Professional Documents
Culture Documents
n tt nghip
n tt nghip
n tt nghip
Nt, v khun: Hin tng ny c th gp phi ngay trong qu trnh lm vic. Nht
l vi khun lm vic cng qu cao v c hnh dng phc tp, nhiu gc cnh.
Nguyn nhn c th do chn vt liu lm khun khng thch hp, nhit luyn c
cng qu cao. Chng hn i vi khun dp vut lm t thp SKD11 nu trc khi
em ch to m c t chc lbuarit dng xng c th, gin, nu khng m khng
tin hnh rn lm cho cacbit nh mn, phn b u th d dn n nt, v. Nt v cn
c th sinh ra do ng sut nhit. Chi tit khng ng u v tit din, c phn dy,
phn mng. Phn mng khi nung s t c nhit trc phn dy. Do trnh
nt hoc cong vnh, cn nung chm hoc nung phn cp, to cn bng nhit gia phn
dy v phn mng, gia b mt v li. Lm ngui t ngt cng gy ra ng sut nhit,
SKD11 l thp hp kim cao, c tc ngui ti hn nh, lm ngui chm cng nhn
c mctenxit nn khng cn lm ngui vi tc ln, thng s dng du nng 60800C hn ch ng sut. Khi nhit luyn cn c ng sut t chc do qu trnh chuyn
bin austenit thnh mactenxit vi th tch tng ln. S tng th tch ca cc phn
khng u cng l nguyn nhn gy ra nt.
cng khng t: Mi trng ti, nhit ti khng ng, thi gian gi nhit
khng , chn khng ng mc thp, hoc ng mc thp nhng thnh phn khng
n nh l nhng nguyn nhn gy ra cng khng t. Hoc khi ram cn nhiu
austenit d cng l nguyn nhn gy gim cng, v vy cn iu chnh lng
austenit d ph hp vi cng yu cu. Thot cacbon cng l nguyn nhn gy gim
cng b mt v vy khi nung cn c bin php bo v trnh hin tng thot
cacbon.
Mi mn khng u: L dng sai hng hay gp nht. S mi mn khun v mn
gia cc phn khng u nhau c th b nh hng bi nhiu nguyn nhn nh ch
nhit luyn khng ng hoc khng n nh, hnh dng khun phc tp, ch dy, ch
mng. Mi mn nhiu do mc sn xut, cng lm vic cao, lp t khun
khng ng, s khng tng thch vt liu sn phm v vt liu khun. Kh nng mi
mn khun c th thay i ng k ph thuc vo cc yu t trn, cng vi c im
b mt khun, bi trn khun nh th no.
Hin tng bong trc, bm dnh phi: hay cn gi l hn lnh ca vt liu kim
loi cu to t trong khun. Lm gim mnh phn lm vic chnh xc trong khun,
bng b mt khun v do lm b mt sn phm c bng khng t yu cu
(xc b mt). Hin tng ny xy ra bi s cng ra vt qu gii hn phn kim loi
lm vic do khng bi trn y .
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
n tt nghip
n tt nghip
Vt liu phi
1 000
Hp
kim
km
Hp kim Gang
km
hp kim
D2
Nit
Hp
Thp khng g loi
kim
300
km
Hp kim Gang
km
hp kim
D2,
A2 D2,
D2
thm Nit
thm Nit
Hp kim ng hoc Hp
Nhm c bn kim
cao
km
Polyeste- Gang
thy tinh hp kim
D2,
A2 D2,
D2
thm Nit
thm Nit
Hp
kim
km
Hp kim Gang
km
hp kim
D2
Nit
10 000
100 000
1 000 000
thm D2 thm
Nit
thm D2 thm
Nit
10
n tt nghip
Vt liu phi
100 000
1 000 000
Chi tit dng cc trn ng knh 76mm, dy 1,6mm. Chi tit 1,2,3 trn hnh 1.4
Hp kim Nhm v
W1, O1
ng cht lng
O1, A2
A2, D2
W1, O1
O1, A2
A2, D2
Gang hp kim,
A2, D2
A2
Gang hp kim
Gang hp kim,
A2, D2
A2
Gang hp kim,
A2, Hp kim Thm Nit A2
Hp kim Nhm
Nhm ng
hoc D2
ng
O1, A2
A2, D2
O1, A2
W1
A2 thm Nit,
W1, Hp kim
Thm Nit cho
Hp kim Nhm
Nhm ng
A2 hoc D2.
ng
Chi tit dng khay vung rng 1373mm, dy 0,8mm. Chi tit 7 trn hnh 1.4
Hp kim Nhm v
Gang hp kim
ng cht lng
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
11
n tt nghip
Gang hp kim
12
n tt nghip
13
n tt nghip
nh hng ca Cacbon:
Cacbon l nguyn t quan trng nht quyt nh ch yu n t chc v tnh cht
ca thp. Khi lng cha ca cacbon trong thp tng ln lng cacbt cng tng ln
tng ng v lm thay i t chc t vi ca thp. trng thi khi thnh phn cacbon
tng ln bn, cng tng cn do v dai gim. Vi hm lng cacbon
1,41,6 % trong thp c tc dng m bo cng v tnh chng mi mn cho khun.
nh hng ca Crm :
Crm l nguyn t hp kim thng dng hp kim ho, l nguyn t to cacbit
trung bnh. Crm c th ha tan trong ferit, m rng , khi hm lng crm cao n s
kt hp vi cacbon to ra cementit hp kim (Fe, Cr) 3C v cc loi ccbit Cr7C3 v
Cr23C6, nhng cacbit ny lm nng cao nhit ti hn Ac1 v h thp im Ac3 ngn
cn s ln ln ca tinh th, tng thm ti cho thp. Crm lm tng c tnh tng hp,
n cn c tc dng ci thin tnh chng ram v bn nhit cao do n to cacbit
nh mn khi ram tit ra nhit trn 250 0C, do n c tnh chng ram n nhit
250 3000C, v th c tnh cng nng n 300 0C. Ngoi ra, Crm cn tng mnh tnh
chng oxy ha do to thnh Cr2O3 rt bn.
nh hng ca Mlpen :
Mlipen tng mnh thm ti, ci thin tnh chng ram do n to cacbit nh
mn phn tn khi ram nhit cao, lm gim s nhy cm i vi gin ram.
Mlipen cng vi crm c i lc ho hc mnh vi cacbon to cacbit dng Me 6C gi
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
14
n tt nghip
cacbon li trong mactenxit lm cho thp nng cao tnh chu nhit cao, tnh bn nng
v cng nng
nh hng ca Vanai:
Vanai to cacbit VC c cng rt cao, nh mn, nm bin gii ht ngn cn
s ln ln ca austenit khi nung. Vanai tng tnh chng ram v tng kh nng chng
mi mn cho thp. Cacbit VC kh tan (hu nh khng ha tan) vo trong austenit
nhit austenit ha, khi lng vanai tng tnh chng mi mn tng v tnh mi
gim.
1.5. Nhit luyn thp SKD11 lm khun dp ngui
Vn nng cao cht lng v tui th ca khun dp ngui ang l mc tiu
quan tm ca cng nghip Vit Nam trong thi k i mi, nhm sn xut ra cc sn
phm c cht lng cao, gi thnh h, c tnh cnh tranh trong khu vc v trn th
gii. gii quyt c vn , cn phi c ch x l nhit hp l m bo
c tnh lm vic ca khun dp ngui.
Tui th ca khun dp ngui ph thuc vo bn, cng v kh nng
chng mi mn. Thp c bn, cng cao s c tnh chng mi mn cao. Khi
cng ca thp ln hn 60HRC th c tng thm 1HRC, tui th ca khun s tng
thm 30%. Thp SKD11 trng thi cung cp c tng hm lng cc nguyn t hp
kim 14,35-17,25 % thuc h thp lbuarit, sau khi c c lng cacbit ln dng
xng c th. Yu t ny nh hng rt ln n quy trnh nhit luyn v c tnh ca
khun.
Xut pht t yu cu lm vic ca khun dp vut, cng cn t t 5860HRC. Khun lm vic chu mi mn cao v thay i lin tc. Nh vy, mun khun
c tui th cao, ngoi vic chn cng thch hp cn phi chn ch x l nhit
sao cho trong t chc c nhiu ccbit nh mn phn b u. Vn c t ra y
l s kt hp gia cng vi t chc t vi thch hp t c mc tiu va cp
trn.
Di y l quy trnh tng qut quy trnh ch to khun dp vut:
Gia cng
c
Ti + Ram
Gia cng
tinh
Thm Nit
15
n tt nghip
16
n tt nghip
kim dng (Fe,Cr)3C ng thi chun b cho vic ho tan cacbit crm dng Cr 7C3 v
Cr23C6 c th rt ngn c thi gian gi nhit ti, trnh c ln ht. Tuy
nhin khi nung n nhit 8500C xy ra chuyn bin th hnh peclit thnh austenit,
th tch ring ca peclit ln hn austenit nn c s ko co th tch khi chuyn bin gy
ra ng sut t chc. V vy, cn gi nhit lu trong khong nhit ny chuyn
bin xy ra t t, trnh to ra ng sut t chc ln.
b. Nung kt thc n nhit ti
Nhit ti v thi gian gi nhit l hai yu t quan trng nht ca quy trnh
ny, trong nhit ti ng vai tr quan trng hn. Vi thp SKD11 c nung n
nhit ti khong 10301050 0C. Gi nhit nhit ny vi mc ch ho tan
cacbit crm dng Cr7C3 v Cr23C6 vo austenit v lm ng u thnh phn cc
nguyn t hp kim. Do nhit ti ca thp SKD11 l tng i cao nn ht ln
tng i nhanh v th thi gian gi nhit cn phi c hn ch. Nn chn thi gian
ngn nht c th. Thi gian gi nhit ny thng thng tnh theo kinh nghim (22,5pht/mm chiu dy chi tit vi chi tit mng, n 3ph/mm chiu dy vi chi tit
ln).
c. Lm ngui:
17
n tt nghip
18
n tt nghip
C
850
du nng
600-800
650
5400-5600
gn1
gn2
5400-5600
gn3
Khng kh
300- 500
Ti
Ram ln 1
Ram ln 2
Thi gian
Hnh 1.8. S tng qut quy trnh nhit luyn ca thp SKD11 lm khun dp ngui
19
n tt nghip
bin vi ch tiu kinh t v k thut cao. cng ca lp thm nit trn thp SKD11
c th t n 10001100HV.
1.6.2. Khi nim thm nit
Thm nit l phng php ha nhit luyn, mc ch khuch tn nit vo
b mt thp khi gi nhit thch hp, mc ch ch yu l nng cao cng trn b
mt v tnh chng mi mn. Khi thm nit cn to nn ng sut nn d ng k b
mt, lm tng mnh gii hn mi ca chi tit
Qu trnh thm nit th kh thng chn trong khong nhit 495 0-5650C.
m bo khng lm thay i t chc sau khi ram nhit thm nit phi thp hn
nhit ram khong 300-500C. Do nhit thm nit thp, khng lm hng t chc
sau khi ram nn h s khuch tn ca nit trong thp rt b, do tc thm nit rt
chm, thng ch t 5-10 m/h.
1.6.3. Qu trnh xy ra khi thm nit
thc hin qu trnh thm trc tin ta phi to ra mi trng thm. Mi
trng thm c to t ba thnh phn chnh l: cht thm, cht n v cht xc tc.
Cht thm l cht cha cc nguyn t cn thm, c th dng nguyn cht hoc
hn hp vi cc nguyn t khc. Dng hp cht thng gp trong thc t v c th
iu chnh c hot ca nguyn t cn thm. Ty theo cng ngh thm m cht
thm c th th rn, lng hoc kh.
Cht n (ph gia) nhm to ra mi trng v tc thm thch hp, gim tiu
hao nguyn liu thm chnh. Ngoi ra, cht n cn trnh to ra cc phn ng ph
khng cn thit trong qu trnh thm, bo v chi tit trc khi thm
Cht xc tc c a vo nhm to ra cc nguyn t hot tnh ca nguyn t
cn thm. Cc nguyn t hot tnh ny c th hnh thnh trc tip t cc phn ng
trong mt iu kin c th. Trong trng hp cht thm c th t phn hy to ra
nguyn t hot th khng cn dng cht xc tc. Ngoi ra, cht xc tc trong trng
hp c th c th iu chnh qu trnh thm theo hng c li.
Qu trnh thm nit c chia lm ba giai on: Phn hy, hp th v khuch tn.
Giai on phn hy: L qu trnh to ra nguyn t hot tnh ca cc nguyn t
cn thm, qu trnh ny xy ra trong mi trng kh ng, ti nhit thm. Cc
nguyn t hot tnh c to thnh c kh nng hp ph vo b mt kim loi.
V d: Trong khong nhit thm t 4500-6000C, NH3 s phn hy theo phn ng:
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
20
n tt nghip
Theo gin pha Fe-N (hnh 1.9), khi nit khuch tn vo trong thp trn nhit
cng tch (5900C) v ln lt c th to ra cc pha: , , ', . Khi thm nhit trn
nhit cng tch th s hnh thnh lp thm t nn ra b mt thp theo th t
+ + . Khi thm nhit thp hn nhit cng tch th s hnh
thnh lp thm t nn ra b mt thp theo th t: + +.
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
21
n tt nghip
Trong :
- dung dch rn xen k ca N trong Fe, c gi l ferit Nit
- dung dch rn xen k ca N trong Fe
- pha xen k Fe4N, l pha rt cng.
- pha xen k Fe2N1-x. y l pha xp.
Khi thm c xut hin pha trn b mt, mc d c nhiu l xp nn cng khng
cao (khong 300HV) nhng tc thm li rt ln. Ngoi ra, cc l xp cn l ni cha
du bi trn lm tng tnh chu ma st khi lm vic. V mt ng hc cu trc xp trn b
mt to iu kin thun li khuch tn nit.
b. Tnh cht ca lp thm nit
Lp thm nit c cng v tnh chng mi mn rt cao do to thnh cc pha
nitrit st v cc nitrit hp kim nh mn, phn tn ln trong lp thm. cng lp thm
c th t ti (10001200) HV.
Trn gin Fe-N ta thy nhit 590 0C t chc lp thm vn n nh, iu ny
cho php chi tit thm nit gi c cng nng nhit cao khi lm vic. Tuy nhin,
nhit cao, s khuch tn nit vo pha trong cng lm ngho nit v gim cng ca
lp thm.
Thm nit lm tng bn mi do to nn lp ng sut nn d b mt, ng sut ny
lm gim gi tr ng sut ko ca ngoi lc trong qu trnh lm vic ca chi tit.
1.6.5. Cc yu t nh hng n qu trnh thm nit.
a. Nhit
Nhit nh hng rt ln n qu trnh khuch tn ca nguyn t thm vo trong
thp. Khi nhit cng cao th kh nng khuch tn vo trong thp ca nguyn t thm
cng tng (hnh 1.10) v c biu din di hm m sau:
D = D0.exp (- Q/RT)
(1)
22
n tt nghip
Trong :
D0: H s khuch tn cng th nguyn vi D [cm2/S].
Q : Hot nng khuch tn [cal/mol].
R: Hng s kh, R=1.98 [cal/mol.].
T: Nhit tuyt i [K].
b. Thi gian.
nhit c nh, thi gian khuch tn cng di, chiu su lp khuch tn cng
dy quan h gia chng tun theo quy lut parabol theo cng thc:
= K.1/2
Trong : Chiu dy lp khuych tn
K - H s t l ph thuc vo D
- Thi gian
= K.1/2
23
n tt nghip
tng thi gian. Tuy nhin, i vi thm nit nhit cao nht th nhit thm phi
nh hn nhit ram l 300-500C m bo t chc sau ram khng thay i.
1.6.6. Cc phng php thm nit
Hin nay c hai phng php thm nit l: thm nit th lng v thm nit th
kh. Tuy nhin, phng php thm nit th kh l hay c dng hn c do c cc u
im nh: Hiu qu thm nit cao, kt qu thm n nh, tc thm t c 1015m/h, t gy nhim mi trng.
Trong phm vi n cp n thm nit th kh s dng NH 3 cung cp nit
nguyn t cho qu trnh thm xy ra.
Kh nit tn ti di dng phn t (N 2) rt n nh do khng th dng thm
nit c. Mt trong cc cht kh c th cung cp nit nguyn t l NH3.
Trong khong nhit thm, t 4500-6000C, NH3 s phn hy theo phn ng:
NH3 = 2<N> + 6H
Nit nguyn t <N> hnh thnh s khuch tn vo trong b mt thp to nn lp
thm nit
Do nit khuch tn vo trong thp chm, nu <N> hnh thnh qu nhiu khng
kp khuch tn vo thp s kt hp li thnh phn t mt ht hot tnh lm ngn cn
qu trnh thm tip theo phn ng:
2NH3 2<N> + 6H N2 + 3H2
(*)
450-500
500-600
600-700
20-35
30-45
40-65
24
n tt nghip
NH 3 phanhuy
NH 3cungcap
V1
(V0 V1 )
V1
V1
2
2V0 V1
Vr Vl Vct
.
Q
Q
Hnh 1.12. Gin Layer th hin quan h gia phn hu v s hnh thnh t chc lp
thm tng ng vi tng khong nhit khc nhau
Hin nay, phng php dng iu khin chnh xc hm lng nit hot tnh l
phng php iu khin theo th thm nit, th nit l kh nng cung cp nit ca mi
trng
K NH 3
PNH 3
PH3 /22
25
n tt nghip
Hnh 1.13. Biu th hin phng php iu khin qu trnh thm nit thng qua th nit
C hai phng php thm nit s dng mi trng kh thm l NH 3 gm: Thm
mt giai on v thm hai giai on.
a) Thm mt giai on: 0C
5300C
bo ho + kt
26
n tt nghip
dp ngui. khc phc nhc im ny ngi ta dng phng php thm nit hai
giai on.
b) Thm nit hai giai on:
0
530
bo ho
kt
27
n tt nghip
dung dch kim hay axit, gia cng in ho trn ant trong dung dch kim hay axit
cromic v phng php gia cng nhit nhit tng i cao 4000- 8000C.
Mc ch ca qu trnh xy ho cho thp SKD11 trc khi em thm nit l to ra
lp xyt st xp b mt to iu kin tt cho vic khuych tn nguyn t nit vo
trong thp.
d)Tin x l bng pht pht ho
Pht pht ho l mt phng php gia cng b mt kim loi c p dng rng
ri trong cng nghip x l b mt kim loi, c coi l mt trong nhng phng
php chun b b mt kim loi tt nht trc khi sn ph. Ngoi ra, mng pht pht
ho chuyn ho b mt kim loi thnh mt lp b mt mi khng cn tnh dn in v
tnh kim loi, c kh nng chng n mn. Nh cc tnh cht ngi ta to ra cng
ngh pht pht ho s dng trong cc nh my x l b mt kim loi.
Quy trnh pht pht ho c in l nhng t 10 pht n vi gi trong dung dch
nhit cao (600-900C). Dung dch pht pht ho hin i c cha cc cht ph gia
lm tng tc qu trnh, h thp nhit xung 35 0C v vn hnh bng cch phun
hoc phun nhng lin hp.
Dung dch pht pht ho hin i thng c thnh phn phc tp, nhng bao
gi cng c ba thnh phn chnh sau: axit phtphoric t do, mui kim loi
ihyrphotphat v cht tng tc.
Phn ng xy ra trong qu trnh pht pht ho rt phc tp:
Me(H2PO4) Me2+ + 2H2PO4H2PO4HPO42-
= H+ + HPO42=
H+
+ PO43-
28
n tt nghip
Cht lng lp pht pht trn thp c xc nh bng trng lng ca mng
trn mt n v din tch.
Pht pht ho kim loi gm cc loi: pht pht ho thng, pht pht ho nhanh
v pht pht ho ngui.
Pht pht ho thng: thu c mng pht pht phi dng mui
ihyrphotpht ca cc kim loi: Mn, Fe, Zn, Cd. Nga hay dng ch phm Majef
chnh l hn hp cc mui ihyrphotpht ca st v mangan: Fe(H 2PO4)2,
Mn(H2PO4)2.H2O, MnHPO4 v c thnh phn ho hc: 2,4-2,5% Fe, 14% Mn, 45-52%
phot pht, 1% SO42-, CaO vt, Cl- vt v 1-2% H2O.
Qu trnh pht pht ho hiu qu nht trong dung dch cha 30-33g/l ch phm
Majef nhit 960 - 980C. nhit thp hn s sinh ra cu trc tinh th, cn
nhit cao hn s sinh ra nhiu cn b trong dung dch. Thi gian pht pht ho
c xc nh bng thi im ngng thot kh hyr, tuy nhin nn ko di thm 5-10
pht na
Mng to t dung dch mui Majef c bm cao, t chiu dy t 7-50m v
xp. Lp ph c in tr cao v chu nhit tt
mng c tinh th nh, tnh bo v cao nn dng dung dch c nng Majef
c (100-200g/l) v tin hnh nhit thp 800- 850C
i vi thp hp kim cao nn dng dung dch c 30-32 g/l mui Majef, 10-12
g/l BaCl2, nhit 98-1000C, thi gian 40-60pht
Nhc im ca pht pht ho trong dung dch Majef l: thi gian lu, nhit
cao, khong nhit lm vic hp, kh hyr thot ra mnh, lm nn thm nhiu
hyr, c tnh gim. V vy nu gim c s thm hyr s rt ngn c thi gian
pht pht ho.
Pht pht ho nhanh: Thnh phn dung dch v ch pht pht ho nhanh
nh sau:
Majef
30-40 g/l
30-40g/l
Zn(NO3)2.6H2O
50-65 g/l
50-70 g/l
NaF
2-5 g/l
H3PO4
29
n tt nghip
NaNO3
4-5 g/l
Nhit
45-650C
92-960C
Thi gian
8-15pht
8-10pht
25-30 g/l
Zn(H2PO4)2
ZnO
60-70 g/l
NaNO3
40pht
100 g/l
-
80-100 g/l
5-10 g/l
H3PO4
Thi gian
Zn(NO3)2.6H2O 35-40g/l
NaF
18-21g/l
80-85 g/l
1-2 g/l
0,3-1,0 g/l
15-25pht
30-40pht
15-20pht
30
n tt nghip
31
n tt nghip
T chc t vi
cng
Ti
T chc t vi
cng
Ram
T chc t vi
xy ho
cng
Pht pht ha
Thm Nit
T chc t vi
Phn b cng
32
n tt nghip
33
n tt nghip
34
n tt nghip
a
b
c
35
n tt nghip
Ni ng v ly kh t l vo thit b.
Quy trnh o:
Bc 1: ui ht kh ra khi h thng o. Van 3 m, van 4 ng, nhc bnh 6 cho ct
nc trong ng 2 vt tr cao nht, sau ng van 3, m van 4 ni thng sang bnh
thng nhau ri h bnh 6 xung. Nh th ct nc trong ng thng nhau s nng ln ht
trong bnh thng bn tri, khng kh b ui ht trong bnh o bn tri.
Tip theo ta ng van 3, ni thng van 4 sang ng a ri nhc bnh 6 ln ct nc nng
ln v tr cao nht, nh vy khng kh b ui ht trong ng 2, sau ng van 4. Nh
vy trong h thng hon ton kn.
Bc 2: m van (4) ly kh i t ng (a) sang ng (c) ng thi h bnh (6)
xung di ngang v tr thp nht ly kh t l vo. Khi kh vo ti v tr thp nht th
kho van (4) li.
Bc 3: m van (4) kh i t ng (c) sang ng (b) ng thi nng bnh (6) ln
cao (cao hn van s (4) y kh sang bnh (5)). Lp li thao tc nng h bnh (6) n
khi th tch kh khng i.
Bc 4: H bnh (6) xung cho kh v ht ng (2), kho van (4) iu chnh mc nc
trong bnh (6) v ng (2) ngang nhau, c kt qu phn hy.
2.2.4. iu chnh lu lng kh:
Kh thm c a vo l thng qua h thng iu chnh lu lng do hng
Kobold ca c sn xut (hnh 2.10). H thng ny c ni vi bnh kh thm thng
qua cc ng cao su v c van x kh an ton khi cp kh iu chnh lu lng kh
thm trong qu trnh thm.
36
n tt nghip
- Knh hin vi quang hc Axiovert 25A & 100A dng quan st v chp nh t chc
t vi kim loi v hp kim vi phng i chp nh thng thng t 50-500 ln (hnh
2.10)
- My o cng th i: ARK 600 (Mitutoyo).
37
n tt nghip
18mm
Hnh 2.13. Kch thc mu th nghi m
38
n tt nghip
1050
850
650
2000C/h
50ph
60ph
2000C/h
Du nng
600- 800
1500C/h
240ph
50ph
60ph
45-50 ph
thi gian
gian
Thi
39
n tt nghip
Tram
tram= 1h
Khng kh
Thi gian
40
n tt nghip
Hnh 2.17. G mu
41
n tt nghip
42
n tt nghip
CHNG 3 : KT QU V BN LUN
nghin cu cu trc lp thm nit v nh hng ca lp trung gian pht pht
ha hoc oxy ha n t chc v tnh cht lp thm nit trn thp SKD11 dng lm
khun dp ngui. ti nghin cu tin hnh th nghi m vi ch nhi t luy n
v x l mu trc khi thm nit. Thc hin thm nit trn cc mu sau ram v tin x
l nh pht pht ha hoc oxy ha, vi phn hy khc nhau, ch thm khc
nhau, sau chp nh t chc t vi, xc nh chiu su lp thm, s phn b cng
t vi, d on cc pha xut hin sau khi thm t rt ra kt qu v nh gi c s
nh hng ca lp trung gian n t chc, tnh cht ca thp SKD11 sau khi thm.
Qua la chn c ch thm thch hp cho thp SKD11 lm khun d p ngu i.
3.1. Thnh phn ha hc mu SKD11.
Thp SKD11 s dng trong cc th nghim c phn tch bng my phn tch
quang ph pht x JSM6490-JED2300 v c thnh phn nh trong bng 3.1.
Bng 3.1. Thnh phn hoa hc thp SKD11 nghin cu.
Nguyn t
Si
Mn
Cr
Mo
Ni
Hm lng (%)
1,77
0,3
0,42
0,018
0,003
11,3
0,74
0,2
0,28
Mu
M1
M2
M3
TB
cng HRC
60,7; 60,5
64,8; 65
64,8; 64,7
64,9
Nhn xt:
Kt hp vi chp nh t chc t vi ca mu sau ti (hnh 3.1), nhn thy t chc
nhn c sau ti nh mn, lng cacbit cn kh nhiu v th to. C ngha l thi gian
ti cha di ha tan ng k lng cacbit. Tuy vy, s bo ha ca cacbon v
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
43
n tt nghip
Mu
TB
cng HRC
62,5
62,3
61,9
62,0
62,9
62,3
44
n tt nghip
Nhn xt : nhit cao, khi ram lng cacbit tit ra nh mn, phn b u (c dng
ht), lm gim lng ccbon trong mactenxit (lm gim chnh phng c/a ca
mactenxit ti). Sau khi ram t chc bao gm mactenxit ram, cacbit ban u, cacbit tit
ra khi ram v mt lng nh austenit d.
3.3. Thm nit v s nh hng ca lp trung gian pht pht ha v oxy ha n
t chc v tnh cht lp thm nit trn thp SKD11
ti thc hi n th nghi m thm nit th kh dng kh amniac (NH3) nhi t
520-530oC, thi gian thm trung bnh l 8h v gm 2 nghin cu chnh :
- Thm nit mt giai on v thm nit hai giai on vi phn hy khc nhau.
- Tin x l trc thm nit: pht pht ha v oxy ha. T kho st lp thm nit
hnh thnh v: t chc t vi, s phn b cng trn lp thm t b mt mu vo
trong li, thnh phn ha hc ca lp thm d bo cc pha hnh thnh trong lp
thm.
3.3.1. T chc v tnh cht lp thm nit mt giai on v hai giai on
Thm nit c thc hin nhi t
thp hn nhit ram 300C, do
nhit ram l 5600C, v vy nhit
thm nit c chn khong nhit
520- 530C. T chc v c tnh lp
thm ph thu c vo phn hy NH3,
nhi t thm v lu lng kh thm.
Trong qu trnh thc hin th nghim
thm nit cn phi kim tra v iu
chnh lu lng kh thm v phn
hy tht cht ch, c 30 pht li o
phn hy mt ln.
a. Thm nit mt giai on.
Ch thm nit mt giai on : thi gian 8h, iu chnh lu lng kh 0,5-0,6 l/pht
v phn hy l 40-45%.
Nh bit khi nhit khng i, phn hy ch cn ph thuc vo lu lng
kh thm. Trong qu trnh thm thng xuyn kim tra phn hy duy tr mc 4045% v nu nh c s thay i th ta s iu chnh lu lng kh vo l cho ph hp.
45
n tt nghip
Khong cch t
b mt vo nn 20
(m)
cng HV
30
40
50
60
cng HRC
70
80
90
100
170
555
67,9 52,9
Hnh
b
chiu
t b
3.4. S phn
cng theo
su lp thm
mt vi
ch
giai
thm mt
on
46
n tt nghip
V tr cch b mt
20
vo nn (m)
30
cng HV
1109 868
1201
cng HRC
40
50
60
70
80
90
100
Nn
755
654
601
532
541
516
610
66,0 62,8
59,0
55,3
Nhn xt : nh t chc t vi thm hai giai on cho thy, vi thi gian bo ha 5h,
khuch tn 3h, b mt mu khng quan st thy s to thnh lp trng . Ch quan st
thy lp li trng trn nn sm (hn hp +), vng dung dch rn v nn thp sau
ram.
cng t vi t c kh cao (n
1200HV) v gim dn t b mt vo
trong li, khng c hin tng to bc
cng.
T cch thm ny, cho thy u im
quan trng ca ch thm nit hai
giai on so vi thm nit mt giai
on l mt hoc cn li khng ng
k lp trng trn b mt lp thm.
Giai on bo ha vi phn hy
nh to ra lp thm vi nng nit
Lp
nhnvt
theo
ch
Khoa:Hnh
Khoa3.4.
hc
&thm
cngnit
ngh
liu
thm (5-3)
47
n tt nghip
cao (- Fe4N cha n 6% hay cao hn). Giai on khuch tn, phn hy ln,
lng nit nguyn t trn b mt thp nh, kh nng thm km, qu trnh thm ti b
mt hu nh khng xy ra. Trong khi , nit trong lp tip tc c khuch tn vo
trong, lp li trng c to trn nn dung dch rn , ni c nng nit nh dn.
3.3.2. nh hng ca lp trung gian oxy ha n t chc v tnh cht lp thm
nit trn thp SKD11
Mc ch ca qu trnh xy ho cho thp SKD11 trc khi em thm nit l to ra
lp xyt st xp b mt to iu kin tt cho vic khuych tn nguyn t nit vo
trong thp. Phng php oxy ha b mt trc khi thm c thc hin trong l
HOMO ti cng ty Parker Processing. L dng kn phun hi nc c nhit t 400 800C vi p sut p = 0.5 MPa.
Nhm thc hin vi hai b mu oxy ha trong 60 pht, mu c oxy ha trc thm
nit.
- Mu OXH1: Thm nit nhit 480C, trong thi gian 120 pht
- Mu OXH2: Thm nit nhit 580C, trong thi gian 120 pht
48
n tt nghip
Khong cch
t b mt
(m)
HV
OXH1
HV
OXH2
25
50
75
100
125
150
175
200
225
347
541
685
1030 889
831
779
642
563
282
488
889
627
500
475
485
469
521
49
n tt nghip
Mu thm
Thi gian
thm (h)
Lu lng kh
thm(l/p)
H s phn hy (%)
PPH1
0,5-0,6
40 45
PPH2
0,5-0,6
40 45
PPH3
0,5-0,6
40 45
a
b
c
B mn: VLH, X l nhit & b mt
50
Hnh 3.7. T chc t vi lp thm ca mu thm 8 gi, phn hy 40-45 % X500
a. khng pht pht ho
b. pht pht hoa 30 pht
c. Pht pht hoa 1h
n tt nghip
30
40
50
60
70
80
90
100
110
940
872
909
1122 1118 1205 1168 1195 1128 1089 1065 1047 1015 836 630 582 544
Hnh 3.8. S phn b cng theo chiu su lp thm tnh t b mt khi thm vi thi gian
pht pht hoa khc nhau
51
n tt nghip
Nhn xt: C th nhn xt rng, trn th hnh 3.8, lp thm c s khc nhau gia
cc mu khi em pht pht ha trc thm nit vi mu khng pht pht ha trc
thm nit:
- Mu khng pht pht ha em thm nit c cng b mt cao, nhng b dy ca
lp c cng trn 1000 HV rt mng (ch khong 60 m), sau cng gim rt
nhanh.
- Trong khi mu qua pht pht ha ri thm nit th cng b mt cng rt cao,
ng thi lp c cng trn 1000 HV cng dy hn (n 120m) v gim dn n
nn, chiu dy lp thm n 170 m.
b. Khi thm nit hai giai on (5h bo ha 3h khuch tn).
Th nghim tin hnh vi 3 mu sau khi nhit luyn, pht pht ha nng nhit
96-980C, thi gian 30 pht v 60 pht. Mu i chng khng c pht pht ha.
Cc mu c k hiu nh sau:
- Mu PPH4: khng pht pht ha + thm nit hai giai on 5300C vi phn hy
40-45% trong 5h- khuch tn vi phn hy 70-80%, 3h.
- Mu PPH5: Pht pht ha 60 pht + thm nit hai giai on 530 0C vi phn hy
40-45% trong 5h- khuch tn vi phn hy 70-80%, 3h.
- Mu PPH6: Pht pht ha 60 pht + khng thm nit
Thng s ca th nghim thm kho st trong phn ny c a ra trong bng 3.8.
Hnh 3.9 l nh t chc trn hin vi quang hc ca cc mu PPH4 v PPH5. cng
t vi t b mt lp thm vo nn c a ra trn bng 3.9.
Bng 3.9. Thng s khi thm hai giai on vi T0, v phn hy
Mu
Lu lng kh thm
(l/pht)
H s phn hy
PPH4
5-3
0,5 0,25
(40-45) (70-80)
PPH5
5-3
0,5 0,25
(40-45) (70-80)
PPH6
-----
-----
-----
52
n tt nghip
b
Hnh 3.9. Lp thm nit 2 giai on(5-3), X500
a. Khng pht pht hoa trc thm
b. Pht pht hoa trc thm
nito
Bng 3.10. cng t vi (HV) ca cc mu th nghim pht pht v thm nit hai giai on
Khong
cch t
20
b mt
(m)
HV
30
40
50
60
70
755
654
80
90
160
(Nn)
593
53
n tt nghip
PPH4
HV
PPH5
HV
PPH6
1200 1179 1149 1175 1127 946 773 674 696 585 555 572
504
530
494
527
572
Hnh 3.10. S phn b cng theo chiu su lp thm v lp pht pht ho tnh t b mt
khi thm 2 giai on (5h-3h)
54
n tt nghip
Nhm tin hnh nghin cu s nh hng lp trung gian pht pht ha da trn
ch thm 2 giai on (6h bo ha, 2h khuch tn) t so snh vi hai trng
hp thm trn.
Th nghim tin hnh vi 3 mu sau khi nhit luyn, pht pht ha nng nhit
96-980C, thi gian 30 pht v 60 pht. Mu i chng khng c pht pht ha.
Cc mu c k hiu nh sau:
- Mu PPH7: Thm nit hai giai on 530 0C vi phn hy 40-45% trong 6hkhuch tn v vi phn hy 70-80% trong 2h, khng tin x l pht pht ha.
- Mu PPH8: Pht pht ha 30 pht + thm nit hai giai on 530 0C vi phn hy
40-45% trong 6h- khuch tn vi phn hy 70-80% trong 2h.
- Mu PPH9: Pht pht ha 60 pht+ thm nit hai giai on 530 0C vi phn hy
40-45% trong 6h- khuch tn vi phn hy 70-80% trong 2h.
Hnh 3.11 l nh t chc trn hin vi quang hc ca cc mu PPH7, PPH8 v PPH9.
cng t vi t b mt lp thm vo nn c a ra trn bng 3.11.
K.cch t
b
mt 20
(m)
HV
30
40
50
60
70
80
90
825 791 773 721 689 640 642 628 630 546
B mn: VLH, X l nhit & b mt
55
n tt nghip
PPH7
HV
PPH8
HV
PPH9
858 772 707 735 731 702 664 649 636 549
1112 1226 1251 1101 908 825 786 769 739 719 680 651 632 574
Hnh 3.12. S phn b cng theo chiu su lp thm v lp pht pht ho tnh t b mt
khi thm 2 giai on (6h-2h)
56
n tt nghip
tn nit t b mt, ni hm lng nit cao vo bn trong. Do vy, gim thi gian bo
ha, tng thi gian khuch tn l cn thit.
3.4. D on cc pha trong t chc lp thm bng phn mm Thermocal.
Gin pha (cn gi l gin trng thi hay cn bng) ca mt h cc hp kim
nghin cu biu th mi quan h gia nhit , thnh phn v s lng (t l) cc pha
hoc t chc ca h trng thi cn bng. T gin pha ta c th bit c cc
thng tin v nhit kt tinh, chuyn pha, cc t chc c trong hp kim nghin cu...
iu ny c quan h n gia cng ch to, quy trnh nhit luyn v ho nhit luyn.
Thermocal l phn mm dng xy dng gin pha vi c s d liu nht
nh, cho php xy dng gin pha vi tin cy kh cao, trn c s cho php
ngi nghin cu d bo s b cc pha, chuyn pha....xut hin trong hp kim chng
ta nghin cu, v do d bo c cc tnh cht c kh nng xut hin trong cc hp
kim ny.
Da vo phn mm themocal d on cc pha ca t chc lp thm nit trn
thp SKD11, vi cc thng s c a vo nh sau:
+ P = 100000 pa, W(C) = 1.77%, W(Cr) = 11,3%, W(Mo) = 0.74%
-
57
n tt nghip
58
n tt nghip
32
M ass%
C
N
O
V
Cr
Mo
LG1 0.00
Distance
0.17 mm
N
100 m
M ass%
Mo
LG1 0.00
Distance
0.17 mm
59
n tt nghip
%NT Khong
cch t BM
LG10000;0.000mm
8.29
39.86
LG10001;0.019mm
0.36
LG10002;0.038mm
Na
Al
Si
Ca
Cr
Fe
Mo
Total
(mass%)
0.17
0.56
1.26
0.46
4.89
0.44
0.59
4.26
0.21
9.25
0.11
1.71
38.16
5.99
87.61
9,29
86.04
0.45
100.00
100.00
0.02
100.00
60
n tt nghip
LG10003;0.058mm
0.24
15.24
LG10004;0.077mm
1.47
24.06
LG10005;0.096mm
2.48
14.00
1.01
0.91
LG10006;0.115mm
LG10007;0.134mm
0.50
LG10008;0.153mm
4.80
LG10009;0.173mm
1.93
0.28
22.28
61.96
100.00
29.09
42.06
100.00
0.31
18.84
64.34
0.02
100.00
2.82
0.47
11.06
83.95
0.70
100.00
2.4
0.55
12.46
82.06
1.13
100.00
19.70
73.54
1.31
100.00
9.78
86.46
0.61
100.00
2.46
0.26
0.38
0.81
0.41
0.37
0.23
0.27
Bng 3.12. Thnh phn hoa hc ti cc im qut theo khong cch tnh t b mt
61
n tt nghip
Mu c pht pht ha 60pht sau thm nit 530 0C, sau c em qut ph
EDS. Kt qu nhn c trn hnh 3.16
Thnh phn ha hc ti 15 im qut c a ra trn bng 3.13.
M ass%
P
V
Mo
LG1
0.0 0
Distance
0.21 mm
90
0.1 mm
M ass%
C
N
O
P
V
Cr
Mn
Fe
Mo
LG1
0.1 mm
0.00
Distance
0.21 mm
LG10000;0.000m
m
3.98
Al
Si
Ca
Cr
Mn
Fe
Mo
Total
(mass%)
29.63
0.88
1.05
18.04
0.31
0.22
0.08
33.74
11.02
0.55
100
15.41
76.32
1.06
100
0.27
74.54
0.97
100
LG10001;0.016m
m
2.18
3.13
0.25
0.72
0.15
LG10002;0.032m
m
1.24
4.71
0.26
0.77
0.14
15,97
LG10003;0.048m
m
0.10
4.13
0.26
0.71
0.27
13,70
78,74
1,15
100.00
LG10004;0.064m
m
1.85
3.59
0.38
0.58
0.20
15,14
76,35
1,18
100.00
62
n tt nghip
LG10005;0.079m
m
0.74
2.70
0.32
0.46
0.24
LG10006;0.095m
m
1.21
2.28
0.31
0.57
LG10007;0.111mm
0.65
2.89
0.44
0.35
1.73
0.41
0.20
0.31
23.13
0.23
0.40
LG10008;0.127m
m
0.06
LG10009;0.143m
m
2.25
LG10010;0.159m
m
0.78
0.36
0.32
LG10011;0.175mm
0.73
0.29
0.47
LG10012;0.191m
m
4.42
0.29
0.18
LG10013;0.207m
m
1.25
0.42
0.34
LG10014;0.223m
m
0.61
0.74
0.42
0.33
0.17
15,50
77,59
1,28
100.00
0.15
13,84
77,75
0,95
100.00
0.18
14,02
79,59
1,20
100.00
11,45
84,25
0,92
100.00
0.14
6,97
66,09
0,80
100.00
0.04
9,86
87,60
1,04
100.00
0,21
11,75
85,59
0,97
100.00
1,37
48,81
41,68
1,79
100.00
9,49
88,03
0,47
100.00
85,75
0,82
100.00
0,14
0.02
0.14
0,19
10,99
1,43
63
n tt nghip
mt trong dung dch pht pht ha). Lp pht pht ny c cng rt thp, mng v
xp l ni cha cc nit nguyn t, lm gim bt kh nng ti kt hp ca chng nu
chng bn ngoi b mt thp thng thng. Do vy, lng nit nguyn t trn b
mt thp tng ln, th thm nit tng v do vy lm tng kh nng khuch tn ca nit
vo trong b mt thp. Ngoi ta, s c mt ca cc nguyn t khc ca lp pht pht
tham gia vo lp thm khng lm cng ca lp thm vn cao (trn 1100HV), chng
t cc pha to thnh c cng cao. Cc kt qu linescane cho thy, hm lng pht
pho v nit gim dn t b mt vo trong nn vo su n 130-150 m th hu nh
nit khng cn na v chnh l chiu dy lp thm t c. Nh vy, qu trnh
pht pht ho c tc dng lm cho chiu dy lp thm nit cao hn r rt, so vi mu
thm cng ch khng c pht pht ha, chiu dy lp thm cao hn khong 20
m. iu cho php trong cc th nghim tip theo, c th gim bt thi gian thm m
chiu dy v cng vn m bo cc yu cu k thut ra.
CHNG 4: KT LUN
T cc kt qa th nghim, c th a ra mt s kt lun v cng ngh nhit luyn v
thm nit th kh s dng kh NH3 cho thp SKD11 dng lm khun dp ngui nh
sau :
thc nghim v xc nh c qui trnh nhit luyn ti v ram t c c tnh
m bo sau thm nit, cng ca nn p ng c yu cu lm vic (5658HRC)
nghin cu c c hai quy trnh thm nit cho thp l thm nit ch mt
giai on v thm nit ch hai giai on. T kt lun ch thm nit hai giai
on l ti u hn do lp thm nhn c sau thm c cng cao hn, khng xut
hin lp trng (tng ng vi ), c tnh m bo yu cu lm vic tt hn ca khun
dp ngui.
- Ch thm nit c chn: To thm 5300C, thi gian thm 8h (5h bo ha-3h
khuch tn) vi phn hy ln lt l 40-45% v 70-80%, cng nn sau thm vn
m bo 56-58HRC.
- Thm d x l trc thm nito bng pht pht ha v oxy ha. Qua nhn thy ch
c th p dng phng php pht pht ha trc khi thm nit do nhn c lp thm
dy hn, cng cao, m bo kh nng chng mi mn cho khun dp ngui. Trong
khi phng php oxy ha khng ph hp cho vic x l trc thm nit cho thp
Khoa: Khoa hc & cng ngh vt liu
64
n tt nghip
65
n tt nghip
66