12 BC TIN HNH HACCP


12. Thit lp h thng ti liu, lu h s
3 Biu mu ghi chp kt qu theo di ti mi CCP

Tn biu mu
Ngy, thng, nm
Cc mc gii hn ti hn
Kt qu th nghim, quan st

4. Biu mu ghi chp cc sai li v hnh ng khc phc


-

Ngy thng nm
c tnh ca l/sn phm khng ph hp
S lng
Bn cht ca sai li
Bin php x l sn phm khng ph hp

L Minh Tm

82

12 BC TIN HNH HACCP


12. Thit lp h thng ti liu, lu h s
6. Cc th tc c dng trong h thng HACCP

Th tc m t h thng theo di tI mI CCP


Th tc m t hnh ng khc phc khi c sai lI
Th tc lu gi h s k c cc biu mu ghi chp
Th tc ph chun, nh gi, xc nhn
Biu mu ghi chp cc chng trnh o to
Cc hng dn cng vic ti CCP

7 Cc bo co, ti liu v chng trnh o to

NI dung o to
GMP, GHP (v sinh c nhn, nI quy lm vic)
Cc k thut v phng php thc hin cc bc ca HACCP
Thi gian, phng php, kt qu o to

L Minh Tm

83

12 BC TIN HNH HACCP


12. Thit lp h thng ti liu, lu h s
H S GIM ST cha cc thng tin sau:

L Minh Tm

Tn biu mu
Tn v a ch ca c s sn xut
Ngy gi thc hin h s
M t sn phm
Cc quan st v cc php o
Cc giI hn tI han
Ch k (tn) ca ngi thc hin
Ch k (tn) ca ngi kim tra
Ngy kim tra
84

28

CHNG 4:
CHNG TRNH TIN QUYT

L Minh Tm

85

CHNG TRNH TIN QUYT


Trc khi p dng HACCP cho bt c phn no
ca dy chuyn sn xut thc phm, phn
phi p ng cc nguyn tc chung v v sinh
thc phm ca Codex, hng dn thc hnh
ca Codex v quy nh v an ton thc phm
tng ng

PHM VI CA GMP
Gip kim sot tt c nhng yu t lin
quan n cht lng sn phm trong qu
trnh sn xut, t khu tip nhn nguyn
liu n khu thnh phm
L Minh Tm

86

CHNG TRNH TIN QUYT


xy dng HACCP th trc tin phi
c GMP v SSOP.
GMP l cc bin php, thao tc thc hnh
cn tun th nhm m bo sn xut ra
nhng sn phm t yu cu v cht
lng.
SSOP l qui trnh lm v sinh v th tc
kim sot v sinh ti x nghip.
L Minh Tm

87

29

CHNG TRNH TIN QUYT


GMP- YU CU TIN QUYT I VI VIC THC HIN HACCP
IU KIN TIN QUYT
Nh xng
Dng c, thit b
Con ngi

CHNG TRNH TIN QUYT


GMP- Good Manufacturing Practice
Thc hnh sn xut tt
SSOP- Sanitation Standard Operating Procedures
Quy phm v sinh chun
L Minh Tm

88

CHNG TRNH TIN QUYT


MI QUAN H GIA CC THNH PHN TRONG H
THNG HACCP
HACCP s c xy ng trn nn GMP v SSOP l
t yu cu v th GMP v SSOP l hai chng trnh
tin quyt tin hnh xy ng HACCP. C th mi
quan h gia HACCP, GMP, SSOP nh sau:

HACCP
GMP
L Minh Tm

89

GHPNGHP

IU KIN TIN QUYT

CHNG TRNH TIN QUYT


Phn bit gia GMP v SSOP:

GMP quy nh cc yu cu v sinh


chung v bin php ngn nga cc yu
t gy nhim xm nhp vo thc phm
do iu kin v sinh km.
SSOP l cc quy phm t c cc
yu cu v sinh chung ca GMP.

Vy h thng GMP v SSOP s lm


gim s lng cc im kim sot ti
hn trong k hoch HACCP, n cn thit
ngay c khi khng c chng trnh
HACCP.
L Minh Tm

GMP

SSOP

90

30

GMP- Thc hnh sn xut tt


nh ngha
GMP (Good Manufactoring Practice-iu kin thc hnh
sn xut tt) l chng trnh c p dng chung cho
cc c s sn xut thc phm nhm kim sot tt c
cc yu t nh hng n qu trnh hnh thnh cht
lng thc phm t:
Thit k, xy lp nh xng, thit b
Dng c ch bin, iu kin phc v v chun b ch
bin n qu trnh ch bin, bao gi, bo qun
V con ngi iu hnh cc hot ng ch bin
thc phm.
L Minh Tm

91

GMP- Thc hnh sn xut tt


Chng trnh GMP c xy dng da trn quy
trnh sn xut ca tng mt hng (nhm mt
hng) c th t tip nhn nguyn liu n thnh
phm cui cng
Chng trnh GMP ca mt mt hng l tp hp
ca nhiu quy phm
C th xy dng mt hoc nhiu quy phm cho
mt cng on sn xut v c th xy dng mt
quy phm cho nhiu cng on

L Minh Tm

92

GMP- Thc hnh sn xut tt


Phng php xy dng qui phm
1. tng cng on hoc mt phn cng on
Nhn din cc yu t c th nh hng n cht lng sn phm
v ra cc th tc hot ng m bo cc yu t ny:
Nc ch bin
Dng c ch bin
Bn thnh phm

2. Cc th tc nu trong quy phm phi nhm nhng


mc tiu hoc thng s ra trong quy trnh sn
xut
3. Cc th tc trong quy phm cn c ra theo
ng trnh t trong sn xut
L Minh Tm

93

31

GMP- Thc hnh sn xut tt


Hnh thc ca chng trnh GMP
GMP c th hin di dng vn bn. Mi cng on trong
quy trnh ch bin ca mt sn phm thc phm s phi c mt
quy phm thc hnh sn xut tt
Quy phm thc hnh sn xut tt
Mt quy phm thc hnh sn xut tt gm 5 phn

M t quy trnh sn xut ti cng on


Mc ch thc hin cng on
Cc th tc cn tun th
Phn cng trch nhim
Biu mu gim st

L Minh Tm

94

GMP- Thc hnh sn xut tt


Cc quy phm cn c:
Tn, a ch x nghip
S, tn quy phm v tn mt hng hoc nhm mt
hng
Ngy v ch k ph duyt ca ngi c thm quyn

Yu cu i vi biu mu gim st
Tn, a ch x nghip
Thng s v mc yu cu ca thng s cn gim st,
tn sut gim st
Ngy v ch k ca ngi thm tra
L Minh Tm

95

GMP- Thc hnh sn xut tt


T chc thc hin chng trnh
Vic t chc thc hin chng trnh GMP bao gm
cc bc :
Thit lp chng trnh : thit lp s quy trnh v
thuyt minh quy trnh
Thit k, xy dng c s h tng, nh xng v cc
phng tin ch bin.
Son tho cc quy phm v thit lp cc biu mu
gim st
Thm tra li chng trnh , ph duyt cho p dng
o to, phn cng, gim st vic thc hin v lu
tr h s.
L Minh Tm

96

32

GMP- Thc hnh sn xut tt


(TN V A CH CNG TY)
QUY PHM SN XUT (GMP)
TN SN PHM
GMP (S): TN QUI PHM
1.
2.
3.
4.

Quy trnh
Gii thch/ l do
Cc th tc cn tun th
Phn cng trch nhim v biu mu gim st
Ngythngnm
(Ngi ph duyt)

L Minh Tm

97

GMP- Thc hnh sn xut tt


Quy phm chung ca GMP

Nhng quy phm chung ca chng trnh Thc hnh


sn xut tt (GMP) tp trung vo 5 phn chnh:
Phn 1: Nh xng v phng tin ch bin
Phn 2: Thit b
Phn 3: Kim sot qu trnh ch bin
Phn 4: Yu cu v con ngi
Phn 5: Kim sot khu bo qun v phn phi

L Minh Tm

98

GMP- Thc hnh sn xut tt


1.Nh xng v phng tin ch bin
Phn ny tp trung a ra quy phm
chung v cc vn :
Nh xng: bao gm khun vin nh my,
cu trc v thit k ca nh my (plant and
grounds)
Vn hnh v sinh (Sanitary operations)
Phng tin v sinh v s gim st (Sanitary
facilities and controls)
L Minh Tm

99

33

GMP- Thc hnh sn xut tt


1.1. Nh xng
(a).Yu cu chung
V tr t nh xng ch bin:
1. Nh xng ch bin c xy ng v tr cao so vi mt
bng chung ca khu vc, c h thng thot nc ch ng v
c hiu qu trnh ng lt vo ma ma.
2. Nh my khng t gn ng c nhiu xe c qua li, hoc
cc nh my s dng than lm ngun nng lng, gy tch t
bi v cht bn, khng t gn cc khu vc chn nui, bi rc,
khu ha tng ca ngha trang, khng t gn cc nh my sn
xut hoc kho tng tr ha cht, thuc bo v thc vt, khng
t gn bnh vin, c bit l bnh vin thuc khoa ly nhim
nh bnh vin lao, tri phong
3. Vng ph cn v trong khu vc c s phi c ng
rng, mt lt cng cc xe chuyn dng d dng vn
chuyn.
L Minh Tm

100

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b) Khun vin nh my (Grounds)

Khun vin nh my phi c gi gn trong iu


kin tt trnh nhim bn thc phm

(c) Xy dng v thit k nh xng (Plant


construction and design)

Nh xng phi c kch c, xy dng ph hp, c


h thng vn hnh v sinh v thit k cc phn xng
thch hp vi mc ch ch bin v sn xut thc phm

(Xy dng nn, tng, trn sao cho vic lau chi d dng, gi c
v sinh sch s-h thng chiu sng -h thng thng gi -mn che
hoc nhng vt dng khc ngn cn trng )
L Minh Tm

101

GMP- Thc hnh sn xut tt


Yu cu vi khu x l thc phm
Sn nh: lm bng vt liu khng thm nc, khng
hp ph, khng c k nt v li lm, khng trn trt,
d lm sch v kh trng, c xy theo nghing
theo hng ca h thng thot nc thy, sn ca khu
ch bin cao hn sn khu tp kt nguyn liu v thp
hn sn khu ng gi.
Tng : lm bng vt liu khng thm nc, khng hp
ph, d lm sch, khng c k nt, nhn, mu sng, gc
tip gip gia tng vi tng, tng vi trn, tng
vi sn phi c xy sao cho d lm v sinh.
Trn: lm bng vt liu chng bm bi, t ngng ng
hi nc, mc meo,khng b bong lp ph v lm
sch.
L Minh Tm

102

34

GMP- Thc hnh sn xut tt


Yu cu vi khu x l thc phm
Ca s: khung ca lm bng vt liu khng hp ph, c
li ngn cn trng bng vt liu khng r, c th tho
rp c, d lm sch.
Ca ra vo : lm bng vt liu khng hp ph, nhn, d
lm sch, t ng v kn khi khp li.
Cu thang, thang my: phi c thit k v xy lp
sao cho khng nhim bn vo thc phm, d kim tra v
lm sch.
Lp t thit b: khong cch gi tng v thit b phi
rng, thun tin cho vic di chuyn, thao tc ch
bin, kim tra, v sinh trnh nhim bn thc phm
bi cc b mt tip xc thc phm nh qun o,
phng tin hot ng ca cng nhn.
L Minh Tm

103

GMP- Thc hnh sn xut tt


1.2.Vn hnh v sinh
Nh xng, c s vt cht v nhng phng tin ch
bin phi lun c gi trong iu kin v sinh
nhm ngn chn tnh trng h hng ca thc phm.
Cc dng c v thit b phi c v sinh sch s v
kh trng ngn nhim bn vo thc phm, vo cc
vt liu bao gi thc phm v cc b mt tip xc
thc phm
(a) Cht lm sch, kh trng v ct gi cc cht c
hi (Cc cht ty ra v kh trng phi m bo ty ra trit
, khng cn vi sinh vt khng mong mun v an ton khi s
dng)

L Minh Tm

104

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b ) Kim sot ng vt gy hi - best control- Khng
c php c ng vt gy hi nh cn trng, chut b,
gin, kin trong khu vc ch bin thc phm
(c) iu kin v sinh ca cc b mt tip xc thc
phm (Tt c cc b mt tip xc thc phm bao gm:
bo h lao ng nh gng tay, ng, ym; dng c
ch bin thc phm; b mt tip xc thc phm ca
thit b phi c lm sch thng xuyn trnh
nhim bn thc phm)

L Minh Tm

105

35

GMP- Thc hnh sn xut tt


1.3 Phng tin v sinh v s gim st
(a) Ngun nc
Ngun nc phi ph hp vi mc ch vn hnh v c
cp t nhng ngun nc thch hp vi mc ch
Nc tham gia sn xut, tip xc trc tip vi thc phm hoc
tip xc vi b mt tip xc thc phm phi an ton v m
bo iu kin v sinh..
Nc khng ung c: dng lm v sinh cc b mt khng
tip xc thc phm (sn nh, tng, mng thi, dng c cha
v vn chuyn cht thi), dng trong h thng an ton
(phng chy).
L Minh Tm

106

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b) Cp nc v thot nc
H thng nc phi c kch c ph hp v c thit
k, lp t sao cho:
C cht lng nc tt v lp t xuyn sut phn xng.
C h thng vn chuyn rc thi v nc thi thch hp trong
phn xng
Trnh tnh trng nhng ngun ly nhim n thc phm, ngun
nc, thit b, dng c hoc to nhng iu kin khng v sinh .
C h thng thot nc sn (floor drainage) ti cc khu vc
nh khu sn xut hay ch bin thc phm m thng xuyn x
nc. Khng to dng chy ngc (backflow) hoc s lin h
cho (cross-connection) gia h thng thot nc v h thng
cp nc. Phi c k hiu ring phn bit h thng nc
ung c v khng ung c.
L Minh Tm

107

GMP- Thc hnh sn xut tt


(c) Nh v sinh ( Toilet facilities):Nh v sinh cho cng
nhn vin phi sch s, ph hp v t yu cu:
(d) Khu vc ra tay (hand-washing facilities)
Ph hp, tin li v cung cp dng nc c nhit
thch hp.
Cn thit phi c t ti cc v tr trong phn xng cc cht kh trng
Cung cp khn lau kh hoc giy lau kh tay ph hp,
Cc dng c c nh (fixture), nh van nc, phi c
thit k v lp t sao cho khng lm nhim bn tay li
sau khi ra sch,
C bng hng dn trc tip d hiu cho cng nhn ti
ch ra tay. Khng vt cha ng nh thng, chai
l trnh nhim bn thc phm.
L Minh Tm

108

36

GMP- Thc hnh sn xut tt


(e) Rc v ph thi (Rubbish and offal disposal)
Rc thi v ph thi t sn xut phi c vn
chuyn v cha ng sao cho hn ch ti a s pht
trin mi hi, khng thu ht, khng l ngun thc n
v khu tr ca nhng ng vt gy hi trnh
nhim bn thc phm, b mt tip xc thc phm,
ngun nc .
Rc thi (sewage disposal) phi a vo h thng
cha rc hoc nhng phng tin vn chuyn rc
ph hp.
L Minh Tm

109

GMP- Thc hnh sn xut tt


2. Thit b (equipment)
1. Tt c cc thit b v dng c phi c lm t cc vt
liu d chi ra v bn.Vic thit k, sn xut v s
dng nhng thit b v dng c sao cho ngn nga du
nht, mnh v kim loi, nc bn nhim vo thc phm.
Tt c cc thit b phi sp xp sao cho d v sinh v
khng gian k bn thit b cng phi d v sinh.
Cc b mt tip xc thc phm ca thit b phi khng
b n mn khi tip xc thc phm-vt liu khng c hi
v chu ng s khc nghit ca mi trng s dng,
cc phn ng do thc phm tc ng v cc cht ty
ra.
B mt tip xc thc phm ca thit b phi c duy tr
sao cho chng nhim bn thc phm bi cc ngun
khc bao gm cc cht ph gia thc phm tri php.
L Minh Tm

110

GMP- Thc hnh sn xut tt


2 .Thit b (equipment)

Cc ch ni trn b mt tip xc thc phm phi c


hn kht v phng nhm hn ch ti a s tch t bi,
vt bn v km hm s pht trin ca vi sinh vt.
Cc thit b, dng c c s dng trong xng ch
bin thc phm thao tc bng tay bao gm thit b tip
xc thc phm v khng tip xc thc phm phi
c thit k sao cho d v sinh v lun gi c v
sinh sch s.
Cc h thng vn chuyn v dy chuyn thit b sn
xut bao gm: cn phn tch trng lng, bng
chuyn cng phi c v sinh v duy tr trong iu
kin v sinh sch s.
L Minh Tm

111

37

GMP- Thc hnh sn xut tt


5.
6.

7.
8.

C cc thit b hin i nh h thng iu khin t


ng, h thng bo ng t ng c s thay i
nhit thch hp trong qu trnh vn hnh.
Trang b cc thit b gim st iu chnh pH, aw v cc
thng s cng ngh cn thit khc nhm mc ch
iu chnh cc thng s ny theo s liu thit k v
theo yu cu cng ngh, t s iu khin v ngn
chn s pht trin ca vi sinh vt khng mong mun.
Kh thi hoc hi sinh ra t cc ng c hoc kh bay
ra t cc dung dch ty ra phi c x l trnh
nhim vo thc phm.
Cc dng c, thit b c th mang i (portable
equipment) c ra sch v kh trng cn c
ct gi nhng ni m b mt tip xc thc phm
ca chng khng b nhim bn.

L Minh Tm

112

GMP- Thc hnh sn xut tt


3 Kim sot qu trnh ch bin
Tt c cc qu trnh vn hnh sn xut bao gm: tip
nhn nguyn liu, kim tra, vn chuyn, phn loi, ch
bin, bao gi, tn tr thc phm phi c thc hin
theo nhng nguyn tc v sinh.
S dng h thng qun l cht lng nhm m bo
thc phm p ng nhu cu ngi tiu dng v
m bo vt liu bao gi thc phm l an ton v
ph hp vi loi thc phm
(a) Nguyn liu ti sng v cc thnh phn khc
(b) Vn hnh sn xut

L Minh Tm

113

GMP- Thc hnh sn xut tt


a) Nguyn liu ti sng v cc thnh phn khc
Nguyn liu ti phi c kim tra, phn loi bit
chc chn l chng sch v tiu chun ch bin
lin hoc tr trong nhng iu kin thch hp khi cha
ch bin lin nhm trnh nhim bn v i h nguyn
liu.
Nguyn liu phi c ra v lm sch tp cht, cht
d bn. Nc s dng ra nguyn liu phi an ton
v t tiu chun v sinh.
Cc container ch nguyn liu ti phi c kim tra
m bo iu kin vn chuyn l khng gy nhim
bn v khng lm h hng thc phm.
L Minh Tm

114

38

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b ) Vn hnh sn xut
1. Thit b, dng c v container cha sn phm
cui cng (finished food) phi c gi iu
kin v sinh sch s.
2. Tt c quy trnh sn xut, hn ch ti a s pht
trin ca vi sinh vt hoc s nhim bn thc
phm (nhit , thi gian, m, aw, pH, p
sut; kim tra cc phng php ch bin thc
phm nh lnh ng, dehydrat, x l nhit, acid
ha, lm lnh)
3. Nhng thc phm d b h hng do s pht trin
nhanh ca vi sinh vt s c gi trong khu vc
ring trnh h hng do qu trnh ha sinh gy
ra.
L Minh Tm

115

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b ) Vn hnh sn xut
4. Cc qu trnh lnh ng, lm lnh, kim sot pH, aw
c thc hin tiu dit hoc ngn chn s
pht trin vi sinh vt khng mong mun m nhng
vi sinh vt ny thng gy hi cho sc khe
ngi tiu dng.
5. Quy trnh sn xut thao tc bng tay phi m bo
khng b nhim bn thc phm.
6. C nhng bin php trnh nhim khun sn
phm cui cng t ngun nguyn liu sng v cc
thnh phn nguyn liu khc.
L Minh Tm

116

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b ) Vn hnh sn xut
7.

8.

9.

Thit b, dng c, container s dng vn chuyn, tr


nguyn liu ti hoc cc nguyn liu km ti nhng
chp nhn c (rework) c thit lp sao cho trnh
nhim bn thc phm trong sut qu trnh ch bin ,
sn xut, ct gi.
ra nhng bin php bo v thc phm trnh s
nhim kim loi v vt l nh sng, s dng nam chm,
my d kim loi hay cc vt dng khc loi b tp
cht ny.
Thc phm, nguyn liu km cht lng do tc ng
ca phn ng ha sinh phi c xp vo khu vc
ring trnh nhim khun vo cc thc phm khc.

L Minh Tm

117

39

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b ) Vn hnh sn xut
10. Khi dng nhng bin php c hc nh ra, lm lnh,
ct nh, trong qu trnh ch bin phi ch cc thao
tc khng lm nhim bn thc phm.
11. V gi, bao gi v cc hnh thc chun b khc cng
phi m bo thc phm khng b nhim bn.
12. Nc c s dng m tip xc vi thc phm phi
c sn xut t ngun nc sch, m bo tiu chun
v sinh v tun theo qui trnh thc hnh sn xut tt
hin hnh.
13. Cc khu ch bin thc phm v cc thit b trong qui
trnh ch bin thc phm khng c s dng sn
xut thc n gia sc hoc thc phm khng n c
(inedible products).
L Minh Tm

118

GMP- Thc hnh sn xut tt


4. Yu cu v con ngi
(a ) Kim tra bnh tt ( Disease control)

Bt k ngi no bi bnh hoc c nhng biu hin nh:


au m, l lot, cc vt thng vim, mng m, cc vt
bm s b ngn cm n bt k khu vc sn xut cho
n khi khi bnh.
Cc c nhn c ngha v phi bo co vi gim st vin
khi b bnh hoc c nhng du hiu bnh.
Tin hnh kim tra sc khe (v th lc, tr lc v bnh
tt) ca tt c mi ngi khi tuyn dng vo lm vic ti
c s ch bin thc phm, c bit vi nhng cng
nhn tip xc trc tip thc phm.
L Minh Tm

119

GMP- Thc hnh sn xut tt


4. Yu cu v con ngi
(a ) Kim tra bnh tt ( Disease control)

Tin hnh kim tra sc khe (v th lc, tr lc v bnh


tt) ca tt c mi ngi khi tuyn dng vo lm vic ti
c s ch bin thc phm, c bit vi nhng cng
nhn tip xc trc tip thc phm.
Trong qu trnh lm vic, cn t chc khm sc kho
nh k cho mi ngi m bo ch c nhng ngi
tiu chun sc khe mi c tip tc lm vic trong
c s sn xut thc phm.
L Minh Tm

120

40

GMP- Thc hnh sn xut tt


(b) iu kin v sinh (Cleanliness)
Tt c mi ngi lm vic hoc tip xc trc tip vi
thc phm, cc b mt tip xc thc phm, vt liu
bao gi thc phm phi tun theo nhng quy nh v
v sinh trnh nhim bn thc phm

(c) Gio dc v o to (Education and


training)
Cng nhn v gim st vin phi c hun luyn v
k thut khi ch bin thc phm thao tc bng tay, v
cc nguyn tc an ton thc phm v cnh bo
nhng nguy him khi thc hin trong iu kin c
nhn km.

L Minh Tm

121

GMP- Thc hnh sn xut tt


(d ) Gim st (supervision)
Cc gim st vin phi lp ra bng quy nh v m
bo mi ngi phi tun th theo nhng quy nh
. C cn b chuyn trch kim tra, gim st vic
thc hin quy ch v sinh mi cng on trong
qu trnh x l.
5 Kim sot khu bo qun v phn phi
Vic bo qun v vn chuyn thnh phm phi m
bo trnh nhim bn thc phm bi cc tc nhn
vt l, ha hc, vi sinh ng thi chng li s h
hng thc phm v ca vt cha thc phm.
L Minh Tm

122

Chng trnh SSOP


nh ngha
SSOP (Sanitation Standard Operating Proceduce) l quy
trnh lm v sinh v th tc kim sot v sinh ti x
nghip

Li ch ca vic p dng SSOP


Gip thc hin mc tiu duy tr cc GMPs
Gim s lng cc im kim sot ti hn trong k
hoch HACCP
Cn thit ngay c khi khng c chng trnh HACCP

L Minh Tm

123

41

Chng trnh SSOP


1.Hnh thc chung ca SSOP
SSOP c th hin di dng vn bn
Mt quy phm SSOP gm nhng phn:
Yu cu hay mc tiu (cn c ch trng ca cng ty
v cht lng v cc quy trnh ca c quan c thm
quyn)
Phng thc iu khin, quy trnh kim tra, phng
php sa i b sung
Bng hng dn kim sot v sinh
Bng biu mu
L Minh Tm

124

Chng trnh SSOP


Bng biu mu
Bng biu mu bao gm cc ni dung
Tn, a ch x nghip.
Tn biu mu, ngi thc hin
Cc ch tiu cn gim st, tiu chun, mc tiu cn
phi t (ghi c th thng s hoc ghi iu khon
tham chiu) trong quy phm lin quan
Thi gian, tn sut gim st, ngy thm tra v ch k
ca ngi thm tra.
Thng thng c 2 loi bng biu mu:
Bng biu gim st v sinh hng ngy
Bng biu gim st v sinh hng thng
L Minh Tm

125

Chng trnh SSOP


2.T chc thc hin
Cc bc xy dng chng trnh SSOP
1. Tp hp ti liu cn thit. Xy dng quy phm v
ph duyt
Tn cng ty
2. o to nhn vin. a ch:
3. Gim st thc hin
QUY PHM SSOP
4. Lu tr h s
SSOPS: Tn qui phm
1. Mc tiu
2. Phng thc kim sot
3. Quy trnh kim tra
4. Hot ng sa cha
5. H s lu tr
6. Bng biu hng dn

L Minh Tm

126

42

Chng trnh SSOP


3.Cc quy phm v sinh theo SSOP
Mi c s phi c vn bn quy phm v sinh c th i
vi sn xut thc phm. V c bn SSOP cn th hin
nhng iu kin v thao tc v sinh sau:
1. An ton ngun nc
2. V sinh cc b mt tip xc trc tip vi thc phm
3. Phng nga nhim cho cho thc phm
4. Phng tin v sinh c nhn
5. Phng nga nhim bn gy h hng thc phm
6. Vic ghi nhn, ct gi v s dng hp cht c c
7. Kim sot v tiu dit ng vt gy hi
8. Tnh trng sc khe cng nhn
L Minh Tm

127

Chng trnh SSOP


SSOP 1 : An ton ngun nc
Yu cu:
1.1. Nc tip xc trc tip vi thc phm v cc b mt
tip xc vi thc phm phi m bo an ton v sinh.
Nc an ton phi t yu cu theo:
28 TCVN30:1998
Tiu chun 505 BYT

1.2. Ngun cung cp nc:


Nc thu cc hay t khai thc.
Nc ging khoan.

1.3. H thng x l nc:


X l v mt ha l: lng , lc, ly tm, trao i ion.
X l v mt vi sinh : tia cc tm, mng lc khun, ozon, chlorine
L Minh Tm

128

Chng trnh SSOP


1.4. Kim sot cht lng nc
Lp s h thng cung cp nc, trong
s phi:
Th hin y h thng, c s hiu nhn din cc
im ly mu nc v tng vi nc s dng, k c vi
nc ra tay
Khng c s ni cho gia h thng nc ung c
v khng ung c.
m bo s nht qun trn s v thc t.

Kim sot hot ng ca h thng :


Bo v ngun nc khng b nhim bn.
Duy tr hot ng ca h thng x l.
L Minh Tm

129

43

Chng trnh SSOP


1.4. Kim sot cht lng nc

Kim tra ng dn nc trong nh my v v sinh nh k b


cha nc.
Kim tra cht lng nc (lp k hoch v ly mu nc
kim tra)
Da trn h thng cung cp nc. Xc nh cc im ly
mu nc, phn tch theo tn sut thch hp trong nm.
Tin hnh ly mu phn tch ng k hoch v theo chu k
thng nht.
X l khi c kt qu phn tch.
H s cht lng nc bao gm:
S h thng cung cp nc.
Kt qu ly mu nc.
Cc s c, vi phm, v hnh ng sa cha.
Biu mu theo di gim st v sinh h thng nc.
L Minh Tm

130

Chng trnh SSOP


SSOP 1: An ton ngun nc
Yu cu:
Nc tip vi thc phm hoc dng lm thc phm
phi m bo an ton v sinh.
Ngun nc sn xut nc phi t yu cu ca
SSOP v ngun nc.
iu kin sn xut, bo qun, vn chuyn nc cy
(hoc vy) phi m bo cc yu cu v:

Nh xng, thit b, phng tin sn xut.


Nng Clorine d trong nc .
Tnh trng hot ng v iu kin v sinh ca my lm vy.
iu kin cha ng, bo qun, phng tin vn chuyn.

Lp k hoch ly mu kim tra.


L Minh Tm

131

Chng trnh SSOP


SSOP 2: Cc b mt tip xc trc tip vi thc phm
Yu cu
Tt c b mt tip xc trc tip vi thc phm bao gm dng c, my
mc, qun o bo h lao ng phi lun trong tnh trng v sinh sch
s, khng l ngun ly nhim cho thc phm trong qu trnh ch bin.
Cc yu t cn xem xt trc khi xy dng quy phm ny:
Vt liu v cu trc ca cc b mt tip xc vi thc phm k c vt liu bao
gi thc phm, gng tay, ym v bo h lao ng.
Phng php lm v sinh v kh trng cc b mt tip xc thc phm.

Cc th tc cn thc hin:
1.Lm v sinh v kh trng :
Ho cht, tc nhn thch hp- Phng php v tn sut ph hp.

2.Bo qun, s dng: Bo qun v s dng ng cch, ng mc ch.


3.Ly mu thm tra vic lm v sinh v kh trng.H s gim st:
Nng cht ty ra v kh trng.
Tnh trng v sinh trc khi s dng.
Kt qu phn tch.
L Minh Tm

132

44

Chng trnh SSOP


SSOP 3 :Ngn nga s nhim cho
Yu cu:
Trnh s nhim cho t vt th bn sang thc phm, vt liu
bao gi, v cc b mt tip xc trc tip vi thc phm bao gm
dng c, gng tay, qun o bo h lao ng ca cng nhn, v
t nguyn liu sang thnh phm.
Cc yu t cn xem xt trc khi xy dng quy phm ny:
S lu thng ca nguyn liu, sn phm, nc , ph liu, cng
nhn, bao b
Cc hot ng cc khu vc c kh nng nhim cho:
Ngn cch nghim ngt khng gian v thi gian khi sn xut cc sn
phm c ri ro khc nhau.
Phn bit dng c tng khu vc c ri ro khc nhau.
Hot ng ca cng nhn.
Lu thng khng kh (ht gi, cp gi).
H thng thot nc thi.
L Minh Tm

133

Chng trnh SSOP


SSOP 4: V sinh c nhn
Yu cu:
Cng nhn phi m bo yu cu v sinh c nhn khi
sn xut.
Cc yu t cn xem xt trc khi xy dng quy phm
ny:
Hin trng ca thit b ra v kh trng tay, phng
tin v sinh, phng thay bo h lao ng, nh v
sinh.
Cc quy nh hin c v hot ng v sinh c nhn.

L Minh Tm

134

Chng trnh SSOP


SSOP 5: Phng nga nhim bn gy h hng thc phm
Yu cu: Khng thc phm, bao b, v cc b mt tip
xc trc tip vi thc phm b ly nhim bi cc tc nhn
nh du bi trn, thuc kh trng, cht ty ra, cht ngng
t, cc cht gy nhim sinh hc, l, ha khc.
Cc yu t cn xem xt trc khi xy dng quy phm ny:
Kim sot s ngng t hi nc cc cu trc pha trn thc
phm.
Anh hng ca du bi trn.
Bo qun cht ty ra, thuc st trng, thuc dit cn trng,
Kh nng kim sot v sinh ca cc b mt khng tip xc trc tip
vi sn phm.

L Minh Tm

135

45

Chng trnh SSOP


SSOP 6: S dng, bo qun ha cht c hi.
Yu cu: phi m bo vic s dng v bo qun ha
cht khng gy hi cho sn phm.
Cc yu t cn xem xt:
Kho bo qun.
Quy nh s dng.

SSOP 7: Kim sot ng vt gy hi


Yu cu: phi ngn nga v tiu dit hiu qu ng vt
gy hi.
Cc yu t cn xem xt:
H thng ngn chn.
Hot ng tiu dit.
L Minh Tm

136

Chng trnh SSOP


SSOP 8 :Kim sot sc kho cng nhn
-Yu cu: m bo cng nhn khng l ngun ly nhim
vo thc phm, vt liu bao gi, v b mt tip xc vi
thc phm.
-Cc yu t cn xem xt:
C s y t.
Ch kim tra.

L Minh Tm

137

CHNG 5: NH GI H THNG HACCP


5.1. nh ngha
Qu trnh nh gi l: qu trnh c h
thng, c lp v c lp thnh vn bn
nhn c bng chng nh gi v
xem xt nh gi chng mt cch khch
quan xc nh mc thc hin cc
chun mc nh gi
(theo ISO 9000:2000)

L Minh Tm

138

46

NH GI H THNG HACCP
nh gi h thng HACCP bao gm:
nh gi HACCP kim tra c hay khng
vic phn tch mi nguy, chng trnh GMP,
liu h thng HACCP c ph hp vi tiu
chun hay liu h thng HACCP c c
gim st trong thc t
Thm nh HACCP: kim tra tnh ph hp v
y ca h thng HACCP

L Minh Tm

139

NH GI H THNG HACCP
5.2. CC LOI HNH NH GI
nh gi bn th 1: ni b cng ty
nh gi bn th 2: l khch hng i vi
nhng nh cung cp hin ti hoc tim nng
nh gi bn th 3: l mt t chc c lp,
khng c quyn li no trong cc kt qu
ca cuc nh gi (thng l nh gi
chng nhn ng k)
L Minh Tm

140

NH GI H THNG HACCP
5.3. CC BC NH GI HACCPs
5.3.1. Thu thp thng tin
5.3.2. Lp k hoch v chun b
5.3.3. Bo co s khng ph hp
5.3.4. Hnh ng khc phc
5.3.5. Hnh ng theo di kim chng

L Minh Tm

141

47

NH GI H THNG HACCP
5.3. CC BC NH GI HACCPs
5.3.1. Thu thp thng tin

1. V tr, khu vc s c nh gi
2. L do cho cuc nh gi
3. Phm vi ca cuc nh gi
4. Nhng sn phm nm trong h thng
c nh gi
5. Cc chun mc ca cuc nh gi
(*) Cuc ving thm trc nh gi
L Minh Tm

142

NH GI H THNG HACCP
5.3. CC BC NH GI HACCPs
5.3.2. Lp k hoch v chun b
1. Chn lc cc thnh vin trong on

2. Hn ngy kim tra (thng bo trc)


3. Quyt nh cch tip cn
4. Phn cng cng tc
5. Chun b ti liu lm vic
6. Thng bo bn c nh gi v gi
(nn hay khng nn ???)
L Minh Tm

143

7. Hu cn

NH GI H THNG HACCP
5.3. CC BC NH GI HACCPs
5.3.3. Bo co s khng ph hp
(NONCONFORMITY REPORTS NCRS)
(Theo ISO 9000:2000)

S khng ph hp l s khng
p ng mt yu cu

Chuyn gia nhn


vn ntn ?

Thng c hiu l:
- Nhng ri ro
- Nhng tiu cc
- Nhc im
L Minh Tm

144

48

NH GI H THNG HACCP
PHN LOI NC
NC CHNH:
-

Khng p ng bt k mt yu cu
no ca lut nh v ATTP
S thiu st c tnh h thng

NC PH
- Mt sai st ring l

Kt lun
L Minh Tm

145

NH GI H THNG HACCP
5.3. CC BC NH GI HACCPs
5.3.4. Hnh ng khc phc
(Theo ISO 9000)

Hnh ng loi b nguyn nhn ca s


khng ph hp c pht hin hay cc
tnh trng khng mong mun khc

Chuyn gia
ni, khng lm
L Minh Tm

146

Expert

Not Expert

NH GI H THNG HACCP
5.3. CC BC NH GI HACCPs
5.3.4. Hnh ng kim chng
- Sau thi gian tha thun, theo di bng
chng (h s) xc nhn hnh ng
khc phc c tin hnh
- Xc nhn bo co
* Cp chng nhn HACCP

L Minh Tm

147

49

L Minh Tm

148

50

You might also like