NGHIÊN CỨU THIẾT KẾ VÀ CHẾ TẠO CHIP CHO ĐẦU ĐO MỨC NƯỚC

Ks. Phan Minh Tân, TSKH. Phạm Thượng Cát, Ks.Vũ Sĩ Thắng
Phòng Công nghệ Tự động hóa - Viện Công nghệ Thông tin
Tel. 8363484, e-mail: ptcat@ioit.ncst.ac.vn

Tóm tắt: Nhu cầu đo mức nước là rất lớn trong nhiều lĩnh vực: cấp nước đô thị, thuỷ lợi, phòng chống lụt lội...
Chúng tôi giới thiệu việc nghiên cứu thiết kế và chế tạo chip đầu đo mức nước sử dụng công nghệ
PSoC. Trên cơ sở của chip, chúng tôi xây dựng hệ thống thiết bị đo và xử lý mức nước từ xa. Hệ thống
có thể sử dụng để đo kiểm soát mức nước cho các nhà máy nước, hệ thống thuỷ lợi, kênh tưới tiêu, mức
nước của sông suối ao hồ, bể chứa.

Research, Design and Develop water level monitoring using chip PSoC
Abstracts: The demand of water level monitoring is great in many fields: water supply, irrigation, flood
precaution... In this paper, we introduce the process of research, design and develop water level
monitoring chip using PSoC technology. Based on the specialized chip, remote water level
monitoring and processing system is built. The system can be used to control water level of water
supply plant, irrigation systems, and irrigation ditch...

1. ĐẶT VẤN ĐỀ Thiết bị bao gồm:

Nhu cầu đo mức nước trong các ngành kinh tế
quốc dân là rất lớn. Ví dụ trong lĩnh vực cấp nước
đô thị, thuỷ lợi và phòng chống thiên tai. Hiện nay
cả nước ta đang triển khai các dự án cấp nước và
hàng trăm công trình thủy lợi nhằm kiên cố hóa
kênh mương và hiện đại hóa các trạm bơm nhằm
phục vụ chương trình phát triển nông nghiệp, nông
thôn của nhà nước.
Mỗi công trình thủy nông đều cần hàng chục
đầu đo, thiết bị đo mực nước từ xa nhằm phục vụ
quy trình vận hành trạm bơm bảo đảm đủ nước tưới
tiêu cho vùng diện tích canh tác rộng mà vẫn bảo
đảm tiết kiệm điện, không lãng phí nước. Mỗi thiết
bị đo mực nước kênh, hồ thủy lợi có chỉ báo từ xa,
có khả năng kết nối với PC, có bộ nhớ lưu trữ dữ
liệu đo giá tới vài ngàn đôla Mỹ.
Mục tiêu nghiên cứu của chúng tôi nhằm phát
triển được thiết bị đo có chức năng vượt trội hơn
thiết bị nhập ngoại nhưng với giá thành rẻ hơn
nhiều lần đáp ứng nhu cầu trong nước.
2. Nguyên lý đầu đo mực nước
2.1 Cấu trúc và nguyên lý hoạt động của cảm
biến mức nước theo phương pháp tụ
- Đầu đo mực nước kèm theo bộ truyền dữ
liệu.
- Thiết bị thu nhận xử lý, tính toán, lưu trữ dữ
liệu, hiển thị có khả năng kết nối máy PC và
hệ thống SCADA giám sát toàn cục.
Nội dung mới ở thiết bị này là:
- Tạo ra được một chip đo mức nước chuyên
dụng, xây dựng được đầu đo mực nước mới
ổn định, bảo đảm độ chính xác, có phần xử lý
và truyền dữ liệu đo dạng số tại chỗ mà không
cần nguồn pin tại đầu đo.
- Đa số các thiết bị hiện hành sử dụng tín hiệu
tương tự 0-10V hay 4-20mA để truyền dữ
liệu. ở thiết bị này từ nguyên lý đo, truyền và
xử lý hoàn toàn bằng kỹ thuật số với phần
mềm có các thuật lọc, xử lý đặc thù.
Trong báo cáo này chúng tôi tập trung đi sâu vào
nghiên cứu thiết kế và chế tạo ra được chip chuyên
dụng đo mức nước sử dụng công nghệ PSoC.
Cảm biến mức nước hoạt động theo nguyên lý
tụ điện, của 2 ống inox lồng nhau được bọc lớp
cách điện có độ dài trung bình từ 1m - 5m.

1
 r
Điện dung của cảm biến khi không có nước được tính theo công thức sau:
(xem hình 1)
R L
C0 = 2πε 0 (1)
R
ln 
L-l r
L - độ dài của cảm biến
l - độ dài của cảm biến ngập trong nước
L R, r - bán kính ống ngoài và bán kính ống trong của cảm biến;
ε0 - hằng số điện môi của vật chất giữa 2 bản cực;

H×nh 1. C¸c th«ng sè cña c¶m biÕn møc n−íc

l

Nếu đặt: 2πε oε r

C1 = = K o .ε r l
2πε 0 (2) R
K0 = ln( )
R r
ln 
r 2πε 0
C2 = ( L − l ) = K0 ( L − l ) (3)
điện dung của cảm biến: Co = K o ⋅ L R
ln 
Như chúng ta đã biết, khi cảm biến được nhúng vào r
trong nước, hằng số điện môi của nước sẽ gấp xấp
xỉ εr ~ 80 lần so với không khí. Tổng điện dung của cảm biến sẽ tính như sau:
Khi ta nhúng đầu đo vào nước với độ dài l, điện C = C1 + C 2 = Co + ( ε r − 1 ) ⋅ K o ⋅ l (4)
dung sẽ được tính gồm 2 phần tụ C1 phần ngập Như vậy ta có thể thấy giá trị của tụ tỷ lệ với độ dài
nước và C2 là phần của không khí. ngập nước của đầu đo.

về thiết bị thu thập và xử lý dữ liệu. Tất cả các quá

2.2 Sơ đồ nguyên lý mạch điện tử đo mức nước trình đo đạc được số hoá toàn bộ, bảo đảm dữ liệu
Hình 2 giới thiệu sơ đồ khối mạch điện tử truyền về không bị tác động nhiều bởi nhiễu.
được gắn liền với cảm biếm mức nước và có nhiệm
vụ đo, tính toán, xử lý, lọc tín hiệu và truyền số liệu

Khối dao
động
Cảm
CHIP WLS Đo mức nước

Khèi ICM7555 biến

TruyÒn mức
số liệu
I2C nước
Max
485
Cảm Cảm
biến biến
nhiệt nhiệt
độ độ
nước không
DS khí
1624 LM

Hình 2: Sơ đồ khối đầu đo mức nước thông minh

2
Chức năng của các chip trong sơ đồ: • Chip DS1624 - IC đo nhiệt độ, được kết nối
theo chuẩn I2C
• Chip chính là chip WLS đo mức nước được • Chip LM75 - IC đo nhiệt độ, được kết nối
phát triển trên công nghệ PSoC. theo chuẩn I2C.
• Chip ICM7555 - bộ tạo tần số đo
• Chip MAX485 - truyền nhận theo chuẩn
RS485 và RS422, tốc độ truyền có thể lên tới
2.5 Mbps

Sơ đồ khối chức năng của chip đo mức nước WLS được mô tả trong hình 3:

5 COUNTER8-2 COUNTER8-4 COUNTER16-1

5
®Çu ®o

UART-1
A
Rx COUNTER8-1
CLK
B MAX485
Tx Rx Tx

Chip
chuyên dụng CPU COUNTER8-3
WLS FLASH I 2C
RAM
Cho đo
ứ ướ

LM75 DS1624

Hình 3: Sơ đồ khối các chức năng chính của chip WLS đo mức nước

3. Mô tả chu trình hoạt động của chip WLS WLM. Tốc độ truyền là 9600Baud. Counter8-1 tạo
xung đồng hồ cho UART-1 để truyền 9600Baud.
Cảm biến mức nước được chế tạo trên nguyên
Counter8-3 tạo xung đồng hồ 500m giây và 12
lý: tụ C cùng 1 điện trở R đưa vào mạch 555 tạo ra
giây. Cứ 500m giây chương trình kiểm tra xem có
1 tần số (gọi là tần số nước). Tần số này đưa vào
lệnh gửi số liệu không, nếu có thì gửi số liệu của
Counter8-2 và Counter8-4 để giảm xuống giới hạn
đầu đo cho thiết bị hiển thị mực nước từ xa WLM.
mà Counter16-1 với tần số 8,uS có thể đo được độ
12 giây thì đo nhiệt độ nước ( LM75 ), và nhiệt
rộng của mức 1 của tần số nước. Khi có sườn
độ không khí ở khoang điện tử (DS1624 ) để thực
xuống của tần số nước, 1 ngắt cứng tạo ra và
hiện các tính toán và hiển thị cần thiết.
chương trình Ngắt đọc số xung mà Counter16-1
Tất cả việc xử lý và tính toán được CPU thực
đếm được trong khoảng mức 1 của tần số nước.
hiện theo chương trình nạp trong Flash (Hình 3).
UART-1 truyền theo chuẩn RS485 - qua chip
MAX485 với thiết bị hiển thị mực nước từ xa

3
 Cấu hình Chíp đo mức mước được thiết kế như sau:
+ Các thông số hệ thống của chip được chọn:
Global Resource
CPU_Clock 12_MHz
32K_Select Internal
PLL_Mode Disable
Sleep_Timer 512_Hz
24V1=24MHz/N 12
24V2=24V1/N 16
Analog Power SC On/Ref High
Ref Mux (Vcc/2)+/-(Vcc/2)
Op-Amp Bias High
A_Buff_Power High
SwichModePump ON
VoltMonRange 5.0V
VoltMonThreshold 92%
Supply Voltage 5.0V

+ Một số đặc trưng cơ bản của các chip PsoC đo mức nước :
28 chân
Tần số hoạt động 93,7kHz- 24MHz
Thế hiệu làm việc 3V-5,25V
Flash(kBytes) 16
RAM(Bytes) 256
Khối số 8
Khối tương tự 12
Số chân vào/ra 24

+ Sắp xếp của các khối chức năng:

Do chỉ sử dụng các modul số nên chúng tôi không giới thiệu các modul tương tự.

4
Nhiệm vụ của các khối chức năng sử dụng trong • Counter8_1: Đặt Clock cho tốc độ truyền 485.
chíp đo mức nước
• Counter8_3: Đo thời gian cho hệ thống.
• Counter8_2, Counter8_4: Giảm tần số nước
• I2C: Đo nhiệt độ
xuống mức cần thiết
• UART_1: Truyền theo chuẩn nối tiếp.
• Counter16_1: Đo độ rộng xung tần số nước.

+ Định nghĩa các chân của chip đo mức nước

S i g n a l P i n T a b l e ( t1 )
P i n # P o r t L a b e l S e l e c t D r i v e I n t e r r u p t
1 P0[7] Port_0_7 Global_IN_7 High Z DisableInt
2 P0[5] Port_0_5 Global_OUT_5 (Pull Up) Pull Up DisableInt
3 P0[3] Port_0_3 StdCPU Pull Up DisableInt
4 P0[1] Port_0_1 StdCPU Pull Up DisableInt
5 P2[7] Port_2_7 StdCPU Strong DisableInt
6 P2[5] Port_2_5 StdCPU Pull Down DisableInt
7 P2[3] Port_2_3 StdCPU Pull Down DisableInt
8 P2[1] Port_2_1 StdCPU Pull Down DisableInt
9 SMP
10 P1[7] Port_1_7 StdCPU Pull Down DisableInt
11 P1[5] Port_1_5 StdCPU Pull Down DisableInt
12 P1[3] Port_1_3 StdCPU Pull Down DisableInt
13 P1[1] Port_1_1 StdCPU Pull Down DisableInt
14 VSS
15 P1[0] Port_1_0 StdCPU Pull Down DisableInt
16 P1[2] I2Cm_1SDA_Pin StdCPU High Z DisableInt
17 P1[4] I2Cm_1SCL_Pin StdCPU High Z DisableInt
18 P1[6] Port_1_6 StdCPU Pull Down DisableInt
19 XRES
20 P2[0] Port_2_0 StdCPU Pull Down DisableInt
21 P2[2] Port_2_2 StdCPU Pull Down DisableInt
22 P2[4] Port_2_4 StdCPU Pull Down DisableInt
23 P2[6] Port_2_6 StdCPU Pull Down DisableInt
24 P0[0] Port_0_0 Global_OUT_0 (Pull Up) Pull Up DisableInt
25 P0[2] Port_0_2 Global_IN_2 High Z DisableInt
26 P0[4] Port_0_4 Global_IN_4 High Z DisableInt
27 P0[6] Port_0_6 StdCPU Pull Down DisableInt
28 VCC

5
4. Hệ thống thiết bị đo và xử lý mức nước từ xa Với chip WLS chúng tôi đã chế tạo được
các đầu đo 1, 2, 3m và hệ thống đo xa hiển thị
Với chuẩn truyền 485 ta có chức năng kết
kết quả đo WLM. Hệ thống này có các đặc
nối mạng các đầu đo theo nguyên lý “cây tre
trưng kỹ thuật như sau:
trăm đốt” để đo được mức nước sâu hơn
Đặc tính kỹ thuật
• Đầu đo
+ Giải đo: 1m, 2m, 3m
+ Ghép nối 4 đầu đo cho đo 12m
+ Độ chính xác: ± 3mm
+ Truyền tín hiệu: Chuẩn
RS-485, tối đa 1200m

• Thiết bị chỉ báo WLM

+ Nhập và xử lý tín hiệu truyền từ đầu đo
+ Tính toán và hiển thị mực nước 4 digit
+ Chế độ tự chuẩn định
+ Lưu dữ liệu đo với các thời gian cắt mẫu
khác nhau
+ Kết nối qua cổng RS-232 với các PC hoặc
thiết bị truyền xa, Modem
+ Nguồn nuôi: 220VAC/50Hz

5. Kết luận
Với công nghệ tạo chip thông minh chúng
tôi đã tạo ra được một chip chuyên dụng đo mức
nước WLS và từ chip này đã chế tạo ra nhiều loại
đầu đo và hệ thống đo xa mức nước cho các nhà
máy nước và các hệ thống thuỷ lợi. Các đầu đo
nước và hệ thống đo xa đã được thử nghiệm với
nhiều điều kiện môi trường nước khác nhau cho kết
quả tin cậy. Khả năng ứng dụng của hệ thống có thể
kể đến là:
• Đo kiểm soát mức nước các hệ thống
thủy lợi, kênh tưới tiêu, đập, hồ chứa
nước.
• Đo kiểm soát lưu trữ mực nước sông,
suối, ao hồ.
• Đo mực nước từ xa bể chứa ở các nhà
máy nước.
Tài liệu tham khảo:
[1] WLS đầu đo mức nước
Tài liệu kỹ thuật của Phòng công nghệ tự động
hoá, Viện Công nghệ thông tin
[2] Vũ Sĩ Thắng, Phan Minh Tân, Phạm Thượng
Cát
“Nghiên cứu phát triển hệ thống đo và xử lí
mực nước từ xa với độ chính xác cao thay
thế nhập ngoại”. Tuyển tập các báo cáo
khoa học, Hội nghị khoa học toàn quốc
VICA5 lần thứ 5 về Tự động hoá 24-
26/10/2002, trang 374-379
[3] Tài liệu về chip PSoC CY8C26443
[4] PSoC Designer 4.0
[5] Max 485 Data sheet
[6] LM75 Data sheet
[7] DS1624 Data sheet