You are on page 1of 8

TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.

Chuyeân ñeà: TÍCH PHAÂN VAØ ÖÙNG DUÏNG


TOÙM TAÉT GIAÙO KHOA
I. Baûng tính nguyeân haøm cô baûn:
Baûng 1 Baûng 2

Haøm soá f(x) Hoï nguyeân haøm F(x)+C Haøm soá f(x) Hoï nguyeân haøm F(x)+C
a ( haèng soá) ax + C
x 1 (ax  b) 1 (ax  b) 1
x  C C
 1 a  1
1 1 1
ln x  C ln ax  b  C
x ax  b a
ax
ax C
ln a
ex ex  C e ax  b 1 ax  b
e C
a
sinx -cosx + C sin(ax+b) 1
 cos(ax  b)  C
a
cosx Sinx + C cos(ax+b) 1
sin(ax  b)  C
a
1 1 1
tgx + C 2 tg(ax  b)  C
cos2 x cos (ax  b) a
1 1
1
sin 2 x -cotgx + C 2
sin (ax  b)  cot g(ax  b)  C
a

u' ( x ) 1 1 xa
ln u( x )  C ln C
u( x ) x  a2
2
2a x  a
1
tgx  ln cos x  C 2 2
ln x  x 2  a2  C
x a
cotgx ln sin x  C
Phöông phaùp 1:
 Phaân tích tích phaân ñaõ cho thaønh nhöõng tích phaân ñôn giaûn coù coâng thöùc trong baûng nguyeân haøm cô
baûn
 Caùch phaân tích : Duøng bieán ñoåi ñaïi soá nhö muõ, luõy thöøa, caùc haèng ñaúng thöùc ... vaø bieán ñoåi löôïng
giaùc baèng caùc coâng thöùc löôïng giaùc cô baûn.
Ví duï : Tìm hoï nguyeân haøm cuûa caùc haøm soá sau:
1 2x  5
1. f ( x )  cos3 x  2. f(x) 
x 1  x x  4x  3
2

Phöông phaùp 2: Söû duïng caùch vieát vi phaân hoùa trong tích phaân
tgx 1  ln x
 cos  cos x dx 
5
Ví duï: Tính caùc tích phaân: 1. x sin xdx 2. 3. dx
x
I. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG CAÙCH SÖÛ DUÏNG ÑN VAØ CAÙC TÍNH CHAÁT TÍCH PHAÂN
1. Ñònh nghóa: Cho haøm soá y=f(x) lieân tuïc treân  a; b . Giaû söû F(x) laø moät nguyeân haøm cuûa haøm soá f(x)
thì:
b

 f ( x )dx   F( x ) a  F (b)  F (a)


b
( Coâng thöùc NewTon - Leiptnitz)
a

Hoµng V¨n T¬i 83 TTGDTX Mü §øC


TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
2. Caùc tính chaát cuûa tích phaân:
b
 Tính chaát 1: Neáu haøm soá y=f(x) xaùc ñònh taïi a thì :  f ( x )dx  0
a
b a
 Tính chaát 2:  f ( x )dx   f ( x )dx
a b
b
 Tính chaát 3: Neáu f(x) = c khoâng ñoåi treân  a; b thì:  cdx  c(b  a)
a
b
 Tính chaát 4: Neáu f(x) lieân tuïc treân  a; b vaø f ( x )  0 thì  f ( x )dx  0
a
 Tính chaát 5: Neáu hai haøm soá f(x) vaø g(x) lieân tuïc treân  a; b vaø f ( x )  g( x ) x   a;b  thì
b b

 f ( x )dx   g( x )dx
a a
 Tính chaát 6: Neáu f(x) lieân tuïc treân  a; b vaø m  f ( x )  M ( m,M laøhai haèng soá) thì
b
m(b  a)   f ( x )dx  M (b  a)
a
 Tính chaát 7: Neáu hai haøm soá f(x) vaø g(x) lieân tuïc treân  a; b thì
b b b

  f ( x )  g( x ) dx   f ( x )dx   g( x )dx
a a a
 Tính chaát 8: Neáu haøm soá f(x) lieân tuïc treân  a; b vaø k laø moät haèng soá thì
b b

 k. f ( x )dx  k. f ( x )dx


a a
 Tính chaát 9: Neáu haøm soá f(x) lieân tuïc treân  a; b vaø c laø moät haèng soá thì
b c b

 f ( x )dx   f ( x )dx   f ( x )dx


a a c
 Tính chaát 10: Tích phaân cuûa haøm soá treân  a; b cho tröôùc khoâng phuï thuoäc vaøo bieán soá , nghóa laø :
b b b

 f ( x )dx   f (t )dt   f (u)du  ...


a a a
Baøi 1: Tính caùc tích phaân sau:
1 1 1 1
x x 4x  11
1)  dx 2)  dx 3) x 1  xdx 4) x dx 5)
0
(2x  1)3 0 2x  1 0 0
2
 5x  6
 
1 3
2x  5 x3 6 2
4 sin 3 x
0 x2  4x  4dx 6)  2
0
x  2x  1
dx 7)
 (sin x  cos x)dx
6 6 8)
0 1  cos xdx 9)
0

 
1
4
1  sin 2x 2 1  sin 2x  cos 2x
2
1
0 cos2 x dx 10)
 cos 2xdx
4 11) 
 sin x  cos x
dx 12) e
0
x
1
dx .
0
6

Hoµng V¨n T¬i 84 TTGDTX Mü §øC


TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
   

13)
4
14)
4 cos 2 x 15)
2 sin 3 x 16)
2 cos x
 (cos x  sin x) dx
4 4
 dx  dx  dx
0 0 1  2 sin 2 x 0 2 cos 3 x  1 0 5  2 sin x
0 4 1 dx
17)  dx 18)  2
2 x  2x  3
2
1 x  2x  5
Baøi 2:
2
3 4 5 1
1)  x  1dx
2
2)  x  3x  2dx
2
3)  ( x  2  x  2 )dx 4) 
1
x2 
x2
 2dx
3 1 3
2
3  2 2
 2 x  4dx  1  cos 2xdx  1  sin xdx  x  x dx
2
5) 6) 7) 8)
0 0 0 0
Baøi 3:
1) Tìm caùc haèng soá A,B ñeå haøm soá f(x)  A sin x  B thoûa maõn ñoàng thôøi caùc ñieàu kieän
2

f ' (1)  2 vaø  f(x)dx  4


0
2

 [a  (4  4a)x  4x 3 ]dx  12
2
2) Tìm caùc giaù trò cuûa haèng soá a ñeå coù ñaúng thöùc :
0
II. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP ÑOÅI BIEÁN SOÁ :
b

 f[u(x)].u (x)dx baèng caùch ñaët t = u(x)


'
1) DAÏNG 1:Tính I =
a
b u (b )
Coâng thöùc ñoåi bieán soá daïng 1:  f  u ( x).u ' ( x)dx   f (t )dt
a u (a)
Caùch thöïc hieän:

Böôùc 1: Ñaët t  u ( x)  dt  u ' ( x)dx


x  b t  u (b )
Böôùc 2: Ñoåi caän : 
x  a t  u (a)
Böôùc 3: Chuyeån tích phaân ñaõ cho sang tích phaân theo bieán t ta ñöôïc
b u (b )
I   f  u ( x).u ' ( x)dx   f (t )dt (tieáp tuïc tính tích phaân môùi)
a u(a)

Tính caùc tích phaân sau:


  
1
2 2 4
sin 4x
x 1  x 2 dx
3
1)
 cos 2)
 cos 3)
0 1  cos2 xdx 4)
3 2 5
x sin xdx xdx
0
0 0
  
e
2 4
1 1  ln x 4
1
5)
 sin 2x(1  sin
2
x)3dx 6)
 cos 4
x
dx 7) 
1
x
dx 8)
 cos xdx
0 0 0

e 1
1  ln 2 x 6
3
tg 4 x
1 x dx  x (1  x ) dx cos x

5 3 6
dx
9) 10)
0
11)
0 6  5sin x  sin 2 xdx 12)
0
cos 2x

Hoµng V¨n T¬i 85 TTGDTX Mü §øC


TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
  
4
cos x  sin x 2 sin 2 x
ln 5 dx 2 sin 2 x
13)
0 3  sin 2 x dx 14)  dx 15)  x x
16)
 dx
ln 3 e  2e 3 0 ( 2  sin x )
2
0 cos 2 x  4 sin 2 x
 
 
3 ln(tgx) 4 sin x  cos x
2
2 sin 2 x  sin x
17)  dx 18) 19)  dx 20)
 (1  tg x )dx
8
 dx
 sin 2 x
0
 1  sin 2 x 0 1  3 cos x
4 4
 
2 sin 2 x cos x 2
2x e 1  3 ln x ln x
21) dx 22) sin x
 cos x) cos xdx 23)  dx 24)  dx
  (e 11 x 1 x
0 1  cos x 0 1

25)
4 1  2 sin 2 x
 dx
0 1  sin 2 x

2) DAÏNG 2: Tính I =  f(x)dx baèng caùch ñaët x = (t)


a

b 
Coâng thöùc ñoåi bieán soá daïng 2: I   f ( x)dx   f  (t ) ' (t )dt
a 

Caùch thöïc hieän:

Böôùc 1: Ñaët x   (t )  dx   ' (t )dt


x  b t  
Böôùc 2: Ñoåi caän : 
x  a t 
Böôùc 3: Chuyeån tích phaân ñaõ cho sang tích phaân theo bieán t ta ñöôïc
b 
I   f ( x)dx   f  (t ) ' (t )dt (tieáp tuïc tính tích phaân môùi)
a 

Tính caùc tích phaân sau:


1 1 1 1
1 1 1
 1  x dx 2)   x
2
1) dx 3) dx 4) dx
0 0
1  x2 0 4x 2
0
2
 x 1
 2
1 2
x 2
5)  4 1 x2
2
x 4  x 2 dx
2
dx
0
x  x 2
 1
6)
0 1  cos x  sin x dx 7)
 1  x2
dx 8)
1
0
2 2
3
9  3x 2
1
1 x 1
3
1
 dx  dx  dx
9)
x
2 x 1
2
dx 10)
1
x2
11)
0 (1  x )5
12)
2
3
x x2 1

1 
2
cos x 1 x4 cos x 0 dx
13)
 dx 14) 0 1  x 6 dx 15)  1  cos2 x
dx 16) 
1 x  2x  2
2
0 7  cos 2 x 0

1 dx 2 x x 1
17)  18)  dx
0 1  1  3x 1 x5
II. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP VI PHAÂN:
Tính caùc tích phaân sau:
Hoµng V¨n T¬i 86 TTGDTX Mü §øC
TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
8 7 3 ln 2
1 x3 1
1) x x 1
2
dx 2)  3
1 x 2
dx 3) x
5
1  x dx 2
4) 0 e 2
x
dx 5)
3 0 0
7
2
3
x 1
2 3 dx
6)  x x  1dx
2 3


0
3
3x  1
dx
0
7)
5 x x2  4

III. TÍNH TÍCH PHAÂN BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP TÍCH PHAÂN TÖØNG PHAÀN:
Coâng thöùc tích phaân töøng phaàn:

b b
 u ( x).v' ( x)dx   u ( x).v( x) a   v( x).u ' ( x )dx
b

a a
b b
 udv   u.v  a   vdu
b
Hay:
a a

Caùch thöïc hieän:

u  u ( x) du  u ' ( x ) dx
Böôùc 1: Ñaët 
dv  v ' ( x ) dx v  v( x)
b b
 udv   u.v  a   vdu
b
Böôùc 2: Thay vaøo coâng thöùc tích phaân töøng töøng phaàn :
a a
b
Böôùc 3: Tính  u.v  a  vdu
b
vaø
a

Tính caùc tích phaân sau:



2 1
ln x 2
1)  5 dx e
x
sin xdx
2)
 x cos 3)
2
x xdx
1 0
0
2 
 e
3
x  sin x
 sin  x ln
2
xdx xdx
4)
0
5)
1
6)

0
cos2 x
dx

 2
4 ln(1  x)
 x sin x cos xdx 
2
dx
7) 8)
 x(2 cos x  1)dx 9)
2
0 1
x2
0

1 e
2
 (x  1) e  (x ln x) dx
2 2x 2
dx
10)
0
11)
1
12)
 cos x.ln(1  cos x)dx
0
e
ln x 1 1
13)  ( x  1)
1
2
dx 14)  xtg xdx
2
15)  ( x  2)e dx
2x

0 0
e

1 e ln x
 x ln(1  x ) dx
2 2
16) 17)  dx 18)
 ( x  cos x) sin xdx
3
0 1 x 0
2 3
 (2 x  7) ln( x  1)dx  ln( x  x) dx
2
19) 20)
0 2

Hoµng V¨n T¬i 87 TTGDTX Mü §øC


TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
MOÄT SOÁ BAØI TOAÙN TÍCH PHAÂN QUAN TROÏNG VAØ ÖÙNG DUÏNG
a

Baøi 1: 1) CMR neáu f(x) leû vaø lieân tuïc treân [-a;a] (a>0) thì :
a
 f(x)dx  0
a a

2) CMR neáu f(x) chaün vaø lieân tuïc treân [-a;a] (a>0) thì :  f(x)dx  2  f(x)dx
a 0
Baøi 2: 1) CMR neáu f(t) laø moät haøm soá lieân tuïc treân ñoïan [0,1] thì:
 
2 2
a)
 f(sin x)dx   f(cos x)dx
0 0
 

b)  xf(sin x)dx 
0
2 0
f(sin x)dx

AÙP DUÏNG: Tính caùc tích phaân sau:


  
2
cosn x cos 4 x
2 2
sin 6 x
1)
0 cosn x  sin n xdx vôùi n  Z + 2)
0 cos4 x  sin 4 xdx 3)
0 sin6 x  cos6 xdx

 1
2
x  cosx x 4  sin x
 x sin xdx   x 2  1 dx
5
4) 5) dx 6)
0  4  sin 2 x 1

2
 
x sin x
0 4  cos2 xdx  x cos
4
7) 8) x sin 3 xdx
0

 
f (x)
Baøi 3:CMR neáu f(x) lieân tuïc vaø chaün treân R thì  a x  1 dx  0 f ( x )dx vôùi   R + vaøa > 0 ; a  1

AÙP DUÏNG : Tính caùc tích phaân sau:


1 
x4 1
1  x2 sin 2 x
1)  x dx 2)  dx 3)  x dx
1
2 1 1
1  2x 
3  1

IV .ÖÙNG DUÏNG TÍCH PHAÂN TÍNH DIEÄN TÍCH HÌNH PHAÚNG:


Coâng thöùc:

(C 1 ) : x  f ( y )
 
(C 2 ) : x g ( y )
( H ) : 
 1 : y  a

  2 : y  b
(C1 ) : y  f ( x)
 
(C 2 ) : y g ( x)
( H ) : 
 1 : x  a
 2
 : x  b

y xb y
xa (C 2 ) : x  g ( y )
(C1 ) : y  f ( x)
(H ) b yb
(C 2 ) : y  g ( x)
(H )
x a ya
b a b
S    fO( x)  g ( x ) dx b S    f ( y )  g ( y ) dy x
a y yC
O
a x C1 xC 2
C
(C1 ) : x  f ( y )
1 2

Hoµng V¨n T¬i 88 TTGDTX Mü §øC


TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
Tính dieän tích cuûa caùc hình phaúng sau:

  3x  1
y  4 
x2 y  x  1
 4  y  x 2  4x  3 
1) (H1):  2) (H2) :  3) (H3):  y  0
 y  x  3
2
y  x x  0
 4 2 

 y  x 2  y  x y 2  x  5  0
4) (H4):  5) (H5):  6) (H6): 
 x  y  y  2  x x  y  3  0
2 2

 ln x
y  2 x
  3 3
 y  x 2  2x y  x  x 
2

7) (H7):  y  0 8) (H8) :  9) (H9):  2 2


 y   x  4x
2
x  e y  x
 
 x  1
 y 2  2y  x  0 (C )  (C ) : y  e x

10) (H10): 
: y x

11) 
( d ) : y  2  x
12) 
( d ) : y  2

x  y  0
 (  ) :
(Ox )  x  1

V. ÖÙNG DUÏNG TÍCH PHAÂN TÍNH THEÅ TÍCH VAÄT THEÅ TROØN XOAY.
Coâng thöùc:

y y
xb
xa b yb
(C ) : y  f ( x)
x0 (C ) : x  f ( y )

a ya
x x
O a y0 b O

b 2 b 2
V     f ( x) dx V     f ( y ) dy
a a

Baøi 1: Cho mieàn D giôùi haïn bôûi hai ñöôøng : x2 + x - 5 = 0 ; x + y - 3 = 0


Tính theå tích khoái troøn xoay ñöôïc taïo neân do D quay quanh truïc Ox
Baøi 2: Cho mieàn D giôùi haïn bôûi caùc ñöôøng : y  x; y  2  x; y  0
Tính theå tích khoái troøn xoay ñöôïc taïo neân do D quay quanh truïc Oy
Baøi 3: Cho mieàn D giôùi haïn bôûi hai ñöôøng : y  (x  2)2 vaø y = 4
Tính theå tích khoái troøn xoay ñöôïc taïo neân do D quay quanh:
a) Truïc Ox
b) Truïc Oy
Baøi 4: Cho mieàn D giôùi haïn bôûi hai ñöôøng : y  4  x 2 ; y  x 2  2 .
Tính theå tích khoái troøn xoay ñöôïc taïo neân do D quay quanh truïc Ox
1 x2
Baøi 5: Cho mieàn D giôùi haïn bôûi caùc ñöôøng : y ; y 
x2 1 2
Hoµng V¨n T¬i 89 TTGDTX Mü §øC
TÝch ph©n vµ øng dông cña tÝch ph©n.
Tính theå tích khoái troøn xoay ñöôïc taïo neân do D quay quanh truïc Ox

------------------------------Heát-------------------------------

Hoµng V¨n T¬i 90 TTGDTX Mü §øC

You might also like