You are on page 1of 368
: on | } _TRONG HE THO ‘THU VIEN DH NHA TRANG on 3000022735 DAI HOC QUOC GIA TP H6 CHi MINH TRUONG DAI HOC BACH KHOA TS Nguyén Hoang Viét (Chi bién) TS Phan Thj Thanh Binh - KS Huynh Chau Duy NGAN MACH va ON BINH TRONG HE THONG DIEN (Tdi ban lan thit ba) NHA XUAT BAN DAI HOC QUOC GIA TP HO CHi MINH - 2011 MUC LUC Loi noi déu 5 PHAN 1 NGAN MACH TRONG Hf THONG. DIEN 7 Chuong 1 DAC DIEM DONG BIEN NGAN MACH 9 1.1 Ngin mach véi nguén cung cap khong déi (diém ngdn mach xa nguén may phat) 10 1.2 Ngéin mach xay ra gan ddu cue may phat dién déng bé 18 1.3 Dac tinh ngéin mach eiia tai dong co 27 1.4 Dac tinh ngéin mach hé thong dién cong nghiép 31 Chuong 2 TINH TOAN NGAN MACH DOI XUNG 35 2.1 Phuong phép tinh trong don vi cé ten 36 2.2 Phuong phap phan tram 41 2.3 Phuong phép don vi tuong déi 41 2.4 Cac bude tinh ton ng&én mach trong don vi tuong déi 44 2.5 Tinh todn ngén mach ding ma tran téng tré thanh céi (nit) 55 Chuong 3 SU CO BAT DOI XUNG 84 3.1 Cac thanh phan déi xing 84 3.2 Cac mach tht ty va ede téng tré thi ty ctia ede phdn tit hé théng dién 98 Chuong 4 TINH TOAN SU CO BAT BOI XUNG 145 4.1 Téng quat 145 4.2 Ngdn mach ba pha 154 4.3 Ngan mach mét pha cham dat (N“) 155 4.4 Ngn mach hai pha khéng cham dat 161 4.5 Ngan mach hai pha cham dat 166 4.6 Sy cé hé pha 471 4.7 Tinh toan sy 6 phic hop 184 4.8 Mét vai vi du tinh ngéin mach bat doi xing 191 4.9 Bang téng két céc so dé lién két thi tt vA céng thie tinh cée dang sy ed khéc nhau 207 Chuong 5 TINH TOAN DONG NGAN MACH TRONG CAC TRUONG HOP RIENG: MANG TRUYEN TAI, MANG PHAN PHOI VA MANG HA THE 209 5.1 Tinh toan ng&n mach trong mang truyén tai 209 5.2 Tinh todn ng&in mach trong mang phan phdi 226 5.3 Tinh toan ng&n mach trong mang ha thé 235 PHAN 2 ON BINH TRONG HE THONG BIEN 243 Chuong 6 KHAI NIEM CHUNG : 245 6.1 Khdi niém, gia thiét, muc tiéu 245 Chuong 7 ON DINH TINH HE THONG BIEN 252 7.1 Tiéu chudn nang lugng 252 7.2 Phuong phap dao dong bé 258 Chuong 8 ON BINH DONG 270 8.1 Phuong phép dién tich 270 8.2 Céc phuong phdp tich phan sé 279 Chuong 9 ON BINH BIEN AP 287 9.1 Khai niém 287 9.2 Céc tiéu chudn én dinh 290 9.3 Sup dé dién 4p 293 Chuong 10 CAC BIEN PHAP NANG CAO TINH GN DINH 297 10.1 Céc bién php cdi thign én dinh 297 10.2 Vi du vé mét vai sy cd gay mat én dinh 298 PHAN PHU LUC Phu luc 1 GIAI BANG PHAN MEM MATLAB Vi DU 2.11 303 Phu luc 2 GIAI BANG PHAN MEM MATLAB Vi DU 2.6 312 Phu luc 3 324 Tai ligu tham khdo 370 Loi noi dau Quyén NGAN MACH VA ON BINH TRONG HE THONG DIEN duge soan gém 2 phén, 10 chuong va phu luc. Phan 1 - Ngdn mach trong hé théng dign gém 5 chuong do téc gid TS Nguyén Hoang Viét bien soan. Phan 2 - On dinh trong hé thong dign gém 5 chuong do tée gid TS Phan Thi Thanh Binh bian sogn. Phén phu lue gidi cde vi du tinh todn ngdn mach bing phan mém Matlab do KS Huynh Chau Duy dp dung tinh todn. NGAN MACH VA ON BINH TRONG HE THONG DIEN duge sogn cho sinh vien nganh dign Truong Dai hoc Bach khoa - Dai hoc Quéc gia TP HCM. Quyén sch nay 6 thé dang lam tai ligu tham khdo cho cde chuyén vién Ry thudt nganh dién, hoc vién cao hoe nganh dién. Lan tdi ban nay 6 sita chita va bé sung Phan su cé téng hop vd khong thé trdnh khéi sai sot. Chung t6i mong nhan duge su dong gép ¥ kién cia cde déng nghiép va quy déc gid dé lén tdi bdn sau sé hodn chinh hon. Moi ¥ kién dong gop xin géi vé BO mén He thong dign, B6 mén Cung edp dign, Khoa Dign - Bien tit, Truéng Dai hoc Bach khoa - Dai hoc Quéc gia TP HCM, 268 Ly Thuong Kiét, Q.10, Tp.HCM, DT: (08) 8651801 - (08) 8655352. Céc tée gid PHAN 1 NGAN MACH TRONG HE THONG DIEN Chuong 1 DAC DIEM DONG DIEN NGAN MACH Ngan mach trong hé théng dién chi hién tugng cdc day din pha cham nhau, cham dat (trong hé théng dién c6 trung tinh néi dat) ho&e cham day trung tinh. Luc ngéin mach xay ra, téng tré cua hé thong gidm di, cdc dai lugng mach, dién Ap va dong dién sé bj thay déi va mach trai qua qué trinh qué d6 dén duy tri. Ngan mach thudng 1a ng&n mach thodng qua, 1a loai ngdn mach cé thé ty hét va khi duge loai tri bang tac dong tite théi cla may c&t thi sé khong xudt hién ngdn mach tré lai khi déng may cat sau d6. Sét 1A nguyén nhan thudng gay ra ngin mach thodng qua nhat, bén canh dé cdn cé nhing nguyén nhan khdc nhu su lac ly cia day dan gay ra phéng dién va sy va cham cia cdc vat Ikhae bén ngoai dudng day, ching han nhu mét canh cAy roi vao dudng day cao thé. Dién Ap cao duge gay ra do sét gitta day din va cét gay ra sy ion héa, tao mét dung dan dién tir dat dén day dan. Tré khang dat nhé cho phép dong dién Ién tir day din dén dat va xuyén qua dat dén trung tinh néi dat cia mdy phat hodc cia may bién thé, hinh thanh mach khép kin. Ngan mach lau dai, khde véi ng&n mach thodng qua, 1a loai ngén mach van cdn tén tai khi déng méy cat tré lai sau tae dong cat tic thdi néu khéng c6 bién phép xit ly. Ngdn mach lau dai cé nguyén nhén do day cham dat, do stt cach dién bj vd, do hu héng cach dién, do bé phan bao vé qué dién 4p xung bi héng. Ngan mach trong hé théng dién duge chia thanh ng&n mach ba pha déi xting va ngén mach khéng déi xting. Cac dang ngin mach khong déi xing 1a ngdn mach cham dat mt pha (N”, 1LG), ngn mach hai pha khéng cham dat (N®’, L- L), va ngdn mach hai pha cham dat (N"", 2LG). Ng&n mach ba pha (N®,3PH) duge dinh nghia 1a ngin mach xdy ra déng thi 6 ca ba pha. Tuy khong thuéng xay ra, nhung day 1a loai sy cé nang né nhat. Do tinh déi xing, viéc tinh todn ngin mach dang nay cé thé thyc hién trén mét pha. Kinh nghiém cing da cho thay khodng 70 va 80% ngén mach trén dudng day truyén tai 1a ngdn mach mot pha cham dat, né xudt hién thudng la do sy phong tia lua dién cia mét day va cot. Gan 5% cde trudng hgp ngén mazh la ngan mach ba pha. Tat cd céc loai ngin mach trén, ngoai trif dang ngdn mach ba pha déu din dén dong ngdn mach khong 10 CHONG 1 can bing gitfa cdc pha, va vi vay duge goi la ngéin mach khéng déi xing. Qué trinh qué 49 dong ngdn mach phy thuge vao thdi diém xdy ra ng&n mach, nguén c6 thé cung cép dong ng&n mach, tinh trang tai, vi tri diém ngin mach, théi gian ngéin mach, cau tric hé théng va dac diém ctia cdc phan ti trong hé théng dién. Dong dién tie thi chay qua cdc phan tif cia hé théng, ngay sau khi xdy ra su 6 ngin mach thi khong gidng nhu sau dé vai chu ky truéc khi may c&t duge mé & hai dau dudng day sy cd. Va dong dién tai cd hai thai diém trén cing khéc rat nhiéu so véi dong dién ngén mach duy tri néu ngin mach khong duge cé lap béi may cat: Thi gian cé"lap ng&n mach sé.4nh hudng dén stic chiu dung cia trang thiét bi cé dong ng&n mach di qua va tinh én dinh cia hé thdng. Sy Iya chon thich hgp may c&t phu thuéc vao hai yéu té 1a dong dién ngay khi ngin mach xdy ra va dong dién ma may c&t phai cat. Thong sé tim duge ti viée tinh todn ngin mach duge ding dé: - Chon trang thiét bi thich hop - Tinh toan gid tri dat role diéu khién may cat. - Gidi dong ngain mach trong hé théng. - Nghién ccu én dinh hé thong. 1.1 NGAN MACH V6I NGUON CUNG CAP KHONG bOI (BEM NGAN MACH XA NGUON MAY PHAT) 1.1.1 Hé théng mét pha khéng tai Dé lam ré qué trinh qué dé va viée tinh todn dong ban du khi m@t hé théng bi ng&n mach, ta xem hién tugng gi xdy ra khi dién 4p ac duge dua vao mét mach gém céc phan ti cé tinh chat dién tré va dién cdm (H.1.1). Gid str dién 4p dua vao IA u = Unggx Sin(ot +a), véi t = 0 1a thdi diém khéa S khép kin mach. a L way ~) Sapiso [__d Hinh 1.1: Nguén hinh sin cung cdp cho mach RL néi tiép Phuong trinh vi phan biéu dién nang: Unpaysin(ot +0) = Ri + ua . qa) Dong ngan mach 1a nghiém cua phuong trinh trén: Umax iy = ws [sin(ot +0) —e"” sin(a-8)] (1.2) bic bie DowG oiéW NGAN McH 1 iy Una NE iy = V2I"Tsin(ot +0) -e/% sin(a—0)] [sin(ot + a -@)— et’ sin(a—0)] 11.3) ing ing (1.4) voi: Z=VR’+(oL? va 6=tg"wL/R) . (1.5) U-- gid tri higu dung nguén dp ac Z - téng tré nhin tir diém ng&n mach vé nguén, (téng tré ngin mach hé théng) t - gc pha tai thai diém ngiin mach (déng khéa S) - géc téng tré ngdn mach hé thong Tae = = - hang sé thi gian thanh phan mot chiéu de R 7” - tri hiéu dung thanh phan chu ky. Dang dién qué 40 iy duge vé 6 hinh 1.2 Jha dong xung kich - dong ngin mach bat d6i xing cye dai A = ligo~ tt 86 ban dau cia thanh phan khong chu ky jag thanh phéin khong chu ky (thanh phén de, thanh phén ty do) jue thanh phan chu ky J- dong agin mach. Hinh 1.2: Dang song dong ngdn mach S6 hang dau tién céa phuong trinh (1.2) 1 thanh phén chu ky thay déi dang sin theo thi gian. S6 hang thi hai 1a thanh phan khéng chu ky va gidm theo ham ma véi hing s6 théi gian T,. = L/R. Thanh phan khéng chu ky nay duge goi la thanh phan mot chiéu cia dong dién. SO hang hinh sin 1A gid tri xc lap ca dong dién trong mach RL khi cho dién 4p hinh sin vao mach. Néu gid tri cia thanh phan xéc lap khée 0 khi ¢ = 0, thanh 12 GHUONG 1 phan mét chiéu tén tai dé dp ung diéu kién vat ly cia dong zero tai thoi diém déng céng tac. Chu y rang thanh phdn mét chiéu sé khéng tén tai néu mach duge déng tai mét thai diém cia song dién 4p lic a-6=0 hay a-0=n (H.1.3a). Néu tigp diém duge déng lai tai mot thoi diém trén séng dién 4p lic a-0=+n/2, thanh phan mét chiéu cé gid tri ban dau cue dai, bang gid tri cue dai cia thanh phan hinh sin. LVN Thar gian Thanh phn 1 chiéu Thanh phn chu ky a0 =-12; 198=19"Y0L/R) a) b) Hinh 1.3: Dé thi dong dign theo thai gian trong mach RL Hinh 1.3b biéu dién dong dién theo théi gian khi a-@=—n/2. =0. Dién 4p 1a Viagxsin(ot +o) tai Thanh phan mét chiéu cé thé c6 bat ky gia tri nao tir 0+ Fae » phu thude vao gid tri tue théi cia dién dp tai thdi diém déng mach va ty sé R/L cia mach. Tai thoi diém dua dién dp vao, thanh phan mét chiéu va thanh phan xdc lap luén luén c6 cing 46 1én nhung trai déu dé biéu dién gia tri 0 cia dong dién tic thi hién hau. Chiing ta luu ¥ vai dai lugng dac trung cia dong ngiin mach qué 46. I- Dang dign ngdn mach xung kich (gid tri dinh ctia dong ngdn mach bat d6i xing) Hinh 1.2 ting véi truéng hgp dong ngin mach xung kich ldn nhat tuong tng v6i bién 46 thanh phdn chu ky ig: 1én nhat va thanh phdn khéng chu ky ige xudt hign cye dai. Theo hinh 1.2: - Tri sé xung kich xuét hién 6 chu ky dau vao thdi diém gn voi thoi diém ¢ = 7/2 (7 la chu ky tan sé nguén hinh sin). - Dong xung kich phy thuéc vao hing s6 thdi gian Ty, va 6 gid tri nam trong gidi han V2I' (i,,(2V2I'. - Dong ng&in mach xung kich én nhat kkhi R = 0 (Tg), mach e6 tinh thudn cdm. 2. Tri 86 higu dung ciia dong ngdn mach toan phn duge dink nghia Boe (1.6) re v6i T la chu ky cia dong dign xoay chiéu tan sO cong nghiép. Ac ei DONG ow ucAN MACH 13 Trong truéng hop téng quét, dang séng qué dé dong ng&n mach toan phan phic tap nén viée tinh toan kh6 khan. Mét cach gan ding ngudi ta tinh tri sé higu dung cia dong ngin mach theo céng thtic: 1, =¥2+BO (1.7) u dung thanh phén chu ky ciia ddng ngén mach I4-(t) - tri sé cia dong mét chiéu tai thdi diém tinh todn t. vi: Tue - tri sO 3- Hang s6 thoi gian Ts. Hang s6 7, phy thuge vao ty 86 X/R; T4. duge xée dinh nhw sa L oL X/IR_ X/. x 3 Tae ge Gate. = 318-105 (1.8) Tri s6 cila X/R c6 gid tri khodng 10+20. Mang dién c6 dién 4p cang cao thi ty s0 X/R cang lén. Hinh 1.4 cho tri sé thdi gian Ty, ciia hé théng théo ty s6 X/R. TefSh10° oo 50. 4 ‘ 2 10 12 14 16 18 20 b xR, Hinh 1.4: Hang s6 théi gian Ty. cia hé thong dién Thanh phan qué dQ cia dong dién sé gidm con Ve cia gid tri ban ddu trong Khoang thai hing C. Vi dy trong mt don vi thdi hing, qué d6 sé gidm We hay khodng 36,8% tri sf ban du. Trong mang dién dién thé thdp, ty s6 X/R =~ 8 va ,025s, nghia 1A dong qué d6 cdn 36,8% tri sé ban d4u ao 8 hang sé thdi gian la ioom Khodng 0,025s hay khodng hon mét chu ky. 6 mang dién ha thé, bdo vé role tac dng khodng vai chu kj, vi thé dong qua 46 sé gidm vai lén tri sO thdi hang truéc khi may ct mé. Tuy nhién, trén mang dién c6 dién thé cao véi X/R = 20, dé gidm 36,8% thi phai mat hon a =0,0636s (hon 3 chu ky). Diéu nay cn luu y khi chon va tinh todn timg thiét bi va bdo vé cho mang dién siéu cao thé. 4- Cong sudt ngdn mach . Ngudi ta dinh nghia céng sudt ngdn mach la: Sy =V8U pla (1.9) 14 HUONG 1 véi: Uy - dién dp trung binh tai thoi diém ngn mach trudc khi xay ra ngin mach I, - tri sé higu dung cia dong ngdn mach tinh tai thdi diém tinh todn ¢ Céng sudt ngiin mach duge st dung dé tinh: ~ Chon Iya may Scat me 2 Swe (2.10) - Téng tré tuong duong dang tri cia hé thdng téi diém c6 cong sudt ngdn mach Sw. Hinh 1.5: Dang tri hé thong dén diém ngdn mach vu Sy =VBU ply =5% aap Zn 2 nén: Zn = Un (1.12) Sy 1.1.2 Hé théng mét pha cé tai a L i tae hae R © : Hinh 1.6: Mach tuong duong khi ngdn mach c6 tai Khdo sdt hién tugng dong ngiin mach khi hé théng mét pha dang cé tai duge biéu dién bing mach tuong duong hinh 1.6. Tai duge thay thé bing téng tré Z’ = R’ + jL’w = R’ + jX’ dang tdi dong’. Truéc thai diém khéa S (ngin mach) i = i’. Tai thoi diém khoa S dong: is inti + tae (1.13) ie VBE bikes +00) +E in(a-0)-sinfa- OOF} (1.14) voi Oy 1A géc téng trd ciia toan mang: ° AX+X) 6; =argtg 2244" : 2 = arate (1.15) SO hang dau tién céa phuong trinh (1.14) tuong ting véi thanh phan dong ngdn mach ac duy tri. Ac pie tne ore modu macH 15 So hang thif hai 1a trj sO tue thai cia dong dién tai tai thoi diém ngin mach (t = 0), S6 hang tht ba la thanh phan mét chiéu de. Hai so hang sau gidm dan theo thai hang Te. Dé lam rd hon anh huéng ciia tdi trén dong ng&n mach hay khong ta khéo sdt dang séng dong ngdn mach trong cdc trung hgp sau: xX_x a 2°F x =artg =33 (@=6@ =88,3X ) v6i O=arigs: R @=90" tuong img ngéin mach trén mang cao thé. 6 =90" tuong ting voi tai e6 cose thap. x a=0; 2239; To.0,118 0; 2-99; 1. a) Hinh 1.7: Dang song dong khi ngdn mach lie cé tdi va khéng tai x xX RR Tai thoi diém khéa S déng (¢ = 0), a=0, ta vé dang séng dong ng&n mach cho trudng hgp ngin mach lic khong tdi (mach tuong dong hinh 1.1) va cho trudng hop ngiin mach ¢6 tai (mach tuong duong hinh 1.6) trén hinh 1.7a,b tuong ting. (truong hop =33 vd a=0) =1 tuung img véi tai cdm e6 dong tdi tré pha so v6i 4p mét géc 45°, Dang s6ng khi ng&n mach lic khong tai va 6 tai trong truéng hop nay cho & hinh 1.8a,b tuong ting. 16 CHONG 1 Hinh 1.8: Dang song dong ngdén mach lic khong tdi vd cé tai (truong hop z-% =D Nhén xét: Trong ca hai trutng hop, dong ngin mach i déu bat dau tir gid tri tite thdi cia dong tai (7) tai thoi diém ng&n mach. Dé théa man diéu kién nay thi gid tri ban dau cia thanh phan de phai bling va nguge dau voi hiéu cia gid tri tue thoi (ii). So sanh cdc hinh trén nhan thay ring thanh phén ngdn mach ac thi bang nhau, trong khi thanh phan de ban dau ctia trutng hop ng&n mach luc cé tai thi gidm. Do dé gid tri dinh cuc dai cla dong ngin mach hic khéng tai thi lén hon trong truéng hgp ngan mach cé tai. 1.1.3 Hé théng ba pha A, Xe iw Hinh 1.9: Mach tung duong hé thong ba pha khong tdi He théng ba pha déi,xig c6 thé biéu dién bing mot mach tuong duong nhu hinh 1.9 - ba dign 4p nguén: Ug = V2U sin(wt) uy = V2U sin(ot + 240°) u, = V2U sin(wt +120°) Cac téng tré Z = R + jX trén ba pha giéng nhau. ‘Truée thdi diém xay ra ngdn mach (¢ = 0), dong trén ba pha bing 0. Ac DIEM DONG oleW NGAY MACH 17 Khi ngin mach xdy ra, ba khoa S cing déng mét lic. Trong truéng hgp nay 1a ngéin mach ba pha ddi xing, do dé cé thé chia hé thong ba pha thanh ba mach don pha (nhu dudng vé ditt nét hinh 1.9). . Dong ng&n mach duge cho béi ba phuong trinh: ‘ V2I'[sin(ot +0-6)-e F sin(a-6)] £ i, = V2T Isin(ot + 0-0 +240°)~e T sin(a—0+240°)] t i, = V2 [sin(ot + 4-0 +120°)~e T sin(a-0+120°)] Dang song dong ngdn mach ciia ba pha khi thai diém xéy ra ng&in mach hic dign Ap u, qua zero, nghia 1a lie a=0,% -33, Tye =0,11s cho trén hinh 1.10. Hinh 1.10: Dang song dong ngdn mach cia ba pha So sénh dang song hinh 1.7a va 1.10a, nhan thay ching tuong ty nhau (véi da ligu hé théng gidng nhau). Thanh phén dong ngdn mach ac cia pha b va phac nhé hon khodng 1/2 lén pha a. Tri ban dau eda thanh phan mét chiéu pha b va pha c cing bang 1/2 va nguge dau véi pha a. Do d6 dong ng&n mach toan phan hai pha 6 vac nhé dang ké so véi dong ng&n mach pha a. Trong thyc té, khi tinh todn dong ngdén mach ngui ta quan tam tdi gid tri Ién nhét, tinh todn dng ngdn mach ba pha déi xting chi cdn tinh trén mét pha - 18 CHONG + tuong ting vdi truéng hgp mang dién khéng tai truéc lic xdy ra ngén mach va thi diém xay ra ngin mach hic géc pha cia dién 4p nguén mot pha a=0 (lic dé gid tri ban dau thanh phan mét chiéu bang véi gid tri cye dai cla thanh phan xoay chiéu) (H.1.2). 4.2 NGAN MACH XAY RA GAN BAU CUC MAY PHAT BIEN DONG BO 1.2.1 Khang tré déng bé, qua dé, siéu qua do may phat dién Ching ta da biét nguyén ly lam viée cla may phat dién déng bé 1a tit trudng quay sé sinh ra dién 4p trong cugn day cia phan ting gém dién trd va khang tré. Dong dién trong cugn day phan ting khi mdy phat bi ngdn mech thi cing tuong ty nhu dong dién khi dién 4p xoay chiéu d6t ngét dat 1én mach dign tré va khang trd néi tiép. Tuy nhién, cé vai sy khdc nhau quan trong giifa chting, do dong dién trong cdc cugn edn va anh hung phan ting dén tif truéng quay. Khi mét su co xdy ra-é mot mang didn, dong dién ng&n mach duge xéc dinh béi stic dién dng cia may trong mang dién, béi cdc téng tré cla ching va bdi cdc tong tré trong mang gitfa cde may phat va ché su cd. Dong dién trong may déng bé ngay sau khi xy ra su cd khéc véi dong dién trong vai chu ky sau 46 va khdc véi dong dién su c6 duy tri, 1a do anh huéng cia dong dién sy cd trong phan ting lén tir thong sinh ra dién dp trong mdy. Do sy thay déi gid tri é dign khang cia méy déng bé ma dong dién thay déi tuong déi ch4m tif tri sé ban dau sang tri sé duy tri. Nhu da Khao sat dién dp xoay chiéu dot ngot duge cp cho mot mach néi tiép R-L, dong dién chay trén d6 thudng cé hai thanh phén - m6t thanh phan dign mét chiéu, suy gidm theo hing sé théi gian L/R cia mach va mét thanh phn dao dong diéu hda v6i bién do khong adi. Mot hién tugng tuong ty nhting phic tap hon sé xay ra khi m6t ngén mach dét ngét xudt hién tai cdc dau cue cha mot may déng b6. Céc dong dién pha phat sinh trong may sé ¢6 cdc thanh phén m6t chiéu, Jam cho chung léch khéi truc thdi gian hay khéng déi xing khi duge vé theo théi gian. Mot phuong phép dé hiéu dé phan tich higu ting cia mOt ngén mach ba pha & cdc dau cuc cla mot may phat dién khong tai la quan sat dang song dong dien céa mét trong cdc pha ngay khi xay ra sy c0. Vi ede dién 4p phat ra 6 cdc pha cia mot méay ba pha léch nhau 120°, nén ng&n mach sé xay ra 6 cdc diém khdc nhau trén song dién 4p cia mdi pha. Vi ly do nay, thanh phan qué d6 dién mét chiéu sé khée nhau 6 méi pha, va do 46 dong dién ng&n mach trén méi pha sé khdc nhau 6 giai doan siéu qué dé va qué d6. Hinh 1.11 thé hién dong dién ng&n mach trén méi pha theo thdi gian, véi gid thiét ng&in mach tai thoi diém ma 6 pha a khong cé thanh ph4n mét chiéu. Bkc oi Dona BIEN NGAW MACH ——— Phaa 19 Phac Hinh 1.11: Dang séng dong ngdn mach trén ba pha khi xdy ra ngdn mach tai ddu cue mdy phat 20 HUONG 1 Sy suy gidm cia dong ngdn mach 1a do qua trinh qué dé dién tir xay ra trong may phat dién va tac dong én stic dién dgng méy phat. Trong thuc té, khi khdo sat, biéu dién, tinh todn ngdn mach, ngudi ta gid si stic dién dong may phét 1a hang sd va su suy gidm dong ngdn mach ac 1a do syf gia tang cia khang tré may phat. Tuong tng véi cdc giai doan cia dong ngén mach, cdc khang tré doc truc cia may phat la: + Khang tré déng bd x, tuong tng voi dong ngéin mach duy tri (tri higu dung 1). + Khang tré qué dO x) tuong tng voi ding ng&n mach qué d@ (tri bigu dung I’). « Khang tré siéu qua d6 x), tuong ting véi dong ngdn mach siéu qué d6 (tri higu dung I’). May dién déng bé cé dién khang khéc nhau khi xay ra cdc sy 6 ngin mach ¢ c&c d4u cuc. Ngay khi xy ra ngdn mach, phan ting cia may hoat déng véi mét khdng tré higu dung Xj, két hgp vi mét dign tré higu dung cia cde mach edn dé xde dinh mét hng sé thdi gian siéu qué dé ngin mach trén true doc Ty khodng 0,003s. Chu ky ma trong dé X% tén tai duge gai 1a chu ky siéu qué d6 va day 1a cée chu ky 3 va 4 dac trung cia tan sé hé théng theo thdi gian. Khi cdc dong dién cugn day can suy gidm dén mic khong déng ké, hic 4y céc dong dién cla may suy gidm cham hon, véi mét hang sé thdi gian qué d6 ngin mach true doe T duge xée dinh béi Xj va dién tré may phy thuge vao Ry cla mach kich tit. Chu ky tén tai Xy duge goi la chu ky qué 46 va T khodng trén dudi 1s. Sau cing, trong tinh trang én dinh duge duy tri, dién khang tryc doc va truc ngang Xq = al, va X, = al, sé anh huéng dén sy lam viée cua may cuc ldi, giéng nhu dién khang déng bé X, cia may déng bé roto tron 6 trang thai én dinh. Cée dién khéng khée nhau, duge cung c&p béi cdc nha ché tao may thudng duge biéu dién theo don vi tuong déi trén ly lich may, trong khi d6 céc hing sé thdi gian duge tinh bang giay. Phuong trinh biéu dién dong ngin mach tic thdi dé xdy ra ngin mach dén giai doan duy tri la: Lym (4 Aye% +L sin(or-0) + 2e/% sine (1.16) Xa Xa xy v6i E la tri higu dung dién 4p pha méy phét la ham sé ciia.dong kich ti. Sé hang dau cia phuong trinh chinh 1a thanh phdn siéu qué 46 cua dong ngdn mach ac. SO hang thi hai 1a thanh ph4n qué 46. SO hang thi ba 1a thanh phdn duy tri. oc BiEM DONG BEN NGAW MACH 21 S6 hang cuéi cong 1a thanh phan de. Gia thiét tan sé géc la hang sé trong diéu kién khong fai, va lic xdy ra ngdn mach dién 4p 1a 0. Dé dé hiéu hon qué trinh qué 46 xy ra ngay sau thdi diém ngdn mach du cue may phat, ta khdo sat dong ngdn mach cia pha khéng co thanh phan mét chiéu. Néu thanh phan mét chiéu cia dong dién khéng xuat hién trong dong dién cda pha, va bé qua dién tré phan ting, bién d6 cia thanh phan dién xoay chiéu cia dong dién pha duge vé gidm theo thdi gian (H.1.12) va thay déi gan ding theo: i = BIA 4(4-Lyem 4_ 1) ta aan Sa xy Xa xy) ty Phuong trinh (1.17) chting t6 ré rling, dong dign pha phdn tng véi dong dién mot chiéu da bj khir c6 ba thanh phan, hai trong ching suy giém véi cde mic d6 Khe nhau trong giai doan qua dé va siéu qué d9. Bé qua dién tra tuong déi nhé cia phan tng, khodng each O-a 6 hinh 1.12 la tri s6 cyc dai cia dong dién ngdn mach duy tri, véi tri sé hiéu dung J dugc cho bdi: Te (1.18) Néu dudng bao ciia song dong dign duge kéo vé phia géc thdi gian va bé qua vai chu ky dau tién trong dé dong dién gidm rat nhanh, doan bi chan 1a khodng cach O-b. Tri sé hiéu dung cia dong dién duge tugng trung béi doan chin nay qua d6 I’, xée dinh béi: E, & (1.19) va xy . ‘Thanh phén sidu qué 66 Thanh phan qué d6 > ry Xac lap a TIN IVITA N ° HALE Pz LZ Hinh 1.12: Dong dién theo thai gian cua mét mdy phat dién khéng tdi bi ngdn mach (thanh phdn qua d6 mét chiéu cia dong dién da duge khit) Tri sé higu dung cia dong dién duge xée dinh béi khodng céch O-c goi 1a dong dién siéu qua d6 1”, duge cho béi 22 CHUNG 1 (1.20) Dong dién siéu qué dé thudng duge goi la dong dién higu dung d6i xing ban dau. Khai niém nay c6 tinh mé td cao hon vi né truyén dat duge ¥ tudng bé qua thanh phdn mét chiéu va nhdn manh dén tri s6 higu dung cia thanh phan xoay chiéu ngay sau khi xy ra su ed (t#0*). Cée phuong trinh (1.19), (1.20) ¢6 thé duge sit dung 48 tinh ede théng sé x, va x) cla may'khi gidn dé hinh 1.12 chang han ¢6 tinh chinh xéc cao. Mat khée, eée phuong trinh (1.19), (1.20) eang chi ra phuong phép xéc dinh dong dién sy cO trong mgt may phat dign khi biét dign khang cia né. Cae hing sé théi gian (1.17) c6 thé duge xde dinh ti gidn dé hinh1.12 hoae bang cdc cong thie sau: Hang s6 thi gian Tj tuong ting véi khang tré x} phu thuge vao de tinh edn cia mach réto nhat 1a cugn day cam va duge tinh theo: d+ Xne Ty (1.21) xa tine” VGi: xp, - téng trd hé thong; Tj, - hang s6'thdi gian doc true mach hé siéu qué do eda may phat Ty, 06 6 khodng 50ms nén Ty < 50ms va xy <2y. Khi ng&n mach ¢ dau cue may phat, x = 0 thi Tj ~30 ms, nhu vay qué trinh siéu qué d6 xay ra trong khoang vai chu ky. Hang sé thai gian qué d9 T) c6 tri s6 1én hon va giai doan dong ngén mach qué 46 gidm cham hon. T phu thudc vao dac tinh ham ciia mach kich tif va ¢6 tri s6 khée nhau. Khi ngéin mach ba pha Ty duge tinh tit cong thttc: yt Ty = 7a Ti, (1.22) Xa tne v6i Tj, 18 hing s6 thdi gian doe truc qué do mach hé. Khi ng&n mach 6 déu cyc may phat, xy, = 0 thi Ty cia may phat tuabin hoi khodng 1s va may phat c6 cye dn Ty khodng 2s, déi véi may phat tuabin hoi cong sudt nhé, 7; nhé hon 0,2s. Néu trong hé théng cé téng tré gdm dién tré cé tri sé tuong déi Ién thi Ty duge xée dinh ti céng thie: ofc biEM DtNG BIEN NGAN MACH 23 2 (y! P+ (xl, + pp) (aeg + Xpp) pp ed eT (1.23) Rig + (xq + pp)! ° Hang s6 thdi gian T,. phy thudc vao dac tinh ham eda mach stato va tong tra cia hé thong. T gidng nhau cho céc truéng hgp dang ngdn mach khdc nhau. X2+X, X +X; Typ = Sa FA (1.24) Rg + Ry) ARG + Ry) véi Re la dign tré cia cudn day stato may phat. Khi ngdn mach dau cue may phat ¢6 dién thé cao (Ry = Xie = 0), Tue 06 tri so khoang 0,07+0,4s. Déi vdi cée may phat dién thé thap Ty, khodng 0,01+0,1s. Bang sau cho mét vai gid tri hing sé thdi gian tiéu biéu Bang: Hdng s6 thoi gian va céc khang tré may phat dién at ang Bon vi MF tunbin ht MF tabi nude % bud 14-18 0,98 — 1.4 xy Bvid 0,23 - 0,35 0.25 - 0.45, | Xs bad «0.15028 02 -0.5 T; 5 28-92 15-95 Ts s ~ 04-18 05-33 Te 3 0.02 - 0.05 0,0 -0.05 Tec = 0.04 0.35 003-03 1.2.2 Tri higu dung dong ngin mach Dong dién stato toan phan la téng cia ba thanh phan dong ac va thanh phan dc. Tri hiéu dung dong déi xting dong toan phan 1a: Joe = Ty + Al’ + Al" (1.28) véi: Iy - tri higu dung thanh phan xéc lap duy tri AI’,AI” - d6 gia tang dong thanh ph4n qua dé va siéu qua d6: Al’ =(1y-Tet™ (1.26) Al’ =(0y-Te*™ (1.27) Thanh phan de cia dong stato c6 thé ldy tri so bat ky nao tif tri sé ban dau t6i I va gidm theo hing s6 thi gian T,.. Thanh phan de 1a: Tgg = VOT je Te (1.28) Nhu vay tri higu dung dng sy cd’ toan phan gém thanh phén ac va de la: 1={2+B, (1.29) Chung ta cé thé tinh déng toan phan tai thdi diém ¢ = 0, lie dé: 24 CHUONG 1 Tmax = V2E7 + Ui? = V8Iy (1.30) Dé suy gidm cia hai thanh ph4n ae va de hoan toan khéc. Dé suy gidm cia thanh phan ac phy thudc vao hing sé thdi gian qué dé va siéu qué dd cia may phat cdn dé suy gidm cia thanh phan de phy thudc vio ty sé X/R cia hé thOng tdi may phat. Thyc té thanh phan de anh huéng chinh dén d6 suy gidm dong toan phan. pé hiéu rd hon anh huéng cia thanh phan de trén a6 suy gidm dong toan phan, ching ta quan sat mach R-L cé dong ban dau de hang sé chay qua: Néu phan mach R-L dét ngét bi ngin mach, dong dién sé suy gidm theo phuong trinh: i(t) = Tyee = Tye (131) véi: Tac = Ve Lic 46 dong toan phan: T= JP +272 eR = 7, 14 20 PR = K Toe (1.32) BRE Vi+20 2 = +2208 (1.33) duge goi 1a hé s6 khong déi xung. Hinh 1.10a biéu dién dong dién pha a déi xting cia may phat khi sy cd xdy ra & ddu cye may phat. Diéu nay chi xdy ra khi géc pha cia dién thé ding bang 0 khi ngdn mach xay ra va bé qua dién tré. Trong truéng hop nay, dong ngén mach éi xting va duge tinh theo (1.25). Trong khi dé, thanh phén mét chiéu dong hai pha b va c gidm bing va nguge nhau (H.1.11b,c). Hé sd K, cue dai tai t = 1/2 chu ky va khéc nhau trén mdi pha. Ching ta c6 thé tinh tri sé trung binh cia hé sé K, tai thai diém ¢ = 1/2 chu ky = 1/100 = 0,01s 8 Kup = f+ (1.34) Ching ta thay ring d@ suy gidm de phy thude vao ty s6 X/R cia hé théng va tri sé cua K, nim gitia tri sé cue dai va trung binh. Cac gia tri cla hé sé bat adi xting dude vé 6 hinh 1.13. Dong dién ng&n mach theo thai gian duge khdo sdt 6 trén 1a qué trinh dién ra tit thai diém ngin mach dén dong’ ngén mach xéc 4p duy tri. Thue té, dong ng&n mach duge ct véi thdi gian nhanh nhat bdi may c&t hay cdc thiét bi dién khéc. Thoi diém c&t phy thudc vao thai gian cia hé thong role va may cat. Trong mang dién cao thé, thdi gian nay khodng 0,06+0,2s va trong vai trutng hgp dic biét c6 thé nhé hon 0,06s. Cau chi va cdc bé phan han ché dong ngdn mach cé sy phdi hgp thich hgp sé c&t dong dién trong lic tang vot lén ban dau truéc khi dén gid tri dinh. AC bIEM DONG BIEN NGAN MacH 25 ky - 18 | 15 14 13 L 12 1A 10 “a L 1 2 3 45678910 2 3 4 8678910 Hinh 1.13: He s6 bat doi xing cuc dai va trung binh theo ty so XIR St dung hinh 1.13 cho phép ching ta phéng don sy bat déi xting 1én nhat cia dong dién ngén mach déi vdi tinh trang dc biét ca hé théng. Diéu nay cho phép tinh thanh phan de eye dai tén tai trong hé théng. May cat phdi co kha nang cat dong bat déi xing cye dai, tuy nhién xdc suat xay ra dong bat déi xtmg cuc dai thap. Dé gidm gid thanh may cat déi khi ngudi ta cé thé chon theo dé mat 446i xing trung binh. 1.2.3 Mé hinh may phat dién [_—w—e _—tr—e ie Ke ™ E, ‘08 ‘Os, a) ») ©) Hinh 1.14: Cae mach tuong duong cho méy phat dign déng b6 vi dign dp Ey va (a) khng tré siéu qué dé jX4; (b) khang tré qué dé jX} (c) khdng tré déng bé jX, . Dién dp E, thay déi voi phu tai Néu may phat dién khéng mang tai khi su cé xdy ra, may duge biéu dién béi dién ap pha khéng tai mac néi tiép voi mét khang tré tuong ung. Dé tinh cdc dong dién trong: - Tinh trang siéu qua dé, ta ding dign khang Xj mac néi tiép véi dién dp khéng tai E,, nhu trén hinh 1.14. - Tinh trang qué d6, ta ding khéng tré néi tiép Xj, nhu é hinh 1.14b. Trang thai x4c lap, Xz sé duge ding, nhu d hinh 1.14c. Dong dién siéu qué 46 1/”! lén hon nhiéu so véi dong dién duy tri III vi X} nhé hon X, nhiéu. Site dién déng E, nhu nhau 6 méi mach cia hinh 1.14 vi may phat dién lic dau duge gid thiét khéng tai. 26 HUONG 1 Vi dy 1.1. Hai may phat dién dugc mac song song néi phia ha ap cia mgt may bign thé A-Y ba pha duge vé é hinh 1.15a. May phat dién 1 c6 dinh muic 50.000 kVA, 13,8 kV. May phat dién 2 6 dinh mie 25.000 kVA, 13,8 kV. Miiy 1 c6 khang tré siéu qué d@ bang 23,80 Q, va 47,61 Q véi may 2, cdc gid tri nay da quy vé phia 66RV. May bién thé cé dinh mée 75.000 kVA, 13,8 A/G9Y RV, véi Ichang tro 6,3480 Trude khi sy cd xAy ra, dién 4p 6 phia dién 4p cao cia may bién thé 1a 66 kV. May bién thé khong tai va khong c6 dong dién dang luu chuyén gitia hai may phat dién. Hay tim dong dién siéu qua 49 6 méi may phat dign khi mot ngdn mach ba pha xdy ra é phia dién ap cao cia may bién thé. Ew 2380 6, IK, 16,9482 147,619 085- Hinh 1.15: (a) So dé mét day; (b) So dé khéng tra cho vi du 1.1 Giai. Cac théng sé duéi day duge tinh quy vé phia cao may bién Ap: - May 1: X'y = 23,800; Ey = 66 kV - May Xz - May bin thé: Xr = 6,348 2 Hinh 1.15b cho biét so dé khang tré trudc su cd. Mét su cé ba pha tai N duge m6 phéng bang dong ng&t dién S. Cac stic dién déng cia hai may c6 thé duge xem song song vi ching déng nhat vé dé Idn va pha, va khong c6 dong dién dang luu chuyén gitia chting. Khang tré siéu qué d6 song song tuong duong 1a: XnXip__ 23,80%47,61 y+ Xp 23,80447,61 47,610; Ey = 66 kV X= = 15,8677 Q Dong dién ngdn mach siéu qua dé tai ché ngan mach la: E, 66000 Ps eT a 7 I 29709 Gj + Xp 15.8677 + 76,348” 4 Dién dp Vr 6 phia A cia may bién thé Vr = I". jXp = (-j 2970,9)(j 6,348) = 18,8593 kV Dong ngan mach trong may 1 va 2: Ei Vr _ 66000 ~18859,3 IX, 523,80 -J1980,7 A fc oié owe o1eN GAN MACH 27 E,2~Vr _ 66000 ~18859,3 Ly ~ 2 j47,61 j990,14 A trong viée phan tich ste dién déng cia may phat va dong siéu qué 46, dong qué 49 va dong én dinh c6 thé duge biéu dién 6 dang vecto. Dign dp cam ting trong cudn day phan tng ngay sau khi sy cd ngdn mach xay ra khde véi dién thé tén tai sau khi dat tdi trang thai dn dinh. Chung ta gidi thich su hdc nhau nay bang cach sit dung nhing khdng tré khde nhau (X", Xj va Xz) ndi tiép v6i stic dién déng dé tinh toan dong dign trong trang thai siéu qué d6, qué a6 va xac lap duy tri. Néu may phat hoat déng khong tai thi khi ng&n mach xdy ra, may phat duge biéu dién bdi dién dp khéng tai ndi tiép vdi khéng tré phi hop, nh trinh bay 6 hinh 1.14. Dién tré cén dua vao tinh toan néu yéu cdu dd chinh xac cao. Néu cé téng tré bén ngoai may phat tit dau cue may phat dén ché ngdn mach thi téng trd ngoai nay phai duge dua trong mach tinh todn. Mac di khang tré méy phat khéng 1a hang s6 va phy thude vao mite dé bao hda cia mach tit, gid tri cia né nim trong gigi han xAe dinh va c6 thé duge dy don true déi véi nhiéu dang may khée nhau. Néi chung, khang tré siéu qua dé ctia may phat va déng co duge ding dé xdc dinh dong dign ban dau khi xdy ra ngan mach. Dé xac dinh kha nang ngat cia may cat, ngoai trit truing hop may ct mé tie théi, khdng tré siéu qua d thutng duge ding cho may phat, cdn khang tré qua d6 thi duge dung cho déng co déng bd. Khi khdo sat én dinh, adi voi van dé xem xét may phat cé bj mat déng b6 véi phan cén lai cia hé thong khong néu ng&n mach duge cé l4p sau khodng théi gian xdc dinh, khang tré qua dé sé duoc sit dung. 1.3 DAC TINH NGAN MACH CUA TAI DONG co 1.3.1 Dong co déng bé - may bu déng bo Nhiing dong co déng bé cé cde khang tré cing dang nhu cia may phat. Khi mét déng co bi ngin mach, né khéng cdn nhan duge nang luong dién tir nguén cung cp nhung nang lugng kich tir van con, va quén tinh quay cla réto va cua tai van con lam né quay trong mét thi gian ng&n. Lic dé, ste dién dong (sdd) cia dong co déng bd gop phan cung cap dong dién cho hé théng, né hoat ding nhu mét may phat. Bang cach ddi chiéu nhiing céng thie tuong ving cho may phat thi sdd siéu qué dE", va sdd qué d6 E', cho m@t déng co déng b9 duge tinh béi: Ey, =Vq~ iXamb (1.35) Ey, = Vy - Xin (1.36) véi V, 1a dién dp dau cuc cia dong co. 28, HUONG 1 Dong ng&n mach trong hé théng chtta may phat va déng co mang tai c6 thé Guge giai bing mét trong 2 cach: 1- Tinh todn tit sdd siéu qué 46 (hode qua 46) cla may. 2- Sit dung dinh ly Thevenin. Vi dy don gin dudi day sé minh hoa cho 2 céch: Gia thiét c6 mot may phat déng bd cung céip cho mét dong co déng bé béi duéng day cé khang tro Zz. Dong co dang mang dong tai J, cp béi may phat truéc khi xay ra ng&n mach ba pha déi xting tai déu cyc cia dong co. Hinh 1.16 biéu dién nhiing mach tuong duong va dong chay trong hé théng ngay truéc va sau su c6. Bang cach thay thé khang tré déng bé cia may béi khang tré siéu qua 46 nhu hinh 1.16a, ching ta c6 thé tinh toan sie dién déng siéu qua 46 cia may ngay truéc khi xuat hién sy c bdi gia tri Vy va J, trong cong thie: Ey = Vy + Ze + Xgl, (1.37) (1.38) Trung tinh _— Trung tinh a) Trude sy cd b) Sau su cd Hinh 1.16: Cac mach tuong duong va dong chay truéc vd sau su c6 tai ddu cye cia déng co déng b6 n6i téi may phat déng b6 bai téng trd duong day Zp Khi su cé xdy ra trén hé théng, nhu duoc trinh bay trén hinh 1.16b, dong 1, ta khéi may phat va J}, ra khéi dong co duge tim tir quan hé: siéu qua (1.39) (1.40) ‘Téng cdc dong nay cho ta dong sy ¢6 déi xing Ty trong hinh 1.16(b). D6 1a: . Vy V) r,-—Ye_, Yu (1.41) ZetiXag iXam Ry Paw voi Ty, Ijy ln lugt 1 dong thanh phn tuong ung cla my phat va dong co cla dong su cd In Ac biéM Done BieW NGAN MACH 29 Chi ¥ ring, dong sy 6 khong bao gém dong tai trude su cd. Gach khée, sit dung dinh ly Thevenin la dya vao (1.41) trong dé chi cdn biét dién 4p truée sy cd tai diém sy cé Vy, va nhiing tham sé cia mang véi nhing dién khang siéu qué d6 dac trung cho may. Vi vay, Ij va nhing dong khdc duge sinh ra trong mang béi su ¢6 ¢6 thé duge tim m@t each don gidn bdi di¢n ap Vy tai diém su cé N trong mang siéu qua dé lién quan cia hé théng (H.1.17a). Mee Uw Ze Pom Ean Vw a~ Ty ~ b) Hink 1.17: So dé tuong duong hin 1.16 Néu chung ta vé lai mang nhu hinh 1.17b, c6 thé thay ro rang nhing gia tri d6i xing cia dong sy cd siéu qué dd c6 thé duge tim thay tir mach tuong duong Thevenin tai diém sy 6. Mach tuong duong Thevenin gém mét may phdt-don va mét khdng tré don gidi han tai diém su c6. May phat tuong duong cé mét sttc dién dong bang Vy la dién dp tai diém sy cf trude khi sy co xudt hién. Khang tré tuong duong 1a gid tri do duge tai ché su cd nhin vao trong mach khi tat ca cdc nguén duge néi tdt. Dién khang siéu qué 46 duge ding do can tim dong ngén mach déi xting ban dau. Trong hinh 1.17b téng tré Thevenin Z,, la: (1.42) Dg + i Xig + Xin) Khi ngan mach ba pha tai N duoc m6 phéng bang sy dong céng td chuyén mach S, dong ng&n mach siéu qué dé la: » Vy _VulZe + iXig + Xin) - (1.43) Xam Ze + Kig) Nhu vay, nhiing su cé déi xting ba pha trén hé théng cé may phat va dong co chiu tai cé thé duge phan tich bang cdch sti dung stic dién ddng siéu qué d6 hode dinh ly Thevenin, dugc minh hoa trong vi dy sau: Vi dy 1.2. Mét may phat dién déng bd va dong co cla so dé hinh 1.16 c6 cong suat danh dinh 1a 30.000 kVA, dién 4p dinh mic 13,2 kV, cd hai cé khang tré siéu qué 6 a j1,1616Q. Khang tré dutng day 1a 0,5808 Q. Dong co kéo tdi 20.000 AW, hé sé céng suat 0,8 va dién dp dau cyc dng co 1a 12,8 kV khi xdy ra sy c6 ngén mach ba pha déi xting tai ddu cue dong co. Tim dong siéu qué 46 cla may phat, dong co va su ed bing cach ding ste dién déng cia cdc may. 30 HUONG 1 Giai. Mach tuong duong truée su ce cia hé théng tuong tng cho 6 hinh 1.16a. Chon dién 4p pha Vy, tai diém sy cd 1am vects dign 4p chudn. 5 12,8 Vy, = 1% Mp = BB Dong tai truée su cd 20000236,9° 20° =7,3920°, kV L =1128236,9°A = 902,044 + j677,274 A 0,8xV3x12,8 May phat: Vay = Vp + 4, 5X1 = 7,39 + (0,902044 + j0,677274) x j0,5808 = (6,997 + j0,524) kV = 7,01624,283°, kV Vypt IXj- ty, = 6,997 + 0,524 + j1,1616 x (0,902044 + 0,677274) 6,21 + 51,572) kV = 6,406214,205°, kV Khi sy cd xdy ra tai N, mach tuong duong cho hinh 1.16b. Dong su cé cung cap tit may phat: = 902,20 — j3564,05, A Dong co: Vy = 7 Yin = = 7,390", kV Exp = Vip ~ IXam 1, = 7,39 ~ j1,1616x(902,244 + j677,274)x0™ = 8,176 - 1,0478 kV Dong su c6 cung cap tit dong co: 8.176 ~ j1,0478 5 11616 f, 0° = -902, 032 - j7038,567 A Dong su cé téng: "+ 1°, = 902,20 - (3564, 05 — 902, 032 ~ j7038,567 = -0,17 ~ j10602,5617 A Két qua phan bé dong cho é hinh 1.16b. Vi dy 1.3. Giai vi du 1.2 sit dung dinh ly Thevenin. Giai. Mach tuong duong Thevenin tuong ting vdi hinh 1.17, N _ Ze + IXtq)XiXtim _ (J1,1616 + j0,5808)x j1,1616 Zp +Xig)+ Kin 1161+ 70,5808) + 71,1616 Vup =7,3920°, kV =.J0,697Q Vp _ 7,39 10° Zy 10,697 Luc sy ¢6: ty =~j10602,538 A Ac iE OOuG DEN NGA AMACH 31 Dong su ed nay phan bé trong mach ty 1é nghich véi téng tré: Dong ng&n mach tit may phat: 1616 (j1,1616 + j0,5808) + j1,616 Dong ngan mach tit déng co: 11,1616 + j0,5808 (J1,1616 + j0,5808) + j1,616 Dong tai diém sy cé thi giéng nhau di cé dong tai hay khong, nhung dong trén duéng day thi khiic. Khi ké dén dong phy tai J, tir vi du 1.2, ta c6: iy = Typ + 1, = -j4241,0152 + 902,044 + 767,274 = 902,044 - j3563,74 A het, im = Ln ~ =~j10602,538x— Ty =-J10602,538 x = -j6361,523 A J6361,523 - 902,044 ~ j677,274 = -902, 044 - j7038,8 A I, cing huéng véi I, nhung nguge huéng voi I’ Dong sit c6 may phat = | 902,044 ~ j3563,74| = 3676 A Dong su cé déng co = |-902,044 — j7038,8| = 7096,36 A Téng d6 lén dong su c6 may phét va dong co khéng bing véi dong su co vi dong tif may phat va déng co khong cing pha khi dong phy tai duge ké dén. ‘Thong thudng, dong phy tai trén dudng day duge bé qua trong viée xdc dinh dong ng4n mach. Trong phuong phap Thevenin, khi bé qua dong phu tai co nghia la dong truée sy cd trong méi duéng day khéng duge thém vao dong chay trén duéng day vé phia diém ngdn mach. Phuong phdp ciia vi du 1.1 bé qua dong phy tai néu stic dién déng siéu qué d6 ciia tat cd cde may duge gid thiét bing dién 4p Vy tai su c6 truéc khi su cd xdy ra, nghia 1 khéng cé dong chay 6 bat ctf nhanh nao trong mang truéc khi sy c@ xy ra. Dién tré, dung dan cia bién 4p thugng dugc bé qua trong tinh todn ngén mach vi ching khéng anh huéng ubiéu dén dong sy cd. 1.8.2 Dong co khéng déng bé Tuong ty dong co khéng déng bé dign thé thap va cao dp cung cdp lai cho hé théng dong ngain mach, nhung do may khéng cé cuén kich tit nén dong ngain mach gidm rét nhanh. 1.4 AC TINH NGAN MACH HE THONG BIEN CONG NGHIEP Dé hiéu r6 hon dac tinh khi x4y ra ngan mach ctia cdc déng co, chung ta khdo sat dang song cu thé cla mang dién cong nghi Trong so 46 mang dién (H.1.18) c6 cde tdi la déng co khéng déng bé (As) & cap dign ap 6kV, khong déng ip 380V (Ag) va dong co déng b6 cap (S) 6RV duge cung cap ti nguén hé thong HT-1102V. 32 CHUONG 1 HT Hinh 1.18: Mang dién cong nghiép tiéu biéw Gia thiét ngan mach ba pha xay ra tai N trén thanh cai 6kV. Dong ng&n mach Jy gém cé cde nguén cung cp dén nhu sau: Dong in tix hé théng. Dong i, tit déng co déng bé. Dong ig tif dong co khong déng bé dién ap 6kV Dong igs tit déng co khéng déng bé6 dién dp thap. Hinh 1.19 cho cae dang song dong cla cdc phan tt khi ngdn mach tai N. Nhan thay: - Thanh phan mét chiéu cia dong ng&n mach iy gidm sau khi ng&in mach Ishodng 0,2s va sau dé dong ng&n mach diéu hda. - Dong ngéin mach duge cung cap chinh tit dong inr tit hé théng. “. Dong’eo khéng déng bé e6 dae tinh gidng nhu may phét déng lye. Tuy nhién né tré thanh khéng déng bé déi véi hé théng. - Dang ngén mach tit dong co khong déng bé gidm nhanh vé khéng, tuy nhién ching cing déng gép vao dong ngdn mach ac ban déu i, dong ng&n mach bat déi xting cuc dai (xung kich) I,,. Dong co dién 4p thap, céng sudt nhé c6 thé cung cap dong ngin mach téi hai chu ky. Dong co khong déng b6 dién Ap cao, cong suat én cung cdp dong ng&n mach song song véi hé thdng qua téng tré tuong duong ddng ng&n mach ac ban déu, dong xung kich véi mic dé phy thuge vao bién dé téng tré. Tay thuéc vao dae tinh dién co ciia Ang co, qué trinh qué dé kéo dai tdi vai chu ky va sau dé 6 thé nhan dign lai tir hé théng, tir céc may phat phu thudc vao dé sut dién 4p. AC bi DONG blew nGAN macH ooo r— aaa 0 05 s Hinh 1.19: Céc dang séng dong ngdn mach cila cde phdn te (Bién 6 dong khong ve cing ty 18) 34, CHUONG 1 Tom lai, céc dang séng cia cdc nguén cé thé cung cap dén diém ng&n mach cho bdi hinh 1.20. He théng en o+-o- May phat © ang co dng bo eo Bong co khong déng 66 @— Bac dim mang Ty 36 XIR NO [Thanh pha mot chiéu Déng tai ché gn mach Hinh 1.20: Cac nguén cung cdp dong ngdn mach Chuong 2 TINH TOAN NGAN MACH BOI XUNG Déi véi mot hé théng dién ba pha, trong truéng hop ng&n mach ba pha true tigp thi dién 4p cua ca ba pha tai diém ng&n mach déu bang khong, dong dién trong ba pha déi xing va léch nhau mét géc 120° (khong ké diém ngén mach cham dat hay khéng cham dat). Do dé, chi cn tinh dong ng&n mach cho mét day dan nhu cho cée dac tinh tai doi xing. Tinh todn ngdn mach ding dinh ly Thevenin. Day 1a ly thuyét duge st dung trong hau hét edc bai toan ng&n mach. Theo ly thuyét Thevenin, dong sy cé due tinh todn nhu sau: 70 - Ym _ VO i) = om = 2rn Zr, (2.1) V6i: Zry - téng trd nhin tiy chd xay ra ngdn mach vé hé théng khi cde nguén bj néi tét. Zm c6 thé tim duge nhd vao vige bién déi tuong duong so dé téng trd hay ti ma tran t6ng tré thanh edi. V1», V0) - dién 4p tai ché ng4n mach truée su cé goi 1a dién 4p tuong duong Thevenin. Dién dp nay c6é thé tim duge nhé vao viée gidi dong céng sudt trong mach truéc sy c6. Do dong tai truéc sy c& rdt bé so véi dong ngdn mach, nén khi tinh todn ngdn mach dong tai thudng duge bé qua, nghia 1a coi nhu mach truée su cé Ih6ng c6 dong chay trén cdc dudng day, va cing cé nghia la dién 4p tai méi vi tri trong mach déu nhu nhau va déu bang dién 4p dau cye may phat hay dign 4p ddu cue hé théng cung céip: Vra = Vim Céc phuong phap tinh toén Dé tinh todn cdc gid tri dong ngin mach, sut dp, ddng khdi déng dong co... thi gid tri téng tré cla cdc phan tir khdc nhau trong so dé (nhu may bién dp, cép, dong co, mdy phit...) phai duge xc dinh tir nhan may, sé tay hay catalogue. Céc gid tri téng tré d6 cé thé tinh theo don vi ohm, phdn tram hay don vi tuong déi. Céc phuong phdp tinh ngén mach: 36 HUONG 2 - Phuong phdp don vj cé tén - Phuong phap phan tram - Phuong php don vi tuong déi. . 2.1 PHUONG PHAP TINH TRONG BON V| CO TEN + Trong phuong php nay, cdc dai lugng nhu dong, 4p, cong suat, tong tré déu duge biéu dién theo dung don vi cia chting. Vi du, téng tré duge tinh theo don vi ohm (Q). Tuy nhién, néu hé théng dién bao gém nhiéu hon mét cap dién 4p thi cde gid tri tinh theo don vi ohm sé thay déi bang binh phuong ty 1é cla cae cap dién ap. Hay néi cach khéc, gid tri ohm sé thay déi tir phia bén nay sang phia bén'‘kia ctia may bién 4p. Vi du, néu mét hé thong dién cé 3 cap dién dp, khi d6 mi thanh phan trong hé thong dién (cp, may bién 4p, dong co,...) sé c6 3 gid tri. Khi tinh ton theo phuong php nay, doi héi céc gid tri téng tré phdi duge quy vé mét cap dién dp. ‘Vi du 2.1. Cho hé théng dién nhu hinh 2.1. May phat ban dau khéng tai van hanh khéng tai tai dién 4p dinh mic. Bé qua tat cd dién tré. Mét su cO ngdn mach ba pha xdy ra tai dau nh4n cia dudng day (diém N). Xéc dinh dong ngéin mach. Xg= 24% comva3kv @ — Xr= 16% 100 MVA razaow =O X%=1602 oN 4 4omva.raxv Hinh 2.1: So dé mot day cila vi dy 2.1 Giai: a) Tinh todn khi quy vé phia I so cdp may bién dp (13kV): Khang tré qua d@ 2 may phat: » _ Xn%VEu _ x 20,245 4100 Sama . Xin% Ver PL" 100 Same te % Vina a = 0,676(0) “ea ic 40 2 Khang trd may bién dp: X7z = = 01615; =0,2704(0) Téng tré dudng day: Xu =u Ge T = 16023: 0,5587(Q) 220 Khéng tré tuong duong hai may ae 7 Xin Xp _ 0,676x1,014 Xy= a t°Xn +X 0,676+1,014 = 0,4056(Q) TNH TOAN NGAN MacH 86) XtNG. 37 Khéng tré tuong duong nhin ti diém ng&n mach vé nguén: Xrar = Xaq + Xpy +X pj =0,4056 + 0,2704 + 0,5587 = 1,2347(Q) Iy == 18 _ V3.Xiq V3x1,234 &) Quy vé phia II thit cdp may bién dp (220kV): Khang tré qua d9 hai may phat: Dong sy cé: = 6,079(kA) = 6079(A) Xin% Vi, 2207 Xian = Soy gt 0.24 = 193,60 aun 0 3, 6(02) % Vit, 2207 Xyon = admit — 0, 247 = 290,4(0) 2100 Sung Khang tré may bién ap: Xzy) = ae Mion 0, 16220 77,44(9) Tong tré duéng da: Xj; = 160(Q) Khang tré tuong duong hai méy phat Xiy-Xip _ 193,6%290, Xyy =A ak. = SOOO 116,160) a Xin + Xp 193,6+290,4 Khang tré tuong duong nhin ti diém ngén mach vé nguén: Xan = Xan + Xpy + X py =116,16 +77, 44 +160 = 353, 6(Q) Dong sue phia ls, yy = En E Fou = 0,3592(kA) = 359,2(A) Xa Quy vé phiaI so cap: — Iy; =0, 592% Vin po 0, 3592220) 6,079(kA) ‘Vi dy 2.2. Cho mang dién nhu hinh 2.2. oa tuyén 1, 2 va 3 lan lugt cé téng tré (0,007504 + j0,00808) Q, (0,004 + j0,00528) 2, va (0,00952 + j0,0027712) 2. Mai nhom dong co Mi, Mz cé khang tré siéu qué d6 tuong duong bing 25% theo co ban méi may va t¥ sé X/R = 6. Cong sudt ngdn mach tai thanh cdi 22kV cia hé thong cung céip 1a 800 MVA. Tinh dong ngéin mach khi xdy ra ngin mach tai N; va >. Bo qua dong tai truée sy ¢6. Giai. Do bé qua dong tai truée sy c6 nén dién thé truée sy c6 tai vi tri ngdn mach cing bing dién thé tai cdc vi tri khée trong mang va bang dién thé hé théng. Nhu vay, dién 4p Thevenin tuong duong tai ché su cé la: Quy vé phia so cap my bién dp (22 kV): Vix = 22 kV Quy vé phia thit céip may bién dp (0,4 2V): Vy = 0,4 RV Nhu da tim hiéu 6 chuong 1, khi xdy ra ngdn mach tai mét vi tri trén duéng day cung cap dién cho dng co, déng co bi mat nguén cung cép, nhung do quan tinh cia truc déng co va cia tdi dong co van con lam dong co quay két hop véi 38 Huong 2 nang lugng kich ti do cugn day réto gay nén lam cho dong co tré thanh nguén cung cap dong ngiin mach trong mang dién. Vi vay, khi tinh téng tré Thevenin nhin tit ché sy ¢6 bing cach néi tat cdc nguén gay nén dong ngan mach, téng tré cia dong co va cia duéng day déu vao né cing phai duge tinh dén. Do dong co chi cung cap dong ngén mach trong khoang théi gian ngén bat ddu tix thai diém ngén mach (khi quén tinh truc déng co cdn Ién), nén 6 day dé tinh toan dong ngén mach ta sé sit dung khéng tré siéu qué d6 dong co. @ 2 ng suat ngiin mach = 800 MVA 7 WR 15 me 1000 kVA . Zyon = 5:75% Ren = 1.21% Ly Us ih > ‘) Ne ° . ® é / 1 I Oo I I l I ; Ta dign chinh Nhém déng co M, Nhém d6ng co M, 400 kVA 500 kVA Hinh 2.2: So dé mét day cia vi dy 2.1 ‘Tinh cdc gid tri téng tré hé thong, may bién dp va déng co. Quy vé phia so cdp may bién dp (22kV): Une 228 céng sudt ngdn mach 800 do hé théng c6 X/R = 15, > Xur = 0,604Q; Rur = 0,0402Q. May bién 4p: Hé thong: Zyp = =0,6052 2 Zupa= 05752 = 25,41 2 2 Ryga =0,01217—— 5.85640 > Xupa rea = 24,726.Q TiN TOAN GAN MacH 8d1 xiING 39 2 Nh6m dongeo My: X}q, = 0,25 302,52 Rin = 302,5/6 = 50,4170 F : 7 22? Nhom dong eo Me: Xijyp =0,052% «242.0 Rin = 2 = 40,33 2 Quy vé phia thit edp may bién dp (0,4 kV): 2 Hé thong: Zyp =0, 60505 ,0002.0 do hé théng c6 X/R = 15, = Xwr = 0,00019970; Ryr = 0,00001330. 0084 2 roy? 0,4? May big dp: Zynq = 0.057505 = 2 Rupa =0,0121 9 =0,00194 02> Xyaa = \Ziiga ~Rayaa = 0,008174 0 0,4? 0,4 Nhém déng co My: Xjy, = 0,254 =0,1 a Rigs = = 0,017 0,4? 25—* = 0,08 a 05 0,08 Ruz = ~~ * 0,0133 Q Khi xdy ra ngdn mach tai N;: Bé tinh dong ngéin mach thi mét so dé.tong tro sé cho két qua chinh xdc hon. Tuy nhién; do dign tré bé va thudng khong déng ké, nén thay vi thiét lap so dé tong tré ta c6 thé thiét lap riéng so dé dién trd va so dé khang tré va tinh Z7 tit Xr, va Rrs. Nhu vay, viée tinh todn sé don gian hon ma sai sé khong Ién. Ta c6 cdc so dé tuong duong nhu sau (thi cap): Nhém dong eo Mz: Xiyo Hinh 2.3: So dé thay thé hinh 2.2 khi ngdn mach tai Ny a) So dé dign tré; b) So dé khang tro CHONG 2 Dién tré tuong duong va khang tré tuong duong: Roy = (Rar + Rusalll(Rir + Ruvll(Rie + Roo) 1 “Tit 0,001953 0,0245 0,0173 Xm = Xur +Xupalll(Xi1 + Xievll(Xi2 + Xue) _ 1 ~ 1 1 1 0,008374 0,10808 0,08528 Zon = Rent Xppi \Zrn|= \ Rin + Xin, = 0,007318 2 Dong ngén mach N, tinh vé phia thi cdp: (3) 400 In == = 31,56 FA wi“ J8x0,007318 Khi xay ra ng&n mach tai No: = 0,001638 2 = 0,007123 2 sk atk © ® gr ge BX 8 Xun a j oben © ; © 7 b) Hinh 2.4: So dé thay thé hinh 2.2 khi ngdn mach tai Nz a) So dé dign tré, b) So dé khang tré Rr = (Rar + Rusa(Rue+ Riz) + Ri/Rua = += 0,0062 0,017 " 0,007504 +0,001755 Xm = (Kur + XusaWl(Xue + Xt2) + XrW/Xur 1 aT 0,013579 0,1” 0,007625 + 0, 00808 Zry, = Y0,01357? +0,006? = 0,01484 Dang ng&n mach Ne tinh 6 thit céip: + 7) 400 = _-15,562 bA N2*J8x0,01484 Tint TOAN nGAN MACH 86) xu 41 2.2 PHUONG PHAP PHAN TRAM Tinh toén mt hé théng dién bang phuong phap phén tram khéc so voi phuong phép don vi tuong déi ma ta sé trinh bay dudi day béi hé sé 100 (gid tri phan tram = 100 x gia tri don vi tuong doi). Phuong phép nay khéng dude sit dung tinh todn nhiéu trong hé théng dién do né dan dén nhing sai sé don gidn. Vi du: 50% dong dién x 100% téng trd = 50% dién dp chit khong phai bing 5000% dién 4p nhu theo phép tinh 50 x 100. 2.3 PHUONG PHAP BON VI TUONG BOI Nhu da biét, khi sir dung phuong phap trong don vi cé tén dé tinh todn hé thdng dién cé nhiéu cap dién dp, ta phai bién déi cdc gid tri téng tré vé mét céip dién dp. Cac gid tri dong dién tinh todn duge khi dé cing thudc cap dién 4p dé va can duge quy déi trd lai vé cap dién dp trong mach ctia dudng day chifa n6, néu ta can biét gid tri dung. Do do, trong hé théng dién ngudi ta thuéng sit dung hé théng don vi tuong déi cho cdc dai lugng vat ly khac nhau nhu 1a cong suat, dong dién, dién 4p, va téng tré duge biéu dién dudi dang phan sé thap phan hay bdi sé thap phan cdia cdc dai lugng co ban. Trong mét hé thong nhu vay, eéc cap dién 4p khac nhau sé khéng xuat hién, va mang dién néi bdi may phat, my bién Ap, day dan sé tré thanh mét hé théng cde téng tré khong cé don vi Gid tri trong don vi tuong déi ca cdc dai lugng duge dinh nghia nhy sau: Gic tri trong don vi tuong adi = —Si4 tri thuc (2.2) Chang han: (2.3) va: 2 = Lay = (24) Zep 6 day, cdc tit sé (gid tri thyc) 1a cdc dai lugng cé huéng hay cdc gid tri phic, con mau sé (gid tri co ban) lun 1a sé thyc. Thong thudng, cdng suat co ban ba pha S (MVAq) va ap day cg ban Vi, (kV.4) s® duge chon, va ngudi ta cd ging chon sao cho chting gan véi cdc gid tri danh dinh. Dong dién co ban va téng tré co ban thi phy thudc vao Sp va Ves va phai tuan theo céc.dinh luét dong dién: (2.5) va: (2.6) 42 CHYONG 2 thay I, trong (2.6) tit (2.5), téng tré co ban tré thanh: (2.7) hay: (2.8) Khi trong mang cé chia may bién 4p, gid tri dién Ap co ban sé duge chon khae nhau cho mdi phia m4y bién dp. Va ty sé cdc dién Ap co ban phai bang véi ty sé may bién Ap. Luy ¥ ring gid tri céng sudt co ban thi khong thay déi trong toan mang. ‘Vi du, xét m6t may bién 4p ba pha néi Y/A, 34,5/115kV. Gia sit chon cong sudt cg ban, dién dp co ban, dong co ban va téng tré co ban cho phia ha dp lan lugt 1a Sea, Vieb Tres, Va Zio. Khi a6, ta nhan duge cde dai lugng tuong ing phia cao may bién 4p la: 1, =_Se_. Ses 34,5 20 Voy Vay 15 116 View, Seo Trong hé théng don vi tuong déi, viéc tinh toan it bi nhdm lan hon so véi hé don vj cé tén 1a do khi chon cée gia tri eo ban, viée chon lya dién dp pha co ban va céng sudt mét pha co ban tudn theo cdc cong thie cia dai lugng cé tén: Veea = VB.Verp; Sep - 3. S1P™. Nho vay ma gid tri tuong adi cia dién 4p pha bing gid tri tuong déi cia dién 4p day, va cong sudt tudng ddi ba pha bang cong suat tuong déi mét pha. Khi do, trong cong thttc tinh dong dién dya trén so dé mét pha, ta khéng phdi chia dién 4p dinh muic cho /3 nhu trong hé don vj c6 tén. Nhu da biét khdi niém cong sudt ngin mach 6 chuong 1, cdng suat ngin mach tai nuit k duge dinh nghia la tich gitta do 1én dién 4p nut dinh mie va 46 1én déng ng&n mach khi c6 ngdn mach tai nuit k (thanh cai k). Céng suét ngin mach thudng duge ding dé xée dinh cd thanh cdi va céng sudt,cia may edt. Dua theo dinh nghia, céng suat ngap mach ba pha tai nut k duge cho bdi: Sy =VB-Vu,18} (MVA) (2.9) V6i: Vay - 46 1én dién 4p day (kV) I{} - d@ 1én dong ngdn mach (RA) ba pha déi xing tai nut & B6 qua dign tré do khang tré lén, ta c6 thé viét cong thie dé 1én dong ngén mach ba pha trong hé don vi tuong déi nhu sau: a) _ V0) Ine = hk (2.10) Thiet TOAN NGAN MaAGH 861 XING 43 6 day: V\(0) - dign 4p mit trude sy ef trong hé don vi tuong déi Xju - khéng tré trong don vi tuong déi nhin ti diém su cé nuit k vé hé thong. Biéu dién dong su cé trong don vi cé tén, ta cé: 19-4 7, (ea (2.11) x che S,4(MVA) véi I, = Seb (RA) (2.12) BV, Nhu vay, ¢6 thé viét cong thc céng sudt ngdn mach nhu sau: Vj, (0) - Si Sy = Vay, (MVA) (2.18) ie Veb Néu dign ép co ban duge chon bing dign 4p dinh mie, Vay = Vas thi cng sutt ngén mach tré thanh: ViO)-S.y Xip S, (MVA) . (2.14) Do gia thiét bé qua dong tai trude su cé, nén V;(0) = 1 (dutd), do dé chang ta nhan duge céng thie tinh gan ding cong sudt ngin mach nhu sau: Seo ke Sy = (MVA) (2.15) (2.16) Chuyén déi co ban trong don vj tung déi Thong sé (téng trd) cia riéng cde may phat va cdc may bién 4p, duge cung cap béi nha san xuat thuong 6 dang % hay gid tri tuong déi véi dai lugng co ban 1a dinh mic cia m4y. Téng tré cia dudng day truyén tai thi thudng duge biéu dién bing Q. Khi phan tich hé thong dién, tat cd cdc téng tré nay phai dugc biéu dién trong don vj tuong d6i trén mot h@ ed ban chung. Nhu vay, cn phai chuyén déi cAc gid tri tuong déi tir hé co ban béi vi Zauee thi phu thude Zp nhung Ziiy.(Q) thi khong, nén ta 6 thé viet: Z(Q) = Zina X25 = Zeita XZ" (2.17) zi suy raz Zita = Bina Soar (2.18) Ze ca PF gmsi Vee Se (2.19) = 2, - ‘ ole Se a cove 2 Ky higu “ca” bén phai (2.18) ky ban la dinh mee may, cdn ky hiéu “mdi chon. iéu dai lugng nham chi dén gid tri trén co (2.19) chi dén gid tri trén co ban méi vita 2.4 CAC BUGC TINH TOAN NGAN MACH TRONG BON VI TUONG BOI Cac buée thyc hién trong viée tinh todn ngin mach déi xting bing don vi tuong déi. 1- Vé so dé mét day véi cdc théng sé cia ting phan tir so dé, danh so timg diém nit cia so dé. 2- Chon mét gia tri cng suat co ban cho toan hé théng, thuéng chon bang céng sudt danh dinh cia may phat dién hay may bién dp. 3- Chon tay ¥ mét dién 4p co ban, dé thuan tién ta chon bang gid n Ap dinh mtic cia thiét bi vita duge ding dé chon cong sudt co ban trén. Tinh cdc dién Ap co ban khéc theo gid tri vita chon va theo cdc t# s6 dién ap day khong tai cia méi may bién 4p tuong ting. 4- Tinh cdc téng tré co ban tai cdc vi tri khde nhau va tinh todn tat ca cdc téng trd trong hé don vi tuong déi vita chon. 5- Vé so dé téng tré (mét day) cho toan thé hé théng. Xay dung so dé tuong duong Thevenin bang cach két hop cdc tong tré néi tiép, song song va bién déi thanh mét so dé téng tré tuong duong Thevenin don gidn (Z,,). 6- Tinh todn dong sy co 1,0 Zn, (Rip + XPV 7- Chuyén déi dong sy cé tré vé trong hé don vi c6 tén: In? =T Tes (2.21) Vi dy 2.8: Xét mot hé thdng véi su dé mot day duge biéu dién trén hinh 2.5. Thong 86 may bién dp, dudng day va téng tré tdi ba pha duge cho trén hinh. Dién ap nguén phat 1a 13,2kV (dign 4p day). Tim dong ngudn phét, dong duing day, dang tai va dién 4p tai, va céng suat truyén cho tai. Lrhevenin = Ue = (2.20) Te ep? ® 24 +300 cag JOMVA, 198 Ys 694 kV Xyg= 8% Hinh 2.5: So dé cia vi dy 2.3 Giai. Ching ta bat dau tir so dé mot day hinh 2.3. Trong hinh cé ba cap dién 4p duge xde dinh bang ba pham vi (D),@), (i). Ta sé chon eo ban thich hgp véi ba pham vi nay. TINH TOAN NGAN MACH 861 XUNG 45 - Chon S%P cho toan hé théng: S°? = 10MVA ~ Chon mét dign ap day cg ban. Chon V,,j) = 138kV. Tinh duge cde dién 4p co ban con lai béi t¥ 86 bién Ap: Viyy =13,8AV; Vey) = 69RV. Cée chi sé) ,@) va Qi) chi pham vi 4p dung gid tri chon. - Tinh téng tré cg ban cho 3 pham vi, va tinh cdc gid tri téng tré trong don vi tuong déi: (69x10°)? Zou = = 46710) > Bp; = 50,63 (dutd’ . em 10x10 ig = 70.68 (dvtd) (138x103)? 3 3 Zou =~ = 1904(Q) = Z), = 5,25x109(1 + j10) ont = O08 L i - Tinh cdc dong dién co ban: Ty == 10x10° 418,44 V3xVey, V3x13,8x10" Tear = P4184 241,844 I, = 138 418.4 = 83,674 eblll = “eg - Déi Xr sang hé cg bin méi chon: 18.2210) _ 9 1ssdoed 13,8 5 Déi v6i X72, hé co ban khOng déi, nén trong hé co ban duge chon, né van git nguyén gid tri: Xp, = 0,08dutd Xpr4 = 0,16 13,2 - Biéu dién 4p nguén trong don vi tuong doi: BE) Saag 70:96 dat E’, = 0,96.20° dvtd. - Vé so dé tong tré don vi tudng di @ @ ~ 2 @ 5,25x10%(14)10) nas + x10 (14 0.9628 avid") oe [] Hinh 2.6: So dé thay thé hinh 2.5 = = j0,63 + 5,25 x 10° x (14j10) + j0,183 + j0,08 = 0,709.226,4° dutd Ff 29:98. 35-26 4°dutd 0,709226,4 46 cHvoNG 2 Chi ¥ ring gid tri I” tuong duong 3 gid tri thye khac nhau trén pham vi), @ do cde gid tri co bin khde nhau. Tinh toan dién ap tai: V' = 0,637" = 0,85052-26,4° I'dvid va cong sudt tai: S$” =V" xI" =Z"x|I" P= 0,631,357 = 1,148 - Tinh gid tri thye: Dong may phat: I, =1,35x418,4 =584,8A Dong duéng day: Ty; =1,35x 41,84 =56,48A Dang tai: I) =1,85%83,67 =112,95A Dién 4p tai: Vii = 0, 8505 x 69RV =58,48kV Cong suat tai: S*.S3P =1,148x 10MVA = 11,48MVA Vi du 2.4. Gidi vi dy 2.1 bang phuong phap don vi tuong doi. Giai. Chon céng suat co ban S., = 100 MVA. Phia so cdp may bién 4 Vest = 13 kV Phia thit cp may bién dp: Vis = 220 kV Tinh téng tré co ban va dong dién co bin: Zoy= Yi 1600 lan = Fin aa 4412 kA | Lon = ie. 220 asia Tay, = 8 = 10 _ <0, 2604 ba V8.Ve42 V3x220 Tinh cde gid tri téng tré trong hé don vi tuong déi theo céc co ban vita chon: Xi, = 0,24 Se (Veep = Met Man? 0,24100 9 40 duea SB am 60 Xin = 0,245 sao Cer Soo Ve ae CE = 0,24200 -0,60 doid - A fa = Ae - W033 a Zeon 484 ved TiN TOAN NGAN Mach 061 xiING 47 Téng trd tuong duong Thevenin: 2m = GX) GXgg) + Xp + 5X _ J0,4x j0,6 © 50,4 + 70,6 Dong ng&n mach chay trén dudng day khi xdy ra ng&n mach cudi dudng day 1a: + j0,16 + j0,33= j0,73 dvtd = = 1387 50,73 ‘J1,37 dotd D6i vé hé don vi cé ten: - Phia so cap may bién a: 19? gc =U) Igy =- 71.374, 4412-=—j6,084 kA - Phia thtt cap may bién ap: 12 ne = 1) Iegyy = — F137 x0, 2624 = -j0,3595 kA Két qua tinh toan pha hgp véi két qua tinh toan theo phuong phap don vi cé tén trong vi du 2.1. Vi du 2.5. Gidi vi du 2.2 trong hé don vi tuong déi. Giai. Chon hé co ban: Chon céng suat co ban: S°?"=§,,=1 MVA Chon dién dp day co ban (bang dién 4p dinh mic hé théng): Phia so cap may bién 4p: Vy = 22 AV Phia thi c&p may bién 4p: Vy = 0,4 kV Dong dign co ban: Phia so cp may bién dp: Phia thit cp may bién 4p: Téng tré co ban: Phia so cap may bién ap: Zs = 22 = 484 9 2 Phia thi cp may bién 4p: Zy = af =0,162 Tinh todn cdc gid tri tong tré trong hé co ban da lua chon: Zipp = Vin. 1. Nin Se. S61 9.00105 avid Syu Zo SwyV3, Sw 800 Rirr = 0,0402/484 = 0,000083 dutd Xhp = 0,604/484 = 0,00125 dutd 48 CHUONG 2 Do bé co ban da chon tring véi dinh mite may bign Ap nén cdc gid tri tuong déi cia cdc thong sé van khéng thay déi: Rima = 90,0121 dotd; Ziypa = 0,0575 dutd Xipa = \Ziis - Reina = 0,0562 dutd 0 0,007504 Phat tuyén Ly: = 0,0505 dvtd; Rj, = ig = 010469 dota her + _ 0,00528 = _ 0,004 Phat tuyén Le: Xjp=—97—— = 0,033 dotd; Ris = pig: 7 00025 dtd Dong co: Xin = 0,25. So 0,051 - 0,625 dotd Sam 04 Rin = 9.25 Sep _ 0,1042 dvid 6 dm fe 1 X yg) = 0,25— =0,5dvtd MI O5 vt Ryo = 0,0833 dvtd a) Ngdn mach tai Ny: Dign tré tuong duong va dién khang tuong duong: Rr = (Rar + Rupa; + Ruwll(Ris + Rye) 1 as oe ete 0,01021 dutd 0,013 * 0,151 * 0.1083 Xy = Xu + XupaV Xs + XwXio + Xe) 1 = = 000481 ved 0.05745 * 0.6785 * 0,533 Ry + Xai [Zry|= (RE, + X2, =0,0,0492 dota __ 10 0,0492 b) Ng&n mach tai Nz: Rip = (Rur + Ryasll(Rue + Rye) + RiP = 20,325 dutd = 20,325 x 1443 = 29,33 kA 7 = 010872 doe 0.05785 * 0,1042 Tint TOAN NGAN MACH BOi xtNG 49 Xqy = (Kart Xupall(Kue + Xco) + XillXr 1 = —-—__— = 0,088 dutd 1 1 a 0,1024 0,625 Z},, = J0,088" +0,0372? =0,0954 dutd Dong ngén mach N;: 19% =—1__10,48 dutd = 10,48 x 1443 = 15,123 kA 0,0954 Két qua tinh dong ng&n mach tai N, va No pha hop voi két qua vi du 2.2. Vi du 2.6. So dé mot day cia mét hé théng dién ba nut don gidn duge cho trén hinh 2.7. Mai méy phat duge tuong duong bdi mét site dién dong néi tiép véi khang tré qua dé. Tat cd téng tré duge cho trong don vi tuong déi véi céng sudt co ban 14 100MVA, va bé qua dién tré. Gid si rang hé thdng duge xem xét khi khéng tai va tat cd mdy phét déu van hanh tai dién 4p va tan s6 dinh mie. X4ec dinh dong su cé, dién 4p nut, va dong duéng day khi mét sy c ba pha déi xting xdy ra véi téng tré cham Zy = 0,16 dutd lan lugt xay ra tai nit ®, nit ©. Gidi: a) Sy 06 xdy ra tai nuit @: Hinh 2.7: Hinh minh hoa cho vidy 2.6 Su c& duge gid lap béi mét céng tc néi téng tré sy cd tai nit @ nhu hinh 2.8a. Theo ly thuyét Thevenin, su thay déi trang thdi trong mang gay béi nhénh téng tré sy c6 cing tong duong nhu Ichi thém vao nguén 4p V,(0) va néi tat cdc nguén 4p khdc nhu trén hinh 2.8b. WE @ wevso ») [] Zio.16 Hinh 2.8: So dé tuong duong khi ngdn mach ba pha tai nit © 50. crane 2 Theo hinh 2.8b, dong sy cé tai nut @ la: 19 .%30_ (2.22) 23 + Zy v6i V,(0) 1a dign 4p Thevenin hay dign dp nut ® trude sy ed. Dién 4p nut nay cé thé nhén duge tit két qué tinh todn phan bé cong suat. Trong vi dy nay, do bé qua tai va dién 4p may phét dugc gid thiét bang dinh mtic, nén tat cd dién 4p nuit truée sy ed déu bang 1 dutd, nghia 1a: Vj (0) = Vz (0) = Vz (0)=1 (dtd) vdi Z33 1a téng tré Thevenin nhin tit nuit sy cd. Dé tim téng tré Thevevnin, ta bién 46i mach A(1,2,3) thanh dang Y tuong duong nhu hinh 2.9a. (50,4)(j0,8) _ (0,4)(70,4) Zi, = 25 = Zs j0,1 1s = Zs 76 ed o2a = ios joa IQ v, "IQ, jo.16 jo.16 » + ° . Hinh 2.9: So dé bién déi tuong duong Két hgp hai nhénh song song, ta dugc téng tré Thevenin: + _ (j0,4)(J0,6) z: j0,1= j0,34 38 ay 70,6 JOH 10.84 dota Tu hinh 2.9¢ va cong thiie (2.22), dong sy 6 bing: 18% = 4 ____ 0s ~j2,0 dotd Zs3+Zy j0,34+ j0,16 Theo hinh 2.9a, déng dién tit hai may phat 1a: IS =—j1,2 avid IRS =-J0,8 dvd TiN TOAN GAN MACH 86) xtING 51 Tinh sy thay déi dién 4p nut tir hinh 2.9b, ta duge: AV, = 0 - (j0,2X-j1,2) = -0,24 dvtd. AV, = 0 ~ G0,4)(-§0,8) = -0,32 dud. AVs = (G0,16)(-j2)-1,0 = -0,68 dud. Dién dp nut khi sy cé nhan duge bang cdch xép chéng dién Ap nut truéc su co va d9 thay déi dién dp nut do nguén 4p tuong duong néi véi nut sy 6, nhu vay: Vin =¥,(0) + AV, =0,76 dvtd Vay = Vo(0) + AV, = 0,68 dvtd Vgyy =Vq(0)+ AV, = 0,32 dvtd Dong ngdn mach trén dudng day: =-j0,1 dutd Ean = =-jl1 dvtd Les ~j0,9 dotd b) Su c6 xdy ra tai nit @ Sy cé véi téng tré cham Zy duge vé trén hinh 2.10a, va mach tuong duong Thevenin cia né duge biéu dién trén hinh 2.10b. Dé tim téng tré tuong duong ‘Thevenin, ta két hgp hai nhénh song song nhu trén hinh 2.11a. Hinh 2.10: So dé tuong duong khi ngdn mach tai mit @ 2y= 10,16 Hinh 2.11: Bién déi so dé tuong duong 52. oHivoNG 2 Tiép tuc két hgp hai nhénh song song ni ti dét dén thanh cdi 2 nhu hinh 2.11b, ta duge: (j0,6)(j0,4) _ s = j0,24 dutd ‘J0,6+ j0,4 Tw hinh 2.11b, suy ra dong ngiin mach: V,(0) 1,0 13% = —— = __=-j2,5 dutd N? Tyg ty §0,24+ 50,16 Theo hinh 2.11a, suy ra dong ng&n mach chay ti hai may phat: 0,4 ,. Fors joe!t =-j1,0 dutd * J0,6 pa = 108 _ 10 =—1,5 dotd toa =o 4 + 70,6 1N2 —IL5 du Sy thay déi dién 4p nut khi xdy ra sy 6: AV; = 0 - G0,2X 161) = 0 ~ G0,2-J1,0) = -0,2 dved AV, = 0 - G0,4)( 1g) = 0 - G0,2)(-J1,5) = -0,6 dtd I= aVg = avy ~ G0 421) = -0,2 ~ G0,4y 204) = -0,4 duet Dién 4p nuit lie xay ra sy ed nhan duge theo nguyén ly xép chéng: Vin = Vi (0) +A; = 1,0 - 0,2 = 0,8 dutd Vp (0) AV, Van 0 - 0,6 = 0,4 dutd Vay = V3 (0) +AV3 = 1,0 - 0,4 = 0,6 dutd Dong ngin mach chay trén cde dung day: =-j0,5 dutd -j0,5 dotd eC Vi dy 2.7. Mot mang dién 5 nut hinh 2.12 véi méy phat tai nit © va ® lan lugt 06 cOng suat dinh mite 14 270 MVA va 250 MVA. Khang trd siéu qué d6 may phat cOng véi khang trd cia may bién Ap néi gida ching véi cde thanh cdi 1A 30% ting vdi eg ban la dinh mite cia may. TY sé bién déi cda my bién dp théa dién dp co ban, din 4p co ban trén méi mach may phat bing véi dién 4p dinh mic cla may phat. Téng tré dudng day duge cho trén hinh véi véi co ban 100 MVA. Bé qua dign tré. Tim dong siéu qué dd khi ng&n mach ba pha tai thanh cdi sé 4 (nut @) TNH TOAN NGAN MACH BO) XUNG 53 va cdc dong chay trén cde dutng day khi dé. Bé qua dong dién trude sy cd va gid st ring tat ca dién 4p nut truéc sy cd déu bang 1,0 dtd. @ ® @ ® @ Hinh 2.12: So dé mang vi du 2.7 Giai. Truée sy cé, dién 4p tai nut @ 1a 1 dutd. Khi xdy ra sy c@, dién 4p tai nut @ bang 0 (thé so véi dat). Theo nguyén ly Thevenin, c6 thé tuong duong su cé bdi mét nguén 1 (bang vé d6 lén véi dién 4p nut truéc suf 6) nguge chiéu véi dién ap trude su cd ndi véi dat béi mot cong tée chuyén mach va néi tdt cc nguén khac trong hé théng. Thdi diém ng&in mach la thai diém déng céng tac. Tinh todn téng tré tuong duong Thevenin. Chon Sq, tinh todn la 100MVA. Khang tr may phat cing may bién ap trong hé co ban 100 MVA (cha ¢ ring Ve = Vin: can $0,300 = 0,101 dvtd . 100 XG3 = 0,3x— =0,1333 dutd 93 950 ° So dé thay thé mang hinh 2.12 cho 6 hinh 2.13: 9 0,168 ® j0,126 joes ; W352 2" ra s56 OOS “OH ® © . a) Hinh 2.13: So dé tuong duong khi ngdn mach tai nit @ Bién déi Y-A ba nhanh hinh Y néi vao nuit © eda hinh 2.13, ta dugc hinh 2.14. CHUONG 2 0.1144 3 jo,1333 0.20011 j0,1782 0.138 jo.2sea 3 d) ¥ a+ Hinh 2.14: So dé tuong duong sau khi bién déi Y/ Ava lién két Tinh duge Z>, = j 0,2322 dutd. Téng dong sy c@ tai nut @: is V,(0) 1,0 Zp+Zy — j0,2322+0 —j4,3072 dotd Tir hinh 2.14d, dong ng&n mach chay ra khéi dau cyc hai may phat la: . JO1T28 ge, —— ION 119 « _ jn, 982 dota 61 =50,2001 + j0,1798 Ns =~J1,982 du . 40,2091 IQy =-j2,325 dutd -J0,2091 + j0,1728 Sy thay déi dign 4p tai nut @ va @ do nguén gid lap su ef gay nén la: “AV, = 0 - jXoix Tor = 0 - G0,1111)- j1,982) = - 0,2202 dutd AV; = 0 ~jXcox Iga = 0 - (J0,1883)(— j2,325) = - 0,31 dutd Ti ToAw nA Mac adi xta 55 Dé thay déi dién 4p tai nut su cé (nit ©): AV, =- 1 dtd Dién 4p nut khi sy cd nh4n duge bang cdch xép chong dién ap nut truéc su c6 va d6 thay déi dign 4p gay béi suat dign dong tuong duong néi véi thanh cai su cd: Viy = 1,0- AV, = 1,0 - 0,2202 = - 0,78 dutd Vox = 1,0 - AV, = 1,0-0,31 = 0,69 dutd Vin = 1,0 - AV, =1,0-1,0 =O dutd Dong ngén mach trén'cde nhénh 1-2 va 2-3 1a: ry? res (Vay ~ Vin) _ 0,69-0,78 ’ ‘ Xia j0,294 Dién ap tai nut @ khi sy 06: Vow = Vin +i0,168 x iy? = 0,78 +j0,168 x j0,306 = 0,7286 dutd Dang sy-cé trén nhénh 3-4 va 4-5: = j0,306 dutd -2,054 dutd P45 = 4 _ 7) = ~ j2,054 4j4,3072 = j2,253 dutd Ven =~ Hf? JXy5 =~ 2,258 x j0,252 = 0,568 duid Dong ngin mach chay trén nhénh 1-5: 1ip8 = Vin = Vow) _ 0,78 - 0,568 __ iy 965 aurea a iXs j0,168 Dong ngiin mach chay trén nhénh 5 ry Von ~Vay _ 0,568 =0,69 _ 9.581 dutd IX 70,210 2.5 TINH TOAN NGAN MACH DUNG MA TRAN TONG TRO THANH CAI (NUT) 6 cée vi du trén, dé tinh to4n ngén mach ta da tim cach thu gon mach vé mét téng tré tuong duong. Nhung ddi véi mot mang dién Ién 6 nhiéu nit thi céch thitc trén rat kh6 dang. Trong phan nay, ta sé trinh bay mét phuong phap khéc, théng dung hon, khi tinh todn ngin mach trong mang nhiéu nut. Bang viée st dung cdc phan tu ma tran téng tré thanh cdi (nut), dong sy cé cing nhu gid tri dién dp nut khi sy c6 sé duge tinh toan mét céch dé dang va tién loi hon. 56. CHUCNG 2 Hinh 2.15: So dé mang tiéu biéu Xét mot nuit tugng trung cia mot hé thong dién n nut duge vé trén hinh 2.15. Hé thong duge gid thiét la van hanh trong tinh trang ba pha di xting va 6 thé duge biéu dién bing mé hinh mét pha. Méi mét may duge thay thé bdi mot nguén 4p khong déi néi tiép véi mét Kkhéng tré c6 cde gid tri X} ho’e X} hoae X, tay theo ché d6 tinh todn. Dudng day truyén tai duge thay bing m6 hinh tuong duong hinh x hay Z don gin, va tat cd cdc téng tré duge bidu dién trong hé don vi tuong d0i theo mét cg ban chung. Mét sy cd ba pha déi xting xdy ra tai thanh cdi k qua tong tré tram Zy, Céc dién Ap nut (dién 4p pha) trude sy cd c6 thé nhan duge bang viéc tinh toan phan bé céng sudt trong mang va duge biéu dién bang mét. vecto cot v,(0) V,(0) [Viue(Ol=| i (2.23) V,0) Nhu da trinh bay ¢ cae vi dy trén, nguéi ta thudng bé qua dong xdc lap trude suf e6 do’ déng ng&n mach qué I6n so véi né. Tuy nhién, hgp ly hon 1a thay thé tai bdi mét téng trd khéng déi theo dién dp nut tai truée suf c6, nghia 1a: VC? SL Truéc khi x4y ra ng&n mach, dién 4p tai nut sy c6 k 1a V,(O) khi ngén mach xay ra, dién 4p mang thay déi tuong duong véi viée dat tai diém cham bién dp V,(0) va ndi t&t cdc nguén khéc . Mét céch téng quét, 06 thé md phéng anh huéng cua ng&n mach tai mt nut bing cach néi nuit d6 voi dat qua mét mach néi tiép gém mét nguén dp cing dé 1én va nguge dau véi dién Ap nuit trude sy 6 vA mot téng tré cham cén cdc nguén khéc néi tdt. Va d6 thay déi dién thé trong mang gay bdi sy c6 véi tong tré cham Zy tai nut & thi cing hét nhu ching dugc tao ra trong mach khi thém vao nguén 4p -V,(0) néi tiép téng tré cham va néi t&t tat cd cde nguén 4p khéc. Néi tat tat cd cdc nguén 4p va thay tat cd cdc phan ti trong mach béi téng tré tuong tng, ta nhan duge mach tuong duong Thevenin duge vé trén hinh 2.16. Cée do léch dign ap nit gay béi sy cé trong mach duge biéu dién Zn (2.24) TiN TOAN NGAN MACH Oi XUNG 57 bdi vecto cét: Avy [aViuel=| (2.25) ay, Theo ly thuyét Thevenin, dién Ap nut khi su c nhan duge bing cach xép chong dién ap nut trude sy cd va dé léch dién dp nut cho béi cOng thie sau: [Vue ND] = [Vj ue (01 + LAV ue] (2.26) . Mang dign Hinh 2.16: So dé mang thay thé khi ngdn mach tai k Ma trén tong dan va ma tran téng tré nit Bay gid ta sé xem xét dp dung cdc céng thtic cia ma tran tong d4n thanh cdi (ntit) cing nhu ma tran téng tré nut dé tinh gid tri dong xdc lap khi ng&n mach. Goi Ine 1 vecto dong dién nut true lic sy ed bom vao cae nuit cia mét mang dién duge tinh theo cdc gid tri dign thé nut do ching gay ra so véi dign thé cia mot nut tham chiéu (nut géc, nut chudn) nhu sau: nie )= Ynuel{Viiel (2.27) v6i (Y,u/] 1A ma tran téng dan nut khéng chia cdc phan tit ma tran tng vdi nuit tham chiéu (thutng duge chon 1a dat). Phan tit trén dudng chéo tng véi mdi nuit 1a téng cla cdc téng dan néi vao nut 46, nghia la: Yu= Yoy, Vaid (2.28) =) Cée phan ti ngoai dudng chéo bang vé d@ Ién nhung tréi dau véi téng dan néi gida hai nut: Y, "= Yun =e (2.29) véi yy 1a téng dan néi gitta hai nut i va j. Trong mach tuong duong Thevenin hinh 2.16, dong dién chay vao méi nut déu bang khéng, ngoai tri nut sy cd. Do chiéu dong dién ngdn mach huéng ra khéi nut sy cd, nén ta nhén duge mét dong dién am chay vé phia nut k (nut sy 6). Nhu vay, phuéng trinh téng quét (2.27) khi 4p dung cho mach Thevenin trong hinh 2.16 sé tré thanh: 58. cHVONG 2 Yin Yan? Yen |] Ve (2.30) o Yar} Yow? Yon SLAY, hay: Cnue(N)] = (Yue x (AV nel (2.31) Giai tim: [AV piel = Znael ¥ Unie (NII (2.32) G day, (nul = [pie], duge hiéu nhu la ma tran téng tré nit. Thay phuong trinh trén vao phugng trinh (2.26), ta duge: [Vaas(ND] = (VnaeO1 + Zyucl X ruil Phuong trinh ma tran viét lai: ya] [%o] 4, i hy, i 4,], 0 -i,(N) (2.33) VN) |=! V0 |+] Za s Zyy LVN] [VO] [rf Ze § Sand 0 Do chi cé mot phan tit khéc khong trong vecto dong dién, phuong trinh thi & trong khai trién cua céng thtic (2.33) tré thanh: V,(N) = Vi,(0) —Zyyi,(N) (2.34) Cing tit mach tuong duong Thevenin hinh 2.16, ta cé: V,(N) =Zyi,(N) (2.35) Déi voi sy ¢6 cham true tiép, Zy = 0 va dan dén Vyyy = Thay Vicy) ttt cOng thie (2.34) vao (2.35), ta duge: ; ¥,00 . i,(N) =O (2.36) ZintZy Nhu vay, dé tinh dong ngin mach tai nuit su cd k, ta chi cdn dang phan tu Zi, cda ma tran tong tré nut. Gia tri cla Zi, cing chinh la gid tri cua tong tré tuong duong Thevenin cia mang nhin ti nut sy cd &. Tuong ty nhu vay, viét phuong trinh thi i cda khai trién cong thie (2.33), ta c6: VN) = V,(0) - Zyi,(N) ‘ (2.37) ‘Thay I,(N) tit céng thuic 2.36, ta duge dién Ap nut i khi su cé: Viv) = V,(0)- 28,0) (2.38) nk + Zyy Tin TOAN GAN MacH 96) xing 59 Ti két qua dién 4p nut khi sy c@, ta c6 thé tinh duge dong sy cé trén tat ca cdc duéng day. Doi véi duéng day néi mit i va j béi téng tré z;, dong ngin mach chay trén dé la (chiéu duong.huéng tir i téi j): VN) - Vj(N) I(N)= (2.39) ii 2.5.1 Phuong phap xy dung ma tran téng tré mit ti ma tran téng din nut Dé tinh dong ngdn mach nhu trén da biét ta can biét ma tran tong tré nut; ma ma tran téng trd nut 1a ma tran nghich dao cia ma tran tong dan nut. Co duge ma tran téng tré nut thi cé thé tinh duge dong ng&n mach khi xay ra ngan mach tai cde nut khée nhau va phan bé cia ching trén céc dudng day cing nhu dién dp nut khi ngdn mach. Viée x4y dung ma tran tong dAn nut duge thuc hién kha don gidn. Céc vi dy sau day mjnh hoa cho cach thife xay dung ma tran téng dan nut va ti d6 tinh ra ma tran téng tré nuit bang cach nghich dao ma tran téng dan nut. Vi dy 2.8. Tinh ma tran téng tré nuit cho mach hinh 2.17 trong vi dy 2.6 bing céch nghich déo ma tran tong dan nut va tinh dong ngdn mach, dién ap nut va dong dién duéng day khi cé ngdn mach ba pha, dong ra tai nut @ qua téng tré trung gian Zy = j0,16 dutd . Giai. So dé khang tré trong vi du 2.6 duge vé trén hinh 2.17, Cée bude xay dung ma tran téng dan nut duge thye hién nhu sau: Chon nut tham chiéu 1a dat. Truéc khi xay dung ma tran Yay, ta cdn tinh tong dan ctia cde nhaénh néi gitfa cdc mut trong so dé khang tré tugng duong Thevenin duge vé trong hinh 2.17. Tat cd déu duge biéu dién trong hé don vi tuong déi. Hinh 2.17 Hinh minh hoa vi du 2.8 1 Nz j0,8 1 1 na 70, 1 J23 j0,4 ia Ne ary Mae aaa 30, i 1 1 - ve = =-je,5dvtd Y2-dat 2o-aa@ 04 Céc téng dan cdn lai déu bang khong. Bay gié ta thyc hién viéc tinh todn cdc phan tit cia ma tran téng dan nut 60 ‘ CHYONG 2 Yu Yo Ns =|Yor Yoo Yos Yo Yo Yss Phan tit trén duéng chéo ting véi mdi nut theo (2.28): Yur = rast + Yr2 + Yis = “JS — j1,25 — j2,5 = -j8,75 dutd {6,25 dotd téng cdc tong dan néi vao nut dé Yaz = Yoase + Yar Yas = —J2,5 — j1,25 - j2,5 Yaa = yao + Yor = -j2,5 + j2,5 = —j6 dutd Phan tit ngoai dudng chéo bang vé d6 lén nhung tréi dau véi téng dan néi gidta hai nut tuong tig theo (2.29): Yaz = You = 91 Yio = Yor = -y1s = 2,5 dot Yas = Yoo = -Y2s = j2,5 dotd [-38,75 f1,25 j2.5 (Yauel=| 71,25° -j6,25 2,5 | j25 j25° -j5 = j1,25 dotd ‘Thue hién phép nghich dao bang MATLAB: [70,16 j0,08 j0,12) [¥purlt =| j0,08 0,24 70,16 [j0.12 j0,16 j0,34 = IZ, at | So dé lién két téng dan cia hé théng hinh 2.17 cho é hinh 2.18. Hinh 2.18: Gidn dé lién két tong dan ctia he thong vi du 2.8 Tin TOAN NGAN MACH BG) XUNG 61 ‘Tu phuong trinh (2.36). véi sy ¢6 tai nut ® qua téng trd cham Zy = j0,16dvtd. Dong ngdn mach ba pha la: 1,0 0,34 + 70,16 iy) -J2,0(dutd) Tu phuong trinh (2.37), dién thé tai cae nut lie sy cd 1a: VIN) = V0) - Zy3/3(N) = 1,0—- j0,12(-j2, 0) = 0,76 (dotd) V,(N) = Vq(0) - Zygf3(N) =1,0- j0,16(-j2,0) = 0,68 (dvtd) Vs(N) = Vg(0) - Zgghs(N) = 1,0- j0,34(-j2,0) = 0,32 (dutd) ‘Ti (2.39), dong ngan mach trén cae duéng day: V,(N)-V,(N) _ 0,76 - 0,68 _ i,.(N) = — ity = Sap IO dota jg) = MIVA) _ 0,760.82 in a done As J0,4 ing(N) VaQN) = VAN) _ 0.68- 0.82 _ ing guid dag j0,4 Nhan xét két qua tim due gidng véi két qua vi dy 2.6. Gid tri cia tong tro nut trén dudng chéo ma tran téng trd chinh 1a téng tré tuong duong Thevenin nhin ti nut dé vé ngudn Vi dy 2.9. Tinh ma tran tong dan nut cia mang hinh 2.12 ctia vi dy 2.7. Suy ra ma tran téng tré nut. Chon nt tham chiéu 1a dat. Thyc hién tuong ty vi du 2.8, ta c6: oO @ @ 10,168 j0,126 085- 090- jo.1333 jo,i26 00 jo.2s2 ate Hinh 2.19: So dé khéng tré cho mang hinh 2.12 trong vi dy 2.9 ott ‘Téng dan néi gitta cde nut: u u j9,0009 dutd reat = Zag JO1111 . 1 1 — Sata = Foz * Fo.ages IT 5018 done oro , ie 3 * Fore 7 759524 doe 62 11 , Jo —= =-j7,9366 dvtd 8 F 70,126 =—1_ - 49,9762 dutd 70,336 1 1 y. — =——— =~j4,7619 dvid 5-355 70,210 es uses j3,9683 dotd eT 70,252” ce Cac téng dan cdn lai déu bang khong. Tinh cdc phan tu cua ma tran téng dan nut: Yus Jot jist rane = -j13,8889 dutd = Jat Sa = Jar+ Saat Jos + Haan Jaa + Jas = -§6,9444 dotd Ji + 553 + Fos = —j16,6667 dutd Yor =—Jiz = j5,9524 dutd Ya =-Jis=0 Yas-ju=0 Yi = Jus = j7,9366 dutd Vso =~ 520 = §7,9366 dutd Yao=-JSa=0 Yo =-52s=0 ¥ 40 =~ a4 = 52,9762 dutd 34,7619 dtd Yous =-Js Yous = Yse=~Jas = 58,9683 dotd 22,8898 5,9524 0 0 5,9524 -13,8889 7,9365 0 (Yautd =J 0 7,9365 -23,1765 2,9762 0 0 2,9762 -6,9444 7,9365 0 4,7619 — 3,9683 —j22,8898 dutd j23,1765 dotd HUGG 2 7,9365 0 4,7619 3,9683 ~16,6667 | TivH TOAN NGAN MacH 86) xUNG 63 Thue hién phép nghich dao: 1 2 3 4 5 1 [0,0793 0,0558 0,0382 0,0511 0,0608] 2 |0,0558 0,1338 0,0664 0,0630 0,0605 | = [Zyut!=3,j| 0,0382 0,0664 0,0875 0,0720 0,0603 4 |0,0511 0,0630 0,0720 0,2321 0,1002 5 |0,0608 0,0605 0,0603 0,1002 0,1300 Gia thiét muén tinh dong ngin mach tir nit @ va © dén nut ngén mach la (4), ching ta cdn biét V; va V; khi ngdn mach. Mach tuong duong hinh 2.20 dé tim dng va dp ngéin mach trong trudng hgp nay. 2-2 j,0155 Zua 2s Vy = 120% j0.1601 iu t= 072 Hinh 2.20: Diing mach tuong duong Thevenin dé tink dién dp tai nuit @ va nut © khi ngdn mach tai nut ©. Dong ngan mach cé thé tinh ti hinh 2.20a. Vy _. 10 Zyq j0,2321 Ti hinh a, tinr duge dign thé tai nuit ® khi chon:” = Vy ~Ly%sq =1,0-(-j4,308)(j0,0720) = 0,6898 dued Tw hinh b, tim duge dién thé tai nat © khi chon: V5'= Vy -fyZ5q = 1,0 -(—j4,308)(J0, 1002) = 0,5683 dutd Dong dutng day chay vao diém ngin mach 4 qua tong tré dudng day Z34 va Z45 ¥, 9.6898 =~J4,308 dy = ~j2,053 dutd Bas =-j2,255 dutd Dong dién suf c6 téng cong tai nit @: Ly = -j4,308 dud Vi du 2.10. Cho m6t hé théng dién nam nat duge biéu dién trong hinh 2.21 céc théng s0 dudng day (dang hinh x, bé qua dign tré) va may bién Ap trong hé don vi tuong déi duge cho 6 bang 2.1. May phat va déng co déu 6 khang tré 1A j1,25 dvtd. X4e dinh ma tran tdéng dan nut va ma tran téng tré nut trong hé don vi 64 cHUONG 2 tuong déi. ® ® ® © ; ogo” o.al-70 @ Hinh 2.21: Hink cia vi dy 2.10 Bang 2.1 Tu nit én niit Xana) B (dvi 1 2 0.0533 ° 2 3 0.25 I oe a 4 0.25 022 2 4 0.15 ont 4 5 0.08 ° Chon nut tham chiéu la dat. Ta cdn tinh téng dan cia cdc nhdnh néi gitta céc nut trong so dé téng trd tudng duong Thevenin duge vé trong hinh 2.22. Tat ca déu duge biéu dién trong hé don vi tuong di. er ee in2sg g 1.25 pony ® Te jo J0,0533 Ysa = Y23 = ~J4,00 Bay gid ta thyc hién viéc tinh todn cdc phan ti cia ma tran téng dan nut: Tine Todt ndtv nacH 861 xine 65 Yu = baz + 5g =-J19,56 (18,76 Yo =~ he Yas = Sou = 14,00 Yog =0 Yas = Yea = ~Sas = [12,50 Yes = Sas + 3m =—J13,30 Bos Bog j29,27 Yoo = daa + Sag + dog + JE + jE 22 = Siz + Jas to tI tI ae B, 30 = Sas + Sou + IE + , ow ow Ba , Yaa = Soa + Jas + Soa + IGE I — 23,01 Vay, ta cé duoc ma tran téng dan nut cua mach nhu sau: -j19,56 j18,76 0 0 0 18,76 -j29,27 4,00 667 0 0 J4,00 -j7,78 j4,0 0 0 56,67, j4,0 -j23,01 12,5 0 0 0 = f125 -j13,3 ‘Thue hién phép nghich ddo ma tran: ‘j1,02141 1,017 j1,0132 j0,9591 j0,9014 j1,0117 1,0548 j1,0564 0,999 j0,9398 (Zyie]=(¥ piel =| j1,01321 f1,0564 j1,2158 1,0573 70,9937 j0,9591 09999 1,0573 j1,0566 0,930 j0,9014 0,98398 j0,9937 j0,9930 j1,0085 Do 3 ma tran téng dan nut cia 3 vi dy trén déu duge xay dung theo sy tuong tig chi s6 nut-chi sé phan ti nén 3 ma tran téng tré nut cing cé tinh chat nhu vay, nghia la phan ti Zy, trong ma tran téng tré nuit cing chinh 1a téng tré tuong duong Thevenin nhin tif nut & vé hé théng. [y, 2.5.2 Gidm sé phan ti eda ma tran téng din mut (phuong phdp Kron) Trong phan truéc, khi gidi thigu ma tran téng dan ntit You, ta thay ring né thé hién méi quan hé gitfa dong dién bom vao céc nut cla mét mang dién va dién 66. onus 2 BB 4p nut trong mang gay bdi cdc dong dign dé. Mang c6 n nuit thi ma tran téng dn nut 38 14 ma tran n xn. Tuy nhién, chi tai nhing nut 6 ndi véi nguén, hod tdi, hode cé ngdn mach thi dong dién bom vao (46 vao) nut 46 mdi cd gid tri (khdc 0), con dong dién dé vao cdc nuit khée déu bang 0. Trong trudng hgp khong cdn thiét, nhing nut khéng cé dong bom vao cé thé duge triét tiéu trong ma tran téng din nut, Ta c6 thé hiéu qué trinh nay giéng nhu qu trinh thu gon so dé tuong duong cua mang nhung duge thuc hién trén ma tran téng ddn nut. Két qué 1a ma tran téng dan nut sé bi gidm kich thuée so véi kich thude ban dau (n xn). Gid su ta c6 hé phuong trinh biéu dién quan hé gitfa cdc dong dién dé vao cdc nut cla mang dign vi dién 4p nut trong mang nhu sau: i . We fa] [% Ya’ yi : Pile }0}=|Y Yeo Yin (2.40) I Yu ae Yan | v, * Theo phuong trinh thit k cua hé trén, ta biéu dién V, theo cdc gid tri dién dp , Vy +...+Va¥y ntit con lai: Vi, = ce ag ap Yin Thay V, trong cong thuc trén vao tat cd cde phuong trinh cua hé, tri phuong trinh thu k, ta sé 6 n-1 phuong trinh biéu dién quan hé gita n-1 gid tri dong dién va n-1 gid tri dign 4p nut tai ede nut 1,2, ... kel, kel, ».. n. Viét lai he n-1 phugng trinh nay d dang ma tran, ta sé nhan duoc ma tran téng dan nut da thu gon (giam di mot hang, m6t edt). Dé dang tinh duoc cac phan tu cua ma tran tong dan mdi theo cac phan tu ma tran ci nhu sau: pmo yy Ya¥n 4 Vine = ¥,, 7 4M vgii,jslQunjijek (2.42) hk 2.5.3 Cac phuong phap xAy dung trwc tiép ma tran téng trd mit I. Xay dung ma tr@n téng tré nut tryc tiép Ma tran Z,y trén tim duge dya vao ma tran Yau bang cach nghich déo ma trdn Yau Vie nghich ddo ma tran cé thé thuc hién bang tay theo céng thtc nghich ddo ma trén hodc trén chuong trinh méy tinh 6 ‘sdn. Tuy nhién, d6i voi mét hé théng dién lén c6 nhiéu mit, ma tran téng dan cia né sé cé nhiéu phan tu bang khdng, va ddi khi viée nghich ddo ma tran khéng thé thuc hién dug. Cé mét céch khdc dé tim ma tran Z,y la x4y dung né tit ma tran téng tré nut don gidn cla m@t nhanh bang cach timg bude mét thém vao mdi phan tit mang cho én khi c6 duge Znix cia mang day di. Trong qué trinh ting bude xay dung ma tran tdng trd, ching ta thyc hién tif mét ma tran téng tré ci téi ma tran téng tré méi theo cdc luat sau: Tin ToAN Nea MACH O61 xUING 67. Buée 1; Chon nut tham chiéu (nut chudn, nut géc) goi 1a nut 0 va bat dau tir mot nhaénh ni gida n véi mt nut cia nhénh dé. [> Quy luét 1; Ma tran tong tré nut Z,,, cia mét nhanh 2 Ja ma tran 1 x 1 06 phan tlt 231 = 2nnant Mot phn ° je 2: ; Panne mangdién| Bude 2. Lan lugt thém vao cde nhénh mdi noi gida Tay ip mé6t nut mdi néi véi nut gée dung quy ludt 2. Tiép tuc hién nhu thé cho dén khi da dii sé nhanh néi voi -—* Gia sit ta da lap duge ma tran Ziykich thuée r xr Hink 2.23: Phdn mang cilia mang c6 r nut (H.2.23) (khong ké nuit chudn) nhu sau: dién r nut {4} Zp § Lp Zia (2.48) a ee Quy ludt 2: Néu thém mét nhanh cé téng tré z,o néi ti mot nt méi gq dén nut chudn 0 thi ta nhan duge ma trén méi kich thude (r + 1) x(r + 1) nhu sau (H.2.24): Z, 0 Zy, 0 | (2.44) fod] 2, 0} Hinii 2.24: Phan mang dién thém 0 £99 i mét nuit n6i v6i mit chudn Buée 3: Lan lugt thém vao céc nhénh ji néi gita nut mdi véi nut ci (khong phai ° nut géc) ding quy luat 3 cho dén khi khéng [—* con nut méi nao va tién hanh buée 4. — Quy luét 3: Trugng hgp thém mét }__,P Zea 9 nhénh c6 téng tré z)q néi tit mot nut mdi q ie dén mét nut p (# 0) c6 sin trong mang r nit (H.2.25) (nuit p duge goi 1a nut cd) thi co ta nhan duge ma tran méi nhu sau: Hinh 2.25: Phén mang dién them mt nuit mdi 68 CHUONG 2 ay Ly Z, Zz [2nt =|"? ue (2.45) Bo + By yp +hpq Buée 4: Cuéi cing, hoan tat mang bang viéc bé sung nhitng nhanh gitfa hai nut ci ding quy luat 4. Quy lugt 4: Néu khéng thém mét nut méi nao ma chi thém mét nhanh mdi co Hinh 2.26: Phdn mang dién dua thém mot tong tra giita hai nut [Ze gM =LZE yg — Qyq-2,)¥ Zr Zi bog Ziq ~ 2p Baq ~ Bop) (Zyq ~ So)¥ o Byg ~ Bay Lay Srp) téng tré z,. néi gitta hai nut ci p va q thi ma tran nhan duge khéng thay déi kich thuée nhung cae gid tri cia timg sé hang ma tran duge tinh lai nhu sau (H.2.27): (Ziel =(Zp al” ~ Plaalxtazi (2.46) 7 - Néu hai ntit p va g déu khéng phai la nut chudn (H.2.26): . [AZ] va [Zu] duge xac dinh nhu sau: (2.47) +B yg Bling (2.48) Lag —Ziy\Zpq Zp] * (2.49) rp 2p Vig Zip) (Syp ~ Zp nq ~ Zap) (Zp - Zp Tins ToAN NAN Mace 064 xUNG 69 - Néuq (hoac p) 1a nut chudn 0 (H.2.27): }—+1 [+2 Hinh 2.: [AZ] va Zyduge tinh don gidn hon nhu sau: Lp Lary =(-Dx| (2.50) (2.51) Lue a6: Z | Bip Diphoyp Lrphop ? Liphrp ee gy Zrphrp Lap Zaphsp (Bhat =| 2p | Bay? Bye Z| Sapdap Zaplap Zip! Bayan | (252) Vi du 2.11. Xay dung ma tran téng tré nuit cho so dé trong hinh 2.28 ciia vi dy 2.6. A A ° Hinh 2.28: So dé vi du 2.11 70 . CHONG 2 Giai 1- Chon nut chudn 1a dat (nut 0). Ching ta bat dau tiy nhanh 1 ndi v6i nat chuan. Nhanh dau tién 1, z = j0,2 ndi gitta nut q = 1 va nut 0, ta nhan duge ma tran 1x1 theo quy luat 1 nhu sau: (2Qaul' = [210] = [70.2] ‘mit 2- Thém nhénh 2-0; Zoo = j0,4 ndi gitta nut mdi q = 2 va nut 0 theo quy luat 2, ta nhan duge ma tran: 22),P (*? 0 42 0 | aa 0 zp] “Lo 04 3- Tiép theo, thém vao nhdénh 3-1, Z3_, = j0,4 néi giita nut méi q = 3 va nut p = 1, ta nhan duge ma tran 3x3. Ma tran duge tinh theo quy luat 3 nhu sau: [402 0 50,2 [0,2 0 0.2) =| 0 70,4 Oo |=7 0 04 0} | 0.2 0 fO2+z} [02 0 06 4- Thém vao nhanh 1-2, Z;- = j0,8 néi gid mut p = 1 va q = 2. Ma tran méi Cane Khéng thay déi sé phén ti va nh4n duge bdi cde cong thife sau theo quy luat 4, ching ta tinh: Te (2.47): [AZy_2) =| Zo - Zoo |= J -0,4 |; ZZ [| (2a -Za2) 102 | Tu (2.48): 2y = 21) + Zon + 242 - 22 yp = 51,45 a -j0,2 [aZ91-[AZ9]7 =——] j0,4 |[-j0,2 0,4 -j0,2]= J14 70,2 0,02857 -0,05714 0,02857 = j|-0,05714 0.11428 -0,05714 0,02857 -0,05714 0,02857 0,17143 005714 0,17143 (2{2),} = 12), 2 faz gllazy gl” = j] 0,05714 0,28571 0,05714 0.17143 0,05714 0,57143 5- Cuéi cing, thém nhénh 2-3; Z,.5 = j0,4 néi gid nut p = 2 vag = 3. Tinh tuong ty nhu bude 4, ta duge ma tran téng tré nut cua mang: Zy3- hyp 0.11429 oq | = j| -0,22857 0,51429 | 20 ~ Zon | TiNH TOAW NGAN MACH BOL xUING 7 Dy = Dag + Bog, + B49 ~ 259 = f1 AA [ 0,01143 -0,02286 0,05143 | yt glldZ».g!” = j|-0,02286 0.04571 -0,10286 0,05143 -0,10286 0,238143| [0.16 0,08 0,12 [Zit =128) 15 =(29) 34 ~qlte gllaZ, 3)” = j) 0,08 0,24 0,16 [0,12 0,16 0,34 Két qua hoan toan phi hgp véi ma tran téng tré nut da tinh trong vi du 2.6. Vi du 2.12. Xdc dinh ma tran téng tré nut cho so dé khang tré hinh 2.19 trong vi dy 2.9. ® @ ®@ jo.252 j0.396 Hinh 2.29: Vé lai so dé khang tré vi du 2.10 Giai. Tat ca céc gid tri tinh toan trong vi du déu duge biéu dién 6 dutd. 1- Chon nit tham chiéu la dat. Ma tran Z,,cda nhénh 1-0 nhu sau: (z(t), jt = j[0,1111 2- Thém nhénh 3-0 néi gitta nuit méi ® va nut tham chiéu 0, ta duge ma tran mdi nhu sau (2), = foun 0] Znse 00,1333, 3- N6i nut méi @ vdi nut ©, ma tran méi duge tinh nhu sau: [oti12 00,1111 j) 0 01333 0 0,1111 0 0,2791 Qe 4- Noi nut mdi @ véi nut @, lu ¥ rang nut ® tuong ting véi chi sé 2 cia ma tran téng tré nut, ta duge ma tran méi nhu sau: 01111 0 O1111 0 | 2it),yx] 9 018880041838) aut’ “/0,1111 00,2791 0 0 0,1333 «0 o.te09| 72 CHUONG 2 5- Néi nut mdi © véi nut , ma tran mdi 1a: 1111 0 O11 0 0 0 0.1383 «00,1833. 0,1333 (2), P=|0,1111 0 0,2791 0 0 rit 0 01333 «00,4693 0,4693: 0 —0,1883 «00,4693 0,7213) 6- Bay gid, 5 nut cia so dé khang tré da dvge dua vao ma tran, theo th ty O, @, ®, ®, ©. Ta thuc hién viée thém nhdnh mdi 2-3: -0,1111 - 0.1333 (AZ, 9] = j| -0,2791 0,1333 0.1333 Zu = 223 + 253 + Zo2-2.Z 29 = j0,5384 tag =[aQp —leaaataal Zy 0,0882 0,0275 0,0535 0,0275 0,0275 0,0275 0,1003 0,0691 0,1003 0,1003 (z5),1 = j|0,0535 0,0691 0,1344 0,0691 0,0691 0,0275 0,1003 0,0691 0,4363 0,4363 0,0275 0,1003 0,0691 0,4363 0,6883 7- Thém nhénh mdi 1-5 0,0607 -0,0728 -0,0156|; Zn= Zis+ Zi + Zs5 -2.Z 15 = j0,8475 -0,4088 ~0,6608 (az)-5)laZy_51 (ats (aul? = (ZS) 18 - 0,0838 0,0327. 0,0546 0,0568 0,0748 0,0327 0,0940 0,0678 0,0678 0,0435 (Z&),F = j]0,0546 0,0678 0.1341 0,0616 0,0569 0,0568 0,0678 0,0616 0.2391 0,175 0.0748 0,0435 0,0569 0.1175 0,1731 TINH TOAN NGAN MACH B61 XUING 73, 8- Buéc cudi cing, ta thém nhanh 3-5: ~0,0421 0,0505 [AZ_5]= J} 0,0108 |; Zu = Za } -0,0524 X | -0,1295, 0.0793 0,0382 0,0558. 0,0511 0.0608] 0,0382 0,0875 0,0664, 0,0720 0,0603 } (z°°),} =|0,0558 0,0664 0,1338 0,0630 0,0605 | 0,0511 0,0720 0,0630 0,2321 ouen Lo + Bos -2.2 25 = 50,39 0,0608 0,0603 0,0605 0,1002 0,1300 Ma ti tong tré nut trén duge xay dung khi lén lugt thém vao cac nut ©, @, @, ©, va ©. Néu déi hang 2 va hang 3, cdt 2 va c6t 3 cho nhau, ta sé nhan duge ma tran téng tré nut c6 suf tuong tng chi sé ntit-chi sé phan ti, va ma tran mdi nay hoan toan gidng nhu ma tran da tinh bang phuong phap nghich dao ma tran téng dan 6 vi du 2.12 Vi dy 2.13. Cho mang dién 3 ntt nhu hinh 2.30, ting bude xay dung ma tran téng tré - Mang dién nguyén trang. - Nhénh 3 tach khéi mang dién. Giai. Mang dién nguyén trang: Buée ‘1; Chon nut chudn nhu hinh 2.30. Buéc 2: Bat dau tinh Zn voi tat cd cde = phan tit néi truc tiép téi nut chudn O. Hinh 2.30: So dé vi du 2.13 1 0 - tint! = if) 3s] Buéc 3: Tiép theo, nit ® néi vdi nut O qua Z;: 1 0 1 0125 «0 (23, P = 7 1 0 1,1] Buéc 4: Thém 74 néi gitta nut ® va nut ©. Tinh: 0 1 -1 (az] = j| 1,25] J] 0 |= J]1,25 0 aij [-11 Zy. = GO,2 + j1,25 +j1,1) = j2,55 4 crows 2 -1,0 1.25 11] [0,6078 0,4902 0.5686 [2 )=[ZP + 70,3922] 1,25 1,563 1,375] = j|0,4902 0,6372 0,5392 -1,1 1,375 -1,21 0,5686 0,592 0.6255 Thém Z; gitta nut © va @: f0,6078] f0,4902 0.1176 [AZ] = j| 0.4902 |- j| 0,6377 | = j| -0,1471 10,5686] | 0,5392 0,0294 | Z 1; =[ 50,1 + j0,678 +j0,6372-2.(j0,4902)] = j0,4348 Tinh duge: [-0,0138 0,0173 -0,0035 (22) 4 =[ZG) + j2,742) 00173 -0,0216 0,043 licen 0,0043 -0,0009 | 0,5699 0,5376 0.5591 0,5376 0,578 0.5511 0,5591 0,5511 0.6231 Zeal J - Tach Zs khéi mang dién cing tuong duong nhu thém vao gia nut © va @ tong tré Zs = -j0,1 [ 0,0823 ] ‘Tinh tuong tu: [az] = j| -0,0404 | 0,008 zy j0,1 + j0,5699 +j0,578 — 2.(j0,5376)] = [ o,co1048 -0,001305 0,000258 {aZ].[aZ]" = j| -0,001305 0,001632 + -0,000323 | 0,000258 -0,000323 0,000064 | 0,6081 0,4894 0,5686] [Z' wwe] = j} 0.4898 0,6378 0,5393 | 0,5686 0,5393 0,6254 | 2. Xe dinh m6t e6t cia ma tran téng tré nuit tit ma tran téng dan theo phiong Phap cae ma trén tam gide Trong hé théng dién lén véi nhiéu nut, cdu tric mang phic tap, thi phuong phdp ding ma tran tong tré nut té ra rat hitu hiéu khi viée bién déi so dé mang vé mét téng tré tuong duong néi tiép mot nguén dp gdp khé khan. Nhu da noi 6 phan dau, néu tinh duge ma tran téng tré nut thi cé thé tinh duge dong su cé tai moi nut trong mang, phan bé cia dong sy cd cing nhu dién dp nut khi su c6. Déi khi, chi c6 yéu cdu tinh dong ngén mach tai mét nut trong mang va khi ay ta chi can biét duy nhat mét phan tit trong ma tran téng tré nut, Trong truéng hop nhu thé, dé don gidn, ngudi ta chi cdn tinh gid tri cdc phan tt trong ct c6 chtfa phan Tin TOAN NGAN MACH BOI XING 75 tit duéng chéo tugng ung véi nut sy-cd cia ma tran téng tré nut. Dé phue vu cho mue dich nay, nguéi ta khéng cdn nghich ddo ma tran [Y,uw] eiing nhu khéng can xay dung (Z,u;] theo cdc tha tuc vila trinh bay trén ma chi cén bién déi ma tran [Yniel thanh tich cia hai ma tran tam gide. Hai ma tran nay, duge goi la ma tran tam gide trén (U] va ma tran tam gide duéi [L], nhu sau: (Ynuel = If U1 1 0 ty ty Uy L 0 ae w=| 1 twi-| “BO (2.53) Uni Ine o 0 Unn | Boi vi (Znuel = [Ynur “I, nén ta 06 thé viét: (L)x(U]x{Zage! =[1); (111 1a ma tran don vi) Khai trién cong thu trén cho cét thi k ciia ma tran[Z,ul, ta duge: Zn] (°] : | 0 (ZL) x (U1 x | Z| = ly (2.54) i 0 Zu Lol v6i 1 1a s6 16 hang thit k. Bang cach dat: (UZ = Taw (2.55) voi [Z)y la 06t thit k cia ma tr4n (Zyush Dang phuong trinh (2.54) dé gidi ra Ty.1, sau d6 giai [Z], tit (2.55). ‘Tinh (L] va (U] tit ma tran Y, ding thuat todn tim ma tran tam gide trén va tam gide duéi. Thuat todn chi 4p dung cho ma tran ¢6 cde phan tit-trén dudng chéo chinh khac khéng. Dé thay rang ma trap téng din nut théa man diéu kién trén. Cae bude tinh nhu sau: Buée 1: Chia cdc phan tif cia cot dau tién (c6t mot) cho yn, try chinh Y¥y: y 2a, 2,34... (2.56) Yu Tinh lai tat cd cdc phan tit khong nam trén edt 1 va hang 1 theo céng thtic sau: , Ya, ¥f) =¥, EL, i, j= 2,84. (2.57) 16 HUONG 2 Tuong ting c6 ma tran é bude 1 sau: Ya Yio oo Ya Yap YQ WD Ya Yaa ow YQ Buée 2: Chia cdc phan tir nim duéi Yo. trong c6t 2 cia ma tran méi cho Yoo: (a) ¥) =%2., i=3,4.. (2.58) Yoo Tinh lai cdc phan tu khong nam trén cét 1, edt 2 va hang 1, hang 2 theo cong thtic (2.57), nhung thay chi sé 1 bdi chi sé 2: , ay VE 70) -yo Ye Me (2.59) Ma tran 6 bude 2: Yi Vis 70 yo yO par Yor Yan! Yo, Yor Ya oY | a) yar 12) Yat Yaa Yon Buéc k: Chia cde phan tit nam duéi Yi trong edt k cia ma tran méi cho Yat ay ye) i =e, GH ht, h42.u. 0 Yon - Tinh lai tat cd cae phan ti khong ndm trén cot 1, ct 2...cot k va hang 7, hang 2... hang & theo céng thiic (2.57), nhung thay chi s6 1 béi chi s6 R-I, thay chi 86 2 béi chi sé k: yucnyta rity ¥{) =yfh) n (2.60) ob jshel; h+2 0; th Ma tran cé n xn phan ti thi viée tinh todn sé dimg lai sau buéc thit n - 1. Khi d6, ta nhan duge ma tran mdi nhu sau: Tin TOAN NGAN MACH BG) XUN Yi A yy) Ys) nt fy ]= 0) Yon Yu Yo wy) yy? y (2) Yee xy Yis mt Yq) aay YS y(9) Yon-ays yy Yun) p(t) Yona) v2) ¥5(u-1) yl-2) (mayna) yr) n(n) 17 Yn # % (2.61) ve(n-2) (nije ve) | J Cae phan tu nim 6 phan tam gide trén va dudng chéo chinh cia ma tran U sé bing véi cac phan tit tuong tg cing vi tri cia ma tran ¥I")"). Con cae phan tit nim é tam gide duéi cia ma trén L sé bang céc phan tif tuong ting cing vi tri cia ma tran YW") Ya Yo Nis 0 xg) x) o 0 [ 1 | mp (Ll= y(t) 1¥on-y ye?) Ys 0 1 i 2 (nae eee) Yow Yin Al) y(t) Yoinay ¥en (2) (2) Yona) Yan ) p(n-2) yaa) Yat) 0 Yn) 0 0 oO 0 0 0 1 0 (3) Yin-ays u (n-t) Yi(n-t) (2.62) (2.63) Vi dy 2.14. Tinh céc ma tran {L] va [U] cda ma tran téng dan [Y] trong vi dy 2.9. Giai. Ta viét lai ma tran téng din Y nhu sau: 22,8898 5,9524 fYl=j] 0 0 7,9365 5,9524 0 0 13,8889 7,9365 “ 0 7,9365 -23,1765 2,9762 0 2,9762 -6,9444 0 4,7619 — 3,9683 7,9365 0 4,7619 3,9683 -16,6667 78 cHuONG 2 Theo ly thuyét, dé tinh cdc ma tran L va U, can bién déi ma tran Y qua 4 bude. Néu goi ma tran c6 duge sau buée bién déi tht k-1 (4>k>1) 1a Y*"” thi ede Y™ duge tinh nhu sau: 1 ah, ished; he2.. kDa yg aye 2 wt eee in Tinh todn theo hai cong thic trén, ta lan lugt nhan duge két qua: [22,8898 5.9524 0 0 71,9365 | -0,2600 12,3410 7.9365 0 2,0639 fyj= 5) 0 7,9365 2.9762 2,9762 4,7619 0 0 69444 -6,9444 3,9683 -0,3476 2.0639 3.9683 3,9683 -13,9149 -22,8898 5,9524 0 0 17,9365 -0,2600 -12.3410 7,9365 0 2,0639 ty@}=7) 0 -0,6431 -18,0725 2,9762 6,0892 0 0 2,9762 -6,9444 3,9683 L -0,3476 -0,1672 6,0892 3,9683 -13,5697 [22,8898 5.9524 0 07,9365 -0,2600 -12,3410 17,9365 0 2,0639 Y=] 0 -0,6431 -18,0725 2.9762 6,0892 0 0 -0,1647 6.4543 4,9710 -0,3476 -0,1672 -0,8369 4,9710 -11,5181 22,8898 5,9524 0 0 7,9365 | -0,2600 -12,3410 7,9365 0 2,0639 ly)=j] 0 — -0,6431 -18,0725 2.9762 6,0892 | 0 0 0.1647 -f,4543 4,9710 -0,3476 -0,1672 03369 -0,7702 “res0s| Suy ra ma tran L va ma tran U: “i 0 0 o 0 -0,2600 -j 0 0 °| Ml=j) 0 06431 7 0 0 0 0 01647 -j 0 -0,3476 -0,1672 -0,3369 -0,7702 -j rin ToAN nGhN Mac 986i xu 79 22,8898 5,9524 0 0. 7,9365 Oo = --12,3410 7, 0 — -2,0639 [Ul=j, 0 0 -18,0725 2.9762 6,0892 0 0 0 ~6,4543 44,9710 0 0 0 0 -7,6895 | Bay gid ta sé ding hai ma tran L va U dé tinh mét cot cia ma tran téng tro nt, cot 4 chang han: Do ma tran téng tré nut 1a ma tran nghich dao cua ma tran téng dan nut nén: 4s) fo 24] | 0 (L.(UL.| Z,, [=| 0 Lesa Z 0 a4} 105 “x Coi ma tran X la 4n, do ma tran L cé dang tam gidc, ta cé thé dé dang gidi ra X ti hé trén: 214 [ 0 doy a) [Ul] Z, |=[XI=| 0 Za | 1 | | Zea | 0.770% Tuong ty nhu vay, ta cing c6 thé dé ding gidi ra cdc phan ti c6t 4 cla ma tran Znse: [7 0,0511 | Zon 0,0630 | Zyq |= J] 0,0720 ag {on ‘ ; 0,1002 (454 Két qua cé duge pha hgp vi ma tran Za da gidi trong vi dy 2.9. Vi du 2.15. Cho mach trong hinh 2.31. Gié tri khang tré méy phat duoc cho la gid tri khang tré sidu qué d9. ‘Tim dong ngn mach siéu qué dé tai nut @ va phan bé cua n6. Trong vi dy nay, ta sé ding phuong phdp ma tran Hinh 2.31 tam gidéc trén va ma trai, tam gide dudi dé tim cdc Hinh cua vi du 2.15 80. phan tu trén cOt 3 cla ma tran téng trd nut. Chu y rang dé phi hop giita chi sé nut va chi sé phan tif ma tran téng tré nut, thi ma tran tong dan Yuu phai cé su pha hgp tuong ting. Ta tinh duge ma tran Yqu va biéu dién n6 dudi dang tich hai ma tran L va U nhu sau: 0 olf-jo0 yl i 0,1 1 0] 0 -j7,9 73,5 5 -0,44304 1/| 0 0 -j3,94934 Do cén tim edt 3 cia ma tran Zqu, theo cong thie (2.51) ta dude phuong trinh sau: 1 0 0 [-70 jl i) 29] 0,1 1 Of 0 -J7,9 f85 | Zag |= [-0.5 -0,44304 1], 0 0 ~j3,94934]| 7, Dat a] fv a | 2 [Xl=)x/=| 0 -j7.9 35 |IZ,, x3] | 0 0 -j3,94934 4,3 1 0 0 =/-01 1 0] x, [0,5 -0,44304 1] | 1 | [-yl0 yt 5 4s 0 Slml=| 0 -s79 535 |lZs|=| 0 3 Lo 0 ~78,94934]) Z,, | | /0,25320 4s] [o.197e2 =>) Zy3 |= j| 0.11218 Zs5 0,25320 Dong su c6 tai nit ® Khi c6 ng&n mach ba pha tai nut @: -J3,94937 dtd 1 Zs, j0,25820— Dong ng&n mach trén cdc nhanh 2-3, 1-3 va 2-3: ‘ 0 0 1 | TinH TOAN NGAW MAGH 86) Xtina: 81 Va(N)-V3(N) 1 =z (A(0- Zygi PM V4(0) - Bagh) 23 79,94997 L0:11218 — j0,25320 __ is 671 J0,3333 3. 53, 94997 10:18782— J0,25320 _ _ 9 o784 40,2 43) Zag -2 2 = (9) Zig ~ 25 = j0,1013 dutd . 412 Trong phan 2.5 vita réi, ching ta da gidi thiéu hai ma tran quan trong cé tinh cach mé ta dic tinh cia mang dién. Ma tran Yau e6 thé duge x4c dinh sau mét sé buée don gidn va cé thé ding né dé tim dién dp nit trong mach khi biét dong ign bom vao cc nut. Khi tai mt sO nuit khong c6 dong dién dé vao, ta c6 thé gidm kich thuée ma tran mé ta mang dé don gian viée tinh todn. Ma tran Z, lA ma tran nghich dao cua ma tran Yj va n6 déng mét vai trd kha quan trong trong viée phan tich hé thong. Thong thudng, ngudi ta khéng tim Zaat bang cach nghich dao Y,q,ma thay vao dé la xAy dung Zs tryc tiép hay tinh mét cét nao dé ctia Zn bang phuong phép ma tran tam gide dé phuc vy cho viée tinh todn ngéin mach tai nut tuong ting. Cac phan mém tinh toén ngdén mach hién dai thuéng tinh Z,i bang phuong ph4p ma tran tam gide dé phan tich sy cd. Trong phan tiép theo, ta sé lai sit dung Zn dé phan tich sy c6 bat doi xting. 2.5.4 Su thay déi cdu tric trong mach do mét may cit md Trong phan 2.5.1 ta da xem xét cdch thie xay dung ma tran téng tré nut vdi so dé mang tuong duong Thevenin khi su c6. Thong thudng, so dé mang tuong duong truéc va sau su cé 1a giéng nhau, ngoai triv khang tré may phat va dong co. Trude su c6, gid tri khang tré may phat va déng co la khéng tré déng bd, nhung khi su 6 xdy ra, gid tri khdng tré my phat sé la gid tri khang tré siéu qua a9 (néu su c6 xay ra khong qué xa so véi ddu cue may phat), cdn gid tri khéng tro dong co c6 thé 1a gid tri khang tré siéu qué dé, co thé van 1a gid tri khang tré déng bé, hay duge bé qua tiy theo tuong quan giifa vi tri ngn mach va dau cue dong co. Mat khde, trong thy té, cé nhiing trudng hgp ng&n mach trén dudng day c6 may cat 6 hai dau va vi tri xdy ra ngn mach nim sdt mét ddu dudng day, nghia 1a nim gdn m6t may cat hon, khi dy, hai may cdt hai ddu dudng day sé khéng ¢é lap su cé cing mét lic. May cat gén sy c6 sé mé truéc va hic bay gid, dong sy c6 sé thay déi gid tri do so dé mang thay déi. Dé tinh gid tri méi cia dong sy cé, khéng thé ding ma tran téng tré nut cua so dé mang khi may cdt gdn su cé chua mé. Ta cé thé xAy dung lai ma tran téng tré nut tng véi tinh trang méi nay, nhung viéc nay dé6i khi tén théi gian va khong cdn thiét. Dé tinh duge ma tran téng trd nut ting vdi so dé méi (mot may c&t da mé), ta chi viée tiép tuc xAy dung né tit ma tran clia so dé ci (chua may c&t nao mé) theo trinh ty sau: 82 CHUONG 2 1- Tit so dé tuong duong ci va ma tran téng tré tuong ting, ta thém vao mot nhdnh méi néi gitta thanh cdi (ntit) c6 méy edt xa ché ngain mach hon va vi tri ngdn mach. Vi tri ngin mach duge coi nhu mét nut mdi. Dang quy luat 3 trong phan 2.5.3. 2- C&t nhaénh néi gitta hai nut ddu dudng day, gid str 14 nut p va q. Tha tuc cat nhanh cing giéng nhu thd tuc thém nhanh, chi khédc la gid tri tong tré nhanh duge nhan cho (-1). Dang quy luat 4 nhung thay zp, bi (2p) Xét mang dién trén hinh 2.32. Mét ngén mach ba pha xdy ra trén duéng day 5-3 rat gan may cat tai nit @, may c&t x. Gid sit lic ngdn mach truéc khi may cét (5) x md ra mang c6 ma tran tong tré nut 1a Zj%,, tim ma tran téng trd nut cla mang Z° khi may cdt x mé va gid tri dong sy c6 méi trén dudng day 5-3 (a hé nut ®). May ct ma Hinh 2.32: Mang cé mé6t mdy cdt mé khi su co Dé don gidn viéc goi tén, gid sit ring chi sé cia cdc phan ti ma tran 2°), cing tuong ting v6i chi sé mit trong mang, nghia 1a Zs3 ting véi nut @. N6i cach ‘khéc, ma tran Z{°), duge xay dung theo thi tu thém vao cdc nit ©, ®@, ®, @ va © mit - Khi thém nhénh mdi néi gita nut © va vi tri ngdn mach, nit ©, ta duge ma tran nhu sau: 8) gt 2Q).J=| Pau 2s (2.64) Ze Lee véiz [2gl=[Z51 Zs2 Zsa Zsa 2s5 | (Zee) =[ 25s + 205 ]=[Zss + 25s ] - Cat nhdnh 3-5 néi gia nit ® va nut ©, ta tinh duge ma tran 2% theo céc céng thue sau: Tine TOAN GAN MacH od) xia : 83 ad, ad, nVA =|3 (2.65) Aly ads AZ L sot bs 2b 35~ 225 fi (2%) =12®,)- [dZ5-514Z5_5]” 4 Ly As Za boy dos (6) g 1 aul =| » Pz 2s, Foe ss : : Ye Bsn Zs tigg] [Ad eA%, B%5d2, (2.66) Dong su cd chay trén dung day 5-3 bay gid cing chinh 1a dong suf c6 tai nut ©, va duge tinh theo céng thit 13 : (2.67) la phén ti hang 6 ct 6 cda ma tran ZO. voi: Zee = 5 > 88 Digg + Bis — 2s - 205 Chuong 3 SU CO BAT BOI XUNG 3.1 CAC THANH PHAN 861 XUNG Nhu da trinh bay 6 phan dau, ng&n mach duge chia lam ng&n mach déi xing va ng&n mach bat déi xting. Trong hé théng dién ba pha c4n bang: Ngéin mach déi xting chinh 1a ng&n mach ba pha hay ngéin mach ba pha cham dat. Nhu da khdo sdt 6 cdc phan trén, do ba dong dién ngdn mach chay trén ba pha la déi xing (bing nhau vé d6 1én va léch nhau 120° vé pha) nén ngdn mach d6i xing cé thé duoc xem xét dua trén mé hinh mét pha hay so dé mét day. Ng&n mach bat déi xing 1a ngdn mach mét pha cham dat (N ‘”), ngdén mach hai pha khéng cham dat (N®), va ngin mach hai pha cham dat (N°). Gap truéng hgp van hanh, mét pha hay hai pha bi hé cing dua dén tinh trang lam viée bat déi xtmg. Ngu®i ta cing da tim ra nhiéu phuong phap dé gidi bai todn sy cé bat déi xing. Tuy nhién, do tinh don gidn héa ciia'so dé mét day adi véi viée gidi cdc bai todn su cd di xing, nén ngudi ta co xu huéng sit dung phugng phdp céc thanh phan déi xing dé biéu dién m6t mach bat déi xing dudi dang m6t sé mach déi xing. Trong phan nay, ta sé khdo sat phuong phap cdc thanh pl déi xting va cach ding né dé gidi cdc bai todn sy e6 bat déi xing theo mé hinh mét pha. 38.1.1 Gidi thiéu vé cdc thanh phan déi xing Phuong phép cdc thanh phan déi xting cho phép thay thé mét hé théng ba dai lugng pha khéng déi xing nhu dién 4p hay dong dién béi ba hé théng déi xting, trong dé méi hé thdng gém ba dai lugng déi xing. Trong méi m6t hé théng adi xting, cdc dai lugng ca né bang nhau vé dé ldn va géc léch gitta hai dai lugng ké nhau lun khong déi. Néu goi ba dai lugng pha cia hé théng khong déi xting ban dau la ba dai lugng ban dau, va “thi ty pha” duge hiéu nhu 1a thi ty cia ba dai lugng pha ban dau khi di theo mét chiéu quay duong xdc dinh trén so dé vecto cua ching, thi ba hé théng (hay tap hgp) cdc thanh phan déi xting thay thé duge mé ta nhu sau: SY 60 BAT 861 xine 85 1- Cac thanh phan thit ty thuan gém ba dai lugng (vecto) bing nhau vé d6 16n, tig doi mOt léch nhau 120° vé pha va c6 cing thi ty nhu cdc dai lugng ban dau. 2- Cac thanh phan thi ty nghich gém ba dai lugng (vects) bing nhau vé 46 16n, ting déi mét 1éch nhau 120° vé pha va cé thit ty pha nguge véi thit ty pha cia cdc dai lugng ban dau. 3- Cac thanh phan thi ty khéng gém ba dai lugng (vecto) bang nhau vé do I6n va c& gée pha. Khi gidi mét bai toan bang cdc thanh phan déi xting, ky higu ba pha cia hé théng dién la a, b, c. Thi ty pha cia hé théng, thong thudng theo chiéu duong quy u6éc cing chiéu kim déng hé 14 abe. Nhu vay, thi ty pha ctia cde thanh phan thit ty thudn 1a abe, va ciia cdc thanh phan thi ty nghjch 1a acb. Néu céc dai lugng pha dién dp ban dau la V,, V,, V,, thi ky higu cdc thanh phan the ty thudn 1A Va,» Va.» Vos ky higu cde thanh phan thir ty nghich la cdc thanh phan thi tu khong la V, Vag Ving» Veg thanh phan ddi xing nhu vay. Céc dai lugng pha 1a dong dién sé duge ky hiéu béi I vdi cde chi s6 nhu déi véi dién Ap. Vor A Nay 4 Vex Vag» Vig» Voi va ky higu Hinh 3.1 biéu dién ba tap hgp cdc Vay Ve Voz CGéc thanh phan thirty thudn Cae thanh phdn thi ty nghich (Cae thanh phan tha ty khdng dc thanh phdn déi xing Mai dai lugng pha khéng déi xting ban dau 1a téng cdc thanh phan déi xting, nén ta cé thé viét: Vi, =Vy, + Va, + Vay Vy=Vq, +¥e, +Vey (3.1) V2 Ve + Vy +Vey Viet duéi dang ma tran: Va} [Yoo] [Yar] [Y%2] Vs J=| Yoo [+] Yin [+] Yoo (3.2) Ve} [Woo] [Ya] [Yeo Té hop cia mét tap hop ba dai lugng pha khéng doi xiing tix ba tap hgp cae thanh phan déi xing cia hinh 3.1 duge trinh bay trén hinh 3.2. 86 CHUONG 3 Ve Hinh 3.2: Téng hop cdc thanh phan khéng doi xing theo cde thanh phan déi xing cia ching 3.1.2 Biéu dién cdc thanh phan di xting theo cdc dai lugng pha khéng déi xting Trong hinh 3.2, chting ta xem xét t6 hop ba dai lugng pha tit ba tap hgp cae dai lugng pha déi xing. Té hyp duge thye hign theo cdc cong thtic (3.1). Bay gid ching ta xem xét cling cde cOng thiic (3.1) trén dé xde dinh cdch thie phan tich cde dai lugng pha khéng déi xting theo cdc thanh phan déi xing cia ching. Truéc hét, theo quan hé gitfa cdc thanh phan déi xting, sé lugng cdc an sé c6 thé duge gidm bang cach biéu dién méi thanh phan ctia V, va V, thanh tich cia mt thanh phdn cia V, va mét sé ham s6 cia todn tia = 12120° nhu sau: ‘ay = Veg Vn -2V,,3 Vy =a¥e, (a3) V, hy =WVyi Va =a2V a, Thay céc cong thiic (3.3) vao ede cong thtic (3.1), ta duge: V, = Vay + Va, +Vog Vy = Va, +a°V,, +aV ay (3.4) ee V,=V,, +aV;, +a°Va, hay viét duéi dang ma tran: Vz] [2 1 171% Vag WJ=|1 @? a |l¥,, |=[A]]¥, (3.5) v.| [a all. , ON Vag Vag SY 06 BAT 801 XING 87 1.1 G day, ta dat: (A]=|1 a? a (3.6) la a@ 111 C6 thé tinh duge: [AI" = 3 laa =Hay (3.7) 1@a ley od oy Var Ve+V.) Din dén: Vy, = 20, +a¥, +a.) (3.8) Voy =, +0% +aV,) Vag] ft 1 17[V, Viet dudi dang ma tran: | V,, =4 1a av, (3.9) v, 1a@ al|V¥, a Tuong ty nhu vay, ta viét duge cde phuong trinh cho dong dién: T= 4), + bay + boy J,=4,, +a?l,, + ale, (3.10) are I, =1, +ala, +07h,, {_] fcr. 1 1 1 |i, |=|1 2 a -0|1|+ tar] a? [+0] @ * ay la @ 1 a a hy =i, thy elds by, =ZUq aly +07i-) bey = 5a tah, rai.) (8.12) i, leo 11 1)fh, i, =n a a@|li,| (3.13) i 1@ alli, % Két qua trén c6 thé mé rong cho dong pha ciia m@t mach A, véi cde dai luong Van» Voor Vea» ¥8 ta5s byes fea - Vi du 3.1. Cho mét hé théng day déin ba pha c6 mét pha bj hé mach. Dong dign chay qua tdi A trén day pha a c6 bién 46 10A. Chon pha chudn 1a pha a va gid thiét rang pha c bi hé mach, hay tim cdc thanh phan d0i xing ciia dong dién day. 88 cHUONG 3 Giai. Theo gid thiét, ta c6 cdc dong dién day trén ba pha la: 1020°; i, =102180°; f, =0° Lo" A Hinh Tw cong thitc (3.12), ta cd: : Hinh minh hoa cho vi du 3.1 , 1 Tag = yo +102180) =0 4, = 340 +102300) = 5 ~ j2,8866 = 5,735.2 -30° hay =} (10+ 102420) =5+ j2,8866=5,7735230° Theo cng thtic (3.3), 4p dung tuong tu cho dong dién, ta duge: T,, = 5,77352-150°; I, =al,, = 5,7735 290° i, =al,, = 5,77852150°; 1, =a°l,, = 5,77352-90° Ta c6 thé thay ring ede thanh phan di xing 1, va 1, cba dong dién day pha c déu cé gid tri khdc khéng, mac di day dan pha c khéng mang dién. 3.1.3 Mach Y va mach A déi xing Hinh 3.4: Téng tré doi ing ddu Y va 4 Trong hé théng ba pha, céc phén tit mach duge dau vao ba day pha a, 6, c 6 dang Y hoac A. Méi quan hé gita cdc thanh phan déi xing cia dong dién va dién 4p trong mach Y hay A cé thé duge thanh lap tix hinh 3.4 biéu dién cdc téng tré S06 sar 864 xing 89 6i xting du hinh Y hoge A. Chon nhénh géc cho céc dai lugng A 1a nhénh a-b. Sy lya chon nay 1 ngdu nhién va khong anh hung dén két qua. Ta c6: to=ly-tei heheh b=ba-he (3.14) Céng ba phuong trinh (3.14) véi nhau va chi y dén dinh nghia dong thi ty khong, ta duge 7, =(i,+1,+1,/3=0, nghia la ding dién day trong mét mach ddu A khong 6 dong thi ty khong. Thay eée‘thanh phan doi xting eda dong dién vao céng thie tinh/,, ta duge: Tg, + Lay = Lady +Haby + Lary — Cea, + Heng * Hoag) Ua, =f ‘cay ) (3.15) ay = (loty ~Leay) + Uaty = —T Lat , ta viét lai céng thie (3.15) nhu sau: Chi y rang 1,,, =al,, va 1 i, thy, =A-@ig, += ah, (3.16) Tuong ty cho pha 6, ta cing c6: by +h =~ Dipe, + 1-07 Vey (3.17) Trong cong thie (3.17), ta thay i, boi af, Hbdi al,,i typ, boi a7Ly,+ Loe, béi Z,,, thi nhan duge: ah, tal, =(a? Diy, +(a-Di gy, (3.18) Két hgp (3.18) va (3.16), ta c6 duge hai két qua quan trong sau: 1; =V382Z- 30%.) Ly, = V3230°Lay, (3.19) Hinh 3.5: So dé vecto cde thanh phan thit tu thugn vd thit tu nghich a) Cae thanh phdn thit tu thudn vd thit tu nghich ciia dong dign }) Cac thank phdn thi ty thudn vé thi tu nghich cua dién.dp 90 HUONG 3 Hai phuong trinh trén cho thay quan hé gitta cdc dong dién cing thi ty. Tap hgp day di cde thanh phan thi ty thudn va thi ty nghich cua dong dién duge trinh bay trong so dé vects hinh 3.5a. BD6i vdi dign Ap, ta c6 cde phuong trinh biéu dién quan hé gitta dién 4p day va dién 4p pha nhu sau: Vas = Vag -Viai Voc = Vig- Vegi Vea = Vg ~Vag (3.20) Cong ba phuong trinh (3.20) ta duge: Yai, Van, = Nhu vay dién 4p day khéng tén tai thanh phan thi ty khong. Viét Vay duéi dang téng cdc thanh phan thi ty, ta duge: Voor + Vabe = Vag: + Vago + Vagg)—Wogy + Vous “+ Vog,? = (Vag, ~Vog,)+ Vagy ~ Vigg) + Vag ~ Vog,) (3.21) = (Vag, ~Vogy) + Vag, -Vogy) + 0 = (1-0? Vag, + 1-aV ug, Tit céng thie (3.21), tuong ty nhu déi véi dong dién, ta cing nhan duge két qua sau: Van, = VBZ30°Vag,3 Vas = VBZ~30°V ag, (3.22) Theo cde cng thie (3.22), ta vé duge tap hop day di ede thanh phan thi ty thudn va thi ty nghich cia dién ap nhy trén hinh 3.5(b). Chi y rang, trong hé don vi tuong déi do ta chon ede dai lugng co ban tuan theo cdc dinh luat dién, cho nén cdc cng thie (3.22) va (3.18) khi biéu dién trong hé don vi tuong ddi sé khong tén tai hé so V3 Tw hinh 3.3, ta thay rang Viyli,, = Z, khi khong 06 nguén hay hé cam trong mach A. Viét theo cdc thanh phan thi ty thuan va thi ty nghich, ta e6: Va Va aa et, (3.23) Lob aby Thay c6ng thie (3.22) va (3.21) vao (3.23), ta 6: VBV ig, 230° BV ug, Z~ 30° (een) L. a . “t £30° — £-30° 3 3 > (3.25) Cong thite (3.25) ching t6 ring tong tré dau A, Z, tuong duong véi téng tré trén méi pha hay téng tré dau Y, Z, = Z,/3. Két qua nay pha hgp véi phép bién Sy GO BAT 861 XUNG 91 déi Y-A. Quan hé Zy = Z,/3 ding khi téng tré Z, va Zy déu duge biéu dién bing Q hay trong cing hé don vi tuong di. Vi du 3.2. Ba dign tré giéng nhau déu hinh Y tao thanh tai ba pha dinh mic 2300V va S500kVA. Dién 4p day trén tdi nhu sau: V,,=1840 Vi V,,=2760 V; Voq = 2300V. Tim cdc thanh phan d6i xing cia dién ap day va dong dién day tai theo don vi tuong doi. Gia si trung tinh tai khong néi véi trung tinh hé thong. Chon co ban Verday = 2300 V; S.topha = 500 AVA. Giai. Do co ban dinh miic tai bang véi co ban da chon nén trong hé don vi tuong déi da chon gid tri dign tré 1a 1,0 dotd. Gid tri dién 4p day trong hé don vi tuong Gi 1a: Vay = $849 0,8 dvtds Vig = 222 =1,2 dota; Veg = 220% =0,8 dure 2300 2300 2300 Do Vay + Vac +Veq = 0 nén 3 vectd Vay, Vje,Veq tao thanh 3 canh cia mot tam gidc. Biét do lén cae canh, dé dang gidi ra cde géc trong tam gide theo dinh ly cosin. Chon nhénh c-a lam chudn, chi ¥ dén tht ty pha ab, be, ca, ta c6 duge cae gid tri dién 4p day nhu sau: Vig = 0,82-97,18° dvtd; Vj, = 1,22138,6° dutd; V, = 120° dotd Cac thanh phan déi xtmg ctia dién dp day 1a: Vavy = Way + aVbe + a°Veg) = (0,82-97,18° + 1,2.2(120° + 138,6°) + 12240°V/3 = 0,98572253,6" dutd Vag = (Vap + a? Vig + aVeq ) = (0,82-97,18" + 1,2.2(240° + 138,6°) + 12120°/3 = 0,2846240,3° dotd Do trung tinh tdi khéng néi trung tinh hé thong nén kh6ng tén tai dong thit tu khong. Nhu vay, dién dp pha tai tdi chi bao gdm cdc thanh phan thi ty thudn va thit ty nghich. Theo ede céng thiic (3.22) ta e6: Van, = 0,98572(258,6"-30") = 0,9857 22236 dutd Van 1» = 0,23462(40,3° + 30°) = 0,2346 270,3° dutd Do dién tré mdi pha tai c6 gid tri 1,0 dutd nén ta nhan duge biéu thie tinh thanh phan thi ty thudn va thi ty nghich cda dong dién day nhu sau (dong dién c6 huéng tit nguén dén tai): my ay =] = 0,98572223,6° dvtd - = 0,2346270,3° dvtd 92 CHUONG 3 8.1.4 Biéu dién céng suat ba pha theo cdc thanh phan thi tu Néu cdc thanh phén déi xting ciia dong va ap déu duge biét, cng suat tiéu thu trong mach ba pha cé thé duge tinh truc tiép tit cdc thanh phan. Téng céng sudt phtic chay trong mét mach ba pha qua ba day a, b vac la: Sp =P 4iQ= Wie Wi AVE trong dé: V,, V,, V, - dién dp tai cdc ddu cue I,, 1, 4, - dong chay trong mach trén ba day. Néu trung tinh ndi dat qua tong tré thi V,, V,, V, phai duge hiéu nhu dién 4p tu day pha dén dat chit khong chi dén diém trung tinh. Céng thtic trén duge viét lai dudi dang ma tran nhu sau: [' vy fi, Sp =[Ve Ve Velde] =]¥) [i (3.26) A} [Ue] Biéu dién cae dai lugng pha béi cdc thanh phan déi xting, ta dugc: : ' i S5p =[AVaor2 ] FALoi2 | (3.27) You ‘| trong dé: Vaow =| Ye, | v8 Lao =| La, (3.28) v, [| Do chuyén vi cia tich hai ma tran bang tich hai ma tran chuyén vi theo tht ty nguge lai nén ta c6 012 ATA Tigi (3.29) Chu y rang AT=A va A! ota’, ta nhan duge: Tog Sop = 3[Vag Vay Vag }) oy (3.30) i, Vay céng suat phuic la: Sop = BVag ny + Va, Ta, + Vay t,,) (3.31) Chui ¥, cong thie trén chi hodn toan ding trong hé don vi cé tén, cdn khi Sop duge biéu dién trong hé don vi tuong déi véi céng sudt co ban 1a céng sudt ba pha thi hé sé 3 khéng tén tai (béi vi khi biéu dién theo don vi tuong déi thi cong suat sy 06 BAT 001 XUN. 93, ba pha cing bing céng sudt mét pha). Céng thie (3.27) trén da biéu dién duge téng céng suat phtic theo téng ciia cdc céng sudt thanh phan déi xing cua pha a, va 6 cde cong thtic (3.5), (3.11) ta cing da biéu dién duge cae dai lvong pha khong déi xing ban dau 1a dién 4p va dong dién theo cdc thanh phan déi xting cua pha a. Tu bay gid tré di, ta c6 thé khong viét ky higu a n&m 6 goc phai dudi cla ky hiéu cdc thanh phan déi xting pha a, chang han J,, I;, J2 sé duge hiéu 1a chi dén cdc thanh phan déi xing cua dong dién pha a. Vi dy 3.3. Sir dung s6 liéu vi du 3.1, tinh todn céng suat tiéu thy bdi tai trong don vi tuong déi va sau dé kiém tra lai bang cach tinh todn trong lon vi cé tén. Giai. Theo céng thtic (3.31), trong hé don vi tuong déi, ta c6: Sop =i Le, + Va, Ta, + Vag Tag) Thay cée gid tri tuong ting trong vi du 3.1 vao, ta duge ; S,, = 0,98572223,6°0,9857 2-223,6" +0,2346.270,3°x0,23462-70,3° = (0,9857)* + (0,2346)" = 1,02664 dutd = 1,02664x500 = 513,32 kW Kiém tra lai trong hé don vi c6 tén: Gia tri dién tré mdi pha tai Ry la 1 dofd. Suy ra gid tri Ry trong hé don vi cé tén la: 2800" 500000 Suy ra gid tri dién tré Ry trong mach A tuong duong cua tai 1a: 3xRy = 3x10,58 = 31,74 Q én dp day da cho, ta cé thé tinh todn tryc tiép cng suat tigu Ry =1,0 = 10,58 2 Tw cde gid tri P _ 1840? +2760 + 23007 = 513,33 kW 31,74 Két qua kiém tra lai trong hé don vi c6 tén hoan toan phi hgp véi két qua tinh trong hé don vi tuong ddi. 3.1.5 Dang thanh phdn déi xting dé phan tich su cé khong déi xing Dé dé hiéu khi ding phuong phap thanh phan déi xing gidi bai toan bat doi xting, chting ta sit dyng mach don gidn hinh 3.6 gém nguén ba pha déi xting vo cing én cung cap cho mét tdi ba pha déi xing tong tré Z qua téng tré day dan déi xcing cing la Z. Gid thiét cham dat pha a xdy ra tai diém cham a’ qua dién tré trung gian Zy. 94. cscs 3 Hinh 3.6: Hé thong mang cham dat m6t pha Gia thiét ching ta muén tinh dong dién cham /y, rO rang tif trén hinh 3.6 chting ta khéng thé gidi duge bang mé hinh mét pha vi mach dién khéng déi xting. Ngudi ta cé thé gidi bai toan trén bang cdch ding gidi thuAt gidi tich mang nhung hic dé bai todn sé tré thanh phtic tap. Nhén xét trén mang dién ta thay ring, ngoai tri khi su cd, mang dién la déi xting. Tur day goi cho ching ta y tudng la, néu lay nhdnh cia mang c6 dong su c6 1y (nhanh Zy) ra khéi mang va thay thé bang mét ngudn dong cé cing tri sé Ly thi luc nay tinh déi xting cia mang duge phuc héi. Diéu nay 6 nghia, ching ta thay déi mang bat. déi xing thanh nguén bat ddi xing. Tur a6 bang cach ding cée thanh phan doi xing, chting ta thay thé dong ngéin mach khong déi xing thanh téng ba nguén doi xing thit tu khong, thif ty thuan va tht ty nghich, rai sau dé dang nguyén ly xép chéng ta cé thé dé dang tim dong ng&n mach khéng déi xing théng qua ba thanh phan déi xing. Tinh ding dan cia viée thay thé phan téng tré Zy (mang dong iy ) ngay ché ngdn mach bing nguén dong /y, la qué trinh nguge lai cia dinh ly thay thé trong phan ly thuyét mach, phat biéu ring: Chung ta co thé thay thé nguén déng bang nhdnh tong tré duge chon nhu thé nao dé dong dién khong déi. D6i véi phan mang dién cdn lai khong bj anh hudng cia fy duge tao ra nh thé nao, mang dign chi biét rang dong ngén mach Ty duge lay ra tir diém a’, nhu thé néu chung ta thay thé nhanh co dong Ty bing nguén dong c6 cing tri sé iy thi dap sé gidi mach cua phan mang dién con lai khong cé6 gi thay déi. Tré lai hinh 3.6. Khi cham dat pha a, vecto dong dién duge mo ta trong trudng hgp nay Ia: sy 06 BAT B61 XUNG 95 _ fa) [hv dy =| oy [=| 0 iw] [0 fav, Ae 1]fiy ‘] ‘Tu (3.13), Lay, =a a a™||0 =Ei Nhu vay: ‘Theo (3.10): Nhu vay vecto dong dién sy cé toan phan thyc suf duge coi nhu 1a téng cia vecto dong thet tu khong, vects dong sy cé thi ty nghich, vecto dong su cd thi ty thuan. ' Gian dé vecto clia cdc thanh phan dong dién tuong Ung trong truéng hgp cham dat mét pha cho ¢ hinh 3.7. in, Hinh 8.7: Hé théng vecta thanh phén déi xing khi cham dat mét pha Ching ta c6: Igy = Tan, * Lang tan, 71 Toy = Tony + Tong * Ton, = I, len; + Ten, + Len, = Ké tir day, ching ta, thay vi phan tich mang bat déi xing hinh 3.6, sé phan tich tinh todn trén mang thay thé bing cdc thanh phan déi xing tuong duong cho 6 hinh 3.8. 96. CHONG 3 Hinh 3.8: So dé thay thé twang duong ngdn mach mot pha cham dat bang cdc thank phén doi xing Dau tién ta tim dap ting do ngudn thi ty thuan (bd qua c4c nguén khac), sau do tim dap ting ngudn tht ty nghich, sau cing IA dp ung cua nguén thit ty khong. Dap sé tim duge baing phuong phap xép chéng. Khi khdo sat dép tng cia chi thanh phan nguén déi xting thi ty thudn, mang déi xing, chung ta sé sit dung m6 hinh tuong duong mot pha (nhu trudng hop ng&n mach déi xting). Luu y rang duéi diéu kign cn bing khéng c6 dong qua Z, nén dién thé tai cde nut n, n’, g bling nhau. Mang thay thé tuong duong mét pha thet ty thudn duge vé 6 hinh 3.9a. Tuong ty chung ta cing tim duge mang thay thé tuong duong mét pha thi ty nghich nhu hinh vé 3.9b. wp 0 o jail |; Vay , Tos, ‘ i, is + }- Hinh 3.15: Mach thit tu khong, thit tu thudn, va thi ty nghich cho tdi khdng tré néi A cia vi du 3.4 sy CO BAT 861 XING. 103 Va nhan mii vé cho [AT", ta duge: Vat tio) j21 0 0 J| fate Va, | =J2UAPIAI Loy |=] 0 i210 |] da, Vay hy, oo sailp, Nhu da trinh bay é (3.25), ta c6 mach thi ty thuan va nghich c6 khang trd méi pha X; = Xz =j7 duge cho 4 H.3.15a. Va vi Vip, = 0, dong thi ty khong I,, = 0, cho nén mach thit ty khong 1A mgt mach hé. Dién tré j210 trong mach thi ty khéng chi c6 ¥ nghia khi cé mét stic dién déng trong mach A ban dau. Khi c6 khang tra hé cdm j6 Q gitta cdc pha, quan hé gitta cdc dai lugng dong dién va dién 4p ban dau duge thé hién théng qua ma tran téng tré trong céng thie duéi day: Von, | [jar j6 j6) | a TA]] Vin, | = | 36 J21 76 |EAI] Las, Vann Jo 6 sa} ip Ma tran téng tré c6 thé tach ra lam hai phan nhu sau: j2l. j6 j6 100 1 j6 j21 j6)=j15}0 1 oO} +jej1 12 j6 j6 j2i 00-1 lil va dem nhén vao phuong trinh phia trén da duge nhan cho [A], ta duge: Vb, 4 141. Tes,| [738 0 0 }| Zab. , n tert? ; ; Vb, | = jis[Ay'[A]+se[4y"]1 1 1|[4] Ty, | =| 9 JAB 0 || tam 5 rit i 0 0 si5}l ; Vaby , Ly PSY ty Khéng tré thi tu thudn va nghich X; va X; bay gid duge c6 gid tri la j5 Q, nhu é hinh 3.15b. Vi 6 day c6 hé cam gitia cdc nhénh A nén ta phdi tim hiéu lai vé cde dai lugng dong va 4p thir ty khong. Dat téng tré hé cam 1a Zy, ta 06: Vay = lands + bbe + Fea) Zar (3.43) Woe = yeZig + boa + ba) Zu (3.44) Veg = beady + las + tye) Zu (3.45) Cong ba phuong trinh trén, ta duge; Van + Vee + Ven = 3¥an, = dy + Tye + Log Bq + 2%) = Bl gy, (Zy + 2Zyy) (3.46) Do Vay + Vie +Vaq = 0, tit phuong trinh trén, ta suy ra:Vay, = Lay =0 va nhu vay mach thif ty khong van hé.

You might also like