Professional Documents
Culture Documents
29
30
31
32
33
34
S ln phn ct
0
1
2
3
4
5
6
2n
20=1
21=2
22=4
23=8
24=16
25=32
26=64
lg10 Nt
0,000
0,301
0,602
0,903
1,204
1,505
1,806
35
Khi nui cy phn m (batch culture) tc sinh trng trong giai on logarit c th
biu th bng hng s tc sinh trng bnh qun k (mean growth rate constant k).
l s th h sinh ra trong n v thi gian, thng biu th bng s th h trong 1 gi:
Thi gian cn thit tng gp i tng s t bo l thi gian th h bnh qun (mean
generation time) hay thi gian tn gp i bnh qun (mean doubling time) v c biu
th bng g. Nu t=g th N t= 2N0. Thay vo cng thc trn ta c:
(th h/h)
36
Thi gian th h thay i ty theo chng loi vi sinh vt, iu kin nui cy. Mt s vi
khun thi gian th h khng qu 10 pht (0,17h) trong khi mt s vi sinh vt nhn
thc (eucaryotic) li di ti vi ngy (Bng 14.2). Thi gian th h trong t nhin
thng l di hn so vi khi nui cy.
Bng 14.2: Thi gian th h ca mt s loi vi sinh vt
Nhit (0C)
Beneckea natriegens
37
0,16
Escherichia coli
40
0,35
Bacillus subtilis
40
0,43
Staphylococcus aureus
37
0,47
Vi sinh vt
Vi khun v Vi khun lam
37
Pseudomonas aeruginossa
37
0,58
Clostridium botulinum
37
0,58
Rhodospirillum rubrum
25
4,6-5,3
Anabaena cylindrica
25
10,6
Mycobacterium tuberculosis
37
Khong 12
37
33
Scenedesmus quadricauda
25
5,9
Chlorella pyrenoidosa
25
7,75
Asterionella formosa
20
9,6
Euglena gracilis
25
10,9
Ceratium tripos
ng vt nguyn sinh
20
82,8
Tetrahymena geleii
24
2,2-4,2
Leishmania donovani
26
10-12
Paramecium caudatum
26
10,4
Acanthamoeba castellanii
30
11-12
37
18
Saccharomyces cerevisiae
30
Monilinia fructicola
25
30
Treponema pallidum
To
Giardia lamblia
Nm
38
quan st thy kch c v hnh dng t bo. Thng dng phng m Petroff-Hausser
m t bo ng vt nguyn sinh. Dng phng m hng cu c th m c cc t
bo nhn nguyn thy cng nh t bo nhn tht. Vi t bo nhn nguyn thy cn
nhum mu hoc l dng knh hin vi tng phn pha hay knh hin vi hunh quang
(phase-constrast or fluoresence microscope) d quan st hn. Phng m c cu trc
c mt su nht nh li c chia ra thnh cc nh (hnh 14.5). Khi m s lng
ta a dch pha long vo phng m, y l knh (lamelle/ cover glass) ln trn, sau
tin hnh m s lng di knh hin vi. Khuyt im ca phng php ny l khng
xc nh c vi cc mu c s lng vi khun qu nh, chnh xc cng khng cao
v khng phn bit c gia t bo sng v t bo cht.
39
40
Hnh 14.6: Tch khun lc v phng php kim tra s lng vi sinh vt thng qua m
khun lc mc trn mi trng thch a.
(a) (b)- Cch ria cy tch khun lc ring r (khng dng m s lng) (c)(d)Cch pha long ri trn vi mi trng thch cha ng
(e)(f)- Cch dn dch pha long bng que gt trn mt thch (cho s lng khun lc
nhiu hn).Theo sch ca K.P.Talaro,2005.
xc nh s lng vi sinh vt cn c th nui cy giy lc lc dch pha long mu
vt. Phng php ny gi l phng php mng lc (membrane filter). Dng mt thit
b lc c bit t va mt giy lc hnh trn c cc l nh hn kch thc vi khun v
cc vi sinh vt khc. Sau khi lc t giy lc ln mi trng thch thch hp hoc thm
t mng lc bng dch mi trng thch hp ri nui cy 24 gi. m s khun lc
mc trn giy lc tnh ra mt vi khun sng c mt trong mu vt (hnh 14.7)
41
Phng php ny thch hp s dng phn tch vi sinh vt trong nc. C th dng
cc mi trng khc nhau thch hp vi cc nhm vi sinh vt khc nhau (hnh 14.8)
42
43
44
45
Hin nay vic nui lin tc c ng dng nhiu trong cng nghip sn xut
sinh khi v cc sn phm ln men. Vic sn xut cc cht trao i bc mt v bc
hai cng nh cc enzyme thng c tin hnh theo cch khng lin tc.
u im ca phng php nui cy lin tc:
- Gim bt thi gian lm v sinh thit b, kh khun v lm ngui.
- Gim bt th tch ca ton b thit b.
- Lao ng d dng v c kh nng t ng ho cc thao tc.
- Tng hiu sut ca ton b qu trnh cng ngh nh chn lc tt nht cc iu kin
thao tc.
Nhc im:
- i hi cn b v cng nhn thnh tho chuyn mn. Khi hot ng, cng mt lc
phi c cc dng nng lng cn thit, gi thnh cao i vi t ng ho v dng c
o lng hin i.
- Trong qu trnh nui cy t bo vi sinh vt c th c nhng t bin bt ng xy ra
lm hng c qu trnh.
- Phi v khun tuyt i trong ton b thi gian thao tc. V trong qu trnh nui
lin tc to ra cc iu kin ti u cho chng nui cy th cng ti u i vi nhiu
loi tp khun.
- i vi cc vi sinh vt sinh h si nh nm mc v x khun rt kh tch h si
mt cch v khun v c bit l hiu sut chuyn ho thng thp hn so vi nui cy
tng m vi nhng chng sn ra cht chuyn ho khng gn vi s pht trin.
Hin nay vic nui lin tc c ng dng nhiu trong cng nghip sn xut sinh
khi v cc sn phm ln men. Vic sn xut cc cht trao i bc mt v bc hai cng
nh cc enzyme thng c tin hnh theo cch khng lin tc.
u im ca phng php nui cy lin tc:
- Gim bt thi gian lm v sinh thit b, kh khun v lm ngui.
- Gim bt th tch ca ton b thit b.
- Lao ng d dng v c kh nng t ng ho cc thao tc.
- Tng hiu sut ca ton b qu trnh cng ngh nh chn lc tt nht cc iu kin
thao tc.
Nhc im:
46
- i hi cn b v cng nhn thnh tho chuyn mn. Khi hot ng, cng mt lc
phi c cc dng nng lng cn thit, gi thnh cao i vi t ng ho v dng
c o lng hin i.
- Trong qu trnh nui cy t bo vi sinh vt c th c nhng t bin bt ng xy ra
lm hng c qu trnh.
- Phi v khun tuyt i trong ton b thi gian thao tc. V trong qu trnh nui
lin tc to ra cc iu kin ti u cho chng nui cy th cng ti u i vi nhiu
loi tp khun.
- i vi cc vi sinh vt sinh h si nh nm mc v x khun rt kh tch h si
mt cch v khun v c bit l hiu sut chuyn ho thng thp hn so vi nui cy
tng m vi nhng chng sn ra cht chuyn ho khng gn vi s pht trin.
Trong cc phn trn chng ta xem xt vic nui cy phn m (batch cultures) trong cc
h thng kn, tc l khng c chuyn b sung cht dinh dng, cng khng thi loi cc
sn phm c hi sinh ra trong qu trinh sng. Giai on logarit ch duy tr qua vi th h
sau chuyn vo giai on n nh. Nu nui cy vi sinh vt trong mt h thng h,
trong qu trnh nui cy thng xuyn b sung cht dinh dng v thi loi cc cht cn
b th c th lm cho mi trng lun gi trng thi n nh. l h thng nui cy
lin tc (continuous culture system). Trong h thng ny s sinh trng ca vi sinh vt
lun gi c trng thi logarit, nng sinh khi vi sinh vt lun gi c n nh
trong mt thi gian tng i di.
Gi th ta c mt bnh nui cy trong vi khun ang sinh trng, pht trin. Ta cho
chy lin tc vo bnh mt mi trng mi c thnh phn khng thay i. Th tch bnh
nui cy gi n nh. Dng mi trng i vo b p cho dng mi trng i ra vi
cng mt tc . Ta gi th tch ca bnh l v (lit), tc dng mi trng i vo l f
(lt/ gi). Tc (hay H s) pha long c gi l D (f/v). i lng D biu th s thay
i th tch sau 1 gi. Nu vi khun khng sinh trng v pht trin th chng s b rt
dn ra khi bnh nui cy theo tc :
= dX/dt = D.X
X l sinh khi t bo
Ngi ta thng dng hai loi thit b n nui cy lin tc vi sinh vt. l Chemostat
v Turbidostat.
Chemostat
Khi s dng Chemostat nui cy vi sinh vt ngi ta a mi trng v khun vo
bnh nui cy vi lng tng ng vi tc a mi trng cha vi khun ra khi
47
bnh nui cy (xem hnh 14.10). Trong mi trng mt s cht dinh dng thit yu (
nh mt vi acid amin) cn khng ch nng trong mt phm vi nht nh. V vy tc
sinh trng ca vi sinh vt trong h thng quyt nh bi tc mi trng mi
c a vo h thng v nng t bo ph thuc vo nng cc cht dinh dng
c hn ch. Nhp i mi cht dinh dng biu th bi nhp pha long D
(dilution rate). Tc lu thng ca cht dinh dng (ml/h) c biu th bng f v th
tch bnh nui cy l V (ml):
D= f/V
Chng hn nu f l 30ml/h v V l 100ml th nhp pha long D l 0,30h-1. C s
lng vi sinh vt v thi gian th h u c lin quan n nhp pha long (hnh
14.11). Trong mt phm vi nhp pha long tng i rng th mt vi sinh vt
trong h thng l khng thay i.. Khi nhp pha long tng ln, thi gian th h h
xung (tc sinh trng tng ln), khi cht dinh dng hn ch b tiu hao ht. Nu
nhp pha long qu cao th vi sinh vt b loi ra khi bnh nui cy trc khi kp sinh
si ny n bi v lc nhp pha long cao hn tc sinh trng ca vi sinh vt.
Nng cc cht dinh dng hn ch tng ln khi nhp pha long tng cao vi c t vi
sinh vt s dng chng.
48
dng tng ln, t bo c nhiu nng lng c cung cp, khng nhng duy tr s
sng m cn c th dng sinh trng, pht trin, lm tng cao mt t bo. Ni
cch khc, khi t bo c th s dng nng lng vt qu nng lng duy tr
(maintenance energy) th nhp sinh trng s bt u tng ln.
49
cc cht hot ho sinh hc c tin hnh bng phng php gin on trong cc iu
kin tit trng.
Cc thit b ln men nui cy vi sinh vt trong iu kin tit trng
Nui cy cc vi sinh vt phn ln c tin hnh trong cc iu kin tit trng.
tit trng ca qu trnh c m bo bng phng php tit trng thit b ln men, cc
ng ng dn, cm bin dng c; np mi trng dinh dng tit trng v ging cy
thun chun vo thit b ln men c tit trng; khng kh tit trng thng gi
canh trng v cht kh bt tit trng; cc dng c cm bin tit trng trong thit b ln
mn kim tra v iu chn cc thng s ca qu trnh ; bo v m kn trc ca bc
huyn o, cc ng ng cng ngh v ph tng qu trnh nui cy
4.1.4.1. Thit b ln men cbo trn c hc dng si bt
Dng thit b ln men ny c s dng rng ri cho cc qu trnh tit trng
nui cy vi sinh vt - sn sinh ra cc cht hot ho sinh hc.
Thit b ln men c th tch 63 m3. Dng thit b ln men ny l mt xilanh ng
c ch to bng thp X18H10T hay kim loi kp c np v y hnh nn (hnh 7). T
l chiu cao v ng knh bng 2,6:1. Trn np c b dn ng cho c cu chuyn o
v cho kh bt bng c hc; ng ni np mi trng dinh dng, vt liu cy, cht
kh bt, np v thi khng kh; cc ca quan st; ca a vi ra; van bo him v
cc khp ni cm cc dng c kim tra.
Khp x 16 y ca thit b dng tho canh trng. Bn trong c trc 6 xuyn
sut. Cc c cu chuyn o c gn cht trn trc. C cu chuyn o gm c cc
tuabin 8 c ng knh 600 1000 mm vi cc cnh rng 150 200 mm c nh
v 2 tng, cn tuabin h th ba c gn cht trn b si bt 13 phn tn cc bt
khng kh. B si bt c dng hnh thoi c lm bng nhng ng t l. phn trn
ca b si bt c khong 2000 3000 l theo kiu bn c.
50
51
bng thp gc c kch thc 12060 mm. Din tch lm vic ca o 60 m2. B mt lm
vic bn trong 45 m2 gm ng xon 9 c ng knh 600 mm vi s vt 23 khi tng
chiu cao ca rut xon 2,4 m.
Thit b ln men c tnh ton hot ng di p sut d 0,25 MPa v tit
trng nhit 130 1400C, cng nh hot ng di chn khng. Trong qu trnh
nui cy vi sinh vt, p sut bn trong thit b 50 kPa; tiu hao khng kh tit trng n
1 m3/(m3/pht). Chiu cao ct cht lng trong thit b 5 6 m khi chiu cao ca thit b
hn 8 m.
tin li cho vic thao tc v trnh nhng sai lm cn dn vo thit b s ch
dn thao tc (hnh 10.2).
m bo tit trng trong sut qu trnh (gi c hi), cc trc ca c cu
chuyn o phi c vng bt kn. Cc vng bt kn c tnh ton hot ng p sut
0,28 MPa v p sut d khng nh hn 2,7 kPa, nhit 30 2500C v s vng quay
ca trc n 500 vng/ pht. Nh cc vng m ny m ngn nga c s r r mi
trng hay s xm nhp khng kh vo khoang thit b v tr nh ra ca trc.
Vng bt kn khi tip xc vi mi trng lm vic c ch to bng thp
X18H10T vX17H13M2T, cng nh bng titan BT-10. Thi gian hot ng n nh ca
cc vng ny khng nh hn 2000 h khi tui th 8000 h. o hng knh cho php
ca trc trong vng m kn khng ln hn 0,25 mm, o chiu trc ca trc khng
ln hn 0,250.
sn xut ln cc cht hot hosinh hc bng tng hp vi sinh, vic ng dng cc
thit b ln men cthtch 63 m3 lkhng kinh t.
Thit b ln men c th tch 100 m3 c sn xut c. Loi ny thuc thit b
xilanh c b dn ng di cho c cu o trn. C cu o trn vi hai svng quay
ca trc - 120 v180 vng/ pht. Theo du hiu v kt cu n gn ging vi thit b ln
men c th tch 63 m3. Bo v vng bt kn ca trc bng ca van du, c tit trng
nhit n 1400C. Ngoi ra cn c bt kn d phng m mt cch t ng khi trc
ngng hot ng, nhm bo v vng bt kn chnh ca trc v cho php thay i vng
bt kn chnh trong qutrnh nui cy khng ph hu tit trng ca canh trng.
Trn trc lp ba my khuy o kiu tuabin dng m vi ng knh t 820 n
1100 mm. Thit b ln men c b mt trao i nhit bn trong v bn ngoi thi
nhit.
52
00
70
bn ngoi:
bn trong:
9
7
53
0,29
0,4
120/180
3600
14270
54
Th
m3
S vng quay ca
c
cu
trn
ng knh, Chiu cao,
tch,vng/pht
mm
mm
Cng sut ng
c, kW
T150 dn 500
2000
3260
7,5
250
1100
3910
18,5
15
170
1900
6350
22,5
32
175
2400
8299
30,0
60
160
2900
10650
225,0 (1)
120
120
2800
12150
225,0
to thnh.
55
56
49,
63, 200
0,2
0,3
H s cha y:
0,5
25
0,5 0,2
57
58
canh trng bn trong thit b - theo s bin i tiu hao nc lnh trong phng trao
i nhit; lng cht lng - theo s bin i thot ra ca cht lng canh trng; nng
ion hydro - theo s m v tt ca bm nh lng np kim hay axit; nng oxy ho
tan trong mi trng theo s bin i tiu hao khng kh tit trng; tiu hao mi trng
dinh dng - theo s bin i mi trng dinh dng vo thit b v nng sinh khi theo s bin i tiu hao mi trng dinh dng.
Kt cu ca thit b cng c kh nng kim tra tiu hao nc lnh, mc ng
ho nit, nng CO2 v O2, m khng kh, nhit v p lc trong nhng im
ring bit ca thit b.
Thit b ln men ny c th hot ng gin on hay lin tc. Khi kt thc qu trnh
tit trng v lm lnh ca thit b v ca cc c cu ph, th rt y mi trng dinh
dng tit trng v tin hnh cho hot ng c cu chuyn o thc hin tun hon
mi trng theo vng khp kn. Np khng kh nn mt cch lin tc qua thit b thi
kh vo khng gian gia tng v ng tun hon. Khng kh cun ht cht lng thnh
dng, p v ra thnh bt nh v c khuy trn mnh vi mi trng, to ra hn hp
ng ho gi.Chuyn ng quay ca mi trng c to nn trong ng tun hon nh
cc cnh hng, kt qu to ra vng xoy trung tm c hm lng kh cao.
Nh ma st cht lng vi phn g ca cc ng trong b trao i nhit m s chy
ri ca cc lp bin c duy tr. Khng kh thi c tch ra khi cht lng v c
thi ra qua ng lt rng ca thit b kh bt.
tng cng qu trnh cn np mi trng dinh dng vo thit b qua my phun.
Bm ht cht lng canh trng v y qua vi phun ca my phun, cho nn mc
phn tn ca cht dinh dng t c rt cao v to ra b mt tip xc ca cc pha rt
ln. S tun hon nhiu ln ca canh trng trong vng khp kn vi cc bmt nh
hnh tt, bo m hiu sut cao ca qu trnh v bo m tnh ng nht ca hn hp
trong khng gian vng tun hon. Bung trao i nhit bo m tt tc chy ca tc
nhn lnh cao lm cho h s trao i nhit ln. B trao i nhit kiu chm ng trong
ng gp cho php tng b mt n v lm lnh khong 10 ln ln hn khi truyn nng
lng qua tng thit b. H s truyn nhit c tng ln mt s ln v t gn 3900
W/(m2 K).
c tnh kthut ca thit b ln men dng ng:
H s cha y:
0,6 0,7
Th tch, m3:
40
n 28
59
Ap sut, MPa:
trong tng:
0,6
0,3
0,1 0,6
125
cho c cu kh bt:
40
350 v200
cho c cu khbt:
1500
4600260012000
60
xung theo ng rnh vng gia ng khuch tn v tng. Khi chuyn ng xung
di bt b kh. bi tun hon t cao 1,5 2 th tch cht lng hot ng trong mt
pht. Cc thit b cng nghip c chiu cao 12 15 m. Bt dng cao ln 10 12 m.
Tin hnh lm ngui thit b ln men bng ti nc tng ngoi v np nc vo o
ca ng khuch tn. Tiu hao khng kh cho 1 kg nm men kh l 20 m3.
c tnh k thut ca cc thit b ln men cng nghip hot ng p sut kh
quyn c gii thiu bng 10.2.
Bng 3. c tnh k thut ca cc thit b ln men c o trn bng kh ng hc v
khi kh sn xut nm men gia sc
Th tch ca thit b, m3
Cc ch s
320
500
600
1300
20 30
30 35
55 62
pH 4,5
pH 3,54,5
pH 4,24,5
Mi trng
n 5000
9000
1400016000
18000
0,75
0,4
0,6
58
504=200
kg lc / cm2
B mt lm lnh ca o
ng khuch tn, m2
503=1
30
50
61
62
63
thit trao i khi mnh trong thit b l: ri cao, s phn tn khng kh tt, thi
gian c mt ca khng kh trong canh trng lu v ng ho mi trng cao.
B
64
200
400
250
370
180
350
80
130
1000
4400
26 30
110
10
210
220
2200
3600
5000
60000
6000
8000
11500
Kch thc,mm
ng knh
1050
chiu cao phn tr
7500
65
8000
Bm tun hon l b phn chnh ca ton h. Phng php lung ngm c hiu qu
c bit i vi cc qu trnh c tc trao i khi cao. Trong trng hp t hp tng
ca cc thit b hay khi phn chia bn trong thit b c sc cha ln ra thnh 2 3 phn
v tt c cc ngn c ni li nh cc mng rt mi trng theo chy t trn
xung mng di, mi ln chy nh th c bo ho oxy ca khng kh.
Lng cht tun hon c hn ch bi s cp liu ca bm chuyn. Khi phn b
thnh ba tng lng bm cn thit cho thit b mt tng vi chiu cao chuyn l bi s
3 th rt ngn c 3 ln. Bt c to thnh trong qu trnh thi kh cng c chuyn
xung di, cho nn c cu kh bt c nh v phn di ca thit b. Tin hnh
thi nhit sinh l trong b trao i nhit c bit.
ng dng dng thit b trn nui cy vi sinh vt trong iu kin tit trng rt
phc tp v do kh khn v kn ca cc bm tun hon, nhng tin li i vi qu
trnh tit trng bng hi. Nhng c nhng u im: c cu n gin, dung lng ln,
bo m thi kh mnh v m bo truyn khi m khng cn c cu o trn, lm cho
kt cu ny tr nn c trin vng trong cng nghip vi sinh.
Cc thit b ln men c h thng gi dng phun
Loi thit b ny c ng dng nui cy chng nm men c bit trn mi
trng dinh dng cha parafin lng.
Thit b ln men -50. Kt cu ca thit b c dng dung lng xilanh ng vi sc
cha 800 m3 (h s cha y 0,4), c chia thnh 12 ngn (hnh 10.8). Mi ngn c c
cu khuy trn v thi kh. Thit b c trang b cc b o trn thc hin chc
nng khuy trn pha lng v cung cp khng kh. Trong qu trnh quay ca b o trn
v tr thot cht lng, khng kh c ht vo, vng h p c to ra. Khi khng
kh ho mnh vo cht lng, lm bo ho oxy trong cht lng.
66
27,0
30
37,5
800
320
32 34
2700 3000
36160
12
3,5
67
30 36
900
68
450
p sut, MPa:
0,02
32 34
Mi trng, pH:
4,2 4,4
2700
54000
13
315
17000170006500
535
Nhc im ca thit b ln men c h phun ch: trc thit b b rung ng; nhim
bn b mt trao i nhit v gim h s trao i nhit.
Thit b ln men trao i khi mnh
Mc ch chnh ca loi thit b ny l tng nng vi sinh vt trong dung dch
canh trng, tng iu kin thi kh v tng nng sut thit b.
Thit b (hnh 15) l mt dung lng xilanh 17, bn trong lp xilanh hng 2. Hai
on ng 4 v18 nh v cho xilanh hng trong dung lng. on ng 18 c lp cht
n y v chia dung lng ra lm hai phng: phng 19 dng nui cy canh trng,
cn trong phng 20 tn dng b sung nguyn liu ban u. on ng 4 lp cch mt y
ca dung lng. Bn trong xilanh hng 2 v trong khng gian gia tng dung lng
v on ng 4 c b tr cc ng gp 16. Cc ng gp c lp cht bi cc ng t l
21. Trong khng gian gia xilanh hng 2 v cc on ng 18 v4 c cc b trao i
nhit 1. np khng kh n cc ng gp trong phng 19 dng ng gp phn phi 7,
cn trong phng 20 - ng gp 5. phn trn ca dung lng c ng gp 14 thu nhn
v lm kh bt, bn trong c lp cc a hnh nn 15. Khng kh thot ra t phng 19
qua b tch kh 9. My kh bt bng c hc 12 vi b dn hng c lp t trn cc
a 15. Mi trng dinh dng c y vo thit b qua khp 6. Sinh khi c tho ra
khi thit b qua khp 11, cn khng kh - qua khp ni 8 v13.
Thit b hot ng nh sau: np hn hp dinh dng ban u vo phng 19 qua
khp ni 3, cn khng kh - vo thit b qua khp ni 6. Trong phng 19 xy ra nui cy
sinh khi. Tun hon v o trn cht lng c thc hin bi thit b bm dng bng
69
kh nn. T phng nui cy, cht lng canh trng chy qua on ng 12 vo phng 20,
ti y xy ra tn dng b sung nguyn liu. Bn trong phng 19 v 20 dung dch canh
trng c thi kh nh cc ng c t nhiu l. Sinh khi tho ra khi phng cng
vi pha bt c to thnh phn trn ca phng. Sau bt ni ln theo cc ng
rnh gia cc a nn 15, c tch khi cht lng v c c li. Kh bt c c
bng b kh bt c hc 12 v tho ra qua khp ni 11. Thi khng kh khi phng 19
qua khp ni 8 nh b tch kh 9, cn khi phng 20 - qua khp ni 13.
70
71
Hnh
17.
My
phun
dng
72
turbin
cc
vi
73
74
75
B.
C.
76
thng gi, phun m hoc lm m trc tip, lt khi mi trng nui cy hoc b nh.
Bung nui cy gi m tng i ca khng kh l 90% trnh lm kh mi
trng.
Nui cy b mt vi mi trng rn v xp ngy nay c ci tin nhiu trong
qu trnh: thay khay v bung nui cy bng thng quay c trc cho hoc thng b c
thi kh lin tc v iu khin nhit , m. Nhng ci tin ny lm tng nng sut
ca qu trnh rt nhiu.
5.2.2.Thit b nui cy vi sinh vt trn mi trng rn
Nui cy vi sinh vt trn cc mi trng ti th ht c nhiu u vic hn so vi nui
cy trn cc mi trng dinh dng lng. Nh tc tng hp ca cc enzim cao hn 5
6 ln, ngoi ra canh trng nhn c c m 40 50% (trong canh trng lng
80 95%), cho php tit kim ng k ngun nng lng sy. Tuy nhin n nay
phng php nui cy vi sinh vt trn cc mi trng dinh dng rn cha c ng
dng rng ri trong cng nghip do cha c nhng thit b tit trng c c kh ho
ng tin cy. Hiu sut v hot ho ca cc cht hot ho sinh hc, thi gian qu
trnh nui cy ch yu ph thuc vo nhng yu t sau: loi vi sinh vt, thnh phn cu
t ca mi trng dinh dng, lng v cht lng ca nguyn liu cy, nhit nui
cy, mc thi kh ca canh trng pht trin, cng o trn, trao i khi v trao
i nhit. Vic la chn dng thit b v nhng b ph tr m bo tt c nhng i
hi ca cng ngh c ngha quan trng nht.
Phn loi thit b nui cy vi sinh vt trn mi trng dinh dng rn
nui cy vi sinh vt trn mi trng dinh dng rn, ngi ta s dng cc loi
thit b c kt cu sau y: thit b nui cy vi sinh vt trn mi trng rn dng phng
c cc khay t l nm ngang vi kch thc 400800 mm, thit b c c kh ho c
khay ng t l, thit b c c kh ho dng 42, cc thit b bng ai tc ng
chu k v lin tc, t my nhiu phin tc ng lin tc vi s ng dng cc my rung
cng nh cc thit b dng trng quay. Nhc im ca cc thit b nui cy vi sinh vt
trn mi trng rn dng phng c cc khay nm ngang t l l khi lng lao ng
cho cc cng on qu ln, mc c kh ho cho cc cng on cng ngh thp v
khng trnh khi s tip xc ca cng nhn vi canh trng ca vi sinh vt. T cc kt
cu k trn, trong cng nghip thng ngi ta ng dng cc thit b c c kh ho c
cc chu c phn b ng, cng nh cc thit b dng trng quay v hnh thp. Cc
thit b dng trng quay v hnh thp c trin vng tt sn xut ln.
S tch lu mt lng ln cc ph thi nng nghip nh rm, v bng, v ht
77
hng dng, ci ng, cc ph liu khi gia cng khoai ty, c ci ng, cy ma... cho
kh nng s dng chng thu nhn protein chn nui, l ngun rt in cho sn xut
xenluloza v tinh bt.
Tuy nhin nui cy vi sinh vt vi mc ch tng hp sinh hc protein khng th
s dng cc phng nui cy bnh thng, cc phng ny c sdng nui cy nm
mc trn mi trng dinh dng rn c chiu cao ca lp mi trng khng ln hn 3
5 cm. Cc x nghip sn xut cht c c cha protein v enzim thuc dng sn xut ln,
cho nn i vi nhng nh my nng sut100 nghn tn trong mt nm i hi 210
nghn chu. mc nh th cn phi s dng cc thit b tho mn cc yu cu sau:
chiu cao ca lp mi trng dinh dng khng nh hn 50 cm; kh nng to ra cc
iu kin tit trng; s bin i sinh hc ca cc cht dinh dng trong nguyn liu
thnh protein l cc i. Cc thit b sn xut cc sn phm trn c th gin on hay
lin tc. Cc thit b tc ng gin on thng dng hnh trng nm ngang, loi tr
qu trnh nui cy vi sinh vt c th thc hin trch ly cc cht hot ho sinh hc t canh
trng nui cy.
Cc thit b nui cy vi sinh vt trn mi trng rn c cc khay t l nm
ngang
Trong cc iu kin sn xut nui cy cc ging nm mc trn b mt trong cc
khay, ngi ta s dng cc phng tit trng, s lng cc phng ph thuc vo nng
sut tnh theo canh trng nm mc kh hng ngy. nh hng thng khi nng
sut 1 tn/ngy cn 3 4 phng tit trng. i vi nh my c nng sut 10 tn/ngy s
phng l 30 40. Phng tit trng l bung kn c kch thc 1000028002100 mm
vi hai ca, mt ca ni vi hnh lang thi liu. Bn trong phng c ba on ng thng
kh np khng kh iu ho t mt hng, cn t hng ngc li- cc ng thi
khng kh trong phng. Din tch ca phng c tnh cho 18 20 gin c khong 9
10 khay cho mi bn, quy i ra cm kh l100 kg. Khong cch gia cc gin 80 100
mm, gia cc gin c khong cch rng 1000 1200 mm i li v cch tng 200
300 mm.
Cc b iu ho c lp c phn b trn cc phng tit trng nhm y khng
kh c nhit 22 320C, m tng i 96 98% vo phng. Khng kh tun hon
c b sung 10% khng kh sch t b iu ho chnh, cc hnh lang np v tho ca cc
phng cn phi cch ly cc phng bn cnh. iu thc hin c nh thng gi hai
chiu khi trao i khng kh nhiu ln (n 8 ln) v nhl m sch khng kh thi khi
cc bo t.
Vic nui cy ging trong cc phng tit trng c s dng trong cc giai
78
79
80
81
82
83
84
85
6, khng kh c hng theo knh chuyn tip gia cc gin lm thay i hng
chuyn ng (ngc chiu) v sau thi ra ngoi. Nhit khng kh sau khi qua
calorife trong cc vng c kim tra bng nhit k 3. Dng m k 5 o m ca
khng kh vo phng. Qut 12 y khng kh vo vng pha di ca mng sy vi
nhit 60 700C nhm sy thm sn phm n hm m 10 12%. Qut x hi 1 ht
khng kh thi qua cc xyclon 2 v c thi vo kh quyn, cn cc ht ca vt liu sy
c tch ra v theo mc tch lu m thi ra ngoi theo chu k. Trc khi thi khng
kh vo kh quyn cn phi lm sch trong cc b lc th 14 v lc tinh 13. Vi mc
ch thch nghi cho my sy dng nui cy chng nm mc, khng kh c ht theo
ng thng gi c t cao hn sng mi thit b khong 4 5 m, c lc qua b lc
th, lc vi khun v c ho ln vi hi nc bo ho trong ng thng gi t c
cc thng s cng ngh quy nh (nhit 32 330C v m tng i 96 98%). S
dng cc b lc vi khun lm sch khng kh thi vi khun. Vo thi gian tit trng
my sy th b lc ny ngng hot ng. Trong tt c ba giai on, ch vo v ra ca
khng kh u t cc nhit k t ghi kim tra nhit v m ca khng kh v
mi trng. Np mi trng dinh dng c tit trng ln gin trn cng ca phng
phi c bt kn. Bng ti vn chuyn phn b mi trng theo gin. Nhit c
thit lp vng hai v vng ba 27 290C. Cho nn sau thi gian chuyn dch ca mi
trng c cy theo tt c cc gin th s pht trin ging nm mc v s tch lu
cc enzim c kt thc. Mi trng nui cy nm mc ra khi gin di cng ri vo
b cha, sau em nghin v sy. 24 27 kg mi trng tnh quy ra cm kh np vo
gin di ca phng, v sau mt ngy c th nui n 300 kg canh trng nm mc.
Khi kt thc nui cy phi ra phng thit b bng nc nng v tit trng bng khng
kh c un nng n 120 1300C.
Thit b nui cy vi sinh vt trn mi trng dinh dng rn kiu bng ai.
Thit b dng KCK (hnh 9.4) l t kim loi, bn trong c 4 5 nhnh bng ti vn
chuyn dng li, c ch to bng thp khng g vi cc mt li 21,5 mm v c
cng ra trn hai tang quay. Kch thc ca cc bng vn chuyn ph thuc vo dng
my sy. Mi bng ti hoc l c hp tc ring hoc l dng chung mt hp tc .
Hp tc thay i tc ca bng ti t 0,14 n 1,0 m/ph. Trn cc bng ti vn
chuyn c cc thanh nhm phn b ng u lp mi trng dinh dng c chiu cao
t 30 n 100 mm. lm ti mi trng, pha trn bng ti lp t cc trc c cc cnh
hnh kim, c quay cng hng vi bng ti. Vic lm ti c tin hnh khi chuyn
ti mi trng t bng ti trn xung bng ti di. Di cc nhnh khng ti ca bng
ti vn chuyn t cc b lm sch. Cc trc ca b lm sch c cc cnh nh cht cc
thanh cao su, quay ngc hng chuyn ng ca bng ti. Trong khng gian gia cc
86
87
Hnh 21. Thit b nui cy vi sinh vt trn mi trn dinh dng rn kiu bng ai:
1- Qut; 2- B lc dng peca; 3- Lc vi khun; 4- My iu ho; 5- Phng nui
cy; 6- Bng li; 7- B lm ti; 8- Calorife; 9- Khng kh; 10- Thit b tit trng; 11ng chy; 12- Bng chuyn
Thit b nui cy vi sinh vt trn mi trng rn rng rung
Cc thit b c s dng trong cng nghip u c da trn phng php ng
lc hc nui cy canh trng nm mc trong lp rung ng lin tc. Bn cht ca
phng php l ch: trong qu trnh nui cy mi trng dinh dng trong b phn
vn chuyn c nhng tnh cht c trng (tr nn linh ng hn, h s ma st gim v
sc cn gim xung). Xung lng dao ng s truyn cho lp mi trng ang
vn chuyn v mi trng chuyn sang trng thi l lng.
Ch vn chuyn bng phng php rung c c trng bi s i mi lin tc
lp b mt: mi trng tip xc vi bmt ca b phn ti vt, sau ri khi b mt,
qua mt khong thi gian n li ri xung, cui cng b chuyn dch mnh. Mi mt
tiu phn ca mi trng b chuyn ng lin tc trong vng 36 h, khi nhng tiu
phn ring r nh nht c thi mnh lm cho b mt hot ho ca mi trng tng ln
hng ngn ln so vi phng php nui cy tnh trong khay.
Nhit sinh l do vi sinh vt tch ra trong qu trnh pht trin log c thot ra ngoi,
do tiu hao khng kh iu ho gim xung t 20.000 n 500 m3 cho mt tn canh
trng. ng dng phng php rung cho php tng cng cc qu trnh trao i nhit,
trao khi v tng hp vi sinh, cho php c kh ho tt c cc cng on, cho php
tng hot ho ca ging v t chc qu trnh c kt qu cao.
88
89
3,5
504
219,2
2000
trong:
1000
trung bnh:
1500
120
90
500
t 5 n 26
8701 ; 890 30
28 40
510080007200
16.000
91
Hnh 23. Thit b nui cy vi sinh vt trong lp mi trng c chiu cao 300 mm
1- Ca tho liu; 2- Cc trc quay; 3- Gi ta; 4- ng gp np khng kh tit
trng; 5- ng xon lm lnh; 6- Cnh trc; 7- ng gp tho khng kh thi;
8- Np ; 9- Khp ni cm p k; 10- Khp ni; 11- ng thot kh; 12- Bnh dn
92
ng dng phng php thi khi mi trng dinh dng cho php tng chiu cao
ca lp canh trng khong 10 ln hay ln hn v to ra nhng iu kin ng dng
thit b nui cy su. Tng chiu cao ca lp mi trng t 20 40 n 300 500 mm
l mt trong nhng hng chnh tng nng sut thit b cng ngh, khc vi cc dng
thit b c nu trn, tt c cc qu trnh v cng on cng ngh c c kh ho,
loi tr s tip xc ca cng nhn thao tc vi canh trng v cc sn phm chuyn ho
ca chng. Trong qu trnh nui cy, nhit , m mi trng v khng kh, s vng
quay ca my khuy, hm lng CO2 vO2 trong pha kh l nhng thng s cn iu
chnh.
Thit b nui cy lin tc cc chng nm mc
Loi thit b ny m bo khuy trn v lm ti tt c b dy ca mi trng trong
qu trnh nui cy, ngn nga kh ro ca cc lp bn trn, cng nh tng cng qu
trnh. Thit b nui cy nm mc (hnh 9.7) gm thng cha mi trng 1, thng
chun b vt liu cy 6, ni tit trng 2, c cu lm lnh v lm m mi
trng 3, c cu cy ging 4 v thit b nui cy 5.
Thit b nui cy (hnh 24) c dng thp c ngn bng nhng on ng tn
vi np hnh cu 1 v y nn 6 c chn. Trong phn trung tm ca thp c vt ti 3
v trc. Cc vng xon c ca trc l nhng vng gin on v trong cc khong gia
chng ngi ta lp t cc cht ngc 4 nghin canh trng c nui cy.
Mi trng tit trng c cy ging nm mc cho vo on ng trn vo thi
gian hot ng ca thit b. Tm ngc ngn cn s quay ca mi trng v hng ti
vt ti, ng xon c trn ca vt ti c m rng hn. Thi gian mi trng vng
trn ca thp khong 12 h. Mi trng t vng u vo vng th hai, ti y xy ra s
pht trin log ca ging cy v tch nhit. Thi nhit t canh trng c thc hin
qua b mt vt ti, cho nn phi np tc nhn lnh vo trc rng v vo cc ng xon.
on ng tn trn c trang b tm i 2 chuyn mi trng n vt ti 3. Cc on
ng gia l nhng tng kp, tng bn trong c t l, cn cc tng bn ngoi
c cc ca 5 v khp ni 7 np khng kh. Cc on ng c ni li nh cc mt
bch. Dn ng vt ti c thc hin qua b truyn ng 8 lp trn np thp.
Trong qu trnh ging pht trin, mi trng c khuy trn mt s ln bng cc
cht ngc v c thi khng kh tit trng c iu ho qua cc tng bn
trong t l ca cc on ng gia thp. Thi gian qu trnh nui cy trong vng th hai
14 h. Canh trng c nui cy cho vo phn di ca thp. Ti y xy ra s tch
lu protein v cc enzim. Qu trnh ko di 8 12 h. Sau khi canh trng c
nghin nh cc cht ngc v a n cng on tip theo. Tc chuyn ng ca
93
94
b)
Tho sn phm
95
96
1- V; 2- Ca ; 3- ng gp; 4- Bnh rng; 5- ai ta; 6- B lm ti; 7Xyclon; 8- ng ng thi khng kh; 9- ng khuch tn khng kh; 10- Dn ng; 11Khp ni; 12- B ta; 13- ng dn khng kh; 14- Qut
Thit b nui cy vi sinh vt- sn phm tng hp sinh hc protein. Vi mc
ch n gin ho kt cu, tng cng qu trnh o trn v thi mi trng cng nh
lm tt hn cc iu kin nui cy vi sinh vt, trn cc tng ca thng quay c
nh v cc cnh n hi. u ng thot hi c b tr bn trong thit b. N c phn
nhnh v ng thi dng tho canh trng nui cy. Thit b nui cy vi sinh vt
(hnh 9.11) c th hin dng quay xung quanh trc nm ngang ca thng 1, c ca
np liu 5 v hai ngng trc rng 6. u mt trong nhng nhnh ng c nh v cc
cht dng truyn dao ng cho cc cnh khi thng quay. Ca np liu c vi bc.
Cc ng 7 v 11 c cm vo cc l ca cht. ng 7 dng np hi, nuc tit trng,
khng kh, canh trng c cy, cn ng 11- thi hi v huyn ph ca canh
trng nui cy.
97
98
Hnh 28. Thit b lin tc nui cy vi sinh vt bng phng php bmt
B trch ly c cc on ng 8, 17, 16 np dung mi, thot khng kh thi v phn
chit ca canh trng nui cy. Vi lc c bt cht trn on ng 17. Mi trng c np
lin tc vo ni tit trng qua thng np liu 1 v b nh lng, ti y mi trng c
tit trng vi cc thng s quy nh. Mi trng tit trng qua b nh lng 6 vo c cu 7
lm lnh, lm m bng phng php np nc tit trng t b nh lng 5 v c cy
ging, ging c np vo t b nh lng 4. Canh trng np vo thng qua c cu np
mi trng nui cy v khng kh. Vic np c thc hin vo thi im cc rnh to tia
11 v cc on ng 10, 13 trng nhau. Dao ng sng bng xung lng c truyn cho b
cha khng kh v cc tiu phn mi trng lm tng qu trnh nui cy. B trch ly l mt
ng rng c vt ti 19 bn trong, phn thot ca n c b p 9. nui cy vi sinh vt
trong thit b, mi trng nui cy c chuyn o nh cc cnh 15. Tc chuyn o
ca mi trng dc theo b mt sn ca thng quay c th iu chnh bng phng php
thay i s vng quay ca thng v gc nghing ca cc cnh. Ging c nui cy vi mi
trng c chuyn vo c cu np 18 ca my trch ly nh cnh cui cng, ti y vt ti
chuyn n phn thot v my p s nn canh trng li. Np dung mi vo b trch ly qua
on ng 8 cng chiu vi mi trng nui cy. Phn chit thot ra qua on ng 16, cn
khng kh thi qua on ng 17 c vi lc. Khi thot th dng khng kh chuyn hng vi
mt gc 1800, nh m cc phn t l lng b li cun vo phn chit ca canh trng.
Vic thi nhit c thc hin bng phng php ti b mt bn ngoi ca thng quay hay
99
qua o nc.
Nhng m t kt cu c nu trn, cho c s khng nh rng nhng im c
bit v kt cu ca cc thit b nui cy dng thp c trang b o iu nhit vi cc c cu
chuyn o bn trong, cng nh cc thit b dng thng quay c nng sut n v ln, cho
php tin hnh qu trnh nui cy vi lp c chiu cao t 200 n 1000 mm trong cc iu
kin kn v tit trng l nhng thit b c trin vng nht sn xut ging vi mc ln
v sn xut phn c c cha protein v enzim trn cc mi trng rn ti.
5.3. iu khin qu trnh ln men.
5.31. o nhit v iu khin nhit .
Ty thuc sinh l chng nui cy trong khi ln men m phi gi nhit thch hp
trong khong giao ng 0,1 -0,20C. p ng c yu cu ngi ta cho nc nng
hoc nc c lm lnh chy trong mt v kp hay trong b phn trao i nhit thch
hp t bn trong hay bn ngoi ni ln men.
Ngy nay k thut iu chnh nhit c th t ng ha bng cch lp my iu
nhit vo mt im c nc chy t v kp hoc ng xon ca ni ln men chy ra c nhim
v ch huy thng qua mt r le hai tip im hoc thit b t nng hay van iu chnh
nc lnh hoc nc nng ti.
5.3.2. o pH v iu chnh pH.
o pH thc hin bng in cc cm trc tip v mi trng v cn thit s iu chnh
bng axt hoc kim. Vic t ng cho dung dch axt hoc kim gi pH ln men gi tr
ti u c thc hin bng nhng phng php dng trong cng nghip ha hc nhng
phi dng cc in cu c bit c th chu c kh trng v t trc tip trong ni ln
men.
in cc thy tinh gm mt dyAg/AgCl bo ha KCl dng rn, ng thi n lm tng
bn ca in cu thy tinh. V s ng li thnh nhng ht rt nh trn b mt in cu
trong qu trnh kh trng. in cc chun phn di c mt on ni lm bng vt liu
rn v xp nh aming hay s.
n bo cch in v km cho ni ln men nhng in cc c m bng giong
Teflon v silicon v lp trn mt tm thp khng r hm vo ni ln men
bo v my o ht sc d v , ngi ta t n vo trong mt ng tr bng thp
khng r y h c khoan l cho php mi trng khuy tip xc vi in cc c in tr
ni khong 300 n 500 m.
100
= K. (C - C1)
Trong : R- tc ho tan xy, C - nng xy bo ho p sut ring bit, C1nng xy ho tan thi im la chn, K - hng s t l, t - thi gian.
ho tan xy cn ph thuc vo nhit khi nui cy, vo nng cc cht hp
phn v nht ca mi trng. Khi nhit tng ln th ho tan ca xy gim. ho
tan ca xy trong mi trng gim i 2 ln khi nhit tng t 30 - 370C. iu ny c th
khc phc bng cch cho sc kh mnh hn trong qu trnh ln men. Nng xy ho tan
cng s gim khi dng cc cht hot ng b mt, cc cht ph bt v hm
lng sinh khi vi sinh vt tng.
Trong qu trnh nui cy khng kh nn c thi vo thng ln men c h thng cnh
khuy. Tc sc kh mnh s tng tc ho tan xy v trn u c cht dinh dng trong
mi trng. Nhng khng nn khuy qu mnh v c th dn n s h hng c hc cc t
bo v dn n hin tng t phn.
101
Nng xy gii hn
xy rt cn i vi i sng ca vi sinh vt hiu kh. Tng thng kh n gii hn nht
nh th s pht trin ca vi sinh vt cng tng ln theo. i vi nhiu vi sinh vt, thng kh
s lm tng tc sinh trng, rt ngn pha tim pht, nng cao lng sinh khi. Khi tng
tc ho tan xy t 0 - 5 milimol O2 /l.pht, lng sinh khi cui cng ca Serratia
marsescens s tng mt cch ng k; sinh khi cc i t c khi cng thng kh
khong 5 milimol O2/l.pht. Nu tip tc tng thng kh hn na th lng sinh khi cui
cng s gim. Hin tng ny cn gp rt nhiu ging vi sinh vt.
duy tr vic cung cp xy ti thch cho t bo khng cn thit phi lm bo ho mi
trng bng xy ho tan. Ch cn mt nng xy nh hn rt nhiu cng cung cp
cho cc enzyme phn ng vi c cht . Nng xy gy ra h hp ti a c gi l nng
xy ti hn (hoc p sut ring phn ca xy). khng phi l mt i lng c nh
m l mt hm s ca tc sinh trng hoc ca tc h hp c lin quan vi n. Tr s
ny vo khong 10 mol/l. Khi s vn chuyn xy b cn tr bi nhng tp hp t bo (cc
cc si nm) hoc bi lp cht nhy bao quanh cc t bo th nng xy gii hn c tr s
cao hn.
S cung cp xy cho cc t bo chm
S cung cp xy cho cc t bo chm l mt qu trnh chuyn dch cht, trong xy c
chuyn t bng khng kh vo mi trng dinh dng v t vo t bo. Qu trnh xy ra
nh dng chy v s khuch tn. Lc y l s chnh lch nng xy. S chuyn dch cht
t tng kh sang tng lng c quy nh bi b mt gii hn gia hai tng v do vy
bi s lng v kch thc cc bng khng kh. Ch mt phn nh ca khng kh c cung
cp i vo dung dch. Bi vy trong thc tin, ngi ta thng s dng t s ca th tch
khng kh/th tch ni ln men/pht.
i vi mi qu trnh ln men cn phi nghin cu nh hng ca cng thng kh i
vi hiu sut to thnh sn phm. Trong sn xut cng nghip khng kh c nn qua my
nn, qua mt h thng lm ngui, qua h thng lc loi ht tp khun ri thi vo cc
thng ln men. Trong cc thng ln men v cc thng nui cy nhn ging u c h thng
khuy tu thuc vo yu cu ca tng loi vi sinh vt, vo tng iu kin nui cy nhm
thu c hiu sut ti a.
102
Filename:
CHNG 5_len men.doc
Directory:
D:\DH CNTP\Mon Giang day\Mon K thut thc
phm 3\Soan\Mon KTTP 3\Giao ttrinh in nop\New Folder
Template:
C:\Documents and Settings\welcome\Application
Data\Microsoft\Templates\Normal.dot
Title:
CHNG 4
Subject:
Author:
User
Keywords:
Comments:
Creation Date:
10/16/2011 10:17:00 PM
Change Number: 2
Last Saved On:
10/16/2011 10:17:00 PM
Last Saved By:
User
Total Editing Time:
1 Minute
Last Printed On: 10/16/2011 10:34:00 PM
As of Last Complete Printing
Number of Pages:
74
Number of Words: 19,110 (approx.)
Number of Characters:
108,930 (approx.)