Số 31 Tháng 02/2010

Phát Huy Tinh Thần

Đại Cồ Việt

Hà Nội Thế Kỳ 21—

Vƣờn Đào hay Những
Tòa Cao Ốc

Đến lúc nào Tết về

trong khu ổ chuột?

1000
Năm
THĂNG
LONG
Quý độc giả thân mến,

Vào năm 1010, trong Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu—遷都詔) về thành

Đại La, Tiên đế Lý Thái Tổ đã viết:

―Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lần dời đô, nhà Chu đến đời
Thành Vương ba lần dời đô há phải các vua thời Tam Đại; ấy theo ý
riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ
giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới
theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài,
phong tục giàu thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi
thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên
đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm
họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không
dời.

Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương, ở giữa khu vực trời đất,
TẠP CHÍ THANH NIÊN PHÍA TRƢỚC
được thế rồng chầu hổ phục, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi
núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất Web : phiatrruoc.info
cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết Blog : phiatruoc.wordpress.com
sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực Email : contact.phiatruoc@gmail.com
là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư
mãi muôn đời.
BAN BIÊN TẬP
Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?‖
Võ Thụy Nhu—Khƣơng Duy—Phan
Một nghìn năm đã đi qua… Một nghìn năm biết bao tan thương, thăng Thái Dƣơng—Thanh Nguyên—
trầm cho nước Việt. Nhưng những lời hùng hồn xưa kia của vị Tiên đế Việt Quốc—Đông A
có tầm và có tâm vì sự phồn vinh muôn đời của đất nước vẫn vang
vọng trong lòng những người con trung nghĩa của dân tộc. THIẾT KẾ TRÌNH BÀY
Đôi khi sự bạc nhược của một nhóm người tưởng chừng như có thể Nhẫn Lam—Hậu Phú—
làm lu mờ chí khí của một dân tộc luôn quật cường. Đáng mừng thay, Khƣơng Duy—Tín Nghĩa
nhuệ khí hùng hồn, mẫu mực vẫn còn thấm đẫm trong huyết mạch
của những sĩ phu yêu nước - những người không bao giờ im lặng trước
sự bạc nhược. CỘNG TÁC VIÊN
Hoàng Lan—Mai Minh—Phan Thủy
Một nghìn năm qua... Thăng Long tròn 1000 tuổi... Trong muôn ngàn Đông A—Elbi—Huỳnh Công Luận
lễ vật và đèn hoa, xin được dâng lên lịch sử hào hùng hai chữ
―Tri Ân‖. Tri ân hào khí của cha ông đã ngã xuống vì mảnh đất quê
hương thân yêu… Tri ân những con người đang hiến sức mình để bảo QUẢNG CÁO-AUDIO
vệ và gây dựng quê hương này.... Quốc Bình—Chinh Nhân—Tâm Kiên
Và tiếp bước…
WEBSITE
...để mùa xuân mới về trên Đất nước này đẹp và phồn thịnh như chờ
Kế Vũ
mong của Tiên đế, như khao khát đến cháy bỏng của chính những
người dân trên mảnh đất Việt! Châu Mỹ
Tap Chi Phia Truoc
Chúc quý độc giả đón Tết đầm ấm, một năm mới an khang thịnh
PO Box 462220 Escondido, CA
vượng và đón nhận được nhiều nguồn sinh khí mới! 92046 USA
Ban Biên Tập Châu Âu, Châu Á
Tạp Chí Thanh Niên PHÍA TRƯỚC
Tap Chi Phia Truoc 10 rue Louis Rossel
Tháng 2/2010 35000 Rennes FRANCE

Ảnh bìa mr nam còi - Người mẫu : Quỳnh Bệu - Bé dễ thương nhất nhà (flick.com)
 Mục lục
Ký Sự Sài Gòn Cuối Năm Con Trâu (Mai Minh)
4
Đến lúc nào Tết về trong khu ổ chuột? (Ngọc Cầm)
Công Dân Siêu Hạng Một hay Nhà Độc Quyền Công Lý
Chính trị 6
(Phan Thủy)

Tham Nhũng Là Vi Phạm Nhân Quyền (Hoàng Lan)

Xuân cổ truyền nhớ trường ca “XA NHÀ CA” (Tiểu Phong)
Xã hội 8

10

Phát Huy Tinh Thần Đại Cồ Việt (Nhựt Sơn) 15

Ôn cố tri tân (Huỳnh Công Luận)
Thăng Long hay Hà Nội ? (Vũ Đình Tiêu)
18
„Hãy suy nghĩ cho kịp thời đại‟ (Bùi Tín) 20
Hà Nội năm 2010 còn chút gì của nền văn hiến nghìn
năm? (Khuê Đăng) Tiêu điểm 23
Hương Ngọc Lan và Định Kiến (Đông A)
26
Phim "Nghìn Năm Thăng Long"-Cần cuộc tiến công thần
tốc (Quốc Ân) 30
Hà Nội Thế Kỳ 21 - Vườn Đào hay Những Tòa Cao Ốc
(Ngọc Cầm, Quốc Ân, Khuê Đăng) 32

34
Sinh viên đón Tết (Thanh Nguyên)
Thành viên Tập Hợp Thanh Niên Dân Chủ nghĩ gì về
phiên tòa chính trị ngày 20/1/2010 ? (Tổng hợp)
Lạm Phát và Ảnh Hưởng Lạm Phát (Elbi)
Chuyên 36

38
Tin Việt Nam (Elbi)
Tin Quốc Tế (Tổng hợp) mục 41

44

Photo : zrim
CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 31 - Tháng 02/2010

Ký Sự Sài Gòn Cuối Năm Con Trâu

Nhân dịp thăm Sài Gòn dịp giáp Tết, tôi đã

tranh thủ ghi nhận và phát họa lại chuyến
đi này…
Kỳ I: Đêm Chƣa Sang Và Trời Chƣa Kịp
Sáng
Sài Gòn không ngủ
Đêm chưa sang và trời chưa kịp sáng, Sài Gòn dường Quầy bắp nướng có khi đến 2-3h sáng vẫn chưa thôi đỏ lửa, dù
như vẫn không muốn rơi vào giấc ngủ. Tiếng động cơ xe khách mua rất thưa thớt.
đủ loại vẫn gầm gừ, cho dù mật độ giao thông đã thưa
thớt hơn nhiều vào đêm. Rải rác vẫn có hàng quán mở
bán đêm. Một thế giới về đêm khác hẳn ban ngày…
Thực khách đêm thường là thưa thớt, chủ yếu là các tài
xế lái xe, người đi chơi quá khuya. Người Sài Gòn có
những người thích đi chơi tối cho đến gần sáng vì buổi tối
ít xe, ít bụi và tha hồ… phóng. Có cả những nhóm nhậu
bắt đầu vào độ lúc nửa đêm và nhậu vẫn còn khí thế đến
2 hay 3 giờ sáng. Tôi thoáng nhìn thấy trong những bàn
nhậu có cả những cô gái còn trẻ, khoảng dưới 25 đang
cười nói.
Loại hình quán đêm này phổ biến ở những góc đường Sài
Gòn như đường Lê Văn Sỹ, Hoàng Văn Thụ, Bùi Thị Xuân,
Cư xá Bắc Hải. Những quận như quận 5, quận 3, hay
quận 1 sang trọng thì khu nhà hàng hay khu vui chơi đèn
đuốc đủ màu mở cửa khuya đến hơn nửa đêm. Riêng các
nhà nghỉ khách sạn lớn nhỏ thì gần như không bao giờ
đóng, cũng như các loại nhà hàng kèm karaoke và dịch
vụ massage.
Sau chiến dịch dọn dẹp lòng lề đường, giải tỏa những
khu ổ chuột, các hàng quán lấn chiếm lòng lề đường về
cơ bản đã bị dẹp hết trước cuối năm 2009. Thế nhưng,
người mưu sinh bằng bán hàng rong, gòng gánh thì vẫn
hoạt động. Người bán rong đủ loại từ cái đòn gánh hàng
cổ điển cho đến cơ giới hóa từ xe đạp, xe ba gác, xe
thùng đẩy, xe gắn máy…
Khi màn đêm buông xuống là những quán vỉa hè được
bày ra án ngữ ở một số nơi. Công an nay có vẻ làm ngơ
vì xét cho cùng, trước tình trạng thất nghiệp cao, người
dân phải xoay xở buôn bán xe sinh tố, trà sữa, chè, hoặc
các món ăn…để sinh sống

Những hình thức khinh doanh “hợp thời”

Má Năm với gian hàng nhậu đêm – Nguồn: Tin mới
Người làm lao động chân tay ở thành phố trung bình

Trang 4
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
Nhang Đèn Bán Dạo - Nguồn: Việt Báo
ngày kiếm được trên dưới 90.000đ, như vậy ít nhất cũng
đủ ăn. Số còn lại thì chi cho ở trọ chen chúc mà người ta
vẫn có thể sống qua ngày. Tôi đã gặp những đứa em họ
(họ hàng xa) kể rằng chúng đã từng rời khỏi thành phố về
nông thôn, thế nhưng rời xa thành phố chỉ vài tháng là
muốn chết đói phải quay trở lại bám víu với con phố hẹp.
Theo họ, dù cực khổ bữa đói bữa no nhưng ở Sài Gòn là
không sợ chết đói.
Sài Gòn: Nhổ Tóc Bạc, Bắt Chí - Nguồn: Việt Báo
Sự tưởng tượng về các làm ăn của người dân Sài Gòn rất
phong phú. Có thể nói bất cứ ngành nghề dịch vụ nào có
thể kiếm ra tiền được là ta thấy đã có người làm rồi, Không
phải chỉ dừng ở các loại hình hớt tóc thanh nữ, các tệ nạn
„ôm‟. Ở đây, tôi muốn kể đến sự ra đời của những ngành
nghề đủ loại theo tình hình xã hội.
Trên đường phố lúc nào cũng nhan nhản những xe bán dạo
đủ thứ, từ đồ chơi trẻ em, cây kiểng, keo dính chuột, chổi
lông gà, hoa nhựa, v.v...cho đến các loại trái cây, rau củ,
bánh tráng trộn, trứng gia cầm, khoai nướng.
Về giao thông, những lô cốt có mặt gần như khắp Sài Gòn.
Người dân ít tiền để đón xe đi về các tỉnh miền Đông, Tây
có thể chọn bắt xe buýt. Nhưng cũng vì lô cốt, xe buýt theo
lộ trình cũng mất rất nhiều thời gian. Do đó, để phục vụ
cho người có tiền hơn, Sài Gòn nay có dịch vu xe khách
theo dạng nhỏ 10 chỗ ngồi. Khách đi chỉ cần dùng điện
thoại gọi đặt chỗ, giờ đi tới các dịch vụ xe khách này, sẽ có
xe trung chuyển tới đón tận nhà. Thí dụ đi từ Sài Gòn ra
Số 31 - Tháng 02/2010
đến Madagui (Phương Lâm) đi xe khách thì mất 70.000đ,
xe buýt chỉ 20.000đ. Tuy chưa thử đi xe buýt nhưng tôi
đoán sẽ khốn khổ thế nào để xe buýt ra được đến xa lộ Đại
Hàn.
Dịch vụ xe khách như trên là một trong nhiều những hình
thức kinh doanh mà người Sài Gòn nhanh chóng tiếp thị và
triển khai ra làm ăn phục vụ. Đó là nhắm bắt nhu cầu linh
hoạt đề ra phục vụ do đó Sài Gòn là vùng kinh tế năng
động nhất trong cả nước từ xưa đến nay là vậy.
Nhất “Đỏ” nhì “Đen”
Ngày 24-1-2010, tôi có hẹn và gặp uống cà phê với người
bạn khác ở quán cà phê trên đường Phan Xích Long, quận
Phú Nhuận. Con đường này mặc dù không dài nhưng đường
lớn như đại lộ Lê Lợi. Cũng có bồn cây chạy giữa đại lộ, hai
tuyến xe hai bên với hai làn xe chạy mỗi bên. Đối diện nhìn
qua là con đường nhỏ với quán cà phê chiếm cả hai góc
đường. Anh bạn tôi nói xưa kia đây là vùng đầm lầy, được
đổ đất nền đắp lên để bây giờ có hai căn mặt tiền cao tầng
song hành nhìn ra lộ Phan Xích Long. Cả hai căn đều thuộc
sở hữu con của chủ tịch quận Phú Nhuận được khai thác
mở quán cà phê. Cách xây dựng bài trí như những căn nhà
kinh doanh nước ngoài trong phong cách rất có mỹ thuật.
Anh bạn tôi, người làm chủ ba chiếc xe hơi kinh doanh cho
mướn trong đó chính anh làm xế một chiếc, cho biết ở Sài
Gòn hiện nay muốn nắm lấy tiền và quyền lực một là “Đỏ”
hai là “Đen”. Đỏ tất nhiên nghĩa là các loại quan chức hay
con cháu các cụ, có gốc gác mạnh. Còn đen là những trùm
xã hội ngầm. Điển hình như hai căn nhà lớn kinh doanh
bán cà phê chúng tôi đang ngồi chẳng hạn. Từ khi miếng
đất trong khu vực đầm lầy của con hẻm Phan Xích Long
được quy hoạch phát triển thành đại lộ này, thì ai là những
kẻ nắm thông tin quy hoạch để mua khi đất còn giá rẻ mạt
ngoại trừ các ông và con cháu trong bộ máy chính quyền.
Theo anh bạn tôi, ngày nay, kinh doanh hai căn phố bán cà
phê hoành tráng chắc là gốc bự thì xã hội đen không thu
xâu, thế nhưng khi bị kiểm tra về Phòng cháy chữa cháy,
Vệ sinh môi trường gì đó thì dù có gốc chủ cũng phải biết
điều với cán bộ kiểm tra thì mới làm ăn xuôi chèo mát mái.
“Đen” là của thế giới ngầm của những thế lực phía sau ẩn
hình, tuy không ra mặt, cụ thể rõ rệt của một vị nào cả,
nhưng là những thế lực rất quyền uy nằm ngoài tầm nhìn
hay vươn tới của tất cả các cấp chính quyền. Ngay cả các
quan chức trong bộ máy hành chánh không phải ai cũng
biết hay làm việc với thế giới đen này. Thế giới kỳ ảo của
bóng đêm là những tay côn đồ dữ dằn khi cần phải dung
đến bắp thịt thì chúng xuât hiện, mọi hành vi khủng bố,
đập phá, hành hung…của họ vượt trên pháp luật mà không
biết vì lý do gì.
Những mảnh nhỏ tôi vừa thu nhặt được là những phần của
bức tranh Việt Nam ngày nay. Mỗi người có thể thích hoặc
không thích một bức tranh đẹp hay xấu, nhưng không ai có
thể chối bỏ được một bức tranh thực.
Mai Minh
Kỳ II: “Sài Gòn với những bóng đêm…”
Trang 5
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 31 - Tháng 02/2010

Dù là phương Đông hay phương Tây, dân tộc nào cũng có một dịp đặc biệt được gọi bằng
―Tết‖. Đây là thời điểm đoàn tụ của gia đình. Nếu người phương Tây ngồi quây quần bên cây
thông Noel ngắm tuyết rơi thì người phương Đông sửa soạn lễ cúng gia tiên, chờ đợi tiếng
pháo nổ đì đùng vang lên đánh dấu thời khắc giao thừa, để cùng nhau nâng ly mừng tuổi.
Người Việt Nam cũng không ngoại lệ, chúng ta có Tết Nguyên Đán với ―Thịt mỡ, dưa hành,
câu đối đỏ/ Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh‖. Không khí đầm ấm, đoàn viên ấy khiến
cho ta thấy náo nức mỗi lúc xuân sang.
Nhưng, có lúc nào bạn thử tách mình ra khỏi số đông háo hức, thay vì nghển cổ đợi pháo hoa
tại các trung tâm thành phố rực rỡ đủ màu sắc, dõi mắt tới những khu ổ chuột vẫn chìm
trong một màu đen yên tĩnh đến thê lương?!

ĐẾN LÚC NÀO TẾT VỀ TRONG KHU Ổ CHUỘT?

Tôi không có ý định viết một bài phóng sự hay một
bài xã luận, đơn giản đây chỉ là đôi dòng suy nghĩ lúc
năm hết Tết đến. Trước khi viết những dòng này,
không hiểu cơ duyên nào khiến tôi đọc lại một
truyện cổ mà dòng xoáy của cuộc sống bề bộn và
phức tạp đã làm tôi quên mất. Bất kỳ ai, từ công
nhân, nông dân tới tầng lớp thượng lưu, từ đứa trẻ
mới chớm hiểu thế giới xung quanh cho đến cụ già
đã quá cái tuổi “tri thiên mệnh”, chỉ cần có trái tim
cũng đều xúc động rơi lệ khi đọc nó - truyện Cô bé
bán diêm của Andersen! Và câu chuyện đau lòng ấy
một lần nữa khiến tôi động mối thương cảm. Tôi tự
hỏi trên thế gian này có bao nhiêu đứa trẻ lang
thang như vậy? Bao nhiêu người không gia đình
cũng chọn cho mình một góc nhỏ tối tăm và đốt lên
hi vọng này đến hi vọng khác để rồi kết quả vẫn chỉ
là bóng đêm đen tối?
Có cái Tết nào cho người nghèo ở mảnh đất hình chữ
S này hay không?

Trang 6
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 31 - Tháng 02/2010
Tết đến, cái gì cũng đắt đỏ, chỉ riêng cái bánh chưng cho tất cả những câu hỏi kiểu ấy là “Không”. Suy cho
đã hết 40.000-50.000 VNĐ. Với những gia đình cùng cùng, dẫu tất cả những sự kiện ấy có xảy ra hay
khổ, một ngày trung bình chỉ kiếm được 5 hay 6 ngàn không, họ vẫn cứ lưu vong như thế từ quãng sông này
đồng thì chỉ riêng giá của một cái bánh chưng cũng đủ đến quãng sông khác.
giúp họ sống lắt lay một tuần. Nhưng nếu tặng họ một
Cái Tết với họ cũng xa vời như vậy… Tết với họ là một
cái bánh chưng thì sao? Cái bánh chưng ấy chỉ đủ cho
khái niệm xa xỉ, nếu không muốn nói là viễn tưởng!
gia đình ấy ăn một bữa. Vậy thì họ sẽ cần cái nào
Người ta chỉ nhận ra sự hiện diện của Tết, của mùa
hơn, một cái bánh chƣng hay mấy chục nghìn?
xuân ở nơi đây qua cành đào trơ trụi, khô queo do một
Ở nông thôn hay miền núi hoặc hải đảo xa xôi, con đứa trẻ con mót được ngoài bãi rác đem về vứt chỏng
người cũng thiếu thốn vật chất và phải đương đầu với chơ trên mui thuyền để chuẩn bị làm củi đốt.
thử thách thiên nhiên, nhưng chính thiên nhiên lại
Đó chỉ là một dẫn chứng trong muôn vàn dẫn chứng
nuôi sống họ. Họ có thể mò cua, bắt cá hay săn bắn,
về những người không bao giờ có Tết. Nếu các bạn đi
hái lượm để qua ngày. Nhưng người nghèo ở thành
chậm lại và nhìn xung quanh chúng ta, các bạn sẽ
phố thì không có nhiều lựa chọn như vậy. Điều kiện
thấy biết bao cảnh tượng chua xót tương tự. Khi bạn
thiên nhiên ở thành phố không cho phép người dân
đi dạo trên con đường Thanh Niên ngăn giữa hồ Tây
nghèo ở đây tự nuôi sống mình bằng cách đó. Ở đây,
và hồ Trúc Bạch, có bao giờ bạn để ý một nhà vệ sinh
muốn có những thức ăn dành cho người thì phải có
nho nhỏ ở góc vườn hoa Mai Xuân Thưởng? Với chúng
tiền. Nếu không có tiền thì dù đứng trước một rừng
ta là nhà vệ sinh. Nhưng, với rất nhiều người lang
thức ăn cũng đành phải nhịn đói mà thôi. Bởi vậy
thang tứ chiếng, đó là mái ấm. Không biết từ bao giờ,
người nghèo chốn thị thành cơ cực hơn vùng sâu,
những lưu dân trên khắp cả nước kéo về Hà Nội (người
vùng xa nhiều lắm.
để mưu sinh, người vì kiện cáo…) đều ở lại trong cái
Mùa xuân năm 2008, anh bạn của tôi, một đạo diễn nhà vệ sinh ấy. Ban ngày họ đi đâu không biết nhưng
trẻ lãng du, đã quyết định rời xa cuộc sống thừa mứa đêm xuống, họ lại về đây, gối mình trên manh chiếu
vật chất bên gia đình của mình để dành trọn cái Tết rách hay tờ báo cũ ai đó vứt đi, ôm nhau say ngủ sau
với người nghèo tại Bãi Giữa – sông Hồng (Hà Nội). một ngày cực nhọc. Tết đến, họ chỉ biết ngồi chống
Những người nghèo này vô gia cư hoàn toàn. Họ cằm nhìn sang bên kia đường là đền Quán Thánh, xa
không bao giờ có đủ tiền mua đất để cất cho mình một xa là chùa Trấn Vũ, người người áo quần là lượt đi lễ
ngôi nhà tranh nho nhỏ, cũng chẳng có phòng trọ nào đầu xuân.
phù hợp với thu nhập 5000đồng/ngày của họ, họ đành
Không chỉ trên đất nước ta mà trải khắp cả thế giới,
phải sống trên những con thuyền nan lênh đênh trên
thành phố nào cũng có những xóm nghèo như vậy.
sông Hồng. Mỗi thuyền là một gia đình, người già có,
Người ta gọi đó là khu ổ chuột. Trong những khu ổ
người lớn có, trẻ con có… nhưng trên sổ hộ tịch của
chuột ấy, nhà nào có cơ hội làm một cái Tết nho nhỏ
thành phố thì đa phần trong số họ không bao giờ tồn
xem như được gọi là “đại gia”. Vậy mà có lúc tôi đã
tại. Những người này không có chứng minh thư, không
từng than: “Tết với nhất làm gì cho khổ, mệt người!”
có giấy khai sinh, sống vô thừa nhận và nếu một ngày
hay, “Tết bây giờ chán ngắt, chẳng có gì thú vị nữa
họ chết đi, trên mặt đất chẳng còn chỗ để xây mộ,
cả”. Nếu như hồi ấy tôi biết rằng ở đâu đó trên thế giới
phải gửi mình trong dòng nước cuồn cuộn phù sa, thì
này với nhiều người có một cái Tết đã là giấc mơ to
đúng là họ biến mất hoàn toàn chẳng để lại chút dấu
lớn thì tôi sẽ chẳng bao giờ dám thốt ra những câu nói
vết gì! Tức là họ chưa từng ra đời và cũng chưa từng
vô trách nhiệm như thế.
sinh sống trên mặt đất. Họ không đƣợc thế giới biết
đến. Cô bé bán diêm trong đêm Giao Thừa đã đốt đến que
diêm cuối cùng mình có. Nhưng cuối cùng, bữa tiệc
Và đương nhiên, những “người vô hình” này cũng lãng
mừng năm mới bên lò sưởi ấm cúng cùng bà ngoại chỉ
quên thế giới. Những đứa trẻ sinh ra ở đây không được
là giấc mơ. Sáng hôm sau, người ta tìm thấy cô bé
đi học. Người xưa có câu “Có thực mới vực được đạo”,
chết cóng ngoài đường. Không biết trong vô số các
ăn còn chẳng đủ, mơ chi đến việc học hành. Những
khu ổ chuột trên thế giới này, có biết bao nhiêu cô bé
đứa trẻ này lại tiếp tục là “người vô hình” trên những
bán diêm, có bao nhiêu thân phận đã đốt dần những
con thuyền. Mọi sự biến thiên của xã hội, họ chẳng để
ước mơ của mình để rồi chìm trong bóng đen tuyệt
tâm. Anh bạn đạo diễn của tôi đã ghi hình lại tất cả
vọng?!
những ngày anh ta ở cùng đoàn người lưu vong trên
chính tổ quốc của mình ấy. Khi được hỏi về những sự
kiện xảy ra quanh họ như có biết chủ tịch nước mình Ngọc Cầm
là ai không, có biết Việt Nam đã vào WTO không, có
biết Mỹ tấn công Iraq không…v..v… câu trả lời chung

Trang 7
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
Công Dân Siêu Hạng Một
hay Nhà Độc Quyền
Công Lý
Từ phiên xử tội yêu nước đến "nền pháp
quyền Xã hội chủ nghĩa" ở Việt Nam
Bạn có biết ở nước Việt Nam ta có ít nhất 3 hạng con người? Thực chất sự phân loại này đã tồn
tại dưới các triều đại phong kiến, nay không hiểu vì cớ gì vẫn không xó bỏ được giữa thế kỷ 21
văn minh hiện đại. Nếu không biết điều này thì bạn cũng không nên buồn, vì còn rất nhiều
người không biết giống như bạn, hoặc biết nhưng nhu nhược nên như không biết.
Loại 1 và 2
Với phiên tòa xử bốn đảng viên Đảng
Dân chủ Việt Nam vừa rồi, qua các triệu
chứng lạ được ghi nhận bởi vô số nhà
chẩn bệnh uy tín từ nhiều quốc gia, ắt
sẽ thành lý do để người Việt Nam viết
lại sách. Rất có thể bản giảm tải năm tới
ghi rõ như sau: "Công dân Việt Nam
được chia làm 2 hạng. Công dân trong
mỗi hạng đều bình đẳng với đồng loại
mình, nhưng hai kiểu bình đẳng đem so
với nhau thấy khác".
Điều này cũng dễ hiểu, bởi trong phiên
tòa chính trị vừa qua, người ta đã ghi
nhận một loại công dân được chính
quyền ưu ái đặc biệt. Độ 200 công dân
loại này đã được xe biển xanh tìm tới
tận nhà, mời đi xem xét xử. Để bồi
thường tổn hao thể lực của hai tiếng
ngồi vỗ tay, vị Bao Công hào phóng của
chính quyền nhân dân đã biếu mỗi
Ảnh: Dân Trí
Số 31 - Tháng 02/2010
Phan Thủy
ảnh: babui
phê trong các quán gần nơi, và đúng lúc
cuộc thực thi công lý... mật đang diễn
ra.
Gia đình các bị cáo may mắn hơn. Sau
khi bị lột sạch những công cụ trót mang
hơi hướm của nền văn minh trái đất sau
công nguyên như điện thoại, máy ghi
âm, máy ảnh, máy quay phim, họ cùng
các phóng viên bị nhồi chung vào một
Thẩm phán Nguyễn Đức Sáu Chánh tòa hình sự phòng cách ly, căng mắt theo dõi cơn
ảnh: tòa án ND TPHCM hoạn nạn của con em mình qua một
màn hình vừa mờ vừa cũ.
người 50.000 VNĐ tiền công quỹ. Được
trả tiền công, lại được đi xe công, nếu Loại 0 hay siêu 1 hảo hạng
tấn tuồng có gì sơ suất khiến những
công dân này phải phật lòng, thì chỉ có Nói về phiên tòa, sáu vị trong Hội đồng
thể là do ban tổ chức quên phát bỏng xét xử, những ông mặt sắt cầm cân nảy
ngô miễn phí. mực, những người thừa hành chính
nghĩa, nắm quyền sinh sát trong tay đều
Những công dân thuộc loại thứ hai, là đảng viên cộng sản. Rừng dùi cui và
ngược lại, chẳng có xe đưa rước, chẳng súng ống chiếm đóng phòng xử hôm ấy
được trả tiền, cũng chẳng được phát đều phải nhất nhất trung thành với
bỏng ngô. Nhưng xem ra họ còn được Đảng Cộng sản theo qui định của hiến
chính quyền chăm sóc chu pháp, và theo luật lệ của đồng tiền lư-
đáo hơn loại 1. Người ta đã ơng. "Quần chúng" đến dự, xin hân
không tiếc mồi hôi và phí tổn hạnh giới thiệu, đều là những đảng viên
để điều động cả rừng cảnh cộng sản hưu trí. Như thế, trong cuộc
phục, súng ống và dùi cui chỉ xử kín hôm 20 tháng 1, cùng với các
để ngăn toàn thể loại công luật sư của mình, bốn người tù chính trị
dân thứ hai bén mảng quanh bị cáo buộc hoặc tham gia đảng Dân
nơi xử án. Một số anh dân đã chủ Việt Nam, hoặc móc nối với đảng
được cơ quan an ninh ân cần Dân chủ Việt Nam đã bị bao vây bởi
gô cổ, cẩn thận tháp tùng tới một hội đồng hoặc tham gia đảng Cộng
tận bàn trà của đồn công an sản Việt Nam, hoặc cấu kết với đảng
vì tội dại dột ngồi uống cà Cộng sản Việt Nam, trong tay lăm lăm
Trang 8
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 31 - Tháng 02/2010
trước vệ quốc, trung với Đảng trước Cộng Sản vì những thù hằn cũ. Họ chỉ
trung với dân. Thảo nào lời nói đầu trong mong mỏi xây dựng cho đất nước một
bản hiến pháp Việt Nam hiện hành có nền chính trị đa đảng đa nguyên, trong
530 chữ, nhưng chỉ có 53 chữ được đó đảng Cộng Sản không còn hưởng
dành cho 4000 năm lịch sử của nước những đặc quyền đặc lợi tự ban phát,
Việt Nam. Phần còn lại, chiếm tròn 90%, không còn là những ông vương ông
dùng để ca ngợi công ơn của Đảng Cộng tướng độc tôn quyền hành của nước Việt
sản với nước, với dân. Thế rốt cuộc nó là
hiến pháp của nước Việt Nam, hay là
Hội đồng xét xử của Tòa án Nhân dân quyển sổ ghi nợ của đất nước và nhân
dân Việt Nam, do vị chủ nợ quang vinh
súng đạn, dùi cui, và quyền định đoạt tuỳ tiện sáng tác?
công lý.
Thì ra là thế…
Một công dân ăn gan hùm nào đó đã
từng "vu cáo" Đảng Cộng sản vừa đá Khi được Đảng và nhà nước tạo điều
bóng, vừa thổi còi trong trận tranh quyền kiện cho nói lời cuối cùng trong phiên xét
xử, luật sư Lê Công Định đã bộc bạch: Cổng tòa án NDTPHCM hôm 20.01.2010
làm chủ đất nước với… nhân dân. Tôi AFP PHOTO/Aude GENET
thấy anh này nhận thức lệch lạc nên
“Thứ nhất xét về hành vi khách quan, luật
không hiểu vấn đề. Phải nói lại cho đúng Nam, mà được dành một chỗ đứng
pháp và hiến pháp của Việt Nam đã quy
hơn: trong trận tranh hùng với dân, Đảng ngang hàng với mọi chính đảng khi đại
định và bảo vệ quyền lãnh đạo duy nhất
ta đã vừa đá bóng, vừa thổi còi, vừa tự diện cho nhân dân và chăm lo việc nước.
của đảng Cộng sản đối với nhà nước và
tiện soạn luật bóng đá.
xã hội Việt Nam. Cho nên là những lời
Dự định cao đẹp này chắc chắn không
Ứng cử viên trong cuộc bầu gồm những kêu gọi đa nguyên đa đảng mặc nhiên là
được háo hức chia sẻ vởi một đảng cầm
vị nào là do Mặt Trận Tổ Quốc quyết muốn thể hiện ý muốn thay đổi thể chế
quyền tề tựu đông đủ các vị quan tham
định. Mà Mặt Trận Tổ Quốc lại là một tổ chính trị hiện nay. Và những tổ chức nào
vừa mê tít quyền lực, vừa tài năng và
chức con của Đảng Cộng sản. Thế là chủ trương đa nguyên đa đảng thì như
đức độ tới nỗi chẳng dám mơ tới chiến
nhân dân được tự do bầu chọn những vậy là đương nhiên vi phạm vào điều 79
thắng trong các cuộc bầu cử đa đảng,
ứng viên nào Đảng Cộng sản cho phép. theo định nghĩa của điều 79 của luật hình
cũng như mọi ông bạo chúa đã chẳng
sự”.
Thế thảo nào tuyệt đại đa số "đại biểu chịu từ bỏ ngai vị để ích nước lợi dân.
nhân dân" là đảng viên cộng sản. Thảo Thì ra là thế. Thì ra là trong số những Đảng Cộng sản đã nắm cả quyền lập
nào luật pháp Việt Nam, kết tinh công người đã, đang và sẽ còn lao mình vào pháp, tư pháp và hành pháp trong tay.
sức ngồi nhắn tin và ngủ gật của họ trong nhà ngục với tội trạng "lật đổ chính Và "đạo đức cách mạng" sẵn có đã giục
các buổi họp hành lại lắm những luật lạ: quyền nhân dân", chẳng ai ham hố làm họ nhanh tay qui sự nghiệp đấu tranh vì
qui định Đảng Cộng sản là lãnh đạo đất ông vương ông tướng gì, cũng chẳng ai một nền dân chủ và lẽ công bằng ở nước
nước, quân đội và công an phải vệ Đảng mong mỏi xoá bỏ sự tồn tại của đảng Việt Nam thành một tội phạm thượng
phải chém.

Nghĩ mà xem, các loại công dân nói trên

đều thuộc giống người, và cùng sống ở
nước Việt Nam. Họ vẫn tương đồng với
nhau về nhiều đặc điểm hình thể, chẳng
hạn như số con mắt, số lỗ miệng, lỗ tai,
dù tần suất tự do sử dụng những cơ
quan này có khác nhau ở hai loại, điều
có thể gây hiện tượng tiêu biến. Và dù
trong mọi phát ngôn không bí mật, những
công dân loại 1 và siêu 1 vẫn thường
nhũn nhặn tự xưng là đầy tớ của các
đồng bào loại 2. Có đầy tơ nào tự quyền
định đoạt công lý và ăn trên ngồi trước
cả chủ của mình không?

P.T.
(Hết phần 1)
Báo chí theo dõi một phiên tòa xử các nhà dân chủ ở Hà Nội.

Trang 9
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI Số 31 - Tháng 02/2010
Quyền chính trị và dân sự là công cụ thiết yếu để giải quyết tham nhũng, nhất là khi nhiều người tin rằng sự
thay đổi phải đến từ bên trong. Như đã chứng minh trong phần 3, tham nhũng là vi phạm nhân quyền. Nhưng
chính việc chống tham nhũng cũng có nguy cơ gây tổn hại đến các quyền con người. Việc bảo vệ quyền con
người cũng cần được chú ý trong chính các tranh tụng liên quan đến tham nhũng. Tiếp theo số 30, Tạp Chí
Thanh Niên Phía Trước gởi đến quý độc gỉả phần cuối của loạt bài Tham Nhũng Là Vi Phạm Nhân Quyền.
Tác giả hi vọng kết nối giữa tham nhũng và nhân quyền sẽ mở ra những hướng hành động mới để chống tham
nhũng và bảo vệ nhân quyền, để bảo vệ lợi ích của những người thiệt thòi nhất trong xã hội., bởi tham nhũng
gây ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày, đến những quyền lợi kinh tế, xã hội, văn hóa và các quyền
chính trị, dân sự mà công dân đáng lẽ được hưởng.

QUYỀN DÂN SỰ VÀ CHÍNH TRỊ LÀ PHƢƠNG TIỆN

CHỐNG THAM NHŨNG CÓ HỆ THỐNG

Tiến Trình ―Dân Chủ Hóa Sâu Sắc‖ về Chính sách Nhân quyền, dù nói đến đã được củng cố và thực sự đóng vai trò
để Chống Tham Nhũng có Hệ Thống việc kiện tụng như một phương tiện đối trọng quyền lực. Tham nhũng tồn
chống tham nhũng, cũng đã cân nhắc tại ở cả các nước đang phát triển và đã
Tại sao quyền tham gia chính trị lại rằng “Kiện tụng nên được coi là một phát triển, nhưng mô hình của tham
quan trọng cho việc chống tham trong những yếu tố của một chiến lược nhũng khác nhau. Ở những nước nơi
nhũng? Nếu luật pháp quốc gia hoặc rộng hơn được thiết kế nhằm khuyến các cơ quan công quyền, đặc biệt là tòa
quốc tế đã hình sự hóa các hành vi khích trách nhiệm xã hội và sự tham án, đã có thể kiểm soát và đối trọng
tham nhũng, tại sao chúng ta cần bận gia của công chúng. Nếu không có các các ngành khác, sẽ có ít cơ hội cho
tâm liên kết chúng vào quyền con quyền dân sự và chính trị, chẳng hạn tham nhũng. Các nước này đã đạt mức
người? Vấn đề đơn giản là chính việc thi như bảo đảm quyền tự do lập hội, minh bạch, trách nhiệm và tự do tương
hành và áp dụng luật pháp quốc tế có quyền tiếp cận thông tin và tiếp cận hệ đối cao, và do đó có sự tôn trọng các
vấn đề. Để áp dụng luật pháp quốc tế thống tư pháp, sẽ rất khó để chống quyền con người. Tuy vậy, “nếu tham
về quyền con người, thái độ của chính tham nhũng.” nhũng đã phổ biến, nó đồng nghĩa với
quyền phải thay đổi, ngành tư pháp việc sẽ khó khăn hơn để thúc đẩy
phải sẵn sàng dựa vào luật pháp quốc Dựa vào các quyền con người để kiểm quyền con người." Vì vậy, "mặc dù các
tế về nhân quyền, ý kiến của công soát tham nhũng đã là một phương dự án cải cách thường được dễ dàng
chúng phải được lắng nghe, và các tổ pháp thành công tại Hồng Kông và Ấn thông qua ở cấp độ Nhà nước, để thực
chức xã hội dân sự phải được hoạt Độ, nhưng tại những nước đó các cơ sự có sự thay đổi trong đời sống thực tế
động. Bản báo cáo của Uỷ ban Quốc tế quan công quyền (public institutions)

Trang 10
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
và duy trì sự thay đổi đó theo thời gian,
chúng cần được hỗ trợ và yêu cầu bởi
công chúng, bởi chính điều này khuyến
khích tinh thần trách nhiệm và tính
minh bạch trong việc thực hiện dự án
cải cách."
Nói chung, phương pháp tiếp cận có thể
được sử dụng trong chống tham nhũng
là “từ dưới lên, theo yêu cầu." Các
phương cách chống tham nhũng đòi hỏi
một tầng lớp chính trị gia thực sự quyết
tâm chăm lo đến người dân, hơn là chỉ
lo cho quyền lực cá nhân và sự giàu có
của họ. Sự quyết tâm này của tầng lớp
chính trị có thể là kết quả của việc thực
sự tin tưởng vào một tập hợp các giá trị
(như trường hợp Nelson Mandela của
Nam Phi), hoặc, như thường xảy ra
hơn, được thúc đẩy bởi yêu cầu của
công chúng về trách nhiệm và nghĩa vụ
của cơ quan công quyền.
Để những yêu cầu “từ dưới lên” thực sự
xảy ra và có hiệu quả, những người dân
có liên quan cần thấy: tham nhũng gây
hậu quả trước mắt cho các nhóm lợi ích
xã hội mà họ là thành viên; các quyền
tự do dân sự cơ bản được công nhận và
bảo đảm, hoặc ít nhất là việc thi hành
các quyền tự do cơ bản này được hỗ trợ
bởi cộng đồng quốc tế.
Trong cách tiếp cận “từ đáy lên," mục
tiêu “quản trị quốc gia tốt” tự nó không
phải là động lực của phong trào; sự dấn
thân của các nhóm khác nhau được
thúc đẩy bởi lợi ích riêng của họ. Liên
kết tham nhũng đến quyền con người,
đặc biệt là đối với các quyền xã hội và
kinh tế rất cụ thể sẽ cung cấp cho
người dân động lực mạnh mẽ hơn để
đấu tranh chống tham nhũng.
Sự thay đổi có diễn ra hay không tùy
thuộc vào sự tham gia của các công
dân của chính xã hội đó. Nếu chính phủ
nghiêm túc trong đấu tranh chống tham
nhũng, việc công dân thực hiện quyền
chính trị và các quyền công dân để tố
cáo, ngăn chặn tham nhũng phải được
các quốc gia xem là chính đáng, bởi
chính các hoạt động tham gia tích cực
của công chúng sẽ đóng góp vào việc
"tăng cường, cải thiện và củng cố các
chính sách chống tham nhũng." Trong
trường hợp các quốc gia cản trở những
nỗ lực chính đáng đó, sự hỗ trợ của
cộng đồng quốc tế thông qua các
phương tiện ngoại giao hoặc kinh tế là
rất quan trọng, bởi vì sự thất bại của
Số 31 - Tháng 02/2010
nhà nước trong việc phòng chống tham xã hội là kết quả của một quá trình tiến
nhũng chính là một sự vi phạm quyền triển tự nhiên, miễn là các lực lượng xã
con người. hội có đủ điều kiện hoạt động, tức các
quyền chính trị và dân sự được đảm
Quá trình tham gia chính trị và các tổ bảo, để bảo vệ lợi ích hợp pháp của
chức chính trị có mối quan hệ tương hỗ riêng họ.
với quá trình “dân chủ hóa sâu sắc.” Xã
hội dân sự lành mạnh, minh bạch, trách Mặt khác, vai trò của sự hỗ trợ chính trị
nhiệm, v.v., là kết quả của quá trình không thể bị đánh giá thấp. Các cơ
này. Micheal Johnston đã hoàn toàn có quan nhà nước vẫn đóng một vai trò
lý khi đưa ra những nhận định sau: quan trọng trong việc bảo vệ quyền dân
“Những rủi ro chính trị khi đối mặt với sự và chống tham nhũng. Cho rằng sự
tham nhũng và các vấn đề hành động can thiệp của Nhà nước chỉ tạo ra cơ hội
tập thể (collective-action problems) cho tham nhũng, và thị trường phải
trong việc huy động người dân chống được tự do hóa bất kể mức độ phát
tham nhũng thường được gọi tên một triển của xã hội dân sự trong một quốc
cách ngắn ngọn là vấn đề „quyết tâm gia cụ thể, có thể làm tình hình tham
chính trị.‟ Hầu hết các nhóm đồng nhũng xấu đi và bất bình đẳng xã hội
thuận cải cách đều khuyến nghị rằng tồi tệ hơn, đặc biệt là tại các nền dân
các xã hội đang phát triển cần học tập chủ mới. Sự tham gia chính trị nên
các bộ luật và mô hình cơ quan, tổ chức được xem như là một cách để làm cho
của các xã hội tiên tiến; các biện pháp các tổ chức nhà nước minh bạch hơn và
đối phó với tham nhũng nói chung được có trách nhiệm hơn, qua việc "kiểm
coi như mục tiêu cuối cùng. soát quyền lực nhà nước và sự lạm
dụng của nó, mà tham nhũng là một
Trong khi đó, việc làm thế nào để thông phần." Mặc dù sự tham gia của công
qua các biện pháp đó và làm sao để chúng chắc chắn đóng góp vào sự quản
chúng có được sự ủng hộ của công trị quốc gia tốt hơn, xã hội dân sự
chúng lại ít được chú ý đến. Kiểm soát không và không thể thay thế cho Nhà
tài chính và quản trị mạnh mẽ hơn, nước. Nhà nước có vai trò của nó trong
minh bạch và có trách nhiệm hơn, giám sự vận động bình thường của xã hội.
sát bởi một nền tư pháp độc lập và các Quá trình bầu cử và cạnh tranh chính trị
phương tiện thông tin tự do, cạnh tranh lành mạnh, cùng với sự tham gia tích
mãnh liệt hơn trong chính trị và thị cực của công dân góp phần vào việc
trường, và một xã hội dân sự mạnh mẽ củng cố các cơ quan công quyền lành
hơn - một số khuyến nghị thường gặp– mạnh, vì đó là những cơ chế tạo cơ hội
thực sự có giúp kiểm soát tham nhũng cho những người thật sự tài năng, tận
tại nhiều xã hội. Nhưng chúng không tình và trung thực được bầu vào các vị
phải tự nhiên mà có. Trên thực tế, trí chính trị quan trọng.
thông thường chúng là kết quả của dân
chủ hóa và ganh đua chính trị, và đã Các quyền tự do dân sự cơ bản phải
được nghĩ ra bởi các nhóm tìm cách bảo được bảo đảm là: tiếp cận thông tin,
vệ mình chứ không phải để lên kế bình đẳng trước pháp luật, tư pháp độc
hoạch 'quản trị tốt' cho xã hội. Để được lập và hiệu quả, trách nhiệm của lực
hữu hiệu, các biện pháp vừa nêu cần sự lượng an ninh và cảnh sát, việc tiến
hỗ trợ liên tục từ các nhóm lợi ích đáng hành bầu cử hiệu quả, một xã hội dân
kể trong xã hội, cũng như cần tính sự lành mạnh, các văn phòng thanh tra
chính danh chiếu theo các giá trị xã hội giám sát hoạt động có hiệu quả và phối
cơ bản. Trong trường hợp chống tham hợp, quyền tự do ngôn luận.
nhũng là lực lượng mới, sự hỗ trợ từ xã
hội có thể còn yếu, họ có thể cần thời Ba quyền tự do cơ bản cần phải được
gian để tập hợp sức mạnh. Cải cách, kể đẩy mạnh: các xã hội dân sự với quyền
cả khi nghe có vẻ lành mạnh, có thể tự do ngôn luận và tự do hội họp để
gây hại nhiều hơn có lợi nếu chúng những người chịu đau khổ có cơ hội lên
thiếu tài chính thích đáng và sự ủng hộ tiếng; quyền tiếp cận thông tin để vai
trò giám sát (của công dân) được hiệu
từ xã hội."
quả hơn; bầu cử tự do và công bằng,
Do đó, cải cách thể chế để đối phó với cũng như thi hành bầu cử nghiêm túc
nạn tham nhũng cần sự hỗ trợ vững để có cạnh tranh trong chính trị.
chắc của xã hội và chính trị để đạt hiệu
quả. Một mặt, sự ủng hộ mạnh mẽ từ Tiếp cận thông tin là một điều kiện “tiên
Trang 11
 CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI
quyết” để giám sát trách nhiệm của các
quan chức. Ví dụ, Luật về Phục vụ Dân
sự của Ba Lan (Civil Service Act 1998)
thiết lập các tiêu chí rõ ràng và cơ chế
cạnh tranh trong tuyển dụng vào các cơ
quan hành chính, giúp giải quyết được
vấn đề “ô dù” vốn phổ biến dưới chế độ
cũ, bằng cách đặt các quy trình tuyển
dụng dưới sự giám sát của công chúng
và bảo vệ các công chức khỏi áp lực từ
các sếp lớn nhằm phục vụ lợi ích cá
nhân cho họ. Truy cập thông tin là một
chất xúc tác cho sự tham gia có ý nghĩa
của công chúng trong việc kiểm soát
tham nhũng.
Bảo Vệ Nhân Quyền khi Chống
Tham Nhũng
Có những nguy cơ vi phạm nhân quyền
khi tiến hành chống tham nhũng. Đối
với Roberto Saba, biện pháp và chính
sách chống tham nhũng bản thân
chúng có ảnh hưởng đến nhân quyền:
“Tham nhũng là một tội phạm đòi hỏi
phải có ít nhất hai yếu tố cấu thành.
Thứ nhất, nó đòi hỏi sự đồng thuận của
các bên liên quan (chính phủ và tư
nhân ). Đây là loại tội phạm người ta có
thể gọi là “thiếu nạn nhân,” bởi không
hề có nạn nhân một cách rõ ràng và
hiển nhiên, trừ khi chúng ta coi công
dân, người đóng thuế nói chung hoặc
nền pháp quyền là nạn nhân. Thứ hai,
loại tội phạm này đòi hỏi rằng hành vi
tham nhũng xảy ra một cách bí mật.
Hầu hết các mối đe dọa đến nhân
quyền (của đối tượng tình nghi tham
nhũng) trong cuộc chiến chống tham
nhũng có lẽ sẽ liên quan phần nhiều
đến quyền riêng tư, bởi cần những cách
để xâm nhập vào tình huống bí mật để
có thể tìm hiểu những gì đã xảy ra.
Như vậy, theo Saba, có ít nhất bốn
quyền có thể bị ảnh hưởng trong cuộc
chiến chống tham nhũng: tự do ngôn
luận, tự do thông tin, tự do khỏi sự can
thiệp từ Nhà nước trong cuộc sống
riêng tư, và sự bảo vệ bởi pháp luật.
Nguy cơ này thậm chí còn nghiêm trọng
hơn tại các nước độc tài hoặc các nền
dân chủ mới, nơi biện pháp chống tham
nhũng có thể bị sử dụng nhằm vào lãnh
đạo hoặc chính trị gia của phe đối lập.
KẾT LUẬN
C. Raj Kumar, Corruption and Human
Đề cập đến quyền con người trong việc
Rights: Promoting Transparency in Gov-
giải quyết tham nhũng là một bước tiến
ernance and the Fundamental Right to
mới của sự phát triển của luật pháp
Số 31 - Tháng 02/2010
quốc tế về quyền con người, nơi các cá Corruption-Free Service in India, 17
nhân được chú ý đến nhiều hơn. Một Colum. J. Asian L. 31 (2003).
mặt, việc liên kết hai khái niệm mở ra
một hướng đi mới để đưa các khái niệm C. Raj Kumar, Human Rights Ap-
trừu tượng của quyền con người trở nên proaches of Corruption Control Mecha-
có ý nghĩa hơn đối với những người dân nisms – Enhancing the Hong Kong Ex-
bình thường và dễ bị tổn thương nhất. perience of Corruption Prevention
Mặt khác, nó khẳng định tính chính Strategies, 5 San Diego Int‟l L.J. 323
danh cho sự giám sát chặt chẽ của xã (2004).
hội dân sự và cộng đồng quốc tế.
International Council on Human Rights
Những bất công và đau khổ do tham
Policy, Corruption and Human Rights,
nhũng gây ra cần phải được lắng nghe,
Making the Connection (2009), avail-
và xứng đáng được bảo vệ, bởi vì đó
able at http://www.ichrp.org/en/
chính là sự vi phạm các quyền con
projects/131.
người mà các quốc gia có nghĩa vụ tôn
trọng, bảo vệ, và phải thực hiện. United Nations Conference on Anti-
Corruption Measures, Good Govern-
Toàn bộ loạt bài này đã cung cấp một
ance and Human Rights, Warsaw
cái nhìn tổng quát về mối liên hệ giữa
(Nov. 8-9, 2006):
nhân quyền và tham nhũng. Tuy nhiên,
để có ích, các phân tích cho từng quốc OHCHR and the Gov. of Pol., Back-
gia nên đi vào xem xét bối cảnh cụ thể ground note: United Nations Confer-
của nó để thiết kế chiến lược chống ence on Anti-Corruption Measures,
tham nhũng một cách thích hợp. Một Good Governance and Human Rights,
bài viết về tham nhũng và quyền con Warsaw, HR/POL/GG/SEM/2006/2
người không nên chỉ được xem như (Nov. 8-9, 2006).
hoàn toàn mang tính hàn lâm, mà nên
được sắp xếp và viết theo cách mà nó Maina Kiai, Expert paper 2: How Human
sẽ hữu ích cho những người cần phải Rights Principles & Approaches Can
đọc nó. Với mục đích đó, có một số yếu Help in Fighting Corruption, Conference
tố nên được xem xét: bản chất của on Anti-Corruption Measures, HR/POL/
tham nhũng ở nước đó; mức độ quyết GG/SEM/2006/BP.2 (2006).
tâm của một chính quyền; mức độ
Roberto Saba, Expert paper 3: Corrup-
quyết tâm của xã hội dân sự; và văn
tion and Civil Rights: Warning and Les-
hóa chính trị của đất nước này (để chọn
sons From Human Rights Activism and
thuật ngữ và phương pháp tiếp cận phù
Transitional Justice Experiences, Con-
hợp và dễ tiếp thu cho người dân địa
ference on Anti-Corruption Measures,
phương). Còn nhiều việc để làm, nhưng
HR/POL/GG/SEM/2006/BP.3 (2006).
sự hiểu biết về các quyền người ta được
hưởng sẽ tiếp thêm sức mạnh, mang lại
hy vọng, và mở ra những hướng hành
động mới.
Hoàng Lan
Tham khảo:
MICHAEL JOHNSTON, SYNDROMES OF
CORRUPTION: WEALTH, POWER, AND
DEMOCRACY (Cambridge University
Press 2005).
Trang 12
 VĂN HÓA
Người Hà Nhì ở Mường Tè có vốn văn nghệ dân gian phong phú. Tiêu
biểu có trường ca ―Xa Nhà Ca‖ kể về lai lịch, gốc tích của vạn vật dài
hàng đêm kể. Bộ văn vần cổ xưa kia được các cộng đồng dân cư Hà
Nhì ưa chuộng và được người già kể hàng đêm vào dịp Tết cổ truyền
của đồng bào (Có nhẹ trsà) bắt đầu từ ngày Thìn trung tuần tháng
Mười âm lịch hàng năm.
XUÂN CỔ TRUYỀN NHỚ TRƯỜNG CA “XA NHÀ CA”
―Xa Nhà Ca‖ – một di sản văn trường ca “Xa Nhà Ca‖ vì đặc điểm của kể và nghe kể trƣờng ca Xa Nhà Ca
ngôn ngữ. Mặc khác, diễn xướng đòi hỏi của ngƣời Hà Nhì ở huyện Mƣờng
hoá nghệ nhân phải có sức nhớ chi tiết, Tè‖ do ông Lò Quốc Toản, trưởng
―Xa Nhà Ca‖ có nghĩa là ở trên xuống.
Nội dung của thiên trường ca này phản
ánh thế giới quan, nhân sinh quan của
người Hà Nhì về nguồn gốc của vạn vật
và những cung cách ứng xử giữa con
người với con người. Có thể nói, “Xa
Nhà Ca” là một bản thuyết minh đầy đủ
nhất của người Hà Nhì về sự hình thành
vạn vật, phong tục, cũng như một số
bài học xã hội và luân lý của người Hà
Nhì.
―Xa Nhà Ca‖ bao giờ cũng được kể dưới
dạng hát (Há pà), và có thể do một hay
nhiều người thay nhau thực hiện. Diễn
xướng “Xa Nhà Ca‖ thường diễn ra bên
mâm rượu ngày Tết; trên mâm nhất
thiết phải có một con gà và hai chén
rượu để dâng cúng Tổ tiên cùng các vị
thần linh được nhắc đến trong nhiều
trường đoạn. Khi diễn xướng, người
nghệ nhân vừa uống rượu vừa hát
(xướng). Diễn không dùng đến các
động tác hay cử chỉ thân thể mà chủ
yếu là qua nét mặt; lúc vui, lúc buồn,
khi thong thả, lúc vội vàng theo từng
nội dung cốt truyệt.
Phong cách nghệ thuật của trường ca
“Xa Nhà Ca‖ hầu hết mang tính hình
tượng để hình ảnh hoá cả những ý niệm
trừu tượng. Phương pháp lấy thiên
nhiên làm thước đo này là một hình
thức điêu luyện. “Xa Nhà Ca” có rất
nhiều cung bậc. Nhiều đoạn trong
trường ca mang tính tự sự trong khi có
đoạn hiện lên như một cuốn phim quay
nhanh. Cũng có đoạn trong trường ca
chính là những bài cúng, bài làm lý
trong các nghi lễ thuộc chu kỳ vòng đời
người hoặc các hoạt động mưu sinh như
cúng khi đốt nương, cúng khi đi săn,
cúng khi tiễn biệt người chết. Rất hiếm
người nhớ và diễn xướng được toàn bộ
Số 31 - Tháng 02/2010
Nghệ nhân Pờ Loóng Tơ
từng câu từng chữ, nhớ cả một khối Phòng Quản lý nghiệp vụ văn hoá, Sở
lượng lớn, lại phải biết hát và phải có Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai
sức khỏe để hát. Châu làm chủ nhiệm. Dự án náy đã tiến
hành sưu tầm, ghi âm, dịch song ngữ
―Xa Nhà Ca‖ còn lại gì hôm và phục dựng môi trường, bối cảnh diễn
nay xướng Trường ca “Xa Nhà Ca‖. Dự án
đã được tiến hành trong ba tháng, từ
Trên sáu mươi năm nay, các cộng đồng tháng 10 đến tháng 12 năm 2009. Kết
người Hà Nhì ở Mường Tè đã không còn quả đã hoàn thành việc ghi âm toàn bộ
kể và nghe kể “Xa Nhà Ca‖ nữa. Thêm nội dung “Xa Nhà Ca‖ vào 10 băng cas-
vào đó, “Xa Nhà Ca‖ là một Thiên sette, phiên dịch 38.525 từ và 2.442
trường ca dài nhưng chỉ được lưu giữ câu song ngữ (Hà Nhì – Việt). Ngoài ra,
bằng trí nhớ và được truyền khẩu qua dự án đã ghi hình được bốn đêm diễn
các thế hệ. Vì vậy, hầu hết người Hà xướng trường ca Xa Nhà Ca và thực
Nhì cho đến nay chỉ biết dân tộc mình hiện truyền dạy cho mười bốn học viên
có Trường ca “Xa Nhà Ca‖ mà không người Hà Nhì ở bản Mù Cả. Hiện bộ
biết nội dung của nó. Người duy nhất phim đang chờ Sở Văn hoá, Thể thao và
còn lưu giữ được Trường ca “Xa Nhà Ca‖ Du lịch tỉnh Lai Châu cấp phép phát
cả về nội dung, bối cảnh diễn xướng và hành để phát miễn phí cho đồng bào Hà
môi trường diễn xướng hiện nay là nghệ Nhì.
nhân Pờ H‟Lóng Tơ. Ông sinh năm
1950, hiện đang trú tại bản Mù Cả, xã Như vậy, việc đáp ứng nguyện vọng
Mù Cả, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu. được kế thừa những giá trị văn hoá
truyền thống của lớp trẻ người Hà Nhì
Trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay, là một việc đúng đắn, phù hợp với tâm
các phương tiện nghe nhìn hiện đại đã lý cộng đồng. Nó càng có ý nghĩa cấp
len lỏi vào tận những bản vùng sâu thiết khi mà gần một vạn ngƣời Hà
vùng xa của người Hà Nhì. Lớp trẻ Hà Nhì ở Việt Nam hiện nay chỉ còn duy
Nhì ở Mường Tè hiện nay chủ yếu chỉ có nhất có một ngƣời nhớ đƣợc khá chi
thể giải trí bằng “phim chưởng”, bằng tiết Trƣờng ca này.
nhạc “xập xình”. Nhiều thanh niên có
Tuy nhiên, đây mới chỉ là việc làm bước
nguyện vọng được nghe kể “Xa Nhà Ca‖
đầu trong việc khôi phục một di sản văn
nhưng không biết nghe ở đâu. Trước
hoá quý báu của cha ông. Hy vọng
đây, đã có một số nhà nghiên cứu tìm
trong những năm tiếp theo, chúng ta sẽ
hiểu về trường ca này, cũng có tập sách
có điều kiện để tiến hành nghiên cứu
giới thiệu về Trường ca “Xa Nhà Ca‖
sâu hơn về nội dung của “Xa Nhà Ca‖
nhưng nội dung thì còn nhiều điều đáng
để có thể thấy được những giá trị của
bàn.
nó về các phương diện lịch sử, xã hội
cùng triết lý nhân sinh quan, và thế giới
Khôi phục ―Xa Nhà Ca‖
quan.
Được sự tài trợ của Trung tâm trao đổi Tiểu Phong
giáo dục với Việt Nam và Quỹ hỗ trợ
bảo tồn nghệ thuật văn hoá dân gian, Mọi chi tiết xin liên hệ: Phòng Di sản, Sở Văn hoá,
đã có dự án “Khôi phục, bảo tồn tục Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai.
Trang 13
 TIÊU ĐIỂM• Phát Huy Tinh Thần Đại Cồ Việt (Nhật Sơn) Số 31 - Tháng 02/2010
• Ôn cố tri tân (Huỳnh Công Luận)
• Thăng Long hay Hà Nội ? (Vũ Đình Tiêu)
• ‘Hãy suy nghĩ cho kịp thời đại’ (Bùi Tín)
• Hà Nội năm 2010 còn chút gì của nền văn hiến
nghìn năm? (Khuê Đăng)
• Hương Ngọc Lan Và Định Kiến (Đông A)
• Phim "Nghìn Năm Thăng Long" - Cần cuộc tiến
công thần tốc (Quốc Ân)
• Hà Nội Thế Kỳ 21 - Vườn Đào hay Những Tòa Cao
Ốc (Ngọc Cầm, Quốc Ân, Khuê Đăng)

TIÊU ĐIỂM

photo: Zniper
Trang 14
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010

Đại Lễ Kỷ Niệm 1000 Năm Thăng Long - Hà Nội

Ôn Cố Tri Tân
“Thiên thời - địa lợi - nhân hoà” đã giúp Thăng Long được thịnh
vượng trong một thời gian dài. Bất kể trong thời đại nào, quyết
không nên xem thường sự thuận lòng trời, đẹp ý dân đó.
thành mới theo kiểu Vauban của Pháp nhỏ hơn
thành cũ rất nhiều. Năm 1831, vua Minh Mạng đã
cho đổi tên Thăng Long thành tỉnh Hà Nội, tồn tại
cho đến năm 1888 khi nhà Nguyễn chính thức
nhượng hẳn Hà Nội cho Pháp. Người Pháp đổi lại là
thành phố . Đến khi chiếm xong Việt-Miên-Lào, họ
lại chọn đây là thủ đô của Liên Bang Đông Dương,
thuộc Pháp. Một lần nữa thành Hà Nội bị phá hoàn
toàn để lấy đất làm công sở và trại lính Pháp. Thành
Hà Nội đến hôm nay chỉ còn sót lại cửa Bắc và cột
cờ là di chỉ khảo cổ và phục dựng.

Kinh đô Huế (Phú Xuân) được vua Gia Long khai

sinh năm 1802 mở đầu cho triều Nguyễn, và kết
thúc vào năm 1945, kéo dài được 143 năm, vua Bảo
Địa hình thành Hoa Lư Đại thoái vị chấm dứt nhà Nguyễn. Kể từ đó Hà Nội
trở thành thủ đô của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Kinh Đô của Việt Nam qua các Triều Đại Năm 1954, Việt Nam chia đôi, Sài Gòn trở thành thủ
đô của Việt Nam Cộng Hòa. Sau 30-4-1975, Hà Nội
Hoa Lư là kinh đô đầu tiên của Việt Nam mở đầu
là thủ đô của CHXHCN Việt Nam cho tới nay.
cho thời kỳ thống nhất và tự chủ qua việc đánh
Tống bình Chiêm của nhà Đinh. Kinh thành Hoa Lư ―Thiên Đô Chiếu‖ - thiên thời, địa lợi, nhân hòa
tồn tại 42 năm (968 - 1010). Năm 1010 vua Lý
Thái Tổ dời kinh đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về thành Thiên đô chiếu tức chiếu chỉ dời đô là văn bản bằng
Thăng Long (Hà Nội) an định Kinh Đô cho các triều Hán Tự được cho rằng do vua Lý Thái Tổ tự tay viết
vua Lý, Trần, Hậu Lê sau đó, kéo dài 779 năm. và ban hành vào mùa xuân năm 1010 để chuyển
kinh đô của nước Đại Cồ Việt từ Hoa Lư (Ninh Bình
Đầu năm 1789, Quang Trung Nguyễn Huệ ra Bắc ngày nay) ra thành Đại La (Hà Nội ngày nay). Lý
lần thứ ba đánh tan quân Thanh, Lê Chiêu Thống Thái Tổ lên ngôi tháng mười năm Kỷ Dậu (1009)
chạy sang Tàu và kết thúc triều đại Hậu Lê. Quang đến tháng 7 năm Canh Tuất (1010) thì ban chiếu chỉ
Trung định đô ở Phú Xuân, Thăng Long được gọi là thiên đô.
Bắc thành. Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi Hoàng
Đế, vẫn định đô ở Phú Xuân. Thăng Long vẫn được Thiên đô chiếu đề cao yếu tố thiên thời qua biểu
gọi là Thăng Long nhưng có nghĩa là thịnh vượng, tượng rồng bay, lại kết hợp thế “long chầu hổ phục‟
không còn là rồng bay nữa. Sau những trận đại hủy của khoa địa lý để củng cố ngôi vị Thiên Tử. Việc
diệt cuối thế kỷ 18, các đời vua nhà Nguyễn chuyển “trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân‖ ắt sẽ mưu
nốt tài sản của Thăng Long vào Phú Xuân phục vụ cầu sự bền vững cho triều đại.
cho công cuộc xây dưng kinh thành mới, chỉ giữ lại
Về mặt địa lợi sử gia Ngô Sỹ Liên viết: “Núi là vạt áo
điện Kính Thiên và Hậu Lâu làm hành cung cho các
che, sông là dải đai thắt, sau lưng là sông nước,
vua Nguyễn mỗi khi ngự giá Bắc thành.
trước mặt là biển, địa thế hùng mạnh mà hiếm,
Năm 1805, vua Gia Long cho phá bỏ tường của rộng mà dài, có thể là nơi vua ở hùng tráng, ngôi
Hoàng Thành cũ vì diện tích quá rộng lớn, xây dựng báu vững bền, hình thể Việt Nam không nơi nào hơn

Trang 15
 TIÊU ĐIỂM
được nơi này”. Về mặt kinh tế, đồng bằng sông Hồng là
vựa lúa, Vịnh Bắc Việt là vựa cá, giao lưu thủy bộ đều
tiện lợi. Ngày nay, chúng ta không ngạc nhiên khi giá
đất ở đây đang cao nhất nước.
Về mặt chiến lược quốc phòng của thời ấy, Hoa Lư có
núi non hiểm trở, thuận tiện cho việc hùng cứ để vừa
phòng ngự vừa phản công. Nhờ vậy, nhà Tiền Lê đã
thành công trong việc dánh Tống ở phương Bắc, lại
tiện xuất quân chinh phạt Chiêm Thành ở phía Nam.
Nhưng địa thế hiểm trở ấy cũng chính là nơi ẩn náu an
toàn của nhiều lực lượng võ trang, liên kết với các châu
mục của các dân tộc miền núi chống lại quân đội của
triều đình. Vì vậy, khó giữ yên bá tánh và tính bền
vững của mỗi triều đại do có địa lợi mà không duy trì
được nhân hòa.
Thăng Long tuy không hiểm trở bằng Hoa Lư, nhưng lại
ở giữa vùng châu thổ sông Hồng trù phú, đông dân lại
thấm nhuần Phật giáo qua nhiều thế kỷ. Dĩ nhiên nhân
tâm rất hãnh diện đối với một ông vua xuất thân từ
cửa Phật, lại được bảo hộ bởi Quốc Sư Vạn Hạnh, một
người mà sử gia cho là “có kiến thức cao siêu, thần
toán, biết trước mọi sự việc". Quân sư thì như thế; vua
lại nhân từ, đức độ thì việc dời đô chắc chắn hội đủ
điều kiện nhân hòa.
Ảnh xuvn.com - Chợ Đồng Xuân
Số 31 - Tháng 02/2010
Thời đại ngày nay đã đổi thay nhanh chóng chưa từng
thấy. Thiên thời phải được đặt dưới bóng râm của kinh
tế toàn cầu, an ninh quốc tế và cân bằng thế lực giữa
các siêu cường bằng ngoại giao đa phương. Địa lợi là vị
thế trung tâm của vòng tròn Đông Nam Á, quang đãng
giữa biển Thái Bình, phong cảnh xinh đẹp và trù phú
không kém gì Thăng Long của Việt Nam, lại là đường
giao lưu huyết mạch của thế giới. Hai điều kiện này
đang sáng dần trên khúc quanh lịch sử của Việt Nam.
Nhân Đại Lễ Kỷ Niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội,
bằng “ôn cố tri tân”, toàn dân Việt hãy dùng ánh sáng
từ Chiếu Thiên Đô của vua Lý Thái Tổ, vận dụng quan
năng biến cải để đạt được nhân hòa của nước “Đại Cồ
Việt” cách nay đúng 1000 năm. Được vậy thì rồng Việt
Nam sẽ lại bay cao mà không còn sợ kẻ thù nào uy
hiếp nữa.
Huỳnh Công Luận
Tài liệu tham khảo:
Wikipedia
Trang 16
TIÊU ĐIỂM
Tết Canh Dần 2010 đến với dân tộc Việt Nam bằng hồi chuông vang vọng từ tinh
thần “Đại Cồ Việt” với Đại Lễ Kỷ Niệm 1000 năm Thăng Long. Từ đây sẽ đánh
dấu một trang sử mới mà dân tộc Việt đã chờ đợi qua nhiều thế kỷ đấu tranh
không ngừng nghỉ.
―Đại Cồ Việt‖
Quốc hiệu “Đại Cồ Việt” được
khai sanh năm Mậu Thìn
(970) sau khi Đinh Bộ Lĩnh
chỉ trong một năm mà bình
được 12 Sứ Quân. Sau khi
Đinh Bộ Lĩnh được tôn là Vạn
Thắng Vương lên ngôi Tiên
Hoàng Đế, người đã xây
cung điện, chế triều nghi và
tổ chức quân đội hùng
mạnh. Nhờ sự giao hảo bình
thường với Tống Triều, Đại
Cồ Việt mở đầu cho thời kỳ
tự chủ sau ba lần Bắc thuộc.
Tuy nhiên, vì thiếu hiền tài
và giặc loạn từ bên trong,
thiên tài quân sự của Đinh
Tiên Hoàng bị mai một sau
12 năm trị vì. Nhà Đinh chỉ
duy trì được 2 đời, tổng cộng
14 năm.
Quốc hiệu “Đại Cồ Việt” được
duy trì suốt nhà Tiền Lê cho
đến hết đời Vua Lý Thái Tổ.
Nhờ có nền móng vững chắc
về quân sự của nhà Đinh, Lê
Linh hồn “Đại Cồ Việt” được
Đại Hành đã chiến thắng lẫy
Phát Huy Tinh Thần
―Đại Cồ Việt‖
lừng qua trận thủy chiến
Bạch Đằng với quá nửa quân
Tống bị tiêu diệt. Sau đó,
nhà Lê còn lấy cớ vua Chiêm
bắt giam sứ giả, đem binh
chiếm giữ được kinh thành
nước Chiêm, buộc vua Chiêm
phải triều cống hàng năm.
Tuy nhiên, triều Tiền Lê cũng
chỉ kéo dài 29 năm qua 3 đời
vua.
Thế ―kiềng ba chân‖
Công cuộc đánh Tống bình
Chiêm đã duy trì được tự chủ
thời đại và là nền tảng vững
chắc để Lý Thái Tổ và Quốc
Sư Vạn Hạnh có cơ hội chỉnh
đốn về chính trị, mở ra một
giai đoạn cực thịnh của Đại
Việt sau này. Có lẽ do tư
chất thông minh và thao
lược, vua Lý Thái Tông đã
đổi tên nước là Đại Việt để
giảm nhẹ tính chất kiêu ngạo
mà vẫn giữ được niềm tự
hào của dân tộc.
Số 31 - Tháng 02/2010
kết tụ bởi tổ chức binh mã
hùng mạnh của nhà Đinh,
lòng nhân ái của vua Lý Thái
Tổ và tài định quốc an dân
của Quốc Sư Vạn Hạnh. Đó
chính là kiềng ba chân giúp
các triều đại sau này theo đó
mà duy trì độc lập, hòa bình,
an ninh, và thịnh vượng cho
“Đại Cồ Việt” và “Đại Việt”
suốt chiều dài lịch sử của
1000 Thăng Long.
Năm 2010 sẽ kỷ niệm 1000
năm Thăng Long với một chi
phí khổng lồ, chuẩn bị chu
đáo và quảng bá rộng rãi.
Đại lễ chỉ thành công khi
toàn dân Việt cùng chung
lưng đấu sức, lồng được cái
hồn “Đại Cồ Việt” vào đó từ
nay và mãi về sau.
Đón Xuân Canh Dần, chào
mừng Đại Lễ kỹ niệm 1000
năm Thăng Long, xin chớ
quên linh hồn “Đại Cồ Việt”.
Nhựt Sơn
Trang 17
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010

Thăng Long hay Hà Hội?

Gần đây ông Hoàng Tiến, tác giả ―Thư gửi Ban tổ chức lễ hội ngàn năm Thăng Long-Hà
Nội‖, đã viết thư cho ban tổ chức lễ hội Ngàn năm Thăng Long-Hà Nội để đề nghị đổi tên Hà Nội
thành Thăng Long. Ông cho rằng Thăng Long có nghĩa là rồng bay và tên gọi này đã giúp nước
Đại Việt hưng thịnh. Trong khi đó, đất nước đã trải qua nhiều đau hương dưới tên gọi Hà Nội.
Trước khi bàn về sự cần thiết của việc đổi tên thủ đô Hà Nội, thiết nghĩ cũng nên luận giải các
chi tiết trong bức thư của ông Hoàng Tiến.

Lặp lại sai lầm
Thưa ông Hoàng Tiến, ở những nước
văn minh người ta rất ít đổi tên, rất ít
nhập vào, tách ra. Những cái tên
Thành Đô, Tứ Xuyên là những địa
danh có từ khoảng trên 2000 năm.
Các thành phố khác trên thế giới như
Moscơva, Paris, London, Oslo đều là
các thành phố có tuổi rất cao với
cùng tên một gọi. Mỗi một địa danh
trong quá trình tồn tại và phát triển
đã mang trên mình tất cả các dấu ấn
lịch sử và văn hóa gắn với địa danh
ấy. Hà Nội tuy mới tồn tại ngót hai
trăm năm nhưng đã có biết bao sự
kiện lịch sử bi hùng gắn liền. Những
cái tên Nguyễn Tri Phương, Hoàng
Diệu chiến đấu đến chết để bảo vệ
Hà nội chứ không chịu trao thành cho
giặc, những chiến sĩ trong kháng
chiến cống Pháp “Quyết tử cho Hà
Nội quyết sinh”; những sự kiện đó
gắn với Hà Nội chứ không phải với
Thăng Long. Gỉa sử Hà Nội đổi thành
Thăng Long thì câu nói trên sẽ điễn
đạt như thế nào?
Trước đây, có bài hát “Đi tìm người
hát câu hát lý thương nhau” của Vĩnh
An trong đó có những câu:
Để lòng anh mong, để lòng anh nhớ
ai thương em như thế...
Hỡi cô gái Nghĩa Bình!
Bài hát rất hay đượm chất dân ca
phù hợp với tình cảm và tâm sự của
người dân Việt, khiến mỗi lần hát
người nghe cảm thấy rung động lạ
thường. Tiếc thay, thoắt một cái
Nghĩa Bình không còn! Ấy là chưa kể
một số tên đường bị đổi đã gây
không ít phiền hà. Đơn cử đường
Hàng Bột đổi thành đường Tôn Đức
Thắng, đường Láng Hạ đổi thành
đường Nguyễn Chí Thanh, đường
Nam Bộ đổi thành đường Lê Duẩn,
đường Tàu Bay thành đường Trường
Chinh. Điều này khiến một người chỉ
xa Hà Nội vài năm phải ngỡ ngàng,
phải hỏi thăm đường khi về Hà Nội.

Trang 18
 TIÊU ĐIỂM
Một bản đồ Hà Nội xuất bản trước sau
một vài năm đã khác nhau mà không
phải là do có những đường mới, phố
mới, công trình mới xuất hiện mà chỉ
do các phố, các đường đã bị đổi tên!
Năm xưa khi Vua Minh Mệnh đặt tên Hà
Nội, nhà vua có lẽ cũng mắc sai lầm là
không chú ý đến tính chất lịch sử của
cái tên Thăng Long và truyền thống
văn hóa lâu dài của nó. Tuy nhiên, điều
này có thể cũng thông cảm được vì
dưới triều Nguyễn, Hà Nội không phải
là thủ đô. Hơn nữa, dấu ấn Thăng Long
của các triều đại Lý, Trần, Lê không
còn gì và đã bị tàn phá nặng nề bởi các
cuộc chiến tranh xâm lược liên miên
qua nhiều thế kỷ của phong kiến
phương Bắc. Các cuộc chinh biến của
Tống, Nguyên, Minh, Thanh và ngay cả
Chiêm Thành cũng đã nhiều lần kéo
quân đến Thăng Long đốt phá. Cung
điện, đền đài, lăng tẩm, thành quách
được xây dựng qua các triều đại Lý,
Trần, Lê không còn nếu có cũng chỉ là
các phế tích. Thăng Long chỉ còn là cái
tên không, một cái vỏ mà phần ruột--
phần quan trọng nhất đã mất. Chúng
ta có thể nhận ra điều này khi đọc thơ
của Bà Huyện Thanh Quan:
Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo
Ngõ cũ lâu đài bóng tịch dương
Đá vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt
Nước còn cau mặt với tang thương
Chính vì thế, việc đổi tên Hà Nội thành
Thăng Long có khác nào lập lại sai lầm
thêm một sai lầm nữa.
Phúc và họa của đất Thăng
Long - Hà Nội
Trong thư ông Hoàng Tiến đã liệt kê
những sự kiện lịch sử, những tiến bộ về
các mặt kinh tế, quân sự, ngoại giao,
văn hóa và giáo dục. Những sự kiện
này có thực nhưng đã gây cho người
đọc cảm giác rằng cái tên Thăng Long
đã mang lại nhiều may mắn hơn Hà
Nội. Thực tế trong cả chiều dài lịch sử,
điều này không hoàn toàn đúng. Hơn
nữa, những sự cố xảy ra cho Hà Nội
đều có sự tác động của con người thậm
chí đều do con người gây ra và rất cần
luận giải chi tiết thì dường như lại
không được chú ý.
Cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm sau khi xem xét
các triều đại đến thế kỷ XVI đã rút ra
lời kết như sau:
Muốn bình thì phải ở nhân
Muốn yên thì phải dạy dân cấy cày
Về các mặt kinh tế, quân sự, ngoại
giao, văn hóa-giáo dục, Lý Thái Tổ và
triều Lý đã có những cải cách lấy dân
làm gốc, chẳng hạn như “Đại xá thiên
hạ, miễn giảm sưu thuế trong ba năm”.
Rõ ràng nhà Lý đã đem nhân nghĩa tưới
khắp bá tánh nên xã hội dưới thời nhà
Lý thịnh trị. Và vì vậy, triều đại Lý cũng
kéo dài đến 215 năm.
Trong khi đó, Hà Nội lại không thịng
vượng dưới triều Nguyễn. Mặc dù các
vua chúa Nguyễn có rất nhiều công lao
trong việc mở mang bờ cõi và thống
nhất đất nước. Nhờ lẽ đó mà nước Việt
ta mới trải dài từ Mục Nam Quan đến
mũi Cà Mau như ngày nay. Tuy nhiên,
cũng phải nói rằng nhà Nguyễn đã cai
trị dân không phải bằng nhân nghĩa mà
bằng bạo lực. Nhà Nguyễn đã thực hiện
chính sách cấm đạo, sát Gia Tô một
thời gian dài, đặc biệt trong hai đời vua
Minh Mệnh và Tự Đức. Thêm vào đó,
nhà Nguyễn lại dùng nhiều cực hình
man rợ đối với cựu thù như Tây Sơn, và
thậm chí với các công thần mà mới
hôm nào còn vào sinh ra tử để có được
chiến thắng.
Nhà Nguyễn vào đất Thuận Hóa, thành
công trong việc mở mang bờ cõi và cuối
cùng có được thiên hạ trong tay một
phần là nhờ vào lời chỉ dạy của Nguyễn
Bỉnh Khiêm. Ông từng nói “Hoành Sơn
nhất đái, vạn đại dung thân”. Thế
nhưng vua tôi nhà Nguyễn dường như
bỏ ngoài tai lời giáo huấn ấy nên việc
trị dân trị nước của nhà Nguyễn gặp
nhiều trắc trở và không hanh thông.
Cái phúc và cái họa của đất Thăng Long
- Hà Nội là do vậy ông Hoàng Tiến ạ.
Thay đổi quan trọng hiện nay Thưa ông Hoàng Tiến, Việt Nam đang
Tôi thiết nghĩ cái thay đổi quan trọng
nhất là ở chỗ thay đổi dân yếu nước
hèn thành ra dân giàu nước mạnh và
thực sự công bằng văn minh; làm sao
cho đất nước không bị ngoại bang
khinh nhờn lấn át. Theo đó, thay đổi
làm sao cho đất nước không còn các
“quốc nạn và quốc loạn” như tham
nhũng, hối lộ, buôn lậu, mua quan bán
tước; thay đổi để những người có tài
năng đức độ được trọng dụng, những
kẻ bất tài cơ hội bị loại bỏ. Đấy mới là
thay đổi căn bản và cần thiết mới đáng
gọi là thay đổi, thưa ông Hoàng Tiến.
Những thay đổi đại loại như: đổi tên,
tách ra, nhập vào chỉ là những thay đổi
dẫn đến lãng phí tốn kém. Thậm chí
Số 31 - Tháng 02/2010
còn tạo cơ hội cho những bọn xấu xa ở
các cấp chính quyền lợi dụng để trục
lợi, mà chẳng mang lại điều lợi lộc gì cơ
bản cho nhân dân và cho đất nước.
Việc sát nhập Hà Tây vào Hà Nội chỉ
tính riêng việc liên quan đến hoàn thiện
con dấu cho các cấp ban ngành từ địa
phương đến thành phố đã tốn kém
hàng trăm tỷ đồng. Nay lại đổi Hà Nội
thành Thăng Long thì vài trăm tỷ sẽ đội
nón ra đi cho một việc vô bổ.
Những ai còn có tấm lòng yêu nước hẳn
uất ức đến ứa nước mắt khi đọc những
câu thơ:
Có nơi đâu trên thế giới này
Như Viêt Nam hôm nay
Yêu nước là tội ác
Biểu tình chống ngoại xâm bị “Nhà
Nước’’ bắt?
Các anh hùng dân tộc ơi!
Ngô Quyền, Trần Hưng Đạo ơi!
Nếu sống lại các ngài sẽ bị bắt!
Ai cho phép các Ngài đánh giặc
phương Bắc?
(Trần Mạnh Hảo - Sài Gòn, 20-01-
2008)
Đất nước này máu và nước mắt chảy
triền miên. Sau ngày 30 tháng 4 năm
1975 chẳng được bao lâu lại tiếp ngay
đến tháng 2 năm 1979; rồi máu chảy ở
biên giới phía Bắc, máu chảy ở Lão
Sơn, máu chảy ở Trường Sa. Hãy so
sánh với Angiê-ri, một nước Bắc Phi,
cũng là thuộc địa của Pháp như Việt
Nam nhưng họ chẳng hề có “Điện Biên
chấn động địa cầu” hay chẳng có ngày
“30 tháng 4 lịch sử”. Thế mà đất nước
họ đã độc lập thống nhất lại chẳng bị
kẻ ngoại xâm nào nhòm ngó, coi
thường.
bị lân bang dòm ngó, thác Bản Giốc
nay đã mất đi, dân chúng không được
mưu sinh trên phần biển cha ông để
lại. Vậy thì việc đổi tên như ông đề nghị
phỏng có ích gì?!
Vũ Đình Tiêu
Ngày 20/12/2009
Trang 19
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010

‗Hãy Suy Nghĩ

Cho Kịp Thời Đại‘
Photo :danielguip Văn Miếu– Hà Nội

Photo : vietnam60-
Bước sáng thập kỷ mới của thế kỷ 21, Việt Nam xôn xao nhiều dự án cho Đại lễ Nghìn năm Thăng
Long vào những tháng sắp tới. Nhân dịp này, Tạp Chí Thanh Niên PHÍA TRƯỚC đã có cuộc trao
đổi với nhà báo tự do Bùi Tín * tại Paris về đề tài thú vị này.

Phía Trƣớc: Xin chào nhà báo Bùi Tín. Xa đất nước đã 20 ngã tư... thoáng đãng nhưng mặt khác Hà Nội trở nên chật
năm, Hà Nội còn trong ký ức của ông như thế nào? hẹp, giao thông ùn tắc, không khí bụi bậm, môi trường ô
nhiễm.
Bùi Tín: Hànội rất thân thiết với tôi. Một phần lớn nhất
cuộc sống của tôi là ở Hànội. Cả tuổi trẻ và trưởng thành Tuy Hà Nội có thay đổi nhiều nhưng vẫn nặng về tự phát,
của tôi là ở Hànội. thiếu quy hoạch, thiếu nhìn xa trông rộng theo hướng dân
tộc và hiện đại. Về kiến trúc, những công trình mới vẫn ít
Tôi sống những ngày sôi sục Tháng Tám 1945 ở Hànội. Tôi ỏi, nhạt nhẽo, chưa vượt lên nổi những công trình thời
cũng sống cùng Hànội dưới những thảm bom B52 tháng 12 Pháp của nửa thế kỷ trước. Phủ Toàn quyền nay là Phủ
-1972. Chủ tịch, Trường Albert Sarraut nay là trụ sở cơ quan trung
Hồ Hoàn kiếm, Hồ Tây, màn sương nhẹ mùa thu, làn gió ương Đảng Cộng sản, Trường Bảo hộ nay là trường Chu
Đông Bắc se lạnh, ánh nắng trên hồ sen Chùa Một cột, Văn An, Viện bảo tàng Finot nay cũng là viện bảo tàng, cầu
hương hoa sữa thoang thoảng bên hồ Ha-le đường Nguyễn Long Biên vẫn cho cả đường bộ và xe lửa, Thư viện Trung
Du ... là những hoài niệm da diết suốt 20 năm nay của ương, Viện Pasteur, Nhà Hát Lớn... Một loạt biệt thự thời
người tha hương. Pháp và khu phố cổ vẫn là những giá trị kiến trúc độc đáo
quý giá.
Phía Trƣớc: Những điểm nào khiến Hà Nội nổi bật hơn
hẳn những thủ đô khác? Vì nghèo kiến thức, vốn văn hoá thấp, khinh thị trí thức và
vì quốc nạn tham nhũng - do chính nhà nước dung dưỡng -
Bùi Tín: So với những thủ đô cũ: Hoa lư ở Ninh Bình, nên chính quyền đã thất bại rõ rệt trong xây dựng thủ đô
Phụng Hoàng Trung Đô ở Nghệ an, Huế và Sài gòn, Thăng to đẹp hơn, đàng hoàng hơn như họ từng hứa hẹn với dân,
long - Đông Đô - Hà nội luôn chiếm ưu thế vì có vị trí địa lý dù chiến tranh chấm dứt đã hơn 30 năm.
nổi trội, ở trung tâm đồng bằng sông Hồng Hà, ở giữa cái
nôi mà dân tộc Việt sinh thành từ thời cổ đại, lại là kinh đô Phía Trƣớc: Ông nhận định Hà Nội hiện nay như thế nào
huy hoàng của những triều đại thịnh trị , từ triều Lý sang về hạ tầng kiến trúc cũng như về kiến trúc thượng tầng ?
triều Trần đến triều Nguyễn - Quang Trung, với những Bùi Tín: Trên đây là về hạ tầng cơ sở, có thể nói chính
chiến công hiển hách chống xâm lược phương Bắc cũng quyền cộng sản đã thất bại. Mấy năm nay họ đề ra việc
như chống thực dân Pháp sau này. xây dựng một loạt công trình kỷ niệm "Ngàn năm Thăng
Riêng Gò Đống Đa giữa Hà Nội đã là một di tích oanh liệt Long", nào là những tượng đài Thánh Gióng, An Dương
quý giá về đánh đuổi quân bành trướng dành lại quyền Vương, Lý Thái Tổ, Cách mạng tháng Tám, Toàn quốc
sống độc lập tự chủ cho dân tộc trường tồn. Kháng chiến, Hà nội Thành phố vì Hoà bình, rồi lại còn
tượng mới ông Hồ Chí Minh, ông Tôn Đức Thắng; nào là
Phía Trƣớc: Ông nghĩ thế nào về vai trò của việc xây Công viên Ngàn năm Thăng long, Tháp Ngàn năm, Bảo
dựng bộ mặt Hà nội trong tiến trình phát triển của nước tàng Hànội mới, Thư viện Hànội mới; rồi cải tạo cả dòng
ta ? sông Tô lịch, cải tạo sông Lừ và sông Sét, dựng cầu văn
Bùi Tín: Hà Nội mấy chục năm qua đã thay đổi nhiều lắm. hóa qua sông Hồng... Rồi lại còn dựng một bộ phim lịch sử
Nhất là 20 năm gần đây, một số cao ốc mọc lên, đường sá cực lớn về Lý Công Uẩn, vừa trữ tình (!), vừa hòanh tráng
mở rộng, xe ô tô, xe gắn máy nhiều thay xe đạp, ngã ba, (!), ghi nhận công khai sáng triều đại của vua Lý Thái Tổ...

Trang 20
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010
Bày vẽ nhiều như thế, nhưng xem ra lực bất tòng tâm, đã sa hoa, bệ rạc, ích kỷ hại nhân, coi pháp luật là giấy loại,
vào năm kỷ niệm rồi mà chưa việc nào ra trò, đến nỗi các coi đạo lý là đồ xa xỉ.
nhà văn hoá trong nước phải kêu trời lên là quá ôm đồm,
Thanh niên Hànội được đảng CS giáo dục đang "dẫn đầu"
bôi bác, để đến tháng 10 này đành phải "tạ lễ với tiền
trong xây dựng con người mới XHCN(!). Họ từ khắp nơi
nhân", "xin lỗi với mai sau" vì kế hoạch đầu voi đuôi chuột
trong toàn quốc đổ về Hànội theo chân ông bà cha mẹ là
không ra làm sao cả.
đảng viên, viên chức ít nhiều quyền thế, được ưu tiên đăng
Sẽ lại như nửa thế kỷ Chiến thắng Điện Biên Phủ (1955- ký hộ khẩu nội thành và nghiễm nhiên trở thành công dân
2005), bức tượng hoành tráng 700 tấn đồng, dựng lên sau thủ đô (theo thống kê, hiện người gốc gác Hànội chỉ còn
3 tháng đã tụt bệ, nghiêng lún, các mối hàn chắp nối nứt chiếm có 7% số dân).
nẻ, rã rời, chảy nước vàng nước xanh như bệnh hoạn, chỉ
Vậy thì còn đâu là Thủ đô thanh lịch, nền nã thuở xa xưa.
vì làm ăn tắc trách, cấu véo quỹ công, dùng toàn đồng phế
Còn đâu là phong cách sống "thương người như thể thương
thải thay cho đồng nguyên chất, nay phá đi thì tiếc, để lại
thân", "chị ngã em nâng", "miếng khi đói bằng gói khi
cũng không ổn, như một chứng tích một thời nhố nhăng tệ
no","nhiễu điều phủ lấy giá gương", mà người thủ đô luôn
hại, không có cách gì khắc phục hay xoá bỏ.
nuôi dưỡng, làm gương cho cả nước.
Bộ phim lịch sử hoành tráng về Lý Công Uẩn om sòm dư
Cũng không còn như xưa, khi ánh sáng từ thủ đô toả sáng
luận trong nước cũng vậy; nay bỗng im re, vì từ kịch bản

Photo :zrim Cầu Thê Húc– Hà Nội

ra mọi địa phương, từ phong trào Đông kinh Nghĩa thục, từ

đến đạo diễn, rồi chọn diễn viên, diễn xuất thử, chọn trang
Nhà Khai trí Tiến Đức, từ Nhà Ánh Sáng cho dân lao động,
phục, quay thành phim ... có quá nhiều điều bất cập, bị
từ Bình dân Học vụ cho người mù chữ ở khắp nơi.
chê trách, nào là kệch cỡm, lai căng, nửa Á nửa Âu, pha
Tàu, pha Ta, lại lai Đại Hàn, cuối cùng là chẳng giống ai, Phía Trƣớc: Một Hà Nội trong tương lai trong thế kỷ này,
chỉ tiêu phí mức kỷ lục vài chục triệu đôla ! theo ông, có thể được hình dung như thế nào?
Chính đó là một nét tiêu biểu cho thượng tầng kiến trúc, Bùi Tín: Theo tôi, Hànội chỉ có thể bật dậy trong một chế
cho nền văn hóa của thời đại, cho đạo lý dưới chế độ cộng độ dân chủ thật sự, khi mỗi người công dân thủ đô là một
sản. Thất bại này còn kinh khủng hơn thất bại về hạ tầng công dân tự do, nghĩa là có đầy đủ quyền công dân, trước
cơ sở. hết là quyền tự do tư tưởng, tư do ngôn luận trong đó có
tự do báo chí, tự do tôn giáo, tự do lập hội, trong một chế
Con người Hànội, thanh niên Hànội, phụ nữ Hànội, kẻ sỹ
độ dân chủ đa đảng ổn định, trọng luật pháp. Lúc ấy tài
Bắc Hà nói chung không còn lịch sự, thanh lịch, trang nhã,
năng cá nhân sẽ nở rộ, kinh đô sẽ phục hưng.
thông tuệ, là tinh hoa dân tộc như xưa. Chế độ CS đã thất
bại nặng nề trong xây dựng con người mới; học thuyết đấu Không có gì xấu và hại hơn là một chế độ tự cho là cách
tranh giai cấp, nền chuyên chính vô sản cổ xuý đối lập mạng, tự nhận là của dân lại tịch thu của dân quyền tự do.
bạn, thù, ta đã phá nát đạo lý dân tộc, tiêu huỷ nền nếp Dưới thời phong kiến và thực dân, Thủ đô Hà nội còn có
gia phong. Đến thời đổi mới, tệ sùng bái vật chất, đô la, báo chí tự do như Trung Bắc tân văn, Đông pháp, Thời
hưởng thụ và tệ tham nhũng, mánh mung, phong bì, đút báo, Phụ nữ thời đàm, Thanh Nghị, Khoa học thường
lót, hối lộ do chính bộ chính trị dung dưỡng, làm gương, đã thức ... do tư nhân xuất bản. Còn nay chỉ toàn là báo của
tạo nên "nếp sống mới", do CCCCC (con cái các cụ cả) dẫn đảng, mà tờ báo chính thống của đảng CS lại đội lốt, mang
đầu thực hiện. Đó là các cô cậu mở mồm là văng tục, sống cái tên Nhân dân, một sứ ăn gian, đánh tráo, thật là mỉa

Trang 21
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010
mai! tham nhũng, về chăm sóc sức khỏe cho xã hội, về chất
lượng giáo dục, về sáng tác phát minh trong khoa học và
Phía Trƣớc: Hiện người dân khắp nơi tại Việt Nam đang
công nghệ, Việt nam đều đứng dưới thứ 150 trong 189
náo nức đón chào kỷ niệm Nghìn năm Thăng Long, theo
nước của thế giới.
ông làm thế nào để lễ kỷ niệm có nhiều ý nghĩa?
Các bạn hãy ghi nhớ kỹ những thứ hạng không vẻ vang ấy.
Bùi Tín: Mọi người đón chờ, nhưng không có nhiều niềm
vui và hứng khởi đâu. Cuộc sống có nhiều khó khăn. Chênh Nguyên nhân cơ bản là con người VN chưa tự do, dân tộc
lệch giàu nghèo chưa bao giờ mở rộng như hiện nay, có VN bị cắt cụt cánh.
thống kê nói bậc lương nhà nước chênh lệch là 1/7, nhưng
Một con người mất tự do là mất nhân phẩm, mất tự tin.
thực tế thu nhập chênh lệch đến 1/100 và hơn nhiều nữa.
Như một thứ trưởng bộ tài chính vốn lương bổng đã cao, Một con người mất tự do chỉ là một hạt cát.
chỉ do có một chân trong ban quản trị công ty nhà nước
SCIC - State Capital Investment Corporation - mà năm Một con người tự do là một con người mà tư duy mọc cánh,
2009 nhận thêm 900 triệu đồng. là con người có thể phát triển toàn diện, để mỗi người là
một ngôi sao lấp lánh tài năng và trí tuệ.
Ngay tại thủ đô, giáo dân bị coi là công dân loại 2; chính
quyền huy động công an, dân quân dùng chất nổ phá tan Đưa một đất nước từ độc đoán lên tự do và dân chủ là đưa
thánh giá dựng trước nghĩa trang gíáo dân ở Đồng Chiêm, lên cao hơn một nấc thang văn hóa, kịp với đà tiến của
đánh bị thương linh mục và nhà báo, rồi loan tin là do đồng thời đại, vươn lên hàng ngũ những quốc gia tiên tiến.
bào tự động di dời thánh giá ! Chỉ khi ấy mới có thể nghĩ và nói đến phát triển bền vững
Rồi vụ xử án các chiến sỹ dân chủ giữa thủ đô mới đây, với tốc độ cao, đến công bằng và bình đẳng xã hội, đến
qua loa, bôi bác, chỉ là sự nhạo báng công lý, nhạo báng phồn vinh và hạnh phúc cho toàn dân, đến "ra khơi" và
lòng yêu nước, khi cái "tội lớn nhất" của các bị cáo là đã "bay cao, bay xa" đến những chân trời vô tận. Nếu không,
lên án bọn bành trướng chiếm đất, biển và đảo nước ta và chỉ là ảo tưởng, lừa dối, mỵ dân.
lên án chính quyền đã tỏ ra mềm yếu, ươn hèn đến mức ô Chỉ có khi ấy thủ đô Thăng Long mới mang hết ý nghĩa sâu
nhục! xa là Rồng Vàng Việt Nam cuốn mình bay lên những tầng
Có nhà văn hoá nào, có anh chị em trí thức thủ đô nào tin cao luôn mới.
rằng các công trình kỷ niệm sắp tới sẽ là những công trình Cuối cùng tôi muốn nêu một nét lịch sử. Lý Công Uẩn lên
nghệ thuật thật sự có giá trị ? hàng chục tượng đài, vườn ngôi Lý Thái Tổ, dời đô, khai sáng triều Lý trên cơ sở loại
hoa, bài hát, điệu múa, bộ phim, vở kịch ... rồi sẽ chỉ ở bỏ Lê Long Đĩnh mang danh Lê Ngoạ Triều cực kỳ truỵ lạc,
mức loàng xoàng, vì ở thời buổi giá trị đảo điên, người thực dâm ô, gian ác (từng giết anh ruột là Lê Long Việt, giành
tài không được trọng dụng, kẻ mánh mung luồn cúi luôn ngôi Vua, phong một lúc 4 vợ là Hoàng hậu, róc mía trên
trúng quả, thì bi kịch tượng đài Điện Biên Phủ sẽ có cơ lắp đầu nhà sư để mua vui, chỉ nằm dài khi thiết Triều, trị vì 4
lại nhiều lần. năm, bị giết khi 24 tuổi ...). Khi ấy triều Lê đã phơi bày tất
Niềm vui lớn trong dịp này sẽ chỉ dành cho các vị chức sắc cả sự suy đồi thối nát, lòng dân đòi hỏi một sự đổi đời triệt
trong thành uỷ CS và uỷ ban nhân dân (!) thủ đô, ngành để, một thay đổi Triều đại. Cuộc dời đô mang tính lịch sử
văn hoá thông tin và các tay chân bộ hạ tha hồ ba hoa sang trang tràn đầy hứng khởi mà kỷ niệm Nghìn năm lúc
phách lác không ngượng mồm, chia nhau thật hào phóng này khó lòng diễn đạt nổi, dù chỉ là trong muôn một.
ngân sách hàng nghìn tỷ đống, cùng với những cuộc nhậu Mong có dịp kể chuyện thay đổi triều đại từ triều Tiền-Lê
nhẹt ồn ào phung phí. sang triều Lý với các bạn trẻ, dồi dào sức dời non lấp biển,
Tôi chỉ muốn nhắn các bạn trẻ thủ đô thật sự yêu nước động lực của dân tộc và thời đại.
mình, thương dân mình, hãy tỉnh táo suy nghĩ bằng cái đầu Cám ơn các bạn.
của chính mình, tham gia vào việc đổi mới đất nước, phục
hưng thủ đô. Hãy nghe những ý kiến xây dựng chân thành Phía Trƣớc: Cảm ơn nhà báo Bùi Tín đã chia sẻ những
của các chuyên gia Đại học Harvard Mỹ, của 4 nghìn trí tâm tình rất quý báu đến các bạn trẻ. Phía Trước mong sẽ
thức trong mạng Bauxit.info, của Viện IDS vừa giải thể có dịp tiếp tục những cuộc phỏng vấn thú vị tương tự trong
nhưng vẫn bền gan...rằng vấn đề sinh tử của Việt nam giờ tương lai gần.
đây không phải là đổi mới điểm này, chính sách kia, mà là
phải đổi mới hẳn hệ thống chính trị, kinh tế và văn hoá, từ
hệ thống độc đoán sang hệ thống dân chủ, từ hệ thống độc Nhóm Cộng tác viên PHÍA TRƯỚC thực hiện
đảng sang hệ thống đa đảng trong ổn định và luật pháp, từ
hệ thống phản dân chủ, phi dân chủ sang hệ thống tự do,
từ hệ thống kín, tập trung sang hệ thống mở, minh bạch,
công khai, từ hệ thống Mác-Lénin (học thuyết đấu tranh
giai cấp và chuyên chính vô sản) sang hệ thống dân chủ,
dân tộc, trọng luật pháp...
Các bạn trẻ hãy suy nghĩ cho kịp với thời đại, hãy nhận rõ Chú thích: Bùi Tín (sinh năm 1927) là một nhà báo độc lập,
chủ nghĩa xã hội hiện thực theo học thuyết Mác là sai lầm hiện là cộng tác viên cho VOA cũng như nhiều tờ báo có uy tín
lịch sử lớn nhất trong thế kỷ XX, đã phá sản triệt để với sự khác của người Việt ở nước ngoài. Ông đã từng là phó tổng biên
tan rã của phe XHCN, sự tan vỡ của ĐCS Liên xô, sự giải tập của báo Nhân Dân, đại tá Quân đội Nhân dân Việt Nam, tỵ
thể của Liên bang Xô viết. nạn chính trị từ năm 1990 tại Pháp, xem thêm tại wikipedia về
cuộc đời của ông.
Các bạn hãy ghi rõ vị thế của Việt nam ta hiện nay về mọi Hai tác phẩm nổi tiếng của ông viết sau khi ra nước ngoài
theo thống kê của Liên Hợp Quốc. Về mức sản xuất theo là Hoa xuyên tuyết và Mặt thật. Cuốn Hoa xuyên tuyết được
đầu người, về tự do của công dân, về tự do báo chí, về tự có mặt trong nhiều danh sách tài liệu tham khảo của các dự án
do tín ngưỡng, về tính công khai, minh bạch, về chống nghiên cứu về Chiến tranh Việt Nam

Trang 22
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010

Hà Nội năm 2010

Còn chút gì của nền văn hiến nghìn năm?
Năm 2010 đánh dấu một mốc thời gian quan trọng: 1000 năm Thăng Long – Đông Đô –
Hà Nội. Hà Nội xưa nổi tiếng là đất kinh kỳ với những giá trị truyền thống quý báu:
“Chẳng thơm cũng thể hoa nhài/Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”. Trải qua
những năm tháng loạn lạc, chiến tranh, giờ đây Hà Nội lại đứng trước quá trình Toàn cầu
hóa ồ ạt. Đâu là hình ảnh Hà Nội năm 2010 ?

Nền tảng nghìn năm văn

hiến

ừ khi Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư

T tới thành Đại La và đổi tên thành
Thăng Long, đất nước ta bước vào
một thời kỳ lịch sử mới, phồn vinh,
vững mạnh. Sự kiện ấy bắt đầu cho
một nền văn hiến Đại Việt. Trong
“Thiên đô chiếu”, Thái Tổ cũng đã
khẳng định: “Huống chi thành Đại La,
đô cũ của Cao Vương, ở giữa khu vực
trời đất, được thế rồng chầu hổ phục,
chính giữa nam bắc đông tây, tiện
nghi núi sông sau trước. Vùng này
mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất
cao mà sáng sủa, dân cư không khổ
thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức
tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước
Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ
hội quan yếu của bốn phương, đúng là
nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.”
Trong lịch sử Việt Nam, chưa có thành
nào có được chọn là thủ đô lâu năm
như Hà Nội. Đinh – Tiền Lê chọn Hoa
Lư (Ninh Bình), cha con Hồ Qúy Ly dời
về Tây Đô (Thanh Hóa), Quang Trung
xây dựng Phượng Hoàng trung đô
(Nghệ An), triều Nguyễn di dời về
Thừa Thiên Huế… nhưng tất cả những
kinh đô ấy đều không kéo dài đến quá
200 năm. Trong khi ấy, thành Đại La
được chọn làm thủ phủ từ trước năm
1010. Từ thời Thuc Phán An Dương
Vương đã xây thành Cổ Loa chính ở
Đông Anh, ngoại thành Hà Nội hiện
nay. Cao Biền khi làm Tiết độ sứ ở An
Nam đã cho xây thành Đại La và chọn
nơi đây làm thủ phủ. Cho đến sau
này, Lý Nam Đế, Ngô Quyền đều chọn
mảnh đất này làm đô thành.
Trải qua ba triều đại Lý – Trần – Lê,
Thăng Long đã tạo dựng được cho
mình một nền tảng văn hiến khó có
Chùa Trấn Quốc tại Hồ Tây, có tên gốc là Khai Quốc, được xây bởi Lý Nam
Đế từ thế kỷ thứ VI — đánh dấu lịch sử của Hà Nội. Ảnh: Wikipedia
thành phố nào trên đất nước này có
thể sánh nổi, thậm chí đã trở thành
đại diện cho hình ảnh đất nước Việt
Nam. Khi hình dung về người Hà Nội,
người ta thường mường tượng chung
một hình mẫu: thanh lịch, trang nhã
và hiếu khách, không phân biệt đó là
quan chức, học trò hay đơn giản chỉ là
người buôn bán nhỏ lẻ nơi đầu đường
xó chợ. Khắp chốn đô thành đều bao
trùm một không khí học thức. Tinh
thần hiếu học thể hiện rõ qua kiến
trúc Hà Nội: Từ Văn Miếu – Quốc Tử
Giám với những con rùa đội bia đá,
đến đền Ngọc Sơn thờ Văn Vương, rồi
Đài Nghiên-Tháp Bút… Những biểu
hiện ấy ở các đô thành khác đều
không hề thấy.
Chính vì hiếu học nên người Hà Nội
dường như không đặt nặng chuyện
làm giàu. Dân Hà Thành gốc không có
gia đình nào là quá giàu, họ hiểu được
giá trị cuộc sống nên với họ, cái thú
ăn chơi chiếm một phần quan trọng.
Thú ăn chơi ở chốn kinh đô này đã
được nâng lên thành văn hóa. Mỗi
tầng lớp người ở Hà Nội đều có một
cách ăn chơi riêng nhưng đều có một
điểm chung đó là tính trang nhã.
Người Hà Nội ăn chơi không lấy sự xa
xỉ, phô trương làm trọng mà trái lại,
rất giản đơn và tinh tế.
Nếu thử so sánh giữa bát bún riêu Hà
Nội và bún riêu Nam Bộ thì sẽ thấy rõ
sự khác biệt. Bát bún riêu Nam Bộ có
lượng lớn, bún nhiều, nước lèo nhiều,
thực phẩm thì đủ loại: nào thì cua
được viên tròn, nào thì giò tai, thịt bò
rồi cả đậu phụ… nhưng bát bún riêu
Hà Nội thì đơn giản lắm. Bát bún riêu
nho nhỏ, chỉ đơn giản là riêu cua được
chưng mỡ rưới đều trên ít bún, nước
dùng chua chua đỏ màu cà chua và
một ít hành, ăn kèm với rau sống, rau
thơm thái chỉ. Không rõ là bún riêu
Nam Bộ với bún riêu Hà Nội, món nào

Trang 23
 TIÊU ĐIỂM
được ưa chuộng hơn nhưng rõ ràng
người Hà Nội không thích lẫn lộn, tổng
hợp.
Còn thú chơi tuy không phô trương
nhưng lại rất cầu kỳ. Chỉ riêng chuyện
uống trà của dân Hà Nội cũng đã có
thể chép lại thành cả cuốn sách. Miền
Bắc có nhiều loại trà nổi tiếng: trà Thái
Nguyên, trà Suối Giàng, trà Phìn Hồ…
và phải kể đến cả trà sen Hồ Tây. Để
ướp được thứ trà này, thật kỳ công.
Loại chè ngon được ướp cùng với nhụy
sen hái ở Hồ Tây. Để có mùi thơm tươi
mát, người ta để từng dúm chè vào
những bông sen trên hồ rồi buộc lại.
Thứ nước pha trà phải là thứ sương
hứng ở trên lá sen vào buổi sáng tinh
mơ. Đó thực sự là chơi trà chứ không
đơn thuần là uống trà. Chính bởi tính
cầu kỳ, kỹ tính ấy của dân Hà Thành,
nghệ sĩ nào muốn hành nghề ở đất
Kinh Kỳ không phải chỉ cần trau dồi
cho mình tài năng xuất chúng mà còn
phải tạo cho mình một phong thái lịch
lãm và cao quý. Vì rõ ràng sự xa hoa
mà thô lỗ không thể nào chinh phục
được những khán giả Hà Nội tinh tế và
khó tính.
Nét đẹp xƣa của Thăng Long
– Đông Đô – Hà Nội… còn
đâu?
Những người xa Hà Nội lâu năm quay
trở về đều không thể nhận ra thành
phố. Một nghìn năm văn hiến dù trải
qua biết bao biến thiên lịch sử, thậm
chí là cả qua thời kỳ Âu hóa, cho đến
trước năm 1954, Hà Nội vẫn là Hà Nội.
Nhưng từ đó đến giờ, Hà Nội dường
như đã biến thành một nơi hỗn tạp, xô
bồ.
Biểu hiện rõ nhất là ở kiến trúc. Không
rõ trước thời kỳ Pháp thuộc Hà Nội như
thế nào, nhưng qua những bức ảnh thế
kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 thì ta thấy rõ
chúng ta đã từng có một thành phố với
những ngôi nhà trang nhã, lịch sự được
quy hoạch hợp lý. Còn bây giờ thì sao?
Nếu bị lạc vào khu 36 phố phường, ta
sẽ không thể hình dung được đây là
trung tâm của thành phố. Đó là những
dãy phố nhỏ hẹp, đông đúc, vỉa hè bị
lấn chiếm làm chỗ buôn bán, nhà cửa
thì chen chúc; cái cao - cái thấp, cái
thò ra – cái thụt vào. Ngôi nhà cổ ngày
trước từng là căn nhà khang trang thì
giờ trở nên xộc xệch: tầng 1 cho thuê
làm cửa hàng buôn bán, các tầng trên
để mặc lớp vôi cũ đã lên màu rêu
phong, mấy hộ gia đình ở chung một
căn nhà và sử dụng chung một nhà vệ
sinh.
Dân cư Hà Nội ngày một đông đúc và
hệ quả tất yếu là các ngôi nhà cứ thế
đua nhau mọc lên như cỏ hoang chẳng
ai quy hoạch. Nhiều danh lam thắng
cảnh, di tích lịch sử bị xâm phạm
nghiêm trọng. Hồ Hoàn Kiếm ngày một
nhỏ đi, giờ chỉ như một cái ao giữa
trung tâm thủ đô. Ấy là còn chưa kể
biết bao đình chùa, đền miếu, lăng
tẩm… bị nhà dân xâm lấn. Lấy ví dụ là
lăng mộ của Thần Siêu (Nguyễn Văn
Siêu), người cho xây dựng Đài Nghiên
– Tháp Bút, hiện đang nằm ở làng Kim
Lũ. Lăng mộ của ông nằm trong sân
một nhà máy quốc doanh đã cũ kỹ, cỏ
hoang mọc xung quanh, chẳng có
đường vào. Thảm thương hơn một
Thần Siêu phải kể đến lăng mộ của
nhà văn hóa Đặng Trần Côn – tác giả
“Chinh phụ ngâm khúc”. Sau khi
chiến tranh kết thúc, phần mộ của ông
nằm trên phần đất được phân cho một
thương binh có công với Cách mạng. Vị
“anh hùng” này cần phải xây nhà và
phần mộ ấy choán mất phần không
gian xây nhà vệ sinh của gia đình, vậy
là ông ta quyết định đào mộ lên, vứt
hài cốt của Đặng Trần Côn bao gồm cả
quan quách xuống sông Tô Lịch. Đến
giờ, hài cốt của vị danh nhân văn hóa
Số 31 - Tháng 02/2010
Photo : Phía Trước
này vẫn chưa được tìm thấy.
Dòng sông Tô Lịch chảy xuyên suốt
thành Thăng Long, nổi tiếng là một
dòng sông đẹp:“Sông Tô nước chảy
trong ngần- Có thuyền bướm trắng
chạy gần chạy xa”. Vậy mà giờ đây,
sông Tô Lịch chỉ còn là một cái cống
thoát nước đen ngòm của cả thành phố
với đủ các loại rác rưởi, nước thải công
nghiệp, nước thải sinh hoạt, rồi thì
người ta giết người cũng đem vứt
xuống sông. Sông Tô đã đổi màu, Hà
Thành cũng đổi màu!
Những người sinh sống ở Hà Nội không
có được cái vẻ lịch lãm đã từng được
ca ngợi nữa mà trái lại, có đủ các tật
xấu như: nói tục chửi bậy, xả rác bừa
bãi, coi thường pháp luật… Bát bún
riêu giờ cũng bắt đầu hổ lốn, có thêm
đậu phụ, thịt bò, cũng chẳng ai đi
hứng sương ở lá sen nữa vì giờ không
khí bị ô nhiễm nghiêm trọng do khói
thải từ các nhà máy công nghiệp…
Bước vào thế kỷ XXI, nhiều nét đẹp
của thành phố này cứ lần lượt biến
mất. Các làng nghề truyền thống bị
mai một, các món ăn ngon bị lai tạp và
bị công nghiệp hóa làm mất đi hương
vị nguyên bản. Các thú chơi như ca
trù, thư pháp, sinh vật cảnh… bị lãng
quên nhiều năm đến giờ mới bước đầu
khôi phục. Nghiêm trọng hơn cả nhiều
di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh bị
Trang 24
 TIÊU ĐIỂM
quá trình đô thị hóa hủy hoại… Điển
hình là các khu vườn đào. Hoa đào là
loại hoa đặc trưng của chốn kinh kỳ
mỗi khi năm hết Tết đến. Từ ngàn
xưa, làng Nhật Tân đã nhận sứ mạng
quan trọng là cung cấp đào cho cả Hà
Nội. Giống bích đào Nhật Tân nổi
tiếng đẹp với sắc hồng thắm, dáng
dấp tao nhã không đâu sánh được.
Quá trình đô thị hóa với các dự án khu
đô thị mới đã cướp mất mảnh đất
trồng đào của người dân nơi đây. Họ
dạt ra phía lưu vực sông Hồng nhưng
đất ở đây màu mỡ quá khiến đào
không có được màu sắc tươi tắn và
dáng cây trở nên mập mạp. Sau đó,
những nông dân trồng đào phát hiện
ra đặc tính của đất La Cả - Hà Đông
giống với đất Nhật Tân khi xưa. Bà
con bèn khăn gói, mang theo giống
bích đào quý báu, kéo nhau chuyển
về đất La Cả. Nhưng rồi mảnh đất này
cũng Nhưng rồi mảnh đất này cũng bị
thu hồi để xây dựng khu chung cư cao
cấp. Năm 2010 này có ai ngờ là năm
cuối cùng của làng đào La Cả. Bắt đầu
từ năm sau nơi đây sẽ là công trường
ngổn ngang gạch ngói.
giá trị của một Hà Nội văn hiến thì Hà
Nội lại phải đối mặt với “những chiếc
xe olive”. Vào thế kỷ 19, khi làn sóng
Âu hóa tác động tới thành phố này,
“chất Hà Nội” vẫn giữ được ít nhiều
vẹn nguyên. Ấy là bởi bề dày văn hóa
vững chắc từ ngàn xưa. Nhưng sau
năm 1954, bề dày ấy đã bị mài mòn
đến mức lung lay, e rằng làn sóng mới
của « những chiếc xe olive » này sẽ
quật đổ tất cả các nền tảng cũ còn rơi
rớt lại.
Lời kết
Không phải chờ đến năm 2010 chúng
ta mới nhận thấy những mất mát văn
hóa đang đe dọa nền tảng nghìn năm
văn hiến của Hà Nội và trăn trở về nó.
Nhưng tầm quan trọng của sự kiện
1000 năm Thăng Long – Đông Đô –
Số 31 - Tháng 02/2010
Hà Nội càng day dứt lòng trắc ẩn của
những người con Đất việt, của những
người yêu, tin và muốn Hà Nội thanh
lịch như xưa kia. Còn những người
lãnh đạo đang ra sức hô hào cho lễ kỉ
niệm này thì nghĩ gì ? Họ có nhận ra
được những mất mát ấy không ? Hay
lễ kỉ niệm đối với họ chỉ để khoe
thành tích, khoe với thế giới những
giá trị truyền thống mà thực tế đang
chết dần bởi sự vô trách nhiệm của
chính họ ?
Khuê Đăng
Photo : Phía Trước

“Xe Lexus” hay “cây olive”?

Vấn đề của Hà Nội hiện nay chính là

vấn đề lựa chọn “xe Lexus” (Toàn cầu
hóa) hay “cây olive” (văn hóa phương
Tây) mà nhà báo Thomas Friedman
đã đề cập đến khi viết về quá trình
Toàn cầu hóa. Chiếc xe Lexus hiện đại
có đủ tốc độ và sức mạnh để nghiền
nát bất cứ cánh đồng olive nào. Vậy
các giá trị truyền thống của Hà Nội
liệu có đương đầu nổi với cuộc Toàn
cầu hóa đang diễn ra trên khắp thế
giới hay không?

Các nét đẹp của Hà Nội xưa vốn dĩ đã

bị mai một nhiều từ sau năm 1954 do
Nhà nước không nhận thức được tầm
quan trọng của việc xây dựng nền văn
hiến. Thêm vào đó, sự di dân bất hợp
lý đã làm đảo lộn các giá trị. Nhiều
người dân Hà Nội vì nhiều lý do (do
bất đồng quan điểm chính trị, do bị
bắt đi cải tạo hoặc do bị ép lên các
vùng kinh tế mới…) đã phải nhường
thành phố cho người dân tỉnh lẻ để
lưu lạc ở nơi khác. Đó có lẽ là nguyên
nhân chính khiến các nét đẹp của Hà
Nội bị lai tạp và sự thanh lịch của
người dân nơi đây không còn nữa.

Đúng lúc người ta bắt đầu ý thức được

Trang 25
 TIÊU ĐIỂM
D ẫu không phải là người Hà
Nội gốc, nhưng tôi vẫn thích
mùi ngọc lan, hương thơm dịu
dàng rất dễ chịu, khó quên mà
hồi bé tôi vẫn được nghe giải
thích là trượng trưng cho Hà
Nội, nếp sống người Hà Nội
thanh lịch, cũng giống như hoa
nhài. Thật khó cho một đứa trẻ
như tôi hình dung được nếp
sống thanh tao ấy.
Nhưng lớn lên rồi, tôi vẫn không
tài nào định hình được nét
thanh lịch trong dòng ngỗn
ngang đủ thứ tạp nhàng của Hà
Nội hôm nay. Nếp sống người
Hà Nội mang đầy chê bai, định
kiến, từ chính những người
ngược xuôi trong lòng Hà Nội và
cả những người không ở Hà Nội.
Cố công tìm hiểu bề dày lịch sử
của Hà Nội để hiểu thêm về nếp
sống người Hà Nội, để định
nghĩa được thế nào người Hà
Nội, và rộng hơn là để biết điều
gì làm nên văn hóa Nội thành,
tôi chợt nhận ra rằng khái niệm
nếp sống Hà Nội là một điều bí
ẩn vì thiếu cơ sở lịch sử minh
chứng, biến nét thanh lịch của
người Hà Nội xưa thành một
danh tiếng hầu như không được
chứng thực mà chỉ được lan
truyền ; và như thế, tạo nên
định kiến đối với những người di
cư vào Hà Nội đang làm nên Hà
Nội. Và một nguy cơ to lớn là
văn hóa Hà Nội đang có khuynh
hướng trở thành một thứ tạp pí
lù, bao trùm khắp to nhỏ.
Tôi muốn tin là Hà Nội thanh
lịch. Tôi muốn Hà Nội trở nên
thanh lịch...(*)
Đông A
Hƣơng
Ngọc
Lan và
Định
Kiến
Ảnh jiang còi -zenonline (flick.com)
H ồi bé tôi thường được nghe câu
ca dao « Chẳng thơm cũng thể
hoa nhài, dẫu không thanh lịch cũng
người Tràng An ». Tôi được nghe giải
thích rằng nó tượng trưng cho nếp
sống người Hà Nội, thanh cao mà dịu
dàng như hoa nhài. Tôi thích hoa ngọc
lan hơn, dù hoa nhài cũng thơm một
cách rất dễ chịu và khó quên. Tuy vậy
mỗi khi nghe câu ca trên, tôi luôn cảm
thấy bị dị ứng. Trước hết là vì khen lối
sống của người Hà Nội, mà lại nói
Tràng An, kinh đô cũ của nước Tầu:
thật là vô lý. Giử thử nói câu này khen
người Trung Quốc ở Tràng An lịch sự,
thì dù rằng chẳng biết đúng sai, ít ra
còn có thể thông cảm về mặt ngữ
nghĩa. Đằng này, viết Tràng An mà lại
bảo Hà Nội vì « cùng là kinh đô », thì
quả là một sự nhập nhằng, thậm chí
một sự nhận vơ đáng xấu hổ. Huống
hồ, sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, tôi
thấy đây chỉ là một định kiến vì người
Hà Nội không luôn thanh lịch như lời
ca dao dẫn.
Nếu nói đúng, phải nói là người Hà Nội
có những nét thanh lịch không thể
phủ nhận, nhưng cũng còn có nhiều
thứ khác, khá lủng củng và đôi khi
không thể giải thích. Để dẫn chứng,
mời bạn đi dạo chợ Đồng Xuân từ khu
ba mươi sáu phố phường. Tôi tin bạn
sẽ phải dựng tóc gáy vì văn hóa chợ
búa ở đây. Mua hàng bị cân thiếu và
được ăn chửi là chuyện bình thường.
Mà đã lăng mạ nhau thì rất lắm khi
giữa cả người bán lẫn người mua. Thời
kỳ bao cấp, cứ chỗ nào có vui chơi là
Số 31 - Tháng 02/2010
có ăn trộm tụ tập, nổi tiếng nhất tại
Bờ Hồ và vườn hoa Giám. Ngày hôm
nay Bờ Hồ đã được « giải phóng »,
vườn hoa Giám được quy hoạch khang
trang thành khu Văn miếu, nhưng vô
số tệ nạn khác lại phát sinh ở khắp
nơi. Các công viên buổi đêm vẫn là
những tụ điểm của xì ke, nghiện hút,
những người không lương thiện. Các
con đường vẫn là những nơi xả rác vô
tư, và các bờ hồ buổi tối bị biến thành
những « chợ tình » bất đắc dĩ. Với tôi,
Hà Nội đã và luôn là nơi chất chứa của
vô số các tầng văn hóa, từ vô công rồi
nghề, đến chợ búa, tiểu thương, hàn
lâm, học sỹ. Nó chưa bao giờ thể hiện
một sự thanh lịch tinh khiết, nhưng
cũng không thể vì thế mà có thể đánh
đồng nó với một thói xấu hoàn toàn.
Tuy tồn tại và có thể cảm nhận được,
nhưng nếp sống Hà Nội chỉ là một
khái niệm không định hình. Khái niệm
ấy vẫn bị tha hồ nhào nặn để người ta
có thể chê bai hoặc khen khống nó,
tùy theo tâm lý người nói chuyện với
mình. Ôi, thành phố của tôi, thủ đô
ngàn năm văn hiến.
Những người có đủ dũng cảm để viết
ôn hòa về những thói xấu của Hà Nội
vẫn là rất hiếm. Thông tin về Hà Nội
luôn nằm giữa hai thái cực. Một bên là
những bài văn lung linh hoành tráng
mà trong đó Hà Nội hiện lên với
những nét mờ ảo thiêng liêng, hào
hùng, không đợm tì vết. Bên kia là vô
số những tin vặt, tin giật gân, tin 3
dòng viết về những tệ nạn thành phố.
Trong những mẩu tin này, chẳng ai
Trang 26
 TIÊU ĐIỂM
Ảnh zenonline (flick.com)
nêu đích danh Hà Nội, chẳng ai dám
gắn nó với nếp sống người Hà Nội, tất
cả đều là tự hiểu. Tệ hơn nữa, có thể
bắt gặp cả những lời chê bai cũng đầy
định kiến của những người không sống
tại Hà Nội. Nhưng để hiểu Hà Nội, và
yêu nó, cần phải biết vứt bỏ các định
kiến.
***
Hà Nội có một bề dày lịch sử mà không
phải ai cũng cố công tìm hiểu. Do đó
nếu nhận xét nó mà không đặt vào
một cái nhìn bao quát lịch sử, thì nhầm
lẫn sẽ là chuyện thường tình. Là thủ đô
được vinh danh rồng bay thời vua Lý,
là nơi thành không nhà trống chống
quân Nguyên thời Trần, là nơi phế đô
bị quên lãng ngắn ngủi đời nhà Hồ, rồi
là nơi hội tụ hiền tài và tinh hoa đời
vua Lê, Hà Nội đã ghi lại những biến
động lịch sử lớn nhất của nước Việt.
Đây là nơi hoàng đế Quang Trung đã
đánh tan hơn hai mươi vạn quân Tàu,
dạy cho chúng biết nước Nam là có
chủ. Đây cũng là nơi Hoàng Diệu tử
tiết, đánh dấu cho việc người Pháp
thôn tính Việt Nam làm thuộc địa kéo
dài suốt 80 năm. Hà Nội đã không
ngừng thay đổi, không ngừng được xây
dựng và phát triển. Nếu như nền văn
hiến được thật sự đánh dấu bằng việc
mở Quốc tử giám – trường đại học đầu
tiên của Việt Nam, nét thanh lịch của
người dân được dần dần quy tắc hóa
trong suốt nhiều thế kỷ sau đó để trở
thành môt tập hợp các cách ứng xử
trong cuộc sống hàng ngày. Đó, trước
hết, là đạo đức của sự hiếu học và văn
hóa tôn trọng người thầy, được rèn rũa
trong tiến trình văn minh của Hà Nội.
Tôi vẫn nghe kể, và chính mình đã
được học những quy tắc lễ nghi gia
giáo. Phải lễ phép với người lớn, phải
vâng dạ rõ ràng, đi đâu phải chào hỏi,
khách đến nhà phải mời ngồi, mời nước
…vân vân và vân vân. Tập hợp các quy
tắc này hẳn đã phải chịu thất lạc và
thay đổi để thích ứng với các giao đoạn
lịch sử. Cũng như địa giới hay dân số,
nếp sống ở Hà Nội luôn thay đổi và
không phải bao giờ cũng nằm trong
khuôn thanh lịch. Do đó nói người Hà
Nội thanh lịch có nguy cơ gặp phải hai
lần lỗi. Lỗi thứ nhất là vì Hà Nội không
hề là duy nhất, trước sau như một. Nó
luôn là nó mà lại không phải là nó.
Cũng như thế, thành phần dân số nơi
đây luôn biến động. Vì thế khái niệm
người Hà Nội cũng còn là một khái
niệm mập mờ và không được nắm bắt
kỹ lưỡng. Không hề có người Hà Nội
chuẩn mực. Lỗi thứ hai là vì những
người sống tại Hà Nội cũng không hoàn
toàn thanh lịch, mà cũng còn có vô số
thói hư tật xấu khác. Kết quả của hai
yếu tố này là ta hoàn toàn có thể : a.
bị sốc vì người Hà Nội không thanh
lịch, đơn giản vì trót có định kiến họ
thanh lịch và b. khen người Hà Nội
thanh lịch mà không biết rằng họ chưa
chắc đã là « người Hà Nội » theo cách
hiểu đơn phương và chủ quan của
chính mình.
Câu hỏi được đặt ra là cần xác định Hà
Nội như thế nào, để sau đó xác định
thế nào là người Hà Nội ? Để có thể trả
lời, chúng ta cần biết hai yếu tố. Thứ
Số 31 - Tháng 02/2010
nhất là không gian địa lý của Hà Nội.
Trong suốt thời gian tồn tại của mình,
đô thị Hà Nội không ngừng được xây
dựng, được thay đổi. Quá trình đô thị
hóa lan dần từ hoàng thành, trung tâm
Hà Nội ra các không gian sản xuất và
trao đổi xung quanh, biến chúng thành
các khu dân cư. Từ đó hình thành bộ
mặt của thành phố. Cho đến tận cuối
thế kỷ XIX, Hà Nội vẫn rất ít được xây
dựng và bao gồm vô số các làng cổ.
Xác định được không gian sống của
người Hà Nội là điều không hề đơn
giản. Thứ hai là phải dùng đối tượng
dân cư nào để xác định người Hà Nội ?
Liệu chỉ có thể tính những người dân
đã sống tại đây từ nhiều đời, hay có
thể tính cả những cư dân từ nơi khác
dời đến đây sống ?
Trước hết hãy nói về yếu tố địa lý. Một
thói quen thường thấy khi nói về Hà
Nội cổ xưa, là dẫn chiếu đến khu 36
phố phường, khu hoàng thành, và Hồ
Gươm, nghĩa là không tính các khu sản
xuất. Chúng ta biết rằng sau khi được
khai sinh, Thăng Long vươn ra từ các
khu phụ cận với hoàng thành. Giảng võ
đường, là nơi huấn luyện võ nghệ cho
binh sỹ, Quốc tử giám, là trường đại
học đầu tiên của Việt nam. Bản đồ 1
(trang 69, Papin). Ngày hôm nay, Hà
Nội cổ ở mức ấy chỉ còn là vết tích các
công trình xây dựng cũ: một mảnh
tường thành cửa Bắc, cổng Ô Quan
Chưởng, và rùa đá ở Văn Miếu. Khu
hoàng thành cũ bị sử dụng làm là
doanh trại quân đội. Hồ Gươm và 36
phố phường vẫn còn đó, nhưng bị biến
thành những khu buôn bán và du lịch.
Nhà cửa chật hẹp, cổ lỗ, các điều kiện
vệ sinh và điện nước không đảm bảo
một không gian sống. Nếu dừng lại ở
giới hạn công trình xây dựng, thì Hà
Nội quả là quá nhỏ hẹp. Nó chỉ là sự
tập hợp của một nhúm người sống
trong những địa điểm có chiều dày
kiến trúc lịch sử. Khó lòng có thể tưởng
tượng được nếp sống của họ thanh lịch
như hoa nhài, và nhất là liệu có thể
chấp nhận họ là đại diện cho những
người Hà Nội gốc ?
Một khuynh hướng thứ hai là dẫn chiếu
đến Hà Nội bao gồm tất cả các khu
kiến trúc nói trên, và thêm vào đó Hồ
Tây và các làng cổ phụ cận phục vụ
sản xuất hàng hóa sinh hoạt thiết yếu.
Đây hẳn phải là một cách dẫn chiếu
hợp lý nhất vì nó làm cho đô thị
(agglomeration) hiện hữu một cách tự
Trang 27
 TIÊU ĐIỂM
thân đầy đủ. Đây cũng là cách dẫn
chiếu được các nhà quy hoạch hiện đại
sử dụng nhiều nhất, theo đó một đô thị
có thể bao gồm thành phố trung tâm
và các không gian kinh tế và không
gian sống phụ thuộc vào nó. Các
không gian này cung cấp hàng hóa,
dịch vụ và sức lao động cho khu vực
trung tâm.
Nếu sử dụng cách dẫn chiếu này thì Hà
Nội sẽ bao gồm tất cả các làng cổ và
làng nghề thủ công. Bản đồ của người
Pháp vẽ Hà Nội vào thế kỷ XVIII, cuối
thế kỷ XIX cho thấy các làng này còn
chiếm một phần rất lớn địa giới của Hà
Nội. Ngoài khu 36 phố phường, Hà Nội
sẽ bao gồm lên các làng hoa ở Ngọc
Hà, Quảng Bá, làng đào ở Nhật Tân,
các làng mai ngày nay không còn tồn
tại nhưng dễ dàng được nhận ra nhờ
tên gọi cũ : Bạch Mai, Hoàng Mai, Mai
Động…, các làng trồng rau ở Láng, làm
giấy ở Yên Thái, Cầu giấy, làm lụa ở
Nghi Tàm, đúc đồng Ngũ Xã. Nếu đi xa
hơn nữa, ra hẳn ngoài ranh giới chính
thức của nội đô, ta có thể tìm thấy ở
Bát Tràng, Thanh Trì, Định Công, Vạn
Phúc, Ngọc Hồi, dấu tích các làng cổ
khác. Sự hình thành các làng cổ này
tương ứng với thời điểm mà Hà Nội trở
thành một điểm giao thương lớn của cả
nước, nguồn gốc của cái tên Kẻ Chợ.
Khó khăn lớn nhất ở đây là phải biết
liệu các làng này có tồn tại như những
quần thể tương đối độc lập ? hay bị
hòa nhập với toàn bộ Hà Nội như là
một bộ phận của đô thị ? Nghĩa là nếu
tính các làng cổ này, thì phải chỉ ra
được chúng là những làng nào? được
coi là Hà Nội từ những thời điểm nào ?
Thời gian đã xóa nhòa rất nhiều thứ.
Ngày hôm nay Nghi Tàm không còn
dệt lụa, Giảng Võ không còn dạy võ,
Ngọc Hà không còn trồng hoa. Đấy là
chưa kể các làng nghề khác ở xa hơn
chỉ trở thành một phần Hà Nội rất lâu
sau này. Bao nhiêu người liệu có thể
nói được các làng cổ cổ đến mức nào ?
Tự bao giờ chúng là một phần chính
thức của Hà Nội? Đến khi nào chúng
không còn giữ những chức năng ban
đầu của mình - Nghi Tàm thôi dệt lụa,
Giảng võ ngừng thao luyện và Ngọc Hà
hết đất trồng hoa ? Vào những thời
điểm đó, những người sống tại các làng
này đến từ đâu ? và có được coi là
người Hà Nội hay không ? Sự thiếu
vắng cơ sở xác định những yếu tố trên
đã góp phần biến khái niệm nếp sống
Hà Nội trở thành một điều bí ẩn, và
biến nét thanh lịch của người Hà Nội
xưa thành một danh tiếng hầu như
không được chứng thực mà chỉ được
lan truyền.
Một điều có thể chắc chắn là nếu tính
những làng cổ, thì số dân trồng hoa,
trồng rau và làm thủ công phải lớn hơn
nhiều lần số người thanh lịch biết uống
trà thưởng hoa thanh nhã. Điều này
thiết tưởng cũng không lấy gì làm lạ vì
về bản chất, Việt Nam là một đất nước
nông nghiệp. Trong quá khứ, Hà Nội có
thể đã là một nơi đô thị sầm uất hơn
hẳn nơi khác, nhưng tránh khỏi nếp
sống nông nghiệp là điều không thể.
Đành rằng các làng trồng hoa không
hẳn đã là nông dân như người kéo cày
trồng lúa, nhưng cũng không vì thế mà
không có sự nhọc nhằn vất vả. Sự vất
vả của nghề nông có lẽ chính là một
nguyên nhân đã làm biến mất nghề
trồng hoa ở nội đô. Nhìn từ góc độ xã
hội và với sự tôn trọng rất lớn những
nghề nghiệp này, người ta không thể
không nghi ngờ hai chữ thanh lịch khi
chúng đại diện cho người Hà Nội. Đấy
là chưa kể sự phát triển của chợ sẽ
kèm theo sự ra đời của những hệ lụy
không hay như rác rưởi bừa bãi, và các
tệ nạn như cò con, lừa đảo, và trộm
cướp. Vũ Trung tùy bút của Phạm Đình
« Thời gian đã xóa nhòa rất
nhiều thứ. Ngày nay Nghi
Tàm không còn dệt lụa, Giảng
Võ không còn dạy võ, Ngọc
Hà không còn trồng hoa. »
Hổ có một đoạn rất thú vị viết về nạn
lừa đảo và trộm cướp, xin được trích
dẫn ở đây. « Phường Diên Hưng (Hàng
Ngang) và phường Đồng Lạc (Hàng
Đào) là nơi phố hàng áo, bán các thứ
tơ lụa vóc nhiễu rất nhiều. Phiên chợ là
những ngày: mồng một, mồng sáu,
mười một, mười bốn, rằm, hai mươi
mốt, hai mươi sáu, ba mươi. Phiên chợ
phường Bạch Mã (Hàng Buồm) cũng là
một chỗ buôn bán rất huyên náo.
Những quân trộm cắp hay thừa cơ
cướp giật, có khi thò tay vào túi người
ta móc lấy hết cả. Có khi chúng cố ý
làm cho ồn ào, đổ xô nhau mà chạy để
rồi cắp bọc áo người ta, hoặc khuân đồ
vật hàng hóa. Có khi chúng huyên
truyền là voi lồng ngựa sổ để các người
Số 31 - Tháng 02/2010
chợ búa và người đi đường xô nhau
chạy, hàng hóa đồ vật vứt bừa bãi; lúc
biết là chúng huyên truyền láo thì quân
kẻ cắp đã phỗng hết cả rồi. Một hôm, ở
phường Đông Các (Hàng Bạc) có một
bà lớn đi võng mành mành cánh sáo,
đầy tớ lính hầu rậm rịch, đến trước cửa
một nhà hàng bạc, truyền thị tỳ dừng
võng lại để hỏi mua mấy chục nén bạc.
Mà cả giá chưa xong, bà lớn ngồi trên
võng truyền vú già hãy cầm chục nén
bạc đem về dinh, trình quan lớn xem
qua, sẽ định giá. Chủ nhà hàng cũng
không ngờ gì. Một lát, thị tì và lính hầu
lẻn dần đi hết, hai tên lính khiêng võng
cũng cút mất. Trời đã gần tối, chờ mãi
chẳng thấy người vú già cầm bạc trở
lại, nhà chủ mới đến trước võng hỏi bà
lớn để đòi bạc. Mở mành mành xem thì
té ra là một mụ lão ăn mày, mù cả hai
mát, mặc áo nhiễu điều, ngồi chễm
chệ trong võng, mơ màng không biết
nói ra sao. Nhà chủ cho đi tìm hết mọi
nơi, không còn thấy tăm hơi đâu cả,
chỉ bắt được có cái võng cũ nát, giá
không đáng mấy quan tiền. Ấy, những
lối ăn cắp lừa dối như thế rất nhiều,
không thể kể hết được. Cái tài giỏi của
kẻ gian cũng lắm lối rất buồn cười,
xem thế đủ hiểu cái thịnh suy của đời
thăng bình vậy ».
Ngày hôm nay, việc xác định Hà Nội
chỉ còn có thể dựa vào tiêu chí cuối
cùng là mốc địa giới của Nhà nước. Vấn
đề là tiêu chí này chỉ làm việc nhận
chân nếp sống Hà Nội là càng không
thể. Trước kia, Đống Đa hoàn toàn là
nơi ngoại ô (nằm ngoài cửa ô), hôm
nay là một quận đông dân nhất thành
phố. Sóc sơn, Gia Lâm trước là ngoại
tỉnh, nay đã là những huyện ngoại
thành. Và Hà Nội sẽ còn phải mở rộng
nhiều để đáp ứng nhu cầu phát triển
kinh tế của quốc gia. Khi chính phủ
vừa quyết định đưa địa giới Hà Nội về
Hà Tây và Hòa Bình, liệu chúng ta đã
sẵn sàng để coi người dân những vùng
này là người Hà Nội? Nếp sống Hà Nội
càng lúc càng trở thành một khái niệm
không thuần nhất. Bạn đọc xin đừng
cho rằng tôi phê phán điều đó. Tôi chỉ
muốn nói rằng không hề có một nếp
sống thuần Hà Nội để có thể gọi nó là
thanh lịch. Xin đừng quên Hòa Bình và
Hà Tây cũng có những nét văn hóa
riêng, và dù tốt, dù xấu trong mắt
nhiều người, những luồng văn hóa này
chưa chắc đã cần phải gắn mác Hà Nội
để có thể tồn tại.
Trang 28
 TIÊU ĐIỂM
Bây giờ xin đề cập đến yếu tố dân số.
Dân số Hà Nội vào ngày tiếp quản thủ
đô là 53 000 người, vào năm 1990 là
2,6 triệu người, vào năm 2009 là hơn
6 triệu người. Số chênh lệnh di dân
hơn 10 000% đó đã làm nên sự thịnh
vượng của thủ đô. Họ từ đâu đến ? Từ
một vùng quê nào đó của nước Việt.
Họ có phải người Hà Nội không ? Làm
sao có thể nói không khi cuộc sống
của họ gắn liền với cuộc sống của thủ
đô ? Những con số này buộc chúng ta
phải nghi vấn khái niệm người Hà
Nội ? phải là người Hà Nội gốc ư ? Hay
chỉ cần sống một thời gian đủ dài tại
Hà Nội. Tôi ngả về tiêu chí thứ hai bởi
vì lịch sử của Hà Nội là lịch sử của sự
hội tụ. Những người đã làm nên Hà
Nội đâu phải đều là người Hà Nội. Lịch
sử của mảnh đất này được viết nên
bằng máu của tất cả những người đã
gìn giữ nó, và gìn giữ đất nước. Đó là
những anh hùng dân tộc như Lý Công
Uẩn, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Huệ,
Hoàng Diệu, Nguyễn Tri Phương. Hay
những danh nhân như Phan Chu
Trinh, Nguyễn Văn Vĩnh, Lương Văn
Can, Võ Nguyên Giáp. Trong số này,
không có ai là người Hà Nội « gốc ».
Suy nghĩ rằng người Hà Nội thanh lịch
phải là người xuất thân từ phố cổ và
làng cổ, cứ như thể chỉ những nơi này
mới là chuẩn mực cho một nếp sống
Hà Nội, như vậy rõ ràng không có tính
thuyết phục xã hội. Có người nói
muốn biết có phải người Hà Nội gốc
hay không, phải xem gốc gác 3 đời.
Theo tiêu chí này nếu đời ông bà là
người Hà Nội, bố mẹ là người Hà Nội,
và bạn sinh ra lớn lên ở Hà Nội, thì
mới được tính là người Hà Nội. Đây
quả là một kiểu phân loại lố bịnh và
đầy ý niệm giai cấp, được lịch sử
phong kiến để lại. Ông bà ngoại tôi là
người Hải Dương, ông bà nội tôi ở
Nam Định, mẹ tôi sinh ở Hà Giang và
bố tôi ở Thái Lan. Sinh ra tại Hà Nội,
nếu tôi không phải người Hà Nội thì sẽ
là người ở đâu bây giờ?
Ở Hà Nội còn có bao nhiêu người vô
danh không thể « đếm mặt, đặt tên ».
Đó là những người bán hoa, bán hàng
rong, bán quà sáng, những em bé
đánh giày, bán báo, những anh xe
ôm, đạp xích lô. Họ không phải người
Hà Nội ư ? Cũng có thể. Vấn đề là một
khi cuộc đời họ đã gắn bó với Hà Nội,
nếp sống của họ sẽ hòa vào dòng
chảy văn hóa nơi đây. Vì sao chối bỏ
nó, vì sao ruồng rẫy nó ? Nếu thiếu nó
thì Hà Nội cũng đâu còn là Hà Nội. Có
hề hấn gì không khi ta không phải
người Hà Nội gốc, nhưng hàng ngày
vẫn sống cùng với nhịp đập của thành
phố ? Tôi tin rằng, bởi vì Hà Nội luôn
mở rộng vòng tay với tất cả mọi
người, mà nó đón nhận được những
người con tinh anh của dân tộc. Và vì
thế nó mới là nơi lắng được hồn núi
sông ngàn năm, nơi biểu tượng của
thủ đô văn hiến.
Hà Nội, thành phố ở trong sông, cái
tên ấy thật đẹp. Nhưng ngày hôm
nay, Hà Nội không còn là thành phố ở
bên trong sông. Con sông Hồng bãi lở
bãi bồi đã từ lâu rồi lọt vào tầm ngắm
quy hoạch dự án xây dựng. Những
vườn hoa đào đang mất dần, thay vào
đấy là những dự án lấy đất làm chung
cư và khu giải trí. Một nguy cơ to lớn
là văn hóa Hà Nội đang có khuynh
hướng trở thành một thứ tạp pí lù,
bao trùm khắp to nhỏ. Nó sẽ phủ rộng
từ nông nghiệp đến công nghiệp, từ
doanh nghiệp đến tiểu thương, từ thất
nghiệp đến văn phòng, từ ăn mày đến
hàn lâm, nghệ sỹ. Nó đang bị biến trở
thành một thứ văn hóa của siêu đô thị
trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Nó
trộn vào cuộc sống hiện đại sự du
nhập của văn hóa tiêu thụ phương
Tây, văn hóa hào nhoáng lòe loẹt của
Trung Quốc, văn hóa gia phong khép
kín của lịch sử, văn hóa chợ búa lừa
đảo. Trong cái đống hỗn độn ấy của
tắc đường, của chen lấn và khói bụi
ấy, làm sao giữ được mùi hương ngọc
lan? làm sao gìn giữ được những nét
thanh lịch hào hoa mà chúng ta đang
cố định hình ?
***
Tôi có quen một người Pháp đã giúp
đỡ rất nhiều sinh viên Việt Nam du
học tại Paris. Vốn sẵn máu phiêu lưu
lại làm về quan hệ quốc tế nên ông đã
có dịp đặt chân lên rất nhiều nơi trên
thế giới. Thuộc týp người chỉ cần một
balô trên vai và một chiếc máy ảnh
trên cổ để đi từ những cánh đồng
tuyết Siberi tới những đỉnh cao của
dãy Himalaya, ông chụp rất nhiều
ảnh. Ông đã cho tôi xem những bức
ảnh của phố cổ Hà Nội những năm
1990, ngay đầu thời kỳ đổi mới. Ông
có hơn 1500 bức ảnh chụp Hồ Gươm
cũng vào cùng giai đoạn. Tôi thích lắm
vì nó gợi lại cả một ký ức tuổi thơ khi
tôi mới lớn, những thứ mà tôi đã được
Số 31 - Tháng 02/2010
nhìn, nhưng chẳng bao giờ còn được
nhìn lại. Ông thản nhiên nói với tôi
rằng, Hà Nội là thành phố đẹp nhất
châu Á không thể bàn cãi. Câu nói đó
vô tình làm sống lại trong tôi tình yêu
và kỷ niệm của quê hương. Tôi nhớ
cái lạnh đầu đông Hà Nội. Tôi nhớ mùi
hương ngọc lan. Tôi nhớ những con
phố phủ đầy lá rụng trên vết rêu
phong. Tôi nhớ chiều 30 Tết, tôi và
em được cô đơn chiêm ngưỡng những
vườn hoa đào bạt ngàn không bóng
người ở Nhật Tân, những luống violet,
hoa hồng, hoa cúc, hoa layơn muôn
sắc. Cả Hà Nội đã bỏ trốn, để lại mình
chúng tôi trên cánh đồng.
Tôi muốn tin là Hà Nội thanh lịch. Tôi
muốn Hà Nội trở nên thanh lịch như
Paris, London hay những thành phố
lớn khác mà tôi đã đi qua. Nhưng tôi
chán ngán với những sự thanh lịch giả
dối. Kết cục của sự giả dối là sự pha
trộn tạp nham những điệu bộ kịch
cỡm, những cái bắt tay hững hờ và
những ngôn ngữ cử chỉ trần trụi, vô
học. Và tôi không muốn nhìn thấy một
Hà Nội là con rồng cất cánh vật vờ
thiếu bản sắc giữa một thế giới của
quy luật tư bản đơn điệu. Những kiến
trúc hào nhoáng, những trung tâm
shopping liên hoàn, và những ngọn
tháp chọc trời không biến sa mạc Arập
Xêút thành nơi hội tụ văn hóa. Những
cây phong, cây bàng, cây cơm nguội,
những mái nhà rêu phủ, những cô gái
xinh đẹp như hoa lan, nụ cười trong
như nước, với tôi đấy mới là Hà Nội. Ở
nơi đây một cành hoa mai trắng mong
manh trong vườn, một nụ cười thân
thiện, những tiếng cám ơn giữa hai
người không quen biết đã và đang
biến mất dần. Làm thế nào để sống
với Hà Nội mà không có những thứ
đó ? Tôi chợt nghĩ đến một câu nói nổi
tiếng mà không nhớ chính xác của ai:
« Văn hóa là những gì học suốt đời
vẫn không đủ. Văn hóa là những gì
còn sót lại khi tất cả đã bị lãng
quên ».
Đông A
Ngày 29/01/2010
Nguồn tài liệu tham khảo:
Wikipedia tiếng Việt, mục Hà Nội. Cập nhật ngày 28
tháng 1 năm 2010
http://vi.wikipedia.org/wiki/Hà_Nội
Vũ Trung tùy bút, Phạm Đình Hổ. Bản dịch của NXB văn
học 1972
http://www.sachxua.net/forum/index.php?topic=74.0
- Lịch sử của Hà Nội, Philippe Papin – Trường Viễn đông
Bác Cổ, NXB Fayard, 2001 (Nguyên văn : Histoire de
Hanoi)
(*) lời dẫn do biên tập viên thêm vào.
Trang 29
 TIÊU ĐIỂM
www.deviantart.com
Sau một loạt những tuyên bố rầm rộ lúc “ra quân”, những
dự án phim “Nghìn năm Thăng Long” giờ rơi vào cảnh im hơi
lặng tiếng và chỉ còn biết cắm đầu cắm cổ chạy cho kịp lời
hứa với công chúng.
Rầm rộ ra quân
Công chúng Việt Nam, từ những
người theo dõi sát sao các phương
tiện thông tin đại chúng cho đến
những người thờ ơ với đài báo, đều
nhận ra một điều rằng: “Kỷ niệm
nghìn năm Thăng Long” sẽ là chủ
đề cho rất nhiều những bộ phim
hoành tráng trong năm 2010.
Để chuẩn bị cho thời khắc quan trọng
ấy, các dự án đã được đệ trình, xét
duyệt nhiều lần và chọn lựa trong
nhiều năm.
Sau một loạt những chướng ngại thủ
tục rườm rà và phức tạp tới mức
nhiều dự án không đủ sức vượt qua,
cuối cùng các phim thuộc dự án kỷ
niệm nghìn năm Thăng Long cũng
được lên danh sách. Trong đó gồm có
“Thái Tổ Lý Công Uẩn”, “Ngƣời con
của Rồng”, “Trần Thủ Độ”, “Vó
ngựa trời Nam”, “Tây Sơn hào
kiệt” và “Hà Thành Cầm giả ca”.
“Nghìn năm
Thăng Long”
Thế nhưng, khi đếm ngược thời gian,
càng gần đến năm 2010, các dự án
này cứ mất hút dần, để rồi cuối cùng
chỉ còn thấy người ta nhắc đến hai bộ
phim “Thái Tổ Lý Công Uẩn” và
“Trần Thủ Độ” của Hãng phim
truyện Việt Nam.
Dự án lớn nhất là “Thái Tổ Lý Công
Uẩn” với vốn đầu tư dự kiến lên tới
200 tỉ đồng Việt Nam. Nhưng tiếc
thay, dự kiến vẫn chỉ là dự kiến. Con
số 200 tỉ VNĐ, tức là khoảng
12.000.000 USD, so với một bộ phim
Holywood không phải là nhiều nhưng
với một bộ phim Việt Nam thì đó là
một con số chưa từng thấy trong lịch
sử điện ảnh nước nhà.
Chính con sống ấy cũng gây ra biết
bao tranh chấp. Ầm ĩ nhất là cuộc
chạy đua giành chức danh đạo diễn.
Hai ứng cử viên sáng giá nhất là ông
Lưu Trọng Ninh và ông Đỗ Minh Tuấn,
đã đua nhau hứa hẹn, tuyên bố hùng
Số 31 - Tháng 02/2010
Phim
Cần Cuộc
Tiến Công
Thần Tốc
hồn trên báo chí.
Cả hai bên đều vận dụng hết tiềm lực
có thể và mọi phương cách vận động
hành lang, để rồi kết cục là: tạm
hoãn dự án vì kinh phí không đủ.
Một điều mỉa mai nhất của dự án
phim này, chắc rằng cũng chưa từng
có trong những câu chuyện kỳ khôi
nhất của điện ảnh thế giới, đó là, cho
đến những giây phút cuối cùng của
dự án, trên bàn duyệt của ban quản
lý dự án vẫn chưa ký quyết định lựa
chọn phương án nào cho 3 kịch bản
được gửi đến.
Sau thất bại của dự án, “Thái Tổ Lý
Công Uẩn” được thay thế bằng
“Chiếu dời đô”. “Chiếu dời đô” vẫn
tiếp tục kể câu chuyện đầu nhà Lý và
sự kiện Lý Thái Tổ chọn thành Đại La
làm kinh đô. Dự án phim lần này có
vẻ “khả thi” hơn vì tính rõ ràng. Bộ
phim do vốn đầu tư của tư nhân
(trước là Hodafilm, sau là Công ty “Kỷ
Trang 30
 TIÊU ĐIỂM
Phim về Lý Công Uẩn . Ảnh: TGĐA
Nguyên mới”) với con số lên đến 60 tỉ
VNĐ. Ông Lưu Trọng Ninh được chọn
làm đạo diễn. Cả đoàn làm phim đã
bỏ nhiều tháng sang trường quanh
Hoành Điếm, Tượng Sơn để học hỏi
kinh nghiệm, tìm hiểu kỹ xảo 3D và
nhờ chuyên gia nghiên cứu lịch sử.
Sau “cơn khát” Lý Công Uẩn khi dự án
của Hãng phim Truyện Việt Nam bị
“xếp xó”, khán giả nên chuẩn bị tinh
thần cho một trận “bội thực” vị minh
quân đầu triều Lý này.
Ngoài “Chiếu dời đô” (Đạo diễn Lưu
Trọng Ninh) còn có hai bộ phim truyền
hình cùng đề tài đang chuẩn bị bấm
máy là “Thái Tổ Lý Công Uẩn” (kịch
bản Đinh Thiên Phúc) và “Huyền sử
Thiên Đô” (kịch bản Nguyễn Mạnh
Tuấn). Bên cạnh các bộ phim truyền
hình, miền Nam còn góp công vào kỷ
niệm nghìn năm Thăng Long bằng
một bộ phim tài liệu 120 tập có tên
“Ngàn năm thương nhớ Thăng
Long” (do TSF và BHD phối hợp). Sau
khi đổ bể dự án “Thái Tổ Lý Công
Uẩn”, hãng phim truyện Việt Nam
chuyển hướng sang nhân vật Trần Thủ
Độ. Bộ phim hiện đang quay ở trường
quay Hoành Điếm (Trung Quốc).
Trong khi các Hãng phim đua nhau
làm phim lịch sử thì Đài Truyền hình
Việt Nam lại khiêm tốn với những dự
án thiết thực hơn. “Nhà Đài” kết hợp
với Dolphin Media sản xuất bộ phim
tài liệu “Ký sự Thăng Long” (104 tập),
phác họa những nét đẹp, kể lại những
câu chuyện có thật của đất Hà Thành.
Kết thúc quy trình đếm ngƣợc
Quy trình đếm ngược đến năm 2010
đã kết thúc, vậy mà vẫn chưa có bộ
phim nào trong dự án được hoàn
thành. Bộ phim tâm điểm “Chiếu Dời
Đô” tới giờ còn chưa bấm máy. Nếu có
thể khởi chiếu bộ phim trong năm
2010 thành công thì các đạo diễn lớn
của Holywood và Trung Quốc phải đến
tìm gặp ông Lưu Trọng Ninh để học
hỏi kinh nghiệm. Xem ra, hy vọng chỉ
còn biết đổ dồn vào bộ phim truyền
hình dài tập “Trần Thủ Độ” với số tiền
đầu tư khả thi hơn: 51 tỉ VNĐ. Nhưng
biết bao vấn đề nan giải đang cản trở
tiến độ của ê- kip sản xuất.
Xin được kể sơ qua câu chuyện số
phận long đong của bộ phim vị anh
hùng dân tộc có công gây dựng triều
đại của dòng họ Đông A.
Biên kịch Nguyễn Mạnh Tuấn hoàn
thành kịch bản vào năm 2004; nhưng
đến năm 2006, dự án mới chọn được
ông Phi Tiến Sơn cho vai trò đạo diễn.
Bao nhiêu kinh phí, công sức đổ ra
cho các chuyến đi học hỏi kinh nghiệm
tận Trung Quốc, Hàn Quốc; rồi xây
dựng phim trường phục dựng Thăng
Long thế kỷ 13 tại Đồng Mô bỗng chốc
thành “ném tiền qua cửa sổ” khi Hãng
phim truyện Việt Nam đột ngột mời
đạo diễn Đào Duy Phúc thay thế vị trí
của đạo diễn Phi Tiến Sơn.
Vậy là dự án đang thực thi vốn dĩ đã
lề mề, nay lại bấm nút khởi động gần
như từ đầu. Khi được hỏi về tiến độ
của phim, nhà sản xuất của “Trần Thủ
Độ” trả lời rằng bộ phim sẽ được làm
theo kiểu cuốn chiếu, nghĩa là vừa
quay vừa dựng, vừa dựng vừa phát
sóng. Chỗ nào không thực hiện được
sẽ sang thuê của Trung Quốc. Chắc
hẳn rằng, các bộ phim truyền hình lịch
sử khác mừng “sinh nhật” Thủ Đô
cũng sẽ được làm theo phương pháp
này.
Số 31 - Tháng 02/2010
chưng khổng lồ được đưa vào guiness,
dùng để cúng tế Trời Đất và “Cha
Rồng, Mẹ Tiên”, khi hạ lễ bóc lớp vỏ
xanh ra, chỉ là đống thịt ôi và gạo nếp
chưa được nấu chín.
Với tình trạng và tiến độ của các dự
án phim “kỷ niệm nghìn năm Thăng
Long” như hiện nay, thật chẳng khác
nào vua Hùng thách cưới bằng “voi
chin ngà, gà chín cựa, ngựa chín
hồng mao”.
Cần phải có một phép lạ mới có thể
hoàn thành dự án đúng với kế hoạch
và tiêu chuẩn đã đề ra! Quan trọng
hơn, công chúng sẽ luôn đặt một câu
hỏi:
Những bộ phim ấy có xứng đáng
với số tiền khổng lồ đƣợc đầu tƣ
hay không?
Bức tượng kỷ niệm ở Điện Biên cũng
là tiền dân, chiếc bánh chưng khổng lồ
cũng là tiền dân. Trong khi vẫn còn
nhiều đồng bào nghèo không có đủ
cơm ăn áo mặc, phải vi phạm pháp
luật để kiếm sống. Trẻ em vùng sâu
vùng xa vẫn còn thất học, người tàn
tật vẫn chưa được hưởng phúc lợi xã
hội.
Vậy thì số tiền đầu tƣ ấy có khác
nào con nhà nghèo vay tiền mua
váy đẹp để khoe với hàng xóm!
Quốc Ân

Ngoài ra, Trung tâm sản xuất phim
truyền hình Việt Nam (trực thuộc Đài
truyền hình Việt Nam) đang “bí mật”
thực hiện một bộ phim truyện dự kiến
40 tập về một gia đình Hà Nội gốc
đứng trước những thay đổi của thành
phố thời kỳ toàn cầu hóa. Hiện ê-kip
làm phim vẫn đang giữ kín thông tin
về bộ phim đến phút lên sóng.
Tình trạng “Nước đến chân mới nhảy”
đã trở thành truyền thống trong việc
thực hiện các dự án phục vụ ngày lễ
kỷ niệm ở nước ta. Còn nhớ bức tượng
kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện
Biên Phủ được làm gấp gáp cho kịp
ngày lễ quan trọng của nhà nước
Cộng Hòa Xã Hội Chủ nghĩa Việt Nam,
đã bị sụp lở ngay sau đấy. Giới báo chí
Phim Trần Thủ Độ
cũng không thể quên được chiếc bánh

Trang 31
 TIÊU ĐIỂM Số 31 - Tháng 02/2010

Salon Văn hóa

dothi.net

Hà Nội Thế Kỷ 21:Vƣờn đào hay những tòa cao ốc?

Nếu hình dung tiến trình lịch sử của Việt
Nam như một con thuyền viễn du thì Hà Nội
văn hiến chính là mái chèo điều khiển
hướng đi của cả dân tộc. Trong khi Việt Nam
đang ra sức chuẩn bị cho sự kiện “Nghìn
năm Thăng Long‖, ―Salon văn hóa‖ kỳ này
sẽ mời những công chúng của thành phố lâu
đời này bày tỏ cảm nghĩ qua sự kiện trên.
“Bạn có quan tâm tới sự kiện Hà Nội tròn
nghìn tuổi hay không?”
Ngẩng mặt dậy đã gần 11h rồi, còn phải đi ngủ để sớm mai
đi làm sớm. Thử hỏi thời gian đâu mà quan tâm tới chuyện
Hà Nội mấy tuổi?” Hai lời tâm sự trên có thể coi như là mẫu
câu trả lời chung cho những người không quan tâm tới sự
kiện lớn này.
Cuộc sống thực tế hiện nay ở Việt Nam còn nhiều khó khăn
về kinh tế. Hạ tầng cơ sở ở Hà Nội còn nghèo nàn, lạc hậu.
Ở giữa Thủ đô mà vẫn có những người nghèo, nhiều tệ nạn
xã hội, thậm chí từ khi sát nhập Hà Tây vào Hà Nội, tại một
số vùng miền núi vẫn chưa được xóa nạn mù chữ… Trước
thực trạng như vậy, việc nhiều người dân thờ ơ với sự kiện
văn hóa lớn không chỉ của thành phố mà với cả dân tộc là
điều dễ hiểu. Bởi từng giờ từng phút, họ phải đối mặt với
các vấn đề ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của họ như sự

C
tăng giá chóng mặt của xăng dầu, điện nước và biết bao
húng tôi đã phỏng vấn 10 người dân bất kỳ đi dạo ở mặt hàng nhu yếu khác trong khi cơ hội việc làm ngày một
Hồ Hoàn Kiếm – Hà Nội vào những ngày đầu năm thu hẹp, nguy cơ thất nghiệp ngày càng cao.
2010 với chung một câu hỏi: “Bạn có quan tâm tới
sự kiện Hà Nội tròn nghìn tuổi hay không?” Bốn người Rõ ràng chính quyền Thủ Đô cần một khoản ngân quỹ lớn
trong số họ có chung câu trả lời là “Không”! Khi được hỏi để giải quyết các vấn đề này. Trong khi ấy, các dự án chuẩn
tại sao, anh N.X.Thành, 24 tuổi (Định Công – Quận Hoàng bị kỷ niệm ngàn năm Thăng Long đã chiếm một khoản ngân
Mai), làm nghề kinh doanh linh kiện máy tính tại nhà, trả quỹ quá lớn. Chỉ tính riêng dự án phim truyền hình “Trần
lời thành thật rằng: “Sự kiện Việt Nam vào WTO có ý nghĩa Thủ Độ” chưa biết chất lượng hay dở thế nào, đã tiêu tốn
với tôi hơn vì điều ấy đồng nghĩa với việc mặt hàng máy tiền dân lên đến 51 tỉ đồng. Anh T.H.Long, chạy xe ôm ở
tính điện tử tôi đang kinh doanh sẽ được giảm thuế rất chợ Ngã Tư Sở, 40 tuổi, cùng câu trả lời “Không”, bực bội
nhiều. Thị trường máy tính chắc chắn sẽ có biến động! Còn khi đề cập đến vấn đề này: “Nhà tôi ở gần sông Tô Lịch, cứ
việc nghìn năm Thăng Long thì chẳng ảnh hưởng gì tới thị mỗi lúc trái gió trở trời là mùi hôi thối bốc lên nồng nặc, khó
trường này cả!” chịu hết sức. Thế mà hơn 20 năm nay già trẻ, lớn bé gì
trong nhà tôi cũng phải quen với cái mùi đó. Cái tiền cho
Chị L.Thương, 32 tuổi, nhân viên ngân hàng ở Q.Hai Bà mấy dự án phim ấy mà dành để cải tạo sông có hơn không?
Trưng thì lại có tâm sự khác: “Hàng ngày 7h tôi phải ra Phim có mài ra thành gạo mà ăn được đâu!”
khỏi nhà đi làm, đến nơi cắm mặt vào công việc tới 5h
chiều. Chen chúc khỏi đám đông tắc đường, về đến nhà đã Chắc rằng khi thấy thái độ “tiêu cực” của người dân với các
gần 7h tối, chuẩn bị cơm nước cho chồng con, tắm rửa, giặt dự án văn hóa có “ý nghĩa lớn lao” mà họ mất gần 10 năm
giũ, dọn dẹp nhà cửa… từng ấy công việc cũng hết buổi tối. để chuận bị, họ sẽ bĩu môi cho rằng: “dân mình văn hóa

Trang 32
 TIÊU ĐIỂM
thấp, không ý thức được các giá trị văn
hóa truyền thống”. Nhưng họ quên mất
rằng các cụ nhà ta xưa có dạy: “Phú
quý sinh lễ nghĩa”, “Có thực mới vực
được đạo”. Khi không lo đủ được “cơm
ăn, áo mặc” cho người dân thì chẳng
phải văn hóa là một khái niệm quá xa
xỉ hay sao?
Hà Nội làm gì khi bước vào
tuổi 1000?
Sáu người trong số mười người bất kỳ
thể hiện rằng họ quan tâm với dịp kỷ
niệm nghìn năm Thăng Long. Một diểm
đặc biệt chung khi hỏi về nhân thân
của những người này là tất cả đều làm
nghề liên quan đến văn hóa - truyền
thông.
Anh N.N.Ninh, 20 tuổi, sinh viên khoa
Văn học, Đại học Khoa học Xã hội &
Nhân văn hào hứng: “Đây là sự kiện
lớn nhất của năm 2010. Việc tổ chức
một buổi lễ trọng đại là điều đương
nhiên. Nó có ý nghĩa chẳng kém gì việc
đăng cai tổ chức SeaGames hay Hoa
hậu Thế giới cả”.
Thiết thực hơn, chị T.M.Tâm, 28 tuổi,
hướng dẫn viên du lịch khẳng định:
“Đây là dịp hiếm có để du lịch Hà Nội
kiếm bội tiền. Do các tour trong thành
phố thường là nhạt nhẽo nên khách
đến đây chỉ nghỉ chân và tham quan
vài ba hôm, tour chính thường dành
cho các nơi như Hạ Long, Sapa, Huế…
Nhưng vào những ngày lễ hội, chắc
chắn lượng khách du lịch của Hà Nội sẽ
tăng vọt.” Quả vậy, dịp kỷ niệm này
không chỉ có tác động tới ngành kinh tế
du lịch mà còn là dịp may hiếm có cho
giới báo chí, truyền thông và văn hóa
giải trí với một loạt các dự án phục vụ
ngày lễ.
Nhưng nếu năm 2010 này chỉ được ghi
dấu bằng hội hè đình đám thì chẳng
phải quá lãng phí hay sao! Ông
Đ.H..Phúc, 62 tuổi, nghệ sĩ tự do, nhấn
mạnh: “Không nên coi các dự án mừng
dịp lễ nghìn năm Thăng Long như chỗ
để kiếm chác hay khoe mẽ. Những dự
án đó là để khơi dậy và nhắc nhở chúng
ta những giá trị truyền thống: khôi
phục lại những gì đã mất và gìn giữ
những nét đẹp đang hiển hiện… làm
tiền đề cho Hà Nội trong 1000 năm
nữa.”
Quả vậy, Hà Nội không chỉ có niên đại
1000 năm, từ thời Thục Phán An Dương
Vương, đô thành Cổ Loa đã được xây
dựng ở Đông Anh, Hà Nội. Sau này Hai
Bà Trưng, Lý Nam Đế, Cao Biền, Ngô
Quyền đều xây dựng thủ phủ trên địa
bàn này. Đó có thể coi là giai đoạn thụ
thai để hình thành nên kinh đô Thăng
Long văn hiến vào năm 1010. Với bề
dày lịch sử, Hà Nội có những nét đẹp
văn hóa đặc sắc, sánh ngang với các
thủ đô cổ kính trên thế giới còn tồn tại
đến nay như Cairo, Athens, Roma,
Baghdad…và Bắc Kinh. Thế nhưng, điều
đáng buồn là nhiều nét đẹp ấy ngày
nay đang dần bị mai một, thậm chí một
số đã biến mất hoàn toàn.
Anh N.H.Nghĩa, 32 tuổi, kiến trúc sư
quy hoạch thành phố, than thở: “Hà Nội
bây giờ không còn là Hà Nội nữa. Tôi
không biết trước thời của tôi thì thành
phố này như thế nào, nhưng khi còn bé,
tôi cùng gia đình sống ở phố Hàng Bạc,
thấy phố xá sạch sẽ; người ta đi lại lịch
sự lắm, ăn nói thì nhỏ nhẹ, nhưng bây
giờ thì… lộn xộn, dở quê dở phố, dân Hà
Nội dạt đi đâu mất rồi không biết?”
Nếu liệt kê ra những nét đẹp đã mất thì
không biết bao giờ mới xong, nhưng dễ
nhận biết nhất là nằm trong quy hoạch
tổng thể thành phố. Những vườn đào
lâu đời đang bị thay thế bởi các công
trình công nghiệp hiện đại. Quy trình
“Công nghiệp hóa, hiện đại hóa” mà nhà
nước chủ trương xem ra đang được thực
thi thành công ngoài sức mong đợi, tới
mức quét sạch những vết tích còn sót lại
của “văn hóa phong kiến”. Khi được hỏi
cảm nghĩ về hiện trạng này, anh
C.Q.Hồng, giám đốc hình ảnh của một
hãng nội thất nước ngoài chi nhánh Việt
Nam phân tích: “Tôi đã từng một thời
gian làm việc ở Singapore, thành phố
Singapore sạch đẹp, văn minh lắm. Phố
xá thì thẳng tắp, nhà cao tầng mọc lên
như rừng cây… Tôi hiểu nhà nước muốn
xây dựng một Hà Nội mới theo khuôn
mẫu của Singapore. Nhưng họ không
biết rằng người dân Singapore sẵn sàng
đổi mấy tòa nhà chọc trời trị giá hàng tỉ
đô ấy để lấy những vườn đào, vườn
quất bên sông Hồng như Hà Nội.”
Không thể phủ nhận rằng việc quy
hoạch thành phố Hà Nội như thế nào
cho vừa “tiên tiến” lại vừa “đậm đà
bản sắc dân tộc” là một bài toán khó.
Khi được hỏi: ―Bạn lựa chọn vườn
đào hay tòa cao ốc?”; sáu người
Số 31 - Tháng 02/2010
muốn một thành phố có cả hai yếu tố
trên, ba người chọn “tòa cao ốc” và chỉ
có một người chọn “vườn đào”. Vừa
muốn có một Hà Nội văn minh hiện
đại nhưng lại vừa muốn giữ lại những
nét cổ truyền thống, liệu có phải quá
tham lam hay không? Vườn đào và
cao ốc, đâu sẽ là viễn cảnh tương lai
của Thủ đô? Điều này phụ thuộc vào
sự lựa chọn không phải chỉ của chính
quyền mà của mỗi người dân chúng
ta.
Nhà xã hội học Nguyễn Văn Trần đã có
cuộc trò chuyện với Phía Trước về vấn
đề này. Ông bày tỏ: "Để xây dựng một
Hà Nội mới hay bất cứ một nơi nào
khác thì nhà cầm quyền phải biết tôn
trọng ý kiến của dân và trọng dụng
nhân tài. Việc lựa chọn hình ảnh nào
cho một Hà Nội tương lai hãy cứ để tự
thân thành phố biến chuyển dựa trên
tình hình thực tế, không nên cưỡng
ép. Tôi vẫn luôn tin vào các bạn trẻ là
những người lương thiện, biết theo
đuổi lý tưởng chân thiện mỹ và có thể
nối tiếp dòng lịch sự dân tộc đích
thực.”
Nhà báo người Mỹ Thomas Friedman
trong tác phẩm Chiếc xe Lexus và cây
olive đã đặt ra cho thế giới thế kỷ 21
một vấn đề nan giải: lựa chọn cây olive
– tượng trưng cho bản sắc dân tộc; hay
chiếc xe Lexus – đại diện cho những
yếu tố quan trọng của toàn cầu hóa!
Đó cũng là bài toán khó đối với một đất
nước có bề dày văn hóa truyền thống
hơn 2000 năm như Việt Nam. Từ khi
quá trình đô thị hóa diễn ra ồ ạt, làng
đào Nhật Tân đã phải nhường chỗ cho
khu đô thị mới; và nay đã là năm 2010,
có ai ngờ lại là cái Tết cuối cùng của
làng đào La Cả vì năm sau nơi đây sẽ là
mọc lên một khu chung cư cao cấp
mới. Hy vọng các bạn có những chọn
lựa đúng cho những giá trị đích thực.
Thực hiện: Ngọc Cầm, Quốc Ân,
Khuê Đăng
Trang 33
 Góc SINH VIÊN HỌC SINH Số 31 - Tháng 02/2010

Sinh Viên Đón Tết

Còn vài ngày nữa Tết Canh Dần sẽ đến. Không khí tưng bừng chuẩn bị đón Tết nơi nơi.
Các trường cũng đã đăng lịch nghỉ Tết cho Sinh Viên-Học Sinh. Trong thời gian này các
bạn thường hay làm gì ?
Về quê nhà ăn Tết thôi ! mua vé giao tận nơi qua số điện thoại 08.38436528
với giá cước giao tận nhà được ưu đãi ; hoặc đăng ký
Mua vé tàu, xe đặt chỗ qua tin nhắn SMS đến số điện thoại này.
Ngoài ra, còn có dịch vụ “Bán vé qua điện thoại giao
Theo bà Nguyễn Thị Thanh Phƣơng, trƣởng Ga vé đến tận nơi”cho khách hàng có nhu cầu đi tàu từ
Sài Gòn : "Mỗi năm ga dành hơn 3.000 vé tập thể ngày 04/02/2010 (tức 21ÂL) trở về trước.
cho các trường. Năm nay với những ưu tiên nói trên,
Ga Sài Gòn rất mong các bạn SV sẽ có một cái Tết Với những ưu tiên cho các trường ĐH, CĐ mua vé tập
vui với gia đình… " thể, có thể các bạn SV sẽ bớt nỗi lo chuyện đi lại dịp
Tết.
Bên cạnh đó,
cứ mỗi dịp cuối Các bạn có thể đến các trung tâm hỗ trợ SV của
năm khi Ga Sài trường hay của khu vực tìm hướng dẫn và trợ giúp.
Gòn triển khai CBNV, HSSV đến đăng ký vé tàu phải đóng tiền cọc
bán vé tập thể (trị giá 30% giá vé).
cho các đơn vị,
các trường lại - Trung tâm Hỗ trợ Sinh viên sẽ thu CMND và Thẻ
kêu khó bởi sinh viên, học sinh (dành cho đối tượng là HSSV) để
những bất cập đối chiếu kiểm tra với Ga Sài Gòn.
khá khách quan
từ nhiều phía - Mỗi CBNV, HSSV cần photo CMND (không cần
như nhận thông công chứng) để nộp cho Trung tâm Hỗ trợ Sinh viên
SV đăng ký mua vé tàu - Ảnh: T.T.D. báo về đăng ký khi đến đăng ký.
vé sát hạn, vì
chỉ còn vỏn vẹn hai ngày, khó có thể tiến hành cho Trung tâm Hỗ trợ Sinh viên thông báo đến CBNV,
SV đăng ký. Một khó khăn nữa là đôi lúc nhiều HSSV trong trường được biết để đăng ký.
trường vẫn chưa có lịch thi nên SV không dám đặt
vé, các bạn lo lắng lỡ mua vé mà đến ngày đó vẫn Vé xe
chưa thi xong hoặc cách ngày thi quá xa thì cũng…
kẹt. Các bạn có quê gần hơn hoặc không thích ngồi tàu
thì thường chọn đi xe bus hay xe khách.
Với những trường có số lượng đăng ký quá ít cho một
điểm đến hoặc chưa xác định được ngày, SV có thể Với những ai có ngân sách hạn chế, các bạn có thể
đăng ký qua mạng www.vetau.com.vn 60 ngày trước đến các bến xe nhà nước hỏi mua vé giá bình dân.
ngày chọn. Ví dụ, ngày đi là 20 tháng chạp thì ngày Giá cả thường đi với chất lượng : các bến xe và xe
bán vé là ngày 20-10 âm lịch. Hoặc các bạn đăng ký này thường khá đông, xe đi lại xóc, lại chỉ đưa đến
trạm bến, chứ không đến được gần nhà…

Trang 34
 Góc SINH VIÊN HỌC SINH Số 31 - Tháng 02/2010
giờ phù hợp, lựa chỗ ngồi tốt, xe đi nhanh đến gần nhưng công việc thì không đúng như thỏa thuận ban
nhà, số hành khách của mỗi chuyến vừa phải. Giá vé đầu. Để có việc làm tốt, lương cao mà không bị cắt
phụ thuộc chất lượng, vị trí ngồi và thời điểm… % chủ yếu là do người quen giới thiệu và các mối
quan hệ.
Và với ai khá hơn nữa có thể đặt vé may bay : vừa
nhanh, vừa gọn. Nhưng không nên vì thế mà chủ Niềm vui kể ra khá nhiều là vậy nhưng khi hình dung
quan chờ đến ngày về mới mua vé. Với bất kỳ về thời khắc đón Giao Thừa xa nhà thì anh chàng, cô
phương tiện nào, bạn vẫn nên đặt vé trước. nàng SV nào cũng thoáng buồn. Tết trong tâm thức
người Việt vẫn luôn là dịp sum họp gia đình. Vắng
Tranh thủ làm ăn một chút ! mặt trong thời khắc ấy làm sao không bồi hồi,
thương nhớ?! Một bí quyết giúp vơi bớt nỗi nhớ gia
Những tuần lễ trước Tết luôn là thời gian SV náo nức đình trong những ngày đặc biệt ấy là tìm cách để
đi làm thêm, là dịp mà SV có nhiều cơ hội việc làm thật... bận rộn, hay cùng đón Tết với các bạn cùng
nhất trong năm. cảnh ngộ như mình.

Nhiều công việc để lựa chọn, một số việc có thù lao
hấp dẫn là những yếu tố thu hút SV. Cũng vì vậy mà
nhiều SV tưng bừng "chạy sô" và nhiều bạn sẽ đón
Tết trong quán cà phê, nhà hàng, trung tâm giải trí,
trông coi quán xá, giữ công trường xây dựng, giữ văn
phòng, tiếp thị, quảng cáo, tham gia biểu diễn cùng
vũ đoàn tại các đám cưới, sân khấu ca nhạc, hội
nghị...với mức thu nhập từ 1 đến 2 triệu đồng, trong
Chắc chắn rằng với nhiều ông bố, bà mẹ, không món
quà Tết nào ý nghĩa bằng món quà con cái mua từ
tiền làm thêm. Và cũng chắc rằng nhiều ông bố, bà
mẹ sẽ nhớ thương biết mấy những đứa con đang
chăm chỉ làm việc ở nơi xa trong những ngày Tết với
mong muốn san sẻ gánh nặng cho mẹ cha...
Thật sự, SV đón Tết cũng nhiều hoàn cảnh khác
nhau... Có những bạn có điều kiện quy tụ với gia
đình cùng sắm Tết, nhưng cũng có những bạn vẫn
cạm cụi lo từng đồng đỡ đần cha mẹ. Có bạn tranh
thủ Tết để đi chơi, du lịch, có bạn đem bài vở ra ôn,
bắt đầu các kế hoạch cho năm mới… Mỗi người một
hoàn cảnh, quan trọng nhất là SV luôn và nên giữ
được sự năng động và vươn lên của chính mình.

Chúc các bạn một năm mới thành công và đầy ý

nghĩa !

TN & NL tổng hợp

Sinh viên làm thêm (Ảnh mang tính chất minh họa)

10-15 ngày làm việc, hay những công việc chỉ làm
trong thời gian ngắn với mức thu nhập được giới
thiệu khoảng 100.000 - 200.000 đ/ngày.

Đa số SV chấp nhận ăn Tết xa quê để ở lại làm thêm

đều có hoàn cảnh khó khăn, phải tranh thủ làm thêm
vào kỳ nghỉ Tết, lấy tiền trang trải việc học. Có
những bạn năng động, nhanh nhẹn và có khả năng
chạy sô liền mấy ca, mấy chỗ trong một ngày, qua
Tết có thể kiếm đến 5 triệu đóng tiền học phí. Nguồn:
Để kiếm các việc làm trên sẽ không khó, các bạn có http://www.hungvuong.edu.vn/tthtsv/index.php?
thể theo dõi các quảng cáo, tờ rơi rao tuyển việc option=com_content&view=article&id=142:vv-mua-ve-tau-tp-th-
làm dán tại các trường đại học, các khu kí túc xá, các cho-cbnv-va-sinh-vien-dp-tt-nguyen-an-2010&catid=42:thong-
bao&Itemid=57
trung tâm hỗ trợ SV hay các trung tâm môi giới việc
http://www.gasaigon.com.vn/
làm… Đây cũng là thời điểm nhiều công ty tuyển
http://www.vetau.com.vn/
dụng ngắn hạn, việc nhiều nhưng không phải ai cũng http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?
dễ dàng tìm được việc. Nếu qua các trung tâm môi ArticleID=358900&ChannelID=96
giới thì cần phải cẩn thận, đôi lúc đóng lệ phí cao

Trang 35
 Góc SINH VIÊN HỌC SINH Số 31 - Tháng 02/2010

Thành viên Tập Hợp Thanh Niên

Dân Chủ nghĩ gì về phiên tòa chính
trị ngày 20/1/2010 ?
Ngày 20/1/2010 vừa qua, Tòa án Nhân Dân thành phố
HCM đã tuyên mức án khá nặng cho bốn nhân vật đối
kháng. Cụ thể : 16 năm tù đối với doanh nhân Trần
Huỳnh Duy Thức, 5 năm tù đối với luật sư Lê Công Định
và doanh nhân Lê Thăng Long, 7 năm tù đối với thạc sĩ
Nguyễn Tiến Trung- thành viên sáng lập THTNDC. Cả bốn
nhà dân chủ còn chịu mấy năm quản chế sau mãn hạn
tù. Trước tòa, hai doanh nhân khảng khái phản kháng lại
bản buộc tội của Viện Kiểm sát, còn luật sư Lê Công Định
và thạc sĩ Nguyễn Tiến Trung thừa nhận hành vi của Bức thư mở gởi Bộ Trưởng Bộ Giao Dục
mình vi phạm luật của Nhà nước Việt Nam. Nguyễn Minh Hiển đăng tại website BBC đã
Bốn con người, cùng một mục tiêu- dân chủ cho VN, cùng tạo được sự đồng tình của nhiều bạn sinh
chịu một lời buộc tội- «hoạt động nhằm lật đổ chính viên, học sinh, cũng là nguyên nhân chính
quyền nhân dân», hai thái độ. để các thành viên tham gia Tập Hợp Thanh
Niên Dân Chủ với mong muốn xây dựng một
Dư luận bị chia rẽ... Ý kiến của các thành viên THTNDC
xã hội dân chủ thật sự dưới một chế độ pháp
cũng vậy, lẫn lộn giữa nhiều luồng suy nghĩ.(*)
trị nghiêm minh, công bằng.

E. : Sau khi bản án được đưa ra và những gì anh Định và đài, muôn hình muôn vẻ, tuỳ lúc mà phối.
anh Trung nói, Elbi có cảm giác thất vọng về hai người này.
Như đã nói, dù gì thì việc mình đi thì vẫn phải đi! Càng dấn
Và rất mến thái độ khẳng khái, giống Nguyễn Văn Trỗi của
thân hơn bình phẩm, trọng thực hơn hư mới mong lực lượng
ông Long.
đối kháng làm cán cân với ĐCS hiện thời, họ cũng có một
Thông: Lao tù cộng sản rất đáng sợ, thủ đoạn của CA càng quá trình nhất định trong các thủ đoạn chính trị. Việc còn lại
đáng sợ hơn. Đừng thất vọng với hai anh Trung, Định. Hãy là muốn trở thành kiểu mẫu nào? Một Trương Lương vào độ
suy nghĩ như vầy, phải chăng họ chỉ "thú tội" để được tự do tuổi thiếu thời bỏ công, bỏ của tìm người có sức mạnh ném
sớm để trở về đấu tranh tiếp? Mình nghĩ đấu tranh bất bạo chùy vào kiệu của Tần Thủy Hoàng hay Một Trương Lương
động thì phải tùy theo trường hợp, có khi phải cứng, có khi điềm đạm, suy tư lập kế cùng Lưu Bang đánh đổ bạo Tần ?
phải mềm. Nếu cứng quá, cộng sản giam chung thân, hoặc
Thanh Nguyên : Hoàn toàn đồng ý với anh Kế Vũ .
tử hình luôn thì làm sao đấu tranh tiếp?
Con đường mà hai người họ phải trải qua, đâu có ai tận mắt
Quốc Bình : Chặng đường của anh Lê Công Định & Nguyễn
chứng kiến những gì họ đã hy sinh, đã cho đi và chịu đựng
Tiến Trung đã đi qua rất đáng để chúng ta ngưỡng mộ. Họ
như thế nào. Mình chỉ là người ở ngoài cuộc nên rất dễ đưa
đã hy sinh rất nhiều cho phong trào Dân Chủ Việt Nam
ra nhận định về kết quả, nhưng thường đâu ai nghĩ đến
trong những năm vừa qua từ tương lai & sự nghiệp. Mọi
những nhọc nhằn đau khổ mà họ đã và đang phải chịu đựng
người trước khi phán xét một sự việc gì thì cũng phải xem
chứ.
lại cả quá trình. Mình chỉ mong mỏi tất cả mọi người phải
được Tự do ngay lập tức thôi. Mà hơn nữa, Nguyên cũng đâu thấy hai anh nói gì sai đâu,
anh Định thì bảo là 'Trong quá trình học tập ở nước ngoài,
Với những phiên tòa kiểu của cộng sản Việt Nam- người
tôi đã bị ảnh hưởng bởi tư tưởng phương Tây về dân chủ, tự
thân của bị cáo thì không được vào phòng xử chính, [còn]
do và nhân quyền."rồi thì "Tôi nhận là đã vi phạm Điều 79
những người hàng xóm của nhà Trung thì được xe đưa đón
(Bộ Luật Hình sự) điều này tức là nói VN không có dân chủ
& còn được phát cả tiền ăn trưa để vào phòng xử chính để
tự do nhân quyền gì ráo cả ! Vậy đâu có sai ! Mấy câu anh
tham dự phiên tòa-, không biết mấy anh ấy có kháng cáo
Trung nói cũng là ý đó hết mà.
để xử phúc thẩm không vậy? Dù gì thì Tiến Trung cũng đã
phải nhận một bản án 7 năm cộng với hơn 1 năm mấy đi Nguyên cũng nghĩ như anh TQTuấn là hai người họ muốn
nghĩa vụ. Coi như cái độ tuổi sung sức nhất của đời người dựa vào sự lắt léo của từ ngữ tuyên bố nhận tội để được
để cống hiến cho XH đã bị mất đi. Chúng ta vẫn phải đấu khoan hồng giảm nhẹ để sau đó tiếp tục đấu tranh, chứ ở tù
tranh đến cùng để cho Tiến Trung & những nhà bất đồng mọt gông 16 năm như bác Thức, đồng ý vô cùng bất khuất
chính kiến ở trong nước được tự do. Chúng ta phải hành làm chúng ta khâm phục, nhưng rồi thì, sẽ làm được gì sau
động ra sao để những hy sinh của những người đi trước 16 năm đây ?
không bị coi là lãng phí.
Nguyên gia nhập TH sau này, chả biết anh Trung là ai cả,
Kế Vũ : Cuộc hành trình của chúng ta chỉ mới bắt đầu! Nếu nhưng nhìn vào những gì anh đã làm thì cho dù anh có làm
nhu yếu chính trị cần phải làm thì cũng phải chịu đựng mà gì sau này đi nữa thì Nguyên vẫn thấy cảm phục anh, vì đã
làm. thành lập THTNDC, vì đã cống hiến, đã hy sinh, chỉ ra được
con đường cho những người trẻ như Nguyên.
Chắc hẳn anh Trung cũng biết suy tính thiệt / hơn trong
quyết định của mình. Làm chính trị không cần như đánh võ T.T. : không nhận tội thì đúng hơn chứ, mình có tội gì đâu

Trang 36
 Góc SINH VIÊN HỌC SINH Số 31 - Tháng 02/2010

mà nhận, có chăng đó là tội yêu nước ! những con người như anh Trung, chú Định, chú Thức và chú
Long :)
Nguyễn Việt Nam : Trung và Định đều nói rất hay, mọi
người hãy nghe kỹ lại và suy nghĩ,”Về khách quan.. tôi vi Tại sao anh chị lại không nhìn ra cái chúng ta đã đạt được mà
phạm luật”… rừng của các ông tự đặt ra…, “Tôi ân hận vì làm chỉ "focus" vào những khó khăn thử thách mà chúng ta đang
phiền đến bố mẹ và gia đình…”. Hành động trả ơn quá hiếu gặp phải ?
nghĩa với gia đình của Trung và chỉ có con đường đó là đúng
Hiện tại chính nhờ bọn "phản động" như chúng ta mà tiêu
theo hoàn cảnh hiện tại để tố cáo cái “luật rừng của các ông
biểu là những nhà dân chủ đang bị tù đày bắt bớ và khủng
đặt ra và về mặt khách quan thì tôi đương nhiên vi phạm”
bố về mặt tinh thần đã giúp cho người Việt trong và ngoài
để bảo toàn lực lượng cho đấu tranh bất bạo động lâu dài.
nước ngày càng thấy rõ ra những khuyết điểm của hệ thống
Đấy là theo cách quan Văn. Còn quan Võ như Thức và Long
chính quyền
thì thà hy sinh đến cùng không chấp nhận sự dối trá của bọn
cường quyền. Đấy là tính cách của riêng mỗi người, chúng ta Nguyễn Bảo Trâm : Nói những gì anh Định & Trung làm là
không thể chê bai ai được vì tính cách của họ. Nhưng tất cả “sai pháp luật VN” có 2 tầng nghĩa.
họ đều là những Anh Hùng của đất Việt và chúng ta phải
nghiêng mình kính trọng họ và cùng nhau tiến về phía trước -Những gì mà hai người làm thực chất là gì? đòi dân chủ
để đón mừng những người anh hùng của chúng ta trở về bằng biện pháp bất bạo động. Ai định nghĩa được "âm mưu
trong ngày vui kết đoàn, thống nhất của dân tộc Việt như dự lật đổ chính quyền nhân dân"? và "đòi dân chủ bằng biện
đoán của “Trần Đông Chấn” trƣớc năm 2020. pháp bất bạo động" là "lật đổ chính quyền nhân dân"? Không
có mối liên hệ nào. Việc nhận tội trước tòa án đâu khác gì là
Trần Quanh Minh : Chắc chắn họ bị khủng bố tinh thần rất cách nói với mọi người là buộc phải nhận tội.
mạnh, liên tục bị hù dọa vì điều 79 có thể tử hình... Nhưng
vấn đề nguy hiểm nhất là họ bị biệt giam từ ngày bị bắt, - Nếu thật sự có người định nghĩa được "âm mưu lật đổ chính
không có thông tin nào về tình hình bên ngoài thì họ chắc quyền nhân dân" (chưa hẳn đó là luật rừng như anh Thanh
rằng không có ai ở ngoài ủng hộ, đành phải tìm cách nhận tội Tú nói) thì những hành động của anh Định & Trung chỉ là
để giữ mạng sống. Còn nếu biết nhận tội cũng 7 năm, mà thực thi quyền Hiến định tự do ngôn luận và quyền tự do lập
không nhận thì cũng chỉ 8-10 năm thì chẳng ai nhận tội làm hội, vốn cao hơn những điều quy định ở BLHS. Việc Tòa án
gì. VN kiểu gì cũng kết án hai người này còn là biểu hiện của
một nền pháp lý thiếu văn hóa Hiến pháp- một yếu tố quan
Đức An : Tôi không có gì để bàn tán, nhưng tôi vẫn tin là trọng bậc nhất để có một nhà nước pháp quyền. Đồng thời,
Trung và anh Định sẽ tiếp tục sự nghiệp dân chủ với một như Nguyên nói, là biểu hiện của việc dùng pháp luật để bảo
hình thức khôn ngoan hơn. Đối với một tên tội phạm, bản án vệ độc quyền.
tù có thể là một sự chấm dứt, nhưng đối với một nhà chính
trị thì bản án tù lại là một sự khởi đầu. Mọi thứ chỉ mới bắt Đáng tiếc là phần lớn người dân VN không hiểu được những
đầu cho sự nghiệp của Tiến Trung, anh Định và những người điều đó.
khác như Đài và Công Nhân...
Connai : Thực sự em cũng hơi thất vọng về việc anh Trung Thanh Nguyên tổng hợp
và anh Định nhận tội. Theo em thì hai anh ấy khi ra tù thì có
hoạt động đấu tranh cho dân chủ cũng chỉ ở mức độ nào đó (*) BBT đăng lại các ý kiến không theo một trình tự
thôi, chắc chắn là không thể mạnh mẽ như trước nữa. nào. Các ý kiến không bị thêm hay bớt. BBT chỉ biên
Quốc Trung : Mình không có gì thất vọng. Chúng ta nghe tập lại lỗi chính tả, ngắt câu, dấu chấm câu và chữ viết
cái clip có đoạn gọi là nhận tội có gì có tội đâu. Đây là những tắt để bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt.
hành vi vi phạm luật pháp Việt Nam, trong chúng ta ai cũng
đều vi phạm luật pháp Việt Nam cả. Vì luật pháp đang có
những điều đi ngược lại với vạn vật khách quan và đi ngược
lại với lợi ích dân tộc. Chúng ta phải hiểu cách định nghĩa của
cộng sản không phải là công lý khách quan và không phù
hợp với chuẩn mực quốc tế và như thế tôi "Tự Hào" về sự
can đảm của mình và các bạn trong Tập Hợp vì dám vi phạm
luật rừng.
Cứu Nƣớc: Em cảm thấy không có gì thất vọng cả, mà trái
lại tôi lại cảm thấy hi vọng, vì qua càng nhiều những bản án
những hành động như thế của chính quyền thì người dân và
nhất là giới trẻ càng mau chóng nhận thức ra cái thực tại của
chế độ. Ai cũng im, cũng âm thầm mà làm thì làm sao có sức
ảnh hưởng rộng lớn đến mọi người dân đây ? Phải cảm ơn

Quý độc giả gần xa muốn chia sẻ với TCTN PHÍA TRƯỚC hay với các thành viên THTNDC những suy nghĩ quanh
sự kiện này xin vui lòng gửi về địa chỉ contact.phiatruoc@gmail.com hoặc thtndc@gmail.com. Các ý kiến sẽ
được tổng hợp và đăng vào số tới.
BBT TCTN PHÍA TRƯỚC

Trang 37
 KINH TẾ
Lạm Phát và Ảnh Hƣởng Lạm Phát
Trong khoảng thời gian gần
đây, nỗi lo lạm phát đang được
quan tâm nhiều khi hàng loạt
chuyên gia cùng các phương
tiện truyền thông nêu lên nỗi
quan ngại sự trở lại của lạm
phát ảnh hưởng đến nền kinh
tế.
Chỉ số tiêu dùng – CPI
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI- Consumer
Price Index) là một chỉ tiêu thống kê
tính theo phần trăm phản ảnh xu
hướng và mức độ biến động tương đối
về giá cả chung của một số lượng cố
định các loại hàng hoá dịch vụ (được
gọi là “rổ” hàng hoá). Những loại hàng
hóa này đã được chọn đại diện cho
tiêu dùng, phục vụ đời sống bình
thường của người dân qua thời gian.
Hiện tại ở Việt Nam, chỉ số này được
tính dựa trên 11 nhóm hàng hoá, dịch
vụ gồm 572 mặt hàng, tăng 78 mặt
hàng so với rổ hàng hóa kỳ trước
(2005-2009). Đây cũng đã loại bớt
những mặt hàng không còn phổ biến
và thêm vào những mặt hàng đã trở
nên phổ biến tiêu dùng hơn.
Quyền số dùng để tính CPI thời kỳ
2009-2014 cũng có sự thay đổi so với
thời kỳ 2005-2009. Nhóm giảm duy
nhất là hàng ăn và dịch vụ ăn uống,
2,92 điểm %. Trong đó, lương thực
giảm 1,68 điểm %; thực phẩm giảm
0,85 điểm %; và ăn uống ngoài gia
đình giảm 0,4 điểm %.
Việc nhóm lương thực thực phẩm bị hạ
tỉ trọng giúp cho cách tích CPI thực
hơn. Cho đến nay, CPI đã qua ba lần
được cập nhật, vào các năm 2001,
2006 và 2009.
Lạm phát là sự tăng giá liên tục của
các loại hàng hoá trong nền kinh tế,
thông thường được đo lường bằng hai
chỉ tiêu cơ bản là chỉ số giá tiêu dùng
CPI và chỉ số khử lạm phát GDP (GDP
deflator).
Kế hoạch tăng giá than kéo theo giá
điện tăng đang gây lo ngại sự tăng giá
đồng loạt của các hàng hoá phụ
thuộc. Trên thế giới, giá dầu đang ở
mức cao cũng gây lo ngại về những
Tốc độ tăng trưởng cung tiền và tín dụng trong năm 2009
tháng CPI tăng cao đầu năm 2010.
Việc tăng trưởng tín dụng 2009 lên tới
37.7% cũng gây lo ngại lạm phát là
một nguy cơ lớn. Vì thông thường, đi
sau độ trễ 5-7 tháng sau khi tăng
trưởng cung tiền cao sẽ là lạm phát đi
kèm. Và nếu đúng như quy luật, thì
CPI sẽ tăng cao nhất vào quý 2 năm
2010 .
Liệu rằng lạm phát có thực sự diễn ra
mạnh và đáng lo ngại trong thời gian
tới hay không, đó còn là một câu hỏi
đang gây đau đầu cho giới đầu tư và
là vấn đề cần được quản lý cũng như
kiểm soát chặt chẽ và linh động từ các
cấp quản lý.
Vừa đây, ngân hàng HSBC ra bản báo
cáo cảnh báo rủi ro lạm phát ở châu Á
và Việt Nam. Theo đó, HSBC đã cảnh
báo về các vấn đề thâm hụt thương
mại và lạm phát, đồng thời cho rằng,
Chính phủ Việt Nam cần nhanh chóng
thực hiện việc thắt chặt chính sách
tiền tệ và tài khóa.
Báo cáo nhận định, thâm hụt thương
mại gia tăng của Việt Nam trong bối
cảnh tăng trưởng GDP không mạnh
như trước đây đã và đang gây áp lực
lên tỷ giá đồng VND. Các nhà phân
tích của HSBC dự báo, thâm hụt
thương mại của Việt Nam trong quý
1/2010 sẽ lên tới 30,3% GDP, từ mức
18,6% GDP trong quý 4/2009, trước
khi giảm dần về mức 14,8% vào quý
4/2010.
Với sự gia tăng của giá nguyên liệu
Số 31 - Tháng 02/2010
đầu vào và giá năng lượng, thực
phẩm, báo cáo cho rằng, tốc độ lạm
phát của Việt Nam sẽ trở lại mức hai
con số vào quý 2 năm nay, thậm chí
là sớm hơn. Một nguồn rủi ro lạm phát
nữa, theo HSBC, là tốc độ tăng trưởng
tín dụng lên tới gần 40% của năm
2009.
Lạm phát năm 2009 được công bố
chính thức là 6.88% và thấp hơn mục
tiêu 7%.
Nguyên nhân tiền tệ
Chỉ tính đến tháng 10 trong năm
2009, tốc độ tăng trưởng tín dụng đã
33,29%, vượt qua mục tiêu kiểm soát
cả năm của Ngân hàng Nhà nước.
Điểm đáng chú ý là theo báo cáo hoạt
động ngành ngân hàng chín tháng đầu
năm, cũng của Ngân hàng Nhà nước,
tốc độ tăng trưởng tín dụng mới chỉ ở
mức 28%, tương đương khoảng 3%
mỗi tháng. Nhưng chỉ riêng trong
tháng 10, tốc độ tăng trưởng đã đạt
tới 5,33%.
Cho đến thời điểm cuối năm, việc
cung ứng tiền thông qua chương trình
hỗ trợ lãi suất khá cao, trên 400
nghìn tỷ được xem là nguyên nhân
chính dẫn đến việc tăng trưởng cung
tiền cũng như tăng trưởng tín dụng
vượt xa mục tiêu.
Theo đánh giá của Ngân hàng Nhà
nước Việt Nam, việc nới lỏng chính
sách tiền tệ, nhất là thực hiện cơ chế
hỗ trợ lãi suất trong năm 2009, khiến
Trang 38
 KINH TẾ
cho tổng phương tiện thanh toán và
dư nợ tín dụng đang ở mức cao, ảnh
hưởng đến việc kiểm soát lạm phát,
ổn định lãi suất trên thị trường và tình
hình có thể diễn biến phức tạp, và kéo
dài sang năm 2010 do độ trễ của tác
động chính sách tiền tệ. Tuy nhiên,
liệu việc tăng cung tiền mạnh có dẫn
trực tiếp đến lạm phát cao?
Một số chuyên gia nhận định nếu có
can thiệp để bảo đảm thanh khoản
trong thời điểm cuối năm thì tác động
lên lạm phát cũng không nhiều. Khả
năng tái lạm phát trong năm 2010
khó xảy ra. Năm 2009, tăng tín dụng
“nóng” chỉ là hệ quả tất nhiên để đáp
ứng nhu cầu vận hành bình thường
của nền kinh tế.
Quan điểm của NHNN là trong năm
2010 sẽ giảm lượng cung tiền hơn năm
2009 với mức tăng trưởng tín dụng dự
kiến chỉ 25%.
Tốc độ tăng CPI so với cùng kỳ năm trước - Nguồn: Tổng cục thống kê
Số 31 - Tháng 02/2010
CPI tăng dần
Kể từ tháng 8 năm 2009, tốc độ gia
tăng chỉ số CPI so với cùng kỳ năm
trước có xu hướng tăng lên. Sự gia
tăng này có thể lý giải do giá dầu thế
giới tăng khiến cho giá nhiên liệu trong
nước cũng tăng cao, cộng với sự gia
tăng mùa vụ của giá lương thực và
thực phẩm.
Tốc độ tăng CPI so với cùng kỳ năm
trước - Nguồn: Tổng cục thống kê
Chỉ số CPI tháng 1 năm 2010 cũng đã
được Tổng cục thống kê công bố. Theo
đó CPI tháng 1 năm 2010 tăng 1,36%
so với tháng 12 năm 2009 và tăng
7,62% so với cùng kỳ năm 2009. Đây
Do chi phí đẩy là tháng đầu tiên áp dụng cách tính
CPI mới.
Từ khoảng giữa năm 2008, giá cả
nhiều hàng hoá và năng lượng giảm Việc các mặt hàng cận Tết tăng cao,
mạnh khiến cho lạm phát cũng bắt đầu nhất là hàng ăn và các dịch vụ ăn
chững lại và tăng trưởng âm vào ba uống khiến cho CPI tháng 1 tăng lên.
tháng cuối năm. Vì khủng hoảng kinh Để tránh tình trạng giá cả tăng mạnh
và bình ổn thị trường trong nước trước
tế, hầu hết các quốc gia đều thực hiện
Tết, Nhà Nước đã đưa nhiều mặt hàng
chính sách tài khoá và tiền tệ mở
vào diện kiểm soát giá cả, đồng thời
rộng. Sỡ dĩ hiện nay các loại hàng hoá
chưa tăng mạnh trở lại là do nền kinh các chính sách bình ổn giá, hỗ trợ do-
tế thế giới chưa thật sự phục hồi. Và anh nghiệp thu mua, dự trữ hàng tết
khi phục hồi thì nền kinh tế các nước đã được triển khai nên không lo thiếu
đối mặt nguy cơ lạm phát là khó tránh hàng, tăng giá. Tuy nhiên, sau Tết thì
khỏi. các chi phí điện và năng lượng tăng lên
sẽ khiến giới chuyên gia không khỏi lo
Hiện nay trong nước, việc Tập đoàn ngại.
Than Khoáng Sản rục rịch tăng giá
than kéo theo giá điện tăng có thể gây Các chính sách có khả năng đƣợc
ra một cú sốc giá mới đối với nền kinh áp dụng cho việc kiềm chế lạm
tế. Trong khi đó, nhiều mặt hàng nhập phát
khẩu cũng đang tăng giá mạnh. Ngoài
Việc tăng trưởng nóng lượng cung tiền
ra, sự biến động tỷ giá cũng làm cho
và tín dụng tạo ra một nguy cơ lạm
việc dự báo lạm phát trở nên khó
phát cao. Nhiều bài nhận định và báo
lường.
cáo lạm phát tại Việt Nam năm 2010
có thể lên 8% và kéo theo các hậu quả
của nó. Vì lý do này, NHNN vừa qua đã
thực hiện các biện pháp kiểm soát và
siết chặt tín dụng cuối năm 2009 và
đầu 2010 có thể xem là hành động
quyết liệt nhằm đạt được mục tiêu
bình ổn vĩ mô 2010.
Việc tăng lãi suất cơ bản lên 8%, nâng
lãi suất chiết khấu và tái cấp vốn lên
7%, đồng thời áp dụng trần lãi suất
cho vay, hạn chế tín dụng ở một số
lĩnh vực không trực tiếp sản xuất hàng
hoá cho xã hội, hạn chế cung tiền
thông qua chiết khấu các giấy tờ có
giá thể hiện cho mục tiêu đó. Nhưng,
Trang 39
 KINH TẾ
đi kèm với nó là sự xuất hiện
của tình trạng căng thẳng
thanh khoản trong hệ thống
ngân hàng. Sự mất cân đối
trong trong nhu cầu vay của
doanh nghiệp và huy động
vốn của ngân hàng khiến
cho việc căng thẳng này
càng thêm trầm trọng.
Việc hạ tỉ lệ dự trữ ngoại tệ
khiến cho ngân hàng có thế
bán USD, giải quyết áp lực tỉ
giá và chênh lệch từ thị
trường chợ đen, đồng thời
hút một lượng tiền đồng về
giải quyết phần nào áp lực
thanh khoản cho hệ thống
ngân hàng. Để giải quyết, có
lẽ NHNN cần phải nới rộng
trần lãi suất huy động hoặc
tăng lãi suất cơ bản để có
thể đưa cung cầu về tín
dụng trên thị trường về mức
cân bằng hơn. Hiện tại,
NHNN cũng hạn chế mức
tăng trưởng tín dụng mục
tiêu 25% cho năm 2010.
Số 31 - Tháng 02/2010
rằng nên bỏ lãi suất cơ bản,
vì hiện tại nó đang mất dần
đi tác dụng. Hiện tại, lãi suất
cơ bản chỉ sử dụng như lãi
suất hướng dẫn của NHNN,
áp dụng cho Ngân hàng
Thương mại không có nhiều
ý nghĩa và gần như không
còn tác dụng đối với thị
trường tài chính tiền tệ khi
áp lực cung cầu có ý nghĩa
quyết định, sự cạnh tranh
giữa các ngân hàng cũng tạo
ra sự điều tiết cho thị
trường.
Nhìn tổng quan, năm 2010
là năm bản lề cho kế hoạch
năm năm tiếp theo và là
năm cuối của kế hoạch 2006
-2010. Việc ổn định vĩ mô là
cần thiết với ekip chính phủ
hiện nay. Kiểm soát lạm
phát, bình ổn thị trường, hạn
chế tín dụng, linh hoạt tỉ giá
và tăng trưởng khá đang là
mục tiêu của năm 2010.

Lãi suất năm 2009 Lãi suất năm 2009

Elbi
Đã có một số ý kiến cho

T hiêng liêng làm sao những giây phút

và vạn vật đất trời chuyển mình bước
sang năm mới !
Bát nhang bàn thờ thiên tỏa nghi ngút khói
trước hiên nhà, người lớn cung cung kính kính
vái lạy tổ tiên, cầu xin lộc phước tràn đầy, gia
đình thuận hòa, vợ chồng hạnh phúc.
Trẻ con háo hức mong ngày đến sớm để nhận
tiền lì xì !
Ngoài phố thanh niên thiếu nữ nắm tay nhau đi
chùa sớm, cầu xin trời đất tổ tiên ban tình yêu
lâu dài cho bạn trẻ.
Ảnh vô chiêu thức -zenonline (flick.com)

Lang thang giữa đất trời sau phút giao thừa,

tâm trạng buồn vui lẫn lộn, nghĩ về quá khứ
hướng về tương lai, một năm đã qua đi, còn
nhiều năm đang đợi ở Phía Trước !
và tự nhủ thầm:
‗Hãy sống cho xứng đáng !

Phút Giao Thừa

Để khi nằm xuống không hổ thẹn với Đất Trời !‘
Việt Quốc

Trang 40
 TIN VIỆT NAM
Kinh Tế bắt buộc bằng ngoại tệ đối với các
tổ chức tín dụng. Theo đó, tỷ lệ dự
Lãi suất trữ bắt buộc đối với tiền gửi bằng
Sáng ngày 26 tháng 1, Thống đốc ngoại tệ áp dụng cho các tổ chức
tín kể từ kỳ duy trì dự trữ bắt buộc
Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn
tháng 2/2010 giảm mạnh so với
Giàu xác nhận với VnEconomy về
mức hiện hành, còn 4% từ mốc 7%
việc đã ký Quyết định số 134/QĐ-
để tạo điều kiện thêm vốn cho các
NHNN giữ nguyên lãi suất cơ bản ở
tổ chức tín dụng.
mức 8% mỗi năm. Quyết định này
có hiệu lực thi hành từ ngày 1 Trái phiếu
tháng 2, 2010, và thay thế Quyết
Theo nhiều nguồn tin trong nước,
định số 3180/QĐ-NHNN ngày 25
ngày 25 tháng 1 vừa qua Việt Nam
tháng 12, 2009 của Thống đốc
đã chào bán thành công trái phiếu
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về
kỳ hạn 10 năm với lãi suất là
mức lãi suất cơ bản bằng đồng Việt
6.95% mỗi năm. Điểm đáng chú ý
Nam.
là khối lượng đăng ký mua đã lên
Về các mức lãi suất khác, ngày 26 tới 2,4 tỷ USD giá trị trái phiếu,
tháng 1, 2010, Ngân hàng Nhà vượt gấp hơn 1 lần so với khối
nước cũng đã có Thông báo số 26/ lượng chào bán. Các công ty quản
TB-NHNN. Cụ thể như sau: Lãi suất lý quỹ, quản lý tài sản đặt mua
tái cấp vốn của Ngân hàng Nhà chiếm tỷ trọng 73%, tiếp đến là các
nước đối với các tổ chức tín dụng là
công ty bảo hiểm, quỹ hưu trí
8%/năm; lãi suất tái chiết khấu của (10%)... Nhà đầu tư từ Mỹ đặt mua
chiếm 56%, tiếp theo là châu Á
(28%) và châu Âu (16%).
CPI
Theo số liệu từ Tổng Cục Thống Kê
vừa công bố ngày 26 tháng 1, chỉ
số giá tiêu dùng (CPI) cả nước
tháng 1 tăng 1,36% so với tháng
12 năm 2009, tăng 7,62% so với
cùng kỳ năm 2009. Theo Tổng cục
Thống kê, CPI tháng 1 tăng ở 10
trong 11 nhóm hàng trong rổ hàng
hóa chung với mức tăng từ 0,27 -
Ngân hàng Nhà nước đối với các tổ 2,24%. Riêng nhóm bưu chính viễn
chức tín dụng là 6%/năm; lãi suất thông giảm 0,11%.
cho vay qua đêm trong thanh toán
Trong khi hầu hết các mặt hàng rủ
điện tử liên ngân hàng và cho vay
nhau tăng giá trong tháng 1 thì cả
bù đắp thiếu hụt trong thanh toán
vàng và USD đều có một tháng
bù trừ của Ngân hàng Nhà nước đối
hiếm hoi giảm giá. Giá vàng đã
với các ngân hàng là 8%/năm.
giảm 2,94% so với tháng 12/2009.
Ngày 18 tháng 1, 2010, Ngân hàng Tuy nhiên, giá vàng vẫn tăng
Nhà nước Việt Nam có Quyết định 53,89% so với tháng 1/2009, giá
số 74/QĐ-NHNN điều chỉnh dự trữ USD giảm 0,11% so với tháng
Số 31 - Tháng 02/2010
Tin tức
Việt Nam
1/2010
12/2009 và tăng 8,96% so với
tháng 1/2009.
FDI
Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế
hoạch và Đầu tư cho biết lượng giải
ngân vốn đầu tư trực tiếp nước
ngoài (FDI) tháng một cao hơn con
số đăng ký mới. Theo báo cáo
nhanh của Cục Đầu tư nước ngoài,
vốn đầu tư thực hiện trong tháng
1/2010 đạt 400 triệu USD, bằng
133,3% so với cùng kỳ 2009. Trong
khi đó, lượng vốn đăng ký mới đạt
318 triệu USD.
Con số tuy thấp hơn nhiều so với
vốn đăng ký mới trong tháng
12/2009 (1,78 tỷ USD) nhưng theo
đánh giá của một số chuyên gia,
FDI giữ ở mức thấp trong giai đoạn
đầu năm không phải điều bất
thường. So với cùng kỳ 2009, vốn
đăng ký mới năm nay vẫn gấp 1,7
lần. Trong tổng số đăng ký tháng
này, có 285,1 triệu USD được cấp
mới và 32,9 triệu USD phục vụ cho
các kế hoạch tăng vốn của doanh
nghiệp FDI.
Xuất Nhập Khẩu
Ngày 27 tháng 1, Tổng cục thống
kê cho hay kim ngạch xuất khẩu
của cả nước trong tháng 1 ước đạt
4,9 tỉ USD, tăng 28,1% so với cùng
kỳ năm trước. Mặc dù cả xuất khẩu
và nhập khẩu đều tăng mạnh về
kim ngạch trong tháng 1 nhưng
Việt Nam vẫn nhập siêu lên đến 1,3
tỷ USD.
Có thể thấy, xuất khẩu của Việt
Nam đã tăng trưởng khá cao,
nhưng là do tháng 1/2009 rơi vào
đúng dịp Tết Âm lịch. Mặt khác, sự
tăng trưởng trên còn do giá cả của
nhiều mặt hàng xuất khẩu tháng 1
năm nay cao hơn so với tháng
1/2009. Trong khi đó, kim ngạch
nhập khẩu cả nước ước đạt 6,2 tỉ
Trang 41
 TIN VIỆT NAM Số 31 - Tháng 02/2010
USD, tăng 86,6% so với cùng kỳ Phát biểu ngay sau khi phiên tòa kết bắt hồi tháng 9 năm 2008 trong khi
năm 2009. Nhiều mặt hàng tăng về thúc, giới ngoại giao phương Tây cô đang tọa kháng tại gia, phản đối
giá trị kim ngạch như phân bón tăng bày tỏ quan ngại về án phạt đối với Trung Quốc xâm lấn chủ quyền của
các nhà dân chủ. Việt Nam. Cô giăng hai biểu ngữ
188%, thép tăng 86%, giấy tăng
yêu cầu chính phủ Hà Nội có thái độ
81%, khí hóa lỏng tăng 128%... Đại sứ Đan Mạch Peter Lysholt Han-
cứng rắn đối với việc Trung Quốc
sen, một trong những người ngồi
Như vậy, trong tháng 1, Việt Nam lấn chiếm đảo Trừơng Sa và Hoàng
theo dõi phiên xử tại Thành phố Hồ
vẫn nhập siêu bằng 26,5% so với Sa. Tuy nhiên, giới công tố rút lại
Chí Minh, nói với các nhà báo rằngz:
các lời buộc tội liên quan đến vụ này
tổng giá trị kim ngạch suất khẩu, "Đang có quan ngại lớn về cả quá
trong phiên tòa, và bản án của cô
cao hơn mức nhập siêu trung bình trình (xét xử)… Chúng tôi sẽ mạnh
Nghiên được dựa trên một việc
tối đa của cả năm nay theo kế mẽ yêu cầu chính phủ Việt Nam ân
khác.
hoạch là 20%. xá cho cả bốn người."
Các công tố viên nói rằng cô đã phỉ
Ông Kenneth Fairfax, Tổng Lãnh sự
báng quan chức nhà nước khi viết
Hoa Kỳ tại Thành phố Hồ Chí Minh
bài tố cáo họ ăn chặn tiền bồi
nói với truyền thông rằng “Mỹ quan
thường cho gia đình các ngư dân bị
ngại sâu sắc" về các vụ bắt giữ và
quân tuần duyên Trung Quốc sát hại
kết tội những người chỉ thực hiện
trong một vụ việc xảy ra hồi năm
quyền tự do ngôn luận của mình.
2007. Ngoài ra, cô Thanh Nghiên
Liên hiệp châu Âu, chính phủ Hoa còn bị buộc tội tàng trữ các tài liệu
Kỳ và một số tổ chức quốc tế đã lên chống nhà nước và trả lời phỏng
tiếng kêu gọi trả tự do cho các bị vấn của báo đài nước ngoài. AP trích
cáo. Trong một tuyên bố ra cùng lời luật sư Trần Vũ Hải cho biết bị
ngày, tổ chức tranh đấu cho nhân cáo thừa nhận các hành vi, nhưng
quyền Human Rights Watch (HRW) khẳng định tất cả những điều đó
nói vụ xử cho thấy “Việt Nam quyết không phạm pháp.
Chính trị tâm muốn cho mọi người thấy họ là
Năm 2009 vừa qua, cô Phạm Thanh
quốc gia “đàn áp nhất Á châu” và là
Các vụ án Dân Chủ Nghiên là 1 trong 37 nhân vật từ 19
“sự coi thường cam kết về nhân
quốc gia được Tổ chức Theo dõi
Sáng ngày 20 tháng 1 vừa qua, Toà quyền trong khối ASEAN.”
Nhân quyền Human Rights Watch
án Thành phố Hồ Chí Minh mở phiên
Trong khi đó, phát ngôn viên trao Giải thưởng Hellman/Hammett
toà xét xử luật sư Lê Công Định, Nguyễn Phương Nga thuộc Bộ Ngoại
dành cho các nhà văn bị đàn áp
thạc sĩ Nguyễn Tiến Trung, doanh
Giao Việt Nam cho rằng những chính trị.
nhân Trần Huỳnh Duy Thức và Lê
tuyên bố của Tây phương về phiên
Thăng Long về tội “hoạt động nhằm Đây là bản án thứ 14 trong loạt các
tòa xử người dân chủ là 'can thiệp
lật đổ chính quyền nhân dân”, theo vào công việc nội bộ.' phiên toà xét xử những nhà hoạt
điều 79 Bộ Luật Hình sự. Tòa sơ động dân chủ tại Việt Nam trong 3
thẩm Thành phố Hồ Chí Minh tuyên Sau vụ xét xử bốn nhà dân chủ tại tháng gần đây.
án từ 5 năm tới 16 năm tù giam, Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 29
thêm từ 3 đến 5 năm quản chế tại tháng 1, Toà án Thành phố Hải
Biên Giới – Chủ quyền
gia cho bốn nhân vật bất đồng chính Phòng đã mở phiên toà xét xử sơ Ngày 29 tháng 1, Bộ Xây dựng công
kiến. thẩm vụ án hình sự đối với nhà văn bố quyết định phê duyệt đồ án "Quy
bất đồng chính kiến Phạm Thanh
Phiên tòa chỉ diễn ra trong vòng Nghiên về tội"tuyên truyền chống hoạch xây dựng vùng biên giới Việt
một ngày, ngắn hơn so với dự kiến - Trung đến năm 2020". Trong đó,
Nhà nước Cộng hoà Xã hộ Chủ bảy tỉnh có đường biên giới tiếp giáp
ban đầu. Chánh án Trần Đức Sáu và
nghĩa Việt Nam", theo điểm a và Trung Quốc sẽ được quy hoạch phát
hội đồng xét xử tuyên án Luật sư Lê
điểm c, khoản 1, Điều 88 Bộ Luật triển theo hướng phát huy tiềm
Công Định 5 năm tù giam và Hình sự.
Nguyễn Tiến Trung 7 năm. Cả hai năng và nguồn lực. Các tỉnh được
đều sẽ bị quản chế tại gia thêm ba Cô Phạm Thanh Nghiên cùng với quy hoạch gồm Lai Châu, Điện Biên,
năm sau khi mãn án. Ngoài ra, do- những người bất đồng chính kiến Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng
anh nhân Lê Thăng Long và Trần khác tại Hải Phòng đã bị tòa kết Sơn và Quảng Ninh. Đồ án Quy
Huỳnh Duy Thức không nhận tội. tuyên án bốn năm tù giam cùng ban hoạch do Thủ tướng phê duyệt và
năm quản thúc tại gia trong một Bộ Xây dựng làm chủ đầu tư.
Phiên tòa kết thúc bằng việc tuyên
phiên xử kéo dài nửa ngày. Hãng
án Trần Huỳnh Duy Thức bản án thông tấn AP cho hay giới ngoại Theo đó, vùng biên giới Việt -
nặng nhất là 16 năm tù giam và 5 Trung, gồm 7 tỉnh trên, được xác
giao vàø các phóng viên phương Tây định là địa bàn chiến lược đặc biệt
năm quản chế tại gia. Lê Thăng
không được tham dự phiên toà của quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc
Long, với bản án nhẹ hơn, bị tuyên cô Thanh Nghiên.
án 5 năm tù giam và ba năm quản phòng, an ninh và đối ngoại của cả
chế. Cô Phạm Thanh Nghiên là một nhà nước. Đồ án thêm rằng các tỉnh có
báo tự do và cũng là một blogger, bị tiềm năng về nông, lâm nghiệp,

Trang 42
 TIN VIỆT NAM Số 31 - Tháng 02/2010

khoáng sản, du lịch, kinh tế cửa
khẩu và kinh tế biển. Đây là vùng
cửa ngõ phía Bắc của vùng kinh tế
trọng điểm Bắc Bộ Việt Nam và
quan hệ mật thiết về kinh tế với
các tỉnh phía Nam và Đông Nam
Trung Quốc thông qua hệ thống
các cửa khẩu.
Chiều ngày 28 tháng 1, gặp gỡ bên
lề Diễn đàn Kinh tế thế giới tại
Davos, Thụy Sỹ, lãnh đạo cấp cao
hai nước Việt - Trung thống nhất
từng bước giải quyết vấn đề Biển
Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế
và nguyên tắc ứng xử trên Biển
Đông DOC. Thủ tướng Việt Nam
Nguyễn Tấn Dũng và Phó Thủ
tướng Quốc Vụ viện Trung Quốc Lý
Khắc Cường đã cùng trao đổi các
biện pháp thúc đẩy phát triển quan
hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn
diện Việt Nam - Trung Quốc thời chúng cảnh báo vấn đề này ngày
gian tới.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng
trên các phương tiện thông tin đại
cách nghiêm trọng.
Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn, nhưng không có Bộ nào đứng
ra nhận trách nhiệm đến cùng.
Chính vì lý do này, theo Ủy ban
Khoa học Công nghệ và Môi trường,
trong nhiều công đoạn của quá
trình sản xuất, kinh doanh thực
phẩm còn có sự chồng chéo trong
quản lý nhà nước, khi xảy ra sự
việc khó xác định trách nhiệm của
các bộ liên quan.
Trước đó đã có nhiều scandal an
toàn thực phẩm nghiêm trọng như
vụ nước tương có 3-MPCD, vụ nước
mắm có chứa phân Ure, Sữa có
Melamine, hay vụ ớt bột có chứa
Rhodamine B, chất gây ung thư…và
hàng loạt bài về các chế biến, trồng
trọt rau, củ, quả, mứt Tết…

Xã Hội Sáng ngày 20 tháng 1, đề nghị H1N1

thành lập Ủy ban quốc gia về an
Trao đổi với báo chí ngày 14 tháng Từ ngày 12 tháng 1 đến ngày 20
toàn vệ sinh thực phẩm của Bộ
1 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công tháng 1, tại trường tiểu học Phả Lễ,
trưởng Y tế Nguyễn Quốc Triệu đã
thương Vũ Huy Hoàng cho biết Thủy Nguyên, Hải Phòng đã có 72
không nhận được sự đồng thuận
rằng Bộ sẽ thận trọng tính toán học sinh có hội chứng cúm. Trong
của Thường vụ Quốc hội do lo ngại
mức tăng giá than, điện theo đề 16 mẫu xét nghiệm thì có 10 ca
hiệu quả hoạt động thấp và trái với
xuất của Tập đoàn Công nghiệp dương tính H1N1. Như vậy, kể từ
hiến pháp.
Than – Khoáng sản Việt Nam và thời điểm đỉnh dịch vào tháng 8 và
Tập đoàn Điện lực Việt Nam để Hiện tại, vấn đề an toàn vệ sinh 9 năm 2009, hơn 3 tháng sau mới
trình phương án tăng giá lên Thủ thực phẩm đang có 8 bộ tham gia có thêm một ổ dịch cúm trong
tướng trong quý I năm 2010. quản lý. Theo nghị định 163 hướng trường học.
dẫn thi hành Pháp lệnh vệ sinh an
Theo Bộ trưởng, “do giá than bán toàn thực phẩm thì quản lý nhà Số liệu giảm cúm tại 15 điểm trên
cho sản xuất điện được duy trì ổn nước được phân công cho 8 bộ. toàn quốc (từ ngày 4 đến ngày
định trong thời gian khá dài nên Nghị định 79 quy định hệ thống tổ 10/1) cũng cho thấy cúm H1N1 vẫn
nếu điều chỉnh ngay theo đề xuất chức quản lý, thanh tra và kiểm lưu hành trong cộng đồng nhưng ít
của ngành than thì mức tăng sẽ nghiệm về vệ sinh an toàn thực hơn so với những tuần cao điểm
tương đối lớn, gây ảnh hưởng phẩm thì phân công cho 5 bộ là Y trước đó. Cứ 100 người đến xét
không nhỏ đến chi phí giá thành tế, Công Thương, Khoa học - Công nghiệm, sàng lọc cúm thì chỉ có 5
điện, chi phí sản xuất của toàn bộ nghệ, Tài nguyên - Môi trường, người dương tính với cúm H1N1.
nền kinh tế”. Vì vậy, Bộ Công Cho đến tháng 1 năm 2010,
thương khẳng định sẽ cùng Việt Nam đã ghi nhận tổng
Bộ Tài chính nghiên cứu, tính cộng 56 ca tử vong H1N1 tại
toán cụ thể mức tăng để đảm 24 tỉnh, thành trên cả nước.
bảo giá theo cơ chế thị trường Tại châu Á, một số nước ghi
và đặc biệt không gây ảnh nhận số ca tử vong lớn như
hưởng, xáo trộn lớn đến đời Ấn Độ hơn 1.100, Trung Quốc
sống của người dân. gần 720 ca, Australia là gần
Việc quản lý vệ sinh an toàn 200…
thực phẩm trước Tết đang là
đề tài gây nhức nhối cho xã
hội khi hàng loạt bài đăng Elbi Tổng hợp

Trang 43
 TIN QUỐC TẾ Số 31 - Tháng 01/2010

TIN QUỐC TẾ
Số Ngƣời Chết Vì Động Đất Tại
Haiti Lên Đến Hơn 200 Ngàn Quốc, phối hợp hoạt động trong
Ngƣời giai đoạn viện trợ khẩn cấp cũng
như cho giai đoạn tái thiết Haiti.
Khi trả lời phỏng vấn của báo chí,
Thủ tướng Haiti là ông Jean-Max Hội Nghị An Ninh Munich Bắt
Bellerive cho biết là trong vụ động Đầu Khai Mạc
đất cách nay ba tuần đã có hơn
Hội nghị An ninh Munich đã được
200,000 người đã thiệt mạng cùng
khai mạc vào ngày 5 tháng 2, và
khoảng nửa triệu người không có
Ngoại trưởng Trung Quốc đã đọc
nhà ở. Thủ tướng Bellerive cũng nói
diễn văn trước hội nghị. Điều này là
là tuy có nhiều công sở bị tàn phá
một dấu hiệu cho thấy cuộc họp có
truyền thống liên Đại Tây Dương đã
thay đổi và công nhận sự phát triển
và tầm quan trọng ở Á Châu. Cuộc
họp tập trung các nhà lãnh đạo và
nhân vật ngoại giao hàng đầu thế
giới tập trung vào sự quan tâm đối
với chương trình nguyên tử Iran, sự
bất ổn ở Pakistan và Afghanistan,
sự phát triển của chiếc phi cơ vận Tổng thống Malawi (Photo: flickr)

Động đất Haiti (Photo: UNDP, flickr.com)

tải A-400, chương trình bảo vệ
hàng không và không gian của 7 rằng đây là cách thế duy nhất mà
nước Âu Châu. Cuộc họp an ninh Phi Châu có thể phát triển mà
nhưng chính quyền vẫn làm chủ
hàng năm là cuộc họp chiến lược không bị Tây phương can thiệp.
được tình hình.
của Hoa Kỳ và Âu Châu để thảo Nhưng một số nước thành viên Liên
Những nạn nhân của vụ động đất luận về sự hợp tác quốc phòng, Phi như Nam Phi và Ehiopia thì nói
tại Haiti hôm nay vẫn phải tiếp tục nhưng cuộc họp lần thứ 46 năm kế hoạch này không thực dụng và
sống trong những căn lều tạm nay những nước tổ chức muốn có sẽ can thiệp vào công việc nội bộ
dựng bằng cạc-tông, giấy bồi hay sự tham dự của Trung Quốc và của từng quốc gia.
những tấm bạt ở ngoài đường. Ngoại trưởng Dương Khiết Trì đã
Hội Nghị Về Afghanistan Tại Is-
Những người vô gia cư nay đang đến tham dự cuộc họp kéo dài
tanbul
phải đối đầu với nhiều khó khăn, từ trong 3 ngày.
việc thiếu thực phẩm, nước uống Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ là
Tổng Thống Malawi Lên Làm
và phải trông chờ vào các cơ quan ông Robert Gates tham gia Hội
Chủ Tịch Liên Hiệp Phi Châu
từ thiện để sống qua ngày. nghị về Afghanistan tại Istanbul.
Tổng thống Lybia Muammar Gad-
Các tổ chức hoạt động nhân đạo và
dafi đã thất bại trong nỗ lực tìm
cứu trợ phàn nàn là số tiền huy
cách ở lại chức chủ tịch Liên Hiệp
động giúp đỡ cho Haiti lại thấp hơn
Phi Châu,sau khi các nhà lãnh đạo
so với các viện trợ dành cho các
Phi Châu chọn Tổng thống nước
nước châu Á sau trận sóng thần
Mal awi l ên th ay th ế ôn g.
năm 2004. Tuy nhiên, vấn đề chính
Một chính phủ Phi Châu thống nhất
hiện nay tại Haiti là việc phối hợp
vẫn là mục tiêu của hiến chương
các hoạt động cứu trợ quốc tế.
thành lập Khối Liên Phi và cũng
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki
được ông Gaddafi vận động, từng
Moon cho biết là cựu Tổng thống
nhận được sự ủng hộ của các nhà
Mỹ Bill Clinton đã chấp nhận làm
lãnh đạo kể cả Tổng thống Abdou-
việc với các cơ quan của Liên Hiệp Robert Gates tại Thổ Nhĩ Kỳ (Photo: AFP)
laye Wade của Senegal. Họ cho

Trang 44
 TIN QUỐC TẾ
Đây chặng dừng chân đầu tiên của
chuyến du hành Âu Châu sẽ phối
hợp những cuộc họp với các nước
đồng minh về vấn đề Afghanistan
và một số cuộc hội đàm song
phương. Ông Gates đến Thổ Nhĩ Kỳ
để dự cuộc hội đàm hằng quý với
giới chức tương nhiệm các nước
trong liên minh NATO, và Afghani-
stan sẽ là một trong những đề tài
chính. Bộ trưởng Quốc phòng các
nước sẽ được các giới chức Afghani-
stan và Tướng Stanley Mc Chrystal,
Tư lệnh lực lượng NATO tại Afghani-
stan tham gia phiên họp và điều
trần về những nỗ lực của binh sĩ các
nước thành viên để thi hành sách
lược được duyệt lại mà Tổng thống
Barack Obama đã loan báo hồi
tháng 12.
Lãnh Đạo Hãng Hàng Không
Qantas Khẳng Định Nhân Viên
Của Họ Ở Việt Nam Vô Tội
Tại Sydney, lãnh đạo hãng hàng
không Qantas Airways của Úc là ông
Alan Joyce thừa nhận đã có những
thâm hụt lớn trong ngân sách của
Jetstar Pacific, nhưng theo ông đó là
chuyện không có gì là bất thường,
trong bối cảnh mà hãng hàng không
nào cũng bị tác động bởi những biến
động giá nhiên liệu. Hãng hàng
không giá rẻ Jetstar Pacific là công
ty liên doanh với phần vốn là của
Nhà nước Việt Nam 70% và hãng
Qantas 27%. Theo lời ông Alan
Joyce, hai phó giám đốc của Jetstar
Jetstar Pacific (Photo: AFP/Ghetty Im-
Pacific là Daniela Marsilli và Tristan người Shia tại Iraq vào năm 1991
Freeman không làm điều gì sai trái và 1999.
và ông hy vọng vụ này sẽ nhanh
chóng được giải quyết. Hai nhân
viên nói trên của Qantas đã bị cấm
rời khỏi Vìệt Nam trở về Úc ngày 19
tháng 12. Trong khi đó theo báo chí
của Việt Nam, ông Lương Hoài Nam,
nguyên tổng giám đốc Jetstar Pa-
cific vừa bị bắt ngày 7 tháng giêng
vừa qua vì bị coi là thiếu trách
nhiệm trong quản lý giá mua xăng.
Trong năm 2008, Jetstar Pacific đã
bị thâm hụt một số tiền kỷ lục là
564 tỷ đồng, tương đương với gần
30 triệu đôla.
Ali Hóa Học (Photo: Reuters)
Ali Hóa Học Bị Hành Quyết
Chính phủ Iraq cho hay đã hành
quyết người em bà con, đồng thời là
tay sai khét tiếng của Saddam Hus-
sein, được biết với biệt danh Ali Hóa
học, và bị kết tội chống nhân loại.
Phát ngôn viên chính phủ Iraq nói
Hassan al-Majid đã bị hành quyết
ngày 25 tháng 1 vừa qua. Đương sự
đã bốn lần bị các tòa án Iraq tuyên
án tử hình bằng cách treo cổ. Bản
án gần đây nhất được tuyên hồi
tháng trước. Al-Majid bị kết tội đã
ra lệnh dùng hơi độc tấn công người
Kurd tại Iraq tại làng Halabja ở đông
bắc nước này vào năm 1988. Vụ tấn
công đã giết chết khoảng 5000
người Kurd, và đã trở thành vụ tấn
công sát hạt thường dân lớn nhất,
đồng thời mang lại cho Al-Majid biệt
danh Ali Hóa học. Al-Majid trước đó
đã bị xử tử hình vì đàn áp người
Kurd ở Iraq trong thập niên 1980,
giết hại hàng chục ngàn người. Al-
Majid bị hai án từ hình khác trong
vụ đàn áp các cuộc nổi dậy của
Dân Quân Angola Tấn Công Cầu
Số 31 - Tháng 01/2010
Thủ Túc Cầu Togo
Một nhóm người võ trang đã nổ
súng bắn vào chiếc xe bus đưa đội
cầu thủ Togo đến Angola để tranh
tài, làm chết người tài xế, bị thương
chín người khác, trong đó có hai cầu
thủ. Chiếc xe bus bị tấn công khi đi
vào khu vực Cabinda, là nơi thành
phần ly khai đã chống lại chính phủ
trong ba thập niên qua. Một bộ
trưởng Angola đã gọi đây là một
hành động khủng bố. Theo lời ông
Winny Dogbatse là chủ tịch ủy ban
tài trợ của đội túc cầu, vụ tấn công
diễn ra cách biên giới chỉ 10 cây số.
Mặt Trận Giải Phóng Vùng Cabinda
gọi tắt là FLEC đã thừa nhận trách
nhiệm. Vụ tấn công diễn ra trong
lúc chỉ còn 2 ngày sẽ tới cuộc đấu
giành giải vô địch túc cầu Phi Châu.
Cabinda là một vùng đất ngăn cách
với các vùng lãnh thổ khác của An-
gola bằng một dải đất hẹp thuộc
lãnh thổ Cộng Hòa Congo. Căn bản
Biểu tình ở Togo (Photo: AFP)
của cuộc xung đột là người dân ở
Cabinda cho rằng họ không được
hưởng đầy đủ quyền lợi của người
Angola sống tại các nơi khác, nguồn
lợi từ khai thác dầu hỏa quốc gia đã
không được phân phối cho họ. Cầu
thủ Thomas Dossevi nói rằng anh
không còn cảm thấy hứng thú tham
dự các trận đấu. Cầu thủ Emmanuel
Adebayor của thành phố Manchester
không bị thương, nhưng anh cũng
cảm thấy bất an sau vụ tấn công.
Tổng hợp
Trang 45
 Cộng tác viết bài cho Tạp Chí Phía Trước số 32

Tự hào Việt Nam

V ua Quang Trung Nguyễn Huệ đã từng nói: “Đánh cho sử tri nước Nam anh hùng
chi hữu chủ‖.

Năm mới đang đến, mọi người vui xuân lễ lạc để tết cổ truyền. Thiết nghĩ
chúng ta cũng nên nhân dịp đầu năm tìm về truyền thống nước Nam để từ đó thêm tự
hào khi mang trong mình dòng máu nước Việt.

Việt Nam ngày nay không còn là một chấm nhỏ trên bản đồ thế giới. Những cuộc trao
đổi văn hoá, du lịch, những đầu tư quốc tế và những hoạt động của các du học sinh đã
góp phần nâng cao hình ảnh Việt Nam trên sân khấu quốc Tế. Năm vừa qua là năm thế
giới biết đến Việt Nam với truyền thống hiếu học qua các thành công của Bộ trưởng
người Đức gốc Việt Phillips Roesler, Hạm trưởng Đoàn Bá Hùng, Thẩm phán Liên bang
Hoa Kỳ Jacqueline Nguyễn và Giáo sư Ngô Bảo Châu. Và ắt còn nhiều thành công của
người Việt khắp năm Châu mà chắc hẳn làm chúng ta không khỏi tự hào.

Các bạn có những suy nghĩ, tâm tư, và những tấm gương mà theo bạn là đáng để
chúng ta học hỏi, xin hãy chia sẽ với Tạp chí Thanh niên PHÍA TRƯỚC số 32. Tạp chí hy
vọng số 32 với chủ đề ―Tự hào Việt Nam‖
sẽ gióng lên niềm tự hào dân tộc, khơi gợi
lòng yêu nước cũng như tinh thần quật khởi
của dân tộc.

Bài vở xin gởi về:

contact.phiatruoc@gmail.com
Ảnh vô chiêu thức -zenonline (flick.com)

Hoặc xem thêm tại:

www.phiatruoc.info và
http://phiatruoc.wordpress.com
Đón xem Tạp Chí Phía Trước số 32 chủ đề

Tự hào Việt Nam

Ảnh vô chiêu thức -zenonline (flick.com)

Phát hành tháng 3/2010