1

10 i Mu Lc Gia Trung Quc

Ch bin: Tang Du
Dch gi: Phong o
Th loi: Lch s
Nh xut bn: Thanh Nin
Ngy xut bn: Qu III/2000
S trang: 592
Kch thc: 13 x 19 cm
Trng lng: 620 g
S quyn / 1 b: 1
Hnh thc ba: Ba mm
Gi ba: 52.000 VN

Mc Lc
Li ni u
I. Khng Thng - V Thy T Cc Mu Lc Gia Trung Quc
1. Sinh Vo Thi Lon
2. Nhng Ngy Triu Ca
3. Bung Cu Ti Bn Kh
4. Na m n Ving
5. Dit Tr Vy Cnh
6. Vn Vng Gi Gm Con Ci
7. Duyt Binh Ti Mnh Tn
8. Quyt Chin Ti Mc D
9. c Phong T Quc
II. Phm Li - Mu Lc Gia Bit T Rt Lui ng Lc
1. i Bin Lc Gia m
2. Ngh Ha Cu Nc
3. Mt D Trung Thnh
4. Ct Tnh Yu, Dng Ngi p
5. Ph Ng Phc Th
6. Mnh Dn T Rt Lui
III. Tn Tn - Mt Nh Mu Lc Qun S Nhn Nhc Bt Khut
1. Kt Ngha Kim Lang
2. Gi in Trnh Ha
3. Dng Tr Thng ua Nga
4. Vy Ngy Cu Triu
5. Lui Qun, Gim Bt Bp Nu
IV. T Tn - Mu Luc Gia V Thut Tung Honh Bi Hp
3

1. m Vo i Kh Hc
2. Nghn Dm n Nc Yn
3. Lm Gin ip T
4. Cng Thnh Thit Thn
V. Trng Nghi - Nh Tung Honh a Nc Tn Tr Thnh Cng Quc
1. Mt Mnh Vo Nc Tn
2. nh Ngy V Lm Tha Tng Nc Ngy
3. Thn Tnh Ba Thc
4. Chim ot Hn Trung
5. Cht Ti C Quc
VI. Phm Th - Nh Mu Lc Gip Tn Hon Thnh Nghip
1. i S T B Vu Co
2. Gia m i Gp Vng K
3. Xung Xe Trnh Ha
4. Li Ni Khn Kho
5. Ha Hon Xa, Tn Cng Gn
6. Vng Ci Yu Cnh
7. n n On Tr
8. K Git Bch Khi
9. Nhng Chc Cho Thi Trch
VII. Trng Lng - Bc Thy Ca Vng
1. Nhn Sch Ti H Phi
2. Mu Lc Ty Tin
3. Khuyn Cha An Dn
4. Hng Mn i Yn
5. Gip Hn Dit S
4

6. Khuyn Vic nh
7. Xin Phong Cho Ung X
8. Rt Lui Khi Thnh Cng
VIII. Quch Gia - Mt Mu Lc Gia Khng Bao Gi Tnh Ton Sai
1. B Vin u To
2. Hin K Qut Trung Nguyn
3. Bn V Mi iu Thng
4. D on V Tn Sch
5. Dng Tr nh Bi H Vin
6. Tui Tr Cht Sm
IX. Lu C - Nh Mu Lc Xy Dng Triu Minh
1. Nm Mi Mi Xung Ni
2. nh Bi Trn Hu Lng
3. K Tp Thnh Giang Chu
4. Hn Chin Ti H Thm Dng
5. Bnh nh Trng S Thnh
6. B Tiu Nhn Ph Bng
7. Gp Chn Tha Tng
X. Phm Vn Trnh - Nh Mu Lc Gip Triu Thanh Tin Vo Quan
i
1. Sng Kip N L
2. Nh Ha c Phc
3. Dn Dn Ni Danh
4. c S Tin Dng
5. Ha Hung Thnh Ct
6. Cui i Tt p
5

Li ni u

Trong dng sng di dy sng gi ca lch s Trung Quc, trn mnh t bao la v
tr ph ca Thn Chu, sut my nghn nm qua, tng xut hin nhiu bc anh
hng, ho kit, ting tm ly lng, xoay chuyn c cn khn. H chng khc g
nhng ngi sao gia bu tri m ta sng. Nm thng tri qua khng th xa nha
c thanh danh ca h. Bao nhiu triu i hng ph, cng khng lm thay i s
nghip bt h ca h. Trong s h, c nhng v qun vng gii, bit thay i quc
php mu s cng thnh, c nhng v tng soi hin ngang trn lng nga,
vung gm qut sch hng vn qun th, c nhng nh mu lc ti nng nh thn,
ngi trong triu nh vn tr tnh ton, em li ch v cho nc nh ; cng nh
nhng bc hin thn, dm em li trung trc ra can gin. H u l tinh anh ca dn
tc, l rng ct ca t nc.
Tt nhin, trong dng chy ca con sng bao gi cng c ln ln ct v bn, rng v
c. Trong dng sng lch s Trung Quc, cng ln ln khng t nhng cn b, nhng
v bo cha, hn qun, c on chuyn quyn, hoang dm xa x, n p nhn dn;
c nhng bn tham quan li, khi c chc c quyn th bc lt v vt ti sn ca
nhn dn, c nhng bn gian thn, nhng k m p nhiu tham vng, kt b kt cnh
vi nhau mu t li. Bn h u l cn b ca dn tc, v bao gi cng b
ng dinh trn cy tr nhc ca lch s.
khch l th h mai sau, tng cng lng t ho dn tc, ng thi cng cao
ci thin, ph phn ci c, dng l tm gng lch s cho mi ngi, chng ti t
chc mt s tc gi, c nhng s trng nht nh, cng nhau bin tp cun sch
ny. Nhng nhn vt c chn la a vo b sch u tri qua s nh gi k
lng ca cc hc gi, thc cht ca h u ph hp vi danh xng. V phng
php vit, chng ti c thc hin cho c ba yu t chn thc, th v, v hp dn
va tn trng s tht ca lch s, va c nhng tnh tit hp dn bn dc.
NGI BIN SON
6

I. Khng Thng - V Th T Cc Mu Lc Gia Trung Quc

T xa ti nay, mi ngi vn tn Khng Thng l mt bc thn thnh, thm ch,

cn t ra cu chuyn ng "thay tri phong thn", ly k thc s tn sng
v ngng m ca mnh i vi ng. K t triu nh ng tr v sau, Khng
Thng c truy phong V Vng", ng ngang hng vi Khng T, ngi c
phong "Vn Tuyn Vng", v tr thnh hai thn tng mt vn mt v trong lch s
c i ca Trung Quc.
Nhng, Khng Thng trong lch s l mt con ngi nh th no?
Phi chng l ngi c th ng vn gi v, h phong hon v, v on bit trc
mi vic sp xy ra nh trong truyn thuyt ni? Cho d s liu khng y ,
khin hin nay chng ti khng c cch g tm hiu tht tng tn v cuc sng
ca Khng Thng, nhng vi t liu hin c, chng ta vn c th nhn thy c
mt phn no v t tng trc tuyt v ti hoa siu nhn ca Khng Thng. ng
qu khng h danh l v "Thy t khai sn" ca cc nh mu lc Trung Quc.

1. Sinh Vo Thi Lon

Cui triu nh Thng, ti Doanh Khu (nay l a phng nm v pha ng Tri

Bc, thuc tnh Sn ng), c mt b tc ng Di qun c y. Ngi th lnh
ca b tc ny h Khng, tn Thng, t T Nha, tc gi Khng Thi Cng.
Lc tui tr, Khng Thng l ngi khe mnh, thng minh, hc gii li rt yu
binh php. Lc by gi l cui i nh Thng. ng vua cui cng ca triu i ny
l Tr Vng, ht sc tn bo, sut ngy ch bit ru ch v tm mi th vui, phung
ph tin bc nh rm rc. tha mn cuc sng xa hoa v hoang dm try lc, Tr
Vng s dng hng vn cng th xy ct "Lc i" di ba dm, cao hng nghn
xch, ti Bi Triu Ca (nay l K Huyn, thuc tnh H Nam) lm ni vui chi
ring cho mnh.
7

Tr Vng cn cho o mt ci ao vung trong khu vc "Lc i, di ao y

ru ngon, gi l Tu Tr". Ni khu rng bn cnh Tu Tr, Tr Vng cho treo rt
nhiu tht, gi l "Nhc Lm", vi mc ch lm cho ngi phi tn xinh p ca mnh
l c K c vui. Nhng sau khi mi vic hon thnh m c K vn khng n
mt n ci. Nh vua bn ra lnh cho rt nhiu nam n, ci b ht y phc, ri rt
ui nhau a gin di Tu Tr lm tr ci cho c K.
Trong khi Tr Vng ngy m lo yn m, hoang dm v , th ng o nhng
ngi n l v bnh dn o khng mc, cm khng n. trn p nhng cuc
ni dy chng i ca n l v bnh dn, ng thi, cng trng tr nhng v i
thn dm chng i trc nhng th vui ca Tr Vng, ng ta ngoi nhng hnh
pht sn c trong ng hnh nh Knh (ti xm mt), Nh (ti ct mi), Nguyt (ti
cht chn), Cung (ti thin), Tch (ti t hnh), Tr Vng cn by ra nhng hnh
pht tn khc mi, nh cho th lm mt ng ng rng rut, bn trong t la, bt
cc phm nhn" ci b ht y phc, ri tri vo tr ng nng bng git cht,
gi l "Bo Lc".
V khng th chu ng c nhng bo hnh ngang ngc ca Tr Vng, ng
o nhng ngi n l v bnh dn ni dy chng i. Nhng, v lc lng gia
i bn chnh lch qu xa, tt c nhng cuc ni dy u b qun i ca Tr Vng
n p thng tay v m mu.
Cng lc , Tr Vng cng tin hnh mt cuc chinh pht i vi b tc
ng Di, b xem l khng phc tng vng mnh". B tc ng Di c Khng
Thng, v th lnh ca b tc L Th kt hp vi cc h Ng, h Tang, h Lm, h
Lang, h in, h Loan, h Khi Lng, h Bc C, ng ln chng li qun i ca
Tr Vng mt cch ngoan cng.
Nhng d Khng Thng l ngi tc tr a mu, dng cm phi thng, nhng
do th c sc yu, b qun i ca Tr Vng trn p mt cch tn khc. Cn c
a ca L Th l Doanh Khu, b Tr Vng phng ha thiu hy thnh bnh a.
8

Khng Thng nh c v cng cao cng li rt dng mnh, nn m con ng

mu thot ra khi vng vy ng n mi vn qun ca Tr Vng. Sau my thng
ln trn, rt cc Khng Thng lu lc n Triu Ca, v ly ngh m b sinh
sng.

2. Nhng Ngy Triu Ca

Triu Ca l Bi ca triu nh Thng. y, Khng Thng gp c mt

ngi l Lm H, v tc trng h Lm trong nhm chn h tng lin minh chng
triu nh nh Thng trc kia. Lm H trong trn nh vi qun nh Thng b
bt sng, nhng gia ng ng trn thot, tm ti Triu Ca mai danh n tch, sng
nh vo ngi b con. Ngi b con ny lm quan trong triu nh, ng ra m
mt ngi khch im gip cho Lm H. Hng ngy khch qua ng n tr rt
ng, vic lm n cng khm kh.
Lm H nghe Khng T Nha k vic mnh lu lc bn ngoi sut nhng
nm qua, khng khi sut xoa ng tnh. Hai ngi nh li tnh trng cng lin minh
gia chn h chng li triu nh nh Thng trc y, cng nh hon cnh
trc mt hin gi, u cm thy bng hong nh chuyn xy ra kip trc. Lm H
ni:
- Nay hin it ti y ri, th ng bn tm ti chuyn i sng na. Tt c u
do ti lo liu. H ti n g th ch n ny thi.
Khng T Nha bit Lm H l ngi rt ho phng, bn ni:
- Tha thc ph, ti c gp ch ti Triu Ca ny, tht ht sc vui mng. Ti tm
thi xin c tm trong khch im ca ch. Nhng tt nhin phi tm mt vic
bun bn nh g lm, ch khng th ngi khng ch nui.
9

Lm H hi:
- Hin it nh bun bn g?
Khng T Nha p:
- Nhng cng vic phc tp th chu khng th lm, vy th i bn bt m cng c.
Hng ngy n l xay bt m mua my ti bt, ri gnh ra ph rao bn l. Ch cn tm
c mt t tin li nui sng l tt ri.
Lm H thy Khng T Nha quyt tm, bn ni:
- c, bt m s do ch mua cho, cn chu mua thm mt b ging gnh, ri gnh
ra ph bn tH. Khi no ngh ny khng lm c th s tnh ti na.
Lm H thay Khng T Nha lo liu mi vic xong. n ngy hm sau, Khng
T Nha bn gnh mt gnh bt m rao bn l. ng i t ch pha ng sang ch pha
Ty, t ng pha Bc n ng pha Nam, nhng khng thy ma no hi mua c.
n lc mt tri sp ln xung ni, ng bn bc nhng bc chn nng n gnh bt
m tr v khch im ca Lm H. Thy vy, Lm H ln ting an i.
- Ny hin it ng lo lng qu, vn s khi u nan y m. n cm xong hy i
ngh ngi, ngy mai li gnh ra ph bn tip.
Khng T Nha bit mnh qu xui xo, nn cng khng ni g nhiu, ch bun b
i n cm ri trm mn li ng mt gic.
Sng sm hm sau, Khng T Nha li gnh mt gnh bt m i ra ph rao bn.
Nhng ng i sut mt ngy, m vn khng bn c mt lng bt no c. Kp khi
tri sp hong hn, ng bun b gnh gnh bt m n di gc cy c th ngi
xung ngh chn.
10

Va lc , bng nghe t xa c ting xa m chy n, ri trng thy t pha ng

c mt c chin xa do bn con nga ko chy ti nh bay. Trn xe khng ai cm
cng c. Khng T Nha thy vy ht sc ht hong, vi vng np vo l ng
trnh. Nhng khng cn kp na c xe vt qua nh gi ht, bnh xe cn ln gnh
bt m ca ng. Tc th, bt m lin b sc gi ca c xe ht bay y t. Ring
Khng T Nha th b c xa ht ng bn v ng, nm bt tnh khng cn dy ni.
Kp khi ng c gng b dy, th c xe chy i mt ht t lu, ch cn li gnh
bt m ca ng ang nm ln lc trn mt t, chung quanh bt m tung te.
Khng T Nha ht sc au n, to ting than:
- Hi tri xanh i! Ch l ng mun dn ti vo con ng cht hay sao? - Dt li,
ng t qu xung t bt tnh.
n na m, nhng ngi lm cng cho Lm H cng t n i khp t pha
tm kim Khng T Nha, v h pht hin ng ang nm bt tnh di gc cy
c th, bn xm li khing ng v khch im. Sau my hm nm ngh dng bnh,
Khng T Nha mi dn dn bnh phc tr li.
Lc by gi, ti ng Th ca Triu Ca gi tht heo mi ngy mt tng vt. C
nhiu ngi i xung cc a phng mua heo sng mang v bn, li c rt
nhiu tin. Lm H sau khi bit tin ny, bn bo li cho Khng T Nha bit, v cho
ng mn mt s bc lm vn i bun heo. Khng T Nha ht sc vui mng,
bn xung tn thn qu mua hai mi con heo sng, i bt k ngy m, mang tr v
Triu Ca bn li. Nhng khi ng ti ng Th, th tt c heo sng khng ai hi
mua na. V gn y heo b bnh dch, ngi trong thnh khng ai dm mua tht heo
dng. Do vy, heo sng khng bn c. Ring hai mi con heo ca Khng T
Nha, ch vi ba mi hm sau chng u ly bnh dch, ch trong vng hai ba hm
cht sch tt c.
Sau nhiu phen lm n tht bi, Khng T Nha bun kh v cng. ng li ng
11

bnh, nm trn ging khng mun n ung chi c. Sut ngy ng ch a i mt

nhn m m ln trn nh. Cng may c Lm H cho ngi ca mnh ngy m lo
chm sc, cn rc c thy thuc ti bc thuc cha bnh. Ring Lm H cng
ch thn n khuyn ln an i. Nh vy, mt thng sau Khng T Nha mi ln ln
bnh phc.
Mt hm tri trong gi mt, Khng T Nha thy nm mi trong khch im
cng bun, nn ra ngoi tn b. Khi ng i n mt l m b, thy trc ca c
dn mt tm giy, cho bit hin l m ang cn mt tay t, lng thng l mi
lng bc trng, nu ai mun lm th c th n tH vic vo ngy hm sau.
Khng T Nha tr v khch im, khng em vic ny ni li cho Lm H bit.
Sng sm hm sau, ng lng l i thng n l m b. Ngi ch l m lin trao cho
mi ngi ng th mt con b sng, mt con dao, bo h t chc tit lm tht con b
mnh quan st. Nm ngi th m b n d tuyn, trc tin dng thng tri bn
chn con b li, ri mi qut n ng xung t, chc tit, m tht. Ring Khng T
Nha khng cn tri bn chn ca con b, m dng hai tay nm ly sng b qut
ngang cho con b t xung t. Cng lc, ng nhanh nhn dng con dao cm sn
trong tay, m thng vo tim con b khin n cht tt khng kp giy gia.
Ngi ch l m b nhn thy hnh ng gn gy, nhanh nhn ca Khng T Nha
th ht sc vui mng, bn tuyn dng ng trong s su ngi ti ng th.
Th ra, thi cn tr tui, Khng T Nha rt thch i sn bn, v thng git cht
c c cp, beo, gu, bng hai tay khng vi ngn n nh va ri. Nh vy, ngh
m b ng l ngh s trng ca ng.
Trc y, l m b c mi hm git mi lm con b, v phi dng hai thanh
nin lc lng lm trong mt ngy mi xong vic. Nhng hm nay mt mnh
Khng T Nha, cng m vi s lng b , m ch trong vng hai ting ng h
l xong tt c. Ngi ch l m thy th, bn tng thm cho ng mi thng nm lng
bc trng na. K t , i sng ca Khng T Nha tm xem nh n nh.
12

Sau khi Tr Vng trn p c nhng cuc tui lon trong nc, cng nh bnh
nh c s phn khng ca b tc ng Di, nh vua ht sc vui mng, cho rng t
nay v sau khng cn ai dm chng i mnh na, bn xung lnh tip tc xy dng
"Lc i".
Vin i thn chu trch nhim xy dng, thng gi Khng T Nha ti nh
ring ca ng ta m b, nn bit ti m b ca Khng T Nha rt gii. Do vy,
ng ta bn gi Khng T Nha n chuyn trch vic m b, m d, cung cp tht
cho th thuyn dng.
Khng T Nha lo vic m b, m d cho th xy dng "Lc i" sut by
nm. Ngi Lc i ny cao hng trm trng, chung quanh c trang tr ngc ng,
chu bu, lng lnh huy hong. n ngy khnh thnh, Tr Vng v cc i thn
ca nh vua ln Lc i quan st, cm thy rt hi lng, bn xung lnh thng
chc cho nhng ngi c cng xy dng. Vin i thn chu trch nhim xy dng
Lc i, thy Khng T Nha cng l ngi c cng m b, m d, sut by nm
di, nn tin c vi vua Tr, ban chc i Phu cho Khng T Nha. T ,
Khng T Nha chuyn lo vic m b, m d, m heo, cho cung nh.
Khng T Nha sng bng ngh m b, m d, bn bt m, bun heo sng ti
Triu Ca lu. Sut trong nhng nm , chnh mt ng trng thy s bo ngc
ca vua Tr, v chnh mt ng cng trng thy b tnh au kh nh th no. Cho nn
ng hiu r s h bi ca nh Thng l n mc cng cc, vy ngy dit vong
ca n cng khng cn bao lu na. ng li c nghe Ty K c Chu Vn
Vng, l mt nh vua ang lo vic ci cch nn cai tr ca mnh, gim nh tt c
mi hnh pht, gim nh mi th thu kha, quan vin ai ai cng lim khit v bit
thng yu dn. Nh vua cn chiu i hin s, ly c tr dn, nn b tnh ht sc
ng h, th nc ngy mt cng thnh ln.
Khng T Nha ngh bng: Ta phi tm dp ti Ty K ph t cho Vn Vng

13

tiu dit vua Tr ca nh Thng, tr th cho cha m, v cu b tnh trong thin

h ra khi nc si la bng.
C mt m, Khng T Nha ngi ni chuyn chi vi Lm H, c Lm H
bo cho bit, gn y c mt cu chuyn Phng gy Ty K nh sau:
- Chu Vn Vng vn thng t mnh mang cm nc n cho nng dn ang cy
cy ngoi rung, khuyn khch nng dn lo vic trng ta la thc, hoa mu. Nh
vua cn ch thn dn thanh nin trong Vng tht xung rung cy cy, sng mt
cuc sng cn kim, lao lc, ging y nh mi ngi dn. Nh vua cn gio ha cho
b tnh Ty K phi bit hiu knh cha m, lo nui dng dy d con em, v lun
lun xng mt tinh thn cng chnh v tit tho, sn sng gip cho ngi neo
n, c qu, khin Ty K dn dn tr thnh mt nc bit trng l ngha. Do vy,
vng t nh Chu tr thnh mt khu vc thnh vng. B tnh ca nhng nc
nh chung quanh, bng b nhau cng n Ty K sinh sng. Trn mi nc
nh chung quanh nh Chu, ua nhau n xin lin minh vi nh Chu v tn Chu
Vn Vng ln lm minh ch.
Vo hm tin hnh nghi l lin minh, Vn Vng bc ln t n cng t tri
t. C mt con thn iu t ni K Sn bay ti, u trn cnh cy cao trc t n.
Con chim ny c mu sc rc r, ht sc xinh p. i phu Tn Nghi Sinh but
ming ku to:
- y l chim phng hong!
Con chim ging c ht vang mt ting, rung chuyn c bu tri v truyn i xa
hng trm dm. Ch trong nhy mt, t bn phng tm hng, c v s cc loi
chim ua nhau bay ti, p xung u chung quanh con phng hong. Chng nhy
ma nh triu bi con phng hong. Sau khi triu bi xong, chng li nhy ma v
ct ting ht rt uyn chuyn, khin ai nghe cng u say m.
Sau , con phng hong bn hng dn by chim v cnh bay v hng ni
14

K Sn. Ch hu bn phng thy th, bn qu xung chc tng Vn Vng. H

cho rng Vn Vng dng c cai tr thin h, nn cm ng n lng tri, nay
phi phng hong xung triu bi nh vua. Phng hong l vua trong bch iu,
cnh bch iu triu bi va ri l mt cnh tng him c. y l im Vn Vng
sp c thin h.
Khng T Nha nghe Lm H k xong, trong lng ht sc vui mng, ngh bng:
Tr vng l tn hn qun v o, cn Vn Vng l mt ngi hin minh c c
khc nhau r rng. Nh vy, ngi tng lai tiu dit vua Tr ca nh Thng
cai tr thin h, chc chn l Vn Vng ch khng cn ai vo y na. Vy ta hy
tm hiu k hn v ni b ca nh Thng, khi ti Ty K, s gip cho Vn
Vng.
i vi lng d ca Khng T Nha, Lm H bit r t lu, nhng khng
bao gi ni ra. Lm H li ni:
- Cn mt chuyn quan trng ny na, khng r hin it c bit cha?
T Nha hi:
- Cn c chuyn quan trng chi na?
Lm H ni:
- Tr Vng sau khi nghe tin n c phng hong p xung Ty K, lin ng
ng ni gin, cho rng y l Vn Vng mun ba chuyn li ko nhn tm,
mu bt chnh, cho nn Tr Vng phi ngi i bt Vn Vng, v hin ang
chun b em Vn Vng ra git.
Khng T Nha nghe vy khng khi kinh hong tht sc, buc ming hi:
15

- Nh vy th bit tnh sao?

Lm H thy T Nha qu cung qut, on bit T Nha ang hng v Ty K,
bn ni:
- Hin it ch qu lo bun. Nghe u Ty K phi ngi trng nam ca Vn
Vng l B p Kho v i phu Tn Nghi Sinh n Triu Ca, dng nhiu tin bc
v bu vt, hi l cc i thn triu nh Thng. ng thi, h cng em dng cho
Tr Vng rt nhiu m n, nn Tr Vng bt u thay i nh, khng git
Vn Vng na, m ch em giam ng ti D L.
T Nha nghe n y bn th tho nh nhm, ln ting hi:
- B p Kho v Tn Nghi Sinh c th cu c Vn Vng chng?
- l ct nht tt nhin s c thin tng. Hin nay c khng t cc i thn Triu
Ca ang hng v Vn Vng, nn h cc lc gip B p Kho v Tn Nghi
Sinh tin hnh vic cu Vn Vng. Ngay nh chng ti l nhng ngi bun bn,
cng mong s c ngy Vn Vng ln lm Thin t, nn ai ai cng b mt quyn gp
vng bc, bu vt cho B p Kho v Tn Nghi Sinh lo vic cu Vn Vng ra
khi ngc. Khng giu chi hin it, chnh Lm H ti cng quyn gp nm chc
lng bc y nh!
Khng T Nha chp ly cnh tay ca Lm H, ni:
- Thc ph qu l ngi am hiu i ngha. Nay ti xin thay mt Vn Vng thi l
trc ch vy!
Khng T Nha lm ngh m b v v sau li c lm quan ti Triu Ca, cuc
sng ngy mt kh hn. Do vy, ng tr li tt c s tin trc y mn ca
16

Lm H. Lm H kin quyt khng nhn, nhng thy Khng T Nha nht nh i

tr, nn ng bt c d phi nhn ly.
Mt hm, Khng T Nha tr v nh sm, cng ngi ni chuyn vi Lm H.
Trong dp ny, Lm H bn ni:
- Ny hin it, my nm qua, i sng ca hin it c n nh, li c lm
quan, d l quan ln hay quan nh cng th. Vy, nn ci v sinh con, thnh gia
tht mi phi. Ch l hin it nh sng trn i mt thn mt mnh nh th ny mi
sao?
Khng T Nha p:
- Xin a t tt ca thc ph. Nhng nay l ngi su mi tui ri, vy cn ci
v sinh con chi na?
Lm H ti ci, ni:
- Nu hin it c mun thnh gia tht, th ti sn c quen vi mt ngi h M,
tn gi M Ti. ng ta c mt ngi em gi tn gi M Chu, nm nay bn mi
su, bn mi by tui. Nh ng ta cch y khng xa. Vy ti n y ni
chuyn vi ng ta, xem tnh hnh th no?
Ni dt li, Lm H ng ln ra i. Khng T Nha khng cn li.
m , khi va n, Lm H ti ci tr v thy mt Khng T Nha, ng
bn ni:
- Ny hin it, ti xin chc mng ch y! M Ti v c em gi ca ng ta bng
lng. Nu hin it c lp gia nh, th nn sm tin hnh i no. Anh em M Ti
khng i hi l nghi phin phc vy khng r hin it ngh sao?
17

Khng T Nha thy nu ci v cng c, v mt l c con ci ni di tng

ng, hai l khng ph lng tt ca Lm H. Cho nn ng bng lng.
Lm H bn chn ngy hong o ct nht, chun b m tic ci v cho
Khng Thng. Sng sm hm ngy ci, Lm H chun b sn mt chic kiu
hoa, mt i nhc nho nh, va nh trng thi kn va i n nh h M n
du. Phng tn hn c t trong khch im ca Lm H.
Ngi i thng bo: C du mi bao gi cng sing nng c ba hm. Sau
khi M Chu v nh chng, my hm u cng t ra chm cn. No ng thi gian
ko di th chn din mc ca c ta dn dn bc l. M Chu l mt c gi thch
n, bing lm, sut ngy thch i sang nh hng xm tn gu, khng ch g ti
chuyn nh. m n, c ta khng chu ng yn, m bt T Nha phi chi a vi
mnh. Tng sng, c ta khng chu thc dy sm lo nu cm, m ko mn ph kn
u ng n mt tri ln cao ba so cng cha chu dy. Ring T Nha th phi vo
triu nh lm vic rt sm thng mang theo mt chic bnh "mn thn" n lt
d. n tra, T Nha tr v, M Chu ch nu nng s si, chng khc no b th
cho k n my. Cng may T Nha l ngi quen sng kham kh, nn cng khng
trch mc v. Nh vy, hai v chng vn sng yn n nh mi ngi. Sau mt nm,
M Chu sinh cho Khng T Nha mt a con gi, t tn l p Khng. B p
Khng thng minh lanh li, c mi ngi chung quanh yu thch. n nm by
tui, c b cng thng minh, nn T Nha cng yu qu, t ht hy vng vo a con
gi ca mnh. Nhng lc c th gi rnh ri, ng thng dy con thi vn, vit ch, v
tranh. p Khng hc g bit ny, cng ngy cng gii. Thnh thong c b con ly
thanh long kim ca ph thn ra ma, ht sc thch th. Khng T Nha thy vy,
cng dy cho con gi mt vi ng kim.
Mt hm, Khng T Nha t l st sinh tr v nh, thy th gi cn sm, nn
mun gi M Th li cng nhau chuyn tr. Nhng M Th ang trong phng
cch mt bc vch, la to:

18

- C chuyn g th c ni, b y nghe c ri.

Khng T Nha p:
- Chng mnh l v chng vi nhau, xem nh cng c duyn phn. Nay tui
ln, li c mt a con gi lanh li d thng nh p Khng, u cng l c kt qu
tt. Vy chng ta nn sng ha thun vi nhau, h tt hng ngy c tc gin la nh
th?
M Th ni:
- K t ngy ti ly anh, cha bao gi c n mt ba cm ngon, c mc mt b
p. Cuc sng nh vy, ti khng th tip tc sng c na. Ti suy ngh k
ri, duyn phn ca chng ta ti y l ht. Vy ti s ly hn vi anh, mnh ai i
ng ny.
Khng T Nha thy M Th dt khot, khng cn cch no cu vn c,
nn i tm hai v chng Lm H. V chng Lm H ly li hn l thit khuyn nh
c bui, nhng M Th quyt b chng ra i, vy cn c cch no khc hn c.
Khng T Nha nh phi vit t ly hn vi v, v nh Lm H lm chng, ri
bo cho M Ti n a em gi tr v nh. Khng T Nha ngh ti tnh v chng t
by lu nay, nht l M Th sanh cho ng mt a con gi ngoan ngon nn em
ht tt c tin bc m by lu nay ng dnh dm c, tng c cho M Th dng
v sau. a con gi p Khng th i theo cha.
V sau, khi Khng T Nha n gp Vn Vng, v chng my chc c
c lm chc Thi S ca Vn Vng, ht sc danh d. Lc by gi M Chu cm
thy hi hn, nn ch thn tm vi ph Thi S, yu cu c lm v chng tr li
vi Khng T Nha. Mc du Khng T Nha vn cha tc huyn, nhng i vi
19

vic M Th b ng trong lc ng ang trong mt hon cnh ht sc kh khn,

nn bt lun th no cng khng th tha th c. ng bng ra mt thau nc lnh,
o xung t, ri hi M Th:
- C c th ht s nc xung t kia tr li hay khng?
M Th thy th, bit lng d ca T Nha quyt, chc chn khng lm sao
chung sng tr li c, nn ri l nh ma. Sau khi tr v nh, M Th ng ca ri
tht c t i. Khng T Nha nghe tin M Th tht c cht, ngh n tnh chng v
trc kia, nn khng khi cm ng ri l, sai ngi mua quan quch tm lim, a
v tn qu hng Ty Chu c hnh tang l mt cch long trng.

3. Bung Cu Ti Bn Kh

Sau khi ly hn vi M Th, Khng T Nha li tip tc sng ti Triu Ca my

nm, thy y khng th tm c li ra cho mnh, nn bn vi con gi l p
Khng, nh di n K Chu ma sinh. p Khng nm mi bn, mi
lm tui, xinh p nh hoa nh ngc, li bit c vn chng ln v ngh. C ta nghe
ni Ty K c Chu Vn Vng, ngi hin lng c , lun chiu hin i s,
nn cng rt thch ni . Nht l c ta thy cha gi ca mnh tuy tui cao, nhng
vn cn nui ch ln. Cho nn c ng vi cha cng dn n Ty K .
Hai cha con gt l t gi v chng Lm H, ri khi Triu Ca i n mt a
phng c tn l Bn Kh ti Ty b ca Thim Ty .
Bn Kh l mt thung lng hp, nm gia hai ngn ni cao ca Tn Lnh, cng
c gi l Phm Cc. Chung quanh ni non xanh r, my bay m mt. Mt con sng
c tn l Pht Ng H, t gia hai ngn ni un ln chy qua, ting nc rc rch
sut ngy, ri tip tc chy thng n pha Bc ha vo dng sng V Thy. Bn
cnh Pht Ng H c mt dng sui tn gi T Tuyn, nc trong leo lo, sng gn
20

ln tn. Ni non ni y rt hng v, tng bch mc xanh um, cnh tr v cng xinh
p, trang nh, li yn tnh. Hai cha con thy vng t ny u yu thch, bn ct
tranh lp nh, ly lm tng, to cho mnh mt ni yn m. K t ,
Khng T Nha ngy ngy cu c bn b Bn Kh mu sinh, v cng git th
gi nhn ri.
Khng T Nha bung cu bn b Bn Kh c my nm, nhng ngi chung
quanh khng ai n. Mi ngi u ngh hai cha con ng l mt gia nh ngho
kh, lu lc ti y nng thn m thi.
Mt hm, Khng T Nha ang ngi cu c bn b sui, bng nghe c ngi t
trn ni va ht va i xung. ng quay u ng li, thy y l mt ngi tiu phu.
Ngi tiu phu ny tui chng ba mi, ngoi hnh khe mnh, oai phong. ng ta t
gnh ci nng chng bn nm trm cn xung t, ri bc ti st bn cnh Khng
T Nha ngi xung ngh chn v gi chuyn.
Ngi tiu phu ni:
- Tha lo trng, sut my nm qua ti trng thy ng ngi cu y, nhng ti sao
khng thy ng bt c mt con c no c?
Khng T Nha nghe hi, va ngc nhin va vui mng ngh bng: "Xem ra
ngi tiu phu ny ch ta t lu. Ta n vng ni non ho lnh ny sng my
nm qua, rt t ai ch ng n gi chuyn, v cng khng ai ti hnh tung ca
ta. Nay ngi tiu phu ny chng nhng t ng n lm quen vi ta, m cn ni ln
nhng iu b mt ca ta na. Xem ra, ngy ta xut u l din khng cn xa!".
Ngi tiu phu va gi chuyn, va a tay cm ly chic cn cu ca Khng T
Nha d ln cao ri ch vo li cu thng nh cy kim, ni:
- Nh vy c th gi l li cu c sao? R rng y ch l mt cy kim may o.
21

 ti truyn cho ng mt phng php lm li cu. ng hy dng la t cy

kim ny, ri un thnh mt ci mc, mc mi vo th chc chn s cu c c y.
Khng T Nha b thi ngay thng ca ngi trai tr lm cho vui ly, nn lin
ci ha h, ni:
- Nu vy, lo cng ni tht lng ca lo cho cu nghe. Lo th c nhng g trong
ngay thng, ch khng bao gi i tm nhng g trong quanh co. Lo no ch n
nhng con c bc di sui kia m ch nhm cu Vng v cu Hu m thi?
Ni dt li, Khng T Nha li lm nhm c trong ming mt bi th.
on can trng iu th Bn Kh,
Gi c c quan n c tri?
Ch iu ng triu qun gi thn,
H thng ti thy trung ng!
Dch:
Cn ngn cu di ti Bn Kh,
iu thm kn ny my ai nghe?
Ch cu qun thn trong triu ni,
Ch no c trong khe.
Ngi tiu phu nghe qua, ci to ni:
- Lo ng sut ngy ngi bn b sui, ngay n mt con tp riu cng khng cu
c, vy ni g n chuyn cu Vng v Hu?
Khng T Nha nghe ngi tiu phu ni chuyn rt vui, bn hi:
22

- Xin hi tiu huynh ngi u, tnh danh l g vy?

Ngi tiu phu p:
- Ti h V tn Ct, nh ti thn Tp Mu bn b sng V H. Trong nh c mt
m gi tui a bt tun, ch trng cy vo ngh n ci ca ti sinh sng - Va ni
ngi tiu phu va ngc mt nhn tri. Thy thi dng sp xung ni, bn ng
ln co t - Tha lo trng, tri sp ti ri, ngy mai chng ta s gp li. Hin gi
m ti ang trng ch ti v nh nu cm chiu y.
Dt li anh ta bn gnh ci ln vai, ri tip tc xung ni.
Qua ngy hm sau, V Ct li gnh mt gnh ci t trn ni i xung, n bn
cnh Khng T Nha, gnh ci xung t, ri dng chic nn bng c an qut
ni:
- Tha lo trng, m qua tr v nh, ti nm suy ngh nhng li ni ca lo
trng, d ti l mt ngi dt nt, nhng vn cm thy lo trng l mt bc cao
nhn c o hnh, vy lo trng c th bi ton on s mng hay khng?
Khng T Nha ti ci p:
- Vic bi ton on s mng, chng qua l mt tr chi ca con tr. Vy anh hy
ni cho ti bit anh mun bi chuyn g, ti xem mt qu gip cho anh?
V Ct ch vo gnh ci ca mnh, ni:
- Xin lo trng hy bi xem, gnh ci ny ca ti em vo thnh bn c bao
nhiu tin?
23

Khng T Nha a mt nhn sc din ca ngi tiu phu, p:

- Sc mt ca anh rt hng ho, nh vy l vn kh ca anh rt . Gnh ci ngy
hm nay anh s bn gp hai ln s tin ca mt gnh ci thng ngy.
V Ct nghe qua li ni ca Khng T Nha, tng u ng ch ni ly lng
mnh, nn cng khng ch lm. No ng khi anh ta gnh gnh ci n ch Ty K,
cha kp xung, thy c my ngi bc ti tranh nhau i mua. V Ct cha
kp ni gi, th li thy mt ngi khc n mc sang trng, bc ti ni vi anh:
- Gnh ci ny ng xung, xin gnh thng v nh ti, ti s tr mt s tin gp
i cho anh.
V Ct gnh gnh ci i ti nh ngi , thy trong nh c m ci, v ang
cn ci un bp. Khng ch V Ct kp m ming ni g, ngi ny mc trong ti
ra mt bao l x mu , a cho V Ct v ni:
- Hm nay trong nh ti c m ci, ang thiu ci un, th m c lo a n
rt kp thi. Nh vy l trong chuyn vui li c thm chuyn vui na. Vy hy nhn
ly s tin ny, xin ng ch t.
V Ct nhn bao tin, m ra m, thy qu nhin s tin gp i s tin ca mt
gnh ci bnh thng, trong lng khng khi cm thy l.
Qua ngy hm sau, V Ct li gnh mt gnh ci n bn cnh Khng T Nha,
cha kp ni r chuyn xy ra ngy hm qua, th anh ta li hi:
- Tha lo trng, xin lo trng bi xem ngy hm nay vn s ca ti ra sao?

24

Khng T Nha li a mt nhn qua sc din ca V Ct mt lt, ri a tay ln

vut ru, ni:
- Con mt pha tri ca anh hin ln mu xanh, con mt pha phi hin mu . Nh
vy, anh vo thnh s nh cht ngi y.
V Ct nghe qua khng vui. Nhng nh n chuyn xy ra ngy hm qua, nn
khng khi lo lng: "Nh vy ta vo thnh cn phi thn trng. Ch xem ngy mai
ny ng y s gii thch ra sao". Th l V Ct bn gnh gnh ci i.
Sut trn ng i, V Ct bao gi cng t ra cn thn, c thy ngi ta th trnh
xa, khng dm gi chuyn ni vi ai mt cu no c. Anh ta gnh gnh ci n trc
ca thnh Ty K, va mi i vo ca, th gp binh s gc ca chn anh ta li, bo
mau lui ra, ni:
- Xa gi ca Chu Vn Vng sp i qua, vy ngi i ng phi tm ch lnh mt.
V Ct l ngi c thn hnh khe mnh, gnh ci trn vai ca anh bao gi cng
nng hn tt c mi ngi khc. Khi anh va xoay qua, th c xe ca Chu Vn
Vng cng va chy ti, lt qua mt anh nhanh nh mt cn gi lc.
Binh s gi thnh thy vy, to ting qut:
- Hy mau tm ch trnh ra!
V Ct qu hp tp nn khi xoay chuyn va mnh gnh ci trn vai vo vch
ca thnh, nn anh b mt thng bng, my cy ci pha trc vut dy vng ra,
trng vo t mt binh s gi thnh, khin anh ta ng ra cht ngay ti ch.
Vn Vng trng thy ngi bn ci gy t vong cho binh s gi thnh, bn h
25

lnh bt V Ct ch ng tr v s xt x. Nh vua ni dt li th ra lnh cho c xe

tip tc chy i.
Binh s ca nh Chu bt gi V Ct, chng v mt vng trn trn mt t bo
anh ng vo ch i Vn Vng xt x. Thi by gi, triu nh Chu khng xy
dng nhng nh giam, m ch v nhng vng trn trn mt t, tm xem l nh giam
giam gi nhng ngi phm ti. Cch lm c gi l v t lm nh giam.
Do Vn Vng l ngi bit bi qu bt qui, ngi phm ti ng trong vng trn
nu trn i u, ng cng c th tm ra c. Khi bt tr v ti s nng gp i, nn
khng ai dm b trn bao gi.
V Ct ng trong vng trn n na m, ngh bng: T c, phm git ngi
th phi n mng. Nay ta ng cht mt binh s gc ca thnh, vy chc chn phi
n mng. Ta cn mt b m gi tm mi tui, nu ta cht th ai nui m ta cho n
ngy mn phn y. Vy chi bng ta ln trn tr v nh, ri s tm cch i ph sau.
Th l V Ct bn ri khi vng trn giam gi mnh ngay trong m tr v nh
gp m, ni r mi vic cho m nghe. B m ni:
- Ny con, lo ng kia c th on ng mi vic nh vy, th chc chn cng s c
bin php gii cu cho con. Vy con hy mau n Bn Kh xin lo ng cu mng.
V Ct khng dm chm tr, ngay trong m tm n Bn Kh. Anh ta nh thc
Khng T Nha ang ng trong tp lu tranh ca mnh, va khc va k l mi vic
xy ra, v t hi li v khng bit nghe theo li dy ca lo ng, nn gy ra
ha ln, xin lo ng cu gip.
Khng T Nha sau my ln gp g yu thch ngi tr tui, cht phc ny.
Nhn thy anh ta ang qu trn t khc lc van xin, li ngh ti anh ta cn mt b
m tui bt tun nh, nn ti ci ni:

26

- Ta vn c cch, nhng anh mun ra tay cu gip th phi c mt iu kin, l

anh phi chu lm ca ta.
V Ct vi vng qu ngay xung t dp u ly, bng lng lm ca
Khng T Nha.
Khng T Nha ni:
- Ta dy cho ngi mt cch: khi tr v nh, ngi hy o mt ci h trc sn, ri
bn mt hnh nhn bng rm chn vo ci h , lp t li, th mi vic s an ton
khng gp iu g nguy him na.
V Ct ghi nh li dy trong lng, vi vng sp ly s ph, ri ngay trong m tr v
nh lm ng theo cch s ph hng dn.
Ngy hm sau, binh s bo co ln Vn Vng, ngi tiu phu ng cht binh s
gc ca ngy hm qua ri khi vng trn, b trn trong m. Vn Vng nghe
xong, bn dng thut bi ton theo bt qui, co tay tnh nhm mt lc, bn th di,
ni:
- G tiu phu ny tht l ngu ngc. Ta bit anh ta do bt cn nn lm cht ngi. Ta
khng h c mun git anh ta n mng. Nhng khng ng anh ta qu s hi,
nn t t cht ri. Tht ng thng, tht ng thng!
T , v n ny xem nh c b qua.
Sau khi mi vic yn, V Ct mt mt ngy ngy i n ci nui m, mt
mt lo hc tp v ngh v binh php vi Khng T Nha. Ngy thng qua tht
nhanh, khng my chc ba nm.
27

Nm , Khng T Nha hn tm mi tui. C l ng on bit ngy xut

u l din ca mnh sp ti, nn dy V Ct hy gnh ci vo thnh Ty K bn.
V Ct s binh s ca Vn Vng nhn ra mnh, T Nha lin ni:
- D c nhn ra nh ngi cng khng c chi ng s. Nh ngi c th em tt c
s tht ni cho Vn Vng nghe, nh vua chng nhng khng hi n tnh mng ca
nh ngi, m cn c th phong cho nh ngi lm tng lm qun na y!
V Ct tun theo li dn d ca s ph, gnh mt gnh ci i vo thnh Ty K rao
bn. Ngy hm ngi lnh gc ca thnh cng l nhm binh s trc y tng bt
gi V Ct, nn va trng thy V Ct l anh ta nhn ra ngay, vi vng bo co ln
cp trn ca mnh.
Bn binh s bn bt V Ct a n gp Vn Vng. Vn Vng nhn thy, kinh
ngc n h hc c mm. Nh vua ngh bng: Trc y ta dng qu bt qui bi
ton, thy hn v s ti nn t st ri, th ti sao by gi li cn sng y?
V Ct bn em cu chuyn c Khng T Nha gii cu cho mnh k li cho
Vn Vng nghe. Nghe xong, Vn Vng ct ting than:
- ng l ni cao cn c ni cao hn, ngi ti cn c ngi ti hn. Khng T
Nha c th ph c qu bt qui ca ta, th chc chn y l mt nhn ti xut
chng. T by lu nay C Xng ta mun tm ngi hin ti nh ngi kht nc
mun tm nc ung. T ra ngi hin ti st bn cnh m khng pht gic
c.
Th l, nh vua bn tuyn b V Ct v ti, v phong cho chc V c tng
qun. ng thi nh vua quyt nh trong vng ba hm, phi nh V Ct a ng
n Bn Kh gp g ngi hin ti m mnh ang mong i.

28

Chu Vn Vng l nh vua c hoi bo to, bit php tr nc ca mt v minh

vng, phi bit s dng ngi hin ti. Cho nn sau khi bit c ti Bn Kh c
mt bc i hin l Khng T Nha ang quy n, trong lng tha thit mun ti
mi ng ra gip nc. Nh vua quyt nh sng sm ngy mai ly c i sn bn,
n Bn Kh gp mt ngi hin ti m mnh ang mong i.
Sng sm ngy hm sau, Vn Vng trai gii tm ra xong, bn dn con trai l
C Pht, Chu Cng n, i Phu Tn Nghi Sinh, i tng qun Nam Cung Thch,
V c tng qun V Ct, cng mt s vn v i thn khc cng n Bn Kh
sn bn.
n tra ngy hm , i i nhn m ca Chu Vn Vng vt qua sng
V H, cn cch Bn Kh nm dm ng na. Chu Vn Vng s ng o binh
m ca mnh ko ti Bn Kh s lm cho Khng T Nha ang ngi cu c phi git
mnh, nn ra lnh binh m h tri ti ch, v chun b s dn mt s t ngi ti gp
Khng T Nha thi.
Lc , Thi t C Pht kin ngh:
- Ph thn nn tm thi yn ti y, con ti thm d tin tc trc. Nu thy
Khng T Nha ng l ang ngi cu c ti , th ph thn s n sau cng cha
mun.
Chu Vn Vng nghe qua, bn ni vi ngi con:
- Khng T Nha l mt bc i hin, ti tr phi thng, vy chc chn l ngi s
gip cho nh Chu chng ta hon thnh s nghip ln. Vy con phi tht cn trng,
ng bao gi c thi l mng.
Thi t tun mng, dn theo my tn th v cng n Bn Kh. Sau khi vo Phm
29

Cc, i khng bao xa, trng thy trong lm c di c mt lo ng ang ngi trn
, chuyn tm cu c. Nhng li cu cch mt nc n ba xch, m li l mt li
cu thng, khng c mc mi.
Thi t C Pht nhn thy th, trong lng cm thy tc ci, bn lng l ng sau
lng lo ng quan st. Cht u c mt con c b nhy ln khi mt nc, ngm ly
li cu. Lo gi th tay bt ly con c, ngm ngha mt lc lu. Thi t C Pht
khng khi kinh ngc, vi vng bc ti thi l, ni:
- Xin thi l trc lo ng!
Khng T Nha nh khng nghe thy, tip tc ni lm nhm mt mnh:
- Cu cu cu! Con ln khng n con nh n! Vy gi ny s tr ngi v vi dng
sui trong!
Dt li, lo ng th con c nh vo dng sui. Con c quy ui ri bi i.
Thi t C Pht l ngi thng minh, nghe qua li ni ca Khng T Nha,
bit ngay ng ca lo ng mun ni g. C Pht on bit mun mi c lo ng
ny, ngoi ph vng ca mnh ra th khng ai lm c c. Do vy, Thi t C Pht
bn lng l tr v doanh tri, em mi vic tu li cho Vn Vng nghe.
Nghe xong, Vn Vng vi vng a tay ln v nh vo t ca mnh, ni:
- Ta nht thi h , sut na l mt mt v i hin. Gi y ta phi ch
thn n mi c.
Th l, Chu Vn Vng li tm gi mt ln na, thay o sch s, ri cng Thi
t C pht i thng vo phm Cc.
30

Sau khi vo Phm Cc, Chu Vn Vng nhn thy khp ni tng bch xanh um,
khi my m o, sui chy rc rch, chim ku vui tai, r rng l mt tin cnh, nn
but ming than rng:
- Ni su c cp d, tin cnh c hin ti. y ng l mt ni c cnh tr tht xinh
p.
Thi t C Pht dn Vn Vng n ni c gi ngi cu, ch thy tng trng
trn, cn ngi ngi cu th khng thy na. Thi t C Pht ngh bng: Ch l c
gi lnh mt, khng mun gp mnh hay sao. Thi t bn quay sang Vn Vng,
ni:
- Xin ph thn hy ng y ch i, con i khp ni tm kim.
Vn Vng ngn li, ni:
- Khng th l mng c! Ngi n c bao gi cng thch s thanh tnh. Theo V
Ct cho bit, cch y khng qu nm dm v pha Nam, c mt sn ng dng lm
tnh tht. Ni chnh l ni ngh ngi ca Khng ng. Chng ta thong th i tm
vy?
Hai cha con li tip tc i theo ng ni, n bn di bc tam cp ca gian tnh
tht. Lc by gi Vn Vng qu mt, hi th dn dp, m hi chy t c o,
i chn khng cn di chuyn ni na. Thi t C pht khuyn cha:
- Ph thn hy li y ngh ngi giy lt, ch con ln y xem qua - Ni dt li,
Thi t C Pht i ln bc tam cp v n trc ca gian tnh tht.
Trong khi Thi t C Pht nh a tay g ca th bng nghe cnh ca chuyn ng
31

kn kt ri m rng ra. Mt thiu n xinh p nh hoa o hoa l, ng sng sng

trc cnh ca va m, nhon ming ci hi:
- Xin hi cng t l ai?
Ting ni ca c gi trong tro nh ting oanh ting yn, uyn chuyn vui tai. Thi
t C Pht bt ng nhn thy mt c gi xinh p phi thng, khng khi ng sng
s mt lc lu m khng ni c ting no.
C gi ny chnh l p Khng, i n ca Khng T Nha. C l ngi tng theo
cha lu lc khp mi ni, t Triu Ca ln m n Bn Kh, lc no cng c dp tip
xc vi mi ngi chung quanh, nn tnh tnh t nhin, khng e thn nh cc c gi
quen sng trong khu cc. Va nhn thy mt v cng t tun t khi ng, c gi c
cm gic rt ng nghnh, ln ting hi tip:
- Phi chng ngi mun tm ph thn ti l Khng T Nha?
n chng , Thi t C Pht mi nh bng tnh cn mng. ng bit mnh
ang mt t nhin, nn vi vng p:
- Ti l C Pht, con trai ca Vn Vng. Cha ti hm nay n y l mun bi kin
i hin nhn Khng T Nha. Khng r ng c hin gi u?
p Khng ti ci, a tay ch v dng sui ang chy. Ni c mt c gi
ngi trn mt chic thuyn vung, va ht nghu ngao va th xui theo dng nc.
C gi chnh l Khng T Nha.
Thi T C Pht t bit p Khng ri cng ph thn i tr li T Tuyn. Khi
hai ngi ngc mt nhn, thy Khng T Nha ang ngi trn mt lng lng
bung cu.
32

Cha con ca Vn Vng khng m gy ting ng mnh, s Khng T Nha

git mnh. Hai ngi nhn gt i tht nh, n st bn cnh Khng T Nha, ng
lng lng nhn ng c ang cu c. H thy Khng T Nha cm cn cu hng v
mt sui, nhng li cu l lng trn khng trung, ch khng chm xung nc.
Bng c mt con c to v mt con c nh mu vng nh, t di nc quy ui
nhy vt ln ngm ly li cu, ri tip tc quy mnh gia khng trung. Khng T
Nha ni lm nhm mt mnh:
- Cu cu cu! C ln c b cng cn cu. Li c c i thn vn v cng n, nh
mt tri ang chiu ri trn nh u!
Ni dt li, c gi bt hai con c vng b vo gi.
Vn Vng bit thi c n, bn ct ting nh nh ni:
- Hin s thch cu c lm sao? C Xng ti hm nay n y vn an hin s!
Khng T Nha quay mt li nhn cha con Vn Vng, ri vi vng p l:
- V khng bit Vn Vng gi n, nn khng kp ra tn ngoi xa nghnh n, ti
tht ng cht! ng cht!
Vn Vng vi vng Khng T Nha ng ln, p l ni:
- Va ri C Xng ti khng ch thn ti mi hin s, vy xin hin s tha th.
Nh vua bn quay sang bo con trai qu ly ra mt Khng T Nha.
Vn Vng cm ly mt cnh tay ca Khng T Nha, ni:
33

- Tin vng l Thi Cng tng tin on, sau ny s c mt v i hin nhn ti
Phng ng n ph t cho Chu tht. T , Chu tht s hng thnh ln. Vy,
v i hin nhn m Thi Cng on c phi chnh l hin s khng? Tin Vng
Thi Cng trng ngng ngi t lu ri. Ngi chnh l ngi m Thi Cng trng
ngng (Thi Cng vng)!
T Khng T Nha t xng mnh l "Thi Cng vng".
Khng T Nha thy cha con Vn Vng trng ngi hin ti nh vy, trong lng
ht sc cm ng, ni:
- Vn Vng t ra yu qu gi ny nh th, tH hi gi ny lm sao khng khi cm
ng? Chng qua hin nay gi qu bt tun ri, e rng lc bt tng tm, kh m
ng ni nhng trng trch ca Vn Vng giao ph, vy xin Vn Vng hy suy
ngh k.
Vn Vng vi vng p:
- Ngi c ch ln khng b hn ch bi tui gi. Theo ti, hin nay Khng cng
tuy tc bc trng, nhng da d vn hng ho nh ngi trai tr, sc khe cn rt
tt, tinh thn cn sung mn, chc chn khun ph Chu tht, m ang nhiu nhim
v trng i. Nu Khng cng chp thun li cu xin ca ti, th qu l mt iu
may mn cho Chu tht.
Khng T Nha th di, p:
- Vn Vng khng ch gi, th gi ny tt nhin phi dc ht tm tr v sc lc ca
mnh p li nh loi khuyn m. Chng qua v gi ngi cu c ti T Tuyn ny
nhiu nm qua, nn hai chn khng cn i ng t nhin c na. Vy bit lm
sao y?
34

Vn Vng vi vng p:
- Khng cng chng cn phi lo ngh v iu . Nu ngi bng lng gip qu nhn
xy dng t nc hng thnh, th cha con qu nhn s cng ngi xung ni. Hin
gi c xe ca qu nhn cch y khng xa vy xin mi hin s hy ngi c xe ca
qu nhn m i.
Vn Vng lin sai Thi t cho ngi nh c xe ti, ri Khng T Nha ln xe.
Thi t C Pht nh cn p Khng trong nh, nn vi vng nhc nh ph thn:
- Trong thch tht hy cn mt ngi.
Khng T Nha ni:
- , n l tiu n ca gi y.
Vn Vng nghe ni Khng T Nha cn c mt ngi con gi, bn sai Thi t C
Pht nh xe n nghnh n.
bc lc s tn knh ca mnh i vi Khng T Nha, Vn Vng ra lnh cho
ty tng tho b nhng con nga ko xe, ri chnh mnh bc vo ko c xe .
Khng T Nha khng t chi, vn ngi yn trn xe, ni:
- Nh vy th nhc cho ngi qu!
Vn Vng bn ly dy cng nga buc vo thn mnh, ri ko c xe xung ni.
Do ng tt dc, nn chng my chc Vn Vng ko c c xe ti Tp Hin
Trang. n y, ng ni bng chuyn thnh ln dc, Vn Vng phi ra sc ko
mnh c xe, nhng bng si dy buc vo mnh nh vua b t, sut na nh vua b
t xung mt ng.
35

Lc by gi, Khng T Nha ngi trn xe ph ln ci to ha h, ni:

- Ngi i c tm trm l tm bc, vy ti cn phi bo v giang sn ca nh
Chu ng tm trm l tm nm!
Vn Vng nghe ni ko c xe i c my bc, th giang sn ca mnh c th
bo v c my nm. Cho nn nh vua mun tip tc ko c xe na, giang sn
ca nh Chu c tn ti vnh vin. Th l nh vua ni si dy li, nh tip tc ko
xe i. Nhng Khng T Nha ni:
- S tri nh nh vy, khng th ci c.
Vn Vng mi Khng T Nha n Ty K, c ng lm Thi S, chp chng
qun quyn ca triu nh nh Chu. Khng T Nha ph t cho triu nh nh Chu
vi mt tm lng trung thnh tha thit, v v sau hon thnh trng trch tiu dit
c Tr Vng ca nh Thng, khai sng c nghip ko di hn tm trm nm
cho triu nh nh Chu.

4. Na m n Ving

Sau khi Vn Vng mi c Khng T Nha, cm thy chng khc no nh lc

gp hn li c ma xun, c mc cn li gp c nc sng lai lng, ht sc vui
mng, nhng cng ht sc nn nng. Nh vua bn phong cho Khng T Nha chc
Thi S, v trao qun quyn ca nh Chu cho ng chng qun. Nh vua hy vng
Khng T Nha s by mu hin k, gip cho nh Chu nhanh chng cng thnh
ln, sm tiu dit nh Thng, thng nht thin h, hon thnh s nghip ln ca
mnh. Do vy, Vn Vng thng ti ph ring ca Thi S, ch ng bn bc cc
vn quc gia i s, v nghing tai lng nghe nhng kin hay ca Khng T
Nha.
36

Vn Vng l mt nh vua c hoi bo ln. Mc ch ca Vn Vng l thng

nht thin h. Ring Khng T Nha l mt bc hin ti, kinh lun y bng, thao
lc hn ngi, nn lun mun bo p ci n tri ng vi Vn Vng, mt lng mt
d ph t cho nh Chu tin ln lt s thng tr ca Tr Vng hung bo.
Chnh v vy m ch ca h rt ging nhau, lng d ca h u hng v mt pha.
Mi khi gp nhau, i bn ni tt c nhng ngh trong lng mnh, v t ra rt tng
c. Ch mt thi gian ngn, gia nh vua v Khng T Nha tr thnh mt i
bn tri k.
C mt m n, sau khi dng cm ti xong, Chu Vn Vng bn bc ra sn
sau tn b. Lc by gi l ma Thu, tri trong gi mt. Trn nn tri mt vnh trng
sng ang treo l lng, ta ra nh sng mu bc rc r khp mi ni. Vn Vng
ngc mt nhn bu tri ang nhp nhy v s nhng v sao, trong lng tnh cm lai
lng. Nh vua ang ngh n vic nh Chu nhiu nm qua tuy c ngh ngi dng
sc, i sng ca b tnh ngy cng sung tc hn, nhng nu em so snh gia triu
nh nh Chu vi triu nh nh Thng, th triu nh nh Chu ch c mt vng
t b nh, sc nc li yu km. Nu khng nhanh chng a nh Chu tin ln
thnh mt nc cng thnh th khng mong chi lt c triu nh nh Thng
thng nht thin h. Nhng phi lm sao y nhanh tc pht trin ca nh
Chu, n t nc ngy cng thm giu mnh? Vn ny chnh l mt vn lun
lun gay gt trong lng ca Vn Vng. Khi ngh ti y, tm trng ca nh vua
bng thy ri bi nh cun t v khng bit u l u mi Nh vua bn nga mt
nhn tri th di, bun b.
Bng nhin t trn bu tri cao, c mt ngi sao bng xt t pha Ty sang pha
ng, ri mt ht gia bu tri xanh thm. Hin tng ny lm cho Vn Vng
v cng xc ng. Phi i ngi c khc chi mt gic mng, ch trong nhy mt l
mt trm nm tri qua. Nay ta by mi tui ri, vy bit u c ngy no
cng ging nh ngi sao bng kia, bay xt qua bu tri ri vnh vin khng cn tn
ti? Mt ngi sao bng trc khi tiu dit, n c th pht ln mt th nh sng chi
mt. Vy ta u chu lng lng ra i, m phi lm nn mt s nghip g trong giai
on tui gi. Cho d khng chnh mt trng thy c triu nh Thng b dit
37

vong, t nht ta cng phi t mt c s tt cho con chu sau ny pht trin c
thun
tin.
Nh vua khng mun tn b na, m mun n ngay ph ring ca Thi S i
bn cng nhau bn bc nhng chuyn quc gia i s. Trc khi i, nh vua bng
ngh ti Thi t c Pht, nn lin gi Thi t i theo n ving ph Thi S ngay
trong m.
Thy Vn Vng v Thi t ang m ti ving, Khng Thi Cng ht sc
kinh ngc. Ch cho Vn Vng v Thi t ngi yn xong, Thi cng mi vi vng
hi:
- Vn Vng ngi na m ti y, khng bit c iu g ch dy?
Vn Vng p:
- Va ri ti tn b sn sau, thy c mt ngi sao bng bay xt qua nn tri, gi ln
mt s tm s, khin ti khng sao ng c, nn mi n y tm gp Thi Cng
cng ni chuyn gii khuy.
Thi Cng nghe qua, bn hiu , ni:
- Lo thn cng ang c nhiu ngh mun ni cho cha cng bit, vy l d i bn
khng hn nhau trc, nhng li gp nhau y.
Dt li, Thi Cng sai ngi hu dng tr v cc loi tri cy ln Vn Vng, ri va
ung tr va ni chuyn.
Vn Vng ni:
- Tr Vng ca nh Thng l mt hn qun v o tt nhin khng trnh khi tri
tru t dit. Nhng triu nh nh Thng c c nghip hn su trm nm, li c
38

mt o qun hn mi vn ngi. Trong khi , K Chu ch l mt bang quc b

nh, nu em so snh vi triu nh nh Thng th chnh lch nhau mt tri mt
vc. Vy xin hi Thi S lm th no thay i tnh hung , gip cho K Chu
ca trm c th mau chng cng thnh ln?
Khng Thi Cng suy ngh mt lc, p:
- Triu nh nh Thng c t ai rng ri, truyn qua nhiu i. Nhng nhng g
m h tch ly c, rt cc ri s tan thnh my khi. Trong khi Chu Quc ang
m thm chun b, nh sng ca n ri y s chiu ri khp bn phng. c hnh
ca thnh nhn l ci g c o, v s dn dn cm ha c b tnh, quy t c
nhn tm. Vn m mt thnh nhn lun lun suy ngh ti, chnh l phng php
thu phc nhn tm.
Vn Vng vi vng hi:
- Phi p dng phng php no, th mi c thu phc c nhn tm trong thin h?
Thi Cng bt u ni thao thao:
- Thin h l thin h ca mi ngi trong thin h, ch khng phi thin h ca mt
c nhn. Nu c th cng hng chung li ch ca thin h vi mi ngi trong thin
h, th c th ly c thin h. c chim li ch trong thin h, th s b mt thin
h. iu c th cng hng chung vi b tnh trong thin h, chnh l nhn i. Ai c
nhn i, th thin h s thuc v ngi . Phi gip cho b tnh thot khi nguy nan,
gii thot cho b tnh khi mi s khn kh, tiu tr cho b tnh tt c nhng tai ha
xy n, cu mi ngi ra khi ch him nguy, th l n c. Ngi thi n ban
c th thin h s thuc v ngi . Mi ngi ai cng chn ght s cht chc m
yu qu s sinh tn, hoan nghnh n c v theo ui mi li ch. Cho nn gip cho
mi ngi trong thin h c li ch, th chnh l Vng o. Ai c th thi hnh
Vng o, th thin h s thuc v ngi .
39

Vn Vng vui v ni:

- Li ni ca Thi S qu ng. Trm nht nh s ghi nh nhng li ni ny. Nhng
trm cn mun bit thm o l c bn trong vic tr quc. Mun bit cch phi lm
sao mt v qun vng c mi ngi tn knh, v b tnh c mt cuc sng
yn n vui ti?
Thi Cng p:
- Ch c cch duy nht l bit thng dn.
Vn Vng li hi:
- Phi lm nh th no mi gi l bit thng dn?
Thi Cng p:
- Phi bit xc tin vic sn xut ca l dn, khng bao gi ph hoi h. Phi bit bo
h l dn, khng bao gi ty tin gy tn thng cho h. Phi mang n cho l dn
nhng quyn li thit thc v khng bao gi tc ot ca h. Phi gip cho l dn
c an c lc nghip, khng bao gi lm cho h phi au kh. Phi lm cho l dn
lun c vui v, khng lm cho h phi phn n.
Vn Vng gt u ni:
- Phi! Phi! Th cn g na?
Thi Cng li ni tip:

40

- Lm mt v qun vng, cng ging nh phn u ca mt con rng, lun nhn xa

thy rng, quan st tinh tng, tm hiu su sc tt c mi vn , v phi lng nghe
kin ca mi ngi, bit xt on tnh th. Ring nghi biu th phi trang nghim
ng hong, bnh tnh khng hp tp, khin mi ngi c cm gic nh vua l mt
v hong cao siu nh bu tri khng ai vi ti, thm su nh y bin khng ai
c th d c. Mt v qun vng cn phi c kh cht tnh to n ha, ng trc
mi vic bao gi cng sn sng quyt on. Nht l phi bit cng bn bc vi thn
dn, khng c chp kin ca ring mnh. i vi mi ngi, lun phi khim tn
v t, x s lun phi cng bnh, khng thin lch.
Vn Vng nghe xong, gt g lin tip, ni:
- Li ni ca Thi Cng ng lm! ng lm! Nhng Tr Vng triu nh Thng
l ngi v cng tn bo, lm st khng bit bao nhiu ngi v ti, nhn dn ang
sng trong cnh nc si, la bng, vy hin s hy gip trm tiu dit ng ta, cu
nguy cho thin h. Vy, hin s cm thy th no?
Thi Cng p:
- Nh vua trc tin phi t tu dng c hnh, bit chiu hin i s, bit ban n hu
cho nhn dn, ly thu phc nhn tm, ri bnh tnh quan st s thay i ca o
tri v o ngi. Khi o tri cha c du hiu th khng th ni n vic c binh
chinh pht. Khi o ngi cha xut hin s lon lc th cha th sch hoch vic
hng binh, cn ch khi c thin tai v nhn ha xut hin, th mi c th sch hoch
vic chinh pht. Hin nay Tr Vng triu nh Thng tuy u m bo ngc, nhng
vn cha ti trnh ch cn x l ng. Ring v pha chng ta th lc lng vn
cha sc lt triu nh nh Thng. Do vy, tuyt i khng th nn nng,
khng th hnh ng liu lnh c.
Vn Vng gt u cho l phi, ri li hi:
41

- Xin Thi S ni thm phi lm sao ban hnh chnh lnh?

Khng Thi Cng a tay vut nh hm ru, ni:
- Vic ban hnh chnh lnh phi c tin hnh t trong s cm ha m thm. iu
cng ging nh s chuyn bin ca thi gian l rt m thm, khng ai cm thy
c. Nh vua cn phi suy ngh tht chn chn t tng "V vi nhi tr. Cng ging
nh tri v t, khng h tuyn co quy lut ca chnh mnh, nhng vn vt u sinh
trng ng theo quy lut . Thnh nhn cng khng cn thit phi tuyn co t
tng v vi nhi tr ca mnh. Nhng n t nhin s bc l c thnh tu huy
hong ca n. Nn chnh tr tt p nht, chnh l nn chnh tr bit thun theo lng
dn. cao nhng thc chnh tr tt p cm ha ngi dn, khin ngi dn t
trong s cm ha bit phc tng chnh lnh. Nh vy th thin h s c yn n.
chnh l "c chnh" (s cai tr ph hp vi o c) ca mt thnh nhn.
- ng! ng! - Vn Vng but ming khen lin tip - Th th ti sao nh vua li
mt i kh nng khng ch i vi quc gia?
- l do dng ngi khng ng? - Thi Cng ni thng vo vn - Nh vua cn
tuyn chn nhng ngi c y su tiu chun, v phi nm chc ba s kin trng
i, th mi khng dn ti tai ha mt nc.
- Su iu tiu chun c ni dung ra sao? - Vn Vng vi vng ln ting hi.
- Mt l Nhn, hai l Ngha, ba l Trung, bn l Tn, nm l Dng, su l Tr - Thi
Cng p.
- Phi lm th no mi tuyn chn c nhng ngi ph hp vi su tiu chun ni
trn?

42

- To iu kin cho h tr thnh giu c, xem phi chng h c thi bt chp l

gio v php lut. Nu khng, th l ngi Nhn. Ban cho h a v, xem h phi
chng tr thnh kiu ngo. Nu khng th l ngi Ngha. Giao cho nhim v
trng i, xem h phi chng c th kin quyt hon thnh m khng thay i ch.
Nu c th, th l ngi Trung. Giao cho h x l vn , xem h phi chng c
th on di trn gt di. Nu khng, th l ngi Tn. Dn h vo mt hon
cnh nguy him, xem h phi chng ng trc s nguy him th t ra s st. Nu
khng, th l ngi Dng. Giao cho h x l nhng vic chuyn bin bt ng, xem
h phi chng ng ph mt cch bnh tnh. Nu c, th l ngi Tr.
Vn Vng li hi:
- Ngoi vic dng ngi, cn phi ch n vn g khc na?
Thi Cng trnh trng p:
- Khng nn trao quyn x l ba s kin trng i cho ngi khc.
- l ba s kin trng i no. - Vn Vng hi.
- Nng, Cng, Thng. T chc tt c nng dn li ri cho h tp trung vo mt
lng, h cng nhau hp tc, th lng thc t nhin s y . T chc nhng
ngi cng nhn li h qun c ti mt ni, cng nhau gip hp tc, th
dng t nhin s y . T Chc nhng thng nhn li v tp trung cho h vo
mt ch, h c th trao i vi nhau nhng g mnh c, th vic ti chnh v mu
dch t nhin s sung tc. Khng bao gi nn lm ri lon nhng khu vc kinh t
ny, cng khng nn tch ri gia tc ca h ra. gi l "Tam bo".
- ...

43

- Nhng ngi c y su iu kin tiu chun ni trn c trng dng, cng

nh ba i s ni trn c hon thin, th s nghip ca nh vua s hng thnh, quc
gia s c yn n lu di.
- Mt v qun vng nn tn sng ai, nn p ch ai, s dng ai, loi tr ai, nghim
cm vic g, chn ng vic g? - Vn Vng lc nn nng mun em ht tt c
nhng vn thc mc t by lu nay trong lng mnh hi Khng T Nha.
- Mt v qun vng nn tn sng nhng ngi c y ti c v p ch nhng
ngi bt ti li thiu c. Nn trng dng nhng trung thn, bit gi ch tn v c
thi thnh thc, tr i nhng phng gian tr, h ngy. Nghim cm tt c nhng
hnh vi bo lon, v chn ng np sng xa hoa.
- Ti sao mt v qun vng thng c gng ht sc tuyn chn ngi hin ti,
nhng trong thc t th li khng thu c hiu qu tt p nh mong mun?
- Nh vua thng cho rng, mt ngi c nhiu ngi khen ngi l hin nhn, cn
ngi thng b mi ngi ch trch l khng phi hin nhn. Do vy, nhng ngi
c vy cnh ng th thng c trng dng, ngi t vy cnh th b bi xch. Th
lc gian t bao gi cng kt thnh b ng mu cu t li, nn hin nhn lun b
mai mt, cn trung thn v ti th b dn vo ch cht. Bn gian thn lun ly h
danh ca h di gt bn trn, tranh th c chc tc ln. Mt x hi nh vy,
tt nhin s dn n hn lon. Quc gia chc chn s b dit vong.
- Phi lm th no gi c u c tnh to gip cho quc gia lun c yn n v
c trng tn?
- Tr Vng triu nh Thng ch bit quc gia mnh ang tn ti, ch khng bit n
sp dit vong; ch bit vui chi tha mn, ch khng bit tai ha sp ging xung
u. Quc gia c trng tn hay khng, l do khi sng trong hon cnh yn vui, c
bit ngh ti lc nguy cp hay khng. Mt nh vua phi chng c th c vui v lu
44

di, l xem nh vua trong khi vui v th c ngh n lc bun lo hay khng. Ngi
c th ngh vi nhiu vn c bn i vi s tn vong ca mt quc gia nh th,
vy u s cn c chuyn g xy ra na?
Nghe n y, Vn Vng hiu mi l l. Bao nhiu iu thc mc cng c gii
ta r rng. Nh vua cm thy ht sc khm phc Khng Thi Cng, cho nn qun
mt ci l gia qun thn, vi vng qu xung trc mt v Thi S ca mnh sp
ly, ming ni:
- Li ni ca Thi S ht sc tinh tng, ht sc su sc, ht sc chnh xc. Trm
nht nh s khng bao gi qun, v s dng n lm nguyn tc cai tr thin h Ni ti y nh vua quay sang Thi t C Pht ni tip - Con phi ghi nh mi li
ni ca Thi S. y chnh l chn l m nghn nm khng bao gi thay i!
Khng Thi cng thy cha con ca Vn Vng u qu xung trc mt mnh, nn
cng vi vng qu theo, ni:
- Cha cng v Thi t xin mau ng dy, lm nh th khin lo thn tht bi ri.
Vn Vng ng ln, ni:
- Nghe qua li ni trn ca ngi, cn hn c mi nm sch v. Trm c mt
ngh, l mun cho Thi t C Pht ly ngi lm Thng ph, khng r Thi S c
cho php khng?
Khng Thi Cng t chi lin tip, nhng thy Vn Vng vn kin quyt yu cu,
nn nh phi bng lng. Thi t C Pht lin thi l ph t trc mt Thi Cng.
Thi Cng tip nhn Thi t qu ly xong, ni:
- Thn nguyn ch l mt ngi qu ma lu lc, nay c cha cng v Thi t hu
45

i nh th ny, thn nguyn s sut i lm thn tru nga, cc cung tn ty cho n

cht mi thi, n p li vi triu nh nh Chu!
Va ni, hai hng nc mt ca Khng Thi Cng cng tro ra t c mt.
Vn Vng xc ng ni:
- Trm c Thi S, tht chng khc no cp li thm cnh, c c nc su!
Lc by gi, chn tri pha ng bt u sng. Vng thi dng mu ang t
t nh cao. Nhng tia nng bnh minh ri thng vo khung ca s, v chiu sng ln
gng mt y xc ng, ht sc vui ti ca Vn Vng, Thi t, v Thi Cng.

5. Dit Tr Vy Cnh

Ti vng ni Lc Bn Sn nm v pha Bc Ty K, c mt nc nh tn gi
Mt Tu Quc. Ngi Mt Tu ly ngh chn nui lm chnh, gii vic ci nga bn
cung. Thng vt qua khu ni pha Bc xm nhp vo K Chu cp lng
thc, bt trng inh. H n rt nhanh v rt lui cng rt nhanh, rt kh i ph, tr
thnh mi ha ng lo cho Chu Vn Vng.
Ma Thu nm nay, khi n thi im la mch chn, c tin ngoi bin i bo v cho
bit, hai Vng t ca Mt Tu Quc l Ty Ct v Hi Nguyn, dn mt ton binh
m vt qua quan i, tin su vo lnh th nh Chu, ri tip tc tin v hng Ty
K.
Chu Vn Vng vi vng tm Khng Thi Cng bn k hoch ph ch.
Khng Thi Cng ni:
- Knh ch ca K Chu ti bin cng pha Ty Bc l Mt Tu, cn knh ch
46

pha ng chnh l Sng Quc. Hai mi hi ny nu khng tr th khng th khng

ch c vng t Quan Trung. Mt khi khng th khng ch c Quan Trung th
cng khng th tin hnh ng chinh pht Tr. Nu khng pht Tr, th ch
mun tiu dit nh Thng ca i vng cng khng thc hin c. i vi vic
cng pht nc Mt Tu cng nh Sng Quc, thn c suy ngh n t lu ri. Cho
d h khng ch ng tm ti xm phm ta, ta cng phi tm h nh. Nay chng
ch ng ko ti ca ta, th y qu l dp may tri cho.
Khng Thi Cng bn k ming st tai Vn Vng ni nh mt lc. Vn Vng
nghe qua c mng, ni:
- Thng ph ng l ngi tnh ton nh thn, vy c theo k sch m hnh s.
Khng Thi Cng bit hai Vng t ca nc Mt Tu ko binh n xm phm, mc
ch ch yu l cp lng thc ti lnh th nh Chu. Do vy, ng bn dn d i
tng Nam Cung Thch v V Ct, i vi vic chng li Ty Ct v Hi Nguyn,
khng nn dn binh nh nhau, cng khng nn git hi h, m phi tp trung lng
thc li, ri phi b i bo v, gi v rt lui d chng tin su vo khu vc bnh
nguyn ca nh Chu ri by mu bt sng chng. Nam Cung Thch v V Ct tun
lnh lui i.
Trong khi , Khng Thi Cng dn binh m n ca ni m qun i ca Ty Ct
v Hi Nguyn phi i ngang, o hm lm by, ngy trang rt kho lo, ri cho binh
s mai phc trong rng hai bn ni, ch i binh m ca nc Mt Tu ko ti.
t hm sau, Nam Cung Thch v V Ct dn binh m bo v nhng c xe lng thc
rt lui n trc ca ni. Ty Ct v Hi Nguyn thc binh m ui theo khng
bung tha. Lc by gi Nam Cung Thch bn xung lnh cho b i dn trn chn
qun ch. Ch cho tng c xe ch lng thc vt qua hm ni, xong th cnh qun
chn
ng
ny
cng
nh
tri
rt
lui
theo.
Ty Ct v Hi Nguyn khng bit y l mu k, nn vn tip tc thc qun ui
47

theo. Khi h va xng vo ca ni th Ty Ct v Hi Nguyn cng nh binh s ty

tng ca chng u ri c xung hm su.
Qun i Mt Tu thy th, ri lon c hng ng. Trong khi h cha bit t gip g, th
qun i nh Chu mai phc hai bn rng ni, va h reo va trn ra st pht. Qun
Chu cn dng cu lim mc Ty Ct v Hi Nguyn ko ln, bt sng h tri li.
S binh s ca hai Vng t Mt Tu ny lp cht, lp b thng, lp b bt sng, ch
cn mt thiu s tun rng chy c tr v Mt Tu.
Ty Ct v Hi Nguyn b gii n qun trng ca nh Chu gp Khng Thi
Cng. Hai ngi thy Khng Thi Cng, khng chu qu xung, m to ting mng
cHi Khng Thi Cng ng gian k bt h, khng k l ho hn. Khng
Thi Cng cng to ting qut nt h mt lc, ri sai ngi p gii c hai nht vo i
lao. Ring i vi nhng t binh b bt sng khc, Khng Thi Cng ra lnh th cho
h v nc gi quc vng ca nc ny n xin li. Bng khng, th nh Chu
s git cht hai Vng t ca h.
Quc vng Mt Tu c binh s bi trn chy tr v bo cho bit hai vng t b
nh Chu bt sng, th trong lng ht sc lo s, nh a ton lc binh m cn li
trong nc, tin nh Ty K cu hai Vng t.
Nhng v qun s ca Mt Tu bn ln ting can ngn:
- Vng t tuy b bt sng, nhng ngi Chu khng git h ngay u. Vy k
hay nht hin nay l i vng nn chn mt nghn con nga tt, mt nghn b d,
li mang theo vng bc, chu bu, n Ty K ni n, khng chng ngi Chu s
n tnh i vng m th hai v Vng t ra. Ring ti s dn theo ngn tinh binh i
tp hu, bo v i vng, phng bt trc.
Quc vng nghe qua li ni ca qun s, thy c l nn cp tc sai ngi chn
nga, b, d, v vng bc chu bu, ch ngay hm sau s a n Ty K.
48

Thm t ca qun Chu sau khi d xt bit c chuyn ny, bn bo vi Khng

Thi Cng. Thi Cng ly lm vui mng, ni:
- K ta thnh cng ri!
Ch mt vi hm sau, Quc vng Mt Tu n Ty K. Vn Vng v Khng
Thi Cng ch thn ra thnh nghnh n ng ta, m tic khon i rt thnh tnh.
Trong khi d tic, Quc vng Mt Tu ni vi Vn Vng:
- Hai tn khuyn t ca ti khng k chi php nc, ring ti li khng bit dy con,
nn gy ra i ha nh th ny. Nay ch thn ti ti xin li vi Vn Vng,
mong Vn Vng m lng khoan hng, th hai thng khuyn t ca ti ra. c
vy, th t nay tr i, ti bng lng vnh vin kt lm ng minh vi ngi Chu.
Vn Vng cha kp ni g th mt v v tng c mt ti bn tic, tut gm
nghe mt ting rng gn ging ni:
- Mt Tu Quc bao phen xm phm b ci K Chu, quy nhiu b tnh ca nh
Chu vng bin cnh, cp ot nhiu lng thc ca chng ti. Nhng ti li
chnh bn thn Quc vng Mt Tu cng kh chy chi! Vy hm nay hai tn tho
tc b bt sng, th cn phi mang ra chm u, c u li tha mt cch d dng
nh vy?
V v tng ln ting ni chnh l V Ct.
Cc tng c mt nghe V Ct ni c l, cng ng thanh ni to:
- Hai tn tho tc ny phi em ra chm u mi c!
H va ni va tut kim ra cm cht trong tay, i mt trn trn gin d, gm ht
49

rung chuyn c bui tic, nh kim lp le, ng ng st kh, khin vua Mt Tu

khng khi s hi n tot m hi, hai chn pht run, ming h hc, lic mt theo di
thi

ca
Vn
Vng,
ch
i
nh
vua
quyt
nh.
Vn Vng ni:
- Khng phi ti khng n tnh i vng, nhng v qu quc trong nhiu nm qua
thng ko qun ti quy nhiu, khin nhn dn t quc v cng phn n. Nu khng
trng tr hai v cng t ca qu quc, th e rng ni bc tc ca b tnh kh xa b
c!
Quc vng Mt Tu nghe Vn Vng ni nh vy, ang nh to ting ci li, th
bng c mt th h ca ng ta nh chn i vo bo cho bit, nm trm binh m tinh
nhu m qun s dn theo, lt mai phc ca qun Chu v i bi, b chy tr
v nc ht ri.
Quc vng Mt Tu nghe vy, khng khi kinh hong tht sc, vi vng qu mp
trc mt Vn Vng, van xin:
- Tiu nhn tht ng cht, vy xin i vng tha th. Nu ti b mt i hai cng t
ny, th c th ni hu du ca Mt Tu s khng cn na. Vy xin ngi hy nim
tnh, t nay nc Mt Tu chng ti bng lng tr thnh mt nc ph thuc ca K
Chu, nht nht u tun theo mnh lnh ca i vng sai khin.
n chng Vn Vng mi Quc vng Mt Tu ng ln, ng bng lng
cng nhau thng lng. Khng Thi Cng thy thi c n, bn sai ngi ly
giy bt Quc vng Mt Tu vit li nhng li mnh ni, k tn, ln tay lm
bng chng, ri mi ni vi Quc vng Mt Tu:
- Khng phi t quc p ung chi ngi, m thc ra v thi t ca qu quc hnh s
qu ng. Nay i vng bng lng k kt lm ng minh vi K Chu, th i
bn tr thnh ngi mt nh, vy chng ti u li lm hi qu cng t na? Tuy
50

nhin, mun th hai ngi ra, mong i vng s gip cho K Chu mt chuyn
nh.
Quc vng vi vng hi:
- Gip cho chuyn g? Xin ni r!
Thi Cng ni:
- Sng Quc l nc t by lu nay giao ho vi qu quc. Vy xin ngi hy thuyt
phc Sng Quc, nc ny gi thi trung lp trong mi tng quan gia nh
Chu vi triu nh nh Thng, ng xem chng ti nh th ch. c vy, chng
ti s th hai v cng t ra ngay.
Quc vng Mt Tu ni:
- Quc qun ca Sng Quc l Sng Hu H, tnh tnh hung bo, li c mi quan h
rt mt thit vi Tr Vng triu nh Thng. Tr Vng ra lnh cho ng ta theo di
mi hnh ng ca qu quc, ng thi, cho php ng ta c quyn c binh tho
pht qu quc bt c lc no. Nu ti n y du thuyt, ng ta chng nhng khng
bng lng, m cn xem ti nh l th ch, vy ti lm sao dm i?
Khng Thi Cng ni:
- Chuyn chng sao. Ti s phi ba nghn tinh binh gia lm qun nc Mt Tu, v
dn lun mt nghn con nga tt, hai nghn b d v tt c nhng vng bc chu bu
ca qu quc mang n tng cho chng ti, sang tng li cho Sng Quc, xem l
l vt ra mt. Ngi n s bo cho h bit, l mun kt lm ng minh vi h, ri
ch tnh hnh c th m hnh s.
Quc Vng Mt Tu nghe n y, bit Khng T Nha mun mnh i lm
51

chuyn g. Nhng gi y mnh ang l mt tn t binh ca h, hn na, hai cng t

cng ang trong tay h, vy nu khng tun lnh th tnh mng ca cha con s kh
bo ton. Cho nn Quc vng Mt Tu nh phi nghe theo.
Quc vng Mt Tu dn ba ngn tinh binh c ci trang thnh qun i ca Mt
Tu, mang theo c ngn con nga tt v hai ngn con b d, cng nh tt c chu bu
vng bc, cng ln ng i ti Sng Quc. Ngi tin phong n bo vi Sng
Quc trc, bo l Quc vng Mt Tu ch thn a l vt n giao ho. Sng
Hu H trc y bit quc vng Mt Tu l ngi n hu, thnh thc, nn
khng c hoi nghi chi c. Ring i vi ba nghn binh m m ng ta dn theo,
Sng Hu H cng cho rng v ng xa, phi i ngang nhiu vng ca ngi Chu
thng tr, nht l phi h tng mt nghn con nga tt, hai nghn b d, cng nh bao
nhiu vng bc chu bu, vy h dn theo binh m nh th ny cng l hp l thi.
Nhng, Sng Hu H ch cho php mt nghn trong s ba nghn binh m ca Quc
vng Mt Tu, c vo thnh, cn hai nghn kia th ng bn ngoi. Quc vng
Mt Tu nh phi tun theo s sp xp ca Sng Hu H.
V Ct ln ln trong s ba nghn binh s i theo. ng ta nghe Sng Hu H cho php
mt nghn binh s c vo trong thnh th ht sc vui mng, vi vng trao hai nghn
binh s cn li cho tng lnh khc ch huy, cn mnh chn mt nghn binh s tinh
nhu i vo trong thnh, ch thi c m hnh s. Ba hm sau, qun thm bo bng
v bo li vi Sng Hu H, cho bit Ty K ang phi chng mt vn binh m ko
n Sng Thnh. Sng Hu H c kinh, ra lnh cho tng s lo gi cht ca thnh,
tng cng tun tiu, cnh gic qun Chu tn cng thnh. Cng vic b tr va
xong, th qun Chu ko ti di chn thnh. Khng Thi Cng ch thn ch
huy ton qun ny, nhng ng khng ra mt, ch cho i tng qun Nam Cung
Thch ln ting khiu chin, v i Sng Hu H phi giao tr Quc vng Mt Tu,
v nc Mt Tu cp i mt s lng tho ca Ty K. Nhng, Sng Hu H lm
sao chu nghe theo? ng ta ln mt thnh, mng cHi Ty K khng bit tn trng
php ch ca nh Thng, ty xua qun tho pht cc ch hu, v hm da qun
Chu nu khng sm rt tr v, th ng ta s bo ln Tr Vng, c i binh ca
Vng tht n chinh pht Ty K.
52

Nam Cung Thch khng h chi ti nhng li ni ca Sng Hu H, ch xung

lnh cho binh s di thnh lin tc mng cHi ng ta. Khng Thi Cng b mt
lin h vi hai nghn binh s ang ng sn bn ngoi Sng Thnh, li phi ngi
ln vo lin lc vi V Ct, hn canh ba m nay, t la lm hiu, tn cng
chim
Sng
Thnh
bng
cch
ngoi
cng
ni
ng.
Binh s ca Sng Quc cHi ln vi qun Chu sut c mt ngy, m n cm
thy qu mt mi nn tri va sp ti l h tm ch ngh ngi, v cho rng qun
Chu lui ra xa mi dm, h c im trng, ch cn li mt thiu s qun tun
tiu, chc chn trong m nay s khng c hnh ng g. Sau na m, do mi ngi
qu
mi
mt,
nn

bung
li
s
cnh
gic.
Trong khi , th qun Chu m thm ko ti st chn thnh. Mt vn binh m ca
qun Chu cng thm hai nghn binh m ko ti trc vy cht ly bn ca thnh.
Khi gn vi canh ba, th ton qun h reo d di, rung chuyn c bu tri. Qun dn
ca Sng Quc u hong kinh. Sng Hu H vi vng phi ngi i lo vic phng
th khp bn ca thnh. Nhng cc tng s u bo l khng ngi b tr
phng th. Do vy, Sng Hu H vi vng bo Quc vng Mt Tu cho mt ngn
binh s dn theo, ph lo vic canh phng bn ca thnh. Quc vng Mt Tu ng
ngay v trong bng ngh thm: Phen ny th Sng Hu H s khng cn manh gip.
Th l ng ta b mt chun b, k thot thn cho mnh.
V Ct nghe ni Sng Hu H s dng mt ngn binh m ca mnh gi thnh,
trong lng khng khi thm vui mng. ng lp tc chia mt nghn binh m ra gi
bn ca ng, Ty, Nam, Bc c ngi thnh. C mi ca c ct c hai trm nm
chc ngi hp sc phng th. ng thi, ng cng giao kt trc vi qun Chu
bn ngoi, l s t la lm hiu, m toang ca thnh cho qun Chu trn vo.
n canh ba, qun Chu bn ngoi bn ca thnh ng lot t la. Ngn la bc
cao ngt tri, soi sng bn ngoi ln bn trong thnh nh ban ngy. Qun Chu c
mt trong thnh bn git cht qun gi thnh ca Sng Quc, ri m toang bn ca
thnh ra qun Chu bn ngoi tin vo. Ting h reo st pht rung chuyn c
bu tri. Ch khi Sng Hu H bit s tht, th khp c ngi thnh u u cng l
qun Chu. ng ta vi vng i tm Quc vng Mt Tu, nhng khng thy quc
53

vng u c, on bit chuyn ny c iu kh nghi. Nhng ng ta hi hn cng

khng cn kp na. Trong khi Sng Hu H tut gm chun b t st, th V Ct
nhanh nhn xng ti, ot ly thanh gm, ri bt sng ng ta tri li.
Khng T Nha tin vo Sng Thnh, lp tc xung lnh cho tam qun dp tt ngay
ngn la ri dn bn yt th trn an dn chng, v xung lnh cho qun Chu
khng c khuy ph b tnh trong thnh, khng c lm st nhng ngi v ti.
Sng sm ngy hm sau, Vn Vng cng dn Thi t C Pht v nhng ngi h
v Vng tht cng tin vo Sng Thnh.
Sau khi tin vo thnh, nh vua xung lnh em chm Sng Hu H th uy chng,
ri ra lnh m kho lng thc cu t cho b tnh trong thnh. Tt c b tnh ca
Sng Quc, khng ai l khng vui mng. H v tay h reo, tung h vn tu inh i.
Vn Vng, Thi t C Pht v Khng Thi Cng thy thnh tr ca ngi Sng
Thnh cng nh hon cnh chung quanh rt p, ng l mt a im nhn kit a
linh. Nu so vi Ty K, th tt hn rt nhiu. Hn na, Sng Thnh li cch kinh
Triu Ca ca triu nh Thng gn hn Ty K, d dng nghe ngng tin tc. i vi
vic chun b chinh pht Tr Vng l rt c li. Do vy, Vn Vng v C Pht bn
thng ngh vi Khng Thi Cng, di kinh ca nh Chu t Ty K n Sng
Thnh. Do Sng Thnh nm st b sng Phong Thy, nn cng c tn l Phong .
T , K Chu khng ch ton b Trung Nguyn, oai danh ni nh cn.

6. Vn Vng Gi Gm Con Ci

Chu Vn Vng tip nhn sch lc "khng ng h n Tr, tiu dit vy cnh" (Ty
s n Tr, tin k v dc) ca Khng Thi Cng, trc tin hng phc nc Mt Tu
ti lu vc Kinh Thy, xa b mi lo quan trng ca triu nh Chu, ri li nh
chim Sng Quc ti khu vc Phong Thy, m thng con ng pht trin v hng
ng. Nh vy, nh Chu hon ton khng ch c vng Trung Nguyn. Trn
54

c s , Khng Thi Cng ch thn dn qun i vin chinh i nh L Quc

vng ni L Lng Sn, v Hn Quc vng H Nam, ln lt xm chim lnh th
ca triu nh nh Thng, lin tc m rng chu vi cng th ca mnh.
Nhng iu c m ca Vn Vng trong my chc nm qua ln lt c thc
hin. Nh vua bit cng lao ny l ca Thi S Khng T Nha, ng cng bit tui
mnh cao, vy hoi bo to ln tiu dit triu nh nh Thng chc khng th thc
hin c. S mnh trng i ny ch c th chuyn giao li cho con trai l C Pht
hon thnh. Nhng, nu khng c Khng Thi Cng th C Pht cng kh lm
trn c trng trch ni trn. Cho nn nh vua mun tm cch tht cht mi quan
h gia Thi t v Thi s, lm cho Khng T Nha mt lng mt d phc v nh
Chu n cng. Nh vua bit Thi S c mt ngi con gi tn gi p Khng, dung
nhan xinh p li gii c vn ln v. n nay vn cha ha g cho ai. Nu hi p
Khng cho Thi t lm v, th chng phi Thi S tr thnh nhc ph ca Thi
t ri y sao? Nu Thi t l con r ca Thi S, th Thi S ch l li khng dc
ht tm sc bo v giang sn cho con r ca mnh? Suy ngh ti y, nh vua cm
thy rt hi lng, nn ph ln ci mt cch h h.
Gia lc th b v ca Vn Vng bc vo. Thi hu bng tr vo cho Vn
Vng, hi ti sao nh vua li ci vui nh vy. Vn Vng bn em ngh trong
lng mnh ni ra cho Thi hu nghe. Thi hu cng ng tn thnh.
Vn Vng v Thi hu bn cho ngi gi Thi t C Pht n, ni r chuyn nh
vua nh hi con gi ca Thi S cho Thi t lm v. Ring Thi t C Pht t trc
cng c mun ci p Khng, nhng v cha hiu ca Vn Vng ra sao,
nn t by lu nay khng dm xut. Nay thy ph vng v mu hu ch ng
nu ra vic ny, ng vi mun ca mnh, nn trong lng ht sc mng r.
Qua ngy hm sau, Vn Vng ch thn n ph ring ca Thi S, ng vi
Khng Thi Cng mun ci p Khng cho Thi t lm v. Thi cng cng vui
mng ng . Nhng Khng Thi Cng khng qun d dt, ni:

55

- Tiu n l con gi qu ma, khng bit i l, ch e sau ny c iu xc phm n

s tn nghim ca Thin t. Vy mong sau khi kt hn, nu c ch sai st, mong
hong thng v Thi hu ch dy cho n.
Vn Vng p:
- p Khng l mt c gi va c ti va c sc, li gii c vn ln v. T lu ti
nghe ting, nu c kt tc xe t vi Thi t C Pht, th ng l xng i va la
bit bao nhiu.
Th ri nh vua chn ngy lnh thng tt, c i phu Tn Nghi Sinh lm ng mai
i np snh l, ch ngy nghinh hn.
Ch t lu sau, ngy lnh thng tt ti, Vn Vng xung chiu ch ng , y tuy
l mt cuc hn nhn ca hong gia, nhng vn c tin hnh theo phong tc trong
dn gian, cho mi ngi thy nh vua sn sng ha mnh chung vui vi b tnh.
B tnh Ty K nghe c tin ny, u truyn tng nhau nh mt giai thoi.
Thng t nm l sinh nht th tm mi ca Chu Vn Vng, ng thi, cng l
sinh nht th chn mi ca Khng Thi Cng. Thi t C Pht v ngi trong
hong gia quyt nh m mt cuc khng chc long trng. H gp chung hai ngy
sinh nht ca hai c li lm mt, gi l Song ng th.
Ngy hm , ti Phong m tic mng, trng kn n o no nhit. Vn Vng
cm thy rt vui sng, nn cng Thi Cng nng ly ung rt h h. Sau ba tun
ru, Thi t C Pht, Chu Cng n, Triu Cng Thch v phu nhn ca h ln
lt bc ra dng ru chc mng hai c gi. K , nhng ngi em ca Thi t
C Pht nh Thc Tin, Thc , Thc V, cng ln lt bc ra dng ru chc
th cho Vn Vng v Thi Cng. Khi Vn Vng tip nhn ly ru chc th ca
Thc Tin, th bng nh li mt chuyn c trc y, nn t nhin u c chong
vng, xy xm mt my, khng cn ngi vng, v ng qu sang mt bn. Thi t
56

C Pht ht hong bc ti ly Vn Vng, du vo ging nm ngh. Ng y

trong triu nh cng vi vng bt mch lo vic cha tr. Sau khi bt mch xong, ng
y bc ra ni vi Khng Thi Cng v s ngi ca Thi t C Pht:
- i vng kh huyt u suy nhc, mch nhy yu li b tc nghn, vy phi dng
toa thuc hot huyt ha , l kh ch thng tr liu. Nhng v nh vua tui
cao, tim rt yu, nn cng cn phi chun b chuyn bt trc, khng nn xem thng.
Dt li, ng y vit toa bc thuc, cho ngi mang i sc.
Vn Vng sau my ngy lin tip nm thim thip, gi y bt u tnh li.
Khng Thi Cng thy Vn Vng hi tnh, th pho ni:
- i vng tnh li ri! Tnh li ri! i! Lm lo thn khip s qu!
Vn Vng m mt nhn, thy Khng Thi Cng, Thi t C Pht v Thi hu u
c mt trc ging, bn chi tay mun ngi dy. Thi t C Pht vi vng ngn
Vn Vng, bo ng y c dn l tuyt i khng c c ng, phi nm yn tnh
dng. Vn Vng khng nghe, nht nh i ngi ln. Thi t C Pht nh phi
ph vng ngi dy, ri dng mt chic mn dy chm sau lng, Vn Vng
ta lng vi t th na nm na ngi.
Vn Vng ra hiu cho Thi hu v Thi t C Pht ri i. Nh vua mun ni
chuyn ring vi Thi Cng. Thi hu v Thi t C Pht bn lng lng bc ra
ngoi.
Vn Vng nm ly mt cnh tay ca Thi Cng, ni:
- Ny Thi Cng i, e rng ti sp phi i gp ph vng Qu Lch ri. K t khi gp
Thi Cng ti Bn Kh cho ti nay, triu nh Chu ca ti ngy mt cng thnh.
Thi Cng ph t cho ti ng chinh Ty pht, trc sau nh bi c cc nc
57

nh Sng Quc, L Quc, Hnh Quc... v hng phc c Mt Tu Quc. Nay ba

phn trong thin h th hai phn thuc v nh Chu. Tt c nhng s thng li
u do mu k tuyt vi ca Thi Cng. Gi y, tri gi bt ti phi ri i, khng
th tip tc cng s hon thnh s nghip ln l tiu dit triu nh Thng vi
Thi Cng na. Gnh nng ny ti nh phi li cho Thi Cng v Thi t chung
sc hon thnh. Nhng hin nay c mt iu khin ti lo lng nht, l sau khi ti
cht, con chu ca ti s ni lon v vn k tha ngi vua. Do vy, ti mun cng
thng lng vic truyn ngi ca nh Chu vi Thi Cng, vy xin Thi Cng nn
dc ht tm sc ng h ti. Nu bn Thc Tin ni lon, th Thi Cng c th
thng tay dit tr chng. Cn nh Thi t t ra l ngi bt ti, th Thi Cng nn
thay th n ngi v Thin t.
Ni dt li, Vn Vng th ho hn t ra rt mt nhc.
Khng Thi Cng nghe xong, nc mt gin gia, qu xung trc ging bnh
ca Vn Vng va khc va ni:
- Xin i vng hy an tm. Lo thn s dc ht tm tr ca mnh ph t cho Thi t
C Pht ln ni ngi, tuyt i khng dm da vo binh lc m lm iu tri o.
Ch cn lo thn cn khe mnh, th d cho tim c c phi ra t, cng nht quyt
ph t cho triu nh nh Chu, khng bao gi c phn trc, lm hnh ng m tri
t u khng th dung tha?
Ni on, Khng Thi Cng dp mnh u xung t n trn chy mu.
Vn Vng va th va ni:
- Ti bit Thi Cng l ngi qun t, nhn c nn mi bn ring chuyn quan
trng ny vi Thi Cng. Ti tuyt i khng bao gi c lng nghi ng Thi Cng
phn trc c. Ti ch mong Thi Cng hy ni r, phi lm th no mi c th gii
quyt vn truyn ngi vua mt cch thun li y.
Khng Thi Cng p:
58

- Chuyn truyn ngi l chuyn nh ca i vng, cn lo thn l ngi ngoi, vy

lm sao dm lm bn v vic ny?
Vn Vng ri l, ni:
- Thi cng l nhc ph ca Thi t, li l S Thng Ph, tnh cm nh tay chn,
vy lm sao bo l ngi ngoi c? Nu Thi cng khng ni th ti cht khng
th nhm mt y!
Khng Thi Cng ni:
- Khng phi lo thn khng mun gp vi i vng. Chng qua vic truyn ngi
l chuyn quc gia i s, ch c th do i vng t quyt nh. Nu ngi ngoi
tham d, e rng s li hu qu kh lng. Nhng, nu i vng nht nh vn k
ni lo thn, th lo thn xin mo mui ni ln kin ca mnh, mong i vng bo
mt ng bao gi ni cho ai bit.
Vn Vng l sc vui mng, ni:
- l iu tt nhin ri.
Thi Cng ni:
- Thi t C Pht l ngi trung hu, nhn c, v dng kin cng, thao lc hn
ngi nu c lp lm Thi t, th l ci phc ca i vng, im lnh ca nh
Chu vy. i vng c th vit di chiu ni r, lp Thi t C Pht ln lm Tr
Qun (vua ch ln ngi - ND). ng thi, tuyn b bi b ch anh cht th em
ni ngi. Phi ch r y l nguyn nhn gy ri lon ca cc triu i n Thng,
ng thi, cng ra lnh ni r ch tha k ca nh Chu t nay v sau l ch
ch trng tha k. Tc sau khi C Pht qua i, th con trng nam ca C Pht
59

s ln ni ngi vua. C th m ko di mi, th c th trnh c nhiu chuyn rc

ri trong vn ni ngi. Ring nhm Thc Tin, Thc , Thc X... th c th
phong cho h lm ch hu mt vng t xa, khin h phn tn, khng cho h tham
gia vic triu chnh. Nh vy th h s kh gy ra nhng cuc bin lon. Ring hai
ngi em ca Thi t l n v Thch, u l nhng ngi qun t, hon ton c th
tin dng. Vy hy cho h cng ph t Thi t. Sp xp nh th th tuyt i khng
xy ra iu g ng tic c.
Vn vng c mng, ni:
- Nhng li ni trn ng l nhng li ni t tm can, nhng li ni qu gi, vy xin
Thi Cng ni li cho Thi t bit, ngy mai hy thit triu ri mi tt c cc thnh
vin trong vng tht, cng nh cc vn v i thn hi hp ti c li tuyn co.
Da theo ch ca Vn Vng, triu nh nh Chu t chc mt bui hp triu cui
cng ca nh vua, gii quyt vn ngi ni ngi, cng b ch k tha ngi
vua sau ny, cng nh vic phong t cho cc con.
Vn Vng ngi ta lng trn mt tm chn dy, cn Khng Thi Cng th ng
bn cnh, pha di c Thi t C Pht v i phu Tn Nghi Sinh.
Tn Nghi Sinh chu trch nhim ghi chp, cn nhng ngi tham gia hp triu khc
nh Thc Tin, Thc n, Thc , Thc V, Thc X, Thc Chn c, Thc
Khang, Thi Tn Kim, B Cm, Th T Thch, Nam Cung Thch, Qun Thin,
v.v... th ng theo th t.
Vn Vng a mt ng quanh cc con chu mt lt, ri t t nhn v Thi Cng,
ni:
- Ta ph thc chuyn quc gia i s cho Thng Ph Khng Thi S, vy nu c
ai trong s cc ngi tri lnh, th s do Thng Ph bn bc x pht.
60

Cc con u ln ting tun lnh.

Vn Vng li ni tip:
- Sau khi ta cht, s cho Thi t C Pht ln ni ngi vua, cn cc con chu th phi
ng tm hp lc gip ln nhau hon thnh s nghip ln ca triu nh. V
sau, ch k tha ngi vua s bi b ch anh cht em ln ni ngi, m p dng
php ch trng k tha. Ch anh cht em ni ngi ca cc triu i n
Thng, chnh l ngun gc to ra s lon lc. Vy, ngi Chu ta tuyt i khng
th bt chc theo h. T nay v sau, nu c ai dm chng li ch ch trng k
tha, th c xem nh phn nghch, c tng tht u khng tha nhn.
Sau khi nghe qua nhng li ni ny, Thc Tin, Thc , Thc X, v.v... u bun
thiu, ci mt nhn xung t.
Vn Vng tip tc ni:
- Con chu trong tng tht ca triu nh Chu, u c phong t kin to quc
gia, lm phn giu cho Vng tht. Thc Tin c th phong t Qun, Thc
c th phong t Thi. Thc V c th phong t Thnh. Thc X c th phong
t Hoc, Chn c c th phong t To, Thc Khang c th phong t V.
Ni n y hi th ca Vn Vng ht sc dn dp. Nh vua dng li mt chc ri
mi ni tip:
- Nhng li ni trn c xem nh l di chc ca ta, do i Phu Tn Nghi Sinh ghi
chp, v do Thi Cng Vng chp hnh nhng iu di chc ny. Nu ai ci lnh th
s do Thi Cng x tr.
Vn Vng ni xong cm thy hai mt ti sm, hi th kh khn, v cui cng
61

ngt lm. Cc con thy th u ht hong. Khng Thi cng bn xung lnh cho
mi ngi lui ra, ri mi ng y vo sm cho nh vua. Khng my chc sau,
Vn Vng tnh tr li, ni vi Thi Cng:
- Hy mau truyn cho C Pht vo yt kin.
Thi t C Pht vi vng vo gp ph vng. ng thy ph vng sc mt hng ho,
c v rt phn chn, hon ton khc hn khi ny, bit ph vng ang trong tnh
trng hi dng, vi vng qu xung trc ging bnh, ch nghe nh vua ch dy.
Vn Vng a tay s nh ln lng ca Thi t C Pht, ni:
- Ta sp cht ri, vy x tc ca nh Chu ta y thc li cho ngi v Thi Cng. Sau
khi ta cht, Thi Cng l Ph ca ngi. Mi vic bn ngoi ngi phi bn bc
cng Thng ph, cn mi vic bn trong th ngi phi bn bc cng hai em l
n v Thch.
Thi t C Pht va khc va p.
- Con xin ghi nh! Con xin ghi nh!
Khng Thi Cng ang ng bn cnh cm ng tro l t c i m, v nghn
ngo khng th khc c.
Lc by gi, Vn Vng cm thy lng ngc ca mnh au nhi, i mt ti sm.
Nh vua th hn hn mt lc, ri mm ci nhn Thi Cng v C Pht, chng nh
mun ni By gi th ta an tm ri!. Sau nh vua t t khp kn i mt li.

7. Duyt Binh Ti Mnh Tn

62

Sau khi Chu Vn Vng qua i, Chu V Vng (tc Thi t C Pht) lin khn
trng chun b mi vic cho cuc tho pht tiu dit triu i nh Thng sp ti.
Mt hm, Chu V Vng triu Khng Thi Cng n cng bn bc v chuyn
ny.
Khng Thi Cng ni vi Chu V Vng:
- Vic tiu dit triu i nh Thng l vic m lo thn lc no cng lun chun b.
Tuy nhin, tnh hnh trc mt cha phi l thi c chn mi. Lo thn c phi mt
thm n d xt ti Triu Ca, qua tin tc ca h cho bit, th mi mu thun ni b
trong gii qu tc ca triu nh nh Thng ang rt gay gt, nhng cha n mc
bng n ton din. i Vng nn bit, triu i nh Thng mc d ht sc h
bi, nhng ni cho cng, h l mt i quc, trong tay c n my chc vn qun.
Nu chng ta ch da vo v lc tho pht h, th tt nhin phi tr mt ci gi rt
t. Do vy, chng ta nn ch i n khi ni b ca triu nh nh Thng hn lon
ri tha c hi tin cng, th c th dng mt sc mnh yu hn thng sc
mnh mnh hn ca h. Qua c th ginh c mt s thnh cng to ln, m ch
phi tr mt ci gi rt thp.
V Vng sau khi nghe qua li phn tch tnh hnh ca Khng Thi Cng, bn ni:
- Li ni ca Thng Ph rt ng, nhng v hin nay tam qun tng s u nn
nng, mun tiu dit triu i nh Thng, nht l nhiu nc ch hu, cng yu cu
chng ta nn ng ln dn dt h tiu dit Thng Tr. Nh vy, nu chng ta
khng c hnh ng g th e rng nhu kh ca tng s ta dn dn s ngui lnh, v
quyt tm chng Tr ca cc nc ch hu cng s nht nht dn. Cho nn ti mun
nhn dp tin hnh cuc sn bn ma Thu sp ti s c mt hnh ng g hm
nng tinh thn ca tng s v cc nc ch hu.
Khng ch V Vng ni ht li, Thi Cng vi vng ni:
63

- Lo thn cng ang c mt ngh, nhng cha em ra thng lng vi cha

cng. Vy xin cha cng ng vi ni r ngh ca mnh m chng ti mi ngi s
vit ngh vo lng bn tay, ri cng xe ra xem c tng ng hay khng?
V Vng p:
- c!
Th l V Vng v Khng Thi Cng mi ngi dng mt cy bt son vit nm
ch vo lng bn tay, ri mi xe ra cng nhau xem. Tht bt ng, v ngh ca
i bn u ging nhau. Th ra trong lng bn tay ca V Vng v Thi Cng, u
vit nm ch. Duyt binh ti Mnh Tn. Hai ngi nhn nhau ci xa.
Khng Thi Cng ni:
- ngh ca cha cng ng l rt anh minh. V tin hnh cuc duyt binh ti Mnh
Tn mt l c th kim nghim tH thi ca cc nc ch hu i vi chng ta,
t chng ta cng vng bng. Th hai l xem phn ng ca Tr Vng i vi
hnh ng ca chng ta ra sao, t tm hiu thm h thc ca triu nh nh
Thng. Th ba l c th li dng cuc duyt binh ny chng ta tin hnh mt
cuc din tp cho qun i ca mnh. Nh vy, ch mt hnh ng m c ba iu
tt.
Th l V Vng quyt nh vo cui thng mi, s t chc mt cuc duyt binh ti
Mnh Tn, v b co quyt nh ny cho cc ch hu bn phng bit.
u thng mi nm , V Vng v Thi Cng ch thn dn ba vn gip s, ba
nghn H Bn, mt nghn c chin xa ri Co Kinh, vt ra Lm ng, li vt qua
Mnh Tr, t tin v pha ng. i ng ny ko i n hai mi dm.

64

Sau nhiu ngy hnh qun, ba o qun tin ti Lc p, cn cch Mnh Tn

khng bao xa. Khng Thi Cng ch thn ch huy ba vn i qun v nhiu xe ch
theo lng tho cng vt sng. Mt o qun khc do i tng Nam Cung Thch
ch huy, c xem l t qun. Mt o qun th ba do tng qun Hong Hiu ch
huy, c xem l hu qun. Ring Khng Thi Cng v V Vng th ch huy
trung qun, do i tng V Ct h gi. Trn mt sng rng mnh mng, ba on
thuyn di nh ba con rng to, t hng Nam tin ln hng Bc trng tht oai hng.
Trong ln hp mt minh th vi cc nc ch hu ny, V Vng pht ra mt
trm thip mi, nhng s ngi nghe tin t n ln n tm trm. H dn theo ngoi
mt vn binh s. V cc nc ch hu i vi hnh ng ngang ngc, bo tn ca
Tr Vng triu nh Thng, t lu t ra khng nhn nhn c. Nay Ty Chu
qut khi, tht chng khc no mt b uc sng rc t chy ln ngn la hy vng
trong lng cc quc vng cc nc ch hu. ng thi, Ty Chu cng chng
khc chi mt cc nam chm ln, thu ht tt c cc nc ch hu v vi mnh.
Do vy, sau khi nhn c thip mi ca V Vng, khng c nc ch hu no li
khng vui mng phn khi. Ring nhng ch hu khng nhn c thip mi cng
t ng ko ti bng lng tham gia cuc lin minh ny. Tuy nhin, vng Trung
Nguyn c rt nhiu ch hu, mc d h u tha nhn K Chu l mt nc ch
hu ln nhng vn xem K Chu l mt ch hu lc hu pha Ty, nn vn c d
dt. H n y ngoi mun c cng lin minh, cn c mt mun khc l nhn
c hi ny xem Chu V Vng l ngi ra sao.
Chic thuyn to ca V Vng v Thi Cng ngi sp cp bn. Thi Cng phng
mt nhn ra, thy th lnh v binh s ca cc nc ch hu ng thnh i ng trn
b pha Bc, ch nghnh n V Vng. Thi Cng bit cuc hp mt lin minh
ngy hm nay i vi Ty Chu rt quan trng. ng bit mt s ch hu vng
Trung Nguyn mnh c mt nn kinh t pht trin, nn t nhiu xem nh Ty K.
Do vy, ng bn ln ting ngh:

65

- Khi thuyn cp bn xong, mi V Vng ci nga ngang nhin tip nhn s

nghnh n ca cc ch hu. V mt v minh ch cn phi c mt phong hin
ngang, kh khi, ng ngi ta xem thng. Vy chc na y lo thn s i trc
dn cng nga cho i vng, v mi Chu Cng i sau cm roi nga cho ch
hu cc nc thy c, vn v i thn ca nc ta u ht sc cung knh i
vng. Qua s lm tng thm uy danh ca i vng trong cc ch hu.
TH hi V Vng no li bng lng cho Khng Thi Cng cm cng dn
nga cho mnh. Nhng Chu Cng cng nh vn v i thn u bo li ni ca
Thi Cng l hu l. ng trc mt duyt binh long trng hm nay, khng th c
thi ty tin, m phi lm cho thc trang nghim, ng hong. Cho nn V
Vng nh phi ng .
V Vng ci nga, i qua i ng ca cc ch hu ang ng nghnh n. Nh
vua khng ngt a tay ln cho i thn, binh lnh cc nc ch hu, thi rt
nhit tnh, nh nhn. Cc nc ch hu thy V Vng c din mo ng ng,
oai phong lm lit, ra v l mt bc vng, nn v cng ngng m. H li nhn
thy Khng Thi Cng l ngi ni danh nh cn, li i b dn nga cho V
Vng cn Chu Cng th i sau cm roi nga, nn v cng kinh ngc. H ngh
bng: ngay n mt v Thi s m cng i b cm cng dn nga cho V Vng,
nh vy thy tuy V Vng tui tr, nhng uy tn rt cao, tt nhin phi l ngi
c c y thao lc, c uy danh ca mt bc thin t nn mi c nh th. Do
vy, V Vng i ti u, cc ch hu u nhit lit hoan nghnh ti .
Sau khi V Vng tip nhn s cho n ca cc nc ch hu, bn cng tm trm
lnh t ca cc nc ni gt nhau i vo Mnh Tn. Lc by gi tri sp sa
hong hn.
Ngay m , V Vng tht tic ti Mnh Tn khon i tm trm ch hu c
mt. Binh lnh ca V vng cng nh trn mi vn binh s ca cc nc ch hu
th h tri ng ngoi thnh. Qua s thng lng v nht tr ca mi ngi, ngy
66

hm sau s c hnh mt nghi l minh th long trng ti hiu trng, ta lc v pha

Ty ca thnh Mnh Tn.
Tri va Hng sng, binh m ca cc ch hu u ko ti hiu trng nm ti phi
Ty thnh Mnh Tn. Bn trong hiu trng cng nh bn ngoi, mi vn binh m
ca cc nc ch hu ng thnh hng ng dy c, trng thc trang nghim, hng
trng. Ti trung tm hiu trng c xy mt i cao, bn trn c bn th tri t.
Hai bn i cao l ni t ch ngi cho tm trm th lnh ca cc nc ch hu. n
gi Ng, hn tm trm ch hu ni ui nhau t ca pha Ty i vo hiu trng, ri
theo trt t ngi xung v tr ca mnh. Lc by gi, V Vng c mi tm gip
s i theo h v, t ngoi tin vo hiu trng, ri bc ln i cao c hnh nghi l
co t tri t v cc thnh thn. Tip , Khng Thi cng mnh mc khi gip,
dn theo mt con nga trng. Chu Cng cng mc khi gip, dn theo mt con b
en. C hai t pha sau i cao bc ra trc i, ri ng yn li. Khng kh ti hiu
trng ht sc trang nghim.
V Vng nhn quanh hiu trng mt lt, ri a cao cnh tay phi ln, to ting
ni:
- Tha cc v th lnh cc bang quc bng hu! Tha ton th cc tng s! Tiu t
C Pht tun theo di mnh tin vng, dn i qun tin v pha ng duyt binh
ti Mnh Tn. V cng bn bc k hoch tiu dit Thng Tr vi tt c cc v.
Hm nay c mt trn tm trm ch hu, ai ai cng xem Thng Tr l k th chung.
Qua cng thy, chng ta hnh ng ng theo tri v lng ngi.
Cu ni va dt th ti hiu trng ni ln ting hoan h nh sm ng. Mt lc lu
sau, ting hoan h mi dn dn lng xung.
V Vng li ni tip:
- Vua Tr triu nh Thng, l mt tn hn qun hoang dm v , bo ngc tn
nhn, lc no cng xua qun i chinh pht khp mi ni, lm cho b tnh lm vo
67

cnh nc si la bng. Vy, nu cc v th lnh ca cc bang quc bng hu, cho

rng vua Tr triu nh Thng l ng tho pht, th xin hy cng minh th vi ti!
Cu ni ca V Vng va dt, th pha di li ni ln ting hoan h nh sm. Lc
, Khng Thi Cng, Chu Cng cng tut kim m cht con nga trng v con
b en, ri sai ngi khing t ln bn. V Vng t trn i cao bc xung, tay
tri nm l tai con b, tay phi cm dao rch mt ng di trn l tai ca n. Sau
, V Vng cng th lnh ca hn tm trm ch hu ung ru pha mu, cng
minh th vi tri t: "Cng nhau tho pht k c ti cu dn lnh, ng tm hip
lc tiu dit Thng Tr, c ha cng chu, c phc cng hng!"
Th xong, tm trm ch hu cng nh vn v b quan ca K Chu u ht sc phn
khi, yu cu nn nhn c hi ny xua qun nh vo Triu Ca, tiu dit Thng
Tr. Nhng V Vng v Khng Thi cng kp thi gii thch vi mi ngi.
Khng Thi cng ni:
- Thng Tr l mt tn hn qun v o, con ngi cng nh thn thnh u cm
hn, ng l ra hn phi b thin tru a dit t lu ri. Nhng, v triu nh nh
Thng l mt i quc, c c s thng tr hn su trm nm qua. Trong tay ca
n c my mi vn qun i. Cho d hin nay triu nh nh Thng ang ht sc
h bi, ni b mu thun lp lp, nhng vn cha ti thi k sp . Cho nn, i
vi mt th lc to ln nh vy, chng ta khng th manh ng liu lnh. Nht l qua
cuc duyt binh ti Mnh Tn hin nay, triu nh nh Thng chc chn c s
cnh gic phng. Vy, chng ta cn phi ch i khi c thi c thun tin, ch cn
khi binh l ginh c thng li vo tay.
Ch hu cc nc nghe li ni ca Thi Cng c l, nn cng hn h nhau s lin h
cht ch, bo cho nhau bit tin tc din bin hng ngy. Ch khi c hi n, mi
ngi bng lng nghe theo lnh ch huy ca V Vng, ng tm hip lc tho pht
Tr Vng triu nh Thng.

8. Quyt Chin Ti Mc D
68

Hai nm sau khi duyt binh ti Mnh Tn, Chu V Vng cho rng thi c cc mt
chn mi, c th pht binh. ng chinh tiu dit triu Thng Tr. Nh vua bn
cho mi Thi S v nhng vn v i thn trong triu nh nh Chu Cng, Thiu
Cng, Nam Cung
Thch,
n

cng
thng
ngh.
Khng Thi Cng ni trc tin:
- Trc kia lo thn tng ni vi Vn Vng, mt v qun vng trc tin phi th
hin o c phi chiu hin i s, phi thi n i vi nhn dn, lm cho quc gia
mi ngy thm cng thnh. ng thi, phi quan st s ct hung ca thin o, phi
ch cho c thin tai xy ra, v li c nhng nhn ha xut hin, th mi c th sch
hoch vic chinh pht c. Gi y Tr Vng cho xy Nhc Lm Tu Tr to
ra nhng dng c cc hnh nh "Bo lc, Sai bn" (bn ng b cp cn ti nhn),
m tim v trung thn T Cang, bt p ngi huynh trng l Vi T phi ra i, lm
cho c triu nh ln ngoi dn gian khng u c yn, lng dn on hn si sc.
Hin nay Tr Vng ang lm vo tnh th ngi thn xa lnh, b tnh sn sng
ng ln lm phn. Chng ring ngi trong nc gng gnh nhau b trn i ni
khc, m ngay n Vng cng qu tc cng tr mt xa la ng ta. Gn y nht,
ng Di v mt s bang quc pha Nam ua nhau ng ln chng li Thng
Tr, khin ng ta phi iu ng i qun i n p. Thm ch, ng ta a c ng
lm qun gm ba trm su chc ngi ca ng ta i v pha ng Nam nh
gic. Do vy, ti Triu Ca hon ton trng rng. Triu nh nh Thng hin nay
nguy khn nh vy m Tr Vng vn mt mc lo hoang dm sa a. y chnh l
du hiu mt nc n ni. Ti tng quan st ng rung ca ng ta, thy c hoang
mc ph c m mi cy. Ti cng tng quan st qun thn ca ng ta, thy bn dua
nnh p o nhng ngi ngay thng cng bnh. Ti cng tng quan st quan li ca
ng ta, thy chng u l mt phng bo ngc tn nhn, ty tin git ngi, khng
coi php lut ra g. Th m bn chng vn u m khng thc tnh, vy ng l thi
im dit vong ca chng n ri. Cho nn ti ht sc tn thnh duyt binh
tho pht Thng Tr.
Chu Cng, Thiu Cng, Nam Cung Thch v mt s i thn khc u tn thnh
69

kin ca Khng Thi Cng. V Vng thy mi ngi u nht tr nn ht sc vui

mng, bn ra lnh cho Thi s bi ton bit ct hung.
Thi s lin by bn hng n, khn vi tri t, ri lc ng xm bi ton. Mi
ngi u tp trung tia mt theo di kt qu cuc bi ton ang tin hnh.
Qu bi ca Thi S l qu "S qui lc ng chi ho". Thi S m li bn ra xem,
thy li bn ch vit tm ch: "Trng t soi s, t d thi" c ngha l, nu V
Vng ch huy binh m xut chinh, th s dng xe ch xc cht ca tng s tr v.
Thi S khng khi kinh hong tht sc.
V Vng xem qua li bn, sc mt cng sa sm nguy. Chu Cng, Thiu
Cng, Nam Cung Thch cng nhn nhau ng ngc, khng bit ni g hn. Mt bu
khng kh lo u khin cho mi ngi cm thy ht sc ngt ngt, khc hn s vui v
phn khi lc ban u.
Bu khng kh ko di kh lu. Chu Cng thy tri nh vy, bit khng th ci
li c, bn ni:
- Chi bng hy tm hon vic xut binh, ch sau ny ri s tnh.
V Vng vn ang nn nng c binh pht Tr, nghe Chu Cng ni th, gin d
hi:
- Chng ta a chun b nhiu nm qua, ch ch c ngy hm nay. Hin gi Tr
Vng vn tn bo ngang ngc, khin cho tri hn ngi on, ai ai cng cm th,
vy ch l tri xanh cn bo v cho ng ta hay sao?
Li ni ca V Vng va dt, th trn tri bng sm n m m, in chp sng
ngi, gi to cun ti. Mt trn ma to trt xung nh cm tnh . Trong trn ma to
70

ny, cn mang theo c nhng ht to bng qu trng g, nh v c ngi, lm gy

c nhnh cy. Mi u ng m xy ra hin tng ny tht l qui l.
ng trc hin tng thin nhin bt ng trn, b quan vn v u v cng lo s.
Ngay n V Vng cng s n mt my ti mt. Ch l ng tri tht s ang ni
gin hay sao? Ch l Tr Vng l mt nh vua tn c nhng khng th chinh pht
c hay sao?
Lc by gi ch c Khng Thi Cng vn bnh tnh nh thng, ung dung ni:
- Gi, tuyt, ma, ma , l chuyn thng tnh ca tri t, khng c chi m phi
s hi. Vic nc ta c binh chinh pht n Tr, chnh l th thin hnh o, lm theo
tri, chinh pht k hung tn cu dn en l mt ngha c. Nh vy, chc chn
tri cao s ph h cho chng ta c thnh cng. Vy, ti c mt kin ngh, chn
mt ngy hong o ct nht khc, thnh V Vng ng ra t tri, ri chnh nh vua
bi mt qu xem vic hung ct ra sao. n chng s ty nghi nh ot. Khng r
cc v thy th no?
V Vng v cc i thn nghe qua li ca Thi s, trong lng tm thy n nh, bn
bn bc vic chn ngy ct nht, V Vng t tri ri ch thn xem bi.
Hm ngy t tri, V Vng bc ln n t, thp nhang lm rm khn vi:
- C Pht ti c binh pht Tr, tun hnh theo ca tri, chinh pht k c ti cu
dn, mong tri xanh ph h cho ti c thnh cng?
Khn xong, ch thn nh vua tin hnh vic bi ton. Khi m ra xem, thy l qu
Thi qui s cu ho. Li bn ni: Bt mao nh, d k hi, chinh ct, ngha l
mi vic d dng nh nh c, xut chinh s gp i ct. V Vng ht sc vui mng,
bn a li bn cho qun thn xem. Xem xong, tt c cc i thn u vui mng
nhy nht.
71

V Vng cm thy nh trt c gnh nng, bn xung lnh:

- Hy nhanh chng chun b xut s, ng thi, thng tri cho ch hu bn phng,
vo ngy Gip T hi s ti Mnh Tn, tin hnh tho pht Thng Tr.
Ma ng, thng mi hai, V Vng ch thn ch huy ba trm c binh xa, ba nghn
H Bn, bn vn nm nghn gip s. Nh vua li sai Khng Thi Cng lm i
tng tin phong, ri t ko binh v hng ng. Sau khi i binh ti Mnh Tn,
th chng mi vn qun s ca tm ch hu gm cc bang quc nh Thc, Dung,
Khng, L, Vi, Bnh, Bc v.v... tp hp ch i sn . V Vng ch thn
tin hnh nghi l Thi th c xy tinh thn binh s ca mnh, cng nh binh s
ca tm trm ch hu, ku gi h ng tm on kt chin u.
Vic dng binh qu ch nhanh chng. Hn mi vn i qun i bt k ngy m.
Sng sm ngy Gip T, h bt ng xut hin ti Mc D, mt a im cch ngoi
kinh
ca nh Thng
hn
mt trm bn
chc dm.
V Vng mt ln na c hnh i hi th s ti Mc D, v tuyn c bn Mc
th hi r tng ti danh ca vua Tr, c xy ton qun em ht tinh thn ra quyt
chin. Lc by gi mi vn i qun u ht sc phn khi, ngi no ngi ny
tinh thn rt cao, sn sng chin u lp cng dit Tr.
i tng tin phong l Khng Thi Cng dn bn vn qun gip s, nh p vo
trn a ca qun i nh Thng mt cch bt ng, vi kh th mnh nh mt by
cp t trn ni trn xung, nh nhng con giao long t di nc vn mnh vt ln.
Tr Vng v tr tay khng kp, nn ch cn cch hi h iu binh khin tng.
Nhng ng tic l b i tinh nhu ca ng ta c phi i chinh pht ng Di
ri, trong thnh hin nay ang trng rng. Tr Vng bt buc phi s dng nhng
tn n l trong thnh i tc chin. Triu nh n Thng ng l mt i quc, vi
s chp v bng nhng tn n l trong thnh, h cng t chc c mt o qun n
mi by vn ngi, nghinh chin vi i qun ca V Vng.

72

Nhng, Khng Thi Cng cho binh s ca mnh ci trang thnh qun i triu
nh n Thng, tr trn vo i phng t lu, tin hnh phao tin n nhm, lm
tan r tinh thn binh s ca Thng Tr. Khi h trng thy qun i nh Chu ko ti
ni, nht l h bit r nhng ngi n l b bt buc, khng c ch chin u, nn
ua nhau la to:
- V Vng nh vo Triu Ca ri! Tr Vng t st ri!
Bn binh s n l ca n Tr nghe th, lin khi ngha ngay mt trn, tr gio chy
theo qun i nh Chu. H hng dn qun i ca V Vng nh thng vo
Triu Ca. Th l cnh qun gm c qun i ca V Vng, kt hp vi qun n l
khi ngha, o t tin nh nh ch tre, n u thng . Binh s ca Tr Vng b
git cht y ng, mu chy thnh sng.
Ring Tr Vng chng khc g mt con ch cht ch, ngay trong m b trn khi
Triu Ca. ng ta thy i cc tiu tan, bn mc o mo nh vua ri ln Lc i,
ni la t thiu. Lc i l mt kin trc do Thng Tr bc lt tin ti ca nhn dn
xy dng sut by nm di mi xong. i ny cao hng trm trng, khi ngn la
bc chy th chng khc chi mt b uc khng l, soi sng khp c vng kinh thnh
Triu Ca.
B tnh trong thnh cng nh ngoi thnh, ngay trong m ko ra ngoi , lp
bn hng n, qu ly n tip V Vng tin vo thnh.
V Vng ng ln tuyn b trn an b tnh, ri ra lnh cho hu ht qun i h
tri ng yn ti ngoi thnh, cn mnh v Khng Thi Cng th dn ba ngn H
Bn tin vo Triu Ca. V Vng v Khng Thi Cng cho qun i dp tt nhng
m chy, ri cng bc ln Lc i. Khng Thi Cng nhn thy Tr Vng b
la chy sm en, hai mt m trng trng nh hy cn nui tic, lin a tay ch
thng vo xc Tr Vng, mng ln:
73

- B tn hn qun v o! Nh ngi h cht khng bit bao nhiu l dn b tnh,

ta phi cht ly u ngi bo th cho b tnh trong thin h, m cng bo th
cho cha m v cu tc ng Di trc kia!
Ni dt li, Khng Thi Cng tut kim chm ly th cp ca Tr Vng. V
Vng ra lnh cho binh s mang th cp Tr Vng treo ln so cao, ri ch thn
mnh ly cung tn ra bn vo chic th cp ba pht nh du s thng tr ca
triu nh Thng chm dt t y.

9. c Phong T Quc

Nm hm sau khi i thng ti Mc D, Chu V Vng lin tin hnh nghi l khai
quc i in, nh ti Co Kinh, chnh thc xy dng triu i nh Chu, lch s
gi l Ty Chu.
Chu V Vng mi Khng Thi Cng, Chu Cng, Nam Cung Thch v mt s
i thn khc n thng nghi, xem phi lm cch no x tr s dn do triu n
Thng b dit vong li. Phi khng ch vng cng th rng ln va mi chim
c bng cch no. Phi cng c chnh quyn va mi xy dng ra sao. Kt qu
ca vic nghin cu l: Phong t cho cc ch hu, bng cch c nhng ngi c ti
nng trong cc cng thn, trong hong tc ca nh Chu, cng nh trong nhng qu
thch c quan h hn nhn vi triu nh, n cc a phng trong c nc hng
bang kin quc, ton quyn cai tr vng t c phong. Cc ch hu ny c nhim
v triu cng ti vt ln cho Chu Vng theo nh k, cng nh phi cung cp qun
i bo v Vng tht.
Th l, ngi con ca Chu Cng l Cm c phong t L, Khang Thc c
phong t V, Thc Ngu c phong t Tn, Thiu Cng Thch c phong
t Yn... hnh thnh ging h phong kin, lm phn giu cho nh Chu.
74

Nhng khi phong cho con trai ca Tr Vng l V Canh, th kin ca Khng
Thi Cng, V Vng v Chu Cng c ch khc nhau. Ngi em ca V Vng l
Chu Cng ch trng phong cho V Canh ti kinh c ca nh Thng, thc
hnh chnh sch "ly Thng tr Thng". Khng Thi Cng ch trng nn git
ht nhng hu nhn ca triu i nh Thng theo cch trm tho tr cn, trnh
hu hon. Nhng V Vng li ng h kin ca Chu Cng, phong V Canh ti
kinh ca nh Thng c tc ti Triu Ca qun l dn ca nh Thng cn
li. Nhm ngn nga V Canh lm lon, V Vng phi ba ngi em trai ca nh
mnh l Qun Thc, Thi Thc, Hoc Thc theo gim st V Canh, c lch s gi
l "Tam gim", Khng Thi cng thy V Vng quyt nh nh vy, cng
khng ni g thm, nhng trong lng lun lo ngi.
Th cn Khng Thi Cng th nn phong i u? t lng tn trng Khng Thi
Cng, V Vng c bit trng cu kin ca Khng Thi Cng. Khng Thi
Cng p:
- Qu c ca lo thn l Doanh Khu (nay l Lm Tri thuc tinh Sn ng). Trc
y Tr Vng pht binh ng chnh, gn nh san bng c Doanh Khu, v git
cht cha m ca lo thn y. Lo thn t trc c li th, sau khi lt c Thng
Tr th s tr v qu c, lp li bang quc ca mnh. Do vy lo thn khn cu Cha
cng nn phong cho thn v qu c ti Sn ng.
V Vng c mng, ni:
- Li ni ca Thng Ph rt hp vi c gia. Mt l Thng Ph n Doanh Khu
c th thc hin c c nguyn nm xa, khi phc li bang quc c. Th hai l
cc b tc Cu Di pha ng khng ngt quy nhiu lnh th Trung Hoa, Thng
Ph nu v dng nc ti Sn ng, th c th khut phc c cc b tc ngi Di
pha ng, khin t nay vng t pha ng s c thi bnh, khng cn gic gi
na.

75

Th ri nh vua ly vng t nm gia Bt Hi v Thi Sn ca Bt C Th xa

kia phong cho Thi Cng t quc hiu l T, ng ti Doanh Khu.
Khng Thi Cng t n tr v ph ring, chun b hnh trang ln ng n
vng t c phong.
Khng Thi Cng l khai quc cng thn ca triu Ty Chu, cng lao hin hch,
li l nhc ph ca V Vng, cho nn V Vng c bit tht tic chiu i
Thi Cng, tin a Thi Cng tr v t phong. Cc thnh vin trong tng tht nh
Chu cng nh cc vn v i thn trong triu nh, ai ai cng c mt ti bui tic
tin a, khng kh ht sc no nhit v long trng.
Khi mi ngi ung ru n ng ng say, Chu V Vng bng cm mt cnh tay
ca Khng Thi Cng ni:
- Thng Ph gip cho nh Chu ca c gia ngy cng mnh ln lun, ng chinh
Ty pht, cng lao s mt trong triu nh. Ngy mai ny Thng ph n vng t
phong ti Sn ng, khng bit n thng nm no mi gp li, khin c gia cm
thy tht l lu luyn, khng mun cho ngi ri i.
Va ni, nc mt ca V Vng va tro ra t c i m.
Lc by gi Chu V Vng su mi tui, cn Khng Thi Cng l mt c
gi ng trm tui ri. Ch c iu tuy ru tc c bc ph, nhng da d vn cn
hng ho nh ngi trai tr. ng l mt c gi trng th. Nhn thy V Vng xc
ng, Khng Thi Cng cng khng khi mi lng, nc mt tro ra khi khe,
ni:
- Cha cng bt tt phi qu lo lng. Lo thn tuy tui cao, nhng trc y c
hc php dng sinh ch th, vn c th sng thm my mi nm na kia m. Ln
76

i n Sn ng ny, lo thn nht nh s dc ht sc mnh chn chnh nc T,

bin nc ny thnh phn giu ca triu nh Chu.
V Vng, Chu Cng, Thiu Cng nghe qua nhng li ni ca Khng Thi Cng,
ai ai cng cm ng ri l.
Sng sm ngy hm sau, V Vng, Chu Cng, Thiu Cng, Nam Cung Thch, V
Ct v mt s vn v i thn khc cng a Khng Thi Cng n B Thng,
cch Co Kinh hai mi dm v pha ng. Ti y mi ngi mi gt l chia tay
nhau. No ng ln chia tay ny tr thnh ln chia tay cui cng gia Thi Cng v
V Vng. V ch hai nm sau , V Vng b bnh qua i.
Sau khi V Vng qua i, da theo ch ngi con trng nam c ln ni ngi
quy nh, Thnh Vng, con trai ln ca V Vng c ln ngi lm Thin t.
Lc by gi triu nh nh Chu mi va c xy dng, cc mt u ang ch i
cng c v pht trin, tnh hnh rt cng thng. Ngi em ca V Vng l Chu
Cng s Thnh Vng thiu kinh nghim, lm hng quc gia i s, nn khng ch
ti s nghi k bn tn ca cc i thn chung quanh, t mnh ng ra thay th
Thnh
Vng

nhip
chnh.
Trc hnh ng trn ca Chu Cng, trong triu nh cng nh ngoi dn gian lin
c nhiu d lun phn ng. Khng t ngi cho rng Chu Cng c tham vng, mun
cp ly ngi v Thin t. Lung d lun trn truyn i khp cc ni, v truyn cng
rng th cng c v nh chn tht, khin cc i thn v ch hu cc nc cm thy
khng an tm.
Chu Cng l em ca V Vng, cn Qun Thc, Thi Thc, Hoc Thc ang gi
nhim v gim st V Canh cng l em trai ca V Vng. Ba ngi ny thy Chu
cng phong mnh i xa, trong khi chnh ng li xng vng nhip chnh, nm ht i
quyn ca triu nh, th trong lng rt bt mn. Tt c mi vic xy ra u c
ngi con trai ca Tr Vng l V Canh thy r, nn cho rng y l mt c hi
tr mi th st ph, dit quc.

77

V Canh khng phi l mt con ngi tm thng. Trc y khi Chu V Vng
phong ng ta lm ngi hu du ca triu nh nh Thng, th ng ta tng cm ng
n ri l, th s mt d trung thnh vi triu inh nh Chu. Khi thy V Vng
phong ba ngi em trai ca mnh theo gim st, ng ta bit ngi Chu khng an tm
i vi mnh. Do vy, ngoi mt ng ta t ra rt ngoan ngon, ni g tun theo ny.
Hng thng ng ta n vn an Qun Thc, Thi Thc v Hoc Thc, bo co r tnh
hnh ni mnh c phong chc v c nhim v cai qun, li xin ch th thc hin
nhng vic lm sp ti. Ngoi ra, ng ta thnh thong cn tng cho ba v gim st ni
trn nhiu vng bc, chu bu, v m n, mua chuc h.
Sau mt thi gian lu di, ba v gim st u cm thy V Canh l ngi rt tt, nn
mt i s cnh gic lc ban u. Thm ch h cn xem V Canh nh mt ngi bn
tri k. Ngay n nhng vn b mt nht h cng ni cho V Canh nghe. Nh vy
m V Canh bit ba v gim st ny c lng bt mn i vi Chu Cng, nht l
Qun Thc li l ngi cm ght Chu Cng nht.
Qun Thc bo trc y khi V Vng phong t cho cc ch hu, th Chu Cng
khng i nc L, m cho ngi con trai l B Cm i thay. Mc ch ca Chu
Cng l mun li triu nh, ch c hi ot ly i quyn. Qun Thc cng cho
rng Chu Cng phong t ca triu n Thng c cho mnh, cng nh cho Thi
Thc, Hoc Thc, l s ba anh em ng ta cn tr khng cho Chu Cng thc hin
tham vng . Qun Thc cng cho rng sau khi V Vng cht nu da vo ch
ni ngi do Vn Vng t ra lc gi gm con ci vi Khng Thi Cng, th
ngi v nh vua phi do Thnh Vng, trng t ca V Vng k v. Nht l Thnh
Vng hin nay khng phi cn nh, m hon ton c nng lc iu hnh vic
triu chnh. Vy m Chu Cng li ly c Thnh Vng thiu kinh nghim, t mnh
xng vng, ri ng ra nhip chnh, c cp ngi thin t. Hnh ng hon
ton tri ngc vi di hun ca Vn Vng, chung sc tiu dit Chu Cng, tr
quyn bnh li cho Thnh Vng. Thi thc v Hoc Thc cng tn thnh kin ny
ca Qun Thc.
V Canh bn em li ni trn ca Qun Thc truyn t n nhng ngi thn tn
78

ca ng ta, nhng ngi ny li nhanh chng truyn t n nhng nc pha

ng. Nghe u Khng Thi Cng bit c tin ny, cng c lng hoi nghi i
vi Chu Cng.
Qun Thc, Thi Thc, v Hoc Thc thy nhn tm trong cc nc ch hu u
hoang mang, mi ngi u nguyn ra Chu Cng, th trong lng ly lm c .
Ring V Canh bn chp ly c hi ny, lin h cht ch vi nhng b h c thi n
Thng trc kia. H gi v ym tr cho Qun Thc, Thi Thc v Hoc Thc
thanh trng chung quanh nh vua, ri t pht ng mt cuc phn lon.
Ring Qun Thc, Thi Thc v Hoc Thc cho rng V Canh l ngi bn tri k
ca mnh, mun hip tr vi mnh tho pht Chu Cng. Cho nn c ba ngi bn
cu kt vi V Canh, gip ng ta th lc ca ng ta ngy cng mnh. Thm
ch, Qun Thc cn ch thn ch huy qun i tr uy cho V Canh. Nh vy m
th lc phn lon ca V Canh ngy mt mnh thm ln. Hn li phi ngi n cc
nc pha ng, tin hnh hot ng mang tnh m mu. Do vy m c n mi
by nc pha ng hng ng cuc phn lon ca V Canh, lm cho trong
triu nh nh Chu cng nh ngoi dn gian u chn ng. Vng t pha Ty ca
ngi Chu trc kia cng b nh hng ly. Xem ra, cuc bin lon ny c c s lan
rng ra khp ton quc.
Trong mt cuc hi hp khn cp ca triu nh nh Chu, Chu Cng cc lc ch
trng dng v lc trn p cuc phn lon. Nhng trong vng tht c mt s qu
tc t ra do d, khng quyt nh dt khot. H cho rng ngi Di pha ng t
trc ti nay khng bao gi yn n. Trong thi n Thng s thng tr ca triu
nh khng thc s m rng ti . Cho nn tt nht l phi ngi n y ph d,
duy tr hin trng. C ngi li cho rng Ty Chu va mi xy dng, cc mt ti
lc vt lc v nhn lc u thiu thn, vy nu a qun i chinh pht xa th c th
dn n tht bi. Cng c ngi tin theo li n nhm, hoi nghi Chu Cng mun
mn c ng Chinh m rng th lc ca mnh, chun b cho vic son ot i
quyn trong tng lai.

79

Chu Cng bit, nu tnh th trc mt tip tc din bin, th s to ra mt cc

din hn lon khng th khng ch c. Do vy ng nn vit mt phong mt th
gi cho Khng Thi Cng tn Sn ng xa xi, ri phi ngi tm phc tc tc
i ti nc T trao th. Trong th ng phn tch mt cch su sc tnh th trc
mt, v cng ni tht lng mnh ti sao li t xng vng, ng ra nhip chnh, mong
Khng Thi Cng ngh n i cuc, gip ng vt qua cn sng gi, bo v giang
sn o Vn Vng, V Vng v Khng Thi Cng phn u sut c i mi
ginh c. Trong th ny, Chu Cng cn y quyn cho Khng Thi Cng "ng
n bin, Ty n Hong H, Nam n Mc Lng, Bc n V L, k c ng hu cu
b, u c th c quyn chinh pht".
Khng Thi Cng c xong bc th mt ca Chu Cng, v cng cm ng trc
mt tm lng v i ngha, trc thi quang minh li lc, tn trung bo quc ca
Chu Cng. Khng Thi Cng nhn thc c rng, s hoi nghi i vi Chu
Cng ca mnh trc y l sai lm. Cng mt lc , Khng Thi Cng cng nhn
c mt bc th ca ngi con gi l p Khng, (v ca V Vng). Trong th
p Khng ni:
K t ngy Chu Cng xng vng nhip chnh cho ti nay, cng cuc tr quc
pht trin rt tt. Chu Cng lc no cng s mnh b mt hin nhn trong thin h.
Nu c mt hin nhn ti xin gia nhp i ng, cho d Chu Cng ang tm, ng
cng dng tay nm m tc ang gi cn t ca mnh bc ra tip kin. Cho d
Chu Cng ang n cm, cng bung ngay a xung ra tip h. Thm ch mt ln
tm phi ba ln nm tc, mt ba cm phi ba ln gc a. Vic nhip chnh ca
Chu Cng hon ton l v li ch ca quc gia, cn i vi ngi v thin t ca
Thnh Vng th ng khng h c tham vng chi c. C ln Thnh Vng bnh nng
sp cht, Chu Cng bn vit mt t s khn vi vi tri t, bng lng cht thay
cho Thnh Vng. iu cho thy Chu Cng l ngi thnh tm thnh bo v
Thnh Vng. Mc d tui Thnh Vng khng cn nh, nhng ng l thiu kinh
nghim tr quc. Trc tnh th ht sc cng thng ny, nu Chu Cng khng ra mt
ng h Thnh Vng, cu vn tnh hnh, th triu nh nh Chu chc chn s lm
80

nguy. Cho nn mong ph thn dc ht sc lc ca mnh hip tr cho Chu Cng,

bnh nh lon lc.
ng trc tnh hnh v cng nguy cp , Khng Thi Cng quyt nh dt
khot, dc ht lc lng trong ton quc ra nhanh chng bnh nh nhng cuc
lon lc. Mt mt ng phi i tng L Bo, L H dn mt vn tinh binh i bnh
nh nhng bang quc ang ni lon nh T, Ym, mt khc, t mnh dn hai vn
tinh binh tin xung pha Nam, hip tr vi Chu Cng bnh nh cuc ni lon
ca V Canh v mi by nc ch hu. ng vit r k hoch ca mnh vo mt bc
mt th gi n cho Chu Cng bit, v kin ngh Chu Cng nn xua qun ng
chinh nhn c hi ny trit chinh phc cc bang quc lm phn pha Nam,
gip cho giang sn ca triu Ty Chu vnh vin c cng c.
Chu Cng nhn c th ca Khng Thi Cng, tinh thn phn chn hn ln. ng
bn em kin ca Chu Cng trong bc th truyn t li cho cc thnh vin trong
triu nh nh Chu, khin nhng qu tc ang dao ng s hi ny cng c li nim
tin. Chu Cng chp thun kin ca Khng Thi Cng, chnh mnh dn nm vn
i binh m cuc ng chinh. ng thi, ng ly a v Thin t cng b mt bn
i co nhm c xy tinh thn ca cc tng s. Trn ng ng chinh, khi i
ngang qua nc S, Chu Cng thuyt phc ngi S khng tham gia vo cuc
ni lon. Th l hai cnh qun ca Chu Cng v Khng Thi Cng lin kt
nhau, tin nh nhng vng ni lon, khin uy tn ca nh Chu c cng c.
Mc d Khng Thi Cng tui cao, nhng vn cn y kh phch anh hng.
ng bn ba khp trn chin trng, nng ta vi th lc ca Chu Cng, cng
nhau tin qun tiu tr nhng cuc ni lon pha ng Nam. Tri qua ba nm
chinh chin gian kh, rt cc bnh nh c cuc ni lon c quy m to ln ni
trn. Cuc chin tranh trn p lon lc ny, trc sau tiu dit c lc lng
phn lon ca nm chc nc ch hu vng ng Nam. Quy m ca cuc chin
tranh ny cn to ln hn quy m chin tranh pht Tr ca V Vng. Bn u s
phn lon l V Canh, Qun Thc u b Chu Cng x chm. Ring Thi Thc,
Hoc Thc th b lu y. Cc nc vng Quan ng trit b chinh phc.
81

Tri qua cuc chin tranh ny, Ty Chu mi thc s chinh phc c Quan ng,
t triu nh nh Chu mi cng c c s thng tr trn khp c nc.
Sau khi bnh nh c cuc ni lon, Khng Thi Cng li tr v t phong ca
mnh l nc T, tip tc xy dng li quy m nn kinh t ca t nc. Trc tin
ng t ra sch lc "i nng, i cng, i thng", to iu kin cho nng cng
thng pht trin, cng nh cc ngh nh c v lm mui c nhiu thun li hn.
ng t chc nhng ngi nng dn li, a h sng chung mt ni, h c th
hp tc trong ngnh cng, khai khn t hoang, pht trin sn xut nng nghip,
lng thc cng ngy cng y hn. ng cng t chc nhng th thuyn li, ri
cho h sng chung mt ni c iu kin hp tc vi nhau, to ra c nhiu sn
phm cn dng cho b tnh, gip cho i sng ca nhn dn trong nc c y .
ng cng t chc nhng thng gia li vi nhau, ri cho h sng chung mt ni, m
ch bun bn, trao i hng ha, nn v cc mt tin v hng ha mi lc mt phn
vinh hn. i vi nng nghip, ng thc hnh phng chm nh thu mt trn
mi gim nh gnh nng cho nng dn v c xy cho vic sn xut nng nghip.
Khng Thi Cng gi ba cng vic lm ch yu trn l "Tam bo". ng cho rng
ch mt mnh nh vua nm quyn iu hnh "Tam bo, ch khng th giao cho ai
qun l c. Nh vy m cha y ba nm, tnh hnh kinh t x hi ca nc T
pht trin r rt. Tin tc ny truyn n Co Kinh, Chu Cng ang gi vai tr nhip
chnh vng nghe c ht sc vui mng. V ch trong vng ba nm ngn ngi, m
Thi Cng c th cai tr t T v a t nc ny ln mt tnh trng phn vinh
hng thnh nh vy, th qu l tuyt vi ng xc ng ni:
- Thi Cng ng l cng gi cng gii, trong i khng ai b kp.
Trong hon cnh t nc c pht trin, Khng Thi Cng cho tu sa thnh
p, dy ngi dn trong nc hc tp Chu L, v thu dng nhn ti khp bn
phng. i vi nhng ngi c ti nng trong cu tc thuc ng Di, ng u tp
trung li s dng theo ti nng. Tt c nhng ngi c s dng, ng u to
iu kin cho h pht huy ht s trng ca mnh. Nh m ch trong mt thi gian
ngn, nc T tr thnh nc cng nht ti pha ng. V sau, khi Chu tht suy
82

vi, cc nc thi Xun Thu Chin Quc tranh ginh nhau mt cch hn lon th hu
du ca Khng Thi Cng l Khng Tiu Bch, tng xng b trong qun hng,
chn ln huy ng ch hu khung ph nh Chu, khin nh Chu ko di c
trn bn mi nm. Khng Tiu Bch chnh l vua T Hon Cng rt ni danh
trong thi .
Vi ti hoa trc tuyt ca mnh, Khng Thi Cng trc sau khung ph cho ba
i vua ca nh Ty Chu, tr thnh mt v anh hng mang tnh truyn k. Sut my
nghn nm qua, ng c nhn dn Trung Quc tn sng v yu qu, khng h danh
l mt nh chnh tr, qun s ni ting trong lch s Trung Quc. ng cng khng h
danh l bc t t trong cc nh mu lc ca nc Trung Quc.

II. Phm Li - Mu Lc Gia Bit T Rt Lui ng Lc

Phm Li t Thiu B. ng gi chc i Phu nc Vit vo cui i Xun Thu. Khi

Ng vng Ph Sai a qun p st Ci K, th ng cc lc ch trng ngh ha, v
thu c thnh cng. V sau, ng theo Vit Vng l Cu Tin n nc Ng
lm con tin ba nm, chu th gian kh. Trong khi ti nc Ng, ng c Ng
Ph Sai tn nhim v nhiu mt, v bo m Cu Tin c tr v nc. ng
v mt i thn khc l Vn Chng, xut nhiu mu lc, nhm cha tr vt
thng chin tranh, pht trin sn xut, lm cho nc Vit ngy cng giu mnh, v
cui cng theo Vit Vng tiu dit c nc Ng.
Trong khi c nc vui mng trc s thng li, th ng khng mng chi danh li,
mnh dn t rt lui sau khi s nghip thnh cng. ng t b con ng s hon,
ti nc T lo vic bun bn, v tr thnh o Chu Cng giu c bc nht . S
tch Phm Li c hu th lu truyn, v ng tr thnh mt ngi tiu biu v
mt bit t rt lui ng lc, v c mi ngi khen ngi.

1. i Bin Lc Gia m
83

Mt dng sng nh chy ngng chn ni Tr La. Nc sng trong tro, phn chiu
nhng vng my trng trn bu tri xanh. Trn dng sng thnh thong c nhng
chic thuyn nh c i ngang. Ting h ting ht ca nhng ngi nh c t nhng
chic thuyn ch y p c ti. Nhng chic thuyn ny tp np i v hng thnh
Ch K. Bn b sng lc no cng c nhng ngi ph n xung git y phc, hoc
x t la. Nhng cu b mc ng, tru b xung b sng ung nc. Dng sng
nh ny mang n cho ngi trong thn p tht nhiu nim vui.
y l mt bui chiu ma H. Mt tri chch bng v khng h c mt t gi
no. Khng kh tht l nng bc. Ting ve su ku vang khp y. Bng c ba c
gi tr bi tc cao, mc vy di, tay xch mt b t ln, bc i nhng bc nh
nhng n bn b sng x t. H va i va ni ci, khi n b sng, c ba u
ci b nhng chic hi thu ang mang di chn ra, i chn khng bc vo mt
vng nc su ti u gi. H cm thy c ngi u mt lnh.
Mt c gi bo ln, nghch ngm tt nc ln ngi ca hai c gi kia. Hai c gi
b tt nc ct ting ci khanh khch, ni:
- Ny ng Thi, ch tn cng hai ngi chng ti, b khng s chng ti lin kt tn
cng li ch sao?
C gi c tn l ng Thi cng ct ting ci p:
- Ny ch Ty Thi v Trnh n, cc ch c tH i no, em khng s u!
Trnh n, mt c gi c thn hnh hi cao, tr p, ni:
- Ch khng s th c ri. Ch cht na y, ng khc y nh!
84

C gi tn l Ty Thi c vc dng khng bo khng gy, thn ngi khng cao

khng thp, i mt to v sng, d khng ci i m cng hin r hai nm ng
tin, trng tht duyn dng, ln ting ni:
- Trnh n ng ni di dng na, chng ta hy n ming tr ming i no!
Th l Ty Thi v Trnh n, ngi ng bn phi, ngi ng bn tri, cng tt
nc tn cng ng Thi. Nhng ng Thi khng chu thua, c dng c hai cnh tay
ca mnh tt nc phn kch. Nhng v ch c mt mnh, c khng th chng tr
li c hai ngi. Thi gian ko di, y phc ca ba c b t sng, mt c vi vng
a c hai tay ln cao, ni:
- Thi c! Thi c! Ti xin chu hng! Ti Xin u hng!
C ba c gi cng ph ln ci mt cch vui v.
ng Thi nh cht nh ra iu g, ln ting ni:
- Ny ch Ty Thi, hm qua ti thy ch cau my nhn nh, trng p gh, vy ti
bt chc ch xem c p khng no?
- c y! Ch bt chc cho ti xem tH i!
ng Thi bn cau my nhn mt, lm ra v nh ang c tm s khng vui. Ty Thi
nhn qua khng nhn c ci. Trnh n ci ngt ngho n chy nc mt, ni:
- Xem ch ka! ng l xu i l xu!
ng Thi trn trn i mt, ni:
85

- Cng l con gi nh nhau, th ti sao ch Ty Thi cau my nhn mt th trng p

n nh vy?
Trnh n ni:
- y l v bn thn ch y p sn ri kia m!
ng Thi bu mi, ni:
- Nu ni nh vy, chng ha ra ti xu lm hay sao?
- Ci ...
Trnh n khng tin tr li thng. Ty Thi s ng Thi bun, vi bc n gn
ng Thi, cm ly cnh tay ca c:
- Ny em ngoan ca ch, c ai bo em xu u? Chng ta u l nhng c gi tr,
ging nh mt a hoa ti va h n, vy c a hoa ti no xu bao gi? C a
hoa ti no m khng lm cho ngi ta yu thch?
- ng vy. Mt a hoa p th ong bm lun bay n dp du!
- Phi ri, nu mt a hoa m khng c ong bm bay n, th l mt a hoa
khng p.
Khi ting ci lng, trn b sng xut hin hai chng cng t n mc sang trng, thi
nham nh. Bn tia mt ca h nhn chm ch vo nhng c gi, trng nh nhng
con si i chc v mi. Ty Thi nghim sc mt, ni:

86

- Cc anh nn ng hong mt t nh!

Mt chng cng t gy cao, nhn qua Ty Thi vi i mt say m, vi vng ci giy
bc xung bi sng, ni:
- Em l Ty Thi c nng phi khng? Anh nghe phng danh ca em t lu ri.
Chng mnh chng mnh lm bn vi nhau nh? Cha anh ang lm quan to y!
Mt chng cng t c dng dp bo ln, cng nhn Trnh n qua i mt say m,
ni:
- Em...., em l Trnh n c nng phi khng? Anh... Anh mong nh em t lu ri,
em bng lng ly anh nh. Nh anh c nhiu tin lm!
Hai chng cng t lng l bc tng bc n gn Ty Thi v Trnh n, c v
mun tr ngn lu manh. ng Thi ng bn cnh ht sc s hi, but ming ku to:
- B ngi ta!
Chng cng t gy cao ni:
- C l c y l ng Thi phi khng? ng c s, anh em chng ti s khng ng
chm g ti c u.
Ty Thi v Trnh n ang ng di nc, vn phi li ra sau trnh hai g thanh
nin. Nhng, c hai u sn ti mc tiu ca mnh chn. G thanh nin gy cao
a tay s nh ln m Ty Thi. Ty Thi trn mt gin d, vung tay tt cho anh ta mt
ci tt ch ng. Nhng g thanh nin ny vn ti ci nh thng, ni:

87

- c lm! nh tc l thng, mng tc l yu. Khng nh khng mng th sao

gi l yu thng c?
Va ni, hn va th tay m ngang eo lng ca Ty Thi.
- B ngi ta! B ngi ta! - ng Thi thy vy lin to ting ku cu.
- Dng tay li!
Sau ting ku cu l ting qut vang rn nh ting i hng chung.
Hai g lu manh khng khi git mnh, quay mt nhn li, thy mt ngi thanh nin
mc o di mu lam, din mo tun t, my rm mt to, ang t xa chy nh bay ti.
G thanh nin gy cao bung Ty Thi ra, trn i mt hnh tam gic ca hn ln, ni:
- Th no? Tn tiu t ngho kit, ngi nh can thip vo chuyn ring ca ngi
ta h?
Ngi thanh nin mc o mu lam vi thi nghim ngh, ni to:
- Chuyn bt bnh gia ng th ai cng can thip c. Ti khng cho php cc
anh tru chc ph n nh lnh gia ban ngy ban mt nh th ny!
- M kip! B anh ung mt gu ri chc? Sao li dm ph chuyn vui ca cc cu
y? mau!
G bo ln va ni va m mt m v pha ngi thanh nin mc o lam. Ngi
thanh nin o lam dng tay phi nh mt ci...
88

- i tri!
G bo ln cm thy tay nh b tt ra, au n kh t, but ming go ln mt ting
to.
- Xem y!
G gy cao mnh c hc v, nn vi vng tro ln b sng, gin d co gi mnh
vo ngi thanh nin o lam, nhng ngi thanh nin o lam vn gi thi bnh
tnh. Ngi thanh nin o lam cng co gi qut ra mt c nhanh nh gi. G thanh
nin gy cao ch kp la ln mt ting i tri" th t ln xung bi sng.
Th nhng hai chng cng t con nh giu ny vn khng chu thi. C hai ng ln
vy nh ngi thanh nin o lam. Ch trong chc lt, c hai b trng tr ch
ng. Bit mnh khng phi l ch th ca i phng, nn chng lm ra v anh
hng ho hn, va b chy va ni cng:
- c c. Anh gii y? Nu anh gan th ng ri khi ni ny. Bn ti i mt
chc ri anh s bit!
C hai b chy nh bay. Ty Thi vi vng quay sang ngi thanh nin o lam, ci
mnh thi l:
- Xin a t i ca dng cm cu gip chng em!
Ngi thanh nin o lam cng p l mt cch nh nhn. Kp khi nhn k Ty Thi,
th ngi thanh nin ny khng khi kinh ngc, ni:
- C... C l ngi quc sc thin hng nh th ny ?
89

Ty Thi nghe i phng khen mnh, thn thng ci u khng ni chi c. Trnh n
ng bn cnh lin ln ting:
- T ra anh cng l phng ong bm y sao.
- Khng! Khng! Ti... ti tht l... tht l!
Ngi thanh nin o lam vi vng nhn i ni khc, ln ting xin li. Ring ng Thi
t ra rt khm phc thi gan d ca ngi thanh nin o lam, bn ni:
- Hai g lu manh va ri u l bn mt chai my c. Anh ch c mt ngi m
khng s chng sao?
Ngi thanh nin o lam p:
- i vi l ngi nh th, nu mnh s th cng chng c ch li g. V mnh cng s
chng, chng s cng lm ti y.
Ty Thi thy ngi thanh nin o lam khi ng, n ni trang nh, li c tinh thn
ngha hip, dm can thip vo chuyn bt bnh, nn rt c cm tnh. C ln ting hi:
- Xin hi tn tnh i danh ca anh l g?
- Ti ? - Ngi thanh nin o lam suy ngh mt chc, ri mi ni tip - Ti h Phm
tn Li.
Trnh n lc u lia la, ni:
- Khng! Anh ni di. Phm Li l i phu ca nc Vit chng ti kia m. ng y
90

ang lm quan to thnh, u li i mt mnh lang thang xung lng qu nh th

ny y?
Phm Li bn ni r s tht:
- Vic ti lm quan thnh l ng. Ti s d n mc y phc thng dn i xung
vng qu nh th ny l mun tm hiu i sng tht s ca ngi dn mi ni.
- H?
Ty Thi khng khi but ming ku ln mt ting ngc nhin. C cm thy v Phm
i phu trc mt c tuy lm quan to nhng li khng ging quan li cn n mc gi
dng thng dn i mt mnh tm hiu i sng ca b tnh au kh.
Phm Li bn ci chic o di lam ra, gip cc c gi git x nhng cun t. ng va
lm vic va hi thm tnh trng gia nh ca mi c gi, cng nh hi thm cc
quan vin a phng c ai tham , ngang ngc khng k chi php lut khng. Ba
c gi u tr li ng theo s tht. i bn ni chuyn c v rt hp nhau.
Sau khi h x t xong, mt tri cng va xung ni. Ty Thi ch ng mi khch:
- Thi chng ta hy v, m nay xin mi anh n nh em. Cha em l ngi rt hiu
khch. Cha em cng l ngi hiu bit rt nhiu vic a phng.
Ti m , ti sn phi la ni nh Ty Thi tp trung rt ng nhng v hng thn
trong lng. Di nh trng sng v gi m mt m nhng ngi dn qu k cho
Phm Li nghe nhng ni kh s ca ngi dn thn qu. Nguyn vng to nht ca
h l c gim nh t v thu, cng nh ng bao gi xy ra chin tranh. H mun
b tnh c bnh yn lm n cng nhau xy dng cho dn giu nc mnh. Phm
Li nht nht ghi nh nhng li ni ca h vo lng, v ng khi tr v triu nh s
tu ln cho Vit Vng bit. Ty Thi ngi bn cnh Phm Li. Qua nh trng sng,
91

nng chm ch quan st v i phu tr tui, p trai, n ni trang nh ca triu nh

nc Vit. Tm hn vn phng lng ca mt c gi qu, bt u gn ln nhng gn
sng tnh cm, ging nh nhng gn sng trn mt sng. C thm ao c: "Nu
mnh c c mt v lang qun nh th ny th hay bit bao nhiu? "
m hm , Phm Li v Ty Thi u khng ng c. C th ni hai ngi l mt
cp trai ti gi sc, quen bit nhau trong trng hp cu nn cho Ty Thi, v i
bn ch va gp mt nhau l thy yu nhau ngay. Trong lng h ang c nhiu vn
mun th l vi i phng. H ng cch nhau ch c mt tm vch vn, nn i
bn nghe r i phng lun tr mnh. C hai u mun tri sng cho nhanh, tm
c hi th l tm tnh vi nhau.
Nhng n khuya m , tri bng ni gi to. My en che kn trng sng. Bng c
ting ch sa r ln, ri ting v nga ni tip nhau t xa ti gn. Phm Li v Ty
Thi u ngi dy nghe ngng. H nghe r ting ca Thi i gia hi:
- Cc v l ai?
- Chng ti l cng sai trong thnh, phng mnh n y tm Phm i phu c vic
cng khn cp.
Phm Li vi vng thc dy, mc y phc ra ca tip kin cng sai. Ngi cng sai
tay cm chic lng n nh quan mu , trao cho Phm Li mt phong th. Qua nh
sng n, Phm Li thy l t chiu th ca Vit Vng Cu Tin, cho bit i
qun ca Ng Quc xm nhp lnh th nc Vit, xung lnh cho ng phi cp
tc tr v triu nh bn chuyn chng gic.
Phm Li khng dm chm tr, quay sang hai cha con nh h Thi ni r tnh hnh
qua thi nng n lo lng. ng cho bit phi tr v triu nh ngay trong m. Ty
Thi lu luyn ni:

92

- Tha Phm i phu, chuyn hng vong ca nc nh, k tht phu u c trch
nhim. Ch ng tic tiu n khng phi l nam nhi, nn khng th ra trn tin chng
gic, bo v t nc. Nhng nu thy tiu n c th gip c chuyn chi, xin ngi
hy vit th cho bit. Tiu n d phi nhy vo nc si la bng, cng tuyt i
khng dm chi t!
- Tt. Tt. - Phm Li gt u lin tip, t knh phc c gi yu ui m li c ch
bo quc nh vy. Trc khi ra i, Phm Li ni tip Ti... ti khng bao gi qun
c. Chng ta... hn s c ngy gp li!
Ting v nga nn trn mt ng xa dn. Ty Thi ng ta cng lng di mt trng
theo ngi tnh nhn trong tng. Nng thm chc phc cho tnh lang: Chc anh
m o thnh cng, sm khi hon tr v!.

2. Ngh Ha Cu Nc

Phm Li thc nga chy sut m, hi h tr v Thnh nc Vit l Ci K.

Vit Vng va trng thy Phm Li, lin vi vng ni:
- Nhanh ln! Binh m chun b cho khanh sn sng. Vy chng ta hy xua qun
cng nh mt trn sng cht vi qun xm lc ca Ng Quc!
Th ra, k th truyn kip ca nc Vit phng Bc l Ng Vng Ph Sai, ch
thn ch huy hai cnh qun do tng quc Ng Vin v Thi t B B gm mt vn
binh m, t nh vo nc Vit. Mc ch cuc chin tranh ny ca Ng Vng l
tr th tin vng Hp L ca nc Ng trc y b qun Vit nh bi,
mang thng tch v t trn. Sau khi Phm Li hi r ch tnh, suy xt tnh th
lc by gi, bn ni:
93

- Theo thn thy, chi bng nn cu ha vi Ng Quc, ct cho h mt t t, thng

cho h mt t ti vt, ri sau ny s tm cch i ph.
Vit Vng Cu Tin lc l chic mo vua nh bng ang i trn u ni:
- Khng c! Khng c! Li ni ca nh v i phu s gip cho kh th ca qun
ch thm cao, uy phong ca ta thm nhc. Ng Quc l k th truyn kip ca
chng ta. Nay h ko binh nh ta, th chng ta khng th c thi s ch nh
s cp. Tc ng ni: "gic n th chng, nc n th chn". Binh m ca Ng Quc
khng c g ng s. Vy hy nh, qu nhn quyt tm nh chng ri!
Vit Vng Cu Tin bc b tt c nhng li bn ca cc i thn chung quanh, ch
thn ch huy ba vn binh m, c Phm Li v Vn Chng cng mt s vn v i
thn khc theo h v, bt u ln ng nghnh chin. Thy qun ca hai nc
giao phong ti Ph Tiu, thuc vng Thi H.
Ng Vng Ph Sai ng trn thuyn ch huy. ng ta l mt nh vua tr tui, tinh
thn ang hng, mnh mc khi gip, chnh tay nh trng chin thc qun. Do
vy, tt c tng s ca Ng Quc u t ra ht sc dng cm. H li nh gi thi
xui, nn trng bum cho chin thuyn xng thng vo i ng ca qun Vit. Mc
d qun Vit liu cht chng tr, nhng v binh m qu t, b nh i bi.
i tng Linh Nh Thun, v T Ngn ca qun Vit u b thng v b cht trn.
Phm Li v Vn Chng dn tinh binh, mt ngi pha tri, mt ngi pha phi
bo v Cu Tin, m ng mu chy thot vng vy. Nhng qun Ng b thuyn
b, truy kch ti cng. Cu Tin chy n ni Ci K th c th, khng ra nghnh
chin. Qun Ng bn vy kn c khu ni, d nc cng khng th chy lt.
Cu Tin kim im li binh m, thy s qun gi ni ch cn nm nghn ngi. ng
ta ht sc hi hn v lc ban chu khng chu nghe theo li khuyn ca Phm Li, nn
mi lm vo tnh th bi t nh th ny. Nh vua nhn c x ca qun Ng san st
94

nh rng di chn ni, cng nh nghe ting h reo vang rn ca h, khng khi
cung cung c ln, hon ton khng th ngh ra c cch i ph hay ho no, m
ch bit than vn th di m thi. Lc by gi Phm Li mi ni:
- Bm i vng, by gi nu ging ha tuy mun, cng nh ngi b mt d ri
mi sa chung, nhng v s tn vong ca quc gia, chng ta d phi ct t bi
thng cng khng tic. Nht l i vng cn phi ngh n vic sang tn Ng
Quc dng l vt v t ti vi h na.
Cu Tin mu mo, ni:
- Qu nhn thy ch cn cch m thi. Nhng liu Ng ph Sai c chu k ha c
vi ta, trong khi hn c thng nh th ny khng?
Vn Chng ng bn cnh, cng ni:
- Cha no th m kha ny. Gi y chng ta khng nn i gp Ph Sai ngay, m
nn tm gp B B trc.
Cu Tin trng mt t ra khng hiu, ln ting hi:
- Ti sao phi lm nh vy?
Vn Chng p:
- Ph Sai c hai v i thn c xem l cnh tay mt, cnh tay tri ca ng ta. Ng
Vin l mt i thn trung kin, dng cm, cn B B l mt tn tham lam ho sc.
Vy chng ta nn i tm B B, tng cho l vt trng hu mua chuc ng ta trc,
ri nh ng ta khuyn Ph Sai k ha c vi mnh.

95

Phm Li cng ni:

- K rt tt, vy mong i vng nn nghe theo.
Cu Tin gt u ng . Phm Li bn nh Vn Chng mang hai vn lng vng v
hai m n, tha m ti ln n doanh tri ca B B. Qu nhin B B l mt ngi
ham ca ho sc, va trng thy vng v gi th ti ci ngay. m n, ng ta ti
trng trung qun ca Ng Ph Sai, un ba tc li khuyn Ph Sai nn lm mt ng
vua c nhn ngha, bit tch c, ng dn ngi vo bc ng cng, nn cho
php nc Vit c xin cu ha.
Qua ngy hm sau, khi Ph Sai tip kin Vn Chng, th Vn Chng dng
nhng li ni h mnh, khim tn, ha hn vi Ng Ph Sai, s em tt c tin ti
gm vc cng nh thiu n xinh p nc Vit sang cng hin cho Ng Quc.
Ngoi ra, v chng ca Vit Vng cn ch thn ti Ng Quc ngh ha v xin
ti, bng lng lm n bc cho Ng Vng. Ph Sai nghe th mm lng, bn ng
ngay. Khi Ng Vin bit c ra mt phn i, Ng Ph Sai khng bng lng
nghe theo, lm cho Ng Vin tc ti gim chn ni:
- Lm nh vy th c khc no th cp tr v rng u!
Ng Vng Ph Sai nhanh chng tho vng vy ti ni Ci K. Cu Tin dn tn
binh ca mnh tr v thnh. ng ta cho ngi kim li s vng bc chu bu ct
trong quc kh, cng nh chn ngi m n tuyt p hu cung a sang dng
hin cho Ng Quc Ph Sai. Sau , ng ri l ni:
- Ny Phm i khanh, qu nhn bit ngi l ngi kinh lun y bng, c ti nng an
bang tr quc. Nay qu nhn v phu nhn phi sang tn Ng Quc xin ti, vy ngi
hy li thay qu nhn lo liu t nc rch nt ny.

96

Phm Li thy i vng tn nhim mnh nh vy, trong lng rt cm ng. Nhng
sau khi suy ngh k, ng ni:
- Vi thn xin cm t lng tn nhim ca i vng. Nhng, vic cai tr quc gia, ph
d b tnh, thn khng bng Vn Chng. Tri li, i ph vi ch quc, bit ty c
ng bin, th Vn Chng khng bng thn, vy theo thn chi bng cho thn theo
i vng sang Ng Quc, cn Vn Chng li cai tr nc nh c chng?
Cu Tin p:
- Ln sang nc Ng ny l phi sng lu di bn cnh k th. Sng bn cnh k th
th c khc g sng bn cnh cp d, v cng nguy him y!
Phm Li ni:
- Khng vo hang cp th lm sao bt c cp con. V nc nh, v i vng, thn
d c cht vn ln cng khng t chi!
Cu Tin thy thi v li ni ca Phm Li u rt khn thit, khng c mt t g
gi l min cng, nn rt cm ng, ni:
- Nh ngho mi thy con tho, nc lon mi thy ti trung. Ny Phm i khanh,
ngi chnh l mt i trung thn y!

3. Mt D Trung Thnh

V chng Cu Tin v Phm Li mang theo rt nhiu cng phm v m n, cng ri

khi Ci K vi tm trng lu luyn kh ri. Sau khi ti thnh ca nc Ng l
97

C T, Cu Tin sai Phm Li mang mt b phn l vt n hin dng cho B B.

Nhn c l vt, B B ht sc vui mng, nn ch cho Ng Ph Sai chnh thc tip
kin v chng Cu Tin, th ng ta ng bn cnh tm cch ni tt cho nh vua nc
Vit. V chng Cu Tin mc y phc ti phm, nc mt gin gia, qu trc Ng
Ph Sai ng u hng v mt d trung thnh vi nc Ng. Ph Sai bt gi vua ti
ba ngi ca Cu Tin li nc Ng lu di lm con tin, ng thi c giao
cho trch nhim nui ng m ti cung nh Ng.
Ba vua ti ca Cu Tin c vo trong hai gian nh bn cnh lng m ca tin
vng nc Ng l Hp L. Hai gian nh ny m thp ti tm sut nm khng
thy nh sng mt tri, nn u u cng c mi meo mc. H mc y phc bnh dn,
n cm th, ung tr nht. Mi hm trc khi tri sng, h i trng sao i qut
chung nga. Sau khi n cm sng xong, h phi ui by nga ra ng c chn
gi. Ti n, h phi thc b thm c cho nga.
Cu Tin t ngy sinh ra i sng mt cuc sng nhung la ca hong gia, c bao
gi phi lm nhng cng vic nng nhc, d bn nh th ny? Do vy ch sau my
thng, ngi ng ta gy cm, da mt en a, lc no cng th vn than di cho
s phn v tng lai en ti ca mnh. Phm Li thy vy khuyn:
- Bm i vng, ngi phi nhn ni mt t. Phi chu ng c tt c ci kh trong
ci kh, th mi c th lm ngi trn ngi. Hm nay ngi chu nhn nhc l
ngy mai ngi c c hi ra hn bo th. Nc Vit ca chng ta l hu du ca vua
i V, vy khng th cho x tc mt ngi lo nhang khi cho tin vng.
Cu Tin nghe vy lin tip gi u, ng ta nh nut nc mt lm vi i ni au
trong lng, v cng ly nc mt an i cho bao nhiu m mt ng. C mt ln
Ph Sai i chi, c cho gi Cu Tin i b dn nga ly lm s oai phong
cho mnh. Nga chy rt nhanh, nn Cu Tin phi chy lp xp theo, mt n m
hi v ra nh tm, trng dng iu ht sc thiu no. Ngi dn nc Ng thy vy,
u a tay ln ch vo Cu Tin ni qua ging khinh b:

98

- Hy xem ka! y l Vit Vng Cu Tin. Chng phi nay ng ta tr thnh anh
gi nga cho i vng ca chng ta ri y sao.
Cu Tin nghe th ti nhc, ch mun tm mt khe t chui xung trn. Ti li,
khi tr v gian nh , Cu Tin tc ti ni vi Phm Li:
- Ta xu h i vi t tin ca nc Vit. Ta khng xng ng l con chu ca vua
i V. Ta... ta ht sc nhc nh, khng cn mt mi no nhn thy ai! Ta ta khng
cn mun sng na!
Phm Li rt cho Cu Tin mt chn tr nng, v ch cho ng ta lng du tr li mi
ln ting khuyn:
- Bit nhc l mt thi gn vi thi dng cm ri? i vng cn phi
nghin rng chu ng tip. Xa kia Chu Vn Vng b vua Tr nh n Thng bt
giam ti D L, v git ngi con trai ca ng y l B p Kho, ri ly tht lm
thc n a ti cho Vn Vng. Vn Vng cn rng chu ng, im lng n tht con
ca mnh. Tt c nhng s chu ng u nhm phc th sau ny. Do vy m
v sau, Chu Vn Vng chuyn bi thnh thng, tiu dit c Tr Vng, v
xy dng c triu nh nh Chu hng thnh, tr thnh mt v minh qun. y
chnh l tm gng thu xa, v cng l bi hc nghn i sau ny!
Cu Tin nghe nhng li khuyn nh , li cn rng chu ng, tip tc sng nhng
ngy nhc nh.
Mt hm, Ph Sai triu kin vua ti ca Cu Tin trong cung. Cu Tin s hi qu
mp trc mt Ph Sai. Trong khi , phm Li mt vn khng i sc, tim khng
p mnh, ng chng chc pha sau.
Ph Sai nghe danh Phm Li t lu, nay mun chiu hng ng ta v vi mnh.
99

Nhn thy thi ca Phm Li vn mt mc hin ngang, khng knh kiu m cng
khng qu ly, nn Ph Sai li cng yu mn con ngi c ti c c ny. Nh vua
bn ni vi Phm Li:
- Qu nhn nghe ni, mt c gi thng minh th khng bao gi chu ly mt ng
chng c gia th ln bi, suy sp. Mt ngi n ng c ti nng th khng bao gi
chu lm b ti cho mt ng vua mt nc. Nay Cu Tin v o, trn thc t nc
Vit mt ri, th ti sao ng cn bng lng chu lm t binh cng vi ng ta m
khng cm thy au bun hay sao? Nu ng bng lng b Vit v vi Ng, phng s
cho mt v minh ch khc, th qu nhn nht nh s trng dng ng. y l mt dp
cho ng c thng quan tn tc. Vy khng r ng nh th no?
Cu Tin nghe qua, cm thy rt au kh, ngh bng: lm nh vy chng phi
chn tng cho bc tng nh ngi ta sp hay sao?". Cu Tin s Phm Li b
mnh i theo Ng, th mnh s cng c c cng bi thm hn. Nhng phm Li ln
ting p:
- Bm Ng Vng b h, thn nghe ni, mt b ti vong quc th khng th bn
chuyn chnh s vi ai c. Mt tng qun bi trn, th khng th ni chuyn dng
cm vi ai c. Thn nay l mt i thn ca nc Vit, khng ti khng c, khng
trung khng tn, nn mi khng th ph t cho Vit Vng, khng khuyn ng y gi
tnh ha hiu vi thng quc, m ch bit dng binh lc giao tranh, nn mi c
ti vi h h nh th ny. y chnh l ci ti ca tiu thn ti mt h quc. B h
khng git thn chnh l ban n c cho thn ri, vy thn nn dm c hy vng chi
cao hn na?
Ng Ph Sai gi v tc gin, ni ng khng nghe li ta, khng s ta git hay sao.
Phm Li ung dung p:
- Tiu thn khng s, v nu c nh vy th chnh l i vng gip cho tiu
thn y!
100

Ng Ph Sai trn mt ng kh hiu hi:

- Gip cho ng iu g?
Phm Li mm ci, ni:
- Gip cho tiu thn tr thnh mt i trung thn, oai v khng th khut phc, bn
tin khng th di i!
- Th th...
Ng ph Sai nghn hng, khng ni c g na.
ng trc mt mt ngi n ng hin ngang, khng s cht, Ng ph Sai bit
khng th p Phm Li c, nn ra lnh cho vua ti h tr v gian nh , tip tc
nui nga.
Thi gian tri qua tht nhanh. Cu Tin ti t Ng lm con tin c ba nm.
Mt hm, Ph Sai v B B cng ln C T i rt cao. T xa nh vua trng thy ti
gian nh di thp, hai v chng Cu Tin ang h hc qut phn nga, cn
Phm Li th ang bn rn lm cm. Ba ngi mc d b giam lng, sng mt cuc
sng ca k lm t binh. Nhng h vn gi nghim l qun thn, chng v. iu
lm cho Ng Ph Sai rt cm ng nn cm thy thng hi, bn quay sang ni vi
B B:
- Cu Tin chng qua l vua ca mt nc nh, cn Phm Li chng qua l b ti ca
mt nc nh. H c th chung sng lu di trong mt hon cnh hon nn nh th
ny m khng bao gi mt l nghi gia nhau, qu thc l ng knh.
B B ni:
101

- Chng nhng ng knh, m cn ng thng.

Ng Ph Sai ni:
- Phi y, ba nm ri cn g. Qu nhn khng nhn tm bt h chu kh nh th
ny na. Khanh ni tH xem, by gi mnh th h tr v nc c cha?
B B nghe qua rt vui mng. ng ta khng ngt nhn c l vt ca Vn Chng t
nc Vit a ti, nn c ngh mun tu xin vi Ng Vng th Cu Tin tr v
nc. Gi y nghe Ng Vng ni nh vy, bn t tn ng:
- i vng l nh vua nhn c, trong thi gian qua tng ban n to ln cho Cu
Tin. ng xa bit sc nga, sng gn nhau lu bit lng ngi. Trong thi gian ba
nm qua, Cu Tin i vi i vng khng h c on trch, m cng khng mun
b trn. iu chng t ng ta hon ton c lng thn phc. Nu i vng
khai n th cho ng ta tr v nc, chc chn ng ta s ngh n n c ca i
vng m bo p khng ngng.
Ng Ph Sai gt u lin tip, ni:
- Nh th cng c. Vy hy bo Thi S chn ngy lnh thng tt th Vit
Vng tr v nc.
m hm , B B sai ngi n ngi nh bo tin vui cho Cu Tin. Cu Tin
cao hng ci to lin tip v em tin vui ny ni li cho Phm Li nghe.
Nhng, Phm Li sau mt lc suy ngh, bnh tnh ni:
- Bm i vng, xin ch vui mng vi. i vng ng bao gi qun cn c Ng
Vin l mt ca i chng ta cha vt qua c y!
102

Cu Tin nghe th, li i s vui mng thnh s lo u, ci u bun b. Cu Tin bit

Ng Vin l mt v lo thn lm vic qua hai triu ca nc Ng, chnh vua Ph Sai
cng do ng ta a ln. Rt nhiu vn quan trng, Ng Ph Sai u phi trng cu
kin ca ng ta. ng ta bao gi cng phng vic Ng Ph Sai c th th cp v
rng.
Ng Vin hay tin Ng Ph Sai nh th Cu Tin tr v nc th ht sc ht hong.
ng ta vi vng vo cung xin gp Ng Ph Sai. Qua ging tha thit v thnh khn,
ng ta ni:
- Bm i vng, b h khng th tha cp v rng mt cch d dng nh vy! Trm
tho m khng tr cn th ma xun ti n li mc ln nh c. Xa kia vua Kit nh
H bt giam Thnh Thang m khng tr, vua Tr nh n bt giam Chu Vn Vng
m khng git, v sau h ni ln chng li, nh bi c hai triu nh, v vua Kit
cng nh vua Tr u tr thnh nhng ng vua b mt nc. Hm nay i vng
nu khng git Cu Tin, e rng chuyn c ca vua Kit v vua Tr s ti din tr li
y?
Ng Ph Sai nghe qua, mc d ngoi ming bo Ng Vin l lo lng thi qu, nhng
trong lng cng khng khi xc ng, bt u c ngh mun git Cu Tin. Nh
vua bn truyn lnh, cho gi Vit Vng vo cung gp mt, tin hnh xem xt k
lng li ri mi quyt nh sau.
m hm , B B li sai ngi tm phc n bo tin cho Cu Tin hay. Nghe qua,
Cu Tin khng khi kinh hong tht sc, bo li cho Phm Li bit tm cch i
ph, Phm Li khuyn:
- Xin i vng ng s. Ng Vng giam gi i vng ba nm ri. Trong ba
nm ng ta khng git i vng, vy khng th trong nht thi li thay i
kin git i vng c. Vy ngy mai ny, khi vo triu gp Ng Vng, i
103

vng nn c thi t ra phc tng mt cch chn thnh hn, li ni phi khim
tn, h mnh hn, th bo m i vng s khng c chuyn g ng lo c.
Cu Tin nghe qua tm thy yn lng. Nhng m Cu Tin khng lm sao ng
c, c nm np lo s mnh s b Ph Sai git cht.
Hm sau, khi tri cha sng, th vua ti ca Cu Tin i triu kin Ng Vng vi
mt tm trng nm np lo u. H ng ch trc ca cung tht lu, mi thy thi
gim ra bo:
- Hm nay i vng min triu!
Vua ti Vit Vng lin tip ba hm n trc ca cung ch vo triu kin, nhng
u khng vo c, nh tr v gian nh ca mnh. Ti ngy th t, B B t
trong cung bc ra ni vi Cu Tin.
- i vng ca chng ti ang ng bnh, vy ng hy tr v ngi nh m ch
lnh.
Cu Tin tr v gian nh , lc no cng lo u nh mt ti nhn ch phn quyt.
Phm Li bn ngh ra mt k cho Cu Tin. Cu Tin nghe qua ht sc bi ri,
nhng Phm Li li khuyn khch mt ln na, Cu Tin nh phi min cng ha
vi Phm Li l s tin hnh ng theo k hoch . Ng Vng Ph Sai nm trong
tm cung, v sut my ngy qua cm thy khng c khe, n g cng khng bit
ngon. Bui sng ngy hm kh tri mt m, B B vo cung vn an v thm bnh,
ni:
- Bm i vng, Cu Tin ti vn an b h.
Ph Sai ang bc bi, lc u p:
104

- Ta khng tip!
B B li ni:
- Cu Tin bo ng ta am hiu y thut, nn mun xin vo thm i vng t cht
lng trung thnh.
Ng ph sai suy ngh mt chc, p:
- Nu th, th cho ng ta vo.
B B dn Cu Tin vo tm cung. Ng Ph Sai ang nm trn long sng cm thy
bng y kh chu v ang mun i i tin. Thi gim bn mang thng ti nh
vua i tin. Cu Tin khng i trnh, ln ting ni:
- Bm i vng, ti thn trc y c c danh y ng Hi chn truyn bit
xem mu sc ca phn ngi bnh cng nh bit nm mi v ca phn ngi bnh
on bnh tnh ca bnh nhn tt hay xu.
Ng Ph Sai hi:
- Nh ngi tht s mun nm phn ca ta ?
Cu Tin gt u. Ph Sai ly lm kinh ngc, ngh bng: "Trong tri t ny khng
chuyn l g m khng xy ra. Ngi i c ai bng lng chu nm phn ca ta nh
vy? Hm nay, ta cn phi xem tH thi thc lng ca ng ta nh th no!"
Sau khi Ng Ph Sai tiu vo thng xong, Cu Tin bn ly mt ci mi nh mc ln

105

mt mi, ri hp mt quan st tht k, sau dng li nm phn. Ph Sai v B B

khng ngt nhy mt ra hiu, khuyn khch Cu Tin tip tc hnh ng.
Sau khi Cu Tin nm phn xong, bn qu xung trc mt Ng Ph Sai, ni:
- Xin chc mng i vng! Xin chc mng i vng! Bnh tnh ca i vng
ch trong vng mi hm na l khi hn.
Ng Ph Sai hi:
- Ti sao nh ngi bit?
Cu Tin p:
- Phn ngi chnh l do ng cc sinh ra. Ngi do n ng cc nn c th b trm th
bnh. Vy nu mi v ca phn ph hp vi thi tit hin hnh th bnh nhn s sng.
Tri li, nu nghch vi thi tit th bnh nhn s cht. Nay phn ca b h trong v
ng c v chua, hon ton tng ng vi thi tit ma Xun v ma H. iu
cho thy kh c trong ngi b h bi tit ra ngoi ht ri, cho nn xin chc
mng ng th ca i vng s c bnh phc trong mt thi gian ngn.
Ng Ph Sai nghe qua ht sc vui sng, ln ting khen:
- Ngi lm b ti cng nh ngi lm con, tH hi c ai li dm nm phn ca qun
ph nh th ny? Thi T, ngi c dm khng?
B B tr li thnh thc:
- Thn khng dm!

106

Ng Ph Sai ni:
- Chng nhng khanh khng dm, m e rng Thi t ca qu nhn cng khng dm!
Hm nay Cu Tin dm lm nh vy, ni ln lng trung thnh ca ng y hn c
mi ngi!
B B gt du ph ha thm:
- ng vy! Vit Vng trung thnh v knh yu i vng hn c cc thn t i
vi qun vng, hn c nhng ngi con i vi cha gi.
Ng ph Sai vui v ni:
- Ny Vit Vng, nh ngi hy tr v ngh ngi i no! Ch khi trm ht bnh,
trm s tin ngi tr v nc Vit. Lng tt ca ngi, nht nh s c bo p.
Cu Tin vi vng dp u a t ri lui ra. Khi ng ta ra khi ca cung, cm thy ht
sc bun nn, v trong ming vn cn mi hi thi. ng trng mt nhn Phm Li
ang i bn cnh, ni:
- Ny Phm Li! K ny ca khanh lm cho ta khng cn mt t nhn cch no c!
Phm Li vi vng a tay ra hiu, ni:
- Sut. Hy cn thn, ng cho ngi ta nghe thy y!
Sau mi hm, qu nhin bnh tnh ca Ph Sai khi hn. ng ta bn xung chiu
ch a vua ti Vit Vng tr v nc, v ha t nay hai nc s giao ho lu di.

107

Ng Vin nghe ni bn ra mt ngn cn. Ph Sai gin d, ni:

- Ny Ng tng quc, ti sao khanh c lm tri trm nh th kia? Trong khi ta b
bnh nng, th khanh u? Cu Tin t ra cn yu qu ta hn c con ca ta na.
ng ta c th nm phn ca ta, cn khanh th sao. Khanh ng bao gi ni xu ng ta
na. Trm khng nghe u! Khng nghe u!

4. Ct Tnh Yu, Dng Ngi p

Mt bui sng ma Thu trn bu tri trong veo, tng by nhn xp thnh hnh ch
nhn bay v pha Nam. Vua ti Vit Vng sau khi ri khi thnh C T ging nh
ba con chim va mi s lng, c ht ly ht bu khng kh t do. Sut ba nm b
giam cm lm cho h cm thy qu ngt ngt.
Phm li cm roi t iu khin mt c xe nga tht sang trng. Bn trong c xe
hai v chng Cu Tin mnh mc hong bo, cng ngi snh vai nhau. Ting v nga
nn u trn mt ng, c xe chy nh bay, th m h cn cho l chm, ch mun
lm th no i mt bc th n c c quc xa cch ba nm.
Vn Chng sng ti thnh Ci K hay tin Vit Vng tr v nc, bn dn b
quan vn v i ra xa bn mi dm nghnh n. Khi vua ti gp nhau, ai ai cng
c cm gic nh gp li bn kia th gii. Mi ngi nc mt gin gia. Vit
Vng cm ng, ni:
- Hm nay qu nhn cn sng tr v, u l cng lao ca Phm i Phu c.
Phm Li ni:
- Tt c u do i vng kin tm tr ch, chu ng mi kh khn y thi.
108

Mong i vng ng bao gi qun ci kh sng trong gian nh trong ba nm

qua, gng sc a t nc tr nn giu mnh. c vy, th mi th i vi Ng
Quc sm mun g cng s tr c.
Vit Vng sau khi tr v cung, khng bao gi dm ngh n mt cuc sng an nhn
hng lc. Nh vua lun gi ng theo li ni ca ngi xa: Vic bo th ca
ngi qun t, d mi nm cng cha phi mun. Tt c mi vic, Vit Vng
u bt u t u lm li. Nh vua c Phm Li gi chc Trng Quan v mt qun
s, lo m rng binh lc kh luyn tinh binh. Nh vua cng y thc cho Vn
Chng lo ch tr triu chnh, lo iu kin t nc tin ln. Di s ph t ca hai
v i thn ny, Vit Vng lc no cng chiu hin i s, knh mn ngi gi,
thng yu con tr, lo y mnh sn xut, c xy sinh . Nh vua lc no cng n
ung gin d, nm gai nm mt, hng ngy ct c mt ngi lun nhc nh: B Cu
Tin, b ng qun ci nhc ni Ci K ri hay sao?.
Phm Li tin hnh sa cha thnh , xy tng cao hn, o ho su hn, nhng
cng thnh hng v pha Ty Bc th ng khng bao gi cho ng li, cao rao:
Nc Vit vnh vin thn phc nc Ng, nn khng ban gi dm ng kn ca
thnh, m m n rng ra tin vic tin cng. Ng Ph Sai nghe th, li cng tin
tng nc Vit khng bao gi dm phn bi li mnh.
Thi gian tip tc tri qua. Vua ti nc Vit mt lng mt d, qun dn lun lun
nht tr vi nhau, c nc lo vic sn xut, lo hun luyn qun i, nhn khu cng
ngy mt ng hn. Mt hm, nhn lc hp triu, Cu Tin bn hi vn v b quan:
- Qu nhn tr v nc c bn nm ri, by gi c th xua qun pht Ng, tr
mi th c c khng?
Phm Lai bc ra khi hng ng, tu:
- Bm i vng, d st rut ti u cng khng th hp nhanh cho nng. Vic xua
qun pht Ng l vic to khng th nn nng c. Ng hin nay ang dm ng
109

Trung Nguyn, mun tranh ot a v b ch, th lc ca Ng Quc rt to, danh

tng Ng Vin vn cn nm quyn ch huy qun i. Tri cao vn cha ban cho
chng ta mt thi c tt.
Vn Chng cng ni:
- Chng ta phi tm cch lm h ha ni b ca k th, lm tiu ma ch ca h, lm
tn hao ti lc vt lc ca h, ri ch i mt thi c thun tin ra qun pht Ng
cng khng mun.
Cu Tin ni:
- Li ni ca hai v i phu rt c l. Qu nhn bng lng nghe theo hai v.
Vn Chng ni thm:
- Thn nghe ni chim bay trn tri lun cht v ming n ngon. C li di nc
cng lun cht v ming mi bo. Vy chng ta c th da vo s thch ca k th,
khin chng t tiu hao ly mnh.
Phm Li ni:
- Nghe u Ng Ph Sai ang lo xy ct cung in mi, c th sng mt cuc
sng xa x ho hoa, nhng b Ng Vin ngn cn. Nc chng ta c rt nhiu g
qu, vy i vng c th phi ngi vo rng tm g to nht, tt nht, n v ri
mang em dng cho Ng Ph Sai xy ct cung in, lm tiu hao ti lc cng nh
ch ca ng ta.
Cu Tin gt u, phi ba trm trng inh khe mnh vo rng n g. Vn Chng
li ni:
110

- Ph Sai rt ho sc. Ring nc Vit ca chng ta, ni sng u p, nhn kit a

linh, c rt nhiu m n. i vng c th phi ngi ra sc lng tm gi p mang
v hin cho Ph Sai. Nh vy, mt mt c th biu l lng trung thnh ca ta i vi
Ng Vng, mt khc c th to iu kin cho Ng Vng b m chm trong n
sc, tiu ma ch ca ng ta. S m n ny, khng thua chi mi vn gip binh c.
Phm Li cng ni:
- kin ca Vn i phu rt hay. Vic ny xin trao li cho thn lo c khng?
Cu Tin ni:
- c. Phm i khanh thng i su vo dn gian, chc l bit u c ngi
p ri chng?
Lc by gi, Phm Li ch mun gn cnh bay ngay n thn Tr La nm di
chn ni Tr La m trc y ng c ln i n. ng nh li nm mnh gp Ty
Thi ang x t bn b sng nh. ng bit Ty Thi rt yu ng, trong khi ng cng
rt yu Ty Thi. Nu nc nh khng b nc Ng tn cng t ngt, khin hai ngi
phi xa cch nhau, th khng bit chng h tr nn mt i v chng y n i ri.
T khi ng i theo i vng vo nc Ng lm con tin sut ba nm. Hnh bng
Ty Thi lc no cng lng vng trong tm khm ca ng. Nhng khi nh li vn
mng ca t quc ang lm nguy, cng nh tnh mnh ca c nhn mnh khng bit
sng cht nh th no, th ng khng cn ngh ti chuyn tnh yu trai gi na.
Sau khi tr v nc, triu nh ang ng trc trm vic ngn ngang, nn ng cng
khng c thi gi lo ti chuyn c nhn ca mnh. V ng l mt v i thn ng
u trong triu nh, vy trong khi hn th ca t nc cha tr, th lm sao dm
ngh ti chuyn c nhn. Hn na, sau nhiu nm xa cch, e rng Ty Thi i ly
chng ri chng? Ln ny i chn ngi p hnh bng ca Ty Thi li xut hin
111

trong tm khm ca ng. Trit ng l vng c nhiu gi p vy tH n thn Tr

La mt ln na xem sao?
Khi Phm Li mt ln na c mt trong nh ca Thi i gia ti thn Tr La, th Ty
Thi vui mng nh pht in. Ring Phm Li khi bit Ty Thi vn cn c thn, th
ngc nhin n h hc c mm. Phm Li ln ting hi Thi i gia:
- Lnh i nm nay c l ngoi hai mi tui ri chng? Th ti sao cha chn mt
t con nh lnh no kt hn?
Thi i gia th di, ni:
- i! Con gi ca ti y . Tnh tnh ca n rt cng rn, v lun ng rt cao. Mi khi
ti v m n ni n vn hn nhn, n u bo nc nh ang gp hon nn, vy
chuyn hn nhn ca con gi c th chm li mt t cng khng sao. Th ri nm ny
sang nm khc, ko di mi cho ti hm nay.
Phm Li bn ln ting thm d:
- Phi chng Ty Thi c nng ang ch i mt trung nhn no ?.
Thi i gia p:
- No ai c bit? Con gi khi trng thnh th tm s ca n khng bao gi tit l cho
nhng ngi gi nh chng ti bit u!
Phm Li lu li thn Tr La c thc cc quan vin a phng i khp mi ni
tm gi p. Mt bui hong hn, Phm Li mt mnh tn b qua cng lng v men
theo b sng.

112

Bu tri ang xm xt v khng c mt t gi, tt c l cy u ng im. Phm Li

trng thy bng dng mt c gi ang git t bn b sng. Hnh bng ca c gi ny
trng rt ging Ty Thi. Phm Li vi vng bc nhanh n th qu nhin thy l
trung nhn ca mnh. Bn mt nhn nhau y v ai on. Ty Thi vn tr p nh
xa, vn khng cao khng ln, khng mp khng gy, vn c hai nm ng tin trn
i m d khng ci vn xinh p n ai nhn thy cng phi say m.
Phm Li v Ty Thi snh vai ngi di gc cy trn b sng. Mn tri m t t
bao ph ly h. Phm Li bit mnh lm cho Ty Thi phi ch i, l lng nm
thng, nn trong lng rt i ngi ni:
- Ny Ty Thi c nng, ti thc c li vi c.
Ty Thi gng ci, p:
- iu khng th trch chng c, m ch nn trch Ng Ph Sai hung bo kia,
ch nn trch s mng ca em y qu kh. Tuy nhin, tri gi lun c mt, em... em
ch i chng v chng cng tr v. Anh no c bit, gia m khuya trc kia
khi anh ln nga i, th khng gi pht no em li khng nh n anh. Em lo khi anh
ra chin trng ao kim ca gic c th lm hi anh. Em s anh i lm con tin
nc Ng, Ph Sai c th git anh. bit bao nhiu ln em qu di t khn vi
tri xanh, xin thn linh ph h cho anh c bnh an v s. Em nghe ni anh v i
vng c bnh yn tr v nc, cm thy vui mng nh in. Em nhiu ln
mun tm n kinh thnh gp anh, nhng ngh rng mi th ca t nc n nay
cha tr, hng ngy anh phi lo liu gii quyt khng bit bao nhiu cng vic ca
triu nh. Cho nn d em mong nh anh, nhng khng mun i quy ry anh. Em...
em lc no cng tng nh n anh v tin rng anh khng bao gi qun em c. Anh
nht nh s tr li.
Ty Thi cng ni cng xc ng, hai dng nc mt chy di trn i m nh hai
dng sui nh.
113

Phm Li v cng cm ng, cm ly hai cnh tay ca Ty Thi, ni:

- Xem ny, chng phi anh anh n y ri hay sao?
Hai ngi m cht ly nhau v hn nhau rt u ym. Trong lng h u ngh: Nu
trn i ny khng c chin tranh, khng c hn th git chc, cho tt c nhng
cp tnh nhn u c yu thng nhau mt cch t do, th hay bit chng no?
Mt trn gi mt thi n, lm cho lng ngc vn nng ran ca hai ngi cm thy
d chu. Ty Thi t trong tnh cm gi trai m dn dn tnh to tr li, bnh tnh
ni:
- Em bit ri. Ln ny anh n y l c s mng ring. Anh n y tuyn chn
m n ch khng phi i tm v. E rng sau my nm i ch gia chng ta, ch l
mt s i ch v ch! Em suy ngh k, khng ch anh m ming ni trc khng
to kh khn cho anh, em bng lng l ngi u trn gip anh hon thnh s mnh.
Phm Li cm thy hi bt ng, ni:
- C phi em bo, em sn sng i sang Ng Quc chng?
Ty Thi tr li mt cch kin quyt:
- Phi! Chuyn ring ca hai ta nu so vi mi th ca nc nh th b nh hn
nhiu. Khng phi em t khoe khoang ch vi nhan sc ca em y, nht nh Ng
Ph Sai s m mt. Em tin em c th snh bng mi vn gip s. Vy, ch cn trong
lng anh vn gi hnh nh ca em, th em s cam tm tnh nguyn i cu nc bng
sc p ca mt ngi con gi!
Lc by gi trong lng ca Phm Li nh mt sng ang ni gi, cun cun bao
114

nhiu t sng to. Ngi ta bo tnh yu bao gi cng ch k, trong i c ai bng

lng em ngi yu ca mnh hin dng cho ngi khc bao gi. Phm Li mun
ci ngay Ty Thi, ri chn mt m n khc hin dng cho Ng Vng. Nhng,
c c gi no p hn Ty Thi c? Ngi bn gi ca Ty Thi l Trnh n tuy
cng l mt c gi p nhng nu so vi Ty Thi th hy cn thua xa. Ty Thi chng
nhng p v ngoi hnh, m cn p v tm linh. Vi mt c gi p v yu nc
nh Ty Thi, m a sang Ng Quc m rng mt trn mi th sc mnh qu
khng th no tin liu c. N c th cn hn c mt o qun mi vn gip
binh. Phm Li cng ging nh Ty Thi: va yu ngi yu ca mnh, nhng li
cng yu t quc hn. Do vy, Phm Li c chu au, ni:
- Ny Ty Thi c nng, mong c c chu thit thi cho t nc cn nhiu hon nn
ca chng ta. Hy... hy ch i anh thm my nm na!
Ty Thi nghn ngo p:
- Em... em s ch! Em s ch? Nhng e rng n ngy tr th xong cho nc, th
anh... anh ch em nhy ra hoa tn!
- Anh khng bao gi! Anh khng bao gi! - Phm Li to ting ni r lng mnh Anh c th th vi tri t: anh s vnh vin yu em tn y lng! Hai ta s cng
gng sc trn mt chin trng chung! Anh tin tng rng, ri y chng mnh s c
ngy sng chung nhau mt cch vui v, v khng bao gi chia tay nhau na!
Cng vic chn la m n c Phm Li trin khai khp ton quc. Qua nhiu lp
tuyn la, c nc chn c hai mi m n. Nhng chn ti chn lui cng khng
ai hn c Ty Thi. Th l Ty Thi c xp s mt. Trnh n xp s hai. Cu
Tin truyn lnh cho h vo yt kin, cng khng ngt khen ngi sc p ca cc c
gi va chn c. Nh vua bn ra lnh cho nhc s cung nh dy cc m n ma
ht, ri mi cho Phm Li dn i hin cho Ng Quc.
Ph Sai va trng thy Ty Thi, Trnh n, tng u h l nhng tin n ging
115

phm. i mt ca ng ta dn cht vo thn ngi ca cc m nhn, ging nh b

keo dn, khng sao di i c. Ng Ph Sai bn xung lnh a vo hu cung v
ban thng cho Phm Li.
Lc Ng Vin cng c mt, lin ln ting can ngn:
- Tu i vng, thn nghe ni, nh H b mt nc l do Mui H. Nh n mt
nc l do c K, nh Chu mt nc l do Bao T. M n chnh l nhng c gi
p dn n tai ha mt nc. Vy ngi khng th tuyn h a vo cung c!
Ng Ph Sai ang cao hng, nn u chu nghe theo li khuyn can ca Ng Vin.
Nh vua dn chng nhng chuyn trong sch s, ni:
- Khng T tng ni: n, ung, nam, n, l nhng iu ham mun ln ca con
ngi. Ho sc l thin tnh ca n ng! Ta l mt quc vng, hu cung ang c
hng nghn ngi p, vy thm hai c gi p na th c can g? Khanh ng ni
nhng li ni xi quy nh vy! Ch l qu nhn y l phng hn qun v o hay
sao. Hn na, Cu Tin c nhng c gi p ny m khng dng, li sai ngi
mang sang y hin cho qu nhn. Qua thy tm lng trung thnh ca ng ta
ri. Ny lo tng quc, xin khanh ng can d vo nhng chuyn vu v nh th ny
na.

5. Ph Ng Phc Th

Ty Thi v Trnh n sau khi vo cung nh Ng lin c Ng Ph Sai c bit sng

i. Trnh n chng bao lu bnh cht, Ty Thi tr thnh ngi p duy nht c
Ng Ph Sai yu thng. Ng Ph Sai tr thnh tn t binh ca Ty Thi. Sut
ngy cng n ung vui chi vi nng, khng mng chi vic triu chnh, cng khng
mng n ng o cung phi hu cung. Nhng thy th, Ty Thi bn lm mt gin,
ni vi Ng Ph Sai:
116

- Tu i vng, ngi l mt v qun vng anh minh kia m, vy ti sao bng lng
tiu ma ch trong phn son m n? Ngy nay thin b vn cha thi bnh, d nc
Vit thc tm thn phc, nhng pha Bc cn nc l, nc T, pha Ty vn
cn nc S, nc Tn. Vy ti sao i vng khng i tranh b vi h, hc theo
tm gng ca T Hon Cng, Tn Vn Cng trong lch s, lu li ting thm
nghn i?
Ng Ph Sai nghe qua li ni ny ca Ty Thi, khng khi nhn nng vi i mt
khc hn. Nh vua cm thy Ty Thi chng phi l mt c gi tc di nhng kin
thc ngn, ch bit tranh ginh s sng i. Tri li, nng l mt m nhn c u c
chnh tr. Cho nn t , nh vua li cng sng i Ty Thi hn, lc no cng nghe
theo li khuyn ca nng, pht ng my triu dn phu cho o mt con kinh ni lin
gia sng Trng Giang vi Hong H. Ph Sai ngi chin thuyn theo con kinh tin
ln pha Bc, trc sau nh nhau nhiu trn vi nc L v nc T, trn no
cng c thng.
Hai nm sau , tng quc ca nc Ng l Ng Vin nghe tin nc Vit lc no
cng y mnh vic xy dng quc gia, tin ln con ng nc giu dn mnh,
tch cc chun b chin tranh, trong khi Ph Sai th khng nghe theo li khuyn ngn
ca mnh. Do vy, ng on bit nc Ng sm mun g cng mt, nn trong chuyn
phng mnh i s nc T, em ngi con trai l Ng Phong gi li nh ca quan
i phu nc T l Bo Tc. Vic ny b Ng Ph Sai bit, li b B B gim pha,
khin nh vua rt gin, buc ti Ng Vin t thng vi ngoi quc mu bt
chnh, buc Ng Vin phi t st. Trc khi cht, Ng Vin tri li rng: Hy em
u ti treo ln thnh lu pha Nam, ti c tn mt chng kin qun Vit nh
vo thnh.
Ng Vin l danh tng ca nc Ng. Ci cht ca Ng Vin chnh l Ph Sai t
cht b mt cnh tay c lc ca mnh. Vua ti nc Vit hay tin ly lm mng r,
nhn dp Ng ph Sai i tn Trung Nguyn d cuc hi hp Hong Tr, cng
tranh ginh a v minh ch vi nc Tn, Phm Li bn ch huy i qun nh ln
vo nc Ng. Thi t nc Ng l Hu li gi thnh, xua qun nghnh chin.
117

Nhng, ng ta b Phm Li nh bi v cht gia trn mc. Ph Sai nhn c

hung tin, tc tc ko qun tr v v hi h ng chin, nhng li b qun Vit nh
cho i bi.
n chng , Ph Sai hi hn khng nghe theo li khuyn ca ngi i trung thn
l Ng Vin, v git oan ng ta. Nhng khng cn cch no khc hn na, Ph
Sai ra lnh cho B B mang nhiu tin ti bo vt n qun Vit cu ha. Cu Tin
khng th quyt nh dt khot. Phm Li ni:
- Theo thn th tm thi nn cho h cu ha.
Cu Tin hi:
- Ti sao khng nh thng vo thnh C T?
Phm Li p:
- Qun lc ca Ng Quc rt hng hu, ta khng th tiu dit h mt cch d dng.
Nu tip tc nh th i bn u b tn tht nng, vy chi bng ta nn rt qun, ch
i c hi tt hn s liu.
Cu Tin bn nghe theo kin ca Phm Li, bng lng cho Ng Quc cu ha,
v xem l mt s tr th ca mnh.
Sau khi hai nc ngh ha, Ph Sai vn tip tc am m sc p, khng mng ti
vic triu chnh. ng ta cn cho xy dng thm cung in, v xy dng ring cho
Ty Thi mt ta cung in ht sc ho hoa, sang trng, tn nhiu sc ngi sc ca,
khin quc kh ca nc Ng b trng rng. Cng lc , nc Ng li lin tip
nhiu nm gp thin tai nh lt li hn hn, b tnh khng sng c, ting than on
y ng. Cu Tin bit c tin tc , li tm Phm Li vo cung bn bc.
Phm Li ni:
118

- C hi n ri, vy xin i vng dc ht binh lc ton quc, tin nh nc

Ng tiu dit h.
Thng ba nm cng nguyn 476, Vit Vng sai Phm Li ch huy hu qun, sai Vn
Chng ch huy t qun, cn mnh th ch huy trung qun, ging c ging trng tin
qun vo nc Ng. Trc khi xut binh, phm Li i din cho Vit Vng
tuyn co vi tng s:
- Ai hai cha con cng i lnh, th cha c tr v nh. Ai hai anh em cng i lnh, th
anh c tr v nh. Ai cn cha m gi nhng l con mt, cng c tr v nh.
Qua li tuyn b trn, cc tng s u ht sc cm kch. Nhng ngi ng l c
tr v nh cng khng bng lng v nh na. Mi ngi u ng tm sn sng tin
ln dit ch, tr mi th cho t nc trc kia.
Sau khi i qun ca nc Vit tin vo lnh th ca nc Ng, Ph Sai vi vng
phi binh ng chin. Nhng qua ba trn nh u b bi c ba, thng vong nng n,
buc phi rt lui vo thnh c th. Qun Vit tha thng tin ti bao vy kn thnh
C T, d nc cng khng chy lt. Ph Sai khng cn bin php no, sai B B
mt ln na n doanh tri ca qun Vit cu ha. B B ly c mnh b bnh
khng i. Ph Sai bn phi Dng Tn Lc i lm s thn cu ha. Vng Tn
Lc gp Vit Vng, ni:
- Vua nc ti trc y c th git cht i vng ti Ci K, c th tiu dit c
quc gia ca ngi, nhng v lng nhn ngha nn cho php hai nc c ngh
ha. Nay ti hy vng i vng bnh sp i, bnh quy li, cho php nc chng ti
c cu ha. Chng ti s mang nhiu vng bc, ca ci v m n n dng cho i
vng.
Cu Tin ngh n ci n trc y Ph Sai khng git mnh, nn xiu lng, mun
cho php nc Ng c cu ha. Nhng Phm Li vi vng can ngn:
119

- Khng th c! Khng th c! i vng chun b mi nm, hc c

bi hc mi nm trc, tng nm gai nm mt, tng tri qua bao nhiu gian kh
mi c ngy nay, vy tuyt i khng th bt chc theo ngi i, ly nhn ngha
gii quyt chuyn nc m phi chu thit thi hi hn v sau.
Cu Tin nghe qua, bn dt khot khng cho php Ng Vng xin cu ha.
Ph Sai cu ha bt thnh, trong khi nhng ngi thn cng nh nhng i thn u
xa lnh. Ngay nh B B l mt ngi c nh vua sng tn, th m cng trn ra
ngoi thnh xin u hng vi qun Vit. Nh vy, trn gic ny lm sao tip tc nh
na? Qu cng ng, Ph Sai nh tut gm t st. Trc khi cht, ng ta cho
ngi ly ba lp vi bt kn mt mnh li, bo l sau chi cht, khng th nhn thy
ngi i tng trung thnh l Ng Vin di chn sui.

6. Mnh Dn T Rt Lui

Cu Tin tiu dit c nc Ng, vui v tr v nc khng bit bao nhiu l chin
li phm. ng ta ngy no cng m chm trong nim vui thng li, cha ngh ti
vic phong thng cho cc cng thn, th vi phi ngi i khp ni tm Ty
Thi. C ngi tr v bo. - Ty Thi cht trong lon qun ri.
Cng c ngi bo:
- Ty Thi b hong hu nhn nc cht ri, v s Ty Thi s lm cho i vng
am m.
Cu Tin nghe xong, cm thy tic ung.
Mt hm, Phm Li vo cung ra mt Cu Tin, xin cho mnh rt lui v lm n s.
ng ni:
120

- Trong sch c c ni, cha b nhc th b ti phi cht. Trc y i vng b

nhc ti Ci K, nhng thn khng cht, l mun gi li ci mng ca mnh tm
cch bo th cho i vng. Nay Ng Quc b tiu dit, Ph Sai cht, nu i
vng tha ti cht cho thn, v bng lng cho thn tr v giang h quy n, sng
mt cuc i nhn tn nh my bay trn tri, nh con hc t do ngoi ng ni, th
khng cn chi vui sng hn.
Cu Tin cm thy hi bt ng, c tm li khuyn ngn gi Phm Li li, nhng
Phm Li kin quyt ra i. Cu Tin ni:
- Ny Phm i khanh, khanh l i cng thn s mt gip cho qu nhn tr c
mi th. Hm nay qu nhn nh tng thng xng ng cho khanh, th ti sao
khanh li b qu nhn ra i? Nu khanh chu li, th qu nhn bng lng cng
hng vinh hoa ph qu vi khanh, tri li, nu khanh nht quyt ra i th qu nhn
s git cht c nh ca khanh. Vy, chn con ng no, khanh nn suy ngh cho k!
Phm Li ung dung p:
- Cht sng u c s mnh, ph qu l do tri. Mi vic u do i vng quyt
nh, cn vi thn th nht nh ra i.
Vo mt m ti n, Phm Li mt tch mt cch kh hiu. Qua ngy hm sau,
Cu Tin phi ngi i tm nhng khng tm c Phm Li, trong lng cm thy
khng vui, bn ni vi Vn Chng:
- C th tm c Phm Li tr v hay khng?
Vn chng p:
- Ai c ch ny, khng th min cng c. Theo thn hiu r Phm i phu t lu,
121

mt khi ng y quyt nh chuyn g th d c mi con b cng khng th ko tr

li c. Nay i s thnh cng, ng y mun rt lui khng lm quan, vy xin i
vng hy chp nhn mun thanh cao ca ng y l hn.
Cu Tin th di thn tht, sai ngi dng vng c mt pho tng Phm Li
dng ti triu nh k nim di lu.
Ring Vn Chng cng nhn c mt bc th ca Phm Li sau khi ng b i.
Trong th ni: Sau khi co cy cht, th ch sn cng b git theo. Khi nc ch
b nh bi, th mu thn cng s b tiu dit. Vit Vng l ngi c c cao,
ming nhn, ch c th cng chu hon nn, ch khng th cng hng ph qu. Nu
ngi khng b i th chc chn s gp tai ho. Vn Chng cho rng bc th ni
qu s tht, ng tin Cu tin khng bao gi git cht mt cng thn nh ng. Nhng,
sau khng lu, Cu Tin do s Vn Chng l ngi c cng to, s uy hip n a
v ca nh vua, nn tm c buc Vn Chng phi t st. Trc khi cht Vn
Chng t ra hi hn, do trc y mnh khng nghe theo li khuyn trung thc ca
Phm Li, nn mi b cht oan c nh th ny.
Ring Phm Li b i u? Trong m Phm Li ra i, ng li trn Thi H
trng thy mt m nhn tuyt th xut hin trong khoang thuyn ca mnh. Ngi m
nhn chnh l Ty Thi, l mt cng thn tiu dit nh Ng m ting tm trong i
ai ai cng bit.
Phm Li dn Ty Thi theo ng Thi H vo bin ng, n nc T, i
tn l Xi Di T Tch, v lm thng nhn. ng kinh doanh c phng php, ch ly
li nh nhng bn c hng nhiu, li bit knh trng mi khch hng, d cho l
mt cu b hay mt c gi lm cm, nn nhanh chng tr thnh c ph. Vua
T nghe tin, bn phi ngi mang n T Tng n mi ng ra lm quan cho nc
T. Phm Li lin em gia sn phn chia cho ngi ngho trong vng, ri treo qu n
ln ti ch, ra i n t o nh c, ly bit hiu l o Chu Cng. ng li lm
thng nhn v li tr thnh c ph. ng cn chuyn tm vit mt quyn sch c ta
l K thut lm giu, lu truyn li cho thin h. Nghe u nhng thnh tu ca
122

ng, l nh c s hip lc ca Ty Thi, ngi v hin ca ng v cng l mt i m

nhn thi by gi!

III. Tn Tn - Mt Nh Mu Lc Qun S Nhn Nhc Bt Khut

Tn Tn l nh qun s ln ca nc T thi Chin Quc. ng l hu du ca Tn

V, mt nh qun s ln khc. Trc y i vi tc gi b sch Tn T Binh Php!
ni ting, mi ngi khng hiu r n l tc phm ca Tn V hay l ca Tn Tn
(c ngi cho rng y l tc phm hp tc gia hai ngi). Mi n thp nin by
mi ca th k ny, ngnh kho c hc o c nhng th tre ca b Tn Tn
Binh Php, mi chng minh c hai ngi ai c tc phm ring ny. Hai b binh
th trn u l sn phm ca l lun v kinh nghim thc tin kt hp vi nhau. Mi
b u c ch hay ring ca n, u l di sn qu bu v qun s ca Trung Quc,
lun c cc nh qun s cao cp v cc hc gi ca cc nc trng th, nghin cu
v vn dng.

1. Kt Ngha Kim Lang

Thi ng Chu ti Dng Thnh c mt sn cc (khe ni). Do ni cao khe su,

rng rm nc nhiu, sut ngy khi my bao ph, u u cng nghe c ting chim
ht vn ku, li do n cch xa thnh th, rt t ngi lui ti, trm kn mt bu khng
kh thn b, nn ngi ta t tn n l Qu Cc. Trong sn cc ny c mt lo tin
sinh, ru tc bc ph, nhng da d hng ho, ti hc cao su, c mi ngi gi l
Qu Cc T.
Qu Cc T i vn du khp trong thin h, khng mun ra lm quan. Khi ti sn cc
ny, ng thy cnh tr u tch, xinh p hp dn, bn n cy lm nh, ri sng lun
ti y, chuyn tm lo dy mn bi dng nhn ti hu dng cho x hi. Trong
123

s hc sinh c T Tn, Trng Nghi, Tn Tn, Bng Quyn, u l nhng nhn vt

ni danh trong lch s. ng l thy gii th c mn ti ba.
Vo bui chiu ca mt ma H, nh thi dng chnh chch ang soi sng khp c
vng sn cc. Trn ni cng nh di ni cy c xanh um, trm hoa ua n. Trn
con ng dc ti y c hai ngi n ng tui chng ba mi ang t trn i
xung. Trn vai ca mi ngi u c gnh mt cp thng cn trng khng, i v
hng b sui nm trn sn ni. Mt lung gi nh la qua khun mt ang m
a m hi ca h, lm c hai u cm thy rt phn chn. Ngi i trc c ln da
trng tro, hi gy, quay v ngi da ngm en, ru quai nn, thn hnh cao ln hn
ang i pha sau, ni:
- Ny Bng Quyn, hy i nhanh ln mt t no, cu ang suy ngh g th?
Bng Quyn p:
- Ti theo kp anh ngay! Ti theo kp anh ngay! Ny Tn Tn, chn anh ngn hn
chn ti, th ti sao anh li i nhanh hn ti nh vy?
Tn Tn ti ci, hi ngc li:
- Th chn anh di hn chn ti, vy ti sao anh li i khng kp ti vy?
Bng Quyn ht mnh vo mt hi, ni:
- Ny, chng ta n y hc hi ba nm ri, hin gi ti mun h sn i tm
cng danh ph qu.
Tn Tn ni:

124

- Gp chi chuyn ? S ph cn rt nhiu ti nng m chng ta vn cha hc c

kia m.
- Chuyn hc mnh mng nh bin, bit u l b bn, vy hc bao gi mi ht
c? - Bng Quyn c v rt c , ngc mt ln cao ni tip - ti hc xong
binh php, chuyn nghin cu v cch nh ch th thng, tn cng chim lnh
thnh tr v t ai. Nh vy cng cho ti tr thnh mt tng qun, mt v
nguyn soi ch huy my mi vn binh m ri.
Hai ngi i ti b sui, ai ny u mc y hai thng nc sui trong, ri cng
gnh ln vai i tr v. V ng tr v l ng ln dc, trn vai li c hai thng
nc rt nng, nn h khng cn i thoi mi nh lc t trn i xung na. Chic o
di ca hai ngi t m m hi, hi th hn hn. Tn Tn ni:
- Chng ta hy xung ngh mt chc i no!
Bng Quyn nghe th, lin gnh nc xung, ri ti mt gc cy tng c th ngi
bp ln mt t, ni:
- i bng ri, vy chng ta hy i tm hi qu rng n trc .
Tn Tn cng t gnh nc xung t, ni:
- Anh hy ngi ngh i, ti bit tro cy, vy ti i hi qu.
Trong Qu Cc u u cng c rt nhiu cy rng c qu n c. Ma ny li l
ma tri cy chn, nn Tn Tn nhanh nhn tro ln cy chn hi nhng qu ngon.
ng dng vt o di ca mnh bc y nhng qu o, qu hnh chn , i tut
xung, vui v i ti trc mt Bng Quyn, o ln mt bao nhiu l tri cy
hi c. y l nhng qu o qu hnh chn mng. Chng ln lng lc trn mt
125

sch. Bng Quyn nhn thy thm r di, chp ngay qu o to nht a ln
ming.
- Khoan ? - Tn Tn ra hiu ngn li khng cho Bng Quyn n.
- Th no? B anh tic r nhng tri cy ny, khng mun cho ti n hay sao?
- Khng phi tic r, m chng ta nn chn nhng qu to nht mang v dng ln cho
s ph.
Bng Quyn bu mi, c khng tn thnh, ni:
- Nhng tri cy rng ny cng khng phi l vt chi qu, vy cn chi phi lm th?
Tn Tn ni:
- Sao li ni nh vy? S ph l s ph. Mt ngy l thy ca chng ta, th phi c
xem l cha ca chng ta sut i. K lm t bt lun lm chuyn chi, trong lng
bao gi cng phi nh ti s ph.
- Nh vy...
Bng Quyn tuy b ngoi c v ng tnh, nhng trong lng th cha tm phc. ng
ta khng cn qu o a ln st mi m t n tr xung. Tn Tn chn nm qu
o v nm qu hnh to nht li xong, hai ngi mi bt u n ngu nghin. Ch
khi n qu n no, h li cng gnh hai gnh nc ln ng tr v. Tn Tn i
trc, chng my chc b ri Bng Quyn li pha sau tht xa. ng quay u
ng li, ni:
- Ny Bng Quyn, i nhanh ln mt t no!
126

Bng Quyn c thn hnh to bo, bnh thng ch bit lo hc hnh, thiu vn ng c
th, nn th lc khng c do dai nh Tn Tn. ng ta ln ting p:
- i chao! Gnh nc ny nng qu. Vy ti bt nc ra c khng?
- Khng nn! Khng nn! - Tn Tn vi vng gnh nc xung, ni tip: Anh hy
ngh ti ch i, ti gnh thay cho.
Ni dt li, Tn Tn quay tr li gnh gip gnh nc cho Bng Quyn, ng ta i
khng theo pha sau. C hai i c mt on ng, Tn Tn mi trao gnh nc
li cho Bng Quyn. Bng Quyn cm ng ni:
- Ny bn, anh ng l ngi lc no cng sn sng gip cho ngi khc, ly
lm nim vui.
Vi phng php gnh thay tng on ng nh trn. Tn Tn tr i tr li ba
ln gnh gip cho Bng Quyn qua mt on ng ln dc kh xa. Khi h i ht
on ng dc, v ln n mt khu vc tng i bng phng, th cch ch khng
cn xa na. Bng Quyn bng ni:
- Tn Tn, anh tht tt. Tc ng c cu, nh nh cha m, ra ngoi nh bn b. Theo
ti, chng mnh nn kt ngha lm anh em khc h, vy anh bng lng khng?
- Tt lm!
Tn Tn ng ngay, th l hai ngi b nhnh cy lm cy nhang, ly tri cy rng
lm l vt cng, ri qu xung t ng ln tri cao, cng ly tm ly. Xong, h
cng to ting th:
- C tri cao chng gim, chng ti l Tn Tn v Bng Quyn, hm nay bng lng
127

kt ngha lm anh em khc h. Tn Tn ln hn mt tui nn lm anh, Bng Quyn

nh hn mt tui nn lm em. T nay v sau, chng ti c phc cng hng, c kh
khn cng chu, i bn gip ln nhau, nm tay cng tin bc ln con ng i.
Ai lm tri th s b tri nh, la thiu, cht khng tt lnh.
- ! Hai ngi lm g y vy?
Bng c mt ging ni to t sau lng vng n. Hai ngi quay sang mt nhn, thy
Qu Cc T, s ph ca h, ru tc bc ph, tay chi gy u rng t xa bc ti.
Tn Tn vi vng ci mnh thi l, ri ni r s tht cho s ph nghe:
- Knh bm s ph, t Tn Tn cng vi Bng Quyn i xung ni gnh nc
tr v, trong khi tm ngh, chng con cng ly tri t kt ngha lm anh em khc h.
Qu Cc T a bn tay phi ln vut nh hm ru bc, ti ci ni:
- Tt lm! Tc ng bo mt si t th khng thnh ch, mt cy c mc th khng
thnh rng kia m.
- Tha s ph, xin mi s ph dng tri cy.
Bng Quyn vi vng ly nhng qu o, qu hnh to dng ln cho thy. Qu Cc
T ngi xung mt , vui v n mt qu o, cm thy n va ngt va gin, nn
ln ting khen:
- o rt ngon? o rt ngon!
Bng Quyn nhn thy s ph vui v, bn ln ting khen ngi t cch cao thng ca
Tn Tn. V trong i sng hng ngy cng nh trong vn hc hi, lc no Tn
Tn cng chiu c ti mnh. Bng Quyn khen n i Tn Tn cm thy i ngi.
Qu Cc T ni:
128

- Ny Bng Quyn, hai ngi va l bn hc, li va l anh em kt ngha, vy t nay

v sau cn phi hc hi nhiu vi Tn Tn y nh!
Bng Quyn gt u lin tip, p:
- t xin nghe theo li dy ca s ph.
V sau, Tn Tn v Bng Quyn qu nhin tr thnh i bn thn mt, lun chiu
c gip ln nhau. Mt hm, ngi bn thn ca Qu Cc T l Mc T, dn Cm
Hot, mt mn ca mnh n Qu Cc T. Hai ngi bn thn lu mi gp
nhau, cng ngi ung ru v lun m n nhng i s trong thin h. C hai ni
chuyn t ra rt hp nhau. Mc T cho bit, hin nay Ngy Hu Vng ang
trng bng cu hin khp mi ni, c mun dng ngi hin ti a t nc
tr thnh giu mnh. Bng Quyn nghe c tin , ngay trong m n g ca
phng ca thy, xut nh xung ni ca mnh:
- t theo hc vi thy ba nm nay, hc xong nhiu sch lc chin tranh trong
binh php, nay c nghe Mc T tin sinh cho bit, hin Ngy Hu Vng ang
chiu hin i s, ng l mt c hi tt. Cho nn t mun tr v qu hng ca
mnh, thi trin ti nng hc.
Qu Cc T nhu mi, chu my trm t suy ngh. Bng Quyn thy th li ni thm:
- Bm s ph, xin s ph nn rng lng cho t tr v qu c khng?
Qu Cc kh gt gt, ni:
- c! Ni y ca thy, t by lu nay khng t chi ai n, m cng khng gi
li ai mun i.
129

Bng Quyn nghe th, vui mng ni:

- Xin a t tn s! t i ln ny, nu c vinh ha ph qu, th nht nh s tr
v bo p.
Qu Cc T ci l nh, ni:
- Thy l ngi quy n, t lu hiu thu hng trn. Vi ti hc ca ngi nu
xung ni th chc chn s c lm quan to v hng nhiu bng lc. n chng
, thy khng mong mi g hn l ngi nn gip cho ngi ngha huynh ca
mnh l Tn Tn. c vy l thy mn nguyn lm ri.
Bng Quyn lin ln ting ha:
- t nht nh s gip! t v Tn huynh l anh em kt ngha, tng th c
phc cng hng, c hon nn cng chu kia m!
Sng sm ngy hm sau, tri quang my tnh, ng l thi im tt ln ng.
Tn Tn i cng Bng Quyn ti co bit s ph, ri ph quy hnh l ca Bng
Quyn cng xung ni. Hai ngi i ht ngn i ny sang ngn i khc, ht khc
quanh ny li sang khc quanh khc, quyn luyn khng n chia tay. Bng Quyn
cm ng, ni:
- Xin Tn huynh hy dng li. i ln ny nu c ch ng chn vng, th s gi
th n bo cho Tn huynh hay. Anh em chng ta ng tm hp lc cng xy
dng cho nhau, khng phi l iu vui sng hay sao?
Tn Tn hon ton tin li ni ca Bng Quyn, p:

130

- Rt tt! Chc vn s c nh , c mt tng lai khng b bn. Ngu huynh s

y ch i tin vui ca hin !
Hai ngi tuy cn khng bit bao nhiu li l trao i vi nhau, nhng thy mt
tri ng bng, nn nh m sit nhau, ri gt l chia tay. Bng Quyn i mt
khc ng tht xa, quay lu ng li, vn thy Tn Tn ng trn sn ni cao di
trng theo mnh, v khng ngt vy tay t bit.
Sau khi Tn Tn tr v ti ni, Qu Cc T thy trn mt ng hy cn vt l, bn
hi:
- C phi con khc gi bit Bng Quyn y khng?
Tn Tn bn ni thc:
- Con v Bng Quyn va l bn hc, va l anh em kt ngha, nn thc khng n
chia tay vi cu ta.
Qu Cc T hi:
- Con ni tH xem, vi ti nng ca Bng Quyn c th tr thnh mt v i tng
hay khng?
Tn Tn p:
- Bng Quyn l ngi rt thng minh, c ti cn li c s ph tn tm dy d sut
ba nm, vy theo con th tng lai Bng Quyn s tr thnh i tng, hoc tr thnh
t tng, tn tui vang i khp bn bin l chuyn tt nhin.

131

Qu Cc T gt u t v ng , nhng sau li lc u ni:

- Theo thy th Bng Quyn v tt mi vic u c nh c.
Tn Tn vi vng hi:
- Tha thy, ti sao vy.
Qu Cc T ch ci m khng tr li. ng a tay ly thanh bo kim treo trn
tng, ri bt u ma.
Vo mt bui chiu tri trong gi mt, Qu Cc T sau khi ging bi xong cho mn
di mt gc tng to, nhnh xe nh mt cy d, ni:
- Trong phng ng ca thy c qu nhiu chut, sut m lm n o khng ng c,
vy cc t c th n phng thy trc lun phin, ui chut gip thy.
- Vng! - Mi ngi u ng thanh p.
Bt u t m hm , cc t lun lu nhau n phng ng ca Qu Cc T
trc m. Ban u mi ngi cn lm vic nghim chnh, nhng sau mt thi gian
di th lm qua loa, hoc n tr i sm, hoc ng g ng gt ti ch. Ch ring c
Tn Tn l lc no cng lm vic ng hong, chng nhng n trc ui chut rt
ng gi, m cn c sng kin lm ra by chut bt chng. Do vy, c mi ln
n phin trc ca Tn Tn th l chut s hi, khng dm b ra khi hang. Nh vy
m Qu Cc T ng rt ngon gic, ngy hm sau c y tinh thn ging bi.
Li mt m ti phin trc ca Tn Tn, ng n phng ng ca thy va lo vic by
chut, va cm trong tay mt cy gy, thc sut m xua ui chng. n gia
khuya, Qu Cc T thc gic, t trong mn th u ra, ni:
132

- Ny Tn Tn, con hy ti y.
Tn Tn vi vng bc ti trc ging ca thy.
Di nh sng l m ca ngn n u, ng thy s ph ang nhm mt ngi xp
bng trn ging, bn ci mnh thi l, hi:
- Bm s ph, phi chng t lm n nn thy khng ng c?
Qu Cc T p:
- Khng phi u. C mi ln ti phin con trc, th thy ng rt ngon. By gi gia
khuya khng c ai, nn thy mun tng cho con vt ny. Vy hy cm i.
Tn Tn th tay nhn ly, thy l mt cun sch bng th tre, nhng khng bit
ni dung ni g.
Qu Cc T ni:
- y l mi ba chng binh php ca Tn T, do c c ca con sng tc. Trc
y ta v ngi c mi tng giao rt thm hu. Trc khi ngi lm chung, tng
cho ta quyn sch ny. Ta dng mt thi gian trn mi nm ch thch. Bn
trong ton b l b quyt i vi vic hnh binh t trc ti nay. Thy khng h
truyn n li cho ai, nay thy con l ngi trung hu, sing nng hc hi, nn mi
truyn cho con!
Tn Tn ni:
- t ngay t nh m ci cha m, nhng c nghe ni c c tng vit binh th.
133

S ph gi c quyn sch ny, ti sao khng truyn dy cho Bng Quyn, m ch

truyn li cho mt mnh con nh th?
Qu Cc T p:
- y l mt quyn sch qu v gi. Trc kia c c ca con dng n nh bi
qun S v gip cho nc Ng xng b ti Trung Nguyn. Ai c quyn sch ny,
nu vn dng tt th s gip ch cho i rt nhiu, nhng nu vn dng khng tt, th
cng s lm hi i khng t. Bng Quyn th lm sao so snh c vi con.
Tn Tn nhn ly binh th, qu xung ly t s ph, ri tr v phng ring ca mnh.
ng khu n ngi lng lng c sut m. Cng c cng thy hng th, ngay n
tri sng m cng khng hay. Trong vng ba hm, ng c xong ton b quyn
sch, k c phn ch thch. m n, ng ch ng ngh n trc ui chut ti
phng ng ca thy sm hn, ch n khuya khng cn ai lui ti, bn qu xung
hon tr quyn sch li cho s ph. Qu Cc T bn t nhiu cu hi hi Tn
Tn, ng u i p tri chy. Chng nhng ng c th tr thuc lng ton b pho
sch, m cn pht huy c nhiu sng to ca c nhn qua s hc hi pho sch trn.
Qu Cc T ht sc vui mng, v nh bn tay xung cnh ging ni:
- Tt! Tt! Con c th chuyn tm hc hi nh vy thc chng khc no c c ca
con c ti sinh!

2. Gi in Trnh Ha

Bng Quyn l ngi nc Ngy. Sau khi tr v n thnh ca nc Ngy l i

Lng, c ngi tin c vo yt kin Ngy Hu Vng. Ngy Hu Vng l mt
nh vua khong t, quyt tm a t nc tr thnh giu mnh, v ang chiu hin
i s. Nh vua trng thy Bng Quyn c thn hnh cao to, n ni khng tm thng,
li bit Bng Quyn l mn ca Qu Cc T, v danh s tt nhin s c hc tr
134

gii, nn cng tn nhim hn. Sau my ln yt kin, Bng Quyn lun lun bn thao
thao chuyn thin h i s, khin Ngy Hu Vng ht sc thn phc, bn ph l c
ng ta lm Nguyn soi kim Qun s. Con trai ca Bng Quyn l Bng Anh, chu
l Bng Thng, Bng Mao, u c phong lm tng qun. Ngi thi by gi gi
h l Ngy Gia Tng.
Mt khi c i quyn nm trong tay, th Bng Quyn bn thi th ngay tc khc.
ng ta phn khi nh ra mt k hoch m rng qun i v luyn tp qun i,
c Ngy Hu Vng ph chun thi hnh. Sau , nhanh chng Bng Quyn
xy dng c mt o qun c sc chin u rt ln. ng ta ch huy o qun
ny, trc tin xm chim thnh quch v t ai ca nc V v Tng, thu c
thng li rt to. K , Bng Quyn li nh lui qun T tin cng vo nc Ngy.
Trong nht thi ting tm ca Bng Quyn ni nh cn khp cc nc ch hu. ng
ta dng dng t c, xem di mt khng cn ai. Lc by gi, ng ta thc s
qun mt ngi ngha huynh Tn Tn ca mnh, vn cn ang tip tc hc hi ti
Qu Cc.
Tn Tn vn mit mi lo vic hc hnh ti Qu Cc. Do ni y rt ho lnh, t
ngi lui ti, nn tin tc bn ngoi Tn Tn khng bit chi c. Mt hm Mc T li
n chi Qu Cc T ln th hai, v gp Tn Tn. Tn Tn khim tn bn qua
chuyn chin lc chin thut trong binh php vi v s thc ny. Mc T nghe qua,
trong lng khng khi ngc nhin v ti nng v s hc ca Tn Tn. Mc T ni:
- Nay ngi hc xong, vy ti sao khng xung ni i tm cng danh ph qu
v gip ch cho i.
Tn Tn p:
- Bn hc ca con l Bng Quyn, hin ang lm quan ti nc ngy. Trc khi chia
tay ra i, Bng Quyn c ni sau khi mnh ng vng chn, s tin c con vi nh
vua.
135

Mc T ni:
- Bng Quyn hin tr thnh Nguyn soi kim Qun s ca nc ngy, th ti
sao anh ta khng tin c nh ngi?
Tn Tn vn ngh tt v ngi bn ca mnh, p:
- C th do Bng Quyn qu bn rn, nn tm thi cha ngh n thi.
Mc T ni:
- Ln ny ta s vn du n nc Ngy, v s gp Bng Quyn, xem anh ta n ni ra
sao?
Mc T n nc Ngy v gp Bng Quyn. Khi nhc n vic Tn Tn vn cn
ti Qu Cc, ch c Bng Quyn tin c, th Bng Quyn khn kho tm li l
chng ch ni cho qua, ch hon ton khng c thnh . Mc T tc gin, bn trc
tip tin c Tn Tn vi Ngy Hu Vng. Sau khi bit Qu Cc T cn c mt
mn gii ch ngi tin c ra lm quan, Ngy Hu Vng cm thy rt vui mng,
hi Mc T:
- Gia Tn Tn v Bng Quyn, ai c ti hc cao hn?
Mc T p:
- Hai ngi h tuy l bn hc, thy dy ai cng th, cn s thu thp c hay khng
l do c nhn. Ring Tn Tn cn l chu ca Tn V, c s b truyn ca ngi
ng. Do vy theo ti th ti hc ca Tn Tn cn cao hn c Bng Quyn.

136

Sau khi Mc T ri i, Ngy Hu Vng bn triu kin Bng Quyn, ni:

- Qu nhn nghe ni khanh cn c mt ngi bn hc tn gi Tn Tn, ti hc rt tt,
th ti sao khanh li khng vit th mi ng ta v y lm vic cho qu nhn?
Bng Quyn nghe qua, trong lng cm thy khng vui. ng ta cho Mc T l ngi
thch xa vo chuyn ring ca ngi khc. Nhng nay Ngy Hu Vng ni nh
vy, th mnh khng lm cng khng c. Cho nn Bng Quyn lin lm ra v l
mt ngi rt yu nc, ni:
- Tn Tn l ngi c ti nng nht nh, nhng ng y l ngi nc T, vy nu ta
mi ng y lm quan cho nc Ngy, th chc chn khng bao gi ng y li qun t
quc ca mnh. Thn l ngi nc Ngy, mt lng mt d trung thnh vi nc
Ngy, cho nn mi khng tin c Tn Tn.
Ngy Hu Vng ni:
- iu lo ngi ca khanh c qu ng chng? Tc ng ni, k s sn sng cht
cho ngi tri k ca mnh". Nu qu nhn c Tn Tn, nht nh s trng dng v
hu i ng ta. Khi ng ta cm ng trc n c ca trm ban cho, tt nhin s v
nc Ngy m ng gp ti sc ca mnh.
Bng Quyn l mt con ngi lng d hp hi, ngoi ming ni th ny, nhng trong
lng li ngh th khc. Lc Bng Quyn cn hc tp Qu Cc, lun lm ra v mnh
l ngi cht phc, thnh thc, nn m hoc c Tn Tn. Nay Bng Quyn
tr thnh giu c, nn s Tn Tn vi ti nng cao hn mnh th mnh s b bt li.
Do vy, ng ta khng mun tin c Tn Tn. Gi y khi nghe li ca Ngy Hu
Vng, Bng Quyn khng dm khng tun theo, nn ngh bng: Ch cho Tn Tn
n y th mnh s ty c m hnh s vy.

137

Sau khi Tn Tn nhn c th ca Bng Quyn, cng nh s thn ca vua Ngy

Hu Vng n mi, trong lng ht sc mng r. Tn Tn ngh Bng Quyn ng l
khng qun tnh ngha anh em, nn t bit Qu Cc T ln ng i n i Lng.
Trc tin, Tn Tn n ph ring ca Bng Quyn cm t s tin c ca ng ta.
Bng Quyn by chuyn ni lo m khng h mt.
- Gia chng ta l bn hc, li l anh em kt ngha kia m. Anh ti tht ng lc,
khin vui mng n i trong gic ng cn ph ln ci to.
Qua ngy hm sau, Ngy Hu Vng tip kin Tn Tn. Hai ngi bn qua chuyn
qun quc i s, cm thy v cng hp nhau. Vua Ngy Hu Vng mi c
Tn Tn, c cm gic nh c c nc, v lun tic r l gp nhau qu mun. Ngy
Hu Vng vui v ni vi Bng Quyn cng ang c mt y:
- Ta mun phong cho Tn Tn lm Ph Qun s hai ngi cng nm binh quyn,
vy khanh ra sao?
Trong lng Bng Quyn ang cm thy kh chu, nhng ngoi mt vn gi v ti
ci p:
- iu tt nhin l c. Nhng, thn v Tn Tn l anh em kt ngha, Tn Tn l
anh, cn thn l em. Vy c u huynh trng li chu lp, gi chc ph thp hn
em. Theo kin ca thn, chi bng tm thi phong Tn Tn lm Khch Khanh, ch
khi ng y lp c i cng, th thn s nhng a v li cho ng y.
Ngy Hu Vng cm thy li ni ca Bng Quyn rt c l, nn phong Tn Tn
lm Khch Khanh - ly l i i, v ban cho ph ring. Sau my hm,
Ngy Hu Vng mun tH ti nng ca Tn Tn, bn ra lnh quy t qun i ti
Quc n gio trng, bo Tn Tn v Bng Quyn mi ngi cm c lnh
din tp trn php. Trn php do Bng Quyn b tr, Tn Tn va nhn qua l hiu
ngay l trn php g, dng phng php no tn cng. Nhng, trn php do
138

Tn Tn b tr, Bng Quyn nhn qua khng hiu t gip chi c. Th l ng ta bn ln

thnh gio vi Tn Tn. Tn Tn ni tht:
- y gi l "in o bt mn trn".
Bng Quyn li hi:
- N c din bin khng?
Tn Tn cng ni tht:
- C, mt khi b tn cng, n s din bin thnh Trng x trn theo hnh ch nht.
Bng Quyn bn em nhng li ni ca Tn Tn bin thnh li ni ca mnh, ni li
cho Ngy Hu Vng nghe. Nh vua tng ti nng ca Tn Tn v Bng Quyn
sut sot nhau, nn trong lng ly lm mng r, tng thng ring cho c hai
ngi.
Sau khi din tp trn php xong, Bng Quyn tr v ph ring cm thy rt ganh tc.
ng ta ngh bng: Tn Tn ti hc hn hn ta, vy mt ni lm sao cha c hai
con cp? Nu ta khng tr hn i, th a v ca ta lm sao bo ton c?. Th l
Bng Quyn mt mt ti lui thn mt vi Tn Tn, nay tng cho vt ny, mai tng
cho vt n, nhng mt khc li xi by ngi tm phc, gim pha Tn Tn trc mt
Ngy Hu Vng. H ni:
- Tn Tn l ngi nc T, mc d ang lm quan nc Ngy, nhng lun lun
nh ti t quc ca ng ta. Nu trao cho ng ta binh quyn ln, e rng i vi nc
Ngy s c nguy him.
Nhng, Ngy Hu Vng khng h ch n nhng li gim pha . Sau my hm,
139

Bng Quyn mang l vt trng hu n ph ring ca Tn Tn thm hi. Trong

mt ba tic gia hai ngi, Bng Quyn ni:
- Huynh trng hin lm quan cho nc Ngy, vy ti sao khng a ht b con
ca huynh v y cng hng phc?
Tn Tn nghe qua, khng khi bi ngi nh n qu nh x s, bn ngn l p:
- Ny hin , chng mnh tuy l bn hc, nhng hin no bit huynh t nh l
mt a tr m ci. Nm ln bn tui th cha cht, ln chn tui th m cht, hon
ton nh s gip , nui nng ca ngi ch rut. Sau khi ch cht, ngi anh em
h ni l Tn Bnh, Tn Ct, dn huynh i khi qu hng trn cnh i km,
nhng li b tht lc ti Lc Dng, mi cho ti nay vn khng nghe c m tn g.
Huynh hin gi l ngi khng c nh tr v, khng c b con thm ving.
Bng Quyn ln dng nc bt qut ln cho t hai mt, gi v cm ng, ni:
- Ni bt hnh ca huynh trng chnh l ni bt hnh ca y. Tuy nhin, chc l
huynh trng cng khng qun m phn ca cha m ch?
Tn Tn p:
- Ung nc nh ngun, tH hi c ai li qun c cng n cha m? Chng qua
hin nay huynh ang lm quan ti nc Ngy, cha lp c cng lao g, nn mi
tm gc chuyn li y thi.
Ba thng sau, c mt ngi t xng tn l inh t, thng nhn t nc T n ph
ca Tn Tn xin ra mt ch nhn. ng ta bo mnh c ngi cng qu y
thc, n Qu Cc tm Tn Tn nhng khng gp. Nay bit Tn Tn ang lm
quan ti nc Ngy, nn mi tm ti i Lng trao th nh cho Tn Tn. ng ta
ni on, bn t trong o ly ra mt phong th, Tn Tn nhn th xem qua, thy ch
140

vit ca ngi anh em h ni l Tn Bnh v Tn Ct. Trong th ni r h sau khi lc

nhau Lc Dng, tng i khp ni tm kim Tn Tn nhng khng gp, trong
lng v cng y ny. Gi y, h tr v qu hng x s, cn mn lo vic canh
tc li bun bn thm, nn gia cnh m no y . Nay h c tin Tn Tn ang
theo hc vi thy ti Qu Cc, nn mi nh inh t nhn tin i bun bn, tm ti
trao th. Vy, sau khi nhn c th ny, mau tr v qu hng on t,
cng to m t tin, lm trn ch hiu. Tn Tn xem qua va ngc nhin va vui
mng, v cng cm thy sung sng, v hai ngi anh h lm n khm kh. Nh
vy, sau ny mnh s c ngy l rng v ci nh mi ngi khc.
inh t hi Tn Tn nh chng no v qu? Tn Tn ni r hin nay mnh ang
lm quan vi nc Ngy, vy chuyn sau ny mi tnh. Th l Tn Tn cho
by tic trng hu chiu i inh t, ri vit mt phong th nh ng ta mang v
qu hng. Trong th trc ht Tn Tn by t tnh cm gia anh em, ri cho bit
mnh hin nay ang lm quan nc Ngy, nhng cha lp c cng lao g, vy
ch khi cng thnh danh toi, mi tnh ti chuyn tr v qu hng.
inh t sau khi ct phong th v mt nh vng Tn Tn tng cho ri t bit ra i.
Hn i vng n ph ring ca Bng Quyn ni r mi vic. Th ra, inh t
khng phi c tn tht l inh t, m hn chnh l mt tn tm phc ca Bng
Quyn, c tn T Gip. Trc y, khi Bng Quyn tm hiu c lch s gia nh
ca Tn Tn, bn bo T Gip ngy to mt bc th ca Tn Bnh v Tn Ct, gt
ly bc th tr li ca Tn Tn mang v. Bng Quyn xem qua bc th ca Tn Tn,
vui mng nh bt c ca qu, bo T Gip bt chc theo bt tch ca Tn Tn
ri vit mt bc th khc c ni dung hon ton khc hn. Bo l mnh ang lm
quan nc Ngy, nhng lng d lc no cng hng v nc T. Sau ny nu c
c hi xut chinh, s quay gio phn li nc Ngy tr v nc T, bo p cng
n ca t quc.
Bc th ngy to ny nhanh chng c trnh ln trc mt Ngy Hu Vng. Nh
vua xem qua cho l tht, ht sc kinh hong. Bng Quyn li tng bc gim pha,
ni:
141

- C c ca Tn Tn l Tn V, trc y lm i tng ca Ng Vng, nhng v

sau vn quay v nc T. t nc ca cha m, th tH hi c ai qun c? Tn
Tn hin nay trong lng ang hng v nc T, vy i vng dng ng ta, mt
khi ng ta nm binh quyn, s ht sc nguy him. Hn na, ti nng ca Tn Tn
cng khng thua chi thn, vy nu ng ta c nc T trng ng, th s tranh b
vi nc ta ti vng Trung Nguyn ny. Tt nht xin i vng hy git quch ng
ta i, tr hu hon cho nc nh.
Hu Vng suy ngh mt chc, ni:
- Trc y chnh trm cho s thn i mi Tn Tn v vi nc Ngy, nay ti
trng khng c bng chng, nu ta git Tn Tn, th e rng ngi i s c iu d
ngh khng hay.
Bng Quyn nghe th bn i ging:
- Li ni ca i vng rt c l, vy thn c mt cch ny c th tH thch ng ta
thm mt ln na.
Hu Vng ni:
- Khanh c cch g hy ni cho trm nghe i no.
Bng Quyn ni:
- Thn s i khuyn Tn Tn nn li vi nc Ngy, nu ng ta bng lng th i
vng s phong thng cho ng ta. Tri li, nu khng bng lng th chng t ng ta
c ti mun u T ri. Chng , i vng c th bt ng ta giao cho ph Qun
Soi, ri thn s ng ra x tr.
142

Sau khi Bng Quyn ri khi cung vua, lin i thng ti ph ring ca Tn Tn hi
thm phi chng va c ngi nh n tm?
Tn Tn bn ni ng s tht. Bng Quyn gi v chc mng Tn Tn tm c
ngi thn, ri khuyn khch Tn Tn nn xin php tr v nc T thm b con
ca mnh. Bng Quyn ha s ni thm vi Ngy Hu Vng, chc chn nh vua s
bng lng.
Tn Tn b nhng li ni ngon ngt ca Bng Quyn m hoc, li ng lng nh ti
qu hng x s, nht l hin nay cha c cng vic quan trng g lm, nn quyt
nh xin php v nc T thm thn nhn.
Ngay m , Bng Quyn vo cung vua, dng nhng li gim pha ni vi Hu
Vng:
- Tn Tn ang hng v nc T, kin quyt khng chu li, m cng khng ch
i c chin tranh gia hai nc mi phn Ngy u T, m s tr v nc T ngay.
Hn na, t by lu nay ng ta c lng on hn, v i vng khng phong cho ng
ta quyn cao chc c. Vy nu ng ta c dng s xin php i v nc T thm thn
nhn, th l bng chng phn nghch ca ng ta ri.
Bui hp triu vo sng hm sau, qu nhin Tn Tn dng s xin php tr v nc
T thm thn nhn v to m. Hu Vng xem qua c gin, ghp ti Tn Tn t
thng vi ch, nn bt giam, ri giao cho ph Qun Soi xt x.
Tn Tn lm sao c th ng, mnh va mi c nh vua xem l thng khch, th
cng lin tr thnh mt tn ti phm. Hu Vng khng bng lng nghe nhng
li gii by ca Tn Tn. Binh s lin bt tri Tn Tn, a n ph Qun Soi. Bng
Quyn nhn thy gi v git mnh, ha s i gp Hu Vng xin ti cho Tn Tn.
Tn Tn ni:
143

- Tt c u nh hin gii cu gip cho huynh.

Bng Quyn vo cung ra mt Ngy Hu Vng, ni:
- Tn Tn mc d b nghi l t thng vi ch quc, nhng ti cha ng cht, vy
theo ngu ca thn, chi bng p dng hnh pht cht chn cho ng ta tn ph sut
i. Hnh pht ny va tr c hu hon cho nc Ngy, va trnh ting i vng
git ngi hin ti, chng phi lng ton hay sao?
Sau khi c Hu Vng chun tu, Bng Quyn bn tr v ph ni vi Tn Tn:
- ng l i vng ra lnh git huynh, nhng tu xin ht li, i ti t hnh
thnh ti cht chn. y l quc php ca nc Ngy, khng phi khng c gng
gip huynh nhng bit lm sao?
Ni dt li. Bng Quyn bn lm ra v rt au n. Tn Tn tuy b x oan, nhng
vn cm kch ci n cu mng ca Bng Quyn. Bng Quyn bn ra lnh hnh hnh,
v ly c khng n chng kin, nn trnh i ni khc.
Ngi hnh hnh p v xng bnh ch trn hai u gi ca Tn Tn, khin ng
au n n ngt lm i. Sau , ngi hnh hnh li xm ln mt Tn Tn bn ch
T thng ngoi quc". Hnh hnh xong, Bng Quyn mi ra mt a ln khc to, t
thng xt. ch thn ng ta ly thuc rt vt thng cho Tn Tn, ri lo liu iu
Tn Tn mau bnh phc.
Hai thng sau, vt thng ni chn ca Tn Tn lnh, nhng ng khng cn c
th ng ln i li nh ngi bnh thng na. Tn Tn tr thnh ngi tn ph,
v t sng nh vo s nui dng ca Bng Quyn. Do vy, Tn Tn cm thy
Bng Quyn ng l mt con ngi c n c ngha. Bng Quyn nhn yu cu
Tn Tn truyn li cho mnh Tn T Binh Php, c c li ch thch ca Qu Cc.
144

T tin sinh trc kia truyn dy ring cho Tn Tn. Tn Tn vui v bng lng.
Th l, ng thnh tm tht nh li tng ch mt trong Tn T Binh Php, v ln
lt vit vo th tre. Bng Quyn phi mt ngi tn gi Thnh Nhi, hng ngy lo
phc v cho Tn Tn. Tuy danh ngha l phc v, nhng k tht l theo di nht
c nht ng ca Tn Tn. Mi hm Thnh Nhi u tr v bo co li cho Bng
Quyn bit nhng li ni cng nh nhng vic lm ca Tn Tn. Nhng, Thnh Nhi
l mt con ngi tt, cho nn sau khi c nghe Bng Quyn ni vi ngi tm phc
ca mnh l T Gip, bo ch cho Tn Tn vit xong b sch "Tn T Binh php
th s git cht Tn Tn bng cch b i khng cho n ung. Do Thnh Nhi rt ng
tnh vi Tn Tn, nn em chuyn ny tit l cho Tn Tn nghe.
Nghe xong, Tn Tn mi cht hiu ra Bng Quyn ng l k mt ngi d th,
trong n ci cha ton gm ao. Do vy, Tn Tn li ngh bng: mt ngi bt
ngha nh Bng Quyn, ti sao ta li truyn binh php cho hn? Nhng, Tn Tn li
suy ngh tip: hin nay mnh trong tay h, vy lm sao khng khut phc, tun theo
mun ca h c? Nu ta khng chu vit tip na, th tnh mng ca ta cng s
kh gi c. Th th phi lm sao y? Tn Tn mt ng sut mt m, v lc
no cng moi tr ngh cch i ph.
Bui cm sng ngy hm sau, Thnh Nhi vn chiu l a mt mm cm thnh son
c c ru n cho Tn Tn dng. Nhng Tn Tn lin trn to i mt, nghin
rng tro tro, qut to mt ting ri bay mm cm xung t. Tn Tn li a tay
ch vo Thnh Nhi, qut:
- Ngi ngi ti sao dm dng c dc hm hi ta?
Dt li, Tn Tn ht m th tre ang vit d dang quyn "Tn T Binh Php", nm
c vo l la dang chy. Sau Tn Tn khi khc khi ci mt cch khng bnh
thng. Thnh Nhi bn bo co mi vic vi Bng Quyn. Bng Quyn vi vng ti
phng khch xem qua, thy Tn Tn b tc xa, hai mt ng trng trng v pha
trc, chp ly mt cnh tay ca Bng Quyn, ni:

145

- B s ph Qu Cc T, thy hy mau cu ly con!

Bng Quyn vi vng git cnh tay li, ni:
- l Bng Quyn, khng phi s ph.
Tn Tn ni:
- Khng, khng, khng! Thy l s ph. ng c di gt con. Con c mi vn thin
binh thin tng, ngi no ngi ny u chinh chin ti ba. Th m Ngy Vng
li mun git oan con, tht l mt tng in r. H h h!
Va ci Tn Tn va nho ln di t, n ni lung tung.
Bng Quyn nghi Tn Tn gi in, nn ra lnh cho Thnh Nhi dn Tn Tn b vo
chung heo. Tn Tn thy phn heo y t, mi hi ngt ngt, bn ng xung nm
ri khng chu tr v phng, bo ni y l ch tt hn tt c mi ni khc.
Bng Quyn li phi mt m nhn tuyt sc, n mc tm tt, mang ru tht ti mi
Tn Tn v ni kh:
- Thip l v n trong ph qun s, v thy thng tnh hon cnh ca tin sinh, nn
quyt tm ti y cu tin sinh thot khi ch ny, v bng lng phc v tin sinh
sut i. Vy tin sinh hy mau n i ri thip s cng tin sinh i trn.
Tn Tn trn i mt ln, gin d phun nc bt vo mt c gi p, ni:
- Nh ngi khng phi v n, nh ngi l yu tinh! Cn y khng phi l ru
tht m l thuc c! Ta khng n? Ta c sn bao nhiu sn ho hi v y ri!
146

Ni dt li, bc phn heo ln nhai ngu nghin. C gi tr v bo li vi Bng

Quyn. Chng Bng Quyn mi tin Tn Tn l in tht, v khng ch ti Tn
Tn na, mc cho Tn Tn ku la, b ra b vo chung heo, sng mt cuc sng
nh sc vt.
Sau mt thng in lon, Tn Tn tr thnh gy t. Khi ng nm ng, tht chng
khc no mt xc cht i bn v ng. D vy, Bng Quyn vn ra lnh cho L
Gip ngoi khu ph mi hm u bo co hnh ng ca Tn Tn v cho mnh.
H qua thu n, bng cc n r. Vo mt bui chiu n, Tn Tn nm ln ngoi h
ph ni ton nhng li ni in lon, khin mt s tr con bu quanh n xem. Bng
c ting nga chy, ri mi ngi ua nhau trnh vo v ng. C ngi ln ting
ni:
- y l Cm Hot, s thn ca nc T. ng ta chnh l t ca Mc T.
m n Tn Tn b ti trc ca nh khch ni Cm Hot ngh ngi, lc khc lc
ci tht to. Nhng v s gc ca bit Tn Tn l ngi in, nn ui i ni khc.
Cnh no lon lm Cm Hot ch . ng vi vng bc ra ca thy ng
ngi in ny l Tn Tn. Cm Hot ang lm quan nc T, v ang gi chc
i phu. Ln n nc Ngy ny l thi hnh li ch dy ca Mc T v mt chiu
ca T Uy Vng, n i Lng tm cch cu Tn Tn. Lc by gi Tn Tn cng
nhn ra Cm Hot. Nhn lc xung quanh khng c ai, Tn Tn bn ni kh:
- Ti l Tn Tn ang b Bng Quyn hm hi, ch khng c in tht u.
Hai ngy sau, Cm Hot ri khi nc Ngy tr v nc T. Tn Tn c giu
kn vo mt chic thng g ch trn xe nga ca Cm Hot. Trong khi , th ngi
ti t ca Cm Hot gi dng Tn Tn, vn i trn ph din tr in r. Bn tr con
li vy quanh xem. Do vy, khi Bng Quyn a Cm Hot ra v, hon ton
khng c lng nghi ng chi c. Li hai hm sau, L Gip v bo cho Bng Quyn
147

bit: Bn ming ging ngoi ph c mt b rch nt ca Tn Tn. Mi ngi

u cho rng Tn Tn nhy xung ging t t cht ri.

3. Dng Tr Thng ua Nga

Sau khi Cm Hot dng k "ve su lt xc", cu c Tn Tn ra khi nc Ngy

bn thc nga chy nhanh tr v thnh ca nc T l Lm Tri. Tn Tn tm ra
xong, thay qun o mi, n no my hm, khi phc gng mt oai dng ca mnh.
Do c Mc T tin c, li bit Tn Tn dng k gi in thot thn, nn T Uy
Vng rt knh n Tn Tn, nh phong mt chc quan to cho ng. Nhng Tn Tn
t chi, ni:
- Thn mt l cha c cng lao g nn khng th nhn bng lc, li na, nu Bng
Quyn bit c thn trn v nc T, th hn tt s gy s. Vy tm thi thn
mai danh n tch, ch i vng c c hi dng n thn, th thn s gp sc vi
triu nh.
i tng Qun in K l ngi mun bit ti nng ca Tn Tn, nn ng ra ni:
- Xin mi Tn tin sinh tm thi n ti nh ti, ti c c hi sm hm hc
hi.
Th l Tn Tn c in K mi v ph ring lm thng khch. in K l ngi
chiu hin i s, khim tn cn thn. Bt c chuyn quc gia i s hay chuyn
trong gia nh, ng u hi kin Tn Tn. Hai ngi gp nhau ly lm tng c,
ch tic l gp nhau qu mun. C mt hm in K t ngoi tr v ph ring, i
my cau cht, bun b khng vui. ng bn mi Tn Tn n ni cho bit nguyn
nhn khin mnh mt vui: Th ra, ti thnh ca nc T ang thnh hnh tr chi
ua nga, Uy Vng mun dng tr chi ny cao tinh thn thng v ca nhn
dn trong khp c nc. Bn thn nh vua cng tham gia. Mi ln ua nga nh vua
148

t tin c cc rt ln, nn hp dn vn v b quan ai cng n tham d. Trong tu

nga ca vua Uy Vng u l nga tt, nga gii. in K tham gia ua nga my
ln, u b tht bi. Hm nay ng li thua n mt trm lng vng cho nh vua. Tn
Tn nghe xong bn ln ting an i:
- Xin tng qun ng bun na. Tn T binh php c ni, bit ngi bit ta trm
trn khng thua. ua nga cng nh nh gic, vy ln sau c ua nga, th tng
qun dn ti theo xem cho bit tnh hnh, ri ti s c kin gp cng tng qun.
t lu sau, nh vua li t chc mt cuc ua nga ti gio trng. in K dn Tn
Tn i theo n gio trng xem. Tn Tn thy y c x rp tri, mu sc,
nga h vang rn, ting ngi ni chuyn n o khng ngt. Sau khi cuc ua bt
u, Tn Tn mi hiu cch ua nga c t chc y. Nga ua c chia lm
ba hng, nga gii xp hng "thng ng", nga trung bnh xp hng trung ng,
nga d xp hng h ng. Nu trong ba trn ua m thng c hai, th k l
thng. Gia ba hng nga ny tc ca n cng chnh lch khng bao xa. Do vy
nn mi c i thng i bi. Tuy nhin, nga trong cung ca Uy Vng ton l
nga hay, nga tt, nn mt trn ua no nh vua cng thng c. Ln ua ny, in
K cng tin hnh nh ln trc, v cui cng li b thua.
Sau khi in K v ph ring, Tn Tn bn ni vi ng ta:
- Ti ngh ra mt phng php mi ua nga. Ln sau tng qun tham gia ua
nga ti bo m tng qun s chuyn bi thnh thng.
in K ni:
- Nu tin sinh bo m ti c th c thng, th ti s i xin vi i vng ln ua
ny t tin cc ln n mt nghn lng vng.
Tn Tn tr li mt cch y t tin:
149

- Tng qun c khiu chin i, nu thua ti hon hon chu trch nhim.
in K vi vng i yt kin vua Uy Vng khiu chin. Uy Vng ni:
- Khanh l bi tng, vy cn dm khiu chin sao?
in K p:
- Ln ny thn quyt tm, nht nh ot c thng li, ng thi, s t tin c
cc ln n nghn lng vng.
Uy Vng ni:
- Tt lm! Nu vy ngy mai trm s thng c ca khanh nghn lng vng y!
Li mt cuc ua nga na c t chc ti gio trng. B tnh trong thnh nghe
tin nh vua v in K t tin c cc rt cao, nn tt c mi ngi trong thnh u
ua nhau ti gio trng xem.
Trc, khi khi u trn ua nga, in K ni vi Tn Tn:
- Ny huynh trng, c diu k g hy mau dy cho i no! Ln ny nu thua th
ti th thm lm y!
Tn Tn ni:
- Tt c nga tt u trong cung vua nc T. Vy, tng qun chc chn kh i
ch ni. Hm nay, mnh phi dng k th thng thi.
150

K , Tn Tn bn k ming st tai in K ni nh mt lc lu. in K gt

u lin tip, v lun lun mm ci.
Sau ba hi trng, nga thng ng bt u cuc ua. Nga ca vua Uy Vng va
chy th vt ln pha trc, b nga ca in K li pha sau tht xa. Kt qu
in K b thua.
Sang trn th hai, n lt con nga trung ng cng ua. Nga ca in K bt ng
vt ln thc nhanh, khn gi ua nhau h reo nhit lit:
- Nhanh ln Nhanh ln! C vt ln cho nhanh no!
Kt qu, nga ca in K th thng.
Sang trn ua th ba, l trn ua gia nhng con nga h ng. Nga in K mt
ln na li thng. Kt cc, in K thng hai, thua mt, nh vy l in K
thng, c mt nghn lng vng ca vua Uy Vng.
Khn gi c mt h reo nh sm dy, ting v tay vang di khp ni ni, Uy Vng
cm thy rt bt ng, bn hi in K:
- Ny in khanh, my ln ua nga trc khanh u bi c. Th m hm nay b
mt tri mc t hng Ty ri hay sao? Ch l nhng con nga ca khanh u ung
thuc tin, v tr thnh nga thn c ri hay sao?
in K p:
- Khng, nga ca thn vn l nga trong phm trn, v mt tri cng khng bao gi
mc hng Ty. y chng qua l diu k ca Tn Tn tin sinh m thi.

151

Uy Vng nghe qua i mt bng sng, hi:

- ua nga ch no phi nh gic, vy m cng c diu k sao?
in K p:
- Nhng iu k b trong vn ny, xin mi Tn tin sinh gii thch vy!
Uy Vng bn gi Tn Tn n hi. Tn Tn p:
- Thn bit i vng rt thch ua nga, l v mun hun luyn cho c nhiu nga
hay sau ny dng trong nhng cuc chinh chin. Trng ua nga chnh l chin
trng. Chng nhng phi u dng m cn phi u tr na. Trong qun i c
chia lm trung, thng, h ba th qun. Trong nga cng c chia lm ba bc,
thng, trung, h. Thn ni vi in tng qun: dng nga h ng ca mnh
ua vi nga thng ng ca i vng, ri dng nga thng ng ca mnh
ua vi nga trung ng ca i vng, v ly nga trung ng ca mnh ua vi
nga h ng ca i vng. Nh vy, lc lng gia hai i nga c s chuyn
bin, nn b thua mt trn m thng c hai trn. iu binh php gi l: "Bit
ngi bit ta, trnh ch mnh m nh vo ch yu, xut k bt nh vo ch
khng phng b".
- Tuyt thay! Tuyt thay! - Vua Uy Vng a cao mt ngn tay ci ln, khen Tn
Tn lin tip - Ch qua vic ny, cng thy c tin sinh tuy l ngi thn ph
nhng ch khng ph, l ngi tc tr a mu cao hn ngi khc mt bc!

4. Vy Ngy Cu Triu

152

Ma Thu nm 354 trc cng nguyn, Bng Quyn cho rng Tn Tn cht, trong
thin h khng cn ai l i th vi mnh. Do vy, ng ta mun biu l ti nng xut
chng ca c nhn, gip nc Ngy m rng cng th, bn thuyt phc Hu
Vng. Vua chun tu, ri dn mi vn tinh binh tin ln pha Bc xm chim
nc ng minh vi nc T. Ngy Gia Tng xua qun i u, nh thc vo nc
Triu. Kinh ca nc Triu l Hm an b bao vy. V nc Triu phi i cu
cu vi nc T. T Uy Vng quyt nh c Tn Tn lm soi, xua qun i cu
Triu. Tn Tn t chi, ni:
- Khng th c, khng th c. Thn l ngi tn ph, nu c thn lm soi th
chng t nc T khng cn nhn ti, k th s ci ch. Hn na nu Bng Quyn
bit thn cha cht, th s phng k lng hn. Nh vy, i vi c nhn thn
cng nh i vi nc T u c hi. Vy xin i vng c in K tng qun
lm soi l hn.
Uy Vng gt u bng lng, c in K lm soi, c Tn Tn lm qun s, ra qun
i cu Triu ngay.
Hm ngy ra qun, in K h lnh cho qun T ko thng n Hm an. Tn Tn
ni:
- Khng c? Khng c?
in K cm thy bt ng hi:
- Chng ta khng phi mang qun i cu Triu hay sao? Vic cu Triu gp rt nh
cu ha, nu n chm, th e rng Hm an khng cn gi c na!
Tn Tn ni:

153

- Qun Triu khng phi l i th ca Bng Quyn. Khi qun ta cha ko ti ni, th
Hm an mt t lu ri. Nh vy, chng phi sau cn ma ta mi a d ti sao?
in K bn hi:
- Tha qun s, nu vy th ngi c bin php.
Tn Tn ni:
- Ta phi trnh ch qun ch mnh m nh vo ch qun ch yu, phi nh ng
kch Ty, phi xua i qun nh thng vo th ca nc Ngy l i Lng. Khi
Bng Quyn hay tin, tt nhin s rt qun tr v cu nguy cho nc Ngy. n
chng , chng ta s chn ng Ngy, ri dng qun i c ngh ngi, nh
mnh vo ton qun ang mt nhc, th nht nh s thng li thi!
in K nghe qua gt u lin tip, ni:
- y l diu k. Nh vy s chiu theo cao kin ca qun s m thi hnh.
Qu nhin, Bng Quyn dc ht binh lc h c thnh Hm an v ang chun
b tip tc truy kch tn qun ca Triu, bnh nh v chim lnh c nc Triu
trong vi ngy ti. Nhng, bng Bng Quyn nhn c thnh ch ca vua Ngy Hu
Vng, xung lnh bo ng ta cp tc rt qun tr v gii vy i Lng. Bng
Quyn khng dm chnh mng, ra lnh cp tc hnh qun tr v Kinh S.
Qun T sau khi tin vo nc Ngy, khng gp mt cuc phn khng no quan
trng, nn xa qun tin thng n di chn thnh i Lng. Qun T bao vy
m khng nh, li rt qun v Qu Lng. Tn Tn bit Qu Lng l mt a phng
m qun Ngy khi rt tr v tt phi i ngang, bn chn ni c a hnh tt, b tr
tinh binh mai phc, ch c cn cu.
154

Bng Quyn ko binh tr v, mt ngy i mt trm dm ng. H i sut gn mi

hm, tng s u ht sc mi mt. Khi cn cch Qu Lng hn hai chc dm na,
th bng nghe trng ching nh vang ln, ri c mt cnh qun a ra chn ng tn
cng. Ngi ch huy cnh qun ny l nha tng Din c ca nc T. Bng Quyn
thy qun T t, nn sai a chu l Bng Thng ch huy mt cnh qun ng chin.
Hai bn nh nhau c hn hai chc hip, Din c gi v thua b chy. Bng
Quyn xua qun truy ui theo, khi n gn Qu Lng th pha trc li c ton qun
T dn trn ch sn. Bng Quyn ng t trn cao nhn xung, thy y ng l
"in o bt mn trn" m khi Tn Tn va n Ngy Quc dn ra ti gio
trng cho vua Ngy Hu Vng xem.
Bng Quyn khng khi ly lm l, t nh: "Ti sao in K li bit trn php ny?
Ch l ng ta i tm hc ni Qu Cc T hay sao?". Trong khi Bng Quyn cn suy
ngh, th bng nghe mt hi trng nh ln vang di, ri t trong qun T c mt
vin ch tng mnh mc khi gip, tay cm gio di, trn l qun k i theo sau c
thu mt ch "in" to ln. in K di s bo v ca tin phong in Anh, ct
ting ni to:
- B thng nhc Bng Quyn, hy mau ra y chu cht!
Bng Quyn gin d, trn to i mt, ni:
- in K ng c ti cn g, m li m i trn vi i nguyn soi Bng Quyn ta?
in K ci nht, ni:
- B Bng Quyn, nh ngi ng c ti. Nh ngi bit y l trn php g
khng?
Bng Quyn p:
155

- y l in o bt mn trn.
in K li hi:
- Nh ngi c dm nh vo trn php ny khng.
Bng Quyn t ra do d, ngh bng: "Nu ta bo dm th cha chc nh thng, cn
bo khng dm chng ha ra mt mt hay sao?". Do vy, Bng Quyn bn liu mng
ni:
- Ta s nh?
in K thm vui mng, ni:
- Tt! Vy chng ta hy tH xem no!
in K dn in Anh tr vo trong trn php.
Bng Quyn bn ni vi Bng Thng, Bng Mao v Bng Anh ang ng bn cnh:
- Ba ngi mi ngi dn mt ton qun ch lnh xut kch. Ring ta th s cng mt
ton qun dn u nh vo trn a. Nu cc ngi thy trn a chuyn bin th c
ba i cng tin, gi cho u v ui ca ch khng th tip ng vi nhau c.
- Tun lnh!
Ba gia tng h Bng u mnh dn tun lnh, ri chia qun nhau mi ngi mt
cnh sn sng chin u. Bng Quyn dn nm trm tinh binh xng ti ph trn.
ng ta va xm nhp vo trn a, th thy tm hng c x dy c, chuyn i lin
156

tc, khi xng vo hng ng, khi chuyn sang hng Ty, khng sao tm c li
ra. Gia lc bng nghe ting trng ng ca qun T ni ln vang rn. T trong
trn a ca qun T c mt c xe y ra, bn trn c mt nhn vt my rm, mt to,
ng iu oai hng, tay cm c lnh ch tng, sau lng cng c mt cy i k
thu mt ch Tn tht ln. Bng Quyn but ming ku ln:
- Hy nh ma! Hy nh ma!
Tn Tn cng to ting ni:
- B Bng Quyn, ngi l k mt ngi d th, l phng tiu nhn, hm li, ta
khng phi ma, m chnh l ngha huynh Tn Tn b ngi hi nhng khng cht
y. Tri cao c mt, oan gia thng gp nhau trn ng hp. Hm nay nu ngi
dm ph in o bt mn trn ca ta th ta s cho ngi thnh ma!
Bng Quyn nghe ni khng khi ht sc kinh hong, vi vng ra lnh lui qun. Tn
Tn vy mnh lnh k trong tay, tc th my i qun T a ti st pht, khin Ngy
qun cht nm cht t, hoc ua nhau ci b khi gip m chy. Bng Quyn thy
cht ti ni, nhng may mn c ba tng ca nh h Bng kp thi ti gii vy.
i bn li tip tc c chin. Bng Mao b in Anh m mt gio cht tt. Bng
Anh, Bng Thng c liu cht chin u, hao binh tn tng qu na mi cu c
Bng Quyn, thot ra khi trn php.
Bng Quyn sau khi thot cht, khng cn dm tip tc nh nhau na, vi vng dn
bi tng tn binh chy v kinh thnh i Lng nh mt con ch cht ch, ri ng
kn ca thnh li t th, khng dm ra ng chin na!

5. Lui Qun, Gim Bt Bp Nu

157

Tn Tn trng thy Bng Quyn bi binh b chy, trong khi mc ch cu Triu

hon thnh, nn cng bn vi in K rt qun thng trn tr v nc.
Bng Quyn mc d b bi trn, nhng li c cng h c thnh Hm an, nn
Ngy Hu Vng vn khng bt ti, v vn cho ng ta chng qun binh quyn nh
c. Bng Quyn khng chu phc, quyt tm tm c hi tr li mi th bi trn ti
Qu Lng.
Bng Quyn phi ngi mang nhiu vng bc sang nc T tin hnh k ly gin.
Chng t iu vu khng cho in K l c mun lm phn ot ngi ca vua
T. T Uy Vng b trng k, c lng nghi ng in K. in K bit c, bn ly
c bnh trao li binh quyn gii ta lng nghi ng i vi Uy Vng. Tn Tn
cng t chc qun s ca mnh, nh lo lm th c sch.
Bng Quyn nghe tin vua T b trng k ht sc vui mng, ni:
- H h! Ngy hm nay Bng Quyn ta c th honh hnh trong khp thin h, m
khng ai i ch ni ri!
Th l ng ta thuyt phc Ngy Hu Vng xua qun xm chim nc Hn.
Nm 343 trc cng nguyn, Ngy Hu Vng phong cho Thi t Thn lm Gim
Qun, Bng Quyn lm i Tng, dc ht binh lc ton quc tin nh nc Hn,
mun ch qua mt cuc hnh qun l tiu dit c nc ny.
Hn Ai Hu thy th lc ca qun Ngy nh u thng , th nh ch tre, tin
nhanh vo t nc ca mnh th ht sc ht hong, phi ngi i sang nc T cu
cu. Lc by gi T Uy Vng cht, con l Tuyn Vng ln ni ngi. Sau khi
nhn c li cu cu ca mt nc ng minh, T Tuyn Vng bn phc chc cho
in K v Tn Tn, li quy t b quan vn v n hp triu nh tm cch gii
cu cho nc Hn.
158

Tng quc Tru K ni:

- Hai nc Hn-Ngy nh nhau, l chuyn ring ca h. Nc ta c th ngi yn
nhn hai con cp giao u, khng cn phi can thip n.
in K lc u, ni:
- Khng c, khng c! Nc Ngy mnh nc Hn yu. Mt khi nc Ngy
tiu dit c nc Hn, th chng khc chi cp li thm cnh, s quay sang nc ta
bo mi th bi trn ti Qu Lng. n chng , chng phi qun ta tc chin c
c mt mnh hay sao?
Trong qun thn c ngi ng h kin ca Tru K, c ngi ng h kin ca
in K. Hai bn tranh chp khng ng ng. T Tuyn Vng trng thy Tn Tn
ngi cn mi lm thinh, khng t g, bn ln ting hi:
- Ny qun s, ti sao ngi khng ni chi c vy. Ch l kin ca hai ngi u sai
c sao?
Tn Tn gt u, p:
- ng vy! ng vy!
T Tuyn Vng cm thy kh hiu, li hi:
- Ch l ngi c kin th ba ca ring mnh chng.
Tn Tn li gt u, ni:

159

- ng vy! ng vy! Chng ta khng cu nc Hn, th c ngha l b ri nc

Hn, v mc cho nc Ngy cng thm cng thnh. Nhng nu by gi chng ta
i cu ngay nc Hn, th c ngha l chng ta nh gic thay cho nc ny, h
ngi khng ta hng, cn ta th gnh vc s tn tht nng n ca chin tranh. Do ,
thn cho rng hai kin trn u khng th chp nhn c.
T Tuyn Vng nn nng hi:
- i ch ang ko ti, vy qun s hy mau ni r kin th ba ca mnh i.
Tn Tn bnh tnh p:
- Thn ngh rng, ta nn c binh sau ginh phn chin thng. Trc tin chng ta
nn ha vi vua nc Hn l s c binh tip ng, cho nc ny an tm chng li
qun i ca nc Ngy. Ch cho nc Hn v nc Ngy nh nhau u b thng
vong, u b tn tht, th chng ta mi tha c m xut binh. Nh vy, ta dng sc
t m li thu li to!
- ng l diu k! ng l diu k!
T Tuyn Vng vui mng, to ting khen tng. Th l nh vua nhanh chng tip kin
s thn ca nc Hn, ni:
- Xin tr v tu li vi quc qun ca ngi, hy c gng chng li qun Ngy, ng
bao gi rt lui. i qun ca nc ti s n ngay tc khc, hp sc nh bi qun
Ngy.
Sau khi s thn ca nc Hn i, Tn Tn lin phi ngi vo t Hn quan st
chin cuc, ri lin tc bo tin v. Ch cho qun Hn tri qua nm trn nh u b
bi c nm, phi rt lui vo kinh thnh c th. Tn Tn cho rng thi c n, xin
160

T Tuyn Vng xung ch xut qun. T Tuyn Vng lin c in K lm i

Tng, in Anh lm Ph Tng, Tn Tn lm Qun S, dn mi vn i binh i
cu nc Hn.
in K sau khi nhn mnh lnh ca vua, lin chn tinh binh v tng mnh chun
b lng tho y , ri xung lnh tin thng vo nc Hn. Nhng, Tn Tn vi
vng ngn li, ni:
- Khng th c, khng th c! Trc kia chng ta- cu Triu, qun ta khng vo
Triu m vn cu c Triu. Nay i cu nc Hn, th qun ta vn khng vo nc
Hn m li cu c nc Hn?
in K bng hiu ra, ni:
- ca qun s l chng ta li xua qun bao vy nc Ngy cu nc Hn
chng?
Tn Tn ch ci m khng p. Th l mi vn qun T theo i l nh i cu
nc Triu thu trc, tin nhanh vo t Ngy nh mt mi tn bn thng vo qu
tim ca nc ny l thnh i Lng.
Bng Quyn sau khi xua qun tin vo t Hn, tuy gp phi s khng c ngoan
cng ca qun Hn, b tn tht khng phi nh, nhng rt cc qua nm trn nh to
u c c thng, v xua qun tin ti bao vy thnh ca nc Hn. Xem ra,
i cng ca ng ta sp sa hon thnh. Bng Quyn ang tnh ton vic vo thnh
tip nhn nghi thc u hng ca nc Hn, nn trong lng khng khi dng
dng t c. Bng, ng ta li nghe tin qun T xm nhp vo nc Ngy, nht l
Tn Tn v in K li c phc chc, nn khng khi s hi.
ng ta vn c ngh mc cho hu phng ra sao th ra, c gng nh chim kinh
ca nc Hn. Nhng Ngy Hu Vng lin tip sai ba lt ngi n truyn
161

thnh ch, khin Bng Quyn nh phi xung lnh b nc Hn ko tr v Ngy

Quc.
Tn Tn c tin Bng Quyn ko qun tr v, bn ni vi in K:
- Qun Ngy t trc n nay hung hng ho chin, li rt khinh thng qun T.
Chng ta c th li dng tm l ny ca h, gi v nh s nh nhau lm tng
thm tnh kiu ngo ca h, ri sau mi xut k bt nh bi chng.
in K li vn k thm vi Tn Tn. Tn Tn k ming st tai in K th thm ni
nh mt lc. in K t ra vui mng, bn xung lnh thi hnh ng theo k hoch
ca Tn Tn.
Bng Quyn dn o qun chin thng cp tc tr v nc. ng ta quyt nh mt
trn sinh t vi Tn Tn. Sau my hm, qun i ca Bng Quyn v ti t nc
ca mnh. Qun T trnh khng nh nhau vi Bng Quyn, m ko qun lui v
nc. Bng Quyn c ci to, ni:
- H h! Thng qu h Tn Tn ny th khng c nh ln trc ri. Chc l nh
ngi s ta ch g?
Con trai ca Bng Quyn l Bng Anh ni:
- Soi ph ch nn khinh ch y!
- ! - Bng Quyn gt u ni tip - Ln ny ta khng liu lnh tin qun nh ln
trc na u.
ng ta bn ra lnh cho Bng Anh dn ngi i n doanh tri ca qun T va rt
lui, m xem s bp ca qun T nu l bao nhiu. Qua , ng ta on c qun
162

T ng n mi vn ngi, bn ngh bng: Mi vn ngi l mt con s khng

nh, vy ta phi ht sc cn thn Bng Quyn bn xung lnh:
- Hy cn thn truy kch, tuyt i ng lt vo mai phc ca ch.
Qua ngy hm sau, Bng Quyn li sai ngi n doanh tri ca qun T va rt lui
m s bp ca h nu cm, v tnh ra ch cn li c nm vn ngi. Bng Quyn
khng khi vui mng, ngh bng: H h? ng l qun T nht gan, s nh nhau.
Ch trong vng mt ngy m chng b trn n nm vn ngi. Vy th hy truy
kch. Nht nh phi truy kch n cng!
Qun Ngy li tip tc ui theo qun T sut mt ngy na. Bng Anh m li
tm n doanh tri ca qun T va rt b m s bp nu cm, thy s bp ny
ch dng cho ba vn ngi. Bng Quyn ht sc cao hng, a tay ln v trn,
ni:
- H h! Mi vn qun T nay b trn ht qu na. B g qu h Tn i! Ngy
cht ca nh ngi khng cn xa na!
Thi t Thn thy Bng Quyn qu vui mng, bn nhc nh ng ta:
- Tn Tn l ngi c nhiu ngy k a oan, vy Bng tng qun khng nn coi
thng.
Bng Quyn ni mt cch y kiu ngo:
- Thng qu h Tn tuy c ngy k a oan, nhng lnh ca n thiu can m,
khng bng lng bn mng cho n, th tH hi n c cch g hn? Nu Thi t s, th
chng mnh c th chia qun ra lm hai ton. Thn s dn qun i trc truy kch
chng, quyt bt sng cho c Tn Tn, tr li mi th bi trn ti Qu Lng trc
kia.
163

Thi t Thn nghe vy, suy ngh mt lc, bn ni:

- Nh vy cng c. Nu tin qun ca ngi c b s tht, th hu qun - ca ti th
dc ht sc chi vin.
Tn Tn co tay tnh nhm, thy vi tc hnh qun ca Ngy qun, on chc vo
chiu ngy hm nay trc khi mt tri ln, h s n a gii M Lng o. M
Lng o l ni a hnh him tr, ni cao rng rm, hm ni ch va cho mt
ngi ci nga i qua. Ni y, ng l ni c a th tt b tr phc binh. Tn
Tn bn xung lnh:
- Ton qun hy dng li, nu cm n cho no, ri mai phc hai bn ni, ly mt o
qun ngh ngi khe mnh, nh mt o qun mt nhc ca chng.
Bng Quyn v nng lng mun lp cng, nn dn nm nghn binh m i bt k
ngy m truy kch. Khi n M Lng o th mt tri va ln xung pha Ty.
Lc by gi l cui thng mi. Trn tri khng trng li khng sao, hai bn ng
nhng cy tng c th cao ngt tri, nn chung quanh ti en, nga bn tay ra nhn
khng thy, ngi i sau cng khng thy c ngi i trc. Tin phong l Bng
Anh quay li bo:
- Pha trc c nhiu cy ci n chn ng, qun ta rt kh tin ln.
Bng Quyn ni:
- l do qun T s qun ta ui theo, nn chng mi h cy chn ng, chng
t chng rt s hi, vy hy mau dn cy, tip tc tin ln.
- Xin tun lnh!
164

Bng Anh quay lng b i, ra lnh cho binh s t uc lo dn nhng cy rng b n

chn ng, dp ht mi chng ngi. Bng Anh trng thy trn mt thn tng c
th gn y, v cy b lt b, l tht cy trng tinh, v c vit mt s ch ln
, nn vi vng tr li bo cho Bng Quyn bit.
Bng Quyn ra lnh cho mt tiu binh cm uc i theo mnh n xem, thy trn
thn cy vit by ch to rt bt mt: "Bng Quyn s cht ti gc cy ny".
Va xem xong, Bng Quyn cm thy nh b st nh ngang my, but ming ni to:
- Nguy ri! Nguy ri! Ta trng k thng qu h Tn ri? Mau rt lui! Mau rt lui!
Li ni ca ng ta cha dt, th hai bn ni trng chin ca qun T ni ln m
m ri n la bn ra nh ma. Qun Ngy b trng tn lp ng cht, lp p nhau
b chy. Ring Bng Quyn b trng lin tip my mi tn. Mu chy dm , au
n kh t. Bng Quyn t bit mnh kh thot khi ni ny, nn ngc mt ln tri
cao than rng:
- Hi tri! ng tic l trc kia ta khng git cht thng qu cho ri, ngy
hm nay n c cng thnh danh toi!
Ni dt li, th b trng thm my mi tn na. Bng Quyn tut bo kim ra t st
ti ch.
Ring Bng Anh cng b tn bn khp c ngi, trng chng khc no mt con nhm,
ng cht bn cnh cha. Qun T tha thng, truy kch nh qun Ngy tan tc, lp
cht, lp u hng, khng ai c th chy thot vng vy.
Lc by gi Thi t Thn ang ch huy hu qun, hay tin tin qun b phc kch,
nn vi vng xung lnh h tri khng tin ln na. Nhng khng ng hnh ng ca
165

ng ta mun. in Anh xua qun xng ln st pht. Thi t Thn vi vng ch

huy qun i ca mnh chng li. Tip , qun c thng ca in K, cng quay
li tip ng vi in Anh. Qun Ngy thy vy cng thm s hi, hng ng ri lon,
khng cn tinh thn chin u na. Thi t Thn b in Anh bt sng. Bng Thng
cng vt kh gii u hng. Hn mi vn i qun ca Ngy b tiu dit.
Qun T c thng ko tr v nc. Ting tm ca qun T vang di khp cc ch
hu, v xng b pha ng. T Tuyn Vng thng in K ln lm Tng
quc. Ring Tn Tn th khng nhn s phong thng. ng mt s th gi vit b
sch Tn Tn binh php hin cho quc gia, ri sau i ti mt vng ni su
khng r tn quy n, hng ngy lm bn vi my tri v sui trong...

IV. T Tn - Mu Luc Gia V Thut Tung Honh Bi Hp

T Tn l mt nhn vt c tnh truyn k trong lch s thi Chin Quc.

Theo sch "S k" phn "T Tn lit truyn" chp, th T Tn cng vi Trng Ngh
tng gi nhim v Tng quc ca su nc. C hai u l "tung honh gia". H ch
trng "hp tung" i ph vi nc Tn mnh m thi by gi, lm cho qun Tn
khng dm dm ng Hm Cc Quan sut mi lm nm. Nhng, rt cuc do cc i
phu ca nc T tranh ginh s sng i ca nh vua, nn dn ti T Tn b git
cht ti nc T.
Trn y chnh l hnh tng T Tn trong tm khm ca mi ngi. Hnh tng
ch yu bt ngun t sch S k" ca T M Thin. Nhng, trn thc t hnh tng
so vi s tht lch s c ch khc nhau t nhiu.
Thng mi hai nm 1973 khai qut c mt b sch la (bch th) ti ngi m
ngi nh Hn M Vng i ti Trng Sa thuc tnh H Nam. Sch ny gm c
tt c hai mi by chng. Ngi c trch nhim chnh l mnh danh sch ny l
"Chin Quc tung honh gia th" (gi tt l sch la).
166

Trong b sch ny c tt c mi tm chng ghi chp v s tch ca T Tn, v c

khong 60% ni dung khng h thy ghi chp trong nhng b sch "S k", "Chin
quc sch" thuc n bn hin nay. Vic khai qut c b sch la" ni trn, vn
ln mn b mt v T Tn sut hai nghn nm qua. N cng gip cho cc hc gi c
th hnh dung li cc s tch v T Tn. Chng ti da vo t liu ny, ti hin
chn din mc ca nh tung honh c i ny trong lch s, qu v c gi tham
kho.

1. m Vo i Kh Hc

T Tn l ngi thn Tha Thin, thuc Lc Dng (nay l thnh ph Lc Dng,

tnh H Nam) thuc lnh th ca ng Chu. ng xut thn t mt gia nh nng
dn bnh thng. T Tn c tt c nm anh em, ng l con t nn ly t l Qu T.
Cc anh ca ng gm c T i, T L, T Bch, T Cc, u l nhng nh mu
lc v thut tung honh ni ting mt thi.
Nm sinh ch xc ca T Tn cho n nay khng c t liu no tham kho.
Theo sch "S k" phn Yn th gia chp th: "(Vn Cng) nm th hai mi tm
(334 trc cng nguyn), T Tn mi bt u yt kin. Da theo "Sch la" th s
ghi chp ny l sai lm. Theo chng th hai mi trong "Sch la th: T tn cng
Ngy, Vi ng Th nc S nh bi Tn ti Khut Ci, li ni: Chng T Tn
mi n". Nh vy, r rng lc T Tn va mi bc chn vo v i chnh tr, v
l nhng li du thuyt ca ng i vi Trn Chm. Nu cn c vo cu "Tn bi
Khut Ci" vo nm 32, v nu t gi thit T Tn l thanh nin ln u tin xut
hin trong v i chnh tr khong hai mi tui, th c th on c nm sinh ca
ng l khong trc sau nm 332.
Lc by gi, chnh l giai on gia ca thi Chin Quc, cc nc ang tranh ginh
t ai gia nhau mt cch quyt lit. Cho nn, c rt nhiu k s i du thuyt v
thut tung honh vi cc ch hu. H dng ba tc li tm ph qu cng danh, v
tr thnh cc bc khanh tng o trng, c uy quyn rt to, ting tm vang di. i
167

vi nhng ngi ny, T Tn t ra rt ngng m. Hn na, ngay t nh ng chu

nh hng ca cc ngi anh, nn lp ch i theo con ng ny. ng n thn c
m tm ti nc T, v xin vo hc vi mt bc i s v thut tung honh l Qu
Cc tin sinh, hc tp v mn ny.
Sau khi hc xong, T Tn trc sau n du thuyt ti cc nc nh Chu, Tn, Triu
v.v... nhng u khng c trng dng, nn nh phi quay v nh v cm thy rt
thn. Sau khi v ti nh, v v ch du ca T Tn u xem khinh ng, ch ci ng
l ngi khng lo lm n chnh ng nh lm ngh nng, ngh thng. H cho rng
vi ti nng ca T Tn, m mun i bon chen tm cng danh th c khc no nh
chuyn nm mng.
T Tn nghe qua, chng nhng khng bun nn, m tri li, sut ngy ng ca phn
ch lo vic hc hnh. ng ngy m nghin cu hc hi cc chng sch nh "m
ph, Sy Tnh", "Ma " v.v... tm hiu phng php thuyt phc cc v vua
cha. ng hc n na m thng ng gt, nn dng di m vo i, mu
chy ti bn chn" (chng mt trong Tn Sch). Tinh thn khc kh hc hi ,
c ngi i sau lin tc truyn tng. Vic T Tn dng di nhn m vo i
hc, cng ging nh chuyn Tn Knh treo tc mnh ln x nh chng ng gt,
u c a Vo Sch Tam T Kinh, v c xem l tm gng phn ch hc
hi. Tt nhin, mc ch m di vo i lo hc ca T Tn, chnh l mun mu
cu cng danh ph qu. Nhng ch tin th v tinh thn phn ch hc tp ca ng
vn l vic m ngy nay cng nn xng.
Qu nhin, s i khng bao gi ph lng ngi c ch. Ch mt nm sau, trnh
hc vn ca T Tn tht vt bc, thut thm d tm hiu ca ng cng c
cao khng t. T Tn li bt u i du thuyt cc nc. Lc by gi, hai nc T v
Tn l hai nc kh cng thnh v u nui tham vng tiu dit su nc thng
nht thin h. Trong khi , cc nc yu th hoc cng khai hoc ngm ngm u
tranh vi nhau, rt d b nc mnh ln lt tiu dit tng nc mt. T Tn cc lc
ch trng hp tung, tc lin hip nhng nc yu li, chng nhng nc
mnh. Do vy, ng trc tin n nc Yn, l mt nc nhc tiu nht thi by
gi.
168

2. Nghn Dm n Nc Yn

Nc Yn nm mt gc x, l mt quc gia yu nht trong "tht hng". Thi s

Cng tng ni: Yn nm st Man Lc, bn trong phi chu nghe theo s sp xp ca
T v Tn, nm ln gia cc cng quc, nhng li l nc yu nht, my ln sut
b tiu dit(Theo Yn th gia trong sch S k).
Nc Yn sng gia bo tp, pha ng khng bng T, pha Ty khng bng Triu
(Theo chng mt quyn Yn sch). Knh ch ca nc Yn trc tin phi l hai
nc T v Triu lng ging. Nht l nc T l nc lun c s uy hip to ln nht
i vi nc Yn.
Nm 314 trc cng nguyn. Yn Vng l Khoi Php C nhng ngi cho ngi
Tng quc ca mnh l T Chi dn n ni lon. Nc T nhn c hi lin kt
vi Trung Sn tin chim nc Yn. Yn Vng Khoi v T Chi u cht. B tnh
ca nc Yn b chin tranh tn ph, i km mt nh ca, phi b t i lang thang
khp mi ni. Cuc sng tht l thn. Yn Chiu Vng (cng t Chc) l mt
nh vua anh minh, ln ni ngi trong mt khung cnh nt hoang tn, ng quyt
ch nh bi nc T ra mi th m mu.
Mun phc th th trc tin phi chn hng nc nh, mun chn hng nc nh
th cn phi cu ngi hin ti. Yn Chiu Vng sau khi nghe Quch Qu ni cu
chuyn c tch v nghn vng mua xng nga, bn mnh dn dng Quch Qu
lm soi, ri xy mt ci i bng vng, bn trn hng nghn lng vng, vi mc
ch chiu tp hin s t bn phng v vi mnh.
T T c tin, bn t nc Chu n nc Yn. Tru Din, c tin bn t nc T
i n nc Yn. Lc Ngh c tin, bn t nc Triu i ti nc Yn. Khut Cnh
c tin, bn t nc S i ti nc Yn. Tt c bn nhn ti ny u tp trung c v
169

nc Yn. V qu nhin gip c nc Yn i u vi nc T mnh hn.

(Theo phn "Qun o" trong sch "Thuyt uyn"). T T ni y tc l T Tn.
T Tn khi i v nc Yn l nm th ba sau khi Yn Chiu Vng dng Quch
Qu lm soi, tc trc nm 308 trc cng nguyn.
Sau khi T Tn n nc Yn, Yn Chiu Vng i vi ng t ra trng th, t mnh
i ra tn ngoi nghnh tip, ri by tic thnh son khon i, dng l rt trng
hu. T Tn cng khng ph lng Yn Chiu Vng, ng thm d tm hiu v bit
c tm s ca nh vua, nn tch cc lo mu hoch chuyn nh T gip Yn Chiu
Vng. Tng chin lc dng nh bi nc T ca T Tn l khuyn nc T
nh nc Tng, t nc T b c lp v tiu hao tin ti, vt lc, v cng
nc T bt i s cnh gic i vi nc Yn, ri mi tha c nh bi h. T Tn
ni vi Yn Chiu Vng:
- Trong thin h gm c by chin quc, m Yn l nc yu nht, nu nh mt
mnh th khng c, vy c iu kin lin hp vi ai th phi ht sc trng th. Nu
vng c th tm gc tnh thng, a con, m, v em sang nc T lm con tin ri
li dng gm vc, chu bu hi l cho cc i thn ca h, khin nc T c thi
ha hon vi nc Yn, ri ch lo tiu dit nc Tng, th nc T cui cng cng s
b mt thi.
bo p ci n tri ng vi Yn Chiu Vng, T Tn mnh dn xut, bng
lng ng ra hon thnh tng chin lc tiu dit nc T ca mnh, bng cch t
mnh sang T lm ni ng. T Tn ni:
- Vng t lo vic i ngoi, cn Tn th s bo tin mt bn trong, qua to
c ci th nh bi nc T. Nhng, do phi ri nc Yn lu di sang nc T
lm gian t, l mt chuyn va nguy him, m li cn d b gim pha, ly gin, khin
Yn Vng c lng hoi nghi i vi mnh. Cho nn T Tn bn k cho Yn Chiu
Vng nghe mt cu chuyn c v ngi c lng chung tnh m li gp s bo p
au thng.

170

Cu chuyn nh th ny: c mt ngi n i lm n xa ba nm, v nh t thng

vi ngi khc. Khi nghe chng sp tr v, b v v c ngi t thng u s hi.
Ngi ny hi b v phi i ph ra sao? Gian ph c s tnh ton trc, nn
chun b sn ru c b thuc c u c chng. Sau khi ngi chng v ti nh,
b v bn sai ngi thip ca chng a ru ti mi chng ung, vi gi ha
cho ngi khc. Ngi thip ngh bng: Nu a ru ny cho chng ung th chc
chn chng s cht. Tri li, nu em s tht t co b v chnh, th b v chnh
chc chn s b ui i. C hai phng php ny u khng tt. Th l, ngi thip
gi v vp chn t, lm tt c ru c xung t. B v chnh thy c k ca
mnh hng, bn xi by chng nh p ngi thip. ng chng ang tc gin,
bn tri ngi thip li ri dng roi qut ti bi.
T Tn em chuyn ngi tiu thip trung thnh vi chng, nhng tri li b chng
nh tn nhn ni cho Yn Vng nghe, hy vng trong thi gian ng sang nc T
hot ng gin ip, th Yn Chiu Vng nh ng nghe theo li gim pha ly
gin ca ngi khc, m phi tin tng, khng di i i vi ng, ng ng phi
chu cnh ng nh ngi tiu thip kia, do lng trung thnh vi chng m li b nh
p tn nhn.
Yn Chiu Vng nghe qua kin ngh ca T Tn, bn ni:
- c! Trm s c khanh gi chc Thng Khanh, ban cho khanh mt trm c xe,
khanh da vo gip qu nhn sang pha ng du thuyt nc T.
on vn trch dn trn u ly t "Yn sch" trong quyn "Chin quc sch".
Nhng c iu l ngi bin son lm ln T Tn trong on vn ny l T i.
Ch cn tham kho "Sch la" th bit r s tht.

3. Lm Gin ip T

171

Nm 300 trc cng nguyn, Yn Chiu Vng sai ngi em ca mnh l Tng An
Qun sang nc T lm con tin. T Tn cng i theo sang nc T. Nhim v ca
T Tn l: "Lm cho nc T khng nghi ti nc Yn, k l lm cho mi bang
giao gia nc T v nc Triu tr thnh xu i. T Tn i vo nc T ln ny,
mc d khng bi trng nh ln tng bit ti Dch Thy, khng kh cng khng th
lng bng lc Kinh Kha sang Tn lm thch khch, nhng T Tn cng ging nh
Kinh Kha, m p ch nguyn "mt i khng tr v". quyt tm ra i, T Tn ni
vi Yn Chiu Vng:
- Thn ly ci cht lm trn nhim v, thn ly ci cht to mi bang giao
ha hon gia T v Yn" (chng bn, Sch la).
Nh mi ngi u bit, hai nc lng ging ln ca Yn l T v Triu u l
cng quc c. T Tn ln th nht sang T, ng lc Triu V Linh Vng ang
thc hnh vic n mc theo ngi H v tp ci nga bn cung, mnh dn tin hnh
ci cch rng ri, nn nc nh mi ngy mt mnh thm. Trong khi nc T,
vua T Mn Vng cng va ln ngi, nhng quyn binh hon ton nm trong tay
ca Tit Cng Mnh Thng Qun. Mnh Thng Qun lin tip nhiu nm lo vic
xua qun nh S v nh Tn, tch cc li ko nc Triu l mt nc ang mnh
dn ln, cng nc ny lin hp vi nhau. Vo nm 296 trc cng nguyn, h
tiu dit c nc Trung Sn. Tnh th v mt khch quan bt li i vi vic T
Tn phi hon thnh nhim v c giao.
Sau khi T Tn n nc T, c ht sc to mi quan h tt vi Mnh Thng Qun.
Qua , ng cc lc khuyn ngn Mnh Thng Qun ng vo nc Tn lm T
Tng, li tng hin k sch cho Mnh Thng Qun nn bt gi Thi t ca nc
S, ly trao i vi nc S (Chng ba, T Sch).
T Tn n T ln ny, trc sau li nm nm. Mc d trn mc no , ng
ha hon c mi quan h vn cng thng gia T v Yn, tranh th c s tn
nhim ca T Mn Vng, nhng vn khng c cch no lung lc c Mnh
172

Thng Qun nn vic thc hin mc tiu "lm cho mi bang giao gia T v Triu
xu i", khng th hon thnh c.
Cui nm 289 trc cng nguyn, T Tn ln th hai li t nc Yn i sang nc
T. Khc hn vi ln trc, ln ny Yn Chiu Vng chun b cho T Tn rt nhiu
ca ci qu bu, ng y c mt trm nm chc c xe, nn i ng i vo nc T
rt b th.
Nc T tip i T Tn trng hu. Tha tng ca nc T l Hn Dn ch thn ra
trc ca quc nghnh n v t mnh nh xe cho T Tn.
Lc by gi, tnh hnh khch quan c s thay i kh ln. Phng Dng Qun L
oi ca nc Triu bao vy git Triu V Linh Vng, ri t mnh chuyn quyn
nc Triu. Nc T cng do Mnh Thng Qun xi quy qu tc ca nc ny l
in Gip mu st T Mn Vng khng thnh, nn Mnh Thng Qun phi b
chy v t phong ca mnh l t Tit. T Mn Vng nh m t mnh nm ht
quyn bnh ca quc gia.
Khi T Tn n nc T, gp lc Ngy Nhim ca nc Tn cng sang T r
nc T cng xng . Tn s xng l Ty , cn T s xng l ng . Sau ,
hai bn li hp tc vi nhau nh Triu. Kin ngh ny nh trng vo tm l ho
cng ho thng ca T Mn Vng, nn c nh vua tip nhn ngay.
Nhng, khi T Mn Vng hi kin ca T Tn va mi n nc T, th T
Tn kin quyt phn i, v xut kin ngh khng xng , m quay sang nh
Tng nh ng tr hoch t lu. T Tn ni:
- T bung b vic xng , th thin h s yu T m ght Tn. Cn nh Triu th
khng li bng nh Tng. Do vy, thn mong i vng s b vic xng
thun theo lng thin h, ng thi cng nc Tn b tt c mi ngi chng i
cng mnh hn. Nc T trt c gnh nng , ch lo vic nh Tng m thi
(Theo chng 4, T Sch).
173

Kin ngh trn y ca T Tn, ngoi nh ch ngh ti quyn li ca T Mn

Vng, nhng k tht th chnh l mt s toan tnh c li cho nc Yn. Nc Yn
nm v pha Bc ca nc T, cn nc Tng th nm v pha Nam ca nc ny.
Nu T c binh nh Tng, th tt nhin vic bin phng pha Bc s lng lo i,
gip nc Yn c c hi li dng. K , hai nc S v Ngy, u tip gip vi
Tng, nn mt khi T nh Tng th S v Ngy cng xua qun ginh t. Ring
nc Tn cng khng yn. Do vy mt khi T nh Tng th s lm vo cnh bn
mt u th ch. K ny ca T Tn l k ch bn ra mt vin n, m bt c n
my con chim, qu l sng sut.
Qu nhin, T Mn Vng cn cu. t Tng nm ti mt v tr xung yu,
sn vt phong ph, t by lu nay cc nc chung quanh u t ra thm thung. T
v Tng gn nhau trong gang tc, nu sau khi dit c Tng, th tt c t Tng s
quy vo bn ca nc T. iu ny i vi T Mn Vng m ni, th r rng c
sc hp dn qu to. T Mn Vng nghe theo kin ngh ca T Tn, lp tc bi chc
Tha tng ca Hn Dn, c T Tn ln thay chc v ny. Nm 288 trc cng
nguyn, T Mn Vng v Triu Hu Vng gp nhau ti A, cng bn bc v vic
lin hp nh Tn. Nc T bi b vic xng hiu. T Mn Vng xng ch
vn vn c hai thng. Cuc hp ni trn l mt cuc hp quan trng, nh du s lin
minh gia T v Triu c chnh thc hnh thnh, v cng nh du k hoch thc
y nc T bi b xng v c nh Tn c bt u thc thi. T Tn tham
gia cuc hi ngh ti A, tr thnh mt nhn vt trung tm t bn trong ln bn ngoi
cuc hp.
Sau cuc hp ti A, qun T an tm m cuc tn cng vo nc Tng. Hai nc
Triu v Ngy cng pht binh phi hp. Nc Yn cng tch cc hn, phi hai vn
qun tng tr nc T nh Tng. Di p lc nng n, nc Tng bt c d
phi ct nhng phn t pha Bc sng Hoi cho nc T ging ha.
Tr lc ln nht i vi nc T trong vic tiu dit nc Tng chnh l nc Tn.
Nc T ln u tin nh Tng, th nc Tn phi ng s Khi Gi n T ngn
cn. Do vy T Mn Vng sau khi tm thi ging ha vi Tng, bn phi T Tn
174

sang Yn v Tam Tn, t chc mt cuc hp tung" nhm nh Tn, ri nhn c

hi s tiu dit nc Tng. T Tn i ln ny, ngoi mt l thay cho T Mn
Vng i lin hp cng nm nc nh Tn, nhng k thc bn trong l sch
hoch mt cuc lin minh gia nm nc chng T.
n cui nm 288 trc cng nguyn, T Tn t nc T tr v nc Yn.
Cng lc , T Mn Vng git cht tng Yn c phi sang gip T nh
Tng. Yn Chiu Vng nghe tin gin d, nhng sau khi c T Tn v Phm Do
khuyn ngn, nh vua bit nu chuyn nh khng nhn nhn th s hi n mu ln.
V vy, Yn Chiu Vng bn phi s sang T nhn li che giu i k dit T
phc th ca mnh. Yn Chiu Vng nhn "mnh chn ngi thiu cn thn (Theo
chng Hnh Lun trong L Th Xun Thu).
Hnh ng ny ca Yn Chiu Vng lm cho T Mn Vng tin tng nn li tip
tc nm ng ngon trn ming ni la sp bng n. xc tin vic T nh Tng,
Yn Chiu Vng li phi hai vn binh n tham gia lin qun chun b lin hp
tn cng Tn. Sau , T Tn li t nc Yn sang nc Ngy (u nm 287 trc
cng nguyn), tin vic t chc nm nc tn cng Tn. Lc by gi, Mnh
Thng Qun vo nc Ngy lm T tng. ng ny ht sc cm hn T Mn
Vng. Cho nn gia T Tn v Mnh Thng Qun t ra rt hp nhau, ngoi mt
T Tn l s nc T sang lin lc vi nm nc chun b nh Tn, nhng k
tht bn trong T Tn ha hn vi Mnh Thng Qun, l khi c c hi s cng
lin minh chng T.
Trong khi T Tn n nc Ngy, th lin qun nm nc chun b chng Tn tp
kt gia vng t Hunh Dng v Thnh Cao ca nc Ngy, ng thi, c Phng
Dng Qun L oi lm ch soi. Nhng b ngoi nm nc nh lin kt nhau,
cn trong thc t th mi ngi u c mi nh khc nhau. Hn na, T Tn tuy
danh ngha l s thn ca T, nhng bn trong th li b mt lin h lo vic chng T.
Do vy, lin qun vn chn ch do d, ch tnh th, khng thc s chun b vic
nh Tn.

175

Nhm xc tin lin qun chng Tn nhanh chng hnh ng, cho T nhn c hi
nh Tng. T Mn Vng ha s ct t Bnh Lng v m Ha ca nc Tng
lm t phong cho Mnh Thng Qun v Phng Dng Qun.
Nc T vo u nm 287, trc cng nguyn, pht ng cuc tn cng nc
Tng ln th hai. Qua cuc nh Tng ny ca nc T, lm cho nc Yn v
Tam Tn u bt mn. H cm thy b nc T bn ng mnh. Do vy, lin qun
tn cng Tn lm vo tnh trng sp tan r. Ring Yn Chiu Vng th nhn c
hi lin b mt lin h vi Mnh Thng Qun ca nc Ngy, v Hn T ca
nc Triu, nh cng tn cng T. Nhng do k hoch ca h b tit l, T Mn
Vng hay c bn xung lnh cho qun ang tn cng Tng quc ko tr v nc
vo thng tm nm , phng i ph vi cuc tn cng ca nc Yn. Do
vy, nn cuc nh Tng ln th hai ca nc T b ph sn.
Cui nm 287 trc cng nguyn, T Tn li i nc Triu. Triu Quc rt trng th
T Tn, phong ng lm V An Qun. Trong Tam Tn th Triu l nc c th lc
mnh nht. Hn v Ngy u phi da vo ch hng ca Triu m hnh s. Nu
mun lin minh chng T, th Triu l mt lc lng ng k nht.
Trong khi , ngi ang cm quyn bnh ti nc Triu l Phng Dng Qun L
oi, li ch trng lin minh vi T. Do vy, T Tn n nc Triu hot ng
gp nhiu kh khn. Bt c d T Tn phi i lin kt vi Hn T l mt nhn vt
ch thp hn Phng Dng Qun mt bc. Hn T l ngoi on ght nc T, nn
tn thnh vic tn cng T. Nhng vic T Tn b mt li ko ngi chng T, b
Phng Dng Qun bit c bn phi ngi bt gi T Tn. B qu, T Tn phi
lin tc vit th v cho Yn Vng, v qua s can thip ca Yn Chiu Vng, nc
Triu mi chu th T Tn ra.
Sau khi thot khi s cu lu ca nc Triu, T Tn lin tr v nc T v vic u
tin l tm cch chn ng T Mn Vng mun phong t cho Phng Dng Qun.
Hnh ng ny kho lo lm cho mi quan h gia T v Triu tr thnh xu i.
176

Thm vo nc T b mt giao ho vi nc Tn, nn rt cc dn n s tr

mt cng khai gia nc T v nc Triu.
Phng Dng Qun vo nm Triu Hu Vn Vng th mi ba (286 trc cng
nguyn), phi Hn T dn binh tn cng T (Theo Triu Th Gia trong sch S k).
Cng trong nm , T Mn Vng triu hi Hn Dn tr v lm T tng, v T
cng lin hp vi Tn. Nhn dp nc Tng c ni lon, T bn xua qun nh Tng
ln th ba. Tng Vng l Uyn b chy sang nc Ngy v cht . Trn nh
Tng ln ny ca T Mn Vng rt cc c thnh cng, tiu dit c Tng.
Nhng lin qun nm nc do T Tn t chc chng T, cng ko ti chn
thnh ca nc ny.

4. Cng Thnh Thit Thn

Nm 285 trc cng nguyn, mt trn lin hp chng T do nm nc Tn, Triu,

Hn, Ngy, Yn t chc c hnh thnh. Tt nhin, vic hnh thnh mt trn lin
minh chng T ny phi quy cng cho s hot ng b mt ca T Tn. Nguy c b
tiu dit ca nc T hin ra trc mt.
n nm 284 trc cng nguyn, Yn Chiu Vng ch thn sang Triu hi kin
vi Triu Hu Vn Vng, chnh thc tuyn b tuyt giao vi nc T. Tip , lin
qun nm nc nhanh nh chp t khu vc c s phng th yu km ca nc T
pha Bc, ko qun nh thc vo nc ny. Qun i ca nc T liu cht chng
tr v din ra mt trn nh to gia qun T v lin qun nm nc ti pha Ty
ca nc T. Kt qu, ton b qun i ca T b tiu dit.
Sau trn nh to ti pha Ty ca nc T, th Tn, Triu, Hn, Ngy u n binh bt
ng. Ch ring c qun i ca nc Yn do tng Lc Ngh ch huy, tip tc nh
thng vo ni a nc T, v h c th ca nc ny l Lm Tri. T Mn
Vng b chy n C Thnh, b No X git cht. Yn Chiu Vng nm gai nm
177

mt sut hai mi tm nm, rt cc thc hin c nguyn ca mnh, tr c

mi th m p t lu.
Cuc i thng nc T ca Lc Ngh, c nhin l khng th tch ri s lnh o anh
minh ca Yn Chiu Vng, cng nh ti nng qun s ca Lc Ngh. Nhng bt c
th no, cng khng th nh gi thp tc dng phn gin ca T Tn. Trong chng
"Dng gin" ca sch "Tn T" c ni: Xa kia nc n c hng thnh, l do c
Don Ch H. Chu s d c hng thnh, l do c L Nha n". V, gn y b
sch Tn T" vit trn th tre va mi khai qut c trong ngi m i Hn ti ni
Ngn Tc, li thy c vit thm mt cu: "Yn s d hng thnh, l do c T Tn ti
T. Nh vy vic khng nh tc dng quan trng qua hnh ng phn gin ca T
Tn l khng cn iu g phi nghi ng na.
Sau khi qun Yn em ton lc nh T (284 trc cng nguyn), th hnh ng
phn gin ca T Tn cho nc Yn hon ton bc l. T Mn Vng ht sc
thnh n, bn h lnh bt T Tn dng xe x xc. Lc T Tn cht mi c nm
mi tui. C cuc i ca nh "tung honh" ny, hin dng trn cho nc Yn.
Trong bi bnh lun v T Tn, Phc Kin c ni: "T Tn khng gi ch tn vi
nc T, nhng li gi ch tn mt cch chung thy vi nc Yn" l ngi
chung thy vi nc Yn. (Phn L Trng Lin, Tru Dng Truyn trong sch
"S k).
T Tn cht v n nc T lm phn gin cho nc Yn, b ngi thi by gi
ch ci, nn s tch cng dn dn b chm trong s qun lng. Nhng T M Thin
i vi vic ny li t ra rt cm ng. Trong sch S k" phn "T Tn lit truyn"
ng ni: T Tn do lm phn gin m cht, nn thin h u ci ch, trnh
khng hc ci thut ca ng. Nhng ngi i ni v T Tn c ch khc nhau. C
thy nhng g tng cn vi ch khc nhau , th u dn c v cho T Tn. T Tn
l ngi xut thn t gii bnh dn, nhng li ko c su nc ng chung
thnh mt trn tuyn, chng t ci tr ca ng hn ngi. Chnh v vy m ti ghi
chp mi vic lm ca ng theo th t thi gian, ch ch l ng phi mang ting
xu mi hay sao? ".
178

Thi S Cng mun chnh danh cho T Tn, dng tm thc l kh thay, nhng do
s liu thiu thn, nn kh trnh c i vo vt xe c l chuyn g khng tt cng
dn c v cho T Tn. Nhng nay sau khi "Sch la" c khai qut, th chn tng
v T Tn r mn mt trc thin h. Nh vy, Thi S Cng c l cng ngm
ci ni chn sui.
Mt khi chn tng r th i vi T Tn cng nn c mt s nh gi tr li.
ng tuy do "s lin minh khng c ko di nn cha th tr thnh Tng quc ca
su nc", nhng k thc th ng l Tng quc ca ba nc. (Yn, Triu, T),
ni danh khp c cc nc ch hu. V thc hin c ci gi l Thnh cao
nghn trng, a im xung yu di hng trm xch, cng b b gy c gia nhng
phin hp" (Chng nm trong T Sch).
L Bch tng c mt bi th:
Lc Dng T Qu T,
Kim kch sm t phong,
Lc n tuy v bi,
Hin xa nhc phi long.
Dch:
T Qu T ngi Lc Dng,
Li ni sc bn tng ng gio di.
Su n tuy cha khoc vai,
Nhng ka xe nga thua ai bao gi.
Nm 288 trc cng nguyn, nc Tn xng pha Ty, cn nc T xng
pha ng. C hai nc u c tham vng gm thu thin h, v thc lc cng
tng ng nhau. Do thut "tung honh" ca T Tn thnh cng, m bt ng xut
hin cc din nc Yn yu km nh thng nc T mnh hn. S ngu nhin
trong lch s, ng v mt khch quan m ni, to iu kin tt yu cho nc
Tn nht thng c Trung Quc.
179

Sau khi nc T suy sp, th cc din chng mt nhau gia T v Tn b ph v.

Cho nn nc Tn vn ln thnh mt cng quc hng u rt d dng. T ,
nc Tn tr thnh nc ng vai tr thng nht ca Trung Quc, lt sang mt
trang mi cho lch s Trung Quc.
Vic Yn Chiu Vng ph T l mt s kin mang tnh bc ngot trong lch s
thi Chin Quc. T Tn pht huy tc dng trong bc ngot . Cho nn a v
trong lch s ca ng khng th no nh gi thp c. Nu bo Yn Chiu Vng
l nhn vt kiu Vit Vng Cu Tin, th T Tn chnh l Phm Li, Vn Chng ca
Yn Chiu Vng. Trn T Ngang, mt thi nhn i ng c bi th rng:
Nam Lng Kit Thch qun,
Dao vng Hong Kim i,
Khu Lng tn kiu mc,
Chiu Vng an ti tai?
Dch:
Tro ln Kit Thch pha Nam,
Xa nhn vin cnh kia i Hong Kim.
Ni i c th lin min,
Chiu Vng thu y cn thing khng no?
Ngi hu th khi hoi nim Yn Chiu Vng, mt nh vua anh minh thi Chin
Quc, th cng khng nn qun T Tn, ngi chung thy c i mnh vi nc
Yn.

V. Trng Nghi - Nh Tung Honh a Nc Tn Tr Thnh Cng Quc

Gia thi Chin Quc, sau nhiu nm nh chim ln nhau, cc nc ch hu

180

 hnh thnh mt s nc kh ln, ch yu l T, S, Yn, Hn, Triu, Ngy v

Tn. Thi ngi ta gi l Chin Quc tht hng. Gia tht hng ny lc no cng
nhn nhau lom lom, v s ngi mun thng nht nc Trung Quc khng phi t.
Nhng, ng v mt thc lc m ni, nhng nc iu kin thng nht ton
quc, ch c ba nc l Tn, S v T.
Lch s u tranh gia ba nc ny tc l lch s thng nht cui thi Chin
Quc. Nu so snh lc lng ca ba nc, th gia h c ch mnh ch yu khc
nhau. Trong khi , cc nc li xut hin mt s ng nhng nh du thuyt. C
ngi xng "hp tung, c ngi xng "lin honh, hoc "tung honh bi
hp", ai cng cho thuyt ca mnh l hay, c ngi lc by gi gi l "Tung honh
gia".
S Tung honh gia ni trn, nu hiu theo ngha hin gi th h chnh l
nhng nh ngoi giao. Mt khi h c cc nh ch hu s dng, th s tr thnh
khanh tng o trng, chp chng quc chnh, tc dng ca h khng th xem
thng.
Hp tung" c ngha l my nc lin hp li cng nh mt nc. Cn "lin
honh" l ph r s lin hip ca i phng, nh bi tng nc mt. Trong khi
cc nc ch hu tranh ginh th lc ti Trung Nguyn, th hai sch lc ny tt
nhin phi c p dng. Cho nn Tung honh gia" hu ht c trng dng,
cng l ci th tt nhin ca thi by gi. Trng Nghi l mt trong nhng "Tung
honh gia c ting. ng l ngi cng mt thi vi Cng Tn Din (cng c tn l
T Th), u l nhng nhn vt ni bt. Ngi S l Cnh Xun tng ni:
- Cng Tn Din, Trng Nghi l nhng i trng phu chn chnh. Hai ngi h
khi ni gin th tt c ch hu u s hi. Nhng, khi hai ngi h bnh tnh, th thin
h cng s c hng thi bnh, v s!
Trng Nghi l ngi nc Ngy, thuc hng th dn ca nc ny. nc
Ngy ng khng c trng dng. Tng truyn ng thng theo hc vi Qu Cc
T, chuyn nghin cu v thut Tung honh". Sau khi hc thnh ti, Trng Nghi
181

trc tin n nc S du thuyt. C ln Trng Nghi d mt bui tic do Tha

tng nc S khon i. Trong bui tic, v Tha tng ny nh mt mt ming
ngc bch. Bn th h ca v Tha tng hoi nghi Trng Nghi ly cp nn bt gi
ng. Chng khng cn bit t gip chi c, thng tay nh p Trng Nghi tra hi,
mu t c o. Nhng Trng Nghi nht quyt ph nhn. V Tha tng thy
khng c bng c g, buc phi th Trng Nghi.
Trng Nghi tr v n nh, b v bn ch ci:
- ng bo ng i du thuyt lm quan, th ti sao li b ngi ta xem l trm v
nh p khng nng tay vy?
Trng Nghi bun b khng mun tr li, ch h ming ra hi v:
- B xem tH chic li ca ti cn khng?
B v p:
- Khp mnh ng u b thng, nhng ch c chic li l khng h hn g c.
Trng Nghi an tm, ni:
- Ch cn chic li cn l ri. Lm ngh ca ti, hon ton phi nh vo chic
li. Nu chic li cn, th tH hi c lo chi khng tm c vinh hoa ph qu?
H ni cn th khng s thiu ci t", chnh l nim tin ca Trng Nghi. Vi
ba tc li ca mnh, ng nht nh s c mt ngy tr thnh i tng, hoc Tng
quc. Ci nhc nc S, ng nht nh phi tm c hi tr th. ng suy ngh
thy mun i ph vi nc S, tt nht l phi da vo nc Tn. Do vy, Trng
Nghi li ln ng sang nc Tn. S nghip ca ng sau ny, t u ch cui lc
no cng gn b vi nc Tn c.
182

1. Mt Mnh Vo Nc Tn

Nm 329 trc cng nguyn, Trng Nghi vt qua sng Hong H, n thn c
m t nc Ngy i vo nc Tn. Lc by gi, Tn Hiu Cng, mt nh vua tch
cc ci cch cht, vo nm 337 trc cng nguyn ngi con l Tn Hu Vn
Qun ln ni ngi. Gia Tn Hu Vn Qun v Trng ng c mi thm th, nn
va ln ngi th nh vua git ngay Trng ng, mt nhn vt ang ch trng ci
cch php lut cho nh Tn. Lc by gi, th nc ca nh Tn vn ang tip tc
vn ln. Tn Hu Vn Qun c rt nhiu tham vng, nn tch cc tin hnh
nhng cuc chin tranh thn tnh, mu thng nht Trung Quc.
Trng Nghi dng thuyt "lin honh" du thuyt Tn Hu Vn Qun, thc hnh
chnh sch nc xa th giao ho, nc gn th tn cng. Rt cc nh bi su
nc. Phng lc c th l trc tin nh nc Ngy, tranh th quyn khng
ch vng trung du Hong H, ri tip tc thn tnh Ba Thc pha Ty, chim
Thng Qun pha Bc, chim Hn Trung pha Nam, xy dng mt vng cn c
a rng ln, trn c s tip tc tin v pha ng, thn tnh tt c su nc
thng nht Hoa H.
K hoch trn, hon ton ph hp vi ngh ca Tn Hu Vn Qun, nn c Tn
Hu Vn Qun tn thnh. ng thi, nh vua cn phong cho Trng Nghi lm
Khch Khanh. Qua nm sau (328 trc cng nguyn), li c Trng Nghi lm Tha
tng. Di s c xy ca Trng Nghi, Tn Hu Vn Qun ni gt theo sau hai
nc Ngy v T, chnh thc xng vng vo nm 325 trc cng nguyn, tc Tn
Hu Vn Vng. Trong lch s nc Tn, Trng Nghi l v tha tng th nht,
cn Tn Hu Vn Vng l v Vng th nht.
K , nc Tn bn da theo k hoch ca Trng Nghi, m cuc chin tranh ginh
t d di vi nc Ngy. Nc Ngy trong thi k u ca Chin Quc, tin
hnh ci cch trc tin. Ngy Vn Hu trng dng L Khi, thc hnh php tr, v
183

 ln lt s dng nhng nhn ti nh on Can Mc, Quan Khi, Ty Mn Bo,

Lc Dng v.v... nhanh chng a t nc tr thnh ph cng. Ngy V Vng
thin v i Lng, trng th vic xy dng thy li, pht trin kinh t, nn th
nc ngy mt thnh.
Nm 344 trc cng nguyn, Ngy Hu Vng m cuc i hi lin minh ti Phng
Trch, c mi hai nc ch hu tham gia, v Ngy Hu Vng tr thnh b ch.
Trng Nghi thc hnh chnh sch nc xa th kt giao, nc gn tn cng, trong khi
ranh gii ca Tn v Ngy dnh lin nhau, nn trong cuc chin tranh u Tn
ginh c thng li, cp mt vng t ca nc Ngy. Chnh v vy gia Tn v
Ngy c xy ra chin tranh lin min, khng bao gi dt.

2. nh Ngy V Lm Tha Tng Nc Ngy

Ngay t nm 333 trc cng nguyn, khi Tn s dng Cng Tn Din th nc Ngy
bt buc phi hin vng m Tn (nay l huyn Hoa m, thuc tnh Thim Ty)
cho nc Tn. Tn i tn t ny l Ninh Tn. K t , Tn xy dng ni ny
thnh mt u cu tin v pha ng.
Nm 330 trc cng nguyn, Cng Tn Din dn binh nh bi qun Ngy ti iu
m (nay l vng t nm v pha nam huyn Cam Tuyn, tnh Thim Ty), bt sng
c tng Ngy l Long D, v chim c t H Ty ca Ngy.
Nm 329 trc cng nguyn, qun Tn li nh chim Phn m, B Th, thuc vng
H ng, v chim Tiu, Khc c, thuc vng H Nam ca Ngy. Trng Nghi sau
khi lm Tha tng cho nc Tn, bn bi xch Cng Tn Din, nn ng ny phi ra
i. Cng Tn Din khng c cch no khc hn, nh phi tr v nc Ngy lm
tng.
i vi Ngy, Trng Nghi p dng phng chm ban n ln uy hip, qun s ln
184

ngoi giao. Mt mt Trng Nghi mun lin tc cp ot t ai ca Ngy, nhng

mt khc, li hy vng Ngy cm u nhiu ch hu khc khut phc nc Tn.
Nm 328 trc cng nguyn, Trng Nghi v cng t Hoa xua qun tin chim vng
B Dng (nay l Thp Huyn, thuc tnh Sn Ty) ca nc Ngy, nhng sau
li gi n gi ngha, tr li B Dng cho Ngy. Ngy Hu Vng khng bit l
mu k, tri li t ra ht lng cm kch em mi lm huyn Thng Qun (bao
gm c Thiu Lng, tc Hn Thnh thuc tnh Thim Ty ngy nay) hin dng cho
nc Tn. Th l, Tn khng tn mt t sc lc no, ly c vng t chin lc
Thng Qun m h hng m c.
n nm 327 trc cng nguyn, nc Tn li trao tr cho Ngy cc vng t Tiu
v Khc c, l nhng vng t khng quan trng lm v mt chin lc. Ngy Hu
Vng li t ra cm kch. Nhng no ng n nm 324 trc cng nguyn, th
Trng Nghi li xua qun tn cng Ngy, chim Thim Thnh, v lp n tri
gi.
n y, Tn chim c nhng vng t nh H Ty, Thng Qun, ng thi
cng chim c mt s t ai vng H ng v H Nam. Ti b Ty sng
Hong H, qun Tn lp nhiu cn c a, tin c th cng, thoi c th th, ot
c nhng thng li cha tng c.
Sau , i ph vi cc nc Hp tung chng Tn pha ng, Trng Nghi
tng i biu cho nc Tn, m mt cuc hi hp vi cc i thn ca nc T, S,
ti Nghit Tang. n nm 322 trc cng nguyn, nc Ngy khut phc nc
Tn v mi Trng Nghi sang lm Tng quc cho Ngy, ui nh chnh tr tr
danh l Hu Thi ra i. Trng Nghi i nc Ngy Quc phi cng khai ri b "hp
tung", n c lin honh vi nc Tn. Ngy Hu Vng khng nghe. Do vy,
Tn li ra qun nh chim hai thnh m trc kia tr li cho Ngy l thnh Khc
c ti H ng (nay l a phng nm v pha ng Vn H, tnh Sn Ty), v
thnh Bnh Chu (nay l a phng nm v pha Ty huyn Gii Hu, tnh Sn
Ty).
185

Nm 319 trc cng nguyn, nm nc T, S, Yn, Triu, Hn, lin hp chi vin
cho Ngy nh bi qun Tn. Ngy Hu Vng c nm nc trn ng h. Trng
Nghi b ui tr v nc Tn, v Cng Tn Din li c Ngy s dng lm Tha
tng.
Cng Tn Din ch trng hp tung nh Tn. Vo nm 318 trc cng nguyn,
nm nc S, Triu, Yn, Hn v Ngy lin hp nhau nh Tn. S Hoi Vng
c c lm "Tung Trng". Nhng, do gia cc nc lin hp u c nhng
mu tnh ring, khng th ng tm hip lc, nn qun i ca nm nc u b qun
Tn nh bi ti hm Cc Quan, phi rt tr v.
Tuy s lin hp ca nm nc b tht bi, nhng nc Tn vn chu mt p lc rt
ln. Nm 317 trc cng nguyn, di s xi by ca Cng Tn Din, mt quc gia
thuc dn tc thiu s l nc Ngha C, tha c ng ln tn cng v nh bi
qun Tn ti L Bch. Mu pht trin sang pha ng ca Tn gp tr lc. T
tr i, Tn quay mi gio tn cng v Ba Thc, pha Ty Nam.

3. Thn Tnh Ba Thc

Nm 316 trc cng nguyn, hai nc ch hu nh pha TyNam ca nc Tn l

nc Ba v nc Thc c s bt ha vi nhau. Thc vng xua qun nh Th Hu
l mt nc c quan h mt thit vi nc Ba.
Th Hu phi chy sang Ba cu cu. Rt cc, c nc Ba v nc Thc u a
s n co cp vi nc Tn.
Vy phi lm sao li dng c hi ny m rng quyn li ca nc Tn, ly to
iu kin cho s nghip thng nht ton quc ca Tn sau ny. Tn Hu Vn Vng
t ra do d, cha quyt nh dt khot. Triu thn ca nc Tn cng c kin khc
186

nhau. Mt phi ly tng qun T M Thc lm u, ch trng nn tha lc hai

nc Ba v Thc c ni lon, xua qun ot ly c hai nc ny m rng b ci
cho nc Tn, qua s tng cng c nhiu ti nguyn, ng thi cng c th uy
hip c nc S. Mt phi khc do Trng Nghi cm u. Trng Nghi khng
phi khng tn thnh thn tnh Ba, Thc, m v lc by gi ng ch trng nn tip
tc chnh sch giao ho vi nc xa, tn cng nc gn, nn ch trng tn cng
nc Hn trc, ri sau uy hip thin t nh Chu ra lnh cho cc ch hu.
Tn Hu Vn Vng so snh s li hi, cui cng quyt nh theo kin ca T
M Thc, ra qun chim hai nc Ba, Thc.
Tn Hu Vn Vng phi Trng Nghi, T M Thc, y Mc v mt s ngi
na xua i qun theo ng Kim Ngu o tin cng Ba, Thc. Theo truyn
thuyt th Kim Ngu o trc kia vn khng c ci tn , m c gi l Thch
Ngu o, mt con ng quan trng tin vo t Ba, Thc.
Trc khi i qun xut pht, mi ngi u lo lng con ng i ny qu him tr,
v tc ng thng ni, ng i vo Ba Thc cn kh hn i ln tri xanh. Cho nn
Tn Hu Vn Vng bn ngh ra mt bin php, t iu di gt vua Thc, bo nc
Tn s mang nm con b bng vng tng cho nc Thc, vy nh vua phi sa sang
li con ng sn o, chun b nghnh n.
Thc vng l ngi tham lam, khng bit y l mu k, bn phi nhiu i lc s
lo sa cha con ng ny, ch n nhng con b vng ca nc Tn a ti
tng cho nc Thc. Khng ng, b vng u khng thy, m ch thy thin binh vn
m ca nc Tn ko ti st pht.
Thc vng vi vng lo chnh n qun i, ch thn ch huy chng Tn ti H
Manh Quan (Nay l a phng nm v pha ng Bc Kim Cc, thuc tnh T
Xuyn). Sau mt trn kch chin, qun Thc b nh tan r, Thc vng b git cht
trong chin lon. Qun Tn tha thng tin nh nc Th, nc Ba, v thng li
187

hon ton, bt sng c vua nc Ba. Nh vy l nc Tn trit chinh phc

hai nc Ba, Thc, v a t ai ca h vo bn ca mnh.
Sau khi Tn thn tnh Ba, Thc, lin t qun, huyn, c Trng Nhc lm thi th
Thc qun, ng thi di dn vng Quan Trung hng vn gia nh vo t Thc
sinh c lp nghip. Trng Nghi, Trng Nhc v T M Thc cn cho xy dng
i thnh" v Thiu thnh" ti Thnh . Chnh tr v kinh t Ba Thc u pht
trin nhanh chng, tng cng thc lc v mt kinh t cho nc Tn. V sau, Trng
Nhc cn nhiu ln xua qun ti Thc qun chi vin cho T M Thc v Bch Khi
tn cng nc S, ng gp cho nc Tn trong s nghip thng nht Trung Quc
rt quan trng.
Mt iu cn ni r thm, y l Trng Nghi tuy ban u khng tn thnh xua
qun tin chim Ba, Thc, nhng thc t trong qu trnh nh chim Ba, Thc, tc
dng ca ng khng th nh gi thp. ng lp i cng cho nc Tn.

4. Chim ot Hn Trung

Sau khi thn tnh c Ba, Thc pha Ty Nam, qun Tn lin quay mi gio v
hng ng, tn cng Tam Tn. Nm 314 trc cng nguyn, qun Tn li tin cng
nc Ngy, v li chim Tiu v Khc c. K , Tn li tn cng Ngn Mn ca
nc Hn. Nc Hn khng ch ni, bn cu ha vi Tn, v phi Thi t ca nc
Hn sang lm con tin nc Tn. Nm 313 trc cng nguyn, Tn li nh bi
qun Triu Ln (Nay l vng t pha Ty huyn Ly Thch, tnh Sn Ty), v
bt sng c tng Triu l Triu Cang. Triu cng phi khut phc nc Tn. n
y, Tam Tn hon ton phc tng nc Tn. Hai nc S v T l hai nc ln,
lc by gi lin kt vi nhau, i khng vi Tn v Tam Tn.
ng trc vic hai nc ln l T v S lin minh vi nhau, khin cho k hoch
pht trin v hng ng ca nc Tn b chn ng. Trng Nghi bn mnh dn
xin vi vua Tn i ly gin T v S. K hoch ca Trng Nghi l xung tay i vi
188

S trc, nhn c hi ny ot ly qun Hn Trung ca S, ri sp nhp c vng

t Ba Thc vi qun Hn Trung thnh t ca Tn.
i vi nc S, Trng Nghi vn c mi th ring. ng khng bao gi qun ci
nhc do Tha tng nc S gy ra cho ng. Ngay lc u, khi Trng Nghi mi
va lm Tha tng ca nc Tn, ng gi ngay mt hch vn cho nc S,
ngi tng ra lnh nh p ng trc y, cng khai cho bit: Trc kia ti tham
gia bui tic ca ng, khng h ly cp ngc bch ca ng, th m ng v c ra
lnh nh p ti. Vy by gi ng hy rng lo gi lnh th ca nc S, v ti nht
nh s cp ly thnh tr ca S Quc tr th. By gi th c hi n, Trng
Nghi bn ra tay thc hin k hoch bo th ca mnh. Nm 313 trc cng nguyn,
Tn Hu Vn Vng gi v bi chc Tha tng ca Trng Nghi, Trng Nghi
vo nc S ra mt S Hoi Vng. Sau khi Trng Nghi ti nc S, bn tm
mi cch ly lng S Hoi Vng. ng thi, dng nhiu vng bc mua chuc
nhng ngi thn tn chung quanh S Hoi Vng.
Sau khi tranh th c s tn nhim ca S Hoi Vng, Trng Nghi bn ni di
vi ng ta, nc Tn sn sng em su trm dm thuc vng t Thng (nay l
vng t nm v pha Ty Nam Trit Huyn thuc tnh H Nam) m Tn cng
chim trc y, tr li cho nc S vi iu kin l S phi tuyt giao vi T, v
thn vi Tn.
S Hoi Vng thy li nn hp mt, hon ton khng bit y l mu k ca Trng
Nghi. Nh vua dng dng t c, cho rng su trm dm t Thng lt
vo tay ca mnh. Tt c triu thn u chc mng S Hoi Vng, ch ring c mu
thn Trn Chn l cc lc phn i chuyn . Trn Chn phn tch cho S Hoi
Vng thy, Tn s d trng th S, l do S lin minh vi T. Nu tuyt giao vi
T, th S s b c lp, chng nhng c li vi T, m cng khng c Tn trng th
na. Trn Chn cho rng li ni ca Trng Nghi l khng ng tin. Nu lm theo
Trng Nghi, th S chc chn s c li vi T. Nh vy, T v Tn s cng pht
binh tn cng S.

189

S Hoi Vng do hm li nn mt tr khn, hon ton khng nghe lt vo tai kin

ng n Trn Chn. Nh vua hon ton tin tng nhng li ni la di ca
Trng Nghi, bn phi mt tng qun theo Trng Nghi sang Tn nhn li s
t do Tn chim c trc kia. No ng Trng Nghi sau khi tr li nc Tn, th
gi v say ru t xung xe, ri co bnh ba thng khng ra lm vic. S thn ca
nc S phi chu cnh kh do b ch nhn ng ca b ngoi. S Hoi Vng cho
rng do Tn cn hoi nghi S cha c thi tuyt giao hn vi T nn phi ngay
mt dng s ti T mng cHi, nhc m. T Dn Vng nghe qua c gin, bn b gy
minh ph, tuyn b tuyt giao vi S, ri lin hp vi Tn.
Ch cho T v S trit on giao, v s giao ho gia T V Tn tr thnh s
tht. Trng Nghi mi ra lm vic. ng ni vi s gi ca nc S phi ti, l mnh
ang chun b ct su dm t c phong ca ring mnh trao cho S, m hon
ton khng nhc chi n vic tr li cho S su trm dm t ti Thng . S gi
ca S thy mi vic bt thnh, bn tr v bo ln cho S Hoi Vng bit. Su dm
v su trm dm, qu l hai con s chnh lch nhau mt tri mt vc, khin S Hoi
Vng bng tnh ra, bit mnh b Trng Nghi nh la.
S Hoi Vng ht sc gin d, xung lnh on giao vi Tn, v lp tc phi binh
i nh Tn. Lc by gi Trn Chn li ra mt khuyn ngn, cho rng lc ny xut
binh nh Tn, chc chn s b bi trn. Nhng S Hoi Vng vn lm theo mnh,
tip tc tin binh. Kt qu qun Tn v qun S nh nhau mt trn ti n Dng
(tc vng t pha Bc n Giang, nm gia hai tnh Thim Ty v H Nam by
gi), qun S i bi, gip s b git hn tm vn ngi, i tng Khut Ci v ph
tng Phng Hu Su cng vi hn by mi ngi khc b bt lm t binh, qun
Hn Trung (l vng Nam Trnh thuc tnh Thim Ty) b qun Tn chim lnh.
Sau khi tht th qun Hn Trung, S Hoi Vng ht sc gin d, bn iu ng
binh lc trong ton quc, thc su vo tn Lam in (nay l vng Lam in, thuc
tnh Thim Ty) ca nc Tn, quyt chin vi qun ch lc ca Tn ti y. By
gi, S li lin minh vi T v Tng, th s tr th s tht bi ni trn.
190

Ti Lam in, qun S mt ln na li b qun Tn nh bi. Nhng nc lin minh

vi Tn nh Hn, Ngy, cng tin cng vo hu phng nc S. Rt cc, qun S
phi hi h rt tr v nc v chu tht bi mt cch trit .
Sau cuc chin ti Lam in hai nm (311 trc cng nguyn), nc Tn li mun
lin hip vi S i ph vi Hn, bn sai s i yt kin S Hoi Vng, ha hn
s tr li cho S phn na qun Hn Trung, to tnh ha hiu. S Hoi Vng vn
cn ang tc gin v chuyn Trng Nghi di gt mnh, nn mun dn Trng
Nghi vo ch cht, ng sn sng khng nhn t Hn Trung, v ch mun nc Tn
a Trng Nghi sang cho nh vua l c.
Trng Nghi bit chuyn ny, ch ng xin vi Tn Hu Vn Vng i s sang S.
Tn Hu Vn Vng s Trng Nghi sang S s gp chuyn nguy him, nhng
Trng Nghi bo rng ng v ngi sng thn ca S Hoi Vng l Cn Thng c
mi giao ho rt tt. Cn Thng li c s quan h mt thit vi ngi sng c ca
S Hoi Vng l Trnh T, m S Hoi Vng chuyn g cng nghe theo li ca
Trnh T c. Nh vy, nhng ngi ny chc chn c th gip cho ng, nht l
c nc Tn lm hu thun, th S Hoi Vng chc chn khng dm lm g ng c.
Trng Nghi cui cng thuyt phc c Tn Hu Vn Vng, v ch ngi mt
c xe nh, dn theo mt s ty tng rt t, ngang nhin i s sang nc S.
Sau khi Trng Nghi n nc S, lin b bt giam vo ngc tht. S Hoi Vng
chun b git cht Trng Nghi cho h cn gin trong lng. Cn Thng bn ni vi
S Hoi Vng:
- Nu git cht Trng Nghi, th tt nhin s c ti vi Tn Vng. Nh vy, gia
Tn v S lm sao lin minh vi nhau c? Mt khi S mt i s ng h ca Tn,
th cc nc ch hu khc s xem khinh S ngay.
Do vy, Cn Thng kin ngh vi nh vua nn th Trng Nghi. S Hoi Vng
191

cn ang do d cha quyt nh dt khot, th Cn Thng li i gp ngi sng c

ca nh vua l Trnh T, ni:
- Tn Vng rt tn nhim Trng Nghi, nht nh phi chuc Trng Nghi tr v
nc. Nghe u Tn Vng ang chun b dng su huyn ti Thng Dung v mi
m n tuyt sc i ly Trng Nghi. Nu Tn a m n sang S th vi sc
nc hng tri ca h, tt nhin s ginh c lng sng i ca S Hoi Vng.
Nh vy nh vua s khng cn yu qu b na. Vy chi bng nn khuyn S Hoi
Vng hy th Trng Nghi ra, Tn Vng ng mang m n sang dng cho vua
S.
Trnh T nghe qua cm thy c l, bn thuyt phc S Hoi Vng th Trng Nghi
ra.
S Hoi Vng chng nhng th m cn tht tic khon i Trng Nghi. Trong
bui tic ny Trng Nghi to ting bn v mi giao ho gia Tn v S. Sau khi
tic tan, Trng Nghi nhanh nhn trn tr v nc Tn. Lc by gi, Tam L i phu
l Khut Nguyn va i s nc T tr v, bn kin ngh vi S Hoi Vng nn
git quch Trng Nghi tr hu hon. S Hoi Vng cng cm thy hi hn, bn
sai ngi ui theo git Trng Nghi. Nhng vi mt con ngi khn ngoan nh
Trng Nghi, lanh chn thot ra khi nc S t lu ri. Do vy, nc S va
khng nhn c t ca Tn ngh tr li, m cn cho Trng Nghi vut ra
khi tay mnh, ng l va "mt phu nhn, li va tn hao binh tng" (Cu ni
trong dn gian Trung Quc, ch vic Tn Quyn i Tam Quc g em gi cho Lu
B - ND).
Trng Nghi vi lng dng cm ca mnh, bo ton cho nc Tn khi tr li
phn na qun Hn Trung. T qun Hn Trung ca S b nc Tn st nhp
vo bn th ca mnh, ni lin vi vng t mi chim c Ba, Thc, thnh
mt khu vc rng ln. Nh m nc Tn li cng thm giu c hn, thc lc cng
mnh m hn. Vic chim c Hn Trung lm cho k "lin honh" ca Trng
Nghi pht trin n nh cao tt . Tn Hu Vng mun biu dng Trng Nghi,
192

nn ban cho ng nm phong p, v phong cho Trng Nghi lm V Tn Qun.

Trong vn i ph vi S, Trng Nghi va tr c mi th ring, li va c
chc cao lc c. C th ni hnh ng l hnh ng nht c lng c".

5. Cht Ti C Quc

Nm 311 trc cng nguyn, Tn Hu Vn Vng l ngi mt mc tn nhim

Trng Nghi gi bng. Ngi con l Tn V Vng ln ni ngi. Thin t no
triu thn ny, l vic vn thng xy ra. i vi Trng Nghi, Tn V Vng
khng c cm tnh lm, trong khi cc i thn chung quanh nh vua tr ny, li ua
nhau ni xu Trng Nghi iu. Ring cc nc khc cng on ght cch i
ca Trng Nghi. Nc T cao rao l phi dn Trng Nghi vo ca t mi h h.
a v ca Trng Nghi do vy tr thnh bp bnh. ng khng cn con ng
pht trin nc Tn na. Trng Nghi thy tnh th khng hay i vi mnh, bn
ch ng xin ri khi nc Tn tr v nc Ngy. Tn V Vng thy vy, lin
chun tu li xin ca Trng Nghi ngay.
Sau khi Trng Nghi c c gi chc Tha tng ti nc Ngy mt nm, (309
trc cng nguyn) th qua i. Lc cht ng hn su mi tui. Ngi mu s tng
bn mng cho nc Tn ny, rt cc ri phi tr v cht c quc, ni m mnh tng
nhiu phen lm hi. Qu thc l mt s chua cht.
i vi cuc i ca Trng Nghi, c k khen ngi ch khc nhau. V mt nhn
cch, i vi vic khng gi tn ngha, th vt, thng b ngi i ch ci. Nhng,
ring i vi vic xt on tnh hnh, tnh ton mu lc, ti tr tuyt vi v lng
dng cm hn ngi ca ng, u l ch ng khen ngi. Cng lao ca ng trong
vic ng gp nc Tn c th i ti thng nht c nc Trung Quc sau ny,
cng khng th khng khng nh. Trong mi quan h gia Tn v S, ng khn
kho li dng s u m bt ti ca S Hoi Vng, xoay nh vua ny trn lng bn
tay ca mnh mt cch d dng, gip cho Tn tng cng lc lng v lm cho S
mi lc mi suy nhc thm. Tc dng ny l ht sc ni bt.
193

Giai on gia ca thi Chin Quc, tht hng m nhng cuc chin tranh thn tnh
nhau ngy cng quyt lit. ng nh cu ni nh nhau ginh t, ngi cht
nm y ng. nh nhau ginh thnh, ngi cht cht y thnh quch". Lc by
gi nc Ngy l nc tng xng b trong thi k u Chin Quc, nay mi lc
cng suy yu dn. Trong khi , ba nc ln, c th lc ngang nga nhau l Tn, S
v T, th u c thng nht thin h. Nc T vi a th him yu, da vo ni
cao bin rng, sau khi k phn gin ca T Tn c thnh cng, cng nh s ngu
mui u m ca T Dn Vng, tng b thm bi di tay lin qun nm nc do
Lc Ngh ch huy. V sau, mc d c in n dng trn "ha ngu y lui
nc Yn, nhng thc lc b tn tht nghim trng, khng cn sc mnh
tranh ginh vi Tn, v cui cng mt i kh nng thng nht Trung Quc.
Ring mt nc to mnh nh nc S, "t rng nm nghn dm, gip binh hng
triu ngi, chin xa hng nghn c, nga chin hng vn con", l mt cng quc
trong thin h, th ti sao trong trn ging co vi T v Tn, li b tht bi, v chu
kh nng thng nht ton quc ri vo nc Tn? iu khng th khng quy cng
cho thut "lin honh" rt thnh cng ca Trng Nghi.
Nc S bt u suy yu t i vua S iu Vng. Danh tng Ng Khi b git,
qu tc trong nc gy ra ni lon, khin tim lc ca S b tn thng. Nhng iu
quan trng nht li chnh l S Hoi Vng mc mu Trng Nghi, dn n cuc
chin ti n Dng v Lam in, ni tip b tht bi. K n, S li b mt Hn
Trung, nn cui cng khng cn sc mnh tranh hng na.
Vic Trng Nghi mun tr th c nhn, l vic th hin phm cht khng tt ca
ng ng v mt khch quan m ni, ng gip Tn tng cng sc mnh v lm
cho S ngy mt suy yu. ng ng l mt nh "lin honh" gip Tn mnh, v
lm yu nc S. Tc dng lch s ca ng trong vic xa b chng ngi ln nht l
nc S nc Tn thng nht c Trung Quc, qu c mt ngha khng th nh
gi thp c.

194

VI. Phm Th - Nh Mu Lc Gip Tn Hon Thnh Nghip

Phm Th (? - 255 trc cng nguyn), t Thc, l ngi nc Ngy thi Chin
Quc. Phm Th ph t cho Tn Chiu Vng, i vi trn ng l ngi k tha
thnh qu ca Hiu Cng v Thng ng thay i php lut a t nc tr
thnh cng thnh, i vi di ng l ngi to nn tng cho Tn Hong v L
T hon thnh s nghip thng nht c nc. ng l mt mu lc gia c thnh tch
v hai mt chnh tr v ngoi giao. ng lm Tha tng cho nc Tn mi nm, i
ni cng c triu nh, chn ng mi tiu cc, cng c ch trung ng tp
quyn va mi ny sinh. i ngoi ng cc lc ch trng chnh sch "giao ho vi
nc xa, tn cng nc gn", xy dng nn tng vng chc cho nc Tn thng
nht c thin h sau ny. ng chng nhng l mt v Tha tng gii trong lch s
ca nc Tn, m cn l mt nh chnh tr thi c him c ca nc Trung Quc.

1. i S T B Vu Co

Phm Th thu nh nh ngho, mun i khp thin h du thuyt cc ch hu, thi

trin kinh lun y bng ca mnh, nhng kh ni nh ng ch c bn tm vch trng
trn, trong ti th trng rng, khng tin bc, nn khng c th i u c. Do vy,
ng nh phi m p ch ln, ngi b gi trong nh tiu ma thi gian. Sau , ng
vn c ph t cho Ngy Vng gip nc nh tr thnh mt quc gia c binh
lc cng thnh, c mt nn kinh t sung tc. Nhng v khng ai tin c, li khng c
tin mua chuc ngi c quyn th, tm cch ngoi ln, nn cng nh chu.
Nhng, ng khng cam tm thi gian tri qua mt cch v ngha. Sau nhiu ngy
suy ngh, ng n xin lm mn h ti ph ca quan Trung i phu l Tu D, ch
i thi c tm ng tin thn.
t lu sau, Ngy Vng phi Tu D i s nc T. Phm Th vi t cch l x nhn
ty tng cng i theo. Nm , T Dn Vng l mt ng vua v o, nn i tng
195

nc Yn l Lc Ngh quy t bn nc, cng ko binh nh T, trong c c

nc Ngy. Di s ch huy ca tng Lc Ngh, lin qun cc nc tin ti u
thng ti , lin tip h c ngoi by mi thnh ca nc T, v nhanh chng
chim c quc ca nc ny l Lm Tri. Ch ring c hai thnh C v Tc Mc
th khng h c. V sau, do tng T l in n s dng trn ha ngu i
ph c lin qun ca nm nc, nn nc T mi c phc hng.
Sau khi vua T Tng Vng ln ni ngi, gng sc chn chnh t nc, khin
nc T cng cng thnh. Vua Ngy lo s nc T s tr th, nn mi phi Tu D
n T giao ho.
Sau khi Tu D n nc T. Vua T i vi ng hon ton khng v n, ln ting
qu trch thng thng. Nh vua bo nc Ngy l nc phn phc v thng, li bo
ci cht ca tin vng l T Dn Vng c lin quan ti nc Ngy, lm cho mi
ngi u cm hn Ngy quc. i vi nhng li ch trch mnh m ca vua T, Tu
D ch tr mt lu li, khng bit tm ch no trn, hon ton khng th i p
chi c.
Phm Th thy vy ung dung bin bc, nghim ging ni r:
- T Dn Vng l ngi kiu ngo li tn bo. Sau khi nh bi nc S v Tam
Tn cng nh tiu dit c nc Tng, th cn mun st hi thin t nh Chu
thay th a v . Bn thn T Dn Vng khng bit t lng sc, nn mi tr
thnh k th ca nm nc, ch no phi mt mnh nc Ngy u. Nay i vng
l ngi anh hng ci th, vy nn tip ni thnh tch huy hong ca T Hon Cng,
T Uy Vng, chn chnh nc T th mi tt. Nu ch bit so o v nhng n on
trong thi T Dn Vng, lun trch c ngi khc m khng bit t kim im
mnh, th e rng i vng li i vo vt xe ca T Dn Vng trc kia thi.
T Tng Vng t lu nghe ni Phm Th l ngi n ni hot bt, kin thc
rng ri, li c ch an bang nh quc, nay trc tip nghe nhng li hng bin khng
196

t ti m cng khng t cao, c tnh c l ca Phm Th, trong lng nh vua khng
khi knh n.
Ngay m , nh vua phi ngi i du thuyt Phm Th, c mun gi ng li
nc T, v ha s phong lm Khch Khanh. Phm Th nghe qua, vi mt thi
y chnh ngha, nghim ging t chi:
- Ti cng s gi ca nc Ngy i s sang nc T, nu khng cng h tr v nc,
th l ngi thiu tn ngha. Nh vy, v sau ti cn mt mi no lm ngi?
Vin thuyt khch tr v bo li vi T Vng. Nghe qua, T Vng li cng knh
trng Phm Th hn, nn ban cho ng mi cn vng, cn ban thm c b v
ru.
Phm Th ln u tin i s, trn vai c trch nhim nng n, vy lm sao dm nhn
l vt ring ca nc T? Do vy mt ln na ng li t chi. Tu D l ngi gi vai
tr chnh s, th m b vua T c x vi mt thi lnh nht. Trong khi , vua T
li ban nhiu n hu cho ngi tu tng, trong lng ng ta cm thy tht bt mn.
Sau khi nghe Phm Th bo co mi vic ng s tht, Tu D ra lnh cho Phm Th
nim phong s vng tr li cho vua T, ring b v ru th gi li. Phm Th
khng ni g, ch tun theo lnh ca Tu D. Nhng ng khng lm sao ng c,
mnh i s sang nc T khng h b li lc quyn r, gi kh tit mt cch trong
sch, lun ng trn lp trng chnh kh, th m li b k tiu nhn hi ngm, sut
na mt mng.
Sau khi tr v nc Ngy, Tu D bo co ln Tha tng ca nc Ngy l Ngy
T, bo Phm Th sang T t nhn hi l, v bn r tin tc mt ca nc
Ngy cho T, lm nhc s mng ca ngi i s. Ngy T nghe qua c gin, khng
cn bit trng en phi tri, ra lnh cho ngi bt Phm Th ri dng cc hnh tra
tn.
197

Phm Th v c b cc hnh, tt nhin l khng tm phc. ng b tra tn n c

ngi bm dp, mu me y mnh, tht nt rng rng, ht sc bi thm. Phm Th vn
l ngi m p ch ln, mun thi th ti nng ca mnh vi i, th m nay cha lm
c g, h li chu cht oan nh th hay sao? Khi ngh ti y, ng bn gi v cht,
ch c hi thot thn.
Nghe tin Phm Th cht, Ngy T ch thn xung xem qua, thy thn th Phm
Th mu me m a, khng cn mt ch da lnh ln, nm thng chn di t
khng c ng, bn sai ti t dng chiu b xc Phm Th li, ri em vt ra cu x.
Li bo nhng tn khch trong nh thay nhau i ln xc cht ca Phm Th,
ng d c thnh ma thnh qu, cng b nh nhp. Ngy T mun ly hnh ng
rn e nhng ngi chung quanh.
Tri mi lc cng ti, Phm Th t trong chiu m mt ra ln nhn, thy bn cnh
c mt ngi ti t ngi canh gi. ng bn ni kh vi ngi ny:
- Ti b trng thng n nh vy, d vn cn tnh to nhng chc chn khng sao
sng c. Vy xin ngi hy thng tnh cho ti c cht trong nh, ngi nh
ti tin vic Tn lim. Nh vy ngi nh ti s t n cho ngi.
Ngi ti t ny trng thy cnh ng ca Phm Th cng thng hi, li tham lam
tin bc m Phm Th ni n, nn vo bo di vi Ngy T rng:
- Bm ngi, Phm Th cht t lu ri.
Ngy T lc ang d tic vi cc tn khch, ung ru say, nn khng c th
gi i kim tra li xem ng s tht hay khng, bn ra lnh cho ngi ti t mang
xc Phm Th vt ra ng hoang.
Ch cho ngi ti t b i, Phm Th cn rng chu au, c b tr v nh, ri bo
ngi nh em chic chiu vt tr li ch c, che mt thin h. Sau , Phm Th
198

li i tm gp mt ngi bn thn l Trnh An Bnh nh ngi ny giu mnh vo nh

dn, ri i tn thnh Trng Lc. Phm Th dn d ngi nh sng sm ngy hm
sau th pht tang.
Qu nhin ng nh mi s tin liu ca Phm Th, qua ngy hm sau, khi Ngy T
tnh ru, bn c lng nghi ng Phm Th cha cht, nn li sai ngi ra ng hoang
xem qua, thy ch cn mt manh chiu nn li cho ngi n nh Phm Th d
xt. Ngi ny ti ni, thy gia nh Phm Th ang lm l tang, nn tin Phm Th
cht thc, cn xc th b ch hoang tha i n ht ri. T , Ngy T mi khng
cn nghi ng chi na.

2. Gia m i Gp Vng K

Na nm sau, cng vo nm 44 vua Chu Non Vng (nm 271 trc cng
nguyn), Tn Chiu Vng phi s thn l Vng K sang nc Ngy. Nc Tn k
t ngy Thng ng ci cch php lut tr i, c mt chnh sch truyn thng:
Ngi tin c hin ti th cng c thng nh ngi c tin c. Ai tin c
nhng ngi khng tt th cng c ti lin i". Ni c th, phm ai tin c ngi c
ti nng (bt lun ngi u, xut thn cao sang hay bn tin), ch cn lp c
i cng cho nc Tn, hoc c nhng cng hin xng ng, th s c Tn Vng
tng thng. V, ngi tin c trc y cng c tng thng y nh vy.
Tri li, nu tin c ngi khng c ti nng, hoc l k xu, lm iu c hi cho
nc Tn, phm phi trng ti, th ngi tin c cng b lin i, cng b hnh pht
ging nh ngi mnh tin c.
K t ngy ban b chnh sch , nhng ngi hiu bit trong nc Tn, lun lun
lu tm ngi c ti nng. Trong nht thi, nhiu k s c ti nng khp trong
su nc, u ua nhau i v pha Ty ti nc Tn. Do vy, nc Tn tp hp
c ngi ti ng o, v tin nhanh trn con ng nc giu binh mnh. T
ch l mt tiu quc khng c mi ngi trng th Ty Nhung, nc Tn dn
dn vn ln ng trong hng ng ca nhng cng quc. Trc tin, Tn tr thnh
199

mt trong Ng b i Xun Thu. K , li tr thnh nc ng u trong tht hng

thi Chin Quc. V, cui cng th thng nht c thin h, xy dng c mt
quc i Tn cha tng c. y l chuyn sau ny.
Nhc li, Trnh An Bnh nghe ni c s gi ca nc Tn n Ngy, cho rng thi c
ti, bn gi ngi hu ti cng qun phc dch Vng K. Trnh An Bnh l
ngi nhanh nhn, nn tranh th c s yu thch ca Vng K. Ch mt thi gian
ngn, mi quan h gia hai ngi t ra rt dung ha, v dn dn khng c g li
khng ni cho nhau nghe.
Mt hm, Vng K b mt hi ring Trnh An Bnh:
- qu quc phi chng c ngi hin ti, nhng cha c dp i lm quan? Nhng
ngi c bng lng theo ti n nc Tn hay chng?
Trnh An Bnh chnh v vic ny m ti y. Cho nn khi nghe s gi hi, c nn
s vui mng trong lng, bnh tnh p:
- Hin nay trong nh ca thn c mt tin sinh tn gi Trng Lc, tr mu hn
ngi, do trong nc c ngi th, nn khng th xut u l din. Bng khng, th
chc ra lm quan t lu ri, u phi ch cho ti ngy hm nay?
Vng K vi vng ng cho Trnh An Bnh bit, nu ngi ban ngy khng tin
gp nhau, th c th ch m khuya ti y gp ng ta.
Trnh An Bnh bn bo Trng Lc ci trang thnh mt ngi n bc, li dng m
khuya ln ti cng qun gp Vng K. Hai ngi ngi cnh nhau bn lun i
cuc trong thin h. Phm Th n ni thao thao, nhng li hay p tun ra nh
sui, phn tch mi vn c th nh phi by trc mt. Khng ch Phm Th ni
ht li, Vng K tin Phm Th l mt nhn ti him c, bn hn vi Phm Th,

200

ch khi ng lm vic cng xong xui, th xin Phm Th n Tam nh Cng"

gn bin gii nc Ngy, ch i theo ng ta v nc Tn.
Vng K lm xong cng vic ca vua Tn giao ph, bn t bit Ngy Vng v
qun thn ca nc ny, ln xe tr v nc Tn. Khi c xe i n Tam nh
Cng" th thy trong rng bc ra hai ngi, chnh l Trng Lc v Trnh An
Bnh. Vng K c mng, sau my cu hn huyn, vi vng mi h ln xe cng i v
pha Ty.

3. Xung Xe Trnh Ha

Khi c xe i ti H Quan ca nc Tn, th t pha xa xa bng thy ct bi tung ln

m mt, ri thy mt ton xe nga chy ngc chiu sp ti ni. Phm Th l ngi
lun cnh gic, thy vy vi vng hi:
- S ngi sp n l ai?
Vng K nhn ra s ngi i u, nn suy ngh mt lc, p:
- l Tha tng ng triu ca nc Tn, Nhng Hu Ngy Nhim. Xem ra,
c l i v pha ng th st tnh hnh cc huyn.
Nhng Hu Ngy Nhim l em trai ca Tuyn thi hu, l cu ca Tn Chiu
Vng, ang nm quyn triu chnh, iu hnh quc gia i s, th lc khng ai
bng. Tuy Tn Chiu Vng c lng bt mn, nhng v s Thi hu nn nh phi
ng ta mun lm g th lm.
Nhng Hu Ngy Nhim cng vi Hoa Dng Qun, Kinh Dng Qun, Cao Lng
Qun c mi ngi gi l "T qu ca nc Tn". Ring Nhng Hu Ngy
201

Nhim l ngi c a v cao nht, li c Thi hu u, nn tr thnh ngi

cm u trong T qu", quyn lc khng ai snh bng, mi ngi u phi n mt.
Hng nm, ng ta ko i i binh m, thay mt cho vua Tn i du hnh khp c
nc th st quan li, xem xt thnh tr, duyt qua binh m, ph d b tnh, dng
oai tc phc iu.
Phm Th tuy l ngi c a v thp km, nhng i vi tnh th ca cc nc
th ng rt quan tm. Mt nhn vt quyn uy tt nh nh Nhng Hu Ngy Nhim,
tt nhin l ng c nghe danh, v cng bit r nhn cch, nn quay sang Vng
K ni:
- Nghe u Nhng Hu l ngi chuyn quyn v lng hnh trong nc, li l
ngi ganh ght k hin ti, nht l rt ght vic chiu np cc tn khch t cc nc
ch hu n. Nu ti gp mt ng y, e rng s b nhc. Vy chi bng ti tm thi
trn vo ra thng xe, trnh khi chuyn ng tic c th xy ra.
Vng K ng cho Phm Th lm theo mnh. Ch trong chc lt on xe
nga ca Nhng Hu chy ti ni. Vng K vi vng xung xe nghnh bi.
Nhng Hu cng xung xe gp Vng K. Sau vi li khuyn khch v an i,
Nhng Hu bn hi:
- Tnh hnh Quan ng nh th no? Trong cc ch hu c chuyn g xy ra
khng?
Vng K vng tay thi l, p:
- Bm khng!
Nhng Hu lic mt nhn vo c xe, li quan st k s ngi ty tng, ri ni:
- Ln ny ngi i s nc Ngy, c mang v nhng v tn khch cc nc ch hu
khng? Nhng ngi ch da vo li ni sung ca mnh lm ri lon quc gia
202

ca ngi khc, vi mc ch l tm ly ph qu vinh hoa, ton l nhng ngi ni

sung v ch c!
Vng K ph ha theo, p:
- Li ni ca Tha tng rt ng.
Nhng Hu thy khng c g kh nghi, bn ra lnh cho on xe tip tc i v pha
ng.
Qua cn s hi, Vng K ang nh thc nga i tip, th Phm Th t trong thng
xe chui ra, ni:
- Nhng Hu l ngi tuy c mu tr, nhng lm vic tr tr, va ri ng y c lic
mt nhn vo xe, v c v nghi ng. Lc by gi tuy ng y khng cho lc sot,
nhng ch trong chc lt na y, ng y c th i , quay li lc sot cng nn. Do
vy, ti cn phi xung xe trnh mt mi c.
Vng K thy va ri Phm Th phn on rt ng, nn qua my li phn tch
ngn gn nhng rt chnh xc ca ng v Nhng Hu, cng cho rng Nhng Hu
rt c th quay tr li. Do vy, ng bn Phm Th v Trnh An Bnh xung xe
men theo ng mn tip tc i ti.
Chng my chc, Vng K bng nghe pha sau lng mnh c ting lc lc nga.
Khi quay li, qu nhin thy c hn hai mi k s t hng ng chy bay n, bo
phng mnh Tha tng tr li lc sot. S ngi ny bn lc tm trong thng xe,
mc ch xem c giu nhng ngi t Quan ng i vo nc Tn hay khng. H
thy khng c g, mi chu ln nga b i.
Vng K thm vui mng v thot nn, bn ln ting khen:
203

- Trng tin sinh ng l mt nh tr s, ta khng lm sao bng!

Dt li, Vng K thc nga i ti. Chng my chc th gp Trng Lc v Trnh
An Bnh, bn mi ln xe, ri nhm hng Hm Dng, kinh ca nc Tn tip
tc i ti.

4. Li Ni Khn Kho

Sau khi Phm Th n Hm Dng, khng c c hi no gp c Tn Chiu

Vng c. Mc d Vng K chy cht nhiu ni, c gng ht sc mnh, nhng
vn khng c hy vng a Phm Th gp c nh vua.
Phm Th thy thi gian qu bu tri qua mt cch v ch, trong lng tic r, nhng
khng c cch no khc hn. Mi ngy ng phi tr ti khch x loi hng bt, dng
cch c sch v i xem xt dn tnh git thi gi. Trong thi im ny, Tn
Chiu Vng ngi trn ngai vng c ba mi su nm, th nc ngy mt
cng thnh. i tng Bch Khi ch huy qun i nc Tn, cn qut khp mi
ni, i n u thng n y. pha Nam h nh S v c chim cho k c hai
vng t quan trng l Yn v Snh (quc ca S). Nc S t b suy yu lun,
khng cn vn ln c tr thnh i th vi Tn na. K , Tn li quay sang
lin hp vi qun i ca bn nc pha ng l Hn, Triu, Ngy, Yn, nh bi
qun T, v tr c mt knh ch pha ng l nc T. Sau , qun Tn cn
nh bi c qun ca ba nc Hn, Triu, v Ngy, khin Ngy v Hn phi chu
ci u nghe theo lnh ca Tn. Thi by gi, triu thn nh Tn lin tip vo chc
mng nh vua.
Khi , trong triu nh nh Tn cng y dy nhn ti, "T qu th nm trn quyn
bnh v bao gi cng bi xch nhng ngi khng n cnh vi mnh. Tn Chiu

204

Vng lc no cng tn trong ni cung, li b cc quyn thn qu thch bao vy,

nn khng th nm c tnh hnh c th bn ngoi.
Thi Chin Quc l mt thi k tnh hnh lun xo trn, trn v i chnh tr nhng
mu s, nhng nh thuyt khch ng o, i khp ni tm c hi tin thn, vng
thau ln ln, cho nn s ngi trong tp on thng tr cp trn ca nc Tn, khng
c n tng tt p i vi nhng tn khch, bin s t cc nc Ch hu n. H
cho s ngi ny l bt ti, km hc, ch bit ni sung ch khng c kh nng g.
Do vy, Phm Th d ngh cch, vn kh chen chn vo c triu nh nh Tn,
thi trin s hc ca mnh.
Trong khi khng cn cch no khc hn, Phm Th bn nh ngi gp Tn Chiu
Vng gii thiu v gia th ca mnh. Ch yu ni: "Hin nay c mt ngi nc
Ngy, tn gi Trng Lc tin sinh, tr mu hn ngi, l bc k ti trong thin h.
ng y mun bi kin i vng, v bo: hin nay nc Tn ang lm vo cnh ht
sc nguy him. Nu mt Trng Lc th s gp nguy, m c Trng Lc th s
an ton. Nguyn nhn ti sao, Trng Lc phi gp mt i vng mi c th ni
ht c"
R rng y l nhng li ni c phng i cho Tn Chiu Vng phi trng th.
Nhng, Tn Chiu Vng u phi l mt nh vua thiu kin thc? Nhng chuyn
na n nh th, khng phi mi xy ra ln u. Tn Chiu Vng cho rng, nhng
mu s, nhng nh du thuyt trong thin h thng thng vn thch ru rao nh th.
Cho nn nh vua cng khng ch .
Th l Phm Th li tht bi. ng tr v nh tr tip tc n cm th, ung tr nht.
Phm Th sng trong hon cnh lo u nh vy, khng my chc tri qua mt
nm. Trn bu tri thng c nhng cm my n m khng ai on bit trc, cng
nh i ngi thng c chuyn ha phc ti vi mnh m khng ai hay. Vui qu
thnh bun, b cc thi lai, l chuyn thng tnh trong cuc sng. n nm Chu
Non Vng th 45 (nm 270 trc cng nguyn), Tha tng Nhng Hu Ngy
Nhim mun xua qun vt qua nc Hn v nc Ngy, i nh nc T, chim
205

ly hai vng t Cng, Th, nhm m rng phm vi vng t phong ca c nhn
mnh nh o. Phm Th cho rng y l c hi tt tri ban, hon ton c th
chp ly tip xc vi Tn Chiu Vng, tranh th nh vua chen chn vo triu
nh nh Tn.
Ngy Nhim v Hoa Dng Qun u l em trai ca Tuyn Thi hu. Lc Chiu
Vng cn nh, Tuyn Thi hu lm triu chp chnh, v y nhim cho Ngy
Nhim lm Tha tng, phong chc Nhng Hu, v cng phong chc cho ngi
em trai khc lm Hoa Dng Qun, nm quyn cai tr t nc. Sau khi Chiu
Vng trng thnh, bn phong cho em trai ca m mnh chc Kinh Dng Qun v
Cao Lng Qun, c mun chia bt quyn hnh trong tay b m. Chnh v vy, m
nhng ngi trong tng tht, trong qu thch c dp nm quyn trc li. Gia nh
ring ca h cn giu hn c Vng tht, khin Chiu Vng cm thy nh nm trn
gai, nhng khng th ni ra c.
Ln ny, Nhng Hu mun nh T chim thm hai vng t Cng v Th, vi
mc ch m rng thm t phong ca mnh nh o. Kt qu ca hnh ng ny
chc chn s tin ln mt bc na, cng c thc lc ca Ngy Nhim, khin gc
cng to m nhnh cng dy, to ra t oan l thn t cn mnh hn c triu nh.
Da vo tnh trng phc tp , cng nh da vo s tm hiu, phn tch v phn
on th gii ni tm ca Chiu Vng sut trong mt nm qua, Phm Th mnh
dn v dt khot gi ln Chiu Vng mt bc th na, vi mc ch by t lng i
ngha ca mnh. ng nhm ng vo nhng t oan ang tn ti trong triu nh
cng nh ni bn khon lo lng ca Chiu Vng nh ng nh vua. Trong bc
th ny Phm Th vit: "Ti nghe ni mt v vua anh minh khi chp chnh, th s
tng thng cho ngi c cng vi nc, y nhim trng trch cho ngi c ti
nng. Ngi c cng to th c hng lc hu, c ti cao th c tc v cao. Cho
nn ngi bt ti khng dm lm chc, ngi c ti cng khng bao gi b ri nhim
v ca mnh. Tri li, mt nh vua u m bt ti, th khng phi nh vy, m ch
thng cho ngi mnh yu thch, pht ngi mnh ght b. S thng pht hon
ton khng c cn c, m ch da vo cm tnh trong nht thi. Ti cng nghe ni,
ngi gii lm giu cho c nhn mnh, thng ly ca ci t quc gia, cn ngi gii
206

lm giu cho quc gia, th thng ly ca ci t ca ch hu. Khi thin h c mt v

qun vng anh minh, th ch hu s khng th chuyn quyn chuyn li. l ti
sao? V vy mt nh vua anh minh, bao gi cng gii vic ct bt quyn bnh ca
ch hu. Mt v lng y c th on bit s cht sng ca mt bnh nhn, cn mt v
minh cha c th on bit s thnh bi ca nc nh. Thy vic c li th thc hnh,
thy vic c hi th xa b. Khi c lng nghi th bt i s tng thng. T xa ti
nay, nhng v minh qun nh vua Thun vua Ngu, u lm nh vy c. C mt s li
khng tin ni su bc th ny, nhng nu ni khng su th khng lm cho i
vng ch . Ti mong i vng c th cho mt cht thi gi nhn ri, ti c
gp mt ni thng. Nu nhng li ni ca ti i vi vic tr quc hng bang khng
c hiu qu g, th ti bng lng chu s trng pht nghim khc. Vy xin ng v
khinh thng ti m khinh thng c ngi tin c ti".
Ch ng qu v him c trong bc th du thuyt ca Phm Th, l c mt t tng
chnh tr su sc, trc tip cp n vn ch dng ngi. V cch dng ngi,
ng cc lc ch trng chn dng nhng ngi hin ti, tng thng cho nhng
ngi c cng v cc mt qun s, chnh tr, kinh t, cc lc phn i cch dng
ngi ch nhm vo nhng ngi thn. Trong thi k u ca x hi phong kin, t
lu quen dng b con ging h ca mnh. Cho nn t tng ny qu l mt tia
sng lp lnh. K , Phm Th cn cc lc kch hin tng quyn thn nm ht
quyn bnh ca quc gia, v ch r mi nguy hi ca vic triu nh th suy yu cn
thn t th li mnh ln. i vi vic tng cng trung ng tp quyn v cng c
a v thng tr ca nh vua, l nhng kin rt sng sut.
Tn Chiu Vng l mt nh vua c hoi bo ln th nhng tng tht v qu thch
trong vng tht, chim hu ht quyn hnh, khin k hoch mun lm cho nc
giu binh mnh ca nh vua b cn tr. chnh l mt ni bn khon m nh vua
vn trong lng t by nhiu nm qua. Nhng li ni trong bc th ca Phm Th
nh trng vo ni bn khon ca Tn Chiu Vng. Hn na, nhng li ni
b n, hm sc vit trong th lm cho Tn Chiu Vng cng phi bn khon suy
ngh, mun c gii p ngay. Nht l trong bc th Phm Th c th, bo m
mnh l ngi mu lc tr quc, v c th gip cho Tn chiu Vng thot
khi cnh lng tng trc mt. Chnh v vy, Tn Chiu Vng khng th khng
207

triu kin Phm Th. Qua cho thy, Phm Th chng nhng l ngi kinh lun
y bng, m cn l ngi rt gii tnh ton. Tn Chiu Vng xem xong bc th
qu nhin rt xc ng, v cng rt cao hng, bn cho ngi tng thng Vng
K tin c c ngi hin ti. ng thi, cng phi ngi hng dn Phm Th
vo cung gp mt nh vua. Mt ngi c mu tr xut chng, trong khi c hi
cha n vi mnh, c th c chu ng s bun t. Nhng mt khi c c hi xut
hin, th h s tm cch li dng c hi . V h bit thi c khng th mt.
Phm Th cng l mt ngi nh vy.
Trc khi Phm Th vo cung Tn, trong lng suy ngh y mi vic. ng
chun b y mi chi tit khi ra mt nh vua. Cho nn sau khi bc xung xe, ng
lin i thng vo cung cm. Tn Chiu Vng c mi ngi theo hu ang t
trong i ra. Phm Th khng trnh n, chng nh xem chung quanh khng c ai.
Hon quan thy th, to ting qut bo:
- i vng n, ti sao khng trnh mt?
Phm Th bnh tnh phn bc:
- Nc Tn no c Vng, m ch c Thi hu v Nhng Hu!
Li ni r rng l nhm khch ch Tn Chiu Vng. Do li ni nhm thng vo
t oan ng thi, v nh trng vo tm trng ca Tn Chiu Vng nn thu
c hiu qu rt cao. Tn Chiu Vng nghe vy, chng nhng khng gin, m tri
li mi Phm Th vo gian phng kn, c x theo bc thng khch, ri hai ngi
cng nhau m lun mi vic.
Phm l ngi tc tr a mu, bao gi cng c th x l mt cch thch ng gia h
v thc, gia s cng thng v s bung lng. Cho nn Phm Th nm vng tm
l ca i phng, cng mun i su vo vn ct li, th li cng t ra khng
quanh co, trnh n. Tn Chiu Vng knh cn ln ting hi:
208

- Tin sinh c iu g dy qu nhn?

Phm Th li "p a p ng", trnh tr li thng cu hi trn. Phm Th t thi nh
th n ba ln. Ti sao vy? Mt l ng mun Tn Chiu Vng ghi nh bui ni
chuyn ny c tnh cch rt quan trng; hai l nhm cao a v ca mnh trc mt
nh vua.
Thy Tn Chiu Vng thit tha mun thnh gio, nn thi ca Phm Th rt
thnh khn, uyn chuyn p:
- Thn vn khng dm lm nh vy. Xa kia Khng Thng ngi bung cu bn
b V Thy, ch khi gp c Chu Vn Vng, th ch trong mt li ni l Vn
Vng gi bng Thng Ph. Sau nh vua dng mu lc ca Khng
Thng, tiu dit c nh Thng v ginh c thin h. Trong khi th cc i
thn nh C T, T Can, nguyn l qu thch v cng l mt bc trung thn, thng
c li can gin vua Tr nh n, nhng vua Tr chng phi khng nghe, m cn bin
h xung lm n l, hoc trng tr bng cc hnh. Rt cc, mi ngi u ri xa, nn
Tr Vng lm vo cnh nc mt nh tan, ht sc bi thm. Hai thi , hai
kt qu , khng c nguyn nhn chi l, m ch yu l khc nhau ch tn nhim v
khng tn nhim. Nu nh Chu Vn Vng xa lnh Khng Thng, khng tin
mu lc ca ngi, th Chu Vn Chng u phi l ngi c ci c ca bc
thin t, v Vn Vng cng nh V Vng, s khng th no hon thnh Vng
nghip ca mnh. Nay thn l ngi ri b qu hng, t xa n y sng ni t
nc xa l, chung quanh khng c ngi thn, m nhng li cn ni, u l i k c
tng quan n s hng vong ca quc gia, hoc c tng quan n s thn s i
vi ngi ct nhc ca i vng. Nu ni khng su th khng ht , khng cu
c nc Tn. V li, nu ni qu nng cn, th ci ha ca C T v T Can trc
kia, s ging ngay xung u thn. Cho nn i vng ba ln hi m thn khng
dm ni, l v khng bit i vng tin hay khng tin y thi.
Nhng li ni m u ca Phm Th, chnh l nhng li ni m ng suy ngh tht
209

chn chn. Phm Th xem Chiu Vng nh Chu Vn Vng, Chu V Vng,
lm cho lng hiu danh ca nh vua cm thy thc tha mn, gip cho bu khng kh
khi ni chuyn c thun li hn, cm tnh hn gia hai ngi cng c m
hn. Phm Th t v mnh nh Khng Thng, tuy ang sng gia chn ni non,
nhng li l ngi c ti tr quc, c th gip cho mt v minh cha hon thnh s
nghip mt cch oanh lit. Vn ct li l ch qun vng c tin hay khng tin".
C "dng hay khng dng. Nu l ngi hin ti m khng c dng, thm ch
em git i, th v qun vng t h mnh thnh mt v bo cha, cng nh vua
Tr i nh Thng. Git hin ti c hi cho t nc, l iu i k ca cc v minh
qun t xa ti nay. Nhng li ni chng nhng ging ln mt ting chung cnh
bo cho Tn Chiu Vng, m cn tranh th c s an ton cho bn thn mnh.
Tip , Phm Th xoay quanh ch "tin v khng tin" bn lun thao thao:
- i vng tin li ni ca thn, th d cht thn cng khng xem l tai ha thit
thn, khng ly lm bun. D phi xm khp mnh my lm mt thng hi, b
tc xa lm mt thng in, thn cng khng cm thy l nhc. Thn ch s
ngi trong thin h thy thn t lng tn trung m li b cht, ri t v sau khng
ai dm ln ting ni g, khng ai dm bc chn n nc Tn ny na.
Nhng li ni bi trng v y khng khi trn, bc thm mt bc na chng t
ng l ngi sn sng phi gan tri mt, v xc ng c lng Tn Chiu Vng
qua tnh cm chn tht ca mnh. ng gt b ra ngoi tt c nhng g v mnh, v
chng nh c bn u xut pht t li ch ca nc Tn, ni ln nhng li ni y
i ngha, khin i phng cng thm tin tng mnh.
Sau nhng li dn ng , cui cng Phm Th mi cp n nhng vn
thc cht, ch r nhng t oan v mt chnh tr ca nc Tn thi by gi.
- i vng trn th s uy nghim ca Thi hu, di th b m hoc bi s dua nnh
ca gian thn, sut ngy su trong cung cm, t i ra ngoi, sut ngy khng ri
khi hai bn tay nng niu ca ngi hu, th chc chn c i s b m hoc, kh
210

phn on c u l thin, u l c. Thi gian nu ko di ra, th ci hi ln s

dn n lm nghing nga x tc tng miu, ci hi nh l bn thn b c lp v s
lm nguy. y l iu m thn rt s. Nu thn phi cht m nc Tn c tr, th
thn c cht cng cn hn l sng vy.
Thc ra, nhng t oan ni trn l ang tn ti, nhng khng phi l chuyn cp bch
phi gii quyt ca nc Tn. Phm Th s d phng i ln nh vy, l c mun
nng theo nguyn vng "lnh mnh triu nh v lm yu cc thn t chung quanh"
ca Tn Chiu Vng. ng thi, ng cng da vo lt nhng k th chnh
tr, gip mnh ng vng cng nh xc lp a v ca mnh trong triu nh nh Tn
sau ny. Ch cn a v c vng, th tt c mi vn khc s t nhin cng c
gii quyt m xui theo. Dng tm ca mt nh mu lc, vn thng biu l trong
mt li ni, mt vic lm. thc hin mi chnh tr ca h, h lun lun vt c
suy ngh ra mi bin php.
Do nhng li ni ca Phm Th nh trng tm trng thm kn ca vua Tn, nn
vua Tn mi xem phm Th l ngi tri m. Nh vua dng i l i vi Phm Th,
ri ni ln nhng li ni tn tm can ca mnh:
- Nc Tn vo mt gc x xa xi, cn qu nhn l ngi km tr. Nay tin sinh ti
y, qu l tri ban n cho nc Tn. T nay v sau, mi chuyn ln nh, bn trn
c lin quan ti Thi hu, bn di c lin quan ti cc v i thn, mong tin sinh s
ch dy cho qu nhn, ng c thi nghi k chi c.
Th l Phm Th c Tn Chiu Vng ht sc tn nhim, to y iu kin
c bn ng vo chnh trng, v mnh dn tip tc bc nhng bc vng chc
ln v i chnh tr y phc tp.

5. Ha Hon Xa, Tn Cng Gn

211

Sau , Phm Th li phn tch tnh hnh nc Tn cho Tn Chiu Vng nghe:
- Nc ca i vng, bin thy bn bn u vng chc. Pha Bc c Cam Tuyn v
Cc Khu bo v, pha Nam c hai dng sng Kinh, V, to thnh mt vnh ai, pha
phi c Lng Thc, pha tri c Quan, Bn. t Tn l t him tr, trong thin h
khng u b kp. Khi thy c li th vn ra tn cng, khi thy bt li th lui vo c
th. y chnh l t ca bc vng gi. Li thm nc Tn c hng binh hng triu
ngi, chin xa hng nghn c, ring v gip binh th rt gii, thin h khng ai ch
ni. B binh Tn li rt thin chin, xa k li ng o, dng n tr ch hu chng
khc g dng ch sn gii bt loi th rng. Th nhng, vic mu toan thn tnh
cc nc li khng to c thnh tu, i nghip b vng khng th hon thnh.
chng phi l do trong mu k ca cc v i thn c ch sai st hay sao?
Phm Th l ngi rt c ngh thut trong n ni. ng nm tm l ca ngi c a
v cao, bao gi cng thch nghe nhng li ni khen tng. Cho nn trc tin ng t
ch phn tch u th ca nc Tn, tranh th s ch ca nh vua. Qu nhin,
ng nm ng tm l ca Tn Chiu Vng. Nghe n y, Tn Chiu Vng bn
chm ngi ti, hi:
- Xin ni r k hoch sai st l ch no?
Phm Th thy mnh mi chn ro chn t vo nc Tn, cn c cha vng, nn
khng dm bn n vic trong triu nh, m trc tin ni n vic bn ngoi,
nhm nm d ng, xem thi ca Tn Vng ra sao. ng ni:
- Thn nghe Nhng Hu nh vt qua hai nc Hn v Ngy tn cng nc T.
K r rng l sai lm. Nc T cch nc Tn rt xa, gia li c nc Hn v
nc Ngy. Nu Tn ra qun t th khng sc nh bi nc T. Tri li, nu ra
qun nhiu, th s to ra mi lo trong nc. V nhn , cc nc Hn, Ngy,
Triu, thm ch c nc S cng c th xua qun xm chim. Trong trng hp
, nc Tn s rt nguy him, rt c hi. Pht T m khng thng, th l ci nhc
212

ca nc Tn. Cho d pht T c thng, c hai nc Tn v T u tn tht nng n.

Cc nc Hn, Ngy, Triu, v.v... s tha c th li mt cch d ng, i vi Tn
c chi l tt u? Thay v xua qun i nh xa, ch c hi v khng c li, tn hao v
ch, th chi bng dng sch lc ha hon vi nc xa, tn cng nc gn". Ha
hon vi nc xa, tn cng nc gn". Ha hon vi nc xa s to c tnh ha
hiu vi nhng nc , cn tn cng nc gn th s m rng c t ai ca ta.
T gn ta pht trin n xa, nh con tm n l du t t, th tt c mi nc trong
thin h ny iu b chinh phc ht!
Tn vng li hi:
- Sch lc ha hon nc xa, tn cng nc gn l th no?
Phm Th p:
- Ha hon vi nc xa, c th l ha hon vi T v S, cn tn cng nc gn c
th l tn cng Hn, Ngy. Mt khi chim c Hn v Ngy th S h tn ti
c chng?
Tn Vng v tay cho l phi, trong lng ht sc vui mng, lin phong Phm Th
lm Khch Khanh v gi l Trng Khanh. Nh vua s dng k sch ca Phm Th,
xua qun sang pha ng nh Hn v Ngy, ng thi, xung lnh cho Bch Khi
ngng tn cng nc T.
Qua li ni trn ca Phm Th, xc nh r t tng mang ngha chin lc
trong ch trng ha hon vi nc xa, tn cng nc gn. Ch trng ny chnh
l s cng hin kit xut ca Phm Th i vi nc Tn, v n t nn tng l
lun cho Tn theo ln lt thn tnh su nc, v i n thng nht c thin h.
ng thi, n cng c mt nh hng su xa i vi hu th, v l mt trang huy
hong trong b s v t tng chnh tr ngoi giao ca nc Trung Quc.

213

Ngy Nhim gi chc Tha tng ca nc Tn t nm Tn Chiu Vng th 2

(294 trc cng nguyn) c th ni l ngi ng gp nhiu cng lao i vi s
nghip ln ca nc Tn. Nhng, ng cng phm nhiu sai lm nghim trng
trong quyt sch mang tnh chin lc tng th ca quc gia, dn n mt s thit hi
nht nh cho nc ny. Th d nh trong vn i x vi "Tam Tn, Ngy
Nhim p dng phng chm chin lc nh nc mnh trc, nh nc yu
sau. ng xem thng hai nc Ngy v Hn l hai nc st nch ca nc Tn,
m li a qun vt qua hai nc ny vin chinh nc Triu xa, lm mt sc
dn v tn hao nhiu tin ca. Lc by gi nc Triu ang vo giai on cng
thnh, qun Triu c v danh tng ca h l Triu Xa ch huy, dng qun i
ngh ngi ti ch nh qun Tn t xa n ang mt nhc, b tn tht nng n,
phi tr gi t. Cng nh vic Ngy Nhim i ph vi nc T, tng my ln
c binh chinh pht, tuy i bn c thng c bi, nhng qun Tn vn khng th to
c nhng cuc chin thng mang tnh chin lc. V mt nhn lc cng nh ti
lc, qun Tn u b tn tht nng n. Trong khi th hai nc Ngy v Hn ngi
yn xem hai con cp d nh nhau ty c th li. Nh vy ci c s khng hn
ci mt.
Phm Th qua s ch do ca nguyn tc "ha hon nc xa, tn cng nc gn" tin
ln mt bc ni r ngh v cch thng nht thin h ca nc Tn:
1. Khut phc hai nc Hn, Ngy gn, xa b mi lo st nch, cng tng
cng thc lc cho nc Tn.
2. Sau khi khut phc c hai nc Hn v Ngy, th tin nh nc Triu pha
Bc, nc S pha Nam. Gip cho nhng nc yu, p ch nhng nc mnh,
tranh th vng t Trung Nguyn, khng ch s pht trin ca cc nc.
3. Sau khi cc nc Hn, Ngy, Triu, S chu ni thuc vo nc Tn, th dn qun
lc ca nm nc tin ln uy hip nc T l mt nc xa, v l mt i th mnh
ca nc Tn thi by gi. cho h trnh n khng tranh hn vi nc Tn na.
214

4. Trn c s ni trn, ln lt tiu dit tng nc mt nh nc Hn, nc Ngy,

nc Triu v cc nc khc, cui cng t n mc ch thng nht thin h.
Sau khi nguyn tc "ha hon vi nc xa, tn cng nc gn" ca Tn c xc lp,
th Phm Th kp thi gip cho Tn t k hoch thu phc nc Hn. Nc Hn
l nc yu nht trong by nc thi by gi. Phm Th chn ng t ph khu.
Trc tin, ng phn tch cho Tn Chiu Vng nghe ngha chin lc v vic thu
phc nc Hn:
- Nc Tn v nc Hn c lnh th an cho vi nhau. Nc Tn m c nc Hn
th chng khc no g c su mt, con ngi c bnh ni tng. Khi thin h khng c
bin lon g th thi, mt khi c bin lon th k gy ra tai nn ln nht cho nc Tn
khng ai khc hn nc Hn. Vy Tn Vng nn thu phc nc Hn trc.
Tn Chiu Vng ni:
- C gia vn cng mun thu phc nc Hn, nhng nc Hn khng chu nghe theo
th bit lm sao?
Phm Th chun b sn kin trong lng, lin p:
- Nc Hn lm sao dm khng nghe theo lnh, dm khng chu quy phc i vng
ch? Nu i vng phi binh trc tin nh chim Hunh Dng l trung tm
chnh tr, kinh t, qun s v giao thng ca nc Hn, lm cho con ng t Cng
v Thnh Cao b gin on, pha Bc ct t vi con ng Thi Hnh, khin qun
Hn Thng ng khng lm sao xung c. Nh vy, ch vi mt trn nh m
c th ct nc Hn ra thnh ba on. Mt khi qun Hn khng cn chng tr c,
th h ti sao li khng quy phc i vng ch?

215

Tn Chiu vng gt u cho l phi, ng vi phng n ca Phm Th. T

tr i, mi lin tip nhng cuc tn cng c tnh cch hy dit.
Nm Tn Chiu Vng th bn mi hai (265 trc cng nguyn) qun Tn tn
cng v chim lnh Thiu Khc (nay l vng ng Bc T Nguyn ca tnh H Nam)
ca nc Hn, v Cao Bnh (nay l vng t nm v pha Nam ca T Nguyn).
Nm Tn Chiu Vng th bn mi ba (264 trc cng nguyn), i tng Bch
Khi ca Tn nh chim Hnh Thnh (nay l vng ng Bc Khc c thuc tnh
Sn Ty).
Nm Tn Chiu Vng th bn mi bn (263 trc cng nguyn), Bch Khi tn
cng v chim c Nam Dng nm pha Nam Thi Hnh Sn ca nc Hn.
Nm sau li nh chim D Vng (nay l Tm Dng thuc tnh H Nam).
n y, nc Tn cht nc Hn ra lm ba on, khin vng Thng ng
hon ton b c lp.
Di nhng n tt cng sm st ca qun Tn, nc Hn b ct manh mn, ch
cn ch cht.
Tri li, nc Tn tri qua nhng cuc chin tranh i vi Ngy, Hn, thu c
nhiu nhn lc, vt lc b sung cho mnh, khin thc lc ca nc Tn vn ln
nhanh chng. Cc nc ch hu u lc mt, u run ry. Tip , Tn y nhanh
s hot ng ca mnh v pha ng, m rng quy m chin tranh i vi hai nc
Triu v S.

6. Vng Ci Yu Cnh

216

Sau my nm ti nc Tn, ti nng ca Phm Th bt u bc l, to c nhiu

thnh tch trc tuyt, nn mi ngy cng c Tn chiu Vng sng tn. n nm
Chu Non Vng th bn mi chn (261 trc cng nguyn), Phm Th bt u
thi hnh vic ci cch i vi ni chnh ca nc Tn, bng phng chm "Vng ci
yu cnh, tng cng c quyn i vi trung ng.
Mt hm, Phm Th ni vi Tn Chiu Vng:
- Thn c i vng tin dng, nhng li ni cng nh k hoch ca thn u c
i vng s dng. Cho nn, d thn c tan xng nt tht i na cng khng th
bo n c. Nay thn c mt k hoch n nh nc Tn, nhng cha dm em
ton b k hoch hin ln i vng.
Tn Chiu Vng nn nng hi:
- Qu nhn em chuyn nc y thc c cho tin sinh, vy tin sinh c k hoch no
n nh nc Tn, nn dy cho trm bit, cn i n bao gi na?
Phm Th p:
- Khi thn Sn ng, ch nghe ni nc T c Mnh Thng Qun ch khng
nghe ni c T Vng. V, ch nghe ni nc Tn c Thi hu, Nhng Hu, Hoa
Dng Qun, Cao Lng Qun, Kinh Dng Qun, ch khng ni c Tn Vng.
Phm ngi iu khin quc gia th gi l Vng, quyn sinh st u nm trong tay
mnh, ch khng cho ai can d. Nay Thi hu mnh l quc mu, sut hn bn
chc nm qua nm quyn khng xem ai vo u. Cn Nhng Hu mt mnh lm T
tng ca nc Tn, c Hoa Dng Qun ph t, cn Kinh Dng Qun, Cao Lng
qun u t mnh c th lc ring, tt c thnh mt h thng, quyn sinh st nm c
trong tay, khng h bit king s ai. Ti sn t nhn ca h cn to gp mi ln ti
sn ca quc gia. i vng tuy l Quc vng, nhng ch c ci tn sung m thi.
Ch l iu khng phi l nguy him sao? Xa kia, Thi Tr chuyn quyn ti
217

nc T, rt cuc th T Trang Cng. L oi mt mnh nm ht i qun ca

nc Triu, rt cc cng th vua. Nay Nhng Hu bn trong th ca Thi hu,
bn ngoi trm uy danh ca i vng, h dng binh th cc nc ch hu run s,
gii gip th cc nc ch hu cm n. Hn na, ng y cn t tai mt chung quanh
i vng, nht c nht ng ca i vng ng ta u hiu r mn mt. Thn thy
i vng b c lp trong triu nh, khng phi ch ngy mt ngy hai u. Thn e
rng nghn nm v sau, k nm i quyn ca nc Tn ny, khng phi l con chu
ca i vng na!
T M Thin tng ni: "Thin h u hng v pha Ty m ci u. l cng ca
Nhng Hu vy". Nu ni cho cng bng, th Ngy Nhim l ngi c cng lao
trong lch s ca nc Tn, khng th xa nha c. Phm Th ph nhn tt c
cng lao , chng t ng quyt bi xch nhng ngi khng n cnh vi mnh.
Trong khi , i vi vic tng tht, qu thch chuyn quyn cng nh th lc ngy
cng bnh trng, Tn Chiu Vng t lu cm thy bt mn trong lng. Cho nn
khi nghe nhng li bin lun hng hn ca Phm Th, nh trng tm trng ca
mnh, nh vua cm thy ht sc ng . Tn Chiu Vng va cao hng, li va lo
lng, bt an, thm ch cm thy gai c ni y mnh, nn bi t lin tip Phm
Th, ni:
- Li dy ca tin sinh chnh l nhng li ni t tm can. Qu nhn ch ng tic l
mnh nghe c nhng li ni ny qu mun.
Sau khng lu, Tn Chiu Vng lin bi chc Tha tng ca Nhng Hu
Ngy Nhim, c Phm Th ln thay th lm Tha tng, v phong t ti ng (nay
nm v pha ng L Sn, thuc tnh H Nam) tc gi ng Hu. Nm sau, Tuyn
Thi hu cht, nh vua bn xung chiu cho Nhng Hu, Kinh Dng Qun u
dn v t phong . Khi Nhng Hu dn nh, s dng n hng nghn c xe.
S qu gi ca ng ta, cn nhiu hn c bo vt trong quc kh ca nc Tn.
Vic xc lp v khng ngt cng ha i vi ch trung ng tp quyn trong
thi Chin Quc, l mt xu th ln trong qu trnh pht trin ca lch s, l s thay
218

i quan trng ca x hi. ngha ca n ch lm suy yu khuynh hng ly tm,

do ch ct t phong hu thi trc to ra, xc tin ch phong kin ct c
i v hng phong kin i thng nht.
S d nc Tn c th hon thnh s nghip ln ca mnh l thng nht nc Trung
Quc, thc ra n c lin quan mt thit vi s trng thnh ca c ch chnh tr
ni trn. Trong khi , Phm Th i vi vic hon thin ch trung ng tp
quyn ca nc Tn, c mt tc dng khng th xem nh. Cui thi Chin Quc, L
T l Khch Khanh ca nc Tn, tng vit mt phong th "can gin lnh ui
khch" gi ln cho Tn Vng Chnh, nhc n nhng v tn khch tng to nhiu
tc dng trng i i vi s pht trin lch s ca nc Tn, "gip cho Tn c
giu c v mt vt t, v "to mnh hn v mt ting tm". Trong bc th L T
nh gi Phm Th c nhng cng hin kit xut: "Chiu Vng c Phm Th,
tng cng sc mnh trong triu nh, chn ng mi t oan, tm thc cc nc ch
hu, khin Tn hon thnh nghip".
Thc tin chng minh, nu so vi T qu ca nhm Ngy Nhim, th Phm
Th v mt chnh tr li cng giu tinh thn tin th hn, t tng cng nhy bn
hn, tm nhn cng xa rng hn. K t tr i, cc hot ng v chnh tr, qun s,
ngoi giao ca nc Tn so vi trc cng c sc sng hn.

7. n n On Tr

Ngy Vng bit tin Tn Vng mi dng Trng Lc lm Tha tng, nay mun
c binh pht Ngy, nn cp tc triu tp qun thn bn bc cch i ph.
Tn Lng Qun V K ni:
- Binh Tn nhiu nm khng xm phm bin cnh ca nc Ngy, nay v c li
219

c binh tin nh, r rng xem khinh ta khng th chng c ni vi h. Nu vy, ta

nn p thnh cao, o ho su, dn trn ch i h n.
Tng quc Ngy T ni:
- Khng th c. Tn mnh, Ngy yu, nu nh chc chn s b bi trn. Nghe u
Trng Lc Tha tng ca nc Tn vn l ngi Ngy, vy ch l ng y khng
ngh n mt cht tnh c hng hay sao? Nu ta sai ngi mang vng bc chu bu,
sang t lt cho Tha tng Trng Lc trc, ri sau vo bi kin Tn Vng,
chu np con tin, triu cng ca ci gm vc ri xin cu ha, th hy vng bo ton
c cho nc Ngy.
Lc by gi Ngy Chiu Vng cht, con l T An Ly Vng mi ln ni ngi,
cha quen trn mc, s chin tranh, nn dng k sch ca Ngy T, sai Trung i
Phu Tu D i s nc Tn.
Tu D phng mnh nh vua ch y vng bc chu bu nhm kinh Hm Dng
xut pht. Phm Th bit c tin ny, vui mng ni:
- Tu D n y, chnh l mt dp tt ta tr mi th xa.
ng bn thay i y phc bnh dn, lm ra v hn vi rch ri, ri ln ri khi ph
ring, n dch qun ni Tu D tm ngh. ng i b vo dch qun xin yt kin Tu
D.
Tu D va nhn thy Phm Th, khng khi git mnh ni:
- T ra Phm tin sinh c bnh an v s sao? Ti ngh rng tin sinh b Ngy
Tng quc nh cht ri, c sao li c th trn c sang y?
Phm Th p:
220

- Trc kia ti b nh n cht ngt, nn b b xc em nm ngoi ng hoang.

Ngy hm sau ti tnh li may mn gp c mt thng nhn i qua nghe ting rn
r, nn cu ti. Ti khng dm tr v nh, m trn trnh tm ng ln li ti nc
Tn ny. Khng ng hm nay li gp c ngi i phu y.
Tu D hi:
- Mun i du thuyt nc Tn chng?
Phm Th p:
- Trc kia ti c ti vi nc Ngy phi trn sang y, c sng k l hn
hnh qu ri, c u ni n chuyn quc s na?
Tu D li hi:
- Phm tin sinh sng t Tn, lm ngh g sinh nhai?
Phm Th p:
- Ti i lm y t cho ngi ta kim cm sng qua ngy.
Tu D bng cm thy thng hi, nn bo li ngi chi. Lc by gi ang ma
ng, Phm Th mc o mng li rch, nn c v lnh run. Tu D ln ting than:
- Phm tin sinh li sa st n nh vy ?
Dt li, Tu D bn sai ngi ly mt chic o di may bng la dy ra, trao cho
Phm Th mc, ng thi li mi Phm Th ung ru v n ung. Phm Th ni:
221

- Ti l ngi khng xng ng mc o ca i phu.

Tu D ni:
- Gia mnh vi nhau l ngi quen bit c, h tt phi qu khim tn nh vy?
Phm Th bn mc chic o vo, v a t lin tip ri hi:
- i phu ti y c chuyn chi?
Tu D p:
- Nay v Tha tng h Trng ca nc Tn mi va ln iu hnh chnh s, ti
mun n gp g. Nhng ch ng tic l khng c ai quen gii thiu. ng y
lu ngy, vy bit c ai quen vi Trng Tng quc hay khng. Nu c, dn ti vo
gp Trng Tng quc c c khng?
Phm Th p:
- Ch nhn ca ti c mi quan h rt thn mt vi Trng Tha tng. Ti cng c
ln theo ch nhn vo ph Tha tng. Tha tng l ngi thch ni chuyn, nn
thng hi ch nhn ti mt s vn . Nhng c khi ch nhn ti khng tr li
c. Thy vy, ti lin mn php thay th ch nhn tr li. Tha tng cho rng
ti n ni ca ti rt tt, nn thng ban cho ti ru v thc n. Sau mt thi gian
lu, ti v Tha tng cng c mi quan h rt thn cn. Nu ngi mun gp Tha
tng, ti c th hng dn ngi vo, v cng i chung vi ngi n .
Tu D nghe qua rt vui mng, ni vi Phm Th:

222

- Nu vy, th xin phin ng vo Tng ph hn ngy gi trc gip ti.

Phm Th p:
- Tha tng hng ngy rt bn rn. Nhng hm nay Tha tng li c rnh, vy ti
sao chng ta khng i ngay by gi.
Tu D ni:
- C xe to bn nga ko ca ti, by gi ang b gy trc, v mt con nga cng b
qu chn, nn khng th i ngay c, vy bit lm sao?
Phm Th p:
- Khng sao, ch nhn ca ti c xe, c th mn tm dng, vy xin i phu ch
giy lt, ti s v nh xe ti y.
Khng ch Tu D ni g thm, Phm Th lin co t tr v ph, ly mt c xe ln
bn nga ko, ri t mnh nh thng n trc ca dch qun, ni vi Tu D:
- Xe nga chun b xong, vy mi ngi ln xe, ti s nh xe a ng cho ngi.
Tu D khng ni chi thm, vui v bc ln xe. Phm Th cm cng nh xe i v
hng Tng ph. Trn ng i, mi ngi nhn thy Tha tng t nh xe th ai
ai cng ng, v cung knh ng np hai bn ng, hoc vi vng lnh mt. Tu D
tng u nhng ngi knh n mnh, no bit h t ra knh n Phm Th.
n trc ca Tng ph, Phm Th ni vi Tu D:

223

- i phu hy ngi trn xe ch ti giy lt, ti vo bm bo gip ngi mt li. Nu

Tha tng bng lng th c th vo yt kin.
Ni xong, Phm Th bn i thng vo cng Tng ph.
Tu D xung xe ng trc cng ch i thc lu, ch nghe trong ph c ting trng
nh, ri c ngi ra trc ca huyn lnh:
- Tha tng thng ng!
Cc quan vin trong Tng ph i li rn rp, nhng khng thy c tin tc g v
Phm Th c.
Tu D bn ti hi thm ngi gc ca:
- Mt ngi c tri ca ti l Phm Thc (tn t ca Phm Th) va i vo Tng ph
thng bo, sao lu qu khng thy tr ra, vy ngi c th gip ti vo gi ng y
chng?
Ngi gc ca hi:
- Phm Thc m tin sinh ni vo ph t lc no?
Tu D p:
- Ngi nh xe cho ti khi ny chnh Phm Thc y.
Ngi gc ca ni:
224

- Ngi nh xe khi ny chnh l Trng Qun, Tng quc ca nc chng ti.

ng y i mt mnh n dch x thm bn, nn n mc theo bnh dn, ti sao li c
mt Phm Thc no xut hin na?
Tu D nghe ni nh b st nh gia gic mng, qu tim nhy rn ln, m hi tot
t c o, ct ting than rng:
- i! Ta b Phm Th di gt, nh vy l ngy cht ca ta ti ni ri!
Li tc thng ni: "C du d xu ti u cng khng th trnh khng ra mt cha
m chng". Tu D ngh bng: Vic n nc ny, vy ch cn cch l h mnh xin
ti m thi. Bit u Phm Th s khoan dung tha ta khi cht?
Do vy, ng ta bn ci o di, b di la ct lng, b c mo i trn u, i chn
khng, qu xung ngay trc cng Tng ph, ri nh ngi vo bo v ni:
- Ti nhn Ngy Quc l Tu D ang qu ngoi ch cht!
Mt lc lu sau, bn trong c lnh ca Tha tng truyn cho vo. Tu D cng thm
s hi, gc u i bng hai u gi, theo ca hng vo trong, v tip tc i bng hai
u gi cho ti trc b, ri dp u lin tip, ming ni:
- Ti ng cht!Ti ng cht!
Phm Th vi v oai phong lm lit ngi trn gh cao, ln ting hi:
- Ny Tu D, ngi bit ti ngi cha?
Tu D ph phc xung t, ni:
225

- Ti bit ti ri! Ti bit ti ri!

Phm Th hi:
- Nh ngi bit nh ngi c my ti?
Tu D p:
- Ti ca Tu D ti d c nh tc cng kh m ht.
Phm Th ni:
- Nh ngi c ba ti: M t tin ta u nc Ngy, cho nn ta khng mun ra lm
quan ti nc T. Th m ngi ng trc mt Ngy T n ni ba bi, lm in
o s tht, bo ta no l cung cp tin tc b mt ca nc Ngy cho nc T, no l
ta lm gin ip cho nc T, khin Ngy T c gin. l ti th nht ca ngi.
Khi Ngy T ni gin, dng cc hnh i vi ta, nh ta n i da tan tht nt, rng
bao nhiu chic rng, m nh ngi vn bnh chn nh vi, khng h ln ting can
ngn l ti th hai ca nh ngi. Kp khi ta b nh ngt lm, b vt vo cu x,
nh ngi li dm dn tn khch n i trn mnh ta. y l ti th ba ca nh
ngi. Nay nh ngi n y, ng l ta phi chm u ngi cho ngi chu
mu ti t Tn, ra mi hn th trc kia. Nhng ta khng lm nh vy, ch yu
l v thy ngi cn ngh tnh c nhn. Hi sng ny ngi cn tng cho ta mt chic
o di bng la dy mc cho m, nn ta tha cht cho ngi. Ngi c bit khng
no?
Tu D dp u t n lin tip. Phm Th gi tay o ui hn i. Tu D vi vng i
bng hai u gi tr ra ngoi. K t , trong triu nh cng nh ngoi dn gian
mi bit Tha tng Trng Lc chnh l Phm Th, ngi nc Ngy.

226

Ngy hm sau, Phm Th vo bi kin Tn Vng, ni:

- Nc Ngy s hi, nn sai s l Tu D sang cu ha, trnh ng can qua. y l
do uy phc ca i vng c.
Tn Vng nghe qua ht sc vui mng, Phm Th tu:
- Thn c mt ti khi qun, xin i vng tha th thn mi dm ni tht.
Tn Vng hi:
- Khanh c ti khi qun g. Vy c ni ra, qu nhn khng bt ti u.
Phm Th tu:
- Thn thc ra khng phi c tn l Trng Lc, m thn chnh l Phm Th, ngi
nc Ngy. Thn thu b m ci, nn phi n xin vo lm x nhn ca Tu D. C
ln thn cng i vi Tu D sang s nc T, T Vng b mt tng cho thn nhiu
vng bc, nhng thn cng quyt khng nhn. Chng ng Tu D em vic ny bo
li cho T tng ca nc Ngy l Ngy T, bo thn lm gin ip, bn tin tc b
mt ca nc Ngy cho nc T. Ngy T khng cn bit phi quy, trng en nh
p thn cho n cht. Cng may mng thn ln, nn tnh li, ri i tn thnh
Trng Lc b trn sang Tn, may mn c s hu i ca i vng, ct nhc ln
gi chc Tha tng. Nay Tu D phng mnh i s sang Tn, nn tn tht ca thn
b l. Vy thn xin dng li tn c ca mnh, v mong i vng tha th.
Tn Vng ni:
- Qu nhn khng bit khanh li chu hm oan n th. Nay Tu D n y, c th
chm u hn h cn gin cho khanh.
227

Phm Th p:
- Tu D n y l v chuyn chung gia hai nc. T c, hai nc nh nhau
cng khng bao gi chm s, hung h chi hin nay ng ta n y cu ha, nh
vy thn no dm ly chuyn ring lm tn hi ti chuyn cng. Hn na, k nhn
tm git thn chnh l Ngy T, khng lin quan g ti Tu D c.
Tn Vng ni:
- Khanh bit t chuyn cng ln trn chuyn t c th ni y l ngi i trung ri.
Mi th i vi Ngy T, qu nhn nht nh s tr gip cho khanh. Ring s gi ca
nc Ngy ti y th ty nghi khanh gii quyt.
Phm Th t n lui ra. Tn Vng chp nhn cho nc Ngy c cu ha. Sau my
hm, Tu D n t t Phm Th. Phm Th ni:
- C nhn n y, khng th khng tht tic khon i trng hu.
Dt li, Phm Th bo x nhn gi Tu D li, ri ra lnh cho th h by tic thnh
son. Tu D thm cm n tri t. "Thc xu h! Thc xu h! May mn c Tha
tng khoan hng i lng, khng ngh ti mi th xa. Th m cn c khon
i nh th ny, ng l th l thi qu.
Phm Th lui vo trong, Tu D ngi mt mnh y nhng v c lnh canh gc, nn
khng dm i u.
Ch n tra, Tu D cm thy trong bng trng rng. Ngh thm: Hm trc ti
dch qun, ta mi Phm Thc dng ru tht, nay ti phin khch i li t tnh c
nhn. Nhng, h tt phi qu long trng nh th ny?".
228

Mt chc sau, tic by xong ti gian phng to. Trong ph pht ra thip mi mi
tt c s thn cc nc, v tn khch trong bn ph, nhng khng thy c thip no
a ti cho mnh. Tu D ngh bng:
- C l nhng ngi khch ny mi n d tic cng ta, nhng khng r h l ngi
nc no? Vy chc na y, trong vn v tr ngi, ta cng phi k lng, khng
th ngi sai v tr c.
Tu D ang suy ngh, th thy s thn v tn khch ko n ng o, v cng bc
ln bc tam cp. Ngi ch quan bui tic lin ln ting bo:
- Khch n !
Phm Th bc ra bn tic tng kin. Sau khi thi l xong th mnh ai ngi vo
ch ny. Ting nhc hai bn hnh lang cng tri ln, nhng khng thy ai n mi
Tu D c. Lc by gi Tu D cm thy va i va kht, li va bun ru, xu h,
bc tc. C th ni s phin mun trong lng ng ta khng th hnh dung ra c.
Sau ba tun ru, Phm Th ln ting:
- Cn c mt c nhn y, va ri li qun mt!
Tt c khch kha cng ng ln, ni:
- Tha tng c c nhn ti, vy chng ti cn phi ly l hu.
Phm Th ni:
- Tuy y l mt c nhn, nhng khng dm cng ngi chung bn vi cc v.

229

Phm Th bn sai ti t by mt chic bn nh pha di, ri cho gi s gi ca

nc Ngy l Tu D vo. ng li sai hai bn ti b xm mt, ngi kp hai bn.
Trn bn khng ru v thc n, m ch c mt a u rang chn. Hai ti nhn
xm mt dng tay bng da ln t cho Tu D n, ging nh t cho nga. Mi
ngi thy th cm thy kh hiu, bn hi:
- Ti sao Tha tng li lm nh vy?
Phm Th bn k r mi vic cho tt c mi ngi nghe. Nghe xong, tt c u ni:
- Chuyn nh vy, thc kh trch ti sao Tha tng t ra gin d.
Tu D mc d b nhc, nhng cng khng dm ci lnh, nh phi nhn nhn n ht
a u rang cho i. n xong, cn phi dp u cm n. Phm Th trng mt,
gin d ni:
- B Tu D, hy nghe cho r li ni ca ta y. Tn Vng mc d cho ngi cu
ha, nhng mi th ca ta i vi Ngy T l khng th khng tr. Ta tha cht cho
ci mng kin ca nh ngi, nh ngi tr v ni li vi Ngy Vng, hy mau
chng em u Ngy T sang y dng ln, v a c gia quyn ca ta sang Tn
Quc, th hai nc mi giao ho tr li. Bng khng, ta s ch thn dn qun sang
tn st i Lng. n chng , th c hi hn cng mun y?
Cu ni trn lm cho Tu D s n bay hn, vng vng d d lin tip ri lui ra.
Tu D sau khi c Tn Vng bng lng cho ngh ha, ngay m nhanh chng
tr v i Lng, em nhng li ni ca Phm Th dn d, tu li cho Ngy Vng
nghe. Vic a c gia quyn ca Phm Th sang Tn l vic nh, nhng vic chm
u Tng quc a sang Tn l vic lm tn thng n th din ca t nc. Do
vy, Tu D p ng tht lu mi dm ni ra. Ngy Vng nghe qua, n o suy ngh.
230

Ring Ngy T c tin ny, vi vng vt b qu n T tng, ngay trong m b

trn sang nc Triu, n t tc ti nh ca Bnh Nguyn Qun Triu Thng.
Sau , Ngy Vng dng xe sang trng, ch theo vng rng hai trm lng,
gm vc hng nghn xp a gia quyn ca Phm Th cng n Hm Dng. S gi
ni r vic Ngy T nghe tin b trn, nay t tc ti ph ring ca Bnh Nguyn
Qun, khng can h chi n nc Ngy.
Phm Th em vic tu ln cho Tn Vng bit. Tn Vng ni:
- Triu v Tn by lu nay kt giao thn mt. Ti cuc hp Mnh Tr kt ngha
lm anh em, li a vng tn l D Nhn sang lm con tin Triu, cng c tnh
giao ho gia hai nc. Trc y, Tn c binh nh Hn, vy Hn ti Yn D,
Triu phi tng L Mc sang cu Hn, nh bi qun Tn, qu nhn cn cha hi
ti, th m nay li dm cha k th ca Tha tng. K th ca Tha tng tc l k
th ca qu nhn, vy qu nhn nht nh s c binh pht Triu, mt l ra hn b
bi binh ti Yn D, hai l i Ngy T.
Tn Vng bn xung lnh c Vng Tin lm i tng, ch huy hai mi vn
binh m ko i pht Triu, v lin tip chim c ba thnh.
Triu Vng nghe tin binh Tn tin su vo t mnh, rt lo s. Lc by gi Ln
Tng Nh b bnh nn co lo v hu. Ngu Khanh c c thay lm Tng
Quc, bn phi i tng Lim Pha dn binh chng gic, i bn ging co khng ai
thng ai.
Ngu Khanh bn ni vi Hu Vn Thi hu:
- S tnh rt khn cp, vy thn xin Trng An Qun i sang lm con tin T, xin
T ra qun cu Triu.

231

Hu Vn Thi hu bng lng. Th l nc Triu a Trng An Qun l con nh ca

Hu Vn Thi hu sang lm con tin ti nc T. T lin c in n lm i tng,
ch huy mi vn qun i cu Triu.
c tin T c binh cu Triu, tng Tn l Vng Tin bn tu ln Tn Vng:
- Nc Triu c rt nhiu tng gii, li c ngi hin ti nh Bnh Nguyn Qun,
khng d chi nh bi h. Nay vin binh ca T sp ti ni, vy chi bng rt qun
v nc ch c c hi s tnh sau.
Tn Vng ni:
- Khng bt c Ngy T, qu nhn lm sao n ni vi ng Hu y?
Tn Vng bn sai s sang gp Bnh Nguyn Qun, ni:
- Nc Tn c binh pht Triu ln ny, khng c nguyn nhn chi khc, m ch
mun i nc Triu phi giao tr Ngy T m thi. Nu bng lng a Ngy T ra,
th nc Tn s lui qun tc khc.
Bnh Nguyn Qun ni vi s gi:
- Ngy T hon ton khng c ti nh ti, xin ni li vi Tn Vng ng nghe li
n i khng ng tin.
S gi i li ba ln, nhng Bnh Nguyn Qun vn mt mc khng nhn nui giu
Ngy T. Tn Vng khng c cch no, trong lng cm thy km vui, mun tip
tc nh Triu nhng li s T V Triu lin hp chng tr, thng bi khng bit ra
sao. Nh vua cng mun rt qun tr v, nhng v cha bt c Ngy T nn cm
thy mt mt. Trong cn bi ri, nh vua bng ny ra mt , bn vit th t li vi
232

vua Triu, i khi ni: "Qu nhn v ngi l anh em, qu nhn nghe lm tin n
i, Ngy T ang trn trong nh Bnh Nguyn Qun, nn mi hng binh i giao
ng ta li cho nc Tn. Nu khng phi vy, qu nhn h dm ty tin xm phm
bin cnh ca Triu? Nay qu nhn bng lng tr li ba thnh chim ca Triu
gi tnh giao ho nh xa, i bn qua li nh bnh thng.
Vua Triu cng phi s mang th tr li, cm t vic Tn rt qun v tr li thnh tr
chim. in n nghe tin qun Tn lui, cng rt qun tr v nc T.
Khi Tn Vng v n Hm Cc Quan, li sai ngi a th n cho Bnh Nguyn
Qun Triu Thng. Bnh Nguyn Qun x th ra xem, thy vit: "Qu nhn c bit
ngi l ngi c kh tit trong sch, cao qu, nn mun cng ngi kt bn o vi. Nu
ngi tin qu nhn, th qu nhn bng lng cng ung ru vi ngi sut mi hm,
cho say mm mi thi".
Bnh Nguyn Qun sau khi c th, lin cm bc th vo ra mt Triu Vng.
Triu Vng cng khng bit phi lm th no cho thch hp, bn triu tp qun
thn bn qua k hoch i ph. Tng Quc Ngu Khanh ni:
- Tn l mt nc d nh cp, nh si lang. Trc kia Mnh Thng Qun vo nc
Tn sut na khng tr v c, hung ch by gi Tn Vng ang nghi Ngy T
trn nc Triu, vy Bnh Nguyn Qun i vo Tn chc chn s gp ri nhiu
may t, khng th i c.
Lim Pha ni:
- Trc kia Ln Tng Nh mang vin ngc bch Ha Th n thn c m i vo
nc Tn, th m vn em c vin ngc tr v nc Triu. Tn khng di gt
nc Triu. Nu khng i, th s b Tn nghi ng thm.
Triu Vng ni:
233

- Qu nhn cng thy l tt ca Tn Vng, vy khng th lm tri.

Nh vua bn sai Triu Thng i cng s thn n Hm Dng. Tn Vng va trng
thy Triu Thng th t ra rt vui mng, ngy ngy by tic cng ung ru vi ng
ta. Sau my hm, Tn Vng nhn lc ung ru cao hng, a cao ly ru ln ni
vi Triu Thng:
- Qu nhn c mt vic mun nh ngi gip cho, nu ngi ha th xin ung cn ly
ru ny.
Bnh Nguyn Qun p:
- Nu i vng c lnh, Thng ny no dm khng nghe.
Dt li, Triu Thng ung mt hi cn ly ru. Tn Vng bn ni tip:
- Xa kia Chu Vn Vng va c Khng Thng lin phong lm Thi Cng.
T Hon Cng c Qun Trng lin phong lm Trng Ph. Nay Phm Qun cng l
Thi Cng, Trng Ph ca trm. Phm Qun c mt ngi th l Ngy T, hin ang
trong nh ngi, vy ngi c th sai ngi v ly u ng ta, ra mi th cho
Phm Qun, th qu nhn s ht sc vui mng, nht nh s ban cho ngi nhiu tin
ti, bo vt.
Bnh Nguyn Qun p:
- Thn nghe ni: "Sau khi ph qu m vn cn gi c tnh bn, l do gia h c
mi tng giao trong hon nn vi nhau. Ngy T l bn ca thn, cho d tht s
ng ta ang trong nh thn i na, thn cng khng n bn ng ng ta, hung h
chi hin gi ng ta hon ton khng c trong nh thn?
234

Tn Vng thay i sc mt, ni:

- Nu ngi khng trao Ngy T ra, th qu nhn s khng cho ngi c ra khi quan
i!
Bnh Nguyn Qun p:
- Vic cho ra khi quan i hay khng l quyn ca i vng. i vng cho gi
thn n bo l cng ung ru, th m li dng uy quyn bt p thn, ch l
khng s thin h ch ci hay sao?
Tn Vng bit Bnh Nguyn Qun khng chu trao Ngy T ra, nn vn gi li
Hm Dng, v giam lng ti dch qun. ng thi, nh vua sai ngi mang th cho
vua Triu, i khi ni: "Em trai ca Vng l Bnh Nguyn Qun ang ti nc
Tn. Phm Qun c k th l Ngy T hin ang trn ti nh Bnh Nguyn Qun.
Vy, nu sng sm ngy nay a u ca Ngy T sang Tn, th chiu li Bnh
Nguyn Qun s tr v Triu Quc. Bng khng, qu nhn s c binh tin sang nc
Triu, ch thn i cho c Ngy T, v cng khng cho Bnh Nguyn Qun ra
khi quan i. Vy xin Vng nn cn nhc k lng, ri hi m nhanh chng".
Triu Vng xem th xong v cng s hi, bn cho tp hp qun thn li, ni:
- Qu nhn c u li bo v cho mt i thn ang b trn ca nc khc, nh
i mt v "Trn cng t" (tc cng t Trn Quc) ca qu nhn?
Dt li, nh vua bn pht binh i bao vy ph ring ca Bnh Nguyn Qun, lc sot
tm Ngy T.
Cc tn khch trong nh ca Bnh Nguyn Qun c mi giao ho tt vi Ngy T,
235

nn khi nghe tin, h bn cho Ngy T gia m b trn, n ph ring ca Tng

quc Ngu Khanh tm tr. Ngu Khanh bn ni vi Ngy T:
- Triu Vng s Tn chng khc chi s cp, khng th dng li ni lm thay i
nh ca nh vua c. Vy chi bng hy n i Lng nng nh Tn Lng
Qun. Tn Lng Qun l ngi lun chiu hin i s. Nhng ngi b trn mt tai
ha g khp trong thin h, thng n nng nh, v c Bnh Nguyn hu i,
che ch. Nhng tt nhin ngi khng th b trn mt mnh, m ti s cng i vi
ngi.
Ni dt li, Ngu Khanh bn ci chic n eo trong mnh ra, vit th t li vi Triu
Vng, ri cng Ngy T ln ra ngoi . Ngu Khanh an i Ngy T:
- Tn Lng Qun l ngi i trng phu, ho phng, chng ta n nng nh
chc chn s c nghnh n ngay, tuyt i khng bao gi cho chng ta ch i
lu c.
Ngu Khanh i b n trc ca ph Tn Lng Qun, nh ngi vo trong thng bo.
Tn Lng Qun thy khch n l Tha tng ca nc Triu, ht sc kinh ngc, vi
vng mi vo ph by tic ty trn. ng thi, hi Ngu Khanh n Ngy l c
chuyn chi. Ngu Khanh ang nn nng, nn k i lc chuyn Ngy T c ti vi
nc Tn v chnh mnh b n Tha tng a ng ta ti y cho Tn Lng
Qun nghe. Nghe xong, v s nc Tn, nn Tn Lng Qun c v kh x. ng
khng mun cho Ngy T c vo ph ring ca mnh, nhng li thy Ngu
Khanh t nghn dm tm ti y, tht khng tin t chi. V th m Tn Lng
Qun t ra do d, cha quyt nh dt khot.
Ngu Khanh nhn thy sc mt ca Tn Lng Qun c v kh x, khng mun tip
nhn mnh, nn c gin b i. Tn Lng Qun bn hi cc x nhn trong ph:
- Ngu Khanh l ngi nh th no?
236

Mt x nhn l Hu Sinh ang ng bn cnh, ci to ni:

- Ch l cng t khng nhn ra hay sao? Ngu Khanh dng ti n ni ca mnh,
tranh th c chc v Tha tng ca nc Triu, li c phong lm Vn H Hu.
Nay Ngy T v cng ng nn phi ti nng nh Ngu Khanh, c Ngu Khanh
khng mn tc v li lc, ci b n Tha tng ra i tm cch gip cho Ngy
T. TH hi trong i ny c my ai c nh th? Cng t ch l khng nhn ra
ng y l ngi hin hay khng hin sao?
Tn Lng Qun nghe qua ly lm xu h, vi vng vn tc i mo, ri bo ngi
nh xe ui theo ra ngoi .
Trong khi , Ngy T nhng c trng ch thc lu nhng khng thy tin tc g.
ng ta ngh bng: Ngu Khanh bo Tn Lng Qun l ngi i trng phu, ho
phng, nu ti nng nh th s c nghnh n tc khc, th ti sao i lu nh vy
m khng thy tr v. Chc l chuyn khng thnh ri!". Mt chc sau, Ngy T
thy Ngu Khanh tr li vi i mt a l, ni:
- Tn Lng Qun khng phi l ngi i trng phu. ng ta s nc Tn tr th nn
c t chi ti. Vy ti s cng ngi tm ng tt i vo nc S.
Ngy T ni:
- Trc y do nht thi ti khng ch , nn c ti vi Phm Thc, lm lin ly
n Bnh Nguyn Qun, ri li lin ly n tin sinh na. Tin sinh v ti m
khng ngi gian kh, vt ni vt sng n i Lng, nhng khng ng b ngi
ta t chi. Nay nu tip tc i sang nc S l nc mnh cha bit r ni tnh,
tm ngi che ch, sng ht kip tn th chi bng cht quch i cho xong.
Ni dt li, Ngy T rt thanh gm ra t st. Ngu Khanh vi vng bc ti ot ly
237

thanh gm, nhng khng ng li gm bn ct t c hng Ngy T ri. Ngu

Khanh ang ht sc au n, th c xe ca Tn Lng Qun cng ui theo kp. Ngu
Khanh nhn thy, vi vng tm cch lnh mt, khng gp Tn Lng Qun. Khi Tn
Lng Qun trng thy xc cht ca Ngy T, bn m xc khc to, ni:
- y chnh l ci li ca V K (tn t ca Tn Lng Qun)
Lc by gi Triu Vng cha bt c Ngy T, li hay tin tng quc Ngu Khanh
b i, on bit hai ngi s dn nhau sang nc Hn hoc nc Ngy. Nh vua
bn sai bn phi k tc tc ui theo bt li. Khi nhng s gi ny n ngoi kinh
thnh ca nc Ngy, c bit Ngy T t st bn vo tu li cho vua Ngy bit,
mun ct ly u ca Ngy T mang i nh i cho Bnh Nguyn Qun c tr
v nc Triu. Tn Lng Qun sai th h Tn lim xc Ngy T, trong lng cm thy
rt bt nhn. S gi nc Triu bn ni:
- Bnh Nguyn Qun cng ging nh ngi vy. Bnh Nguyn Qun i vi Ngy T
rt c tnh cm khng khc hn ngi bao nhiu. Ngy T nu cn sng, th thn
khng bao gi dm ni nhng li ni ny. Nhng nay Ngy T cht, vy vi mt
xc cht v tri m li khin cho Bnh Nguyn Qun phi b Tn bt gi, ch l ngi
nhn tm hay sao?
Tn Lng Qun bt c d, phi ct ly th cp ca Ngy T, dng mt chic hp
ng gn, ri phong kn trao cho s gi nc Triu. Ring xc ca Ngy T, ng cho
mai tng ngoi thnh i Lng.
Ngu Khanh sau khi co bit thi th ca Ngy T, cm thy cuc i qu nhiu iu
him c, nn ngao ngn cho cuc sng hng trn, khng mun tip tc lm quan
na. Rt cc, Ngu Khanh n ni Bch Vn quy n, v vit sch ph bin hc
thuyt ca mnh, vi ni dung thng ma mai ch trch th s.
Sch ny c gi l Ngu Th Xun Thu. C ngi lm th khen rng:
238

Bt th cng su khng trc th,

Thin thu cao thng thuyt Ngu h.
Kh ln hu dng vn chng th,
Tng n khinh phao tun Ngy T!
Dch:
Khng phi qu bun au vit sch?
Nghn thu cao thng y Ngu h.
ng thng ngi gii vn chng y,
B n t quan theo Ngy T!
Triu vng bn em th cp ca Ngy T cp tc a n Hm Dng. Tn Vng
em chic th cp ny tng li cho Phm Th. Phm Th ht sc cm kch.
Sau khi mang th cp v ph ring, Phm Th ra lnh cho th lm sn ch tc
chic th cp thnh mt ci b tiu m, v ni:
- Trc y nh ngi sai x nhn tiu ln mnh ta, vy nay ta cho ngi di cu
tuyn, lun phi ngm nc tiu ca ta mi mi!
Tn Vng thy thc hin c li ha, bn dng nghi l tin a Bnh Nguyn
Qun tr v nc Triu. Mt trn phong ba lng i t .
Sau khi Phm Th ra c mi th, bn ngh ti nhng n nhn ca mnh l Vng
K v Trnh An Bnh, bn tu ln vua Tn:
- Thn nguyn l mt k trn chui trn nhi nc Ngy, nu khng nh Vng K
c lng trung thnh vi i vng, chu cho thn lnh nn sang nc Tn, cng nh
nu khng c s anh minh ca i vng, th thn lm sao c c mt i sng
239

ph qu nh ngy hm nay. Th nhng cho ti by gi, Vng K vn cn l mt

Yt Gi, cng nh Trnh An Bnh trc kia cu thn ra khi nc si la bng,
th m by gi vn cha c trng dng. Vy xin i vng gia n cho hai v ny,
gip thn c th n n ngha tr, d thn c cht cng khng cn chi n hn.
Tn Vng ni:
- Nu Tha tng khng nhc th qu nhn nh qun mt.
Sau , vua Tn bn c Vng K i lm Thi th ti H ng, cn Trnh An Bnh
c c lm Thin Tng Qun. T Tn Vng lun lun s dng nhng mu
lc ca Phm Th, trc tin tn cng nc Hn v nc Ngy, ri sai s i giao
ho vi nc T v nc S.
Mt hm, Phm Th ni vi vua Tn:
- Thn nghe Vng hu ca nc T l ngi hin thc li c mu tr. Thn c mt
k, vy c th phi ngi n y tH. Nu Vng hu nc T lm c, th ta
khng th xm phm nc h.
Tn Vng bng lng. Phm Th bn sai s gi mang i vng ngc dnh lin vo
nhau, n hin ln cho Vng hu nc T ni:
- Nu nc T c ngi ly c hai vng ngc ny ri ra, th vua Tn s bi phc.
Vng hu nc T bn sai ngi em ba st n, ri p v mt vng ngc, ly
vng ngc kia ra, ni vi s gi ca nc Tn:
- Xin s gi hy v tu li vi Tn Vng, l m gi ny m c hai vng ngc
ra ri y!
240

S gi v bo li, Phm Th ni:

- Vng hu ca nc T ng l bc ho kit trong n gii, ta khng th xm phm
nc h.
Qua , nc Tn bn k kt lin minh vi nc T, i bn khng ai xm phm ai,
gip cho T sng c nhng ngy yn n.
Ring Thi t ca nc S l Hng Hon n nc Tn lm con tin. Nc Tn
gi Hng Hon li mi su nm m cha cho v. Nhn dp c s gi nc Tn
sang nc S giao ho, sau khi xong vic, s gi nc S l Chu Anh bn theo s
gi nc Tn n Hm Dng. Chu Anh cho bit S Vng hin nay bnh nng, e
kh qua khi, vy xin Thi ph Hong Yt ni li vi Thi t Hng Hon:
- S Vng bnh nng m Thi t xa tn nc Tn, vn nht S Vng gi bng,
khng c Thi t bn cnh, cc cng t khc s lp mu ln ni ngi, th x tc ca
nc S e khng phi l ca Thi t na. Vy thn xin Thi t yt kin Tha tng
ca nc Tn l Phm Th, xin Tn cho Thi t tr v S.
Thi t ng , Hong Yt lin n ph Tha tng, ni li vi Phm Th:
- Tha tng c bit S Vng ang b bnh nng khng?
Phm Th ni:
- S gi nc S c ni cho ti bit ri.
Hong Yt li ni:

241

- Thi t nc S lm con tin ti nc Tn t lu, c mi tng quan mt thit

vi cc i thn nc Tn, nu nay S Vng gi bng m Thi t ln ni ngi, th
chc chn s nht mc cung knh nc Tn v tr thnh nc bn b vi Tn. Nu
Tng quc c th nhn lc ny cho Thi t tr v S ln ni ngi, th Thi t
chc chn s v cng cm kch Tng quc. Tri li, nu khng tha Thi t tr v,
nhng v cng t khc ln ni ngi nc S, th Thi t tip tc nc Tn s ch l
mt ngi bnh dn m thi. Hn na, nu ngi S thy Thi t ca h khng c
tr v, sau ny s khng bao gi a Thi t n Tn lm con tin na. Vy thay v
Thi t Hng Hon tr thnh mt ngi bnh dn o vi, t mt thin cm vi
nc S, th chi bng nn kp thi Thi t tr v S l hn. Khng r ca Tng
quc nh th no?
Phm Th gt u bng lng, ni:
- Li ni ca ngi ng lm.
Bn da vo li ca ca Hong Yt tu ln vua Tn. Tn Vng ni:
- C th bo Thi ph l Hong Yt tr v S xem bnh tnh ca vua S trc.
Nu ng l bnh nng, th mi tr qua rc Thi t.
Hong Yt nghe tin Thi t khng th i cng mnh tr v nc S ngay, bn bn
ring vi Thi t:
- Tn Vng gi Thi t m khng chu tr, tc mun gi li tr c. Nh trc y
Hoi Vng v qu nn nng, nn chu ct t cu ha. Vy, nu nc S c
ngi sang y n Thi t th li trng k ca nc Tn. Cn nh khng c ngi
sang n Thi t, th Thi t s vnh vin tr thnh t binh ca nc Tn?
Thi t qu xung t, ni:
242

- Vy theo Thi ph th chng ta phi tnh sao?

Hong Yt p:
- Vi ngu kin ca thn, chi bng Thi t ci trang thnh ngi bnh dn ri b trn.
Hin nay s gi ca nc S sp tr v nc, vy khng nn b l c hi qu bu
ny. Thn s mt mnh li nc Tn, mi hu qu do thn gnh ht?
Thi t ni:
- Nu chuyn ny m thnh, th Thi ph s l ngi lm ch phn na giang sn ca
nc S.
Hong Yt bn t mnh i gp Chu Anh, em k hoch Thi t b trn ni cho. Chu
Anh bit. Chu Anh hon ton tn ng. Th l Thi t Hng Hon lin ci trang nh
bnh dn, ngi nh xe ri cng s gi ca nc S l Chu Anh vt ra khi Hm
Cc Quan. Lnh canh gi quan i ca nc Tn khng h pht gic c.
Hong Yt li mt mnh ti L qun, Tn Vng ra lnh cho ng ta tr v nc S
xem bnh tnh ca vua S ra sao, nhng Hong Yt bn tu:
- Thi t ang c bnh, khng ai trng nom, vy ch Thi t bnh phc th thn mi
tr v S thm bnh vua S c.
Na thng sau, Hong Yt on bit Thi t vt ra khi Hm Cc Quan ri, nn
vo xin ra mt Tn Vng, dp u t ti ni:
- Thn Hong Yt v s S Vng gi bng bt ng, Thi t s khng c ni ngi,
sau ny s khng th phng s cho nc Tn, nn t mnh Thi t tr v nc
243

S. Nay chc l Thi t ra khi Hm Cc Quan, vy thn c ti khi qun, vy xin

i vng xt x, thn d c cht cng khng on hn.
Tn Vng c gin ni:
- Ngi nc S ng l xo tr a oan, li dm c gan lm nh th ?
Tn Vng bn sai t hu bt Hong Yt mang i chm. Tng quc nc Tn l
Phm Th can rng:
- D c chm Hong Yt th cng khng th bt Thi t nc S tr v. Tri li v
m hai nc s tuyt giao, khng cn gi c tnh ha hiu na. Vy chi bng khen
thng ng ta l ngi c lng trung thnh, ri th cho tr v S. Mt khi S vng
cht, Thi t ln ni ngi, Hong Yt chc chn s c c lm Tha tng. Nh
vy, vua ti ca nc S s cm t n c ca nc Tn, tt nhin h cng s mt
lng v nc Tn, v lun chu nghe theo mng lnh ca nc Tn.
Tn Vng cm thy c l, nn ban thng trng hu cho Hong Yt, ri ng
ta c tr v nc S. Sau khi Hong Yt tr v c ba thng th vua S gi bng,
Thi t Hng Hon ln ni ngi vua, tc l S Kho Lit Vng, c Thi ph Hong
Yt lm Tng quc, v ly vng t Giang ng lm t phong cho Hong Yt, ban
hiu l Xun Thn Qun.

8. K Git Bch Khi

Tn Chiu Vng sau khi giao ho vi nc T v nc s, tc hon thnh sch

lc "giao ho vi nc xa", lin thc thi sch lc "tn cng nc gn". Nc Hn
do gip ranh vi nc Tn, li l mt nc yu nn chng may tr thnh vt hy
sinh u tin sch lc ny.
244

Chu Non Vng nm th nm mi ba (262 trc cng nguyn), Tn Chiu

Vng sai i tng Vng Ht dn i qun i pht Hn, chim c thnh D
Vng (nay l Tm Dng, thuc tnh H Nam). Con ng t Thng ng dn v
thnh ca nc Hn b gin on. Vin i thn trn gi Thng ng thy i
cuc hng, trong khi bi ri, bn ngh ra mt cch "gi ha" cho ngi khc. ng
ni vi thuc h ca mnh:
- Tn chim D Vng, th Thng ng cng s kh gi c. Vy, nu phi u
hng Tn th chi bng nn u hng Triu. Tn tc gin Triu ngi khng m chim
c Thng ng, tt nhin s xua qun nh Triu. Mt khi Triu b Tn nh, tt
nhin phi lin kt vi nc Hn. Nh vy, Hn v Triu s tr thnh hai nc cng
chung hon nn, phi hp tc lo chng Tn. Nh vy, bit u c hy vng thng
c.
ng ta bn phi s gi cm th v bn Thng ng, n hin ln cho Triu Hiu
Thnh Vng. Triu Vng m th ra xem, thy i khi ni: "Tn tn cng Hn
gp, Thng ng sp vo tay Tn. Quan v dn y khng mun l thuc vo
Tn, bng lng l thuc vo Triu. Thn khng dm tri quan dn y, nn xin
em mi by thnh thuc phm vi cai tr ca thn, dng ln cho i Vng, mong
i vng nhn ly". Triu Vng xem qua c mng, vui v nhn tm bn
Thng ng.
Bnh Dng Qun Triu Bo can rng:
- Thn nghe v c m thu c li, y chnh l tai ha. Vy xin i vng suy ngh
ri mi lm, ng tip nhn d dng nh th.
Triu Vng ni:
- Dn Thng ng s Tn v hng v Triu, nn mi l thuc vo ta, vy ti sao
gi l v c c?
245

Triu Bo p:
- Tn c mun chim dn v t ca nc Hn, nn mi ra sc nh chim D
Vng, ct t ng i Thng ng, khng cho lin h nhau. Tn xem Thng
ng l mn n trong ti ca mnh, th tay vo l ly c. Mt khi Triu chim ly
Thng ng, th Tn sau nhiu nm s dng can qua, mong t mc ch, h chu
cho ngi ngi khng phng tay trn sao? iu chnh l ch thn mun ni
"ci li v c". Hn na, Phng nh s d khng np t cho Tn, m li a v cho
Triu, l c mun gi ha ho Triu, gii vy cho Hn. i vng ch l
khng thy iu sao?
Triu Vng cho li ni trn l khng xc ng, nn li triu Bnh Nguyn Qun
Triu Thng n quyt nh. Triu Thng ni:
- Pht hng triu binh m i nh nc ngi, tri qua nhiu nm thng m cha
chim c thnh. Nay chng hao mt binh, mt tt no c, vy m li chim c
mi by thnh. Mt ngun li to nh vy, nghn nm cha gp, vy by gi khng
nhn cn i n bao gi?
Triu Vng ni:
- kin ca khanh rt hp vi trm.
Nh vua bn c Bnh Nguyn Qun dn nm vn binh m i Thng ng tip
nhn vng t ny. ng thi, phong cho Phng nh ba vn h, ban hiu l Hoa
Lng Qun, v vn c nhim v gi t Thng ng. Phng nh ng ca ngi
khc, khng ra tng kin Bnh Nguyn Qun. Bnh Nguyn Qun c ni n, Phng
nh ni:
- Ti c ba iu bt ngha, nn khng th gp mt s gi. Ti gi t cho cha, cha
246

cht m u hng, l mt iu bt ngha. Cha c lnh ca cha, th m t

mnh dm quyt nh, mang t hin cho nc Triu l hai iu bt ngha. Bn t
ca cha c ph qu vinh hoa, l ba iu bt ngha.
Bnh Nguyn Qun khen rng:
- Phng nh qu l mt v trung thn!
Th l ng ngi trc ca ch i sut ba hm, khng chu ri i. Phng nh thy
hnh ng ca Bnh Nguyn Qun ly lm cm ng, bn ra tng kin, nhng vn
ri l. Phng nh ng giao t, nhng khng mun gi chc v tip tc cai qun
t ny, xin Bnh Nguyn Qun hy chn ngi khc.
Bnh Nguyn Qun bn an i:
- Tm s ca ngi, Thng ti bit. Nhng nu ngi khng lnh nhim v gi vng
t ny, th khng ai c uy tn trong b tnh ti Thng ng ny hn ngi c.
Phng nh bn ng tip tc gi chc v, nhng khng th phong. Trong khi
Bnh Nguyn Qun sp ri i, Phng nh ni:
- t Thng ng s d c a cho Triu l v khng sc chng li Tn, vy
mong cng t tu li vi Triu Vng, mau pht binh s, danh tng n y mi l
thng sch.
Bnh Nguyn Qun tr v bo li cho Triu Vng. Triu Vng bn by tic linh
nh, mt l ty trn cho Bnh Nguyn Qun, hai l n mng Triu khng cn
nh m lai c rt nhiu t. Nh vua no ngh ti, i ha sp ging xung u.
Tn vng c tin Phng nh chy theo Triu Quc, bn ra lnh cho Vng
Ht cp tc tin qun vo Thng ng chim vng t ny. Phng nh c th
247

c hai thng, nhng vn khng thy qun Triu tip vin. Rt cc Phng nh
khng chng gi ni rt tn binh b chy sang Triu. Thng ng b mt. Lc
by gi Triu Vng c Lim Pha lm Thng Tng, dn qun hai chc vn i chi
vin cho Thng ng. Nhng i i binh m ca Lim Pha ko ti Trng Bnh
Quan (nay l huyn Cao Bnh, thuc tnh Sn Ty) th gp Phng nh, mi bit
Thng ng mt, v qun Tn ang truy ui theo. Lim Pha bn ra lnh cho
tng s h tri, xy p ho ly, t ng chy sang Ty gm mi my im, ng
nh sao ging. Lim Pha li phi mt vn binh Phng nh gi thnh Quang Lang
(nay l a phng nm v pha Nam huyn Cao Bnh hai mi lm dm). Li phi
thm hai vn binh y Ci Ph, v Ci ng chia nhau ch huy, gi Nh
Chng thnh pha ng v pha Ty. Lim Pha li phi ty tng Triu Gia, xua
qun i thm d binh Tn.
Triu Gia ch huy nm nghn qun, ra khi Trng Bnh Quan hai mi dm th gp
tng Tn l T M Cnh. Triu Gia s hi, v b T M Cnh chm cht di nga
gia lc cha kp ly li bnh tnh. T M Cnh tip tc xua qun v hng ng
st pht qun Triu. Lim Pha nghe tin bit qun Tn nhu kh rt cao, khng th
chng tr, nn xung lnh cho cc doanh tri:
- Phi c th, khng c ra ng chin vi qun Tn.
ng thi, ng cng xung lnh cho qun s o ho thm su, p ly thm cao, c
th khng ra. Vng Ht khiu chin my ln, qun Triu vn khng ra. Qun Tn
v qun Triu trng mt nhau n hn bn thng. Vng Ht khng lm g c, nn
phi ngi tr v bo co vi Tn Vng. Tn Vng bn triu Phm Th n
bn bc i sch. Phm Th khuyn rng:
- Lim Pha l ngi c nhiu mu lc, bit qun dn s kh hin nay rt cao nn
khng dm giao phong, m c trnh va chm. ng ta cho rng qun dn t xa ko
n t nc ca ngi khc, khng c a li li mt nhn ha, s b sung lng
hng, v kh, binh s, u ht sc kh khn, cho nn cn tc chin tc quyt v
khng mun nh ko di. Do vy, ng ta mi o ho su, p ly cao c th,
248

ch cho binh m ca Tn mt mi th mi tm cch nh bi. Vy, theo kin ca

thn, con ngi ny m khng tm cch h b th khng sao ph c Triu.
Tn Vng ni:
- Khanh c k g h b c Lim Pha?
Phm Th cho nhng ngi chung quanh lui ra, mi ni ring vi Tn Vng:
- Mun h b Lim Pha th phi dng k phn gin. Phi lm nh vy... nh vy mi
c, v phi chu tn nghn vng th mi thnh cng.
Tn Vng c mng, xung lnh m quc kh ly s vng trao cho Phm Th.
Phm Th bn sai nhng ngi mn khch tm phc i theo ng tt ln vo Hm
an, dng nghn vng hi l nhng ngi chung quanh Triu Vng, h phao
tin n nhm rng:
- Triu tng l Duy M Phc (tc Triu Xa), l ngi dng binh v nh gic gii
nht. Nghe u con trai ca ng ny l Triu Qut cn dng cm hn c cha. Nu c
Triu Qut lm tng, chc chn s nh bi c qun Tn. Lim Pha tui gi,
mt dng kh nn nh trn no thua trn ny, cht qun Triu ln n ba bn vn.
Nay ng trc sc uy hip ca qun Tn, chc chn khng bao lu ng ta s u
hng nc Tn thi!
Triu Vng trc tin nghe tin Triu Gia b tng Tn chm cht, li mt lin
tip ba thnh, nn sai ngi n Trng Bnh c thc Lim Pha xut chin. Lim
Pha kin quyt ch trng c th trong ho su ly cao ca mnh, khng bng lng ra
nh nhau vi qun Tn. Triu Vng thy vy, hoi nghi Lim Pha tui gi nn s
nh nhau, nht l khi nghe nhng li n nhm t nhng ngi chung quanh, nhm
ly gin gia nh vua vi Lim Pha, th tin l s tht, bn cho triu Triu Qut n
hi:
249

- Khanh c th chia s ni bun vi trm khng? C th xua qun nh Tn khng?

Triu Qut p:
- Nu Tn c V An Qun lm tng, th thn cn phi tr hoch mi cch i ph,
ch mt tn ming cn hi sa nh Vng Ht lm tng, th c ng g?
Triu Vng ni:
- Ti sao?
Triu Qut p:
- V An Qun Bch Khi ch huy qun Tn nhiu nm, trc tin nh bi qun
Hn v Ngy ti Y Khuyt, git cht hai mi bn vn ngi. K li tn cng
Ngy, chim ly su mi mt thnh. Ri li tn cng S pha Nam, chim ly
Yn, Snh, bnh nh Vu Kim. Chng bao lu sau li tn cng Ngy, chim Mang
Mo, chm mi ba vn qun ca i phng. Xong, li tn cng Hn, chim c
nm thnh, chm nm vn qun, ri li chm tng Triu l Gi Yn, nhn chm hai
vn binh s ca ng ny xung dng sng. Bch Khi h nh l thng, h tn cng
thnh l h c, oai danh truyn i khp ni, binh s nghe n u run cm cp. Nu
thn p ly xy ho chong mt vi ng ta, th thng hay bi mi bn u mt
na, nn cn phi tn thi gi tr hoch mi i ph c. Cn nh Vng Ht mi
ra lm tng cho Tn, ch tha lc Lim Pha s nh nhau, nn mi dm tin qun
su vo t ta. Nu l thn, th thn qut h nh gi ma Thu qut l vng, nhanh
chng ui qun Tn ra khi Thng ng ri?
Triu Vng nghe th c mng, bn c Triu Qut lm Thng tng, ban cho
nhiu vng bc, gm vc, bo cm c tit i thay th Lim Pha, ng thi, li cp cho
Triu Qut thm hai mi lm vn binh m, ra lnh cho ng ta nhanh chng ko n
Trng Bnh.
250

Triu Qut sau khi kim duyt binh m xong, ch ht vng v gm vc v nh ra mt

m gi. B m ni:
- Ph thn ca con c dn d trc khi lm chung, bo con tuyt i khng bao gi
c lm tng, ch l con qun ri hay sao? Vy hy mau n gp Triu Vng t
chc i no!
Triu Qut p:
- Khng phi con khng bng lng t chc Thng tng, m do trong triu nh
khng cn ai bng con c?
Triu mu thy khng th thuyt phc con trai mnh, bn dng th ln vua can gin:
"Con trai ti l Triu Qut, khng bao gi c sch ca cha n li, khng bit cch
ty c ng bin, vy tuyt i khng phi l ngi c ti lm i tng, vy mong
i vng ng trng dng n".
Triu Vng bn triu kin b m, hi r cn do.
B m p:
- Cha ca Qut l Xa khi lm tng, c tng thng u chia c ht cho tng s
ca mnh. V ngy th mnh th sng ngay trong qun ng, ng cam cng kh vi
tng s, khng khi no v nh. Mi vic g u hi kin rng ri ca cc tng s,
khng dm t chuyn m hnh ng. Nay Triu Qut lm tng, c ban cho vng
v gm vc th ch ht v nh ring. Lm tng nh vy c c khng? Cha n
trc khi lm chung, c cnh bo vi ti rng. "Qut nu lm tng, th s a binh
s ca nc Triu vo ch tht bi". Ti mi ghi nh li ni trn, vy mong i
vng nn chn mt tng ti khc, tuyt i khng th dng Qut?

251

Triu Vng ni:

- trm quyt, vy xin ng ni na.
Mu thn ca Triu Qut ni:
- i vng khng chu nghe theo li khuyn ca ti nu c bi trn, th xin min
ng bt ti lin i vi c nh ti.
Triu Vng chp thun li yu cu ca Triu mu.
Triu Qut bn dn i qun ri khi Hm an, nhm hng Trng Bnh tin ti.
Nhng mn khch c Phm Th phi i nghe ngng Hm an, sau khi c bit
Triu Qut ni vi Triu Vng nhng li ni nh trn, v c Triu Vng c lm
i tng, ang chn ngy xut qun th cp tc tr v Hm Dng bo tin.
Tn Vng bn vi Phm Th:
- Hai qun Tn v Triu ging co ko di, vy nht nh phi do V An Qun mi
c th kt thc cuc chin ny.
Th l Tn Vng bn c Bch Khi lm Thng tng, Vng Ht lm Ph tng.
ng thi ra lnh cho tt c tng s phi gi b mt tin ny. Nh vua ra lnh rt
nghim:
- Ai dm tit l tin V An Qun lm Tng, th lp tc chm u khng tha.
Ring Triu Qut sau khi xua qun ti Trng Bnh, Lim Pha bn xem qua ph tit,
ri trao qun tch cho Triu Qut, cn mnh th dn hn mt trm thn binh tr v
Hm an. Sau khi Triu Qut tip nhn n soi, bn thay i tt c nhng g Lim
Pha thi hnh. ng ta tp hp tt c nhng ho ly b tr tn mt li thnh mt i
252

doanh. Lc by gi c mt Phng nh trong qun ng, bn ln ting can gin nhng

Triu Qut khng nghe. Cng mt lc , Triu Qut li dng tng s ca mnh
mang theo, thay th tt c nhng tng s c, ri ra lnh nghim khc, nu qun Tn
ti th phi dng cm chin u. Mt khi chin thng th truy kch ti cng khng
tha, ng bao gi cho mt tn lnh, mt k m ca qun Tn c tr v!
Bch Khi sau khi ti qun ng, nghe Triu Qut thay i ht nhng mng lnh ca
Lim Pha, bn phi ba nghn binh Tn i khiu chin. Triu Qut bn xua hn mt
vn qun ra nghnh ch. Qun Tn i bi rt chy tr v. Bch Khi ng trn cao
nhn vo qun Triu, ni vi Vng Ht:
- Ti bit cch nh thng Qun Triu ri?
Triu Qut sau khi c thng, hoa chn ma tay, qun i tt c, sai ngi n
trc doanh tri ca qun Tn h chin th, Bch Khi bn ni vi Vng Ht:
- Thong th s quyt chin?
Th ri Bch Khi ra lnh lui qun ra xa mi dm, i qun cho h tri ti ch ng
qun c ca Vng Ht. Triu Qut thy qun Tn rt lui, ci ni:
- Qun Tn s ta ri!
Dt li, Triu Qut bn sai git b by ru khao thng tng s. ng thi
truyn lnh:
- t hm na, khi quyt chin ta nht nh s bt sng Vng Ht, lm tr ci
cho ch hu chi!
lm cho ch qun cng thm m hoc, cng thm c t tng khinh ch, Bch
Khi bn xung lnh cho cc tng: Tng qun Vng Bn, Vng Lng mi
253

ngi dn mt vn binh, dn chin xa, cng nh lun phin vi Triu Qut. Ch

cho php thua, khng cho php thng. Ch cn ai d c qun Triu n tn cng
doanh tri ca Tn, th k l mt chin cng. Li sai i Tng T M Thc, T
M Cnh mi ngi dn mt vn ri qun theo ng tt i vng ra pha sau lng
ca qun Triu, ct t ng vn lng ca h. ng li sai i tng H Thng
dn hai vn binh, ng vng ph cn. Ch khi thy qun Triu m ca doanh tri
xut kch qun Tn, th o ra st pht, ct h thnh hai on. Sai i tng Mng
Ngao, Vng Tin, mi ngi ch huy nm nghn khinh k, lm lc lng c
ng, tip ng bt c lc no. Ring Bch Khi v Vng Ht th c th ti doanh
tri chnh. Tt c mi vic c sp xp xong, trn mt Bch Khi hin ln mt n
ci m ngi thng kh trng thy. ng l: An by a vng thin la, ch
tm gn qun th kiu cng?".
Ring Triu Qut th xung lnh cho tng s, phi nu cm n no vo lc canh t,
canh nm th lo thu thp hnh trang, v n bnh minh th dn chin xa tin ti. H i
khng n nm dm ng th gp binh Tn v bt u nh nhau. Triu Qut phi
tin phong Ph Bo ra qun trc. Tng Tn l Vng Bn xng ti nghnh chin.
i bn nh chng ba mi hip, Vng Bn gi v thua chy. Ph Bo khng bit
y l k ca qun Tn, bn thc nga ui theo. Triu Qut li ra lnh Vng Dung
ch huy qun i tip ln tip ng, gp tng Tn l Vng Lng. i bn nh nhau
my hip th Vng Lng thua chy. Triu Qut thy qun Triu c thng lin tip,
bn ch thn xua qun ui theo, c nh nh bi qun Tn trn ny. Nhng
ngi c nhim v gi Thng ng l Phng nh li can ngn:
- Ngi Tn rt gian tr, vic bi qun ca h cha ng tin. Nguyn soi ng vi
truy kch.
Triu Qut khng nghe, hp tp ui theo ngoi mi dm, v n trc doanh
tri ca qun Tn.
Vng Bn v Vng Lng chy bc theo doanh tri, cc ca chnh ni doanh tri
qun Tn th khng m. Triu Qut bn truyn lnh p ti tn cng ph hy doanh
254

tri ca Tn. H nh lin tip my hm, nhng v doanh tri ca Tn qu kin c,

nht l qun Tn phn khng rt ngoan cng, nn qun Triu lp cht lp b thng
v s, trong khi doanh tri ca qun Tn th vn ng tr tr nh mt ngn ni Thi
Sn.
Triu Qut sai ngi ra lnh cho hu qun ri doanh tri cng tin ln. Nhng ngay
lc , tng Triu l T X phi nga n bo:
- Hu doanh b tng Tn l H Thng dn binh nh xuyn hng, ct t lin
lc vi tin qun ri, khng th ti c.
Triu Qut c gin, ni:
- H Thng qu l v l ta s ch thn i tho pht hn?
Triu Qut li phi ngi i nghe ngng xem qun Tn tin qun ra sao. S ngi
ny tr v bo:
- Qun Tn pha Ty ng nght, nhng pha ng th khng thy ngi.
Triu Qut bn xung lnh i qun chuyn sang pha ng. H i cha c hai
ba dm ng, th Mng Ngao t trong o ra st pht, to ting ni:
- B thng con nt Triu Qut, nh ngi trng k V An Qun ca ta ri, th ti
sao cha chu xung nga u hng?
Triu Qut c gin, chong gio mun nh nhau vi Mng Ngao, nhng bin tng
Vng Dung ni:
- Khng cn phi nhc cng n nguyn soi, ti xng ti lp chin cng.
Vng Dung bn xng ln nh nhau quyt lit vi Mng Ngao.
255

Trong khi i bn cha phn thng bi, th i qun ca Vng Tin li ko ti, hp
nht cng qun ca Mng Ngao, ra sc st pht qun Triu, khin qun Triu cht v
b thng v s.
Triu Qut thy qun Tn qu dng mnh, on bit khng th th thng, bn nh
ching thu qun ri h tri ti cnh mt vng c nhiu thy tho. Phng nh li
khuyn ngn:
- Hin nay qun ta mc d tht li, nhng vn cn sc chin u, nu c gng giao
tranh vi qun Tn, cn c hy vng ph c vng vy, tr v i doanh tri. Nu h
tri y, chung quanh u th ch, hu qu s kh lng trc, vy xin nguyn
soi suy ngh k.
Triu Qut khng nghe, ra lnh cho binh s p ly cao, o ho su c th. Mt
mt sai ngi phi bo cho Triu Vng xin qun cu vin, mt mt ra lnh i tm
hu i ly lng hng. No ng ng vn lng b T M Cnh dn binh
ct t. Th l pha trc mt l i qun ca Bch Khi chn ng, cn i qun
ca H Thng, Mng Ngao th chn pha sau. Mi ngy qun Tn u truyn
mng lnh ca V An Qun, ku gi qun Triu u hng. Ti chng , Triu Qut
mi bit Bch Khi ang c mt trong qun Tn tht s, nn khip s sut na v
mt.
Ring Tn Vng sau khi c tin bo thng trn ca V An Qun, bit my chc
vn qun Triu ang b bao vy ti Trng Bnh, bn ch thn n H Ni (nay l
vng Tm Dng, thuc tnh H Nam), ra lnh cho tt c con trai t mi lm tui
tr ln, u phi tng qun b sung cho qun Tn. ng thi, nh vua cng ra
lnh cho tt c cc cnh qun chung quanh, phi phi hp hnh ng vi qun ch
lc, tm chn ng vn lng cng nh chn ng qun tip vin ca Triu.
Qun Triu b qun Tn vy khn sut bn mi su ngy, cn lng thc, binh s
git nhau ly tht n l chuyn xy ra hng ngy. Triu Qut xung lnh ngn cm
256

hnh ng , nhng khng lm sao ngn cm c. Triu Qut thy vin binh lu
qu m khng n, nu ko di tnh trng ny th khng cn qun Tn ra tay, bn
thn qun Triu cng s t tiu hao ht. Thay v ngi ch cht, vy ti sao khng
ngh ti liu cht ph vng vy, tm con ng sinh l? Triu Qut bn chia qun
ra thnh bn cnh: Ph Bo ch huy mt cnh ph vng vy thot ra hng ng. T
X ch huy mt cnh ph vng vy thot ra hng Ty. Phng nh ch huy mt cnh
ph vng vy thot ra hng Nam. Vng Dung ch huy mt cnh ph vng vy ra
hng Bc. ng ta dn d bn cnh qun ny hy ng lot nh trng nh ching,
ri trn ln chin u. Nu c cnh qun no m c ng mu, th Triu Qut s
thng bo cho ba cnh qun kia cng thot ra bng con ng .
No ng V An Qun sm c s phng b, xung lnh cho nhng tay thin x
mang cung tn mai phc khp bn pha, h thy binh tng t trong doanh tri ca
qun Triu xng ra, th thng tay bn git. Chnh v vy m bn cnh qun Triu trn
ln ba bn ln u b qun Tn dng lon tin bn lui tr v, khng sao thot ra c.
Khng cn cch no khc hn, Triu Qut phi xung lnh ngng cuc chin u
ph vng vy. H li chu bao vy thm mt thng na. Trong vng mt thng ,
qun Triu git nhau ly tht n, ngi cht v s k. Triu Qut ht sc tc gin,
bn chn nm nghn ngi khe mnh nht, mc loi o gip dy, ngi trn nhng
con tun m thin chin, sn sng chin u. Triu Qut mt mnh cm kch xng ln
pha trc, Ph Bo, Vng Dung bm st theo sau, nh liu mng ph vng vy
mt ln na.
Tng Tn l Vng Tin, Mng Ngao thy th, cng xng ti chn Triu Qut
khng cho thot i. i bn nh nhau ngoi ba mi hip, dn dn Triu Qut cm
thy nng th, bn hu kch m v pha i phng mt lt ri quay u nga
nhm doanh tri ca Triu b chy tr v. Khng ng hai chn trc ca con nga b
vp, khin u nga chi xung, v Triu Qut b n nm t trn lng xung mt t.
Binh Tn thy th, bn ging cung bn o o ti, khin Triu Qut ch trong chc
lt, khp c thn mnh u trng tn, ging nh mt cn nhm. Th l cuc i ca
"danh tng trn giy", nh chu vi thy di chn ni Thi Hnh Sn. Ph Bo v
257

Vng Dung cng ln lt b cht trong chin u. Qun Triu nh rn khng u,

hng ng hn lon c ln. T X dn Phng nh cng b chy. Phng nh ni:
- Ti my ln khuyn ngn Triu Qut, nhng ng y khng nghe. Nay n th
ny ri, ng l tri mun dit ta, vy cn chy i u na.
Dt li, Phng nh tut kim t st. Ch cn T X nhn lc hn lon, c m mt
con ng mu chy thot v pha Bc, v n n thn ti t ca ngi H.
Bch Khi trng thy qun Triu ri lon hng ng, mt c tinh thn chin u, bn
dng ni cao mt l c chiu hng. Qun Triu thy c, u vt b v kh qu
xung t tung h "vn tu ba ln.
Sau khi Bch Khi chiu hng qun Triu, bn sai ngi ct u Triu Qut, a
n trc doanh tri ca qun Triu tip tc chiu hng. Lc by gi, qun Triu
cn hn hai mi vn trong doanh tri. H nhn thy ch soi b git, nn khng
cn lng d no tip tc chin u na nn tt c u bng lng chu hng. Trong
nht thi, khng gip, v kh b nm xung t chng cht cao nh ni. Tt c xe c
nng trong doanh tri ca qun Triu, u b qun Tn tch thu.
Bch Khi bn bn vi Vng Ht:
- Trc y khi qun ta chim c D Vng, th Thng ng xem nh thuc
v ta ri. Th m qun dn ti y khng mun u hng nh Tn, li bng lng u
hng nh Triu. Nay s qun Triu u hng tng cng hn tt c bn mi vn. Mt
khi h lm phn, th ta bit lm sao phng y?
Bch Khi bn xung lnh chia hng binh ra mi doanh tri, phi mi tng lnh
dn hai chc vn qun Tn n trng coi. ng thi, ng cng ban cho qun Tn
nhiu b v ru khao thng, v ru rao:

258

- Ngy mai ny V An Qun s tuyn la qun Triu. Phm nhng ngi chin u
gii, s c v trang tr li, ri a v nc Tn s dng. Ring nhng binh s
gi yu, th s tr v cho nc Triu.
Qun Triu nghe th ht sc vui mng. Ngay m , V An Qun li truyn mt
lnh n cho mi v tng c nhim v canh gi qun Triu:
- n u canh mt, tt ca binh s ca Tn u dng mt ming vi trng ct ngang
u. Nhng ngi khng c ct vi trng tc l qun Triu, phi git tt c.
Qun Tn c lnh lin tin hnh ngay. Hng binh ca Triu khng c s phng
no, m trong tay cng khng c v kh, nn nh thc th chu cht. S chy thot
ra khi doanh tri, lin b qun tun tiu ca Mng Ngao, Vng Tin git cht. Th
l bn mi vn qun Triu b git sch trong mt m, mu chy thnh sui.
Nc sng Dng Cc (mt con sng ti a phng ) tr thnh ngu, nn
n nay vn c mi ngi gi l "n Thy". V An Qun sai binh s cht u
qun Triu cht thnh ng trc doanh tri, c gi l ni u lu. Nu tnh chung
s hng binh b git ti Trng Bnh, k c s hng binh m Vng Ht bt c
trc y, tng cng ln n bn mi lm vn ngi, u b git sch. Qun Tn ch
cha li hai trm bn mi ngi cn tr, tha cho h tr v Hm an k li tnh
trng to thm uy th cho qun Tn.
Ring Triu Vng ban u nhn c tin thng trn ca Triu Qut bo v, trong
lng ht sc vui mng. Nhng sau nghe tin qun Triu b bao vy ti Trng
Bnh, lin triu tp qun thn li bn bc vic a qun i cu vin. Nhng, cng
lin , nh vua nhn c tin Triu Qut cht ngoi mt trn, cn bn chc vn
qun Triu u hng b Bch Khi git sch trong vng mt m, ch cha hai
trm bn mi ngi cho tr v Triu. Triu Vng kinh hong tht sc. Qun thn
khng ai l khng run ry. Trong nht thi, khp c thnh Hm an, con khc cha,
cha khc con, anh khc em, em khc anh, v khc chng ni ln bi thm khp ph
phng. Duy ch c b m ca Triu Qut, l ln ting, ni:
259

- K t khi Triu Qut c c lm tng, ti bit n chc chn s b bi trn, kh

sng st tr v ri!
Do b m ca Triu Qut c li thanh minh trc, nn Triu Vng khng bt ti
lin ly i vi b, tri li, ban cho b nhiu lng thc, gm vc an i. Nh
vua cng khng qun phi ngi n tn nh lo tng Lim Pha t li, ng
ng tic l trc kia thay i tng ch huy ngoi mt trn nh vy.
Trong khi khp c nc Triu ang kinh hong, th quan li ngoi bin cng li bo
v:
- Tn Vng chim lnh Thng ng, tt c mi by thnh y u u hng
nc Tn. Nay V An Qun ang xua i qun tin ti, bo l s chim lun Hm
an.
Triu Vng cp tc triu tp qun thn li, ln ting hi:
- Ai c th gip qu nhn y lui binh Tn.
Qun thn u ng ngc nhn nhau, khng ai ln ting c.
Bnh Nguyn Qun tr v nh, hi qua tt c cc mn khch u khng c ai lm
c vic . Cng may lc by gi c mt T i ang l x nhn ca Bnh Nguyn
Qun, nghe vy, bn ni vi ng ta:
- Nu i ti c th n Hm Dng, th ti s ngn chn c binh Tn tn cng
nc Triu.
Bnh Nguyn Qun hi bin php ca T i ra sao. T i bn ni t m k hoch
ca mnh, Bnh Nguyn Qun cho rng c th thi hnh c, bn em k hoch ca
260

T i tu li cho vua Triu nghe. Vua Triu cng cho rng c th thi hnh. Th l
nh vua lin ban tin v vng cho T i, lm kinh ph cho T i n hot ng
nc Tn.
T i ngy i m ngh, khng my hm n Hm Dng. ng vo ra mt
Phm Th, c Phm Th n tip trng hu, hi:
- Vic g m ti y?
- Ti ti y l v chuyn ca ngi - T i p.
Phm Th ngc nhin, ngh bng. "Ta c chuyn g kh khn u? i phng ni
nh vy, t hn l c nguyn do, nn mi khng ngi ng xa nghn dm ti y,
vy ta cn phi hi cho r.
Phm Th bn hi:
- T tin sinh c iu g cn ch gio ti?
- C phi V An Qun git cht con trai ca M Phc T khng? - T i ln
ting hi li Phm Th.
- ng th? - Phm Th p.
- C phi hin nay ngi c nh bao vy Hm an chng? - T i li hi.
- ng vy? - Phm Th p.
V An Qun dng binh nh thn, bn thn ng y l tng ca nc Tn, tng nh
v chim c hn by chc thnh, tng chm u gn mt triu binh s ca i
261

phng. D cho Y Don, L Vng thi xa cng khng snh kp. Nay tha thng V
An Qun nh c binh vy Hm an, v chc chn Hm an s b h. Nc Triu s
b dit vong. Mt khi nc Triu dit vong, th nc Tn s hon thnh nghip.
Mt khi nc Tn hon thnh nghip, th V An Qun s tr thnh v cng thn
ng hng u, cho d Y Don di triu vua Thang, L Vng di triu vua Chu
cng khng bng dc. Ngi d hin gi th lc rt cao, nhng n chng vn b
xem l ngi thp hn ng y mt bc - T i phn tch rt tng tn.
Phm Th nghe qua, cm thy li ni ca i phng l c l, bn chm ngi ti
trc, hi:
- Vy theo ca tin sinh, th ti phi lm sao?
T i chm ri, bnh tnh p:
- Chi bng ngi nn cho nc Hn v nc Triu ct t cu ha. Mt khi Hn v
Triu ct t cu ha, th l cng lao ca ngi. Tip n, ngi tm cch gii tr
binh quyn ca V An Qun. Nh vy, th a v ca ngi nc Tn s vng nh
ni Thi Sn.
Phm Th nghe qua ht sc vui mng, bn by tic khon i T i. Qua ngy
hm sau Phm Th vo yt kin Tn Vng, ni:
- Binh Tn chinh chin bn ngoi lu, chc chn rt mt mi, vy cn cho h
ngh ngi mt thi gian. Gi y, ta cho s thn sang nc Hn v nc Triu ph
d, bo h nn ct t cu ha.
Tn Vng ni:
- Nh th cng c. Vy trm phin Tng quc lo liu cho vic .
Phm Th bn em nhiu vng bc, gm vc tng cho T i, ng ta i sang nc
262

Hn v nc Triu du thuyt v vn ny. Hai vua Hn v Triu ang khip s binh

lc ca nc Tn, tha thit mun ct t cu ha, nn ng k hoch ca T i
ngay.
Nc Hn bng lng ct giao cho Tn mt thnh l Vin Ung (nay nm trong vng
Nguyn Dng, tnh H Nam), cn Triu bng lng ct su thnh. C hai nc u
sai s thn n Tn cu ha. Ban u Tn vng ch nc Hn ch giao c mt
thnh l qu t, nhng s thn ca nc ny ni:
- Mi by huyn Thng ng, u l t ca nc Hn, nay u thuc v nc
Tn c ri.
Tn Vng nghe qua, ct ting ci ri chp nhn. ng thi, nh vua cng xung
lnh triu V An Qun ko qun tr v nc.
Bch Khi chin thng lin tip, ang mun xua qun tn cng Hm an, bng c
lnh vua bo ko qun tr v, bit y l mu k ca Phm Th nn ht sc tc gin.
T gia Bch Khi v Phm th c s on ght nhau.
K t ngy Bch Khi ko qun tr v nc, trong lng lun lun m c, thng ni
vi mi ngi chung quanh:
- Triu sau khi i bi ti Trng Bnh, vua ti h trong thnh Hm an hoang mang
n cc . Nu tha thng ko qun tn cng, th khng qu mt thng s h c
thnh ny. Ch ng tic l ng Hu (Phm Th) khng bit thi th, nn ch trng
rt qun v, mt mt c hi qu nghn vng!
Tn Vng nghe vy cm thy rt hi hn, ni:
- Bch Khi bit Hm an c th h c, th ti sao li khng tu ln sm hn?
263

Nh vua bn xung lnh cho Bch Khi lm tng, mun ng ko qun i nh

Triu ln th hai. Bch Khi lc ang bnh, khng th nhn lnh vua c. Vua
Tn bn c i Tng Vng Ht, Vng Lng dn mi vn qun Tn i pht
Triu, bao vy kinh thnh Hm an.
Triu vng hc c bi hc trc kia, nn li s dng Lim Pha lm tng
chng li qun Tn. Lim Pha phng th rt nghim nht, li t b gia sn ca mnh
chiu m i cm t, lun tha lc m ti ra ngoi thnh nh ln vo doanh tri
ca qun Tn, khin qun Tn nhiu phen b bi trn.
t lu sau Bch Khi khi bnh. Tn vng mun c ng i thay Vng Lng. Bch
Khi tu:
- Hm an by gi khng d chi h c. Trc y sau khi qun Triu i bi
Trng Bnh, vua ti h u hoang mang, nu tha thng ko ti tn cng ngay,
trong khi s phng th ca h c nhiu s h, sc chng tr yu t, th chng bao lu
ta s ly c Hm an. Nay sau hn hai nm, h c s chun b y , li s
dng lo tng Lim Pha l ngi c nhiu mu lc, khng nh Triu Qut. Hn
na, ch hu thy Tn va bng lng Triu ct t cu ha, nay bng li ko qun
tn cng, s cho Tn l nc khng gi ch tn, cng nhau hp tung gip Triu
th hy vng chin thng ca nc Tn rt l mong manh.
Tn Vng khng nghe, buc Bch Khi phi thi hnh theo lnh, nhng Bch Khi
kin quyt t chi. Tn Vng li sai Phm Th i mi Bch Khi. Nhng do V
Lng Qun Bch Khi cm tc Phm Th ngn cn khng cho mnh lp cng
trc kia, nn ly c cn bnh khng ra tip kin.
Tn vng hi Phm Th:
- V An Qun c bnh tht chng?
264

Phm Th p:
- Khng th bit, nhng vic ng y cng quyt t chi khng chu lm tng v
iu khng nh ri.
Tn Vng tc gin ni:
- Bch Khi cho rng nc Tn khng cn tng gii, ngoi ng ta th khng cn ai
hn. Cuc chin thng ti Trng Bnh trc y, ban u l do Vng Ht ch huy,
vy Vng Ht ch l khng bng ng ta sao?
Th l Tn Vng lin phi mi vn qun s, c Vng Ht ch huy, thay th cho
Vng Lng.
Vng Ht ko qun bao vy thnh Hm an sut nm thng tri m khng h
c. Bch Khi nghe tin bn ni vi nhng ngi n thm:
- Ti on trc l Hm an khng d chi h c. Th m Tn Vng khng chu
nghe theo ti. Nay th nh th no ri?
Trong s ngi ti thm c ngi quan h mt thit vi Phm Th, bn tit l nhng
li ni . Phm Th li i tu vi Tn Vng, quyt c Bch Khi ra lm i tng.
Tn Vng cng tn thnh. Khng ng Bch Khi li gi bnh t chi. Tn Vng
c gin, xung lnh xa b tc hiu v ly li t phong ca Bch Khi, ging chc
xung lm binh s thng, v ui v m Mt (nay l C Nguyn, thuc tnh Ninh
H), buc phi tc khc ri khi Hm Dng khng c chm tr.
Bch Khi nhn c lnh vua, than rng:
- Phm Li c ni: Khi th rng cht, th ch sn cng b lm tht lun. Ta
265

tn cng chim c hn by mi thnh cho nc Tn, th m nay nh chu lm

tht!
Bch Khi lin ri khi Hm Dng theo ca pha Ty, khi i ti Bu th tm
ngh ch hnh l. Phm Th li tu vi Tn Vng:
- Bch Khi ra i, trong lng rt bc tc, nn c li on trch. Vic ng y co bnh
l khng thc. E rng ng ta s n nc khc lm tng, gy tai v cho nc Tn.
Tn vng git mnh, bn ban mt thanh kim bn v xung lnh cho Bch Khi
phi t x.
Khi s gi ti Bu truyn lnh ca Tn Vng. V An Qun cm thanh kim
trong tay, ct ting than:
- Ta c ti g vi tri, m cuc i ca ta phi kt thc nh th ny y? - Dng li
mt lc lu, ng li ct ting than tip - C nhin l ta ng cht, v trong trn nh
Trng Bnh, hn bn chc vn qun Triu u hng, ta di gt h git sch
trong mt m. H c ti tnh g ch? Nh th, ti ta ng cht nghn ln l phi ri!
Ni dt li, Bch Khi dng gm t st. Mt i danh tng, m li kt thc mng
sng ca mnh nh th. ng tr thnh vt hy sinh trong khuynh o nhau gia
nhng ngi c quyn th trong giai cp thng tr. Ci cht ca Bch Khi, lm cho
nc Tn mt i mt v tng lnh kit xut. iu i vi nc Tn ang trn
i ti s nghip thng nht v i, qu l mt s tn tht ln lao. Phm Th dng
mu tr ginh chin thng Trng Bnh, bng cch dng k phn gin Triu
phi i ting ch huy, to iu kin cho qun Tn c thng. l bit ngi bit ta,
nhn xa thy rng. Nhng ng li tin li ni ca T i, ganh ght Bch Khi, hi
ngm mt v lng tng, tr thnh mt ti nhn trong lch s ca triu i nh
Tn, t mnh bi lem c cuc i mnh m khng bao gi ty xa c.

266

9. Nhng Chc Cho Thi Trch

Chu Non Vng nm th nm mi tm (257 trc cng nguyn), sau khi Bch
Khi cht, Phm Th tin c ngi thn tn ca mnh l Trnh An Bnh ln lm
tng tn cng nc Triu, nhng b Bnh Nguyn Qun ca nc Triu nh bi.
Trnh An Bnh dn hai vn binh s chy sang u hng Triu. Cn c theo php lut
ng thi ca nc Tn, Phm Th b ti lin ly v s b tru di c tam tc. Nhng
Tn Chiu Vng ngh ng l ngi tng c cng ln, nn tha th. Chng nhng
khng tr ti m tri li cn ban cho nhiu thc n an i.
Th nhng, sang nm th ba (255 trc cng nguyn), mt ngi thn tn khc ca
Phm Th l Vng K, ang lm Thi th H ng, nhng li t thng vi ch
hu, chuyn b b v b x t. Phm Th d dnh lu n chuyn kh nghi nhng
Tn Chiu Vng vn khng bt ti. D vy, trong nhiu dp lm triu, nh vua
thng ct ting than:
- Nay V An Qun Bch Khi cht, Trnh An Bnh li phn bi, cn Vng K
th t thng vi ch quc. Bn ngoi cng ch qu nhiu, bn trong li thiu tng
gii, khin qu nhn cm thy ht sc lo bun.
Phm Th nghe li ni c ng su xa , t bit mnh b tht sng, a v ang
bp bnh, nn va xu h li va s, bt buc phi ngh n k rt lui. Tuy nhin,
Phm Th vn khng mun bung b chc v, quyn th, v cuc sng ph qu vinh
hoa. Do vy, ng ch ly c bnh trnh n, thng khng i hp triu, nhm ko
di thi gian suy tnh.
Lc by gi, c ngi nc Yn l Thi Trch n nc Tn. Ngi ny c tng
mo rt c bit, trong ti khng mt trong xu, nhng ti hoa rt xut chng. Trong
thi Chin quc, chin lon din ra lin min, Thi Trch hc c php bin lun
ca nhng nh tung honh, c nh n cc nc ch hu tm ngi trng dng,
vn ln hng mt cuc i vinh hoa ph qu. Nhng Thi Trch i khp cc nc
267

trong thin h, ti bi kin cc ch hu ln nh, nhng khng c v quc vng no

t ra tn thng ng ta c. Khi n nc Triu, Thi Trch b ui ra khi nc ny.
V khi nc Ngy, ngay c ni cm ca mnh cng b ngi ta ot mt. Thi
Trch ku tri tri khng nghe, ku t t lng thinh. Gia lc ngho kh cng cc,
bng ng ta c bit ng Hu nc Tn l Phm Th, trc kia c trng dng hai
ngi, nay c hai u b phm ti. ng ta ngh thm: "y c l l thi c may mn
ti vi ta, bn hi h thu thp hnh trang, i bt k ngy m ti nc Tn.
Khi Thi Trch n kinh ca nc Tn l Hm Dng, trc khi tm cch vo bi
kin Tn Chiu Vng, ng ta nh nhiu ngi to d lun gip mnh, ru rao: "T
nc Yn mi c mt ngi tn Thi Trch n. Ngi ny l mt nh mu lc
gii n ni nht hin nay. Nu ng ta gp c Tn Vng, th chc chn s c
Tn Vng trng dng v bi chc Tha tng ca Phm Th. Nhng li n i
nhanh chng thu tai Phm Th. Phm Th ht sc tc gin, ngh bng: Chuyn
Tam Hong Ng , hc thuyt ca Bch gia Chu T ta hc thuc lu.
Hu ht cc nh bin lun b ta bin bc n thua xing ling. Vy, mt g Thi
Trch nh b kia th lm g c ta, m nh cp ly ngi v Tha tng ca ta ch?
Thng b ny khng bit t lng sc, n ni ngng cung, vy ta phi gp n
xem n c ti ba ti u? Sau khi quyt nh, Phm Th bn phi ngi i gi
Thi Trch n, vi nh s bin lun tay i vi Thi Trch cho hn bit mt.
Phm Th triu kin Thi Trch, trong lng vn ang bc tc. Th m Thi Trch
sau khi ti ni, ch vng tay thi l ch khng qu ly. Thi ngo mn lm cho
Phm Th cng khng dn c cn gin trong lng. Cho nn va m ming l
Phm Th cht vn ngay i phng:
- Nh ngi cao rao s n y thay th ngi v Tha tng ca ta, thc s c chuyn
hay chng?
Thi Trch bnh tnh tr li:
268

- Bm, c chuyn .
Phm Th hi:
- Th th nh ngi hy ni r xem, cn c do u nh ngi lm c chuyn
?
Thi Trch thy i phng n ni thiu khim tn, nn cng ln ging bim nh
thng thng, khng khch so:
- Ka! Ti sao ngi hiu vn chm chp n th? Ma Xun th cy rung, ma H
th cuc t, ma Thu th thu hoch, ma ng th ct gi. Tri qua bn ma l
hon thnh s mnh, nn tt c bn ma u t nhin ri i. i ngi cng vy,
thn th khe mnh, tay chn linh hot, u c tnh to, tai khng ic, mt khng
hoa, chng phi l iu m ngi i mong mun hay sao?
Phm Th khng hiu i phng mun ni g, ch ln ting p:
- ng vy.
Thi Trch li ni:
- Mt ngi c bn tnh nhn ngha, bit tn o v bit b c, thc hin c l
tng ca mnh, ngi trong thin h do chu n m ai cng vui v, ai cng knh yu,
nn bng lng tn ngi ln lm quc vng ca mnh. Nh vy, chng phi l
iu hy vng ca nhng ngi lm ngh ny nh chng ta y hay sao?
Phm Th li p:

269

- ng vy.
Thi Trch ni:
- Ngi trn a v ca ngi ph qu hin vinh, x l vn vt, u theo n np ,
hon ton c trt t, mi ni u yn b. V mt tui th, c th hng c ht tui
tri cho, m khng cht bt c k t, gip thin h vnh vin k tha o thng ca
ng cha, lun gi gn s nghip ca ng cha truyn tn hu th. Va c tn tui tt
p, li va c thnh tch tr quc c th, n trch ban ra rng ri, i i u khen
tng, khng bao gi gin on. Nh vy, chng phi tri cao i vi ngi bit tn
o, ban cho nhng iu tt p, s ct tng v thin s, m thnh nhn tng ni
y sao?
Phm Th trm ngm mt lc lu, p:
- ng vy!
Tip , Thi Trch bt u chuyn u , ni:
- Cn nhng ngi nh Cng Tn ng ca nc Tn, Ng Khi ca nc S, i
phu Vn Chng ca nc Vit, th cuc i h kt thc nh th phi chng mi
ngi u bng lng?
Phm Th on bit Thi Trch mun dng ba nhn vt ny ni bng ni gi
mnh, khin lp lun ca mnh b ri vo th b, nn c khng tr li theo hng
ca Thi Trch, m p:
- Ci th c chi li khng c. Cng Tn ng phng s cho Tn Hiu Cng,
tng dc ht lng trung thnh ca mnh, lun ch cng v t, trn p bn gian t,
thng pht phn minh, phi gan tri mt, khng bit s gian nguy. ng y ot
270

qun i ca Ngy cng t Mo, bnh nh c giang sn nc Tn, ra sc to

phc cho b tnh, cui cng nh bt c k th chung quanh, m rng cng th
cho nc Tn. Ng Khi phng s cho S iu Vng, nghim cm mi ngi
khng c ly chuyn t lm hi chuyn cng, da vo s gim pha hm hi
ngi trung trc, khi nghe kin ngh th khng ti nhng ngi cu kt b ng,
khi bn quyt sch th khng nghe nhng k ch bit dua nnh, lm vic khng s
gian nan nguy him, thi hnh vic ngha khng trnh nhng kh khn, cho nc
S c th xng b, gp bt c chuyn him nguy g ng y cng khng s. Cn i
phu Vn Chng phng s cho Vit Vng Cu Tin, cho d nh vua gp phi mt
hon cnh v cng nguy him, ng y vn mt mc trung thnh, khng dm chnh
mng. Nh vua cho d ang ng trc s dit vong, ng y vn em ton b ti
nng ca mnh xoay x, khng h b i. ng trc s thnh cng ng y khng
khoe khoang, ng trc s giu sang ng y khng kiu ngo. Nh ba ngi
ng l nhng ngi th hin Ngha v Trung n mc cc im. Cho nn ngi
qun t c th v i ngha m cht, xem cht nh v, th l cht mt cch quang
vinh, ch khng chu sng trong s khut phc nhc nh. Ngi c hc ra lm vic
chnh tr, l nhng ngi sn ch liu cht thnh danh, v chuyn ngha th d
cht cng khng n hn. Nh vy, th c chi gi l khng c.
Thi Trch thy Phm Th khng mc by mnh, bn tip tc tn cng i phng:
- C mt nh vua thnh trit, li c i thn hin minh, y l ci phc ca thin h.
Quc vng sng sut, hiu bit nhiu, i thn ngay thng, y l ci phc ca quc
gia. Cha nhn t, con ci hiu tho, chng thnh thc, v trung trinh, y l ci
phc ca gia nh. T Can dc ht lng trung thnh ca mnh, nhng vn khng
cu c s dit vong ca nh n Thng. Ng T T l ngi tr dng hn ngi,
th m vn khng gn gi c vn nc ca nh Ngu. Thn Sinh Khc bit gi hiu
o, nhng Tn Quc vn xy ra ni lon. Nhng ngi u l trung thn hiu t
c, th m quc gia ca h vn khng trnh khi hn lon, suy vong. y l ti sao
vy? y l do khng c nhng nh vua anh minh, cng nh nhng bc lm cha hin
lng nghe theo li khuyn ngn ca lng thn hiu t. Cho nn ngi trong
thin h xem hnh vi ca nh vua h l mt iu s nhc, ng thi, t ra tic thng
cho nhng bc lng thn . Cng Tn ng, Ng Khi, i phu Vn Chng u
271

l nhng b ti hon ton ng, nhng quc vng ca h th sai. Do vy, ngi trn
i u ph bnh ba ngi tuy dc ht sc lc ca mnh gip nc, nhng li
khng mang n cho nc nh nhng iu tt p no. Ch l h li hy vng i
mnh s gp phi nhng kt cc ngang tri th sao? Nu h d c ginh c ci
ting trung hiu sau khi b hi, th Vi T cng khng th gi c l ngi Nhn,
Khng T cng khng th c xem l ng Thnh, Qun Trng khng th c xem
l mt con ngi v i. H to dng nn s nghip, ch l li khng mun c trit
thc hin hay sao? Va gi c mng sng cho mnh, li va ginh c ting
tt, y l iu tt nht. Tuy c c ting tt mi ngi noi gng nhng bn
thn mnh li gp iu bt hnh, th l iu km hn. Cn ngi tn tui b ngi
ta nguyn ra, nhng gn gi c mng sng cho mnh, th l ngi c xp
vo hng bt!
Phm Th thy Thi Trch ni thu tnh t l, nn khng th khng t ra tn ng.
Bu khng kh trong nh xut hin mt s ha hp, y tnh bn.
Thi Trch dng li trong chc lt, ri li ni tip:
- Cng Tn ng, Ng Khi, i phu Vn Chng, u l b ti c. H dc ht
lng trung thnh, lo xy dng s nghip cho nh vua, tt nhin u l ngi m ngi
cm thy ngng m ri. Nhng ring Hong Yu phng s cho Chu Vn Vng,
Chu Cng ph t cho Thnh Vng, ch l li khng dc ht lng trung thnh hay
sao? Nu ng v mi quan h gia vua ti m bnh lun, th Cng Tn ng, Ng
Khi, i phu Vn Chng, so vi Hong Yu, Chu Cng, ngi no khin cho
ngi ta ngng m hn?
Phm Th p:
- Cng Tn ng, Ng Khi, i phu Vn Chng u khng b kp h.
Thi Trch ni:
272

- Th th quc vng ca ngi v cc mt nh c lng nhn i i vi k trung lng,

c x khoan dung i vi cc lo thn, lun thn mt khng h s st i vi ngi
hin tr v ngi c o ngha, cn i vi cc cng thn th khng bao gi lm tri
vi s tn ngha, vy th so vi Tn Hiu Cng, S iu Vng, Vit Vng Cu
Tin ai tt hn?
Phm Th p:
- Ti khng bit nn tr li ra sao mi phi.
Thi Trch ni:
- Hin nay quc vng ca Tn Quc, i vi cc mt nh thn cn vi trung thn
th khng hn c Tn Hiu Cng, S iu Vng, v Vit Vng Cu Tin. Th
th tin sinh ng v cc mt nh hin tr mu, tr nguy nan, sa sang quc chnh,
dp ha lon, khai hoang trng ta, xc tin cho nc giu binh mnh, cng nh
cao a v ca qun vng v nc nh, lm cho tn tui ca quc vng truyn xa
khp c nc, v truyn ra n c nc ngoi, ai ai cng bit, vy tin sinh so vi
Cng Tn ng, Ng Khi v i phu Vn Chng th sao?
Phm Th p:
- Khng bng.
Thi Trch ni:
- Hin nay quc vng ng v mt thn cn vi trung thn, khng qun cc lo
thn, so vi Tn Hiu Cng, S iu Vng, v Cu Tin u khng bng. Trong
khi tin sinh ng v mt xy dng s nghip cho nc Tn, cng nh tranh th s
thn cn v tn nhim ca quc vng, cng khng bng Cng Tn ng, Ng Khi
273

v i phu Vn Chng. Th m ngi li ngi trn a v tn qu, hng c bng

lc rt to, s giu sang ca c nhn vt hn hn ba ngi trn. Vy m n nay ngi
vn cha c ngh kp thi rt lui, cho nn ti e rng tai ha s ging xung ngi cn
gh gm hn c ba ngi trn na. Ti khng khi lo lng cho ngi y! Tc ng c
ni: Mt tri khi ng gia nh u, th s dn dn ln xung pha Ty. Mt trng
n ngy rm trn tra, th s bt u khuyt dn". S vt khi pht trin n cc im,
th s bt u suy thoi. l quy lut ca tri t. Vic tin ln hay thi lui, vic
thm nhiu hay bt li, u phi cn c theo s pht trin ca tnh th m c s thay
i tng ng. l nguyn tc m thnh nhn bao gi cng gn gi. Cho nn c th
ni: "Quc gia cai tr c phng php, th ngi ta vui lng ra lm quan, cai tr khng
c phng php, th ngi ta s rt lui i quy n. Thnh nhn cng ni: Rng bay
trn tri, s c li cho vic ph t qun vng. Li ni: Nu s ph qu m khng
hp o ngha, th i vi ti nh l ph vn, khng ng ngh ti. Hin nay, nhng
vic on cu trc kia ca ngi c tr xong. Nhng ngi c n i vi ngi
c bo p, nh vy, tc l dc vng t c ri. Th m cn cha chu kp
thi thay i nh. Theo ti nh vy l khng th c. Loi chim tr, loi chim
hng cc, loi t gic, loi voi to, nu xt v hon cnh sinh sng ca chng, th
khng d g b cht. Nhng s d chng b cht, l do b s m hoc ca nhng ming
mi ngon. Vi tr tu ca T Tn, ca Tr B, th u phi khng th trnh c s
uy hip, s nhc, v cht chc? Th m h vn gp phi tai ha st thn. l v h
b li lc lm m mt, tham lam m khng th t tit ch. Do vy, thnh nhn quy
nh ra l ngha, l tit ch dc vng. Ly tin ti ca dn, nht nh phi c mc
. S dng sc lc ca dn, cng khng th lm tri vi thi tit, v phi dng li
khi thy thch hp. Dc vng ca thnh nhn khng bao gi thi qu, hnh s
khng bao gi kiu cng, m thng thch ng vi quy lut khch quan. c nh
vy th a v thng tr ca mnh s truyn ni i i, khng bao gi gin on. Xa
kia T Hon cng chn ln hi hp lin minh vi cc ch hu, gi yn thin h,
nhng khi bt u cuc hp ti Qu Khu, th ra Hon Cng li bc l thi kiu
cng t mn. Do vy, chn nc ch hu kia lin ri b ng ta ngay. Qun i ca
Ng Vng Ph Sai c th v ch trong thin h, th m nh vua qu u th
ca mnh, mit th cc nc ch hu, xm lng T, Tn, cho nn gp phi ci ha
st thn, mt nc. H Dc (dng s ca nc V thi nh Chu, c sc mnh nng
c nghn cn), v Thi S Kiu (ngi T thi Chin Quc, con gi l Tng
Vng Hu ca nc T) c i tht ra la, oai khip c ba qun, th m cui cng
274

li b mt tn tm thng khng c ting tm git cht. y l do h lc vo a v

cao c nht, th khng gi c o ngha, khng bit khim tn vi mi ngi,
khng bit tit kim trong sinh hot, nn mi to ra ci bi kch !
- Cng Tn ng ch nh php lnh cho Tn Hiu Cng ngn chn ngun gc
sn sinh ra gian t, ngi c cng th c tng thng nhng chc v xng ng,
ngi c ti th b trng pht ng ti. ng cng thng nht cn, ong, o, m,
iu tit tin bc s lu thng cn i, ph b nhng ranh gii c v mt a l,
t ai, gip cho b tnh thng nht c tp tc, gip cho sc dn c ngh ngi,
li khuyn khch ngh nng, khn hoang canh tc, nh no c hai ngi n ng
thnh nin th c ring. Ngoi tr lm rung tch ly la thc, h cn luyn tp
tc chin. Do vy, khi c chin tranh th h c th m rng lnh th, khi chin tranh
chm dt th h lo vic sn xut, y nhanh cho t nc giu mnh. Di s cai tr
ca Cng Tn ng, nc Tn tr thnh v ch, xng hng trong cc ch hu.
Nhng khi cng lao v i ca ng va thnh cng, th b ti x xc.
- Bch Khi ch huy my vn qun cng tc chin vi S. Ch trong mt trn nh l
chim dc vng Yn, Snh, v ha thiu Di Lng. Qua trn th hai l nut cHng
c Thc Qun v Hn Trung pha Nam. ng thi, ng cng vt qua nc Hn
v nc Ngy nh mt nc mnh khc l nc Triu, i bi con trai ca M
Phc l Triu Qut, khin bn mi vn binh m ca nc Triu u cht sch trong
trn Trng Bnh. Ting ng tht nh sm n, ngoi trn a mu k th chy thnh
sng. K , qun Tn li ko ti bao vy Hm an, khin cho nc Triu phi chu
mt s uy hip ht sc nng n. Bch Khi xy dng nghip cho nc Tn,
pht huy c tc dng l ngi t nn tng. Nc S v nc Triu nguyn l hai
cng quc, th ch i u sng cht vi nc Tn. T tr i, nc S v nc
Triu u khip s nc Tn, khng cn m tranh ginh ngi v vi nc Tn na.
Tnh th c li l do Bch Khi to nn. ng y chinh phc hn bn mi
thnh th. Nhng cng lao v i ca ng va mi hon thnh, th Tn Vng ban
cho ng mt thanh bo kim, p ng phi t st ti Bu.
- Ng Khi ch nh php lnh cho S iu Vng, lm yu th lc ca cc i
thn, trut b nhng quan vin bt ti, dp bt nhng quan chc cha cn thit, chn
275

ng nhng li xin x ca k quyn qu, thng nht tp tc ca nc S, cm ch

bn du th du thc sut ngy ch bit n chi, chn la nhng binh s va bit cy
rung va bit tc chin, i chinh phc cc nc Dng, Vit pha Nam, thn
tnh cc nc Trn, Thi pha Bc, ph v lin honh", xa b "hp tung", khin
nhng ngi du thuyt khng sao c th m ming c. ng cn ngn cm vic kt
b kt ng mu cu t li, n nh vic chnh s ca nc S, ting tm lng ly
trong thin h oai khip tt c ch hu. Nhng, i cng va mi hon thnh, th Ng
Khi b x phn thy!
- i phu Vn Chng ngh nhiu mu k su xa cho Vit Vng Cu Tin, gii
ta c s bao vy cc k nguy him ca Ng Qun ti Ci K. Trong khi mt
nc th bit ngh cch tm mt con ng sng, trong khi b nhc th bit mu
cch ti sinh, thu gom lu dn, cng c thnh p, khai khn t hoang lm rung,
hng dn b tnh bn phng, tp trung nhn lc bn ngoi triu nh cng nh
trong dn gian, ph t cho Cu Tin ra nhc bo th, kt cc nh bi c Ng
Quc, gip nc Vit xng b trong thin h. Cng lao hin hch ca i phu Vn
Chng sau khi hon thnh, th Vit Vng Cu Tin b ri ng, v x t ng.
- Bn ngi trn do khi thnh cng m khng chu rt lui, nn mi gp thm ha nh
vy. Kt cc bt hnh , nh ngi i thng ni, ch bit vn ra l khng bit co
li, ch bit tin m khng bit li. Phm Li l ngi hiu r ci l l , nn sau khi
thnh cng, ng ri khi ngay quan trng, i lm ngh bun tr thnh giu c
vi ci tn o Chu Cng m ngi i thng khen ngi, sng tiu diu t ti,
hng ht tui th ca tri ban.
- Ngi khng thy ngi ta nm xc xc sao? C ngi mun t t to ginh
ly phn ton thng, nhng c ngi li t t k, n chia thnh qu vi ngi
thng li. Vic ngi u hiu rt r. Hin nay ngi l Tha tng ca nc
Tn, sch hoch bao nhiu mu k cho nh vua, ngay n ngi nh ny ngi cng
khng bc ra khi, ngay n chic chiu ngi ny ngi cng khng ri i, th m
ngi c th tr cho cc ch hu phi khut phc, chim t Tam Xuyn cng c
Nghi Dng, chim nhng con ng mn him yu, chn ng ng tr v ca
Phm Th v Trung Hnh Th ti ni Thi Hnh, khin su nc khng th hp tung,
276

li sa sang hng nghn dm sn o, i thng n Thc Qun v Hn Trung, khin

ngi trong thin h u s hi nc Tn. Gi y, mc ch ca nc Tn c
hon ton thc hin, cng lao ca ngi tin ln mc cao tt nht. y chnh l
lc n chia thnh qu vi k thng li l nc Tn. Th m ngi cn cha kp thi rt
lui. Nh vy, ci ang ch ngi ch cn l tai v nh Cng Tn ng, Bch Khi,
Ng Khi v i Phu Vn Chng nhn lnh trc y. Ti nghe ni: "Dng nc
soi mt th c th thy c din mo ca mnh. Dng ngi soi mt th c th thy
c chuyn ct hung. Trong "Th Kinh" c ni: " trn s thnh cng th khng
th ngi lu c". Nu mt khi tai ha nh bn ngi trn p n, th ngi s i
ph ra sao?
- Ti sao by gi ngi khng trao tr qu n Tha tng, nhng chc v cho mt
ngi hin ti khc, rt lui ra khi quan trng, tm n mt ni ni non c cnh tr
xinh p no , sng mt cuc i n c. Nh vy ngi s ginh c ting thm
l ngi thanh lim nh B Di, vnh vin l ng Hu, i ny truyn tng qua i
khc, ai ai cng tn sng. ng thi, lm nh vy ngi cng s ginh c li khen
l ngi khim nhng nh Ha Do, Din Lng Qu T, cng nh ginh c tui
th lu di nh Vng Kiu, Xch Tng T m trong truyn thuyt m t nh
nhng bc tin. Lm nh vy nu so vi tai v, th ci no thch hp hn? Ngi chun
b s i con ng no. Ngi c ch bn thn mnh khng mun ri i, do d thiu
quyt on, th tai ha ca bn ngi ni trn s p ti vi ngi y! Trong sch
"Kinh Dch" c ni: Rng bay tn trn cao, nht nh s c chuyn ng hi tic xy
ra. chnh l s nguy hi do c th ln m khng th xung, c th a ra m
khng th thu vo, c th i m khng th tr li. Vy, xin ngi hy suy xt cho k i
no!
Nghe qua nhng lp lun trng thin i hi ca Thi Trch, Phm Th nh va
tnh cn mng, ct ting khen tng lin tip, ni:
- ng! ng! Ti nghe ni: Ch lo chy theo s thc hin dc vng m khng bit
l , th s b mt i nhng dc vng . Khi c nhng vt trong tay, nu
khng bit l , th s b mt i tt c nhng vt ". Nhng li dy ca tin sinh,
Phm Th ti s nghe theo c.
277

Th l Phm Th bn mi Thi Trch ngi vo bn, khon i ng theo l tit ca

mt v thng khch.
Sau my hm, nhn lc hp triu, Phm Th tu vi Tn Chiu Vng:
- C mt v khch va t Sn ng n, tn gi Thi Trch. Ngi ny bit n ni,
gii bin lun, am hiu tt c mi vic v Tam Hong Ng B, li am hiu v nhng
s chuyn bin ca th tc. Quc chnh ca nc Tn c th ph thc cho ng y.
Thn gp nhiu ngi, nhng cha gp ai bng Thi Trch, chnh thn cng
khng bng ng y, cho nn thn c gan tin c ln i vng.
Tn Chiu Vng triu kin Thi Trch cng lun bn quc s vi ng ta, v t ra
ht sc hp , bn c Thi Trch lm Khch Khanh. Phm Th nhn , xin tr n t
quan. Tn Chiu Vng khng ng , nht quyt bo ng tip tc gi nhim v
Tha tng ca nc Tn. Phm Th bn ly c b bnh nng t chi, nhng thc
ra l khng mun tun theo mnh lnh ca nh vua. Tn Chiu Vng nh phi bi
chc Tha tng ca Phm Th. V do mu lc ca Thi Trch c Tn Chiu
Vng rt tn thng, nn c Thi Trch ln thay th chc Tha tng. Ring
Phm Th sau khi t chc, bn tr v t phong ca mnh v t lu sau cht ti ni
y.
Sau ny, Tha tng L T ca Tn Thy Hong trong bc th "Can gin lnh
ui khch", nh gi cng lao ca Phm Th cng hin cho nc Tn tht cao:
Chiu Vng c Phm Th, cng c vic triu chnh, ngn chn nhng t oan,
thn tnh dn t ai ca cc nc ch hu, gip cho Tn hon thnh nghip".
ng th, Phm Th gi chc Tha tng cho nc Tn ngoi mi nm, i ni
thc hnh ch trng Vng ci yu cnh", tin hnh hng lot nhng ci cch
cng c ch trung ng tp quyn. i ngoi cc lc xng mu lc ngoi
giao "ha hon nc xa, tn cng nc gn". i vi bn trn k tha thnh qu
ca Thng ng, i vi di to ra tin cho L T tip tc pht huy, c mt
tc dng to ln gip cho lch s ca nc Tn pht trin, to nn tng vng chc
278

cho nc Tn tin ln nht thng thin h. Cho d xt v mt phm cch chnh tr,
Phm Th c nhng t vt. Nhng, t vt khng lm mt gi tr mt vin ngc. ng
vn xng dng l mt v Tha tng ni danh trong lch s nc Tn, l mt nh
chnh tr him c thi c ca nc Trung Quc.

VII. Trng Lng - Bc Thy Ca Vng

Mt hm vo nm Tn Thy Hong th 25 (218 trc cng nguyn), mt on xe

nga ca Tn Thy Hong c qun i nh Tn h v nghim ngt, t i trn
con ng quan o Bc Lng Sa, thuc Dng V (nay l vng ng Nam huyn
Nguyn Dng thuc tnh H Nam). t nhin, t trong rng rm nm st cnh
ng i, c hai ngi mc o en nhanh nhn nhy ra, xng ti mt c xe c tn
lng bng la vng. Sau mt ting tht to, mt ngi trong s hai ngi ny tay cm
mt tri chy st nng 20 cn, nh mnh vo c xe . Xong, c hai nhanh nhn
chy tr vo rng, nhy ln lng hai con nga chun b sn, b chy nh bay. Tri
chy st ca h nh nhm vo c xe ph, khin c xe ny b nh nt tan. Tn
Thy Hong do khng ngi trong c xe ny, nn may mn thot cht.
Sau khi bit c chuyn g xy ra, Tn Thy Hong kinh hong tht sc, bn
xung lnh truy n thch khch. Nhng, thch khch bin mt t lc no. Tn
Thy Hong vn cn cm tc, nn xung lnh truy lng khp trong ton quc sut
mi hm, nhng vn khng bt c thch khch.
Vic Tn Thy Hong b m st, y l ln th ba. Ln th nht xy ra khi nc
Tn ang tin hnh tiu dit su nc, Kinh Kha ly c hin dng bn nc
Yn, giu mt thanh on ao trong cun bn , khi m bn ra ht th thanh on
ao cng xut hin. Kinh Kha chp ly thanh on ao ui theo Tn Vng b chy
quanh nhng cy ct trong cung in. Ngi m st Tn Thy Hong ln th hai l
Cao Tim Ly, mt ngi bn thn ca Kinh Kha tin hnh. Sau khi Kinh Kha cht,
Cao Tim Ly mun bo th cho bn, nn dng thuc xng hai mt mnh tr nn
m la, ri ci trang thnh mt ngh s dn gian, tha c Tn Thy Hong nh n
279

trc, ng tin hnh vic m st. Nhng ln m st ny cng khng thnh cng.
Ngi ch mu m st Tn Thy Hong ln th ba, chnh l Trng Lng, nhn vt
m bi vit ny s gii thiu. Mt ngi m v sau c ngi i khen tng l mt
nh mu lc ngi yn trong triu nh sch hoch mi th, v tr thnh bc thy
ca vng.
Nm 202 trc cng nguyn, cuc chin tranh gia S v Hn kt thc, Lu
Bang ln ngi hong , tc l Hn Cao T.
n thng nm, Hn Cao T tht tic qun thn ti Nam Cung Lc Dng.
Trong bui tic, Lu Bang hi cc i thn:
- Do nguyn nhn no m trm ginh c thin h? Cn Hng V th li b mt
thin h.
Qun thn nhao nhao bn lun. C ngi khen tng do Lu Bang m lc hn
ngi, thng pht phn minh, li sn sng chia s li ch vi mi ngi trong thin
h, cho nn ginh c thin h mt cch d dng. Cng c ngi bo Hng V
do k vi ngi hin ti, nghi ng nhng ngi c ti c, thng pht khng
phn minh, cho nn mi b mt thin h. Nhng, Lu Bang cho rng, iu quan trng
nht l do mnh bit phn xt ngi v bit dng ngi, li sn sng theo li khuyn
ng n. Lu Bang ni:
- Vic ngi trong triu nh vn tr mu lc, quyt nh nhng s thng li ngoi
xa nghn dm, th trm khng bng T Phng. Vic trn th quc gia, ph d b tnh,
lin tc cung cp qun lng, gip trm khi phi lo n nhng iu , th trm
khng bng Tiu H. Cn vic ch huy hng triu binh s, nh l thng, tn cng
thnh l h c thnh, th trm khng bng Hn Tn. Ba v ny u l nhn kit, v
trm c th dng h. y l nguyn nhn khin trm ly c thin h. Trong khi ,
Hng V ngay n ch mt mnh mu thn l Phm Tng, m cng khng th sng
chung c, cho nn thin h mi lt vo tay trm.
280

T M Thin trc kia, tng Trng Lng l mt bc i trng phu c thn

hnh vm v to ln, oai phong lm lit, nhng khi nhn thy bc ha Trng Lng,
ng mi ly lm l. V Trng Lng ch l mt th sinh nho nh, yu ui, trng
ging nh n b. Ti sao T M Thin li c s c on v hnh tng Trng
Lng nh vy? iu tt nhin l c quan h n vic Trng Lng l ngi
sng trong thi lon, th m khng cam tm chu sng mt cuc i tm thng,
cui cng dn thn vo cuc chin tranh Hn S y oanh lit.

1. Nhn Sch Ti H Phi

Trng Lng (? - 189 trc cng nguyn), t T Phng, sinh ti Thnh Ph

(nay l a phng nm v pha ng Nam huyn Bc, tnh An Quy) thuc nc Hn
cui i Chin Quc. ng xut thn t mt gia nh qu tc. ng ni l Trng Khai
a, tng lm T tng cho Hn Chiu Hu, Hn Tuyn Hu Vng, Hn Tng
Vng, thn ph l Trng Bnh, ni tip cha lm Tha tng cho Hn Hy Vng,
Hn Hon Hu Vng.
Nm Tn Vng Chnh (Thy Hong) th 7 (230 trc cng nguyn), Tn dit
Hn. Lc by gi Trng Bnh cht, Trng Lng cn nh, cha ra lm quan,
trong nh vn cn hn ba trm y t, vn cn phong ca mt th tc. Do thin
ng c b hy dit, nn Trng Lng cng nh bao nhiu th h tr thuc tng
lp qu tc st li, trong lng bao gi cng chy hng hc ngn la phc th. ng c
mun m st Tn Thy Hong tr mi th cho nc Hn. Do vy, mi c
chuyn xy ra nh k trn. Tuy nhin, vic ng hng hi hot ng tr mi th
ring ca mnh, ch a n tht bi v bn thn lm vo mt hon cnh y nguy
him, ch khng th lm thay i g c cho i cc trong thin h. l l tt
nhin ca lch s.
Nhng, bt lun l thin o hay nhn s, trong tt nhin bao gi cng i km
vi rt nhiu trng hp ngu nhin. Gia lc Trng Lng sa vo cnh cng
281

ng mc l, th ng li may mn gp c Hong Thch Cng ti H Phi. Chnh

do s "ngu nhin" , a n mt vn hi chuyn bin cho ng, gip ng tin
b vt bc trong vn hc vn, to vn ling cho mnh ph t nhng bc
vng sau ny. Vy, chng ta hy nghe li cu chuyn mang tnh truyn k ny nh
sau:
Mt hm, Trng Lng rnh ri, tn b n u Cu H Phi trng thy c gi ci
giy v lm ri xung cu. C gi quay li gi Trng Lng:
- B thng b! Hy xung lm giy cho ta!
Trng Lng c nn s bt mn trong lng, xung cu nht chic giy ln cho c
gi. C gi ngi tro chn trn cu, bo Trng Lng mang giy gip c. ng
trc mt s kin c tnh lm nhc nh vy, mi ngi c s tu dng khc nhau, tt
nhin cng s c s phn ng khc nhau. Ban u Trng Lng do thc qu tc
vn c ca mnh, kt hp vi tnh nng ny ca tui tr, mun vung tay tt cho c gi
mt ci tt. Nhng, cui cng do ng tng tri qua bao nhiu tang thng bin i
trong cuc i, chu ng bao nhiu s trui rn qua nhng ngy sng phiu bt, tri
ni, nn lng d rng ri ca mt ngi thanh nin c ch, gip ng gi bnh tnh
tr li.
Trng Lng khom ngi xung, mang giy gip cho c gi. Xong, c gi ci
di ri b i. Nhng i c chng mt dm ng, c gi bng quay li chic cu
khen tng Trng Lng:
- Thng b nh ngi c th dy y.
C gi hn vi Trng Lng, sng sm nm hm sau tr li chic cu ny
gp nhau. Sau nm hm, c gi c i sm n cu, ri ln ging gin d, qu trch
Trng Lng:

282

- Cng hn vi mt c gi, th ti sao li n chm? Nm hm sau tr li y mt ln

na!
ng nm hm, Trng Lng thc gic ngay t lc na m, n cu ch i
c gi. iu chng t Trng Lng l ngi chu ng c s tH thch. Cho
nn thi chn thnh cng nh tinh thn n nhn ca Trng Lng lm cho c
gi cm ng, sn sng tng cho Trng Lng mt vt qu bu v gi, l quyn
Thi cng binh php.
C gi ny chnh l mt nhn vt huyn b trong truyn thuyt: Hong Trch
Cng, mt cao s quy n trong sn ng, c mi ngi gi l "Di Thng Lo
Nhn" (C gi trn cu). T Trng Lng ngy m lo nghin cu binh th, to
c mt bc tin b quan trng trong qu trnh o to cho mnh tr thnh rng
ct ca t nc. Trong qu trnh , s gp g l bt ng, nhng thin t th khng
th xem nh. Ring lng thnh khn", chu khc kh l nhng yu t cn phi c.
Trong mi nm c sch v lm hip khch, khin Trng Lng c c hi
tip xc vi nhiu mt trong x hi, v tr thnh ngun gc gip ng hp thu tr
tu. Trong khi , nhn tnh th thi chuyn bin kh lng m ng nhn thy c,
li gip ng lnh hi mt cch su sc nhng ngha thm su trong quyn Thi
cng binh php. Trong mi nm y ry nhng bin ng, bt n , thin kin
qu tc c ca ng, c khi cn che chn tm nhn ca ng. Nhng mt nhn vt sng
sut trong giai cp thng tri, mt khi thay da i tht, t trong doanh ly c xng ra
cuc i, th i vi th gii chung quanh s c s nhn xt cng sng t, t tng
cng c trui luyn cng sc bn hn.
Nm 210 trc cng nguyn, lch s nc Tn li xy ra mt s kin trng i:
v vng kit xut l Tn Thy Hong b bnh v cht t ngt. Tn Nh Th H
Hi ln ni ngi. T , vic triu chnh ca nh Tn tut dc mt cch nhanh
chng. Bao nhiu mu thun x hi y phc tp xut hin cng mt lc. Ch mt
nm sau, vo thng by nm Tn Nh Th nguyn nin (209 trc cng nguyn), mt
283

cn bo t chnh tr p xung. Trn Thng, Ng Qung dng c khi ngha ti

Thn i Trch. Gia trn bo tp cch mng , th nhn vt ua nhau xut
hin trn v i chnh tr. Trng Lng cng da vo v i x hi rng ln
thi trin k ti ca mnh.
Thng ging nm Tn Nh Th th hai (208 trc cng nguyn), Cnh Cu t
ng ln xng lm S Vng ti Lu Huyn. Trng Lng dn mt s ng n
nh xin gia nhp. Khng ng i mi na ng th gp Bi Cng Lu Bang ang
dn hng nghn ngi nh chim H Phi. Hai ngi gp nhau t ra rt hp
nhau, nn Bi Cng gi Trng Lng l Cu Tng. Trng Lng thng ly
"Thi Cng Binh Php" ni cho Lu Bang nghe. C mi ln nghe, Lu Bang lnh
hi ngay, v p dng k sch trong binh php mt cch tha thit. Trng Lng
thy vy khng khi khen rng:
- Bi Cng chng nh l mt v minh cha tri sai xung, v c mt s thng minh
bm sinh!
Ln gp g ny, c th ni l mt ln gp g c th, quyt nh cho s thnh
cng trong i ca Trng Lng. Trong nc Trung Quc c, mc du c mt cu
ni ni ting l: "Vua chn b ti, nhng b ti cng chn vua". Tuy nhin do phm
vi hot ng ca mi ngi qu hn hp, cng nh tm nhn qu nng cn, nn s
chn la cng b gii hn rt nhiu. mc no th s thnh bi ca mt con
ngi li thng quyt nh s may mn, hoc nh mi ngi thng gi l "s
mng" (nu khng gii thch s mng" theo ch ngha thn b th cng khng nn
xem l mt th duy tm lun thun ty, m n c th c coi l i danh t cho
s "may mn). Chnh nh s may mn c bit , Trng Lng mi c theo
gip cho Lu Bang, mt nh chnh tr kit xut ng thi, ch khng phi l Hng
V, mt con ngi ch bit lm theo mnh, hay l mt nhn vt ch c h danh rng
tuch no khc. T , vua ti h rt tng c, chng khc no c vi nc c
gp nhau. Mt ngi c lng d khong t, sn sng nghe theo li can gin tt, cn
mt ngi li thng minh tuyt nh, tng by ra nhiu mu lc rt hay.

284

2. Mu Lc Ty Tin

Thng Su nm Tn Nh Th th hai (208 trc Cng nguyn), Hng Lng a

ngi chu ca S Hoi Vng l Hng Tm ln lm S Hoi Vng. Trng
Lng do nh n qu hng ca mnh, nn vi vng ngh vi Hng Lng:
- Nay ngi lp hu du ca vua S ln lm S Vng, trong khi cc cng t
ca Hn Vng c Honh Dng Qun Thnh l hin nht, c th lp lm vng
thm vy cnh.
Hng Lng chp nhn ngh , cho tm c Hn Thnh, lp ln lm Hn
Vng, v c Trng Lng lm T . Trng Lng cng Hn Vng dn hn
mt nghn binh, i v pha Ty chim li t c ca Hn (tc a bn c ca nc
Hn thi Chin Quc), v tip tc ko qun hot ng trong vng Dnh Xuyn (nay
l trung b tnh H Nam). C khi h chim c mt s thnh ri li b qun Tn
ot li, ging co nhau khng pht trin c.
Cui nm Tn Nh Th th hai, S Hoi Vng ra lnh cho Hng V, Lu Bang
chia qun tin nh nc Tn pha Ty. Lu Bang theo ng Dnh Xuyn, Nam
Dng, d nh theo ng V Quan vo Quan Trung. Thng t nm Tn Nh
Th th ba (207 trc cng nguyn), Lu Bang ko qun ti Dnh Xuyn, hp chung
vi qun i ca Trng Lng li lm mt, nh chim hn mi thnh. Lu Bang
sai Hn Vng li gi vng t mi chim, ri cng Trng Lng dn qun tip
tc tin v pha Nam.
Thng su cng nm, Lu Bang i ph qun Tn ti Nam Dng, khin Thi th
Nam Dng phi lui v gi Uyn Thnh. Lc by gi, Lu Bang ang nng lng
mun tiu dit nc Tn, nn nh i vng Uyn Thnh tin thng n V Quan.
Trng Lng sau khi suy ngh chnh chn, thy Bi Cng lc by gi binh m cn
yu, tng lnh cn t, vy lm sao c th thc su vo vng kinh k ca nc Tn
nh nhau vi binh lc hng mnh ca h. Hn na, ni t qun tr ca qun Nam
Dng l Uyn Thnh, vn l mt c im rt quan trng ca triu nh Tn. N cng
285

chnh l cy inh di chn ca Lu Bang, cn phi nh b n i mi c. Nu i

vng trnh n tip tc tn cng, th ci hi s khng t, v l phm phi iu i
cm k ca binh gia. Con ng ng n nht, l phi c ch ng chn cho vng,
ri mt mt i u bc vi cc cnh qun ng minh, mt mt va tin v pha Ty
va tng cng binh lc ca mnh. Do vy, Trng Lng bn hin k vi Lu
Bang:
- Bi Cng mc d nng lng mun vo quan i, nhng do binh Tn cn ng li c
a th him yu. Vy nu khng h Uyn Thnh th Uyn Thnh s nh t pha sau
lng chng ta. Trong khi , qun Tn pha trc cng o ti st pht, nh vy l
v cng nguy him.
Lu Bang l ngi thng minh, nn va nghe qua l hiu ngay. ng lin xung
lnh cun c im trng, ri ko tr li Uyn Thnh. n lc tri va bnh minh, th
i qun ca ng bao vy Uyn Thnh ba lp. Bi Cng nghe theo kin ngh ca
Trn Khi, ly vic tn cng tm l l chnh, xung lnh chiu d Thi th Nam
Dng v ha s tha cht cho tt c quan li cng nh nhn dn ang c mt trong
Uyn Thnh. ng trc binh lc mnh m ca Lu Bang ang bao vy di chn
thnh, Thi th Nam Dng ht sc s hi, nay thy c mt con ng sng, bn
bng lng m ca thnh u hng.
Lu Bang gi ng li ha, phong cho ng ta chc n Hu, va khi phi b
tin ra mua chuc, m cng khng phi ct t li ko. l mt cuc mua bn
khng vn, thun tin. Do mt nc c thng th nn c bn c cng chuyn bin
theo. Ton qun my mi thnh nghe tin u ua nhau u hng. Nam Dng l
mt qun ln, quan li binh s v dn chng rt ng, lng thc tch ly rt nhiu.
Lu Bang bn dng qun li y chiu binh mi m, tch tr lng tho, nh
vy m qun lc ca ng nhanh chng pht trin ln hn hai vn ngi.
Cng mt lc , mt trn pha Bc ang nh nhau d di ti C Lc. Binh
m qun Tn do Chng Hm ch huy u hng Hng V. Sau khi cy tr qun s
quan trng ca triu nh nh Tn b ng , th binh lc cng cn kit, s chi vin
286

khng cn na. Tnh hnh lm cho hai chin trng pha Nam v pha Bc h
tr c nhau, gip Lu Bang thun li tin qun qut sch mi tr lc. Hn na,
Lu Bang i ti u th ra lnh nghim cm binh s ca mnh khng c cp bc,
git chc, nn c dn Tn hoan nghnh gip nhiu mt. Cuc hnh qun nh
m c tin nhanh hn. n thng tm cng nm, Lu Bang h c V Quan,
ca ng tin vo Quan Trung thc su vo ni a ca triu nh nh Tn.
T ch tht li hai mt trn pha Nam v pha Bc, khin ni b giai cp thng
tr ca nh Tn cng mu thun gay gt hn. Tha tng ca Tn l Triu Cao, bit
ti mnh khng sao trn thot, nn thng tay git cht Tn Nh Th H Hi, ri lp
T Anh ln lm vua Tn. Triu Cao li phi s nh thng ng vi Lu Bang tin
hnh ni cng ngoi kch, chia t lm vua ti Quan Trung. Lu Bang thy thng
li hin ra trc mt, vy no bng lng hp mu vi Triu Cao, chia s mt phn
quyn li cho tn quyn thn ny? Cho nn ng vn mt mc nghe theo nhng mu
lc ca Trng Lng, tha thng nh mnh vo pha Ty.
Thng chn cng nm, qun i ca Lu Bang tin ti Nghiu Quan. Nghiu
Quan l ni da vo th him tr ca thin nhin, l c hng ca kinh Hm
Dng, v cng l quan i cui cng bo v kinh thnh ny. Qun Tn cho
trng binh ng gi ti y. Lu Bang ko qun ti trc ca quan i, nh xua hai
vn binh s o ln tn cng, nhng Trng Lng lc u lia la, ni:
- Qun Tn vn cn mnh, vy khng th liu lnh c.
Lu Bang nn nng hi k hoch i ph vi ch, Trng Lng bn ngh ra
mt mu k chim quan i ny, ni:
- Thn nghe tng gi quan i l con ca mt anh t, m nhng ngi bun bn
nh bao gi cng ham tin. Vy, mong Bi Cng c yn trong doanh tri, v sai
ngi ra ngoi chun b y dng c cho nm vn ngi nu n, ri ln ni cao
cm c x rp tri nghi binh. Sau , phi L Thc K mang mt s vng bc to i
mua chuc tng Tn.
287

Lu Bang nghe th c mng, lin iu ng tng s chia ra lm nhng vic do

Trng Lng ni, ri phi L Thc K, mt mu thn gii bin lun, i cng vi
Lc Gi vo doanh tri ca Tn, tin hnh vic hi l v tha c d hng. Tng Tn
thy khp i ni u u cng c x rp tri, nht thi khng bit l h hay thc,
nn trong lng vn s hi. Chng li tham lam tin bc, gm vc, nn ng bng
lng tr gio cng hp tc vi qun ca Lu Bang, tin vo tp kch Hm Dng.
Lu Bang bit tng Tn trng k, nn vi s quyt on ca mt nh chnh tr,
ng mng r nh hp tc vi qun u hng ca Tn tin v pha Ty. Nhng,
vi mt nh mu lc thm trm nh Trng Lng, li ln ting can ngn:
- Hin nay ch c tng Tn chu u hng, e rng binh s s khng nghe theo. Vy
chi bng nhn lc h ang chnh mng, thiu cnh gic, ta tin ln nh bi h l
hn.
Lu Bang vui v nghe theo li khuyn, dn qun i vng qua Nghiu Quan, vt
qua Qu Sn, i ph qun Tn ti Lam in. Do xut k bt , nn nh trn u
tin l thng ngay, ri xua qun ko thng ti B Thng (nay l a phng nm
v pha ng thnh ph Ty An, tnh Thim Ty), uy hip Th ca nc Tn l
Hm Dng.
Thng mi nm nh Hn nguyn nin (206 trc cng nguyn), vua Tn l T
Anh v khng th tip tc chng , nn ngi mt c xe nga do nga trng ko,
mang theo c n vua v ph th, m ca thnh ra u hng. Mt triu i nh Tn
s, khi tut dc nhanh chng tan r nh th, u cng l mt tm gng soi cho
ngi cm vn mnh ca t nc.
Lu Bang ch trong vng khng y mt nm, m xua qun tin thng vo ni
a ca nc Tn, ly Quan Trung mt cch d dng, v x ng bo Tn cng khng
kh khn. iu tt nhin l do triu i nh Tn qu h bi mc nt, m cng do
Hng V chin thng c ch lc ca qun Tn ti mt trn pha Bc, nh sp
288

lc lng v trang ca Tn cc qun huyn, khin Lu Bang trong qu trnh tin v

hng Ty, khng chm trn vi mt lc lng no mnh ca qun Tn. Tuy nhin,
nu khng c cc vn thn v tng ch huy qun i tn cng, dng mu tr
chim lnh thnh tr, nht l di s ch o chin lc chin thut v cng ng
n ca Trng Lng, th mun chm tng ot i, ginh thng li nhanh chng
v d dng nh th, cng l chuyn khng th c c.

3. Khuyn Cha An Dn

Vic lt vng triu nh Tn, ch l thng li bc u trong vic ginh ly

thin h ca Lu Bang. D vy, thng li cng rt d lm cho u c ca nhng
ngi phm phu tc t phi chong vng. Ngay n Lu Bang, mt nh chnh tr kit
xut nh th, m cng khng trnh khi sa ng. Khi Lu Bang mi tin vo cung
Tn, thy cung in nguy nga rc r, ch nga xinh p, ca qu y kho, gi p
y hu cung, th mun c ta hng vinh hoa ph qu. i vi vic ny, nhiu b
h ca Lu Bang cm thy ht sc bt an. V Thnh Phn Khoi mnh dn can
gin, ch trch Lu Bang l mun "lm mt ng nh giu. Nhng, vi nhng li can
gin n gin nh vy, hon ton khng th lm cho Lu Bang thay i nh.
Trng Lng bit i vi i a s ngi m ni, mun vt qua quan i an lc
vui chi, cn kh khn hn l vt qua quan i gian nguy sng cht. Hm gia
sng v cht l tuyt i, nhng s an lc bn thn n tn ti ngha t vong li rt
m h, khng d chi nhn thy. i vi mt ngi anh hng b sa ng trc sc p,
ngi i thng ch ci, nhng hu ht u tha th ch khng bc b. Do vy,
mun cho Lu Bang xa ri nhng con ch khn, nhng con nga p, bao nhiu
ting n hay, ting ht du dng, cng nh bao nhiu sc p, th cn phi tm cch
lm cho ng ta thc tnh. Cho nn, Trng Lng kho lo khuyn rng:
- Trc kia do nh Tn v o, nn Bi Cng mi c th ko qun ti c ni y.
Vy nu mun tr i nhng th lc v o cn tn ti, th bn thn mnh phi mc o
vi, phi n chay. Nu nay mi va tin vo t Tn, l mnh ngh ti chuyn ngi
289

yn hng lc, th chng ha ra mnh li tip tay cho vua Kit lm iu bt nhn hay
sao?. Li tc thng ni: Thuc ng d tt, li tht kh nghe". Vy, mong Bi
Cng hy nghe theo li khuyn ca Phn Khoi v bao nhiu ngi khc.
Trng Lng vi mt thi bnh tnh, li ni du dng, nhng vch trn s
v o ca nh Tn, tip tay cho vua Kit lm iu bt nhn, l nhng cu ni
nh mnh vo tm l, lm thc tnh s si m ca Lu Bang. Cch ni nh vy,
cn su sc hn l cch gin d la , khin cho ngi nghe cng d tip nhn. Th
php khuyn ngn chnh l ngh thut ca nhng mu thn dng can gin nh
vua.
Tuy nhin, Trng Lng tuyt i khng khoa trng ti bin lun ca mnh.
V trong gi pht , phi c c cc quan vn ln cc quan v, hip tr vi nhau, th
mi tin hnh can gin hu hiu c. Ring Lu Bang l mt ngi sng sut, l
iu khng th ph nhn. Rt cc, ng bng lng nim phong cung in, kho tng,
ti vt ca triu i nh Tn, ri ko qun tr v Bi Thng, ch i nhng cnh
qun ca Hng V v nhng cnh qun khi ngha khc ko ti.
Trong thi gian ny, tp on Lu Bang cn thi hnh mt lot nhng bin php
chnh tr c tnh thy xa hiu rng. ng t tp ph lo, ho kit cc huyn li,
cng "c php ba chng": Ai git ngi th n mng, ai gy thng tch hoc
cp ca ngi khc th phi b ti". ng thi ng cn tuyn b: Xa b tt c
php lut ca nh Tn. Quan li th gi nguyn chc v. Phm ngi khng c
nhng hnh ng tn bo th ch nn s hi. Ngoi ra, ng cn phi ngi i cng
quan li c ca triu i nh Tn, n cc huyn, cc thn p, ph bin rng ri
nhng kin trn. Kt qu ngi Tn vui mng, tranh nhau dn b d, gnh ru v
thc n ti hin cho qun s. Bi Cng bo binh s ca ng ng nhn. ng ni:
Lng thc cn rt nhiu, khng phi thiu thn, vy ng lm nhc ti ngi
khc". Nhn dn thy th cng vui mng. H lo s Bi Cng khng li lm Tn
Vng.
Nhng bin php an dn ni trn, gip Bi Cng Lu Bang tranh th c
290

nhn tm. i vi vic sau ny ng tr li Quan Trung, ly lm cn c a

tranh ginh thin h vi Hng V, to c mt nn tng chnh tr tht vng chc.

4. Hng Mn i Yn

Sau khi dit nh Tn xong, my cnh qun chng Tn phi phn phi quyn lc v
li ch trong thin h ra sao? Xoay quanh vn ny, dn n nhng cuc tranh
chp mi. Thc ra, ngi c thc lc nht phi k l Hng V, k l Lu Bang.
Do vy, vic phi x l mi quan h ng n vi Hng V, chnh l nhim v cp
bch ca Lu Bang.
Thu ban u, khi Lu Bang v Hng V cn "th chung" mt cha l S Hoi
Vng, th S Hoi Vng c giao kt: "Ai vo Quan Trung trc, th ngi s l
vng". Lu Bang tuy nhanh chng vo Quan Trung trc, tiu dit c triu nh
nh Tn, nhng ng v sc mnh qun s lt nh Tn m ni, khng sao b kp
vi chin cng ca Hng V. Ngay t lc u khi chia qun ra thnh hai l, S Hoi
Vng v cc tng lnh chung quanh nh vua, c thin v i vi Lu Bang.
H Lu Bang tin theo con ng pha Nam l con ng d dng hn. Tri li,
h cho Hng V tin qun theo ng pha Bc, l ni phi chm trn vi ch lc
ca qun Tn do Chng Hm ch huy.
Trn i chin ti C Lc cm chn Hng V, khng th tin nhanh c. Trong
khi , cuc chin din ra ti pha Bc chia s p lc qun s cho Lu Bang. Do
vy, nay Lu Bang mun xng Quan Trung Vng, ra lnh cho qun hng, chim
a v b ch v mt chnh tr, th chc chn Hng V, mt ngi khng thua st ai,
s khng th chp nhn.
Mt iu quan trng hn, y l thc lc gia Lu Bang v Hng V chnh lch
nhau qu xa. Sau khi chin thng ti C Lc, Hng V thu nhn hng binh, bin
ch li thnh qun i ca mnh (nhng v sau Hng V hoi nghi s hng binh ny
291

c tm trng khng n nh, sau khi vo quan i chng c th ni lon, nn chn

sng tt c hai chc vn (ru rao l mt triu). Cn Lu Bang. sau khi tiu dit qun
Tn xong, qun lc ca ng ch c mi vn (ru rao l hai chc vn). Xt v tng
ti, th bn thn Hng V l mt tng lnh c sc mnh nhc c nghn cn, oai
phong ni ting, v di c ca ng ta, li cn c nhng tng thuc hng nht c.
Nhng tng thin chin dng cm nh Knh B, Long Th, Chung Ly Mui, v.v...
v nhng mu s nh Phm Tng, Trn Bnh v.v... ng l mnh tng v nhng nh
mu lc tp hp quanh Hng V ng o hn bao gi ht. Mc d s khn ngoan
cnh gic ca Lu Bang l c tha, nhng ng tic v mt v dng th li thiu. B
tng ca Lu Bang nh Chu Bt, Qun Anh, Phn Khoi, Tr Tm cn thua Knh
B, Long Th, Chung Ly Mui lc by gi. S trng c o ca Lu Bang lc by
gi l bit ngi v gii s dng ngi, c lng d phng khong lng. Nhng
cho d l yu t quan trng v mt chnh tr, nhng khng th ch da vo n m
xoay chuyn c tnh th. Phi trn c s , t t xc tch lc lng, mi c hy
vng chuyn th yu thnh th mnh c.
Di tnh hnh mnh yu chnh lch nh vy, th m Lu Bang li c mt do li
s dng mu lc sai lm. C ngi kin ngh vi Lu Bang:
- Vng t Quan Ty rt giu c, hn hn mi ln khp ni trong thin h, a th
li him yu. Nu nay Chng Hm u hng Hng V, Hng V phong cho Chng
Hm lm Ung Vng, sai ng ta xng vng ti vng Quan Trung, vy mt khi
Chng Hm n, th Bi Cng e rng khng th chim c vng t ny. Chi bng
gi y nn phi qun trn gi Hm Cc Quan, ng cho nhng cnh qun ch hu
tin vo, ri sau tp trung binh s vng Quan Trung tng cng lc lng cho
mnh, ly i khng vi Hng V.
Lu Bang nghe theo k y, ln Trng Lng t phi qun ti ng gi ti
Hm Cc Quan. Qua khin gia S v Hn vn c s mu thun nhau, li cng
tr thnh gay gt thm.
Khi Hng V xua qun ti Hm Cc Quan, thy ca quan i ng kn, bn trn
292

quan i li c qun ca Lu Bang ng gi, lin ng ng ni gin, sai Anh B dn

qun trn ti tn cng. Vo thng mi hai, qun Hng V nh h Hm Cc Quan,
tin vo tr ng ti Tn Phong v Hng Mn (hai a phng ny u nm v pha
ng Bc ca Lm ng, thuc tnh Thim Ty ngy nay). Sau , Hng V chn
chnh qun ng, nh cng Lu Bang nh mt trn cht sng.
Mu s ca Hng V l Phm Tng, ni vi Hng V:
- Trc kia lu Bang l mt con ngi ham tin ti v ho sc, th m k t ngy vo
quan i cho ti nay, ng ta li t ra khng ham tin ti v n sc nh trc. Qua
thy ch ca ng ta khng phi nh, vy nn kin quyt tiu dit ng ta i, tuyt
i ng b l c hi tt.
No ng vic chun b ro rit nh nhau vi Lu Bang ca Hng V,
kinh ng ti ngi ch rut l Hng B. Gia Hng B vi Trng Lng l i
bn ch thn vi nhau. Hng B mun bo p li ci n cu mng trc y ca
Trng Lng, nn ng ngi khng yn, bn quyt nh bo tin ny cho Trng
Lng bit.
Ngay trong m , Hng B ci mt con nga, m thm ri khi Hng Mn, i
thng ti ch Lu Bang ng qun. ng tm gp Trng Lng, em k hoch ca
Hng V v Phm Tng ni r cho Trng Lng bit. ng thi, khuyn Trng
Lng nn nhanh chng ri khi Lu Bang, ng y ch cht ung mng.
Trng Lng l ngi u c lun bnh tnh, li tc tr a mu. Sau khi nghe
qua li ni ca Hng B, sc mt vn im nhin, ung dung p:
- Ti phng mnh Hn Vng, a Bi Cng vo bn trong quan i. Nay Bi Cng
c chuyn nguy cp, nu ti ln b i th tht l bt ngha. Vy chi bng ti ni
cho ng y hay .

293

Hng B nghe li ni ca Trng Lng tht c tnh l, nn cng khm phc t

cch ca ngi bn, bng lng cho Trng Lng i bo tin vi Lu Bang. Th l
Trng Lng lp tc i vo trng ca Lu Bang, k li tt c nhng li ni ca
Hng B. Lu Bang nghe qua th c kinh.
Trng Lng hi Lu Bang:
- Theo ngi d on, binh s ca ngi c th chng tr ni vi i qun ca Hng V
hay khng?
Lu Bang trm ngm mt lc, p:
- Tht ra khng ti no chng tr ni. Vy, by gi phi c bin php ra sao?
Trng Lng ni:
- By gi ch cn cch nh Hng B tranh th Hng V m thi. Vy ngi hy i gp
Hng B, ni cho ng y bit l ngi tuyt i khng dm phn li Hng V.
Lu Bang qu ng l mt bc anh kit, bit ty thi c m ng bin, li bit khi no
phi tin, khi no phi li. ng bn hi Trng Lng:
- Tnh bn gia khanh v Hng B ra sao?
Trng Lng k li chuyn mnh trc y tng cu mng cho Hng B cho Lu
Bang nghe. Chnh nh vy, Hng B mi tm n bo tin.
Lu Bang li hi:

294

- Tui khanh v Hng B ai ln hn?

Trng Lng p:
- Hng B ln hn ti.
Lu Bang hi:
- Nu vy th hy mi ng y vo y, ti c x vi ng y nh mt v huynh
trng.
Trng Lng lin bc tr ra, mi Hng B nn vo gp mt Lu Bang mt ln.
Hng B vn khng c nh , m ch mun ti y thng bo cho Trng
Lng kp thi b i. Nhng by gi ng trc tnh hnh ny, ng khng n t
chi, nn nh phi nghe theo Trng Lng vo ra mt Lu Bang.
Lu Bang thy Hng B vo, t thi nh ngi bn c tri mi va gp li, by tic
khon i ngay. Trc tin, Lu Bang tn Hng B lm huynh trng, ri li kt lm
thng gia. Sau , mi dng li uyn chuyn ni:
- Sau khi ti vo quan i, thanh tra h khu ti y, cng nh nim phong ph
kh, hon ton khng dm ng chi n, m ch ch Hng tng qun ti x l
m thi. S d ti phi binh gi Hm Cc Quan, ch yu l bn o tc khng th
t do ra vo, phng c chuyn bt trc xy ra. Sau khi ti chim c Hm
Dng, ngy m trng ngng Hng tng qun n, chuyn giao cho ng y x
l mi vic. Ti no dm mu phn u? Vy, xin nh ngi tr v ni r tnh hnh
cho Hng V bit.
Qua nhng li ni khn kho ca Lu Bang, Hng B tin l tht, bn ha vi Lu
Bang s lm theo li yu cu ca ng. Hng B cn ni thm:
295

- Sng sm ngy mai ny, ngi cn phi ch thn n gp Hng V ni r mi

vic, v ng xin li.
Lu Bang nh phi ng .
Sau khi Hng B tr v n doanh tri ca qun S, bn em nhng li ni ca Lu
Bang ni li cho Hng V nghe v ni thm:
- Nu khng c Lu Bang tin qun vo quan i trc, th ngi lm sao c th vo
quan i d dng nh th ny? Ngi ta lp c i cng, th m ngi khng ban
thng, cn nh xua qun nh ngi ta th tht l bt ngha. By gi ngi nn tha
c hi ny, chiu i Lu Bang cho tt mi c.
Hng V l ngi gii chin u, nhng u c li rt n gin. Nghe qua li ca
Hng B, cm thy cng c l, nhng Hng V mun kim nghim mt ln na,
bng cch ngy mai ny khi Lu Bang n doanh tri ca mnh, ng ta s ct vn v
qu trch thng Lu Bang, ri mi quyt nh mi vic sau.
Sng sm hm sau, Lu Bang dn Trng Lng, Phn Khoi v ngoi mt trm k
binh ti Hng Mn. Sau khi gp Hng V, Lu Bang i thng vo vn , va xin li
Hng V va ni:
- Ti v tng qun phng mnh ch huy i binh i nh Tn. Ngi qut chng
pha Bc sng Hong H, cn ti nh chng ti pha Nam sng ny. Nhng khng
ng ti li c th vo quan i trc lt triu nh nh Tn, v nay th gp ngi
y. Anh em ta gp mt nhau, ng l l vic ht sc vui mng. Nhng khng d li
c k tiu nhn no , tm cch ly gin, lm cho gia chng ta c s hiu lm nhau.
Li ni ca Lu Bang nghe rt c tnh l. Theo nh li giao kt trc y ca S
Hoi Vng th vic Lu Bang tin vo quan i l danh chnh ngn thun, khng c
296

im no gi l vt quyn c. Tri li, Hng V chnh l k lm tri nhng iu

giao kt trc y. Nh vy, hai ch tiu nhn" s c ngi i dng mng
Hng V m thi. V Hng V khng phi l mt nh chnh tr gii n ni, gii ng
x, nn khi b lng tng ni huch tot ra:
- y l do T T M To V Thng ca Bi Cng ni cho ti nghe y ch. ng
y bo ng mun xng Quan Trung Vng v c T Anh lm Tha tng, nu
khng phi vy, th ti u n ni gin d nh th ny.
Sau , Hng V mi Lu Bang d tic. Trong ba tic, Phm Tng lun lun
a mt ra hiu cho Hng V cng nh nhiu ln a chic ngc bi ang mang ln
cao, ra m hiu cho Hng V phi quyt tm git cht Lu Bang. Nhng lc by
gi Hng V khng c phn ng g, vn im nhin lo ung ru. Tt c nhng vic
Trng Lng u nhn thy, nn vi vng ngh thm i sch ng ph.
Phm Tng thy Hng V khng c mun git Lu Bang, l mt mt c hi
tht tt, nn lin ri bn tic, bo i tng Hng Can ra ma kim gip vui, ri
tha c git cht Bi Cng. Th l Hng Can lin bc ra ma kim thc hin s
xi by ca Phm Tng. Nhng b Hng B thy c. ng ny cng vi
tut kim bc ra ma, v lun ng chn ngang Lu Bang che ch, khin Hng
Can khng lm sao xung tay c.
Trng Lng thy tnh th qu nguy cp, bn vi vng ri khi ch ngi ra gp
Phn Khoi, ni:
- Hng Can ma kim l c git Bi Cng.
Trng Lng bn sai Phn Khoi cp tc bc vo cu gi. Phn Khoi nghe
qua, thy s vic qu nguy cp, bn mt tay cm kim, mt tay cm thun, x ng
ngi v s gc ca ri xng vo trong trng, i mt trn trn xoe, gin d nhn
thng vo Hng V. Hng V thy th khng khi git mnh, vi vng ln ting hi:
297

- y l ai vy?
Trng Lng p:
- y l Tham Tha Phn Khoi ca Bi Cng.
Hng V ln ting khen:
- ng l trng s! Vy hy mau mi ru!
Phn Khoi nhn ly ly ru, ng ti ch ung mt hi cn ly.
Hng V thy Phn Khoi t nhin nh vy, nn vui v ni:
- Hy thng cho ng y mt chic i heo?
Phn Khoi chic thun xung t, ri i heo ln trn? Dng kim xt tng
ming b vo ming nut trng. Khng my chc c mt chic i heo to nm
gn trong bao t ca Phn Khoi. Hng V nghn xem n ngn ng, li ln ting
hi:
- Ny trng s, cn c th ung ru na c khng?
Phn Khoi bnh tnh nh thng, to ting p:
- Ti y cht cng khng bit s, vy ch l s ung ru hay sao?
Hng V kinh ngc ni:
298

- Li ni ngha l sao?
Phn Khoi p:
- Trc y, S Hoi Vng cng nh cc ch hu c giao kt trc: Ai vo Hm
Dng trc th ngi c xng vng. Hin gi Bi Cng nh bi qun
Tn, tin vo Hm Dng, li hon ton khng dm ly mt th g, nim phong tt
c kho tng, cung tht, rt qun ra ng ti B Thng ch i vng ti ch tr.
Bi Cng l ngi c cng cao v tng chu nhiu gian kh, th m ngi khng tng
thng, tri li cn nghe theo li gim pha, mun st hi k c cng. Nh vy, chng
phi li i vo vt xe ca triu i nh Tn v b tiu dit sao? Ti cm thy
tht kh hiu.
Nghe nhng li ni thng nhng rt c l ca Phn Khoi, Hng V tr mt lu li,
t thy mnh sai, nn khng th i p g c c. M ch ni lin tip mi Phn
Khoi ngi. n chng , Phn Khoi mi bc n ngi bn cnh Trng Lng.
Lu Bang thy khng kh du li, bit ni ny khng th lu, bn chp ly c hi
thot thn. ng lin ni vi Hng V:
- Tha i vng, ti cn i cu x mt t.
Hng V say, nn khng suy ngh nhiu khot tay ng . Lu Bang lin ri khi
bn tic. Trng Lng, Phn Khoi cng i theo. Phn Khoi ni nh vi Lu
Bang:
- Nga chun b sn, xin Bi Cng mau ri khi ni ny.
Lu Bang hi:
299

- Khng co t m ri i, vy c phi l chng?

Trng Lng ni:
- ng trc mt chuyn quan trng th khng cn ni ti tiu tit. By gi ngi ta
l dao l tht, cn mnh l c l tht, lc no cng c th b nguy him c, vy cn
ngh chi ti chuyn co t!
Lu Bang li hi
- Sau khi ti b i ri th khanh s ni sao vi Hng V?
Trng Lng p:
- Ngi c vic thot thn cng Phn Khoi, cn ti s c cch i ph sau.
Th l Lu Bang c Phn Khoi v mt s ngi na h v, chn ng tt i vi
mt s khinh k gn nh, nhm hng Bi Thng b chy nh bay, Trng
Lng li i ph cng Hng V.
Khi Trng Lng on bit s ngi ca Lu Bang v ti doanh tri, mi ung
dung tr li i trng ca Hng V, Hng V hi:
- Bi Cng u ri?
Trng Lng t trong o ly ra mt i ngc trng, v mt i ngc u trnh ln,
ni:
- Bi Cng say, s c iu tht l, nn khng th tr vo co t. ng y a cho
ti i ngc trng dng ln i vng, v i ngc u knh hin ph. ng
300

y thy th h ca ngi c ngi mun gy s vi ng y nn ra i mt mnh. By

gi chc l ti doanh tri ri.
Hng V nhn ly i ngc trng, va thng ngon va ni:
- i! Ti sao Bi Cng khng t gi m b i nh th?
Trng Lng p:
- i vng v Bi Cng c tnh huynh nh th tc, nhng nhng th h ca i
vng th li him khch vi Bi Cng, mun tm cch git cht ng y gi ha
cho i vng. i vng mi bnh nh c thin h, cn phi t ra l ngi
khoan hu vi mi ngi, l ngi c nhn ngha vi thin h, vy khng nn nghi
k Bi Cng, nu Bi Cng cht, th thin h tt nhin s ci ch i vng. Vy
i vng h tt phi m ly ci ting xu h. Th d nh Bin Trang ma kim m
cp, nhng thc hin mt k hoch khc. Bi Cng khng tin ni r ra, nn ch
tm cch thot thn trnh ha, ch sau ny i vng s hiu. i vng l mt v
cha oai dng sng sut, mt khi hiu c ri, th s khng trch ti Bi Cng ti
sao khng t gi m li b i nh vy.
Hng V c tnh a nghi, nn nghe qua li ni ca Trng Lng th nghi ng Phm
Tng c m mu mun git Bi Cng, nn a mt nhn m m vo Phm Tng
mt lc lu. Phm Tng do khng thc hin c mu k ca mnh, trong lng ht
sc bc bi. Gi y trng thy Hng V nhn mnh lom lom, nn la gin li bng
chy. ng ta ng pht dy, chp ly i ngc u ca Trng Lng va tng, nm
mnh xung t, ri tut gm cht v thnh tng mnh. Xong, ng ta hm hm b
i ra khi i trng. Khi ra ti ngoi, ng ta nga mt ln tri than rng:
- i! Mt ngi tnh tnh cng rn, ch bit lm theo mnh nh vy, th khng th
tnh ton chi vi nhau c c. K ginh c thin h sau ny, chc chn s l Lu
Bang? Chng ta hy ch i lm nhng tn t binh ca hn!
301

Lu Bang tr v n B Thng, lin sai ngi bt gii To V Thng n trc

mt. Lu Bang gin n sc mt ti xanh, to ting hi:
- B To V Thng, nh ngi bit ti cha?
To V Thng thy mi vic b b, s hi n run cm cp, vi vng qu ngay
xung t dp u xin tha:
- Xin Bi Cng tha cht! Bi Cng tha cht!
Lu Bang ni:
- Nh ngi l bn cha cu vinh? Ta i x vi ngi khng t, th m khng
ng nh ngi li n cho bt, ra ngoi nh hm hi ta. By gi nh ngi c g
ni na chng?
To V Thng m a nc mt, t tt v mt mnh, ni:
- Ti khng phi l con ngi! Ti khng phi l con ngi! Ti c li vi Bi Cng.
Ti c li vi tt c anh em.
Lu Bang ni:
- n cho bt nh ngi, t iu ni di, lm cho ta sut na mt mng,
nu khng git nh ngi, th l tri lm sao dung tha cho nh ngi c? By u,
hy mang To V Thng ra ngoi trng chm u th chng.
Phn Khoi v hai binh s na, dn To V Thng ra chm trc ca trng.

302

Sau my hm, Hng V xua qun tin v pha Ty, tn st c thnh Hm Dng, git
cht T Anh v phng ha thiu ri cung in ca nh Tn, k c A Phng Cung
chy di n ba trm dm. Ngn la to chy lin tc ba thng cha tt. Hng V cn
thu gom ht tt c bo vt trong hong cung, cng nh tt c nhng m n y v
lm ca ring cho mnh. Kinh thnh Hm Dng s nguy nga, ch trong chc lt
tr thnh mt ng gch vn. B tnh ca vng Quan Trung thy hnh ng ca
Hng V, u cm th ng ta, v ng h Lu Bang. Lc by gi Hn Sinh kin ngh
vi Hng V:
- Vng t Quan Trung chnh l mt vng t tr ph tri ban. Pha tri c a hnh
him tr thin nhin ca ni Ho Sn v Hm Cc, pha phi c dy ni Lng Thc
lm bnh phong, trn c ng c rng nghn dm chn nui rt tt, di c t ai ph
nhiu trng c cc loi ng cc. Khi thin h thi bnh, c th dng thuyn theo
hai dng sng Hong H v V Thy, ch mi th vt t t Quan ng vo y. Khi
thin h c lon lc th xui thuyn m xung, tn cng c bn hng. Nu xy
dng kinh ti , th b nghip c th hon thnh.
Nhng Hng V nhn thy Hm Dng b la thiu ri, cnh vt hoang tn, li
ang nh qu hng, nn khng ng xy dng kinh ti Quan Trung. Hng V
ni:
- Ph qu m khng tr v qu hng, cng nh ngi mc o gm i gia m ti,
tH hi c ai bit?
Qua cu tr li , lm cho Hn Sinh l khc l ci. V sau, Hn Sinh ni vi
ngi chung quanh:
- Mi ngi u bo, ngi S l nhng ngi lt da kh m i, ng l nh th.
Ng cu ni trn, tc khinh khi Hng V ch c hnh dng con ngi, nhng li
303

khng c t tng con ngi. C k em cu ni bo li cho Hng V. ng ta ni

trn li nh, lin ra lnh cho th h em Hn Sinh b vo cho nc si git cht.
Hng V li phi ngi i gp S Hoi Vng, yu cu nh vua thay i minh c
trc kia. Nhng S Hoi Vng khng ng . Hng V c gin, xung lnh buc
S Hoi Vng phi di v Giang Nam, xy dng kinh ti Sm Huyn (nay l
Sm Huyn, tnh H Nam). B ngoi Hng V t ra tn knh nh vua, gi l "Ngha
nhng k thc th tc b ht quyn lc ca nh vua. tr th S Hoi Vng,
Hng V cn em t phong ca nh vua phn chia ht cho cc ch hu.

5. Gip Hn Dit S

Thng hai nm 206 trc cng nguyn, Hng V t lp lm Ty S B Vng nh

ti Bnh Thnh (nay l thnh ph T Chu, tnh Giang T). Hng V v Phm
Tng mun hn ch s pht trin ca Lu Bang, bn ly c t Thc cng l t Hn
Trung, em phong cho Lu Bang lm Hn Vng, thng lnh vng t Ba v Thc
xa xi, xy dng kinh ti Nam Trnh (nay l Hn Trung, tnh Thim Ty).
kim ch Lu Bang, chn ng ng tin ra pha ng. Hng V li chia vng Quan
Trung ra lm ba: phong hng tng ca triu nh Tn l Chng Hm lm Ung
Vng, thng lnh vng t pha Ty Hm Dng, xy dng kinh ti Ph Khu
(nay l vng t ng nam Hng Bnh, tnh Thim Ty). Phong T M Hn lm Ti
Vng, thng lnh vng t pha ng Hm Dng v pha Ty Hong H, xy
dng kinh ti Lch Dng (nay l vng t ng bc Lm ng, tnh Thim Ty),
phong ng lm ch Vng, thng lnh Thng Qun (nay l vng t pha Bc
ca tnh Thim Ty), xy dng kinh ti Cao N (nay l thnh ph Din An thuc
tnh Thim Ty). Ngoi ra, Hng V cn ct t Quan ng ra phong cho mi
bn Ch Hu Vng. Ring Hng V th t xng Ty S B Vng xem l b ch
trong thin h.
Lu Bang thy Hng V lm tri minh c, trong lng ht sc bt bnh, mun c
304

binh tin nh Hng v. Nhng Tiu H cho rng thi c cha chn mi, nn ra sc
can ngn:
- t Ba Thc mc d l t him c, nhng du sao cng cn kh hn l ngi ch
cht?
Lu Bang khng ng nh vy, bn hi:
- Ti sao li gi l ch cht?.
Tiu H phn tch:
- Hin nay ch ng ta t, binh s ca Hng V rt tinh nhu. Trong tnh trng m
tc chin, th chc chn b bi ch khng cn chi phi hoi nghi. Nh vy, khng
phi t tm ly ci cht hay sao? Thay v lm nh vy, ti sao i vng khng kin
nhn chu lp hn mt ngi, tranh th nim tin ca hng vn ngi. Cng nh
xa kia Chu Vng nn tm c tr ti vng Ba v Thc, nui qun dng sc,
chiu hin i s, ch khi c hi chn mi ri xua qun bnh nh Tam Tn, tranh th
hng vi Hng V.
Cc v tng nh Chu Bt, Qun Anh, Phn Khoi cng ua nhau ti khuyn gii.
Ring Trng Lng cng ng h kin ca Tiu H. Chng Lu Bang mi dn
c cn gin, khng ni n chuyn tn cng Hng V na.
biu dng Trng Lng, Hn Vng Lu Bang c bit ban cho Trng
Lng mt trm dt vng (mi dt t hai chc n hai mi bn lng), trn chu hai
u. Trng Lng ch v s nghip ca Lu Bang, nn em ht s bu vt ny tng
li cho Hng B. Lu Bang bit c li ban thm cho Trng Lng nhiu bu vt
na, Trng Lng mang i mua chuc Hng B, nh Hng B ni tt cho Lu
Bang trc mt Hng V, v xin vng t Hn Trung. Hng B thy li qun ngha,
bn tn tnh ni gip Lu Bang. Qu nhin Hng V bng lng. Nh vy, Hn
305

Vng em ba qun pha Nam Tn Lnh v vng t mnh c chia, hp li

thnh mt vng rng ln, nh ti Nam Trnh (nay nm v pha ng Bc Nam
Trnh, tnh Thim Ty).
Vng Ba, Thc v Hn Trung, t ai rt ph nhiu, sn vt rt phong ph, c dn
ng o. Tuy nhin, v c s cch tr v mt a l, giao thng b tc, ra vo rt kh
khn nn vng t ny mun tin v pha ng s gp nhiu iu bt tin. Chnh v
vy, nhng v cha c hoi bo ln trong lch s, khi thc lc c y ri, th h
khng bao gi yn ti vng t ny c. Hng V khng cho Lu Bang lm Hn
Vng, chnh l mun hn ch khng cho Lu Bang pht trin v pha ng. Nhng,
vng t Ba Thc v Hn Trung, cng c u th a l ca n d gi, kh tn cng.
Nu qun lc yu km cha sc tranh b vi thin h, th lui vo y yn t
bo v, xc tch lc lng dn dn, th vng t ny ng l mt vng t qu bu.
Hn Vng Lu Bang lc by gi l ngi ang vo th yu, nn Lu Bang, Tiu
H v Trng Lng mi quyt tm xin phong vng t pha Ty ny.
Thng t nm ny, cc ch hu vng u ko qun tr v t phong ca mnh.
Hng V cp cho Lu Bang ba vn binh m, nhng ring s ngi t nguyn chy
theo Lu Bang cng ln n my vn. Trng Lng lun nh ti Hn Vng
Thnh, nn khng th theo Lu Bang n Nam Trnh, nhng ng li t ra lu luyn,
khng th ri xa. Cho nn ng quyt nh tin a Lu Bang trc ri sau mi i
Dng ch. H vt qua Huyn (nay l a phng pha ng Nam thnh ph
Ty An, tnh Thim Ty) v chuyn v hng Nam vo Thc Trung (tc T Ng
Cc, nm v pha Nam thnh ph Ty An). Trng Lng tip tc a Lu Bang i
n Bao Cc (nay l Bao Thnh, thuc tnh Thim Ty).
Bao Cc cn gi l Bao T o, nm gia nhng dy ni chm ch, chung quanh l
ni cao h su, vch ni li thng ng, ngon ngoo ko di hng trm dm. Gia
dy ni ny c con sng Bao Thy chy qua. y l con sng chy t Thim Ty
xung n T Xuyn, c xem l thy l n thng Nam Bc. Do vy, n chnh l
con ng m cc nh qun s t xa ti nay u dc sc tranh ginh. Do vch ni
cao li ng, khng c ng i, nn ngi ta phi dng g bc ng i trn lng
306

chng vch ni, gi l Sn o. S him tr ca n ng nh cu "ch cn mt ngi

gi, l c th chng li hng vn ngi.
Lu Bang thy ng i him tr, khuyn Trng Lng ng a tin na. Trng
Lng nh phi nghe theo. Trc khi chia tay, Trng Lng ch vo con ng
Sn o trn lng chng vch ni, ni vi Lu Bang:
- Sau khi ngi i qua ri, hy t chy con ng Sn o ny i. Lm nh vy, mt
l phng cc ch hu c th nh vo Ba Thc, li c th chng t vi Hng V,
l ngi s khng bao gi tr li vng t pha ng na. T , khin Hng V s
chnh mng ch chin u ca ng ta.
K hoch ny, chnh l k hoch cng khai t chy Sn o m ngi i sau
thng tn tng. Lu Bang thi hnh theo diu k ca Trng Lng, sau khi on
qun qua xong, bn ra lnh t chy con ng Sn o ny.
Trng Lng sau khi tr v n t Hn, mi c bit do mnh i theo ph t cho
Lu Bang, khin Hng V on ght, nn khng cho Hn Vng Thnh n t
phong ca mnh, m li bt ng y theo Hng V i v Bnh Thnh. Sau khi ti Bnh
Thnh, Hng V li ging chc Hn Vng Thnh xung lm Vng Hu, v chng
bao lu sau git cht ng ta.
Lc by gi, do s ct t phong vng cho cc ch hu ca Hng V c ch bt
cng, khin mi mu thun gia cc ch hu cng thm gay gt. in Vinh trc tin
c binh chng Hng V ti nc T. Trn D do khng c phong vng, nn cng
bt mn Hng V, bn lin hp vi in Vinh i ph vi Ty S B Vng.
Thng tm nm ny, Hn Vng Lu Bang tip nhn kin ngh ca Hn Tn, tha c
b mt vt qua Trn Thng, xua qun ra vng Quan Trung, nh bi Ung Vng
Chng Hm. Ring Ti Vng Hn, ch Vng , cng ln lt u hng Lu
Bang. Lu Bang li xua qun ra V Quan. Hng V nghe tin cm thy ht sc lo
307

ngi, nn mt mt a qun ti Dng H (nay l Thi Khng, thuc tnh H Nam)

mt mt phong Trnh Xng lm Hn Vng, i ph vi Lu Bang.
Trng Lng lo ngi Hng V s a binh nh Lu Bang, nn vit mt phong
th gi n Hng V ni: Do Hn Vng trn danh ngha khng ph hp vi thc
t, nn mi chim Quan Trung. Ch cn ng y chim c vng t Quan Trung
ng nh s giao kt u tin, s khng pht trin v pha ng na. Trng Lng
cn em vic in Vinh v Trn D lin hp vi nhau, ang c chng li Hng
V, bo cho Hng V bit, xoay s ch ca Hng V v pha in Vinh, bung
li s phng i vi Lu Bang.
Thng mi nm 205 trc cng nguyn, Trng Lng tr v n Hn Trung, c
Lu Bang phong lm Thnh Tn Hu. Lc by gi Lu Bang khi phc c
Quan Trung, xy dng kinh ti Lch Dng (nay l vng t nm v pha bc Lm
ng, tnh Thim Ty). in Vinh b tht bi trong cuc khi binh, nn b git cht.
Con ca in Vinh l in Qung thay cha ln lm T Vng, tip tc chng li
Hng V.
Hng V c bit Hn Vng Lu Bang ang pht trin th lc v hng ng,
nhng khng c cch no a binh i ph, v Hng V mun nh bi in
Qung trc bnh nh t T, ri mi xua qun nh Lu Bang sau. iu lm
cho Lu Bang c thi c li dng. Thng t cng nm, Lu Bang xua nm mi
su vn i qun vt qua Lc Dng n Ngoi Hong (nay l vng t nm v
pha ng Nam Lan Kho, tnh H Nam). Bnh Vit trc y tng lin hp vi
in Vinh chng Lu Bang nay cng dn ba vn qun v quy phc Lu Bang.
Lu Bang phong ng ta lm Tng Quc nc Ngy v nh nhau vi Hng V ti
vng t Lng, cn Lu Bang th dn i qun thc thng xung Bnh Thnh.
Sau khi Hng V nghe tin, vi vng tuyn chn ba vn tinh binh quay tr v Bnh
Thnh. Vi mu lc ca Phm Tng, Hng V dng ba vn tinh binh nh bi my
mi vn qun ca Lu Bang. Qun Hn cht v b thng ngoi hai chc vn

308

ngi. Lu Bang ch dn theo my chc k binh b chy n H p (nay l ng

Sn, thuc tnh Giang T).
Qua trn nh trn, chng nhng lm cho ch lc ca Lu Bang b tn tht nng n,
m cn khin cho cc ch hu trc y u hng Lu Bang, thy vy cng ua
nhau tr mt, chy sang u hng Hng V. Lu Bang khng cn cch no khc, bn
ni:
- Vng t Quan ng ta khng cn na. Vy ai c th ph S lp c i cng, th
ta s tng cho ngi !
Trng Lng ni:
- Cu Giang Vng Knh B l mnh tng ca nc S. Nhng, gia ng ta v
Hng V c s bt ng rt su xa. Ring Bnh Vit cng lin hp vi T, nh
nhau vi qun S ti t Lng. Hai ngi ny u c th li dng c. Cn cc
tng lnh ca Hn Vng, ch c Hn Tn l ngi c th giao cho trng trch hot
ng c lp mt mnh. Nu em t Quan ng chia cho ba ngi trn, th h nht
nh s nh bi c qun S.
Lu Bang nghe qua i bun lm vui, mt mt phi ngi i du thuyt Cu Giang
Vng Knh B, mt mt i lin h vi Bnh Vit. V sau, Lu Bang nh vo sc
ca ba ngi ny nh thng Hng V.
Thng nm nm 205 trc cng nguyn, Lu Bang chuyn qun v Hunh Dng,
thu thp nhng lc lng cn st li cng c i ng. Tiu H cng t Quan
Trung a ti nhiu binh s mi b sung, cng nh nhiu vt t tip t. Qun
Hn nh m khi phc sc mnh tr li, chn Hng V v pha ng ca
Hunh Dng. Lu Bang cn xung lnh xy ng gia Hunh Dng v Ngao
Thng, tin vn ti lng thc t Ngao Thng n dng.

309

Nhm lm suy yu Hng V, Lu Bang phi Hn Tn vt qua sng Hong H

tn cng An p (nay l H Huyn, tnh Sn Ty). Thng chn, Hn Tn bt sng
c Ngy Vng Bo, ri tip tc xua qun nh Yn, i, to thanh th ng h
cho Lu Bang, c lp Hng V. Thng mi nm 204 trc cng nguyn, Hn Tn
li nh bi c qun Triu ti Tnh Hnh, bt sng c Triu Vng Yt. t lu
sau, Cu Giang Vng Knh B ko qun v u hng nh Hn, Lu Bang cho
ng ta trn gi Thnh Cao.
Lc by gi, Hng V cng ra sc tin nh Lu Bang, v bao vy Lu Bang lp lp
ti Hunh Dng, ct t ng vn lng ca qun Hn. Lu Bang ru lo, khng
an tm, bn cho gi mu s L Thc K bn k hoch i ph. L Thc K cho
rng xa kia triu i Thng Thang pht Kit, V Vng pht Tr, tng phong
vng cho tt c hu du ca nhng nc b tiu dit. Tn Thy Hong gm thu
lc quc, thng tay chm git, lm cho hu du ca nc ch hu u khng cn
mt mnh t cm di. Chnh v vy nn nh Tn mi b tht bi. L Thc K kin
ngh Lu Bang nn ct t phong vng cho hu du ca su nc. ng cho rng
lm nh vy th mi tranh th c b tnh, tranh th c cc ch hu ng h mnh,
cui cng xng b trong thin h. Lu Bang nghe qua lun ming khen ngi l
hay, xung lnh c n tn, L Thc K i tin hnh k hoch trn.
Lc by gi Trng Lng va bc vo triu kin Lu Bang. Lu Bang ang n
cm, thy Trng Lng vo bn em k hoch trn ni cho Trng Lng nghe, v
trng cu kin Trng Lng.
Trng Lng nghe qua c kinh, hi Lu Bang:
- Ai hin mt k ti t vi ngi nh vy? Nu lm th th s nghip ca ngi xem
nh phi tay!
Lu Bang vi vng hi:
310

- Ti sao vy?
Trng Lng bc ti trc, cm ly mt chic a ma may trong khng kh v
phn tch rnh mch. ng cho rng: xa kia triu Thng Thang pht nh H, ct t
phong con chu ca H Kit lm Vng, cn Chu V Vng pht Thng, li
phong cho con chu ca n Tr lm Vng. l v h c th khng ch c
nhng ngi . Cn by gi Lu Bang c th khng ch c Hng V hay khng?
Sau khi Chu V Vng pht Tr, tng biu dng nhng bc lng thn hin
tng, li lo sa sang lng m cho cc thnh nhn, m kho lng thc Quy Kiu v
kho tin ti Lc i cu t cho b tnh ngho kh. Cn by gi qun Hn ang
gp kh khn v mt lng tho, vy lm sao c iu kin lm nhng vic nh
th ? Hn na, sau khi Chu V Vng tiu dit nh Thng, by t l mnh s
khng tip tc nh gic na, gip nhn dn c th an c lc nghip, nn mi em
nga chin th rong nui ti ni Nam Sn, v thu gom binh kh li ct gi. Cn nay
Lu Bang ang ng trc vic Hng V xua qun bao vy lp lp thng bi cha
bit ng ng v ai. Nht l, b h ca Lu Bang phi xa ri x s, phi i chinh chin
khp ni, l ch c mun kim c mt s t ai do Lu Bang phong cho. Nu
em t ai phong ht cho nhng hu du ca lc quc trc y, th nhng ngi
ny u cn hy vng chi na. Nh vy, chc chn h s b ri Lu Bang tr v qu
hng x s, phc v cho ch c ca mnh. Nh vy, cn ai theo Lu Bang ginh
thin h na? Nht l hin nay nc ang mnh nht l S. Cho d hu du ca su
nc c c phong vng, th vi th lc yu km ca h, chc chn cng s ln
lt chy ht v vi S, cn ai theo Lu Bang na?
S phn tch ca Trng Lng ht sc tinh t v chnh xc. Trc tin ng cho rng
hon cnh thi xa v hin nay hon ton khc nhau, nn phn i vic hc theo
cch c ca cc thnh nhn tin hin hi trc.
K , ng cng thy s d trc y, Thang V phong vng cho hu du ca H
Thng, l khi i cc hon ton n nh, nh vua c th khng ch trong ton
thin h. Cn nay th S v Hn ang phn tranh, thng bi cha bit ng ng v ai.
Trc ht, ng cho rng trc kia V Vng em tin bc, lng thc ca ch quc
311

ct gi, xoa du vt thng chin tranh ca bn thn mnh, cn nay Hn Vng

ang bn rn trong vic qun s, th c rnh u m lo ti chuyn cu t ngi khc.
ng cng cho rng xa kia s d nh vua mang v kh ct ht vo kho, th nga
chin chn nui ti Nam Sn, cho b tru c ngi ngh trong vn o l do
tnh hnh chuyn sang thi i thanh bnh. Cn by gi khi la chin tranh mt
m khp bn pha, vy tuyt i khng th no bi b v lc m lo vn tr c.
iu quan trng nht, l Trng Lng ch trng ct t v em tc v phong cho
nhng tng lnh c cng to, tt c mi ngi trong thin h i theo Hn Vng
chinh chin, xem l mt cch quan trng li ko cc tng s. Ngoi ra, Trng
Lng cng thy c con chu ca cc vng trong lc quc, hin nay u sa st
h bi, nu ct t phong cho h, th s lm phn tn lc lng chng Hng V,
v cui cng s b qun S nh bi tng ngi mt. Cho d c ngi gii ti xut
hin i na, th h cng ng ring mt mnh, ch no chu l thuc vo Lu Bang.
S phn tch trn ca Trng Lng, nu so vi vic trc y xin lp li Hn
Vng, th k l mt s tin b rt nhanh v mt t tng, ng gp mt trang quan
trng trong lch s pht trin v t tng chnh tr c i ca nc Trung Quc.
Lu Bang nghe qua, hiu c mi l, vi vng chn a xung, v nh nhng
g ang nhai trong ming ra, ln ting mng lin tip:
- Thng nhc con sut na lm hng i s ca ng ri!
Ni dt li, ra lnh hy b tt c nhng n tn chun b xong.
Trc y, khi Trn Thng khi ngha, th cc qu tc c cng mun lt triu i
nh Tn. Mc tiu chng Tn ca h u nht tr vi nhau. Trn Thng ct t phong
cho hu du ca lc quc, tm thi cn c th c tc dng li ko, xy dng vy cnh
cho mnh, v c lp triu i nh Tn. Hn na, t trong thin h lc by gi cha
phi thuc v Trn Thng, cho nn Trn Thng ly t ca triu i nh Tn
phong cho hu du lc quc c, va c ting tt li va c n hu thc t. Nhng
nay i vi Lu Bang m ni th hon ton khc hn.

312

S v Hn ang tranh thin h. S mnh hn Hn, thng bi cha bit ng v ai, nht
l lc quc, cng khng phi ai ai cng mun chng li Hng V. Nu Lu Bang ly
t ca mnh chim c chia cho hu du ca lc quc, th cng c ngha l t mnh
lm suy yu mnh, gip cho k ch d dng thng li hn.
Cng l ct t phong vng cho lc quc, nhng tnh th khc nhau th cng c hiu
qu khc nhau. Nhng sau khi triu nh nh Tn b dit vong, Hng V ct t
phong vng cho cc ch hu, th kt qu l cc ch hu u ng ln chng li.
l mt bi hc au thng. Trng Lng mc d l qu tc ca nc Hn, nhng
ng ng trn gc ton quc, nn i vi tnh th lc by gi c mt s hiu
bit thu o v c s phn tch khch quan chnh xc, bc l ng l ngi c kin
thc cao v c hng ti i lc.
Thng nm, nm 205 trc cng nguyn, Hng V bao vy Hunh Dng. Qun i
ca S v Hn nh nhau ging co ti Hunh Dng, Thnh Cao, Qung V ko
di hn mt nm.
nh lc hng Hng V, d cho Hng V lui qun, Lu Bang s dng k ca
Trng Lng xut vic ngh ha. iu kin l ly Hunh Dng lm ranh gii.
Vng t pha Ty ca Hunh Dng thuc Hn, vng t pha ng ca Hunh
Dng thuc S. Hng V cng mun ngh ha, nhng Phm Tng khuyn Hng
V:
- Hin nay u th trc mt khng phi thuc v Hn, vy i vng nn em qun
nh v phng tuyn Thnh Cao ca Hn, th s i ph vi Lu Bang mt cch d
dng. Trn i thng ti Bnh Thnh l c hi tri cho, nu khng tha thng tiu
dit Lu Bang, th sau ny s hi hn khng cn kp na.
Hng V chp nhn ngh ca Phm Tng, xua qun tn cng mnh vo qun Hn,
v c do h c Thnh Cao, Lu Bang sut na b bt sng. Lu Bang b thua,
ht sc gin d, bn vn k Trng Lng v Trn Bnh. Trng Lng ni:
313

- Mu thn gii nht ca Hng V l Phm Tng, Chung Ly Mui. Hng Vng l
ngi c tnh khoan dung nhn hu ngoi mt, nhng k thc th bn trong li d
nghi k, d tin li gim pha, ch dng ngi thn tn ch khng dng ngi ti. Vy
nu chng ta bng lng b ra mt s vng bc chu bu ln, tin hnh k phn
gin, khin vua ti ca S nghi ng nhau, khin Phm Tng, Chung Ly Mui v
nhng ngi gii mu lc b tht th, th vic nh bi nc S, tiu dit Hng V,
nht nh s thnh cng.
Lu Bang ni:
- K ny rt tuyt, vy hy theo kin ca khanh m tin hnh.
Trng Lng ni:
- Trn Bnh l ngi hiu r doanh tri ca S, vy k ny ngoi Trn Bnh ra, khng
ai c th tin hnh c.
Lu Bang phn khi, sai ngi m ph kh ly ra my vn lng vng v v s chu
ngc trao cho Trn Bnh nhn lnh, tin hnh k ly gin. Trn Bnh nguyn l
ngi trong hng ng ca Hng V, do sau mt thi gian di thy khng c
trng dng, li bit tnh Hng V thng lm theo mnh, ch s dng ngi thn,
nn mi b Hng V chy sang u hng Lu Bang. Trn Bnh dng s vng v
chu bu ni trn, i mua chuc qun S, h loan tin n nhm khp mi ni:
- Chung Ly Mui, Phm Tng bn mng cho Hng Vng, cng lao hin hch,
th m vn khng c ct t phong vng. Chnh v vy m s ngi ny ang
lin kt vi qun Hn, chung sc tiu dit Hng V, c Lu Bang ct t phong
vng. Do s ngi n tin nhm rt ng, nn chng my chc tin ny lt vo tai
Hng V, khin Hng V i vi Chung Ly Mui, Phm Tng v nhng mu s
chung quanh mnh, t ra khng cn tn nhim nh trc kia na.
314

Gia lc Hng Vng bt u c lng nghi ng, th nhn dp Hng V phi s gi

n doanh tri qun Hn, Trng Lng bn ny ra mt mu k. ng em mu k
ny ni r cho Lu Bang nghe, c Lu Bang ht sc tn thng. Ch khi s gi
ca S ti, Lu Bang bn sai ngi mang nhng mn n lm t tam sinh l b, d,
heo, i mm trn u cung knh chun b chiu i s gi ca qun S. Khi
nhng s gi ny ti gn s ngi mang thc n trn bng but ming ku ln:
- i chao! Chng ti chun b sut c bui, nhng nay cc v ti y li l s gi
ca Hng Vng phi n, ch no phi l s gi ca Ph nh chng ti c
nghe tin.
Ni dt li, nhng ngi ny mang tt c nhng thc n tr vo nh bp, v i
li mt s thc n ht sc ti t chiu i s gi ca qun S.
S s gi ny sau khi lm xong cng vic th tr v doanh tri ca qun S, em
chuyn mnh b lm nhc ni li cho Hng Vng nghe. Do vy, Hng Vng cng
nghi ng hn i vi Phm Tng, v dn dn khng cn tn nhim Phm Tng na.
Cho nn khi Phm Tng ngh nn chp ly c hi ny nh chim thnh Hunh
Dng, th Hng Vng do nghi k Phm Tng, nn khng nghe theo k hoch ca
ng ta. Khi Phm Tng bit Hng Vng c lng nghi k mnh, khng cn tin dng
mnh na, th va phn n, va au lng, bn ni vi Hng Vng:
- Ni chung, i cc trong thin h nh, vy xin ngi hy t lo liu. Nay ti gi
ri, xin ngi cho php ti co lo, tr v qu.
Hng Vng ng vi mt thi bc bo. Phm Tng do tui cao, nn i mi
na ng th do nhc mt v bun kh, sau lng ni ln mt mc gh c, v
cht trc khi tr v ti nh. Nm ng by mi bn tui. t lu sau, Chung Ly
Mui cng b tc bt binh quyn. T , bn cnh Hng V chng nhng khng
cn mu thn, m cng khng cn tng gii. Hng V ch da vo tnh tnh nng
ny, nng cn ca mnh hnh ng, nn b mc mu ca i phng lin tip,
315

khin tnh th ngy mt tut dc. Rt cuc, mi ngi quay lng li vi Hng V,
khin ng ta b vy ti Cai H, khng ai tip ng, nh phi t st. l chuyn sau
ny.
Ring qun Hn tuy c Trng Lng, Trn Bnh hin nhiu k hay, ginh c
thng li lin tc. Nhng hon cnh b bao vy mt cch khn n vn cha gii ta
c. Thnh Hunh Dng vn b qun S bao vy kn mt, d nc cng khng
chy lt. Trong thnh lng thc mi ngy mt cn, tng s mi ngy mt mt mi.
Thy vy, Trng Lng bn hin k, bo Lu Bang tr hng, ri nhn m ti ng
m ca thnh pha ng cho hai nghn ph n i ra d ch, cn bn thn mnh v
Lu Bang, th m ca thnh pha Ty thot i.
Thng mi nm 203 trc cng nguyn, qun S dng phc binh bn trng ngc
Lu Bang b thng, nhng Lu Bang gi v m chn mnh ni to:
- Qun ch bn trng ngn chn ca ti ri!
Lu Bang va la va lui vo hu trng. Trng Lng thy vy khng khi khen
ngi s lanh tr ca Lu Bang, va che mt c qun S, li va giu kn vic b
thng ca mnh i vi qun Hn. Nhng thng th ca Lu Bang khng phi
nh, ng nm trn ging thc lu m khng dy ni. Nu mt khi binh s bit c,
chc chn s hoang mang. Tri li, nu qun S bit tin, th s kh ca qun S s
ln cao nguy. Suy ngh n y Trng Lng bn i gp mt Lu Bang, khuyn
ng nn c gng ngi dy, ci nga i kim duyt qun i, trn an binh s ca
mnh. Hng V thy Lu Bang vn tip tc ch huy bnh thng, th khng dm tha
c m cuc i tn cng.
Cuc chin ging co ko di ti vng Hunh Dng, Thnh Cao m Hng V khng
h c thnh Hunh Dng, nn nghe theo k ca Phm Tng, mang ngi cha,
L Tr, v hai a con ca Lu Bang ra trc chn thnh Hunh Dng, ri to ting
ku gi ln u thnh:

316

- B thng con nt Lu Bang hy nghe y! Nu nh ngi khng chu du hng, th

trm s nu cha v v nh ngi y!
Ni dt li, lin thy my tng s ca qun S xm nhau bc mt cho du to ln,
ri t la cho bng chy. K , li thy hai tn lnh dn Thi Cng v L Tr ra
trc trn tin.
Lu Bang nghe tin, cng mi ngi ln lu thnh xem qua, thy th khng khi ri
l. Trng Lng vi vng ln ting an i:
- i Vng ng qu au kh. y l k ca Phm Tng, Thi Cng khng bao gi
b em nu u m s!
- Lu Bang vi vng hi l do ti sao?
Trng Lng ni:
- Hng V b qu, nn mun dng cch ny p chng ta phi u hng. Nu k
ny khng thnh m chng tht s mun em nu Thi cng, th trong qun S cn
c Hng B, chc chn s ng ra ngn cn. Hn na, i vi con ngi ca Hng
V m cha cng t ra khip s, th s trng k hn. Hn c voi s i tin. Chng
ta phi t ra tht cng rn, ng cho hn nm c ch nhc. Nh vy mi
mong cu c Thi cng ra khi ming cp.
Ni dt li, Trng Lng li k ming st tai Lu Bang ni nh mt hi. Lu Bang
c v bnh tnh hn, bn to ting ni vi Hng V di chn thnh:
- B thng con nt Hng V nghe y! Ta v nh ngi cng phng s Ngha , kt
minh lm anh em. Vy, cha ta cng tc l cha ngi, nu ngi mun nu cha ngi
th trn tnh cm anh em, hy cho ta mt chn canh ung!
317

Ni dt li, Lu Bang quay lng b i.

Hng V nghe xong, tc ti ni:
- H? Nh ngi ng l mt tn tiu nhn v lim s, l mt con ngi vong n ph
ngha. Bay u! Hy nm Thi cng v L Tr vo cho du cho ta!
Bn tn lnh cng khing Thi cng, L Tr nh nm vo cho du. Qu nhin khng
ngoi s tin liu ca Trng Lng, gia lc nghn cn treo si tc , Hng B
dng dc bc ra, to ting ni:
- Chm ! - Hng B quay sang Hng V thi l ni tip - Bm i vng, khng th
lm nh vy c!
- H? - Hng V l sc khng vui, hi tip - Ti sao li khng c?
Hng B p:
- Bm i vng, Hn - S tng tranh khng tng quan g ti h c. Nay nu em
nu cha v v ca Lu Bang, th mi th gia Hn S li cng thm su m, ngi
trong thin h s ch ci i vng, bo chng ta l nhng ngi bt nhn bt
ngha, bt trung bt hiu. Hn na, thn nghe ni Lu Bang t trc ti nay khng
h quan tm ti gia quyn ca mnh. Va ri chng phi i vng nghe hn ni
y sao? Hn cn i i vng cho hn mt chn canh ung na y! i vi
mt con ngi nh vy, d c git cha, git v ca hn cng khng b ch g, ch c
hi l bn thn mnh b ting i nguyn ra m thi. Thn thy ch bng c gi hai
mng sng ca h li, sau ny cn da vo uy hip Lu Bang.
Hng V nghe xong cm thy cng c l. i vi vic em nu cha v v ca Lu
Bang, Hng V vn khng ng tnh, d k y c thnh cng chng na, Lu Bang
318

chu quy hng mnh, th khi ch hu bit c mt Ty S B Vng ng ng

nh th ny, li khng th dng v lc chin thng, m li phi dng cch em
nu cha v v ca ngi ta, uy hip ngi ta phi u hng. Nh vy, th cn mt
mi no na? Hng V bn xung lnh:
- Hy gii cha v v Lu Bang tr v doanh tri, ch ngy sau s x.
Trong khi Hn Vng Lu Bang gp bao nhiu iu nguy khn nh vy, th Hn Tn
li ang ht sc c v ln lt Hn Tn chim c cc vng t ca Yn, Triu
v i. Sau , li chim c c t ca Tam T. Lc by gi Lu Bang ang ng
qun ti Qung V. Hn Tn phi ngi a th n Lu Bang. Trong th i khi
ni: "T Quc l mt nc gian tr, lt lng, li st nch nc S, vy xin phong
ti lm T Gi Vng, tin thu phc nc T".
Lu Bang xem qua bc th, la gin trong lng lin bc ln, to ting mng trc mt
ngi s gi:
- Ta b vy khn y t by lu nay, trng sm trng chiu mong nh ngi n
y tip cu, th m nh ngi li y i t lp lm vng!
Lc by gi, Trng Lng cng ang ngi bn cnh Lu Bang. ng tnh to xt
on, thy vic Hn Tn b ri hoc ng v ai, s c tc dng quyt nh s thng bi
ca ngi trong cuc chin tranh Hn S. Nu ng ta quy thun Lu Bang, th
Lu Bang s thng li. Tri li, nu ng ta quy thun Hng V, th Hng V s nh
bi Lu Bang. Vy nu mun chin thng Hng V th phi li dng Hn Tn. Hn
na, Hn Tn t lp lm vng tn t T xa xi, Lu Bang khng th can thip
c, c bn l khng c cch no ngn ng ta c. L mt nh mu lc chnh tr,
cn phi kp thi ng bin trc tnh th thay i nhanh chng. Trng Lng nghe
Lu Bang to ting mng, vi vng ly chn mnh khu nh chn ca Lu Bang, ri
k tai ni nh:
- Hn ang b tht li, ch l c th chn khng cho Hn Tn xng vng hay sao?
319

Chi bng c thun tin lp ng ta lm vng, ng ta t gi yn phn mnh. Bng

khng, e s sinh bt trc.
Lu Bang cng l ngi lanh tr, gii ng bin, nn cm thy li ni ca mnh va
ri l bt li nn thay i ngay thi , to ting mng tip:
- Ngi i trng phu sau khi bnh nh c ch hu, th phi ln lm Chn
vng, ch c u li xin lm Gi vng?
Lu Bang gn y vn thng mng mi ngi, nn vic to ting mng ca ng
khng c chi l. Nht l cu mng trc v cu mng sau li khp vi nhau mt
cch ti tnh, khng ai c th nhn ra s h.
Thng hai nm , Lu Bang sai Trng Lng cm n tn i s sang nc T,
phong Hn Tn lm T vng. Qua hnh ng c tnh cm thun theo mun ca i
phng , qu nhin gi c Hn Tn tip tc ng trong i ng ca mnh,
chun b v mt t chc sau ny hp sc nh bi Hng V.
i vi k hoch thun theo tnh th nh trn, Tun Duyt thi ng Hn c bi
bnh lun rt hay: "Ly ci khng phi ca mnh (ch t T khng phi l t ca
Lu Bang) ban cho ngi khc, trn hnh ng ch l mt n hu vu v, nhng li
thu c ci phc thc s. mun ni, Lu Bang dng mt vng t vn khng
phi ca mnh ban cho Hn Tn, mt hnh ng ban n m khng tn hi g ti
mnh c. Nhng v sau li thu c nhng iu li ch thc s cho mnh.
Lc by gi, sau khi tri qua mt thi gian ging co lu di, tnh th chin tranh gia
S v Hn dn dn c s chuyn bin. Nu so snh v mt thc lc th mi lc
cng c li cho Lu Bang hn, tri li, rt bt li cho Hng V. Do vy, Hng V
cng c gng li ko Hn Tn. ng ta phi V Thip i ly gin mi quan h gia Hn
Tn v Lu Bang, khuyn Hn Tn nn chia ba thin h, xng b mt phng. Hn
Tn khng bng lng. Sau , mu s Khoi Trit thy V Thip khng thuyt phc
c Hn Tn, cng khuyn Hn Tn nn to thnh th chn vc, xng vng mt
320

ci, nhng Hn Tn khn kho t chi. iu cho thy, tm nhn cao xa v xc

thc ca Trng Lng qu hn ngi mt bc. Trong tnh hnh nh vy, nu khng
gi Hn Tn ng yn trong i ng ca mnh, th u th ca Hn qun s khng duy
tr c v hu qu ca chin tranh S-Hn khng bit s kt cc ra sao.
Do Hn Tn ng vng chn ti Trung du sng Hong H, uy hip Hng V t
ng bc. Trong khi s ngi ca Bnh Vit li tip tc quy ri qun S pha
nam, lm cho qun S b yu dn, v khin Hng V bn bn th ch. Thm vo ,
Hng V ang b c lp, khng ai chi vin, lng thc li khim khuyt, nn bt c
d phi ngh ha vi Lu Bang.
i bn ly Hng Cu lm ranh gii chia thin h. Vng t pha ty Hng
Cu thuc Hn, vng t pha ng Hng Cu thuc S.
n thng chn, biu l s chn thnh trong vic ha gii, Hng V sau khi th
Thi Cng v L Hu b bt trc y, bn rt qun tr v hng ng.
Lu Bang t khi chng Tn tr li y, lin tc chin u sut my nm di, vo
sanh ra t, my ln may mn thot nn. Gi y thy ngh ha vi S, nn cng c
nh rt qun i v pha Ty. Nhng, Trng Lng li cho rng y chnh l mt
c hi tt nht tiu dit Hng V, ginh ly thin h. Nu hu chin gia chng,
th bao nhiu cng lao trc y xem nh b ph b. ng ch r: hin nay Lu Bang
ang chim qu na giang san, ch hu khp cc ni u quy phc, nu khng tha
c hi ny nh mnh thm, cho Hng V c thi gian ngh ngi, th cng ging
nh cho cp dng sc, hu hon rt to ln. Lu Bang tip nhn kin ca
Trng Lng, thay i nh, x b ha c, quay u nga tr li tip tc tn
cng v hng ng.
Thng mi nm 202 trc cng nguyn, Lu Bang truy kch Hng V n C Lng
(nay l a phng nm v pha nam Thi Khng, tnh H Nam). Trc , Lu
Bang hn vi Hn Tn v Bnh Vit, cng hi s ti C Lng vy nh Hng
V. Th nhng Hn Tn, Bnh Vit khng ti ni ng k hn. Qun S tha c
321

qun Hn tin su mt mnh vo t S, phn cng mnh lit, khin qun Hn b i

bi. Lu Bang nh phi p ly cao c th, trong lng ht sc nn nng.
ng hi Trng Lng phi i ph nh th no? Trng Lng phn tch ni:
- Hin nay qun S sp b nh bi, th m Hn Tn v Bnh Vit u cha c
nh r ranh gii t phong ca mnh. Do vy, tt nhin l h khng n tr chin.
Nu ngi bng lng cng chia thin h vi h, th h s ko qun n ngay. Hn Tn
mc d c phong lm T Vng, nhng iu khng phi l bn ca i
vng, cho nn ti nay Hn Tn vn cn nghi ngi. Ring Bnh Vit vn bnh nh
c t Lng, cn phi th phong, do khi Ngy Vng Bo cn sng, ngi mi
phong cho ng y chc Tng Quc thi. By gi Ngy Vng Bo cht ri, vy
Bnh Vit cn phi c phong Vng, th m ngi vn cha phong cho ng ta. Vy
xin ngi hy ly t t Trn (nay l Hoi Dng, tnh H Nam) chy v pha ng
cho ti ng Hi, phong cho Hn Tn. V ly t pha Bc Tuy Dng (nay l
vng pha nam Thng Khu, tnh H Nam) chy di cho ti Cc Thanh (nay l
vng t pha ng A Nam, tnh Sn ng) phong cho Bnh Vit. Qu hng ca
Hn Tn ti t S t lu ng ta mun c c t ai vng qu hng ca
mnh. Vy, nu i vng mang s t ai phong cho h, th h s hi lng, v s
ko qun ti tr chin ngay. Nh vy, th vic nh bi nc S s rt d dng.
Lu Bang tip nhn kin ngh ca Trng Lng. Qu nhin Hn Tn, Bnh Vit u
ko qun ti hi s.
Thng mi hai nm , qun Hn di s ch huy ca Hn Tn, bao vy Hng
V ti Cai H (nay l khu vc nm v pha nam Linh Bch, tnh An Huy). Hng V
mun ph vng vy, nn pht ng mt cuc phn kch ti Cai H. ch thn
Hng V ch huy tinh binh ca mnh, chin u mnh lit vi qun Hn bao vy.
Hn Tn tr bi ko di trn tuyn, ri mi dng k binh nh kp hai bn hng,
tiu dit tng on qun S, nh bi cuc phn kch ph bao vy ca Hng V.
Trong lc nh nhau, c ti li th qun Hn ct ting ht nhng bi ht ca nc S
khp bn bn, lm Hng V ht sc hoang mang. ng ta ht hong hi:
322

- Qun Hn chim lnh kinh ca nc S ri sao? Ti sao trong qun Hn c

nhiu ngi ht nhng bi ht ca nc S nh vy?
Thc ra, ch l mt cuc chin tranh tm l ca Trng Lng, mun dng nhng
bi ht ny lm tan r ch chin u ca qun S.
Hin tng bn bn u ht" qu nhin thu c hiu qu to ln. Qun S khng
cn ch chin u na, ngay n Hng V cng cm thy tm tr bn lon, ngi
bun ung ru mt mnh. Cui cng, qun S b tiu dit ton b. Hng V ch
dn theo mt t binh s thn tn, m ng mu thot ra khi vng vy, nhng v cm
thy khng cn mt mi no gp li ph lo Giang ng na, nn Hng V t
st bn b sng Giang. Cuc chin tranh Hn S ko di bn nm, kt thc qua
s thng li ca Lu Bang.
Sau , Lu Bang phong cho T Vng Hn Tn lm S Vng, nh ti H phi.
Phong Bnh Vit lm Lng Vng, nh ti nh o. Nm 202 trc cng
nguyn, Lu Bang ln ngi hong , xy dng triu i nh Hn.

6. Khuyn Vic nh

Triu nh nh Hn mi va c xy dng, vy vic nh u, c tng quan

n vn tn vong, thnh suy rt ln. Thot tin, Hn Cao T Lu Bang mun nh
lu di ti Lc Dng, nhng qun thn i vi vic ny c rt nhiu kin khc
nhau.
Thng nm nm 202 trc cng nguyn, ngi T l Lu Knh trn ng i n n
bin phng ti Lng Ty, c i ngang Lc Dng. ng ny vo yt kin Cao T,
khuyn nn nh ti Quan Trung. Lu Bang i vi vic vn cn do d, cha
quyt nh, bn vn k qun thn ca mnh.
323

Lc by gi cc i thn ca Lu Bang hu ht l ngi lc quc Sn ng, nn

h ch trng nh ti Lc Dng. L do l: Lc Dng pha ng c Thnh Cao,
pha ty c Ho Sn, Mnh Tr, sau lng da sng Hong H, trc mt c Don,
Lc. Chung quanh c ni sng bao bc, a hnh him tr.
Lu Knh th ng v mt chnh tr kinh t, qun s v lch s phn tch vic xy
dng kinh ti Quan Trung, l c nhng u th khc. ng ni: Th nht v a
hnh Quan Trung l ni bn bn u him tr, tin c th cng, thoi c th th. Th
hai, Quan Trung c a li, v t ai ph nhiu, h thng sng ngi kinh rch c li
cho vic sn xut nng nghip. Th ba, ng Quan Trung th khng lo ngi chi
c. V pha Ty, Ty Nam v Ty Bc u khng c mt th lc chnh tr no thng
nht to mnh. Th t Quan Trung c nhn ha, v cui i nh Tn, trong s cc
ch hu th Lu Bang tin vo quan i trc tin, "Ba chng c php" cng c
thi hnh ti y trc, nn rt c nhn tm. Thm vo , mt thi gian di, nh vua
chim gi vng Ba, Thc, Hn Trung, hnh thnh th lc ti Quan Ty, nn gc r
n su mt cch vng chc. Th nm, Quan Trung tng c cc triu i nh
Chu, nh Tn xy dng sut my trm nm, lun lun l trung tm chnh tr, kinh t
quan trng ca khp c nc. n giai on Hn S phn tranh, chin tranh thng
xy ra trong vng Hunh Dng v ph cn, tng nh hng n Lc Dng, nhng
cha bao gi nh hng n vng t Quan Trung, khin ni y rt t b tn ph.
Da vo nhng u th ni trn, li da vo nhng ni him yu thin nhin nh Ho
Quan, Hm Cc Quan, l nhng ni nm yt hu giao thng ng Ty, vy nu
nh y th nh Lu Knh ni: V nh nh nhau vi ngi ta m khng nm
c c hng, khng nh vo lng, th lm sao chin thng i phng c. Nay
b h tin vo quan i v xy dng kinh ti vng t c ca triu i nh Tn, th
chnh l nm yt hu ca thin h ri, s khng ch thin h mt cch vnh vin v
chc chn".
Trong s cc qun thn, ch c Trng Lng l ng h kin ngh ca Lu Knh.
Trng Lng trc tin phn bc ch trng xy dng kinh ti Lc Dng, v
ng cho rng: "Lc Dng mc d c Thnh Cao, Ho Sn, Mnh Tr, Hong H,
324

Lc Thy, l nhng ni c a hnh him yu, nhng Lc Dng l ni c vng t

hp v nh, din tch khng qu my trm dm, trong khi t ai li bc mu, li d
b th ch t bn mt, khng phi l t dng v. Trong khi , Quan Trung pha
tri c Hm Cc Quan, Ho Sn, pha phi c Lng Sn, Mn Sn, chnh gia t
ai rng ri li ph nhiu, pha nam c vng Ba Thc giu c, pha Bc c ng c
tin li cho vic chn nui. C ba pha Ty, Bc v Nam u him tr, d phng th.
Ring pha ng li tin li trong vic khng ch cc ch hu. Khi thin h thi bnh,
c th dng hai dng sng Hong H v Vi Thy chuyn ch vt t trong c nc,
cung ng cho Kinh S. Nu ch hu phn lon, chin tranh xy ra khp ni, th c
th xui dng i xung, ra qun nh bn phng, lng hng v vt t cng c th
vn chuyn cung cp u u, ng l, thnh vng ngn dm, nc ring ca tri".
T tng xy dng kinh ca Trng Lng cho thy ng l mt nhn ti mu
lc c lng d rng ri, c tm nhn cao xa. ng khng nh mt s ngi khc xut
pht t cm tnh c nhn, t t li c nhn, m ng trn tm cao ca ton cc, ngh
ti chuyn cai tr v gi yn cho t nc lu di. Trong thi c i, iu tht l
ng qu.
Sau khi nghe Trng Lng phn tch, Lu Bang cho l phi, nn "chn ngy ln
ng n ng ti Quan Trung".

7. Xin Phong Cho Ung X

Nm 201 trc cng nguyn, Lu Bang i phong cho cc cng thn. Do Trng
Lng ch yu l mt mu thn, khng c chin cng, nn Lu Bang ng c
quyn chn ba vn h ti nc T lm phong p. Trng Lng vi vng t t,
ni:
- Trc kia thn ng ln ti H Phi, v c gp b h ti Lu Thnh, l tri
gip thn, trao thn cho b h. V sau, b h tn nhim thn v dng nhiu k sch
325

ca thn, cho nn phong cho thn t Lu l thn hi lng lm ri, c u cn i

hi n ba vn h?
Lu Bang c khuyn phong ba vn h cho Trng Lng, nhng Trng Lng
cng quyt t chi khng nhn. Cui cng Lu Bang nh phi theo s thnh cu
ca Trng Lng, phong cho ng lm Lu Hu.
Lc by gi, Lu Bang phong cho ngoi hai mi i cng thn. Ring nhng
ngi khc th ngy m tranh cng, khin Lu Bang rt kh x tr, v khng c
cch no tip tc phong cho h. Trng Lng th tri li, chng nhng khng tranh
cng, m cn t chi t phong cho mnh khng nhn, chng t ng l ngi c tit
tho cao thng, siu thot ra ngoi th tc.
Mt hm, Lu Bang i trn mt con ng phc o Nam Cung ti Lc Dng,
thy cc tng lnh tm nm tm ba ngi trn mt ct, th thm ni nh vi nhau, bn
hi Trng Lng h ang bn vic g.
Trng Lng lm ra v ngc nhin, ni:
- Ch l b h vn cha bit hay sao? H ang mu phn y!
Lu Bang kinh ngc, hi:
- Hin nay thin h va mi thi bnh, th ti sao h li mun mu phn?
Trng Lng p:
- B h chng qua xut thn t mt b tnh bnh thng, v nhng ngi i theo
b h ginh thin h, chnh l mun c phong quan tn tc. Nay b h tr
thnh thin t, s ngi c b h phong ton l nhng bn b ch thn ca b h,
cn s ngi b b h tr ti, th ton l nhng ngi th c ca b h. Gi y, nu
326

ly ht c thin h ra chia cho h, cng khng chia cho mi ngi mt phn.

H ang lo ngi mnh khng c phong thng, li s b phm mt li lm no
m b b h git i, cho nn h t tp y bn tn chuyn mu phn.
Lu Bang lo lng, hi:
- Theo kin ca khanh th phi lm sao?
Trng Lng hi li Lu Bang:
- Trong bnh sinh, ngi b b h ght m ai ai cng bit l ai?
Lu Bang p:
- Ung X v ta vn c mi on ght c, v hn tng phn bi ta, khin ta kh x. Ta
vn mun git hn, nhng nim tnh hn c nhiu cng lao, nn khng n lm nh
vy.
Trng Lng ni:
- Nu th th b h hy nhanh chng phong cho Ung X i. Khi mi ngi thy mt
ngi nh Ung X m cng c phong, th tt nhin h s an tm c.
Th l Lu Bang bn m tic, triu tp qun thn n, ri phong Ung X lm Thp
Phng Hu trc mi ngi. Kt qu ng nh Trng Lng tin liu. Sau khi
tic tan, qun thn lin cng nhau bn tn: Mt ngi nh Ung X m cng c
phong hu, th chng ta cn lo g na.
Mt cuc phong ba chnh tr c Trng Lng dng mt k nh, l xa tan
mt cch d dng, v kt cc th mi ngi u vui v.
327

S gia Bc Tng l T M Quang bnh lun v chuyn ny c ni: Trng Lng

lm nh vy, gip cho Lu Bang trnh c mt nguy c chnh tr, do ch bit
dng ngi thn v ch ban thng theo tnh cm ring t gy ra, khin qun thn
nh tan c lng nghi k. Nh chnh tr Bc Tng l An Vng Thch cng c vit
mt bi th ni:
Hn nghip tn vong ph ngng trung,
Lu Hu tH mi thung dung.
C Lng thy ngh Hn Bnh a,
Phc o phng Ung X phong.
Dch:
Nh Hn tn vong pht chc thi,
Lu Hu thong th gp cng ri.
C Lng bn n Bnh Hn t,
Phc o mu phong Ung X thi.
Trong bi th khng nh tc dng ca Trng Lng trong qu trnh nh bi
Hng V, cng c triu nh nh Hn.

8. Rt Lui Khi Thnh Cng

Sau khi xy dng triu nh nh Hn, th cuc u tranh ginh quyn li trong ni b
tp on thng tr ngy cng gay gt, quyt lit. Trng Lng, mt ngi c ngoi
hnh nh ph n, lun bnh hon, nht l sau khi tin vo quan i th sc khe ca
ng ngy mt xung, cho nn ng dt khot gc b chuyn cng danh ph qu
ngoi tai". ng ng ca khng tip khch, yn mi trong nh khng ra ngoi, ly
trit l thanh cao bo v tm thn v c mt thi sn sng rt lui khi s nghip
hon thnh, sut ngy sng yn di dng thn th, tu tin hc o.
328

ng hp tc vi Lu Bang nhiu nm, bit r Lu Bang l ngi ch c th cng

chia s hon nn, ch khng th cng hng ph qu vinh hoa. ng thng ni vi
mi ngi:
- Nh ti lin tip nhiu i lm T tng cho Hn Quc. Sau khi Hn Quc b tiu
dit, ti b ra nhiu vng tin v gia sn, tr th cho nc Hn. Chuyn ti
hnh thch Tn Vng lm chn ng thin h, gi y ti da vo ba tc li
ph t cho hong , c phong lm Vn H Hu. i vi mt b tnh bnh thng
m ni, c th l thnh cng to ln ri, cho nn Trng Lng ti hon ton
mn nguyn. Ti bng lng bung b mi vic trong i, i theo Xch Tng T du
lch khp thin h.
Trng Lng mn c theo Thn o, c th y l mt toan tnh khn kho. i
vi vic ny, i s gia i nh Tng l T M Quang c li bnh lun: Tri sinh
ra con ngi c sng c cht, cng nh tri c m c ngy, l mt iu rt t
nhin, khng th chng c li c. T c ch kim, cha ai thot ra khi quy lut
tn ti mt mnh trn i c. Vi ti n ni thu tnh t l ca T Phng, tt
nhin bit chuyn thn tin ch l chuyn m m khng c thc, nhng ng li bo
mnh i theo Xch Tng T du lch khp thin h, cho thy ng ng l ngi
thng minh, khn kho. Phi xem cng danh nh th no, chnh l mt vn kh x
nht ca ngi lm b ti. Trong s tam kit c Hn Cao T khen tng, Hoi m
Hu Hn Tn b git, Tha tng Tiu H b tng giam vo ngc iu chng phi
h sau khi c cng to m khng bit dng bc y sao?! Cho nn T Phng ly
c i theo thn tin, ri b nhn gian, sng mt cuc i siu thot bn ngoi th tc,
xem cng danh nh l vt ngoi thn, chng mng chi ti vinh hoa ph qu, th thc
l ngi bit "ly minh trit bo v tm thn".
Nm 197 trc cng nguyn, trong ni b hong tht thng xy ra chuyn Thch
Phu Nhn tranh ginh s sng i v mun ph b con trng lp con mnh ln
ngi v hong t. Trc y, Lu Bang lp L Tr ln lm hong hu v ngi con
ca L Tr l Lu Doanh ln lm Thi t. V sau, L Hu thng sng ti Trng
An, cn Thch Phu Nhn th lun sng bn cnh Lu Bang, nn c Lu Bang ht
329

sc sng i. Thi gian ko di, Thch Phu Nhn thng khc lc vi Lu Bang, xin
ph Lu Doanh, lp con ring ca mnh l Triu Vng Nh ln lm thi t.
Trong khi , Lu Bang i vi thi t Lu Doanh cng t ra khng hi lng, thng
ni:
- Nh ging ta, cn Lu Doanh th thiu lng nhn, khng ging ta.
Cho nn Lu Bang mun ph b Lu Doanh lp Nh ln lm Thi t. Cho d
nhiu i thn cc lc khuyn ngn, nhng Lu Bang vn khng h thay i
nh ca mnh.
Trong khi L hu ht sc bun ru, khng c bin php no gii quyt th c
ngi ni vi b, Trng Lng tc tr a mu, li c s tn nhim ca hong ,
th ti sao khng i thnh gio ni ng y xem ng y c bin php g gip cho. L
Hu nghe qua mng r, bn bo ngi anh rut l Kin Thnh Hu L Thch Chi i
tm gp Trng Lng.
Lc by gi Trng Lng ang sng mt cuc i sinh thot ngoi th tc, khng
mun can d vo chuyn ca ngi khc, nhng kh ni ng trc li yu cu tha
thit ca L Thch Chi, ng nh phi tip kin ng ta.
L Thch Chi ni vi Trng Lng:
- Ngi l mu thn ca b h, gi y b h mun ph b Thi t, vy ngi u th
ng l cho c?
Trng Lng ni:
- Trong khi ti cng b h lo vic tranh ginh thin h, thng sng trong nhng
hon cnh khn n, cho nn nhng li ti ni b h mi chu nghe. Cn by gi
thin h thi bnh ri, b h gii quyt mi vic t lng n i ring t, mun lp
330

Thi t khc, l chuyn ring trong tnh ct nhc ca ngi, cho d c mt trm
Trng Lng i na, cng khng lm g c.
L Thch Chi ngi im khng chu i, nht nh yu cu Trng Lng ngh cho mt
bin php. Trng Lng thy khng th thi thot, bn ni:
- i vi chuyn ny, dng li l thuyt phc khng bao gi thnh cng u. Hin
nay c bn c gi rt c hong thng tn trng, nhng v hong thng i vi
mi ngi thng ngo mn, tht l, cho nn h th l n c vo ni su, ch khng
bng lng gp sc vi triu nh. Hong thng lun lun tn trng bn ngi ny,
vy nu Thi t Lu Doanh c th tm cch mi h n lm mn khch cho mnh, v
thng dn h ra vo triu nh, c cho hong thng trng thy h ang ph t
cho Thi t, th a v ca Thi t tt nhin s c cng c.
L Hu nghe theo li dy ca Trng Lng, phi ngi mang bc th do chnh
Thi t vit, km theo l vt trng hu n bn c gi ni trn vo triu nh.
Nm 196 trc cng nguyn, Knh B mu phn. Lc by gi Lu Bang ang bnh,
nn d nh sai Thi t Lu Doanh dn qun i i dp lon. Bn c gi ny nhn ra
dng chn tht ca Lu Bang, bn ni vi L Thch Chi:
- Thi t ch huy qun i i dp lon, cho d c thng i na th a v cng
khng th cao hn ngi v Thi t. Tri li, nu khng lp c chin cng m tr
v, th s gp tai ha v mt i ngi v Thi t ngay. l cha ni cng i xut
chinh vi Thi t, cn c mt s tng lnh khc. H u l nhng mnh tng tng
theo hong i bnh nh thin h. Gi y thy Thi t ch huy h, cng ging nh
mt con cu non ngoan ngon, i ch huy mt by si th chc chn h s khng bao
gi dc ht sc mnh ra lm vic cho Thi t u. Do vy, chc chn Thi t s
kh lp c chin cng.
Bn c gi bn kin ngh vi L Hu, nn mau tm gp Lu Bang, khc lc xin x,
bo nu Thi t ch huy qun i i dp lon, Knh B bit c s khng bao gi
331

s v s tip tc nh v pha Ty. Tuy hong thng ang bnh, nhng nu ng gi

thn chinh, th cc tng lnh s khng bao gi dm chnh mng c.
L Hu qu nhin i tm gp Lu Bang. Lu Bang nghe qua, t v khng vui, ni:
- Ta d sm bit thng b s khng lm trn trch nhim c, vy vn phi
cha n xut chinh thi?
Khi Lu Bang ch huy qun i ln ng, qun thn u n B Thng tin
hnh. Trng Lng tuy bnh nhng cng c gng ti ni. ng ni vi Lu Bang:
- Thn ng l phi i theo b h xut chinh, nhng kh ni ang bnh qu nng,
nn khng th i c. Ngi S rt hung tn, vy xin hong thng ng tranh
phong vi h lm g.
Trng Lng cn kin ngh, nn Thi t Lu Doanh lm Tng qun, gim
h tnh hnh qun i ti Quan Trung. Lu Bang ng , c Trng Lng lm ph
t cho Thi t. Lc by gi Thc Tn Thng, ang gi chc Thi t Thi Ph,
Trng Lng c c lm Thi t Thiu Ph.
Trc khi Lu Bang ln ng xut chinh, tng triu tp cc tng lnh li bn
bc. ng Cng H Hu Anh tin c Tit Cng nguyn l Lnh Don ca nc
S, hin k cho Lu Bang. Tit Cng ni vi Lu Bang:
- Knh B ng ln to phn c th p dng ba k, tc thng k, trung k v h k.
Nu hn chim ly nc Ng pha ng, nc S pha Ty, ri li chim ly T
v L, uy hip Yn v Triu, khin cc ch hu Sn ng u phn i nh Hn,
th l thng k. Nu hn ly nc Ng pha ng nc S pha ty, ri nh
thc v pha ty chim t ai ca nc Hn v nc Ngy c, chim Ngao
Thng l ni c nhiu lng thc, chn mt ca i ni Thnh Cao, th l trung

332

k. Nu hn ly Ng pha ng, ri lin minh vi Nam Vit, tip cn vi Trng Sa

pha Nam, th l h sch.
Tit Cng cn phn tch cho Lu Bang nghe:
- Nu Knh B s dng thng k th thin h s i lon. Nu s dng trung k, th
thng bi cha bit ng v ai. Nu s dng h k th hn s nhanh chng tht bi.
Knh B l ngi hu dng v mu, chc chn s p dng h k. Vy xin b h lp
tc xua qun thn chinh ngay ngn chn Knh B thi hnh thng v trung k.
Lu Bang nghe theo li khuyn ca Tit Cng, c binh ln ng thn chinh, kh th
rt ho hng.
Lu Bang v Knh B hi chin ti t Thy. Hai qun xy ly chong mt nhau. Ch
soi i bn khoc khi gip, ln nga ra ng chin. Lu Bang v Knh B i
thoi trc mt trn. Lu Bang to ting trch mng:
- Ta phong cho ngi lm Hoi Nam Vng, th ti sao ngi li to phn?
Knh B p mt cch trng trn:
- Ti cng mun lm hong kia m!
Knh B l b ti ng ln to phn, tr li nh vy chng nhng khng c xy c
s kh ca mnh, m cn khin cho qun Hn phn n. Lu Bang mt mt trch mng,
mt mt ch huy tn cng. Cho d Knh B dc ht sc chng tr, nhng cui
cng vn b tht bi.
Qu nhin, mi vic din ra khng ngoi s tin liu ca Tit Cng. Knh B dn hn
mt trm tn qun chy hng Trng Sa. Trng Sa Vng Ng Thn nguyn l
ni huynh ca Knh B, cho nn Knh B mun chy v y nng nh. Nhng
333

rt cc b Trng Sa Vng phi ngi b mt n ng git cht. Mt i danh

tng nh Knh B, th m li b cht v ngha nh vy.
Sau khi Lu Bang bnh nh c Knh B tr th bnh tnh cng thm nng, nn
mun ph lp Thi t ngay. Trng Lng khuyn ngn nhng Lu Bang khng
nghe. Trng Lng bn ly c c bnh, khng cp ti vn na. Thi Ph
Thc Tn Thng dng nhng kinh nghim thi xa khuyn Lu Bang. ng ni:
Nc Tn v ph lp Thi t gy ra cuc ni lon ko di my mi nm, khin
thin h u ch ci. Ri li ly vic Tn Thy Hong khng lp Thi t trc, kt
cc b Triu Cao son ot quyn hnh, gi mo chiu th lp H Hi ln ni
ngi, khin cho nc Tn b dit vong. Lu Bang thy qun thn my ln cc lc
khuyn ngn vic ny, bit h khng mun thay i Thi t, a Triu Vng Nh
ln, nn nh ni vi Thc Tn Thng:
- c ri! Ta chng qua l ni a th thi, ch lm sao c th thay i Thi t
c.
D ngoi ming ni th, nhng trong lng Lu Bang vn cha dp b hn nh ph
lp Thi t.
C ln trong mt bui tic, Thi t Lu Doanh ng bn cnh hu, bn lo gi i
theo st Thi t. Tt c h u tui trn tm mi, ru tc bc ph, o mo chnh t.
Lu Bang thy vy ly lm l, hi qua mi bit h chnh l ng Vin Cng, Gip
L tin sinh, Khi L Qu v H Hong Cng. Lu Bang khng khi git mnh, hi:
- Ta cho gi cc ngi, th m cc ngi vn khng n, cn tm ni trn lnh ta.
Hin nay ti sao cc ngi li bng lng i theo con ta nh th?
Bn lo gi ng thanh ni:
- Hong thng lc no cng xem khinh nho sinh, c m ming ra l mng. Chng
334

ti khng mun b lm nhc, cho nn mi tm ch xa lnh mt. Nay nghe ni Thi

t l ngi nhn hiu, bit knh trng bc hin ti, i x tt vi nho sinh, nn trong
thin h tt c mi ngi khng ai l khng mun gp sc cng Thi t. Chnh v vy
m chng ti t nguyn n y.
Lu Bang thy Thi t c vy cnh, cho d mun thay Triu Vng Nh ln
lm Thi t, e rng sau khi mnh cht th Triu Vng cng khng th ng vng
chn c. Do vy, Lu Bang mi dt khot t b nh ph lp Thi t.
Trong cuc u tranh ni b ca giai cp thng tr ni trn, tng lm rung ng c
triu nh ln ngoi dn gian, nhng nh c s tnh ton ca Trng Lng, nn rt
cc L Hu v Thi t Lu Doanh ginh c chin thng. Qua , triu nh nh
Hn trnh c mt s ng lon v chnh tr c th xy ra, v cng c s thng tr
ca triu nh, v mt khch quan c li cho s n nh thi cuc lc by gi.
Thng t nm 195 trc cng nguyn (nh Hn nm th 2), Lu Bang gi bng ti
Trng Lc Cung. Thi t Lu Doanh ln ni ngi. n nm 189 trc cng nguyn
(Hu nm th 6), Trng Lng qua i c ban thy hiu l Vn Thnh Hu,
mai tng ti Hong Thch Cng di chn ni Cc Thnh.
Theo sch s ghi chp, th Trng Lng c lc i theo Hn Tn, tin hnh vic
chnh l v bin son tt c cc loi sch binh th ang lu truyn di triu nh
Hn. Nm Khai Nguyn nguyn nin triu nh ng, cho xy miu, th Thi
Cng Thng Ph, v trong miu c bn th ph bn cnh ca Lu Hu Trng
Lng. Di triu vua Tc Tng nh ng truy tng thy hiu cho Khng Thi
Cng l V Thnh Vng, ng thi tuyn chn mi v tng ti ba qua cc triu
i th, gi l Thp Trit, trong Trng Lng l mt.
Nhn xuyn sut cuc i ca Trng Lng, nhn thy ng s d thnh ngi ph t
tt m nghn nm cn khen tng, c hu th xem l mt mu thn li lc chng
nhng do ng c th ngi trong triu nh tnh ton mu lc quyt nh mi s
thng li ngoi nghn dm xa, gip Lu Bang xy dng nn vng triu Ty Hn,
335

m cn do ng c th ty thi th m c nhng quyt nh thch hp, bit tin ln

cng nh bit dng li ng lc, cui cng hon thnh c s nghip ng nh tin
liu. Nht l ng c th bo tn c thn mnh trong thi i phong kin y ry
nhng bi kch. Ni tm mt cu, th ng chnh l ngi c "cng thnh danh toi".
Trong s cc mu thn ca thi Tn Hn th Trng Lng l ngi c s suy t
thm trm hn Trn Bnh, tch cc v thit thc hn Khoi Trit, lng d khong t
hn Phm Tng. Trng Lng, Tiu H v Hn Tn c gi l tam kit u nh
Hn, nhng ng khng b s ti nhc nh Tiu H tng b tng giam vo ngc, v
cng khng kt thc cuc i th cht lm tht ch sn nh Hn Tn. ng ng l
mt ngi c phong ca mt bc i gia, v c th ni ng l ha thn ca tr tu.

VIII. Quch Gia - Mt Mu Lc Gia Khng Bao Gi Tnh Ton Sai

Mt m vo cui nm 208 sau cng nguyn. Ti Nam Qun.

Mt ba tic c ng c bit ang din ra.
Lc by gi, ngi ch bui tic ny chnh l To Tho, mt nhn vt kht ting
i Tam quc, chng nh ang qu say. Phi chng l bui tic sp tn? Hay l tu
lng ca To Tho c gii hn? Cu tr li u l khng phi. Th ra, vo ma thu
ny, To Tho ch thn xua i qun tin xung pha Nam, chim c Kinh Chu,
nh bi Lu B, nht nht u thun li c. ng inh ninh s nut cHng c
Giang Hn, hon thnh s nghip thng nht to tt ca mnh, t tn tui c
ghi vo s xanh, ting thm lu li mun i. Khng ng qua trn nh Xch Bch,
ton qun b thm bi, vt c khi gip. Trc tin l mt trn ha cng, sau l
mt trn ma dm, lm cho i qun ca To A Man tan thnh my khi, chin bi
lin tip. Gi y, ng ang dn tn binh bi tng va v ti Nam Qun. To Nhn
lin t chc mt bui tic ru cho ng. Nh vy, khng lm cho ng cm cnh sinh
tnh sao c?
336

Mn ru gii su su thm su!

Gi y, To Tho cm thy v cng au n, d c hi hn cng khng cn kp
na. Vy no cn hng th g gi gm tnh cm vo ly ru nng?
Trong "Tam Quc Din Ngha" hi th nm mi vit nh th ny: "Sau khi
thot khi tai ha ni Hoa Dung o, i ti Cc Khu, nhn li thy qun binh i
theo mnh ch cn c hai mi by k binh. Lc by gi tri ti v gn
n Nam Qun... Th l ng bn dn mi ngi vo Nam Qun ngh ngi... Tho
im binh tng, thy ngi b thng rt nhiu, bn ra lnh cho cc tng ngh
ngi. To Nhn by tic ru cho To Tho gii su. Cc mu s u c mt".
Chnh v vy nn mi c cnh tng nh ni trn. Tho cm thy tm trng bun
b, ht sc au kh...
To bng nga mt ln tri khc to. Cc ma s hi: Sau khi Tha tng t hang
cp thot ra, chng h c v chi khip s. Nay ang ngi trong thnh, ngi c n,
nga c c, ang lo vic tu chnh binh m phc th, vy c g li khc? To
Tho p: Ta khc Phng Hiu y! Nu Phng Hiu cn, chc chn ta khng bao
gi b tht bi nh th ny c. Ni dt li, To Tho m ngc mnh, khc rng ln,
ni tip: Bun thay Phng Hiu! au thay Phng Hiu! Tic thay Phng Hiu! Cc
mu s u im lng, t cm thy xu h... "
Th th, Quch Phng Hiu l ai? ng c ch no hn ngi? C th lm cho
To Tho, mt nhn vt kit xut siu phm li phi nh mi khng qun. Thm
ch, sau trn thm bi ti Xch Bch, Tho vn thng tic khng ngui? c qua
nhng trang sau, bn c c l s hiu c mt phn no...

1. B Vin u To

337

Quch Gia (170 - 207), t Phng Hiu, ngi Dng ch, Dnh Xuyn (nay l
Ngu Huyn, tnh H Nam).
Quch Gia sinh vo cui thi ng Hn, trong thin h ang xo trn khng
yn, ngoi thch v hon quan ni tip nhau chuyn quyn, khin vic triu chnh en
ti, h bi. Nm cng nguyn 184, xy ra cuc khi ngha Hunh Cn c thanh th
rt to ln. T tr i, d vng triu ng Hn dc ht sc ra trn p nhng cuc
khi ngha ca nng dn, nhng k thc th triu i ny trn danh ngha th cn tn
ti m thc cht l mt ri. V nhanh chng sau , cng ho cc a phng
cng nh cc chu mc, qun th, u c binh ni dy, tnh trng qun phit ct c,
nh ln nhau din ra lin min bt tn.
Quch Gia thi tui tr c ch ln, c kin thc cao xa, khi tnh hnh lon lc
khp thin h, ng ng ca kh hc, v hc c nhiu kin thc v chnh tr,
qun s v lch s, t ng hnh thnh c nhng kin gii chnh tr c o ca
ring mnh. Nm khong hai mi tui, chnh l lc xy ra nhng cuc lon lc khp
c trong thin h, ng mai danh n tch cha bc l ti nng ca mnh. Nhng v ch
ring t, ng ch kt giao vi nhng bc anh hng ho kit, d bnh nht ng
khng h giao du vi nhng ngi th tc ngoi i, bnh tnh ch i nhng s
thay i ca tnh th. Do vy, ngi lc by gi vn cha bit ti nng ca ng, m
ch c nhng k s quen thn v cng ch th vi ng, mi t ra ht sc tn thng ti
hoa ca ng m thi.
Cng nguyn nm 189, th Lc Dng li xy ra mt s c kinh thin ng
a. i tng Qun H Tin vi t cch l ngi ph trch, nh git sch bn hon
quan chuyn quyn trong triu nh, khng ng c mu b bi l. Bn hon quan ra
tay trc, git cht H Tin khi ng ny cha kp khi s. K , vin Chu Mc
Tnh Chu l ng Trc, li mang binh tin vo kinh thnh chuyn ch vic triu
chnh, uy hip cc i thn. ng Trc cn su c git cht Thi hu, t ng ra tin
hnh mi vic ph lp. Nm sau, cc Chu mc v Qun th ca vng Quan ng,
ua nhau khi binh v tn Vin Thiu ln lm Minh Ch, xua qun tho pht ng
Trc.
338

i khi vo giai on ny, Quch Gia mun khng nh ti nng phi thng ca
mnh thc hin nhng hoi bo to tt, quyt nh ri khi gia nh, dn thn vo
mt th gii ang hn lon, nhiu nhng, tm mt v minh ch, xy dng s
nghip cho bn thn mnh. Do lc ng Trc ang lm lon, nn Quch Gia mun
nhn c hi ny ng gp cng lao vo s nghip chung.
Gia lc binh m Quan ng ni dy, th thanh th ca Minh ch Vin Thiu
rt to ln. Nh h Vin bn i gi chc Tam Cng, mn sinh v quan li di tay
cng c mt trong khp thin h. Bn thn Vin Thiu cng c tham vng mun
tranh ginh thin h vi mi ngi, nn sau khi khi binh, tng hi b h:
- Ph gip h Vin ? Hay l ph gip cho h ng?
Trc s tn cng mnh lit ca qun Quan ng, ng Trc quyt nh di
v Trng An. My triu nhn khu vng Lc Dng cng b cng p phi di i.
Di s xua ui ca b binh v k binh, b tnh ua nhau b chy. Do giy xo ln
nhau, hoc do i kht, b cp bc, khin cho s nn nhn ny nm cht y ng.
Cung in, miu mo, quan th, sut mt phm vi hai trm dm, khng cn thy nh
ca chi na.
Vic hng binh ca cc cng ho vng Quan ng, tuy ly khu hiu tr gian cu
nc. Nhng sau khi ng Trc di v pha Ty, th binh m ca cc cng ho
Quan ng li khng tin v pha Ty lo vic cn vng, m tri li chm git ln
nhau hoc tn st b tnh, cp ca dn lnh. Nm cng nguyn 192, ng Trc b
Vng Don v L B hp mu. git cht. B tng ca ng Trc l L Gic,
Quch Phim, Phn Tr, Trng T, ko qun nh vo Trng An, i chin vi
Tam Ph, git Vng Don v b tnh Trng An hn mt vn ngi. L B b
bi, b chy ra khi quan i. V sau, Quch Phim v L Gic u b b h ca h
git cht. Th lc ca qun phit ti Lng Chu c bn b tiu dit. Ch trong
vng t nm sau, nhanh chng hnh thnh cc tp on ct c tng i ln, trong
s c Vin Thiu, To Tho, Cng Tn Ton, Lu Biu, Lu Chng, Vin
339

Thut, Tn Sch l nhng ngi c th lc to ln nht. Nh vy, mun thc hin

ch ho hng ca mnh, Quch Gia ch c th chn cha cho mnh trong s nhng
ngi .
Trong "Tam Quc Din Ngha", miu t s xut hin ca Quch Gia hi th
mi. Phn ny ni n To Tho ang ra sc thu gom nhng bc hin ti. Tun Vc
tin c Trnh Dc ln cho To Tho. Trnh Dc bn ni vi Tun Vc:
- M l ngi ti nng km ci, khng ng k cho ngi tin c. Mt v ng hng
vi ngi h Quch tn Gia, t Phng Hiu, chnh l mt hin s hin nay, vy ti sao
khng gii thiu ng y?
Tun Vc cht nh ra, ni:
- Sut na ti qun mt!
Sau , Tun Vc trnh ln cho To Tho, mi Quch Gia n Cn Chu cng
bn bc vic ln trong thin h. Tht ra, on miu t ny khng hon ton ng vi
s tht lch s. Sau khi qun Quan ng ly tn, Vin Thiu trc tin ot ly K
Chu v ra sc thu gom nhn ti cc a phng. Quch Gia nghe Vin Thiu l
ngi dng l i i vi ngi hin ti, hn na, thanh th ca Vin Thiu lc
by gi ang ni bt, ai ai cng nghe danh. Do vy, Quch Gia bn tm ti xin gia
nhp i ng ca Vin Thiu, hy vng da vo Vin Thiu thi trin ti nng ca
mnh. Th nhng, bn thn ca Vin Thiu b ngoi xem ra nh rt phng khong,
nhng k thc th lng d li a nghi, yu ngi c hin ti nhng li khng th dng
c. Cho nn Quch Gia khng c Vin Thiu trng dng.
Sau mt thi gian quan st, Quch Gia nhn thy Vin Thiu tuy b ngoi c
thanh th rt to, nhng li c rt nhiu nhc im cng khng km phn quan trng.
Lc by gi hai ngi ng hng ca Quch Gia l Tn Bnh, Quch cng ang
phc v di trng ca Vin Thiu. Quch Gia ni vi h:
340

- K s c tr mu, vic quan trng nht l phi chn la minh cha. Ch c nh vy,
mnh mi c th thi trin c ch hng, lp c cng danh. Hin nay Vin Cng
ch mun hc cch chiu hin i s nh Chu Cng thu trc, nhng li hon ton
khng bit ci l s dng con ngi. ng y ch thu gom nhn ti nhng li khng
bit trng th nhn ti. ng trc mi cng vic, ng y thch nghe nhng mu lc
nhng li khng th quyt on. Vy mun gp sc vi ng y cu thin h ra
khi cnh nguy nan, xy dng b nghip, th thc kh khn bit bao nhiu.
Th l Quch Gia mnh dn ri khi doanh tri ca Vin Thiu, i tm mt
v minh ch khc.
Di iu kin lc by gi, mt th sinh, mt vn nhn mu s nh Quch Gia,
tuy c ti nng hn ngi, nhng trong tay li khng c mt tt t, mt tn lnh.
ng ch c th da vo nhng nhn vt c thc lc c a v chnh tr, th mi pht
huy c ti hoa ca mnh. iu cng ging nh loi dy leo, khng t ng
thng ln c, m phi b theo thn cy to mi c th vt c ln cao. C ngi
v nhng phn t tr thc nh l mt cng lng, m lng th phi bm vo mt tm
da. Tm da thi phong kin ct c, mc d c th phn bit tt xu qua tiu chun
nhn ngha o c, nhng tiu chun li c s co gin kh to, li thng c
chng din trang tr b ngoi.
Cho nn, mt phn t tr thc nn ng v tp on no? Nn theo c nhn no?
Nn chn la "tm da" no? Rt nhiu tnh hung m thng thng bn thn mnh
khng th ch ng c, ch phi nghe theo s sp xp ca s mng.
Nhng ci thng thng , li khng phi l tuyt i.
Ngoi s mnh ra, cn phi xem s n lc ca c nhn ra sao. Do vy, nhng
gii mu s thng minh, phi gii chn la i tng ph t. Tc ng thng ni
Chim khn chn nhnh m u. l iu kin tin quyt quyt nh cho s
thnh cng ca mnh. Quch Gia tng ni:
341

- Phm ngi tr gi, phi bit nhn xt v chn la minh cha. Nu v cha l
ngi u m, nhu nhc, kh to dng, nh Hu Ch Lu Thin, th cho d ngi ph
t c l bc siu nhn, y tr tu ti nng i na, e rng cng ph ung cng sc
m thi. Thm ch, cn do ch nhn ca mnh b tht bi, m mnh phi chu chung
s phn thit thn. Nh Trn Cung tng ph t cho L B, in Phong tng i theo
Vin Thiu, u l nhng ngi nh th c. Ch c nhng ngi mnh ph t l bc
v dng thng minh, th ngi mu s mi c th pht huy c ti nng ca mnh,
mi c th lp nn mt s s nghip ln lao. Nh sau ny Chu Do ph t cho
Tn Quyn, Gia Ct Lng ph t cho Lu B, u l nhng giai thoi trong lch
s c.
Tri li, ngi ng hng ca Quch Gia l Quch , trc sau nh mt vn
bm theo cha con Vin Thiu v Vim m, v sau binh bi b git. Nhng th d
tng t nh th, trong lch s nhiu n i khng k xit. iu va l bi kch
ca k s, m cng l s bt hnh ca thi i.
Cho nn Quch Gia vi t cch l mt nh mu lc, ch khn ngoan sng sut
ca ng, chnh l ch xt on mt cch chnh xc Vin Thiu chng qua l ngi ch
c h danh, i vi trng trch hng vong ca thin h khng sao gnh vc ni, s
tht bi l chuyn kh trnh. Do vy, tuyt i khng th chn ng ta lm "cha" ca
mnh.
Lc Quch Gia ri khi doanh trng ca Vin Thiu, th cng l lc To Tho
ang m rng th lc, v ang cm thy rt thiu nhn ti. Trc , v mu s Dnh
Xuyn l H Ch Ti phc v di trng ca To Tho, c To Tho knh trng.
Chng may, H Ch Ti cht sm. To Tho bn vit mt bc th cho Cao Tham
Tun Vc, ni: "K t ngy H Ch Ti qua i, gn nh ti khng c ai cng bn
bc nhng k hoch quan trng. Vy ng by lu nay bit khu vc Dnh Xuyn c
nhiu bc k s, xem c ai thay th nhim v ca H Ch Ti c khng?"
Tun Vc bn gii thiu Quch Gia. To Tho triu kin ngay. Hai ngi m
342

lun vi nhau v nhiu vn i s trong thin h, v t ra rt hp nhau. Trong

cuc m lun , To Tho pht hin ngi thanh nin ny c ti nng v kin thc
siu vit, nn cao hng ni:
- Ngi s gip cho ta hon thnh s nghip ln, chnh l ngi ny ri!
Sau cuc hi kin, Quch Gia cng vui mng, v gp c mt v cha sng sut, li
c hng ti i lc, nn sau khi bc ra ngoi vui mng ni:
- To Cng ng l mt v minh cha m ti mun gi thn.
Hai ngi u t ra a thch nhau, v thng bo l gp nhau qu mun. To
Tho bn c Quch Gia vi tui i hai mi chn, gi chc T Khng Qun T
Tu. Thng mi nin hiu Kin An nguyn nin i To Tho (196) ng c c
lm T Khng. V n thng ging nm th ba (198) th ln u tin t ra chc
"Qun S T Tu, Quch Gia gi chc T Thng Qun T Tu, tc l chc Qun
S T Tu ti ph T Khng, mt quan chc gi nhim v tham gia v qun s. T
, Quch Gia l "Qun s cao tham" di trng ca To Tho, dc ht tm tr
ca mnh mu hoch mi vn thuc v qun s.
To Tho lc by gi ly c Cn Chu, li n Hn Hin n Ha ,
dng cch "bt p nh vua ra lnh cho ch hu, ginh c quyn ch ng v
mt chnh tr. Nm Kin An nguyn nin, To Tho li tip nhn kin ngh ca Mao
Gii, To K, xy dng n in Ha H, thu c la hng triu hc, rt ta c
kinh nghim qu bu v mt cung ng qun lng.
Tt nhin, nu so snh vi Vin Thiu, To Tho ch c mt a bn rt nh hp,
binh m rt thiu thn, th lc cn yu. Th m Quch Gia mnh m ri b k
mnh l Vin Thiu, khng cht luyn tic, i tuyn chn To Tho l ngi th
lc yu km hn. Xem l v cha mnh an thn lp mnh. iu chng t
Quch Gia l ngi c i mt cao xa, cng nh c s quyt on y ti nng.
343

2. Hin K Qut Trung Nguyn

To Tho k t ngy chim c Cn Chu v D Chu, xy dng cn c a

ti hai ni ny, tin hnh hng lot chin dch, ln lt nh bi mt s qun hng,
xa i ni lo st nch, tng lai c th phng tay nh nhau mt trn quyt nh
vi Vin Thiu.
Trc y, hi nm cng nguyn 193, ph thn ca To Tho t Hoa Huyn tr
v qu, b qun binh ca th h o Khim, v Chu mc T Chu st hi. To
Tho nghe tin ht sc gin d, c binh i bo th v h lin tip mi thnh. o
Khim bi trn phi lui n m Thnh. Ma h nm sau, To Tho li c binh nh
T Chu ln th hai, v chn sng my vn ngi ti T Thy. t lu sau, o
Khim v qu lo bun nn bnh cht. Lc tin hnh hai cuc hnh qun ny,
Quch Gia cha n gia nhp vo i ng ca To Tho. Nhng trong Tam Quc
Din Ngha" miu t Quch Gia l ngi sch hoch hai cuc hnh qun ni
trn, l li ni ca nhng nh vit tiu thuyt, khng cn phi bn n.
Tip theo l trn tn cng tiu dit L B. L B t l Phng Tin, ngi Cu
Nguyn (nay l a phng nm v pha ty bc thnh ph Bao u ti khu t tr Ni
Mng C), thuc qun Ng Nguyn. L B nguyn l b tng ca inh Nguyn,
Th s Tnh Chu, nhng hn bn ch cu vinh, bng cch git inh Nguyn
u hng ng Trc. Sau L B li git ng Trc chy theo Vng Don. y
l mt con ngi "cng rn nhng v l, ch c ci dng ca k tht phu l mt nhn
vt in hnh thng phn phc v mt chnh tr. L B b L Gic, Quch Phim
nh ui b chy ra khi Trng An, chng khc chi mt con ch cht ch, i lang
thang khp mi ni. ng ta trc tin tm n nng nh Vin Thut, sau li chy
theo Trng Dng, ri li chy theo Vin Thiu.
Khi To Tho tho pht T Chu, th khng ng ti vng hu phng Cn
Chu xy ra phn lon. Trng Mc, nghe theo li khuyn ca Trn Cung, nghnh
344

n L B, c nhn c hi To Thao vng mt, tn cng chim ly Cn Chu.

Cng may c Tun Vc, Trnh Dc c th Quyn Thnh, Phm Huyn, v ng
An, khin To Tho vn cn cn c tin thoi. To Tho nghe tin n dn qun
tr v cu. Sau khi trn nh ti nh o v C D, i bi L B, mi cu vn
c tnh th ht sc nguy cp.
Sau khi L B b nh bi, b chy ti T chu nng nh Lu B. Sau ,
L B li bt ng nh chim H Phi (nay l Phi Huyn, tnh Giang T) ca Lu B,
t xng l T Chu Mc. Sau khi Lu B mt t ng chn, bn dn b h n u
To Tho. Trong "Tam Quc Din Ngha" hi th 6 c vit: Tho dng ci l i
vi thng khch chiu i, Huyn c bn em chuyn L B ni cho To Tho
nghe. To Tho bo: "B l con ngi bt ngha, vy ta v hin phi ra sc git
n". Huyn c ln ting cm t. Tho tht tic khon i, cho ti ti mi a ra
ca. Tun Vc vo yt kin To Tho, ni: Lu B l mt anh hng, vy cn phi
sm git i, nu khng th s c hu hon". Tho khng tr li. Sau khi Tun Vc
bc ra, th Quch Gia bc vo, Tho hi: "Tun Vc khuyn ta nn git Huyn
c, vy phi lm sao?". Gia p: "Khng c. Cha cng hng binh l v ngha,
nhm tr bo cho b tnh, vy phi da vo s tn ngha m chiu m nhng bc ho
kit, nh vy m vn cn s h khng chu n. Nay Huyn c l ngi c ting
anh hng, v khn cng nn ti y nng nh, nu git i th s c hi n vic
chiu m ngi hin ti. Tt nhin nhng k s c tr mu trong thin h hin nay,
nghe c s hoi nghi, khng ai dm tm ti na. Nh vy, cha cng s ly ai m
bnh nh c thin h? Ly vic git mt ngi bo l tr hu hon, gy ra s
nghi ng cho tt c mi ngi, th s an nguy i vi ta l iu khng th khng
nhn xt cho k". To Tho c mng, ni: "Li ni ca khanh tht ng vi ta".
Ngy hm sau, To Tho bn vit biu tin c Lu B lm Chu Mc D Chu.
Trnh Dc can rng: Lu B khng bao gi chu di quyn ngi khc, vy chi
bng nn sm git i". Tho p: "Hin nay l giai on phi dng ti nhng v anh
hng, vy khng th git mt ngi m lm mt nhn tm trong khp thin h.
chnh l kin ging nhau gia ta vi Quch Phng Hiu, nn khng nghe theo li
ca Dc khuyn".
i vi chuyn ny, trong "Quch Gia Truyn" ca "Tam Quc Ch", phn ch
gii ca Bi Tng dn t "Ngy Th", th i khng ging nhau. i vi mt vic
345

nh nh th, phn nh tm nhn chin lc ca ngi c mu lc v c quyn

hnh, th To Tho v Quch Gia u ging nhau. Ngay n Tun Vc, Trnh Dc v
nhng nhn vt c gi l "ti khn" ni ting ng thi cng khng b kp.
Mc d tm thi lung lc c Lu B, nhng hon cnh ca To Tho vn
khng phi l mt hon cnh l tng. Lc by gi pha Bc c Vin Thiu, Cng
Tn Ton, pha Nam c Vin Thut, Lu Biu, Tn Sch, Lu Chng, Trng L,
pha Ty c M ng, Hn Toi, Trng Dng, pha ng c L B. Ring Cn
Chu v D Chu l hai vng t nm ti khu vc t chin. ng ra To Tho ang
vo hon cnh bn b u c th lc knh chng nhau. Cho nn To Tho v cc
mu s ca ng, ngy m phn tch tnh hnh, nghin cu xem phi lm th no
nh bi qun hng Trung Nguyn. H nhn thc mnh l ngi ang vo th
chin ni tuyn, li ng trc tnh hnh ch mnh ta yu. Vin Thiu tt nhin l k
th ch yu nht, cn L B l k th hung c nht. Qua , cui cng h xc nh
c phng chm chin lc l "yu trc mnh sau, ln lt nh bi tng k th
mt".
Ma Thu nm Kin An th ba (cng nguyn 198) To Tho quyt nh nh L
B pha ng. i vi vic ny, trong qun ng ca To Tho tng c nhiu kin
khc nhau. Mt s tng lnh cho rng Lu Biu, Trng T pha sau lng, nu
vin chinh L B e rng s gp nguy him. Trc , To Tho thng hi kin
ca Tun Vc v Quch Gia:
- Nay ta mun tho pht k bt ngha, nhng sc mnh ca ta khng i ch, vy
phi lm sao?
Tun Vc ch trng nh L B. ng cho rng:
- Khng nh L B trc th H Bc (ch Vin Thiu), cng s kh chinh phc.
Quch Gia cng ni:
346

- Vin Thiu hin ang vy nh Cng Tn Ton pha Bc, vy c th nhn c hi

ny c binh sang pha ng nh L B. Nu khng tiu dit L B trc, mt khi
Vin Thiu ko qun ti xm phm, L B s c binh chi vin cho ng ta, th hu
hon s v cng to ln.
Mt mu s khc l Tun Du cng cho rng:
- L B l tng v cng kiu dng, li mnh c Vin Thut gip , nu mc
cho hn tung honh gia vng Hoi Thy v T Thy, th mt s ho kit tt nhin
s hng ng. By gi nn tha lc L B mi to phn, ni b cn cha ng tm
nht tr vi nhau, ta tin nh tc khc, nht nh s c thnh cng.
c s tr hoch ca cc mu s, ma Thu nm , To Tho ch thn ch huy
i qun tin vo pha ng tho pht L B. Thng mi nh chim c Bnh
Thnh, L B lui v gi H Phi. Qun To li bao vy H Phi v To Tho li vit
th khuyn L B u hng. L B vn c u hng, nhng mu s Trn Cung
khuyn nn t th H Phi, ri li phi ngi ph vng vy i cu cu vi Vin Thiu.
Do tng s ca L B liu cht gi thnh, nn qun To d tn cng mnh
lit sut hai thng, m thnh H Phi b nh vn ng tr tr. To Tho thy nh lu
m khng h c thnh, trong lng rt bc bi. Thm vo , qun i tc chin
lin min khng c ngh ngi, tng s u mt mi, lng tho tip t cng gp
kh khn, nn chun b rt lui tr v Ha , chnh n i ng, ri s tm dp tn
cng sau.
Mt o binh mt mi, m li a i vin chinh, l iu ti k ca binh gia. i
qun h tri ng di chn mt ngi thnh kin c, nu ko di thi gian m khng
h c thnh, th li cng bt li. Gi y, binh m ca To Tho v L B u v
cng mt mi. Vy, nu ai c th tip tc kin tr cuc chin u, th ngi s c
hy vng thng li. Trong gi pht quan trng ny, cc mu s nghe tin To Tho
347

chun b rt qun u ht sc ht hong. Tun Du lp tc n khuyn ngn To Tho

ng rt qun. Quch Gia cng ni:
- Trc kia, c i Hng V nh hn by mi trn ln nh, cha tng b bi,
th m ch mt trn nh ti Cai H, ng ta sa vo th thn cht nc mt. Nguyn
nhn chnh v ng ta qu mnh kiu dng thin chin, nhng li thiu mu lc.
Gi y L B cng l ngi hu dng v mu, li lin tip b bi trn, nhu kh
mt, dng kh tiu tan. Cho nn oai lc ca L B tuyt i khng lm sao b kp
Hng V. Trong khi hon cnh bi trn khn kh ca ng ta hin nay cng trm
trng hn Hng V xa kia nhiu hn. Vy, nu chng ta tha thng tn cng mnh
ln, th thnh H Phi nht nh s chim c, L B nht nh s b bt sng.
To Tho nghe qua li khuyn ca hai ngi rt c l, nn tip tc ch huy qun
i ca mnh tn cng vo thnh H Phi.
Vic khuyn ngn To Tho ng rt lui l chuyn khng kh. M kh ch
tng s v b tnh trong thnh H Phi, do ai ai cng s thnh b h th tt c s b
chm git, nn h quyt tm c th. Nh vy, phi lm th no h c thnh,
mi l vn ch yu. Tt nhin ch mt mc tn cng, r rng khng phi l thng
sch. Trong thi im ny, ng l thi im c t dng v ca cc mu s. H ch
trng dng nc ca hai con sng T Thy v Nghi Thy nhn chm thnh H
Phi. Dng nc thay th binh s.
To Tho ang cm thy b li, nn khi c diu k ny tt nhin l vui mng
ngoi sc tng tng. ng ta lp tc xung lnh cho binh s o kinh dn nc hai
con sng ni trn, chy cun cun vo chn thnh H Phi. Th l ngi thnh vng
chc nh st thp kia, li khng chu ng ni s cng ph ca dng nc. Ch trong
chc lt, n ngp su xung nc my xch. Qun dn trong thnh thy khng cn
hy vng, bn t tm ng sng cho mnh, khng cn ngh ti chuyn gi thnh na.
Th l mnh ai ny b chy.
Nhng vin i tng ca L B nh Hu Thnh, Tng Hin, Ngy Tc lin
348

lm binh bin, tm sng trong ci cht, bt tri Trn Cung v mt s nhn vt quan
trng khc, ko ra u hng To Tho. Ring L B th dn tn qun lui v gi Bch
Mn Lu ti thnh H Phi, nhng rt cc cng phi b tay chu tri. To Tho lin
triu tp vn v b quan ti Bch Mn Lu - x tr L B. Lc by gi L B cn
cu nhu l tri mnh qu cht. To Tho ci ni:
- Tri cp m khng tri cht sao c?
L B ng mun u hng, v xin tha mng cho mnh. To Tho thy L B l
ngi phn phc v thng, ht sc cm ght, nn xung lnh tht c git cht ng
ta. To Tho li gt l git ngi n nhn l Trn Cung, ri cho mai tng ng theo l
nghi. T , To Tho khng ch c mt vng t rng ln ti pha Nam sng
Hong H.
Sau cng, To Tho li tin hnh mt cuc cn qut cc th lc ct c trong vng.
Nm Kin An nguyn nin (cng nguyn 196), Trng T Nguyn l b h ca
ng Trc, chy theo ngi ch l Trng T t Quan Trung ko v vng Nam
Dng. Sau khi Trng T cht, Trng T dn binh i ca mnh n nng nh
Lu Biu. Nam Dng gn Ha Xng, i vi To Tho l mt ci gai m vo
sau lng mnh. Do vy, vo ma Xun nm Kin An th hai, To Tho trc tin
nhm Trng T tn cng. Trng T chin bi, mang c qun i u hng.
Nhng t lu sau hn li hi hn, nn tha dp m khuya nh ln vo doanh tri ca
To Tho, gy thng vong nng n. Con trai c ca To Tho l To Ngang, v
chu l To An u b cht trn. Do vy To Tho nh phi lui qun.
Nm sau, mt ln na To Tho li xua qun tho pht Trng T. Trng T
cu cu vi Lu Biu. Thng nm, qun To Tho th ch c pha trc ln pha
sau, nn buc phi rt lui. n nm cng nguyn 199, qua li khuyn ca mu s Gi
H. Trng T dn binh m ca mnh n Ha Xng u hng To Tho, c To
Tho phong lm Dng V Tng qun.
Trc , tc vo nm Kin An th hai, Vin Thut t xng ti Th Xun.
349

y chnh l s biu hin c th i vi vic chng li triu nh nh Hn. To Tho

lin dng danh ngha "Tun lnh Thin t i tho pht k phn thn" c binh tin
nh Vin Thut. n thng chn, trc p lc ca To Tho, Vin Thut phi b
chy v pha Nam sng Hoi. Ch t lu sau th Vin Thut bnh cht.
Trong khi qun To tin nh L B, Trng Dng H Ni ko qun ra D
Vng (nay l Tm Dng), ln ting ng h L B. Nhng khng bao lu sau,
Trng Dng b b tng ca mnh l Dng Su git cht. Tip , Huy C li
git cht Dng Su, ko qun i nng ta Vin Thiu. Thng t nm Kin An th
t (cng nguyn 199), To Tho phi i tng To Nhn nh chim X Khuyn
(nay l a phng nm v hng ng Bc Tm Dng, tnh H Nam), git cht
Huy C, khng ch c qun H Ni.
Trong khong thi gian hn hai nm, To Tho ln lt nh bi Vin Thut,
Trng T, tiu dit c L B, Huy C, ci thin tnh th chin lc, v tng bc
mt chuyn t th yu sang th mnh, sng to iu kin thun li sau ny nh
nhau vi Vin Thiu. Trong qu trnh . Quch Gia nhiu ln i theo qun i
xut chinh, v hin nhiu k hay, pht huy tc dng y ca mt vin tham
mu cao cp ph t cho To Tho.

3. Bn V Mi iu Thng

i vi To Tho m ni, th Vin Thiu pha Bc l k th ln nht. Trc

khi trn nh ti Quan xy ra, To Tho lun ngh n vic xua qun chinh pht
Vin Thiu, nhng trong lng vn lo lng binh lc ca mnh khng , nn v mt
tm l cm thy rt mu thun. Do vy, To Tho mun nghe kin ca nhng mu
s di tay mnh.
Trc tin, To Tho tng ni vi Tun Vc:

350

- Vin Thiu l k bt ngha, ta mun c binh chinh pht hn, nhng thc lc ca ta e
khng th i ch ni, vy phi lm sao?
Tun Vc dng i mt ca nh mu lc, t cc mt " thng", "mu thng",
"v thng", "c thng" phn tch cho thy To Tho tt nhin s thng Vin
Thiu. Qua nhng li phn tch , lm cho ni bn khon trong lng To Tho c
gii ta, v nim tin s thng Vin Thiu c cng c hn.
V sau, To Tho li hi kin ca Quch Gia nh tng hi Tun Vc.
Quch Gia phn tch cng su sc hn, ni:
- Gia Lu Bang v Hng V, qun lc chnh lch nhau rt nhiu, l vic ngi
bit. Th nhng Lu Bang l ngi c tr mu hn Hng V, cho nn cui cng
Hng V b Lu Bang nh bi.
Quch Gia khuyn To Tho nn noi gng cch dng tr ca Lu Bang v nn
hc kinh nghim trong lch s v cch dng sc yu nh thng k mnh, nn
vng tin cch dng tr th thng.
Tip , Quch Gia li phn tch tnh trng thc lc gia To Tho v Vin
Thiu, v nhn nh: Thiu c mi iu bi, cn ngi c mi iu thng. Tuy
binh mnh, nhng hn khng lm chi c c". Cng tc l ni Vin Thiu c mi
im khng bng To Tho, cho nn d Vin Thiu c binh lc mnh hn, vn s b
tht bi. i vi Vin Thiu m ni, tc l hn c mi iu bi, cn i vi To
Tho m ni, th ng ta li c mi iu thng. Mi iu bi, mi iu thng l:
Th nht, l o thng". "Thiu qu phin tit v mt l nghi, cn ngi th theo s t
nhin vn c". y l ni nhng bin php n nh x hi ca To Tho rt hp vi
quy lut t nhin. Cn Vin Thiu th lm nhiu lon thin h, khin dn sng khng
yn. l iu c thng trc tin v mt "o". l nhn chung v mt tng
th, l s cn nhc nh gi v mt hay d gia To Tho v Vin Thiu. Quch Gia
351

trc tin t thin tnh ca con ngi ln hng u, xp n vo mc th nht trong

mi yu t th thng. Qua c th nhn ra nhng k s thi by gi, rt trng
th vn thin tnh. Trung Quc, t tng "thin o t nhin, bt ngun t o
gia. n thi ng Hn, n tr thnh mnh trit hc ca Vng Sung, ni r s
vn ng ca t nhin. S pht sinh, pht trin ca n, l hon ton t nhin, khng
c mt th "lc" no bn ngoi chi phi. Thin tnh ca con ngi, l thin tnh t
nhin, phi ph hp theo t nhin. Bn thn con ngi c ci lc ca t nhin, c ci
lc ca sinh mnh, l vt tn ti t nhin c nng ng v hon ton t do. Mi
ngi ai cng c bn tnh thin ph nng lc, v tnh dc, v.v... Bn cht ca con
ngi l t nhin, l t do. Do vy, khng nn dng "l nghi phin tit" rng buc.
Mt khi tnh cch ca con ngi b rng buc, th s pht trin ca thin tnh tt
nhin s gp tr ngi, khin sc mnh bn cht ca con ngi khng pht huy c
bnh thng. Nhng phn t tr thc trong thi i phong kin, hu ht u khng
thot khi s cm c . Cui i ng Hn, qun hng ni dy, khin cc din Nho
gia c c tn trc kia b chao o. Cho nn c mt s ngi tr thc trng th
hn vn nn theo thin tnh t nhin ca con ngi, theo ch t do ca con
ngi, nn i vi nhng s rng buc c thi phn i. H mong da vo
pht huy tc dng nng ng ln n mc khng th tng tng c. To Tho v
Quch Gia l nhng phn t tr thc thuc loi ny. Bo l "thun theo t nhin"
chnh l da theo quy lut t nhin m lm vic, pht huy mt cch y bm
tnh ni ti ca con ngi, khng cho con ngi b l gio rng buc.
Th hai l ngha thng": Thiu i ngc dng, cn ngi thun theo xu th
ch huy thin h". Vin Thiu hng binh khng c danh ngha, cn To Tho rc
Hn Hin v vi mnh, ly danh ngha Hong m ra lnh cho thin h. Cho
nn To Tho l ngi c danh chnh ngn thun, y l "ngha thng hn Vin
Thiu. Nhng nm cui i ng Hn, quyn lc ca Hong b suy sp, triu
cng bi hoi. Hn Hin chng qua l mt chiu bi trong tay ca nhng ngi
qun phit m thi. Tuy nhin, ni cho cng, Hong du sao cng l ngi tng
trng cho chnh quyn ti cao phong kin, trn danh ngha vn l v ti cao trong
thin h. K t i Xun Thu Chin Quc tr i, nhng tay quyn thn, nhng tay
gian hng trong chnh tr, c mun xng b trong thin h, u bit cch ly danh
ngha ca Thin t, xem l iu c ngha quan trng trong vic tranh quyn ot
352

li ca h. Nm Kin An nguyn nin (cng nguyn 196), To Tho n Hn Hin

v xy dng ti Ha Xng. T , To Tho thng ly danh ngha ca
Thin t hiu triu v ra lnh mt cch ng hong, mt cch danh chnh ngn
thun, chinh pht nhng ngi khc chnh kin vi mnh, v mt chnh tr, To
Tho nh nm c quyn ch ng. V sau, Gia Ct Lng lc cn ti
Long Trung, khi lun bn v tnh th trong thin h lc by gi cng ni:
- To Tho bt p Thin t ra lnh cho ch hu, nn khng th tranh phong vi
ng ta.
Qua cho thy, tm chiu bi Hn Hin , v mt chnh tr vn cn c mt tc
dng nht nh.
Th ba l "tr thng": Cui i nh Hn v mt cai tr khng cn nghim chnh l
do qu bung lng. Thiu ly s bung lng tr s bung lng, nn khng th
cng c c vic cai tr. Ngi tri li, dng s cng rn, nghim chnh khin cho
t trn ti di bit t kim ch mnh. i ng Hn, k t Hon, Linh tr i, vic
cai tr c nhiu khuyt im, lm cho chnh lnh qu lng lo, vic cai tr qu bung
lng cho cc cng ho v cc i tc tha h cp git t ai. Bn thn Vin
Thiu xut thn t gia nh cao mn s tc. ng c ca Vin Thiu l Vin An, lm
quan ti chc T , T An tr xung, bn i gi chc Tam Cng. Do m
quyn th ni bt trong thin h". Vin Thiu sng trong khu vc cai qun ca mnh,
chng nhng khng un nn nhng t oan xut hin trong cui i nh Hn, m tri
li cng bung lng i vi nhng cng ho v nhng i tc, mc cho h hip
p b tnh. Cng ho mun lm chi th lm, thu gom nhiu t ai, trong khi ngi
dn th va ngho va khng c th lc, nn lc no cng phi np a t thm ch
cn phi bn v con m cha tin np t. Trong khi , nhng ngi trong
cc tc ln nh Vin Thiu, li chiu np nhng ngi lu vong, nhng ngi phm
ti. Do vy, s mu thun v giai cp trong thng tr ca h ht sc gay gt. ng
nh To Tho v sau ni: "Mun cho b tnh gn gi mnh, nhng gip binh qu
mnh, th lm sao h gn gi c?

353

Tri li, To Tho mnh dn un nn nhng t oan ni trn, ch khng ch

th lc ca cc cng ho v "trng tr nng t cng ho cp t. Do vy, Vin
Thiu ly bung lng tr bung lng, trong khi To Tho th li mnh dn un nn
nhng t oan . S sng sut gia hai ngi ch qua cng thy r. iu ,
chnh l iu m Khc Gia bo l "tr thng.
Th t l thng": Thiu b ngoi c v phng khong, nhng ni tm li a
nghi, dng ngi bao gi cng nghi ng, cho nn ch bit dng ngi thn cng nh
b con em chu. Tri li, ngi b ngoi gin d d gn cn ni tm th lun sng sut,
dng ngi khng nghi, c c ti l dng, khng cn bit l thn hay s. Vin Thiu
trong lch s, ng l mt th lnh ca mt tp on qun s khng bit dng ngi.
ng ta cng l ngi khng phn bit c ai hin ai ngu, l in hnh ca mt nhn
vt ch bit lm theo ring ca mnh. B ngoi ng ta c v rt phng khong, rt
i lng, nhng trong thc t th lng d ca ng ta li rt hp hi, kh rt b
nh. Khi dng ngi th a nghi, cho nn hu ht ch dng nhng b con thn thch,
nhng em t ca mnh. To Tho tri li sng sut v hiu bit hn, ai l ngi c ti
th ng trng dng. V mt kh ng hn hn Vin Thiu.
Th nm l "mu thng": Vin Thiu l ngi tip nhn nhiu mu k, nhng li
khng bit quyt on, l ch d, To Tho tri li khi nhn c nhng k sch
tt, th thi hnh ngay, v lun ng bin mt cch linh ng. Vin Thiu c gp vic
g th lun c thi do d, thng mt c hi tt. Cn To Tho x l nhng
vic ln qu on, li gii ty c ng bin. Cho nn v mt mu lc v quyt sch,
To Tho hn hn Vin Thiu.
Th su l "c thng: Thiu cho gia tc mnh nhiu i qua l mt gia tc c
hc thc, nn thng m lun nhng vn cao siu c ting khen. Nhng k
s c tnh thch ni sung, thch khoe khoang, thng chy theo Vin Thiu. To
Tho tri li, ly lng thnh thc c x vi ngi, khng ph trng mt cch
rng tuch, v lun ly s cn kim hng dn ngi di quyn. Nhng i vi
ngi c cng, th ng khng bao gi t ra bn xn. Nhng k s c lng trung thnh,
chnh ng, c tm nhn xa, c thc hc, thng bng lng n c To Tho
dng. Vin Thiu da vo s cao qu ca gia tc, thng thch c ting khen, cho
354

nn nhng ngi theo v vi ng ta, u thch nhng danh vng ho huyn, khng c
nhng bn lnh thc t. To Tho tri li, ly nhn ngha v s thnh tm i i
vi ngi, cn bn thn th nghim tc cn kim, gin d. Khi tng thng cho
ngi c cng, khng bao gi t ra keo c. Cho nn nhng ngi c ti nng v c
tinh thn thit thc trong thin h, u bng lng n ph t cho To Tho. l s
hn hn Vin Thiu v mt c.
Th by l "nhn thng": Thiu nhn thy ngi c hn, th l sc thng xt,
nhng nu khng thy th khng bao gi ngh ti. chnh l lng nhn ca n b.
To Tho tri li, i vi vic nh trc mt, nhiu khi b qua, cn i vi vic ln,
th lun lun ngh ti, v bao gi cng gia n hn hn ngi ta mong i. Tuy khng
nhn thy, nhng v mt suy ngh lc no cng chu o, khng bao gi c s thiu
st c". To Tho ch pht trin sn xut, khi phc kinh t, n nh x hi, em
quyn li n cho ngi dn thng. Vin Thiu th tri li, b lng cho bn cng
ho, chng mc tnh tham lam v vt, khin ngi dn khng sao sng ni. Nhng
i vi nhng chuyn nh nht, th li c v gi nhn gi ngha. Cho nn c th ni
To Tho v mt Nhn, hn hn lng nhn kiu n b ca Vin Thiu, cho nn To
Tho l ngi c nhn tm.
Th tm l minh thng": Di trng ca Vin Thiu, th i thn tranh
quyn, li gim pha lc no cng c. Tri li ngi bit dng o nm ngi di,
lun gip cho ngi bt hnh. Vin Thiu xut thn t gia tc quan liu giu c,
quen nghe nhng li dua nnh, thng ch yu nhng ngi dua nnh sng bn cnh
mnh. Chng ni g th nghe theo ny, li ght ngi ni thng, khng mun nghe
kin ca h. Bn thn Vin Thiu l ngi nng ni, lng khng to, tt nhin l
ngi dn n tnh trng nhng ngi tr gi di tay mnh ngm ngm u tranh vi
nhau, cn i thn th tranh quyn ot li, mu tr tr thnh liu thuc c lm tan
r bn thn. Vin Thiu bao gi cng nghe theo nhng li gim pha, lun b nhng
li gim pha m hoc. Kt cc, ngi ngay thng v nhng tr gi th b hm hi, cn
bn ti tin tiu nhn th honh hnh khng bit s ai. Tri li, To Tho dng ngi
c phng php, khng bao gi chu nghe li gim pha, ni b lun on kt. Cho
nn v mt "Minh" thng hn Vin Thiu.
355

Th chn l "vn thng": Thiu l ngi khng bit phn bit th phi, cn ngi
i vi nhng ngi chn chnh th dng l i ng, ngi khng chn chnh th
trng tr bng php lut. Cho nn, t gi ngi l ngi thng hn Vin Thiu v
mt nhn xt th phi, cng tc l "vn thng".
Th mi l v thng: Vin Thiu khng hiu v qun c, li thch ph trng
thanh th. Trong khi ngi c ti dng s t nh thng s ng, vic dng binh
ti tnh nh thn, c ti nng qun s kit xut, khin k th u s hi. chnh l
s hn hn Vin Thiu v mt qun s.
Quch Gia ng l mt nhn vt ni bt trong s cc nhn vt c xp hng
"ti khn" ca To Tho. Qua s phn tch mi iu thng trn y cho thy s
nhn xt ca ng rt xc thc v sng sut. Chng ta tm gc b nhng li ni khng
thc lng mnh cao mt ngi v h thp ngi khc, nhn xt s so snh
ca ng gia hai nhn vt chnh tr m chnh ng ng trn cao nhn xung, th
ng l ch l. V cc mt thut lnh o chnh tr, ti nng qun s, thut qun l,
thut i nhn x th gia hai ngi, ng u xut mt th tiu chun nhn xt
nh gi. Quch Gia trc ht t thin tnh ca con ngi ln hng u, phn nh
nhng nh tr mu thi by gi i vi vn thin tnh i trng th. Su iu ni
tip theo sau, ng trc ht nu cao l c thun theo dn, xut chnh sch
khoan dung v nghim khc h tr nhau, nhn mnh vic dng ngi th phi tin,
tuyt i khng th nghi k mt cch v c v nu l ngi c ti th dng, m khng
bao gi to ra mi quan h thn thch. V mt sch lc, th cn phi nh nhng
trn c chun b chu o, tuyt i khng manh ng liu lnh. Phi bit nm thi c,
bit sng to thi c. C x vi ngi phi chn thnh, khng gi di ngoi mt.
Phi c tm nhn ton cc, i vi ngi i vi vic, phi suy xt ton din, trnh s
mt ci ny, s mt ci khc, thot ly qun chng. Phi bit chn ng bn dua nnh
ni nng di tr, phi vch trn b mt xu xa ca bn chuyn ly gin. Bn thn mnh
phi ng ng chnh chnh, i vi li n i v cn c, phi bit tm hiu
ngun gc, phn tch h tht. X l vn bao gi cng phi r rng, thng pht
phi phn minh, bt k lm vic g u phi bit cch dng th yu thng th
356

mnh, mnh dn v c bn lnh. i vi l lun khi qut ca mt nhn vt tr mu

thi phong kin, qu c gi tr ngi hu th k tha v noi gng.
ng thi, Quch Gia c mt s phn tch ton din gia Vin Thiu v To
Tho v cc mt chnh tr, kinh t, chnh sch, thc lc qun s, c nhn tm hoc
khng c nhn tm, thm ch n kh cht v ti nng c nhn, m x ton din
rt su sc, t rt ra c kt lun "mi iu thng" ca To Tho, ng l c
tnh d kin v suy on rt khoa hc. Nhng mu s khc ca To Tho nh Tun
Vc, Gi H, cng tng phn tch v d on tnh hnh gia Vin Thiu v To Tho
trc khi trn nh ti Quan xy ra, v cng d kin c To Tho s nh bi
Vin Thiu. Tt c nhng iu d on v sau u c s thc chng minh l
ng.
Tun Vc tng d on To Tho c "bn iu thng tc thng, mu thng,
v thng v c thng. Cn Gi H th d kin To Tho c Minh thng Thiu,
dng thng Thiu, s dng ngi thng Thiu, quyt nh thi c thng Thiu. C
th ni, nhng iu m ngi tr gi thy c u c ch ging nhau, v c s
quyt on nh nhau. i vi vic nng cao lng tin cho To Tho, s d on c
mt tc dng quan trng. C iu l s phn tch ca Quch Gia l tng tn nht, t
nh nht, c chiu su nht, v chun xc nht. iu khng phi l mt s on
m, hoc mt s trng hp ngu nhin, m c xy dng t nn tng hiu r tnh
hung ca i bn, v da vo quy lut pht trin ca s vt tin hnh din dch,
suy l, khi qut, phn tch, v i n mt kt lun rt khoa hc. Quch Gia c th d
kin mt cch chnh xc, khoa hc v "mi iu thng" ca To Tho, chng minh
ng l mt mu s rt gii v rt sng sut.

4. D on V Tn Sch

Trong thi Tam Quc, nc Ng hng c ti Giang ng, thi gian lp quc
di nht. C nghip ca nc Ng l do ngi thiu nin anh hng Tn Sch khai
sng.
357

Tn Sch t B Ph, l ngi Ph Xun (nay l Ph Dng, tnh Trit Giang,

thuc Ng Qun). ng sinh vo nm th t nin hiu Hy Bnh thi ng Hn (175
sau cng nguyn), trong mt gia nh i tc ni danh ti a phng. Cha ca Tn
Sch l Tn Kin, t Vn i, trc kia tng lm Huyn Lnh. Sau khi bng n cuc
i khi ngha Hunh Cn, Tn Kin ch huy "Thiu nin trong thn p, kt hp
vi hn mt nghn trng inh chiu m c, theo Hu Trung Lang Tng l Chu
Tun trn p qun khi ngha. Do c cng trong tc chin, nn c ct nhc lm
Bin B T M. V sau, ng li theo Xa K Tng Qun l Trng n n Dng
Chu, tin cng vo th lc ct c ti a phng do Bin Chng v Hn Toi cm
u. Sau khi tr v kinh c c lm Ngh Lang.
Nm th t nin hiu Trung Bnh i vua Hn Linh (cng nguyn 187) Tn
Kin c triu nh y nhim lm Thi Th Trng Sa. ng ln lt trn p cc
cuc nng dn khi ngha ti ba qun Trng Sa, inh Lng, Qu Dng, v c
phong lm Hon Hu. Khi cc ch hu Quan ng c binh tho pht ng Trc,
Tn Kin cng c binh hng ng v trn ng tin qun tiu dit nhng lc
lng khng thuc phe ca mnh. Nh , lc lng ca ng cng ngy cng to. Khi
ng n L Dng (nay l L Sn, tnh H Nam) th c dp hi kin vi Vin Thut.
Vin Thut dng biu tu xin c ng lm Ph L Tng Qun, Th S D Chu.
Nm th ba nin hiu S Bnh i vua Hn Hin (nm 192), khi Vin Thut v
Lu Biu tranh ginh Kinh Chu, th Tn Kin i lm tin phong v nh bi lin
tip i tng Hunh T ca Lu Biu. Khi tin ln bao vy Tng Dng, ng b
binh s ca Hunh T bn tn git cht.
Trong khi Tn Kin cht th Tn Sch ang ti Th Xun (nay l Th Huyn,
tnh An Huy), tui mi va mi by, mi tm. Vi tui thiu nin anh tun ,
Tn Sch thch kt np ngi ho hip thng minh, v lun nui ch phc th cha.
Thng mi hai nm nguyn nin nin hiu Hng Bnh i vua Hn Hin (cng
nguyn 194), ng i Giang (nay l Dng Chu, tnh Giang T) thnh gio vi
Trng Honh, mt danh s ti Giang Hoi, v tnh th trc mt. ng hi Trng
Honh:
358

- Hin nay triu nh nh Hn ang suy vi, thin h ang nhiu nhng, tin ph ti
ang cng h Vin nh bi ng Trc, cng danh cha toi th li b Hunh T st
hi. Sch ti tuy cn nh, nhng ch khng nh, mun tm n Vin Dng Chu
xin li s binh lnh trc y ca cha ti, ri s theo cu ti ti n Dng, thu thm
nhng ngi tht lc hng ng, chim c Ng Hi, bo th ra hn, ng thi
cng lm phn giu cho triu nh. Vy ngi thy th no?
Trng Honh bn ni r vi Tn Sch v tnh hnh hin nay:
- Nay ngi mun theo con ng ca tin ph, tr thnh mt v v tng hu
danh, nu n n Dng v thu binh ti Ng Hi, th hai vng Kinh Dng s c
th hp nht, mi th xa c th bo c. Chim ly vng Trng Giang, phn u
to uy to c, dit tr bn ct c xu xa, khung ph Hn tht, th cng lao c
th snh vi Hon, Vn, ch no phi ch lm phn giu thi u? Hin nay, i lon
nhiu kh khn, nu mi vic thnh cng, th nn kt hp cng vi nhng ngi
ng ch hng, lo xy dng vng t phng Nam.
Tn Sch tip nhn kin ca Trng Honh, quyt nh s chim gi vng Giang
ng. Nm th ba nin hiu Hng Bnh (cng nguyn 195) mt b h c ca Tn
Kin l Chu Tr thy Vin Thiu l ngi khng c c, cng khuyn Tn Sch nn
ly Giang ng xy dng c nghip. Lc by gi, ngi cu ca Tn Sch l Ng
Cnh tin nh Phn Nng, Trng Anh, ko di hn mt nm m cha thng
c. Tn Sch tha c bn hin k vi Vin Thut:
- Nh ti c n c ti pha ng, bng lng gip cu chinh pht Honh Giang. Mt
khi Honh Giang b h, th s chiu m binh s ti ni t nht cng c ba vn
ngi, gip s qun ngi khung ph Hn tht.
Vin Thiu i vi vic cm thy rt hng th bn c ng lm Chit Xung
Hiu y dn binh vt qua sng. Tn Sch ch huy tng s c ca cha mnh ng
chng mt nghn ngi, trong c Trnh Tn, Hunh Ci, Hn ng, Chu Tr, L
359

Phm, v.v... nga chng my mi con, ko sang hng ng. Nhng tn khch lc
Th Xun nh Tng Khm, Chu Thi, Trn V, v.v... cng dn my trm binh
m theo Sch vt sng. V sau, Chu Do cng dn binh nghinh tip v tr gip cho
tin bc, lng thc. Khi n Lch Dng (nay l Ha Huyn, tnh Giang T), th
binh lc ca Tn Sch ln n nm su nghn ngi.
Sau khi Tn Sch qua sng, ch trong vng bn nm ng lin tc chinh
chin, nh ng dp Bc, tiu dit ton b th lc ct c Giang ng, m mang
su qun ti y l n Dng, Ng Qun, Ci K, D Chng, L Giang, L Lng,
xng b mt ci ti Giang ng, xy dng s nghip cho mnh thi gian khai
quc nhanh chng ca Tn Sch, hn hn To Tho v Lu B.
Thi th to anh hng, nhng anh hng cng to thi th. Tn Sch s d thnh
cng, iu trc tin l do quyt sch chin lc ng n. V "thi lon chim gi
v khai thc vng bin cng" l mt quyn sch cho thy ng l ngi c tm nhn
xa rng v s qu on hn ngi. K , Tn Sch cn l ngi gii thu phc nhn
tm, "gii dng ngi, nn k s ai ai cng vui v gp sc vi ng cho n cht mi
thi". Hn na, k lut qun i ca ng rt nghim minh, qun ng ko ti u th
con g con ch, tri t cng hnh u khng xm phm, cho nn b tnh ai ai cng
ng h ng. Tt nhin, mt yu quan trng khc na l Tn Sch dng binh "mnh
m thn tc ko ti u thng ti , khng ai dm ng u. V chnh l phm
cht ca mt v i tng c ti nng ch huy trc tuyt ca ng. K t ngy ng vt
sng Trng Giang cho ti nay, nh u thng y, ai nghe ni n Tn lang ko
binh ti ni, th u cung v b chy trc. Vin Thut tng khen ngi rng:
- Nu ti c c mt a con trai nh Tn Lang, th d c cht cng khng cn g
n hn.
Mt nm sau khi Tn Sch vt sng khai thc vng Giang ng, th t ai
ngy mt rng, th lc ngy mt to, c xem nh lng cnh, nn mun
thot ly khi Vin Thut t lp. ng nghe Vin Thut ang nui gic mng lm
hong ti Th Xun, bn chp ly c hi ct t quan h vi Vin Thut.
360

Thng ging nm th hai nin hiu Kin An (cng nguyn 197), sau khi Vin Thut
xng , Tn Sch lin p dng chnh sch lin kt vi To Tho phng Bc
chng li Vin Thut. To Tho lin dng biu phong cho Tn Sch lm K y,
k tha chc Hon Hu, kim lun chc Thi Th Ci K. V sau, To Tho bit
Tn Sch bnh nh c vng Giang Nam th li rt lo lng. Nhng v binh lc
ca To Tho khng tranh phong vi Tn Sch mt vng xa xi ny, nn
nh ch a mt nhn. Tn Sch nh nhau vi th lc ct c trong vng rng c
nghn dm, v chim c trn vn vng Giang ng. To Tho tuy lun lun tm
cch li ko Tn Sch, nhng Tn Sch th khng bao gi bng lng chu s tit ch
ca To Tho.
Nm th nm nin hiu Kin An (cng nguyn 200), trong khi To Tho v Vin
Thiu ging co ti Quan , hu phng lng lo, Tn Sch bn chn thi c ny,
thc hin k hoch "nh ln vo Ha Xng, rc vua nh Hn". Tn Sch b tr
qun i u vo y, tp kt ti b sng ch i. Khi tin tc ny truyn n doanh
tri ca To Tho, tp on cc mu s ca To Tho u ly lm lo s. V Tn
Sch l ngi dng cm thin chin, li c mu s tr danh l Chu Do tr t. Do
vy, i vi To Tho y l mt s uy hip cc k to ln.
Nhng, ch c Quch Gia l c kin khc hn mi ngi. ng cho rng Tn
Sch l mt th lc khng ng lo ngi. ng on, hnh ng ny ca Tn Sch kh
m thnh cng. Mi ngi cm thy kh hiu i vi s nhn nh trn. Quch Gia
bn gii thch ri suy on thm:
- Tn Sch va mi thn tnh Giang ng, nhng ngi b Tn Sch git u l anh
hng ho kit c. Di tay ca h c rt nhiu mn khch v tng s sn sng tm
cch tr th cho ch nhn ca mnh. Trong khi , Tn Sch li rt xem thng,
khng ch phng b. Mc d di tay Tn Sch c hng triu binh m, nhng mt
khi ng y i mt mnh trong ch hoang vng, nu c thch khch mai phc nh ln,
th Tn Sch ch c th dng sc c nhn ca mnh i ph m thi. Theo ti thy,
con ngi ny chc chn s cht di tay ca mt k tht phu.

361

Mi ngi nghe qua li tin on ca Quch Gia, vn bn tn bn nghi. H tin

li phn tch trn ca Quch Gia l c l, nhng vn nghi ng Tn Sch phi chng
"thc s cht di tay ca mt k tht phu. Nhng khng bao lu sau, s d on
chng nh kh tin y, li c s tht chng minh l ng. S chp: "Sch n
Giang ng cha bao lu, th qu b mn khch ca Ha Cng git cht". Tt c mi
ngi u khng tic li khen ngi s tin on ca Quch Gia, v ht sc bi phc
ng.
Th ra, Ha Cng lc gi chc Thi Th Ng Qun, tng dng biu ln vua nh
Hn, kin ngh Triu Tn Sch tr v Kinh p", "nu ng hot ng ngoi th
s gy ha cho i". Tn Sch bit c tin ny ht sc gin d, bn ch huy mt
ton qun tin pha Nam, chim ly Tin ng (nay l vng ph cn Hng Chu,
tnh Trit Giang), chn khng cho Ha Cng lin minh c vi Ci K Vng l
Lang, chng c vi mnh, ri sau mi chuyn qun nh ln pha Bc. Ch
trong mt trn l chim c Ng Qun, bt Ha Cng v ra lnh cho binh s ly
thng tht c git cht.
Sau khi Ha Cng cht, c ba mn khch thng tm c hi tr th cho ch
mnh, nhng h cha gp thi c thun tin.
Bnh nht, Tn Sch rt thch i sn bn, thng dn theo mt t ty tng ri i
vo rng sn th. B h ca Tn Sch thy vy thng khuyn ng ng i ra ngoi
mt cch liu lnh nh vy. Tn Sch d thy li khuyn trn l c l, nhng vn
khng th thay i tp qun vn a thch ca mnh. Trong "Tam Quc Din Ngha"
miu t vic ny nh sau: Mt hm, Tn Sch dn qun i sn Ty Sn, thuc
vng n . ng ui theo mt con nai to, nn thc nga vt ln ni. Trong
khi ang truy ui, thy trong rng cy c ba ngi cm gio mang cung ng y.
Tn Sch g cng nga hi: "Cc ngi l ai?". p: "Chng ti l qun s ca Hn
ng ang bn nai y. Trong khi Sch nh thc nga b i, th mt ngi cm
gio nhm m vo i ca Sch. Sch c kinh, vi vng ly gm ri thc nga
xng ti chm. Nhng li gm gy v ri xung t, ch cn cn gm cm trong
tay. Mt ngi na cm cung lp tn bn trng g m ca Sch. Sch nh mi tn
362

trn g m, ri ly cung lp tn bn tr li ngi . i phng trng tn ng xung

cht ti ch. Hai ngi cn li bn cm gio m Sch ti bi v la to Bn ta y l
gia khch ca Ha Cng, tm ti ni ny tr th cho ch nhn!". Sch khng cn
v kh g khc, phi ly cy cung chng tr, va chng va b chy. Hai ngi kia
ui theo khng tha. Sch b trng my mi gio, con nga cng b thng. Gia lc
nguy cp, th Trnh Tn dn my ngi ti ni. Sch la to: "Git gic?". Trnh Tn
dn m ng xng ln, dng lon ao bm nt nhng gia khch ca Ha Cng
thnh mt ng tht vn. Khi h quay li xem Tn Sch, thy ng mu chy mt,
b thng rt nng. H lin ct vt n di rt vt thng, ri cu Tn Sch v
Hi dng bnh.
Ngay m , Tn Sch v b thng qu nng nn cht. Nm cht ng mi
hai mi su tui. Ngi em l Tn Quyn ln thay th ch huy ton b binh m.
Ci cht ca Tn Sch c Quch Gia on trng. ng ta cht lc sp sa tn
cng Ha , u cng l ngu nhin thi. Do vy, Bi Tng khi ch thch "Tam
Quc Ch" c ni: "Gia bit Tn Sch c tnh khinh nhn, nn chc chn s cht di
tay ca mt k tht phu, v mi vic xy ra ng nh Quch Gia tin liu. Nhng
cng cha phi l ngi thng tr, v cha on c Tn Sch s cht vo nm
no. Nay Tn Sch cht ng vo nm chun b nh Ha , ch l mt s trng
hp ngu nhin". Nhng ng y c th on bit Tn Sch "chc chn s cht di
tay ca mt k tht phu, chng t ng i vi cc tp on chnh tr, qun s, u
hiu rt su. i vi ng hng ca h, ng hiu r tng chi tit. i vi nhng
nhn vt ch cht c tnh tnh ra sao, ng cng hiu rt cn k. L mt nh mu lc
kit xut, Quch Gia tuy sut ngy phi bn rn vi chuyn qun v trong doanh tri
ca To Tho, nhng i vi s trng s on, mu thun ni b, xu th pht trin
ca cc th lc Giang ng di s thng tr ca Tn Sch, th ng hiu r mn
mt. iu ng qu hn, y l ng cn c ti nng rt cao khi qut, phn tch v
suy on nhng ti liu phong ph c sn trong tay ca mnh, nn mi c th d kin
mt cch chnh xc, m ngi thng thng khng lm sao tng tng ni.

5. Dng Tr nh Bi H Vin
363

Sau khi hai tp on ln ca To Tho v Vin Thiu ni dy, th h u c

xng vng. Do , i bn lun xung t v vic i n nh nhau bng qun lc l
iu khng th trnh khi.
Ngay t nin hiu S Bnh nguyn nin (cng nguyn 190), Vin Thiu tng ni:
- Ti phi chim c v ng gi Hong H pha Nam, v khng ch Yn, i
pha Bc, ri sau mi ch huy tng s pha Bc i h, tin xung pha Nam
ginh thin h.
n thng su nm th t nin hiu Kin An (cng nguyn 199), Vin Thiu
sau khi tiu dit c Cng Tn Ton v chim c bn chu Thnh, K, Tn, U,
th qun i tng ln my vn ngi, th lc cng thm hng mnh. ng triu tp
cc tng lnh v cc mu s li nghin cu cc phng n tc chin. Tri qua
mt cuc tranh lun kch lit, cui cng ng ly kin ca Quch Thm Phi,
xc nh phng chm tc chin v lp tc tin cng, tp trung binh lc, nh thc
vo Ha Xng. Do vy, ng lin chn mi vn tinh binh, mt vn nga chin, tm
nghn k binh ngi H, tin xung pha Nam d nh nh ly Ha Xng.
Sau khi Vin Thiu xut qun, mt s vn thn v tng ca To Tho u s
hi. Tri qua s gii thch v ng vin ca To Tho v Tun Vc, h mi tm n
nh v on kt nht tr, a binh i nghinh ch vi mt nim tin vng chc. Lc
by gi To Tho iu hai vn tinh binh v tin qun n L Dng vo thng tm
nm cng nguyn 199, ch ng chn nh ch. Khng ng, gia lc To Tho b
tr qun lc tc chin vi Vin Thiu, th vo thng mi hai nm cng nguyn
199, Lu B, ngi vn trc y tng nng nh vo To Tho, li ng ln git
cht Th S T Chu l Xa Tr, chim ly T Chu, H Phi cng mt s a phng
khc, ri tip tc c binh chng li To Tho, to th hng ng t xa vi Vin
Thiu. Lc by gi, qun ng Hi v cc qun gn , hu ht u chy theo Lu
B. Qun i ca Lu B tng ln n my vn ngi, thanh th kh to. ng trc
364

tnh hnh bt ng , To Tho v mun trnh i ch vi hai chin tuyn, lin

chun b t mnh thn chinh, nhanh chng nh bi Lu B.
Ngoi ra, To Tho t lu nhn thy trong tng lai, ngi ng ra tranh
thin h vi mnh chnh l Lu B. Cho nn ng tng ni vi Lu B:
- Anh hng trong thin h ch c s qun v To ny thi?
Trc kia, khi Lu B tht bi chy n nng nh, To Tho ra sc li ko.
V sau, Lu B mun a qun i nh Vin Thut, To Tho cng ng cho
Lu B ri i.
Lc by gi, Quch Gia tng nm cng nga li, khuyn can:
- Th Lu B tt s c bin y - ng cn ni thm - cho d khng git Lu B, th
cng khng nn cho ng y ra i.
Quch Gia cn dn mt cu c ng: "mt ngy th ch, hu hon mun i
lm bng chng. To Tho nghe qua cm thy rt hi hn, bn sai Ha Ch ci
nga ui theo. Nhng, Lu B nh c vo bin, nh chim bay vo tri xanh,
mt ra i khng bao gi tr li. To Tho rt hi hn v khng nghe li ni ca
Quch Gia. Gi y, Lu B cng khai phn li, tt nhin To Tho khng th
xem thng c.
Nhng cc tng lnh di trng ca To Tho cm thy rt kh hiu, nn ni vi
To Tho:
- Ngi tranh thin h vi ngi ch yu l Vin Thiu. Hin nay Vin Thiu ang
xua qun tin nh, vy ti sao ngi li bung b Vin Thiu khng nh, m li
ng chinh nh Lu B? Vn nht Vin Thiu tha c sau lng mnh trng rng,
nh vo th phi i ph ra sao?
To Tho gii thch:
- Lu B l mt anh kit trong qun hng, nay nu khng tr, tt s c hu hon.
Trong thi im cng thng , Quch Gia tn thnh kin ca To Tho. ng
ni:
365

- Vin Thiu l ngi c tnh chm chp, cho d c tin nh cng khng th
nhanh chng. Trong khi Lu B mi c binh khng bao lu, nhn tm cha quy
phc, lc lng cha to, phi nh thc nhanh chng th c th nh bi c ng ta.
y l mt c hi sinh t tn vong, tuyt i khng th mt.
To Tho h quyt tm, chnh mnh ch huy tinh binh i bt k ngy m tin v
pha ng, nhanh chng nh chim c Bnh Thnh, H Phi, bc hng Quan V.
Ton qun ca Lu B b nh tan r, v con b bt sng. Bn thn Lu B phi b
chy n H Bc nng nh vo Vin Thiu.
Vic ko qun ng chinh nh Lu B, c th ni l khc nhc m u cho
trn i chin Quan . i vi To Tho m ni, trn nh nhau vi Vin Thiu s
bng n nay mai, vy nu khng nhanh chng dp tt th lc phn lon ca Lu B,
n t mt tia la nh bng chy rng ra khp mi ni, th To Tho s lm vo
khn cnh l hai mt u th ch. Vy, trc khi trn i chin bng n, cn phi
tiu dit k th th yu cng c hu phng, l mt hnh ng ht sc sng
sut. To Tho c quyt sch nh vy l hon ton chnh xc. Nhng kin ca cc
tng lnh khng phi hon ton khng c l. V i vi Vin Thiu m ni, mt khi
Lu B khi binh nh To Tho, th ng l thi c tuyt ho cho Vin Thiu tn
cng qun To. Cho nn, s lo ngi ca cc tng lnh cng l mt vn quan
trng.
Khi thy cc tng lnh t phn i, th ngay c To Tho cng t ra do d,
cha dm quyt nh dt khot. ng bn hi kin Quch Gia. Sau khi nghe qua li
phn tch ca Quch Gia, th bao nhiu ni lo ngi trong lng ng u bay i tt c.
Quch Gia phn tch tnh hnh ca Vin Thiu v Lu B, cho thy nu To Tho
ng chinh, Vin Thiu c th vn ngi yn xem thnh bi, ch khng tc khc
tin binh (v sau s thc chng minh l ng). c vy tt nhin l tt. Nhng,
nu vn nht Vin Thiu c xut binh, th tc tin qun cng khng nhanh", do
Vin Thiu c "tnh chm chp v a nghi". Nh vy, s cho To Tho mt khong
thi gian qu gi c th li dng c, mc d n rt ngn ngi. Then cht l ch
qun To trong khong thi gian ht sc ngn ngi , c th nhanh chng ginh
c thng li trong cuc dp lon hay khng? Nu vic ng chinh ko di thi
gian, kh nh bi c Lu B ngay, th k hoch ng chinh khng th thc thi
c. M im ny phi t s so snh lc lng gia i bn m quyt nh. Ring
Quch Gia, i vi cc mt binh lc, sc chin u, s kh, dn tm ca i bn
366

phn on nu "nh gp th s thng". iu cng hon ton ph hp vi quy lut

c bn ca qun s hc. Qua lun chng ca Quch Gia, khin To Tho lp tc
cng c nim tin ca mnh hn, v ginh c thnh cng.
V pha Vin Thiu, trong khi To Tho m cuc ng chinh th mu s in
Phong kin ngh:
- To Tho v Lu B ang nh nhau, chin s chc l khng th gii quyt
nhanh chng c. Vy ngi nn c binh tn cng vo hu phng ca To Tho, th
ch nh mt trn thi, l c th ginh c thng li.
in Phong tuy nhn xt lm To Tho khng c cch no nh bi c Lu B
mt cch nhanh chng, nhng kin ngh nn tha lc i phng s h m tn cng
ca ng ta, li chnh l iu m tp on To Tho ang lo ngi nht. Nhng Vin
Thiu mn c con mnh b bnh, khng tip nhn kin ngh ca in Phong, m
vn tip tc n binh bt ng. in Phong thy vy ct ting than: "Gp c hi nghn
nm mt thu m li ly c hi nhi b bnh, b mt thi c. i s hng ri, thc
ng tic thay!. Dt li, ng gim chn th di ri b i ra.
Qua cu chuyn trn, c th nhn thy Quch Gia i vi thi c nm rt kp
thi. Nm vng tnh hung din bin phc tp ca s vt, cng nh nhng s thay
i bt ng c th c ca n, ri cn c vo iu kin c th, khng bung b thi
c, chnh l tr tu cn c ca cc nh mu lc. Thi c thng ch n mt ln ri
qua mt, khng bao gi tr li. Mi ngi vn thng ni "B qua dp tt, tic r
nghn i" cnh bo mi ngi nn kp thi nm ly mi din bin ca s vt,
nm ly khu quan trng nht, v bit ng bin ty thi c. Tt c nhng vic u
phi c i mt sng sut. Khi thi c va xut hin l nhn thy ngay, chp n
lin, quyt khng cho n thot i. V mt ny, Quch Gia v in Phong r rng
l ngi c i mt nh vy. Quch Gia bo vic ng chinh nh Lu B l "thi
c sng cht, khng th b qua". in Phong th ni: "Thi c him c li mt i.
i s hng ri ". Mc d i bn ni trong trng hp khc nhau, nhng phn
nh h c cng mt ngha, thi c nghn nm mt thu ht sc qu bu. Phi chng
c th nm c n, l mt vn cc k trng i, c nh hng rt su xa.
C nhin vic pht hin thi c l mt vn quan trng. Nhng, cui cng phi
chng c th nm c n mi l iu ng ni. V mt ny, Quch Gia thnh
cng, cn in Phong th tht bi. Nguyn nhn su xa ca s thnh cng v tht
367

bi , v h u l mu s, ch c quyn kin ngh ch khng c quyn nh ot. C

hai ngi u pht hin thi c, ni r phng php nm ly thi c, nhng ngi
nh cui cng li l To Tho v Vin Thiu. Kt cc, mt ngi th tip nhn, cn
ngi khc th bung b, cho nn mi dn ti kt qu hon ton khc nhau.
Tt nhin, mi s vt u c hng i khc nhau ca n, v trong qu trnh vn
hnh , li c nhiu s chuyn bin xy ra. Nh vy, n xut cho mi ngi
nhiu kh nng chn la. Lun nm ly thi c, th phi d kin cho c hng
i cui cng ca s vt, gt b tt c nhng kh nng khc. Nh vy, ng nhin l
c tnh nguy him trong . Cho nn mt nh mu lc cn c nng lc phn on
v d kin mt cch gan d, thng minh chun xc. Cho nn c th ni, kh nng d
kin chnh l kh nng khng th thiu c ca nhng nh mu lc. Ring v mt
ny, nu so snh gia in Phong v Quch Gia, th r rng in Phong km hn
mt bc.
Quch Gia d kin khi ng chinh nh Lu B, th c th ginh c thng
li nhanh chng. Trong khong thi gian ny Vin Thiu rt c kh nng xut binh.
Nhng cho d c xut binh, th cng do bn tnh chm chp nn khng nh hng to
ln i vi tnh hnh chung. V sau, s thc nht nht chng minh tnh chun xc
ca d on trn. Trong khi , in Phong c mt sai lm th nht, l d on To
Tho khng th nh thng Lu B nhanh chng. Th hai, chnh bn thn ng
khng chn c ngi cha sng sut. D ng c th ngh ra nhiu mu k hay,
nhng ch l ng li khng hiu r v cha cng ca mnh l ngi c tnh cch ra
sao? ng nui o tng, Vin Thiu s nghe theo nhng kin ngh ca mnh. Chnh
v vy m ng kh trnh khi nhiu s tht bi. Tnh d kin chun xc phi t trn
c s bit ngi. Quch Gia i vi Vin Thiu t ra hiu bit su sc hn so vi
in Phong. iu chnh l l do a Quch Gia n nhiu s thnh cng.
Sau khi nh bi Lu B, To Tho nhanh chng rt qun v Quan . Thng hai
nm th nm nin hiu Kin An (cng nguyn 200), Vin Thiu tin qun n L
Dng, pha Nhan Lng xua qun bao vy tn cng Bch M, m bo an ton
cho ch lc vt sng, To Tho p dng chin thut thanh ng kch ty, hp
dn qun ca Vin Thiu n Din Tn, ri mi cp tc a qun n gii vy cho
Bch M. i qun ca To Tho i cha c mi dm th gp Nhan Lng.
Nhan Lng va trng thy qun To th kinh hong tht sc, vi vng dn trn
nghnh chin. To Tho ra lnh cho Trng Liu, Quan V va nhn thy l i k
368

ca Nhan Lng lin thc nga chy nhanh nh bay n pha di l c chm cht
Nhan Lng gia hng triu binh s. Qun Nhan nh rn mt u, ri lon hng ng
nn vic gii vy Bch M tin hnh mt cch d dng.
Vin Thiu nghe tin c gin, ra lnh cho ton qun vt sng truy kch. ng ta
cn ra lnh cho i tng Vn Su dn nm nghn binh lm tin phong i m ng.
Lc by gi, qun To ang rt lui v Quan . Khi ti b nam Din Tn, To
Tho ra lnh cho k binh g b yn nga, v khng my chc, chin m b chy lon
x, v kh vt y t. Vn Su nhanh chng ui kp, thy qun To b chy,
bn bo binh s thu lm chin li phm. No ng, sau mt ting ra lnh ca To
Tho, su trm tinh binh ang mai phc sn, nhanh nhn phi thn ln lng nga,
xng ra chm git qun ca Vin Thiu vi kh th mnh lit cha tng c. Qun
Vin Thiu khng kp phng, va giao phong l bi trn. i tng Vn Su
cng tr thnh ma khng u di li ao ca i phng.
Vin Thiu b hao binh tn tng, nhng nht nh khng chu thua. ng ta ra
lnh cho chin s tip tc tin binh v truy ui theo ti Quan , mi xung lnh h
tri ng binh. Lc by gi, qun To b tr trn a xong t lu, p ly tht kin
c. Vin Thiu ra lnh cho binh s ca mnh p nhng ni t to bn ngoi doanh
tri ca To Tho, ri b tr nhng tay bn cung gii ln trn cao bn xung. Qun
binh ca To Tho phi dng thun che tn, mi c th i li c trong doanh
tri.
B bn lin min nh vy, To Tho cm thy thc lo lng, bn triu tp cc mu
s li bn cch i ph. Cui cng, trong doanh tri ca To Tho sng ch ra
c mt loi "xe sm st. Trn loi xe ny t mt ci my bn , c sc mnh
bn nhng vin mi my cn bay ra xa ngoi ba trm b. Nh vy nhng t
cao cng nh nhng i cao ca Vin Thiu, u b bn sp. Nhng tay bn cung b
bn trng v u mu, thng vong v s. Vin Thiu lin ra lnh cho binh s
li dng m ti, ln o a o nh bt thn tn cng vo doanh tri ca To Tho.
Qun To sau khi pht hin, bn o nhng rnh chn ngang, ct t a o ca i
phng. K hoch nh ln ca Vin Thiu xem nh tht bi hon ton.
Do vy, hai qun chong mt nhau nhiu ngy, m tnh hnh khng c s tin trin
chi c.
369

My hm sau, lng thc ca qun To bt u khim khuyt, s tt bt u mi

mt, To Tho c nh rt b Quan lui v gi Ha Xng. Nhng mu s Tun
Vc vit th khuyn: Tuy nay lng thc trong qun i khim khuyt, nhng cha
bng tnh hnh khim khuyt lng thc hai qun S v Hn nh nhau ti Hunh
Dng v Thnh Cao. Lc by gi Lu Bang v Hng V khng ai chu rt lui c. V
k no rt lui trc th k s b thit hi to. Nay ngi vi mt binh lc yu km
hn, m chia ranh gi t, nm ly yt hu ca i phng chng khng th
tin ln c. Tnh hnh ko di na nm ri, vy mt khi tnh hnh din bin
n mc cng cc, th tt nhin s c bin ng. n chng , chng ta s dng k
binh tp kch, chc chn s ginh c thng li thi". Th l To Tho quyt tm
tng cng phng th, chu ng kh khn trc mt tnh th y gay go, ch s
bin ng, ri mi chp ly thi c m nh i phng.
Qu nhin, ni b ca Vin Thiu bc l s mu thun. Mu s Ha Do hin
k cho Vin Thiu, bng lng cho ng ta nhn lc Ha phng th lng lo,
phi mt cnh binh i vng qua Quan tp kch Ha . Vin Thiu khng nghe,
c chp ni:
- Ta phi dn u bt To Tho!
Va lc , ngi nh ca Ha Do v phm php nn b bt giam. Ha Do nghe
c tin ny th c gin, ngay trong m chy sang u hng To Tho. Mi va
nh ci hia nm ng, nghe tin Ha Do xin yt kin, To Tho vui mng, bn i chn
khng ra nghnh n. Va trng thy mt, To Tho v tay ci, ni:
- C ng ti y, th i s ca ti c hy vng thnh cng ri!
Ha Do bn cung cp tin cho To Tho bit, hin qun i ca Vin Thiu ang
d tr lng thc ti So, vic canh phng khng nghim ngt. Ha Do kin ngh
To Tho phi mt cnh qun ln vo y, t sch lng tho i. Nu c vy, th
"khng qu ba ngy, Thiu chc chn s i bi".
To Tho nghe qua vui mng, lp tc hnh ng ngay. ng To Hng, Tun
Du li gi i doanh, cn chnh mnh th dn b binh v k binh hn nm ngn
ngi, trng c qun Vin Thiu, li dng m ti, m thm theo ng tt n
So. n na m th h ti ni. Qun To lin bao vy kho lng, ni la t
khp bn bn, thiu ri mt vn xe lng thc ca qun Vin Thiu.
370

Tin tc lng tho b t chy truyn n tin tuyn, qun ca Vin Thiu u s
hi hoang mang mt c bnh tnh. i tng Trng Hp, Cao Lm quay ngc mi
gio, dn binh s di tay mnh chy sang u hng To Tho. To Tho tha th y
mnh cuc tn cng, xut kch ton din. Qun Vin Thiu b chy t tn. Vin
Thiu v con trai ca ng l Vin m cha kp mc khi gip, dn tm trm k binh
ht hong b chy v H Bc.
Sau trn chin bi ti Quan , th lc ca Vin Thiu cng cn to ln, nhng
bn thn ng li qu bun lo, nn ng bnh v i mu cht vo nm th by nin
hiu Kin An (cng nguyn 202). Lc by gi, tp on h Vin vn cn th lc to
ln. a con trai nh ca Vin Thiu l Vin Thng ng ti Nghip Thnh, ch
huy qun i c ca cha. Ring Vin m, Vin Khang th khng ch hu ht t ai
vng pha Bc sng Hong H.
My a con trai ca Vin Thiu, mi ngi u c khc nhau, khng on
kt nhau, mnh ai ny lo m rng th lc ring ca c nhn mnh. Lc Vin Thiu
cn sng, h tranh ginh quyn ni ngi vi nhau nn ai cng b sung v m rng
thc lc ca mnh. H da vo b cnh u tranh vi nhau khng ngng ngh. Mu
s Thm Phi, Phng K, ng h Vin Thng l ngi con nh c Vin Thiu a
thch. Cn Tn Bnh, Quch th ng h ngi con trai trng ca Vin Thiu l
Vin m. Sau khi Vin Thiu cht, Thm Phi truyn di mnh gi ca Vin Thiu,
a Vin Thng ln ni ngi. Vin m tt nhin rt bt mn, thng c nhng li
l on trch.
Vin Thng cng nghi ng ngi anh c ca mnh, nn cp cho qun i rt t.
Vin Thng cn phi Phng K i theo Vin m, trn danh ngha l ph t,
nhng k tht l theo di. Vin m nhiu ln yu cu tng thm binh m, nhng
Vin Thng v Thm Phi vn mt mc khng nghe. V qu tc gin, Vin m
git Phng K. Nh vy, mi mu thun gia anh em h Vin li cng gay gt hn.
Sau trn nh Quan , To Tho cho binh s ca mnh c ngh ngi, ri
mi li dng mi mu thun gia Vin Thng v Vin m, xua qun vt sng
Hong H, tin ln pha Bc chinh pht. Thng chn nm th by nin hiu Kin
An, qun To tn cng Vin m ang ng binh ti L Dng. m khng sc
chng tr, buc phi cp bo v xin vin binh vi Vin Thng. Vin Thng mun
phi binh gip cho anh, nhng s Vin m mn qun ri khng tr. Vy nu ngi
371

nhn m khng cu th li s L Dng b mt, khng c li cho mnh. Do vy, Vin

Thng Thm Phi li gi Nghip Thnh, cn bn thn mnh th dn i qun i
cu vin L Dng. Kt qu Vin m, Vin Thng, Vin Khang, Cao Cn (chu
h ngoi ca Vin Thiu) u b i bi, b L Dng lui v bo v Nghip Thnh.
To Tho chim c c L Dng l ca ng quan trng ca K Chu, da vo
to iu kin thun li tin ln tiu dit tp on h Vin.
Do qun To chin thng lin tip, nn cc tng lnh u phn khi, mun tha
thng truy kch v bao vy h Nghip Thnh. Gia lc mi ngi ang phn khi
th Quch Gia bng xut nn dng ngay cuc tn cng, rt qun tr v m ngay
cucNam chinh nh Lu Biu. Mi ngi hoang mang khng hiu ra sao. H lin
tng trc y khi nh L B ti H Phi, Quch Gia p dng chin thut tha
thng tn cng ti tp. Trc tnh hnh binh m ca i phng ang mt mi, nn
ch tn cng c hai thng, l bt sng c L B v git i. Nay anh em h Vin
ang bi trn lin tip, ch cn bao vy Nghip Thnh v tn cng mnh, th s h
c thnh ny mt cch nhanh chng. Th ti sao li ch trng rt qun? Nu gi
y iu qun xung pha Nam chinh pht Lu Biu, h chng phi cho hai anh
em h Vin c th gi ngh ngi dng sc hay sao?
i vi vic ny, Quch Gia tt nhin c kin gii c o ca mnh. ng gii
thch cho mi ngi mt cch t tin:
- Lc cn sinh tin, Vin Thiu t ra thng yu hai a con trai ny nht, cho nn
vic ni ngi cha th quyt nh dt khot. Nay c Quch , Phng K lm mu
thn, th chc chn anh em h s tranh ginh vi nhau, v cui cng s ng ai ny
i, xem nhau nh k th. Nu chng ta tn cng qu gp, buc h phi on kt li
i ph vi chng ta. Tri li, nu chng ta chm li vic tn cng, th h s t
ch tranh ginh nhau i ti ch nh nhau. Vy, nay chi bng chng ta rt qun tin
xung pha Nam, gi v nh thc vo Kinh Chu nh Lu Biu, ri ch xem s
din bin gia hai anh em h. Mt khi ni b ca h xy ra bin lon, th chng ta s
xua qun xut kch, v ch mt trn nh thi, l c th bnh nh c vng H Bc.
Quch Gia xut mu lc ny, c th ni l k ngao c tranh nhau, ng ng
c li". y l mt phng n hu hiu nht tiu dit hai anh em nh h Vin, v
ch tn mt na cng sc cng thu c thnh qu to gp nhiu ln. Trc tnh th
372

thng li lin tip nh trn, nu tha thng tin ln tiu dit hai anh em h Vin, th
chng nh l mt iu hon ton hp l. ng thi, i cng c th ginh c s
thnh cng. Nhng mt "khi b dn vo chn tng", sc liu mng ca mt con
ngi c th chng c ni vi hng vn ngi khc. Hai anh em h Vin chim ng
Nghip Thnh l ni c Vin Thiu kinh doanh nhiu nm, tt nhin khng
phi d h. Hung h g thc lc ca h Vin vn cn tng i to, nu vy nh, h
s chng c mt cch ngoan cng, dn n ta phi tr gi t. Cho nn cch nh
khng phi l mt cch nh sng sut.
Lc by gi, do qun lc ca To Tho p st Nghip Thnh, nn mi mu
thun trong tp on h Vin tt nhin c h xem l th yu. Nhng mu s sng
sut, thng bit li dng mi mu thun trong ni b ca k th ginh thng li.
Trong ni b k th khng mu thun, h cng tm cch to ra nhng mi mu
thun cho chng. Gi y, mc d trong ni b tp on h Vin mu thun lp lp,
nhng ng trc i ch th nhng mi mu thun tt nhin khng th bng n
c. Do vy, Quch Gia ch trng dng cuc tn cng, chnh l to iu kin
cho mi mu thun tip tc pht trin, dn n hai anh em chng tn st vi nhau.
Nh vy, qun To s tha c m khng ch ch, mn tay ch lm suy yu
thc lc ca ch, cn ta th ngi khng th li. y qu l mt diu k khng cn
nh m vn khut phc c ngi.
Nghe qua li gii thch ca Quch Gia, mi ngi u gt u cho l phi. To
Tho vui v chp nhn kin ngh ca Quch Gia. Thng tm nm th tm nin hiu
Kin An (cng nguyn 203), To Tho xung lnh m cuc Nam chinh nh Lu
Biu. Lc by gi Lu Biu Kinh Chu n nh c ba qun Trng Sa, Linh
Lng, Qu Dng pha Nam, v ang ch theo di s din bin tnh hnh Trung
Nguyn. Cho nn vic To Tho rt qun v pha Nam, lm cho Lu Biu s hi,
khng dm liu lnh xua qun tin ln pha Bc khuy ph vng t do To Tho
kim sot.
Nh vy l ri. V ci m To Tho cn, l cho hai anh em h Vin thy
hiu qu ca mt cuc tin qun gi v. Sau khi To Tho rt lui, li Gi Tn
gi L Dng, To Hng gi Quan , cn mnh th tr v Ha Xng. K , ng
mi xua qun v pha Nam, lm ng tc gi nh ko qun nh Lu Biu. Mc d
To Tho ko qun v pha Nam nhng c i mt bc th quay mt li nhn ba ln,
theo di mi s ng tnh gia hai anh em h Vin. Khi To Tho ko qun ti
373

Ty Bnh (nay nm v pha Ty huyn Ty Bnh, tnh H Nam) th nhn c tin tc

Vin m phi Tn T n xin u hng v cu cu.
Th ra, tt c mi din bin ng nh s tin liu ca Quch Gia. Sau khi qun
To rt lui v pha Nam, th Vin m v Vin Thng vn ang s hi, cm thy
vui mng. K , hai anh em lin bt u tranh ginh K Chu. Vin m ly c
truy kch, yu cu Vin Thng trang b cho mnh v kh v khi gip tt hn. Vin
Thng khng bng lng, Vin m c gin, li c Quch v Tn Bnh xi
by, xua qun tn cng Vin Thng. Kt qu, Vin m i bi ko tr v, b chy
n Bnh Nguyn (nay nm v pha Nam Bnh Nguyn, tnh Sn ng). Vin
Thng cng dn binh ui theo v bao vy cht ch vng Bnh Nguyn, ri t bn
mt nh vo. Vin m thy kh gi c Bnh Nguyn, v trong khi khng cn k
g, nh phi nghe theo kin ngh ca Quch , phi ngi em trai ca Tn Bnh l
Tn T chy sang To Tho xin u hng v xin cp tc tng vin.
To Tho thy hai anh em h Vin qu nhin nh nhau, trong lng c mng.
Nhng i vi vic Vin m xin u hng, th ng vn cn nghi ngi. Mu s Tun
Do cho rng:
- Hin nay trong thin h ang lm chuyn xy ra, qun hng ai ai cng mun
tranh ot thin h, nn lc no cng u tr u sc. Trong khi th Lu Biu ch
lo gn gi vng t gia Trng Giang v Hn Thy, ch khng ngh n iu chi
khc. Nh vy cng thy ng ta l ngi khng c ch ln. Ring h Vin th
chim c vng t T Xuyn, binh m ng n my chc vn. Vin Thiu sau nhiu
nm xy dng th lc c ci vng r su. Nu hai ngi con trai ca ng ta sng
chung mt cch ha thun, lo gn gi s nghip ca cha th s rt kh bnh nh. Nht
l nu c hai cng hp nht lc lng li, lo i ph vi lc lng xm phm t
bn ngoi, th li cng kh i ph hn. Nhng gi y hai anh em h th ch nhau,
quyt mt cn mt mt, ng l thi c tri cho, vy phi tha lc h ang ni lon,
nhanh chng bnh nh hai anh em h Vin thng nht thin h. y l thi c
him c khng th mt.
To Tho li hi Tn T, xem vic xin u hng l thc hay l gi di. Tn T l
ngi quyt nh chy theo To Tho, nn lin p:
- Minh cng khng cn hi y l thc hay l gi, m ch da vo tnh th xt
on cng bit ri. H Vin lin tip my nm u bi trn, bn ngoi th binh s
374

mt mi, bn trong th git hi mu thn, anh em cu x nhau, t nc b chia hai.

Thm vo nn i xy ra lin tip, thin tai nhn ha khng ngng, bt k l
ngi tr hay ngi ngu, u chu nn nh nhau c. l tri mun tiu dit h
Vin. Nay minh cng c binh tn cng Nghip Thnh, Vin Thng nu khng ko
qun tr v cu, th s mt so huyt, tri li, nu tr v cu, th Vin m s ni gt
theo sau. Vi ci uy ca minh cng m em i nh bn binh s mt mi, th no c
khc chi gi ma Thu qut l vng. Ti sao ngi khng tiu dit lc lng ca h
Vin y, m li ko i chinh pht Kinh Chu? Kinh Chu l ni giu c, dn v
nc u ha thun, v tt c th lm g h c. Hn na, ci ha t bn phng
ti, khng c ha no bng ci ha H Bc. Nu H Bc c bnh nh, th s
nghip xng b s hon thnh. Vy mong minh cng suy ngh k.
To Tho nghe qua, ly lm ng cm, ni:
- Ta nh L B, Biu khng chng ta. Khi ta nh Quan , Biu cng khng
cu Vin Thiu. l mt tn gic ch bit t lo cho mnh, vy ta y nh n
sau. Nay Vin m v Vin Thng u l k gian xo, vy nn tha lc chng c
ni lon nh chng trc. Vin m d c xo tr ti u, rt cc cng phi b tay
m thi. Nay hn chu gip ta nh bi Vin Thng, chim ly t ai, th l iu
rt c li cho ta.
Th l To Tho lin chp nhn li xin u hng ca Vin m, v lp tc ra binh
cu vin. Nhm tin ln mt bc lung lc Vin m. Vo thng mi nm ,
To Tho a qun n ngay L Dng, li cn cng Vin m kt thnh thn gia.
Vin Thng bit tin To Tho a binh vt sng Hong H tin v pha Bc, ht
hong tho b vng vy Bnh Nguyn, lui v gi Nghip Thnh.
Thng hai nm th chn nin hiu Kin an (cng nguyn 204), Vin Thng li ra
qun tn cng Vin m T Do, Thm Phi li gi Nghip Thnh. To Tho
tha c ra qun tin n Hon Thy, T Do dn binh s di tay chy ra u hng.
To Tho lin nh thc vo Nghip Thnh. Thm Phi ng ca thnh c th khng
ra. Qun To ra sc tn cng Nghip Thnh, p ni t, o a o, dng cch
m vn khng h c.
n thng t, To Tho To Hng ch huy qun i tip tc tn cng Nghip
Thnh, cn ring mnh th ch huy mt cnh qun khc i to thanh xung quanh thnh
375

ny. Trc tin, To Tho chim c Don Khi, T Cc, bc hng Hn Phm,
Lng K.
n thng nm, qun To o chung quanh Nghip Thnh mt con knh di bn
mi dm, su rng hai trng, dn nc Chng Thy vo knh, lm mt vnh
ai bao vy Nghip Thnh.
Nghip Thnh b bao vy bn thng, trong thnh ht lng thc, qu na b tnh
trong thnh b cht i. n thng by, Vin Thng dn ch lc mt vn ngi
tr v cu nguy cho Nghip Thnh. Tng lnh th h ca To Tho u cho rng:
y l mt o binh ko v so huyt, mi ngi u c sc chin u rt cao, vy
chi bng nn trnh h l hn.
To Tho ni:
- Vin Thng nu theo ng ln tr v th ta nn trnh nhu kh ca hn. Tri
li, nu hn men theo ng Ty Sn m v, th c th bt sng tt c chng c.
Rt cc, Vin Thng qu xua qun theo ng Ty Sn n, v h tri ti
b sng Ph Thy, gp phc binh ca To Tho nh bi. Vin Thng dn tn binh
chy v K Sn, ri li trn n Trung Sn. Vin Thng b bi trn lin tip, cui
cng phi dn tn binh chy n U Chu nng nh ngi anh k l Vin Khang.
n thng tm, a chu ca Thm Phi l Thm Vinh c nhim v phng th
ca ng ca Nghip Thnh, nhn m khuya m toang ca thnh nghnh n
qun To. Nghip Thnh do b h. Thm Phi b em x t. Trong khi qun To
Tho vy nh Nghip Thnh, th Vin m tha c chim nhiu a phng ti
vng H Bc. Sau khi h c Nghip Thnh, To Tho bn xua qun Bc tin, tn
cng Vin m. Qua nhng trn u, Vin m u tht li, phi lui v gi Nam B
(nay l pha ng Bc huyn Nam B, tnh H Bc). Thng ging nm th mi nin
hiu Kin An (cng nguyn 205), qun To Tho bt chp tri ang gi rt, tin qun
xut kch. Ch trong mt trn h c Nam B, x t Vin m, Quch . n
y th hai chu K, Thanh u b To Tho chim lnh. K , To Tho li xua
qun Bc tin chim U Chu ca Vin Khang, Vin Thng. Hai anh em h Vin
tr thnh kinh cung chi iu, nghe tin vi vng b trn n Hon pha Ty. U
Chu do vy ri vo tay To Tho. Nhng mu hoch ti tnh ca Quch Gia
tiu dit hai anh em h Vin, n y c thc hin ton b.
376

Sau khi To Tho nh chim c K Chu, Quch Gia bn kin ngh To Tho
nn triu kin tt c nhng danh s c tn tui ti a phng, v b tr quan chc cho
h to s n nh v nim tin. Hnh ng ny, huy ng tnh tch cc ca tt c
nhng nhn s chu Thanh, K, U, c li cho vic cng c quyn thng tr ca To
Tho pha Bc. C th ni l mt mu lc nhm cng c nn tng mt cch
su xa.
Thng hai nm th mi hai nin hiu Kin An (cng nguyn 207), To Tho c
hnh l i phong cho ngoi hai mi i cng thn ti Nghip Thnh. Tt c nhng
ngi ny u c phong hu. Trong s c Quch Gia l ngi trong qu trnh
chin u tho pht hai anh em h Vin, xut nhiu mu lc hay, lp c i
cng, nn c phong lm V Dng nh Hu.
Sau khi To Tho bnh nh c H Bc, th vic cp bch nht l vic tho pht
Hon.
Hon l mt dn tc thiu s chuyn ngh du mc, sn bn, pha Bc nc
Trung Quc. u nhng nm ng Hn, ni sinh sng ca h l pha Ty Liu
Ninh v pha ng Bc H Bc. Cui i ng Hn, th lc ca Hon ngy mt
mnh ln, nht l Thin Vu Thp t Liu Ty l mnh m nht. Cui i Hn, k
binh Hon ni ting trong thin h. Nhiu th lnh ca cc tp on qun s pha
Bc u phi nng ta vo h. Vin Thiu khi cn sng, c mi lin quan mt thit
vi Hon Tam Qun. Sau khi nh bi Cng Tn Ton, Vin Thiu mn danh
ngha Hn Hin , phong cho Thp t lm Thin Vu Hon. Sau khi Vin Thiu
cht, Hon Tam Qun tip tc cu kt vi h Vin cng nhau honh hnh. Nm
th mi nin hiu Kin An (cng nguyn 205), Vin Thng, Vin Khang, chy
vo Hon hy vng da vo lc lng ca Hon gip chng li To Tho.
Chnh v vy, Thp t nhiu ln a qun vo quy nhiu Hn Qun, v xung
t trc tip vi qun To. H mun gip h Vin khi phc li c nghip c.
trit tiu dit th lc tn d ca h Vin, thng nht min Bc, To Tho chun b
vin chinh Hon.
Vin chinh Hon khng phi l mt cng vic n gin. Lc by gi Lu B
ang nng ta Lu Biu Kinh Chu, lun lun khuyn Lu Biu nn xua qun
nh To Tho. Nu Lu Biu nhn c hi qun To ko i nh Hon, xua qun

377

tp kch Ha Xng vn ang phng th lng lo, th hu qu thc khng sao tng
tng ni.
i vi vic ny, To Tho t ra thn trng. Bn triu tp ht vn v i thn
di tay mnh cng hp bn i sch. Cc tng u khng tn thnh vic c binh i
vin chinh Hon. H cho rng: Anh em h Vin chng qua l mt bn ngi b
trn, thc s khng ng lo. Ring ngi Di ch th c tnh tham, nhng khng c
thn tnh. Vy, Hon lm sao tr thnh lc lng cho Vin Thng s dng
c? Nu i qun ko i vin chinh, thm nhp su vo a khu ca Hon, Lu
B tt nhin s khuyn Lu Biu Kinh Chu tha c tp kch Ha . Vn nht xy
ra s c, n chng d hi hn cng khng cn kp na".
Trong khi mi ngi nhao nhao phn i, th Quch Gia bc b mi kin
trn, cc lc tn thnh vic vin chinh Hon. ng ni vi To Tho:
- Cha Cng tuy l ngi oai danh rung chuyn c thin h, nhng Hon
mnh nm mt v tr xa xi ho lnh, tt nhin l khng c s phng. Tha c
hi khng chun b trc, bt thn tp kch h th nht nh s th thng d dng.
Hn na, Vin Thiu khi sinh tin, thng ban n cho qun quan v b tnh H
Bc cng nh Hon. Nay Vin Thng, Vin Khang vn cn sng y, vy
nh hng ca h khng th nh gi thp. ng thi, b tnh bn chu Thanh,
K, U, Tnh, mc d hin nay u t ra quy phc chng ta, nhng s quy phc
chng qua l v s uy lc, cn bn thn chng ta th cha ban n g cho h c. Nu ta
bung lng cng vic Bc pht tin hnh cuc Nam chinh th Vin Thng s da
vo s gip ca Hon, triu tp ng ng c ca h Vin, ri tha c phn
cng li chng ta. Mt khi Hon ni dy, th ngi Hn H Bc s ua nhau
ng ln hng ng. Ring Thp t cng s nhn c hi thc hin d tm xm
chim t ai. n chng e rng Thanh Chu, K Chu s khng phi l t ca
ta na. Ring Lu Biu Kinh Chu, chng qua l mt nh chnh tr chuyn ni
sung. Bn thn ng ta khng c ti nng bng Lu B, kh chng ch c Lu B.
Cho nn nu ng ta trng dng Lu B, th s Lu B s vt ra ngoi s khng ch
ca mnh. Tri li, nu khng trng dng Lu B, th Lu B no thc lng gp sc
vi ng ta. Cho nn gia h c mi quan h phc tp v t nh, khin h khng th c
nhng hnh ng quan trng ng k. Cho nn chng ta d dc ht ton lc binh m
trong nc i vin chinh, Lu Biu cng khng c nhng hnh ng g quan trng.
Vy xin To cng ng lo ngi i vi vic .
378

Quch Gia phn tch ch r tnh tt yu, tnh kh nng, v tnh n chc trong
vn vin chinh Hon, khin To Tho nh c lng tin. Nht l ng phn tch
cho thy Lu Biu Kinh Chu, khng th to thnh s uy hip no ng k, nn tp
on vn v i thn ca To Tho nghe qua nh trt c phin nng trong
lng. Thng hai nm th mi hai nin hiu Kin An, To Tho bt u c binh i
vin chinh pha Bc.
Thng nm, i qun n Dch Huyn (nay l a phng nm v pha Ty Bc
Hng Huyn, H Bc). Quch Gia bn xut chin thut v sch lc c th
chin thng Hon. ng nhn thy qun To i rt chm chp, bn kin ngh ngay
vi To Tho:
- Binh qu thn tc! Hin nay chng ta ln li nghn dm tp kch k th, th
m xe c nng n qu nhiu, hnh ng qu chm chp, e rng s kh ot c
thng li. Hn na qun ch mt khi hay tin tt nhin s c chun b i ph. Vy
chi bng hy b nhng xe chuyn ch nng n li, chn ton khinh k i bt k
ngy m, tp kch vo lc k ch khng phng b.
To Tho nghe qua, bn chp thun kin ngh trn. Qun To ch chn ton khinh
binh hnh qun, v i theo nhng con ng nh m Hon bung li s phng
b, ln vt qua L Long Tc (nay l H Phong Khu, tnh H Bc), li vt qua
Bch n (nay l Khoan Thnh, tnh H Bc) v Bnh Cng (nay l Bnh Tuyn,
tnh H Bc) ri li xuyn qua Tin Bi nh, chc thng vo Liu Thnh (nay l a
phng nm pha nam Triu Dng, tnh Liu Ninh).
Khi qun To n Bch Lang i, v cn cch i bn doanh ca Thp t Liu
Thnh ch ngoi hai trm dm, nn Hon pht hin. Thp t v anh em Vin
Thng, cng vi Thin Vu Lu Bang Liu Ty, Thin Vu Din Hu Bc
Bnh, dn my vn k binh o ti chn nh, To Tho ln ni Bch Lang Sn quan
st thy binh m ca i bn ang xung phong chm git, mc d binh s ca To
Tho u trang b nh, s lng cng t hn. Nhng khi h ko ti y l c s
chun b v tinh thn. Tri li, k binh ca Hon xem nh rt hung tn, s kh rt
cao, nhng do ng chin qu hp tp, nn qun tm khng khi mt n nh. To
Tho ra lnh cho Trng Liu lm tin phong, phng tay xut kch, khin cc cnh
qun ca ch phi hp khng n nhau, b nh ri lon c hng ng, v cui cng

379

b thm bi. Thin Vu Thp t b git, binh s ca Hon cng nh binh s ngi
Hn cht v hng trn hai chc vn.
Hai anh em Vin Thng v Vin Khang cng nh Thin Vu Tc Phc Hon
Liu ng, sau khi b chin bi, bn dn my nghn k binh chy sang Cng Tn
Khang Liu ng. Cc b tng ca To Tho u yu cu lp tc pht binh
truy kch. Nhng To Tho ni:
- Cn chi phi ra qun? Ta ch Cng Tn Khang em th cp ca hai anh em h
Vin a n y.
Qu nhin, ch trong mt thi gian ngn, Cng Tn Khang a th cp ca
Vin Thng v Vin Khang n.
Th ra, Vin Thng v ng bn sau khi n Liu ng c cp ot
binh m ca Cng Tn Khang. Vin Thng l ngi c sc mnh, nn ni vi Vin
Khang:
- T nay tr i, nu Cng Tn Khang ti tng kin th anh em mnh phi bt hn
git ngay chim c Liu ng, th mi mong khi phc c c nghip c.
Khng d Cng Tn Khang cng tnh ton nh h: "Gi y khng git Vin
Khang, Vin Thng, th lm sao n ni vi t nc? Th l, ng bn cho mai phc
sn ti M Phong nhiu binh s tinh nhu, khe mnh, ri mi phi ngi i mi anh
em h Vin. Khi anh em Vin Thng n ni, th phc binh o ra bt hai ngi tri
ngay li, em b ngoi tri lnh. n chng m Vin Thng cn bo Cng Tn
Khang mang chiu ra cho mnh, v lnh qu chu khng ni. Vin Khang nghe th
bn th di, ni:
- u ta cn phi mang i xa nghn dm, vy lm sao c chiu c?
Anh em h Vin b chm u, ri ly th cp a n cho To Tho. n y th
xem nh To Tho c bn thng nht c c min Bc.
Trong cuc chin tranh chinh pht Hon, ban u Quch Gia bc b nhng
li bn tn ca s ng, phn tch tnh th trong thin h, c mt kin gii su sc v
c o, khin mi ngi ai ai cng tm phc, nht l cng c nim tin cho To
Tho quyt nh cuc chin vin chinh. Sau khi xut chinh, Quch Gia kp thi
xut ch trng binh qu thn tc, dng khinh binh tin nhanh, nh cho
380

ch khng kp tr tay. Gip cho cuc vin chinh ny nhanh chng thu c thng li
ton din. Rt cc hai anh em h Vin b git.
Trong "Tam Quc Din Ngha, quy cng cho Quch Gia i vi s thng li
trong cuc vin chinh ni trn. Hi th 33 vit: By gi To Tho n binh bt ng
ti Dch Chu. H Hu n, Trng Liu vo bm rng: "Nu khng nh Liu
ng th c th tr v Ha , v e rng Lu Biu s sinh tm chng". Tho p:
"Ch nhn th cp ca hai anh em h Vin th s rt qun". Mi ngi u ci
thm, bng c tin bo Cng Tn Khang Liu ng phi ngi a th cp vin
Vin Khang v Vin Thng n, mi ngi c kinh. S gi trnh ln mt bc th,
To Tho ci to ni: Qu khng ngoi tin liu ca Phng Hiu... Cc quan u
ln ting hi: "Ti sao li khng ngoi tin liu ca Phng Hiu!. To Tho bn a
l th ca Quch Gia ra. Bc th i khi ni:
Nay nghe tin Vin Khang, Vin Thng chy sang u Liu ng. Minh
Cng ch vi ra qun. Cng Tn Khang lu nay s h Vin thn tnh mnh, nn i
vi anh em h Vin c lng nghi ng. Nu ta xut binh nh h, th h s dc ht sc
ra nghnh ch, khng th h c nhanh chng. Tri li, nu ta chm tr, th Cng
Tn Khang v anh em h Vin s mu git hi ln nhau. l th tt nhin vy.
Mi ngi nghe qua u nhy nht khen tuyt. Trong quyn tiu thuyt ny bn
Quch Gia cht v li bc th trn cho To Tho, nhm lm ni bt vic "Quch
Gia di k li bnh nh Liu ng". Tt nhin, l s sp xp ca nh vit tiu
thuyt, cn chnh s th khng ni r y l mu k ca Quch Gia. Tuy nhin, mu
k trong bc di th ny, hon ton ging ht vi mu k ca Quch Gia trc y.
to iu kin cho anh em Vin Thng v Vin m nh nhau. V sau To
Tho dng biu ln Hn Hin , trong t biu c ni: " Vic bnh nh Hon, lm
chn ng c Liu ng, git cht c tn cm u l Vin Thng cng thc ra l
ca Quch Gia". Do vy, nu bo l di k ca Quch Gia, cng l chuyn c th.
Tm li, trong cuc chin u vin chinh Hon, Quch Gia t u ch cui
pht huy mt tc dng tham mu ht sc ti tnh, gip To Tho hon thnh s
nghip ln l thng nht c min Bc.

6. Tui Tr Cht Sm
381

Trn ng tin qun vin chinh Hon, Quch Gia do khng hp thy th nn
ng bnh nm trn xe. n khi ng theo To Tho vin chinh tr v, li do lm
vic qu mt nhc, bnh tnh cng nng hn. To Tho lun phi ngi n chm sc
cho Quch Gia, t ra lo lng v chu o, nhng khng ng, v mu s ti hoa ang
thi tr trung ny, do bnh qu nng nn gi t ci i vo cui nm th mi hai
nin hiu Kin An (cng nguyn 207).
Lc Quch Gia cht, ch mi ba mi tm tui, chnh l ci tui ang sung sc,
khin mi ngi u ht sc thng tic. Sau khi ng qua i, To Tho ch thn
n iu tang, v t ra ht sc au lng. V i vi triu nh b mt i mt i thn
quan trng, i vi c nhn b mt i mt ngi ph t ti ba", cho nn To Tho
but ming ku ln:
- Bun thay Phng Hiu! au thay Phng Hiu! Tic thay Phng Hiu!
S d To Tho thng tic v au n nh vy, cng khng c g ly lm l. V
sau khi vin chinh Hon thng li tr v, To Tho ht sc vui mng, v ang
chun b xua qun tin xung pha Nam qut sch cc th lc i u, thng nht
c nc Trung Quc, ang cn ti mt ngi mu thn, mt ti khn" c th ngi
trong qun trng m tnh ton k mu ginh thng li ngoi xa nghn dm nh
Quch Gia. Th m Quch Gia li ra i trong thi im , qu l mt s tn tht
nng n i vi s nghip to ln ca To Tho. Trn nh Xch Bch sau ny, l mt
tht bi nng n v cc mt chnh tr v qun s trong cuc i nhung m ca To
Tho, li xy ra trong khi Quch Gia va t th chng bao lu. Chnh v khng c
mt ngi ph t ti ba cng bn v mu lc, nn s tht bi mi xy n.
Tho no To Tho au n than rng: Nu Quch Phng Hiu cn sng, th c
gia khng n i nh th ny?".
Sau khi Quch Gia cht, To Tho au n ni vi Tun Du v nhng mu thn
bn cnh:
- Cc ngi tui tc u sut sot vi ti, duy ch c Quch Phng Hiu l nh
nht. Ti chun b sau khi chin lon c bnh nh xong, s ph thc mi vic sau
ny cho ng y. Nhng, khng ng ng y vi tui trung nin li yu t. Ch l y
l s mng nh nh th hay sao.
Trong bc th gi cho Tun Vc, To Tho li tng nh ti Quch Gia, ni
"Quch Phng Hiu tui cha y bn mi, cng sng v lm vic bn cnh ti
382

mi mt nm qua, khng ngi gian nan him tr tng cng mi ngi chia ngt x
bi. Quch Gia l ngi thng tnh t l, phn tch th s chnh xc r rng, nn ti
mun em chuyn sau ny ph thc cho Quch Gia, nhng khng ng ng y li ra
i trc ti, thc khin cho ai cng phi ht sc au lng. Quch Phng Hiu l
ngi hiu ti nht. Ngi trong thin h bit nhau khng c nhiu. Do vy, ti cng
thng tic hn. Nhng, cn c cch no cu vn c?"
To Tho khng ch mt ln by t mun ph thc mi vic sau ny cho Quch
Gia. Qua thy, To Tho i vi Quch Gia trng th v tin cy n mc
no. To Tho li dng biu cho Hn Hin , yu cu truy tng phong thng cho
Quch Gia. Trong t biu vn c ni: "C Qun T Tu V Dng nh Hu Quch
Gia, l ngi trung trinh lng thin, tr cao c p, thng tnh t l, c mi khi
gp vic ln, mi ngi tranh ci mi mi khc nhau, th ng ch ni mt li l
gii quyt mi vic u ra , v mi k sch ca ng khng bao gi c ch sai st.
K t ngy i vo qun L, theo thn ng chinh bc pht mi mt nm, lp c
nhiu cng hun ln, nh bt sng L B, chim Tuy C, trm Vin m, bnh nh
H Bc, vt qua ni non him tr bnh nh Hon, oai danh rung chuyn c
vng Liu ng. ng cn tiu dit Vin Thng, cng lao khng ai snh bng.
Trong khi thn chun b biu dng cng hun ca ng, th ng li cht qu sm. Khi
nh li cng ca Quch Gia, ai ai cng khng sao qun c. Vy cn phong thm
thc p cho mt nghn h, biu dng ngi cht, c xy ngi i sau.
i vi lng trung thnh v ti nng ca Quch Gia, To Tho tn dng mt
cch y nhit tnh. i vi vic Quch Gia cht sm, To Tho t ra v cng
thng tic. Hn Hin sau khi c xong t biu, lin truy tng thy hiu cho
Quch Gia l Trinh Hu.
Trong tp on "ti khn" ca To Tho, Quch Gia l ngi tr tui li hot
ng si ni nht. To Tho bo ng l ngi "thu tnh t l", nh vy l To Tho
rt bit ngi. Quch Gia ng l mt con ngi c tnh tnh ci m, ho phng,
thm ch khng cu n tiu tit. Trn Qun tng nhiu ln ni vi To Tho, Quch
Gia "khng ch sa i hnh kim", nhng Quch Gia vn khng ti, vn
"sng mt cch t nhin. Do vy, To Tho li cng n trng ng hn na. Quch
Gia l mt con ngi ti hoa tuyt vi, li khng cu n tiu tit, vy ng l ra c
nhiu ngi on trch ng, nhng trong s tht th tri ngc li. iu ch yu l
Quch Gia gii x l nhng mi quan h gia con ngi v con ngi, lun sng ha
383

thun ngi chung quanh, vinh nhc cng chia s. Nht l mi quan h vi v ch
soi l To Tho, Quch Gia lun t ra ha hp, thn mt n mc "i th chung xe,
ngi th chung chiu, c To Tho xem l tri k. Cng lm vic chung vi mt
con ngi c quyn th, c mu lc nh To Tho, lc no cng tim n mt s
nguy him i vi mnh c. V gn vua nh gn cp" l cu ni khng phi ngoa.
c bao danh thn mu s cht di li ao ca To Tho ri. Trong khi , th
mi quan h gia Quch Gia v To Tho li hon ton ha hp vi nhau. iu
mt mt c th do Quch Gia i vi s nghip ca To Tho l rt cn thit, mt
khc c th do cch gii quyt nhng mi quan h gia con ngi ca Quch Gia,
bao gi cng trn tra, khn kho. iu chng t ng tuy l mt mu lc gia kit
xut, nhng cng c s khn kho khc trong cuc sng. iu khin To Tho lun
thng nh ti Quch Gia, khng ngoi do ng va c ti nng li va c lng trung
thnh. K t khi ng ri b doanh tri ca Vin Thiu chy sang doanh tri ca To
Tho, bao gi cng trung thnh vi tp on ca h To. iu ai ai cng thy. Do
vy, To Tho bao gi cng ghi nh mi mi lng trung thnh v ti nng xut chng
ca ng, gi ng l ngi trung hu, lc no cng mun lp cng, khng k chi ti
mng sng. i vi con ngi nh vy, c ai qun c bao gi?. Ch ring tr mu
v ti nng ca Quch Gia, cng lm cho To Tho ht lng ngng m. To
Tho bo Quch Gia l "khi ngh mu lc th khng bao gi c sai st", gp c
cuc hp bn rng ri hoc ng trc k i ch cn ng bin, thn cha kp c
quyt nh g th Quch Gia ngh ra cch i ph trc. Trong vic bnh nh thin
h, c nhiu ma tr, cng lao rt to". To Tho li bo Quch Gia "Ngi ny c
tm quan st v nhn xt v vic binh s, gii hn tt c mi ngi. C th lm cho
To Tho, mt ngi c nh gi l "phi thng hn tt c mi ngi", khng tic
li tn thng, thy tr mu ca Quch Gia l hn hn mi ngi khc. Lng
trung thnh v ti nng ca Quch Gia, chng nhng lm cho To Tho khm phc,
m cng li cho ngi hu th nhng n tng rt su sc.
Quch Gia m nhn vic tnh ton mu k cho To Tho sut mi mt nm, c
cng lao siu vit i vi s nghip pht trin v thng nht vng t min Bc ca
tp on h To, ng thi, cng ng gp cng sc quan trng cho s pht trin
ca lch s ni chung. Quch Gia tui tr ti cao, chng nhng sng sut la chn
ngi xng ng phc v, m cn c th nhn xuyn sut tnh hnh trong khp
thin h, bit ngi bit ta, c d kin xut sc i vi nhng din bin ca tnh hnh.
384

ng cn gii li dng mu thun, bit cch "ch huy" k th. Trong u c ng lun
c nhng mu k tuyt diu, v cn c i mt nhn xa thy rng, thc chin lc
rt cao siu. ng chng nhng l mt v ph t c k ti, mt v tham mu cao cp
di trng ca To Tho trong i ng Hn, m cn do ng c ngh thut cao
siu trong vn u tranh qun s v u tranh chnh tr, ng gp ng k vo
kho tng tr tu qu gi trong thi c i ca nc Trung Quc qua nhiu ni dung
phong ph.
Sau cng, chng ta nn ly bi th ca ngi Quch Gia trong "Tam Quc Din
Ngha", kt thc bi vit ny. Th rng:
Thin sinh Quch Phng Hiu,
Ho kit qun qun anh.
Phc ni tng kinh s,
Hung trung n gip binh.
Vn mu nh Phm Li,
Quyt sch t Trn Bnh.
Kh tch thn tin tng,
Trung Nguyn lng ng khuynh.
Dch:
Tri sinh Quch Phng Hiu,
Ho kit ng hng u.
Bng cha y kinh s,
Gip binh tim n su.
Ra mu nh Phm Li,
Quyt sch t Trn Bnh.
ng tic cht qu sm,
Rng ct Trung Nguyn chinh.

IX. Lu C - Nh Mu Lc Xy Dng Triu Minh

385

Lu C, t B n, ngi Thanh in, Trit Giang. Sinh vo nm th t nin

hiu Ch i, i vua V Tng nh Nguyn, tin s nm th t nin hiu Ch
Thun (cng nguyn 1333) i nh Nguyn. n nm th hai mi nin hiu Ch
Chnh (cng nguyn 1360) i vua Hu Tng triu nh Nguyn, Lu C gn nm
mi tui, nhn li mi ca Chu Nguyn Chng n ng Thin, tr hoch qun
c cho Chu Nguyn Chng, bt u mt cuc sng huy hong, thng t, em y
bng kinh lun ca mnh ra thi trin. Lu C cht vo nm th tm, nin hiu
Hng V (cng nguyn 1375) i vua Thi T triu nh Minh, hng dng su
mi lm tui.
V mt qun s, Lu C c mi ngi gi l nh chin lc, c th so snh
vi Trng Lng, Khng Minh. V mt chnh tr, ng c mi ngi gi l nh t
tng. Trong vn hc s, ng c mi ngi xem l mt nh th tr danh cui i
nh Nguyn u i nh Minh. ng l tin S triu nh Nguyn, c mi ra lm
quan, nhng t chi s tin c ca S Ti, tr thnh mt v khai quc nguyn
hun ca triu nh Minh. ng l ngi c ti dng binh nh thn, on vic rt sng
sut. Nhng i vi s hoi nghi ca nh vua th nh chu b tay. Mc d ng bit
rt lui ng lc, quy n thot thn, nhng rt cc khng trnh c cnh "ht
chim b n, th cht lm tht ch sn". Cuc i ca ng, rt ng cho chng ta tm
hiu, nghin cu.

1. Nm Mi Mi Xung Ni

T tin ca Lu C l Ho Mn i tc huyn Thanh in. ng s ca Lu

C l Lu Ho, hc vn uyn bc, rt c mu lc. Lu Ho thng lm Hn Lm
Chng Th cho triu nh Tng. Sau khi triu nh Tng b dit vong, ngi a
phng tng ng ln t chc nhiu cuc khi ngha chng Nguyn, nhng u b
tht bi. Nhng ngi sng st trong cuc khi ngha ny b chy t tn, tm ni
n nu. i vi cuc khi ngha trn, Lu Ho t ra rt ng tnh. V sau, triu nh
phi quan vin mang theo danh sch nhng ngi khi ngha cn sng bt gi v
386

tch thu ti sn. Ngi s gi trn ng i, gh tr ti nh Lu Ho. ng bn tm

hiu tnh hnh ri gi v n cn tip i. Ch cho ngi s gi ung ru say, bn
kha ca li ri phng ha t chy ngi nh. Th l danh sch tm bt nhng ngi
khi ngha b chy thnh tro. Nh m s ngi ny trnh khi tai ha.
Lu C ln ln trong mt gia nh nh th, tt nhin l c s hun c rt
tt p. Ngay t nh, Lu C ham hc, v c rt nhiu sch v. i vi sch ca
ngi xa vit v thin vn, a l, cch dng binh nh gic, ng say m c mi
khng khi no ri khi tay. Vic ch tm nghin cu sch v mang n nhiu li ch
cho Lu C, chng nhng lm cho tr tu ca ng c m mang, m cn thc y
ng tha thit mun lp ch ln, mun xy dng s nghip cho mnh.
Nm mi bn tui, ng l mt thiu nin rt ti hoa. Cha ng mi my ng
thy n dy, nhng do nhng ng thy ny hc vn khng cao, khng th tha
mn c nhng iu mun hc ca Lu C, nn h phi t chc. Cui cng, cha
ng mi c mt danh nho c ti hc uyn bc vng Giang Nam, l Trnh Phc
S n dy. ng ny cng cm thy Lu C l mt a tr khc hn nhng a tr
bnh thng.
Mt hm, Trnh Phc S cng cc hc sinh ca mnh ang tm hiu v vic
Khng T i chu du lit quc nh th no, truyn o ra sao. Lu C bng
ng dy, ni:
- Khng T tuy l ngi c o c cao, bn thn li l ngi nc L, th m
nc mnh b bi trn, vn khng tm cch cu vn c. Hc nhiu m li v vi th
c phi l mt th sinh v dng hay khng? Ngi i trng phu khng nn nh
th!
Trnh Phc S nghe qua khng khi kinh hong tht sc. Sau ng ni vi
ngi cha ca Lu C:
- y khng phi l mt a b bnh thng u. Sau ny chc chn n s tr
thnh rng ct ca quc gia y!

387

Qu nhin, n nm th t nin hiu Ch Thun triu nh Nguyn (cng

nguyn 1333), vi tui i ch mi hai mi ba, m Lu C tin s, o gm v
lng, v c c lm Huyn Tha huyn Cao An ti Giang Ty, cng nh c c
gi chc Nho Hc Ph C ti Giang Trit.
Lu B n l mt thiu nin c ch, nn tha thit mun tn trung gp sc
vi triu nh nh Nguyn, lm nn nhng s nghip oanh lit. Nhng lc by gi
ang cui triu nh Nguyn, quan trng rt h bi, quan vin u tham , c x hi
ang lung lay sp sp . D vy, Lu C vn khng cm thy nguy c bo tp sp
p ti, v ngi nh s ca triu nh Nguyn s sp tan tnh. ng mt mt t
ly mnh lm gng, lun gi thanh lim, mt mt u tranh thng thng vi bn
tham quan li. Nhng ng ra lm vic chng bao lu, th b ngi chung quanh
ght, tm cch gim pha v bi xch, a i ch khc. ng vp phi mt tr lc to
ln khi va bc ra cuc i. t lu sau, do ng vit n t co vin gim st ng s
khng lm trn trch nhim, nn c ti vi thng cp b ui v nh.
D ln u tin gp tr lc trong quan trng, nhng vn khng lm cho
ngi tr tui y nhit tnh nh Lu C chn nn. Tri li, ng cho rng do mnh
hc thc cn qu nng cn, kinh nghim x hi cha cha i su vo cuc i,
cha hiu r mi s him c trong quan trng, nht l ng cng nhn thc c
triu nh nh Nguyn do qu h bi, nn ngi ngay thng mi khng c ch ng
chn, vy ng ni chi l lm chuyn g khc. Bi th, trong nhng ngy tr v qu
n c, ng ngy m nghin cu "Chu dch", bt qui binh th, chin sch, nh
mt k i kht c nut ly thc n. ng cng khng qun giao du rng ri vi cc v
tn khch, bng hu m rng nh hng ca mnh, chun b sn sng bc tr ra
x hi ln th hai.
Lu C bit c cy ng ng th khng lo chi chim phng hong khng n.
Qu nhin, sau mt thi gian tri qua, ting tm ca Lu C ngy cng to,
thm ch c ngi cn cho rng ti nng ca ng c th v vi Gia Ct Lng. Do
vy, c nhiu vn s Giang Nam ua nhau n ca xin ch gio. Lu C cm
thy ngy mnh xut u l din s khng cn xa na.
Lc by gi l cui i triu Nguyn, s mu thun trong x hi ht sc gay
gt, nng dn cc ni ua nhau khi ngha, ch ny va yn th ch khc ni dy.
Hn Sn ng Dch Thnh (nay l Dch Thnh, H Bc) v Lu Phc Thng
388

Dnh Chu (nay l Ph Dng, tnh An Huy) cng khi binh ti Nh Dnh, La in
(nay l La in, tnh H Bc). T Th Huy khi binh K Hong, nh Vin (nay l
nh Vin, tnh An Huy). Quch T Hng khi binh Ho Chu, Thi Chu (nay l
ng i, tnh Giang T). Trng S Thnh khi binh Co Bu... qun khi ngha
ht sc si ni. C cuc khi ngha ny li cng to hn cuc khi ngha trc.
Trong khi , ti vng Giang Trit c Phng Quc Trn l ngi Hong Nham,
do b vu co thng ng vi gic, nn tc gin git cht k th ca mnh, ri dn ba
anh em quy t hi tc ng n my nghn ngi, lin tc khuy ph vng Giang
Trit. Triu nh nh Nguyn my ln phi binh tiu dit nhng u khng thnh.
Ngay n mt Bt Thip Mc l Hnh Tnh T Tha Giang Trit cng sut b chng
bt sng. Trong khi khng cn cch no khc hn, triu nh ha cho Phng Quc
Trn c lm quan v c hng bng lc cao. Nhng Phng Quc Trn l
ngi c bn tnh ngoan cng, my ln u hng ri my ln phn li, khin nhn
tm hoang mang. Hnh tnh Giang Trit thy Phng Quc Trn nh th, nn
ngh ti Lu C, tin c ng lm S ti Nguyn Soi Ph. Lu C yn mt
ch ngoi mi nm khng bc ra x hi, ln ny cm thy trc mt mnh nh
bng sng ln. ng va n nhim s, lin ch trng dng v lc tiu dit
Phng Quc Trn. ng cho rng anh em h Phng ng ln lm lon, khng k g
n n hu ca triu nh tng ban cho, vy "khng tiu dit th khng th rn e
ngi hu th. ng thi, ng cng hoch nh phng n tiu tr.
Phng Quc Trn t lu nghe ting Lu C l ngi c ti nng, nn rt lo
s, vi vng phi ngi em mt s ln vng bc bo vt n hi l cho ng. Nhng
Lu C tuyt i khng nhn. Phng Quc Trn li sai ngi i theo ng bin
ln Bc Kinh, hi l cho mt yu nhn c th lc ti kinh , khin triu nh quyt
nh s tin hnh ph d Phng Quc Trn v ban cho chc tc. Lu C d nm
mng cng khng ng c chuyn li xy ra nh th. ng ang b tr binh lc th
triu nh xung lnh khin trch ng t tin tc oai tc phc. Vic ot mt binh
quyn ca ng l chuyn khng ni, h cn a ng giam lng ti Thiu Hng. Lu
C qu tc gin, t quan tr v qu hng ca mnh ti Thanh in.
Nm th mi su nin hiu Ch Chnh (cng nguyn 1356), Hnh tnh ca
triu nh Nguyn li c Lu C gi chc S, ng i ph d Ng Thnh Tht
v ng bn khi ngha ti An Sn. Lu C t chiu m binh ngha dng, t chc
389

thnh b i, ri p dng c hai phng php cng rn v xoa du: Ai u hng triu
nh th s c khoan dung, thm ch cn c lm quan. Ai chng li mnh lnh ca
triu nh th bt c s b x t. Do , cnh ngha qun ny b tiu dit.
n nm mi by nin hiu Ch Chnh (cng nguyn 1357), nng dn vng
rng ni Trit ng ni ln khi ngha. Hnh tnh li triu Lu C i to tr. Cng
vi Thch Mt Nghi Tn, ng gi chc Hnh Khu Mt Vin Phn Quan ti Giang
Trit, cng gi X Chu. Kinh Lc S l L Quc Phng dng s khen ngi ti
cn ca Lu C, xin triu nh nh Nguyn trng dng ng. Nhng bn qu tc ang
chp chnh trong triu nh s c ti vi Phng Quc Trn, nn ch ng lm
Tng Qun Ph Phn, ch khng ng ch huy qun i. Lu C thy ti nng ca
mnh khng c pht huy, nn li b quan tr v Thanh in.
Cc nh giu ti Thanh in s Phng Quc Trn ti cp bc, git chc, nn
ua nhau nng ta vo Lu C, t chc mt o v trang ring ca a ch trong
vng. H xy ho ly t bo v gia sn ca mnh. Qun i ca Phng Quc
Trn thy vy khng dm xm phm.
Ti nng ca Lu C khng c triu nh Nguyn s dng tt, nn khng th
pht huy. Trong nhng ngy n c ti Thanh in, Lu C tun theo li c hun ca
Khng T: "Nc c o th ra lm quan, nc khng o th nm nh c sch".
Ngy ngy ng lun c sch nh li dy ca ngi xa, ch c hi gp ngi tri
ng. Tt c nhng sch thuc v thin vn, binh php, T th, Ng kinh, thi t, vn
chng, khng sch no m ng khng c. ng cn yu thch lm th, vit vn
bc l tm trng c ti m khng gp thi ca mnh, cng nh tm lng mun bo
quc nhng li khng c iu kin. Trong bi th "Cm hoi", ng vit:
Ng thin p Tn c.
Thoi kh sinh ngh ang,
Tu thn s thin mnh,
Vn thch ton k danh
Dch:
Tri Ng Tn c,
Kh lnh sinh ni xinh,
390

Tu thn ch mnh tri,

Mun gi thanh danh
Trong bi th dng ch "Tn" m ch trin nh Nguyn", va phn tch chnh
xc thi cuc, li va bc l tnh cm trong lng mnh.
Trong bi th ha vi Trng c Bnh, ng vit:
Gi Ngh tu th ai t khc,
Khut Nguyn tm s kh thy lun.
Dch:
Gi Ngh tu vua bun t khc,
Khut Nguyn ni kh ni cng ai?
Trong "Ba bi cm hng ng vit:
Cn khn x x tinh k mn,
Nhc thc h nhn vn thi di?
Dch:
Cn khn c x rp tri,
Ngi n tht c i no hi (k hi rau) vi.
Lu C cm thn nhng cuc khi ngha si ni ca nng dn, tuy khuy ng
cuc sng yn tnh ca giai cp a ch, nhng i vi bn quan liu cao cp, tm
hn chai sn, tham sng s cht, vn na tnh na m, khng quan tm chi c. i
vi nhng ch s thng nc thng dn nh Gi Ngh, Khut Nguyn, th triu
nh li khng hiu c tm trng ca h. ng on trch triu nh khng hi n
nhng ngi i hi rau vi sng, khng dng n nhng ngi bng y kinh lun
nh ng, cng nh nhng ngi c tuyt k ang n c trong dn gian, trong nhng
tp chi tranh th lu.

391

Lu C nhc m nhng cuc nng dn khi ngha khp a phng l o tc,

l mt l cp, v on trch qun i ca triu nh trn p nng dn k cng qu
bi hoi, khng ra hn g. Trong bi "u hoi", ng vit:
Qun o tung honh bn Cu Chu,
Can qua mn mc k thi hu?
Quan to cc hu doanh sinh k,
Tng soi h tng v quc mu?
Mnh h phong lang an tin thc,
Nng phu in ph kh chu cu.
c cng ph nhc tu thin tho,
Kh qui v nhn t tr tr
Dch:
Bn cp tung honh na Cu Chu,[1]
Can qua khp chn bit bao lu?
Quan vin ch bit v y ti,
Tng soi my ai v nc u?
Cp d, si lang dc hin dng,
Nng phu ry bi hch sch dn.
Tr cng gip nhc tri tho pht,
Ch l khng ai gip dn.
Trong bi ha th ngy xun trong sng" ca Thch Mt Cng, ng vit:
Xch Mi thanh c chung h ti,
Bch m hunh cn mc mn cung.
Tng soi nh lm tu pht tng,
Thi bnh cng nghip vng Tiu Trng.
Dch:
Xch Mi ci ngh nay cn u, Nga trng khn vng ch ngng cung.
392

Tng soi nh rng cn gi np,

Thi bnh ch i Tiu v Trng[2].
Trong bi th ha li bi "Cm hng" ca Mnh B Chn, i vi qun khi
ngha qung khn i theo Chu Nguyn Chng, ng gi thng chng l o tc v
vit:
Ng ti Giang Hoi bch chin trng,
Cn khn c mc tng kham thng.
D vn o tc a ngh,
V ni quan qun bo t lang
Dch:
Nm nm trm trn Giang Hoi,
Nhn khp ni ni thc thm thay.
Nghe n o tc ng nh kin,
Kh ni quan qun y ha tai!
Trong bi Nghe Cao Bu np tin", ng vit:
Vn o Cao Bu d trit vi,
Khc su Hoi in v ton quy.
Thnh triu nh trng hoi nhu sch,
Ch tng dng tri l lc phi.
Dch:
Nghe n Cao Bu gii vy,
Hoi in cn lo thiu ngi ny.
Thnh triu ban lnh nn mm mng,
Vy tng cp dn y ti y.
Nhng ch Giang Hoi", Hoi in u ch Chu Nguyn Chng, cn "thnh
triu l ch triu nh Nguyn. Lu C on trch trong nhng cuc nng dn khi
393

ngha, "quan qun hung bo nh si lang". Nhng tng lnh ch huy qun i trn p
ch lo "cp bc, khng cn bit vic cp bc" s dn n hu qu tai hi nh th
no. T trong nhng cu th trn, chng ta c th thy c Lu C trc khi theo
Chu Nguyn Chng th lp trng, t tng v tnh cm ca ng, u ng v pha
triu nh nh Nguyn. Nhng qua chng ta cng c th thy c, Lu C
nhn thc c nn chnh tr ca triu nh Nguyn h bi, cng nh quan vin
ton l bn bt ti. Trong bi Li ca ngi bn cam ng c ng su xa, ch
trch quan li triu nh Nguyn l Vng ngc bn ngoi, nhng bn trong th h
bi", gic cp ni ln m khng bit bnh nh, b tnh khn kh m khng bit
cu t, quan li lm by m khng bit ngn cm, thi hnh php lut m khng bit
l l, ngi khng n cm m khng bit nhc".
Qua nh hng su rng ca bao nhiu cuc khi ngha nng dn i quy m, v
tri qua hn hai mi nm khi b bim, nn lc c a ln cao trong hon trng,
khin ngi trng nin Lu C vn am hiu qun s v c chnh ngha, i vi s
thng tr d tc ca triu nh nh Nguyn, dn dn c s gic ng, nn nim tin
i vi triu nh bt u lung lay. ng ngng m nhng nh qun s kit xut thi
c nh Gia Ct Lng, T ch, Nhc Phi. Trong cuc sng y bun kh, ng vit
nhng bi nh "iu Gia Ct V Hu ph, "iu T D Chu ph, iu Nhc
tng qun ph, trong tng cu tng ch, ng bc l s knh n v ngng m ca
ng i vi nhng v anh hng dn tc ny, v cng bc l s chn ght ca ng i
vi giai cp thng tr qu tc Mng C. y chnh l s chun b v mt t tng
ng i theo Chu Nguyn Chng.
Trong sch "c Ly T", ng dng hnh thc ng ngn by t hc thc uyn
bc ca mnh, li th hin t tng sng to rt phong ph, gip ngi xem phi t
cnh tnh mt cch su xa. "c Ly T" va l tn sch, va l s t xng ca tc gi,
ni dung cp n nhiu mt rt rng, t c nhn n gia nh, x hi, quc gia. T
chnh tr n kinh t, qun s, ngoi giao, t t tng n l lun, thn tin qu qui.
Gn nh ci g cng bao qut c. N va l mt s tng kt kinh nghim trong nhng
ngy ra lm quan nhng giai on trc, va l c s l lun thm hu cho vic lp
quc tr lon sau ny.
Quyn "Bch Chin K Lc" l mt b sch trc tc v l lun qun s, cng
c ng vit ra trong thi k . Ch ng tic l b sch ny v sau b Chu Nguyn
394

Chng gi kn trong triu nh, khng th lt ra ngoi. V hin nay th khng cn

thy n u na, ch cn lu truyn trong dn gian mt s quyn chp tay m thi.
Khong nhng nm nin hiu Nguyn Phong i vua Tng Thnh Tng, tng
tng hp cc quyn sch binh th thi c li vit thnh quyn "V Kinh". Quy nh
su b binh th l "Tn T, "Ng T, "Lc Thao", T M Php", "Tam Lc",
"y Liu T, "L V Cng Vn i", l nhng quyn sch m ngi dng binh cn
phi c. Ring quyn "Bch chin k lc" chnh l bt k ca Lu C khi c "V
Kinh". ng thi, trong quyn bt k ny, ng cn su tp tt c nhng t liu quan
trng tn mt trong s sch t i Tin Tn cho ti i Ng i, ko di 600 nm.
Mt iu ng ni hn, y l trong quyn bt k ny, Lu C da vo kinh
nghim thc tin v tm c ca mnh trong vn qun s, xut mt s kin gii
rt c gi tr.
Trong quyn Bch chin k lc" Lu C k tha v pht trin nhng tinh
hoa trong t tng bin chng v qun s ca cc binh gia thi c. Mt mt ng
phn i vic lm dng lc lng qun s, v ng t gc tr quc ni n vn
tr qun, cng nh ng trn lp trng ca mt nh chnh tr, bn v vn
qun s. ng cho rng nhng ngi hiu chin chc chn s b dit vong. Mt khc,
ng cc lc nhn mnh v mt chin lc, chin thut, ch trng khi sng trong yn
n phi nh n hi nguy nan, khi sng trong bnh yn, phi nh n hi lon lc,
"bn trong phi chn chnh vn c, bn ngoi phi cng c v b". V mt chin
lc Lu C cn ch trng "ngi thin chin s t k th, v cho rng "ngi t
k th l ngi hng thnh, cn ngi nhiu k th l ngi s b dit vong". ng
phn i vic gy th ch vi khp mi ni, v ch trng phn ha lm tan r qun
ch, ly ch ch ch.
Trong quyn "Bch chin k lc", nhng quan im bin chng v qun s nh
trn, vn thng thy lun. Cho d nhng tiu trong sch cng bc l r im ny,
nh: tn chin d gio chin, cng chin d th chin, tin chin d thoi chin, hon
chin d tc chin, phn chin d hp chin, c chin d bo chin (nh khi c lng
tin v nh dy tng s, nh tn cng v nh gi thnh gi t, nh
tin ln v nh rt lui, nh thong th v nh cp tc, nh bng cch chia qun
ra v nh bng cch hp nht binh li, nh trong khi tng s i v nh trong khi
tng s no)... Tng vn mt, ng ng t gc tng phn hoc i lp gii
thch r rng nguyn tc dng binh. ng xut php xy dng qun i bng cch
395

va c lng tin va c s gio dc, vic ban n v vic trng pht phi i song i,
nht l trong vn thng pht cn phi nghim minh cng bng. ng nu ra hng
lot nhng tnh hung khc nhau v phng lc tc chin linh hot, c ng.
Di ngi bt ca cc nh s hc, Lu B n cn l mt k nhn, mt thn nhn.
ng am hiu su xa v Dch" hc, c th da vo hin tng thin nhin on
bit vic con ngi. Thm ch c th tin on mi vic, c th h phong hon v, v
xem ng l Gia Ct Khng Minh ca Thanh in.
Nm th mi chn nin hiu Ch Chnh triu i nh Nguyn (cng nguyn 1359),
Chu Nguyn Chng lnh o mt ton qun khn trc sau chim lnh c Ch
K, C Chu v X Chu, cng nh trc sau tiu dit nhng c im qun s b
c lp ca qun Nguyn pha ng Nam. Lc lng qun s triu nh Nguyn
Trit ng hon ton bi tiu dit. Hu ht cc a phng Trit ng u c
bnh nh xong.
Chu Nguyn Chng phn khi, ra sc quy t cc phn t tr thc, cc nhn s ni
ting cc a phng. ng hy vng s ngi ny s ph t cho mnh hon thnh s
nghip ln, gip mnh m rng a bn, n nh trt t x hi.
Lu C l ngi rt c danh vng Trit ng, tt nhin cng l ngi c Chu
Nguyn Chng mi v gip cho ng ta. Nhng do t tng ca Lu C phn i
qun khi ngha khn , v xem h l "o tc". Nhng do th lc ca ng va yu
va c lp, nn khng th chng c vi Chu Nguyn Chng. Do vy, khi Chu
Nguyn Chng phi ngi n mi ng ra ph t, th ng tm li khn kho
t chi. n khi H i Hi nh chim c X Chu, mt ln na li mang l vt
trng hu, nhiu tin bc n mi Lu C, nhng ng li dng li uyn chuyn t
chi mt ln na, khng chu quy thun. V sau, vin Tng ch x Chu l Tn
Vim vit mt bc th di n my nghn ch, phn tch nhiu mt li hi v ni r
s xa b ht nhng chuyn c qua, yu cu ng xut sn va bo ton c
tnh mnh ca bn thn v gia nh, va c th lm quan chung lo vic thin h.
Cng mt lc , cc bng hu ca Lu C cng vit th c thc, nn ng mi
nhn li mi ca Chu Nguyn Chng.
ng trc tnh hnh quyt lit nh vy, vo thng ba nm th hai mi nin hiu
396

Ch Chnh triu nh Nguyn (cng nguyn 1360), Lu C cui cng quyt nh i

ng Thin Ph (nay l Nam Kinh) tm hiu thi ca Chu Nguyn Chng xem
i vi mnh ra sao.
Lc by gi ng gn nm mi tui. Mi cho n khi ri khi Thanh in, ng
vn cn bn tn bn nghi. C ngi khuyn ng nn dn b i ca mnh i theo,
nhng ng khng bng lng. ng trao b i ca mnh li cho ngi em rut l Lu
B v nhng gia nhn c lc lo vic ch huy. ng bo h cn phi bo v tt qu
hng, phng Phng Quc Trn ko n tn cng.

2. nh Bi Trn Hu Lng

Lu Quc C n ng Thin khng bao lu, c Chu Nguyn Chng triu kin.
Chu Nguyn Chng dng l thng khch tip i ng, ri li sai ngi a ng
vo ti L Hin Qun. Lu C thy Chu Nguyn Chng i vi mnh rt thnh
tm thnh , nn t cho rng mnh gp c minh cha. Cho nn ng lin dng
ln cho Chu Nguyn Chng mi tm k sch v tnh hnh trc mt, phn tch c
tnh hnh bn trong ln bn ngoi. ng t k hoch xy dng t nc v tiu dit
triu nh Nguyn, cng nh phng chm to tr nhng thnh phn tim lon khc.
Chu Nguyn Chng nghe qua k hoch ca Lu C th vui mng ngoi sc tng
tng, bn gi ng li bn mnh cng bn nhng k hoch c mt, v tn xng
ng l "Lo Tin sinh" hoc "Trng Lng ca nh Hn".
S tn nhim ca Chu Nguyn Chng gip cho Lu C c c hi thc hin nguyn
vng v dn v nc ca mnh, cng gip cho ti nng chnh tr v qun s ca ng c
t dng v. Th l ng ngh ra nhiu mu lc, gip Chu Nguyn Chng nh
ng dp Bc, tranh ginh thin h Trung Nguyn, lm nn mt s nghip to ln
y oanh lit. ng tr thnh nhn vt trung tm trong nhng ti khn, cng nh lm
mu s trung thnh ca Chu Nguyn Chng. Thm ch, n lc tui gi sp co lo
v qu, ng cng khng qun cng c nghip cho Chu Nguyn Chng.
397

Cng nguyn nm 1371, Chu Nguyn Chng sau khi nh ti Trung xong,
cm thy v cng phn khi, nh xua qun tiu dit qun Khuch Khong, Lu C
trc khi tr v Thanh in, cn gi mt tu chng cui cng ln cho Chu Nguyn
Chng, ni:
- Phng Dng, tuy l qu hng ca hong , nhng khng phi l ni c th xy
dng kinh . Vy ngi khng th xem thng.
Nhng Chu Nguyn Chng khng thc s quan tm n t tu chng ca Lu C,
vi vng xua qun Ty chinh, kt qu i bi, phi lui qun tr v. Khuch Khong
cui cng chy vo sa mc vng Ty Bc, v tr thnh mi ha bin cng ko
di. Sau vic , Chu Nguyn Chng cm thy ht sc hi hn.
Lu C khi mi ti ng Thin, gip cho Chu Nguyn Chng hai vic ln trong
vn chin lc qun s. Trong thi im chnh l thi im then cht lc
lng chnh tr, qun s ca Chu Nguyn Chng pht trin hng mnh. Sau khi Chu
Nguyn Chng khi binh li dng Lu Phc Thng ang nh nhau vi qun
Nguyn pha Bc, xua qun tin v pha Nam, ln lt chim Tr Chu, ly Thi
Bnh, chim Kin Khang, tn cng Giang Trit, lc lng qun s mi ngy ln
mnh, nhng v mt chnh tr, Chu Nguyn Chng vn tn Phng Tiu Minh
Vng l Hn Lm Nhi, xng l hu du ca nh Tng, v c Tiu Minh Vng
phong cho tc hiu, ly nin hiu l Long Phng.
n ngy tt nguyn n nm th hai mi mt nin hiu Ch Chnh (cng nguyn
1361), Chu Nguyn Chng thit ng ta ti Trung Th Tnh Nam Kinh, quay mt
v hng Tiu Minh Vng qu ly chc tt. Vn v b quan cng qu ly theo.
Ch c mt mnh Lu C l khng ly. Chu Nguyn Chng hi nguyn do, Lu C
p:
- ng ta chng qua l mt tn chn tru m thi, vy tn phng lm g?
398

Lu C cho rng, trong khi qun hng ni dy khp bn phng, th ngi mun
hon thnh s nghip ln ca mnh, cn phi thot ra khi s rng buc ca ngi
khc v hon ton c lp. Chu Nguyn Chng nghe qua, ly lm cm ng, v sau
hy b Tiu Minh Vng Hn Lm Nhi.
Lc by gi Chu Nguyn Chng c hai knh ch, mt l Trn Hu Lng ang
chim c vng H Qung, nm gi vng t thng du sng Trng Giang. Mt
ngi khc l Trng S Thnh, ang xng b ti T Hng, chim mt vng t ph
nhiu giu c. V tr chim ng ca hai ngi ny tr thnh th gng km, c th
nh kp Chu Nguyn Chng vo gia, to th uy hip rt to. Chu Nguyn Chng
quyt nh ch ng tin nh h, ph v th nguy him . C ngi ch trng
nn nh Trng S Thnh trc, v h cho rng lc lng ca Trng S Thnh yu,
li gn, nn d th thng. Hn na, vng Giang Nam l khu vc c sn vt di do,
nh chim c s c li v mt qun nhu. Chu Nguyn Chng hi kin Lu C,
Lu C ch trng nn nh Trn Hu Lng trc. ng ni:
- Cha cng chim c vng Kim Lng l ni c a hnh him yu, iu kin a l
rt tt. Nhng pha ng Nam c Trng S Thnh, pha Ty Bc c Trn Hu
Lng. Hai ngi ny nhiu phen gy tn hi cho ngi. Vy cn phi tiu dit hai
tn gic ny, tr hu hon, mi c th ngh n chuyn bnh nh Trung Nguyn
pha Bc. Trng S Thnh l ngi tm thng khng c ch ln, ch mun gi
vng t m hin nay ng ta ang chim c, nn khng c hnh ng g ng k,
vy tm thi mc k ng ta. Ring Trn Hu Lng th khc. Hn l ngi c rt
nhiu tham vng, l mt k th nguy him nht. Hn li c nhiu tinh binh, nhiu
chin thuyn ln, li chim vng thng du ca chng ta, khng lc no l khng
ngh ti chuyn thn tnh chng ta c. ng trc tnh hnh ny, v mt chin lc
chng ta khng th nh mt ln hai mt trn, m cn phi tp trung lc lng
tiu dit Trn Hu Lng trc. Sau khi Trn Hu Lng b tiu dit xong, th
Trng S Thnh s b c c, ch nh l thng thi. Sau , mi tin ln pha Bc
ly Trung Nguyn, th b nghip c th hon thnh.
Chu Nguyn Chng nghe xong, cm thy kin ca Lu C rt ton din, nn gt
399

b tt c kin ca nhng ngi khc, tip nhn k sch ca Lu C. K sch ny

gip cho Chu Nguyn Chng nm c k th chnh trong qu trnh xy dng
nghip cho mnh, ri ln lt mi nh bi tng k th mt, thc hin phng
chm chin lc l khng th ch t nhiu pha.
Lu C chng nhng nh r mc tiu chin lc gip cho Chu Nguyn Chng, m
cn c s cng hin ln lao qua nhiu hnh ng quan trng bnh nh Trn Hu
Lng, gip Chu Nguyn Chng thng nht c nc Trung Quc.
Thng nm nhun nm th hai mi nin hiu Ch Chnh (cng nguyn 1360), Trn
Hu Lng ot c thnh Thi Bnh ca Chu Nguyn Chng, git cht ngi
con nui ca Chu Nguyn Chng l Chu Vn Tn v vin tng th thnh l Hoa
Vn, ri c hnh nghi l xng ti ngi miu Ng Thng ti Thi Thch, t quc
hiu l Hn, i nin hiu l i Ngha, ri c ko qun chin thng tr v Giang
Chu. Sau , Trn Hu Lng cn hn vi Trng S Thnh cng nh chim ng
Thin, nhng Trng S Thnh cha chu. Th l Trn Hu Lng t mnh xua on
chin thuyn, t Giang Chu xui theo dng Trng Giang tin xung pha ng,
nhm mc tiu l ng Thin. on qun ca Trn Hu Lng tin xung t, kh
th hng trng.
Khi tin tc ny truyn n ng Thin, th c thnh ng Thin u chn ng. Chu
Nguyn Chng vi vng triu tp qun thn thng tho i sch. C ngi bo
Trn Hu Lng dng cm thin chin, nhu kh ang cao, li chim gi c vng
Giang, S, khng ch c thng du sng Trng Giang, a th him tr, binh tng
mnh m, th lc to ln, vy nu tranh phong vi ng ta, th ch l em trng chi ,
t tm ly s dit vong. Vy chi bng hy hin thnh ng Thin cho ng ta, ri quy
phc di c ca ng ta l tt nht. C ngi li cho rng Trn Hu Lng mi va
chim c thnh Thi Bnh, kh th ang ln, vy chi bng trc tin hy li v
Kin Khang, Chung Sn, l ni c vng kh, c th chim gi y ch khi
nhu kh ca Trn Hu Lng xung, th ta mi xua qun quyt chin vi hn. C
ngi bo Trn Hu Lng chng qua l mt g nh c Min Dng, ch l mt
tn tiu li, vy nn cng hn quyt chin mt trn sng cht ti Kin Khang. Vn
nht nu khng thng c, th rt lui cng cha phi mun.
400

Chu Nguyn Chng cho rng nhng ch trng cha phi l thng sch, nhng
bn thn mnh th khng th gii thch ti sao. ng ng quanh mi ngi c mt
trong phin hp, thy Lu C i mt sng ngi, im lng khng ni. Chu Nguyn
Chng on bit v qun s ca mnh ang c diu k trong lng. ng bn mi Lu
C vo trong mt phng ring, hi ti sao ng khng ni chi c. Lu C tc gin
p:
- Trc tin phi chm nhng ngi ch trng u hng v b chy v Chung Sn,
th mi nu cao c chnh kh, tiu dit c tn gic h Trn.
Chu Nguyn Chng ni:
- Tin sinh c k hoch c th chi khng?
Lu C p:
- Trn Hu Lng ln ny ko n nh ta vi mt tinh thn kiu binh, li dng mt
cnh qun vn mt mi a i nh tn ni xa. Trong khi , ta hc c bi
hc tht th thnh Thi Bnh va qua, li c mt o binh ngh ngi y sc khe
nh h. Phm ai i ng thin o th ngi s c thng. Vy chng ta cn
s g khng thng c hn? Hin gi vic lm cp bch ca chng ta l m toang
ca ph kh vi mt tm lng chn thnh, nhm cng c lng dn v lng binh s.
Binh php xa c ni mt ngy chy ba trm dm bn tp k th, cho d cha
nh nhau th i qun cng b tan r. Ti sao vy? V binh s qu mt mi. Chng
ta c th rt lui b mt s a phng, ri ch ht qun lng i, gi v nh b chy.
K , chng ta li phi ngi tr hng, dn d Trn Hu Lng nhanh chng bn
tp. Ring chng ta th t nhiu mai phc trn ng tin binh ca chng, li phi
binh ct t hu l ca chng, khin chng khng th tip ng gia cnh qun i u
v cnh qun i sau, cng nh khin vic tip t qun lng ca chng gp tr lc,
lm cho binh s ca chng hoang mang. Vic mai phc tn cng s lm cho mi s
b tr ca ch b xo trn. Vic dng mt cnh qun ngh khe nh mt cnh
401

qun mt nhc, khin nhu kh ca chng b b gy. Vy th c l no li khng nh

thng c chng. Sau khi nh thng, chng ta s tha thng truy kch, khin Trn
Hu Lng b chy thc mng, v ta chng nhng thu hi c t ai mt m
cn chim c nhng t ai trc y thuc v chng. Mt khi Trn Hu Lng
b tht bi nng n nh vy, th chng ta s tin ln mt bc, khng ch hn d dng
thi. Vic xy dng nghip c quyt nh trong hnh ng ny. Vy y l c
hi tri ban, c u li b qua?
Nghe li gii thch ca Lu C, Chu Nguyn Chng cm thy rt vng nim tin.
Sau , h cng nhau sp t mu k b mt, trc tin sai H i Hi ko qun
nh Tnh Chu khng ch con ng rt lui ca Trn Hu Lng. Chu Nguyn
Chng li sai cc tng Thng Ng Xun, Phng Quc Thng, Hoa Cao, T t,
dn qun i t nhng mai phc, chun b xut kch khi thi c n. Sau khi s b
tr u vo y Chu Nguyn Chng bn mi ngi bn thn ca Trn Hu Lng l
Khang Mu Ti, vit mt bc th mt, gi v hn vi Trn Hu Lng lm ni
ng, bo ng ta phi nhanh chng ko qun ti tn cng thnh ng Thin.
Sau khi Trn Hu Lng nhn c bc th, khng khi mng thm, ni:
- Phen ny th nm chc thng li trong tay ri!
Do nn nng mun th thng, chim lnh vng t Kin Khang, l mt vng
t qu v mt phong thy, nn hn xung lnh tc khc khi binh tn cng.
Ring v Chu Nguyn Chng th tch cc chun b: trc ht t mt mai phc
bn cnh Thch Khi Sn vi qun s ng ba vn ngi, ri li xung lnh ph hy
chic cu g ti Giang ng, a v st ti to chng ngi trn dng sng,
ch chin thuyn ca Trn Hu Lng sa vo by.
Qu nhin, khi on chin thuyn ca Trn Hu Lng i vo mt con sng hp,
v khi n cu Giang ng th khng thy chic cu g na, m di dng sng ton
l tng to. Trn Hu Lng c kinh, vi vng dng mt khu lin lc, nhng
khng c ai tr li. n chng , hn mi bit mnh b trng k, nhng mun
thi lui cng khng cn kp na.
402

Qun i ca Chu Nguyn Chng khi thy chin thuyn ca Trn Hu Lng
n cu Giang ng lin pht c vng, phc binh t khp bn pha nhy ra, nh kp
Trn Hu Lng t trn b ln di sng. Khng my chc, ton qun ca Trn Hu
Lng b nh tan tc. Bn thn ca Trn Hu Lng phi nhy xung thuyn con
b trn. Chu Nguyn Chng ch huy i qun tha thng truy kch, ly li thnh
Thi Bnh, ri tin qun bo v c c Kin Khang.
Sau trn chin ny, Chu Nguyn Chng khao thng cc tng s v dng mt
phn thng cao cp c bit, gi l "Khc thng thng" thng cho Lu C.
Lu C cho rng mnh ch cn c dp em ht ti nng s dng, gip nc gip
dn, ch khng cn ngh ti danh li trc mt. Cho nn ng kin quyt t chi
phn thng trn. T tr v sau, tn tui Lu C chn ng khp mi ni. Mi
ngi u gi ng l Gia Ct Khng Minh ti th.

3. K Tp Thnh Giang Chu

Sau khi Trn Hu Lng rt qun tr v Giang Chu, khng cam tm chu tht
bi, bn phi b tng em mt lc lng to ln nh chim trng trn An Khnh,
thuc vng t ca Chu Nguyn Chng. An Khnh l ca ng ti bin gii pha Ty
ca Chu Nguyn Chng, nn ng mun mn c hi ny tip tc tho pht Trn
Hu Lng. Nhng trong lng ng vn cm thy do d, cha th quyt nh dt
khot, bn trng cu kin ca qun s Lu C. Lu C phn tch tnh hnh trc
mt, cho rng hin nay tng s ca chu Nguyn Chng ang c s kh rt cao, thm
vo cuc hnh qun ny l nhm ly li phn t b ch chim, ra qun hon ton
c danh ngha. Vy nu trc khi din ra trn nh, c s pht ng tt trong hng
ng qun i ca mnh, th chc chn s thng c Trn Hu Lng mt cch d
dng, tiu dit sinh lc ca hn. Khi c v Gia Ct Khng Minh" ny ng h, Chu
Nguyn Chng lin quyt nh mt ln na xua qun tho pht Trn Hu Lng.
Da theo kin ca Lu C, trc khi xut qun, Chu Nguyn Chng tuyn b
vi cc tng s:
403

- Trn Hu Lng git cha tim xng hong , li xm phm lnh th ca ta,
git cht tng s ca ta. Qua hnh ng ca hn, nu khng tiu dit hn th khng
xa c ni cm hn trong lng dn, khng tiu dit hn th khng an i c quc
hn ca ta.
Li ni ca Chu Nguyn Chng lm cho tng s u phn n v hng hi, th
cht chin u vi Trn Hu Lng. Sau , Chu Nguyn Chng mi sp xp ton
qun tin v pha Ty. Chu Nguyn Chng v Lu C cng ngi mt chic
thuyn "Long Tng to cng bum chy ngc ln thng du sng Trng Giang.
Sut trn ng i, tinh thn chin u ca cc tng s rt cao, lun si ni hng
hi. Hng vn chin thuyn ang vt Trng Giang, c x rp tri, trng thc hng
trng.
Nhng, cuc chin u din ra khng hon ton thun li. Tng ca Trn Hu
Lng l Trng nh va dng cm va thin chin, li gii v mu lc. Cng
thm thnh tr An Khnh rt kin c, a th rt him yu, d phng th m kh tn
cng, nn tng s ca Chu Nguyn Chng d nh rt dng cm, nhng sut mt
hm m vn khng thu c mt tin trin no.
m n, Chu Nguyn Chng bun bun khng vui, triu Lu C ti bn
bc i sch. Lu C ni vi Chu Nguyn Chng:
- i qun ca chng ta t xa ko ti, vn c nh ch nh mt trn l h c
thnh An Khnh. Th nhng nh sut c ngy m khng ginh c tc t tng s
u t ra u oi. Trong khi , Trng nh l tng dng cm, thnh An Khnh li
kin c, nu tip tc nh th s ko di rt lu. Trn Hu Lng mt khi bit ta ang
nh ging co y, nht nh s phi binh m ti quyt chin bo mi th tht
bi va ri. Nh vy, ta s b qun ch t bn trong ln bn ngoi hip lc tn cng,
chc chn s bi.
Chu Nguyn Chng nghe qua, th di hi:
- Ch l khng cn bin php no, m phi b thnh An Khnh rt lui hay sao?
Mt khi cnh ca ny b m toang, cp d s vo nh, th t nay v sau lm th
no yn n c?
Lu C khot tay ni vi Chu Nguyn Chng:
404

- Cha cng nn an tm. Chng ta ch tm thi b An Khnh, ch no phi b

lun. Sch V kinh" c ni: Ta mun nh m ch c th trong ly cao ho su,
khng nh vi ta, m ta vn tip tc nh ging co vi chng, th tt nhin chng s
phi vin binh ti ni. Vy An Khnh l ni y nguy him, thnh tr vng chc nh
ng, sc nh ging co lu di vi ta. S d hin nay Trn Hu Lng cha
dm a binh n nghinh chin, l do hn qu s ta thi. Vy, chng ta nn b ri
An Khnh, tin nhanh v pha Ty, p st Giang Chu, nh thc vo so huyt ca
chng, th Trn Hu Lng nht nh phi rt qun t An Khnh cu Giang Chu.
Nh vy, An Khnh c chy i u m s? Chng phi ta s h c An Khnh d
dng hay sao? Nh vy l nht c lng tin, c s g m khng lm?
Chu Nguyn Chng nghe xong, v tay khen l tuyt. ng hon ton nghe theo
k sch ca Lu C, ngay trong m , xua qun tin ln pha Ty, nhng li cho
cm nhiu c v t nhiu ng la hn ti doanh tri c. ng cng cho ct nhng
con d sng chng ko di nh trng, ching m m ngy m, khin qun gic
trong thnh khng khi hoang mang s hi.
Trong khi , Chu Nguyn Chng ra lnh cho hu ht lc lng ang bao vy
An Khnh rt lui, ch li mt t binh s lm nghi binh cm chn gic. Ton qun
ca Chu Nguyn Chng cun c im trng, men theo dng sng tin ln pha Ty v
chng my chc p st Giang Chu. Gia lc binh s ca Trn Hu Lng cn
ang ngon gic, th binh s ca Chu Nguyn Chng o ln tn cng. Bn lnh gi
thnh Giang Chu tng u binh thn t trn tri ri xung, ht hong lo ng chin.
Trn Hu Lng cng vi vng pht binh i ph, nhng khng cn cu vn c
tnh th ang thm bi na. Tt c cc mt trn ti Giang Chu u b ph v. Trn
Hu Lng phi dn v con b chy. Hn tha m ti chy n V Xng. Qun
th thnh Giang Chu u hng v Chu Nguyn Chng chim thnh ny mt
cch nhanh chng.
Trn ng b chy, Trn Hu Lng bt c my tn binh s ca Chu Nguyn
Chng, hi ra mi bit y l mu ca Lu C nn hn nga mt ln tri than rng:
- Di tay ta thiu mt ma s nh Lu B n. Sau ny k tiu dit ta, chc chn
chnh l B n ri. Ch l tri nghing v Chu Nguyn Chng, nn mi sai B n
ti tr gip chng?

405

Lu C chng nhng c mu lc trc tuyt v mt qun s, m cc mt chnh

tr, ngoi giao ng cng c nhng mu lc linh hot. ng va s dng cch nh
chim, li va s dng cch ph d. Bt c u u ng cng da vo tnh hung c
th m p dng sch lc cng nh bin php linh ng th thng.
H nh Thoi l Tha tng tnh Giang Ty ca Trn Hu Lng, t lu
nghe ti oai danh ca Chu Nguyn Chng, nay li cng s hi mu lc thn tnh
ca Lu C, nn sai b tng l Trnh Nhn Kit n doanh trng ca Chu Nguyn
Chng xin cu ha. Chu Nguyn Chng mi Trnh Nhn Kit vo bn trong
cng thng tho. Hu ht cc iu kin i bn tha thun xong, ch cn mt
iu kin sau cng l "khng gii gii b i di qun ca H nh Thoi" th Chu
Nguyn Chng cn t ra do d, l sc kh x, v ng s v sau ton qun ny s
gy chuyn rc ri. Nhng Lu C cho rng y l c hi phn ha v lm tan r
qun ch, v cng l c hi tt va ra oai va ban n. Cho nn khi Lu C trng
thy Chu Nguyn Chng do d cha tr li, th vi vng ly chn mnh vo chn
chic gh ngi c lng ta ca Chu Nguyn Chng. Khi Chu Nguyn Chng nghe
ting chn vo chn gh, on bit ca Lu C, nn lin bng lng li yu
cu ca i phng, cn vit th ring an i H nh Thoi, khen ng ta sng
sut. Chng bao lu sau, H nh Thoi cng khai tuyn b u hng. Cc ph, chu,
huyn chung quanh H nh Thoi nh D Can, Kin Xng, Ct An v Nam
Khang, cng noi gng ln lt xin u hng, ton b n nghe theo lnh ca Chu
Nguyn Chng.
Thng mi, thnh Kin An, mt ngi thnh b tn cng u tin v ko di cha
h c, cng b binh i ca Chu Nguyn Chng nh chim.

4. Hn Chin Ti H Thm Dng

Thng hai nm th hai mi ba nin hiu Ch Chnh (cng nguyn 1363), Chu
Nguyn Chng quyt nh thn chinh gii cu An Phong (nay nm v pha Nam
Th Huyn, tnh An Huy) gii vy cho b tng ca mnh l L Trn, ang b
Trng S Thnh bao vy. Lu C phn tch tnh hnh chung, cho rng vic lm ny
khng ph hp vi chin lc trc kia quy nh, tc phi nh bi Trn Hu
Lng trc ri mi tiu dit Trng S Thnh sau. Do vy, ng cc lc khuyn
ngn Chu Nguyn Chng khng nn ra qun. ng ni:
406

- Vn nht Trn Hu Lng tha c n tn cng, th ta s gp tnh cnh tin

thoi lng nan. Hn na, cu c Tiu Minh Vng Hn Lm Nhi th an tr ng ta
th no? Nn tip tc cho ng ta lm Minh Vng, hay l a ng ta i giam
mt ni khc. Hoc, em ng ta git i? Nu em giam hoc git ng ta, th by gi
i cu ng ta lm g? Chi bng c mn tay Trng S Thnh git cht ng ta l hn.
Cn nu ng ta tip tc lm Minh Vng, h chng phi t mnh to chuyn rc
ri cho mnh, t tm ngi i ln u h cai qun mnh sao? Chu Nguyn
Chng cho rng nu An Phong tht th, th ng Thin cng s mt i tm bnh
phong, vy cu An Phong tc l bo v cho ng Thin. Cho nn chu Nguyn
Chng vn t mnh thn chinh nh nh.
Qu mi vic khng ngoi s tin liu ca Lu C, khi Chu Nguyn Chng c
binh n cu vin cho An Phong, th Trn Hu Lng bn tha c xua qun tn
cng. Hn iu ng my trm chin thuyn, nm su mi vn qun i, dc ht
sc mnh bao vy Hng (nay l thnh ph Nam Xng, tnh Giang Ty), v
nhanh chng chim Ct An, Lm Giang, v V Vi Chu. Nam Xng b vy hn
tm mi ngy, kch chin lin tc m ngy my mi hm, tnh trng ht sc nguy
cp. Chu Nguyn Chng nghe th mi bit li tin on ca Lu C thc l chnh
xc, nn t trch mnh: "V khng nghe li tin sinh nn mi c s tht bi ngy hm
nay". Lu C ln ting an i:
- By gi tnh ng vn cn cha mun.
Chu Nguyn Chng bn ch thn dn hai chc vn i binh i cu vin, ra lnh
cho Lu C li gi ng Thin.
Trn Hu Lng nghe ni Chu Nguyn Chng dn binh ti cu vin, s hi mt
th ch, nn vi vng tho vng vy v b tr trn a ti h Thm Dng, chun b
nghnh chin. Qun cu vin ca Chu Nguyn Chng ti ni, lin bt u kch
chin vi qun ch trn h Thm Dng. Giai on u ca trn nh, Chu Nguyn
Chng nhiu ln gp cnh tht li, sut na lm nguy. B qu, Chu Nguyn Chng
bn ra lnh cho T t v ng Thin thay th Lu C.
Lu C i bt k ngy m. Sau khi n ni, bn cng Chu Nguyn Chng bn
bc chin thut ph ch. Hai ngi u ch trng dng ha cng. Nhng Chu
Nguyn Chng vn lo hng gi khng n nh, thuyn nhiu kh t chy ht, nu
khng kho la cn c th chy n thuyn mnh nh chi. Cn c theo s quan st
407

hin tng thin vn ca Lu C, ng on n hong hn th s c gi ng bc

thi. H lin chun b ngay by chic thuyn nh, bn trn cht nhiu hnh nm bng
rm nghi binh, li nhiu du ln c sy kh, cn cha trong thuyn rt nhiu
thuc sng v lu hunh, nhanh chng cho thuyn tin ra gia h. Khi ti gn chin
thuyn ca ch, binh s bn qung mc mc dnh thuyn ch v thuyn ha cng,
ri ni la t.
Ch trong khonh khc, la chy ngt tri. Nhng thuyn to u b chy. Cuc
chin u gia i bn din ra v cng c lit, mt ngy phi tip la n my chc
ln. Ting h reo st pht, ting sng gi, ting la chy ha ln li lm mt, nghe
tht rng rn. Trong khi kch chin, tng s hai bn thng vong rt nhiu. Trn
Hu Lng khng tin liu c iu nn s tn tht ca hn cng to hn.
C ln, Chu Nguyn Chng ang ngi trn thuyn ch huy ra lnh chin u,
bng Lu C ang ngi bn cnh nhy vt ln, la to:
- Ngi sao tai nn sp i qua, vy mi cha cng hy mau i thuyn!
Chu Nguyn Chng l ngi vn rt bnh tnh trong lc chin u, nghe th
cng khng khi git mnh, quay mt nhn li ng thy Lu C hai tay khot lia la,
to ting ni tip:
- Hy ha tc i thuyn ngay!
Chu Nguyn Chng cha kp hiu ra chuyn g, th b Lu C v my v s
theo hu st mt bn, cng ko ng qua mt chic thuyn khc. Chu Nguyn Chng
ngi cha vng, nghe mt ting n m thc to. Th l chic thuyn ch huy ca
Chu Nguyn Chng b trng n i pho ca Trn Hu Lng, v thnh tng
mnh vn, v chm lm xung y h. Lc by gi Chu Nguyn Chng mi tnh
thn tr li, v hiu chuyn g xy ra, ln ting khen ngi Lu C l ngi tnh
ton nh thn.
Th ra, Lu C thy Chu Nguyn Chng do nng lng mun chin thng, nn
khng ch ti vic nghi trang chic thuyn ch huy ca mnh, m cho thuyn i li
t nhin gia chin trn. Trong khi , i phng pht gic Lu C on bit
Trn Hu Lng chc chn s ra lnh cho pho binh ca mnh tp trung bn vo
thuyn ch huy ca Chu Nguyn Chng. Nhn lc by gi trn tri cng va xut
hin mt hin tng khc thng, m ngi i thng gi l "v sao kh nn". Lu
408

C bn hi Chu Nguyn Chng thay i chic thuyn ch huy, v may mn trnh

c mt tai ha c th quyt nh cho s thnh bi ca Chu Nguyn Chng.
Ring Trn Hu Lng v cc tng lnh ca ng ta, trng thy chic thuyn ch
huy ca Chu Nguyn Chng b bn chm, ai ai cng cho rng Chu Nguyn Chng
cht, khng cn g phi nghi ng na. Ton qun ca Trn Hu Lng u v tay
reo h, nng ly chc mng nhau. Gia lc h ang vui mng cung nhit , bng
thy thuyn ch huy ca Chu Nguyn Chng li xut hin ch huy tn cng, nn
tt c khng khi kinh hong tht sc, cho rng Chu Nguyn Chng c thn tin
ph h. C trn a ca Trn Hu Lng v th m ri lon c ln. Qun i ca Chu
Nguyn Chng bn tha c cho chin thuyn ca mnh xoay quanh nhng chin
thuyn ln ca i phng tn cng, khi n khi hin, chng khc g nhng con
rng thn ang bi trn mt nc, khin Trn Hu Lng bi ri khng bit cch no
i ph. Tng s ca Chu Nguyn Chng thy vy, tinh thn phn chn hn ln,
h reo rung chuyn c mt h. Lc mt h cng bt u ni sng to, my m bt
u bao kn trn tri, to iu kin tt qun Chu Nguyn Chng m cuc tn
cng d di. Chin thuyn ca Chu Nguyn Chng b nh hn, nhng nh m
n di chuyn lanh l hn, thch hp s dng li nh ha cng. Chin thuyn to
ca Trn Hu Lng c a lng ra chu nh. C nhng chic b nh chm, c
nhng chic b ha cng t chy nh cy uc.
Cuc hn chin ti h Thm Dng ko di ba hm vn cha phn thng bi. V
sau, Lu C kin ngh vi Chu Nguyn Chng nn a qun ch lc ra ca h,
chn con ng lu thng ca ch qun, ri dng bin php "ng ca nh ch,
ct t ng vn chuyn lng thc ca ch. Do lng thc thiu thn, binh s
mt mi, ni b- ca Trn Hu Lng bt u nghi k ln nhau, nn qun ca Trn
Hu Lng nhanh chng b nh bi. Mt s ln b bt v u hng. Trn Hu
Lng khi chng mt quan st tnh hnh, bng mt mi tn lc bn trng, cht
ngay ti ch. Qun i ca Chu Nguyn Chng tr mt gi rt cao v mt thng
vong, v tri qua my ln nguy him, rt cc nh bi trit cnh qun ca tn
cng ch ny.
Sau khi tr v n ng Thin, Chu Nguyn Chng t hi hn i vi quyt
sch trc y ca mnh, ni vi Lu C:

409

- ng l ti khng nn c binh i cu An Phong. Nu Trn Hu Lng tha c

hi nh thc vo ng Thin, th qun ta tin cng khng thnh cng, m thoi
cng khng c ni c th, i s chc chn s tiu tan. Cng may hn khng tn
cng ng Thin, m lai bao vy Nam Xng. Nam Xng c th c ba thng,
gip ti c thi gian tp trung binh lc. Trn Hu Lng s dng mt k sch
ti nh vy, khng b dit vong th i chng no.
Qua my chin dch ch yu bnh nh Trn Hu Lng, Lu C lc no cng
c sn mu lc trong tm tr, v mi k hoch ca ng u c hiu qu rt cao. Nht
l qua cuc chin ti h Thm Dng, nh bi qun Hn ca Trn Hu Lng,
to c nn tng xy dng b nghip ca triu nh Minh. T tng chin lc v
chin thut ca Lu C trong trn nh h Thm Dng, rt ng c mi ngi
nghin cu v rt kinh nghim.

5. Bnh nh Trng S Thnh

V mt chin lc, Lu C hin cho Chu Nguyn Chng phng chm tiu
dit Trn Hu Lng trc ri bnh nh Trng S Thnh sau, gip Chu Nguyn
Chng nm c quyn ch ng trong qu trnh ginh thin h. Khi cuc chin
bnh nh qun Hn ca Trn Hu Lng pha Ty dn dn kt thc, th Chu
Nguyn Chng tp trung binh lc, quay mi gio cha v hng ng, tn cng vo
Ng Quc do Trng S Thnh dng ln.
Khi Trng S Thnh chim c c vng Trit Ty, pha Bc lin kt c
vi Lng Hoi, da vo sc mnh v lc ca mnh, my phen xm chim nhng
vng t thuc th lc ca Chu Nguyn Chng. Lu C cho rng y l mt nhm
qun i bt ngha. Mc ch ni dy ca h chng phi nhm cu dn cu nc, m
ch tham lam mt cuc sng ph qu vinh hoa. Do vy chng mc tnh cp bc ca
nhn dn b tnh. Trong khi , qun i ca chng ta th khc hn, khng cp bc,
khng lm st, khng t nh ca, ng l mt qun i nhn ngha. C vy mi
tranh th c lng dn. L mt nh chnh tr tr danh, Lu C trc tin xut
nhng kin ngh trn, gip cho qun i ca Chu Nguyn Chng tr thnh mt
qun i c k lut, cao hn hn qun i ca Trng S Thnh mt bc. L nh
qun s, Lu C trong nhng hnh ng c th nh Trng S Thnh, cng
thc hin t tng qun s ca ng.
410

Vo nm hai mi ba nin hiu Ch Chnh (cng nguyn 1363), Trng S

Thnh bao vy thnh Kin c. V nguyn soi gi thnh l L Vn Trung nghe tin
c gin, mun nh mt trn cht sng vi hn. Nhng lc c mt Lu C ti
thnh Kin c. ng bn gii thch tng tn cho L Vn Trung nghe. Trong sch
"Bch chin k lc" ca ng, c ni n chin thut "ly qun i n no ch
nh qun i b i": Phm k ch t xa ko n, lng thc tip t u gp kh
khn, ch i cn ta no, vy ta c th c th trong thnh, v tm cch ct t ngun
lng thc cng nh ng chuyn ch lng thc ca ch, ri cng chong mt
ging co vi ch. Phe ch nht nh s gp kh khn lng thc. Tng s n khng
no, tt nhin d sinh lon. Do vy, qun ch chc chn s ch ng trit thoi. n
chng , ta s b mt phi k binh phc kch gia ng, ri cho qun pha sau
truy ui theo, chc chn s ginh c ton thng". Da vo , Lu C cho rng:
- Ch ba hm sau Trng S Thnh nht nh s gp kh khn trong vic tip t
lng tho, v buc phi trit thoi. Khi hn rt lui th ta ui theo, chc chn ch cn
nh mt trn l bt sng c hn.
L Vn Trung mc d bn tn bn nghi, nhng nghe L C ni hu l nn ra
lnh vt ht lng thc ngoi thnh, ri ng ca thnh c th. ng thi, nhn
m ti b mt phi nhng cnh qun nh i mai phc ch ch.
Ba hm sau, Lu C thong th dn L Vn Trung v cc tng s ln u thnh
quan st. Quan st mt lc Lu C ni mt cch t tin:
- Gic Trng b chy ri!
Cc tng s nhn thy doanh tri ca Trng S Thnh vn cn c x rp tri,
khng khc chi bnh thng, li nghe tng hi trng nh vang rn, nn nghi ng
khng dm c binh ra ngoi.
Lu C nhiu ln hi thc, L Vn Trung mi chu xung lnh m ca thnh cho
qun xut kch. Khi tin ti doanh tri ca Trng S Thnh, qu nhin mi vic
ng nh s tin liu ca Lu C, doanh tri ch trng rng, ch lc ca Trng S
Thnh ton b rt chy, ch cn li c x v mt s binh lao nhc. L Vn Trung
bn xung lnh truy kch. Tc th, nhng con nga chin ua nhau chy nh bay, mi
n ng Dng mi ui kp b i ca Trng S Thnh. Sau mt trn kch chin,
qun i ca Trng S Thnh vn ang i li ang mt mi, nn khng sao chng
ni. Chng my chc, ton b thm bi v b L Vn Trung bt sng v s.
411

Ring Phng Quc Trn l ngi i Chu thuc vng Trit ng, khi binh
ng ln chng nh Nguyn vo nm th tm nin hiu Ch Chnh, chim cc chu
huyn nh Khnh Nguyn, n, i vng duyn hi. Qun Nguyn my ln tho
pht nhng khng th tiu dit. Lu C cng tng lin lc nhiu ln vi ng ta
trc y. n nm th mi ba nin hiu Ch Chnh triu nh Nguyn, Lu C gi
chc Hnh Tnh S Trit ng, xut pht t bn tnh bo v cho giai cp thng
tr, ng kin ngh:
- H Phng cm u ni lon, my ln u hng li my ln lm phn v cng
hung c v xo quyt, khng th tha th, phi bt ly quy n em chm u theo
php lut.
Nhng Phng Quc Trn hi l mt nhm quan vin ca triu nh Nguyn,
nn trong cuc hp bn ti triu nh, h khng nghe theo kin ngh ca Lu C, m
li kin ngh vi nh vua cho Phng Quc Trn u hng. Chng li buc ti Lu
C l "n ni vt quyn", "lm quyn", ri khng dng ng na. Sau khi Phng
Quc Trn c triu nh nh Nguyn ban cho chc quan, vn nm gi binh lc
trong tay khng nghe theo s iu khin ca triu nh, li li dng danh ngha quan
chc, tha h v vt ti sn ca lng dn, cp ot quc kh, cng c thm lc
lng ca mnh, m rng a bn chim ng.
Phng Quc Trn mc d tng c "duyn n" vi Lu C nh vy, nhng ni
cho cng, Phng Quc Trn vn l ngi gii xem gi tr c, li lun ngng m
ngi c ti nng. Cho nn i vi Lu C vn mt mc knh trng khng nh th
xa. Mu thn ca Lu C cht, Phng Quc Trn phi ngi ti a th chia
bun. Gi y, Lu C cho rng k th ch yu ca Chu Nguyn Chng ch l Trn
Hu Lng, Trng S Thnh, cn i vi th lc d khng phi nh nh Phng
Quc Trn, tm thi c th li dng m khng dng phng php c "bt chm
u na.
Do vy, Lu C bn vit mt phong th di ni r cho Phng Quc Trn hiu v
uy c v th lc qun s hin nay ca Chu Nguyn Chng, hy vng ng ta nn tm
hiu thi cuc xy dng s nghip ln. Lu C cng vit cho Chu Nguyn
Chng mt phong th, ni r ngha li dng Phng Quc Trn v xin Chu
Nguyn Chng phi ngi i chiu d Phng Quc Trn.
Sau khi Phng Quc Trn nhn c th ca Lu C, bn ni vi ngi em:
412

- Hin nay vn nc ca triu nh Nguyn sp cht, qun hng ang ni dy khp

ni. Nhng ch c qun i ca Chu Nguyn Chng l k lut nghim minh, khng
ai nh thng ni. Gi y ng ta li tin qun xung V Chu pha ng, e rng
kh tranh phong c cng ng ta. Hung chi, nhng th lc th ch ca ng ta ch
c Trng S Thnh pha ng v Trng Hu Lng pha Nam. Vy chi bng
ta nn theo li khuyn ca Lu C, tm thi da vo h Chu, xem l mt th lc
gip ta, ta ngi yn ch din bin.
Va lc , li c s gi ca Chu Nguyn Chng phi ti chiu d Phng
Quc Trn. Phng c mi ngi chung quanh khuyn nh, nn quyt nh u
hng Chu Nguyn Chng, bng lng hp lc tn cng Trng S Thnh. Phng
Quc Trn cn hin cho Chu Nguyn Chng nm chc cn vng, mt trm cn bc,
v nhiu vi vc.
T vic chiu hng Phng Quc Trn thnh cng, c th nhn ra t tng qun
s, chnh tr ca Lu C l linh hot, su sc, cng ht sc thc dng. Chnh t tng
ny gip cho Chu Nguyn Chng bnh nh c qun Hn ca Trn Hu
Lng, qun Ng ca Trng S Thnh, v tiu dit mt s th lc chng i khc.

6. B Tiu Nhn Ph Bng

Thng ging nm th hai mi bn nin hiu Ch Chnh triu nh Nguyn (cng
nguyn 1364), Chu Nguyn Chng ln ngi lm Ng Vng, qua s khuyn khch
ca L Thin Trng v T t, v c L Thin Trng lm T tng quc, T t
lm Hu tng quc, Lu C lm Thi S Lnh. Lu C do tinh thng thin vn,
sau khi c c lm Thi S Lnh, bn da trn c s Lch th thi" ca triu nh
Nguyn, tu chnh li lch php, t ra Lch i thng", v c ban hnh vo nm
th nht sau khi Ng Vng tn thng Hong , v tr thnh lch php sut c triu
i nh Minh. Do nm l nm mu thn, nn c gi l "Lch i thng mu
thn.
Lc by gi, chnh quyn do Chu Nguyn Chng xy dng bin cht. Chu
Nguyn Chng t mt i biu ca giai cp nng dn, chuyn bin thnh i
biu ca giai cp a ch phong kin. Trong mt dp Chu Nguyn Chng nm
mng, bn nh git mt ton t nhn ha gii cn c mng trn. Lu C t quan
im ha hon mi mu thun giai cp, ly c gii mng khuyn Chu Nguyn
413

Chng nn ngng li vic hnh hnh s t nhn , trnh tnh trng lm st

nhng ngi v ti. ng gii thch gic mng ca Chu Nguyn Chng l s "c
k s, cng nh c nhiu hin ti". Chng bao lu, Chu Hi Ninh quy hng, Chu
Nguyn Chng cho rng y l s ng nghim ca gic mng, nn giao s t nhn
m nh vua nh hnh hnh cho Lu C x l. Lu C th ht s phm nhn ny.
Nm th hai mi tm nin hiu Ch Chnh (cng nguyn 1368), Chu Nguyn
Chng xng v chnh thc xy dng triu i nh Minh, thay nin hiu gi l
Hng V, nh ti Nam Kinh. L Thin Trng, T t t chc Tng quc i
thnh chc T hu Tha tng. Lu C c lm Ng S Trung Tha kim Thi S
Lnh. Ti bui i l ng c ca Chu Nguyn Chng, Thi S Lnh Lu C thay
mt hong c chc vn. V, trong khi Hong phong chc cho cc cng thn
th Lu C l ngi c bn sc phong ca Hong .
Trong nhng nm Long Phng, qun i ca Chu Nguyn Chng khng ngt
m rng, bin ch khng thng nht nhau. S xng h ca tng t cng rt hn
lon. Sau khi Chu Nguyn Chng xng Ng Vng, tng xung lnh da vo cp
ch huy nh Thin H, B H, Tng K, Tiu K bin ch li qun i c hiu
qu, tng cng sc chin u cho ton qun. n nm Hng V nguyn nin
(1368), da trn c s Lu C li "tu lp Qun V Php", tc nhng a phng
quan trng c t V, nhng a phng km quan trng hn thi t S, "t Kinh
S cho n qun huyn u c t V v S". i qun s ng 5600 ngi th
t mt V, v trng quan gi l ch huy S, Qun s 1120 ngi th gi l Thin
H S, v trng quan gi l Thin H. Di Thin H S t B H S, v Tng
K, Tiu K, ly Ch Huy S Ty lm c cu qun s ti cao ti a phng,
tng cng v cng c quyn lc thng tr ca v Hong phong kin triu nh
Minh.
Sau my mi nm chin lon gia qun hng, i sng ca nhn dn v cng
thn, quc gia suy sp, b tnh khn n, vy cn phi cp bch cho dn c
ngh ngi. V mun cho b tnh c sng yn, Chu Nguyn Chng li hi v php
cai tr t nc vi Lu C. Lu C p:
- Sau nhng ngy tuyt sng, tt nhin phi n ngy Xun m p. Hin nay uy
quyn ca t nc c cng c, vy phi dn dn c php cai tr khoan dung.
V i sng ca ngi dn phi c chm sc mt cch nhn i, cho nn phi ly
414

lng nhn cai tr dn. T cc triu i Tng, Nguyn, php ch tuy c nhng thc
ra cng nh khng, bung lng qu lu ngy. Gi y trc ht cn phi chnh n
k cng, ban hnh php in, ri mi c th thi hnh vic cai tr nhn i c.
Lu C ly t tng "Nhn chnh" truyn thng ca Nho gia lm c s l lun
cai tr nc. ng cho rng php cai tr t nc, phi dng song song mt th ch cai
tr nhn c, i i vi vic dng hnh php rn e, nhng phi ly cai tr nhn
c lm ch o. Trc tin, ng phn i dng phng thc hung bo, tn nhn, m
i vi b tnh phi c lng nhn i. ng thi ng cho rng cai tr theo th ch nhn
c, cng cn phi c php lut nghim minh m bo. Mc ch s dng hnh
php l khng s dng hnh php na. Mt khi c php lut th phi tun theo.
Vic chp php phi nghim minh cho mi ngi u s, t xy dng trt t
thng tr ca ch phong kin.
ng c nhng ch trng r rng nh th v mt l lun, v trong thc t,
ng cng lm ng nh vy.
ng gip Chu Nguyn Chng thm nh li mt s n oan tn ng t
nhiu nm qua, v tin hnh minh oan ra nhc cho nhng ngi . ng cng
cu mt ton t nhn thot cht, do nh vua nm mng nn mun git h gii ta
cn c mng ca mnh nh ni trn. T , Thi T y thc cho Lu C x l tt
c nhng vn ti phm quan trng. Lu C c gng xt x h bng mt thi
khoan dung lung lc v n nh nhn tm.
Ngoi ra, Lu C cn xin vi Hong chn chnh li php lut, nh ra nhng
php ch mi, ngn chn vic ty nghi x ti lng dn, v cng nghim cm vic
lm st nhng ngi v ti. Chu Nguyn Chng xung lnh thc thi nhng ngh
ca Lu C. t lu sau, Lu C tho ra nhiu php lnh v tr thnh c s sau
ny triu i nh Minh a vo m lp php. B "i Minh Lut c ban b
hi nm th ba mi nin hiu Hng V, chnh l da trn c s ca nhng php
lnh ny tu chnh hon thin.
Thng t lch nh H, tc nin hiu Hng V nguyn nin (1368), trong dp bc
pht Trung Nguyn thng li, chim c Sn ng v H Nam. Chu Nguyn
Chng t ng Thin (Nam Kinh) i Bin Lng (Khai Phong), i hi cc
tng bc pht, nghin cu chin cuc v b tr nhng bc nh chim i ca
nh Nguyn. Nh vua Lu C v L Thin Trng li gi Nam Kinh.
415

Lc by gi Lu C ang gi chc Ng S Trung Tha, tc mt trng quan ti

Ng S i, c nhim v lnh o cc gim st ng s pht hin nhng hnh vi
phi php, tri lut ca cc quan li. Lu C cho rng cui hai triu Tng v Nguyn
do k cng khng nghim, nn dn n b mt thin h. Do vy ng yu cu cc
ng s quan phi ch pht hin nhng hnh vi tri php lut ca quan li, v phi
thc tm tra xt x l. Bt lun ngi vi phm php lut c quyn th n u, c
chc tc cao n u cng mc. Nu nhng cn thn c nhim v tc trc bo v
triu nh m phm php, th ng trc tin bo co ln cho Hong Thi T bit, ri
mi nh theo php lut m tr ti. Mi ngi u khip s trc vic chp php
nghim khc ca Lu C, nn khng dm vi phm php lut mt cch ba bi.
Trong thi gian ny, L Thin Trng c mt ngi thn tn l L Bn ang gi
chc S ti Trung Th tnh b phm php v b kt ti chm. L Thin Trng
bn ra mt xin ti cho L Bn, nhng Lu C vi mt thi nghim chnh, chp
php bt v thn, sn sng n nhn nguy him, khng g ti chuyn xin x ca
L Thin Trng. Do y l mt s kin quan trng, nn Lu C theo thng l vit
s bo ln vi Chu Nguyn Chng, ch hong ph chun xong th mi em L
Bn ra chm.
Nhng s kin ny khin L Thin Trng c s k vi Lu C. L Thin
Trng nguyn l ngi c Chu Nguyn Chng thu nhn a vo lm th k
Mc ph sau khi ng c binh chng bao lu. Thi Chu Nguyn Chng xng vng
nc Ng, L Thin Trng c c lm T tng quc. Sau khi Chu Nguyn
Chng xng , ng ta li c c lm T tha tng. Trong triu nh, ng ta lun
lun l ngi ng hng u. Sau khi L Bn b git, L Thin Trng c tr th.
Vo thng by nhun, khi Chu Nguyn Chng t Khai Phong tr v Nam Kinh, L
Thin Trng cc lc ph bng Lu C. Nm tri hn hn, ng ta bo do Lu
C chm L Bn di n o v, nn tri cho l bt knh, tc gin, khin cuc o
V mt hin linh. Ngoi ra, mt s ngi khc vn ang bt mn Lu C, cng ua
nhau ni xu ng.
Chu Nguyn Chng da theo s m tn xem xt nguyn nhn tri hn hn.
Khi nh vua hi n Lu C, ng bn tu:
- Trong chin tranh c nhiu chin s cht, v con v thn nhn ca h hoc tht
lc hoc sng c qu khng c ai lo lng ti. Cho nn m kh v on kh xng ln
416

tri xanh. l mt nguyn nhn. K , bao nhiu cng th cht phi thy, r
xc ngoi ng ni, khng ai chn ct. l nguyn nhn th hai. Nhng quan vin
u hng ti vng Giang Trit, u b a vo trong qun i, c nh h i ny
qua i khc phi xung qun, sng trong nhng V, S c nh, khin h lun lun
on trch. l nguyn nhn th ba. Vi ba nguyn nhn trn, kt hp lng on hn
ca con ngi v lng on hn ca tri, nn dn n tri khng ma. Vy, mong b
h nn x l nhng vic trn cho tt hn.
Chu Nguyn Chng tip nhn kin ca Lu C, ban b ngay mt s bin php
khn cp. Nhng sau mi my hm tri vn khng ma, khin Chu Nguyn
Chng gin d. Trc tnh hnh , Lu C cm thy ht sc lng tng. Cho nn
nhn dp b v ca ng qua i, ng ly l do phi v qu lo vic ma chay cho v,
bn co lo t quan.

7. Gp Chn Tha Tng

Trc khi Lu C co lo v qu, tng dng ln cho Chu Nguyn Chng hai
kin ngh. Lc by gi, i tng T t chim c i ca triu nh
Nguyn (nay l Bc Kinh). Chu Nguyn Chng c nh s ly qu hng c ca
mnh l Phng Dng lm Trung . ng thi cng ang c k hoch tp
trung binh lc tiu dit vin thng soi ca nh Nguyn l Khuch Khoch Thit
Mc Nhi. Lu C ni:
- Phng Dng tuy l qu hng c ca b h, nhng iu kin a l ni y
khng tt, vy khng nn xy ng kinh ti y. Ring qun Nguyn tuy bi
trn, nhng Vng Bo Bo (tc Khuch Khoch Thit Mc Nhi), vn l mt tim
lc qun s ca nh Nguyn. Vy, vic dng binh i vi ng ta cn phi ht sc
thn trng. V ng ta l ngi dng binh linh hot, nu xem thng s b gp tr lc.
Lu C ri i ba thng sau, Chu Nguyn Chng cm thy li ni ca ng rt c
l, li ngh ti thi gian qua, lc no ng cng trung thnh vi triu nh, nn nh vua
t xung lnh biu dng cng lun ca Lu C, v triu ng tr li Nam Kinh.
Chu Nguyn Chng chn ght s chuyn quyn hng hch ca L Thin
Trng, nn c mun i ngi ln thay chc v Tha tng. Nh vua tng trng

417

cu kin ca Lu C v ngi c th ln gi chc v ny. Lu C ni vi Chu

Nguyn Chng:
- L Thin Trng l ngi c cng ln trong qu trnh xy dng nc, c cao
vng trng, c cc tng yu qu, c th iu ng cc tng d dng, vy khng
nn thay i.
Chu Nguyn Chng ni:
- ng ta my phen mu hi khanh, th ti sao khanh cn ni tt cho ng y.
Theo trm, tt nht l khanh nn ln gi chc Tha tng vy.
Di tnh trng tp on Hoi Ty ca L Thin Trng nm quyn, Lu C bit
mnh khng sao c th ng vng chn ti triu nh c. Do vy, ng vi vng t
chi, ni:
- Mun thay th rng ct th phi dng g to, ch khng th dng nhiu cy b
nh ct li m thay th c. V chng bao lu sau, n s b sc nng ca ngi nh
bp mt.
Chu Nguyn Chng li hi nhng ngi nh Dng Hin, Ung Qung Dng
v H Duy Dung nh th no? Dng Hin tuy l bn ca Lu C, nhng Lu C
khng do vy m tin c ng ta. Lu C bn c li bnh lun rng:
- Dng Hin tuy c y ti nng lm Tha tng, nhng lng d thiu
rng ri. Mt v Tha tng phi "c lng d nh mt dng sng, bit ly ngha l
m xt on, khng th x s theo tnh cm cn Ung Qung Dng th Lu C
cho rng lng d qu hp hi, cn km hn c Dng Hin. Ring i vi H Duy
Dung, ng cho rng nu c c lm Tha tng th cng nh trao cho ng nh
mt c xe, chng nhng ng ta nh xe khng tt, m cn lm cho gng xe gy i
na l khc!
Sau khi bn ti bn lui, cui cng Chu Nguyn Chng ni:
- Xem ra v Tha tng ca trm, ch c tin sinh m nhn mi c m thi.
Nhng Lu C mt ln na ni r khuyt im ca mnh. ng bo ng ght cay ght
ng nhng k thch ni xu nhng ngi khc, tnh tnh thin lch, li nng ny, nn
khng th lm tt nhng vic cn bnh tnh, khng kho, e rng s khng xng ng
vi n in ca hong thng. ng cng ni thm, nhng ngi hin ti c mt u
khng thch hp lm Tha tng. Nhng thin h rng ln nh th ny, c lo chi
418

thiu ngi ti nng. Ch cn c gng tm kim, th nht nh s tm c ngi

thch hp hn.
Cui cng, Chu Nguyn Chng cho rng ng qu kht khe, qu cu ton, nn
khng nghe theo li khuyn co ca ng, c Dng Hin, Ung Qung Dng, H
Duy Dung lm Tha tng. Kt qu, ng nh Lu C tin liu, nhng ngi ny
gy ra nhiu vn rc ri. Vic Lu C bnh lun v ngi c iu kin ra
lm Tha tng, khng da vo s a thch hoc s khng a thch ca c nhn
minh, m ch da vo ti nng thc s tin c vi nh vua. ng ch ngh n
chuyn chung ca t nc, v ni ln nhng kin rt sng sut, c tm nhn xa,
chng t ng l ngi c ti xt on rt c bit.
L lun v thc tin trong vic tr quc ca Lu C xut pht t ch v dn, v
vua. ng ch trng ly nhn" v "php" tng tr nhau, v lun ch trng n
vic bt nhn ti, khin nhng nm u nin hiu Hng V, nn chnh tr ca triu
i nh Minh kh trong sng.
Nm th ba nin hiu Hng V (1370), Lu C c c gi chc Hc S Hong
Vn Qun. Trong lch s, Hong Vn Qun l ni to nht dng tng tr tranh sch v
cc loi vn hin khc. Hc S Hong Vn Qun chng qun vic hiu nh cc loi
tranh v sch, cng nh lo vic dy d con em ca hong gia, qu tc v kinh s.
Trong t chiu co mnh gi cho Lu C, Chu Nguyn Chng nh li cng lao
to ln ca Lu C trc khi kin quc, c ni: "Ban u khi trm n Trit Hu, cc
ngi hng ng vic c binh hp chnh ngha ca trm, n khi trm v kinh s,
cc ngi cng n ph t cho trm. Lc by gi dn Qut Thng (X Chu) vn
cha hon ton quy thun. Kp khi tin sinh n th tnh th Trit ng mi trit
n nh". ngha trong li ni trn, l hy vng Lu C s tin ln mt bc pht huy
nh hng ca mnh ti Hong Vn Qun.
Thng mi mt cng nm, Chu Nguyn Chng i phong cng thn c cng
trong vic thng nht min Bc nc Trung Quc. Lu C c phong lm Thnh
B, v c gi cc chc "Khai Quc Dch Vn Th Chnh Vn Thn, T Chnh i
Phu, "Thng H Qun" em n cho Lu C mt danh d rt cao.
Mt hm vo nm th t nin hiu Hng V (1371), trn mt ngn ni c phong
cnh xinh p ti khu ni Thanh in, cy ci xanh um, nhng ci tng n c
ng ngo ngh, trm chim ua ht, ting nc sui chy rc rch bn tai. Trn mt
419

con ng mn ngon ngoo nm gia hoa c rng ni, c mt c gi ru di, tc

bc, ngi dong dng cao, hai mt sng, ang nhn ngm nhng con chim nh bay
ln khp ni trong rng, cm thy tm hn v cng sng khoi. C gi ct ting
ngm bi "Quy kh lai t ca o Uyn Minh.
Vn v tm d xut t,
iu quyn phi nhi tri hon,
Cnh d tng nhp,
Ph c tng nhi bn hon.
Quy kh lai h,
Thnh tc giao d tuyt du.
Dch:
My v tm ri nh ni,
Chim mt mi bay tr v.
Nng m m sp tt lm,
Vut c tng lng l th.
Hy tr v i ch,
Xin chm dt s giao tip,
tha h i ngao du.
C gi ny chnh l Lu C, mt nhn vt ting tm ly lng, trc y khng
lu, ng t bit Chu Nguyn Chng, co lo tr v qu nh. Phi chng ng bun
chn i vi cnh quan trng? Chu Nguyn Chng i vi cng lao hn m do
ng lp c, khng bao gi lng qun. Nh vua bao gi cng ban thng i vi
tng cng lao ca ng. K t ngy ng ri ni cho ti nay, ng ln lt gi cc
chc quan to nh Ng S Trung Tha kim Thi S Lnh, Thi t Tn Thin i
Phu, Hong Vn Qun Hc S, Khai Quc Dch Vn Th Chnh Vn Thn, T Chnh
i Phu, Thng H Qun, v.v... n nm cng nguyn 1370, ng li c phong
Tc Thnh B, bng lc mi nm hai trm bn mi thch, nh vy trong quan
trng ng cng l ngi danh vng hin hch.
420

C iu cn ni n, y l nhng nm u khai quc, Chu Nguyn Chng i

vi vic thu thu lng ti X Chu, vn theo ch c ca nh Tng l mi mu
thm nm hp. Nhng Chu Nguyn Chng mun cho qu hng ca Lu B n
i i truyn tng s tch tt p ca ng, nn c bit xung lnh, thu lng ti
Thanh in khng thm, cho n hu ca Lu C c tri rng ra khp thn p
ca mnh. Nh vy, cng xem l mt iu vinh d cho ng.
Th th ti sao ng li quy n vo rng ni? Ngoi vic ng cng quyt chm L
Bn v do c ti L Thin Trng ra, nguyn nhn cn bn l v ng nhn
thc c mt cch su sc ngha chn tht ca cuc sng, chn l ca lch s, v
nhng tang thng bin i ca nhn th. ng t bit c tnh ca mnh, ti nng ca
mnh, ch c th pht huy c trong mt thi im nht nh, trong mt phm vi
nht nh m thi. Nu thay i thi im, thay i hon cnh, th v tt ng c th
thch ng c. Vic th cht lm tht ch sn" l vic no phi him hoi trong lch
s?
Nhng cng khng thiu g trng hp khi s vic hon thnh th bit kp thi
rt lui. Phm Li tng bi thuyn ra i trn h rng, v i khp bn phng. Trng
Lng mnh dn rt lui kp thi. H c sng mt cuc sng c tui th cao,
trnh c nhng bi kch nh Vn Chng, Thng ng, L T, Hn Tn. Vi mt
ngi khng khi v c tit tho, c tri thc su rng, c u c trit l nh Lu C,
nhng s kin lch s ht sc quen thuc. Do vy, tt nhin ng cng hiu c
ngha trong nhng s kin trn. T gc m xt, th vic ng quy n l iu tt
nhin.
Con ngi thng khi nh mt mt ci g mi bit chn gi tr ca vt .
Vo ma ng cng nm, sau khi Lu C tr v qu quy n, Chu Nguyn Chng
mi cm thy Lu C i vi mnh l quan trng bit chng no: Do vy, ng bc b
tt c d lun chung quanh, ch thn vit mt bn chiu vn, ni r tng tn cng
hun ca Lu C v triu Lu C tr v kinh, ban thng nhiu tin bc v ti vt
qu bu, li truy tng cho t ph, thn ph ca Lu C lm Vnh Gia Qun Cng,
cng nh phong thm chc tc v mi Lu C tr vo cung.
Nhng Lu C lc hiu thu tnh i, cng bit c trong triu nh nh
Minh tp on Hoi Ty ang chim u th tuyt i, mnh s khng lm g c.

421

Cho nn ng cng quyt t chi khng nhn mi th ca vua ban, tr v qu tip

tc quy n.
Sau khi Lu C tr v n qu hng, hng ngy ngoi vic du sn ngon thy,
di dng tinh thn, ngm th lm vn th l tnh cm ra, ng cn thch cng ung
ru nh c vi dn lng, bnh phm nhng bc tranh, nhng bc ch vit p,
hoc cng vi tr con n a, ni chuyn th, hon ton qun mt a v ca
mnh, t xem mnh nh mt bnh dn b tnh. Qua , ng hng c mt cuc
sng phiu diu th ngoi, qun ht nhng iu vinh nhc trong i, siu thot ra
khi cnh trn ai th tc.
C khi ng cn m lun vi nhng tiu phu, nhng ng ph v nhng chuyn
vui trong ni rng, nhng nh hng trn dng sng. Cng c khi ng cng tn b vi
nhng lo gi trng du, lm rung, cng nhau bn bc v php dng sinh.
Nhng, ng tuyt i khng bao gi nhc n cng danh chin tch ca mnh trc
kia, v cng khng thch ngi khc cp ti chuyn . Nu c ai ni cng ng
nhng li dua nnh, chc chn ng s bt mn, thm ch ng s khng tip xc vi
ngi na. Do vy, mi ngi trong lng quen bit ng u gi ng l "B n
huynh", ch khng gi chc danh ca ng na. Cho nn nhng ngi cha tng bit
ng, vn tng ng l mt n s thng thng, mun gc b th s ngoi tai.
Vin huyn lnh Thanh in t lu ngng m ti hc ca Lu C, nghe ng
tr v qu hng, nhiu ln xin gp mt nhng Lu C dt khot khng tip, hoc
ly li uyn chuyn t chi. i vi vic vin huyn lnh ngh chm sc, chiu
c ng, ng cng khng tip nhn. Qua cu chuyn sau y cho thy vic mai danh
n tch ca ng, cng c t nhiu mu sc truyn k.
Mt hm, c mt ngi n mc theo li nng dn, tm cch mi hi ra ch
ca Lu C. ng ta phi ln li nhc nhn mi vo c ni su v xin ra mt Lu
C. Lc by gi Lu C ang dng mt chic chu rt th s ra chn, khi nghe
c ngi xin gp, ng vn tng l nhng ngi cng qu i qua ng, nn vui
v bng lng tip kin, v cho ngi nh dn ngi nh qu vo chi tranh. Ngi
ny bo mnh cha tng quen bit vi ng, nhng trong cu chuyn hai ngi t ra
rt hp nhau. ng gi ngi ny li dng mt ba cm go k. Sau khi n
xong, ngi nh qu ny ni:

422

- Xin Lu hc s tha ti ni i ca tiu thn. Thc ra, tiu thn y l Tri huyn
Thanh in t lu ngng m hc thc v tnh tnh ca tin sinh, nn mi ci
trang n y yt kin.
Lu C nghe xong kinh ngc, vi vng ng ln, ni:
- Xin tha th cho s bt knh ca tiu dn, C ny xin co t.
Ni dt li, Lu C bn i ra khi chi tranh, b ri vin huyn lnh ngi ti y
ng ngc, mt lc sau mi bun b ra v. T tr i, vin huyn lnh ny khng
bao gi c trng thy hnh bng ca Lu C ln th hai na.
Lu C ct t s qua li vi cc quan vin v nhng ngi giu c, hnh tung
khng c nh, c ch khc thng, th hin phong cch ca mt vn nhn c tnh
ngng. K thc, y chnh l s th hin khc thng ca c tnh vn "ngay thng,
ght nhng chuyn xu, v thng khng va lng i vi nhiu s vic trong i".
ng nh dng hnh ng khng bnh thng c tnh cc oan , trnh tai ha
cho mnh, v chng li vi sc quyn r ca t tng t th vn c, to iu kin cho
c tnh ca mnh c pht trin. Nhng ni cho cng, ng vn l ngi c nhiu
kinh sch, chu nh hng su sc t tng nhp th Nho gia, nn ng cng mun
siu thot bao nhiu, th chuyn phin mun trong th gian cng quy ry ng by
nhiu.
S vic xy ra nh th ny: Sau khi Lu C quy n chng bao lu, H Duy Dung
c c gi chc Tham tri chnh s ti Trung th tnh. ng ny vn ghim trong lng
vic Lu C trc y ni nhng li khng tt i vi mnh, bn mn c gim
pha Lu C trc mt Chu Nguyn Chng.
Th ra, gn qu hng ca Lu C l Thanh in, c mt a phng tn gi
m Dng. Ni y ng giao thng thy lc u thun li. Ni sng ao h ni
lin nhau, d th kh tn cng. Trc kia n l mt trong nhng vng t khng ai
qun l, bn th ph thng ra vo, bn trm cp thng t tp gy ri. Phng Quc
Trn cng pht tch t mnh t ny, quy t qun s ri ng ln chng li triu
nh, gy tai ha cho nc cho dn khng t. Lu C mt thy tai nghe mi nguyn
xy ra y, nn trong lng cm thy rt lo lng. Khi ng cn lm quan triu nh,
tng dng s yu cu nh vua cho t "Tun Kim Ty" ti y lo vic trn th,
tit ch. Nh m bn t nh cp ca, hm hip trm o, mi khng dm honh
hnh t do nh trc.
423

Sau khi Lu C tr v quy n, gp phi bn o binh Minh Dng lm phn gy

ri, phng hi n s an ton ca triu nh. m phin lon ny thng quy nhiu
b tnh, khng vic c no m chng khng lm. Nhng quan vin a phng ca
nh Minh mun giu chuyn ny khng cho Thi T bit. Lu C ni cho cng vn
l mt ngi nhit tnh, nng tnh, rt ght bn git ngi cp ca, mc d ng
khng ra mt, nhng cho a con trai l Lu Lin, dng s thng ln Hong
bo co vic ny, m khng thng qua Trung th tnh.
H Duy Dung bit c chuyn ny th ht sc vui mng, cho rng c hi tr th
Lu C n. Hn sch hoch mt cch t m, ri xi gic ng ng l Hnh B
Thng Th Ng Vn t co Lu C, vu khng ng tranh ot vng t m Dng
vi b tnh. V m Dng l mt a phng da lng vo ni, trc mt l sng,
phong thy rt tt, li c vng kh" nn Lu C mun xy m a ni , mu
chuyn bt chnh v sau. V b tnh khng chu nhng cho ng ta, nn ng ta
phi Tun Kim Ty" ly danh ngha quan qun xua ui b tnh, khin b tnh
tc gin ni ln lm lon.
T s t co rt sinh ng, khin ai xem cng phi tin l tht. Sau khi Ng
Chng Vn trnh t t co ln triu nh, H Duy Dung bn mn chuyn cng
bo th ring, xin nh vua x pht nng n, v yu cu cho bt a con trai ca Lu
C.
Minh Thi T xem qua t tu vn, cm thy Lu C cng tht qu ng, nn rt
bc tc. Nu xt x theo bnh thng, th chuyn ny chc chn c nh Lu C s b
bt v git c chn tc. Nhng Chu Nguyn Chng ngh tnh Lu C l v khai quc
cng thn, c cng lao rt to, khng nhn tm buc ti ng, ch x pht tng trng
l ct ht bng lc ban cho ng, ri c minh th chuyn n cho ng bit r
mi vic xy ra.
Sau khi Lu C tip nhn vn th ca Thi T, kinh ngc nh st nh ngang
my. ng suy ti ngh lui, on bit bn trong vic ny c ngi mun hm hi. Vy
phi i gp Thi T ngay ni r nguyn nhn, lm sng t mi vic, mi mong
trnh khi i ha. Th l ng thu xp hnh trang tc khc ln ng vo Nam Kinh.
Sau khi ti Nam Kinh, ng pht hin tnh th i vi mnh ht sc bt li, v bn
trong ln bn ngoi triu nh u l b ng ca H Duy Dung c, chng ai hng
lng ni tt cho ng u. Do vy, ng bn xa b nh thanh minh vi Thi T,
424

trnh gp cnh b mi ngi t co, lm cho Thi T cng khng vui. Th l ng thay
i nh ban u, vo ra mt Thi T ln ting t trch, v xin nh vua tr ti.
Chu Nguyn Chng thy thi ca ng ht sc thnh tht, nn khng truy cu, v
cu chuyn trn xem nh gii quyt xong.
Sau khi gp phi s kin trn, Lu C bit cuc sng quy n theo kiu o Uyn
Minh l khng th thc hin c. V trnh c th tip tc b vu co na, ng dt
khot dn n Nam Kinh , v khng bao gi dm ra khi nh. Chng my hm, Lu
C b ng bnh. t lu sau, Thi T li thng H Duy Dung lm Tha tng. Lu C
ang bnh nghe c tin ny, cm thy au n, ni:
- H Duy Dung ln lm Tha tng, chc chn s sinh i ha, quc gia s gp
i lon, sinh linh li phi chu tai ng. Nu li ni ca ti khng ng nghim, th
chnh l i hng phc ca b tnh nhn dn. Tri li, nu li ni ca ti ng
nghim, th cuc sng ca ng o chng sinh bit lm sao y?
No ng li ni trn thu tai H Duy Dung, khin ng ta cng cm th Lu C
hn na, quyt tm tm c hi tr th Lu C, dn ng vo ch cht mi nghe.
Trong khi , Lu C do qu phn ut, nn bnh tnh ngy mt nng, nm lit
ging khng cn dy ni. Thng ba nm th tm nin hiu Hng V, Minh Thi T
thy bnh tnh ca Lu C cng ngy cng nng, hi th ch cn thoi thp, nn
khng khi ng lng trc n, ch thn vit biu vn gi n Lu C, v t phi s
gi h tng ng tr v qu nh.
Sau khi tr v qu, bnh tnh ca Lu C khng thuyn gim m ngy mt nng
thm. Mt thng sau, ng ri khi nhn gian, mang theo ni u ut trong lng. ng
cht nm su mi lm tui. Cuc i ca Lu C, mt bc mu lc i s c tm
nhn su rng, yn ngh vnh vin trn ngn ni qu hng y th lng nh th.
Ci cht ca Lu C trc tin c lin quan trc tip n vic gim pha ca H
Duy Dung. S liu ghi chp, lc Lu C b bnh nng, H Duy Dung gi v quan
tm chm sc, phi thy thuc n cha tr cho ng. Sau khi ngi thy thuc ny
cho Lu C ung mt thang thuc, th trong bng Lu C xut hin mt vt cng
nh , to bng nm tay. Lu C l ngi c tm hn khoan hng i , tuyt i
khng ngh rng H Duy Dung s dng th on hn nh th hm hi mnh.
ng l ng dng lng d ca ngi qun t, o lng d ca k tiu nhn.
425

Ngoi ra, ci cht ca Lu C cng c tng quan n bn tnh a nghi ca Minh

Thi T. Nh vua i vi mt v cng thn lc no cng trung thnh vi nh vua, m
vn khng yn tm. i vi bn s t co Lu C ca b ng H Duy Dung, nh
vua khng cho iu tra cn k tm hiu s tht, m li kt lun mt cch m
qung. Nh vy, khng lm cho Lu C au kh sao c? Tt c nhng vic ,
chng minh Lu C trc y xin v qu quy n l mt ngi c tm nhn rt xa.
Chng qua v s quy n ca ng khng trit , nn cui i vn chy khng thot
ci cnh ch sn b lm tht.
Cho n cht, Lu C vn khng qun lng trung thnh mun gp sc vi vng
triu nh Minh. Trc khi lm chung, ng dng tm huyt ca mnh vit ra mt
bn tu chng d on thi th, nhn s, tu trnh ln Minh Thi T. iu
cho thy tm trng va bi phn va lnh nht, va m c li va nng tnh ca mt v
mu s ngay thng, ni ln tnh cch ca Lu C va phiu dt khong t, li va
khng th gc b mi chuyn ca trn th ngoi tai. iu phn nh r rt tnh cch
in hnh ca mt ngi nho hc. Lu C nm trn ging bnh, ch cn da bc
xng, hi th thoi thp, th m vn c gng gi ngi con trai l Lu Lin n bn
cnh, ri dng bn tay run run ly t di gi ra mt quyn sch nh ng mu
vng, trao cho con, ni:
- y l mt quyn sch c tng quan n hin tng thin vn v nhn s. N
chnh l kinh nghim c tng kt t thc tin qun s cng nh t vic tr quc
nhiu nm qua ca cha. Con hy mang n n trao cho triu nh, v tu vi hong
thng l ng cho ngi hu th hc tp.
Quyn sch trn chnh l quyn "Thin vn th" m cho ti ngy nay, mi ngi
u c cm gic l n ht sc thn b. V sau, Thi T xung lnh xp quyn sch
ny cng vi quyn "Bch chin k lc", l loi vn hin c mt, khng c cng
b ra ngoi. Do vy, v sau c hai quyn sch ny u b tht truyn. C th ni y
l mt s tn tht to i vi lch s.
ng li trao cho a con trai k l Lu Cnh mt bn tu chng khc, dy rng:
- Php cai tr th phi c khoan dung, c trng tr, chng khc no mt s tun
hon, c lc phi ni lng, c lc phi sit cht. Khi cn thanh trng trong thin h
th phi c hiu lnh nghim minh, k c ti phi b x chm, phi ly php nc
tr dn. Nhng khi thin h thi bnh, nht l nh hin nay, th phi ngh ti chuyn
426

dng sc dn, phi ly php cai tr nhn c m cai tr dn, gim thiu hnh pht,
thc thi nhn ngha. Nhng ni c a th him yu quan trng, th cn phi gn cht
vi kinh s. Ta vn mun vit mt t di biu ni r quan im trn, nhng do H
Duy Dung ang nm quyn triu chnh, d c vit cng khng c tc dng g, tri li,
s gy hi cho cc con. Ta tin chc H Duy Dung s c chuyn xy ra. Sau khi hn
c chuyn, th hong thng nht nh s ngh ti ta. Nu hong thng c hi g v
ta, th cc ngi hy dng ln cho nh vua bn tu chng c mt ny.
Hai ngi con trai a l, im lng gt u nhn lnh ca cha.
V mt triu nh, sau khi Dng Hin, Ung Qun Dng ln lt b ti v b
cch chc, H Duy Dung nm ht quyn bnh Trung th tnh, chuyn quyn c
on, lm dng s sinh st mu t li, kt b kt ng lm li ring t. Tt
c nhng bn tu chng ca cc quan bn trong ln bn ngoi triu nh, H Duy
Dung u xem qua trc. Thy bn tu chng no c li cho mnh th hn trnh ln
nh vua, thy bn tu chng no c hi cho mnh th hn gi li, giu kn khng bo
ln cho vua bit. ng thi, hn tm c hi trng tr quan vin no vch trn
nhng ti li ca hn. Trong nht thi, bao nhiu v n m mu xy ra, khin ai
ai cng cm hn, on hn, khin c triu nh u ngt ngt khng kh en ti.
Chu Nguyn Chng cm thy mi vic khng n, ng thi cng thy c nhng
hnh ng khc thng ca H Duy Dung. Cho nn nh vua bn lin tng n vic
Lu C trc y c ni sau khi dng thuc ca H Duy Dung th trong bng xut
hin mt vt cng to bng nm tay. Lc by gi Thi T vn khng , ngh rng
Lu C a nghi, nhng nay nh li th mi thy l mt vn nghim trng. Chc
chn c ngi li dng thang thuc ny mu hi Lu C. Th l nh vua ra
lnh tra xt v ci cht ca Lu C. H Duy Dung bit mi vic sp b bi l, nn
ngh bng: Nu hong thng tra xt ci cht ca v cng thn ny, khi bit c s
tht, th lm sao c th tha th cho ta? Vy bi l m cht, thi chi bng ni ln lm
lon c cht cng cam. Vy ta phi tin h th vi cng, bit u cn tm c c hi
sng st". Th l hn cu kt vi b ng ca hn, lin lc vi gic ln ngoi bin,
cng nh tn binh ca triu Nguyn, b mt chun b vic t kch vo triu nh
git hi Thi T, lt vng triu nh Minh. Khng ng mi vic b bi l, Thi T
kt ti hn mu phn v em chm. S ngi lin ly n v n ny ln n hng
nghn ngi. S tin liu ca Lu C qu ng nghim. Sau khi v n H Duy
Dung gii quyt xong, qu nhin Chu Nguyn Chng li ngh n Lu C. Hai a
427

con trai ca Lu C bn tun theo lnh cha, dng ln triu nh "Thin vn th v

bn mt tu. Thi T tip nhn nhng di vt ny, c cm tng nh trng thy v lo
thn trung thnh vi mnh, nn cm ng n ri l. Nh vua ni vi hai a con
trai ca Lu C:
- Khi Lu B n cn sng. C triu nh u l bn "H ng", ch ring c mt
mnh ng y l khng theo chng, nn mi b chng th (b thuc c).
Nm th mi ba nin hiu Hng V (1380) Chu Nguyn Chng ban b co mnh,
ra lnh cho con chu ca Lu C c hng tc lc truyn t i ny qua i
khc ca Thnh B. Lu C mc d cha tng chnh thc gi chc Tha tng ca
triu nh, nhng vi ti c ca ng, cng hun trc tuyt ca ng, c ngi
hu th hoi nim v tn knh. Minh V Tng khen tng ng l ngi " giang
sch s v song, khai quc vn thn nht" (nh mu lc c mt khng hai gip
cho triu nh Minh vt sng bnh nh thin h, cng l bc vn thn khai quc
ng hng u).
Lu C l mt phn t tr thc ca gii a ch, thi tr tui s hc vn uyn
thm, l ngi "thng c kim chi bin" (tinh thng mi s din bin t c ch kim).
Thot tin ng tng phc v cho gii thng tr ca triu nh Nguyn, nhng v sau
do bt mn trc s h bi en ti ca Nguyn Thut , nn i theo con ng
chng li s p bc dn tc, v b li cun vo dng xoy ca cuc nng dn khi
ngha cui i nh Nguyn. ng theo Chu Nguyn Chng Nam chinh Bc chin,
vn tr nh mu cho quc i Minh. ng cng hin cho triu nh Minh nhiu
sch lc quan trng. ng lm quan thanh lim ngay thng, lc no cng chng li
tham quan li, ch trng lm vic cho t nc mt cch trong sch. ng c tnh
ngay thng, khng bit s cng quyn, khng a dua theo bn quyn qu. ng l
ngi siu thot trong nhng cuc u tranh gia cc h phi chnh tr trong triu
nh, t mnh gi mnh trong sch, ng ngoi s quyn r v vt cht. Ch ng tic
mt ngi ti tr hn ngi nh ng, li khng thot khi s hm hi ca k tiu
nhn hn h. ng trc s vu co ng khng c cch no chng , dn n phi
m hn mang xung tuyn i. S tht phn nh mt cch su sc s khuynh o
tn nhn gia nhau trong tp on chnh tr x hi phong kin.

X. Phm Vn Trnh - Nh Mu Lc Gip Triu Thanh Tin Vo Quan i

428

Nhn theo chiu dc ca lch s Trung Quc, c mi ln thay i triu i, thay

ch nm giang sn, th chnh l lc nhn ti xut hin ng o, anh hng u u
cng thy. Cu c hun "thi th to anh hng" ng l mt cu ni rt ch l. Trong
cc nhn vt lch s loi hnh th nhng mu s, nhng b ti ti nng c th "ngi
trong triu nh tnh ton mu lc, quyt nh s thng li ngoi xa nghn dm"
l nhng ngi c ngi ta ch nht. V h cng ging nh nhng nh o din
ca lch s. Bit bao nhiu s kin lch s l do s sch hoch tinh t ca h mi tr
thnh phong ph, a dng, hp dn mi ngi. Nhng nhn vt lch s nh Khng
T Nha, Trng Lng, Gia Ct Lng, Triu Tn, Lu B n v.v... u l nhng
nhn vt m ai ai cng bit n. Trong thi k chuyn i gia nh Minh v nh
Thanh cng khng ngoi ci l . Trong giai on ny xut hin mt nh mu
lc ti nng phi thng, c tn gi l Phm Vn Trnh.

1. Sng Kip N L

Phm Vn Trnh, t Hin u, sinh vo nm th hai mi lm nin hiu Vn

Lch triu nh Minh (1597). Th h trc trong gia nh ca ng vo i nh Minh
t Giang Ty b bim i Thm Dng v " ti Ph Thun S". ng s ca ng l
Phm Thng, tng gi chc Binh b Thng th trong nhng nm Gia Tnh i nh
Minh, ng ni l Phm Thm, tng gi chc ng Tri V ch huy ti Thm
Dng i nh Minh. Phm Vn Trnh t nh hiu hc, thng minh hn ngi.
Nm th bn mi ba nin hiu Vn Lch i nh Minh (1615), ng thi sinh vin
(t ti) ti huyn Thm Dng. Lc ng mi mi tm tui.
Trong khi Phm Vn Trnh ang phn khi, quyt tm lm cho c mt ci g
trn con ng s tin, th tai ha p xung u.
Nm th bn mi su nin hiu Vn Lch (1618), th lnh ca chnh quyn Hu
Kim l N Nh Cp Xch xua qun tin xung pha Nam, nh chim Ph Thun v
mt s a phng khc, thng tay bt ngi cp ca, v mang ba chc vn c
ngi ln gia sc do h bt c, em phn phi cho cc quan binh c cng. Phm
Vn Trnh nm hai mi mt tui, cng l mt trong nhng ngi b bt sng,
nn b a i lm n l.
429

Hu Kim l chnh quyn do mt dn tc thiu s vng ng Bc Trung Quc

l tc N Chn (tin thn ca Mn tc) xy dng ln. Ngi N Chn l mt dn tc
thiu s rt lu i trong ni a nc Trung Quc. T tin ca h l ngi Tc
Thn thi Xun Thu Chin Quc. n i hu Hn, Tam Quc, h c gi l p
Lu. i Bc Ngy c gi l Vt Ct. i Ty, ng gi l "M H". n
nin hiu Thin Phc nm th ba i ng Chiu Tng (903) tr v sau, mi chnh
thc c gi l "N Chn". Trong lch s Trung Quc, nc "Bt Hi trong i
ng, cng nh nc "Kim" tng chong mt vi triu Bc Tng, u l chnh
quyn do dn tc thiu s N Chn ln lt thnh lp.
n triu nh Minh tr i, tc N Chn sng vng pha Bc Trng Bch
Sn, chy di n bin pha ng, v khp vng lu vc sng Hc Long Giang.
Trn mt vng t rng ri nh th, tc N Chn chia ra lm ba b phn ln l Hi
Ty, Kin Chu v D Nhn. i i vi s h ha trong vic thng tr ca triu nh
Minh, cc quan ph i vi ngi N Chn p bc ngy cng nng n. Do vy, mi
mu thun gia tc N Chn v triu nh Minh ngy mt gay gt. Thi k gia v
cui i nh Minh, tp on thng tr nhu nhc bt ti ca triu nh, khng lm sao
vc dy c triu i ca h. Cho nn i vi tc N Chn ngy cng tng cng
s phn khng, h phi p dng chnh sch li ko b phn ny, nh b phn khc,
nhm "chia tr". Lc by gi nh Minh c mt v v tng trn liu tn gi L
Thnh Lng, ngh mu k to ra mi mu thun gia hai tc N Chn l
Hi Ty v Kin Chu. ng ta trc tin li dng Vng i l t trng ca Cp
t B thuc tc N Chn Hi Ty, git cht Vng Co nguyn l Hu V c
ca Kin Chu. trm tho tr cn, L Thnh Lng vo nm th 10 nin hiu
Vn Lch, li tin ln mt bc, phi binh gip cha thnh Lun l N Kham
Ngoi Lan, tn cng con trai ca Vng Co l A i. V ca A i l em b con h
ni vi N Nh Cp Xch, nn ng ni l Khiu Trng v cha l Thp Tht ca N
Nh Cp Xch vi vng n ngoi thnh C Lit ni A i tr ng, yu cu N
Kham Ngoi Lan nh ch cuc tn cng, hai ngi i khuyn A i u hng. Do
vic khuyn u hng cha thnh, nn qun Minh v qun N Kham Ngoi Lan lin
hp nhau tn cng h thnh, ri thng tay chm git, v git lun Thp Tht v
Khiu Trng trc y vo thnh khuyn A i u hng nhm cu ngi thn
ca mnh. S kin ny to ra mi hn th thm xng khc ct gia triu nh Minh
v N Nh Cp Xch.
430

Nm th nin hiu Vn Lch (1583), N Nh Cp Xch vi tui hai mi lm,

hng binh trn c s mi ba b gip tr ca cha mnh li. Trc tin ng ta nh
chim c thnh Lun. Cha thnh l N Kham Ngoi Lan ht hong b chy.
N Nh Cp Xch xua qun truy ui khng bung tha. Trn ng truy ui, ng ta
ln lt h tng b lc ca tc N Chn, v cui cng git c k th, thng nht
cc b lc N Chn li lm mt.
n nm th bn mi ba nin hiu Vn Lch (1615), N Nh Cp Xch ang
phn khi qua my cuc chin thng, thc lc ca ng ta li khng ngt hng mnh
thm, nn tuyn b thnh lp chnh quyn i Kim (s gi l "Hu Kim"), t
nin hiu l Thin Mnh. N Nh Cp Xch ln ngi Kh Hn vi tui i nm mi
tm.
Chnh quyn Hu Kim c thnh lp chng bao lu th N Nh Cp Xch bn ly
c triu nh Minh v c sinh s, "git cha v ng ni ca ng ta v mt s vn
khc gi chung l by mi th ln" hng binh, m mn cho cuc chin tranh tr
th i vi triu nh Minh.
Nm th ba nin hiu Thin Mnh (1618), N Nh Cp Xch dn binh tng tinh
nhu hn hai vn ngi, ko thng pha Ty, ri dng th tin cng nhanh nh sm
st, chim c hai thnh ng Chu v M Cn n. Tip , ng li phi mt
"thng i" nm mi ngi i trc, v i binh ln bm st theo sau, tha dp
ma m va mi tnh, bt thn n st chn thnh Ph Thun, v h c thnh ny
trong nhy mt. Do vy, mi c cu chuyn hn ba vn ngi v gia sc ca triu
nh Minh, trong c Phm Vn Trnh b bt sng a i.
Qua nm sau, trong trn Tt Nh H, N Nh Cp Xch li nh tn thng nng
n qun i bin phng" ca triu nh Minh. T , cn cn thc lc gia i bn
thay i hn.
Ch trong vng my nm ngn ngi, N Nh Cp Xch chim ton b vng t
pha ng Liu H, ri li quay mi gio v vng t Liu Ty. Nh c quan K
Liu Kinh Lc l Tn Tha Tng v quan Ninh Tin Binh B o l Vin Sng
Hon v mt s ngi trung thnh vi triu nh khc, tm cch xoay s, mi
bo v c s bnh yn khong chng bn nm cho vng Quan Ngoi. Nhng, tn
gian thn ca triu nh Minh l Ngy Trung Hin, lng quyn, tm cch cch chc
431

Tn Tha Tng, ri ph b mt s c im phng ng cng nh n binh quan

trng, khin vic phng ng ngoi bin cnh ca triu nh Minh yu hn i.
u nm th mi nin hiu Thin Mnh (1626), N Nh Cp Xch ch thn ch
huy mi ba vn i qun tha s s h ca triu nh Minh, nh thc vo ni a
ca triu nh ny, pha Nam chy di ti tn b bin, pha Bc ti Qung Ninh, i
l c m rng, on qun ca N Nh Cp Xch u ui khng thy nhau, c x
gm gio rp tri, hng h ko n st Chn thnh Ninh Vin. Lc by gi Vin
Sng Hon ch c trong tay hai vn binh m, li c lp khng c vin binh, hon cnh
ht sc kh khn, nhng qua s ku gi ca ng ta, ton dn Ninh Vin u ng ln
chin u, dn trn sn sng ch qun ch ti.
Ngy hai mi hai thng hai, N Nh Cp Xch ch huy qun Bt K tinh nhu, c
c xe c che chn bng nhng tm chn v thang mc, cng nh mi th v kh
tn cng thnh. Vin Sng Hon ra lnh cho bn loi i pho Hng Di, nhng qun
Hu Kim c nhng c xe c che chn bng nhng tm st ym h, tin ln st
chn thnh, ri ra sc o hang chui vo thnh. Qun Minh mt mt nm nhng
b uc c tm du ang chy xung tn cng qun ch, mt khc phi i cm
t ra ngoi thnh chin u. H y lui c nhiu t tn cng ca ch.
Ngy hai mi mt, qun Hu Kim tha m ti li m cuc tp kch, nhng vn
khng thng c. n ngy hai mi su, h bt c d phi tho vng vy rt lui.
N Nh Cp Xch k t ngy hng binh lc ng ta hai mi lm tui, ko di
cuc chin u n bn mi ba nm, t cho rng mnh l mt tng "h nh l
phi thng, h tn cng l phi h thnh", nhng khng ng li b tht bi trc Vin
Sng Hon, nn bun ru km vui. Trn lng ng ta bng mc mt mn nht c v
khng y mt nm sau th cht.
Sau khi N Nh Cp Xch cht, ngi con trai th tm ca ng ta l Hong Thi
Cc ln ni ngi i Hn vo nm th 11 nin hiu Thin Mnh (1626), i nin
hiu l Thin Thng. Sau khi Hong Thi Cc tin hnh thay i to tt i vi mt s
chnh sch trc, s mnh ca Phm Vn Trnh cng nh m thay i theo.

2. Nh Ha c Phc

432

Sau khi Hong Thi Cc ln ngi c tm hm, bn ra lnh cho dn Hn c

chia khu ring, v bin ch thnh h dn thng thng, chn quan vin ngi
Hn thanh lim n cai qun. Nh m bn chc phn trm nhng thanh nin
ngi Hn khe mnh ang l n l cc trang vin, c khi phc li a v ca
mt ngi dn bnh thng. Chng nhng th, Hong Thi Cc li i mi quan
nim, gt b thin kin ca ngi cha trc y i vi nhng phn t Hn tc. ng
nhiu ln tuyn dng, bt, cng nh tin c nhng quan vin ngi Hn v ngi
Mng C, da vo ti nng m s dng, khin khng t nhng ngi tr thc Hn
tc v Mng C nhit lit ng h, bng lng thc tm dc ht sc mnh bo p
hong n.
Nm th ba nin hiu Thin Thng (1629), Hong Thi Cc cho thnh lp Vn
Qun, yu cu Vn Qun ly nhng vic hay d ca cc vng nhiu triu i lm
tm gng soi, v ghi chp ht nhng iu hay d hin nay. Vic lm , khin cho
mi ngi lin tng n mt nh vua ni ting l ng Thi Tng, c li rn
dy rt ch l l "ly ng soi gng th c th sa ngay ngn o mo. Ly chuyn
c soi gng th c th bit c vic hng ph, ly ngi soi gng th c th
bit c hay d". Hong Thi Cc thit lp Vn Qun ct bit s hng ph cng
nh ci c ci mt trong i. Sau khi Vn Qun c thnh lp, th mt nhu cu
cp bch l phi tm c ngi ti nng lm vic y. Do vy, thng tm
cng nm, Hong Thi Cc li ban b mt ch d: "T c cc quc gia u s dng
song song c vn ln v. Dng v dp yn nhng cuc lon lc, dng vn xy
dng cuc sng thi bnh. Nay trm mun chn hng vn tr, nn nh m k thi
tuyn chn nhng ngi c ti trong cc sinh vin a ra s dng. Vy, tt c nhng
gia nh ngi Mn, ngi Hn, ngi Mng, t Bi Lc tr xung, nu c nui sinh
vin trong nh, u phi h i ng th. n ngy mt thng chn ny, ta s ra lnh
cho cc i thn cng lm gim kho tuyn chn. Tt c mi nh u khng c
ci lnh. Ngi thi ta s cho nhng trng inh khc n thay th.
Phm Vn Trnh cng thuc vo thnh phn sinh vin m trong vn bn nh
vua ni ti. V nhng ngi ny u l nhng ngi b bt sng, c xem nh chin
li phm dng tng thng cho nhng ngi c cng, nn h tr thnh gia n.
Theo ch d trn, th ch nh khng c "ci lnh". ng thi, nu ngi gia n
c trong k thi v c rt i lm vic, th nh vua s thay vo mt gia inh
khc cho gia ch.
433

S sinh vin c ng th trong k thi ny c hn ba trm ngi, v thi gn hai

trm. Phm Vn Trnh l mt trong nhng ngi thi . Nh vy, Phm Vn Trnh t
ch b ha li c phc. ng da vo s thng minh v ti tr ca mnh, t thn
phn mt tn gia n vn ln chc v hin hch ng u cc qun thn.
Trong "Thanh s co i vi qu trnh ca Phm Vn Trnh ghi chp c ch
khc hn s tht. Theo phn "Phm Vn Trnh bn truyn" chp Thi T l N Nh
Cp Xch sau khi nh chim c thnh Ph Thun, th Phm Vn Trnh v ngi
anh bn ch ng i yt kin N Nh Cp Xch. N Nh Cp Xch thy Phm Vn
Trnh c thn hnh to ln nn c cm tnh. Sau khi cng ni chuyn, N Nh Cp
Xch rt tn thng s hiu bit ca Phm Vn Trnh, li c bit Phm Vn Trnh
l hu du ca Phm Thng, nguyn l Binh B Thng Th ca triu nh Minh
trong nhng nm Gia Tnh, nn rt xem trng, bn dn d cc Bi lc:
- y l hu du ca danh thn, cn phi ch nng .
Nu bnh tnh m xt, th on s ny s khin cho mi ngi phi t nghi vn.
V N Nh Cp Xch l ngi rt c cm i vi "th sinh" ca triu nh Minh. ng
cho rng tt c mi iu ng ght u do bn ny m ra", nn cm hn ch mun
git cht h. Ring thn dn ca triu nh Minh i vi vic tc N Chn ni dy
cp bc chm git, lm ton nhng iu xu, iu c nn cng rt cm th. ng v
mt tnh cm m ni, th Phm Vn Trnh mt khi tr thnh n l, b ngi N
Chn xem nh sc vt, trong khi ng l hu du ca mt nguyn lo i thn triu
nh Minh, th chc chn khng bao gi ng ch ng i yt kin N Nh Cp Xch
c. M s tht l N Nh Cp Xch sau khi chim c Ph Thun, bt tt c
nhng "th sinh" ca triu nh Minh, thng tay chm git. Trong khi hng lot nhng
th sinh" phi chu chm u, th trong c mt ngi tng mo ng ng
phong khc bit, so vi nhng th sinh h lu hon ton khc hn. Cho nn N
Nh Cp Xch mi ng lng trc n, tha cht cho ng v giao qua "qun c vin
bin" lm n l. Ngi th sinh chnh l Phm Vn Trnh (quyn "Thanh s
co vi m ha v Hong ca nc mnh, cng nh giu kn giai on chu
nhc ca Phm Vn Trnh m sau ny tr thnh cng thn ca triu Mn Thanh, nn
mi b cong ngi bt t v chuyn p nh vy.
Mi ngi thng ni: qua i nn m khng cht tt s c ci phc v sau.
Cu ni , qu tht ng nghim vo trng hp ca Phm Vn Trnh. Sau khi
434

Hong Thi Cc ln ni ngi vua v thay i nhiu quc sch quan trng, ha gii
c mi mu thun gia hai dn tc Mn v Hn, khin thn dn ca Hn tc trong
khu vc cai tr ca h, dn dn thay i thi th ch, phc tng h mt cch t
nguyn. Cng qua nhng chnh sch ci m , gip cho Phm Vn Trnh c
ng th, khin ng thot khi kip n l v c xut u l din sau ny.

3. Dn Dn Ni Danh

Nm th ba nin hiu Thin Thng (1629), Hong Thi Cc sau khi chnh n ni
chnh xong, bn hng binh pht Minh. Phm Vn Trnh cng i theo qun i
xut chinh. K t ngy N Nh Cp Xch b Vin Sng Hon nh bi ti Ninh Vin
nn bun ru ng bnh cht, th Hong Thi Cc cng tng sc nhiu ln vi Vin
Sng Hon tuyn Ninh Vin, Cm Chu, nhng u b nh bi phi rt tr v.
Cho nn ln ny c s sch hoch ca Phm Vn Trnh, h thay i tuyn tin
qun. i qun c ngi Mng C thuc b Ca Lc Tm lm hng o, t H
Phong Khu vt qua Trng Thnh, tin su vo ni a ca triu nh Minh. Trong
trn nh ny, Phm Vn Trnh t mnh m ang mi mt, pht huy tc dng quan
trng. ng nhn lnh ch huy mt bin s men theo Phan Gia Khu, M Lang D,
Tam n Doanh, M Lang Quan, i An Khu tin qun sch ng vi Ch lc.
Phm Vn Trnh l ngi tr dng song ton, h c lin tip nm thnh ca triu
nh Minh. Qun Minh tp trung qun lc chng tr quyt lit. H xua qun ti
bao vy i An Khu rt cht ch. Phm Vn Trnh dng ha cng gii vy, v
phi hp vi ch lc rt c hiu qu. Sau , Hong Thi Cc ch huy qun ch
lc tin thng n Vnh Bnh (nay nm trong a phn tnh H Bc) pha ty v trao
cho Phm Vn Trnh trng trch gi Tn Ha, l mt vng t chin lc. Qun
Minh tha s h p ti tn cng, p st chn thnh vi mt kh th t. Phm Vn
Trnh gng sc chng tr, ly s t nh thng s ng, bo v c s an ton
cho i bn doanh ca qun Hu Kim. Do Phm Vn Trnh lp c nhiu chin
cng lin tip, nn c phong lm "Th chc du kch.
Sau khi Hong Thi Cc ng vng chn ti Tn Ha, bn t K Chu vt Tam
H, chim Thun Ngha ri nh thng n Thng Chu, li vt sng tin ln uy
hip Bc Kinh.
435

Vin Sng Hon trc y tng kin ngh vi triu nh nn tng cng binh lc
ti K Mn, phng nga qun Hu Kim c th i theo ng vng m tin vo
khu vc Bc Kinh. Nhng ng tic l kin ngh ca ng khng c triu nh chp
thun, nn Hong Thi Cc c dp li dng khe h . Hong Thi Cc xua qun
tin thng n vng Nam Hi T, cch ca i bo v thnh Bc Kinh xa hai dm th
h tri. Triu nh nh Minh nghe tin ht hong c ln. Vin tng binh ca triu nh
nh Minh l Mn Qu xua qun chng ch bn ngoi ca c Thng Mn v An
nh Mn. Pho binh trn thnh ca nh Minh lin bn ym tr, nhng h li bn c
vo qun i ca mnh, khin Mn Qu cng b thng, nh phi dn tn qun lui
tr vo thnh ngi ch cht.
Vin Sng Hon c tin Hong Thi Cc i vng vo pha trong quan i bn
dn binh m t Ninh, Cm ko tr v kinh s cu vin. Qun i ca ng i bt k
ngy m bm cho kp qun ca Hong Thi Cc. Sau khi n K Chu, ng
dng tc hnh binh hai ngy m vt qua ba trm dm ng v ui n ngoi
thnh Bc Kinh, ri cng kch chin vi qun Hu Kim bn ngoi ca Qung C
Mn sut su ting ng h, khng ch c mi hnh ng ca k ch, khin nhu
kh ca qun Hu Kim b gim st. Hong Thi Cc ch thn ra trn tin quan st
doanh tri ca Vin Sng Hon, thy trn th ca i phng qu cht ch, bit
khng th chin thng c, bn theo kin ngh ca Phm Vn Trnh v mt s tng
lnh khc xung lnh rt qun, v s dng k ly gin.
Th ra, Hong Thi Cc trong ln tin binh vo quan i ny, trn ng rt lui
bt sng c hai tn thi gim, bn b mt ra lnh cho ph tng Cao Hng Trung
v Bao Tha Tin c ngi tht gn hai tn thi gim , ri gi v k tai ni nh
vi nhau:
- Vic rt qun hm nay, tht ra l k sch ca Hong thng (ch Hong Thi
Cc). Trc y khng lu Hong thng mt mnh ci nga n trn tin ca
Vin tng ph cng mt m mt thi gian di vi hai ngi do Vin tun ph
phi n. Vin tun ph mt c vi chng ta, cho nn vic nh bi triu nh
Minh ch l vic trc mt thi.
Sau , h li c to iu kin cho mt tn thi gim h Dng c dp trn
thot. Vin thi gim ny tr v Bc Kinh, bn em nhng iu c mt trng i,
do mnh nghe c tu li cho hong Sng Trinh. Lc by gi, trong triu nh c
436

mt s ngi chng li Vin Sng Hon, t lu vu co ng l k dn si vo nh,

nhm uy hip triu nh, buc triu nh phi chp thun ch trng ngh ha vi
Hu Kim ca ng, v qua i bn s k hip c bt bnh ng trc s uy hip
ca qun Hu Kim. Hong Sng Trinh l mt ng vua ch thch lm theo mnh,
c on li a nghi. i vi Vin Sng Hon ng vn c lng nghi ng, nn khi
nghe li tu ca vin thi gim h Dng, th khng cn bit trng en, phi tri,
triu Vin Sng Hon vo triu nh vn ti, trch c ng ti sao a vin binh v
qu tr, ri bt ng h ngc. Qua nm sau, Vin Sng Hon b x lng tr. Ch cn
Phm Vn Trnh thi hnh mt k mn nh vy, cng cho triu nh nh Minh t
ph hy bc tng thnh ca mnh.
Sau khi Hong Thi Cc dng k nh c gai trc mt l Vin Sng Hon,
xa c ni bn tm v sau, th v cng mng r. Cc tng lnh ca ng thy
khng cn iu g ng ngi na, bn ua nhau yu cu tha c nh thc vo Bc
Kinh. Nhng Hong Thi Cc ni:
- Nay nu tn cng thnh th c th chim c. Nhng nu qua s tn cng ny
m ta mt i mt hoc hai tng ti, th d c ly c mt trm ngi thnh nh th
cng khng vui.
Do vy, ng xua qun nh thng vo L Cu Kiu, v tin kch doanh tri ln
ca Mn Qu v mt s tng binh khc gm bn vn ngi, ng ti bn ngoi ca
thnh Vnh nh Mn. Bn vn qun Minh b nh tan tc, r ri hng ng. Sau ,
Hong Thi Cc li chuyn qun n Thng Chu, ri tin v pha ng chim
bn thnh Thng Ha, Vnh Bnh, Thin An, Loan Chu (u nm trong tnh H Bc
hin nay), ri cho qun ng gi, cn ng th dn i i binh m tr v. Xem ra,
Hong Thi Cc p dng chin thut tiu dit qun sinh lc ca triu nh Minh,
ri mi tin hnh vic chim thnh, chim t sau.
Vic Hong Thi Cc cho qun ng gi bn ngi thnh va chim c, l c
nh s dng cch nh gip cng nh Sn Hi Quan. Nhng sau khi ng rt
qun, th i Hc S triu nh Minh l Tn Tha Tng bn t chc binh lc chim li
bn ngi thnh ny. Do vy, lm xo trn k hoch ca Hong Thi Cc khin
ng ta ht sc gin d. Tip , Hong Thi Cc li c tin qun Minh ngy m lo
xy dng li thnh i Lng H, vi s tin ln mt bc khi phc vng t
ngoi bin cng b mt. Nh vy, Hong Thi Cc lm sao chu ngi nhn cho
437

c? Vo thng tm nm th nm nin hiu Thin Thng (1631), thnh i Lng

H va mi c xy dng mt na, th Hong Thi Cc xua i binh nh bc hu
ngi thnh ny. ng ta p dng chin thut vy thnh nh vin binh. Qun
nh Minh gi thnh v cn ht lng thc, nn qun v dn phi n tht ln nhau,
rt cuc buc phi u hng.
Trong chin dch ny, c mt o qun Mng C u hng, nhng mt s binh s
v khng chu u hng nn m st tng lnh ca h ri b trn. Hong Thi Cc
nghe tin tc gin, nh git ht s binh s Mng C cn li. Phm Vn Trnh bn
dng li uyn chuyn khuyn ngn:
- Nhng binh s khng b trn, chng t h thnh tm quy phc. Nu git h i,
th i vi vic ny cng v b, m t nay v sau s nh hng n chnh sch d
hng ca ta.
Hong Thi Cc thy Phm Vn Trnh xut pht t li ch lu di nn c li
khuyn ngn, lin vui v chp nhn kin ngh . Nh vy m nm trm binh s v
ti ni trn mi khi b git.
Lc by gi cn c mt cnh qun i ca triu nh Mnh da vo a th him
yu c th Ty Sn, d Hong Thi Cc xua qun tn cng nhiu ln nhng vn
khng chim c, trong lng nn nng, Phm Vn Trnh vn c sn mu k d
hng, nn mt mnh mt nga khng k an nguy, n trc tri qun Minh dng ba
tc li phn tch mi iu li hi d hng i phng. Rt cc, qun Minh
c cm ha v thnh tm chu hng. Hong Thi Cc ht sc vui mng, em tt c
s binh m u hng ni trn giao cho Phm Vn Trnh thng lnh.
Nm th su nin hiu Thin Thng (1632), Hong Thi Cc tip tc nh chim
t ai vng bin cng ca triu nh nh Minh. Sau khi o qun ca Hong Thi
Cc tin vo Quy Ha (nay l thnh ph H Ha o c) Hong Thi Cc vn c
nh thc su vo ni a ca triu nh Minh, nn triu tp cc i thn trong
c Phm Vn Trnh bn bc v chin sch. Phm Vn Trnh cn c tnh th chin
lc gia i bn, ra mt phng n cng khai v mt phng n b mt:
Phng n cng khai l da vo s kh ang ln cao, sc chin u ang mnh, xua
qun thc su vo ni a ca triu nh Minh, v tin thng vo Bc Kinh, buc triu
nh nh Minh phi tha hip. Sau , li xua qun n Sn Hi Quan p nt thy
mn ti y ri rt v, to thanh th. Mun thc hin mc tiu , phi xut qun
438

t Nhn Mn Quan l tin li nht. V con ng ny qun Minh thiu s phng,

cuc hnh qun s khng gp tr ngi chi ln. Hn na, dc ng u l vng dn
c giu c, c th mn nga v lng thc ca h dng. Nu i Hn thy vic
ra qun ca mnh thiu danh ngha, th c th ni vi b tnh l Kh Hn ca St Cp
Nh b trn, nn binh m ca ng ta u chy sang hng ng ca Hong thng.
Nay Hong thng mun ngh ha vi triu nh nh Minh, nhng kh ni ng i
qu xa, i b th khng bit chng no mi ti, nn cn mn nga ca h cho
binh s quy phc ca St Cp Nh tm dng. Nu ngh ha thnh cng, th s tnh
theo gi nga hin ti tr tin li cho b tnh. Cn ngh ha bt thnh, i bn nh
nhau, th nh tri ph h ta chim c vng t bin cng ny, th s min thu
nhiu nm cho b tnh y b li nhng thit thi do chin tranh gy ra cho mi
ngi. Nh vy th Hong thng c th xut s mt cch ng hong. V, nu
khng lm c nh vy, th Hong thng c th vit th trao cho cc quan li gi
bin cng ca triu nh Minh, h chuyn v nh vua ca h, nh k hn cho h
tr li. Vi tnh hnh cc vn thn ca triu nh Minh ang u vi nhau, cng
nh cc tng ngoi bin cng khng thng nht nhau, chc chn h s khng
lm sao tr li kp thi hn do ta quy nh. n chng , Hong thng s c l do
ra qun nh vo nhng ni h thiu phng b mt cch bt ng, ri tha dp nh
thc lun vo Bc Kinh. V phng n sau l phng n mn c ngh ha lm
cho triu nh nh Minh mt cnh gic, ri tha c hnh ng mt cch bt ng,
thc hin sch lc chim thnh chim t, cho nn chng ta tm gi n l phng
n b mt.
Mc d Hong Thi Cc khng em k sch ny ra thc thi, nhng qua k hoch
chu o, cn mt, t ra l ngi bit mnh bit ta, hiu r tnh hnh ni b ca triu
nh nh Minh nh vy, qu l mt diu k him c.
Vo nm th nm nin hiu Thin Thng (1631), lc Hong Thi Cc bao vy tn
cng thnh i Lng H, th vin Tun ph ng Thi l Tn Nguyn Ha, tng
phi Tham qun Khng Hu c dn binh i cu vin. Nhng b i ca ng ny
khi ko ti Ng Kiu, th gp tuyt to, khng c lng thc n, triu nh cng
khng ng ngng chi ti, nn mt s qun s phi trn tri ra ngoi cp bc. Tnh
hnh ny lin c L Cu Thnh, mt tn tham quan li tham lm cng qu, v
ang s b t ti li dng ngay. ng ta sch ng ton qun ny nn ng ln lm
phn. Khng Hu c l ngi cng c bt chnh, nn tha c chp nhn ngay.
439

Thng ging nm sau, Khng Hu c cng vi Cnh Trng Minh, mt vin Tham
qun khc c nhim v ng gi ti ng Chu, cng nh chim thnh ng Chu.
Khng Hu c t xng l Nguyn Soi, c n tn dng ring, ri phong
Cnh Trng Minh v mt s ngi na lm Tng Binh. H xua qun i nh chim
thnh trn, cp bc khp ni, khng chuyn tn c g m khng lm.
Hong Sng Trinh thy tnh hnh xy ra nh vy, buc phi phi i qun i
tiu tr. Nm th 7 nin hiu Thin Thng (1633), Khng Hu c phi s n cu
vin vi Hu Kim. Hong Thi Cc nghe tin ht sc vui mng, bn phi Phm Vn
Trnh v mt s tng lnh khc dn qun i sch ng. Phm Vn Trnh da vo ti
nng ca mnh, mt ln na li d hng thnh cng. Hng tng Khng Hu c v
Cnh Trng Minh v sau tr thnh nhng v tng c cng lao hn m trong vic
dnh thin h cho triu i nh Thanh.

4. c S Tin Dng

Nm th 9 nin hiu Thin Thng (1635), Hong Thi Cc tuyn b hy b xng

hiu N Chn", chnh thc t danh hiu ca b tc l "Mn Chu. Thng nm
nm th hai, Hong Thi Cc li i tn nc i Kim thnh "i Thanh", chnh
thc thnh lp triu nh nh Thanh v ln ngi hong .
Sau khi Hong Thi Cc xng , i vi c cu vn v ca triu nh u b
sung, m rng. ng m rng Vn Qun trc y thnh ra Ni Tam Vin: tc Ni
Quc S Vin, Ni B Th Vin, Ni Hong Vn Vin. Mi Vin t mt i Hc
S ch tr. Hong Thi Cc c Phm Vn Trnh lm i Hc S Ni B Th Vin,
tc quan c thng lm Nh ng "Gip lc chng kinh" (ting Hn gi l Tham
Lnh).
tng cng binh lc, Hong Thi Cc quyt nh trn c s c "Mn bt
k" v Mng C bt k", li m rng thm "Hn qun bt k". Th l cc i thn
bn nht tr tin c Phm Vn Trnh m nhim "C Sn Ngch Chn" (tc K Ch,
ting Hn gi l Thng). Mun bit chc "C Sn Ngch Chn" l th no, cn
tm hiu s qua v cch xy dng "Bt k" ca ngi Mn Chu: Thot tin, ngi
N Chn da vo "Tp" v "Tri" tin hnh vic sn xut v nhng hnh ng
440

qun s. Trn c s mi ngi th c xem l mt n v. Ngi u mc ca n

v ny c gi l ngu lc ngch" (tc Tin Ch, ting Hn gi l T Lnh).
V sau, thc lc ca h ngy mt pht trin ln mnh, nn N Nh Cp Xch vo
nm th 43 nin hiu Vn Lch (1615), quy nh c ba trm ngi th gi l mt
"Ngu lc", nm ngu lc" th hp thnh mt Gip Lt Ngch Chn" (Tham Lnh),
nm "Gip Lc Ngch Chn" hp li thnh mt "C Sn" (K). Trc tin ch c bn
K l Hong, Hng, Lam, Bch. V sau li tng ln bn k na l Tng Hong,
Tng Lam, Tng Bch, Tng Hng. Trn c s hnh thnh ch Bt K
ni ting trong lch s, mt ch kt hp gia binh v nng.
N Nh Cp Xch l thng soi ti cao ca Bt K. Con chu ca ng ta l th lnh
ca mi mt K. Mi K Ch phi trc tip nghe theo mnh lnh ca i Hn,
quyn lc v a v ch thp hn i Hn m cao hn tt c mi ngi. Sau khi N
Nh Cp Xch cht, Hong Thi Cc nguyn l mt K Ch ln ni ngi vua. i i
vi vic a bn ngy cng m rng, Hong Thi Cc da theo quy ch Bt K ca
ngi Mn, t chc thm "Mng C Bt K" v "Hn qun Bt K. Khi cc i
thn ngh c Phm Vn Trnh m nhim chc v K Ch, mt chc v khng
phi tm thng, th Hong Thi Cc tri li cho rng C Sn Ngch Chn" chng
qua l mt chc tc trong qun i m thi. Cho nn nh vua ph quyt kin
ca cc i thn, yu cu chn la ngi khc. Qua thy s tn nhim ca
Hong Thi Cc i vi Phm Vn Trnh l c mt ngha su xa bit bao nhiu.
Chc i Hc S "Ni B Th Vin" tuy l mt quan chc thp, nhng ngi gi
chc tc ny li nm ht bao nhiu iu c mt quan trng. Nhng sc th d tho
cho hong , cng nh bao nhiu s tu ca cc nha mn gi ln, u phi qua tay
quan chc ny. Nht l cc th tn qua li vi cc nc u phi qua tay i Hc S
ca Ni B Th Vin tho ra c. Trn thc t, Phm Vn Trnh ng vai tr l
ngi b th ring ca Hong Thi Cc. Tuy ng khng phi l hng i thn c
nhim v bn bc v vic triu chnh, nhng ng vn thng tham gia vo vic xy
dng nhng phng chm v chnh sch quan trng i ni cng nh i ngoi ca
triu nh. ng thi, i vi vic s dng v bi chc ca cc quan vin quan trng
trong triu nh, ng cng c mt tc dng quyt nh trong .
S tin dng ca Hong Thi Cc i vi Phm Vn Trnh, gn nh n mc cao
tt. C mi ln c triu kin thng ngh v vic triu chnh, Hong Thi Cc
gi Phm Vn Trnh li rt lu. Lm khi triu kin xong, Phm Vn Trnh mi
441

tr v ti nh, cha kp n ung ngh ngi, th li c lnh nh vua triu vo cung tip.
Phm gp nhng qun quc i s, bao gi Hong Thi Cc cng hi ngi c trch
nhim gii quyt l Phm Vn Trnh bit hay cha? Lm khi nh vua cm thy trong
c vn g cha tha ng, bn hi ngi c trch nhim ti sao khng i
thng ngh vi Phm Vn Trnh. Nu ngi tr li kin ca Phm Vn Trnh
cng ging nh vy, th Hong Thi Cc lin ng v ph chun. Tt c cc vn
th ngoi giao, u do mt tay Phm Vn Trnh khi tho. Ban u Hong Thi Cc
cn ch thn xem qua, nhng mi ln xem nh vua thy u y u tha ng c,
nn v sau i vi nhng vn th thng thng, nh vua khng bao gi xem li.
C ln Phm Vn Trnh b bnh, xin php ngh nh, nhiu cng vic do vy
khng c ai quyt nh gii quyt, nn Hong Thi Cc bn xung ch d bo phi
ch Phm Vn Trnh ht bnh xong ri mi tin hnh gii quyt sau. i vi nhng
li khuyn ngn cng nh nhng k sch ca Phm Vn Trnh, Hong Thi Cc bao
gi cng nghe theo. p li n tri ng ca Hong Thi Cc i vi mnh, Phm
Vn Trinh lun lun dc ht tm sc ca mnh ra gip cho nh vua tranh ginh
thin h.
K t ngy Hong Thi Cc ln ni ngi n nm th su nin hiu Sng c
(1641), tri qua mi lm, mi su nm, ng ba ln xua qun t nhp vng
Quan Ni nhng v khng chim c Sn Hi Quan v Cm Chu, nn lun gp tr
lc trong hnh ng, kh thc hin trong nh ca mnh. Do vy, Hong Thi Cc
cha mi gio tin cng ca mnh v pha Sn Hi Quan v Cm Chu, l ni gy
tr lc khng cho ng tin vo quan i, trong khi , triu nh Minh cng ngh trm
phng ngn k tng cng tuyn phng th ny.
Nm th 4 nin hiu Sng c (1639), chc v Tng c K Liu c thay th
bi Hng Tha Tr, mt tng lnh va c cng trn p c nhng cuc nng dn
khi ngha m ni ting. Nm th su nin hiu Sng c (1641), qun Thanh bt
u hnh ng, phi qun bao vy Cm Chu. Thng by nm , Hng Tha Tr
bn dn Ng Tam Qu v mt s tng lnh khc gm tm Tng binh v mi ba
vn nhn m ko n chi vin cho Cm Chu. i qun tp hp ti Ninh Vin, ri
mi chia thnh my cnh tin chm chp v pha Hnh Sn v Tng Sn, vi chin
php tin chm nhng n chc ginh thng li.

442

Nhng, v Binh b thng th mi c a ln gi chc ny l Trn Tn Gip,

li cho rng tin qun chm chp nh th ch lm hao thm lng thc, nn phi
ngi ti gim trn, gim qun v c chin cho Hng Tha Tr. Do chu khng ni
s thi thc ca s ngi ny, nn Hng Tha Tr liu lnh b lng tho li Bt
Gi Cng bn ngoi Hnh Sn v Thp Sn thuc vng Ninh Vin, ch dn su vn
binh m tin ln. ng ra lnh cho s binh m cn li, cp tc bm theo mnh. Khi
Hng Tha Tr n vng Tng Sn v Hnh Sn, th cho k binh ng ba mt
ng, nam v ty ca ni Tng Sn, cn b binh th b phng ti Khng Phong
Cng, nm cch Cm Chu su by dm ng, xy ho ly chong mt vi qun
Thanh.
Hong Thi Cc c tin triu nh Minh phi vin binh n, th vo thng tm
bn dn i qun t Thnh Kinh (nay l thnh ph Thm Dng) n h tri ng ti
vng t gia Tng Sn v Hnh Sn, ct t s lin h ca qun Minh gia hai khu
vc ny, ng thi cng ct t ng rt lui ca Hng Tha Tr. Tip , Hong
Thi Cc li cho qun i ot ht lng thc ti ni Thp Sn. Hng Tha Tr hon
ton b ng, v b vy khn ti Tng Sn. Hn na nm sau, do Hng Tha Tr b
b h bn ng, m ca thnh cho qun Thanh tin vo, nn ng b bt sng.
Hong Thi Cc bit Hng Tha Tr s l ngi c tc dng ht sc to ln i
vi vic mnh tin vo lm ch Trung Nguyn, nn cho ngi tip i ng ta thc
tt. Mt khc, li c Phm Vn Trnh ti d hng.
Phm Vn Trnh n ch giam gi Hng Tha Tr, ng ny bit i phng n
lm g, nn to ting mng Phm Vn Trnh l ngi khng c xng sng, ci u
phng s cho nh Thanh, cam tm lm ch sn cho ngi. ng cn t ra quyt lit
cht tn trung bo quc, ch khng chu qu gi u hng. Phm Vn Trnh
khng i tranh bin vi ng, ch ni qua vi ng mt s chuyn c kim cng nh
chuyn sng cht, c mt. Trong khi i bn ang ni chuyn, th t trn nc nh
bng c mt cc bi bn ri xung o ca Hng Tha Tr. Hng Tha Tr bn ly
tay phi bi bn . Hnh ng ny ca ng c Phm Vn Trnh nhn thy, nn
trong lng c s tnh ton ring.
Phm Vn Trnh lin t gi Hng Tha Tr, n tu vi Hong Thi Cc:
- Hng Tha Tr chc chn s khng liu cht.
443

V sng trong cnh ng nh th ny, m ng ta cn t ra thng tic chic o ca

mnh n nh vy, th hung h chi l tnh mng ca bn thn. Hong Thi Cc nghe
qua ly lm vui mng, ch thn n ngc tht thm Hng Tha Tr. Nh vua
thy Hng Tha Tr ch mc mt chic o n phong phanh, lin ci chic o da
lng chn ca mnh ra, ch thn khoc vo ngi cho Hng Tha Tr, ri quan tm
hi:
- Tin sinh c lnh khng?
C ch lm cho Hng Tha Tr ht sc xc ng v ngc nhin n trn mt
h mm mt lc lu mi ln ting ni:
- Thc qu khng h danh l mt v cha ti nng c ting trong i!
Ni on, Hng Tha Tr qu ly ri dp u xin hng.
i vi vic Hng Tha Tr u hng, cn c mt thuyt cho rng ch thn
Hong hu xung nh lao khuyn ln an i. Theo thuyt ny th khi Hng Tha
Tr b bt a n Thnh Kinh, tuyt thc lin tip my hm, th s cht t
lng trung thnh. Nhng sau khi Phm Vn Trnh bit c ng khng quyt tm
cht, th Hong Thi Cc bn sai ngi tip xc tm cch khuyn ng u hng,
nhng ng vn c tuyt khng nghe. V sau, Hong Thi Cc qua s tit l ca mt
s ngi u hng, bit Hng Tha Tr l ngi ho sc, nn phi tng nhm m
n n quyn r nhng cng khng c hiu qu. Cui cng, Hong Thi Cc phi
ngi i thip xinh p ni ting mt thi ca mnh l Bt Nh T Ct c Th mang
theo mt bnh nc nhn sm nh ti gp Hng Tha Tr. Bt Th nhn thy ng ny
ang ngi quay mt vo vch, khng ngt khc lc, c khuyn ln th no cng
khng nghe. Bt Th khng khi ng lng trc n, ni vi mt thi y chn tnh:
- Tng qun d c tuyt thc i na, ch l li khng ung mt t nc trc khi
t ngha hay sao?
Li ni ca Bt Thi nghe tht ngt ngo, tnh cm rt chn tht, li a bnh nc
sm ln tn mi, nn Hng Tha Tr hp nh mt hp. Mt chc sau, Bt Th li
khuyn ln, ri a bnh nc ln tn mi ng mt ln na. Hng Tha Tr rt cc
khng cng li c mi thm ngon ca nc sm, nn ung lin tip.

444

My ngy sau, Bt Th cng n khuyn ln v mang c thc n ngon dng cho

Hng Tha Tr. Dn dn, Hng Tha Tr thay i nh, bt u chu n cm v
u hng.
Bt lun Hong Thi Cc dng bin php no d hng Hng Tha Tr i
na, th vic ng ni y chnh l Phm Vn Trnh ch qua thi phi bi" nh
nhen m on bit c Hng Tha Tr khng quyt tm liu cht, thy Phm
Vn Trnh l ngi c s nhn xt tht nhy bn, khng h danh l mt nh mu
lc c ti.
n nm th tm nin hiu Sng c (1643), Hong Thi Cc bnh cht. Trong
vng tht nh Thanh xy ra mt cuc tranh ginh ngi v. Kt cc, Hong t
Phc Lm mi su tui c a ln ngi vua, i nin hiu l Thun Tr, do hai
ngi hong thc ca nh vua l a Nh Cn v T Nh Cp Lang lm ph chnh.
Nm Thun Tr nguyn nin (1644), a Nh Cn ni tip s nghip chinh pht
triu nh Minh cha hon thnh ca Hong Thi Cc, xua qun bt u nh nhau
vi nh Minh. Phm Vn Trnh tng kt bi hc kinh nghim trong cuc gian chin
vi qun Minh trong thi gian qua, dng s tu: B tnh Trung Nguyn chu kh
t lu, ai ai cng mong mun c mt v minh cha gip h c th an c lc
nghip, yn n lm n. Trc y qun ta tng nh su vo ni a ca triu nh
Minh, nhng ch chm git, t ph, cp bc, ri rt lui, cho nn s nghip chinh
pht nh Minh phi gia chng b d. B tnh cho rng chng ta ch l nhng ngi
tham lam tin ca, gia sc, ch khng c ch ln, nn trong lng h vn hoi nghi,
khng c s tn nhim g i vi chng ta c. Nay cn phi gia nghim k lut, cm
ngt khng cho mi ngi xm phm ti cy kim si ch ca dn, li tuyn dng
ngi c ti nng dng, cu t cho nhng ngi i kh, b tnh hiu c
chng ta quyt tm chim ly Trung Nguyn v c thnh trong vic i x vi b
tnh. c nh vy, th vng t t pha Bc sng Hong H tr i, ch trong nhy
mt s c bnh nh".
Phm Vn Trnh cng nhiu ln nhc nh tng lp thng tr ti cao ca nh
Thanh:
- Tri bao gi cng c c hiu sinh. T xa ti nay cha bao gi nghe ai ho st
m c thin h bao gi. Nu ch mun thng tr vng Quan ng thi, th khng
445

cn phi ni. Tri li, nu mun lp quc ti Trung Nguyn, thng nht Hoa H, th
khng th khng t lng thng yu b tnh.
Nhng li kin ngh trn ca Phm Vn Trnh l mun cho tng lp qu tc Mn
Chu t by lu nay xem chin tranh l dp tn st, cp bc, th nay phi thay
i thi , xem chin tranh l dnh quyn thng tr trong ton quc. Sch lc
nay i vi vic khai quc ca triu nh Thanh, c mt tc dng rt quan trng.
Va lc bng c tin cho bit L T Thnh nh chim kinh ca triu nh
Minh. a Nh Cn vi vng cho triu Phm Vn Trnh ang ngh dng bnh ti sui
nc nng Ci Chu (Nay l Ci Huyn thuc tnh Liu Ninh) v triu nh bn
i sch. Phm Vn Trnh cho y l tnh hnh cc k c li cho vic tin qun vo
Trung Nguyn. y chnh l c hi tri ban, tuyt i khng c b l, m phi ha
tc tin binh ngay. ng phn tch:
- L T Thnh mc d c trong tay c triu binh m, nhng th ca hn ang bt
u xung. V hn phm ba iu i k, khin hn khng th trnh khi s phn b
tht bi: mt l bc t Sng Trinh , buc v cha ca mnh phi tht c cht ti
Ngi Sn, khin cho c tri ln con ngi u on ght. Hai l nh p tra kho
cc quan ln nh, tng tin nhng ngi ph thng, lm cho cc tng lp trn v
gia trong x hi u v cng bt mn. Ba l t nh, cp ca, hm hip ph n,
khin b tnh ht sc tht vng, ht sc on ght. Ba iu tht sch , khin hn
hon ton mt nhn tm. Hn na nhng tng lnh xut thn t nng dn ca hn,
ang chong vng c u c trc nhng s thng li, v mnh c cng nn sinh ra
kiu ngo, tham lam hng lc, thiu tm nhn xa rng. Nh vy, ch cn nh mt
trn l c th nh bi c chng. V pha ta trn di mt lng, binh cng tng
mnh, nu c th, u i ngi tr thc Trung Nguyn, cu t b tnh ang gp kh
nn, qun i i n u t lng nhn ngha n y, ly vic tho pht qun ni lon
lm danh ngha, th c lo chi i cng khng thnh?
Phm Vn Trnh sau n ngay qun i, ch thn khi tho vn co tin
qun, hiu d quan dn ca triu nh Minh: "Qun i chng ti c bit ko ti y,
l bo mi th git vua gip cho cc ngi. Nht nh s khng bao gi c c ch
lm st nhng ngi v ti. K m chng ti cn tru dit, chnh l nhng bn gic
ang ni lon. Qun i chng ti l qun i chnh ngha, quan vin ca triu nh
nu ai chu quy thun u c gi nguyn chc tc. Ring b tnh nu quy phc,
446

th s c sng yn lo vic lm n. Qun i chng ti gi nghim k lut, nht

nh s khng lm hi n cc ngi".
lm thay i tp qun xu ca qun i trc y, a Nh Cn cng xung
lnh cho ton qun: Ln hnh qun ny khng nh mi ln khc, m chnh l mt
cuc hnh qun theo tri nh quc an dn, hon thnh s nghip ln. ng
thi, ng xung lnh khp cc n v qun i "Tuyt i khng c git ngi v
ti, khng c cp git tin ca, khng c t nh ca dn.
Sch lc cha mi gio v pha nng dn khi ngha ca Phm Vn Trnh,
chuyn ha mt cch hu hiu mi mu thun gi triu nh nh Minh v qun i
nh Thanh, thnh mt ng minh Minh Thanh, v y ngha qun ca nng dn
khi ngha v pha mu thun chung gia h. Chiu ny ca ng tht qu li hi,
khin trn ng hnh qun, i ti u qun Minh tr gio, tng gi thnh u hng
ti . Qun Thanh bn li dng qun i u hng ca nh Minh, hp sc trn p
ngha qun ca nng dn v chim ly thnh Bc Kinh mt cch d dng. Khi mi
vo thnh Bc Kinh, a Nh Cn t lm gng cho tt c tng s. ng ch dn
mt ngn qun tc v i vo trong thnh, cn tt c k binh u ng ngoi thnh.
ng quy nh nu ai khng c c lnh ca Cu Vng (a Nh Cn) th khng c
php ra vo trnh tnh trng quy nhiu b tnh.
Trong thnh Bc Kinh lc by gi, v sau khi xy ra nhiu cuc tao lon, nhn tm
ang hoang mang nm np lo s. ng trc tnh hnh cng thng , Phm Vn
Trnh hip tr vi a Nh Cn ban b hng lot nhng bin php n nh nhn
tm.
Trc tin, h c hnh l pht tang ba ngy cho vua Sng Trinh Hong v
hong hu, ri b co vi thin h tranh th i ngha. ng thi, cn c ngi
bo v lng m ca nh Minh, v tuyn b:
- Cc vng triu i nh Minh c, nu ti quy thun th s gi nguyn chc tc.
Qua nhng bin php , khin cho thnh vin trong vng tht ca triu nh
Minh cm thy c th tip nhn c s thng tr ca nh Thanh. Do vy, nhng
ngi quyt liu cht khi phc tng tht nh Minh, cng kh tm c l do no
hiu triu ngi khc.

447

K , a Nh Cn cn ban ch d n quan vin ngi Hn - cc cp trong thnh

- c tip tc gi nguyn cc chc v v i lm vic bnh thng. ng thi, ng cng
em n mt s quyn li nht nh i vi nhng ngi ny. Nh v mt chnh tr,
chng nhng quy nh cc quan vin u hng s c thng cp hay cht th s
c lp miu th, ngi quy n s c mi ra trng dng. ng thi, ng cng ra
lnh cho cc nha mn trong triu nh cng nh bn ngoi, khi dng con du u
nht lun phi c ch Mn v ch Hn song song, khin cc quan vin ngi Hn b
ngoi c bnh ng vi quan vin ngi Mn, tt c u c chc c quyn nh
nhau. V mt kinh t, tt c quan vin ang lm vic, cng nh quan vin ang ngh
hu, nhng ngi c nhn, nhng ngi cng, gim sinh, u c gim mt
phn su dch nht nh. ng thi, gip cho cc a ch ngi Hn phc hi nghip
c. Qua , mua chuc c i a s nhng quan vin, thn s ngi Hn tc.
tip mt bc lung lc nhn tm, Phm Vn Trnh cn da theo b s c
thu thu. Cui i nh Minh, thu kha khng ngt tng, v bt nhn dn ng nhiu
khon thu khc nhau, danh mc phin toi khin b tnh gnh vc rt nng n. Khi
ngha qun ca nng dn ni dy tin vo thnh Bc Kinh, ni la t ton b s
sch. Ch ring s sch i Vn Lch vn cn, v mc thu thu thp hn hin ti.
Do vy, c ngi kin ngh da vo s sch c lp s sch mi, nhng Phm Vn
Trnh kin quyt khng ng . ng ni:
- Cho d chng ta thu thu bng vi mc c i na, e rng b tnh cng kh ng
ni, hung h chi lp s mi tng cao hn?
Triu nh nh Thanh tip nhn kin ca ng. Nh m b tnh gim c
gnh nng v thu kha, ha hon c mi mu thun gia triu nh v b tnh.
Ngoi ra, i vi nhng ngi neo n, c qu, thiu n, thiu mc, Phm Vn Trnh
cng cho ngi lo vic cu t, gip h c mt cuc sng tm no .
Nhng bin php ni trn thu c hiu qu rt tt, khin quan dn c ca triu
nh Minh trn t cng khanh, qu tc, n b tnh bnh dn di, u xa b c
phn ln tnh cm th ch i vi nh Thanh. Qua , ha gii c ch chng
i ca h, gip cho i cc c yn n tr li. nh hng to ln do nhng bin
php trn to ra, khin nh S Kh Php, mt danh tng chng Thanh ang ng
Dng Chu, trong mt bc th gi cho Phc Vng ca Nam Minh, cng phi than
rng:
448

- Vi vic thi hnh nhn chnh ca triu nh Mn Thanh nh vy, trong khi ta li
mt ht nhn tm, thn e rng vic khi phc li giang sn s khng cn hy vng,
ngay n tm mt gc x an phn cng khng th c na!
Nm th hai nin hiu Thun Tr (1645), sau khi bnh nh c Giang Nam,
Phm Vn Trnh v mun m bo vic cai tr c n nh lu di, bn kin ngh m
khoa thi ly ngi c ti nng. ng ni:
- Vic tr thin h c nhn tm, trong khi th k s chnh l thnh phn u t
ca dn. Mt khi k s quy phc th nhn dn cng quy phc theo. Vy nn m li
cc khoa thi hng, thi hi, thu gom nhn ti.
Triu nh nh Thanh chp nhn kin ngh ca Phm Vn Trnh, quy nh c n
cc nm T, Ng, Mo, Du, th cc tnh m khoa thi hng. V n cc nm Thn,
Su, Mi th c hnh thi hi. Qua bin php , gip cho nhng phn t tr thc ang
cng ng b li, c c c hi ngoi ln, nn h rt c cm tnh v rt ng h, cho
rng vua nh Thanh mi chnh l mt v cha thnh minh". Vi tm l c ban cho
n c, nhng ngi ng gp nhiu sch lc hay cho triu nh nh Thanh
trong vic tr quc.
Tng lp tr thc cng ging nh linh hn ca mt dn tc. Nu thi ca h
chuyn bin, tt nhin lm cho thi ca c dn tc dn dn chuyn bin theo. Khi
lung lc c nhn tm ca tng lp tr thc, th cng c ngha l nm c nhn tm
ca c dn tc. Phm Vn Trnh vi s u i nhng phn t tr thc, nm c
ton th nhn tm. Tng nc c ca ng u l nhng nc c cao. Qu tht khng
h danh l mt nh mu lc c tm nhn siu vit.

5. Ha Hung Thnh Ct
Tng lp thng tr ca nh Thanh trong giai on u xy dng s nghip, i
vi nhng kin ngh v nhng ch trng tt bao gi cng sn sng tip nhn. Nh
vy m hoi bo v chnh tr ca Phm Vn Trnh mi c t dng v, ti nng ca
ng cng pht huy c ht mc. Nhng, i i vi s thng tr ngy cng c
cng c, tp on quyt sch ti cao ca nh Thanh bt u t ph, ci g cng cho
mnh l ng, thm ch cn thi hnh nhng ngang ngc, hon ton tri hn vi quc
sch "n nh b tnh do Phm Vn Trnh cc lc ra trc y.
449

i vi lnh th pht" (lnh co u), thi ca Phm Vn Trnh cng khc vi

ngi nm quyt sch m trong thc t ca triu nh nh Thanh lc by gi l a
Nh Cn.
Sau khi nh Thanh tin vo lm ch Trung Nguyn, yu cu cc dn tc phi
tc v n mc theo kiu truyn thng ca dn tc Mn, tc u phi co phn
trc trn, v s tc cn li th nh thnh bm ri ng sau t. Trong khi n ng
ngi Hn tc, t by lu nay vn tc di v bi thnh bi tc trn nh u. Hn
na, cc s i phu thng vn tn trng quan nim thn th phu pht, th chi ph
mu, bt kh hy thng" (thn th da tc, nhn t cha m, khng th hy hoi v
lm tn thng), cho vic co tc l iu tuyt i khng th lm c.
Thc ra, kiu tc ch l vn tp tc trong x hi, co hay khng co chng phi
l chuyn to tt cht sng chi. Nu p dng bng phng thc thch hp hp dn
mi ngi, th rt c th khin mi ngi noi theo v dn dn tr thnh ph bin, tr
thnh thi thng. Nhng, nu ly lm tiu chun chnh tr, nht l trong mt
thi c cha chn mi, li em vic co u lm thnh tiu ch phi chng l chu
thn phc, cng bch chp hnh, th kt qu s tri ngc li.
Tht ra, ngay t lc Mn Thanh mi tin vo quan i, tng xung lnh co u
tht bm, khin "nhn dn ht hong, b trn i ni khc hng nghn, hng vn
ngi. V lc by gi tnh hnh cha n nh, Mn Thanh cha ng vng chn, nn
a Nh Cn bt c d phi thu hi mng lnh trn. Nh , mi trnh c mt s
xo trn to ln trong x hi.
Nhng n nm th hai nin hiu Thun Tr (1645), sau khi nh Thanh vo
th n nh c trong c nc. a Nh Cn ly lm phn khi, cho rng vic ot
ly thin h l vic d dng nh tr bn tay, nn ng ta tha h mun lm g th lm.
Thm vo , li c mt s quan vin ngi Hn tc mun t ra mnh l ngi trung
thnh vi triu nh Mn Thanh, nh Phng Thuyn, Tn Chi Hi v mt s ngi
na ch ng co u tht bm, nhm tch cc hng ng ca a Nh Cn.
H hng hi ng h vic ti ban lnh co u tht bm.
S d c mt s b phn quan vin ngi Hn nhit tnh ng h ch trng co
u tht bm" nh th, l c nguyn nhn. Nghe u, sau khi nh Thanh tin vo quan
i, lc hong lm triu, cc i thn ngi Mn v cc i thn ngi Hn u
hng, chia thnh hai ton ring bit ng di cung in. C mt i thn triu nh
450

Minh u hng Mn Thanh l Tn Chi Hi, xut thn tin s, mun ly lng cha mi
ngi Mn tc, nn ch ng co u tht bm, n mc o hp tay, cng ging nh
ngi Mn, ri ng chen vo i ng ca cc i thn ngi Mn.
Nhng, cc i thn ngi Mn ui ng ta ra. ng ta nh phi tr li i ng
ca cc hng thn ngi Hn. Nhng s hng thn ngi Hn ny cng khng cho
ng ta ng chung. ng ta qu thn, nn mi dng s tu: Tu b h... nay vn s
u i mi, th m o mo v cch tc th vn gi theo np c ca ngi Hn.
Nh vy c ngha l b h b ngi Hn khut phc, ch khng phi b h khut
phc c ngi Hn.
Do vy, triu nh nh Thanh mi quyt nh ban b lnh co u. Khi tin tc
truyn ra, c triu nh xn xao. Ng s i phu Tn Khai Tm ch trch Phng
Thuyn v Tn Chi Hi, cng nh mt s ngi Hn khc tn thnh vic co u tc
bm l "bn ngi tham a v v mun c s sng tn". Ban hnh vic co u ch
lm "tr ngi cho vic quy thun ca ngi Hn". Nhng, a Nh Cn hon ton
khng chi ti li phn i ca mt s i thn ngi Hn, m vn ngang nhin
xung lnh:
- Nu ai cn chuyn ny m vit bn tu chng tu ln vua, nhm gi nguyn
ch ca nh Minh trong nhn dn a phng, khng chu tun theo ch ca
bn triu, th s b chm khng tha!
Sau khi lnh co u c ban ra, mu thun dn tc lin tr nn gay gt, thm
ch, n pht trin n mc: Th gi tc ch khng gi u, th gi u ch khng
gi tc". Tnh hnh cng thng ngoi s tin liu ca mi ngi. C vng
Giang Nam vn c n nh, lc by gi li "nhn tm chao o xo trn khp
ni. Mi ngi nhao nhao ng ln phn i th "thit thn hoc tan nh nt ca, hy
dit c ni th phng t tng, ri u ch khng thm s". Tng lp thng tr ca
Mn Thanh cng tr li l thi c, khi phc li tnh tn nhn ca ch n i vi n
l, c nhng hnh ng v cng hung c, n p m mu, git ngi, cp ca, t
nh, khng g m h khng lm. Phm Vn Trnh nhn thy cc din "an c lc
nghip" do mnh b ra cng sc ca na i ngi to dng nn cho b tnh,
nay tr thnh o nh, trong lng ht sc au n, ht sc bt bnh.
Lnh co du tht bm chng nhng gy ra ln sng phn i mnh lit trong b
tnh, m cn lm chm tr tin trinh thng nht thin h ca triu nh Mn Thanh.
451

Do vy, c mt s quan ng s dng cm dng s lin tip ln nh vua, t co nhng

quan chc c tng quan mt thit n lnh co u tht bm. Nhng a Nh Cn l
ngi c quyn lc p o hn nh vua cn tr tui. Do vy, ai thun theo ng ta th
tn ti, ai chng ng ta th b tr kh. Mt s ngi phn i lnh co u tht bm
ln lt b trut ph. Cn nhng ngi ng h lnh ny th chng nhng khng b
bi quan, m ngy cng c trng dng. Nh Phng Thuyn sau c ban c n
c quyn ci hi vi ngi Mn Chu, v dn dn thay th a v ng u ni
cc ca Phm Vn Trnh.
Tt c nhng hnh ng ca a Nh Cn u tri ngc vi hoi bo chnh tr ca
Phm Vn Trnh. Do vy, Phm Vn Trnh p dng mt thi bt hp tc vi a
Nh Cn, chng li ng ta bng hnh ng tiu cc.
Thng hai nm Thun Tr th ba (1646), a Nh Cn lnh cho cc i Hc S
phi "vit bn trnh tu r rng khi c vic cn tu. Nhng Phm Vn Trnh ly c
phm c iu g nghe thy th gp mt trnh tu bng ming, ch khng cn vit vn
bn thi thot lnh trn. a Nh Cn i vi vic Phm Vn Trnh khng lm
theo kin ca mnh, cm thy rt bt mn nn ly c "ngi thng c bnh, li
lm vic qu mt nhc, vy nn sm ngh hu tt hn", tc ot quyn lc ca
Phm Vn Trnh. My thng sau, quan tun ph Cam Tc l Hunh An dng s
xin t quan tr v phng dng cha m. B ch qun cho rng y l "mn c
trn trnh trch nhim, vy phi cch chc. Phm Vn Trnh khng ng , em
vic ny bo cho Vng T Nh Cp Lang l mt v ph chnh khc, v c li xin:
- Phng dng cha m l cm tnh cao qu nht, vy khng nn cch chc.
a Nh Cn thy Phm Vn Trnh khng bm bo chuyn ny vi mnh, m li i
thnh th vi T Nh Cp Lang, nn gin d. Ly c t c quan h" vi ph chnh
vng T Nh Cp Lang, bt Phm Vn Trnh a sang php ty vn ti. Nhng ch
my hm sau th th ra.
Nm th nm nin hiu Thun Tr (648), a Nh Cn thng th trong cuc u
tranh ni b ca vng tht nh Thanh, nn mn c xa b tc v Thn vng
ca T Nh Cp Lang, khin t trc ti nay c hai v thn vng ph chnh, th nay
ch c mt mnh a Nh Cn m ht i quyn trong tay. Xut pht t mc ch
khng th ni vi ai, a Nh Cn ra lnh cho i hc s Cng Lm sa i "Thanh
Thi T Thc Lc v bo Phm Vn Trnh phi tham gia cng vic ny. Phm Vn
452

Trnh bit y l chuyn h trng, khng th lm liu, nhng li khng th ci lnh,

nn ng mn c dng bnh, ng ca khng ra khi nh. Thng mi hai nm
Thun Tr th by (1650), a Nh Cn bnh cht. u nm sau hong Thun Tr
th (Phc Lm) bt u ch thn iu hnh vic triu chnh. Cc i thn bn t co
a Nh Cn lc sinh tin chuyn quyn", "tim v", li bo Hong Thi Cc theo
th t th ng l khng th ln ngi vua, tc vic ln ngi vua ca Hong Thi Cc
l khng hp l. Vua Thun Tr sau khi cho iu tra nm r s tht, tc b tn
hiu ca m v v Hong Thi Cc, v ph b vic th ng trong tn miu, tch thu
c ti sn, git ht bn vy cnh. Cng Lm v nhng ngi c dnh lu n chuyn
sa i Thanh Thi T Thc Lc" u b x t. ng l Phm Vn Trnh cng b
lin ly, nhng do ng khng phi ng ng ca h v hu nh khng c tham gia
thc s vo vic sa i trn, nn c x nh l cch chc. Nhng ch t lu sau
th c phc chc tr li.
Phm Vn Trnh do bit gi vng lp trng chnh tr ca minh, khng tham d
vo b phi ring ca a Nh Cn mt cch liu lnh, nht l trong vic sa i
Thanh Thi T Thc Lc" chng t ng c tm nhn xa rng, ng ca gi bnh
khng lm vic nn mi thot khi tai v.

6. Cui i Tt p
Nm th chn nin hiu Thun Tr (1652), triu nh nh Thanh c Phm Vn
Trnh gi chc Ngh Chnh i Thn. Sau khi Phm Vn Trnh tr li triu nh,
nhanh chng chuyn phng chm chnh tr ca hong Thun Tr va mi ch
thn nm quyn khng bao lu, tr vo qu o ly nhn c cai tr thin h. i
vi chnh quyn ca Nam Minh p dng chnh sch "chiu hng ph d, sc phong
cho Trnh Thnh Cng lm Hi Trng Cng, v cho php ng gi qun i ring
bo v quyn lc ca chnh mnh. Nhng th lc v trang chng Thanh khc, nu
chu u hng th u c xa b ti trc.
Triu nh li phi Hng Tha Tr i kinh lc cc vng H Qung, Vn Qu,
vi nhim v c triu nh giao l phi "thu phc nhn tm l chnh". i vi
nhng ngi, nhng th lc quy phc, th cn phi an i ph d. i vi nhng
ngi, nhng th lc cha chu quy phc, th chiu hng mt cch thnh tm. Nh
, m tnh hnh vn ht sc cng thng trc y dn dn du li.
453

Lc by gi, chnh ph Mn Thanh ang gp kh khn v kinh t rt trm trng.

Lng v tin cc tnh u khng dng. Do vy, Phm Vn Trnh vit s tu
ln nh vua kin ngh thc hin ch n in, khn hoang. ng ni:
- t ai b hoang, thu kha s tht thu, lng thc s khim khuyt, i vi
quc gia ht sc bt li. Nu qun i tin hnh ch n in, khn hoang th s
mang n nhiu li ch v s xa c nhng kh khn, gip quc gia to c nhiu
li ch. Minh Thi T t khoe mnh nui hng triu qun m khng tn ca dn mt
ht thc, chnh l do sau cuc chin lon cui i nh Nguyn, Minh Thi T tin
hnh ch n in, khn hoang nn mi c nh vy. Nay cc vng H Qung,
Giang Ty, Nam, Sn ng, Thim Ty, l nm tnh tri qua chin lon lu di,
nhn khu tha tht, vy cn phi m ngay nhng n in ln ti y. Bin php c
th thc thi l t hai o Vin v bn ng Tri, chuyn mn qun l v vic xy
dng n in. o Vin chu trch nhim ton din, cn ng Tri th mi ngi
m ang mt mt, hip tr cho o Vin lm tt cng tc n in. Nhng quan
chc ny s do c Ph tnh tuyn chn, bt t nhng ngi lim khit. ng
thi, xem nhng ngi c tuyn chn phi chng c th lm tt cng vic n
in, l mt trong nhng tiu chun nh gi cng v ti ca quan c Ph. V mt
bng lc ca cc quan vin ph trch n in, th nm th nht s ly t qu ring
ca n in cp pht. n nm th hai s ly t kho ca n in m chi dng.
T tr i, hng nm phi t mnh chu trch nhim v vic li hay l, v ton b
chi ph xut t thu nhp ca n in. Ring b cy, la ging nng c tin hnh
cng tc khn hoang lp n in, u do cc o, Chu, Huyn s ti cung ng.
Vic xy dng n in nn bt tay trc nhng vng t hoang rng ln, li tin
vic ti tiu, ri mi dn dn m rng ra chung quanh. Nhng t ai v ch hoc
t ai c ch m b hoang, u c quy vo n in ca triu nh. B tnh nu
c t cy cy nhng ti lc khng , th quan ph s cho h vay tru cy v ht
ging. Hng nm s ly mt phn ba trong s thu nhp np vo cng qu. Sau ba
nm th s rung t ny cng nh tt c phng tin u thuc v h, xem l in
sn ring ca mi nng dn. i vi b tnh khng c ti sn chi c, th c th thu
h lm v tr tin cng. Lng thc thu c trong nm th nht ti n in, th n
in hon ton gi li to c s tt cho nm th hai. Nu n in thu hoch nhiu
lng thc, th c th a s lng thc tch tr lu cho qun tr phng ng gn
y s dng, nhng h khng c i hi qu nhiu. T nm th ba tr i, khi vic
454

thu hoch lng thc sung tc, th do triu nh phi thuyn, xe, n n in vn
chuyn i cung cp cho qun i. Tuyt i khng c bt ngi ti n in, hoc
s dng tru b ca n in lm cng vic ny, nhm m bo cho ngi n
in khng b quy ry. ng thi, nhng in h trong n in c ghp thnh
bo gip, h t bo v v gim st ln nhau, ngn chn nhng hnh vi gian di,
phi php. Cc quan vin lm vic n in, nu lm trn trch nhim, th ba nm
c ln hai cp, bng lc c ngang bng vi cc tng gi bin cng, n
p li cng lao ca h. Tri li, nu khng lm trn nhim v, th a sang cho tun
n iu tra x pht. Nu tun n v tnh ring m bao che, th s b ti lin ly.
Triu nh nh Thanh thc thi ch trng ca Phm Vn Trnh v vic lp n
in, nn thu c hiu qu rt l tng.
Vic xy dng n in chng nhng tng thm s thu nhp cho triu nh, m
cn lm du i nguy c kinh t vn ang gay gt, tng cng sc mnh ca quc gia,
hp thu lu dn tr v vi rung t. Tt c nhng iu , i vi vic khi phc v
pht trin sn xut nng nghip, n nh cuc sng ca b tnh, c mt tc dng
khng th nh gi thp.
Thng mi mt cng nm. Phm Vn Trnh cho rng thi c chn mui, bn
tp trung tt c nhng bn tu chng phn i lnh co u tht bm ca a Nh
Cn, cng nh vic ng ny cch chc cc quan vin t co bn Phng Thuyn
trnh ht ln cho hong Thun Tr xem. Vua Thun Tr xem qua, ni:
- Cc i thn t co nh vy l hon ton ng, th ti sao li bi quan h?
Phm Vn Trnh p:
- H u l nhng ngi trung thnh vi nh vua, quyt tm bo quc, dm liu
cht t co cc nnh thn, th m khng ng li b gn cho nhng ti danh khng
u. Vy xin hong thng nn thng yu h nhiu hn, v h u l nhng trung
thn khng chu dua nnh.
Hong Thun Tr bn xung lnh cho Li B phc chc tt c nhng quan vin
b bi quan trc y. Nh m xa c nhng oan n ln.
Nm th mi nin hiu Thun Tr (1653), Phm Vn Trnh nhm vo ch s
dng ngi ca triu nh trong mt thi gian di qua, thng t ra trng ngi
Mn m khinh ngi Hn, cng nh ch dng ngi thn kt b kt cnh cng cc
455

ng liu vit s tu ln nh vua, xin nh vua xung sc lnh cho cc i thn cc

b, cc huyn t tam phm tr ln, c php t mnh tin c nhng nhn ti m
mnh quen bit, bt lun h l ngi Mn hay ngi Hn, bt lun h ang lm quan
to hay nh, lm quan lu hay mi lm quan, khng phn bit ngi thn hay s,
ch cn c ti l nn mnh dn tin c. Mt v quan c th tin c my ngi, cng
nh my ngi c th tin c cho mt v quan. Sau , tp hp danh sch ca h li
ti ng tin tin theo di, quan st ngh lun v hnh ng ca h, tm hiu
k thm, ri khi cn n s tuyn dng. i vi ngi c tin c nu lm trn
trch nhim, lp c thnh tch d ln hay nh, ngi tin c cng c thng
nh ngi c tin c. Tri li, nu ngi tin c khng lm trn trch nhim, hoc
c li lm to hay nh, th ngi tin c cng b x pht. Hong Thun Tr chp
nhn kin ngh trn.
Kin ngh ny chng nhng lm cho ch dng ngi t ch ch bit dng
ngi thn, chuyn sang trng dng nhn ti. Ngoi ra, cn th hin ngi tin c
nhn ti bt lun l ngi Mn hay ngi Hn cng u xem nh nhau, khin quan
vin ngi Hn tc trong vic tin c nhn ti, cng c hng nhng quyn li
ngang nh ngi Mn tc. T , xa b c s k th i vi quan vin ngi Hn
tc t trc ti nay, xa b c t ti mc cm ca ngi Hn tc, h cng c
triu nh tn nhim v trng dng nh ngi Mn tc. Nh , cc quan vin ngi
Hn tc vui lng lm ht sc mnh cho triu nh. Hng Tha Tr l mt trong nhng
ngi Hn tc c trng dng l mt bng c.
Trong nm , hong Thun Tr c Hng Tha Tr i kinh lc Giang Nam,
v ch th: i vi vic cn ph d hay cn trn p, cng nh s phn pht tin
bc v lng thc cho qun i, u phi nghe theo lnh ca Hng Tha Tr, "Hai
B Li v B Binh khng c can d vo!". Do vy m Hng Tha Tr theo qun
i xung pha Nam, gnh vc trng trch, hon thnh s mng trong vic tn
cng chim thnh cng nh d hng i phng. ng tng phi ngi n Mn
n b m gi. Khi b m n, nhn thy Hng Tha Tr th c gin, dng gy nh
ng, mng rng:
- Nh ngi n ta ti y, c phi ta lm mt lo n t di c ca ngi
khng? Ta nh cht nh ngi l tr mt ci hi cho thin h!

456

Sau , b mua thuyn i tr v Phc Kin. Nhng, Hng Tha Tr v bo p

n tri ng ca triu nh Thanh, vn khng thay i nh, mt mc lo lm vic nh
thng cho n khi i mt gn nh b. m, m vn cha ngh, cho d c i ng ch
c c gi chc Tam ng Khinh Xa y.
Cc quan liu ngi Hn tc trung thnh vi triu nh Mn Thanh nh th,
gip ch rt nhiu cho tng lp thng tr nh Thanh. Do vy, vo nm th 6 nin hiu
Thun Tr (1659), triu nh nh Thanh tin ln quy nh: "Khng cn phn bit l
ngi Mn hay ngi Hn, m ch cn xem ai c quan hm cao, th ngi c
gi n. Ring vic tu ln triu nh, th c quan vin ngi Mn cng nh quan
vin ngi Hn u phi cng tu, khng cho php ch quan vin ngi Mn tu,
m khng thy mt quan vin ngi Hn. Ban u, cc i Hc S nu l ngi Mn
th c hm nht phm, cn ngi Hn th ch c nh phm. n nm th mi
lm nin hiu Thun Tr (1658), tt c u c sa thnh nht phm. Ring cc v
Thng Th Su B, trc y nu l ngi Mn th c hm nht phm, cn
ngi Hn th nh phm. n nm Thun Tr th 6 (1659), u sa li l nh phm.
Nh vy triu nh tin ln mt bc, xa b s cch bit gia quan vin ngi
Mn v quan vin ngi Hn, to iu kin h on kt nht tr vi nhau, cng
gp cng vi triu nh.
Nm Thun Tr th mi mt (1654), hong Thun Tr nh phi quan vin
n cc tnh kim tra v hnh ngc, nhng Phm Vn Trnh tu:
- Trc y thn cng d nh phi cc i thn ngi Mn v ngi Hn n cc
a phng tun tra, nhng do thy b tnh ang qu kh s, nn xa b nh
. Nay cc a phng ang xy ra lt li hn hn rt nghim trng, ni kh ca b
tnh cng trm trng hn, vy tt nht nn ngng ngay vic phi quan li n cc a
phng. Nhng trng ti m cc a phng ang giam gi, c th xung lnh cho
tun ph cc tnh i tm hiu r rng. Nu thy c iu kh nghi l oan n, th h phi
trnh ln cho hong quyt nh.
Kin ngh nhm trnh gy phin h cho ngi dn ang chu kh cng c
hong Thun Tr chp nhn.
Thng tm cng nm, nh vua gia n cho cc i thn ph chnh, c bit
phong thm chc cho Phm Vn Trnh lm Thiu Bo kim Thi t Thi Bo. n
thng chn, li nng chc cho Phm Vn Trnh ln lm Thi ph kim Thi t Thi
457

S. Do Phm Vn Trnh l cu thn tin triu, c i cng vi quc gia, nn vua

Thun Tr dng l i x vi ng. Khi Phm Vn Trnh b bnh, chnh nh vua
iu ch thuc a n cho ng tr bnh, cn phi ha s n tn nh Phm Vn Trnh
v hnh ng, em ct gi vo ni ph. Nh vua cng thng ban cho Phm Vn
Trnh nhiu y phc ng dng. Thn ngi Phm Vn Trnh to ln, nn nh vua cho
th n tn nh o may, tt c o mo ca ng u c va vn.
Nm Thun Tr th mi tm (1661), vua Huyn Dip ln k v Phc Lm, i
nin hiu l Khang Hy. Theo nh thng l, nh vua mi ln ngi phi lm l co t
vi tri t v t tng. Do vy, vi t cch l mt i thn c cao vng trng, Phm
Vn Trnh c phi n Thnh Kinh (nay l thnh ph Thm Dng) co t trc
lng m ca Thi Tng Hong Thi Cc. Phm Vn Trnh qu trc lng m ca
Hong Thi Cc khc ht sc xc ng, thc lu khng th ng dy. S d ng cm
ng n nh th, l do trc y ng c n tri ng vi Hong Thi Cc, ng thi,
cng xc cm v bn thn mnh tri qua nhng giai on cam go, sut na b
mt mng, th m nay ng bo ton c tm thn ti y, c mt cuc sng cui
i tt p, cho nn ng ht sc bi ngi.
Nm Khang Hy th nm (1666), Phm Vn Trnh vi t cch l tam tro nguyn
lo cht bnh ti nh, hng th by mi tui. Vua Khang Hy ch thn vit vn
t, sai L B th lang l Hong C n cng t. ng thi, nh vua cn vit bn ch
Nguyn ph cao phong" treo trc linh sng, biu dng cng c bt h ca
Phm Vn Trnh.
C cuc i ca Phm Vn Trnh tri qua bn i vua v phc v cho ba v
cha, gip triu nh nh Thanh sng lp giang sn, nn cng lao ca ng khng thua
chi Trng Lng gip cho nh Hn, Lu B n gip cho nh Minh. Tuy nhin
v Phm Vn Trnh gip cho mt dn tc thiu s ot ly thin h ca ngi Hn,
nn trong mt thi gian lu di mi ngi u c thin kin no i vi hnh ng
phn nghch" ca ng.
Phm Vn Trnh t xng mnh l ngi c b xng ca triu Minh, v da tht
ca triu Thanh. Chng t ng cng v vn m chu dng s ray rt. Trn thc
t, Phm Vn Trnh ng trc mi tnh hnh phc tp, c th hiu c i th, ch
n i cuc, ni nhng li cn ni, lm nhng vic cn lm, khng v ngi no
m h mnh hoc t cao, khng ng theo chiu gi, l ngi thao lc hn ngi,
458

li c th em s hiu bit ca mnh truyn t cho v cha cng m mnh ang

phng s, em hoi bo chnh tr ca bn thn, khn kho chuyn n thnh hin thc,
t n nh cuc sng ca nhn dn, y mnh s tin b ca x hi, lm nn
nhng s nghip khng bao gi mai mt. Cho nn ng qu khng h danh l mt
mu lc gia c tm nhn cao xa v c kin thc trc tuyt.
Dch xong ti TP. H Ch Minh
Ngy 12 thng 7 nm 1998
-- Ht --

[1]

Tc nc Trung Hoa

[2]

Tc Tiu H v Trng Lng

459