Professional Documents
Culture Documents
HCM
KHOA CNG NGH THC PHM
B mn Qun l cht lng v an ton thc phm
BI GING
Bin son :
1. ThS. Nguyn Th Qunh Trang
2. ThS. H Th M Hng
3. C nhn : Nguyn Th Hng
MC LC
Chng 1. i cng v nh gi cm quan ............................................................. 1
1.1. Tng quan v nh gi cm quan......................................................................... 1
1.2. Vai tr v ng dng ca nh gi cm quan trong lnh vc thc phm ............. 5
1.3. im khc bit gia nh gi cm quan vi cc phng php khc .................. 7
1.4. Gii thiu cc phng php nh gi cm quan ................................................ 11
Chng 2. Nn tng tm l hc v sinh l hc ca chc nng cm gic ................ 14
2.1. Cc gic quan v chc nng trong nh gi cm quan ...................................... 14
2.2. Cng kch thch v ngng cm gic ......................................................... 27
2.3. Hin tng tng tc cm gic .......................................................................... 28
Chng 3. Cc iu kin nh gi cm quan v nguyn tc thc hnh tt .......... 30
3.1. Cc iu kin tin quyt trong nghin cu nh gi cm quan ........................ 30
3.2. Cc yu t nh hng n nh gi cm quan.................................................. 34
3.3. Nguyn tc thc hnh tt .................................................................................. 37
Chng 4. Cc phng php nh gi cm quan .................................................... 45
4.1. Nhm php th phn bit ................................................................................... 45
4.1.1. Mc ch v ng dng ca nhm php th .............................................. 45
4.1.2. Php th tam gic (triangle test) .............................................................. 46
4.1.3. Php th 2-3 (duo-trio test) ...................................................................... 48
4.1.4. Php th A-khng A (A-not A test) ..................................................... 50
4.1.5. Php th n-AFC (n-AFC tests) ................................................................ 54
4.2. Nhm php th th hiu...................................................................................... 57
4.2.1. Mc ch v ng dng ca nhm php th .............................................. 57
4.2.2. c im v cc yu t nh hng n th hiu ngi tiu dng ............ 58
4.2.3. Cc php th u tin (preference tests) .................................................... 58
4.2.4. Php th mc chp nhn (consumer acceptance test) ......................... 66
4.3. Phng php phn tch m t ............................................................................ 71
4.3.1. Mc ch v ng dng ca phng php ................................................. 71
4.3.2. Quy trnh la chn v hun luyn hi ng nh gi cm quan .............. 72
4.3.3. Phng php m t mi v (flavour profile method) ............................... 78
4.3.4. Phng php m t cu trc (texture profile method) ............................. 80
4.3.5. Phng php m t nh lng
(quantitative descriptive analysis QDA) ......................................................... 82
4.4. Phng php cho im theo tiu chun Vit Nam ........................................... 87
nghin cu v con ngi, ngi tiu dng, khch hng mc tiu th trong khoa hc
cm quan, nhng vn ny cng c gii quyt.
1.2.Vai tr v ng dng ca nh gi cm quan trong lnh vc thc phm
Vai tr ca nh gi cm quan thay i theo thi gian. Lc u, nh gi
cm quan ch phc v cho vic phn tch d liu. Tuy nhin, ngy nay trong hu
ht cc lnh vc ca thc phm u p dng nh gi cm quan, c bit trong pht
trin sn phm v pht trin th trng. nh gi cm quan gp phn trong chin
lc pht trin v kinh doanh hiu qu ca mt sn phm. Vai tr v ng dng ca
khoa hc nh gi cm quan c th c th hin mt cch khi qut qua hnh 1.2
bn di.
Hnh 1.2. Mi tng tc gia cc b phn: cng nghip sn phm thc phm v
tiu dng Hoa K (Interating Departments: U.S. Foods and Consumer Products
Industries).
1.3.1. im khc bit gia php th th hiu ngi tiu dng v php th nghin
cu th trng
Bng 1.1. So snh php th th hiu vi php th nghin cu th trng
Php th th hiu ngi tiu
dng
Xc nh sn phm c p ng
cc mc tiu cm quan khng
Xc nh sn phm c tha mn
nhu cu ngi tiu dng v tng
th khng
Cc k vng da trn cc sn
phm tng t s dng trong
nhm
Cc k vng c c t khi
nim/yu cu v vic s dng cc
sn phm tng t
Khng c kh nng o s hp dn
cm gic khi tch bit khi nim
v k vng
STT
Nhng thng tin khc nhau c cung cp bi hai loi php th, v c hai
u rt quan trng. nh gi cm quan c tin hnh cung cp thng tin cho
cc nh pht trin sn phm l h c p ng c cc mc tiu cm quan v hiu
qu di dng nhn thc cc c tnh sn phm hay khng. Thng tin ny ch c
th c c khi s nh v v khi nim khng nh hng nhiu n phng php
th. Ngi pht trin sn phm c quyn c bit sn phm c p ng cc mc
tiu cm quan hay khng, cng ging nh cc nh tip th cn bit liu sn phm c
tha mn c nhu cu ngi tiu dng hay khng trong quan h tng th gia
qung co, nh v v khi nim. Trong trng hp sn phm gp tht bi, cc
chin lc ci tin sn phm s khng bao gi r rng c th nu thiu c hai loi
thng tin trn.
1.3.2. im khc bit gia phng php nh gi cm quan vi phng php
kim tra cht lng
Mt lnh vc th hai c nhng nt tng ng r rt vi nh gi cm quan
l h thng phn hng cht lng thc phm truyn thng, s dng cc tiu chun
cm quan. Vic phn hng cc mt hng nng sn c nh hng quan trng mang
tnh lch s n phong tro m bo vi ngi tiu dng nhng tiu chun cht
lng trong thc phm m h tiu dng. K thut phn hng ny c p dng
rng ri cho nhng sn phm n gin nh sa ung v b (Bodyfelt v cng s,
1988), ni m mt sn phm l tng phi c c s ng thun rng ln v cc
sai st do thao tc v cng ngh km gy ra cc tc ng cm quan c nhiu
ngi bit.
Bng 1.2. So snh nh gi cm quan vi kim tra cht lng
STT
Php th cm quan
S dng ra quyt nh sa li
ti ch trong sn xut
phm
C th ch s dng mt hoc mt
s t chuyn gia qua hun
luyn
10
Cu hi t ra
Loi php
th
c im ca thnh vin
hi ng
Phn
bit
M t
Cc sn phm khc
c tuyn chn da trn nhy
nhau nh th no trn
Phn tch cm gic v ng c, c hun
tng tnh cht cm
luyn c bn v o to k lng.
quan c th?
Th
hiu
Cc sn phm c a
thch nh th no hoc
Cm xc
sn phm no c a
thch hn?
13
15
4- u li : v ngt
17
Trong phn tch cm quan, vic tuyn chn thnh vin hi ng cn da trn cc
php th v khu gic nh php th nhn bit mi.
C ch tc ng ca cc phn t mang mi :
Cc lng mao khu gic to thnh mt mng li hon chnh cho vic n
nhn cc phn t mang mi khi chng ha tan trong dung dch nhy. Vi s lng
ng o, cc lng mao khu gic lm tng ng k b mt tip nhn ca mng
nhy khu gic. Ngoi ra, chng cn dao ng theo mt chu trnh khng ng b
nn cng tng mnh c kh nng tip cn c vi cc phn t mang mi. Cc
phn t mang mi s c hp th ln b mt lng mao, sau tip xc vi dch
nhy trn mng khu gic. y din ra s tch cc phn t mi pha kh vo pha
lng ca nim dch mi. Cc t bo th cm trong mng nhy tip nhn v truyn
dn tn hiu n cc dy thn kinh khu gic, ri truyn thng tin ln no to nn
cm gic v mi.
18
19
Hnh 2.4.
quang trong t bo vng mc, cc t bo thn kinh to ra xung nhp lin quan ti
nh th gic i qua mt v truyn ti no trn vng thn kinh th gic.
Mu ca sn phm l s bc x nh sng chiu vo n. Mt ngi rt nhy,
c th phn bit c nhng chm tia c bc sng khc nhau rt t. iu c bit
l mt nhn c mu khng ch ph thuc vo thnh phn ph ca chm tia sng
m cn ph thuc vo ngun gc v mi trng truyn qua ca chm nh sng y.
y l tnh u vit ca mt so vi cc thit b o bc sng. Khi nghin cu nh
gi cm quan, cn t sn phm trong mi trng ng nht (nn mu trng).
Trong 5 gic quan ca con ngi, th gic l mt gic quan c bit, bi v
cc c tnh sau :
- Th gic l ngun cung cp thng tin chnh cho con ngi t th gii bn
ngoi (ring th gic chim 40% lng thng tin)
- Th gic tham gia vo hu ht cc hot ng sng ca con ngi
- Th gic l gic quan c s dng u tin khi con ngi tip xc vi mi
vt
- Th gic a ra ngay nhng so snh v cc i tng khi chng c a ra
cng lc vi s lng khng qu ln
Cng chnh v vy, i khi ngi ta qu tin tng vo nhng thng tin do th
gic mang li. Do , trong thc hnh nh gi cm quan, iu cn lu l vic
trnh by mu cho ngi th cn trnh s khc nhau v hnh dng, mu sc nu
khng mun ngi th b nh hng bi v b ngoi ca sn phm. Thng thng,
ngi ta hay lm bin i thng tin th gic khi n lm nh hng n kt qu ca
qu trnh nh gi bng cch s dng n mu lm nhiu thng tin v mu ca
sn phm, dng cc dng c ng sn phm ti mu hoc thm ch bt mt ngi
th.
21
22
23
24
25
Nhiu nn
Cng kch thch
Vng di
khi mo
Vng khi
mo
Vng trn
khi mo
Vng bo ha
Hnh 2.1. th biu din mi quan h gia cng kch thch v mc cm gic
26
27
28
29
30
31
Phng ch
32
m
nh sng
m thanh (ting n)
Mi l/s dng cc loi ha cht lm sch khng kh
Kh nng lu thng
an ton
Trong cc nguyn tc trn, c mt s nguyn tc then cht cn phi nm r
v chun b tt.
3.3.1. Chun b mu th
Nhm chun b mu cn phi rt cn trng khi chun ho cc k thut chun
b v quy trnh phc v mu ngoi tr nhng thnh phn bin i trong qu trnh
nh gi. Nhm chun b mu cn quan tm n cc vn sau khi vit bo co v
thc hin nghin cu: hnh thc b ngoi ca mu, kch thc v kiu dng, nhit
mu. Ngoi ra cn lu vt cha mu, bao nhiu mu c th c th trong mt
bui th, liu ngi th c phi thanh v gia cc ln th hay khng, cc mu s
c nut hay nh ra khi th, v bao nhiu mu c a ra trong mi bui th.
Cardelo v Segars (1989) thy rng kch thc mu c nh hng n im
cng m ngi th gn cho cc thuc tnh cu trc, thm ch ngay c khi h
khng h bit v s khc nhau ca kch thc mu. iu ny cho thy chuyn gia
cm quan cn phi xc nh r kch thc cng nh hnh dng ca mu trong php
th, bi v cng mt mu c kch thc khc nhau s cho kt qu khc nhau. Do
vy khi xc nh kch thc mu, nhm chun b mu cn ch ti mt s vn
sau: Mc ch ca nghin cu? Mt khu phn n bnh thng ca mu l bao
nhiu? Kch thc ca sn phm cho mt ln s dng? Thnh vin hi ng s phi
nh gi bao nhiu tnh cht? i vi sn phm, kch thc c iu chnh c d
dng hay khng? Cu tr li cho cc vn nu trn s gip cho ngi chun b
38
39
40
C nhiu cch m ha mu :
- S dng bng s ngu nhin
- S dng my tnh b ti
- S dng cc phn mm : Excel, R, Minitab
3.3.5. Phc v mu
Cc mu thng c ph v cho ngi th mt cch ngu nhin. Trong qu
trnh thit k cch phc v mu, s tt hn nu bo m c tnh cn i trong th
t sp xp mu ngu nhin. Cn i trong th t sp xp mu ngu nhin c ngha
l mi mt t hp sp xp mu c xut hin vi s ln bng nhau. bo m
vic ny cn phi xc nh s ln xut hin ca mi tp hp mu. Trong m hnh
sp xp ngu nhin tuyt i, tt c mi kh nng t hp mu c th xy ra u
c thc hin vi s ln bng nhau. C th s dng cc t hp mu c xy
dng chuyn dng, cho php chuyn gia c c mt m hnh cn bng v th t
cng nh v t hp sp xp. Ni mt cch khc, mi mt mu c sp xp trc
mt mu khc vi s ln nh nhau (MacFie v cng s, 1989; Wakeling v
MacFie, 1995). Nhng m hnh ny c bit c ch khi c hin tng hiu ng tn
lu gia cc mu (Muir v Hunter, 1991/2; William v Arnold, 1991/2; Schlich,
1993). Chng rt c li, trnh c hiu ng tn lu sau th nghim.
3.3.6. Hng dn ngi th- hi ng th
Trc khi tin hnh nh gi, cc thnh vin cm quan khng c trng
thi qu no hoc qu i, khng c dng n nng mi, nhiu gia v cay, chua,
mn, ngt, cc thc ung c cht kch thch mnh nh tr m, cafe, khng c
ht thuc l
i vi hi ng qua hun luyn, trong mi ln tham gia nh gi, cc
kim nghim vin phi c t chc kim tra li s nhy cm vi cc mi v c
bn, i din mu th.
41
bng dinh dng i vi ngi th. Tuy nhin trong php th th hiu, khi nh gi
mc chp nhn ca ngi tiu dng, vic nut mu s c nh hng ti kin
nh gi sn phm. Ngoi ra, trong php th th hiu, cn quan tm n yu t tiu
th sn phm mt cch t nhin, do vy vic nut mu l hon ton chp nhn
c.
Mt trong nhng u im ca vic nut mu l s kch thch cc c quan
cm nhn trong cung hng v iu ny rt quan trng i vi mt s sn phm v
i vi h thn kinh cm nhn hng v. V d cm gic nng hng rt quan trng
khi th ht tiu, cm gic hi nghn ti c hng (mt dng ca kch thch ho hc)
rt c trng khi th ko s c la.
3.3.9. Kim sot iu kin mi trng
Mi trng khu vc th v phng tho lun phi c kim sot v bo m
khng c mi l. Nn s dng b lc mi bng than hot tnh trong h thng thng
gi. Ti y nht thit phi c h thng thng gi tt, p sut khng kh d c th
ngn mi t phng chun b mu bay sang. Chuyn gia nh gi cm quan cn lu
cc ho cht v sinh s dng khu vc phng th v phng tho lun khng
c gy mi l. y l ni khng c c ting n hoc cc yu t gy mt tp
trung, nn c cc bng thng bo yu cu gi trt t khi cc bui th ang c
tin hnh. Ngoi ra ting n pht ra t h thng my mc gn nh t lnh, my
iu ho, thit b x l mu cn c lu .
Nhit v m ca khu vc th v phng tho lun nn gi trong khong
t 20 n 22oC v t 50 n 55%. Trong iu kin ny, thnh vin th cm quan c
iu kin lm vic thoi mi nht v khng b mt tp trung do nhit v m
gy ra.
H thng chiu sng cn c sng t nht t 300 n 500 lux trn mt bn.
iu kin l tng l c h thng iu chnh sng ti mc cao nht t 700 n
43
44
45
BAB
ABA
BBA
BAA
ABB
Phiu nh gi cm quan
Phiu nh gi gm cc thng tin sau: tn php th, tn ngi th (hoc m
s ngi th), ngy th, cch th mu, nhim v ca ngi th v mt vi im
lu cn c t m, in nghing hoc gch chn. Hnh 4.1 l mt v d v Phiu
nh gi ca php th tam gic.
PHIU NH GI CM QUAN
Php th tam gic
Ngi th :.
Ngy th :.
Bn nhn c 3 mu c gn m s gm 3 ch s, trong hai mu ging nhau v
mt mu khc. Hy th mu theo th t cho sn, t tri qua phi v la chn mu no
khc hai mu cn li. Ghi kt qu vo bng di.
Hy thanh v bng bnh v nc sau mi mu. Bn khng c php nm li mu.
Mu th
219
470
593
Mu khc (nh du )
RBAB
RABA RBBA
Php th 2-3 c 2 dng :
48
Php th 2-3 mt pha (mu kim chng khng i) : trong trng hp ny,
tt c ngi th cng nhn c mt mu kim chng. C 2 kh nng trnh by
mu (RAAB v RABA). Php th ny thng c la chn khi ngi th c
kinh nghim vi mt trong hai sn phm. V d, nu sn phm X c cng thc ph
bin (thnh vin hi ng quen vi sn phm ny) v sn phm Z c cng thc
mi th php th 2-3 mt pha s l phng php c la chn.
Php th 2-3 hai pha (mu kim chng cn bng) : trong php th ny, mt
na s ngi th nhn c mu kim chng l mu u tin, na cn li nhn
c mu kim chng l mu th hai. Trng hp ny c 4 kh nng trnh by mu
(RAAB, RABA, RBAB v RBBA). Phng php ny c s dng khi cc mu th
u khng quen thuc hoc quen thuc nh nhau i vi thnh vin hi ng hoc
khng lng mu th quen thuc hn thc hin php th 2-3 mt pha.
Phiu nh gi cm quan
PHIU NH GI CM QUAN
Php th 2-3
Ngi th :.
Ngy th :.
Bn nhn c 3 mu, trong mt mu chun c k hiu l R, hai mu c gn m
s gm 3 ch s. Hy th mu theo th t cho sn, t tri qua phi v la chn mu no
ging mu R. Ghi kt qu vo bng di.
Hy thanh v bng bnh v nc sau mi mu. Bn khng c php nm li mu.
Mu th
036
619
Mu ging mu R (nh du )
50
51
Mu A
Khng A
=
=1
( )2
Trong :
Oi : l tn s quan st ca tng nhm (l s cu tr li nhn c t ngi th) ;
Ei : l tn s mong i ca tng nhm (c tnh bng t l gia tng s cu tr li
ca ngi th nhn vi tng s thc t nhn c trn tng s mu).
Ta c:
- E1 (cp A/A): tng s cu tr li A * tng s sn phm A nhn c / tng s mu
- E2 (cp A/khng A): tng s cu tr li A * tng s sn phm khng A nhn c
/ tng s mu
52
Sn phm nhn c
A
Khng A
34
20
16
30
50
50
Tng
54
46
100
54
PHIU NH GI CM QUAN
Php th 2-AFC
Ngi th :.
Ngy th :.
Bn nhn c 2 mu nc cam c gn m s gm 3 ch s. Hy th mu theo th t
cho sn, t tri qua phi v la chn mu no c cng hng cam mnh hn. Ghi
kt qu vo bng di.
Hy thanh v bng bnh v nc sau mi mu. Bn khng c php nm li mu.
Mu th
297
831
56
57
58
59
= =2
Vi :
(1 )
n - tng s ngi th
k - tng s nh gi mu c u tin nht (k=0,1,2,n)
p - xc sut la chn ngu nhin ca mu c u tin nht
60
61
PHIU HNG DN
Bn c cung cp 4 mu nc ngt c ga hng chanh. Mi mu c m ha
bng 3 ch s. Hy nh gi cc mu ny theo trt t xp sn v t chng theo
trnh t mc a thch tng dn. Ghi nhn kt qu ca bn vo phiu tr li.
Ch :
Thanh v sch ming sau mi mu th.
Khng trao i trong qu trnh lm th nghim.
Mi thc mc lin h thc nghim vin.
Hnh 4.6.(a) V d v phiu hng dn ca php th xp dy
PHIU TR LI
H tn ngi th: ngy: .
Xp hng
M s mu
(khng c xp ng hng)
Hng 1 = t c a thch nht
Hng 2
Hng 3
Hng 4 = a thch nht
Cm n Anh/ ch tham gia cm quan!
Hnh 4.6.(b) V d v phiu tr li ca php th xp dy
X l s liu
Trt t xp hng ca tng ngi th c tng hp y vo bng kt qu
thng c gi l bng s liu th (bng 4.1 v bng 4.2). Ngi th c sp
xp theo ct v th hng sn phm c trnh by theo hng.
Kim nh Friedman c s dng cho php th so hng th hiu. Gi tr
Friedman tnh ton (Ftest) c tnh theo cng thc sau:
=
Trong :
12
. . + 1
12 + + 2 3. . ( + 1)
j l s ngi th
p l s sn phm
62
1{
}
. . 2 1
Tng hng
ngi th
10
1.5
1.5
10
10
10
Ngi th
63
10
10
10
Tng hng
mu th
14
12.5
20.5
23
70
So snh
vi
30
1{
}
7.4. 42 1
= 1,08F
kt lun.
. ( + 1)
6
64
SP P1
SP P2
SP P3
SP P4
10
11
12
13
14
15
4
65
Tng hng
22
33
39
56
Mu th
Tng hng
Mc ngha1
P4
56
P3
39
P2
33
bc
P1
22
Ngi th l ngi tiu dng c kinh nghim s dng sn phm, cha qua
hun luyn. Ngi th c nhim v cho im trn thang im theo s thch ca
mnh, do y cng l mt nhc im ca php th cho im th hiu. Bi v
mi ngi th c mt s thch khc nhau, hay ni cch khc l khung i chiu
khc nhau. V vy, khi cho im, ngi th da trn khung i chiu ca mnh t
a ra cc kt qu m c th l cng s im nhng ngha ca n li hon ton
khc nhau. Do , lng ngi th cho php th ny cng ln cng tt v i km
theo php th mc chp nhn lun lun l mt bng cu hi thu nhn thng tin
v thi quen tiu dng hay quan im, hay cm xc ca ngi tiu dng. T bng
cu hi kt hp vi d liu cm quan mi cho ta thy c ci nhn tng qut v
ngi tiu dng, phn nhm ngi tiu dng v c im ca tng phn nhm. T
, a ra chin lc pht trin sn phm cho cng ty.
Thang o cu trc
Trong php th mc chp thng s dng thang o cu trc l thang o
mc a thch ca ngi tiu dng trn cc im s nguyn dng. Trn mi
im c gn cc t m t th hiu hoc gn hai u mt thang v im gia thang.
Thang o cu trc c nhiu thang im nh: 3, 5, 7, 9, 11, 13, ph bin l thang
7 v 9 im.
Rt
ght
Ght
Hi ght
Khng
Hi thch Thch
thch
khng
ght
Hnh 4.7. Thang o 7 im: gn neo trn tng im
Rt thch
67
Rt
Khng
Rt
ght
thch
thch
khng
ght
Hnh 4.8. Thang o 9 im gn neo 2 u v gia thang o
Phiu nh gi : S dng phiu nh gi v phiu hng dn th nghim ring
bit. Mi phiu nh gi ng vi mt mu th
PHIU HNG DN TH NGHIM
Anh/ch s nhn c ln lt 5 mu sa chua c gn m s gm 3 ch s.
Hy th nm tng mu v nh gi mc a thch ca anh/ch i vi mu ny
bng cch cho im trn thang di y. Ghi nhn cu tr li ca anh/ch vo
phiu nh gi.
Lu : mi mu th ng vi mt phiu nh gi v a li cho thc nghim vin
ngay khi anh/ch tr li xong. Anh/ch sc ming bng nc lc trc khi th mu
Hnh 4.8. (a) Phiu hng dn th nghim ca php th cho im th hiu
v bt c khi no anh/ch thy cn thit.
1.
2.
3.
4.
Rt ght
Ght
Hi ght
Khng thch khng ght
5. Hi thch
6. Thch
7. Rt thch
1
2
3
4
5
6
7
Hnh 5.4.(a)
V d
Phiu
thgi
nghim
ca th
phpcho
thim
cho th
im
th hiu.
Hnh 4.9.
(b)vV
d vhng
Phiudn
nh
ca php
hiu
X l s liu
Phn tch phng sai ANOVA
68
t do
(df)
Tng cc bnh
phng (SS)
Gi tr F
Sn phm (A)
a-1
SSA
MSA
MSA/ MSAS
Ngi th (S)
s-1
SSS
MSS
S*A (phn d)
(a-1)(s-1)
SSAS
MSAS
as-1
SStotal
Tng
69
. ..
. ..
. . + ..
1 1
=
3. Tng quan phng sai mu (F)
71
Phng vn
Cc bui phng vn c nhn c thc hin xc nh nhng ng vin c
nhng tnh cch sau:
C kh nng lm vic vi i, nhm;
Ha ng;
C quan im ring nhng khng nn thi qu;
Bit lng nghe v giao tip tt;
C cam kt;
Linh hot.
Sau khi tuyn chn c mt nhm ng vin hi cc tiu ch trn, tip
theo l bc th nm sn lc cm quan
Kim tra sng lc cm quan
Bc ny c thc hin thu nhn c nhng thng tin ca nhng ng
vin tim nng. Nhng ng vin ny cn phi c kh nng:
Phn bit s khc nhau ca cc tnh cht hin din trong mu nhng
mc cng ca chng.
M t c nhng tnh cht bng nhng t ng m t v cc phng
php thang im cho nhng mc cng khc nhau.
C th ghi nh v p dng nhng tnh cht ca mu chun khi c
yu cu.
Lu : Cc ng vin khng nn c yu cu nh gi mt thc phm m h
khng thch.
Trc khi din ra bui kim tra phi c mt bui hng dn v nhng quy
tc cn phi tun theo trc v trong qu trnh th mu.
74
75
76
77
Cng thp
Cng cao
Tn ngi th :
Ngy th :
Cc c tnh
Mi
Cng
Hoppy
Fruity
Sour
Yeasty
Malty
Tingly
Sweet
Fruity
Bitter
Malty
Yeasty
Metallic
Astringent
Sn phm
Phomat kem
Kch
thc
1/2 inch3
Nhit
40-450F
1,0
2,5
4,5
1/4 inch3
1/2 inch3
phng
40-450F
6,0
liu
1 ming
phng
7,0
Xc xch c
1/2 lt
phng
Thnh phn mu
Pho mat kem
Philadelphia(Kraft)
Luc chn, sau 5 pht
Phomat vng thanh trng
(Land O Lakes)
Nhi, liu Ty Ban Nha
loi b tiu t (Goya
Foods)
Xc xch b, un trong
81
9,5
Lc
1 ming
phng
11,0
Hnh nhn
1 ming
phng
14,5
Ko cng
1 ming
phng
nc si 5 pht (Hebrew
National Kosher Foods)
Cc-tai lc trong hp
thic chn khng
(Planters, Nabisco Brand)
Hnh nhn bc v
(Nabisco Brand)
Ko Life Savers
(Nabisco Brand)
82
SP 1
SP 1
SP 1
SP 2
SP 2
SP 2
SP3
SP3
SP3
SP4
SP4
SP4
Ln 1
Ln 2
Ln 3
Ngi th v thang o
Ngi th c s dng cho phn tch m t nh lng bt buc phi l hi
ng nh gi phi qua hun luyn vi s lng ngi th 10 n 12. Trong qu
trnh hun luyn QDA, thun li cho s hnh thnh khi nim chnh xc, ngi
th c tip cn vi nhiu dng khc nhau ca sn phm. Trc khi din ra qu
83
T m t
Hnh 4.11. V d v thang im ng thng QDA
Nu
Ngt
Bo
ng nht
Bm dnh
Snh
P1
5.67
1.17
4.33
3.75
6.42
4.0
5.17
P2
5.0
2.08
5.92
3.75
6.42
4.33
4.92
P3
5.17
1.17
5.58
5.08
6.42
4.67
4.92
P4
1.08
6.33
4.0
5.08
6.42
5.42
5.17
P5
6.42
1.08
6.58
6.08
6.50
5.83
5.75
P6
5.5
1.25
4.42
4.0
6.33
5.0
4.92
P7
6.25
1.08
5.25
4.83
6.33
4.33
4.83
T bng 4.5, ta v c th rada (hnh 4.13) biu din cc tnh cht cm quan
ca 7 sn phm sa ti hng du. Ta c th
85
86
Nc gii kht c ga
Bia
Nc qu
trong v
mu sc
0,8
Bt
0,8
trong
0,6 Mu
1,2
Mi
1,2
trong,
mu sc
0,4
Mu
0,4 Mi v
2,0
2,0
Mi
0,8
Mi
0,8
2,0
1,8
Bnh ngt
Ko
Sn phm ng lnh
Ch
Mu
0,6
Hnh thi
0,8
Bng
0,8
Hnh trng
ngoi
0,4
Trng thi
trong
1,0
Tp
0,5 Mi
1,2
Hnh trng
trong
1,0
Mi v
2,2
Mu
0,8 V
1,2
Mi
0,5
Mi v
1,2 Mu nc
0,4
1,5
Trng thi vt l
1,0 B
0,4
87
Ngy
Ch k:
Mu s
Cc ch tiu
thng
nm
im
Ghi ch
t 0 n 5
(nhn xt bng t)
im chung
Loi tt
18,6 20
Loi kh
15,2 18,5
11,2 15,1
Mi ch tiu 2,8
Loi km
(Khng t mc cht lng quy
nh trong tiu chun nhng cn
kh nng bn c)
7,2 11,2
Mi ch tiu 1,8
88
Loi rt km
(Khng cn kh nng bn c
nhng sau khi ti ch thch hp cn
s dng c)
4,0 7,1
Mi ch tiu 1,0
Loi hng
(Khng cn s dng c)
0 3,9
Mi ch tiu 1,0
V d:
C mt hi ng cm quan tin hnh kim tra 1 mu bia ca mt x nghip X v kt
qu c ghi li theo bng 4.11 sau:
Bng 4.11. Kt qu cho im ca sn phm bia
Ch tiu cht
lng
im ca cc thnh vin
Tng
im
im
trung
bnh
H s
quan
trng
im c
trng
lng
Mu sc,
trong
24
3,43
0,4
1,37
to bt
24
3,43
0,8
2,74
Mi
20
2,86
0,8
2,28
25
3,57
2,0
7,14
4,0
13,53
3
3
Cng
89
90
91
PH LC
Ph lc 1: Thit k mu th theo hnh vung Latin Williams
C mu = 5
A
B
C
E
B
C
A
D
C
D
B
E
D
E
C
A
E
A
D
B
D
C
E
B
E
D
A
C
A
E
D
B
B
A
C
E
C
B
D
A
D
E
A
B
C
A
B
C
D
E
92
Ph lc 2. Cc bng tra
Bng 1 - S cu tr li ng ti thiu cn thit c th kt lun hai sn phm khc
nhau, i vi php th so snh cp 1 pha.1 2
n
0.2
0.1
0.05
0.01
0.001
10
11
12
13
14
15
7
8
8
9
10
10
8
9
9
10
10
11
9
9
10
10
11
12
10
10
11
12
12
13
10
11
12
13
13
14
16
17
18
19
20
11
11
12
12
13
12
12
13
13
14
12
13
13
14
15
14
14
15
15
16
15
16
16
17
18
21
22
13
14
14
15
15
16
17
17
18
19
23
24
25
15
15
16
16
16
17
16
17
18
18
19
19
20
20
21
26
27
28
29
30
16
17
17
18
18
17
18
18
19
20
18
19
19
20
20
20
20
21
22
22
22
22
23
24
24
31
32
33
34
35
19
19
20
20
21
20
21
21
22
22
21
22
22
23
23
23
24
24
25
25
25
26
26
27
27
36
37
38
39
40
0.2
22
22
23
23
24
0.1
23
23
24
24
25
0.05
24
24
25
26
26
0.01
26
27
27
28
28
0.001
28
29
29
30
31
44
48
52
56
60
26
28
30
32
34
27
29
32
34
36
28
31
33
35
37
31
33
35
38
40
33
36
38
40
43
64
68
72
36
38
41
38
40
42
40
42
44
42
45
47
45
48
50
76
80
43
45
45
47
46
48
49
51
52
55
84
88
92
96
100
47
49
51
53
55
49
51
53
55
57
51
53
55
57
59
54
56
58
60
63
57
59
62
64
66
104
108
112
116
120
57
59
61
64
66
60
62
64
66
68
61
64
66
68
70
65
67
69
71
74
69
71
73
76
78
93
0.05
9
10
10
11
12
12
0.01
10
11
11
12
13
13
0.001
10
11
12
13
14
15
0.20
8
9
9
10
10
11
16
17
18
19
20
12
12
13
13
14
12
13
13
14
15
13
13
14
15
15
14
15
15
16
17
15
16
17
17
18
21
22
23
24
25
14
15
16
16
17
15
16
16
17
18
16
17
17
18
18
17
18
19
19
20
19
19
20
21
21
26
27
28
29
30
17
18
18
19
20
18
19
19
20
20
19
20
20
21
21
20
21
22
22
23
22
23
23
24
25
31
32
33
34
35
20
21
21
22
22
21
22
22
23
23
22
23
23
24
24
24
24
25
25
26
25
26
27
27
28
11
12
13
14
14
0.20
0.10
0.05
0.01
0.001
36
37
38
39
40
23
23
24
24
25
24
24
25
26
26
25
25
26
27
27
27
27
28
28
29
29
29
30
31
31
44
48
52
56
60
27
29
32
34
36
28
31
33
35
37
29
32
34
36
39
31
34
36
39
41
34
36
39
41
44
64
68
72
76
80
38
40
42
45
47
40
42
44
46
48
41
43
45
48
50
43
46
48
50
52
46
48
51
53
56
84
88
92
96
100
49
51
53
55
57
51
53
55
57
59
52
54
56
59
61
55
57
59
62
64
58
60
63
65
67
104
108
112
116
120
60
62
64
66
68
61
64
66
68
70
63
65
67
70
72
66
68
71
73
75
70
72
74
77
79
94
0,20
5
6
6
7
7
8
8
9
10
10
11
11
12
12
13
13
13
15
15
16
0,10
6
6
7
7
8
9
9
10
10
11
12
12
13
13
14
14
14
16
16
17
0,05
6
7
7
8
9
9
10
10
11
12
12
13
13
14
15
15
15
16
17
18
0,01
_
7
8
9
10
10
11
12
12
13
14
14
15
15
16
17
17
18
19
19
0,001
_
_
_
_
10
11
12
13
13
14
15
16
16
17
18
18
19
20
20
21
n
26
27
28
29
30
32
36
40
44
48
52
56
60
64
68
72
76
80
84
88
0,20
16
17
17
18
18
19
22
24
26
28
30
32
34
36
38
41
43
45
47
49
0,10
17
18
18
19
20
21
23
25
27
29
32
34
36
38
40
42
45
47
49
51
0,05
18
19
19
20
20
22
24
26
28
31
33
35
37
40
42
44
46
48
51
53
0,01
20
20
21
22
22
24
26
28
31
33
35
38
40
42
45
47
49
51
54
56
0,001
22
22
23
24
24
26
28
31
33
36
38
40
43
45
48
50
52
55
57
59
95
20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
24
28
32
36
40
44
48
84
10%
3
5
6
7
8
5
7
8
9
10
6
8
10
11
12
8
10
12
13
14
10
12
14
15
16
11
14
16
17
18
13
16
18
19
20
15
17
20
21
23
31
35
38
39
41
20%
4
6
7
8
9
6
8
9
10
11
8
10
12
12
14
10
12
14
15
16
11
14
16
17
18
13
16
18
19
20
15
18
20
21
23
17
20
22
23
25
35
39
42
44
46
pd
30%
5
7
8
9
10
7
9
11
12
13
9
11
13
14
15
11
13
15
16
18
13
16
18
19
20
15
18
20
21
22
18
20
22
24
25
20
22
25
26
27
40
43
46
48
50
40%
6
8
10
10
11
9
10
12
13
14
11
13
15
15
17
13
15
17
18
19
15
18
20
21
22
18
20
22
23
25
20
23
25
26
27
22
25
27
28
30
44
48
51
52
54
50%
8
9
11
11
12
10
12
13
14
15
12
14
16
17
18
15
17
19
20
21
17
20
22
23
24
20
22
24
25
27
23
25
27
28
30
25
28
30
31
33
49
52
55
57
59
n
52
56
60
64
68
72
76
80
100
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
10%
17
19
22
23
25
18
21
24
25
27
20
23
26
27
29
22
25
28
29
31
24
27
30
31
33
26
29
32
33
35
27
31
34
35
37
29
33
36
37
39
39
42
46
48
50
20%
19
22
24
26
27
21
24
27
28
30
23
26
29
30
32
25
28
31
32
34
27
30
33
35
36
29
32
35
37
39
31
35
38
39
41
33
37
40
41
43
44
47
51
53
55
pd
30%
22
25
27
28
30
24
27
29
31
32
26
29
32
33
35
29
32
34
36
37
31
34
37
38
40
33
36
39
41
42
35
39
41
43
45
38
41
44
46
47
49
53
56
58
60
40%
25
27
30
31
33
27
30
32
34
35
30
33
35
36
38
32
35
38
39
41
34
38
40
42
43
37
40
43
44
46
39
43
45
47
49
42
45
48
50
52
54
58
61
63
65
50%
28
30
33
34
35
30
33
36
37
38
33
36
38
40
41
36
39
41
43
44
38
41
44
45
47
41
44
47
48
50
44
47
50
51
53
46
50
53
54
56
60
64
67
68
70
96
88
92
96
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
33
37
40
41
43
35
38
42
43
46
37
40
44
46
48
37
41
44
46
48
40
43
46
48
50
42
45
49
50
53
42
46
49
50
52
44
48
51
53
55
47
50
54
55
57
47
50
53
55
57
49
53
56
58
60
52
56
59
60
62
52
55
58
60
62
55
58
61
63
65
57
61
64
66
67
104
108
112
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
0,001
0,01
0,05
0,10
0,20
40
44
48
50
52
42
46
50
52
54
44
48
52
54
56
46
50
53
55
57
48
52
55
57
60
50
54
58
60
62
51
55
59
60
63
54
57
61
63
65
56
60
63
65
68
57
61
64
66
68
59
63
67
68
71
62
66
69
71
73
63
66
70
71
73
65
69
72
74
76
68
72
75
77
79
97
6
7
8
9
10
0.20
4
4
5
5
6
0.10
5
5
5
6
6
0.05
5
5
6
6
7
0.01
6
6
7
7
8
0.001
-7
8
8
9
27
28
29
30
0.20
12
12
13
13
0.10
13
14
14
14
0.05
14
15
15
15
0.01
16
16
17
17
0.001
18
18
19
19
11
12
13
14
15
6
6
7
7
8
7
7
8
8
8
7
8
8
9
9
8
9
9
10
10
10
10
11
11
12
31
32
33
34
35
14
14
14
15
15
15
15
15
16
16
16
16
17
17
17
18
18
18
19
19
20
20
21
21
22
16
17
18
19
20
8
8
9
9
9
9
9
10
10
10
9
10
10
11
11
11
11
12
12
13
12
13
13
14
14
36
42
48
54
60
66
15
18
20
22
24
26
17
19
21
23
26
28
18
20
22
25
27
29
20
22
25
27
30
32
22
25
27
30
33
35
21
22
23
24
25
26
10
10
11
11
11
12
11
11
12
12
12
13
12
12
12
13
13
14
13
14
14
15
15
15
15
15
16
16
17
17
72
78
84
90
96
102
28
30
33
35
37
39
30
32
35
37
39
41
32
34
36
38
41
43
34
37
39
42
44
46
38
40
43
45
48
50
98
Bng 6-S cu tr li ng ti a c th kt lun rng hai sn phm ging nhau trng hp php th tam gic.
n
18
24
30
36
42
48
54
60
pd
pd
n
99
S sn phm
3
7.143
6.250
6.222
6.200
6.545
6.167
6.000
6.143
6.400
5.99
5.99
5.99
5.99
5.99
5.99
4
5
6
Mc ngha ()
= 0,05
7.8 9.11 10.62
7.65 9.19 1068
7.66 9.22 1073
7.67 9.25 1076
7.68 9.27 1079
7.70 9.29 10.81
7.70 9.30 10.83
7.71 9.32 10.85
7.72 9.33 10.87
7.73 9.34 10.89
7.73 9.34 10.90
7.73 9.36 10.90
7.74 9.36 10.91
7.74 9.37 10.92
7.81 9.49 10.07
12.07
12.14
12.19
12.23
12.27
12.29
12.37
12.34
12.35
12.37
12.38
12.39
12.40
12.41
12.59
8.857
9.000
9.667
9.600
9.455
9.500
9.385
9.000
8.933
8.79
8.81
8.84
8.86
8.87
9.21
5
6
Mc ngha ()
= 0,01
10.371 11.97 13.69
10.35 12.14 13.87
1044
12.27 14.01
10.53 12.38 14.12
10.60 12.46 14.21
10.68 12.53 14.28
10.72 12.58 14.34
10.76 12.64 14.40
10.80 12.68 14.44
10.84 12.72 14.48
10.87 12.74 14.52
10.90 12.78 14.56
10.92 12.81 14.58
10.94 12.83 14.60
11.34 13.28 15.09
7
15.35
15.53
15.68
15.79
15.98
15.96
16.03
16.09
16.14
16.18
16.22
16.25
16.27
16.30
16.81
2
8.8
9.0
9.2
9.4
9.6
9.8
10.0
10.2
10.4
10.6
10.7
10.9
11.1
11.3
11.4
11.6
11.8
11.9
12.1
12.2
12.4
12.6
3
14.8
152
15.5
15.9
16.2
16.6
16.9
17.2
17.5
17.8
18.2
18.5
18.7
19.0
19.3
19.6
19.9
20.2
20.4
20.7
21.0
21.2
4
21.0
21.5
22.0
22.5
23.0
23.5
23.9
24.4
24.8
25.3
25.7
26.1
26.5
26.9
27.3
27.7
28.1
28.5
28.9
29.3
29.7
30.0
5
273
28.0
28.6
29.3
29.9
30.5
31.1
31.7
32.3
32.8
33.4
34.0
34.5
35.0
35.6
36.1
36.6
37.1
37.6
38.1
38.6
39.1
S sn phm
6
33.7
34.6
35.4
362
36.9
37.7
38.4
39.2
39.9
40.6
41.3
42.0
42.6
43.3
44.0
44.6
45.2
45.9
46.5
47.1
47.7
48.3
7
40.3
41.3
42.3
43.2
44.1
45.0
45.9
46.8
47.7
48.5
49.3
50.2
51.0
51.7
52.5
53.3
54.0
54.8
55.5
56.3
57.0
57.7
8
47.0
48.1
49.2
50.3
51.4
52.5
53.5
54.6
55.6
56.5
57.5
58.5
59.4
60.3
61.2
62.1
63.0
63.9
64.7
65.6
66.4
67.2
9
53.7
55.1
56.4
57.6
58.9
60.1
61.3
62.4
63.6
64.7
65.8
66.9
68.0
69.0
70.1
71.1
72.1
73.1
74.1
75.0
76.0
76.9
10
60.6
62.1
63.5
65.0
66.4
67.7
69.1
70.4
71..7
72.9
74.2
75.4
76.6
77.8
79.0
80.1
81.3
82.4
83.5
84.6
85.7
86.7
100
42
43
44
45
46
47
48
49
50
55
60
65
70
80
90
100
110
120
12.7
12.9
13.0
13.1
13.3
13.4
13.6
13.7
13.9
14.5
15.2
15.8
16.4
17.5
18.6
19.6
20.6
21.5
21.5
21.7
22.0
22.2
22.5
22.7
23.0
23.2
23.4
24.6
25.7
26.7
27.7
29.6
31.4
33.1
34.8
36.3
30.4
30.8
31.1
31.5
31.8
32.2
32.5
32.8
33.2
34.8
36.3
37.8
39.2
42.0
44.5
46.9
49.2
51.4
39.5
40.0
40.5
40.9
41.4
41.8
42.3
42.7
43.1
45.2
47.3
49.2
51.0
54.6
57.9
61.0
64.0
66.8
48.9
49.4
50.0
50.6
51.1
51.7
52.2
52.8
53.3
55.9
58.4
60.8
63.1
67.4
71.5
75.4
79.1
82.6
58.4
59.1
59.8
60.4
61.1
61.8
62.4
63.1
63.7
66.8
69.8
72.6
75.4
80.6
85.5
90.1
94.5
98.7
68.0
77.9
68.8
78.8
69.6
79.7
70.4
80.6
71.2
81.5
72.0
82.4
72.7
83.2
73.5
84.1
74.2
85.0
77.9
89.1
81.3
93.1
84.6
96.9
87.8 100.5
93.9 107.5
99.6 1.14.0
105.0 120.1
110.1 126.0
115.0 131.6
87.8
88.8
89.9
90.9
91.9
92.9
93.8
94.8
95.8
100.5
104.9
109.2
113.3
121.2
128.5
135.5
142.1
148.4
Trch dn t D. Basket, Critical values of differences among rank sums for multiple comparisons,
Food Technology, 42: 79, 1988. In li vi s cho php ca Institute of Food Technologists.
101
.00
.5000
.5398
.5793
.6179
.6554
.01
.5040
.5438
.5832
.6217
.6591
.02
.5080
.5478
.5871
.6255
.6628
.03
.5120
.5527
.5910
.6293
.6664
.04
.5160
.5557
.5948
.6331
.6700
.05
.5199
.5596
.5987
.6368
.6736
.06
.5239
.5636
.6026
.6406
.6772
.07
.5279
.5675
.6064
.6443
.6808
.08
.5319
.5714
.6103
.6480
.6844
.09
.5359
.5753
.6141
.6517
.6879
.5
.6
.7
.8
.9
.6915
.7257
.7580
.7881
.8159
.6950
.7291
.7611
.7910
.8186
.6985
.7324
.7642
.7939
.8212
.7019
.7357
.7673
.7967
.8238
.7054
.7389
.7704
.7995
.8264
.7088
.7422
.7734
.8023
.8289
.7123
.7454
.7764
.8051
.8315
.7157
.7486
.7794
.8078
.8340
.7190
.7517
.7823
.8106
.8365
.7224
.7549
.7852
.8133
.8389
1.0
1.1
1.2
1.3
1.4
.8413
.8643
.8849
.9032
.9192
.8438
.8665
.8869
.9049
.9207
.8461
.8686
.8888
.9066
.9222
.8485
.8708
.8907
.9082
.9236
.8508
.8729
.8925
.9099
.9251
.8531
.8749
.8944
.9115
.9265
.8554
.8770
.8962
.9131
.9279
.8577
.8790
.8980
.9147
.9292
.8599
.8810
.8997
.9162
.9306
.8621
.8830
.9015
.9177
.9319
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
.9332
.9452
.9554
.9641
.9713
.9345
.9463
.9564
.9649
.9719
.9357
.9474
.9573
.9656
.9726
.9370
.9484
.9582
.9664
.9732
.9382
.9495
.9591
.9671
.9738
.9394
.9505
.9599
.9678
.9744
.9406
.9515
.9608
.9686
.9750
.9418
.9525
.9616
.9693
.9756
.9429
.9535
.9625
.9699
.9761
.9441
.9545
.9633
.9706
.9767
2.0
2.1
2.2
2.3
2.4
.9772
.9891
.9861
.9893
.9918
.9778
.9826
.9864
.9896
.9920
.9783
.9830
.9868
.9898
.9922
.9788
.9834
.9871
.9901
.9925
.9793
.9838
.9875
.9904
.9927
.9798
.9842
.9878
.9906
.9929
.9803
.9846
.9881
.9909
.9931
.9808
.9850
.9884
.9911
.9932
.9812
.9854
.9887
.9913
.9934
.9817
.9857
.9890
.9916
.9936
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
.9938
.9938
.9965
.9974
.9981
.9940
.9940
.9966
.9975
.9982
.9941
.9941
.9967
.9976
.9982
.9943
.9943
.9968
.9977
.9983
.9945
.9945
.9969
.9977
.9984
.9946
.9946
.9970
.9978
.9984
.9948
.9948
.9971
.9979
.9985
.9949
.9949
.9972
.9979
.9985
.9951
.9951
.9973
.9980
.9986
.9952
.9952
.9974
.9981
.9986
Selected Percentiles
Xc sut tch ly (1- ) :
Z(1- ) :
.90
1.282
.95
1.645
.975
1.960
.98
2.054
.99
2.326
.995 .999
2.576 3.090
102
Bng 10 - Bng cc gi tr ti hn ca t
Mc ngha ca kim nh mt pha (1 ui-One-Tailed Test)
Bc t do
.10
.05
.025
.01
.005
.0005
.10
6.314
2.920
2.353
2.132
2.015
.05
12.706
4.303
3.182
2.776
2.571
.02
31.821
6.965
4.541
3.747
3.365
.01
63.657
9.925
5.841
4.604
4.032
.001
656.619
31.598
12.941
8.610
6.859
6
7
8
9
10
1.440
1.415
1.3977
1.383
1.372
1.943
1.895
1.860
1.833
1.812
2.447
2.365
2.306
2.262
2.228
3.143
2.998
2.896
2.821
2.764
3.707
3.499
3.355
3.250
3.169
5.959
5.405
5.041
4.781
4.587
11
12
13
14
15
1.363
1.356
1.350
1.345
1.341
1.796
1.782
1.771
1.761
1.753
2.201
2.179
2.160
2.145
2.131
2.718
2.681
2.650
2.624
2.602
3.106
3.055
3.012
2.977
2.947
4.437
4.318
4.221
4.140
4.073
16
17
18
19
20
1.337
1.333
1.330
1.328
1.325
1.746
1.740
1.734
1.729
1.725
2.120
2.110
2.10
2.093
2.086
2.583
2.567
2.552
2.539
2.528
2.921
2.898
2.878
2.861
2.845
4.015
3.965
3.922
3.883
3.850
21
22
23
24
25
1.323
1.321
1.319
1.318
1.316
1.721
1.717
1.714
1.711
1.708
2.080
2.074
2.069
2.064
2.060
2.518
2.508
2.500
2.492
2.485
2.831
2.819
2.807
2.797
2.787
3.819
3.792
5.767
3.745
3.725
26
27
28
29
30
1.315
1.314
1.313
1.311
1.310
1.706
1.703
1.701
1.699
1.697
2.056
2.052
2.048
2.045
2.042
2.479
2.473
2.467
2.462
2.457
2.779
2.771
2.763
2.756
2.750
3.707
5.690
3.674
3.659
3.646
40
60
120
1.303
1.296
1.289
1.282
1.684
1.671
1.658
1.645
2.021
2.000
1.980
1.960
2.423
2.390
2.358
2.326
2.704
2.660
2.617
2.576
3.551
1.460
3.373
1.291
1
2
3
4
5
In li t E.S. Pearson v H.O. Hartley, Biometrika Tables for Statisticians Vol. I, 3d ed., 1966, c
s cho php ca Trustees of Biometrika
103
.20
1.64
3.22
4.64
5.99
7.29
.01
6.64
9.21
11.34
13.28
15.09
.001
10.83
13.82
16.27
18.46
20.52
6
7
8
9
10
8.56
9.80
11.03
12.24
13.44
10.64
12.02
13.36
14.68
15.99
12.59
14.07
15.51
16.92
18.31
15.03
16.62
18.17
19.68
21.16
16.81
18.48
20.09
21.67
23.21
22.46
24.32
26.12
28.88
29.59
11
12
13
14
15
14.63
15.81
16.98
18.15
19.31
17.28
18.55
19.81
21.06
22.31
19.68
21.03
22.36
23.68
25.00
22.62
24.05
25.47
26.87
28.26
24.72
26.22
27.69
29.14
30.58
31.26
32.91
34.53
36.12
37.70
16
17
18
19
20
20.46
21.62
22.76
23.90
25.04
23.54
24.77
25.99
27.20
28.41
26.30
27.59
28.87
30.14
31.41
29.63
31.00
32.35
33.69
35.02
32.00
33.41
34,80
36.19
37.57
39.29
40.75
42.31
43.82
45.32
21
22
23
24
25
26.17
27.30
28.43
29.55
30.68
29.62
30.81
32.01
33.20
34.38
32.67
33.92
35.17
36.42
37.65
36.34
37.66
38.97
40.27
41.57
38.93
40.29
41.64
42.98
44.31
46.80
48.27
49.73
51.18
52.62
26
27
28
29
30
31.80
32.91
34.03
35.14
36.25
35.56
36.74
37.92
39.09
40.26
38.88
40.11
41.34
42.56
43.77
42.86
44.14
45.42
46.69
47.96
45.64
46.96
48.28
49.59
50.89
54.05
55.48
56.89
58.30
59.70
In li t E.S. Pearson and C. M. Thompson, Table of percentage points of the chi -square distribution,
Biometrika, Vol. 32, 1941, c s cho php ca Biomenika Trustees.
104
Bng 12 - Cc im ti hn ca Phn b F
Bc t do
Sai s
Bc t do sn phm
1
2
5
6
7
8
9
6.61
5.99
5.59
5.32
5.12
5.79
5.14
4.74
4.46
4.26
5.41
4.76
4.35
4.07
3.86
10
11
12
13
14
4.96
4.84
4.75
4.67
4.60
4.10
3.98
3.89
3.81
3.74
3.71
3.59
3.49
3.41
3.34
3.48
3.36
3.26
3.18
3.11
15
16
17
18
19
4.54
4.49
4.45
4.41
4.38
3.68
3.63
3.59
3.55
3.52
3.29
3.24
3.20
3.16
3.13
20
21
22
23
24
4.35
4.32
4.30
4.28
4.26
3.49
3.47
3.44
3.42
3.40
25
26
27
28
29
4.24
4.23
4.21
4.20
4.18
30
40
60
120
4.17
4.08
4.00
3.92
3.84
4
5
Nhng im trn 5%
5.19
5.05
4.53
4.39
4.12
3.97
3.84
3.69
3.63
3.48
10
20
4.74
4.06
3.64
3.35
3.14
4.56
3.87
3.44
3.15
2.94
3.33
3.20
3.11
3.03
2.96
2.98
2.85
2.75
2.67
2.60
2.77
2.65
2.54
2.46
2.39
3.06
3.01
2.96
2.93
2.90
2.90
2.85
2.81
2.77
2.74
2.54
2.49
2.45
2.41
2.38
2.33
2.28
2.23
2.19
2.16
3.10
3.07
3.05
3.03
3.01
2.87
2.84
2.82
2.80
2.78
2.71
2.68
2.66
2.64
2.62
2.35
2.32
2.30
2.27
2.25
2.12
2.10
2.07
2.05
2.03
3.39
3.37
3.35
3.34
3.33
2.99
2.98
2.96
2.95
2.93
2.76
2.74
2.73
2.71
2.70
2.60
2.59
2.57
2.56
2.55
2.24
2.22
2.20
2.19
2.18
2.01
1.99
1.97
1.96
1.94
3.32
3.23
3.15
3.07
3.00
2.92
2.84
2.76
2.68
2.60
2.69
2.61
2.53
2.45
2.37
2.53
2.45
2.37
2.29
2.21
2.16
2.08
1.99
1.91
1.83
1.93
1.84
1.75
1.66
1.57
Nhng im trn 1%
5
6
7
8
9
16.26
13.75
12.25
11.26
10.56
13.27
10.92
9.55
8.65
8.02
12.06
9.78
8.45
7.59
6.99
11.39
9.15
785
7.01
6.42
10.97
8.75
7.46
6.63
6.06
10.05
7.87
6.62
5.81
5.26
9.55
7.40
6.16
5.36
4.81
105
10
20
Nhng im trn 1%
10
11
12
13
14
10.04
9.65
9.33
9.07
8.86
7.56
7.21
6.93
6.70
6.51
6.55
6.22
5.95
5.74
5.56
5.99
5.67
5.41
5.21
5.04
5.64
5.32
5.06
4.86
4.69
4.85
4.54
4.30
4.10
3.94
4.41
4.10
3.86
3.66
3.51
15
16
17
18
19
8.68
8.53
8.40
8.29
8.18
6.36
6.23
6.11
6.01
5.93
5.42
5.29
5.18
5.09
5.01
4.89
4.77
4.67
4.58
4.50
4.56
4.44
4.34
4.25
4.17
3.80
3.69
3.59
3.51
3.43
3.37
3.26
3.16
3.08
3.00
20
21
22
23
24
8.10
8.02
7.95
7.88
7.82
5.85
5.78
5.72
5.66
5.61
4.94
4.87
4.82
4.76
4.72
4.43
4.37
4.31
4.26
4,22
4.10
4.04
3.99
3.94
3.90
3.37
3.31
3.26
3.21
3.17
2.94
2.88
2.83
2.78
2.74
25
26
27
28
29
7.77
7.72
7.68
7.64
7.60
5.57
5.53
5.49
5.45
5.42
4.68
4.64
4.60
4.57
4.54
4.18
4.14
4.11
4.07
4.04
3.85
3.82
3.78
3.75
3.73
3.13
3.09
3.06
3.03
3.00
2.70
2.66
2.63
2.60
2.57
30
40
60
120
7.56
7.31
7.08
6.85
6.63
5.39
5.18
4.98
4.79
4.61
4.51
4.31
4.13
3.95
3.78
4.02
3.83
3.65
3.48
3.32
3.70
3.51
3.34
3.17
3.02
2.98
2.80
2.63
2.47
2.32
2.55
2.37
2.20
2.03
1.88
y l bng rt gn ca Bng Table 18 trong The Biometrika Tables for Statisticians, Vol. 1, 3d ed.,
edited by E.S. Pearson and H.O. Hartley. c in li vi s cho php ca The Trustees of
Biometrika.
106
36318
91791
44482
26236
04773
75061
76831
66558
33266
12032
37674
58678
37649
66583
51414
26320
87054
08882
60881
82384
75100
31687
90870
97395
38370
10431
93205
12462
20461
00249
20418
43685
41810
36742
80709
19228
19732
01806
02852
72605
91792
08468
02977
50564
67497
49563
64208
51486
99756
71325
12872
48237
72875
26360
55217
14063
41701
38605
64516
13015
93104
73117
29341
17971
72907
78483
33242
80749
48478
00431
72717
42314
80151
09610
45117
68714
83049
33835
04638
33827
18048
21933
52602
17141
92873
25005
92813
79147
09227
02953
04151
04763
08868
10606
85474
65285
17264
95639
61555
78137
97198
57327
99754
76404
98768
12138
38224
31199
86210
04689
53010
29301
92558
11808
87130
94601
31381
68368
12841
79225
15838
38109
04985
45147
08153
16805
34976
51092
97438
84967
61004
65692
37780
60022
64539
43516
98566
40261
12645
79493
17020
29550
14479
62000
74917
62490
24216
16975
59138
29478
99215
63444
95428
39542
59652
84987
21283
33226
71168
50414
28759
07044
55903
57609
31966
19177
92729
31605
91510
87912
14733
37284
43817
77904
87154
24550
13211
22250
74244
12944
28067
37485
03918
50940
49862
68894
10415
46999
31553
96566
38490
36457
98501
62562
48825
96155
29621
12639
14544
83403
95009
66583
75291
37134
88827
27429
62966
71020
54714
09834
72918
12468
17265
02401
11333
08457
20245
41598
63228
68431
78134
14015
64074
26831
31706
48407
04014
64629
19386
26652
26061
35713
63293
15457
04711
58754
03980
53307
17999
34593
05326
03024
48766
18306
22561
67642
64041
17048
93039
82244
05204
99011
94523
89416
34392
30697
14610
97444
52795
96607
44806
40273
59904
10631
17220
96989
09482
16936
09728
51984
68403
62864
39384
68202
10753
85621
01573
97551
20963
76272
45556
82274
09620
02477
50985
35434
81446
63932
55494
97593
09532
32477
03091
39563
34320
96990
09119
57666
46492
08433
55244
74803
41204
61594
19172
70693
97303
47589
26729
08320
25255
88701
78364
58272
20839
40029
51380
38266
81754
13715
23289
73143
94393
14648
10597
48819
98251
70713
77210
17234
07159
78635
53388
12923
39355
60172
27556
79865
53712
74816
81697
20712
92069
87771
03363
10011
92420
35542
86595
75004
65431
55865
26247
86054
16530
07304
18552
41190
05547
47010
29491
10061
10683
43233
33712
19660
88102
57022
32285
03500
30176
52161
64844
68412
84750
82976
69395
57812
10115
47981
41387
57929
69220
46588
87195
107
72115 34985 58036 99137 47482 06204 24138 24272 16196 04393
07428
35379
10982
90127
63002
58863
27922
22807
33341
12990
96023
28906
10920
77806
23510
88936
55013
26299
12446
68774
51343
26937
23593
15444
48983
70958
48174
64629
49244
20481
96768
04197
57801
47277
59815
74317
36074
10437
11346
67248
27176
65315
43965
15884
17076
29600
12537
15344
28131
78910
40779
43216
96167
70975
85812
40603
40941
73505
39412
57994
86382
12608
64375
62693
61875
16152
53585
83472
16013
76748
48454
18167
74108
35684
23570
83235
69958
55953
11442
54627
65269
84631
93643
72607
75754
37361
60916
17957
89320
48511
91239
94058
09204
23026
29090
98783
71018
11446
11307
78646
45989
82458
98855
37004
40264
24838
90561
22618
49396
33287
45389
15139
59051
32989
80399
39793
84505
34771
39805
35524
54847
76856
56492
24843
47254
80954
53980
25777
12249
54522
77919
86019
11933
01128
40135
76865
64735
27064
57656
08795
41105
47928
64958
74658
69911
32713
85140
13526
88686
56273
61834
91402
58299
40684
75978
59199
77227
83880
99948
64298
15469
79516
20125
33880
08074
82285
21007
10794
76413
62055
84164
58602
37780
63839
73864
91333
81418
61705
71371
01926
90954
87838
18276
32392
78374
87186
18443
99041
51812
15741
31598
76162
78135
48248
74452
25942
51146
99661
96419
49954
34556
65990
16381
52458
33007
39861
57048
15069
88880
85607
88267
25067
25416
78352
92008
76068
77571
87875
67913
44897
62445
77974
90374
09245
24964
64361
37634
86203
47773
50559
78685
81564
29677
51272
79549
24246
98608
82543
06976
85658
27027
37224
37554
99571
96865
48239
49848
89179
33365
24186
38712
58722
26188
12893
33186
31512
03678
69497
54048
81346
08588
19186
51351
07255
85095
61490
69602
47799
86149
37282
72294
34625
20477
99090
85536
42862
75958
71786
70958
72661
87334
56869
52560
50775
32180
05866
17907
66827
31768
40229
66269
81867
79419
52903
19209
43158
11535
70886
27645
74939
79893
48449
94205
38648
04292
29448
15102
04259
09278
46028
88392
44126
68983
81313
75666
54211
19438
50561
77400
26954
61708
23382
06902
41126
34979
83452
14985
10269
52614
68381
61227
37538
22216
93613
45154
81690
30120
70210
27263
09314
42265
82443
60736
99381
81009
20310
11152
58772
49500
05114
17026
48070
30159
12148
73838
49737
76848
95450
92231
77067
85875
02531
83778
31361
24863
12139
97737
46115
60650
97576
59391
10151
99178
54695
01139
81830
18169
97718
30035
54219
30185
31709
98440
22765
02959
83095
74842
15076
91386
45696
78752
85522
21199
70399
98103
40899
74092
20492
79270
78867
108
109