R

TM HC
s PHAM I HC

________________________________

C S TM L CA HOT E^NG
DY HC DI HC
3.1. Bn cht ca hot ng dy hc
hc cho sinh vin

C ao ng - t

K h i x e m xt b n ch't ctia hoct n g d y h c, cn d a tr n

h a i m i qcian l m a n g tnb u y l t ca h o t d n g d y h c , dO

la

q u a n h g iU a h o t n g n h n th d c c a lo i n g i v i h o t

d d n g d y h c v q u a n 1( g ih a d y v h c, g ih a g i o v i n v
n g l h c tro n g h o t dng d y hc. H o t d n g d y d o g i n g
v i n d m n h n v h o t d n g lc d.o s in h v i n there h i n kh O n g
tOn ti d c l p m cO m i quan h b i n chehag v i n h a u , tro n g d o
g i n g v i n dO irg v a i trb cliti o, cOn s in h v i n g i v a i trO chi-i
d ng v tcla cc. N h vy, xem xt bn c h t cea h o t d n g d y
h c p h i xena xt c bn cli't cha lo t n g d y v h o t d n g
h q c tro n g m i qeian h nhi trn.

3.1.1. Bt ch t ca io t (ng dy
tn ti v p h t trin till x hi c n g p h i tru y n l i c lio th
li sau n h n g k in li n g lii n i d c th' li tr c sn g to v tc li
lU y d c, tc l p h i dy. Trucrc dv, v i c d y c lil d i n ra tlie o
h n h th c d y tri th c k in li n g lii m . H a y nOi n g n gn. d o l k i u
dy trao tay (cm ta y c li 'ic): ngi d y trp c ti p tru y n l i k in li
n g li m c lio n g i h c tli n g qua liot d n g c th. n o do. C h n g
li n , n g i nOng d n dv con m in h C cich bOn p h n , tr n g lU a ...
tliO n g qua h ot d n g lao dbng tr!i ru ng d n g . V i v i c tru y n

93

th kinh nghim nh th, tuy vic tip thu d dng, su sc nhng

ch l nhng kinh nghim m ngi dv thu c qua tri
nghim ch cha c thc nghim v khi qut khoa hc nn
cha tr thnla nhng tri thc c tnh ph bin. Bi v, x hi
khng ch tn ti m cn phi pht trin. Do , con ngi phi
chinh phc t nhin v chinh phc chnh bn thn mnh. T ,
xut hin hot ng nghin cu khoa hc, m sn phm l cc tri
thc khoa hc, c hnh thnh bcVi hot ng nghin cu, thc
nghim v khi qut khoa hc. y l nhiag tri thc c bn cht
khc vi nhng kinh nghim thu c qua tri nghim c nhn.
ng thi, chng c tnh ph bin v khi qut cao. V vy, vic
truyn th nhng kinh nghim ny khng th bng phong php
trao tay m phi thc hin theo quy trnh c t chc khoa hc,
c tin hnh bi hot ng chuyn bit: hot ng dy - hot
ng c mc ch, ni dung, phng php v phng tin xc
nh. Dy hc c hiu l mt hnh thc c bit ca gio dc
(ngha rng), xem nh l mt trng hp ring ca n (ca gio
dc). Dy hc l con ng c bit quan trng trong mi quan h
bin chng v phi hp vi cc con ng, cc hot ng khc
trong qu trnh gio dc thc hin cc mc tiu v nhim v
gio dc t ra. Khi tip cn bn cht ca dy v hot ng dy
khng th khng da trn nhng khi nim ca nhiu nh khoa
hc hay nhiu tc gi khi nghin cu v Tm l hc S phm hay
Tm l hc dy hc. C th cp n mt s quan nim sau v
dy v hot ng dy.
Dy hc l mt qu trnh truyn th kin thc, kinh nghim
x hi v ngh nghip cho ngi hc nhm hnh thnh v pht
trin nhn cch ni chung v nhn cch ngh nghip ni ring.
Dy hc bao hm trong n s hc v s dy gn b vi nhau,
trong s dy khng ch l s ging dy m cn l s t chc,
ch o v iu khin s hc.
94

Dy hc l mt mt ca qu trnh dv \' hc do ngi ging

vin thc hin theo ni dung, choig trinh o to nh nhcm
gip ngyi hc t c cc rnc tiu hcK tp theo tng bi hcK
hoc ton kha c. to. Hot ng dv hc}c khng ch hng n
vu cu truyn th kin thc, hnh thnh k nng, k xo v thi
ngh nghip ng n ngcdi hcK n cn g()p phn pht trin
tnh tch cc v t chc cc hot ng hcK tp ca hc vin.
mt gc khc, dy hc c xc nh nh mt n lc
gip mt con ngi hay mt nhm ngi c c hoc thay i
mt k nng, mt kin thc Vc cc V tcng. Hot ng dy ni
theo cch khc l tcO ra hay gy nh hng dn n mt s
thay ci v mt hnh vi no nh mong nrun.
Xt di gc mc ch ca dy hc th dy hc c
nh ngha l mt hot ng c th nhm tc ng n ngi
hc gip ngi hc m rng nhng kin thc cng nh pht
trin t duy.
Mt khc, cng trn bnh din ca quan nim ny th hot
ng dy c xem l hot ng c bit ca con ngi mang
mt ngha ht sc nhn vn nhm cng cp cho ngi hc
nhng c hi ngi hc c th pht trin c chiu su ln chiu
rng ca kin thc, s hiu bit cng nh nim tin vo cc gi tr.
Di gc ca hot ng tch cc th dy cng phi l hot
ng tch cc. Hot ng dy tch cc doi hi phi c mt ci nhn
h thng y ton din v tnh tch cc ca hot ng, trong
nhn mnh n v tr trung tm ca ngi hc, vic dy phi
hiig n ngi hc v htrng n s thay i ca ngi hc,
hng n vic ngi hc t khcm ph v s tch ly tri thc,
hon thin v k nng ca ngi hc.
Nh vy, c th nhn nhcn rng c kh nhiu c s tip cn v
nhn nhcn v hot ng dy. C th hiu mt cch khi qut nht
95

\' hot ng dy nh mt trong nliTng con dig hay cch thrtc

girlp sJnh 'in hon thin chinh minh thOng ua 'al trd r't dc
bit ca ngOt ging \dn. T nhCmg an nim khc nhan v hot
dng dy, cO th hiu bn cht ca hot dng dy la hot ng t
chdc d sinh vin khm pha tri thdc, nghin cu khoa hc v hinh
thnh ky nng, ky xo tiag ctng cUng nh dn dn s phat trin
v hon thin nhn cch. Theo quan nim ny, cO mt s v'n d
v bn cht ca hot dng dy Cao dng - i hc cn tp trung
nhn mnh:
Th nht, hot dng dy thc cht th hin vai trO t chc v
dnh hng cho hot dng hc tp v nghin cu khoa hc sinh
vin. Tlc t cho thy cO th ni ch cO thut ng t chc mi nOi
tht r v vai trO dng ngha nht v khai qut nht ca hot dng
dy cUng nh nhng nhim v v yu cu di vi ngi dy
trong qu trinh thc thi hot dng dy. T chc, hiu theo ngha
don gin la chun b v sp xp nhng diu kin c lin quan d
ngi thc hin s tin hnh nhm dt nhng kt qu cao nht,
dy, trn binh'din cUa hot dng dy hc, t chc cUa ngi
ging vin s th hin nhng yu cu sau dy:
Mt la, xc nh minh khOng phi la nhn vt trung tm
hay ngi thc hin chU cht nhng hot dng din ra trong khi
dy hc.
Hal la, t't c nhng hot dng din ra trn lp hc, ging vin
s dOng vai tr la ngi thit k, ngi by tri hay ngi chU tr
m khOng phi la ngi thc hin mt ccl cl dng.
Ba la, ngi ging vin khi thc hin vai trO t chc ngha la
s nhCmg vai chinh v cc hot dng CO' bn nh't cho sinh vin
sao cho hc thc hin mt cch ch dng v khm pha ti da d
dt dc nhng kt qu cn thit nh mong di.

96

)' l, ngri ging vin ng vai tr t chc ngha l hot

ng chun b, sp xp cc iu kin hc, u dc thc thi trn
mt chui trc tng tc: thy - trh, hot dng dy - hot dng
hc m trong d sinh vin s la ngri lin tc "cOng pha" cc
thch thc hay cc b n cn khm pha d sinh vin khm pha v
phat trin.
Nm la, t chc theo ngha tch cc cUa ngi dy ngha la
phat huy ti da s "by tr" hay s "sp xp" theo h ^ g m ca
chinh minh d sinh vin s tham gia mt cch tch cc nht nhm
dt dc nhng kt qu nh d kin trn binh din tng th ca
nha t chc.
Su la, t chc ngi ging vin cn th hin vai tr ca mt
trng ti, ca mt ngi dng vin, ca ngCri c vn, ca nha
tham vn chuyn nghip hay thm chi cUa mt thnh vin trong
nhOm lp. Tt c nhng vai trO ny s dc la chn v dc dm
bo sao cho tht s thch nghi. iu ny s to diu kin kin tt
nht d mi mt sinh vin s cm nhn dc s t ch ca minh,
phat huy ti da vai tr ca minh. Ngc li, mi ging vin cng
s y thUc dc vai tr cUa minh tht s thch ng trong tng
trmg h ^ c th trn c s dO s to diu kin d sinh vin phat
huy ht ni lc ca chinh miirh nhm tch lu tri thc v hnh
thnh ky nng mt cch hiu qu. nht.
By la, ging vin cUng vi vai tr t chc s dm nhn thm
vai trO ca ngi gim st. Trong nhiu trCmg hp khc nhau,
kch bn dc giao hn cho nhn vt chinh - sinh vin nhrmg nh
t chUc m c th l ging vin s gim st d h tr khi cn thit
hay thm chi la gim st qu trinh thc hin cUng nh tun th
nhmg yu cu. c bn d cO nhng tc dng kp thi, kp lUc.
Ging vin bc Cao dng - Di hc ngoi nhim v t chc
thi vai trO nh hng cUa h di vi vic khm pha v lnh hi tri
97

thc mi, nh hng d sinh vin t dt ra vn d v gii nyl

vn d theo phng php nghin c khoa hc l nt trch
nhim khng th tch ri vi cng tc ging dy. Thc t da ch ra
rng nim dam m, yu thch cng tc nghin cu khoa hc sinh
vin phn ln dc nuOi dng bi la nhit huyt v lOng nhit
thnh t thy c. Ging vin khng ch dn thun giUp sinh vin
hiu dc gi tr cUa vic nghin cu khoa hc, khi dy nim
dam m nghin cu sinh vin bng nhUng tri thc, bng nhng
kt qu nghin cu ca bn thn dc lng ghp vo bi hc, m
thc tin sng dng khm ph tri thUc ca cc nha khoa hc m
trn ht la khi gi cho sinh vin nhng tng d h c th trin
khai thnh nhng d ti nghin cu phu hp vi nng lc ca bn
thn. Vai tr nh h ^ g sinh vin trong vic tim kim v khai
pha nhng chn ly mi lm cho vai tr ch do ca ngi dy
trong vic t chUc hot dng dy khc v cht do vi gio vin
cc cp di. Nu nh trng Trung hc, tc dng chii do ca
ngi gio vin la ch t chc, diu khin ngi hc nm chn
ly ph thng, c bn d dc phat hin v bc du dn dn tip
xUc vi hot dng nghin cUu trinh thp vi hnh thUc gin
dn thi trng di hc, tc dng ch do ca ging vin la giUp
cho sinh vin hon thnh dc hot dng nhn thc cO tinh cht
nghin cu, trong d bao hm c hot dng thc s nghin cu
khoa hc tim ra chn ly mi di v nhn loi.
T chUc v nh hng cho hot dng hc tp v nghin cu
khoa hc sinh vin bao hm c vic hng cho sinh vin bit
cch hc v h<^g dn, kch thch sinh vin t hc. Vic h ^ g
dn sinh vin phong php tim ti tri thUc m nhn loi da pht
hin thc cht chinh l qu trinh hng dn ngi hc nhng cch
thUc hay con d<^g chung ca vic khm pha tri thc. Sinh vin
nu c kh nng t hc s giUp h cO nhng thanh cOng c v cc
thao tc rt dc bit d tch lUy tri thc theo thi gian. Nhu cu
98

tc! ly tri thCrc s dn dn tn^ ln nn sinh vin ht minh \' "

ht siVc t khm ph nhig tri thLfr, tio c hi d th hin chinh
minh. T d, sinh vin s khng hi Idng vi kiu th dng nm
nhr.mg tri thdc hin h ^ i do ng(i dy nang dn m dn dn thi
t hc s tr thnh mt yu cu quan trng d dm bo s
thch rhag trong cuc sOng cUng nh thch ng vi tin b x hi...
Thrt dn, cng cn phn tch s khm ph ca sinh vin trong
quan nim mi v bn cht cha hot dng dy hin nay. co th
nOi rng theo yu cu ca hot dng dy hin di thi sinh vin
khng phi dc "rt" tri thc hay dc ging gii theo kiu mt
chiu hoc rp khun bng s hiu bit cUa ging vin. Khm pha
ca sinh vin trong hot dng dy m "ngi ch" ca nO la ging
vin s phi thc hin yu cu ti quan trng l thit k nO thnh
nhkmg kch bn dy mu sc, nhng bi ton vUa sbrc, nhng hot
dng hp dn d thch thUc s khm pha ca ngi hc sao cho
dy ngi hc dn mt trng thi ca s n nc tim hiu, thch
thd khm ph v kht khao tim dp n... LUc by gi s khm
pha ca sinh vin s giUp h tim ra dc nhng kt qu ca t
duy m do chinh la nhmg sn phm mairg dm cht tinh thn
trong dy v hc... Nhng sn phm tim dc ca s khm ph
y chinh l. tri thc, k nng v k xo turmg ihag... c th
dc xem l nhng gi tr dc bit trong hnh dng khm pha cUa
sinh vin. Nhng sn phm y, khng la ci mi di vi ngi
dy m thc s l ci mi di VI ngi hc v nO chinh l nhUng
hiu bit mi, nhng ky nng mi v nhUiag ky xo cao mUc
tng ctng sau mt thi gian rn luyn.
CO th nhn thy, thOng qua hot dng dy v bng s
khm pha ca sinh vin, diu d dng nhn ra d la s hiu bit
cha h s gia tng. Song song vi vic in nang nl.ng liiu bit
thl sinh vin s hnh thnh nhUng ky nng tng ng. Nhng
99

k nng ny cng khng phi c truyn th hay hng dn

bng con ng cm tay ch vic m phi c thc hin bng
con ng khm ph. S tri nghim nhng tnh hung, s thc
hin nhng thao tc, s lp li ca nhng hnh ng... dn dn
s hnh thnh nhng k nng mi gip cho sinh vin thc
hin mt cng vic hay mt nhim v no nhm t c
kt qu cao. Nhng k nng ny s c chnh ngi hc khm
ph bng s n lc ca chnh mnh v cng chnh trn c s ,
sinh vin s tip tc khm ph ra nhng yu cu ca tng k
nng v vn dng trong thc t.
Bn cnh , sinh vin cn khng ngng khm ph hon
thin tip nhng k nng y ca chnh mnh v tch cc mt cch
ti a chuyn nhng k nng y thnh k xo tng ng.
Nhng k xo cng ch c hnh thnh khi chnh ngi hc
khm ph ra c nhng b quyt c trung, tm ra c nhng
i hi rt c th, gii quyt c nhng h thng bin php rn
luyn mt cch hiu qu... Vic lm ny th hin s mnh m ca
ch v s kht khao chinh phc ca nhng ngi bit khm ph
v thch khm ph. Hot ng dy s phi thc hin c yu cu
kch thch sinh vin khm ph bng cch khoi gi nhng mong
mi v thit tha chinh phc ca mnh thng qua vic pht huy cao
tnh tch cc nhn thc ca chnh mnh.
Mc tiu cui cng ca hot ng dy l pht trin v hon
thin nhn cch cho sinh vin, gip h c y tay ngh, bn
lnh v s t tin bc vo hnh trnh sng nghip ca bn thn.
Bi v vic nm chc nhng kin thc vn khng cho mt nhn
cch hon thin m i hi con ngi cn phi c nhng gi tr
sng v nhng k nng sng tng ng. Mt khc, nhng k nng
v k xo s gip cho sinh vin d dng thc hin c mc tiu
hon thin chih mnh cng nh vng tin bc vo cuc sng.
100

Bn cnh , nu ch c kin thc h v tri thc m con ngi khng

c nhng chun mc v o c th cng khng thc s
sng tt. Chnh v vy, vic tham gia vo hot ng dy hc ca
gio vin th sinh vin khng ch khm ph tri thc hay k nng
m mc tiu cui cng vn l hon thin mnh tt nht.
Tm li, bn cht ca hot ng dy ca ging vin l hot
ng t chc sinh vin khm ph tri thc, nghin cu khoa
hc v hnh thnh k nng, k xo ttcmg ng cng nh dn n
s pht trin v hon thin nhn cch nhm chun b cho ngh
nghip tttcmg lai.
3.1.2. Bn cht ca hot ng hc
Con ngi mun tn ti v pht trin cn phi c kh nng
thch ng V'i s thay i ca mi trng sng. Do con ngi
phi tip thu kinh nghim v chuyn ha nhng kiri nghim x
hi thnh kinh nghim ca ring mnh. T ngn xa, con ngi
c nhiu phong thc hc khc nhau: hc ngu nhin, hc kt
hp, hc tp. Tuv nhin, khng phi phong thc hc no cng
mang li hiu qu. ng thi cng tht nguy him khi ngi hc
hc theo kiu m mm, t tm ti m khng c s hng dn,
khng t chc, khng mc ch r rng. Do , vic hc thu
c kt qu tt p, c mc dch r rng th vic hc phi c
trin khai bi mt hot ng c th: hot ng hc. y l hot
ng c th v ch c ngcVi, n nhm tha mn mt nhu cu
nht nh, c kch thch bi ng c hc v c thc hin bi
mt hot ng chuyn bit: c ni dung, phng php, phng
tin ring. Bn cnh , nhng tri thc ngi hc thu c qua
hot ng hc l nhng tri thc khoa hc c loi ngi thc
np-him v khi qut ha thnh nhmg chn l ph bin Ngy
nay, x hi cng hin i, khoa hc cng pht trin th vic hc tp
101

ciia con ngi cng dOng vai tr uyt nh trong s phat trii
ca c nhn v x hi. c a nhn no khOng hc tp tcrc la dang t
bc li, la tt hu. Hc, theo ngha rig nh't, dc hiu la u
trinh co bn ca s phat trin nhn cch trong hot dng cUa con
ngCri, la s lnh hi nhng "sc mnh bn cht ngi" d dc
di tng ha trong cc sn phm ca hot dng con ngt. la
hot dng phn nh nhng mt nht nh ca hin thc khch
quan vo thUc ngCri hc. Tuy nhin, n ch yu hng nguCri
hc vo lnh hi nhUng chn ly d dc loi nguCri phat hin
nhung chUng li l mi di vi h.
Nhiu nh nghin ci^i cho rng khi d cp dn "s hc" m
chua phi l vic di hc hay hot dng hc thi nO tn ti c con
nguCri v con vt. NO dc xem l phuong thc d sinh vt hay
con vt v c con ngi c kh nng thch Ung vi nhtog diu
kin xung quanh v mi truCmg sng thOng qua dO con nguCri s
tn ti, sinh sng v phat trin.
Thu na, s hc con nguCyi v c con vt dc dc trung bOi
hai du hiu co bn:
Mt la, hc la qu trinh tuong tc gia c th v di tumg.
Ngha l dy c s tc dng qua li, tng Ung giUa cc kch
thch tu bn ngoi vi cc phn ling dp li ca co th. Dy cng
dc xem la diu kin cn ca vic hc. Nu ch cO s tc dng
ca cc yu t bn ngoi m khOng cO s phn Ung ca c th thi
s hc cUng khng din ra v nhu vy, s tng tc dch thc giUa
co th vi mi trng la co s cho s hc din ra.
Hai la, h qu ca s tuong tc dn dn s bin di bn vUng
v nhn thUc, thi hay hnh vi ca c th. NOi cch khc, s
tucmg tc ny phi to ra c th mt kinh nghim mOi hay la s
n luyn v cUng c nO nu d c. Dy cUng la dc im lm cho
s tmg tc trong s hc mang mt ngha dc bit v khc vt
102

cc s toTg tc gin i hay STJ tOTg tc mang tinh t nhin v

mang tinh sinh l thng th'y trong f>i sng hng ngy.
Trn c s dO, hot dng hc dc nh ngha ban du nhu la
qu trinh tng tc gia c th vi di trrmg, kt qu l dn dn
s bin i bn vng v nhn tlc^ thi hay hnh vi ca c th
db [14, tr. 54].
Hot dng hc cUa sinl vin li cO nhUng nt dc do so vi
hot dng hc ca nguCh hc trung hc v hot dng nhn thUc
ca cc nha khoa hc. C th la trong hot dng hc tp, h khng
ch dn thun tip thu ci mi di vi bn thn minh rUt ra t kho
tng hiu bit chung cUa nhn loi m cOn tip thu mt cch sng
to nhUng ky nng c bn v n.gh nghip tng tai. Diu ny, yu
cu sinh vin luOn phi ch dng tim ti, khm pha v gii quyt
nhng vn d do chinh bn thn minh dt ra ch khng hon ton
ph thuc vo s "cm cuOTg b li" ca nguCh thy. Hot dng
hc ca sinh vin la mt hot dng nhn thUc dc do mang tinh
cht nghin m thng qua d sinh vin ch yu thay di
chinh bn thn mnb v ngy cng cO nng lc h i trong ho.t
dng tch cc nhn thUc v ci bin hin thc khch quan.
Xt v bn cht ca hot dng hc theo quan im hin di l
hot dng khrn pha cUa ngi hc nhm lnh hi nhng tri thUc,
k nng v k xo [24]. Nhu vy, xt theo nhiu quan im khc
nhau, bn cht ca hot dng hc cUa sinh vin cO th durc phn
tch nhu sau:
ThU nht, hot dng hc la hot dng nhn thUc dc do
mang tinh cht nghin cu. Trong qu trinh hc tp tr ^ g Di
hc, mi sinh vin phi t minh chim lnh h thng tri thUc, ky
nng, phi n,m vng nhng c s cUa ngh nghip tng lai
trinh Cao dng hoc Di hc v cO tim nng vn ln thch
ng vi nhng yu cu trc mt v lu di do thc tin x hi v
103

cch mng khoa hc, cng ngh dt ra. dt drc diu d, kh

tin hnh hot dng hc tp D hc, ngi sinh vin khng th
ch c nng lc nhn thc thng thCmg m cn tin hnh hot
dng nhn thdc mang tinh cht nghin trn c s kh nng t
duy dc lp, sng to phat trin mc cao. Diu d cO ngha l
di vai tr ch do cUa thy, sinh vin khOng nm mt cch my
mc nhng chn ly c sn m h cO kh nng tip nhn nhng
chn ly do vi c ph phn, c th khng nh, ph nh, hoi
nghi khoa hc, lt ngc vn d, do su hoc m rng... Nh
vy, bn cnh nhim v nhn thc dc ci mi di vi bn thn,
sinh vin cn bt du thc s tham gia tim kim ci mi di vi
nhn loi mt cch va sc. V th, hot dng nghin cu khoa
hc di vo qu trinh hc tp Di hc v tn ti nh l mt b
phn hu c ca qu trinh d. Hot dng nghin cu khoa hc
ny giUp sinh vin tng bc tp vn dng nhng tri thc khoa
hc, phng php lun khoa hc, nhng p h i g php nghin
cu, t tu dng, rn luyn nhng phm cht, tc phong ca nh
nghin cu nhm gp phn gii quyt mt cch khoa hc nhng
vn d do thc tin x hi, thc tin cuc sng, thc tin ngh
nghip d ra.
Th hai, vic hc tp ca sinh vin thc cht l qu trinh lnh
hi nhng tri thc, hnh thnh nhng ky nng v ky xo dp Ung
vi ngh nghip v pht trin bn thn trong tng lai. Sinh vin
trong hot dng dy hc, h phi hon thnh nhim v ch yu l
tip thu mt cch sng to, cO ph phn trinh cao nhng hiu
bit v nhng ky nng c bn v ngh nghip tng lai. Ni mt
cch khc, h phi phn du nm dc c s ca ngh nghip m
h cn dm nhim sau khi tt nghip d.i hc vi t cch la ngi
cn b khoa hc, ky thut, ngi cn b qun ly, nghip v c
trinh cao. Nhng tri thc m h tch lUy l h thng nhng tri
thc c bn, c s ca chuyn ngnh, tri thc chuyn ngnh v h
104

thng nhng k nng, k xo tong i'mg \' mt ngnh khoa hc,

k thut, vn ha nht nh. Thc cht ca qu trnh tch ly v
chnh l qu trnh lnh hi v tin dn n s t lnh hi. Khi tham
gia vo tng hot ng, khm ph tmg nt tht trong bi hc,
sinh vin s nm vng nhng kinh nghim n cha trong tmg
hot ng dy hc. Vic thc hin tmg hot ng nh quan st
thao tc, nhn nhng hnh mu v tri nghim bng nhng tr
chi hay nhng hot ng thi ua trong tmg tnh hung trong
dy hot ng t chc ca ging vin bng hot ng dy s gp
phn hnh thnh nhng k nng cho sinh vin. Nhng k nng
ban u s c din ra di dng nm vng cc thao tc v sau
khi m hnh thao tc c hot ha trong suy ngh hay
nhn thc ca sinh vin th k nng chnh thc c hnh thnh.
Khi k nng hnh thnh n mt trnh m sinh vin khng cn
phi huy ng thc kim tra cc thao tc hay t n trnh
t ng ha th cc k xo tng crng c hnh thnh. iu ny
s to iu kin cho sinh vin t n mt mc mi trong vic tin
hnh cc thao tc. Vi hiu qu cao, vi t li mc phi v vi s
nh nhng ca vn ng v c tr tu, sinh vin c s thay i
hot ng thc hnh khi nhng ky xo thc s hin din.
Tm li, bn cht ca hot ng hc ca sinh vin l hot
ng nhn thc c o mang tnh cht nghin cihi. Hot ng
nhn thc mang tnh cht nghin cu ny c th din ra nhiu
mc khc nhau nhng iu c bn nht l ngi hc s nhn ra
c s ho hng khi c tm hiu, gii quyt v nghin cu vn
c t chc thng qua vai tr nh hng ca ging vin. Kt
qu mang tnh c o nht trong hot ng hc ny chnh l tri
thc, k nng, k xo hcVng n sinh vin nhm to iu kin
cho ngi hc pht trin v hon thin chnh mnh.

105

Ni khc di, hot dig hc cha sinh ln J hot dng khm

ph tri thdc khoa hc mang tinh h thng, Jlnh hi mt cch khi
nt cc k nng, k xo v bc du nghin clVu khoa hc d
phat trin bn thn tr thnh lc lng lao dng tri thhc.
3.1.3. Mi quan h gia hot ng dy v hc
CO th nOi gia hot dng dy v hot dng hc cO mi quan
h cht ch v mt thit vi nhau. Hot dng dy v lot dng
hc khng tl tch ri khi chUng cUng tn ti trong mt chnh th.
Hot dng hc s phi tr li cUng mt lUc hng lot nhng cu
hi lhu: hc ci g, hc ca ai... Dng thi, hot dng dy cUng s
nhn lnh nhUiag cu hi tuong t cUng dy thch thUc: dy ai,
dy ci g, dy nhu th bo, dy lm sao d hc tt... Tt c nhUng
minh chUng y cho thy mi lin kt clt ch mang tinh tig tc
rt mt thit. ChUng gn bo hu c vi nhau. S tn ti v pht
trin ca mt ny quy nh s tn ti v phat trin ca mt kia.
CO th khng nh, hot dng dy s lm nn tng d hot
dng hc dc din ra mt cch thun li v hiu qu. Nhng
nghin cu cho thy ngi hc s hc nhu th no, khi ngi dy
s dy nhu tl y hay nhn cch hc ca ngi hc cO th hiu
dc cch dy ca ngi dy. Hot dng dy klng th tcl d ^
dc minh ra khi hot dng hc v hot dng dy hng dn mc
dch su xa nht la cng hin mi gi tr, mi s du tu ca minh
cho lot dng hc din ra hiu qu, cho ngi lc hng dn
nhng hot dng ly thu v mang tinh khoa hc cao ...
V phn minh, hot dng lc s da trn nn tng ca hot
dng dy v tlot du b hot dng dy chi phi mt phn. Tuy
nhin, hot dng dy m ging vin tin hnh khOng th "l lUng"
v chU quan m phi da vo sinh vin m dc bit l hot dng
hc ca sinh vin. Hot dng lc khi d hinh thnh s tuoiag tc
li vi hot dng dy lm cho hot dng dy cUng nuong theo,
tlm chi hot dng dy s dc diu clnh d hiag dn nhUng
106

thay i tch circ

hnh...

to ra sir tir.m tc t!'i:h cc, hiu ! sou

N ay khi phia tch v iiiOi Liau li giCra hot dng hc v

hot dng dy cdug khOug th tcli roi khOl ui quan h gia
ngi dy v ngi hc. S tcmg tc song hnh ny dc v .1
nh cp dOi "song ca" mang tinh dng bo '] ngCri dy ch dy
t!c s tt khi Ig<^ hc h(.)c tp tcli cc v tu),'t vCri v lagc Ji
ngi hc s pht huy ti da kh nng cUng nh tinh tch cc cUa
minh nu nk ngi dv th hin diing 'ai trO kch thch, t chc,
hO tr khi cn thit, gc d liOn nhn cOch, ngi ging vin u
t cho bi gidng cUa nanh tht sOng dig V' hp dn thi sinh vin
cng cm nhn dc sc mnti cUa minh khi tham gia. Khi cc
hot dng cUa ngi dy cng phong phu v cng ly thd, ngi
lc cng b cun vo th' gii tri thc, vn ht minh d lnh hi
nhUiag diu tlaU v dc ging vin daia kt t chc. Ngay c trong
lUc lot dng cUng vi sinh vin, ging vin s cm nhn minh
sc so hn khi hiu hn v li, cOm th'y minh tiiah t hi troiag
vai trO ca nh t chc. Hay thm chi nhng lUc cing tr tlanh
nt thnh vin trong nlaOm cng hot dng vi siiala vin cUa
chinh minh, ging vin s maiag- li clio chinh minh nhUiag laguOn
cm xUc bt tn v mi m hoia bao giht.
Mi lin l gia ging viOn \ sinh viOn cOn dc phn tcla
sir tOc dig qua li tcla cc. Nhtfng gl sinli 'in tp nhn gidng
'in trong lot dng lc khOng chi l tri tlc, khOng cl 10 ky
nng ngh nghip m cOn him tho Ia. chinh la nhn ccl,
tlaOi quen, kinla ngliim, b mt do dc, nil ng gi tr xa hi. Bn
cnli do, klii dy hc cho sinli ilOn, clinli ngi giOng V'in cm
nhn dc li clinli qu kl ca mlnli, nh hng cuc sng
hlii ti niang tnli thc tlOn \' tlicli ng hn cOng nhir hng On
mt tng lai hp \ him.
107

Mt chng trinh dy hc, mt k hoch dy hc mun thc '

hin c hiu qu hay khng khOng nhUiag da vo hot dng hc
m cn da vo hot dng dy. Vic t chdc dy hc ca ging
vin hiu qu, vic hc tp ca sinh vin tch cc s dem dn s
dng diu v chc chn rng nhUng mc tiu dt ra trong dy hc
s dc hon thnh. S gn kt giUa hot dng dy v hot dng
hc khOng ch tri di mc tiu m cn c ni dung, p h ^ g
php, hnh thUc t chUc, phng tin v kt qu cui cUng nhu s
nh gi. S tng tc ny cng n khp thi s hc s dc din ra
dUng dng hng nht di s t chUc ca hot dng dy d
nhim v ca tng hot dng cUng nh nhim v chung cUa dy
hc dc thc thi mt cch xut sc.
Nh vy, nu bn cht cUa hot dng dy dc tu trung s
t chUc ca ngi dy thi ngi hc d li la s khm pha. Gia
hot dng hc v hot dng dy du hng dn vic lnh hi
nhmg tri thc, k nng, ky xo nhm mc dch su xa la to ra s
phat trin v hon thin nhn cch ca ngi hc. S tng dng
gia hot dng dy v hot dng hc xt v bn cht la c cUng
mc dch la h^ag vo lm thay di nguCri hc. Mt khc, cUng
chinh s dng diu gia ngcn hc v ngi dy hay ni khc hon
la hot dng dy v hot dng hc d la s tng thch hay n
kh<^ gia hot dng t chc v tham gia, gia t chc v khm
pha, gia thit k v thc thi... S tuong tc ny cng hiu qu thi
kt qu cUa tng hot dng cUng nh ca hot dng dy hc s
dt dn mc cao nht.
3.2. C s tm l ca vic t chc hot ng hc ca
sinh vn v hot ng dy ca gng vn

Kha cnh tm ly ca vic t chc hot dng hc v hot dng

dng dy cO y ngha ht sc quan trng di vi s thnh cng ca
dy hc. Vic phn tch nhng c s tm ly ca vic t chdc hot
lOS

ng htiC ca sinh . \' hot dng d\' cLia ging vin s ch rc)
nhdng nn tng khoa hc ctia 'i('c t cluVc cc hot dng ny sao
cho tht s hiu qu. co th n! lng du vic phn tch din ra
gOc nhn no thi mong mi ln nli't vn l vic tim ra nhdmg cch
thc t chc dy hc nhm phat trin siiali vin mt cch ton din
\' dc do. D u dy l mt s yu tO cn durc chh y dc bit m
trong mt vi thp k qua trong Tm hc v "dy hc phat
trin" d xc nh:
3.2.1. Hot ng hc ca sinh vin l mt qu trinh nhn thc
Mc tiu ca dy lc la thng qua hot dng hc - mt hot
dng nhn thUc dc do mang tinh ch't nghin cu, lm cho sinh
vin lnh hi dc nhng kinh nghim x hi m loi ng ^ d
tcla lUy dc nhm hnh thnh ky nng, ky xo ngh nghip.
Hot dng hay qu trinh nhn thc - hc tp bc gio dc
ngl nghip cO nhng dc im chU yu sau: Qu trinh nhn thc
la qu trinh phn nh cc hin tng thc tin nhrmg khng phi
la phn nh tt c mi hin tng m l phn nh mt cch tch
cc v cln lc. Ch nhiag g lin quan dn nhu cu, hng thu,
dn lot dng hin ti v s phat trin tmg lai ngh nghip ca
sinh vin mi dc chn lc ' phn nh. Quy lut nhn thc ca
loi ngCri da dc V. I. Lnin nu ln trong cOng thc ni ting:
"T trc quan sinh dng dn t duy tru tng, ri t t duy trhu
tng tr v thc tin...". Con dCmg bin chdng ca s nhn
thc chn ly, nh vy bao gm hai giai on, do l giai on cm
tinh v giai on ly tinh. Tuy nhin, trong s nhn thc - hc tp
ca sinh vin khOng ch l nhn thitc nhng diu m nhn loi d
bit, tUc l nhng diu mi m ch di vi chinh bn thn h m
h bc du khm ph dc chn mi cho nhn loi thng qua
vic "tp dxrYt" nghin cih. khoa hc. ia ng Irru dy l
hot dng nhn thdc ca sinh vin khOng cn phi din ra theo
nh trinh t v thi gian m loi ngCri v cc nh khoa hc d
109

nhn thc ra chn ! . Ty thc vo c din ni dun h:c

tp, kh nng v di kin hc tp thrrc m sinh vin c th thcrc
hin hot ng nhn thc - hc tp di tU' c th dn trru tng
hay ngc li t tru tcmg dn c th.
Nhng cOng trinh nghin cu v tm ly hc d xc minh
rng s pht trin ca cc thao tc t duy c bn dc thc hin
theo hai phng hiag: Th nh't, khc phc tinh khOng dng
du trong s phat trin phn tch v tng hp v xc lp s
tng ng gia chdng vi nhau. Th hai, nng cao trinh phat
trin ca mi thao tc do. Nhng hinh thc phn tclr tl thin
dc thay th bng nhmg hnh thc phn tch phn ha tinh vi
hn v s tng h ^ mt chiu, tng phn nhng ch cho s
tng hcrp nhiu mt dy dU ln. sinh vin nhng bin di y
khOng din ra cing mt lUc trn tt c cc mt hc tp cc b.
mn trong nha trCmg. Vic ging vin da d ti mi m v ni
dung v mc phc tp c th h thp mc phn tch v
tng hp. Tuy nhin, nhng nghin cu cUng cho thy mt xu
th nht nh d l trinh hot dng t duy phn tch - tng
hp sinh vin cc lp trn dc nng cao hn. Trinh phn
tch v tng hp cn bc l ra dc tinh ca n h to g khai ut ha
v tru tng ha ca sinh vin m h thCmg gp trong qu
trinh tip thu kin thc khi phi hnh thnh cho h nhUng khai
nim trong mt lnh vc khoa hc no dO.
Trong hot dng dy hc lm th no d to ra nhng diu
kin thun li nht cho vic hnh thnh sinh vin nhng khai
qut dUng dn v ngn nga nhng khi qut ha sai lm? Trc
ht iu cO ngha quan trng l lm bin thin nhng du h.iu
khng bn cht ca ti liu nghin cu, dng thCri gi khOng d
nhng du hiu bn cht. S bin thin ti liu hc tp cn cO th
hon ton hiu nghim khi sinh vin khng nhng nhn thdc
dc rng mt du hiu no do khng phi la du hiu tt yu \
c nh m cn t minh c th plt biu, din t bng li l
110

nguyn tc ca si.r bin thin \' nCu ln c tinh ca nhng du

hiu khOng bn cb't. cn ch ing sir khai ut ha cb lin quan
cht ch vi u trinh trai tuning hac' s trLru tt^g ha. S trru
tirnag ha nht thit c liai nt: 'hi'r nht, nbu bt nhthag du hiu
bn cht ra khi nhng d'u hiu khac v nghin crhi chdng, diu
ny dc gi la s tru t g hba tch cc. Th hai, loi tr nhng
du hiu khOng bn cht, diu ny dirc gi l s tru tirmg ha
tiu cc. Hai mt ny khng tl tch ri nhau dc, nhimg rt cO
th mt ny hay mt kia ni ln hng du. Trong u trinh t chc
hot dng dy hc cho sinh vin cn tinh dn tinh hinh sau dy,
d l cc yu cu, nhim v cO nhig mc kh khn hon ton
khc nhau di vi sinh vin tiv theo loi tru tng ha m sinh
vin phi vn dng. Nu do la s trim tirng ha cO lin h vi s
khai ut ha v c dn dn sir hnh thnh khai nim (s trim
tmg ha s cp) thi nhim v cO ni dung c th s rt d dng
di vi sinh vin. Nhimg nu sinh vin gp phi loi trim tng
hOa th hai, khi cn tim ra mt nguyn tc d bit trong nhng
diu kin ca mt nhim v mi (s trim tng ha thii cp) thi
lUc do loi yu cu, nhim v trtm hrmg hn s la vn d rt d
vi sinh vin. Tc gi E. A. Flesne cho rng nguyn nhn tm ly
ca nhng kh khn ca ngi hc chirh la s cn thit phi
chuyn V ngh tr mt phng din khc, t c th sang tru
tng, s cn thit phi t n'inh trru tt.mg ha, tim thy ci trUu
tutmg trong ci c th, ci chung trog ci ribng [11].
Sinh vin ch thc s nm vi'rng kin thc trong diu kin cO
s tc dng qua li gia qu trinh c th v trim tumg cUa hot
dng t duy, m c s sinh l ca hot dng ny la s tc dng
qua li ciia hai h thng tin hiu. Chinh v vy, d hnh thnh mt
khai quat cO gia tr dv di' VP rnt ;; no cho sinh vin
khOng nhng cn dn nhng kin thc thuyt m cn c dn
cng tc thc hnl. Hot dng hc tp sinh vin s tin b ln
111

theo hai phirong hng c bn v ngc chi nhau: mt mt,

nhmg kin thUc tip thu s phhc tp ha !n do chUng mi
ngy mt nhi thm ln v do chUng dc da vo h thng
nhng kin thUc mi v dc vn dng d gii quyt nhCmg
nhim v ngy cng phc tp. Mt khc, bn thn qu trinh vn
dng kin thc don gin ha di do s t dng ha, s hnh thnh
nhng ky xo khi thc hin nhng dng tc no dO, m khOng cn
nh dn nhUng quy tc tuOTg ng vi chUng. Khi d cp dn hin
tng t dng ha d hnh thnh nhng k nng v ky xo cho
sinh vin cn dc bit chu dn nhng hnh dng hc tp dc
thc hin khng cn nh dn quy tc lm co s cho hnh dng.
Tc gi p. A. Sevarep cO phn tch loi hnh dng ny, pht hin
ra co ch ca chUng, gi ch Ung l nhng hnh dng dUng quy tc
v chUng minh ngun gc khc nhau ca chUng. Trong mt s
trCmg hp, con ngi hnh dng ph hp vi quy tc mc dU
khng bit v cUng khOng th din t quy tc d thnh li dc.
Trong nhng trng h ^ khc, con ngi hnh dng m khOng
nh dn quy tc v d nhiu ln gii quyt nhng nhim v khc
nhau da vo quy tc d [11]. Lun im ny cho thy rng kin
thc v quy tc la co s d sinh vin gii quyt v kim tra vn d.
D hnh thnh nhUng bin php hp ly ca hot dng hc dOi
hi sinh vin phi c kin thc v bin php v c kinh nghim
dc lp vn dng n d gii quyt nhng nhim v khc nhau,
dy phi ni dn c mt tp hp nhng bin php, dn s rn
luyn mt h thng phc tp nhng ky nng s dng cc bin
php do vo cOng tc hc tp dc lp. Theo ngha rng, diu ny
cO ngha l k nng t chc nhng qu trinh tm ly ca bn thn.
Sinh vin khi da nm vng ky nng ny s tr thnh khng nhng
l khch th ca vic dy hc, m cn la ch th diu chinh hot
dng hc tp ca bn thn, kha cnh ny, cn nhn mnh dn
vic hnh thnh sinh vin hnh thc dc bit ca y thUc v bn
112

thn - thc bn thn v hc tp, rn luyn cho sinh vin mt

phong cch c bit ca hoat ng tr tu, th hin khng nhng
trong lnh vc nhng qu trnh t CLIV, m cn biu hin c trong
nhCmg c im ca ch, tnh cch, tinh cm.
Vic nm vng nhng bin php tri gic c t chc i hi rn
luyn cho sinh vin k nng bt tri gic ca mnh phi phc tng
mt nhim v xc nh, la chn nlTig yu t bn cht nht, tp
hp chng thnh nhm theo mt cch nht nh. Bn cnh ,
sinh vin phi c k nng vn dng linh hot nhng biu tng,
k nng ti hin hnh tng nhm mc ch i su vo ngha
ca vn , kh nng bin ha hnh tng, xo trn chng bng
tng tng, k nng t vn v bc u tm kim chn l
mi... Bn v vic pht trin phong php ghi nh hp l cho
sinh vin, c th cp n nhng quan im ca cc tc gi A.
A. Xmiecnop, L. V. Zancop, p .1. Zintsenco khi nhn mnh tm
quan trng ca vic to ra phiag hng cho s ghi nh v ng
dng nhng phng php khc nhau trong vic gia cng ti liu
mt cch tch cc v mt ngha nh tp hp nhng ci ging
nhau, vch ra nhng mc ta [11].
Hot

ng hc tp ca sinh vin l mt qu trnh nhn thc.

V vv, trong dy hc i hc, ging vin cn ch n cc quy
lut ca hot ng nhn thc nh: quy lut cm gic, quv lut tri
gic; cc thao tc t duy, cc cch sng to hnh nh ca tng
tng, quy lut nh - qun vn dng chng vo dy hc mt
cch hiu qu nht.
T nhng quan im trn c th i ti mt kt lun rng hot
ng hc tp ca sinh vin l mt qu trnh nhn thc. V vy,
trong hot ng dy hc Cao ng - i hc, ging vin cn ch
n cc quy lut ca hot ng nhn thc nh quy lut cm
gic, quy lut tri gic, cc thao tc t duy, cc cch sng to hnh
113

nh mi ca tng tmg/ quy lut ca tri nh d vn dng chUng

vo dy hc mt cch hiu qu. Trong hot dng dy v lot
dng hc thi ly thuyt v thc tin dOng vai tr quan trqng trong
mi quan h bin chrtng vi nhau. Vic t chc thc hnh nht
nh cho sinh vin, t chc nhng thao tc tri tu vn dng kin
thc d tip thu chUng d dc nhiu nh tm ly hc dua ra nhu
mt nguyn tc quan trng nht quyt nh kt qu hc tp. Bn
cnh dO, sinh vin mun nm vng bin php, ging vin mun
t chUc ging dy mt cch hiu qu thi khOng phi ch hnh
thnh thao tc tu duy tuong Ung cho sinh vin m cOn cn xy
dng thUc sn sng v cO dng c, tc la c nhu cu vn dng
thao tc do nhu mt phng php hnh dng.
3.2.2. Hot ng dy v hc khng cht bao gm cc qu trinh
mang tinh cht nhn thc m cn mang tinh chtgiao tp
Giao tip l qu trinh tc dng qua li, trao di thOng tin, nh
hng ln nhau, nhn bit ln nhau gia hai ch th giao tip.
Giao tip thuCmg tham gia vo hot dng thc tin ca con ngi
nh lao dng, vui chi v c hot dng hc tp... dm bo cho s
tc dng, tham gia vo qu trinh thc hin v kim tra hot dng
ca con ngi. l qu trinh thit lp mi quan h da chiu gia
mt ngi vi mt ngi hoc vi nhiu nguCri xung quanh, lin
quan dn s truyn dt thng dip v s dp ng vi s truyn
dt y, l qu trinh qua d con ng<^ phat v nhn thOng tin, suy
ngh, cO y kin v thi d c dc s thOng cm v hnh dng
tin ti vic chia s m qua d thOng dip dp ng dc xut hin.
Giao tip la qu trinh ni, nghe v tr li d chUng ta cO th hiu
v phn ng vi nhau tri qua nhiu mc , tU thp dn cao, tU
s e d b ngoi dn vic bc l nhng tinh cm su kin bn trong.
V phng din nhn thc, giao tip la mt qu trinh m con
ngi y thc dc mc dch, ni dung v nhng phuong tin cn
114

tTit d dt kt qu khi tip xik vi ngi khc. T c s d, giau

tip din ra di dng trao thOng tin, lu tng, tinh cm, th
gidi quan, nhu cu... cUa cc ch th tham gia vo qu trinh giao
tip. Qua d, mi c nhn t hon thin minh v hOa nhp vo x
hl trong qu trinh giao tip 23, tr. 14]. Trong hot dng hc tp,
siih vin tip thu khOng ch bng tu duv m cOn bng c cm xUc
na. S ch y, say m, xUc dng du chim t nht mt na nhng
diu kin ca nhn thUc. Giao tip giUa ging vin v sinh vin
trong hot dng dy hc cO nh hng rt mnh dn dng co hc
tp, ti s hnh thnh thi hc tp ca sinh vin. Giao tip l
con dCmg khc bn cnh hot dng d hnh thnh nhn cch cho
sinh vin.
Hot dng dy hc chU yu l s giao tip gia ging vin v
sinh vin, trong d ging vin la ngi t chc, diu khin qu
trinh gio dc trong nl trng dc gi la chU th giao tip vi
ngha chung nht. Sinh vin la ngi lnh hi tri thc khoa hc, ky
nng, ky xo ngh nghip do ging vin truyn dt cho. Vi y
ngha ny, sinh vin la khch th trong hot dng giao tip s
phm. Tuy nhin, d gio dc, dy hc dt kt qu cao, chUng ta
khOng th xem sinh vin la khch th th dng, m h thc s la
mt ch th c thUc, hot dng tch cc d dOn nhn tri thUc
khoa hc cUa ging vin. Qu trinh giao tip trong hot dng dy
hc bao gm s giao tip gia ging 'vin v sinh vin, gia sinh
vin vi sinh vin, hay nOi cch khc do la gia chU th v khch
th, gia chU th giao tip v chti th tip nhn, gia ch th v
chU th. Cc tip xUc tm ly m ging vn cn to ra cho sinh vin
la tip cn dc tm t: xy dimg khOng khi tm ly thun li la to
cho sinh vin cO dc tm ly thoi mi khi chun b tip thu
nhng tri thc mi, sinh vin khOng b Uc ch khi phi tip nhn
thOng tin t ging vin: cc qu trinh tm ly khc 0 dy dc hiu
la tri tng t^mg, kch thch tri nho, s t duy v hot dng cUa
115

tri gic. T cc vn trn ta thy rng giao tip l iu kin m

bo hot ng dy hc m mc ch ca qu trnh giao tip nv l
nhm truyn t vn sng, kinh nghim, nhng tri thc khoa hc,
k nng, k xo, thi quen ngh nghip, xy dng v pht trin
nhn cch ton din sinh vin.
Hot ng gio dc ch din ra trong nh trng, trong
ch yu l s giao tip gia ngi dy v ngi hc. Giao tip c
v tr quan trng trong cu trc nng lc s phm ca ngi gio
vin, l phong tin thc hin cc nhim v ging dy, gio dc
v pht trin. Giao tip c xem l phng tin quan trng hng
u phc v cng vic ging dy, l iu kin x hi - tm l bo
m qu trnh gio dc, l phng thc t chc cc mi quan h
qua li gia thy v tr. Nh c giao tip gia ngi dy v ngi
hc, ngi hc vi ngi hc m hot ng dy hc c th c t
chc, iu kin, phi hp nhp nhng c th hot ng cng
nhau t c mc tiu hc tp ra. Giao tip trong hot
ng dy hc l mt khu quan trng trong qu trnh hnh thnh
nhn cch, pht trin tnh tch cc nhn thc v x hi ca ngi
hc trong qu trnh hnh thnh tp th hc sinh. Ging vin say
sa vi b mn mnh dy, t nh trong quan h vi sinh vin, gip
kp thi sinh vin trong hc tp, th hin tnh khch quan trong
nh gi, thi ca ging vin tch cc v thn thin, bn lnh
trong ng x v ngh nghip... u nh hng n kt qu hc
tp ca sinh vin. S kho lo s phm trong tip xc s lm tng
hiu qu dy hc.
Tm li, giao tip trong hot ng dy hc l mt hnh thc
ca giao tip s phm, l s tip xc gia ngi dy v ngi
hc nhm truyn t v lnh hi nhng tri thc khoa hc, vn
sng, kinh nghim, k nng, k xo, ngh nghip, xy dng v
pht trin nhn cch ton din ngi hc. Giao tip trong hot
116

n^ dv hc th hin y chc nng v vai tr ca giao tip

nc'i chung. N va tha mn nhu cu nhn thc, nhu cu tnh cm
v truyn t kinh nghim ca con ngi, thc hin c chc
nng t chc, iu khin, phi hcrp hnh ng trong hot ng
dcy v hc, c vai tr iu khin v iu chnh hnh vi ca sinh
vin trong qu trnh lnh hi tri thc, gip cho c ngi dy v
ngcVi hc c th nhn thc v nh gi ln nhau. Trn ht, nh c
hot ng giao tip m hot ng dy hc t c mc ch ca
mnh l gio dc v pht trin nhn cch cho sih vin mt cch
ton din.
3.2.3. ng c v nhng yu t kch thch hot ng hc ca
sinh vin
Nhng c im ca ng co sinh vin, thi ca h i vi
hc tp, nhng hng th nhn thc ca h u c nh hng trc
tip n hiu qu ca hot ng hc tp. Nhng ng c hc tp
c khi gi u c c s sinh l l hin tng m I. p. Pavlov
gi l s cng c, coi n l iu kin cn thit cho vic to thnh
nhng mi quan h tm thi. Trong nhng gi hc no m t duy
tch cc c kch thch th cng s xut hin thi tch cc i
vi hc tp, s hnh thnh hng th nhn thc.
ng c hc tp ca sinh vin c hin thn i tng ca
hot ng hc, tc l nhng tri thc k nng, k xo, thi , gi
tr, chun mc... m dy hc v gio dc s a li cho h.
Nghin cu v ng c hc tp, ta tm thy cc l lun nghin cu
t cc nh tm l hc Nga nh L. I. Bozovik, A. N. Leontiev, A. K.
Markova... Nhiu nh Tm l hc u khng nh: hot ng hc
tp ca ngi hc c thc y bi nhiu ng c. Nhng ng
co ny to thnh cu trc xc nh c th bc ca cc kch thch,
trong c mt s ng c l ch o, c bn, mt s ng c
khc l ph, l th yu.
117

Trn c s nghin cu nhiu nm, A. N. Leontiev nu ln

cu trc v m ca hot ng bao gm cc thnh t v mi lin h
gia cc thnh t ny. S cu trc v m ca hot ng c
m t nh sau:
Dng cc hot ng
Ch.th

Khch th

Hot ng

ng c

Hnh ng

Mc ch

Phng tin, iu kin

Thao tc
Sn phm

S cu trc v m ca hot ng
Theo s cu trc trn th ng c hc tp l mt b phn
khng th thiu v hn na, n gn nh l ngun gc ca cu trc
hot ng. ng c hc tp gip ch th xc nh nhng mc
ch v phng tin ri c nhng thao tc, hnh ng cho
ng. N l ng lc v l nh hng cho hot ng hc tp din
ra v i ng hng. Thiu ng c th hot ng hc tp khng
th din ra c. C riiu loi ng c v mi loi s c vai tr
nht nh trong hot ng hc tp ca con ngi. Di gc ca
Tm l hc hot ng, ng c hc tp c phn thnh hai loi:
- ng c hon thin tri thc:
ng c hon thin tri thc l mong mun khao kht chim
lnh, m rng tri thc, say m vi vic hc tp..., bn thn tri thc
v phong php chim lnh tri thc c sc hp dn, li cun hc
sinh. Ngi c ng c ny lun n lc ch, khc phc tr ngi
t bn ngoi t nguyn vng bn trong. Hot ng hc tp
c thc y bi ng c hon thin tri thc thng khng cha
118

ng xung dt bn trong. C th c nhng kh khn trong qu'

trinh hc hi dOi hi phi cO Jc chi d khc phc, nhng l
khc phc cc tr ngi bn ngoai ch khOng hng vo du tranh
vi chinh bn thn. Do do, ch th ca hot dng hc khOng c
nhng cng thng tm l. Hot dng hc tp dc thUc dy bi
dng co ny dc cho l ti u trong lnh vc s phm.
- Dng c quan h x hi:
Dng c quan h x hi trong hc tp th hin im ngi
hc hc tp bi s li cun hp dn ca cc yu t khc nh: dp
ng mong dyi ca cha m, cn cO bng cp v li ch tong lai,
lOng hiu danh hay s khm phc ca bn be,... dy la nlang mi
quan h x hi c nhn dc hin thn di tng hc. Di tng
dch thc cUa hot dng hc tp ch l phong tin d dt mc
tiu c bn khc. Hot dng hc tp dc thUc dy bi dng c
quan h x hi mc no dO mang tinh cng bc, cO nhng
l-c chng di nhau. V th n gn lin vi s cng thng tm ly,
dOi hi phi du tranh vi chinh bn thn, ngi hc d vi phm
ni quy, l l vic hc...
ThOng th ^ g thi c hai loi dng c ny cUng dc hnh
thnh ngi hc v dc sp xp theo th bc. Trong nhng
diu kin nht nh ca vic dy v hpc thi mt trong hai loi
dng c s ni ln chim vi tr iru th trung s sp xp theo th
bc ca h thng dng c. Theo nghin cu ca A. N. Gheboxo,
vic hnh thnh dng c hc tp cCia sinh vin ph thuc vo mt
sv'utsau:
- thUc v mc dch gn v mc dch xa ca hot dng
hc tp.
- Nm vUng y nglra l ua v g}'a llic tin cUa cc tri
thUc do sinh vin lnh hi.
119

- N dung mi ca nhUng tai liu v thng tin khua hc dut.c

trinh by.
- Tinh cht hp dn, s xdc cm cUa thOng tin.
- Tinh ngh nghip dc th hin r trong ti liu dc
trinh by.
- La chn dc nhng bi tp phu hp, gy dc nhng
hon c'nh cO vn d, to dc cc mu thun trong u trinh
dy hc.
- T h ^ g xuyn duy tri dc khOng khi tm ly nhn thUc
trong hot dng hc tp [19].
Nh vy, dng c hc tp ca sinh vin khng c sn hay t
pht, m dc hnh thnh dn dn trong qu trinh hc tp ca
sinh vin di s t chc, h ^ g dn ca ging vin. D hnh
thnh dng c hc tp cho sinh vin, ging vin cn lm cho vic
hc ca sinh vin tr thnh nhu cu khng th thiu thOng qua t
chc bi ging, s dng phng php dy hc... sao cho kch
thlch dc tinh tch cc, to hng thu cho sinh vin. Dng c ni
chung v dng c hc tp ni ring th ^ g lin h mt thit ti
hng thu cUa mi sinh vin. Nh c hng thu m dng c ngy
cng mnh m. V th vai tr ca hng thu trong hc tp rt ln.
Trong hc tp chng nhng cn cO dng c dUng dn m cOn phi
cO hng thU bn vng thi sinh vin mi c th tip thu tri thc
hiu qu nht.
Nhng diu kin kch thch sinh vin hc tp tch cc thi c
kha nhiu v dc d cp kh chi tit nhng ni dung sau. Tuy
nhin, dy cn phn bit nhng hnh thc kch thch trc tip v
gin tip. Vic nh gi kin thUc l yu t kch thch trc tip, sc
mnh kch thch ca n da vo vic sinh vin bit kt qu hc
tp. kha cnh ny cn lu y vic nh gi phi dp ng dUng
120

vu cu tm ly su plm ! '>khng s c tc dig trhi

ngc li, tc l hiu qu tiu CLK'. Yii th kch thch hot ng hc
tp sinh vin cOn l s ti-.r nh gi, nh ch lihn quan vi vic kim
tra thumg xuyn nhng thao tc trr duy cha bn thn ' vi s
hu bit xem kt qu thu duc t!'()ng quh trinh gii qu^'t la dUng
hay sai. V th, hc nh gia kht qu hpc tp chia sinh vin phi la
nh gi qu trinh m dc bit la nh gi gia ky bao gi chng
km theo s dng vin v khuyn klch. Dy chinh la s la chn
an ton v hiu qu trong phutmg thhrc do to tin ch cc
truCmg i hc hin nay. Khc vi vic t nh gi thng dc
tin hnh ngay sau khi hnh dng d hon thnh v nh dc
dng d cUng c nhng hnh dng do, phn ln nhmg hnh thc
kch thch khc du lin quan 'n kinh nghim trc d ca sinh
vin, hoc vi dng c d cO sinh vin hoc vi nhng hng thu
nhn thUc d hnh thnh h, hoc cui cUng ngay chinh nhng
kin thUc m sinh vin da lnh hi dt.rc v tr thnh cUa ring ca
c nhn sinh vin cUng tc dng nh mt dng kch thch hc tp
h. L dOTg nhin, sinh vin s d dng lnh hi tt nhUng vn
d cO lin quan dn kinh nghim sng cr'ia h, hoc sinh vin xc
nhn kinh nghim d, ngc li cO th mu thun vi nO. TruCmg
hp thU hai ny sinh vin s ny sinh nhu cu gii quyt mu
thun do bng cch da vo kin thrrc mi [11]. T do cho thy
rng khOng phi ch c kinh nghim sng cra c nhn mi cO sUc
kch thch m c kinh nghim rng ri v thc tin x hi na.
NhUng sinh vin trong hot dig hpc tp cng hiu r dc
ngha thit thc, gi tr x hi cUa nhUng kin thUc da linh hi thi
h cng c cru th trong vic lnh hi kin thUc, hinh thnh ky
nng, ky xo. NOi cch khc, tinh tch crrc nhn thUc dc kch
thch v nng cao khi sinh vn nh gi dUns gi tri v tm quan
trng cUa tri thUc gn lin vi ngh nghip cUa minh trong t ^ g
lai. Diu ny cho thy cn khuyn khch sinh vin tri nghim vi

121

cc sng, tang c<^g .lc tim hiu ngh nghip, thc hnh nhn
thc v ngh hay thc tp ngh nghip s dem dn cho sinh, vin
nhCmg cm xc mi m v nhng hng th tht su sc v bn
cht trong hc tp.
TOm li, vic phat trin dng co hc tp nhu l kch thch bn
trong nhm thdc dy sinh vin tham gia hc tp mt cch tch cc
v vic phat trin hUng thu nhn thUc din ra ngay trong qu
trinh nhn thUc l nhng vn d dc bit quan trng tc dng dn
cht lmg v hiu qu ca hot dng dy v hot dng hc.
3.2.4. T chc hot ng hc v hot ng dy gn lin vi c
im tm l v hot ng ch o ca sinh vin
Mi mt la tui khc nhau du c nhng dc im tm ly
ni bt, chu s chi phi ca hot dng ch do v t chc hot
dng dy hc khOng tch ri rrhng yu t ny. Sinh vin l mt
nhOm x hi dc bit, dang tip thu nhng kin thUc, ky nng
chuyn mn cc trng Cao dng. Di hc d chun b cho hot
dng ngh nghip sau khi ra truCmg. dy, chUng ti quan tm
dn sinh vin, nhng ngi c hot dng ch do la hc tp d
tip thu kin thc, ky nng, ky xo ngh nghip mt cch chuyn
bit cc truCmg Cao dng. Di hc. Mt trong nhng dc im
tm ly quan trng nht la tui thanh nin - sinh vin l s phat
trin t thc. Nh c t thc phat trin, ^inh vin c nhng
hiu bit, thi , cO kh nng nh gi bn thn d ch dng
diu chnh s phat trin bn thn theo h<^g ph hp vi xu th
x hi. Chng hn, sinh vin dang hc cc truCmg Cao dng. Di
hc S phm, h nhn thc rO rng v nhng nng lc, phm cht
ca.minh, mc phu h ^ ca nhng dc im d vi yu cu
ca ngh nghip. Qua do, h s xc nh r rng mc tiu hc tp,
rn luyn v th hin bng hnh dng hc tp hng ngy trong
gi ln lp, thc tp ngh hay nghin cu khoa hc. Nh kh nng
22

t nh gi pht trin m sinh vihn ch th nhln nhn, xem xt

nng lc hc tp ca minh, ht qu hqc tp cao hay thp ph
thuc o thhrc, thai , vo phuoig phap lc tp ca h. sinh
vin bc du hnh thnh th gicri quan d nhn nhn, nh gi
v'n d cuc sng, hc tp, sinh hoqt hng ngy. Sinh vin la
nhmg tri thrtc tng lai, cc em shm ny sinh nhu cu, khat
vng thnh dt. Hc tp Di hc la CO hi tt d sinh vin dc
tri nghim bn thn, v th, sinh vien rt tlch khm pha, tim ti
ci mOl, dng then, h thch bc l nhemg th mnh ca bn thn,
thch hc hi, trau di, trang b vn sng, hiu bit cho minh, dm
di mt vi th thch d khng nh minh. Mt dc im tm ly
ni bt na la tui ny la tinh cm n nh ca sinh vin, trong
do phi d cp dn tinh cm ngh nghip - mt dng lc giUp h
hc tp mt cch chm ch, sng to, khi h thc s yu thch v
dam m vi ngh la chn. Chinh vi vy, t chc hot dng dy
hc cho sinh vin cn chu y dn nhUaag dc im tm ly in hinh
ny d gip h lnh hi tri thc mt ccl tch cc nht, phat huy
nhng th mnh ni bt mi c nhn sinh vin d hnh thnh
nhng ky nng tng ng cho hot ng ngh nghip sau ny.
Khc vi ngCh hc Trung hc, bn cnh hot dng ch do la
hc tp, lnh hi tri thUc ca thy, ngirm sinh vin cOn phi c
nhim v t hc, t nghin cUu trn c scVt duy dc lp. v bn
cht, qu trinh hc tp cUa sinh vin bc Di hc la qu trinh
nhn thUc cO tinh nghin cUu. G. A. Kelly, nha Tm ly hc xut sc
th k XX, nhn nhn mi con ngi la mt nha khoa hc, luOn
luOn c gng hiu, ly gii, d on, kim sot th gii cc s kin
d c th tc dng qua li cO hiu qu vi chdng. Cch thUc nhn
thUc th gii ca con ngi ging ht nh cch thUc nhn thc ca
nha khoa hc. Mgi trng thnh, l c xu h^ag hc thOng qua
gii quyt cc vn d, h ch dng xy dng kin thc cho bn
thn bng cch to cc biu tng ca chinh h v nhng diu cn
123

hc, la chn thng tin m h nln thy la thch hp, din gii
thng tin trn c s kin thc v nhu cu hin cO ca hc) (Prawat
v Ploden, 1994) 49]. Chinh nhng l do ny cho php khng
nh, v mt Tm ly hc dy hc, t chUc dy hc mang tinh cht
nghin ciVii la phU hp hon c di vOi sinh vin.
Ngi hc Di hc c nhig dc im dc trmg la: h l
nhng ngCri trng thnh c v th cht, tm ly v nhn thc. Do
d, h phi dc di x nh ngi ln trong mi hot dng. Sinh
vin la ngi d c nh hng v ngh nghip gn vi nhu cu
v Iyi ch cUa h. Vy nn dy hc lm sao d kch thch dc
nguyn vng hng nghip ca h. Sinh vin hon ton cO kh
nng t hc tp, nghin cu, tuy nlain kh nng do dc phat
huy th no cOn ph thuc vo nhiu yu t trong do cO cch dv
ca gio vin. Theo quan nim ca UNESCO sn phm Di hc
trong thi di ngy nay phi cO nng lc tri tu, cO kh nng sng
to v thch img. co kh nng hnh dng d c th lp nghip, cO
nng lc t hc, t nghin cu d cO th hc thCmg xuyn v phi
cO nng lc quc t nh ngoi ng, vn ha ton cu d cO kh
nng hi nhp. D dp ng dc nhng yu cu trn thl sinh vin
phi c cch hc chU dng, kh nng t lc tim kim, x ly thng
tin v khat khao sng to.
Do quy lut pht trin khOng dng du v mt tm ly, do
nhng diu kin, hon cnh sng v cch thc gio dc khc
nhau, khOng phi bt c sinh vin no cUng dc pht trin ti
u, chn mui trong suy ngh v hnh dng cn hn ch.
Chinh v vy, t chc hot dng dy hc cho sinh vin cn bo
dm tt nht yu cu c bit ha dy hc, phu hp vi tc ,
nhp hc tp ca tng ngi hc. Mi ngi hc dt ra v
gii' quyt cc vn d trong kh nng ca minh, vi tc v
nhp phU hp nht vi minh. Dng thi cUng cn bo dm
mt s nh gi khch quan nht nhng tin b ca mi sinh
vin trong hot dng hc tp.
124

1 !1 cu dc im ! l ' si!l 'ii trong qu trlnli

nhn thhrc, khOng nhng c! filial plt hin ra nhUng tinh ch't
rihng l thuc v sinh vin mt chn phi v.ich ra dc tinh crla mi.
tuoiag qua.n giUa nhUng tinh ch't khc nliau v nn ly s dc
o in hinh ca phong thi tm l chung ca sinh vin. Nhim
v phat trin ton din sinh viCi \' nng cao hiu qu cCia \'ic
ging dy ch c th duc ti'n 11! da trn nhUng quy lut
chung cha hc tp cng nhu c im v tm ly lUa tui ny.
3.3. C c yu cu tm ly trong vic tch cc ha hot
ng nhn thc v hc tp ca sinh vin

3.3.1.

ha hot ng nhn thirc v hc tp ciia sinh

vin gn lin vi pht trin ng c v hirng thii, tinh t
gidc liQC tp
T C I C t c

Phuang php dy hc tcli cc lu^ng ti vic hot dng hOa,

tch cpc hOa hot dng nhn thc ca ngui hc, ngha l tp
trung vo pht huy tinh tch cc cUa nguCr hc chu khOng phi l
tp truiag vo pht huy tinh tch crrc ca ngui dy. Tuy nhin, d
tcla cc hOa hot dng nhn thUc va hc tp ca sinh vin thi
ging hn phi n lc nhiu so vi dy theo phumag phap tl
dng. Tinh tcla cc nhn thhrc v hc tp cUa sinh vin dc trung
khat vng hiu bit, c gng v tri tu v c ngh lc cao trong qu
trinh chim linh tri thUc. Ngun gOc cha tinh tch cc trong hot
dng bt nguOn tu dng co hoqt dhng. Chinh v vy, vic tch cc
ha hot dng nhn thc va lc tp cha sinh vin ch thc s hiu
qu tu vic hnh thnh dng co hpc tp. Qu trinh ny cOn b b
ng thi gio dc chua lm dirc cOng vic giUp nguCri hc tr
thnh nhng nguoi t chh v cO th thc hin duc cc k hoch
chng nhu mong mun cha ban thn va x hi. TruOc dy, sin.h
vin tluCg duc gio dc chung chung vi nhUiag dng co to lOia
v cao c m thiu tinh hrig dng, thiu tinh thc tin. Chinh
nlig dng co mo h, kin tlUc chung chung v klc bit vOi
125

thc t lm clio h cha t tin d th hin cc dng c thtc sir

v chinh dng ca minh. Diu ny, khin cho khng t sinh vin
cOn rt r vi s la chn ca minh, v con dng minh s di
trong tmg lai, v kin thc mnla dang drc tp tlau. Ging vin
sr dng nhdng tri nghim v cuc sng d quan tm, h^ag dn
v thUc dy d dng co nhn thdc ca mi sinh vin. Sinh vin
nn dc cc ging vin khuyn khcla d xc nh mc tu phn
du, dc ging vin h tr d vch k hoch v giUp d trong
qu trinh thc hin.
Diu quan trng cn phi luu y l trong mi sinh vin c cc
dng c khc nhau. Mun pht dng dc dng c hc tp cn
khi dy mnh m cc em nhu cu nhn thUc, nhu cu chim
lnh di tng hc tp. Nu bit cch khi gch mt cch kho lo,
chUiag ta cO th khi ngun tnla t gic, tch cc nhn thUc v hc
tp sinh vin. Diu ny ch yu ph thuc vo \c giUp sinh
vin dua ra v phat trin cc dng c v khuynh hng hc tp t
nhin ca la hn l quy nh hoc cung cp clao h nhUiag g h
thiu. Sau dy, c th d cp dn mt s nh hng tip cn c
bn d hnh thnh dng c trong hc tp gn lin vi mong mun
thnh cOng ca siiah vin nhm khi gyi v pht trin tiah tcla cc
nhn thUc v hc tp h:
Giip sinh vin iii r tm qiian trng, cu trc mn hc v cch

thitc sinhOin t kt qu hc tp tt

Trong thi gian du cung cp thOng tin cho sinla vin v phc
tho ti sao kin thUc c bn cn thit di vi vic p dng dc
trcmg trong cc mn hc khc, trong ngh nghip tuOTig lai hoc
trong cuc sng hng ngy. Trong bui hc du tin, ngi thy
nn dcra ra phc tho nhng mc tiu ca mn hc trong chuOTg
trinla ging dy v tho lun v cc mc tiu dO. TU dO, sinh vin
c th ngla ra mc dch ca h di vi mn hc. Ging vin c th
gii tlach cc mc tiu ca mn hc khOng ch bng mt bng tOm
126

tt khcii lng kin thkfc m li mnng nit'n sinh -' s lnh hl

m chn l s tham gia ca sinh vien. C mc tiu mn hc v mc
tiu c nhn du phi c t ra mt Clch phi hp. Sinh vin s
hiTig tl nu n h t^ g thcl thkrc d mang tinh there t v h d
dng th'y dc hng di thhnh cOng. Bn cnh gidp sinh vin xc
nh mc tiu hc tp thl tinh tch cere dc duy tri v phat
trin, khng th thiu nhmg cch thc hay phng php d c
th dt dc tri thc. iu ny dng ngha vi vic cn lm cho
sinh vin y thc dc qu trinh hc v nm vng cc phig
php lm vic tri tu d hiu, ghi nh ti liu hc tp, hnh thnh
ky nng, ky xo v thc hin vic kim tra s lnh hi kin thc.
Tuy nhin, diu quan trng nht la vic qun trit mc tiu
mn hc cn dc thc hin mt cch xuyn sut v su st trong
sut qu trinh trin khai mOn lc. Tig dOT v tri thc, tng ky
nng hay thm chi tUng v d minh ha du nhm hng dn vic
giUp sinh vin hiu r nht v mc tiu hc tp v thm nhun nO
trong nhn thc - thai v hnh dng.
* Ki gi v diiug hirng t i hc C a sinh vicn ng lif e

thvk

Q\J

tre.tc up ti i tldr

CVC

nhn thc lc tp

Sinh vin ch thc s cm nhn dc s hp dn, s ly thu ca

mn hc dc bit l nhu cu kham pha mOn hc khi nhng tri thc
h tip thu chm vo ng himg thh llnli hi tri thc h. Nhimg
lm sao nhng tri thUc ' hot dng hc tp m ging vin trin
khai cO th dp ng ngeiyn vig hc tp sinh vin? Chdng ta
bit rng trong mi trng ging dng, trinh cUa sinh vin
nhiu cp khc nhau cUng nlru s thch thu trong mn lc. D
khi g dc hng th nhn thc sinh vin cn phi dnh then
gian tim hiu nguyn vng lc tp h, mong mun dOng gp
cho mn hc. Mt hnh thc di gin d thi.rc hin l ging vin
yu cu sinh vin cung cp thOirg tin v mbc chun b, v cc
mn hc d hc v ly do h tham gia rnOn. hc ny.
127

Klig clii' ghi nh thOng tin sinh \'in tung C( p v hng thh
ca minh m cch p dng ciia thng tin ny lci ' cng uai
trng. Vic lin kt mn lc vi hng thrl ca sinh vin r't hu
hiu d gia tng hiu qu ging dy. Thng th^ig, ging vin
lm tng s thch thu cUa clnl h trong mt chU d no d bng
s dam m hoc nhit tinh v thOng qua dO khtri dy hUiag thu
trong sinh vin. HUiag thu la mt dng c quan trig d sU dng
nhUiag phng php hc tp tch ci-.rc giUp sinh vin tin b vrt
bc. Mt khi da nm bt dc hUng thu hc tp sinh vin, ngi
ging vin cO th sng lc dc cc jahOTg php v ni dung tch
cc mt cch phu h ^ nhm li cun sinh vin vo vic nhn thUc
mn hc, kch thch s ham hiu bit v huy dng dc ton b
chUc nng tri tu cUa ngCU hc. Khi y, hot dng nhn thUc v
hc tp khOng phi la s cng thng, thUc p khOng dng cO khi
ngi hc nhn thUc dUing ngha s hp dn cUa vn d, nhn
tliUc dc s hUng khi cUa tri tu d tim ra nhUng thai tcl
cc v hnh vi c th d dn vi tri thUc bng s tham gia cUa
hot dng nhn thUc cUa bn thn mt cch ti da. Mt thch thUc
cn vt qua la lm sao d mi bui hc du l mt c hi gy
hUig thU cho sinh vin, mi chng - mi bi du dem dn
nhUng n tng kh phai v dy ly thu thi vic tch cc hOa hot
dng hc tp cUa sinh vin s d dng hon v thun li hoii.

Chun b ti \iu phi ip kt hp ihc st

nhng d tvc t

Hinh ha cho vic in<^ ching cc ngyn v tnyt, uig

dn siili vin bin ti liu ging dy thdni ti iu hc tp cho
ring ininh.chi r sit phh lp cha tat Uu

Nu sinh vin nm vng ti liu ly thuyt s thm nhp dch

thc vo bn cht cUa cc quy lut, khai nim, nguyn l v c th
vn dng mt cch dy bin ha trong nhUng trng hp khc
nhau. Chinh v vy, tinh tch cc nhn thUc v hc tp sinh vin
khOng th thiu tinh tch cc nhn thUc di vi nhUng kin thUc ly
128

thuvt. Ngi dy phi lai tin v ng thi gip sinh vin nhn
thc c mt cch nghini tu v tr ca n trong qu trnh hc
tp hay nhn thc sinh vin. Vic trin khai l thuyt ch thu ht
sinh vin trong bi cnh n c duVng minh, kim nghim
trong thc tin, gip h lin kt ti liu mn hc vi s hng th
hc tp ca mnh, bin ci chung thnh ci ring lnh hi thng
cc cc kinh nghim thc t ca mnh.
Sinh vin khng hc c nhiu nu ch ngi trong lp, lng
nghe ging vin ging bi, ghi nh nhng bi tp c chun
b sn v a ra cu tr li. Sinh vin phi ni v nhng iu mnh
ang hc, vit v nhng iu , lin h nhng g mi hc vi
nhrig kinh nghim ca bn thn trong qu kh v vn dng n
vo cuc sng thng ngy. H phi bin nhng iu ghi trong
sch v tr thnh nhng kin thc ca chnh bn thn h. Sinh
vin s sn sng n lc nhn thc nhiu hn khi nhn thc s ph
hp ca ti liu, c ngha l h nhn thc c vai tr, tm quan
trng ca nhng kin thc l thuyt trong thc t cuc sng.
Ngoi ra, n cn gip sinh vin tng thm hiu bit trong vic a
ra mt vn v gii quyt vn . iu ny s gp phn gii
quyt c mu thun l sinla vin ch mong mi tip cn k nng
v tnh hung thc t nhng s d dng b "hng" khi quy trnh
thay i, khi cng ngh mi c p dng v nhng tnh hung
mi ca x hi xut hin. Vi vy, phi m bo hi ho gia vic
lnh hi kin thc l thuyt mt cch h thng song song vi vic
rn k nng, lnh hi cc m hnh t duy v phng php lun,
cch thc lm vic v k nng ngh nghip u thc s hu dng
nh nhau.

129

3.3.2. Ttch CUC ha hot ng nhn thiic v hc tp ca sinh

On gn un tici tink tii t ttn tOt, klidm
ph tri thirc, nghin cu khoa hc sinh vin
Vai tr ca ging vin l to khOng ch nhm vo nhng
g sinh vin cn t m cn l giUp h cch tim ra v nm bt kin
thc t nhng d ti dc lp ngoi gi hc. Bng cch to co hi
cho sinh vin phat trin cc k nng hc tp thOng qua vic ng
dng ni dung mn hc vo cc d ti nghin cu hoc bi lun,
ging vin c th khuyn khch sinh vin kim tra cc mc tiu,
dng lc v phuong php hc tp. Khi dua ra cc yu cu, nhim
v nn dua ra hung dn v gi r rng cch thUc d tin hnh
v kt qu cn dt duc. Ging vin nn chia nh bi tp, lm
mu, nhc nh v hung dn sinh vin cch suy ngh v gii
quyt vn d. Dn dn giUp cho sinh vin thy duc trch nhim
ca minh. Kt qu ca phuong phap dy hc ny l thUc dy h
phn khch kin tri vi nhUng vn d xc thc, kt hp cc kin
thUc v kinh nghim sn cO vi cch hc mi.
D cO duc hiu qu lu di di vOi tri thUc, ngi dy phi
giUp sinh vin hiu v kt hp cc nguyn tc hc tp dc lp vi
vic hc ti truCmg, t tim kim tri thUc. Hnh thUc ny dc gi la
"hc t diu chinh". NO bao gm cc hot dng tch cc, t nh
hng v t ch, cc dng lc hc tp v nhn thUc v nhng bi
tp trn 1 ^ ca tng sinh vin. Phong php ging dy tng
cCmg vic t hc l gii thiu hoc tng cng nhng thOi quen
cn thit. Nhng thOi quen ny to co s cho cc thnh tch mang
tinh sng to v c ngha trong hc tp. Mi sinh vin du cO ky
nng tu duy, nhng khng phi ai cUng dUng nO mt cch cO hiu
qu. Ky nng t duy c hiu qu kh dt dc ngay nhng sinh
vin c th phat trin dn dn thng qua cc ky nng t hc. Vic
rn luyn cho sinh vin ky nng t hc l mt mu cht trong vic
tich cc ha nhn thc v hc tp h.
130

Plurong php t hpc c tc rdng bi ciig nng c t hc,

kv nhng tc.f hpc lm cu ni giia hpc tp \' nghin cu khoa hc
cha sinh \'in. Trong qu trinh ht.)c tp, mi sinh vin t minh
chim lnh h thng tri thc, k ring, phi nm vng nhng c s
cha ngh nghip tUOTg lai v ch tim nng vn ln thch ng vi
nhCmg yu cu trc mt v l di do thc tin x hi dt ra.
Mun vy, khi tin hnh hot dng hc tp, sinh vin khOng ch
phi ch nng lc nhn thUc thhng thuCmg m cn tin hnh hot
dng nhn thUc mang tinh cht nghin cu trn c s kh nng t
duy dc lp, sng to phat trin 0 mc cao. iu do ch ngha
la, di vai trO chh do cha th>7, sinh vin khng nhn thc mt
cch my mc chn ly cO sn m cn do su hoc m rng kin
thUc... Mt khc, trong qu trinh hc tp, sinh vin d bt du
thc s tham gia hot dng tim kim chn ly mi. la hot dng
tp durt nghin khoa hc dc tin hnh tng mc t
thp dn cao tUy theo yu cu cUa chng trinh. Hot dng
nghin cmi khoa hc ny giUp sinh vin tng bc tp vn dng
nhUng tri thc khoa hc, phuong php lun khoa hc, nhng
phm cht, tc phong ca nh nghin cu nhm gOp phn gii
quyt mt cch khoa hc nhtog vn d. do thc tin x hi, thc
tin ngh nghip dt ra. Tinh tch cc nhn thc v hc tp ca
sinh vin dc nng cao khi v ch khi to ra dc nng lc sng
to ca ngi hc, khi bin dt.rc qu trinh gio dc thnh qu
trinh t gio dc.
3.3.3. Tch cc ha hot ng nhn thc v hc tp ca sinh
vin gn lin vi vic tng C g s hp tc gia ngi
dy v ngi hc, ngi hc v ngi hc
Trong mt lOp hc m trinh kin thdc, t duy ca sinh vin
kliOng lli dng du tuyt di thi khi p dng phuOTg phap tch
cc buc phi ch'p nhn s phn ha v cng , tin hon
131

thnh nhim v hc tp, nht l khi bi hc c thit k thnh

mt chui cng tc c lp. p dng phng php tch cc trnh
cng cao th s phn ha ny cng ln. Vic s dng cc
phng tin cng ngh thng tin trong trng i hc s p ng
yu cu c th ha hot ng hc tp theo nhu cu v kh nng
ca mi sinh vin.
Tuy nhin, trong hc tp, khng phi mi tri thc, k nng,
thi u c hnh thnh bng nhng hot ng c lp c
nhn. Lp hc l mi trng giao tip ngi dy - ngi hc,
ngi hc - ngi hc, to nn mi quan h hp tc gia cc c
nhn trn con ng chim lnh ni dung hc tp. Thng qua tho
lun, tranh lun trong tp th, kin mi c nhn c bc l,
khng nh hay bc b, qua ngi hc nng mnh ln mt trnh
mi. Bi hc vn dng c vn hiu bit v kinh nghim sng
ca chnh ngi dy v ngi hc. Hc tp hp tc lm tng hiu
qu hc tp, nht l lc phi gii quyt nhng vn gay cn, lc
xut hin thc s nhu cu phi hp gia cc c nhn hon
thnh nhim v chung. Sinh vin c th hc t mi quan h tng
tc vi bn hc nhiu hn l hc t vic lng nghe ging vin
truyn th, bi v mt trong nhng phng php hay nht hiu
r hon v bn hn chnh l i gii thch vn cho ngi khc
nghe. R rng hc hp tc gip cho kh nng lm vic vi ngi
khc cng nh kh nng tch cc nhn thc tt hn. y cng l
mt xu hng dy hc c ng h v tn thnh mnh m trong
giai on hin nay.
Trong qu trmh hp tc, mi c nhn sinh vin tm thy li ch
cho chih mnh v cho tt c cc thr vin trong lp ngha l
thc y s nh hng tch cc ln nhau trong tp th sinh vin.
Sinh vin hc bng Cch thc hin (Leaming by doing) ch khng
ch hc bng cch nghe gio vin ging (Learning by listening).
132

CJuan im hc tp ny to nn ml tr f('mg htyp tc gia tr - tr,

thy - tr, sinh vin s la trung tm ca u trinh dy hc v gio
vin khdng dc chim din dn. dcng thcri quan im hc tp ny
th hin tinh dn ch v da trhn nguyCm tc tng h. Hc hcrp
tc s cO nhiu nh hng tt dn tinh tch cc hot dng nhn
thdc v hc tp ca sinh vin nh:
- To diu kin cho tt c cc di tumg sinh vin c c hi
tham gia n.hiu vo nhng hot dng hc tp trong lp.
- Sinh vin dc to diu kin ti da d pht huy tinh ch
dng sng to, phat trin nng lc t duy.
- Thay v ch hc t ging vin, sinh vin cOn hc t bn, t ti
liu sch v.
- Rn luyn tinh thn hp tc gia cc sinh vin trong lp
dng thi tng cng trch nhim c nhn trong tp th, rn luyn
thOi quen bit lng nghe y kin ca ngi khc.
- Rn luyn cho sinh vin nng lc din dt, tng cng s
t tin.
Trong qu trinh hc, s h^ tc gia ngCh dy v ngcn hc,
ngi hc v ngucn hc dc tng cng s giUp sinh vin n lc
nhiu hcm, tch cc hn d nhn thUc, nhn thc cao hn, m rng
hn cUa tt c cc sinh vin t mdc thp dn mc cao.
N hi^g m hnh hc hp tc lm gim hin tng sinh vin th
dng tip thu kin thUc, tng c('mg kh nng t hc v tinh thn
tch cc t gic. ThuCmg trong mt nhOm n,h sinh vin s chu nOi
hon l trong mt nhOm ln, nhng sinh vin chua hiu vn d
thng s hi sinh vin khc v kho khn hoc tht bi ca minh
ch khOng mun tit l vi ging vin dang c mt do. Nhng
sinh vin da hiu vn d phi tch cc t chc v ti t chc vic
hc tp ca minh d cO kh nng gii thch. Do dO, c nhng sinh
133

vin cha hiu v Ihig sinh vin d hi u. c ll, d nhin s

gihp sinh vin tch cc hc tp hn.
Dy hc thOng qua hp tc to nn mi quan h tuong tc
giUa tr vi tr, giUa thy vi tr, to nn s binh dng trong quan
h giUa cc thnh vin v to nn mi trng hc t.p an ton.
Trong mi truCmg d mi c nhn dc php th hin ti da kh
nng nhn thUc v kinh nghim ca minh mt cch t tin v thoi
mi bOi cm gic an ton.
3.3.4. Tch cc ha hot ng nhn thc v hc tp ca sinh
vin gn lin vi vic m bo tinh thch ng kt hp vi
vic to ra v duy tri khng khi dy hc
To ra v duy tri khng khi dy hc trong lp nhm to ra
mi tr ^ g thun li cho vic nhn thUc v hc tp sinh vin.
Sinh vin s d dng bc l nhUng hiu bit ca minh v sn sng
tham gia tch cc vo qu trinh dy hc, v khi do tm ly ca h
rt thoi mi. Trc mi ti.t hc tu duy ca sinh, vin trng thai
ngh ngoi. D kch thch dc til tch cc nhn thUc sinh vin,
nguCyi dy cn khOi dng tu duy gy hUng thu hc tp cho h.
Trc ht ging vin phi tch cc ha hot dng nhn thUc cUa
sinh vin ngay tU khu d xut vn d hc tp nhm vcl ra ly do.
ca vic hc v giUp sinh vin xc nh dc nhim v hc tp.
Dy l bc khi dng tu duy n.hm dua sinh vin vo trng thai
sn sng hc tp, li ko sinh vin vo khng khi dy hc. KhOi
dng tu duy ch l bc m du, diu quan trng hon la phi to
ra v duy tri khng khi dy hc trong sut gihc. Sinh vin cng
hUng thu hc tp bao nhiu, thl. vic thu nhn kin thUc ca h
cng ch dng, tch cc by nhiu. Mun vy, cn phi chU dn
vic to cc tinh hung c vn d nhm gy s xung dt tm ly
ca sinh vin. Diu ny rt cn thit v cUng r't kho khn, nO dOi
hi s c gng, n lc v nng lc su phm c.a nguCrl dy. Nhp
134

 hot ng, himg thC hc t'\ ) qu trinh nhn thc ca sinh

vin mi tin trin thoo mt m.ch lin tc hhOng b ngt qung.
Ch trng n i hi nhp khn Irutmg ca cOng tc hc tp,
then gian v nhp cn c.rc dy nhanh trong nhng truCnag h^
cn thit d trnh s don diu cha cc kch thcli. Kin thUc phi
duc trinh by trong dng dng, pht trin v mu thun vi
nhau, tp trung vo nhng vn d then cht, c Idc din ra mt
cch dt ngt, bt ng nhung vn dm bo cO nhng khong
khOng d sinh vin suy nghi, tri nghim hay thm chi la nghin
ngm khi cn thit.
Trong bt ky mt chuong trirh dy hc hay k hoch dy hc,
du phi dm bo s thch Ung cho tt c cc di tng khc nhau.
S thch ng ny phi da trn nn tng ca vic tim hiu tht ky
tm ly cUa nguCh hc, kh nng, trinh \' c nhng yu cu c
hn quan. Vic t chUc dy hc hay thc thi chucmg trinh bao gi
cUng cO phn "cng" v phn "mn" d vn dng thch hp cho
tng di tng khc nlaau. Bn cnh vic trin khai chuOTg trinh
gOc chn la ni dung thi nhng yu cu c th v mc tiu
cn dt dc di dng mc tiu pht trin, c vic trin khai
phtmg php dy hc cUng cn chu y dn cc dng di tumg
khc nhau theo nguyn tc c th hi)a dm bo pht huy dc
tnla tch cc ca sinh vin troig nhn there v hc tp.
3.4. C c C s tm l ca vic trin khai c c xu hung
dy hc hn di h . c c c phng phdp dy hc
tch cc hn nay

3.4.1. Kii nim v phng phdp dy hc tch cc

Phong php dy hc tch cc da trn co s tm ly hc cho
rng nhn cch cUa tr dc hinh thanh thOng qua cc hot dng
ch dng v sng to, thng qua cc hnh d.ng cO y thUc. A. Binet
135

phn bit thch ng my mc vi thch ng thng minh, xem tr

thng minh l hot ng c ch nh c iu khin t ni tm,
bng cch xc lp mi lin h gia ch th vi hnh ng. J. Piaget
cng quan nim tr thng minh ca tr pht trin v m rng
trng hot ng ca n nh "i thoi" gia ch th hot ng
vi i tng v mi trng [12]. Theo l , m phong php
gio dc cn ch trng s t gio dc, bin ngi c gio dc
thnh ngi t gio dc, l nhn vt t nguyn, c thc v s
gio dc ca bn thn.
Thut ng phong php dy hc tch cc dng ch nhng
phong php gio dc, dy hc theo hng pht huy tnh tch
cc, ch ng, sng to ca ngi hc. Theo Jean Vial (1968),
phong php tch cc c ba tiu chun ch yu: hot ng, t do,
t gio dc [12]. Phng php dy hc tch cc hng ti vic
hot ng ha, tch cc ha hot ng nhn thc ca ngi hc,
ngha l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi hc ch
khng phi l tp trung vo pht huy tnh tch cc ca ngi dy,
tuy nhin dy hc theo phng php tch cc th gio vin phi
n lc nhiu so vi dy theo phng php th ng.
Mi mt phng php ging dy d c in hay hin i u
nhn mnh ln mt kha cnh no ca c ch dy - hc hoc
nhn mnh ln mt no thuc v vai tr ca ngi thy. Cho
d cc phng php th hin hiu qu nh th no th n vn tn
ti mt vi kha cnh m ngi hc v ngi dy cha khai thc
ht. Chri v th m khng c mt phng php ging dy no
c cho l l tng. Mi mt phong php u c u im ca
n. Do vy, ngi ging vin nn xy dng cho mnh mt phng
php ring ph hp vi mc tiu, bn cht ca vn cn trao
i, ph hp vi thnh phn nhm lp hc, cc ngun lc, cng
c dy v hc sn c, th hin r c ng c hc tp v mong
136

tri ca ( hc, th hin r (lu'O'c val tr ca igYi hc, ngi

dy, vai trd cria cc mi tmg tc trnng - trinh hc.
Xu huchag dy hc hin i cing n! cc phng php dy
hc tc cc chd trng vic !'y ngtri hc la trng tm cho vic t
chdrc hot ng dy hc trong nh trig. Diu cn chu trong
dy hc ly ngi hc lm trnng tn la cn hng dn mt mc
tiu cao nht l chun b cho nguOi hc thch Ung vOi di sng x
hi, tn trng mc dch v nhn cn, kh nng, hUng thu v li ch
hc tp cria ngi hc. Dy d lc v lc trn nn tng cUa dy
nn chUng ch dc thc hin mt cch hiu nht khi ngi
hc cn dc tim hiu v tn trng mt cch ti da. Mt khc, khi
ngi hc l nhn vt trrrng tm ngha la vic chn la ni dung
dy hc cUng phi da vo ngri hc. Diu ny dOi hi phi hiu
ngi hc d bit dn du, d bit mrrc no d cO th cO nhUng
b sung hoc nh hng ni dung cn thit. Ngoi ra, vic t
chUc dy hc vOr cc phuong php dy hc cUng hng v ngi
hc. Phuong php dy hc cn xc nh dy khOng phi l dy
'd hay, dy do ging vin thch hay cO thun li - cO th mnh m
phng php d cO to ra nhUng hiu irng tch cc tU pha ngi
hc, cO thch hcyp vi ngi hc v dc bit cO thc s lm cho
ngi hc phat trin ti da hay khOng, phat trin ton din hay
khng dOng vai tr rt quan trpng.
TOm li, xu hng dy hc hin di ngy nay chu trng vic
trin khai dc cc phng php diy lc tch cc m nn tng
cUa nO dc dUc kt tU quan im ly ngi hc lm trung tm.
iu ny dc hiu la dy hc hng vo ngi hc, ngCU hc la
c s cc ky quan trng d t chUc hot ng dy hc, ngi hc
la nhn vt dc chu trng nhiCu nh't, cc hot dng du hng
-co nguOr hc d gul 1' kli pha 1 'mnl nlim pht trin
bn thn. Xu th dy hc ly ngi hc lm trung tm cOn dc
137

hiu chluh ! chng trinh dy hc do "ngt hc kim sot"

hay "chcmg trinh gng dy do ngOl hc un l" VCT mc tiu
su xa la mi th du hng v nguOt hc t mc tiu dn ni
dung, phng php, hinh thrtc t chc v k c s danh gi. NOi
khc di, phng php dy hc tch cc la nhng cch thc dy lc
theo hig phat huy tinh tch cc, ch dng, sng to ca ngCri
hc dt dn hiu qu phat trin chinh minh mt cch cao nht.
3.4.2. N t g nh hng ?cn nhm trin khai cc xu huig
dy hc titi i hoc phumtg php dy hc tch cc
)
Vic lnh hi tri thc ch tht s c kt qu khi ngCh hc
dc phat huy ni lc d t pht trin chinh minh. Nu trong
qu trnl lc tp, ngi lc khng tch cc suy ngh, tim ti,
khOng c s n lc cao d t chim lnh, thi ch cO th tip thu
dc nhUng g m thy truyn th. Trong khi d, tri thUc cUa
nhn loi qua cc thi k phat trin ngy cng d s, vic dy
hc trong nh truCmg khOng th cung cp dc ht khi lng
tri thUc d. S bUng n thng tin ngy nay khin nguCri ta phi
ngh dn mt chin lc dy hc mi, nhm pht huy vai tr chU
th ca ngi hc, trong d chu trng rn luyn phng php t
hc, ging vin l ngi t chUc, hng dn, khi gi hUng thU
hot dng cUa hc sinh. ThOng qua hot dng ngi hc lnh hi
dc tri thUc, ky nng, hnh thnh thi , nim tin, h thng gi
tr mi. Mt khc, x hi phat trin nhanh dOi hi con ngCri phi
tlch Ung vi nhUng yu cu:
- T hc sut dOl.
- Nng dng sng to.
-T l c gii quyt nhUng vn d ca cuc sng.
TU do ta thy phig php dy hc cU theo li th dng la
chua pl hp vi bn cht cUa lao dng hc tp v chua dp
138

ac mc o ' Xil )(! ) i \ plii cO sc

mOl. Vic ' kha cc plicp dy hc h n d !
mt troo nhig diu ti'.)i ' ! ' doh o s phat trin
n kh n tir duy, .nhn thufc, 1! tnh th gidi quian trong bOi
cnh CUIC sng ngy cng h n d v ti' thulc khOng ngrng
ui nghin cu ca nhiui durtrc m rng v nng cao. TUr kt
linh vc cc khoa hc giao d!c nhur trit hc g o dc, tm ly
c, g.huc cO th rht ra nhng c s.)o dc hc v l lutn dy h
.kloa hc ca vic trin khai phuftmg php dy hc tch cc
Nhng c s ny khOng hon ton tach bit m cO mi lin h
vi nhaui. T kt qu nghin cu cha Trit hc nhn thc cO th
o vic t chUc hot dng nhn!rt ra nhUmg c s sau dy c
:thUc cUa nguri hc trong qu trinh dy hc

S thng nht g - a khch tli v chU th trong qu trnl

.nhn thUc
S thng uh.t g - a ly lun v thc t .n
S l - .n kt gia tu duy v hnh dng
.S thng nht ga nhn tlc cm tinh v nhn tlaUc ly tinh Sur hn kt g - .a truU^ig lc v CUIc sng
.S lin kt gia kinh nghim va plurig php g

quian im ca trit hc nln thUc, cc* Thu lp vi nh

m ly hc cUng dn dnnghin cu th.uc nhiu lnh vurc cUia T
a nguOi hc. Dy cng'nhUrng kt lun v hot dng nhn thUc cu
,la nhUiag nh h ^ g trong viLc Oi mi pluJg php dy lc
:trin khai cc phutmg php dy hc tch cc
n

trunh ticp tlui kicn hiVc, cc hirh dng tri tu n tn.tc ^ Trong

hi c qiian h tiig vi nhau

c

dch cila dv hr la dom n sr nhat trlhn toan d.Mun cho

nguri hc. Diu d nOi ln rng gia dy hc v phat trin cO mi
quan h vi nhau. la mi quan h hai chiu, bin chUng: Truc
139

ht pht trin l mc ch cui cng ca hot ng dy hc, ng

thcri khi t duy ngcri hc pht trin th vic thu nhn v vn dng
kin thc ca ngi hc s nhanh chng v hiu qu hon, qu
trnh dy hc din ra mt cch thun li hn. Ngha l s hoct
ng v tr tu ca con ngi c mi quan h mt thit vi nhau.
Khng c hot ng th tr tu khng th pht trin tt c. Nhn
chung, dy hc bng cch ny hay cch khc u c th gp phn
pht trin hc sinh, nhng dy hc c coi l ng n nht nu
n em li s pht trin tt nht cho ngi hc. Dy hc phi c
tc dng thc y s pht trin tr tu ca ngi hc. Mt mt tr
tu ca ngi hc ch c th pht trin tt trong qu trnh dy hc
khi ging vin pht huy tt vai tr ca ngi t chc, iu khin
lm gim nh kh khn cho ngi hc trong qu trnh nhn thc,
bit cch khuyn khch ngi hc tham gia vo hot ng nhn
thc tch cc trong dy hc. Mt khc, i vi ngi hc pht
trin tr tu ca mnh khng c cch no khc l phi t mnh
hnh ng, hnh ng mt cch tch cc v t gic. Nhng hnh
ng vt cht c tc dng kch thch tnh tch cc hc tp ngi
hc thng qua vic h c tri nghim bng chnh s lnh hi tri
thc trc chnh sa, o su hoc m rng thm tri thc.
chnh l bn cht ca ca mi quan h bin chng gia dy v
hc, gia hot ng v pht trin.*
* Cc phm cht nhn cch phi c hnh thnh thng q m cc hot
ng phc hp v trong mt tng th

Theo l thuyt hot ng c L. s. Vygotsky khi xng v

A. N. Leontiev pht trin: bng hot ng v thng qua hot
ng, mi ngi t sinh thnh ra mnh, to dng v pht trin
thc cng nh nhn cch cho bn thn. Tc gi A. Binet xem tr
thng minh l hot ng c ch nh c iu khin t ni tm
bng cch xc lp nhng mi lin h gia ch th vi hnh ng.
140

J. Piaget cng quan nim tr thng minh ca tr pht trin nh's

i thoi gia ch th hot r g VI i tcTng v mi trng [12].
Vn dng vo dy hc, vic hc tp ca ngi hc c bn cht
hot ng. Bng hot ng v thng qua hot ng ca bn thn
m ngi hc chim lnh kin thc, hnh thnh v pht trin nng
lc tr tu cng nh quan im o c, thi .
Ging vin v sinh vin l nhng ch th ca qu trnh dy
hc, v th tch cc ho hot ng nhn thc ca sinh vin phi do
chnh nhng ch th ny quyt nh. Trong vic xc nh r vai
tr, nhim v ca tng ch th c ngha rt quan trng, n gip
cho ch th nh hng hot ng ca mnh. Trong gi hc, ging
vin khng c lm thay cho sinh vin m phi ng vai tr l
ngi t chc qu trnh hc tp, hng dn sinh vin i tm kim
kin thc mi. Cn sinh vin phi chuyn t vai tr th ng sang
ch ng tham gia tch cc v sng to vo qu trnh hc tp
trnh tnh trng ngi ch v ghi chp mt cch my mc. Mun
vy, cn phi tng cng hon na vic t chc cho sinh vin hot
ng. Kt qu ca vic hc tp ph thuc ch yu vo hot ng
hc ca sinh vin. Nhim v chnh ca ging vin l t chc,
hng dn hot ng hc ca sinh vin thng qua hot ng
m sinh vin lnh hi c nn vn ha x hi, to ra s pht
trin nhng phm cht, tm l v hnh thnh nhn cch cho chnh
bn thn.
Kt hp xen k cc hot ng tnh v ng, c nhn v tp th
em li cho ngi hc nhng tri nghim a dng v phong ph.
Cng cn phi ch n s phi hp gia cc hot ng c nhn
v cc hot ng mang tnh tp th. i khi mt khng gian ring
bit s gip cho mi sinh vin tp trung suy ngh v lm vic hiu
qu hon. Sau , c ci nhp da chiu v tip thu nhiu kin
hn, lc ny mi sinh vin cn phi ha mnh vo tp th c c
141

ii ti-']jh by kt qu v trauh thb sir g p tr uhLmg ugirbi khc.

Hc thng qua tr chiY, bi tp thi ua Jhm to sir h o hi'ng v

cnh tranh lnh m nh gia cc c n h n c n g nhir gia nhOn
vi nhau.

Trong qu trinh tip thn ktn thtrc, ktnh nghim th hot Ing ca
han thftn. gtat

nhtm "
0 1.1 gn cc ttnli hnOng tlic t, sir t

trt nghim cta ngnOt hc c ngha ln

Vic dy hc hay gio dc phi bm st cc vn d thc tin,

p dng kin thc vo gii quyt vn d cUa thc tin thay cho
vic nhi nht thOng tin. Ni dung dy hc phi mi nhimg khng
qu xa l vi ngi hc m ci m<h phi lin h, phat trin ci C
v cO kh nng p dng trong tiroiag lai. Kin thc phi cO tinh
thc tin, gn gUi vi sinh hot, suy ngh hng ngy, tha mn
nhu cu nhn thc n g ^ hc. Thc cht ca dy hc tch cc
chinh l qu trinh giUp ngirCri hc nhn thc, thOng hiu v vn
dng kin thc vo cuc sng thc t. Diu ny s lm clio ngcn
hc hiu, t ly gii minh cn phi hc nhng g v bng cch no
d chim lnh dc nO.
Trong dy hc, cn rn cho ngi hc phong php t hc.
Nu ngCn hc c dc phcmg php, ky nng, thOi quen v chi
t hc thi s to cho h lOng say m hc tp, khoi dy ni lc vn
cO trong mi ngi hc v kt qu hc tp s dc tng ln. Vic
t hc ca ngCr hc dc xem nh nh cao ca vic hc v lm
dc diu ny ngha la nguCr go vin d dy vic dy hc ca
minh dt dn mt thnh qu di lu v bn cht.
Trong dy hc tch cc cn khuyn khch sinh vin t tri
nghim thOng qua vic vn dng kin thc da hc vo diu kin
thc t ti gia dinh, to diu kin d cc em cO th rn luyn
nhng ky nng d hc la mt hnh thUc cO y ngha, giUp hn h
142

ki'n tlurc hc Vck) thc te, (li ' gia dliih ' nh tr()ig
mht Ccch cht chh. Trong dy l(.)c cng cn phi xen ke v !dng
ghp nhkmg hot dng thch htrp v('ri chnyO d ngl hc "tri
nghim" nhng iu dO thtrng qua ho)t dng. iu ny va lm
hUaag khdi bu khOng khi, vtta to diu kin cho ngi hc vn
dng gidp tiiah thn dc sng khoi; thm chi, di khi nhkmg tri
thc khig th lm ngi lc hiu, th'n tha v nh lu bng
cch tri nghim tr chi tm l; thOng qua nhng tr chi ny
ngi hc s hiu dc nhbmg gi n chUa ng sau cu ch. la
ly do m mt s ngi cho rng "bn qun nhiag g bn nghe,
bn nh nhng gl b.n thy v bn hiu, nhng gi bn lm". Nha
Tm ly hc ni ting ca M l John Deway d ch trng "hc
bng tri nghim" (learn by doing); tUc la .ngi hc s tip thu,
lnh hi tri thUc ngay chinh lc h dang thc hin, dang tri
nghim nhng hot dng hc tp.
Vic dy lc tcla cc dy mnh nh h<kg t hc, t tri
nghim nguCri hc ngha la d to diu kin d ngi hc hng
dn mt "dng cp mi" trong tinh tch cc nhn thc, d, tinh
tcla cc da soiag hnh vi tnla dc lp nhn thUc, tinh t lc nhn
thc ca bn thn ngi hc.
Vic hc tp cu c tic iiri ihu qua vic i v hc tiig tc

vi cc moi quan h v mi trq xung quanh

Quan h ngi dy - ngt h(.)c theo u.an nim ca dy hc

h.in di la mi quan h tucmg tac, khOng phi do ngi dy clai
phi mt cch ap dt mt chiu. Troig do, ngi dy dOng vai tr
ngi diu phi, chu trcl nhim ch do, ngi hc tham gia
mt cch tcb cc v t lc, cUng quyt dinh v cUng chu trch
nhim. S tuOTg tc dc xy dng trn tinla thn hp tc, nhng
bin php nlm nng cao dug c hqc tp ca ngi hc bng
143

cch p bc hoc de da trmg pht, thig khOog rnaog li hio

m s da dn h qu tiu cc.
Hc thng qua trao di, tho lun v hot dng nhOm la c
hi tt d mi nguCri t diu chinh bn thn mnl sao cho phU hp
vi nguCri khc trong cc mi quan h; t dO bn thn mi ngi
s trng thnh v bn lnh hn d m rng nhng mi quan h
khc trong x hi. Hc h^ tc chc chn khng ch l mi truCmg
d chia s, d khng nh m chc chn do cn l "nn tng" rt
quan trng d hnh thnh n h * g yu t c bn trong nhn cch
ca mt con nguCri. Hc hp tc s giUp tng c nhn cm nhn
dc sc mnh hay th mnh ca minh dng thi cm nhn dc
s bU dp ln nhau trong hc tp. Nhng nhim v mang tinh
cng tc yu cu ngi hc khOng th gii quyt mt minh m cn
thit phi c s cng tc thc s gia cc thnh vin trong nhOm.
Tuy nhin, vn phi dm bo tinh dc lp gia cc thnh vin.
Tng tc vi mi truCmg xung quanh thc cht l vic nguW
hc tri nghim v thc hnh tri thUc trong thc tin cuc sng,
mi trWg xung quanh khng ch bao hm la mi tr ^ g lp hc,
phOng thi nghim, ni sinh vin thc tp, phong tro on - Hi,
cOng tc x hi m cn bao hm c thc tin sng dng dang din
ra trong cuc sng... Khi hOa nhp vo tt c mi truCmg y s
giUp ngi hc t dUc kt dc rt nhiu s tri nghim m khng
cO mt bi hc no cO th trin khai v cung cp mt cch dy.
ThOng qua do, tri thc dc lnh hi vn dng trong t duy mt
cch tinh t hn, su sc hon v sng sa hon. "Di mt ngy dng,
hc mt sng khn", ngCri hc bit t diu chnh v cn bng li
minh khi ha minh vo cc mi quan h khc nhau trong cuc
sng v chinh h s t dng ha rn luyn ky nng cho minh
thng qua vic quan st, tri nghim v c nhng ln s tht bi
trong hnh trinh tin hnh s tng tc y.
144

Mi tntugic tp tch cc, l u dc tftp,

tc

s di.mg

quQi I Iic cc dp u khn 'Pd cd ' u ^ia Imi '

<

^idc

SVI pk

trin ng c v kt qu hc

Dy hc tch cc cn coi trng s khdm ph. ca ngi hc v

ngCri hc l ngCri c to iu kin tt nht d my mO v tim
hiu tcli cc. Tt nhin, s khdm ph ny khOng phi l t my
mO khOng dch dn hay khOng phi la s tim hu dy lim nguy
m mi s him nguy nu c du d dc gii hn, mi s tht
bi cUng cO th dc c lumg ,mt ccl tng di trong phm vi
cho php kha an ton. Hc tp klm pha giUp ngi hc tip thu
nhng tri thdc khoa hc thOng qua con duCmg nhn thUc: t tri
thc ca bn thn thOng qua hot dng hp tc vi bn d hinb
thnh tri thUc cO tinh cht x hi ca cng dng lp hc. Ging
vin vin kt lun v cuc di thoi, da ra ni. duiag ca vn d,
lm c s cho ngCU hc t kim tra, t diu chnh tri thc ca bn
tln tip cn vi tri thc kboa hc cUa nhn loi. T do, ngCU hc
t diu ch.nh nhn thc gp phn tng cuCmg tinh mm do trong
t duy v nng lc t hc. DO chinh l nlrn t quyt nh s phat
trin bn thn nguCri hc.
Dy lc tch cc rt xem trng vic tm ti nguCyi hc v ch
c nl vy mi dUng ngha vi vic hc bng chib bn thn, hc
bng chinh s n lc v bdng chinh h.h dng ca c nhn ngi
hc d dt dc nhng kt qu, t g iag. L cOng bng rng,
ngCU hc s khng th t thn d hon thnh tt c mi hnb
trinh khm ph. Ngay c khi hnh trinh khm pha y dc "sp
dt" laay "iho nn" tht k thu.t bi ngCri dy thl ngi dy
trong hot dng dy hc tch cc cn cO hng dn kp thi giUp
cho s tim tOi ca nguCri, hc dt kt qu. co nh vy thi dy hc
tch cc 5 dc dt trong m.i 1 dUng ngha v tng tc
tm v m vi hc tp tch cc.
145

Khc VI dy hc th dng trc dy, trinh !nh hi tri

thc ca ngi hc ch yu dc din ra di thinh gic, th gic
thi vi cc phng php dy hc hin di vi vic ci thin mi
trWg dy hc bng vic Ung dng cng ngh thig tin c mt
vai tr v mt s tc dng tch cc vi vic to dcmg hUng thd hc
tp ngi hc. Vic nghe - nhin dc tng cng v kch thch
bi nhiu yu t trc quan sinh dng. Thng qua cc hot dng,
cc tr choi nhn thc to diu kin d ngi hc vn dng dy
cc gic quan ca minh vo vic gii quyt nhim v, khai thc
dc ti da s tch cc ca cc gic quan, thUc dy hng thu hc
tp, khi dy tim nng ca mi c nhn.
3.5. vn dy hc hiu qu bc C a o dng - hc
hin nay

3.5.1. Tiu chi la chn phng php dy hc hiu qu bc

Cao ng - i hc hin nay
Sn phm do to cUa gio dc Di hc nc ta s hot dng
trong mt nn kinh t thl truCmg c tinh quc t, v trong mt
khung cnh hi nhp v vn ha, gio dc. Dc. im quan trng
nht ca nn kinh t th truCmg l cnh tranh, d l dng lc quan
trng thUc dy s phat trin. Nh vy, sn phm do to ca nn
gio dc do to nc ta phi va bit sng ha hp vi cng
dng dn tc v quc t, va c nng lc cnh tranh d t khng
nh v pht trin. DO la nhng di hi quan trng ca thi k
mi di vi sn phm do to Di hc, cUng l nhng thch thUc
mi chua bao gi th hin r giai on trc dy ca gio dc
Di hc nc ta.
Hi ngh gio dc do to trong th k ti Paris thng 10
nm 1998 da d ra nhng yu cu mi v nng lc ca sinh vin
tt nghip. Sau nm nm trin khai nhng hot dng gio dc
146

o to trn tl gii theo khuyfin co ca Hi ngh Paris, Bo

co tOng hrp ca UNESCO nm 2 0 3 ch phn tch r nhng thay
di mnh m v bn cht .' nhii cn ca th gii vic lm v
trinh by khai nt cc tim nSng m trntmg di hc cn to cho
siiah vin sao cho h ch th drrong du vhi nhhmg dhi hhi ca x
hi t.ri thc. h l:
- Cc tim nng d hc tp, nghin cu: da trn vic do to
chuyn mn, nhuiag cOn bao gm tu duy phe phn, gii quyt vn
d, ch nng lc di mi tu duy v hc sut dCr.
- Cc k nng phat trin c nhn gn kt vi x hi: t tin,
quyt tm cao, tn trng cc gi tr do dc, hiu bit rng v x
hi v th gii...
- cac ky nng sng nghip: cc tim nng dp rtng c vic
lnh do v lm vic dng di, lm ch chng ngh thOng tin
truyn thhng v cc cOng ngh khdc...
Ngay trong nhhm tim nng d hc tp v nghin cu thi
cch dy v hc hin ti cc trung di hc nuc ta thuCmg
cdng ch mi phat trin duc cc rrng lc nhn thric mUc nhn
bit v tlaOng hiu, kh nng gii quyt vn d v tu duy dc ca
sinh vin cn nhiu hn ch. Dc bit, yu cu ca s pht trin
x hi, mi truCmg hOa nhp qudc t, s phat trin mt cch vU
bo ca cOng ngh thOng tin \' ngun tri thirc khoa hc mi dOi
hi sinh vin phi hlnh thn.h duc kh nng tu duy sng to, tu
duy phn bin v cc tc phong hc tp, t chUc cng vic mt
cch khoa hc nhung phuong php gio dc trong truCmg i
hc hin nay chrra hnh thnh dupc cho sinh vin cc kh nng
y. S di mi tu duy trong sinh vin cOn chm, kh nng chn
lc v tip nhn ngun. thOng tin mi chua tht tch cc. Phung
php hc quan trng hon nhiu so vi kin thUc. Bi v nhUng
tim nng d hc tp m sinh \'in rn luyn duc trong then
147

gian hc i hc l Ii tng d h tip tc con dCng linh hi

tri thc nhn loi trong sut qung i cOn li. Tri thUc m h
thu nhn duc nh trng ch l gc d h tip thu v cp nlt
nhng tri thUc mOi cUa nhn loi d khOng ngng nng cao trinh
, chuyn mn v tay ngh ca minh. H thng tri thc khoa
hc bc Cao dng - Di hc khOng th no la mt gi hnh
trang dy v trn vn dc, bi kin thc bao la v luOn vn
dng d di mi tng gi, tng ngy. L duong nhin, nu sinh
vin bit cch hc thi vn'cha dU, m h phi t to nn dc
thOi quen v nim say m hc sut i dc hnh thnh thng
qua s tng tc vi ging vin.
nhOm tim nng cc ky nng phat trin c nhn gn kt x
hi d cp dn nhiu gi tr nhn vn, lin quan dn kha cnh
nhn cch ca mt tri thc hin di. Tuy nhin, kiu dy hc
truyn thng khin khOng t sinh vin tr nn th dng, thiu bn
lnh, to ra tm th li ch vo s cung cp kin thUc ngCri
thy. S trn lan cc ngun thOng tin v li sng thiu lnh mnh
khin mt b phn thanh nin ri vo vOng xoy, lc hng mc
tiu v thiu ky nng sng, thiu kh nng nh v trong nhn thc
v t duy.
nhOm tim nng cc ky nng sng nghip, c th thy r s
d cao ca nhng k nng mm, ky nng sng d khng nh
minh, d tn ti, dng thCri d cnh tranh phat trin sau khi mi c
nhn ri khi gh ging dCmg. Tuy nhin, mt thc trng d
dng nhn thy la phn dng sinh vin Vit Nam hin nay thiu
ky nng mm. Phn ln sinh vin khi tt nghip du dc trang b
nhng kin thc chun v ngnh ngh m h dc do to trong
cc trng Di hc. Tuy nhin, nhng k nng mm nh: ky nng
lm vic nhOm, ky nng giao tip, tim kim thng tin, gii quyt
vn d... d dp ng nhu cu th truCmg lao dng thi sinh vin cn
148

r't hn ch. Trong khi 'ic co to k nng mm t cc trtmg

Di hc trn th gi rt dc chh trng, thj trinh ging dy
mn hc ny ndc ta vn cha thc s c tin hnh mt cch
thc s bi bn v h thng.
Vi nhng yu cu v thch thbc dang dt ra thi gio dc
i hc Vit Nam trong giai on hin nay cn tin hnh v
trin khai cc phng php ging dy tch cc, mnh dn p
dng cc xu hng dy hc hin di. Trong bi cnh di mi
ny, bc u cO th d cp dn mt s' tiu chi da trn vic
tng h^ nhiu quan im, kin cCia cc nha gio dc khc
nhau d c th chn la mt h phng php dy v hc hiu
qu cho tUng trng hyp c th:
* Chii trn rn luyn pViumrg plup hc lp OCI nghin cUu cho sinh
Oln m uu tl r hhng du \ kh irdng ly hc

Trc ht, cn quan nim dy cch hc v hc cch hc nhm

to thOl quen, nim say m v kh nng hc sut dl l tiu chl
bao qut nht ca vic dy v hc Di hc. Ml phuOTTg phap
dy, phumrg php hc, nl dung cn dy, nl dung cn hc du
phi xut phat tu dO. Chng hn, trong chng trinh do to Dl
hc phi chu trng kin thUc nn tng chu khOng phi kin thUc
v mt quy trinh c th, vl kin thUc nn tng to cho ngi hc
mt cl nn vng chc d tip tc hc tp nhng th c th khc.
Trong tUng linh vc, tUng mn hc c kh nhiu nl dung, nhiu
vn d d hc, nguCh ging vin phi bit chn nl dung gl, vn
d gl m khl hc thl hc vn dc rn l'uyn nng lc tu duy cao
cp, dc hc cch hc tt nht. Ngoi ra, bng cch khu gi s
to mO, bng cch to s hp dn cUa trl thUc v bng tm gucmg
hc tp cUa minh, ging vin c gng to nn nim say m hc tp
clro hc vin, tUng bc lm cho phng php hc tp cUa sinh
vin ngy cng thng nht VI phng php nghin a k khoa hc.
CO khng It ngi ttmg nghi v nguCh ging vin nhu la ngi ch
149

bin thng tin. Ngy nay, nhn thc v vai tr ngl ging vin
khng phi dng li do. Vt s bng n kin thc thi vai tr
ngi ging vin khng th no pha trn, ch bin, tt c nhng
kin thc m sinh vin s cn cho cuc di h sau khi ra truOiag, v
th chUng ta cn nhn mnh "bit hc nhu th no" l diu ct
yu ca nn gio dc hin di. VI vy, vai tr mi cUa ngi ging
vin tr thnh nhn t kch thch tri to m ca sinh vin, mi sc
thm nng lc nghin cUu dc lp, tng cng kh nng t chUc
v s dng kin thUc. Ni tm li, giUp cho sinh vin c dc cc
nng lc t gio dc sut di.
.T o diu kin tt nht d phdt hu tt da ttnh ch dng trong hc
tpcU astnhntn.

Dy hc hiu qu bc Cao dng - Di hc hin nay khOng

th no tch ri tiu chi phat huy tinh ch dng ca ngi hc, ly
sinh vin lm trung tm, dy hc h ^ g vo sinh vin, pht huy
cao tinh tch cc, dc lp, sng to ca sinh vin. Ngi hc l
ngi di hc chu khng phi l ngi dc dy, nhim v ca
ngi dy l giUp d ngi hc, phc v ngi hc lm Iy
sinh tri thc ngi hc, cn mi tr^ag t nhin v x hi xung
quanh v bn trong ngi hc l tc nhn quan trng nh hng
dn vic dy v hc.
Vi l do, trong qu trinh dy hc, sinh vin vn chim vai tr
cc ky quan trng. Theo phmag h ^ g , qu trinh d.y hc Di
hc phi huy dng ton b chc nng tm ly, dc bit l kh nng
t duy dc lp, sng to ca sinh vin nhm thc hin tt mc
tiu do to. Thc hin dc phng hng ny, chUng ta s thc
s bin qu trinh do to thnh qu trinh t do to. Khi sinh vin
y thc v thc hin duc vic t do to, qu thmh gio dc
chuyn dn thnh t gio dc v nhn cch ca sinh vin s
khng ngng dc hon thin.

\) . khni hc ph\u d\| hc

di

cdch

qu.

Diu kin cu s vt ch't \' phuong tin dy hc l mt nhn

t quan trng dc bit gp plin nng cao cht lumg hiu qu v
dy lc di hc. Diu ny cho th'y rdng vic b tr d c th,
phat huy tinh tch cc nhn there v hc tp sinh vin mt cch
hiu qu hem thi cn khai thc cng ngh thng tin v phuong tin
truyn tlaOng mi. N tr thnh mt cng c quan trng trong cc
tiu chi cn khai khc hp ly khi dy v hc 0 Cao dng - i hc
hin nay. Cng ngh mOi la mt kha cnh vn ha ca th giOi
mO, v nhu mi thu vn ha, n s uc tip nhn tt nht tui
tr, n giUp cho nguCri hc nh hng tu duy v thi ca minh
trong then ky mi. TU d, cn thOng qua dy v hc lm cho th h
tr nhanh chOng lm .quen v sU dng cOng ngh mOi mt cch
dUng dn, d hnh thnh phong cch vn ha mi.
Tuy vy, vic sU dng cc phuong tin dy hc hin di d h
tr cc phuOTg php dy hc hin di phi cO s ph h^ v thch
Ung, trnh vic lm dng v ph thuc qu mUc gy ra mt tc
dng ngurc "ch dng li trO thnh th dng" khi c ngucn dy
v ngucn hc du qu ph thuc vo nhtmg cng ngh m khOng
cO s tng tc tch cc v tliuOng xuyn. Diu d cUng gp phn
to cho sinh vin trnh thOi quen li, luOn thch Urrg vOi nhUng
diu kin thc t trong cng vic v cuc sng nhUng mi
truCnag klc nhau vi nhUng thdch thc khdc nhau.
3.5.2. M t s'nguyn tc nh hng dy hc hiu qu bc Cao
ng - i hc hin nay
CO th ni vic t chUc hot dng dy hc hiu qu trong nh
trng Cao dng - Di hc hin nay gn lin vi vic pht huy
tinh ch dng, tch cc nhn thUc sinh vin. Dp Ung yu cu
ny dOi hi trong cng tc ging dy ngi ging vin phi thc
s chU dn cc nguyn tc thc thi cc xu h<^g dy hc hin
151

d. Du quan trng l cn k thUa v phat huy cc nt tch cc

trong phuong php truyn thng dng thi mnh dn p dng
cc phuong php dy hc tch cc mt cch hi ha. Cn cir vo co
s ca vic t chUc hot dng hc tp tch cc cO th d cp dn
mt s nh huOng dy hc hiu qu nhu sau:
3.5.2. . Nguyn tc 1: Kin thc v k nng cia ging vin cn pii
ducb tc thng xuyn

Mt s nghin cUu v Tm ly Gio dc d dua ra nhn nh

ging dy hiu qu tUy thuc vo kh nng kin thUc ca ngi
dy. Ngi dy cn phi cO kh nng hiu bit v nhiu phong
din ca kin thc: kin thc cn bn mn hc, phuOTg php
truyn dt kin thUc, duy tri khOng khi lp hc... Mt ging vin
gii v kinh nghim cO kh nng truyn dt mt cch hu hiu
nhng con s, nhng s kn, nhng din tin thc hin bi v vi
bi son v li ging, r rng, gin d (17].
Dc bit, trong bi cnh m kin thc v thbng tin khOng
ngng d chuyn bin v cp nht thi buc ngi dy khOng
ngng hc hi, sng lc thOng tin mi d bt kp vi s phat trin
ca x hi. L ng nhin la ci tin d theo kp vi tm ly v
thi ca sinh vin trong thi di tri thc mi ngy nay. Ging
vin phi c kin thc su, rng, nm vng ly lun s phm
nhiu lnh vc ging d.y, dng thi, phi bit chuyn ti nhng
kin thc do vo chng trinh, vo p h ^ g php ging dy, vo
cc bi hc c th. co nh vy, gi.ng vin mi c th giUp sinh
vin tch cc ch dng, phat huy kh nng sng to trong qu
trinh hc tp.
3.5.2.2. Nguyn tc 2: Tng cng s tip xc gia ngi dy v
ng,i hc

Nhiu nghin cu d chng t rng lOng nhit thnh cUa

ngi dy t l thn vi kt qu hc tp ca ngi hc. Vi s
152

gn gi, thn mt ca ngtyi ging \'in, sinh vin cm thy c

ch hon, khng ngi ngng khi ct cu hi, khng ngi ngng
khi a ra cu tr lcri d lo ngai cu tr Icri khng chnh xc. Nh
, sinh vin cm thy t tin hon, c co hi pht huy sng kin,
pht trin ng lc thc y hc tp v nh hng tng lai tt
hon [17].
3.5.23. N<^mjn tc 3: Khuyn khch cc hot ng hp tc gia sinh
vin vi sinh vin

Cht lng hc tp trong mi trng lm vic nhm pht

trin tt hon so vi lm vic c nhn. Cng ging nh trong lm
vic, hc tp tt cn n s hp tc v trao i ch khng phi
ganh ua v bit lp. Lm vic nhm gip pht trin tnh tch cc
hc tp, chia s v trao i kin gip pht trin tr tu v lm
su sc thm s hiu bit ca mi c nhn. c bit, tinh thn tp
th khin sinh vin cm thy gn b vi lp hc v c trch nhim
hon vi tp th.
Ging vin c th xy dng tinh thn tp th cho sinh vin
thng qua cc tr choi nhm, tho lun nhm hay bi tp nhm.
Vic chia nhm s to ra khng kh thi ua gia cc nhm, khch
l tinh thn thi ua ca tng sinh vin. iu ny cn khin cho
sinh vin cm thy s ng gp ca mnh c gi tr hon v n
quyt nh n kt qu ca c nhm.
3.5.2.4. Nguyn tc 4: Khuyn khch cc phn^ php hc tp tch cc
v nghin cu khoa hc

Dy hc hiu qu c th t c khi ging vin gip sinh

vin tham gia tch cc vo cc hot ng t h suy ngh v
nhn nh v cc thng tin c trnh by. Sinh vin khng hc
c g nhiu nu ch n lp nghe ging, ghi nh cc dng bi
tp lm cc bi kim tra. Sinh vin cn c trao i v nhng
153

iu c hc, l't v chng, hn h chng vi nhng du

bt v p dng chhng vo cuc sng hng ngy. Sinh hn cn
dc s hu tht s nhng diu h dc dy. Sinh vin s tham
gia vo nhiu hot dng giUp h ngm ngh li cc khi nim v
cch vn dng khi nim dO.
Song song d, ging vin cn quan tm giUp sinh vin lin h
nhng diu dc hc vi thc t, cung cp nhng tinh hung thc
d sinh vin phn tch, khuyn khch sinh vin da ra cc d xut
v hot dng mi di vi mn hc, khuyn khch sinh vin tranh
lun vn d, t chUc lm vic nhOm, xmina... Khi d, sinh vin
khOng ch don gin lng nghe, m s phat trin cc ky nng trong
vic lnh hi cc tri thc chuyn ngnh. Bn cnh d, phat trin
nng lc cUa sinh vin thOng qua vic khuyn khch v' h ^ g dn
h tham gia vo mt v tri mi, dO l v tri mt nha nghin cu tr,
rn luyn tc phong lm vic khoa hc.
5.1.5.<.Sgu\jn tc s: Cung, cp thong ttn phhn ht kp thOt

Cng nhn cc n lc ca sinh vin trong cc hot dng hc

tp bng cc thOng tin phn hi d h cm thy nhng n lc
dO la xng dng v giUp h tin gn dn mc dch hon. ng thCh
giUp h nh h ^ g v khc phc li nhng thiu xt trong vic
tip thu tri thUc v hnh thnh ky nng. Khi ging vin phn hi
v cc bi tp v nha v cc ky thi cng sOm thi s cng giUp sinh
vin suy ngh nhiu khOng nhng v kin thc m cOn l cc
phmg php hc ca h. Tuy im s la yu t to dng lc cho
sinh vin hc tp nhng cc gp trong qu trinh h,c tp s giUp
sinh vin nhiu hon trong vic trau di k nng cUa h.
Nhng li khen ti lp c th giUp sinh vin ph'n khOi v la
dng co thUc dy h, chng hn, yu cu cc sinh vin xut sc
chia s vi cc sinh vin khc bng cch cho php h trinh by
154

trircVc IcVp v cc d t nghin ciVu thc hn. ^goi ra, ging

vn ch th gihp sinh vin tp trnng vo vi.c hc tp nh J mt
mc dch chrt khng n thun v im sC) cui hpc k d, m cOn
lm cho sinh vin cm thy ha Idng v kin thhrc d lnh hi. Dc
bit, ging vin yu cu sinh viCn cl kn phn hi v mn hc,
dc bt vo nhng tun gida h(.)c ky l biu hin s quan tm cUa
gio vin di vi vic lic tp cha sinh vibn. Dy cUng la cch kch
thch s nhit tih sinh vin v h s cm thy h c nh la^ag
ln dn mn hc theo hng giUp h t dc mc tiu m h
mong mun: lnh hi tri thc v ky nng mt cch thc th.
2 .5.1.6.Ngmjn tc 6 .K\J On. nhii Oo sinh Oin
K vng cao thig cho kt u tt vi nO dem li mt s dng
vin tinh thn khin con nguOr cO dm ta d vrt qua tr ngi
tip tc phn du. Mi nguOt du mun dc ky vng cao, k c
nhUiag ngi cO nng lc cn ln ch ln nhng ngi thng
minh. Sinh vin s cm thy phn khi d c gng hn trong hc
tp nu h dc ging vin v nha trng dt nhiu ky vng v
h tr' h dt dc nhng ky vng dO.
Vic ky vng dng ngha vi vc sinh vin dc khuyn
khch d cO th phat huy dc nhig nSng lc v s truWig ca
bn thn mc cao nht. Ky vng cOn ng ngha vi vic sinh
vin dc khen ngi kp thi v nhng thnh qu ca minh, dc
gOp y mt cch tinh t v chn thnh km theo s h tr kp thi
d diu chinh nhng thiu st. nh ky ci tin bi ging theo
h ^ g giUp sinh vin luOn. n ..d hon thin minh vi nhng
yu cu v thch thc m ngh. nghip tucmg lai dt ra.
.5.1,7. Nguyen tc 7 .Tn trirg s khdc lt gia cdc stnh nin

S hc cO th din ra theo nhiu cch thc v mc khc

nhau. Sinh vin vo trig vi nhng nng khiu v cch thc
155

hc tp khng nh nhau. Nhng sinh vin t ra vcrt tri ti lcrp

hc l thuyt c th li chm chp trong cc bui thc hnh v
ngc li. Sinh vin cn c c hi pht trin nng khiu v cch
thc hc tp ring ca h ng thi vi vic h c yu cu pht
trin thm cc nng lc mi.
Bn cnh , ging vin c th gii thiu nhiu phng php
hc tp khc nhau ph hp vi c im tm l v trnh ca
mi sinh vin. Gi m nhng vn sinh vin c th t la
chn nhng kha cnh m mnh quan tm, yu thch thc hin,
gii quyt vn , nghin cu. Ging vin cn trnh khuynh
hng p t ti tho lun hoc bi thuyt trnh, cn sinh
vin t la chn theo khuynh hng nhn thc hoc nhn cch
ca bn thn. iu ny gip sinh vin cm nhn c s tn
trng, cng bng v c thi hc tp mt cch tch cc.
3.6. nh gi vic hc tp c a sinh vin C a o ng i hc

3.6.1. nh gi vic hc tp ca sinh vin Cao ng - i hc

theo quan im dy hc tch cc
Dy hc tch cc c nhng yu cu c trng v nh gi.
Trc ht, cn cp n khi nim nh gi. nh gi l mt
thut ng khng qu mi nhng khng phi cch dng mang
ngha thng nht. C th cp n cc quan nim sau:
Trong thut ng ting Anh, ngi ta s dng hai t lng gi
v nh gi. Lng gi (Assessment) l qu trnh thu thp bng
chng (evidence) v a ra nhn xt (makingjudgment) v nhu
cu, sc mnh, kh nng, nhng kt qu thu c ca mt nhm.
nh gi (Evaluation) l qu trnh thu thp s liu (data) v a
ra nhn xt v hiu qu ca cc chng trnh, cc chnh sch v
nhng th tc hay cch thc tin hnh mt nh hng. Hiu mt
156

cch khi qut Ih't thl nh )) l ! ttiuh hnh thiih nhCrng

Ihi il, pli d()i v kt qu cng vi(c, da vo s phn tch
nhkmg thOng tin thu dcc, ddi ' \'( !hng mqc tiu, ti
chun d ra, nhm d xu.t !ihcdng quydt dnh thch hrp d ci
thin thc trng, du chnh, nng ca(i chat lng v hiu qu
cng vic. Nh vy, danh gi khOng don thun la s ghi nhn
thc t, thc trng m cn l d xut nhkmg quyt nh lm thay
di thc tin, thc trng. Vi thd, nh gia dc xem la mt khu
rt quan trng, dan xen vi cc khu lp k hoch v trin khai
cOng vic 22].
nh gi dc xem la qu trinh hinh thnh nhig nhn nh,
phn on v kt qu cOng vic, da vo s phn tch nhng
thOng tin thu dc di chi'u vtVi nhdng mqc tiu, tiu chn d ra
nhm d xut nhkmg quyt nh thch hyp d ci thin thc trng
v nng cat) ch't lng ca mt hiu qu no dO.
Qu trnla nh gi mang tinh h thng cho nn vic da ra
cc quyt nh trong nh gi th hin s cn nhc v t duv. co
th nhn thy nhng yu cu sau nh nhdng yu cu mang tinh
quyt on khi nh gi:
Quyt nh v sao nh g.
Ci g s dc nh gi.
Cc chin lc thch hp, khung thi gian, vai tr cUa nhTg
ngi tham gia.
Thu thp thOng tin ph, htrp.
Phn tch v chia s thOng tin.

sdng kt qu ong 'ic lp k hoch v hnh dng h-ong lai.

Vic diili gia dy lic tclt ctrc mang nhng dc truiag rt c
bn. Danh gi dy khOng ch nhm mc dch nhn nh kha
157

nng thc t v diu chinh hot ng hc tp ca ngt^i hc m

cn dng thi to diu kin nhn dnh thc ti-ng va iu chinh
hot dng dy cCia gio vin. Danh gia ca ngCh d cC)Jg mang
mt hn su xa khOng hn Ic s cho im hay s kt lun rng
dt hay khOng dt, dt mc no m mang hm V su xa htm
la thra nhn mt trinh dt dt.rc. th na, nh gi ca
ngi dy cUng cO th da ra nhng gOp chn tinh nhm nh
hng cho ngi hc c th phat trin mt mc cao hon trong
qu trinh hc tp tch cc di tc dng ca dy hc tch cc.
Song hnh vi s nh gi ca ngi dy thi t nh gi cUng
dOng vai tr kh quan trng. Trc ht, cn quan tm dn khi
nim t nh gi.
T nh gi la mc cao cUa t thc. T thc phat trin
dn mt mc nht dinh thi t nh gi mi xut hin. Khi c
nhn c th nhn thc r rng .' cc gi tr ca bn thn thi c
nhn mi c th da ra nhmg nhn nh, nhng nh gi v cc
gi tr do. CO th ni, t V thc chinh la nn tng, la co s d kin
d con ngi t nh gi bn thn.
Theo tc gi s. Franz, da phn tch mt cch su sc bn cht
tm l v co ch ca t nh gi di gc nhn thdc lun "s
t nh gi la mt hnh thc dc bit ca hot dng nhn thc ca
nhn cch". Qu trinh t nhn thUc bao gm cc qu trinh sau:
- Th nht, nhng qu trinh cung cp ti liu baia du.
- Th hai, nhng qu trinh dn dn s xc nh dOT gin v
bn thn.
- Th ba, nhng qu trliah di dn s t nh gi.
- Th t, nhng qu trinh dn dn s t ph phn.
Cc qu trinh ny gn bo clt ch vi nhau v ch cO th phn
tch chUiag ra v mt ly thuyt. Qu trinh t nh gi tuOTg ng
vi ba kli du ca qu trial t nhn thUc.

158

Khai Im t ih gi ma . Fraiiz da ra cg nh s phn

tcla c ch' t nh gi then qiian nin ca ng da )m sdng t
mt s im quan trng v ] Inn. ng nhn nhn tir nh gi
nh mt qu trinh t nhn thrtc dc bit, bao gm cc bc tip
ni nhau trong mt c'u trc va cht ch v logic \ra liiah hot
trong s so snh, di chiu vOl nh gia bn ngoi, vCri h thng
cc ti chun khch quan, ]/( each nhin nhn d da cho php di
su vo co ch ca qu trinl phc tp n>r. T dih gi la mt
hin tumg tm ly phUc tp nhimg cO tl diu chnh dc. ChUng
ta cO th ln theo tng bc ca qu trinh t dnli gi m tlm ra
nguyn nhn sai st v khc phc:
- C th c nhn b thiu st trong vic thu nhn thng tin t
bn ngoi hay t quan st.
- CO th qu trinh x ly thOng tin b sai.
- Ca nhn c th t dnl gi sai do khng hiu dUng ni
dung, tiu chun nh gi v thang bc cc mUc nh gi. Do
vy, khOng xc nh dc cc hin tmg tm ly cUa mih tng
img vi mc no trong h thng thang bc nh gi.
- T nh gi cUng cO th sai lm (do t hp nhiu nguyn
nhn khc nhau.
TOm li, ly lun v t nh gi ca s. Franz da lm sng t
bn ch't v c ch t nh gi. gi da xem t nh gi nh
mt qu trinh t nhn thc dc b,it trong d c nhn khOng ch
xc nh dc cc hin tiag tm ly dang cO bn thn m cn
phi ch ra mc tn ti ca cc hin t^ng tm ly dO.
Nh vy, t nh gi la s ti.r xem xt ' nh gi cht lmg
v tinh hiu qu ca mt yu t no dO. Cng cO th xem xt khai
nim t nh gi nh la qu trinh t xem xt trn c s cc tiu
chun nh gi. Drra trn kt qu t nh gi, c th tin hnh
159

iu chnh cc yu cu nhn p irng tt hem cc tiu chun

quy dnh. T nh gi la mt hinh thc nh gi m sinh vin tir
hn h phn nhim v d there hin vi cc mc tiu cela qu trinh
hc tp. Sinh vin s hc cch nh gi cc n lc v tin b, nhn
li qu trinh v pht hin nhng im cn thay di d hon thin
bn thn. T nh gi hhOng cl di thun la t minh cho im
s m la s nh gi nhng n lc, qu trinh v kt qu, mUc
cao hon la sinh vin cO th phn hi li qu trinh hc ca minh.
N01 tm li, vic kt hcxp hay dm bo song hnh giUa nh
gi ca nguCri dy v t nh gi s la co so kh quan trng ca
dy hc tch cc. Lm duc diu ny chc chn rng dy hc tch
cc cUng s la nn tng ca hc tp tch cc. NOi khc di, dy hc
tch cc s huWg dn hc tp tch cc d nng cao ngi hc ln
mt mc mOi vOi dy dU nhng biu hin tch cc trong nhn
thc cng nh nhng biu hin cUa tinh tch cc lc tp.
3.6.2. Mc ch nh gi vic hc tp ca sinh vin Cao ng i hc
Bt k hot dng nh gi no cUng phc v cho nhiu mc
dch. Tuy nhin, tUy theo di tng c th m nh gi h<^g vo
nhng mc dch nht nh. nh gi trong gio dc nhm nng
cao cht lng ca tt c cc hot dng gio dc, c h u i g trinh
gio dc, sn phm gio dc. nh gi cn phi mang tinh d
on, chi tit, cO tc ding diu chinh, phat trin nng cao (20].
Trn co sO d, nh gi vic hc tp ca sinh vin nhm vo cc
mc dch sau:
Phn hoc

tu\jn chie sinh Oin

Dy c l la mc dch ph bin nht cUa cc hot dng nh

gi hc tp. VOi mc dch ny, thng qua nh gi ngi hc dc
phn loi v trinh nhn thUc, nng lc t duy, hoc ky nng.
160

S phn loi ny c th nhm J,hc v ch() nhng mc dch khc

nh.an: xt ln lp, khen thng, xt tuyn i vi bc hc cao hon,
xt tuyn dng lao dng... Vic nh gi ny cUng lm co s cho
vic la chn bi dng nng kliiu hay xp nhOm d ngi dy
cO nhig tc dng cO hiu u.
* Duy tri cht ig dy hc

nh gi cn nhm mc dch xem xt mt chng trinh hc

hoc mt nhOm di tng ngi hc c dt dc yu cu ti thiu
v mt cht lng d dc xc nh hay khOng. Hay ni cch khc
la s phU hp vi mc tiu gio dc, d dt dc mc tiu tt hon
cn phi diu chinh hnh dng, t dO cho php can thip kp thi
v lm cho hnh dng thnh cOng hn. nh gi s dt sinh vin
dUng trc trinh hc lc cUa h, dng thi to diu kin giUp
d cho h ci thin nng cao v s lumg v cht lumg tri thc.
ThOng qua nh gi, s xc nh dc thiu st ca tmg sinh vin
v giUp d h khc phc.
* Tnic

sinh On hc tp

Thc tin gio dc cho thy mt khi hot dng nh gi

dc t chc du dn v thch h^ thi cht lng hc tp khng
ngng dc nng cao. nh gi dc xem nh mt cht xUc tc
giUp cho "phn ng hc tp" dc din ra thun li hn, hiu
qu ln. Trong tm ly hc, cho im hay xp loi hc tp c th
dc xp vo loi hot dng khch l. Hot dng ny dOng vai
trO nh la nhn t thUc dy bn ngoi. Nu nO dc kt hp
cUng vi lOng mong mun, c hai s to ra dng lc cho cc hot
dng ca con ngi. Tuy nhin, nu qu d cao hoc p dng
thai qu cc bin php khch l thi cO th dn dn kt qu lm
cho ngi dc khuyn khch diu chnh mc dch hot dng
ca h. Khng t sinh vin hin nay coi im s hay xp hng l
mc tiu quan trng nht ca s hc. Dy chinh l tc dng
161

ngc ca hot dng nh gi hc tp mt khi nO khOng dc

thc hin mt cch dhng dn.
* Ghip ngi dp ti dt chinh

ThOng qua nh gi, gio vin cO th bit dc nng lc hc

tp hoc kh nng tip thu v mt vn d c th ca nguCh hc,
bit dc tinh hiu qu ca mt phuOTg php ging dy hoc mt
chucmg trinh do to no d v tu dO c th khc phc nhUng hn
ch. TU d giUp cho ging vin dua ra nhUng quyt nh lin quan
tOi cc vn d nhu lp k hoch, chun b ni dung, phuong php
ging dy v cc yu t khc trn co s cn cU vo kh nhg, hUng
th hc tp ca sinh vin.

CViiidn b b trang di cbo stnh Oin

ThOng qua cc phumag php nh gi khc nhau, gio vin cO

th giUp ngi hc b sung, phat trin nhng kin thUc, ky nng
cn thit cho cuc sng cUng nhu ngh nghip v sau. Ngoi
nhUng ky nng cO tinh dc th ca ngh nghip, nhUng ky nng
x hi nhu ky nng giao tip, ky nng lm vic nhOm, ky nng tu
suy sng to... cUng rt quan trng di vi nguCb hc v sau. BOi
l cho d vi loi cng vic g, con nguCri cUng phi sng v lm
vic trong mt mi tr ^ g tp th nht nh. Bn thn h phi c
dc nhng cch thUc d khng ngUng pht trin bn thn dng
thcb vt qua dc nhUng p lc trong cng vic v cuc sng d
c th hnh phUc v thnh cng.
3.6.3. Yu cu nh gi vic hc tp ca sinh vin Cao ng DatlaocVitiiiirj
Kt qu hc tp th hin cht lucmg ca qu trinh dy hc, nO
dch thc ch xut hin khi cO nhng bin di tch cc trong nhn
thUc, hnh vi ca ngi hc. nh gi vic hc tp la qu trinh thu
thp, x ly thng tin v trinh , kh nng m ngi hc thc hin
162

CC mc tiu hc tp d xc nh, uh ^! to c s quyt dnh su

phm ccja ngi dy, cho nh tr,rt')ng v bn thn sinh vin d

gictp J hc tp tibn b hi.
Trong mt phUc trinh cua U' ban Quc t v Gio dc cho th
k 21 ca UNESCO c xc dinh bn trri ct cha mt nn gio dc
la: "Hc d bit, hc d tm, hc d chung sng v hc d khng
nh minh". "Hc d bit" nOi n yu cu v mt tri tu, bao gm
nhUng kin thUc cO th gihp nguOl hc c th V U O T in trong hc
tp, trong hot dng ngh nghip, v hc tp sut i. "Hc d
lm" dOi hi s thnh tho ca cc k nng, thao tc cUng nhu
phutmg php tu duy. Hc ton din dt ra yu cu phat trin ton
din v cht, nhm giUp ngi hc phat trin nhn cch hon
chnh. "Hc d chung sng" nhn mnh mc dch do to ra
nhng con ngi bit cch sng v bit cch lm vic vOi nhng
nguCri xung quanh.
Bn tr ct ni trn la nh hng cho hot dng gio dc
mi cp, trong d cO hot dng nh gi. Nh vy, ngoi cc yu
cu v s da dng ca nng lc nhn thc (nhn bit, hiu, p
dng, phn tch, nh gi...), phng php v ni dung nh gi
cOn cn phi h ^ g dn nhng mc tiu dp ng c bn tr ct
trn. CO th xem dy la nhng nh hOig th hin tinh nhn bn
ca nh gi hc tp v chhng hcVng dn s phat trin ton din
ca con nguCri. Lu nay, hot ddng nh gi mi cp hc thuCmg
tp trung ch yu vo mc tiu "h(.)c d bit", th yu cho "hc d
lm" v hu nh la chng cO my vi "hc ton din" v "hc d
chung sng". Diu ny d gOp pln khbng t vo mt thijc trng
hin nay la rt nhiu sinh vibn cc trng Di hc hc tp th
dng, rt nhiu sinh vin tt nghip km nng dng trong mOi
trCmg lm vic tp th. T't nhin, nh gi dc hai mc tiu
"hc d chung sng", "hc d khng nh minh" cn phi cO
tm g ng nhng phng php gio dc thch hp. ChUng ta
khng th nh gi v nhng diu m sinh vin khOng dc trang
163'

b. Trin khai cc xu hiag dy hc hin di d dn nc

tiu giUp nguCyi hc bit cch sng v lm vic cUng vi nhau.
Nhu vy, theo quan im trn nh gi vic hc tp cUa sinh
vin Cao dng - Di hc trong bi cnh hi nhp v phat trin dOi
hi phi xc nh khOng ch la mt tri thUc ly thuyt m bao hm
c tri thUc thc tin v ky nng thc hnh nhm h^ag dn vic
xy dng mt m hnh nhn cch vi dy phm cht v nng
lc cn thit d hc tp v nghin cu sut i, cnh tranh, hp
tc d pht trin bn thn v dt nc. Tiu chun nh gi phi
dm bo tinh ton din, dm bo tinh khch quan, dm bo c tc
dng pht trin nng lc tri tu, nng lc tu duy dc lp, sn.g to
ca sinh vin.
Ni dung nh gi l nhng kt qu hc tp hng ngy,. cUng
nhu nhUng kt qu phn nh trong kim tra nh ky, cc ky thi.
Kt qu ca vic nh gi duc th hin ch yu bng im s
theo thang im d duc quy . Ngoi ra, vic nh gi cn
duc th hin bng iCyi nhn xt ca ging vin v nhUng nh
hu^ag tch cc. Trong qu trinh dy hc di hc, cO th d cp dn
hai hnh thUc nh gi sau y:
- nh gi khng chinh thc
nh gi khng chinh thUc din ra khi tin hnh dy mt bi
hc hay mt don v hc tp, bao gm cc hnh thUc quan st, dt
cu hi, giao bi tp v nha cho sinh vin. nh gi ny nhm
cung cp lin tc cho ging vin v sinh vin nhUng thOng tin
phn hi tr do c th tn hnh nhUng hot dng hiu chnh nhm
nng cao cht lung hc tp ca ngu hc v cht lung ging
dy ca ging vin. Trong nh gi khng chinh chinh thUc, vic
quan st thuCmg ngy la quan trng d nhn bit mUc hnh
thnh v phat trin cc k nng sinh vin, v cc kha cnh hp
tc, lm vic nhOm, giao tip... dy la nhUng nn tng giUp sinh
164

'1 c

th t rn luyn cc ky Ing mm c th "hc chung

s.ng" nhm p 'mg mc tiu gi() dc.
- nh gi chhrh thitc

nh gi chinh thdc din ra vo cui don v hc tp. Mc

dch la xc nh kt qu hc tp ca sinh vin sau khi kt thUc
ging dy.
nh gi vic hc tp cUa sinh vin phi dua ra duc nhng
kt lun tin cy v kt qu hc tp bao hm c hai mt kin thUc
v ky nng ca sii vin, phi gidp cho ging vin c nhng
quyt nh phU h(p trong qu trinh dy hc, dng then thUc dy
dng co hc tp v nng cao trch nhim cUa sinh vin trong hc
tp. nh gi vic hc tp ca sinh vin cn phi da vo cc
bng chbmg duc thu thp qua nhiu hot dng khc nhau, co th
d cp dn mt s phuong php nh gi vic hc tp ca sinh
vin duc tin hnh mt cch ph bin nhu: phung php kim
tra t lun, trc nghim khch quan, vn dp, kim tra thc
hnh... Ngy nay, nhm dm bdo tinh cng bng, chinh xc,
khch quan, phn nh dUng trinh tri thUc, k nng hin c ca
sinh vin thi xu huOng nh gia vic hqc tp ca sinh vin dn
chuyn tu kt qu nh gia cui cUng sang vic nh gi c qu
trinh hc tp v cOng kha.i tiu chi ddnh gid, chuyn tu nh gi
ky nng ring l sang nh gia cc k^ ndng tng h^ v k nng
vn. dng kin thUc, kt lc^ gia nh gi ca nguCh dy v t
nh gi ca nguCrl hc, nh gi cUng cn cU vo nhiu thng tin
da dng hon truc dy.
Nhu vy, theo xu huOng di mi phuong php ging dy
bc Cao dng v Di hc thi dnh gi vic hc tp ca sinh vin
hin nay duc gn lin vi quan im gio dc ton din v quan
im cUa dy hc tch cc. iu ny to ra dng lc thUc dy s
n lc cUa sinh vin d hon thin bn. thn v dt nguCh dy vo
mt v tri mi cUa cOng tc nli gi - v tri cng tc vi sinh vin
trong vic nh gi vic hc tp cUa chinh h.
165

 hi tho !un
1. Om nhCrng t n g d!n t b n c h t c a h o t d n g d y c a
ng! g ! n g v!n m! tr ng C a o d n g - D i h c.
2. nhU ng

t n g d i n ta b n

chdt c a hot dng hc ca

sinh v n mO trng C a o d O n g - D i h c.
3. t i sa o nOi m i g u a n h g i a h o t d n g d y c a g id n g vi n
v d h o t d n g h c c a sinh vi n n h h n g d c b t d n
c h d t !ng c a v c g id n g d y 2
4. N h ng y u c u v m t ky th t c n th c h i n d g id n g v n
th c hn n g b n c h d t c a h o t d n g d y 0 g 2
5. D d u ! nhU ng y u t kch th lc h sinh v!n h c t p tlc h c c 2
6. Hlnh th c d d n h g id kt g u d h c t p c a snh v n hin nay.
th c tr n g v d c d c g d i p h d p .

B lt p thc hnh

ky n d n g

hiu nhTg

t c h c d g id n g d y m n h c

trong m i trng C a o d O n g - D ! h c .
K h d c h th: C h n h c v n tro n g !p m d a n h ch! d a n g h c
t p , h o c nhCrng d n g n g h p tro n g c d c c o s g d o d c D i
h c h o c k h d c h th d d n h g id 0 sinh vn c d c c o s g id o
d c C a o dO ng - D i hc,
Y u cd u : N u n h ^ g ky n d n g t c h c m d g d n g vi n c d n
cO , k h d o sdt t d d n h g id c a g id n g vn^ k h d o sdt d d n h g id
c a sinh v n v c d c ky n d n g d y trn nhOm m u . tin nhOm
m u t o n g Ung.
C d c h th c hin:
- X d y d n g p h i u t d d n h g id c a g id n g vin, x d y d n g
p h i u c d u hi l'y
.166

y kin

d d n h g c a sinh vin,

co th

d u n g th m c c p h n g p h d p i u tra k h d c n h p h n g p h d p
q u a n st, d d m t h o q , su tm t a ! ..
- T!n h n h xln kin p h d n bin c a d n g n g h i p h c
h o c vi n c U n g h c v phiu t d d n h gid h c p h i u hi
- th u th p v d x l s liu d vit b d o c d o .
- Rt ra c d c kin ngh vd d xudt cO lin q u a n d n ni
d u n g n g h i n cUu.
N g o d i ra, c th c h q n bdi t p thc h d n h x d n g p h i u
Idy kin p h d n hi c a sinh vin v gi d q y , m n h c , g id n g
v i n v d kh d o sdt tinh kh thi.

C u hOl n t p
1. trinh b d y b d n c h d t c U a h o q t d n g d y c a g d n g vi n , h o q t
d n g h c c a sinh vin vd m i lin h g i a chU ng .
2. t i sa o ni b n c h d t h o a t d n g h c c a sinh v n Id h o q t
d n g kh d m p h d v d h o q t d n g nghin c u k h o a h c , trdi
n g h i m - th c h d n h d c h u n b n g h n g h i p ?
3. M t s n g u y n t c nh h ng d a y h c hiu q u b c
C a o d n g - D q l h c hin nay.
4. C d c y u c d u d d n h g ld v i c h c t p c a sinh vi n b c
C a o d O n g - O i h c hin nay.

5. trinh b d y c d c c o s tdm ly c a v i c kch th c h d n g c o h c

t p c a sinh vi n C a o dO ng - O qi h c hin nay.

167

'^uatuyVS_________________________
C IM HOT NG NGH NGHIP
V NHN CCH CUA NGI CN B
GING DY CAO NG - I HC
4.1. c im hot ng ngh nghip ca ngi cn b
ging dy C ao ng - i hc (ging vin)

Ngh nghip l mt dng cng vic i hi ngi lao ng

phi c chuyn mn nht nh hay ni mt cch khc l mt
vic lm theo s phn cng lao ng ca x hi [21, tr. 676]. Nh
vy, lao ng ngh nghip l mt lnh vc hot ng, trong
con ngi dng sc lao ng ca mnh to ra nhng sn phm
cn thit p ng nhu cu ca x hi. Ngh nghip trong x hi
rt a dng. Hin nay nc ta c khong trn 30 nhm ngh
khc nhau. Da trn cch phn chia ca tc gi E. A. Klimov [53]
c th phn chia cc ngh trong x hi thnh nm nhm: "ngi t nhin"; "ngi - k thut": "ngi - h thng k thut";
"ngi - ngi"; "ngi - ngh thut".
Ngh dy hc l mt cng vic c x hi phn cng v y
thc cho nh gio. Nh gio l nhng ngi l nhng ngi lm
nhim v ging dy, gio dc trong nh trng v cc c s gio
dc. Nh gio ging dy c s gio dc mm non, gio dc ph
thng, gio dc ngh nghip trnh s cp ngh, trung cp ngh,
trung cp chuyn nghip gi l gio vin; nh gio ging dy c
s gio dc i hc v trng cao ng gi l ging vin [16, iu
70]. C s gio dc i hc m nhn o to trnh Cao ng,
i hc, Thc s, Tin s. [5, iu 38].
168

Dy hc bc Di hc l mt dn hot ng c s tong tc
gia ngh dy v ngi hc, trong c s truyn th v lnh hi
nhng tri thc, k nng, k xo p ng mc tiu gio dc i
hc ra. Trong qu trnh dav hc ngcyi ging vin l ch th
ca hot ng dy s gi vai tr ch o. Ging vin c chc nng
t chc, iu khin hot ng hc ca sinh vin, h pht huy
c tnh tch cc, ch ng v sng to trong hc tp, ph hp
vi mc tiu gio dc i hc [11, tr. 25]. Mc tiu gio dc i
hc l o to ngi hc c phm cht chnh tr, o c, c
thc phc v nhn dn, c kin thc v nng lc thc hnh ngh
nghip tong xng vi trnh o to, c sc khe, p ihg yu
cu xy dng v bo v T quc [16, iu 37].
Hot ng ngh nghip thng c nhng c trng c bn
nh i tng, mc ch, phong tin v tnh cht ca hot ng.
Da trn nhng c trng ny, ngh dy hc ca ging vin c
nhng im c bit sau:
4.1.1. i tng hot ng ca ging vin l ngi trng thnh
Ngh no cng c i tng hot ng. Ngh dy hc thuc
nhm ngh "ngi - ngi" c i tng hot ng trc tip l
nhng con ngi nn i hi ngi hoat ng trong ngh phi
c c mt s nt tnh cch nh n cn, lch s, t nh... p ng
c nhng yu cu nht nh v giao tip nh bit tn trng,
ng cm... ng thi c c mt s k nng trong giao tip ng
x s phm nh quan st, lng nghe, thu hiu, bit cch thuyt
phc v x l tnh hung...
Nhiu ngh nghip khc cng c i tng quan h l con
ngi nhng con ngi trong hot ng ngh nghip ca ging
vin la nhng con ngi trng thnh ang dc sc hc tp,
rn luyn cho mnh nhng phm cht v nng lc p img yu
169

cu cUa mt toi hnh Igl ughip no do, x li mnh hay yu

ph thuc rt lOn vo ni dung v cht lutmg cUa toi hnh do
to ny. Ngi tr ^ g thnh da cO nhCmg suy ngh dc lp, tinh
cm kha n nh, t y thc phat trin cao nn h cdng cO nhCmg
yu cu v dOi hi rt ln v phm ch't v nng lc ca ngi
ging vin. Ging vin, vi t cch la ngi qvt nh trc tip
cht liag do to phi hi t dU nm tiu chun: (1) c phm
cht, do dc, t tng tt, (2) c bng tt nghip i hpc tr ln
v cO chng ch nghip v s phm: c bng thc s tr ln di vi
ging vin ging dy cc mn ly thuyt chng trinh do to di
hc: c bng tin s tr ln di vi gi.ng vin ging dy v hng
dn chuyn d, lun vn, lui n trong cc chcrong triah do to
thc s, tin s, (3) c trnla ngoi ng tin hc dp ng yu cu
cng vic, (4) sc khOe theo yu cu ngh nghip, (5) c ly lch
bn thn r rng [SJ.
4..2. Nhim v trng tm ca ging vin l ging dy, nghin
c khoa hc v phc V I x hi - cng ng
Hot dng ca ging vin l u triah gii quyt cc nhim v
lin quan dn vic ging dy, gio dc v chun b ngh nghip
cho sinh vin. Phm vi hot dng cUa ging vin chU yu la ph
trch ging dy mt s mn hc phu hp vi chuyn ngnh da
dc do to. Song song vi hot dng ging dy, ging vin cn
phi tham gia nghin cu khoa hc v hng dn sinh vin
nghin cdu khoa hc, tham gia qun ly do to, qun ly hot dng
khoa hc v cng ngh, hc tp v bi d^ag nng cao trinh .
Ging vin cUng phi tham gia, qun ly trng hc, tham gia cc
cng tc x hi v cc hot dng on th khi dc tin Ihim v
cc cng tc khc do nha trng, khoa v t b mn giao ph.
Ngoi ra, ging vin cUng c nhim v gi gn phm cht, uy
tin, danh d ca nha gio: tn trng nhn cch ngi hc, di x
170

 bing vi Igi hc, '\ ) quyen, li ch clil dng cu

ngcT hqc [5].
4.1.3. N / m cng CII lao ng ch Ci nhn cch ciia
ging vin
Khi ging dy, ngi ging vin dtng clnh nhn cch ca
minh d tc dng dn sinh vln. Do l nhidng phm chat nhn
cch nh th gii quan, nim tin, ly tng, luong tm, do dUc
ngh nghip... la nh h g nng lc nh nng lc dy hc, nng
lc giao tip s phm, nng lc giao dc, nng .. nghin ciVu
khoa hc... Ging vin khng d)' sinh vin theo nhng khuOn
mu 0 sn m h dy sinl vin bng tt c tri tu v tm hn ca
minh. K. D. Usinxki da tmg nhn mnh rng nh hiag nhn
cch ca ngCh lm cOng tc dy hc v gio dc di vi ngi
hc l mt sc mnh klaOng cO sch giho khoa no, khOng cO chm
ngn do dUc no, khng cO h thng trtmg pht, khyn khcla
no cO th tlaay th dc. DO la l do m K. D. Usinxki khng
nh: "DUng nhn cch d gio dc nln cch".
Vi cOng c lao dng ch yu la ton b nhn cch ca bn
thn, clao nn ngh dy hc Oi h.i nhng yu cu v phm cht
v nng lc rt cao di vt')l tmg ging vin, lac h phi luOn
phn du hc tp khOng ngmg, tch cc trau di tri thdc, k nng
v do dr'c ngh nghip thl mcVi dp irng dc nhu cu ca sinh
vin. Mt nln cch ging vn phong phrl v tm ln, giu cO v
dc o v tri tu, trong sng v do dUc s cO nh hiag rt ln
v tch cc dn nhn ccl ngucri hc.
4.1.4. Ngt i hi tni khoa hc, tinh sng to v tinh ngh
tmt cao
hnh khoa hc dc tl hin trc tin vic nguCh ging vin
phi nm vLrng khoa hc b mn minh ph trch v khi truyn
171

t n ngi ging vin cn nm vng c khoa hc gio dc, khoa

hc s phm. Ngoi ra, ngi ging vin cn tham gia nghin cu
khoa hc vi t cch nh mt nh khoa hc thc th.
Tnh khoa hc thng i km vi tnh sng to. Sng to l
phi bit lm ra ci mi. Cng vic ca ging vin khng phi l
mt cng vic rp khun my mc m n i hi s sng to
khng ngng. Sng to trong cch ch bin ti liu hc tp, sng
to trong cc phong php ging dy, sng to trong nghin cu
khoa hc, sng to trong giao tip ng x vi tng i tng sinh
vin khc nhau... Dy sinh vin khng ch l truyn th kin thc
m dy sao cho sinh vin nm c con ng i ti chn l, tch
cc, ch ng, sng to trong hc tp mi l cng vic ch
thc ca ngi ging vin gii, ng nh Dieterweg, nh s phm
hc ngi c nhn mnh; "Ngi Thy gio ti l ngi
mang chn l n sn, ngi Thy gio gii l ngi bit dy hc
sinh i tm chn l".
Xt cho cng dy hc l mt cng vic y sng to: n khng
ging nh nhng loi hnh hot ng khc m nu p dng
ng cng ngh s mang li nhng kt qu ging nhau v kt qu
c th d on trc. Vic dy hc mang li cho ta nhng bt ng
v tn - nhng th vui v tn - tng gi tng pht mt. Chng ta
c th bit hoc hc c mt phong php no c th p
dng vo vic dy hc, nhng p dng chng nh th no, vi
i tng no th phi do chnh ta suy ngh, hnh dung, trig
tng v vn dng vo thc t [3, tr. 20-21].
Chng ta vn thng ni: Dy hc l c mt ngh thut.
Trong ngh thut ngi ta thng dng nhng hnh tng sinh
ng, c th phn nh hin thc v thng qua cc hnh tng
truyn t t tng tnh cm ca mnh. Ngh thut cng th
hin nhng phng thc lm vic y tnh sng to [21, tr. 676].
Ngi ging vin khi ging dy cng p dng nhng phng
php dy hc mt cch sng to, h khin cho nhng kin thc v
172

bt dig tr ! S!11 ng hn ln bng chnl

tri tu v tm hn ca mnli nhin trnyri li nhCmg tri thc v k'
nng d cho sinh vin. Cng \ic d^y hr.)c dOi hi nhing yu cu
cao nhu vy nn ngi ging \'in cting phi chun b trc mi
th tht k d khi th hin n, ctiling ta cb th v ging vin nh
mt ngi th c lnh ngh, mt ngh s cila trinh sir phm.
k

Iig ang

ci g vic ca ging vin gi'ng ngli s ch h cUng phi

lm vic theo nhng "v din" nht nh v biu din trirOc
nhlmg khn gi: h phi cO ging ni tt, cO kh nng th hin v
biu cm bng ngOn ng. "Khn gi" cUa ging vin l sinh vin.
D cO dirc v din hay v trn vn ngirOl ging vin phi t minh
t bn t din, thit k tlmg gio n hay k hoch bi dy da
theo ni dung chong trinh do to dc quy nh sn, phi tp
dt v luyn tp tht ky cng trc khi dng lp d c th ti
hin li nhng tri thiic mt cch sng dng trc sinh vin, dp
ng nhu cu ca ngirCri hc. Khn gi trong rp ht hay rp phim
cO tl ch thng thUc ngh thut v khOng can thip trc tip vo
v din, nhng "khn gi" sinh vin thi s tham gia trc tip mt
cch tch cc v ch dng vo qu trinh hot dng s phm cUa
ging vin. Ging vin cUng khOng biu din trc sinh vin mt
cch on thun m d la c mt qu trinh t chiic v diu khin
hot dng hc ca sinh vin mt cch tch cc v khoa hc.
4.1.5. Ngh lao ng ' c chuyn nghip
Lao dng tri c thuCmg cO hai c im ni bt:
Mt l, phi c mt thCri k kh^ dng d cho lao dng di vo
n np, to ra hiu qu. Tr'rc khi ln lp ngi ging vin phi
mt mt lumg thCri gian nh't nh d chun b bi ging ca
minh, ri khi di ging cUng chua chc da ging tri chy v nhun
nhuyn. Ngay c nhng nguOi ging vin da dc do to rt tt
v chuyn mn khi bt u di dy cUng phi di m.t vi nhng
thch thc ln nht ca vic dy hc do la vic h phi tUy c ng
173

bien trong nhiu tinh hung khc nhau. KhOng phi ai chng cO tlie
lm tt dc diu ny ngay ln du tin d dy. Thng phi sau
mt thi giaia hnh ngh nht nh, lu lu li mt binh tnh, lu
lu li cng thng, v nOi chuiag, phi sau vi ln rUt kinh nghina
thi h mi bt du quen dn vi cng vc, v ch.t lng ging
dy ca h mi dn di vo nn np v n nh.
Hai l, cO qun tinh tri tu. NgW ging vin sau khi bc ra
khOi ging dng vn cn suy ngh min man, di khi la mt cu
hi ca sinh vin, di khi la mt thi chua tht hp ly ca minh
trong lUc ging dy, di khi la mt trig hp chm hiu no dO
ca sinh vin...
Do tinh cht cng vic nh trn nn lao dng ca ngi ging
vin khng dOng khung trong khOng gian (lp hc), thi gian (8h
lao dng mi ngy) nht nh, m khi lng, cht lng v tinh
sng to ca cng vic.
TOm li, thOng qua nhng dc im lao dng ca ngh dy
hc, d dng nhn thy x hi dt ra nhiu yu cu v phm cht
v nng lc di vi mt ging vin. Mt khc, ngh dy hc la mt
ngh cao qu, nO cUng dt ra cho x hi mt yu cu chinh dng
l phi dnh mt v tri x hi vi nhng di v tinh thn v vt
cht xng dng d ging vin c th yn tm ging dy v cng
hin ht minh cho x hi. Nm v to g dc im ca ngh s giUp
ngi hnh ngh xc nh dc mc tiu, phucmg hng hot
dng, lCnag trc dc nhng kh khn v thun li ca ngh, t
do cO s chun b, trau di nhng phm cht v nng lc cn thit,
dp ihg yu cu cUa ngh.
4.2. c u trc nhn cch ca rg cn b ging dy Di
hc (ging n)

N i dn nhn cch l ni dn m t t hp nhng dc im , nhng

thuc tn li tm l ca c nhn, th hin gi tr bn sc v g i tr x hi
ca ngi d [32, tr. 167).

174

Cu Iriic l s tli.g nht to;i! vn ca cc pln t to tlnl

\ mi 11 h gia chng. \ ! cch chng hao gm cc phn tCf
cu to ,a nhng phn t \' cO sir 11 h cht ch V(M nhaii theo
nhiu phuong thitc to nn s n d!ih, thOng nht v ton vn ca
mt nhn cch n.ht nh. Nhn cch cing c') nh hrig ngc tr
li cc phn t v cc mi lin h gia chhng. Tr do, cO th nOi
rng cu trhc tm ly ca nhn chch l s sp xp cc tlauc tinh
hay cc thnh phn ca nhn cch thnh mt chnh th trn vn,
tong di n nh trong mi lin h v quan h nht nh.
CO rt nhiu quan im khc nhau v s phn chia cu trUc
ca nhn cch tUy thuc vo quan nim cila mi nha khoa hc v
bn cht ca nhn cch, co th nu mt s cch phn chia cu trUc
cUa nhn cch kha ni bt d la cu trilc hai thnh phn bao gm:
plm cht (dUc) v nng lc (ti); cu trUc ba thnh phn bao
gm: nhn thUc (tri thUc v nng lc tri tu), tinh cm (thi ,
rung cm), chi (phm cht y chi, hnh dng chi, ky nng, ky
xo, thOi quen); cu trUc bn thnh phn gm: xu hng, tiah
cch, khi cht, nng lc. Ngoi ra, cng cOn nhiu cch phn chia
khc v nhn cch [28, tr 216 - 220].
Trong cc ti liu Tm ly hc Vit Nam quan im cu trUc
nhn cch gm hai mt phm cht (dUc) v nng lc (ti) dc
ph cp kha rng ri. Cc phm cht v nng lc thng nht vi
nhau th hin dc trimg nhn cch c nhn. V vy, nn xem xt
cu trc nhn cch ca ging vin theo quan im ny.
Ni dn phm cht la nOi n thai d ca ngi d di vi
hin thc (t nhin, x hi, ngutri khc v c bn thn). Phm cht
l h thng nhUng thuc tinh tm ly biu hin cc mi quan h x
hi c th ca nguCh do. NhUng mi quan h c th do thuOng
dc th hin ra bng thi v hnh vi, cung cch Ung xU di
vi con ngi, cOng vic, t chilc... [14, tr. 123] v c nh hng
mt cch gin tip dn liiu qua cd lol ng.
Phm chat c tl chia lm bOn nhOm co bn sau [28, tr. 220]:
17.6

Phm cht x hi (hay do dhc - choh tr) Jh: th giOl quan,

nim tin, l tc^g , lp trng chinh tr, thi lao dng...
Phm cht c nhn (hay do dc - t cch): tinh ccl, cc nt,
cc thOi quen, cc "thU" (ham mun)...
Phm cht chi: tinh mc dch, tinh t chU, tinh k lut, tinh
kin cWg...
Cung cch ng x: tc phong, l tit, tinh khi...
Ni dn nng lc l ni dn mt hiu qu ca nhng tc dng
mt cch trc tip. Nng lc la tng hp nhng thuc tinh tm ly
dc do ca c nhn, dp ng nhng yu cu ca hot dng v
dm bo cho hot dng dO dt kt qu cao [28, tr. 237).
Nng lc cUng cO th phn thnh bn nhOm c bn sau:
Nng lc x hi ha: la kh nng thch Ung, nng lc sng to,
c dng, mm do, linh hot trong ton b cuc sng x hi.
Nng lc ch th ha; la kh nng bi hin tinh dc do, dc
sc, kh nng biu hin ci ring, ci bn lnh ca c nhn.
Nng lc hnh dng: l kh nng hnh dng c mc dch, c
diu khin, chU dng, tch cc, hiu qu.
Nng lc giao tip: l kh nng thit lp v duy tri mi quan
h vi ngi khc.
Nhu vy, nhUng phm cht v nng lc to nn nhn cch cUa
con ngi. Trong mi loi hnh hot dng khc nhau s c nhUng
yu cu v phm cht v nng lc khc nhau, dc trung cho loi
hnh hot dng do. Hot dng ging dy cUng dOi hi nguCri ging
vin mt s phm cht v nng lc nht nh. V vy, cn phn
tch c th tng.phm cht v nng lc ca ngi ging vin.

176

4,3. Nhng phm cht tnr cn thit l vi ngi cn

b ging dy C ao ng - i hc (ging vin)

Ngh dy hc i hi nhiu phm cht tm l cn thih trong

c nhTig phm cht c bn, khng c n th ging vin khng
th thnh cng vi ngh, khng th tr thnh nhng ging vin c
uy tn, c s tn nhim ca sinh vin v ng nghip, nhng
cng c nhng phm cht ch la th yu, ging vin khng nht
nh phi c, nhrmg nu c n th nhn cch ca ging vin s tr
nn hon chnh, tr thnh mt hnh mu cho sinh vin noi gng.
Trong s nhng phm cht c bn cng c nhng phm cht lun
cn thit v bn vng vi thi gian m ging vin thi i no
cng cn phi c, nhng cng c nhng phm cht khng bn
vng v c th thay i cng vi s thay i ca x hi. Di y
l mt s nhng phm cht c th;
4.3.1. Nhng phm cht o c x hi - chnh tr
i vi mt ging vin, quan trng nht l ngi y phi c
th gii quan khoa hc. Th gii quan l h thng nhng quan
nim v t nhin v x hi. Da trn nhng quan im duy vt
bin chng v cc quy lut t nhin, x hi v t duy, ngi ging
vin phi c cch nhn nhn th gii mt cch khoa hc, nm vng
khoa hc b mn \^ khoa hc gio dc, truyn b nhng tri thc
v k nng mang tnh khoa hc, dc x hi nhn nhn v nh
gi. Ging vin phi truyn th kin thc trong gio trnh sao cho
chnh xc, r rng, gip sinh vin hiu c bi, khi gi sinh
vin t duy klioa hc, tch cc v sng to, bit vn dng kin
thc gii quyt cc bi tp, thc hnh v vn dng vo cuc
sng... Th gii quan chi phi nhiu mt ca hot ng ging
dy, cng nh thi ca ginc vin i vi hot ng . nh
vic la chn ni dung v phng php ging dy, vic kt hp
gia dy hc, gio dc \"i cc nhim v chnh tr x hi, gn ni
177

dung ging dy l thuyt vi thc hnh... Th gii quan khoa hc

l kim ch nam gip cho ngi ging vin xy dng nim tin cho
th h tr vng bc i ln xy dng mt x hi cng bng, dn
ch v vn minh.
L tng ngh nghip c v nh "ngi sao dn ng"
gip ngi ging vin lun tin ln pha trc. L tng l mt
mc tiu cao p c tc dng li cun mnh m ton b cuc sng
ca c nhn trong mt thi gian tong i di vo hot ng,
von ti nhm t c mc tiu [32, tr. 220]. Mc tiu m
ngi ging vin cn hng ti l o to"ngi hc tr thnh
nhng cng dn hu ch cho x hi p img mc tiu ca gio
dc i hc. L tng ngh nghip ca ging vin c bc l
lng kht khao, s mong mun tt cng l lm sao cho ngi hc
c kin thc v k nng tng xng vi trnh c o to,
t c mun ngi ging vin th hin tinh thn trch nhim
v t thc cao trong qu trnh ging dy v nghin cu khoa
hc, phc v cng ng. L tng ngh nghip cn c biu
hin lng yu ngh v s tn ty, nhit tnh gip sinh vin
cng nh cc ng nghip tr. V tc dng to ln ca l tng
ngh nghip i vi hot ng ca ging vin nn nh trng s
phm cn gio dc l tng ngh nghip cho ngi hc, cn xc
nh r rng mc tiu ca gio dc tng h Cao ng - i hc
ph hp vi chuyn ngnh c o to ca ngi hc v cng
vic tng lai..
Lng yu ngh l phm cht tm l quan trng v lun cn
thit i vi ging vin. Lng yu ngh khng t nhin c sn,
cng khng phi c mun l c. Lng yu ngh ch c th c
hun c, hnh thnh v pht trin trong qu trnh tch cc hot
ng s phm. Nhng ai thnh cng trong ngh, gt hi c
nhiu thnh qu trong cng tc, ging dy c sinh vin yu
qu, ng nghip tn vinh, x hi nhn nhn v ghi on th ngi
178

v cng cng gn b vi ngh hon, tnh cm ngh nghip cng t

m pht trin mnh m hon. C vu ngh, ging vin mi cm
nhn c ht gi tr ca ngh, nht l trong thi bui hin nay.
Lng yu ngh c th hin ngay trong nim am m hot ng
su phm, hng th vi b mn mnh ph trch, nhit tnh trong
ging dy, tch cc ci tin ni dung v phong php, p ng vi
yu cu ngy cng cao ca gio dcic i hc v nhu cu ngi hc.
Cng yu ngh bao nhiu con ngi cng lm vic hng say,
phn u ht mnh cho s nghip. Nhng ngi ging vin yu
ngh thng lm vic vi tinh thn trch nhim cao, c thc
cng dn tt. thc trch nhim cao i vi cng vic, lp trng
t tng chnh tr vng vng, c thc v trch nhim cng dn
tt cng l nhng phm cht tm l x hi cn thit i vi ging
vin. Ging vin phi c thc hon thnh tt cc cng vic c
giao, sng v lm vic theo php lut, tun th cc iu lut c
quy nh trong lut gio dc v cc quy ch ca ngnh, quy nh
ca nh trng, k lut lao ng...
4.3.2 Phm cht o c, i sng, cung cch ng x
Ngi ta thng ni, lm Thy phi c ci Tm. Tm ca
ngi Thy c ta sng bng nhng tnh cm trong sng, nht
l tnh ngi. khng nh ngha ca tnh ngi i vi nhn
cch ngi Thy, V. A. Xukhomlinxki (nh gio cng hur ngi
Nga (1918 - 1970) vit; "Ti ngh rng i vi mt nh gio dc
iu ch yu l tnh ngi, l nhu cu su sc trong con ngi.
C l nhng mm mng ca hng th s phm l ch hot ng
sng to y tnh ngi to ra hnh phc cho con ngi. l
mt iu v cng quan trng. V khi to ra nim vui cho ngi
khc, cho tr th th h s c mt ti sn v gi: l tnh ngi,
m tp trung a s nhit tam, thi n cn v chu o, lng v
tha" [14, tr. 126].
179

Giang vin thm-dna tinh ngi trong o c \' li shng

thng th hin thai quan tm dy thin chi di vi sinh
vin, khoan dung v \ tha trc nhng lm li ca sinh vin,
cOng bng trong di x vi sinh vin, khng thnh kin, trU dp
sinh vin, bit gn gi v cm thOng vi sinh vin, bit khyn
khch, nng d sinh vin hc tp v rn lyn, khng tinh ton
so do hon thit, sung sng khi thy sinh vin ca minh trng
thnh, hnh phUc khi h thnh dt. cUng l nh ^ g phm cht
do dUc dc sinh vin dc bit a thch ngi ging vin di
hc. Thong yu sinh vin khng cO ngha la Uy m, yu di,
dp ng c nhng yu cu v ly ca sinh vin, m thuong yu
h c ngha la luOn yu cu cao v nghim khc vi chinh bn
thn minh v vOi sinh vin.
Tinh nguCh ca ging vin cn durc th hin trong quan h,
Ung x vi dng nghip nht la vi nhUng ging vin tr tui i,
t tui ngh hon minh. Di ng ging vin tr mOi vo ngh di
khi cn nhiu b ng, d va vp trong ging dy v trong giao t.
H rt' cn s giUp do, s cm thOng, lOng khoan dung, s ch dn
tn tinh ca cc ging vin th h dn anh, dn ch.
Do dUc trong sng, li sng lnh mnh, tinh tinh chn cht,
ngay thng, lim khit, s phn du vm ln khng mt mi, s
tin nhim ca dng nghip v sinh vin... l nhUng phm cht
tm ly lun cn thit di vOi ging vin d h c th tr thnh
nhUng tm guong sng cho sinh vin noi theo. Dy hc l mt
ngh cao qu, dc x hi tn vinh, nhcmg x hi cng cO nhUng
dOi hi rt cao v cc phm cht do dUc ngh nghip cng nhu
li sng ca ging vin. Tuy nhin, ging vin cng la nhng con
nguCri binh d, h cUng cO th c lUc mc sai lm trong ging dy
v trong li sng, quan trng la nhUng sai lm dO ch l nhng sai
lm nh, nhUng va vp dOi thuCmg cUng cn dc x hi khoan
180

dung v tha tlur. Ging ]khdng th bidl. ht tt c mi diu, tuy

nhiC vic truyn ti nhCmg kin th,-Jc xc thc.rc mt cch khoa hc
l yhu cu thit yu cCia vic dv h(.c, nn bt c nhig sai st no
v mt kin thc trong bi ging, ging vibn cn sm nhn ra, thd
nhn mdt cch, thnh thrrc v sa cha cng sm cng tt. Nhu
th, cht lung hc tp s duc ci thin v tm gUOTg v s phc
thin y cUng cO nh h u ^ g tch erre dn sinh vin. Mi ln khOng
thnh cng la mt ln ging vin phi bit rUt ra nhng bi hc b
ch, tch cc thay di v dUng cm drtng ln bc tip trn con
duCmg kh chOng gai m minh d chn.
4.3.3. Phm cht chi
Tinh mc dch, tinh dc lp, tinh quyt on la nhng phm
ch't chi m sinh vin luOn mong di. ging vin. Tinh mc
dch giUp ging vin xc lp mc tiu dy hc mt cch c th, r
rng trong tiag bi ging. Tinh dc lp giUp ging vin c th tch
cc, ch dng, sng to trong vic ch bin ti liu hc tp v la
chn cc phng php ging dy mt cdch ph h^ v hiu qu
nht m khOng l tluc cdng nhc 'o gio trinh cUng nh vo
ngi khc. Diu dng lu y la dc lp khc vi tinh bo thU,
ngi cO tinh dc lp vn cO th phc tUng kin ca ngi khc
v kin ca tp th nu kin ca h nu ra la dUng. Tinh quyt
dodn giUp ging dn da ra dc nhig quyt nh kp thi mt
cdch c cn c, phn ng nhanli chOng, dUng lUc v kp then trong
mi tinh hung.
S kin tri v .nhn ni l mt phm cht chi cUng khOng
km phn quan trng di vi ging vin. Tinh kin tri s giUp
gng vin bn b vurt qua r't nhiu kho khn tr ngi trong
ging dy va tip vi inh vin Sir nhn ni. girlp ging vin
cO th tm qun di nhiu n bc bi v th't vng khi gp phi
nhng sinh vin chm hiu v hay qun. Nhng ging vin tr
181

thng t kin nhn v hay bc dng thi ging vin c kinh

nghim cn binh tnh v sng sut, hnh x dUng dn v un
binh hn, chng hn ging vin s cng Ji c mun dy tht
nhanh nhng g minh d bit r, m h vi s t tn, chm
ri ging dy phn d mt cch tl m, bi v di vi sinh vin phn
ln nhng bi hc du mi l v kh cho nn h cn c thi gian
d tip thu v hiu bi. LOng kin nhn giUp ging vin sn sng
chp nhn nhng hn ch ca sinh vin, "chu dng" dc nhng
li lm ca sinh vin, dem li cho sinh vin nhng co hi hc tp
v sa chUa li lm v nhu th sinh vin cm thy trong hc tp
lun c nguCh bn dng hnh, tt nhin sinh vin s ny sinh
nhng tinh cm gn bo v s tin t ^ g di vi ging vin.
S kin nhn cn nhiu dn kh nng kim' ch nhUng cm
xUc, ch khng phi bung th cm xUc. Ni nhu th, tinh t kim
ch, t ch cUng l mt phm cht chi cn thit di vOi ging
vin. Tinh t ch la kh nng v thOi quen kim sot bn thn,
kim hm nhng cm xUc tiu cc v nhng hnh dng khng cn
thit hoc c hi trong qu trinh ging dy. Tinh t ch s giUp
ging vin khc phc dc tinh cc cn cUng nhu nhng lm ch
dc nhng xUc cm tiu cc th ^ g ny sinh trong ging dy v
giao tip vOi sinh vin. Mc dU di hi ging vin lUc no cUng
phi kim sot bn thn la diu rt kho nhung do la mt dOi hi
hon ton hp ly. Sinh vin s cm thy yn tm trong hc tp khi
tinh cch ca ging vin lun n nh. CUng c th trong cuc
sng ring t nhng cm xUc tiu cc nh nOng gin, u t, thm
chi tuyt vng la diu kh trnh khi nhimg tt c nhng diu dO
cn phi d ngoi lp hc, n khng giUp ch g cho sinh vin v
chUng cUng khOng lin quan g dn ni dung mn hc. Dy khng
phi la biu hin ca thOi do dc gi m n l s cn thit d
ging vin lun lm ch dc nhng cm xUc ca bn thn.

182

Nh vy, hg phm ch't o irc: chinh tr s ch hcrWg

hot ng, thp sng con mg di ti trong mi hot dng ca
ging vin. Nhng phm cht do ddc s to ra s cn bng theo
quan im s phm trong cc mi quan h c th gia ging vin
- sinh vin. Nhmg phm cht V chi to nn sUc mnh tinh thn
gidp ngi ging vin vt qua mi kho khn gian kh di dn tn
cUng mc tiu d d ra.

4.4. N h^ g nng !c cn thit i ngi cn b ging

dy C ao ddng - i hc (gng vin)

MuOn phn chia nng lc ca ging vin cn phi da vo cc

tiu chi xc nh. Do cch la chn cc tiu chi khc nhau m cO
th cO nhiu cch phn chia khc nhau, chng hn, . A. Krutexki
da vo chUc nng chinh cUa hot dng s phm la dy hc v
gio dc m ng phn thnh ba nhOm nng lc d la nng lc dy
hc, nng lc gio dc, nng lc t chc cc hot dng s phm
[52, tr. 155J.
Tuy nhin, mi cch phn chia cUng ch l tng di bi v cO
nhng nng lc chung cn thit cho mi lnh vc hot dng ca
ging vin, nhung cUng c nhng nng lc ring bit dc trung v
cn thit cho mt lnh vc hot dng chuyn bit no dO ca ging
vin. Di dy l cch phn chia chU yu da vo cc nhim v
trng tm cUa ging vin la: gng dy, nghin cUu khoa hc v
phc v x hi, cng dng. thc hin tt cc nhim v trng
tm d nguCri ging vin cn cO nhUng nng lc tng ng, ta cO
th tm phn chia nng lc cUa ging vin thnh cc nhOm c bn
sau:
4.4.1. Nang lc \j ^c
Nng lc dy hc la kh nng truyn th kin thc, ky nng,
ky xo cho sinh vin, hnh thnh sinh vin kh nng t duy tch
163

cc, dc lp v sng to. Nng lc dy hc cO th xp thnh mt

nhOm, vi nhiu nng lc to thnh.
4.4.1.1.Hiu sVniOin ciia m'mh
Dy lc l mt qu trinh tuong tc giUa ngi dy - ngCh
hc, v vy trc khi dy, ging vin cn tim hiu v sinh vin cUa
minh. Hiu sinh vin la kh nng xm nlp vo thgiOi bn trong
ca h, hiu bit tWg tn nhng dc im tm ly la tui v
nhn thUc, tinh cm, chi v nhng hnh dng ca h, nhng
thun li v kho khn, nhng biu hin tm ly ca sinh vin trong
qu trinh dy hc.
Nng lc hiu sinh vin dc biu hin trc ht vic ging
vin phi xc nh dc n h i^ g gi m sinh vin mong di, khi
l^ag kin thc d c v mc , phm vi lnh hi ca sinh vin,
d on t do xc nh mc v khi lng kin thc mi cn
trinh by. Tip theo trong qu trinh ging dy cn phi c s quan
st tinh t nhng biu hin ca sinh vin xem h hiu bi mi ra
sao, d on dc c mc hiu bi v cO khi cn phat hin c
mc hiu sai lch ca h, trn co s d cO s diu chnh ph
hcxp vOi tng di tumg sinh vin. V vy, nng lc hiu sinh vin
dc xem nh l ch s co bn ca nng lc s phm.
D cO dc nng lc ny, ging vin cO th phat nhng phiu
diu tra nhanh vo du khOa hc xem sinh vin mong di g v
mt hc thut mn hc, qua do ging vin s nm dc dng co
v d on thi hc tp ca sinh vin s nh th no, thOi quen
ng x no m ging vin phi di mt? Noi dy s la mt mi
trng hc thut thc s hay ch l mi trCmg "tic tUng" m 0
do sinh vin dn truCmg t nhng sOlm, ri c gng "di hc cho
cO mt", thc hin cc nhim v hc tp "nhanh nhanh cho xong
mn hc". D tim hiu v khi lumg kin thc m h d c ging
vin cO th thm nhng cu hi nh h d dc hc qua nhng
mn hc no, d dc qua nhng cun sch hoc ti liu no cO lin
184

quan n nn hc. Mun tm hiu su liOTT v cc cc im nhn

thc, cch thc m h s tip nhn tri thc, khun mu t duy
c ging vin c th lm mt phiu ltxng gi nhanh cui bui hc
vi yu cu sinh vin in thng tin vo phiu nh: Y chnh ca
bi hc hm nay l... iu lm ti hng th nht l g... iu ti
khng hiu l... Tn (nu c th)... Ging vin cng cn V n
phong php hc tp ca sinh vin, h thch hc nhm hay thch
hc mt mnh, vi nhTig sinh vin thch hnh thc hc nhm, h
s thy thoi mi v hc hiu qu hon trong lc tho lun hon l
nghe ging, h cng d dng nm bt c cc s kin c th hon
l nhng khi nim v l thu\/t trru tng, nhng sinh vin nh
vy s hc mt cch d dng hon khi c giao cc bi tp c th
v ct c"u trc nh sn: nh nu c nh ngha, a ra cc l
do .. hon l hy gii thch ngha... [19, tr. 39 - 45].
Vi cc mn khoa hc x hi, ging vin cn thc v cc
giai on pht trin nhn thc ca sinh vin, bi l vi phng
php dy hc tch cc th nhng cu hi th v lun c nhiu cu
tr li v chn l c tha nhn thiig do tranh lun m c,
nhng sinh vin nm nht thng khng hiu c iu , h
s cm thy bi ri v s khng nh ca ging vin lun l iu
cn thit i vi h. Theo William G. Perrv, tc gi cng trnh
nghin cu "nhng hnh thiic pht trin tri thc v o c
nhng nm i hc" c xut bn 1970, nhn thc ca sinh
vin thng tri qua bn giai on: (1) Nh cc lun (dualism):
sinh vin nhn th gii theo hai cc ng v sai. (2) Tng i
lun (relativism): sinh vin tip cn vi nhiu quan nim khc
nhau v h nhn chn l mt cch hoi nghi khoa hc, nu c
nhiu hn mt cu tr li cho mt vn no th kin thc
khi tr thnh "ch l kin c nhn ca ti" v cch l gii
ca ai cng ng nh nhau. (3) a dng lun (multiplicity): sau
khi ging vin yu cu cung cp bng chng v nhng l do
185

khin h l gii vn nh th, th sinh vin nhn ra rng co

mt s quan im ng n hon mt s khc, sinh vin s tha
nhn tnh phc tp ca vn v chp nhn n. (4) Cam kt
lun (commitment): sinh vin tip nhn kin thc v vn dng
chng vo cuc sng da trn kinh nghim ca mnh.
Nng lc hiu sinh vin l kt qu ca mt qu trnh lao ng
s phm nghim tc, y tinh thn trch nhim, tnh yu thong
v s quan tm, su st i vi sinh vin. Mc am hiu v sinh
vin cng th hin nng lc tr tu, kh nng quan st, s nhy
cm, tnh cm v nhng nt nhn cch khc ca ging vin.
4.4.1.2. Nng lc tr tr pht trin (Giu tr tu)

Lao ng ca ging vin l lao ng tr c chuyn nghip nn

i hi ging vin phi c nng lc tr tu vt tri, hay ni mt
cch khc ging vin u t phi l ngi c tr tu pht trin cao.
S pht trin tr tu ca ging vin c th hin qua cc ch s:
(1) S nhanh tr: kh nng gii quyt nhanh c nhng nhim v
khng ging mu; (2) Tc khi qut ha: kh nng nhanh hiu,
nhanh bit, nhanh nm c bn cht vn ; (3) Tit kim t
duy: kh nng tm nhanh phong n gii quyt ti u; (4) Tr tu
mm do: d dng xy dng li hot ng cho ph hp vi nhng
bin i ca iu kin, c kh nng xem xt vn di nhiu gc
; (5) T duy ph phn: khng suy ngh rp khun my mc
nhxmg s ph phn lun da trn c s khoa hc; (6) C b rng
v chiu su ca s hiu bit; c s hiu bit v nhiu lnh vc
khoa hc khc nhau, c kh nng phn bit c ci bn cht v
khng bn cht, ci tng qut v ci b phn... [14, tr.87].
Nng lc tr tu ca ging vin th hin rt r qua tri thc v
tm hiu bit. Hiu su, bit rng l nng lc c bn ca nng lc
dy hc. Ging vin khng th dy sinh vin mt iu g, tr khi
186

Ii bit iu g dy. (]ing \ C(') Ihln \ truyn th li

h thng tri thc k nng, k\> xo cho sinh vin, v tt nhin,
mun lm tt dc diu do trc hn h phi nm dc ni dung
v phng php truyn ti. Ging vin khOng th tr thnh mt
ging vin gii nu h khOng hiu su, bit rng v lnh vc
chuyn mn m minh ph trcli. Nhrmg khng phi ai hiu su,
bit rng cUng c th tr thnh mt ging vin gii, v nu vy tt
c cc nh khoa hc u ti du cO tl tr thnh ging vin gii,
ging vin gii cn dOi hi nhiu nng lc khc b tr m dc bit
la nng lc nghip v s phm gin.g dy Cao dng - Di hc.
Mc su sc ca tri tu v tm hiu bit rng ca ngCn
ging vin dc th hin thng qua vic h hiu v bit rt r v
lnh vc chuyn mn, thng xuyn theo di nhng thnh tu
mi trong lnh vc khoa hc m minh ph trch, thc hin
nhng nghin cu khoa hc, da ra nhng nhn nh sc nt v
nhUng ch d m h quan tm, thuOiag xuyn theo di v dc
thm ti liu thuc nhrg chuyn ngnh gn gUi khc, cO hiu
bit x hi...
cO dc nng lc tri tu pht trin dOi hi ngCr ging vin
phi tch cc t hc, t bi ddng d b tUc v hon thin tri thUc
ca minh.
4.4..3. Nng lc thit kn dy

Nng lc thit k bi dy la s gia cOng tri tu ca ging vin

di vi ti liu hc tp, thay di hnh thc v ni dung, la chn
phmg php ging dy sao cho nO phi hp ti da vi trinh ,
dc im nhn cch ca sinh vin m vn dm bo chun v mt
kin thc, ky nng, v logic s phm.
Nng lc thit k bi dy dc th hin trc tin vic ging
vin xc nh dc mi quan h gia yu cu chun v mt kin
187

thc v k nng ca mn hc vi trnh nhn thc ca sinh

vin, trn ca s thit k ni dung bi ging sao cho bi ging c
sc li cun v sinh vin d tip thu nht, m vn m bo c
logic nhn thc, logic s phm. Hin nay ging vin thcmg dy
hc theo hnh thc t chc cc hot ng trn lp, v vy, cng
vic thit k bi dy i hi s gia cng tr tu rt ln ging vin.
Trc tin v ni dung bi ging, ging vin cn b sung kin thc
sch gio khoa bng nhng dn chng siri ng ly t cuc
sng, ng thi phi ch bin, nho nn n sao cho ph hp vi
cc hnh thc t chc, iu khin cc hnh ng hc tp ca sinh
vin m ging vin s thc hin trn lp.
Mun lm c iu i hi ging vin phi c mc
tr tu cao, t duy c lp, sng to, c nn tng tri thc vng
chc. Mt l, ging vin phi rn luyn kh nng phn tch, tng
hp, h thng ha kin thc. Khi trnh by mt ti liu mi,
phi xc nh c phn kin thc trng tm, co bn nht, phn
nh thuc tnh bn cht nht ca v'n v tp trung im nhn
vo ni dung ny. Hai l, tch cc rn luyn pht trin kh
nng t duy sng to ca bn thn, bi vic xy dng li cu
trc ca ti liu v chn la cc phong php ging dy thch
hp l mt qu trnh lao ng nghim tc, y sng to. l
cng vic kh khn v y th thch i vi nh gio ni chung
v ging vin ni ring.
4.4.1.4. Nng lc t chc v iu khin hot ng hc ca sinh vin.

Dy hc theo phong php hin i, ging vin cng ging

nh nh t chc, ngi t ra cc mc tiu, ra cc hnh ng,
hng dn sinh vin chun b, khch l, ng vin, truyn cm
hng v dn dt sinh vin tham gia vo cc hnh ng . Ging
vin cng l ngi dn ng, ngi khoi gi nhng g tt p

188

nlit ca tmg c nhn v ca ( tp th l(Vp hc, gn kt nhu cu,

k nng tng thnh vin thanh mt khi tng th c t chc.
Nng lc t chc v iu khin hot ng hc ca sinh vin
c th hin ch:
Ging vin nm vng k thut dv hc mi. Dc im ni bt
ca k thut dv hc mi l thy t chc v^ iu khin hot ng
hc, cn tr th tch cc, ch ng, sng to lnh hi tri thc v k
nng .
Bit to cho sinh vin nhng tm th hc tp c li, xy dng
mt mi trng hc tp t nhin c tnh ph phn, bit thu ht v
duy tr s ch ca sinh vin.
C kh nng dn dt sinh vin vo i su gii quyt nhng
vn c tnh cht chuyn mn chng hn theo m hnh: vn gii php - vn - gii php - vn ... [20, tr. 159].
Bit to ra nhng kinh nghim hc tp phong ph, gip sinh
vin hc c c bn ngoi lp hc.
Bit khuyn khch sinh vin by t V kin, nhit tnh gii thch,
kh nng ngn ng kh lu lot.
Bit t chc cc hnh ng hc tp mt cch a dng v hiu
qu, t sinh vin v tr ngiri pht minh trong qu trnh hc.
Bit d kin trc cc hnh dng, l dic v iu khin sinh vin
thc hin, t chc kim tra nh gi kt qu.
D c c nng lc t chc, v iu khin cc hot ng ca
sinh vin mt cch hiu quc nht i hi ngi ging vin: Mt l,
nm vng cc phong php dy hc trong nh trng hin nay.
Hai l, nm vng cc k thuct dv hc thuc nhm phng php
t chc hnh ng hc cho sinh vicn [6]. Ba l, nmi vng c s
Tm l hc ca cc phng php dy hc tch cc . Bn l, vn
189

mt cch sng to vo thc tin ging dy. Nm l, hc hi

kinh nghim ca nhng nh gio thnh cOng v vn. dng chdng
vo cng tc mt cch hiu qu.
.

MUc phat trin nn.g lc t chUc v iu khin hot dng

hc cho sinh vin cn ph thuc 'o chinh bn thn sinh vin.
Andrew D. White ni rng sinh vin dn lp khn.g phi d nhn
s gio dc m sinh vin dn lp l, t gio dc minh [20, tr.
171]. Tinh thn ny dc bit dUng vOi s dOi h v cch dy v
hc cc trng di hc hin nay. Bn thn sinh vin phi tch
cc, ch dng v sng to trong chinh hot dng lc tp ca
mnla, cO nl vy s t chc v diu khin, lnh do ca ging
vin mOi d gt hi nhng thnh cng.
4.4.1.5. Nn<^ lc ngn ng
Nng lc ngn ng la nng lc biu dt r rng v mch lc y
ngh v tinh cm ca minh bng lCri ni cUng nh nt mt v diu
b [4, tr. 135-137].
Nng lc ngOn ng dc th hin c hnh thc v ni dung.
a. V hnh titc ca ngn ng:
Ging vin c nng lc ngOn ng thuCmg s dng hnh thc
ngn ng gin d, sinh dng, li ni giu hnh nh, cch phat m
to v r, trnh ni ngng, cch din dt khUc chit v mch lc,
trnh nhng cu phUc tp v rCym r. D d.c nh vy, ging
vin phi la chn t ng v cch trinh by sao cho sinla vin d
hiu v d tip thu. Nu c dc mt ging ni truyn cm,
cng vi cch din dt gy gn s cO tc dng di su vo tm
hn v tri tu ca sinh vin, d. li nhng du 'n su sc trong
lOng sinl 'in.
Tc v cng ca ngn ng cUng nh hiag lOn dn
sinh vin. Nu ging vin ni ' tc nhanh qu s gy mt
190

moi, irc ch \' cng thng cho ^Inh vicn, ngc ll tc din dt
clVu du khin ngirtri nghe de hm chn. Ngo ra, chUng ta
cdn th nu ging viCn nhi V(')i cutmg qu to, qu mnh, ging
the the, hoc qu yu t chng gv nh hng tng t. V vy,
ging vin phi diu chnh tdc sao cho vra phi, khOng nhanh
qu, khng chm q, nh't ! phi ch ngt cu lt cch rO rng,
cO s nhn mnh vo nhig cu nhng ch dc cho ! nhng
khi nim c bn ca mn hc.
b. V ni dung ca ngn ngit:
Xt v ni dung, ging vin cO nng l^
chUa dng ni dung r rng, hon chinh, ngn gn, sUc tch, chinh
xc v lch s trong ngOn ng. C th nh sau (23, tr.62 - 63]:
Ni dung thOng tin cn rO rng, phu h ^ vi trinh v
tm th tip nhn ca sinh vin, gihp h hiu nhanh, hiu dUng
thng tin.
Mi dn v . dt dn ton bi ging cn chda dy lumg
thOng tin dy dU v cn thit d sinh vin tip tlau kin thc dc
hon chinh.
Ni dung thng dip cn ngn gn, cO dng, di thng vo vn
d, nu bt trng tm cUa v'n khin sinh vin sng tO thOng tin
mt cch nhanh chOng.
Ni dung thOng dip cn s chinh xc v hlnh thdc v ni
dung, khOiag sai li chinh t, con s, ngy thig, s kin... d sinh
vin tip nhn mt cch d d a n g , dng thi h cm thy yn tm
v tin tng vo ging vin.
Ni dung thng dip chda d^mg ni dung cn thit, vn
phong lch thip, li le nha nhn, phng php truyn ti thOng
tin lch s khin sinh vin cm thy dc tn trng.

191

Dy hc tht kh thnh cng nu nh ging vin thiu nng

lc ny. Dy l mt trong nhng nng lc quan trng ca ngi
ging vin, v vy ging vin cn phi ch pht trin ngn ng
v rn luyn nhng cch thc truyn ti thng tin n vi ngi
hc sao cho hiu qu nht.
4.4.1.6. Nn< c giao tip s phm
Nng lc giao tip s phm l nng lc thu hiu nhng din
bin tm l ca sinh vin v bn thn, ng thi bit s dng hp
l nhng phng tin giao tip, bit cch t chc v iu chnh
qu trnh giao tip nhm to ra cc tip xc tm l, xy dng bu
khng kh tm l thun li to ra kt qu ti u trong quan h
ging vin - sinh vin, p ng mc tiu gio dc Di hc.
Nng lc giao tip s phm ca ging vin thng c biu
hin cc mt sau:
- Ging vin nm vng cc nguyn tc c bn trong giao tip
s phm v vn dng chng vo thc tin mt cch linh hot.
l cc nguyn tc: tnh m phm trong giao tip, tn trng nhn
cch sinh vin, c thin ch vi sinh vin v bit ng cm trong
giao tip vi sinh vin [1, tr 18 - 27].
- Ging vin nm vng k nng giao tip s phm v bit
thc hnh chng mt cch thnh tho. D l ba nhm k nng
chnh nh: k nng nh hng giao tip, k nng nh v, k
nng iu khin qu trnh giao tip [1, tr. 36 - 46].
+ K nng nh hng giao tip l ging vin c kh nng
phn on chnh xc v nhn cch cng nh v nhng vn m
sinh vin mun by t.
+ K nng nh v trong giao tip l ging vin c kh nng
xc nh v tr ca mnh v i tng trong giao tip, bit t v tr
ca vo vi tr ca sinh vin thu hiu ho.
192

+ K nng iu khin qu trnh giao tip l kh nng ging

vin bit thu ht i tng, tm ra ti giao tip, duy tr n, xc
nh c ngyn vng, hng th ca i tng, bit lm ch cc
xc cm ca bn thn v s dng hp l cc phong tin giao tip
bng ngn ng v phi ngn ng.
Hiu bit v rn luyn nhng k nng trn s pht trin c
nng lc giao tip s phm, t n mc kho lo trong ng x
vi sinh vin, lun lm ch c mi tnh hung, cng l k
vng ca nhiu ging vin i hc.
4.4.2. Nng lc gio dc
Dy hc khng tch ri khi qu trnh gio dc o c cho
sinh vin, Nng lc gio dc ca ging vin c biu hin
nhng kh nng sau [54, tr. 533];
C kh nng hiu c "th gii bn trong" ca sinh vin,
ng cm c vi h, cng trn tr vi h.
C kh nng tr thnh mt tm gng sng c sc li cun
mnh m v tr tu, tnh cm v hnh vi khin sinh vin mun hc
tp, bt chc v noi gong.
C kh nng khoi gi sinh vin nhng tnh cm tt p,
nhng kht vng v mong mun phn u tr nn hon thin
hon, lm nhng iu tt cho mi ngi, vn ti nhng gi tr o
c cp cao.
C kh nng nh hng c bit n qu trnh hnh thnh
nhng phm cht v nng lc c bit sinh vin.
C kh nng khoi dy s t tin, lm h yn lng, thc y s
pht trin qu trnh hon thin nhn cch ca sinh vin.
C kh nng giao tip v ng x s phm mt cch kho
lo, tm ra nhng cch thc giao tip v ng x ph hp vi
tng i tng sinh vin, thit lp c mi quan h lin nhn
193

cch ging vin - sinh vin trn c s tn trng, thin cm v

hiu bit ln nhau.
C kh nng to c uy tn i vi sinh vin, c sinh vin
yu qu, knh trng v tn nhim cao.
Qu trnh hnh thnh v pht trin nng lc gio dc c th
ni l kh hon so vi qu trnh hnh thnh v pht trin nng lc
dy hc. l qu trnh rn luyn v phn u y kh khn v
phc tp. Tr thnh mt nh gio dc gii kh hon so vd vic tr
thnh mt ging vin dy gii, iu gn lin vi vic trong s
nhng nng lc ca mt nh gio dc u t, c nhiu nng lc c
ngun gc t nhng nng khiu bm sinh hn, so vi nhng nng
lc ca mt ging vin dy gii. Trong s ging vin ta gp khng
t nhng ging vin dy gii nhng li l nhng nh gio dc ti.
Ngc li, cng c th gp nhng ging vin c kh nng gio
dc sinh vin rt tt nhng trong lnh vc ging dy h li th
hin km hon. V tuy him, nhng cng c th gp c nhng
ging vin pht trin c c hai nhm nng lc . Thc t
khng phi l c s chnh kt lun rng, ging vin dy gii
khng th tr thnh nhng nh gio dc tt, chng qua lnh vc
m h chn th hin tay ngh s phm c th s khc nhau: tr
thnh nh gio gii li th hon, hay tr thnh nh gio dc gii
quan trng hn.
4.4.3. Nng lc nghin cu khoa hc
Mt ging vin dy gii phi l ngi bit kch thch tnh t
m ham hiu bit ca sinh vin bng cch hng sinh vin n
nhng nghin cu khoa hc mi nht, dn dt sinh vin tranh
lun su v chuyn ngnh ca h. Mun t c iu ny, ngi
ging vin phi va dy hc, va kt hp vi nghin cu khoa
hc. Nghin cu khoa hc c xem l mt lnh vc hot ng
c trng ca gio dc i hc. Vi hot ng ny, cc trng i
194

khng ch la trnng tm o to m thc s tr thnh truig

tm nghin cihi khoa hc, sn xut, s dng, phn phi, xut
khu v chuvn giao cng ngh mi hi(n i.

.,

iNghin cu khoa hc thrfc sr.r la nhim v y thch thc i

vi ging vin. D nghin cu khoa hc hiu u ngCh ging vin
cn phi nm vng phirong php lun v phOTg php nghin
cu khoa hc, bit cch vit d cucmg nghin , t chc nghin
cu, bit cch trinh by v phn tch kt qu nghin , sau na
cn ph cp kt qu nghin cUu dn vi cng dng.
Nng lc nghin cUu khoa hc cUa ging vin c th hin
nhng thnh qu ni bt nhu sau [30):
S lng v cht lmg cc cng trinh khoa hc dc cng b,
dc xut bn, dc ng dng vo thc tin.
S lpng v cht lmg sch v ti liu tham kho dc xut
bn , dc s dng.
Hng dn sinh vin nghin cu khoa hc.
Bi dng cc nha khoa hc tr.
Tch cc tham gia cc hi ngh hi tho trong v ngoi nc.
CO cc gii thng v nghin cUu khoa hc.
Do va nghin cu khoa hc va ging dy nn cO th to nn
bn mu hinh ngi cn b ging dy nh sau [8, tr. 179):
- Loi th nht la nhng ngi va cO kh nng nghin cu
khoa hc chyn su, vra cO kh nng ging dy tt. y la
nhng ging vin bit kt hp mt cch nhun nhuyn gia hai
loi hnh hot dng ny, h thc sir la nhng nguCri c trinh
nghip v chuyn mn. cao, v cOn chua c nhiu trong di ng
cn b ging dy hin nay.

195.

- Lo th hai l nlng ngi nghin ciai kla hc tt nhcmg

nng lc ging dy yu, khng hp dn di vi sinh vin trn ging
dC^g- Nhng cn b nh vy rt c ch cho cng tc nghin chu
khoa hc v h^ag dn sinh vin nghin chu khoa hc.
- Loi th ba bao gm phn ln cn b ging dy ch tp trung
ging dy m khOng thc hin tt cng tc nghin cu khoa hc.
- Loi thU tu l nhUng cn b yu c v hot dng khoa hc v
hot dng ging dy chuyn mn. NhUng cn b ny thng kh
tn ti lu trn bc ging cc truWg di hc v h thuCmg dc
lun chuyn cOng tc sang mt v tri khc thi ch h ^ hon.
NhUng nm gn dy do nhu cu hi nhp thUc dy, cc
tr^ag di hc nc ta bt du quan tm dn nghin cu khoa
hc. Tuy nhin, dU tt c du nht tri v tm quan trng ca
nghin cUu khoa hc nhung li ny sinh nhUng quan im tri
ngc nhau gy nn nhiu trO ngi. Mt la, quan nim d di v
nghin cu khoa hc, mO rng nghin cUu khoa hc theo ngha
thOng th^ag m trn th giOi cc nha khoa hc thc th khOng
xem l nghin cUu khoa hc. Hai l, nghin cUu khoa hc theo
kiu chy theo cng b quc t d di nuOc ngoi, sao nhng ging
dy... Ba l, quan nim chng cn c cOng trinh nghin ciru khoa
hc, chng cn cng b quc t vn cO th l nh khoa hc ln...
Bn l, quan nim cc doan tuyt di ha v vn dng my mOc
cc ch s nh gi nh luyng v nghin cUu khoa hc gn dy d
dc ph bin trn quc t vo it Nam. Cc ch s ny cho
nhng thng tin b ch cO th lm tu liu tham khoa hc quan
trng khi nh gi 0 cc cng dng lOn, nhung khOng th cO
ngha tuyt di v thay th s nh gi ca chuyn gia am hiu
khi nh gi tUng c nhn ring l. V nhu th, s dng my mc
cc ch s nh lumg cO th gy ra nhng xu hng khOng lnh
mnh trong hot dng nghin cUu khoa hc. Nhu vy, tinh hnh
196

! '

khoa hc nOc ta .n gp nhiu khh khn, v tri

thc t' theo phn nh ca b() chi thi tinh trng "bn ging dy,
' nghin cu" 'n cOn trm trpng ngay nhhng truOng Di
h(.)c I0n [29, tr. 491-493].
Nng lc nghin cih.1 khoa h(^c luOn gn lin vi nng lc hc
tp, bi dung nng cao trinh d. cb nhbmg cng trinh nghin
cr'm khoa hc cht l^ag dOi hi ngui ging vin phi c kh
nng t hc, hc mai khng ngng. Vi phuong chm "hc tp
sut di", ging vin cn rn luyn cho minh cc k nng t hc,
hc t xa, va hc, va lm... T hc s to diu kin cho tu duy
dc lp, sng to phat trin. T hc va l qu trinh t hon thin
minh, va la d nu guOTg cho sinh vin.
Nng lc hc tp khng ngmg ngh ca ging vin dc th
hin qua nhng hnh dng c th nh:
ThCmg xuyn cp nht kin thUc chuyn mn, nghip v, cc
phuOTg php ging dy v nng cao hiu bit.
Hc tp nng cao trinh ngoi ng, tin hc. co kh nng s
dng ngoi ng vo dch, dc ti liu chuyn mn v giao tip, c
kh nng s dng hiu qu cOng ngh thOng tin vo nghin cu,
ging dy v qun ly ...
Tch cc tham gia cc khOa bi dng v chuyn mn nghip
v...
4.4.4. Nng ltc hot ng x hi
Tch cc tham gia dOng gp d phc v x hi, pht trin
cng dng cUng l mt nhim v quan trng ca ging vin. Nng
lc lot dng x hi, plc v cng dng dc th hin trong
nhiu hot dng da dng ca ging vin nh:
- Tch cc thana gia vo cc hot dng ca cc t chc chinh
quyn, on th cc cp khc nhau; t b mn, khoa, trCmg,
197

igol x h nh cOng tc tuyn sinh, cng tc un l o to,

un ly hot dng nghn cu khoa hc, cc cOng tc kim nhim
khc...
- Tch cc tham gia vo cc cig tc truyn th kin thUc
khoa hc cho cng dng thOng qua cc bi tr li phng vn, cc
bi bo trn cc phuOTg tin truyn thOng.
- Tch cc tham gia dOng gp cc chutmg trinh gio dc dc
bit cho cng dng thng qua vic lm tu vn, c vn cho mt s
hi dng khoa hc v hc thut.
- Tch cc tham gia vo cc hi dng chuyn mn: chm gii
sinh vin nghin CIJXI khoa hc, t chUc hi ngh hi tho, tham gia
vo cc hi dng thm nh cc bi bo khoa hc, cc ti liu, sch
gio khoa, tham gia vo cc hi dng xem xt la chn cc gii
thuWag...
- Tch cc tham gia cc hot dng x hi, hot dng tU thin...
Du tu thi gian v tri tu cho cc hot dng ca cc t chUc x
hi cc da phuong. GiUp d cc nh khoa hc cUa cc da
phuong thc hin cc d ti, d n, hng dn cc nha khoa hc
tr cc da phng tip cn vi cc thnh tu mi ca ngnh...
Mun dOng gOp hu ch cho x hi dOi hi ngi ging vin
phi dc trang b nhUng ky nng sng, dc bit l nhUng ky
nng x hi nhu ky nng hp tc, ky nng gy thin cm, ky
nng giao tip v truyn thng, ky nng thch Ung x hi...
Nhng ky nng ny giUp c nhn nhanh chOng hi nhp, thch
nghi vi nhUng diu kin sng v hot dng ca x hi hin di
v phat trin bn thn.

198

4. 5. n g h s p h g m v s hlnh th n h uy tn c a ngi
c n b g n g d y C a o d d n g - Oi h c (gng vn)
Tay Igl s phm l trih nghip \r chuyn mn cao cUa
ngOl ging Jn, ni mt cch khc la mc thnh tho tay
ngh trong hot ng s phm. Trnl nghip v lot dng s
phm ca ging vin cO th tong ng vt cc mc sau [8, tr.l86]:
Mhc ti thi (mUc ti to): mc ny, ging vin
bit nOi li clao sinh vin nghe v nhhiag gi minh d bit.
Mc thp (mc thch ig): mc ny, ging vin
khng ch tryn dt thng tin m cOn bit ci bin chUng cho phi
hyp vi trinh nguCri hc.
Mc trung binh: (mc m hnla ha - cc b); mc
ny, ging vin da bit hnh thnh cho nguCri hc nhng tri thUc,
ky nng, ky xo theo tng phn ca gio trinh hay tng chuyn
cUa b mn.
MUc cao (mc m hnh ha h thng cc tri thUc): 0
mc ny, gng vin hnh thnh ngi hc h thng tri thc,
k nng, ky xo vng chc theo ton b chng trinh khung ca
b mn minh ph trch.
MUc cao nht (mUc m hnh hOa h thng hot dng);
mUc ny, thOng qua cc dng hot dng khc nhau, ging vin
hnh thnh h thng tri thc, ky nng, ky xo tng ng ngi
hc v dc bit la hnh thnh ' 1 kl nng t duy tch cc, ch
dng v sng to, bit cch vn dng liu qu nhng tri thc da
hc vo cuc sng.
Hiu qu ca hot dng s phm khng ch ph thuc vo
trinh tay ngh cUa ging vin m cOn ph thuc rt nhiu vo
uy tin ca ging vin. Uy tin l s l s kt hp gia quyn uy v
s tin nhim. la s tin nhim, tin yu, mn phc ca mi ngi
di vi mt ngut c dc, ti, lon thnh sU mnh m nhn
dn giao pho. NguCri ging vin cO uy tin l ngi c kh nng tc
199

ng, nh hng, cm ha sinh vin khin h tin, yu, phc tng

v tun theo mt cch t gic.
Uy tn thc s phi c xy dng da trn tm lng v ti
nng ch thc ca ging vin. V c tm lng, ging vin c tnh
thong i vi sinh vin, tn ty, nhit thnh vi cng vic, o
c trong sng. V c ti nng trong ging dy, ging vin s c
tay ngh cao c sinh vin tn nhim v n phc. Ging vin c
uy tn s c ng nghip v sinh vin chia s mi thng tin
lin quan n cng vic v cuc sng. Nhng cng vic nh cy
ng nghip hoc nhng nhim v giao cho sinh vin s c
trin khai v thc thi mt cch kp thi v hiu qu, nu gp kh
khn s nhn c nhng thng tin phn hi cng nhau trao
i, bn bc tm bin php khc phc. Ging vin c uy tn
khng ch c ng nghip yu qu, sinh vin tn nhim v
phc tng, lnh o nh gi cao, m c nhng ngi c quan
im i lp cng phi v n. Tt c nhng iu s gip
ging vin c cm gic mnh c sng trong mi trng tp th
thn i, trn y tnh yu thng.
Khc vi uy tn thc l uy tn gi, c xy dng da trn a
v, quyn uy, d, th thut m dn hay s t v thnh tch c
nhn. Chng hn, dng quyn lc ca ging vin trn p khin
sinh vin s hi phc tng, dng im s thng, pht khng
cng minh nlim sai khin sinh vin... C th ni rng, uy tn gi
c xy drmg bng cc th thut theo thi gian s b chn lc t
nhin, chn lc x hi ln n v o thi.
Nh vy, uy tn thc s c tot ln t ton b cuc sng
v nhn cch tt p ca ngi ging vin. l s kt tinh ca
nhng phm cht v nng lc cn thit i vi ging vin. S
hnh thnh uy tn l c mt qu trnh tu dng v rn luyn tay
ngh trong chnh mi trng hot ng thc tin ca ngh
nghip. Mi ging vin phi tch cc hc tp v rn luyn cho
bn thn nhng phm cht v nng lc p xng nhng yu cu
ca hot ng s phm.
200

C u hi t h o lu g n
1. c o th c h n m t h o c yi p h m c h t n h n c U c h c a
g ! n g vtn m a n h ch! c b!t a th ch , p h n tch n! d u n g
b n g l ln v l y nh-ng d n ch n g m inh h p a , t d c h ra
nh n g h d n h d n g c th c a b n th d n d rn luyn c h o
m nh nh ng p h m c h d t dO,
2. C h p n m t s n d n g lc c a g id n g vin m d a n h ch a thc h ,
gidi th c h rp t sa o li ch n nh vy, p h d n tch ni d u n g v d
c h ra c d c b i n p h d p cu th d rn luyn c h o b n th d n
nh ng n d n g lc dO.
3. N u v d p h d n tc h m t vi tinh h u n g t m ly th hin c u n g
c d c h ng x c a g id n g vin, C h rO uu i m ( h o c nhTg
th iu sOt) c a g id n g vin trong tnh h u n g dO.

Bl t p th c h n h
h m hu nhU ng p h m ch d t v d n d n g lc c a g id n g vi n
d c sinh vi n a th c h n g d y nay.
i tng: C h p n sinh vin trong nhU ng l p m d a n h ch
d a n g g id n g d y , h o c sinh vin trong c d c c o sO g id o d c d i
h c (trn 30 sinh vin).
c u : lit k d c c th nhUng p h d m c h d t v d n d n g
l c c a g id n g v i n m d sinh vin a th ch , g u a dO th d y d c
n h d n c d c h to d n v n c a nhd s p h g m tdl n d n g trong tinh hnh
th c tin n g d y n a y , g u a dO c h ra nhng h d n h d n g c th m d
a n h c h s Idm d rn luyn c h o minh nh ng p h m c h d t v d
n d n g l c dO,
201

C c h th c hin: X y d n g p h i u c d u hi m h o c c d u h!
dO ng dO ng d Idy

y kin

sinh vin,

co th

s d n g th m c d c .

p h n g p h d p d i u tra k h d c nh p h n g p h d p g u a n sdt, d d m
th o g i, su td m tdi liu... th u th d p v d x l s liu d vi t b d o
c d o , mO td d c c h d n d u n g td m ly c a ng g id n g vin
d c sinh vin a thch.

C u hi t p
1. Phd n tch d c i m la o d n g n g h n g h i p c a ng i c d n
b g d n g d y d i h c v d

y n g h a

c a s hi b i t dO d i vi

nh h n g rn luyn n h d n c d c h g id n g vin.
2. Phd n tch nhCmg p h d m c h d t td m ly c d n thit d i vi ngi
g id n g vin.
3. Phd n tch nh ng n d n g l c c n th i t di v i ng i g id n g vin.
C h r m i g u a n h g i a c h U n g vi n h a u trong c u trUc
n d n g lc c a g id n g vin.
4. Phd n tch ta y n g h s p h m v d s hnh th d n h uy tin c a
ng i g ld n g vin.

202